Univeriztet u Tuzli

Filozofski fakultet
Odsjek: Historija

ZEMLJE JUGOISTONE EVROPE OD

1916. DO 1917. GODINE

Student: Nerman Kovaevi

Mentor: mr.sc. Alen Salihovi ass.

Tuzla, 2015.

ZEMLJE JUGOISTONE EVROPE OD 1916. DO 1917. GODINE

Poraz koji su Austrijancima nanijele ruske armije jugozapadnog fronta, osvojivi pritom
gotovu svu teritoriju do Karpata, odluno su uticali na odluku rumunske vlade da objavi rat
centralim silaa 1916.g. U stvarnosti Rumunija nije ni bila spremna za rat a zloupotrebe, krae
i nedovoljno vremena i vojne opreme su inile osnovu tih pretpostavki. Ovaj in objave rata
skopan je sa eljom da se iskoriste pobjede ruske vojske kako bi se zaposjeli teritoriji Erdelja
i Banata. Rumunija u kombinacijama Antante bila je zapravo protutea Bugarskoj koja se
pridruila Centralnim silama a nastojanja su bila takva da se i Grka pridrui Antanti. S ruske
strane se odluno protivio general Aleksjeve koji je znao da e teret rata pasti na njihova plea
odnosno, Rumunija nije mogla pruiti znaajniju vojnu pomo ali bi prilikom traenja pomoi
se obratila Rusiji. Rusija je eljela neutralnu Rumuniju.
Engleska i francuska vlada su obeale Rumuniji dati dvije divizije za borbu kod Dobrude.
17.8. 1916. Rumunija je zakljuila ugovor s Francuskom, Italijom, Engleskom i Rusijom
kojim je Rumuniji priznato pravo da prisajedini Tranislivaniju i Banat, u kojem polovinu
stanovnika ine Srbi. Rumunija se sa svoje strane obavezala da e zaratiti protiv AustroUgarske 28.8. to je na kraju i uinila. Bugarska 6. Septembra 1916.g. nanosi teak poraz
Rumunima kod Dobrude. Oni su zatraili pomo od Rusije

i saveznika. Uspjenom

ofanzivom na solunskom frontu moglo se pomoi Rumuniji ipak ta akcija je izostala od strane
Antante. Solunska ofanziva od devetog do sedamnaestog augusta, trebala je pomoi Rumunije
da se odupre Bugarima ali Rusija nije eljela troiti vojni materijal i ljudstvo. Ipak, na kraju je
Rusija popustila te je morala da za sveopi interes na svoja lea prihvati sav teret rumunjske
katastrofe. U cilju da se pomogne Rumunije, Brusilov je preao u ofanzivu na junom frontu
napradajui od Pinskih Movara do rumunjske granicem na duini od 500 km a u pravcu
Vladimir-Volinska i Galia. Umjesto dvije divizije kako je bilo predvieno Rusija je morala
poslati itavu armiju u Dobrudu.
Dvadesetdevetog seprembra 1916.g. austro-njemaka armija pod Falkenhajmom otpoela je
munjevitu ofanzivu iz Transilvanije, potisnula Rumune koji su tamo upali a zatim prodrla u
Vlaku. Druga njemako-bugarska armija pod Mekenzenom ponovo je ofanzivno djelovala
kod Dobrude te zaposjela liniju aranavoda-Konstanca. Falkenhajn sa sjevera i Mekenzen sa

juga napadali su loe obuenu i slabo opremenljenu a pritom i ne mnogo ratobornu rumunsku
vojsku. Poto su Centralne sile savladale rumunske prepreke krenuli su u Bukuret. 6.12.1916.
Rumunije je pala.
Albanska drava tokom 1916. se nalazila u veoma nepovoljnoj situaciji. U zemlji je vladalo
bezvlae. Esad-paa se u Drau proglasio za predsjednika, uivajui srpsku i italijansku
podrku. U unutranjosti zemlje postojao je pokret iji je centar bio Kroja a zahtijevao je
ponovno ukljuenje u Osmansko carstvo. Nedugo nakon toga Italijani su zauzeli junu luku
Valonu. U zemlju se vratio i Kemal da bi se suprostavio grkim tenjama da pripoje
pogranine krajeve albanske teritorije. Tokom 1916.g uslijedilo je povlaenje Srba preko
Albanije. Od decembra 1915. pa sve do februara 1916.g. oko 135.000 srpskih vojnika bilo je
prebaeno na otok Krf. Esad-paa koji je bio na elu Albanije objavio je rat Austro-ugraskoj te
je prebaen na ratni fracuski gdje je otputovao u Solun odakle je vodio svoje poslove. Njega
je uskoro naslijedio Ahmed Zogu koji je uspostavio vlast u Elbasanu. Austro-ugarska je
zamijenila Bugare u okupaciji Albanije. Uspostavili su reim koji je dozvoljavao samo
djelimino uee stanovnika u sistemu vlasti. Do kraja 1916.g itava Albanija bila je
zaposjednuta vojskom, sjever i sredinji dijelovi zemlje bili su pod austro-ugraskoj okupaciji a
jug pod Francuzima i Italijanima.
Crnogorski kralj Nikola je u januaru 1916. otiao prvo u Skadar, koji se nalazio u srpskim
rukama, a zatim u Italiju, ostavljajui za sobom dio vlade koji je kapitulirao pred
austrougraskom. U proljee centralne sile su zauzele i Makedoniju. Sljedea je bila Grka.
Nesuglasice izmeu Antante i Atine su se pojavljivale stalno, a pogotovo kad je Grka odbila
da 1916.g. pusti i prebai srpske vojnike na Solunski front. Poto su njemako-bugarske snage
prodrle na teritoriju Grke Venizelos je sa svojim oficirima u augustu 1916.g. izveo pu.
Ubrzo je doao sa Krita ratnim brodom i uspostavio privremenu vladu, oslonjenu na
sopstvenu vojsku. Sile Antante su iskazale svoju naklonost i formalno priznanje ali su se
plasile graanskog rata. U decembru su iskrcale svoje snage u Pireju, kako bi izvrile pritisak
na Venizelosovu vladu da ostanu u neutralnosti. Poslije toga priznali su vladu u Solunu,
pomogle joj da ojaa svoju vlast i proiri je na oblasti atinske vlade.
Do kraja 1916.g. itav Balkan je na jedan ili na drugi nain bio zahvaen ratom. Atentat u
Sarajevu omoguio je da zarati sa Srbijom, pregazi njenu zemlju, zadobije podrku Turske i
Bugarske zauzme Crnu Goru i vei dio Albanije. Rumunija je konano prila Antanti.

Ogoreno podijeljena Grka omoguila je jednoj saveznikoj armiji, u okviru kojem se

nalazila i oporavljala srpska vojska, da posjedne Solunski Front, proiri se na junu Albaniju i
pripremi napad na Bugare.