Univerzitet u Beogradu

Filozofski fakultet

Seminarski rad

Karolinka renesansa

Profesor: dr Smilja Marjanovi Duani

11/117

Branko Milovanovi
Br. indexa: IS

Beograd, maj 2016

Sadraj
Uvod........................................................................................................................... 1
Franaka drava......................................................................................................... 1
Karolinka renesansa.................................................................................................. 2
Zakljuak.................................................................................................................... 3
Literatura.................................................................................................................... 4

Uvod
Karolinka renesansa predstavlja kulturno razdoblje koje okvirno obuhvata period od 800.
godine do polovine 10. veka na teritoriji zapadne Evrope. Nastala je u Franakoj dravi, kao
posledica uticaja antikog Rima.
Meutim ova renesansa nije teila da vrati vrednosti i svet starog Rima, ve je radila na
oivljavanju hrianske kulture i na taj nain povezujui se vie sa hrianskim carstvom
Konstantina i Teodosija.

Franaka drava
Na ruevinama Zapadnog rimskog carstva u Galiji krajem 5. veka uzdie se drava Franaka pod
vostvom Hlodoveha. Hlodoveh je bio osniva prve vladajue porodice u Franakoj, dinastije
Meroving. On je postavio temelj Franake drave, tako to je preveo ceo narod u hrianstvo.
Meutim nakon njegove smrti dolazi do slabljenja Franake, pre svega zbog podele vlasti meu
njegovim sinovima.
Ovo opadanje e se zaustaviti dolaskom nove dinastije na presto, dinastije Karoling. Osniva ove
dinastije je bio Karlo Martel (686 - 741). On je bio istaknuti majordom, iako je na vlasti i dalje
bio vladar iz dinastije Meroving, on je upravljao carstvom. Njegov sin Pipin Mali je bio prvi
karolinki vladar od 751. godine do 768. Nakon njegove smrti dolazi na vlast njegov sin Karlo
Veliki. Za vreme njegove vlasti kree pravi uspon Franake. Do 785. godine on je uspeo da
zavlada nekadanjim evropskim jezgrom Zapadnog rimskog carstva severnom Italijom,
delovima severne panije i celom Galijom - a pripojio mu je i njegovu germansku i
severnomorsku periferiju.1 Nakon to je sruio dravu Avara, posvetio se izgradnji kompleksa
palata u Ahenu i na taj nain uinio ga prestonicom carstva. Najvei uspeh njegove vladavine
desio se 800. godine kada je boravei u Rimu u crkvi sv. Petra na Boi 25. decembra krunisan
za cara. Pri kraju svog ivota, svog sina Ludviga proglasio je svojim savladarom i naslednikom
carske titule. Ubrzo nakon toga Karlo umire i sahranjen je u ahenskoj crkvi. Nedugo nakon
njegove smrti, carstvo se opet deli meu njegovim naslednicima. Njegov ivot je opisan u
delu ,,ivot Karla Velikog nastalog izmeu 824. i 836. godine koje je napisao Ajnhard.2

1 P. Braun, Uspon hrianstva na Zapadu,Beograd 2010., 556.

3

Karolinka renesansa
Stvaranjem velikog carstva pojavila se elja i potreba za konsolidacijom Franake drave. U
okviru te konsolidacije treba posmatrati karolinku renesansu.

Karolinka renesansa predstavlja kraj jednog niza malih renesansi, koje su se posle 680.
manifestovale u Korbiji, St Martinu u Turu, St Galu, Fuldi, Bobiu, Jorku, Paviji, Rimu. 3
Nakon to je Karlo krunisan 800. godine i na taj nain postao naslednik rimskih careva, on je
reio da se posveti crkvi, kao i rimskoj kulturi. Krenuo je da podie i ukraava crkve. Njegovo
nadahnue su bili spomenici u Rimu i Raveni. Dvorsku kapelu u Ahenu je izgradio po ugledu na
ravensku crkvu San Vitale. Izvrena je reforma karolinke crkve. Ta reforma se zasnivala na
latinskom jeziku tj. na dokumentima koji su pisani latinskim koji u ovo vreme izumreo. To su pre
svega bili spisi crkvenih otaca. Tada se smatralo da nered u crkvi pre svega potie od neznanja,
tako da je bilo neophodno ulaganje u obrazovanje monaha i svetenstva.
Na teritoriji zapadne Evrope nakon pada Zapadnog rimskog carstva i dolaskom novih naroda,
klasini latinski jezik polako nestaje i ustupa mesto romanskim jezicima koji su se razvili iz
latinskog. Meutim na severu u Irskoj i Britaniji u oblastima gde se latinski nikad nije
progovarao ili barem se vekovima nije upotrebljavao, on je ostao neiskvaren i savren, jer je bio
savreno mrtav.4 Latinski je u tim oblastima bio jezik knjikih uenih ljudi. U to vreme se javlja
potreba za uenim ljudima sa ovih prostora, kako bi doli da obrazuju monatvo i svetenstvo u
Franakoj. Na Karlov dvor u tu svrhu dolazi Alkuin iz Jorka. On e biti upravnik karlove dvorske
kole. Alkuin dolazi u pravo vreme u Franaku, jer u tom trenutku poinje da se razvija sine qua
non - novo, jednoobrazno pismo.5 Ovo novo pismo koje se razvilo je bilo manje pravilnije i
itkije od ranijih. ,,Karolinka minuskula kako je kasnije nazvana, izazvala je zaprepaenje
italijanskih humanista 15. veka, koji kad su je otkrili su bili zapanjeni njenom otmenou i
pouzdanou, da su bili ubeeni da itaju rukopise, koje su pisali Rimljani klasinog razdoblja. 6
Ova reforma pisanja koja uvodi karolinka minuskula podstie vie nego ikad prepisivaku
delatnost i zahvaljujui njoj mnoga dela prolosti su danas poznata. Na svom dvoru Karlo Veliki
osniva dvorsku kolu, iji glavni zadatak je prepisivanje jevanela. U okviru renesanse dolazi do
otvaranja kola, biblioteka, kako bi se to dalje oblikovao intelektualni ivot. Meutim
intelektualni ivot je bio rezervisan samo za odabrane i ostao je van dometa svetovnjaka. O
obrazovanju se starale katedralne i manastirske kole.
Admonitio generalis - ,,Opte uredbe koje izdaje Karlo Veliki 789. godine sadri glavne ciljevi
nastavnog plana. Treba rei da taj plan nije novatorski.Taj program je program i prethodnih
2 Isto, 558.
3 ak Le Gof, Srednjovekovna civilizacija Zapadne Evrope, Novi Sad, 2010, 156.
4 P. Braun, nav.delo, 572.
5Isto, 569.
6Isto
5

verskih kola: ,,Neka se u svakoj biskupiji i u svakom manastiru ue psalmi, notae (stenografija),
pevanje, proraunavanje kalendara, gramatika, i neka imaju briljivo ispravljanje knjige. 7 Tu se
pre svega misli na sedam slobodnih vetina koje su preuzete jo iz antike. Te vetine su bile
gramatika, retorika, dijalektika, aritmetika, geometrija, astronomija i muzika. Ove vetine su pre
svega bile potrebne za ispunjavanje obaveza svetenikog stalea. Te vetine su bile instrument
obrazovanja stetenike i monake elite. Takodje dolazi i do razvijanja likovne umetnosti. Zidno
slikarstvo je potpuno uniteno tako da karolinko slikarstvo pre svega poznajemo iz velikog
broja sauvanim iluminiranih rukopisa. Korice knjiga koje su izraene od slonovae su pored
minijatura najznaajnija ostvarenja karolinke umetnosti.
Meutim sa druge strane karolinka renesansa moe da se posmatra kao potreba jedne male
drutvene grupe. Ova grupa je bila povlaena i to je pre svega bio kler. Renesansa je trebala
plemstvu da obezbedi minimum kulture. Za njih je kultura bila instrument prestia i estetskog
uivanja, a ne sredstvo obrazovanja i upravljanja.8 Kultura ovih ljudi je vie ostavljala utisak na
prost narod nego to ih je obrazovala.

Zakljuak
Karolinka renesansa je imala malog uticaja na obian narod, ali je zato imala i te kako veliki
uticaj na plemie i svetenstvo u vidi njihovog prosveivanja. Dolo je do razvijanja novog
pisma , poveanja broja obrazovanih i pismenih ljudi, pojaane prepisivake delatnosti
zahvaljujui kojoj su sauvana dela, koja danas ne bi bila poznata da nije bilo nje. Takoe je
omoguila crkveni monopol na obrazovanje.
Karolinka kultura je luksuz, meutim kao i takva ona je omoguila narodu da uspostavi veze sa
rimskom prolou.

7 ak Le Gof, nav. delo, 156-157

8 Isto, 157
6

Literatura

1. P. Braun, Uspon hrianstva na Zapadu,Beograd, 2010.

2. ak Le Gof, Srednjovekovna civilizacija Zapadne Evrope, Novi Sad, 2010.