TEKNOLOGJIA E PRPUNIMIT T

MATERIALEVE POLIMERIKE

 We live in a plastic society

Everything around us is plastic
Could you go for a day without plastic?

Toothbrush,
clothing,
food
containers, cooking spatulas,
bottled water, automobile parts,
bicycle parts, eye glasses, iPod,
calculator,
mouse,
computer
parts, printer, stapler, TV, clock,
flash memory housing, usb
connector, keyboard, shoes, cell
phone, credit cards..

Prodhimi i materialeve polimerike, si

shihet n prezantimin ka nj histori poashtu
t gjat por n sasi t vogla dhe me nj
tendenc ramje, ndrsa pas lufts s dyt
botrore intesifikohet edhe prodhimi i
materialeve polimerike, krahas prodhimit t
materialeve tjera.
Vlen t theksohet se rritja e prodhimit t
materialeve polimerike u imponua nga
krkesat e tregut
n shum sektor t
industris,
elektroteknika,
elektronika,
industria tekniko-sanitare e kshtu me radh.

-Aktualisht jan n prdorim mbi 45000

lloje t materialeve polimerike sintetike.
-Aktualisht
zhvillimi
i
materialeve
polimerike sht me 15-20% m intensiv se
zhvillimi i materialeve metalike.

 Industria automobilistike

 Teknika medicinale

 Ambalazhimi-paketimi

 Industria aeronautike

Polimert jan substanca q prmbajn nj

numr t madh t njsive strukturore. Kto
substanca shpesh formojn nj struktur zinxhir.
Polimeret n botn natyrore kan qen rreth e
rrotull q nga lashtsia.
Polimeret, t bra nga njeriu jan studiuar
nga viti 1832. Sot, industria polimere ka arritur t
jet m e madhe se industrit e bakrit, aluminit
dhe elikut t kombinuara. Polimeret tashm
kan nj gam t aplikacioneve t cilat tejkalojn
at t do klase tjetr t materialeve n
dispozicion pr njeriun. Polimer fjal pr fjal
do t thot "shum pjes". Nj material polimerik
solid mund t konsiderohet t jet nj q
prmban m shum pjes t lidhura kimikisht
apo njsi t cilat jan t lidhura s bashku pr t
formuar nj trup t ngurt.

Materiale polimerike (plastmaset) quhen

materialet, prbrsit kryesor t t cilve
jan polimeret artificiale ose natyrale, ndrsa
si prbrs t tjer shrbejn lndt
ndihmse (ngjyross, stabilizues), si dhe
mbushs dhe plastifikues.
Plastmaset nn veprimin e temparaturs
dhe t presionit kalojn n gjendje plastike
dhe mund tu japin formn q deshirojm.
Zakonisht plastmaset jan plastike n fazn e
prodhimit dhe prpunimit, ndrsa n form t
gatshme, n shumicn e rasteve, nuk jan
plastike por t ngurta.

Plastmaset e llojeve t ndryshme

prdoren si materiale pr konstruksione n
industri, ndrtim, transport dhe sektor t
tjer t industris-ekonomis. Prdorimi kaq i
madh i tyre shpjegohet nga vetit komplekse
fiziko-mekanike dhe kimike q kan, si p.sh.:
-pesh specifike t vogl 0.02-1.5 gr/cm 3,
prandaj prdoren gjersisht n ndrtimin e
automobilave, aeroplanve, n ndrtim
aparaturash, n sende t konsumit t gjer
etj.
-veti mekanike relativisht t mira,
-qndrueshmri t lart ndaj korrozionit
n mjedise agresive t ndryshme dhe

-veti t larta dielektrike q i bn t

prdoren gjersisht n elektroteknik dhe
elektronik,
-prodhim m i leht dhe m ekonomik n
krahasim me prodhimi e materialeve metalike,
-produktet nga plastmasi kan saktsi
dhe pastrti t madhe t siprfaqes, nuk
krkojn prpunim t mtejm mekanik dhe
ngjyrosje, gj q e ul koston dhe e thjeshton
procesin teknologjik t prgatitjes,
-prpunohen leht me prerje dhe mund
t saldohen,
-disa prej tyre jan t tejdukshme, kan
veti kundr frkimit, etj.

- prueshmri e vogl e nxehtsis,

d.m.th. veti t mira pr izolime termike,
- nuk kan ndikim t dmshm fiziologjik,
jan pa shije dhe pa er,
-mund t ngjyrosen leht n brendi dhe
siprfaqsisht,
- kan rezistenc t vogl ndaj temperaturs,
-kan ngurtsi t vogl n shumicn e rasteve,
-kan bymim t
madh n
temperatura t
caktuara,
-jan t ndezshme.

-N mesin e prparsive t masave plastike n

krahasim me materialet e tjera mund t numrohet
edhe mimi i kushtimit (kostoja), i cili gjithnj ka
tendenca t rnies, derisa prodhimtaria rritet.

Klasifikimi i materialeve polimerike

N literatur gjenden klasifikime t ndryshme
t materialeve plastike.
Sipas origjins (prejardhjes)ndahen n:
-natyrore (kauuku natyral)
-sintetike-artificiale (PVC-polivinil kloruri).
Sipas prbrjes kimike ndahen n:
-organike (PVC, PE),
-inorganike (kauuku i silikonit).
Sipas vetive termike ndahen n:
-Termoplaste (plastomere)
-Termoreaktive (duroplaste-duromere),
-Elastomere.

Sipas trukturs, materialet polimerike ndahen

n:
-polimere me struktur drejtvizore,
-polimere me struktur t degzuar,
-polimere me struktur n form rrjete.

Polimeret termoplastike (termoplastet)

gjat nxehjes zbuten duke kaluar n fillim n
gjendje tepr elastike dhe pastaj n gjendje
viskoze t rrjedhshme , ndrsa gjat ftohjes
ato ngurtsohen. Ky proces mud t prsritet
shum her pasi temoplastet kan struktur
drejtvizore ose t degzuar, kshtu q
monomeret lidhen njeri me tjetrin vetm n
nj drejtim. Gjat nxehjes s prsritur kto
lidhje kimike nuk shkatrrohen dhe molekulat
e monomereve marri prkulshmri dhe
lvizshmri.
Nga termoplastet prgatiten produkte me
presim, derdhje nn presion, presim kontinual
e kshtu me radh.

Polimeret termoreaktive (reaktoplastet)

gjat nxehjes, n fillim zbuten (n rast se
kan qen t ngurta) dhe pastaj kalojn n
gjendje t ngur. Ky proces nuk mund t
prsritet , pasi po t nxehen prsri nuk
zbuten. Kjo shpjegohet nga se molekulat
gjigande t tyre kan struktur form rrjete
me dy ose tre lidhje prmasore, dmth,
monomoret ose molekulat drejtvizore jan t
lidhura ngushtsisht ndrmjet tyre dhe nuk
kan aftsi t zhvendosen reciprokisht.
Produktet nga kto polimere prodhohen
me presim n t nxeht, derdhje nn presion
dhe prpunim mekanik.

Masat plastike jan materiale, prbrsit

kryesor t t cilave ndrtohen prej
prlidhjeve organike makromolekulare, q
fitohen me procesin e sintetizimit ose me
transformimin
e
prodhimeve
natyrore.
Plastmasat nn veprimin e temperaturs dhe
presionit kalojn n gjendje plastike dhe
mund tu jepet forma e dshiruar.
Masat plastike nuk jan m vetm
zvendsim i thjesht i materialeve natyrore
por edhe materiale pr konstruksione n
elektroteknik,
makineri,
ndrtimtari,
transport dhe sektor t tjer t ekonomis.

 Termoplastet
pr
prdorim
t
prgjithshm:
-Polietileni (PE)-bombola, rezervuar, flet t
holla (folia) etj.

 Llojet e polietilenit

Pr
dallim
nga
produktet
tjer
makromolekular, polivinil kloruri nuk ka as
er as shije. Ai gjithashtu sht i
qndrueshm
ndaj
oksidimit
dhe
njkohsisht edhe ndaj vjetrimit.
N saje t vetive t prmendura, polivinil
kloruri ka gjetur prdorim t gjer n
industrin elektroteknike, n industrin e
rnd dhe t leht kimike, n industrin e
material-ndrtimit si dhe n jetn e
prditshme.

Por krahas gjith ktyre vetive t mira,

polivinil kloruri ka edhe t meta: nuk ka
qndrueshmri t mir termike, nuk sht i
qndrueshm n temperaturn mbi 80 oC dhe
nn -30oC.
Me baz polivinil klorurin, industria
prodhon materiale t ndryshme plastike me
qndrueshmri t ndryshme mekanike n
varsi t strukturs s tyre. Mud t nukrohe
mbi 100 lloje t ndryshme materialesh t
prodhuara mbi bazn mbi bazn e polivinil
klorurit. Ky numr dita dits rritet sipas
nevojs dhe zbulimeve t bra n kt

Materialet plastike t prodhuara mbi

bazn e polivinil klorurit shrbejn n radh
t par pr t prgatitur objekte mbrojtse
dhe izoluese si p.sh.: kabllo dhe tela elektrik
pr rryma t larta dhe t dobta. M par pr
kto qllime prdorej, plumbi, goma dhe filli i
pambukt.
Nj ndr arritjet e industris kimike
botrore sht dhe prodhimi i materialeve me
baz polivinil klorurin me veti antikorrozive,
q po prdoren sot gjersisht pr ndrtimin e
aparateve kimike t cilt bien n kontakt me
acid sulfurik me prqndrim 90%, me acid
klorhidrik 40%, me tretsira bazike
me
prqndrm deri n 50-80%.

Nj rndsi t veant
ka marr
prdorimi i materialeve plastike me baz
polivinil kloruri n ndrtim. Ktu ai prdoret
pr t prodhuar objekte hidraulike (tuba,
sifona), mbulesa pr mure e tavana, linoleum
etj.
Megjithse polivinil klorurit i hapen
mundsi pr t prodhuar shum materiale
tjera mbi kt baz, tani pr tani ai prdoret
m shum pr prodhimin e materialeve
elektroizoluese, mbrojtse dhe t ndrtimit.

 Polivinilkloruri (PVC)-pr veshje, pr

mbshtjellje t pruesve elektrik, gypa, n
industrin e konsumit t gjer, etj.

Gypa nga PVC

 Termoplastet pr prdorim t veant

-Poliamidi-pr kushineta, dhmzor, etj.
-Poliesteri-pr rezervuar, rotor pompash, n
elektroteknik, elektronik, etj.

Poliamidi

Poliesteri

 Materialet polimerike termoreaktive

-rrshirat fenolike, bakeliti, etj. Bakeliti
posedon rezistenc t mir n temperatur
t lart, ka veti t mira izoluese.

-rrshirat
epokside-Prdoren pr veshje,
kan qndrueshmri t mir ndaj reagensave
kimik, kan veti t mira mekanike, etj.

 Elastomeret-goma natyrale (hevea) dhe

sintetike (vullkanizim-bashkveprimi i
sulfurit me karbonatin e plumbit ).
(Hevea braziliansis dhe Ficus elastica
Druri HEVEA, pr prftimin e goms natyrale

Emrtimi origjinal ,, ca
hu chi don t thot
druri i cili qan

 Elastomeret-goma sintetike
Goma stiren-butadien

 Elastomeret-goma sintetike
Goma neopren, ka qndrueshmri ndaj
kimikateve, shrben si izolator termik, etj.

 Elastomeret-goma sintetike
Goma
silikon,
ka
interval
t
gjer
temeperaturs s prdorimit (-100 deri n
250oC), prdoret edhe pr hermetizim.

Disa lloje te materialeve polimerike m t

prdorshme

Lndt e para natyrore, t cilat shrbejn

si burim monomersh, t domosdoshm
pr t ngritur dhe zhvilluar industrin e
produkteve makromolekulare jan:
-nafta,
-gazi natyror,
-qymyri e t tjera.
N fillim, industria e prodhimit t
produkteve
makromolekulare
sht
zhvilluar n dy drejtime, n ate t prodhimit
t polimerve klor-vinilik (prodhimi i
poliklorvinilit)
dhe
t
prodhimit
t
rrshirave sintetike.

N
prodhimin
e
produkteve
makromolekulare rndsi shum t madhe n
bot kan marr kryesisht kto produkte:
Polivinil kloruri, polietileni dhe polistiroli. Pr
nga statistikat e prodhimit botror rrjedh se
prodhimi m t madh e ka polivinil kloruri. Ky
produkt gzon nj seri vetish shum t
vlefshme: ka qndrueshmri t madhe nda
veprimit t acideve t fort dhe atij sulfurik
dhe klorhidrik, ka qndrueshmri t mir
mekanike, nuk digjet, nuk ngrin, ka veti
dielektrike shum t mira, nuk bymehet n
uj, i qndron veprimit t vajrave lyrs, sht
transparent dhe ngjyroset leht me bojra t
ndryshme organike dhe minerale.

Si sht theksuar m lart, materialet

polimerike kan veti t ndryshme kimike,
fizike, mekanike dhe teknologjike, prandaj
edhe prpunimi i tyre pr t prgatitur detale
e sende t ndryshme bhet me metoda t
ndryshme. Vlen t theksohet se kto
materiale prdoren edhe pr veshjen e
detaleve dhe sendeve t prodhuar nga
materialet metalike.
Teknologjia e prodhimit/prpunimit t
detaleve nga plastmasi shfrytzon n radh t
par aftsin e tyre pr tu prpunuar, q
siguron saktsi dhe produktivitet t lart

 Nafta e paprpunuar (crude oil)

 Thngjilli (qymyri)

 Metodat kryesore t prpunimit

plastmasave
-Derdhja,
-presimi,
-injektimi,
-sinterimi,
-ekstrudimi,
-kalandrimi,
-kuposja,
-fryrja e produkteve boshe,
-fijezimi, etj.

 Derdhja e lir
Derdhja e lir (derdhja n shtypje atmosferike)
prdoret pr polimerizimin e rrshirave fenole,
rrshirave akrile, rrshirave epokside si dhe t
poliesterit me ,rast fitohen produkte t
gatshme. Pr proces t polimerizimit
(polikondensimit) nevojitet koh relativisht e
gjat (deri n qindra or) dhe temperatur e
lart (deri rreth 100OC). Si rezultat i procesit,
rrshirat i nnshtrohen procesit t ftohjes me
,rast kalojn n gjendje t ngurt. Derdhja
prdoret pr prpunimin e detaleve me
dimensione jo t mdha pr shkak t tkurrjes
s madhe t masave plastike (deri 6%).

Kallpet pr derdhje punohen nga

silikoni i cili ka elasticitet t lart gj q e
lehtson nxjerrjen e produktit t derdhur. Pr
kt qllim mund t prdoren edhe metoda t
tjera t modifikuara si p.sh. Derdhja
centrifugale pr prfitimin e produkteve t
zbrazta n form cilindri (zakonisht pr seri t
vogla).

Pas derdhjes s plastmasave n form,

ato vendosen n rafte tharse n 80-90 oC pr
disa or deri nj dit ose m shum dhe me
kte metod prgatiten prej rrshirave fenole
dhe karbamide, pllaka t ndryshme, blloqe,
detale t fasonuara, etj.
Pllakat e trasha prgatiten me shtresa
duke derdhur shtresat pasardhse mbi ato
paraardhse t ngurtsuara.

 Presimi
Presimi m s shpeshti prdoret pr
prpunimin e rrshirave termoreaktive (si
jan rrshirat fenole) dhe t disa
termoplasteve. Dallohen kto metoda t
presimit:
presimin i thjesht (n matric),
presimi me transferim, dhe
presimi i pllakave.

 Presimin i thjesht (n matric)

Presimi i thjesht
mbshtetet n
formsimin e produkteve n form t
nxeht (forma, prkatsisht kallpi nxehet
me uj t nxeht, me avull ose me rrym
elektrike deri n 200OC) me shtypje deri n
qindra MPa. Shtypja (presioni) i zgjedhur
duhet t veproj pr aq koh sa t jet e
nevojshme pr daljen e ajrit dhe t gazrave
t shfaqur gjat reaksioneve kimike. Ky
presimi kryhet n 4 faza. Presimi kryhet n
makina presuese n t cilat jan t montuar
veglat prkatse pr prpunim.

 Presimi me transfer
Presimi me transfer prdoret kryesisht pr
termoplaste mbshtetet n plastifikimin
paraprak t mass n rezervuarin e nxeht,
shtyrjen e mass dhe ndrydhjen e saj n
formn e mbyllur dhe ngurtsimin e produktit.
Procesi i prpunimit me presim me transfer
mund t bhet n dy mnyra:
1. Presimi me transfer me prdorim t plunzherit
-shtytsit, plunger transfer molding
2. Presimi me transfer me prdorim t ens npr
t ciln shtyhet masa polimere pot transfer
molding.

Presimi me transfer me prdorim t plunzherit

-shtytsit, plunger transfer molding

Presimi me transfer me prdorim t ens

npr t ciln shtyhet masa polimere pot
transfer molding

 Presimi i pllakave
Presimi i pllakave mbshtetet n formsimin
me vegl presuese t gjysmprodukteve n
form pllake ose profili. Kjo metod m s
shpeshti
prdoret
pr
prodhimin
e
produkteve shum shtresore (laminateve).
N varsi nga masa polimere e prdorur
mund t dallojm laminate: fenole, poliesteri
ose epoksidi, kurse n varsi t mbushsit,
laminate: metalike, qelqi, azbesti, pambuku,
druri, etj. Mnyra e palosjes dhe forma e
mbushsit e siguron anizotropin e krkuar,
p.sh. qndrueshmrin n trheqje varsisht
nga drejtimi.

Presimi mundson prfitimin pllakave me

shprndarje t ndryshme t mass (n vende
t ndryshme ka dendsi t ndryshme). Kjo
arrihet me vendosje prkatse t laminateve
para presimit dhe ndrydhjen e tyre deri n
trashsi t njjt . Pllakat e tilla prdoren p.sh.
pr prpunimin propelerve, sepse n kt
rast kemi diferenc t vogl t forcave
centrifugale duke shkuar nga qendra kah
periferia.

 Injektimi
Injektimi mbshtetet n zbutjen e mass
przier n cilindrin e nxeht dhe me
injektim ciklik t saj n formn e ftoht, ku
njhersh bhet ngurtsimi i produktit. Kjo
metod
prdoret
pr
prodhimin
e
produkteve t ndryshme nga termoplastet
si jan poliamidi (PA), polistireni (PS),
polivinil kloruri PVC), etj. Shtypja (presioni)
e injektimit arrin deri n qindra MPa, kurse
temperatura
punuese
varet
nga
temperatura e zbutjes s lnds s par.

Injektimi

 Pjes t prftuara me injektim

 Sinterimi
Sinterimi m s teprmi prdoret pr
prpunimin e elementeve nga poliamidi i cili
n strukturn e vet ka me pjesmarrje t
madhe t formave kristalore, e me kt edhe
veti t mira, kryesisht rezistenc t madhe
ndaj konsumit. Lnda e par e poliamidit n
form pluhuri t imt me prmasa t
kokrrizave 4 m deri 10 m derdhet n kallp,
e pastaj presohet n t ftoht me shtypje deri
400 MPa. Operacioni tjetr sht sinterimi i
cili mbshtetet n nxehje t ngadalshme t
produktit n vaj (220 OC deri 250OC), pr 2.5
or, e pastaj ftohje t ngadalshme deri n

Sinterimi

a-mbushja

b-presimi n t ftoht

c-produkti pr pjekje

 Ekstrudimi
Ekstrudimi n parim sht metod e injektimit
kontinual e parapar pr prodhimin e profileve,
shufrave dhe gypave. Lnda e par e cila sillet
pa ndrprer nga rezervuari (1), zbutet n
cilindrin e nxeht (2). Me lvizje kontinuale (t
pandrprer) t boshtit krmillor (3) bhet
przierja e mass polimere dhe transportimi i
saj n drejtim t daljes s cilindrit. M pas masa
hyn n vrimn e vegls (5). Pas daljes nga
vegla, masa ngurtsohet dhe produkti i fituar e
ruan formn dhe madhsin e saj. Kjo metod
prdoret pr prodhimin e profileve nga
polistireni,
polietileni,
polivinikloridi,
polimetakrilati, celuloza, etj.

Ekstrudimi
1-rezervuari
2-cilindri
3-boshti krmillir
4-nxehsi
5-vegla

Lnda e par

Ekstrudimi

 Kalandrimi
Kalandrimi sht metoda baz pr prodhimin e
shiritave shum t holl (folia). Lnda e par n
form granulati sillet n rezervuarin e nxeht, n
t cilin kalon n gjendje t plastifikuar, dhe
pastaj derdhet n mes cilindrave t cilt e bjn
cilindrimin e mass dhe e formojn folin me
trashsi t caktuar. Trashsia e folis caktohet
me rregullimin e distancs n mes cilindrave.
Sforcimi me t cilin bhet trheqja e folis gjat
mbshtjelljes
n
bobin-rulon
e
bn
prmirsimin e vetive t folive. Pr eliminimin e
ngjitjes s folis q ende nuk sht ftohur,
prdoret
cilindri
ndihms.
Kalandrimi
mundson prfitimin e folive me trashsi 0.08

Kalandrimi

1-rezervuari
2-cilindrat punues
3-bobina-ruloni
4-cilindri ndihms

Produkti i
kalandruarfolia

 Kuposja
Kuposja sht metod e formsimit t
produkteve n vegla dy pjesshe (matrics
dhe patrics), dhe sht e ngjashme me
metodn e kuposjes s llamarinave. Te
metoda e kuposjes dallojm fazn e
prgatitjes, t prkuljes dhe t nxjerrjes.
Metoda prdoret pr prpunimin e
prodhimeve nga materialet termoplaste.

 Fryrja ose fryrja ekstruzive e produkteve

boshe
Fryrja ose fryrja ekstruzive e produkteve
boshe prdoret pr prpunimin e enve me
mure t holla (shishet, fuqit e t
ngjashme). Lnda e par e cila sillet pa
ndrprer nga rezervuari zbutet n cilindrin
e nxeht (1), dhe masa e lngzuar del nga
ekstruderi n form gypi (3). Ky futet n
vegln (kallpin) e hapur (2), i cili m pas
mbyllet, kurse n brendi t ktij gypi t
mass polimere sillet ajri i nxeht nn
presion i cili e fryn masn dhe e

Prftimi i shisheve nga gypi i ekstruduar

1-koka e ekstruderit;
2-kallpi i hapur;
3-gypi i ekstruduar;
4-prcjellsi i ajrit nn shtypje;
5-kallpi i mbyllur;
6- shishja e fryr (produkti).

 Formsimi i nxeht me trheqje

Formsimi i nxeht mundsohet me
ndihmn e pomps vakuumuese, n at
mnyr q nn ndikimin e shtypjes
atmosferike, folia e nxeht trhiqet dhe
mbshtetet (puthitet) n gravurn e
matrics ose me prdorimin e matrics dhe
patrics ngjashm si tek kuposja e
materialeve.

 Derdhja centrifugale (rrotulluese)

Derdhja
centrifugale (rrotulluese) sht
metod e prpunimit t masave plastike ku
lnda e par n form pluhuri (n disa raste
mund t jet n form rrshire) hidhet n
kallp, ku nxehet deri sa t shkrihet.
Njkohsisht
kallpi
bn
lvizje
rrotulluese rreth boshtit horizontal dhe
vertikal duke i mundsuar mass s shkrir
q t ngjitet pr murin e brendshm t
kallpit. Pastaj vazhdon ftohja e kallpit, me
ka ftohet edhe produkti.

 Fijezimi i fibrave-filamenteve
Polimert q prdoren pr fijet sintetike jan
t ngjashm dhe n shum raste identike
me ata q prdoren si material plastik. Por
pr fijet, procesi i zgjedhur duhet t
prodhoj nj raport infinitiv t gjatsis me
diametrin. N t gjitha rastet kjo realizohet
duke shtyr polimerin drejt nj kallpi
fijzimi (pjat me shum vrima) pr t
prodhuar fijet m vete, t cilat m von
prdridhen s bashku pr tu prdorur pr
thurje. Siprfaqa trthore e fibrave, e cila
influencon n vetit e fibrave, varet nga

 Prodhimi i gypave nga PVC

 Veshja me shtresa plastike

Teknologjia e veshjes me shtresa mbrojtse, si
dhe izolimi elektrik sht i ndryshm. Shtresat
e veshura jan t nevojshme pr pajisjet e
industris kimike, galvanike (vaska, varse t
ndryshme), pastaj pr pajisje pr deponim t
kimikaljeve,
si
dhe
n
industrin
elektroteknike (shtresat izoluese). Pr shtresa
antikorrozive dhe shtresa elektro izoluese
prdoren poliamidi, polietileni, polivinil kloridi,
polimetaakrilati, polistireni dhe rrshirat
silikone. N varsi nga forma e detalit q
plastifikohet dhe lloji i mass plastike
prdoren metoda t ndryshme t veshjes.

 Veshja e kabllove elektrike

 Veshja e llamarinave dhe shiritave me

plastmase

 Veshja e gypave me plastmase

 Prpunimi i plastmaseve me prerje

Prpunimi mekanik i plastmaseve prdoret
pr prodhimin n mas dhe seri t madhe
pr heqjen e buzve, rrjedhjeve, prerjen e
zmusove, t sistemeve t derdhjes, prerjen
e kanaleve, shpimin e vrimave, si dhe pr t
siguruar saktsi dhe pastrti t lart t
siprfaqeve t detaleve. Prpunimi termik
prdoret edhe gjat riparimit t defekteve
t pranishm n siprfaqen e detaleve t
prodhuar dhe pr prgatitjen e detaleve t
veanta nga pjest e plastamaseve t
prftuara me derdhje.

 Saldimi i plastmasave
Me saldim mund t bashkohen
vetm
plastmaset
termoplastike,
si:
viniplasti,
polietileni, poliamidet, polimetilakrilati etj. Pra,
saldohen ato termoplaste t cilt jan t aft
q gjat nxehjes t kalojn n gjendje
termoplastike, gjat s cils molekulat e
polimerit mund vendosen n shtresat
kontaktuese dhe t difundojn n materialin
plastik. Saldimi duhet t realizohet me
vmendje tejet t madhe
dhe duhet
prmbajtur n mnyr rigoroze parametrave t
dhn, pr shkak se n afrsi t temperaturs
s
rrjedhjes-shkrirjes
gjendet
edhe

Saldimi i plastmasave
bazohet n
difuzioin reciprok t makromolekulave n
kontakt kur ato ndodhen n gjedje plastike.
Cilsia e mir e saldimit varet nga
temperatura e nxehjes e cila duhet ta sjell
plastmasin n gjendje viskoze dhe nga koha
e nxehjes e cila duhet t jet sa m e vogl.
Procesi i saldimit zakonisht kryhet n
kufij temperature t
ngusht, mbi
temperaturn e zbutjes, por nn temperaturn
e shprbrjes s plastmasit, njkohsisht
duke prdorur edhe forc shtypse.

Masat plastike kan saldueshmri t

mir, d.m.th. mund t saldohen me metodat
m t rndsishme t saldimit.
Metodat kryesore t saldimit t masave
plastike:
-Saldimi me ajr dhe gaz t nxeht,
-Saldim me nxehje (instrument nxehs)(saldim kontaktues),
-Saldim me rrym me frekuenc t lart,
-Saldimi me frkim(frikcion)
-Saldimi me ultratingull.

 Metalizimi plastmasave
Plastmasat n krahasim me metalet,
karakterizohen me:
-dendsi t vogl,
-qndrueshmri t lart ndaj korrozionit,
-nuk e prcjellin rrymn elektrike
-nuk e prcjellin nxehtsin
-prpunohen me lehtsi.
Por vlen te theksohet se atyre u mungon:
-pamja e bukur,
-fortsia dhe
-rezistenca mekanike.

Kto cilsi t dobta mund tu jepen

plastmasave duke veshur siprfaqen e tyre
me nj shtres metalike, ose si thuhet
ndryshe duke br metalizimin e tyre.
Plastmasat e veshura me metale kan disa
veti t masave plastike dhe disa veti t
metaleve.
Plastmasat e metalizuara prdoren:
-n industrin e konsumit t gjer,
-n industrin elektronike dhe t aparateve,
-n industrin e automjeteve,
-n industrin e aeroplanve etj.

Veshja metalike u jep pjesve(detaleve)

prej plastmase:
-pamje t bukur,
-e bn siprfaqen e tyre t prcjelli
elektricitetin dhe nxehtsin,
-rrit efektin optik,
-prmirson vetit fiziko-kimike,
-rrit aftsin pr ngjitje, etj.
Qllimi
kryesor
i
metalizimit
t
plastmasave nuk sht imitimi i metaleve, por
prftimi i pjesve(sendeve) q nuk justifikohet
levrdia t prftohen trsisht nga metali.

Veshjet metalike t plastmasave mund t

klasifikohen:
-sipas mnyrs s prftimit,
-sipas prdorimit.
Sipas mnyrs s prftimit, veshjet
kalsifikohen n:
-me ann e sprkatjes s metalit n
gjendje t shkrir(lngt),
-me
ann
e
metalizimit
n
boshllk(vakum),
-me ann e metalizimit kimik.

Sipas prdorimit, veshjet klasifikohen n:

-veshje funksionale,
-veshje dekorative.
Proceset kryesore t teknologjis s
metalizimit t plastmasave
jan t
nduarnduarshm dhe realizohen n nj
kontinuitet t caktuar me qllim t arritjes s
shtress s metalizuar me cilsi t lart.
N tabeln n vazhdim jepen disa
procese
kryesore
t
teknologjis
s
metalizimit t plastmasave: