Diplomski Strma Ravan

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni
UNIVERZITET U NOVOM SADU

PRIRODNO-MATEMATIKI
FAKULTET
DEPARTMAN ZA FIZIKU
Obrada nastavne teme:
Kretanje tela na strmoj ravni

- diplomski rad -
Mentor:
Kandidat:
Dr Duanka Obadovi, red. prof.
Juraj imonji
Novi Sad, novembar 2008.

1
Hvala mentoru prof. dr Duanki Obadovi na predloenoj temi i

podsticajnim napomenama prilikom izrade ovog diplomskog rada.
Zahvaljujem i prof. dr Darku Kaporu na korisnim sugestijama
prilikom izrade ovog diplomskog rada.
Hvala dr Maji Stojanovi na pomoi.
__________________________________________________
SADRAJ
1.Uvod................................................................................................................2
2. Sila trenja mirovanja i sila trenja kretanja.........................................................5
3. Razlaganje teine tela na strmoj ravni. Statika i dinamika ravnotea tela na
strmoj ravni.........................................................................................................8
3.1 Kretanje tela niz strmu ravan pod dejstvom aktivne komponente Zemljine tee
i sile trenja klizanja............................................................................................10
3.2 Ravnomerno pravolinijsko kretanje tela na strmoj ravni pod dejstvom
G
Fa i
G
Ftr i izraunavanje koeficijenta trenja kretanja pomou izmerenih vrednosti visine
i osnove strme ravni..........................................................................................14

3.3 Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje tela na strmoj ravni pod
G G
dejstvom Fa i Ftr i
izraunavanje koeficijenta trenja kretanja pomou izmerenih
vrednosti vremena kretanja tela i dimenzija strme ravni......................................16

3.4 Kretanje tela niz strmu ravan kotrljanjem pod dejstvom aktivne komponente
sile Zemljine tee i sile trenja pri kotrljanju.........................................................19
3.5 Kretanje tela na strmoj ravni pod dejstvom aktivne komponente sile Zemljine
tee, sile trenja i spoljanje sile Fd ....................................................................20

3.6 Kretanje tela na strmoj ravni pod dejstvom aktivne komponente sile Zemljine
tee, sile trenja i inercione sile...........................................................................24
4.Dodatni rad uenika u 7. razredu osnovne kole.............................................29
4.1 Obrada nastavne jedinice: Statika i dinamika ravnotea tela na strmoj ravni i
odreivanje koeficijenta trenja kretanja ravnomernim pravolinjiskim kretanjem
tela...................................................................................................................29
4.2 Obrada nastavne jedinice:Odreivanje koeficijenta trenja kretanja na strmoj
ravni merenjem trajanja ravnomernog promenljivog pravolinijskog kretanja tela uz
i niz strmu ravan................................................................................................34
5 .Istorijski dodatak: Ravnotea na strmoj ravni...........................................38

6. Zakljuak.......................................................................................................40
7. Literatura.......................................................................................................42
8. Kratka biografija............................................................................................43
9. Kljuna dokumentacijska informacija.............................................................44
3
1. UVOD
Ovaj rad predstavlja prikaz obrade nastavne teme Kretanje tela na
strmoj ravni. Ova tema se ne obrauije u redovnoj nastavi. Zato su
prikazane mogue obrade dve nastavne jedinice iz domena dodatnog
nastavnog rada sa uenicima sedmog razreda osnovne kole.
To znai da je pored objanjenja pojave kretanja, posebna panja
posveena metodama koje se koriste u nastavi fizike i zato se rad moe
koristiti kao osnova za pisanje priprema za nastavne asove na kojima se
obrauju nastavne jedinice iz domena ove nastavne teme kako u osnovnoj
tako i u srednjoj koli.
Strma ravan se od davnina koristila kao prosta maina, jer se pri
kretanju tela po njoj postie uteda u sili, kao posledica razlaganja sile
Zemljine tee, Q , na aktivnu komponentu Zemljine tee, paralelnu sa
G
G
strmom ravni, F a , i normalnu komponente Zemljine tee, F N , koja je
normalna na strmu ravan.
Kada strma ravan miruje, ili se kree ravnomerno pravolinijski,
kretanje
tela, NIZ strmu ravan moe se odvijati i bez delovanja spoljanje
G
sile, F d , ili sa spoljanjom silom malog intenziteta, u poreenju sa
intenzitetom teine tela. Na taj nain postie se uteda u sili prilikom
kretanja tela niz strmu ravan, to se moe ostvariti podeavanjem ugla
strme ravni, ili smanjivanjem koeficijenta trenja izmeu povrine strme ravni
i dodirne povrine tela sa njom.
Kretanje tela UZ strmu ravan, kada ona miruje ili se kree
ravnomerno
pravolinijski, moe se odvijati pod dejstvom realne spoljanje
G
sile, F s manje od sile potrebne da se telo podigne vertikalno uvis. Takvo
kretanje se takoe realizuje podeavanjem ugla strme ravni, kao i
smanjivanjem koeficijenta trenja izmeu tela i strme ravni.
G
Pod istim uslovima, koji vae pri delovanju spoljanje sile, F s na telo
po strmoj ravni, Gkretanje tela UZ ili NIZ strmu ravan, moe prouzrokovati i
inercijalna sila F i , koja potie od ubrzanog kretanja strme ravni.
U zavisnosti od intenziteta i smera sila koje deluju na telo kao i
stanja tog tela pre delovanja ovih sila (mirovanja ili kretanja), kretanje tela
na strmoj ravni moe da bude ravnomerno, ubrzano ili usporeno
pravolinijsko, a ako rezultanta sila koja deluje na telo na strmoj ravni
periodino menja smer i intenzitet, telo se moe kretati i oscilatorno.
Pod kretanjem tela, uopte, podrazumeva se promena poloaja tela u
odnosu na referentno, odnosno uporedno telo, pri emu putanja moe biti
pravolinijska ili krivolinijska. Prilikom kretanja tela, na njega deluje sila
trenja i sila otpora sredine, koje deluju suprotno smeru kretanja (brzine)
4
tela. Kada se telo pokrene ili se kree, podrazumevae se da, je smer xose isti sa smerom brzine tela ako nije drugaije naglaeno.
Prilikom obrade nastavne teme smatrae se da je sila otpora sredine nula.
Sile trenja, ili otpor trenja se javljaju na dodirnoj povrini izmeu dva
vrsta tela, kada na telo deluju sile koje izazivaju kretanje tela po podlozi.
Sile trenja koje se suprotstavljaju pokretanju
jednog tela po povrini drugog
G
tela, nazivaju se sile trenja mirovanja, F trM . Ako se tela kreu jedno po
drugom, ove
sile se suprotstavljaju kretanju, a nazivaju se sile trenja
G
kretanja F tr .
Pod kretanjem tela na strmoj ravni podrazumeva se promena
poloaja tela u odnosu na ravnu povrinu (plou) koja sa horizontalom
zaklapa ugao , koji je vei od 0 , a manji od 90 .
U okviru nastavne teme Kretanje tela na strmoj ravni, bie
obraeno pravolinijsko kretanje tela u istom pravcu u kome deluje sila
G
aktivne komponente Zemljine tee, F a , koja nastaje razlaganjem sile
Zemljine tee, Q , na strmoj ravni. Razmatrae se kretanje tela, NIZ i UZ
strmu ravan. Da bi se telo iz stanja mirovanja na strmoj ravni pokrenulo (ili
uopte pokrenulo, ne samo na strmoj ravni) mora da deluje rezultanta
G
G
aktivne sile F a i vune sile, F v , iji je intenzitet vei, a suprotnog smera od
G
rezultante sile trenja mirovanja i sile otpora sredine, F m .
U obradi nastavne teme e se podrazumevati da:
a)
Strma ravan u odnosu na okolinu miruje, ili se kree ravnomerno

pravolinijski, a telo se na strmoj ravni kree pod dejstvom sile Zemljine tee
i sile trenja, ili i pod dejstvom realne spoljanje sile, koja moe da menja
smer i intenzitet,
b)
Strma ravan se u odnosu na okolinu kree ubrzano u sopstvenoj

ravni ili u pavcu osnove strme ravni, a da na telo na strmoj ravni deluje sila
Zemljine tee, sila trenja i inercijalna sila, pri emu inercijalna sila
periodino moe da menja i smer i intenzitet.
U drugoj glavi ovog rada, objanjeno je da mirovanje ili kretanje tela
zavisi od odnosa paralelne komponente spoljanje sile (dinamometra) koja
deluje na telo i sile trenja mirovanja, ija je maksimalna vrednost vea od
sile trenja kretanja. Na osnovu sile trenja i sile otpora podloge uveden je i
pojam koeficijenta trenja. Takoe se u ovom delu podsea na Osnovni
zakon dinamike, odnosno na II Njutnov zakon.
U treoj glavi predstvavljene su sile koje deluju na telo kada se ono
nalazi na strmoj ravni a prikazano je i razlagaganje tih sila. Pomou
komponenata sila na strmoj ravni definisana je sila trenja na strmoj ravni i
koeficijent trenja, a na osnovu rezultante svih sila koje deluju na telo na
5
strmoj ravni, koje miruje ili se kree ravnomerno pravolinijski ili ravomerno
promenljivo pravolinijski.
U etvrtoj glavi date su mogue pripreme nastavnika za dodatni rad
sa uenicima na nivou osnovne kole. Obraene su dve nastavne jedinice.
Jedna nastavna jedinica obraena je laboratorisko-eksperimentalnom
metodom dok je druga obraena na osnovu misaonog eksperimenta.
U petoj glavi je istorijski dodatak; sutina XI teoreme Simona Stevina:
Ravnotea na strmoj ravni
U estoj glavi saeto je ponovljen glavni sadraj rada. U ovom delu
rada, takoe, ukazuje se na znaaj pedagoko-metodikog rada nastavnika prilikomu obrade nastavnih sadraja u formiranju pojmova .
Takoe se podsea na potrebu ukazivanja na primenu steenog
znanja u svakodnevnom ivotu.
2. Sila trenja mirovanja i sila trenja kretanja

6
Sila trenja, kao mera uzajamnog delovanja izmeu dva tela se

suprotstavlja pokretanju (sila trenja mirovanja) i kretanju jednog tela po
povrini drugog tela (sila trenja kretanja) . U zavisnosti od toga da li se
jedno telo klie ili kotrlja po povrini drugog tela, te sile zovemo silama
trenja klizanja ili silama trenja kotrljanja. Ove sile moemo izmeriti pomou
dinamometra, a bie analizirano samo delovanje sile trenja klizanja.
Postupak merenja sila kotrljanja je isti. Da bi se izmerile te sile, potrebna je
horizontalna podloga (slika 1) u stanju mirovanja, ili ravnomernog
pravolinijskog kretanja, telo mase m koje relativno miruje na podlozi i
dinamometar.
G
Sila Zemljine tee, i obeleavam je sa Q , deluje na telo i njena
G
Q
napadna taka je u teitu tela, T, a teina tela je sila sa kojom telo
deluje na horizontalnu podlogu (ili zatee ue). Kada telo miruje ili se kree
G
G
sa v = const, sila Zemljine tee Q je u ravnotei sa silom otpora podloslika 1.
ge N , odnosno rezultanta sila koje deluju na telo je nula;
G
Ako na telo pone da deluje sila dinamometra, F d , paralelna sa pod-
v=0
Fd
mT
G
Q
G
FtrM
G
Q
Slika 1. Prikaz sila koje deluju na telo u statikoj ravnotei

logom, a telo i dalje miruje, znai da u suprotnom smeru deluje sila trenja
G
G
mirovanja, F trM koja je istog pravca i istog intenziteta kao i sila F d , ali,
G
kako je naglaeno, suprotnog smera. Sila F trM se javlja izmeu dodirnih
povrina tela i podloge. Rezultanta svih sila koje na telo deluju je nula i
kae se da je telo u statikoj ravnnotei. Ako se sa poveanjem intenziteta
G
sile vue dinamometra F d telo ne pokrene, znai da se poveala i sila
G
trenja mirovanja, F trM , tako da je rezultanta sila koje deluju na telo opet
jednaka nuli. Sila trenja mirovanja, usled delovanja sile vue dinamometra,
G
FtrMAX
poveava se do odreene maksimalne sile trenja mirovanja

G
Kada intenzitet sile F d postane ifinitezimalno vei od intenziteta
maksimalne sile trenja mirovanja, ona postaje vuna sila dinamometra,
F v (kao na slici 2) odnosno intenzitet sile Fv > FtrMAX i telo poinje da se

kree ubrzano..
Meutim, kada telo postigne odreenu stalnu brzinu, odnosno
v = const , na dinamometru oitavamo da je intenzitet sile vue
G
F v manji
G
od intenziteta sile F ,dok je telo mirovalo, a to znai da je i intenzitet sile
d
trenja kretanja, Ftr , manji od intenziteta sile trenja mirovanja FtrMAX
tj.
Ftr < FtrMAX . Kada se telo kree sa stalnom brzinom, kaemo da se telo
nalazi u dinamikoj ravnotei.
G G
Fv < Fd
v = const G
G
Ftr < FtrMAX
Slika 2. Prikaz sila i poreenje intenziteta sila koje deluju na telo dok je u
statikoj i kada je u dinamikoj ravnotei
(Radi preglednosti, nisu prikazane sila Zemljine tee
su u ravnotei )
G
Q i sila otpora podloge N
, koje
Na osnovu ovih eksperimentalnih injenica moe se zakljuiti:

1) Dok telo na podlozi relativno miruje, sila trenja mirovanja
suprotnog je smera a jednakog intenziteta paralelnoj sili dinamometra koja
nastoji da telo pokrene, to znai da sa poveanjem sile dinamometra,
poveava se i sila trenja mirovanja sve do maksimalne sile trenja
mirovanja;
2) Kada se telo kree sa v = const po nekoj podlozi, intenzitet sile
trenja kretanja jednak je intenzitetu vune sile. Ove dve sile su istog pravca, intenziteta a suprotnog smera.
Intenzitet sile trenja kretanja izraava se kao Ftr = FN , gde je Ftr
intenzitet sile trenja, je koeficijent trenja , a F N je intenzitet sile otpora
podloge.
Takoe na osnovu II Njutnovog zakona znamo da:
G
G
a) Ako je intenzitet vune sile Fv vei od sile trenja, Ftr , telo se
kree ubrzano;
G
v
F
b) Ako se telo kretalo brzinom 0 , a intenzitet vune sile v je manji
G
od intenziteta sile trenja Ftr , ili ako vuna sila prestane da deluje, odnosno
ako se telo kree po inerciji, kretanje je usporeno.
3. Razlaganje sile Zemljine tee na strmoj ravni. Statika

i dinamika ravnotea tela na strmoj ravni
Teina tela je sila kojom telo deluje na horizontalnu podlogu ili zatee
ue o koje je okaeno, a njen intenzitet i pravac u inercijalnim sistemima je
isti sa silom Zemljine tee. Sila tee i teina tela se razlikuju u napadnoj
G
G
Q
Q
taki. Teinu tela u obeleravati sa
, a silu Zemljine tee sa
.
Intenzitet teine tela u inercijalnom sistemu je dat izrazom:

Q = m g ..............................................1
gde je Q - intenzitet teine tela, m je masa tela, a g - intenzitet ubrzanja
sile Zemljine tee.
U neinercijalnim sistemima, odnosno u sistemima koji se kreu ubrzano intenzitet sile Zemljine tee se ne menja a intenzitet teine tela, sile
sa kojom telo pritiska podlogu se menja .
Kao to je ve reeno, pod strmom ravni podrazumeva se ravna
povrina, koja sa horizontalom zaklapa ugao . Pretpostavimo da je strma
ravan visine h , osnove b i duine l napravljena od vrstog materijala, a
da su deformacije usled uzajamnog delovanja tela sa njom makroskopski
zanemarljive. Poto sila Zemljine tee Q deluje vertikalno na dole, onda je
pogodno silu Zemljine tee na strmoj ravni razloiti na normalnu
komponentu koja zaklapa ugao 90 0 sa duinom strme ravni i paralelnu
G
komponentu sa duinom strme ravni. Normalna komponenta FN , je u
ravnotei sa silom otpora
G
podloge N .
Paralelna komponenta sa duinom

G
strme ravni Fa , u ravnotei je sa silom trenja mirovanja kada telo miruje
Kada se telo na strmoj ravni kree ravnomerno pravolinijski, usled

dejstva aktivne komponente i sile trenja, aktivna komponenta Zemljine teG
G
F
F
e a jednaka je sili trenja kretanja tr .
Prema I Njutnovom zakonu, ako telo na strmoj ravni miruje ili se
kree ravnomerno pravolinijski, znamo da je rezultanata sila koje na njega
deluju jednaka nuli. Prvi sluaj nazivamo statikom, a drugi sluaj
dinamikom ravnoteom.
Sile koje na telo deluju, kada je ono na strmoj ravni, a javljaju se
usled razlaganja sile Zemljine tee koja deluje na telo a ono se kree NIZ
strmu ravan sa stalnom brzinom, prikazane su na slici 3.
10
G
Ftr
G
v = const
G
Fa
FN
G
Q
Slika 3. Prikaz sila koje deluju na telo na strmoj ravni u dinamikoj

ravnotei
Analizom slike 3 zakljuujem da su prikazani trouglovi slini, poto su
im uglovi sa normalnim kracima, a samim tim i sa jednakim uglovima
izmeu njih, te zakljuujem da se intenzitet aktivne komponente sile, Fa iz
geometrije strme ravni i sile Zemljine tee moe izraunati na sledei nain:
h
h Fa
=
Fa = Q
l Q
l
a poto je:
sin =
sledi:
odnosno:
h
l
Fa = sin Q
.............................................2
Fa = m g sin .............................................3
To znai da se intenzitet aktivne komponenta Zemljine tee Fa , na strmoj

ravni smanjuje, ako se smanjuje ugao strme ravni, jer se tada smanjuje i
sin , i obrnuto, intenzitet sile Fa se poveava kada se ugao strme ravni

poveava. Kada je ugao 900, telo pada.
11
Takoe, intenzitet normalne komponente Zemljine tee se moe

izraunati iz geometrije strme ravni i sile Zemljine tee, uzimajui u obzir
slinost prikazanih trouglova, na sledei nain:
b FN
b
=
FN = Q FN = Q cos
l Q
l
odnosno:
FN = m g cos .............................................4
Na osnovu ovog izraza moe se zakljuiti da se normalna

komponenta Zemljine tee poveava, kada se ugao strme ravni smanjuje,
a kada je ugao 00, ona je jednaka sili Zemljine tee.
Poto je sila otpora podloge na strmoj ravni, slika 3, u ravnotei sa
normalnom komponentom Zemljine tee, sledi
N = FN .........................................................4a
Intenzitet sile trenja kretanja, Ftr , se, iz geometrije strme ravni i sile
Zemljine tee, moe izraunati na sledei nain:
b
Ftr = N Ftr = m g cos Ftr = m g
l
to znai da se sa poveajem ugla strme ravni, smanjuje sila trenja izmeu
tela i strme ravni i obrnuto, smanjenjem ugla strme ravni poveava se sila
trenja.
3.1. Kretanje tela na strmoj ravni pod dejstvom aktivne

komponente Zemljine tee i sile trenja klizanja
Demonstracionim eksperimentom se moe prikazati, da, ako telo
mase m , koje ima jednu hrapavu a jednu glatku povrinu, (slika 4)
stavimo na strmu ravan hrapavom povrinom i pustimo da se kree po njoj,
smanjivanjem ugla strme ravni, moe se podesiti takav ugao za koji telo
prestaje da se kree, odnosno da telo na njoj miruje. To znai da je aktivna
komponenta Zemljine tee, koja deluje paralelno sa strmom ravni, jednaka
maksimalnoj sili trenja mirovanja na strmoj ravni. Koeficijent trenja, se
moe izraunati kao odnos sile trenja i sile koja normalno deluje na
podlogu, odnosno na strmu ravan:
12
Ftr
Q sin
=
FN
Q cos
= tg 5
Kada se na istu strmu ravan, koja sa horizontalom gradi isti ugao ,

stavi to isto telo glatkom dodirnom povrinom, telo se kree ravnomerno
ubrzano pravolinijski. Da bi telo stalo, mora se smanjiti ugao strme ravni na
vrednost 1 < .
Na osnovu izvedenog ogleda moe se zakljuiti da mirovanje tela ili
kretanje istog tela niz strmu ravan zavisi kako od ugla strme ravni, tako i
od strukture dodirnih povrina tela i strme ravni.
Normalne komponente Zemljine tee i sila otpora podloge strme ravni
su u ravnotei i njihova rezultanta je nula (slika 4).
Kretanje ili mirovanje tela na strmoj ravni posledica je postojanja
rezultujue sile paralelne sa putanjom, a u ovom sluaju to je rezultanta sile
aktivne komponente Zemljine tee i sile trenja koja deluje u suprotnom
smeru od smera brzine tela. Sa slike 4 se vidi da je rezultanta tih sila:
.
Ftr
h
Fa
l
FN
Q
Slika 4. Prikaz sila pri kretanju tela niz strmu ravan
R = Fa + Ftr 6
Kada se telo mase m kree NIZ strmu ravan, a x-osa je u smeru brzine
tela, na osnovu II Njutnovog zakona sledi:
13
m a = m g sin m g cos
a iz poslednje formule moe se izraziti ubrzanje kao:
a = g (sin cos ) 7
Analiza drugog inioca u formuli za izraunavanje ubrzanja tela na
strmoj ravni pod dejstvom aktivne komponente Zemljine tee i sile trenja
pokazuje:
1) ako je inilac sin cos > 0 , u izrazu za izraunavanje

ubrzanja, tada je ubrzanje tela koje se kree na strmoj ravni pozitivno,
odnosno a > 0 , i brzina tela se tokom vremena poveava. U tom sluaju
iz poslednjeg izraza sledi da je tg > , a na osnovu geometrije strme
ravni se moe zakljuiti, da bi se telo na strmoj ravni kretalo ubrzano,
potrebno je da koeficijent trenja kretanja na strmoj ravni bude manji od
odnosa visine i osnove strme ravni:
<
h
b
Ako je kod ovakvog kretanja koeficijent trenja konstantan du celog puta, a

pretpostavimo da je kretanje ravnomerno ubrzano pravolinijsko, odnosno
ubrzanje je stalno, trenutna brzina se izraunava pomou obrasca:
v = v0 + at8
u kome je v0 - intenzitet poetne brzine, a t - vreme trajanja kretanja.

Preeni put s se kod ravnomerno ubrzanog pravolinijskog kretanja
izraunava pomou obrasca:
1
s = v0 t + at 2 .9
2
2) Ako bi se telo na strmoj ravni kretalo sa
da je
a =0,
v 0 = const ,odnosno
(sin cos ) = 0
tada je inilac u jadnaini 7,

tg = . Ako je koeficijent trenja na celom putu konstantan preeni
put kod ovakvog kretanja izraunava se pomou obrasca:
s = v t .10
G
v
3)Ako bi se telo kretalo NIZ strmu ravan sa 0 = const a sila trenja bi
se poveala, inilac (sin cos ) bi postao negativan i telo bi se NIZ
stmu ravan kretalo usporeno.
14
Trenutna brzina se kod ravnomerno uspornog pravolinijskog kretanja

izraunava pomou izraza:
v = v0 at .11
U ovoj formuli v 0 je intenzitet brzine tela u trenutku kada je kretanje

tela na strmoj ravni postalo pravolinijski ravnomerno usporeno.
Preeni put se kod ovakvog kretanja izraunava pomou Izraza:
1
s = v0 t at 2 12
2
4)Ako bi se telo na strmoj ravni poelo kretati UZ strmu ravan sa
G
v0 ,
brzinom
a x-osu usmerim u smeru brzine a sila trenja i aktivna
komponenta Zemljine tee bi delovale u suprotnom smeru od brzine tela,
tada iz Osnovnog zakona dinamike sledi da je
m a = m g sin m g cos ..13
inilac sin + cos < 0 , i tada je ubrzanje a <0 jer je usmereno

suprotno smeru x-ose. Ako je koeficijent trenja na celom putu stalan, to
znai da je kretanje pravolinijski ravnomerno usporeno, brzina tela se
smanjuje i izraunava se iz relacije 11 a preeni put se izraunava iz
relacije 12. Ako bi kretanje trajalo dovoljno dugo telo bi se zaustavilo.
Intenzitet ubrzanja a = g sin cos niz strmu ravan, moe

se izraunati i pomou dimenzija strme ravni na sledei nain:
a=
g
(h b ) .14
l
15
3.2. Ravnomerno pravolinijsko kretanje tela na strmoj ravni
G G
pod dejstvom Fa i Ftr i izraunavanje keficijenta trenja
kretanja pomou izmerenih vrednosti visine i osnove strme

ravni
Na osnovu prethodnog izlaganja moe se zakljuiti da mirovanje, ili
kretanje tela niz strmu ravan pri istom uglu , zavisi od strukture dodirnih
povrina, odnosno od koeficijenta trenja klizanja ili kotrljanja koji se moe
odrediti na sledei nain:
G
Ftr
N
G
v = const
G
Fa
2
G
Q
FN
Slika 5. Prikaz sila koje deluju na telo na strmoj ravni pri ravnomernom
pravolinijsko kretanju
Ako podesimo ugao strme ravni 2 tako da telo klizi niz strmu ravan
ravnomerno pravolinijski (slika 5), znai da je intenzitet aktivne komponente
sile Zemljine tee na strmoj ravni jednak intenzitetu sile trenja. Na crteu
vidimo da su uglovi 2 i 2 u odgovarajuim pravouglim trouglovima
meusobno jednaki, jer su to uglovi sa normalnim kracima,
h Fa
=
pa su posmatrani trouglovi slini i:
b FN
S obzirom da je kretanje ravnomerno pravolinijsko, na telo deluju sile
aktivne komponente Zemljinne tee i sila trenja, koje su u ravnotei
odnosno, inztenziteti tih sila su jednaki, Fa = Ftr , i prethodni obrazac se
moe napisati:
16
h Ftr
=
b FN ..15
tr
a kako je =
FN sledi:
h
16
b
Na osnovu ovog razmatranja zakljuujem da je mogue odrediti

koeficijent trenja kretanja na strmoj ravni kada se telo kree ravnomerno
pravolinijski merenjem visine i osnove strme ravni.
Ako uzmem u obzir da je tg =
h
jedainu 16 mogu da napiem:
b
= tg ............................................16a
.
17
3.3. Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje tela
G G
Fa i Ftr i izraunavanje koeficijenta
na strmoj ravni po dejstvom

trenja kretanja pomou izmerenih vrednosti vremena kretanja i
dimenzija strme ravni
Koeficijent trenja pri kretanju tela na strmoj ravni, moe se odrediti i

merenjem vremena ravnomerno usporenog kretanja tela t1 UZ strmu
ravan, od podnoja strme ravni do zaustavljanja na njoj, i merenjem
vremena kretanja tog istog tela NIZ strmu ravan
Ako se telu u podnoju strme ravni saopti brzina
G
v 0 , telo se usled dejstva
aktivne komponente Zemljine tee i sile trenja za vreme t1 kree

ravnomerno usporeno UZ strmu ravan. Nakon zaustavljanja na njoj pod
dejstvom aktivne komponente Zemljine tee i sile trenja telo se za vreme
t2 kree ravnomerno ubrzano do podnoja strme ravni NIZ strmu ravan.
Prilikom ovog ogleda mora se pretpostaviti da je aktivna komponenta
Zemljine tee vea od sile trenja mirovanja na strmoj ravni da bi telo posle
zaustavljanja na njoj poelo da se kree NIZ strmu ravan.
G
N
G
Fa
G G
G
v = v 0 + a1 t
m
h
G
Ftr
b
G
Q
G
FN
Slika 6. Prikaz sila i brzine koje deluju na telo na strmoj ravni pri
ravnomerno usporenom kretanju UZ strmu ravan
Prilikom kretanja tela UZ strmu ravan intenzitet usporenja e, poto
su sile aktivne komponente Zemljine tee i sile trenja istog smera, biti:
a1 = g (sin + cos ) .17
Intenzitet trenutne brzina se u ovom sluaju izraunava pomou obrasca:
18
v = v0 a1t .18
a telo do zaustavljanja prelazi put duine:
s1 = v0 t1
1
2
a1t1 ..19
2
Poto je trenutna brzina tela na kraju puta s1 jednaka nuli, sledi v 0 = a1t1
i kada se ovaj izraz uvrsti u jednainu 19, za preeni put UZ strmu
ravan s1 , dobija se ::
s1 =
1
2
a1t1 ............20
2
Nakon zaustavljanja telo se NIZ strmu ravan kree ubrzano (slika 7) i

za neko vreme t2 stii e do podnoja strme ravni brzinom intenziteta
v 2 = a 2 t 2 . Poto su sila trenja i sila aktivne komponente Zemljine tee

suprotnog smera, intenzitet ubrzanja NIZ strmu ravan e biti:
a 2 = g (sin cos ) ..21
a preeni put:
1
2
s 2 = a 2 t 2 ..22
2
Preeni putevi UZ i NIZ strmu ravan su jednaki, odnosno s1 = s2 , iz ega
sledi da je:
2
t1
a
= 2 23
a1
t2
G
N
G G
v = a 2t
G
Ftr
G
Fa
G
Q
G
FN
Slika 7. Prikaz sila i brzine koje deluju na telo na strmoj ravni pri
ravnomerno ubrzanom kretanju NIZ strmu ravan
19
Zamenom izraza za ubrzanje i usporenje u prethodni obrazac dobija

2
t1
sin cos
=
se:
......................................24
sin + cos
t2
odnosno:
2
t1
tg
=
..25
tg +
t2
odakle je:
2
t
1 1
t
= tg 2 2 .............................................26
t
1 + 1
t2
Ako se isti koeficijent trenja izrazi pomou izmerene visine i osnove strme
ravni i izmernih vremena kretanja UZ i NIZ strmu ravan, dobija se obrazac
26 u sledeem obliku:
2
t
1 1
t
h
= 2 2 .27
b
t
1 + 1
t2
20
3.4.Kretanje tela niz strmu ravan kotrljanjem pod dejstvom

aktivne komponente sile Zemljine tee i sile trenja pri
kotrljanju
Ako telo mase
m , stavimo na tokove mase m1
tako da je ukupna
masa sistema tela m = m + m1 , (slika 8), a podesimo ugao strme ravni m

tako da se telo kree NIZ strmu ravan sa v = const , izmereni ugao m je
manji od ugla 2 - slika 5, kada je telo iste mase klizilo ravnomerno
pravolinijski NIZ strmu ravan.
To znai da je aktivna komponenta sile Zemljine tee, koja je
paralelna sa putem po kome se telo kree, manja nego kada se telo jednakeG mase kree niz strmu ravan klizanjem,
odnosno sila trenja pri kotrljaG
nju Fkot manja je od sile trenja klizanja Ftr .
G
v
G
Fkot
G
Fa
G
Q
G
FN
Slika 8. Prikaz sila i brzine koje deluju na telo pri kotrljanju niz strmu ravan
Kretanje tela na strmoj ravni kotrljnjem takoe moe biti pravolinijski
ubrzano, ravnomerno pravolinijsko ili pravolinijski usporeno, to zavisi od
odnosa izmeu tg m i koeficijenta trenja kotrljanja kot , i ako je
tg m / kot >1, kretanje je pravolinijski ubrzano; ako je tg m / kot =1, kretanje

je ravnomerno pravolinijsko i ako je tg m / kot <1 kretanje je pravolinijski
usporeno.
*******************
Na osnovu prethodnih ogleda i analiza klizanja i kotrljanja tela
na strmoj ravni, moe se zakljuiti da se kretanje tela na strmoj ravni pod
21
dejstvom aktivne komponente sile Zemljine tee uz pojavu neizostavne sile

trenja, vri ravnomerno pravolinijski ili ubrzano pravolinijski ili usporeno
pravolinijski, to zavisi od:
1) Strukture dodirnih povrina strme ravni i tela koje se kree;
2) Ugla strme ravni;
3) Klizanja ili kotrljanja na strmoj ravni.
3.5. Kretanje tela na strmoj ravni pod dejstvom

aktivne komponente sile Zemljine tee, sile trenja
i spoljanje sile F d
Ako telo mase m miruje na strmoj ravni, sila Zemljine tee se razlae
na aktivnu komponentu Zemljine tee paralelnu sa strmom ravni i normalnu
komponentu Zemljine tee koja pritiska strmu ravan, a poto se telo ne
kree, znai da deluje sila trenja mirovanja koja je u ravnotei sa silom
aktivne komponte Zemljine tee kao to je normalna komponenta u
ravnotei sa silom otpora podloge strme ravni.
G
F
Ako na telo pone da deluje spoljanja sila dinamometra d ,pod
uglom
u odnosu na duinu strme ravni, slika 9, i ako telo na strmmoj

ravni miruje, sile koje deluju na telo
jesu u ravnotei.
G
Fd
G
N
G
F2
Fa
G
F1
G
Ftr M
G
FN
Q
Slika 9. Prikaz sila i njihovih komponenata na telu kada deluje spoljanja
sila dinamometra a telo na strmoj ravni miruje
22
Na slici 9 je prikazano da se sila Zemljine tee razlae na kompoG

G
nentu normalnu na strmu ravan FN i paralelnu komponentu Fa a sila
G
G
dinamometra Fd se razlae na komponentu F1 paralelnu sa strmom ravni i
G
G
F2 normalnu na strmu ravan. Ako se telo kree na strmoj ravni, F1 utie na
G
kretanje tela a komponenta F2 utie na silu otpora podloge a samim tim i na
silu trenja i tada je
G G G G
G G G
Fa +F1+Ftr = R i FN + N + F2 = 0 ...........................28
U sluaju da se telo kree ravnomerno promenljivo pravolinijski na

G
strmoj ravni usled delovanja spoljanje sile (dinamometra) Fd , pod uglom
00 < 1 < 900 , rezultanta sila koja deluje na telo paralelno sa duinom strme
ravni je razliita od nule, a ako se kree ravnomerno pravolinijski ona je
nula.
Pretpostavimo da je telo na strmoj ravni mirovalo i da je usled
delovanja sile dinamometra na telo pod uglom 1 , rezultanta sila paralelna
sa strmom ravni usmerena UZ nju. Tada e brzina i ubrzanje tela biti istog
smera i ono e se kretati ubrzano UZ strmu ravan. Ako x-osu usmerim uz
strmu ravan a y-osu u smeru sile otpora podloge mogu da napiem, na
osnovu II Njutnovog zakona:
ma = mg sin + Fd cos 1 (mg cos Fd sin 1 )
a ubrzanje koje telo ima jeste
a=
Kada je ugao 1
Fd
(cos 1 + sin 1 ) g (sin + cos ) ..............29
m
= 00 sin 1 = 0 a cos 1 = 1 , formula 29 postaje

F
a = d g (sin + cos ) ..............................29a
m
Ako je rezultanta sila kolinearnih sa strmom ravni usmerena NIZ strmu

0
0
ravan, iako spoljanja sila dinamometra deluje pod uglom 0 < 1 < 90 , na
osnovu II Njutnovog zakona sledi
ma= mgsin + Fd cos1 + (mgcos Fd sin1 )
odnosno
a=
Fd
(cos1 sin 1 ) + g( cos sin ) .....................30
m
23
G
0
Kada sila Fd deluje pod uglom od 90 u odnosu na strmu ravan, tada
G
je njena komponenta F1 = 0 i sila dinamometra utie samo na smanjenje
intenziteta otpora podloge, odnosno na smanjenje sile trenja.
Kada spoljanja sila pone da deluje na telo vertikalno uvis sa veim
intenziteta od intenziteta sile Zemljine tee, telo vie nije na strmoj ravni
U sluaju da se telo kretalo sa nekom brzinom
G
v0
UZ strmu ravan i
ako je usled delovanja sile dinamometra pod uglom 0 < 1 < 90 uz strmu
ravan rezultanta sila kolinearnih sa strmom ravni usmerena NIZ nju, telo
e se kretati usporeno UZ strmu ravan, dok se ne zaustavi i nakon toga
produie da se kree niz strmu ravan ubrzano a ubrzanje se izraunava
na osnovu formule 30.
0
Kada spoljanja sila deluje pod uglom 90 < 2< 180 , sila
G
kolinearna sa aktivnom komponentom Zemljine tee Fa i tada je
0
G
F1
je
ma = mgsin + Fd cos2 + (mgcos Fd sin2 )
a intenzitet ubrzanja iznosi
a=
Fd
(cos2 sin2 ) + g( cos sin ) ..31
m
U sluaju da se telo kretalo UZ strmu ravan kada je poela da deluje sila
Fd
pod uglom 90 < 2< 180 , a rezultanta sila je NIZ strmu ravan, telo
poinje da se kree usporeno UZ nju a posle zaustavljanja na njoj, kree
se ubrzano NIZ strmu ravan na osnovu relacije 31.
0
Ako je ugao
formula ima oblik
2 = 1800 sin 2 = 0
cos2 = 1,
prethodna
Fd
m 31a
Na osnovu prethodno reenog mogu da zakljuim:
G
v
Kada telo na strmoj ravni ima brzinu 0 , paralelnu sa strmom ravni,
a = g( cos sin)
a deluje realna spoljanja sila F d , ili njene komponente, ono e se

kretati:
1) ravnomerno pravolinijski ako je rezultanta sila koja deluje na telo
n
G
R
=
nula, odnosno
Fi = 0 ;
i =1
24
2) ubrzano pravolinijski, ako je rezultanta sila koje deluju na telo razliita od nule odnosno
R =
i =1
Fi 0
, a rezultanta je u pravcu i
smeru brzine tela;

3) usporeno pravolinijsko kretanje, ako je rezultanta sila koje deluju na
telo razliita od nule tj. R =
F
i =1
0 , a rezultanta sila deluje u
pravcu strme ravni ali suprotno smeru brzine tela.
25
3.6. Kretanje tela na strmoj ravni pod dejstvom

aktivne komponente Zemljine tee, sile trenja
i inercione sile
Kada telo na strmoj ravni miruje, aktivna komponenta Zemljine tee je u
ravnotei sa silom trenja mirovanja, a normalna komponenta je u ravnotei
sa silom otpora podloge strme ravni.
Ako strma ravan krene ubrzano na dole u sopstvenoj ravni, (slika 10),
G
a1 , to se moe realizovati privrivanjem strme ravni sa
sa ubrzanjem
polugom P, koja je ekscentrino privrena
G na toak E koji vri periodino
kruno kretanje sa ugaonom brzinom
, na telo e delovati inerciona sila
G
G
Fi = m a1 UZ strmu ravan kolinearna sa aktivnom komponentom Zemljine
tee i sile trenja ali suprotnog smera.

Ako x-osu usmerim UZ strmu ravan, telo e krenuti UZ nju, a usled
kretanja strme ravni na dole ako je ispunjen uslov Fi Fa Fm > 0 ,
G
G
F
F
F
>
F
+
F
odnosno kada je i
a
tr , gde je
tr sila trenja kretanja a
a aktivna
komponenta Zemljine tee.
G
a1
G
Fi
G
N
G
Fa
Ftr
G
Q
E
P
G
FN
Slika 10. Prikaz sila, koje deluju na telo, kada se strma ravan u sopstvenoj
ravni kree ubrzano na dole a telo UZ strmu ravan
26
Kada se strma ravan pone kretati ubrzano na gore u sopstvenoj

ravni sa ubrzanjem
G
G
Fi = ma2
G
a2
(slika 11) , na telo e delovati inerciona sila
NIZ strmu ravan, istog smera sa aktivnom komponentom

Zemljine tee a suprotnog smera sa silom trenja, ako telo krene NIZ strmu
ravan. Tada je ispunjen uslov:
Fi + Fa > Ftr Fi > Ftr Fa
G
N
G
Fi
G
a2
Ftr
G
Fa
G
Q
G
FN
Slika 11. Prikaz sila, koje deluju na telo, kada se strma ravan u sopstvenoj
ravni kree ubrzano na gore a telo NIZ strmu ravan
Kada duina strme ravni pone oscilovati u sopstvenoj ravni sa frekvencijom f i amplitudom x 0 , to moe da se postigne periodinim
krunim kretanjem toka E (vidi sliku 10 i 11), na telo deluje inerciona sila
Fi = m 4 2 f 2 x0 promenljivog intenziteta i smera, suprotno ubrzanju

duine strme ravni,
Da bi se telo prilikom oscilovanja kretalo NIZ strmu ravan, kada se
strma ravan ubrzano kree na gore mora da je ispunjen uslov:
m 4 2 f1 x0 > mg cos mg sin

2
a frekvencija
f1 za odreeno x 0 i
treba da je:
27
1
2
f1 >
g
x0
cos sin .....................................32
Da bi se telo prilikom oscilovanja kretalo UZ strmu ravan, kada se

ona kree ubrzano na dole, mora da je ispunjen uslov:
m 4 2 f 2 x0 > mg cos + mg sin

2
a frekvencija za odreeno x 0 i treba da je:
f2 >
1
2
g
x0
cos + sin .....................................33
Iz obrazaca za izraunavanje uestanosti oscilatornog kretanja tela

NIZ i UZ strmu ravan, za istu amplitudu i koeficijent trenja, sledi da
uestanost UZ strmu ravan treba da je vea nego uestanost NIZ strmu
ravan. Da bismo ukazali na praktinu primenu ovakvog zakljuka,
0
pretpostavimo da je x 0 = 0 , 025 m; ugao strme ravni = 5 a keoficijent
trenja = 0.4 . Frekvencije na osnovu relacija (32) i (33) izraene priblinim
brojevima iznose f1 =1.76 Hz i f2 = 2.20 Hz, to znai da ako se neko telo
nalazi na strmoj ravni ovakvog ugla i keoficijenta trenja a frekvencija je
f = 2 Hz, ono e se kretati samo NIZ strmu ravan i to samo kada se ona
kree u sopstvenoj ravni na gore. Ovaj zakljuak je iskorien, primenom
razliitih tehnikih reenja. za napr. odstranjivanje apurika kod krunjaa
kukuruza ili slinih radnih maina za odstranjivanje nusprodukata radnoproizvodnog procesa.
G
N
G
Fai
G
Ftr
Fa
G
FNi
G
a
G
Fi
G
Q
G b
FN
Slika 12: Prikaz sila koje deluju na telo na strmoj ravni kada se strma
ravan kree sa ubrzanjem
G
a ulevo a telo se kree UZ strmu ravan.
28
Jedno od moguih tehnikih raenja oscilovanja strme ravni jeste

kretanje osnove strme ravni
G
F
inerciona i (slika 12).
,sa ubrzanjem
G
a .
Na telo tada deluje
Ako se strma ravan kree ubrzano ulevo, inerciona sila deluje udesno i
intenzitet inercione sile Fi = m a se razlae na komponentu paralelnu sa

duinom strme ravni intenziteta
Fa i = ma cos ..........................................34
i normalnu komponentu na duinu strme ravni, intenziteta
FN i = ma sin ...........................................35
Ukupni intenzitet sile koja pritiska strmu ravan, kada se ona kree
ubrzano paralelno sa osnovom strme ravni, potie od normalne
komponente Zemljine tee i normalne komponente inercione sile i jeste:
Fn = mgcos + masin .........................................36
koji je jednak intenzitetu sile otpora podloge N .

Da bi telo na strmoj ravni, koja se kree ubrzano ulevo kao na slici 12
mirovalo, intenzitet rezultante sila koje deluju na telo mora da je jednak
nuli. Ako x-osu usmerim UZ strmu ravan a y-osu u smeru sile otpora
podloge, mogu da napiem da je
N mgcos masin = 0 ...........................................37

mg sin + ma cos = 0 ...........................................38
Iz poslednje formule za ravnoteu tela na strmoj ravni, kada se ona

kree ubrzano kao na slici 12, sledi
a = g tg ....................................................39
G
a dovoljno
da intenzitet aktivne
Ako je ubrzanje strme ravni
komponente inercine sile Fai prouzrokuje ubrzano kretanje tela UZ strmu
ravan, tada intenzitet sile trenja
Ftr = N
odnosno
Ftr = (mgcos + ma sin ) ......................................40

i aktivna komponenta Zemljine tee Fa = mg sin deluje NIZ strmu ravan
a paralelna komponenta Fa i = ma cos inercione sile, deluje UZ strmu
ravan i tada je ispunjen uslov
ma cos mg sin > (mg cos + ma sin )
29
odnosno
sin + cos
cos sin
a > g
Na osnovu II Njutnovog zakona, ubrzanje koje tom prilikom stie telo

UZ strmu ravan jeste
a = a(cos sin) g(sin + cos) ...................41
Ako se strma ravan kree ubrzano udesno sa ubrzanjem a , inerciona sila deluje ulevo a kada je ispunjen uslov
ma cos + mgsin > (mgcos ma sin )
telo se kree NIZ strmu ravan, odnosno
a > g
cos sin
cos + sin
Na osnovu Osnovnog zakona dinamike, ubrzanje koje tom prilikom stie

telo NIZ strmu ravan moe se izraunati pomou relacije
a1 = g(cos sin) a(cos sin) ......................42

Ako se osnova b strme ravni kree oscilatorno, da bi se telo kretalo
NIZ strmu ravan - ona mora da se ubrzano pomera udesno mora da je
ispunjen uslov
f1 >
1
2
g cos sin
x0 cos + sin
Ako se osnova b strme ravni kree oscilatorno, da bi se telo kretalo

UZ strmu ravan - ona mora da se ubrzano pomera ulevo mora da je
ispunjen uslov
f2 >
1
2
g cos + sin
x0 cos sin
30
4.Dodatni rad uenika u 7. razredu osnovne kole

4.1 Obrada nastavne jedinice: Statika i dinamika ravnotea
tela na strmoj ravni i odreivanje koeficijenta trenja kretanja
ravnomernim pravolinijskim klizanjem tela
1. Formiranje parova
2. Obnavljanje gradiva (potrebno predznanje)
3. Ogled
4. Izraunavanje koeficijenta trenja klizanja.
5. Zakljuak
Korak 1: Formirati parove po azbunom redu
Korak 2: Obnavljanje gradiva
Predznanje
Referentno telo.
Relativno mirovanje i relativno kretanje.
Sila.
Sile u ravnotei.
Kakve sile deluju na telo kada ono miruje ili se kree ravnomerno
pravolinijski.
Sila Zemljine tee i teina tela.
Razlaganje sila.
Uglovi sa normalnim kracima i slinost trouglova.
Sila trenja.
Strma ravan.
Pretpostavljeni odgovori
- Referentno telo je ono sa kojim uporeujem mirovanje ili kretanje
nekog drugog tela.
- Telo relativno miruje kada ne menja poloaj u odnosu na referentno
telo a relativno se kree kada menja poloaj u odnosu na referentno telo.
- Sila je mera uzajamnog delovanja izmeu tela
- Sile su u ravnotei kada je rezultanta sila koje deluju na telo jednaka
nuli.
- Na osnovu I Njutnovog zakona znam da kada telo miruje ili se kree
ravnomerno pravolinijski rezultanta sila koje na telo deluju je nula.
- Zemlja privlai sva tela svojom gravitacionom silom koju nazivamo
silom Zemljine tee a teina tela je sila sa kojom telo (pod dejstvom
sile Zemljine tee) pritiska horizontalnu podlogu ili zatee ue o koje
je okaeno.
31
- Sile mogu da razloim na komponente, kada znam pravce du kojih

treba silu razloiti.
- Uglovi sa normalnim kracima su jednaki, a trouglovi sa jednakim
uglovima su slini.
- Sila trenja je suprotnog smera vunoj sili - sili koja pokree telo.
Obrazac za izraunavanje intenziteta sile trenja je: Ftr = N , gde
je koeficijent trenja, a N normalna sila otpora podloge. Sila trenja

kretanja je manja od sile trenja mirovanja.
- Strma ravan je ravna povrina koja sa horizontalom zaklapa ugao izmeu 00 i 900.
Korak 3: Ogled
Cilj: Uoiti da telo miruje, ili se kree ravomerno pravolinijski po strmoj ravni u zavisnosti od ugla strme ravni i uglaanosti dodirne povrine
sa njom.
Pribor:
Ploa P koja se pomou osovine privrsti jednim krajem za
horizontalnu nepokretnu podlogu np , tako da moe da se obre oko ose, a
drugim krajem se pomou zavrtnja Z privrsti za vertikalni vrsti oslonac L.

Telo mase m u obliku kvadra sa jednom uglaanom, a drugom hrapavom
povrinom. Lenjir (slika 13).
m
L
P
np
Slika 13. Jednostavna aparatura za odreivanje koeficijenta trenja klizanja

na strmoj ravni
Uputstvo za rad (koje uenici dobijaju po parovima)
1. Stavi telo na horizontalnu nepokretnu podlogu P, slika 13, okrenuto
hrapavom povrinom ka podlozi. Telo se nalazi u statikoj ravnotei.
Razmisli koje sile deluju na telo. Na telo deluju dve sile:
32
G
Q
G
podloge N ,
Deluje sila Zemline tee

i sila otpora
koje su
jednakih intenziteta, a suprotnih smerova; njihova rezultanta je nula
i telo relativno miruje.
v=0
G
N
m
P
O
G
Q
Slika 14. Prikaz sila koja deluju na telo koje miruje na horizontalnoj
nepokretnoj podlozi
2. Polako obri podlogu, P, oko osovine, O. Dok to ini sila Zemljine tee
tela se razlae na komponentu paralelnu sa strmom ravni - aktivnu
G
F
komponentu Zemljine tee, a , koja se poveava sa poveanjem ugla
strme ravni, a u ravnotei je sa silom trenja, i na komponentu koja pritiska
G
podlogu strme ravni FN - normalnu komponentu Zemljine tee, koja je u
G
ravnotei sa silom otpora podloge , N , strme ravni, odnosno FN = N
(slika 15).
Ftr
G
v = const
Fa
l
G
Q
FN
Slika 15. Prikaz sila i uglova pri kretanju tela niz strmu ravan sa stalnom
brzinom
33
Sa slike 15 vidi se da je:

a da je
Fa h
h
= Fa = Q
Q l
l
FN b
b
= FN = Q .
Q l
l
Na odreenoj visini, odnosno pri odreenom uglu strme ravni telo poinje
polako da klizi niz strmu ravan, to znai da se aktivna komponenta
Zemljine tee dovoljno poveala da pokrene telo i tada treba malo smanjiti
ugao strme ravni i privrstiti strmu ravan, da bi telo stalo (slika 15).
Objanjenje: Kada je aktivna komponenta Zemljine tee pokrenula
telo, bila je neznatno vea od sile trenja mirovanja, koja je vea od sile
trenja kretanja. To znai da je rezultanta tela postala vea od nule i telo se
poelo kretati ubrzano. Da bi telo stalo treba neznatno smanjiti ugao strme
ravni da bi sila trenja klizanja postala jednaka aktivnoj sili Zemljine tee.
Telo se tada nalazi u statikoj ravnotei i na osnovu slinosti
trouglova (slika 15) prikazanih komponenata sila i dimenzija strme ravni
moe se napisati:
F
h
= a ..4.1.1
b FN
3. Ako se kratkotrajno deluje na telo malom silom, u smeru aktivne
G G
komponemte, i ako telo stekne brzinu v = const , kretae se NIZ strmu ravan ravnomerno pravolinijski, i telo je u dinamikoj ravnotei. Tada je
Fa = Ftr .............................................4.1.2
te iz prethodnog obrasca sledi:
F
h1
= tr ...............4.1.3
b1
FN
a poto je N = FN , sledi:
Ftr
FN
h
1 = 1 4.1.4
b1
1 =
odnosno
G G
Kada telo klizi niz strmu ravan sa v = const , izmeri visinu i osnovu
strme ravni, i zabelei merene veliine u tabelu.
34
Postupak odreivanja koeficijenta trenja klizanja treba ponoviti i kada

telo klizi niz strmu ravan okrenuto glatkom dodirnom povrinom i odrediti
koeficijent trenja pomou obrasca:
2 =
h2
b2 ...............................................4.1.5
Podatke merenja dimenzija strme ravni, i izraunate vrednosti koeficijenta

trenja klizanja za hrapavu dodirnu povr tela sa strmom ravni glatku dodirnu povr tela sa strmom ravni -
2 , zapii u tabelu 1.
1 , i za
4. Na osnovu izmerenih vrednosti visine i duine strme ravni treba

izraunati koeficijente trenja klizanja za dato telo.
Tabela 1
h1
b1
h2
b2
5. Zakljuak na osnovu eksperimenta:

Koeficijent trenja kretanja pri klizanju tela zavisi od prirode (hrapavosti) dodirnih povrina i moe se odrediti pri ravnomernom pravolinijskom kretanju klizanju tela na strmoj ravni.
35
4.2 Obrada nastavne jedinice: Odreivanje koeficijenta trenja

kretanja na strmoj ravni merenjem trajanja ravnomernog
promenljivog pravolinijskog kretanja tela UZ i NIZ strmu ravan
Tok asa:
1. Obnavljanje gradiva (potrebno predznanje)
2. Misaoni eksperiment
3. Izvoenje obrasca za izraunavanje koeficijenta trenja kretanja
4. Zakljuak
1.Obnavljanje gradiva
Potrebno predznanje
- Strma ravan
- Aktivna komponenta sile Zemljine tee koja deluje na telo
- Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje
- Sila trenja kretanja i sila trenja mirovanja
- Vremenski trenutak i vremenski interval
Pretpostavljeni odgovori
- Strma ravan je ravna povrina (ploa) koja sa horizontalom zaklapa ugao vei od 00 a manji od 900.
- Aktivna komponenta sile Zemljine tee je paralelna duini strme ravni
h
i izraunava se iz formule Fa = Q .
l
- Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje je ubrzano, kada se
brzina u jednakim vremenskim intervalima poveava za istu vrednost, a ono je usporeno, ako se brzina u jednakim vremenskim razmacima smanjuje za istu vrednost.
- Sila trenja kretanja se suprotstavlja kretanju tela i izraunava se iz
b
obrasca Ftr = Q , a sila trenja mirovanja se suprotstavlja pokretal
nju tela i vea je od sile trenja kretanja.
- Vremenski trenutak je neponovljiv i odgovor je na pitanje kada se
neto dogodilo, a vremenski interval je trajanje izmeu dva
vremenska trenutka i odgovor je na pitanje koliko je dogaaj trajao.
Misaoni eksperiment
Drveni blok je gurnut UZ strmu ravan, (slika 16) osnove b i visine h,
G
poetnom brzinom v0 ; zaustavi se na njoj posle vremena t1. Potom blok
klizi niz strmu ravan do podnoja za vreme t2 . Ako se pretpostavi da sila
36
trenja ne zavisi od brzine, koliki je koeficijent trenja izmeu drvenog

bloka i strme ravni?
G G G
v = v0 + a1t
G
N
m
G
Fa
Ftr
G
Q
G
FN
Slika 16: Prikaz sila koje deluju na telo kada se ono kree UZ strmu
G
ravan ako mu se saopti poetna brzina v 0 uz strmu ravan
Analiza eksperimenta: Drveni blok se UZ strmu ravan kree ravnomerno
usporeno sa usporenjem intenziteta a1 , ako je sila trenja kretanja izmeu
bloka i strme ravni na svim delovima puta stalna konstanta. Dok traje
kretanje UZ strmu ravan, intenzitet rezultujue sile, iji je smer suprotan
smeru poetne brzine, jednak je zbiru intenziteta sile aktivne komponente
G G G
G
R
teine tela i sile trenja kretanja, odnosno = Fa + Ftr i suprotna je brzini v0 .
Intenzitet trenutne brzina se izraunava pomou obrasca v = v0 a1t i
za vreme t1 drveni blok e prei put:
1
2
s1 = v0 t1 a1t1 4.2.1
2
i potom stati, odnosno njegova trenutna brzina e postati nula.
Posle zaustavljanja telo poinje da se kree niz strmu ravan samo ako je
sila aktivne komponente Zemljine tee vea od sile trenja mirovanja to
znai da je aktivna komponenta Zemljine tee vea i od sile trenja klizanja.
Tada je rezultanta komponenata Zemljine tee i sile trenja klizanja
usmerena NIZ strmu ravan. Drveni blok e do podnoja strme ravni klizati
sa ubrzanjem a 2 za vreme t2 i prei e put :
s2 =
1
2
a2t 2 4.2.2
2
37
pri emu je
s2 = s1 .
3. Izvoenje obrasca za izraunavanje koeficijenta trenja kretanja na strmoj

ravni.
Na osnovu II Njutnovog zakona, sa slike 16 kada telo klizi UZ strmu
ravan a smer x-ose je takoe UZ strmu ravan, sledi:
m a1 = m g
b
h
m g ..4.2.3
l
l
odnosno:
b
h
a1 = g +
..4.2.4
l
l
Kada telo klizi NIZ strmu ravan, slika 17, sledi:
G
N
G
v
G
Fa
G
Q
G
Ftr
G
FN
G
Slika 17: Prikaz sila koje deluju na telo i brzine i trenutne brzine v kada
se ono kree NIZ strmu ravan
m a2 = m g
h
b
+ m g 4.2.5
l
l
a ubrzanje:
b
h
a2 = g

l
l
..4.2.6
38
Poto telo posle preenog puta s1 stane, njegova trenutna brzina je

nula i tada iz
sledi v 0 = a 1 t 1 odnosno:
0
11
v =v at
s1 = a 1 t1 t1
s1 =
1
2
a 1 t1
2
1
2
a 1 t1
2
.4.2.7
Poto su preeni putevi, kada drveni blok klizi UZ strmu ravan I NIZ
strmu ravan, jednaki, izjednaavanjem izraza za preene puteve I
sreivanjem dobija se:
2
t1
a2
=
2
a1
t2
.4.2.8
a zameno izraza za ubrzanje niz strmu ravan i usporenje uz strmu ravan

dobija se:
2
1
2
2
t
t
b
h
g
l
l
=
b
h
g +
l
l
Kada se koeficijent trenja eksplicitno izrazi pomou dimenzija visine i

osnove strme ravni kao i vremena kretanja tela niz strmu ravan i uz
strmu ravan, dobija se izraz:
t12
1 2
h t2
=
b t12 4.2.9
1 + 2
t
2
5. Zakljuak na osnovu misaonog eksperimenta

Da bi se izraunao koeficijent trenja kretanja izmeu tela i strme
G
ravni, mora se telu saoptiti poetna brzina v0 , u podnoju strme ravni i
izmeriti trajanje kretanja tela t1 , UZ strmu ravan do trenutka zaustavljanja
na njoj a potom izmeriti vreme kretanja t2 tela NIZ strmu ravan do podnoja
strme ravni.
U cilju izraunavanja koeficijenta trenja kretanja na strmoj ravni
potrebno je izmeriti i visinu i osnovu strme ravni
39
5. Istorijski dodatak: Ravnotea na strmoj ravni

Simon Stevin je (1548-1620) 1586. godine na flamanskom jeziku
tampao delo Naela nauke o teinama koje sadri dodatak o primenama statike. U statici Stevin je dosledan sledbenik Arhimeda, odnosno prilaz
mu je strogo aksiomatsko-geometrijski, a od Arhimeda se razlikuje utoliko
to se slui i dobrim eksperimentom.
UDO NIJE UDO
4
3
2
1
6
S
V
A
14
13
8
9
12
11
10
Slika 18. Stevinov dokaz ravnotee na strmoj ravni

Stevinovo reenje ravnotee na strmoj ravni predstavlja najoriginalnije
reenje koje se ikada pojavilo u toj oblasti, slika 18. Radi svoga dokaza
Stevin kao aksiom uzima nemogunost perpetuum mobilea i iz njega izvodi
taan zakljuak.
40
Sutina Stevinove XI teoreme jeste:

Neka trugao ACB sa stranom AC dva puta duom od BC jeste vertikalno
postavljen na horizontalnoj ravni, slika 18 .Zamislimo 14 kuglica ravnomerno nanizanih na nit u djerdan koji moe slobodno da rotira kliui oko take
S, T, V. Na duoj strani AC nalaze se etiri kuglice, a na upola kraoj BC
samo dve. Ispod trougla rasporeeno je osam kuglica na simetran nain,
tako da etiri sa jedne uravnoteavaju etiri sa druge.
Ako etiri kuglice na duoj strani ne bi bile uravnoteene sa dve kugle
na kraoj, jedna strana bi bila tea od druge. Ako se dodaju po etiri
kuglice odozdo. Onda bi osam kuglica na levoj strani bilo tee od est na
desnoj. To bi trebalo da dovede do kretanja, tako da bi na levoj strani
kuglice silazile a na desnoj izlazile. Time se broj kuglica na dve strane ne bi
menjao i dobio bi se perpetuum mobile. Poto je to nemogue,
zakljuujemo da su etiri kuglice na jednoj strani uravnoteene sa upola
manje kuglica na upola kraoj strani. Nita se nee izmeniti ako lanac
prekinemo i odvojim osam donjih kuglica. Zakljuak je da su prividne
teine na strmoj ravni obrnuto srazmerne duinama.
To je ve bilo dokazano, ali je Stevin bio vrlo ponosan na svoj dokaz
jer je ovo nesumnjivo bila iznenaujue jednostavna, sama od sebe
shvatljiva intalektualna tvorevina. Stevin je iznad crtea trugla sa kuglicama
stavio reenicu udo nije udo
41
6.Zakljuak
Ovaj rad je napisan tako da moe da bude osnov za pristup obradi
nastavne teme kretanja tela na strmoj ravni kako u osnovnoj tako i u srednjoj koli.
Strma ravan i kretanje tela na strmoj ravni se u osnovnoj koli
izuava samo na asovima dodatne nastave, jer je za obradu ove nastavne
teme potreban vii nivo znanja fizike i matematike. Da bi se to ostvarilo,
znaajna je uloga nastavnika koji svojim radom motivie uenike u elji da
saznaju vie nego na redovnoj nastavi fizike, da ih organizuje i podstie u
realizaciji laboratorijsko-eksperimentalnog rada i u obradi i prikazivanja
rezultata merenja radi korienja istih u sticanju znanja iz fizike ili
korienja u nekim drugim nastavnim predmetima, naunim disciplinama ili
svakodnevnom ivotu.
Radi toga, nastavnik mora postepeno, logiki uvoditi nove pojmove
fizikih veliina koje ine zaokruenu celinu sa prethodno steenim
znanjem i formiranim pojmovima na asovima fizike ili na osnovu
svakodnevnog iskustva kako u osnovnoj tako i u srednjoj koli. Takoe je
bitno ukazivati i na praktinu primenu steenog znanja u svakodnevnim
radnim i ostalim ivotnim aktivnostima.
U radu je prikazana obrada nastavne teme: Kretanje tela na strmoj
ravni. Obraeno je kretanje tela pod dejstvom sila niz i uz strmu ravan u
sluaju klizanja i kotrljanja. Takodje je prikazan sluaj kretanja tela na
strmoj ravni u sluaju kada ona osciluje u sopstvenoj ravni.
1) Niz strmu ravan telo se moe kretati i samo pod dejstvom sile
aktivne komponente, koja je posledica razlaganja sile Zemljine tee tela na
strmoj ravni kada je ona:
- istog pravca i intenziteta, a suprotnog smera u odnosu na silu trenja
kretanja, ili kada je
- istog pravca, suprotnog smera, a veeg intenziteta od sile trenja
kretanja.
2)
Telo e se kretati na strmoj ravni ravnomerno pravolinijski ako je
rezultanta sila R1 , nastala slaganjem paralelne komponente inercione sile
sa strmom ravni, paralelne komponente spoljanje sile sa strmom ravni i
42
aktivne komponente sile Zemljine tee, jednaka po intenzitetu a suprotnog

G
smera sili trenja kretanja Ftr ;
3)
Telo e se kretati na strmoj ravni ravnomerno ubrzano pravolinijski,
ako je rezultanta sila , R 1 ,
koja je nastala slaganjem paralelne
komponente sa strmom ravni spoljanje sile, paralelne komponente sa
strmom ravni inercione sile i aktivne komponente sile Zemljine tee, veeg
intenziteta od sile trenja,
G
Ftr , kretanja, a
suprotnog smera.
4)
Telo e se kretati na strmoj ravni ranomerno usporeno pravolinijski
G
v
ako pri odreenoj poetnoj brzini 0 , ako rezultanta sila R1 , koja je nastala
slaganjem
komponente paralelne sa strmom ravni spoljanje sile,
paralelne komponente sa strmom ravni inercione sile i aktivne komponente
G
F
sile Zemljine tee, manja od sile trenja tr a suprotnog smera.
5)
Telo e se oscilatorno kretati na strmoj ravni, kada na telo deluje
rezultanta sila , R p , promenljivog intenziteta i smera, a u pravcu duine
strme ravni.
43
7.Literatura
1. In. Vlastimir M. Vui i Dr. Dragia M. Ivanovi, FIZIKA I osmo
izdanje, Nauna knjiga, Beograd (1965).
2. Enciklopedijski leksikon, Fizika, Interpres, Beograd (1972).
3. Dragia Ivanovi, Milan Raspopovi, Fizika za VII razred osnovne
kole, Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad (1989).
4. Jovan P. etraji, Darko V. Kapor, Fizika za VII razred osnovne
kole, Zavod za udbenike Beograd (2007).
5. Darko V. Kapor, Jovan P. etraji, FIZIKA za 6. razred osnovne
kole, Prvo izdanje, 2008. godine, Zavod za udbenike, Beograd
6. Reenja zadataka sa XIII Republukog takmienja iz fizike uenika
srednjih kola. Drutvo fiziara Srbije, asopis MLADI FIZIAR,
godina IX br.34-35 (1984/85).
7. http//66.102.9.104/search?q=cache:TCvYrGaYj8YJ:www.elektrijada.
com/elektrijada/.
8. mr Svetomir Dimitrijevi, dr Duanka Obadovi, Fedor Skuban
dr Darko Kapor, dr Jovan Maleevi, Sran Raki i
Dragoljub Peanac, ZBIRKA RAUNSKIH I EKSPERIMENTALNIH
ZADATAKA IZ FIZIKE ZA DODATNI RAD UENIKA OSNOVNE KOLE 7,
ITP ZMAJ NOVI SAD, 1996
9. Vera Bojovi, Novi program fizike u sedmom razredu osnovne kole,
Zbornik predavanja sa Republikog seminara o nastavi fizike,
Vrnjaka Banja (2008), Drutvo fiziara Srbije, 219 230
10.
Milorad Mlaenovi: Razvoj fizike : Mehanika i gravitacija (od
strane 53 do 56), Graevinska knjiga, Beograd (1986)
44
Kratkabiografija
Roen sam 18. marta 1950. godine u
Seleni gde sam zavrio i osnovnu kolu.
Gimnaziju prirodno-matematikog smera sam
zavrio u Bakom Petrovcu. U Novom Sadu na
Prirodno-matematikom fakultetu sam stekao
struni naziv FIZIAR.
Bio sam nastavnik
fizike u osnovnim
kolama u Vajskoj, Plavni, Begeu, Bukovcu
i u Novom Sadu u osnovnoj koli Vasa Staji.
Sada sam nastavnik fizike u osnovnoj koli Sonja Marinkovi u
Novom Sadu.
45
UNIVERZITETUNOVOMSADU
PRIRODNO-MATEMATIKI FAKULTET
KLJUNA DOKUMENTACIJSKA INFORMACIJA
Redni broj:
RBR
Identifikacioni broj:
IBR
Tip dokumentacije:
TD
Monografska dokumentacija
Tip zapisa:
TZ
Tekstualni tampani materijal
Vrsta rada:
VR
Diplomski rad
Autor:
AU
Juraj imonji
Mentor:
MN
Dr. Duanka Obadovi
Naslov rada:
NR
Obrada nastavne teme: Kretanje tela na strmoj ravni
Jezik publikacije:
JP
srpski (latinica)
Jezik izvoda:
JI
srpski/engleski
Zemlja publikovanja:
ZP
Srbija
Ue geografsko podruje:
UGP
Vojvodina
Godina:
GO
2008.
Izdava:
IZ
Autorski reprint
Mesto i adresa:
MA
Prirodno-matematiki fakultet, Trg Dositeja Obradovia 4, Novi Sad
Fiziki opis rada:

FO
7/47/6/1/1/18/0/0
46

Nauna oblast:
NO
Fizika
Nauna disciplina:
ND
Metodika nastave fizike
Predmetna odrednica/ kljune rei:

PO
Strma ravan, Ravnomerno i ravnomerno promenljivo pravolinijsko

kretanje.
UDK
uva se:
U
Biblioteka Departmana za fiziku, PMF-a u Novom Sadu
Vana napomena:
VN
Nema
Izvod:
IZ
U radu je prikazana obrada nastavne teme: Kretanje tela na strmoj

ravni. Obraeno je kretanje tela pod dejstvom sila niz i uz strmu ravan
u sluaju klizanja i kotrljanja kada je rezultanta sila koja deluje na telo
du strme ravni konstantna. Takodje je obraen sluaj kretanja tela na
strmoj ravni kada na telo deluje rezultanta sila paralelna sa strmom ravni
promenljivog intenziteta i smera.
Datum prihvatanja teme od NN vea:

DP
Datum odbrane:
DO
26.11. 2008
lanovi komisije:
KO
Predsednik:
lan:
lan:
Dr.Darko Kapor, red.prof.

Dr.Duanka Obadovi , red prof.
Dr. Sran Raki, docent
47
UNIVERSITY OF NOVI SAD

FACULTY OF SCIENCE AND MATHEMATICS
KEY WORDS DOCUMENTATION
Accession number:
ANO
Identification number:
INO
Document type:
DT
Monograph publication
Type of record:
TR
Textual printed material
Content code:
CC
Final paper
Author:
AU
Juraj imonji
Mentor/comentor:
MN
Dr. Duanka Obadovi, full professor
Title:
TI
Treatment of teaching unit: Motion of an object on the inclined plane
Language of text:
LT
Serbian (Latin)
Language of abstract:
LA
Country of publication:
CP
English
Locality of publication:
LP
Vojvodina
Publication year:
PY
2008
Publisher:
PU
Publication place:
PP
Physical description:
PD
Scientific field:
SF
Author's reprint
Scientific discipline:
SD
Meethodology of Physics Teaching
Serbia
Faculty of Science and Mathematics, Trg Dositeja Obradovia 4, Novi Sad

7/47/1/1/18/0/0,
Physics
48
Subject/ Key words:

SKW
Inclined plane, uniform motion, unifromly accelerated linear motion
UC
Holding data:
HD
Library of Department of Physics, Trg Dositeja Obradovia 4
Note:
N
None
Abstract:
AB
The work dscribes the treatment of teaching unit Motion of an Object on

the Inclined Plane .Following examples are discussed: motion of an object
under the action of various forces up and down the inclined plane with the
resulting force along the plane constant in the case of sliding and rolling.
The cse when the resulting force along the plane changes its intensitz and
direction is also discussed.
Accepted by the Scientific Board:

ASB
Defended on:
DE
26.11.2008.
Thesis defend board:

DB
President:
Member:
Member:
Dr. Darko Kapor, full professor

Dr. Duanka Obadovi, full professor
Dr. Sran Raki, asisstant professor
49

Diplomski Strma Ravan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Diplomski Strma Ravan

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Diplomski Strma Ravan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

UNIVERZITET U NOVOM SADU

Obrada nastavne teme:

Kretanje tela na strmoj ravni

Dr Duanka Obadovi, red. prof.

Novi Sad, novembar 2008.

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Hvala mentoru prof. dr Duanki Obadovi na predloenoj temi i

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

i osnove strme ravni..........................................................................................14

izraunavanje koeficijenta trenja kretanja pomou izmerenih

vrednosti vremena kretanja tela i dimenzija strme ravni......................................16

tee, sile trenja i spoljanje sile Fd ....................................................................20

5 .Istorijski dodatak: Ravnotea na strmoj ravni...........................................38

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Strma ravan u odnosu na okolinu miruje, ili se kree ravnomerno

Strma ravan se u odnosu na okolinu kree ubrzano u sopstvenoj

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

2. Sila trenja mirovanja i sila trenja kretanja

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Sila trenja, kao mera uzajamnog delovanja izmeu dva tela se

Slika 1. Prikaz sila koje deluju na telo u statikoj ravnotei

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

poveava se do odreene maksimalne sile trenja mirovanja

F v (kao na slici 2) odnosno intenzitet sile Fv > FtrMAX i telo poinje da se

v = const , na dinamometru oitavamo da je intenzitet sile vue

trenja kretanja, Ftr , manji od intenziteta sile trenja mirovanja FtrMAX

Na osnovu ovih eksperimentalnih injenica moe se zakljuiti:

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

3. Razlaganje sile Zemljine tee na strmoj ravni. Statika

Intenzitet teine tela u inercijalnom sistemu je dat izrazom:

ravnotei sa silom otpora

Paralelna komponenta sa duinom

Kada se telo na strmoj ravni kree ravnomerno pravolinijski, usled

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Slika 3. Prikaz sila koje deluju na telo na strmoj ravni u dinamikoj

To znai da se intenzitet aktivne komponenta Zemljine tee Fa , na strmoj

sin , i obrnuto, intenzitet sile Fa se poveava kada se ugao strme ravni

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Takoe, intenzitet normalne komponente Zemljine tee se moe

Na osnovu ovog izraza moe se zakljuiti da se normalna

3.1. Kretanje tela na strmoj ravni pod dejstvom aktivne

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Kada se na istu strmu ravan, koja sa horizontalom gradi isti ugao ,

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

1) ako je inilac sin cos > 0 , u izrazu za izraunavanje

Ako je kod ovakvog kretanja koeficijent trenja konstantan du celog puta, a

u kome je v0 - intenzitet poetne brzine, a t - vreme trajanja kretanja.

tada je inilac u jadnaini 7,

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

Trenutna brzina se kod ravnomerno uspornog pravolinijskog kretanja

U ovoj formuli v 0 je intenzitet brzine tela u trenutku kada je kretanje

inilac sin + cos < 0 , i tada je ubrzanje a <0 jer je usmereno

Intenzitet ubrzanja a = g sin cos niz strmu ravan, moe

Obrada nastavne teme:Kretanje tela na strmoj ravni

3.2. Ravnomerno pravolinijsko kretanje tela na strmoj ravni