Professional Documents
Culture Documents
Kaynak
Kaynak
Kaynak
www.guven-kutay.ch
KAYNAK
BALANTILARI
07
zet
M. Gven KUTAY
07_kaynak.doc
INHALTSVERZEICHNIS
0
Genel ............................................................................................................................................5
Parann kaynaklanma zellii........................................................................................................6
0.1.1
Kaynaklanma yetenei.................................................................................................6
0.1.1.1 eliklerin kaynaklanma yetenei.............................................................................6
0.1.1.2 Krdkmn kaynaklanma yetenei ........................................................................8
0.1.1.3 eitli eliklerin kaynaklanma yetenei ..................................................................9
0.1.2
Kaynak emniyeti ..........................................................................................................9
0.1.3
Kaynak imkanlar.........................................................................................................9
0.1.3.1 Is etkisi ..................................................................................................................10
0.1.3.2 Kaynak dikiinde gerilimler...................................................................................11
0.1.4
Kaynak balantlarnn meslek dallarna gre dalm .............................................11
0.1.5
Kaynak balantlarnn kullanma gre dalm .......................................................12
0.1.6
Kaynak balantlarnn yaplmasna gre dalm ....................................................12
0.1.7
Kaynak balantlarnn yaplmalarna gre dalm .................................................12
0.1.8
Kaynak konstrksiyonunda dikkat edilecek baz durumlar .......................................15
0.1.9
Kaynak yntemleri.....................................................................................................16
0.1.9.1 Oksiasetilen kayna ..............................................................................................16
0.1.9.2 Elektrik ark kayna..............................................................................................16
0.1.9.3 Toz alt kayna......................................................................................................16
0.1.9.4 Wolfram inert gaz kayna.....................................................................................17
0.1.9.5 Metal inert gaz kayna..........................................................................................17
0.1.9.6 Basn veya pres kayna.......................................................................................17
0.1.9.7 Gasla eritme pres kayna ......................................................................................18
0.1.9.8 Diren kayna .......................................................................................................18
0.1.9.9 Elektrikle nokta kayna ........................................................................................18
0.1.9.10
Elektrikle makara kayna .................................................................................19
0.1.9.11
Elektron n kayna ........................................................................................19
0.2
Kaynakta kalite ve snflandrma .......................................................................................19
0.3
Kaynaa uygun konstrksiyon...........................................................................................20
0.3.1
Malzemeye uygun konstrksiyon nerileri................................................................21
0.3.2
Zorlanmaya uygun konstrksiyon nerileri ...............................................................21
0.3.3
malata uygun konstrksiyon nerileri ......................................................................21
0.3.4
Hesaplar ve imalata iin zel neriler........................................................................22
1
Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar ........................................................................22
1.1
Makinada kaynak balantlarnn konstrksiyonu .............................................................22
1.2
Makinada kaynak balantlarnn hesab............................................................................27
1.2.1
Kaynak konstrksiyonunda dikiler ve boyutlar.......................................................27
1.2.1.1 Aln dikii...............................................................................................................27
1.2.1.2 Ke dikii .............................................................................................................29
1.2.1.3 Basit ke dikileri .................................................................................................29
1.2.1.4 Profile ke dikileri ..............................................................................................30
1.2.2
Makina kaynak konstrksiyonunda mukavemet hesab.............................................31
1.2.2.1 eki ve Bas gerilmesi ...........................................................................................31
1.2.2.2 Eilme gerilmesi ....................................................................................................31
1.2.2.3 Kesme gerilmesi.....................................................................................................31
1.2.2.4 Torsiyon gerilmesi .................................................................................................32
1.2.2.5 Toplam gerilmeler..................................................................................................32
07_kaynak.doc
07_kaynak.doc
Kaynak balantlar
Sembol ve tanmlamalar
Simge
Aor
AW
c1
c2
d
D
F
Fn
F
K
L
LW
m
Me
Mt
nDK
nk
pe
S
t
WWe
WWt
W
Wb
WBi
W
We
WEM
W
Wor
Wt
Birim
mm2
mm2
mm
mm
mm
mm
N
N
N
mm
mm
Nmm
Nmm
N/mm2
mm
mm3
mm3
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
Tanmlama
Ortalama kaynak alan
Kaynak alan ( W harfi,ngilizce kaynak kelimesi Welding den gelir)
Basnl kazanlarda malzeme kalnllk fark pay
Basnl kazanlarda anma pay
ap
D ap
Kuvvet
Normal kuvvet
apraz kuvvet
Basnl kazanlarda ek faktr
Kaynaklanan parann kaynaklanan boyu
Kaynan hesaplar iin geerli boyu
Kesme etkisindeki balant yzeyleri
Eilme momenti
Torsion (burulma) momenti
Delik kabarma gerilmesine gre nokta kaynann nokta says
Kesme gerilmesine gre nokta kaynann nokta says
Hesaplama basnc, iletmedeki basn
Basnl kazanlarda emniyet katsays
Malzeme kalnl
Kaynak dikiinin eilme kar koyma momenti
Kaynak dikiinin torsiyon (burulma) kar koyma momenti
Snr byklk orants, rnein: = min/max, = Fmin/Fmax
Basnl kazanlarda ek faktr
Kaynak dikiinde normal gerilmeler
Kaynak dikiinde basma gerilmesi
Kaynak dikiinde bileik gerilme
Kaynak dikiinde ekme gerilmesi
Kaynak dikiinde eilme gerilmesi
Kaynak dikiinin emniyetli mukavemet deeri
Kaynak dikiinde kayma gerilmesi
Kaynak dikiinde ortalama kayma gerilmesi
Kaynak dikiinde torsiyon (burulma) gerilmesi
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
0
Genel
zlemiyen balantlar denince akla ilk nce "kaynak" balantlar gelir. Kaynak balantlarnn
genel tarifi yledir;
Kaynak balants, ayn zellie sahip iki parann biribiriyle birletirilmesidir.
Bu balantya malzeme balantsda denilir. Birleme ya ek malzemeli veya ek malzemesiz, s
veya basn veyahut her ikisininde etkisi altnda olur.
Kaynak balants genelde metallerin birletirmek iin kullanlr. Burada "demir, demir dkm,
elik, elik dkm" paralarndaki kaynak balantlarn greceiz.
Malzeme balantlarn u ekilde ematik olarak gsterebiliriz.
MALZEME BALANTISI
AYNI ZELLKL
MALZEMEL veya
MALZEMESZ
AYRI ZELLKL
MALZEMEL
LEHM
KAYNAK
YAPITIRMA
Kaynak balantlar teknikte olduka nemli yer alr. Kaynak balantlarnda kayna yaplan malEK MALZEME
zemeler kendi aralarnda ve ek malzeme
ayn zellii tar. Balanan malzemeler ile
KORUYUCU
ISI
MADDE
ek malzemenin mukavemet deerleri,
BASIN
BASIN
mekanik ve kimyasal zellikleri ayndr.
Lehim ve yaptrma balantlarnda
birletirilen malzemelerle ek malzeme KAYNATILAN MALZEMELER
muhakkak ayn zellii tamalar art
veya
deildir. Lehimleme ve yaptrmada ek
malzemenin zellikleri ve mukavemet
deeri eklenen paralarnki gibi deildir.
Bu durumun sonucunda u temel art
ortaya kar;
"Balatdaki kuvvet iletilecekse balanan
paralala balanan pralarn mukavemet
deerleri yeterince kullanlmaldr."
ekil 1 ile ematik olarak kaynak balantsnn eitleri gsterilmitir.
ELEKTRK
KAYNAI
BASINLI ISI
KAYNAI
DREN, PUNTA
KAYNAI
.
OKSIJEN
KAYNAI
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
YNTEM
PARANIN
KAYNAKLANMA
ZELL
AK
YN T
KA NYE
EM
KA
YN
YE AKL
TE AN
NE MA
MALZEME
KAYNAKLANMA
MKANI
KONSTRKSYON
Kaynaklanma yetenei
Kaynak balantlar
Fazla alaml eliklerin kaynak yaplma yetenei karbon edeerinin tespiti ile karar verilemez.
Burada malzemenin mekanik zellikleri ve reticiden alnacak bilgilere gre karar verilmelidir.
Fakat u ekildede kaba olarak karar verilebilir. Kromlu ferrit elikleri, ki bunlar genelde
paslanmaz, asitlere dayankl ve oksitlenmeye dayankl eliklerdir, ayn malzeme zellikli veya
CrNi li ostenitten yaplm elektrotlarla gzelce kaynaklanabilirler. CrNi- und Mn-l ostenit
elikleride gayet gzel kaynaklanabilirler. Bu malzemeler hemen hemen yalnz elektrik kayna ile
kaynaklanabilirler.
elik dkmlerdede elikler iin verilen bilgiler geerlidir. Kaln cidarl malzemede ve kark
ekilli paralarda kaynaktan nce n stma ve kaynaktan sonrada gerilimsiz tavlamann yaplmas
bilhassa nerilir.
elik malzemeler genelde plastik deformasyon veya erimi durumda kaynama snrlar iinde bir
birileriyle birletirilirler (kaynatlrlar).
Genelde imalat eliklerinde (DIN17100) ve alamsz eliklerde kaynaklanma yetenekleri % olarak
karbon ktle miktar ile bantldr. Tablo 1 ile elikte % olarak karbon ktle miktar gsterilmitir.
Tablo 1, elikte % olarak karbon ktle miktar
Gzel kaynak
arta bal kaynak
yaplabilme yetenei
yaplabilme yetenei
C 0,22 %
Kt ve kaynak
yaplamama yetenei
C 0,8 %
n stmal.
1.0050
1.0060
1.0070
ca. 0,3 %
ca. 0,4 %
ca. 0,5 %
Hafif alaml eliklerde karbon edeer miktar "K" ile malzemenin kaynaklamaya elverili olup
olmad bulunur.
Tablo 3, Karbon edeer miktar "K"
Gzel kaynak
arta bal kaynak
yaplabilme yetenei
yaplabilme yetenei
K 0,4 %
0,4 % < K < 0,6 %
40 mm den kaln
100 ile 200 C
malzemede n stma
arasnda n stma yaplr
yaplr
Kt ve hi kaynak
yaplamama yetenei
K 0,6 %
200 ile 350 C
arasnda n stma yaplr
K = %C +
F(1)
Kaynak balantlar
Mo = 0,5
Ni = 0,6
Cu = 0
Kkrt
Krom
Nikel
Molbden
P = 0,035
Demekki burada 22CrMo4 malzemesinin karbon edeer miktar K = %0,79 dur. Tablo 2 ile
bulunan deeri kymetlendirirsek:
K = %0,79. > %0,6
22CrMo4 malzemesini kt veya kaynak yaplamayan malzeme grubunda buluruz. Malzemeyi
kaynatabilmek iin 200 ile 350 C arasnda n stma yapmamz ve zel elektrot kullanmamzda
arttr.
Eer byle bir malzemeyi hakikaten pratikte kaynatacaksanz, bu bilgilere dnda daha etrafl
bilgiler edinip kaynaa yle balaynz.
malat elikleri (DIN EN 10 025 bzw. DIN 17 100, s. TB 1-4) DIN de kalite grubu 2 ve 3 olarak
standartlatrlmtr. Kalite grubu 3 deki malzemeler gevreklik krlmasna kar kalite grubu 2 deki
malzemelerden daha hassastrlar ve kaynak yaplmaya grup 2 den daha elverilidirler. eliklerin her
kaynak yntemiyle kaynaklanmasnn snrsz zellii yoktur. Elektrik kayna ve gasla eritme
kaynanda problemsiz olarak St 37-2 ve St 52-3 ( 0,22 % C) kullanlr. elik St33 baz artlarda
kayna yaplabilir. Makina imalatnda ok kullanlan elikler St50-2, St60-2 ve St70-2 (C- miktar
0,3 %, 0,4 % ve 0,5 %!) sertlemeye ve gevreklik krlmasna elverilidirler. Bu zellikten dolay
artl ve bilinli n hazrlklarla kaynaklar yaplr. Ayn zamanda kaynak ilemleri bittikten sonra
muhakkak tavlanmaldrlar.
malat elikleri gaz kayna ve elektrik akm kayna ile kolayca birletirilirler. Dier kaynak
yntemlerinde (rnein; punto kayna) yalnz karbon miktar %0,22 den az olan elikler kaynaa
elverilidirler.
Gerilimi azaltma tavlamas ile kayna yaplan paralarn i gerilmeleri azaltlr. Bylece daha
sonra talal ilemede oluacak olan ekme ve deformasyonlar nlenir. Alamsz ve az alaml
elikler 600C ile 650C arasnda stlr. Istlan bu scaklkta her mm cidar kalnl iin en az
yarm saat tutulur. Tavlama esnasnda malzemenin akma snr s yardmyla daha dk dereceye
indirildiinden i gerilmeler plastik deformasyonla ortadan kalkar.
0.1.1.2 Krdkmn kaynaklanma yetenei
Kaynak balantlar
Kaynak emniyeti
gevreklik,
klcal atlamalar,
konstrksiyonda kalnlk, diki ekli, dikilerin durumu, entik etkileri,
zorlanma durumu, ekli, hz,
iletme ss,
kaynak ynteminin ve kaynakcnn kalitesi, v.s.
10
Kaynak balantlar
0.1.3.1 Is etkisi
Kaynak yaplan malzemede kaynak yerlerinde hemen hemen nokta halinde gc 107 W/cm2 kadar
ulaan kesif s oluur. Bu s yerel olarak 2000 C , snma hz bir ok 1000 K/s ve soumada bir
ok 100 K/s olur. Oluan maksimum s bir ka saniyeyi gemez. Bu zaman dalmndan dolay sl
ilemlerle kaynak esnasnda oluan s etkilerini kartrmamak gerekir. Burada bambaka etkiler
oluur.
Istma hz: Istma hz olduka yksektir. Isnma abuk ve yksek olduundan i gerilimlerde
ayn oranda yksek olurlar. Doku deiiklikleride normal deiimlerini gsteremezler.
A ve B noktalarna s
lmek iin termik elemanlar konulur.
T C
Is
2000 C
A
T = ID3
Artan g
younluu
yntemi
t Os
T0
t zaman
A
IES
IES
2 3
Kaynak balantlar
11
Kaynak yaplrken s etkisinden dolay doku deiiklii olan saha, Is Etki Sahas " IES " olarak
adlandrlr. IES ile oluan doku deiiklii kaynan kalitesini, kaynak konstrksiyonunun
emniyetini belirler. Kaynak konstrksiyonunun en kritik yeri erime snrndaki malzemenin
sertlemesidir. Tamamen ostenitleen, kaba dokulu sahada (T > ID3) souma hz kritik bykle
geldiinde doku atlamaya elverili martensite dnebilir. elikte karbon miktar ne kadar ok
olursa, malzeme martensitleir ve atlamaya hazr ekilde gevrekleir. Kaynak yaplacak eliklerin
karbon miktarnn snr maksimum %0,2 olarak kabul edilir. eliin alam fazlalatka kaynama
kabiliyeti azalr. Bu durumda malzeme kaynatlmaya balamadan nce n stmayla gereken
derecede stlr. Soutma hz yavalatlr ve konstrksiyon kaynak ilemi yapldktan sonra sl
ileme tabi tutulur. Tavlanarak malzemenin sertlik ve gevreklii alnm olunur. Yalnz ID3 den
biraz fazla stlan yerlerde ince taneli doku oluur. Bu ince taneler malzemenin kendi esas
dokusundan daha incedir.
ID1 ve daha dk sl yerler IES sna dahil edilmezler.
0.1.3.2 Kaynak dikiinde gerilimler
II
www.guven-kutay.ch
12
Kaynak balantlar
Kaynak ve Dkm konstrksiyonunun karlatrlmas
Kaynak konstrksiyonun avantajlar:
adet retime kadar daha ucuz ve avantajldr. Model ve modelin depolama masraf gibi
masraflar yoktur.
Iskarta tehlikesi azdr. Hava kabarc, atlaklar, oyuklar, gibi skartalk olanaklar yoktur.
Daha hafif ve elegant konstrksiyondur. nce cidar kalnlklar ile byk mukavemet deerleri
elde edilir.
Model iin zaman kaybnn olmamas ksa teslim zamann salar.
Dkm konstrksiyonun avantajlar
Kaynak ve kaynak balantlar hakknda genel ve geni bilgi almak iin DIN 1910 a veya VSM
10336 ya bakmanzda fayda vardr. Bu standartlarda 200 den fazla kaynak yntemi hakknda bilgi
bulacaksnz. Fakat bu yntemlerden ok az teknik ve ekonomik ehemmiyeti olan balantlardr.
Bu fasiklde size teknik ve ekonomik ehemmiyeti olan bu kaynak balantlar anlatlacaktr.
0.1.6 Kaynak balantlarnn yaplmasna gre dalm
Eritme kayna: Yerel olarak malzemenin eritelerek ek malzemeli veya malzemesiz olarak
balantnn salanmas.
Pres kayna: Yerel stma ve basn altnda genelde ek malzemesiz balantnn salanmas.
Souk pres kayna: Paralarn oda hararetinde byk basn altnda ek malzemesiz dokunun ekil
deitirmesiyle balantnn salanmas.
0.1.7 Kaynak balantlarnn yaplmalarna gre dalm
Daha eitli s elde etme yntemleri olmasna ramen teknikte en ok gaz ve elektrik ark ile elde
edilen syla kaynak yaplr.
www.guven-kutay.ch
13
Kaynak balantlar
Aln
konumu
*)1
a=t
a=t
a=t
Paralarn konumu
Paralel
konum
st ste
konum
T-konum
Genelde elik
konstrksiyonda kullanlr.
Sembol, Dnceler
ift Tkonumu
s
F
Eik
konum
>6
0
Eiklik as 60 .
Enine zorlanmada nlemler
alnmas art.
*)2
Ke
durumu
ok para
durumu
s1
s2
s3
apraz
durum
s
F
elik konstrksiyonda ok
ender.
*)1
*)2
Kaynak dikileri enine zorlanmas genelde hi arzulanmayan durumdur. Esneme boyunun ok ksa olmasndan
tr atlama ihtimali. nerilen nlemler: Ultraal kontrol.
www.guven-kutay.ch
14
Kaynak balantlar
Diki ismi
Aklama
Delik dikii
L
v
llendirme:
d Delik ap
c Uzun delik genilii
L Uzun delik boyu
e Diki aral
v Diki ile kenar aras
Nokta kayna
e
izgi diki
aft kayna
t
Simge
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
Simge
Tanm
bkey, konkav
kk kayna yaplacak
Dz
D bkey, konveks
Montajda kaynatlacak
Diki dz ve ilenecek
1 2 4 5 6 7 8 9 10
a nxL (e)
6. Temel simge
7. Yardmc simge
15
16
Kaynak balantlar
Kaynak teli
(ek malzeme)
fle
oksijen+asetilen
Kaynak yeri
Kaynak dikii
Kaynatlan paralar
ubuk elektrot
(ek malzeme)
Elektrik ark
veya
Kaynak yeri
Kaynak dikii
Kaynatlan paralar
Elektrot
(ek malzeme)
Elektrik ark
Kaynak yeri
Kaynak dikii
veya
Toz
Kaynatlan paralar
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
17
Wolfram-Elektrot
Ek malzeme
veya
Elektrik ark
Kaynak yeri
Kaynak dikii
Simgesi: WIG
Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Aparatlar, kazanlar, ev aletleri, ...
Dnceler: Hemen hemen btn metaller.
Bilhassa korozyona ve oksitlenmeye kar
korumak iin Krom-Nikel-elikleri, aluminyum
ve bakr alamlar alternetif akmla kaynatlr.
Kaln malzemeler abuk ve kolay kaynatlr.
Koruyucu
gaz
Kaynatlan paralar
Ek malzeme
Elektrot
Elektrik ark
Kaynak yeri
Kaynak dikii
veya
Simgesi: MIG
Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Aparatlar, kazanlar, gemi ve uak
sanayi, ...
Dnceler: Alaml eliklerde kullanlr. ekme
greceli olarak ok azdr. Btn diki ekillerinde
kullanlr.
Koruyucu
gaz
Kaynatlan paralar
Elektrik ark
Kaynatlan paralar
veya
www.guven-kutay.ch
18
Kaynak balantlar
Hamla
Eriyen yer
Hamla
Kaynak yeri
Kaynatlan
paralar
Simgesi: (-)
Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Deiik metaller veya deiik
elikler, ...
Dnceler: ubuk, kare veya keli kesitli kaln
malzemelerde kullanlr. Bilhassa deiik
zellikteki elikler iin ok avantajl kaynak
yntemidir.
F
Bakr elektrot
Kaynak noktas
F
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
19
Bakr makara
F
Kaynak dikii
Simgesi: RR
Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Sac plaka konstrksiyonu, gemi ve
uak imalat, aparat ve alet imalat, ...
Dnceler: Bilhassa ince kalnlkdaki sac konstrksiyonda kullanlan gayet ekonomik yntem.
Vakum
Simgesi: EB
Yapl ekli: Ksmi veya tam otomatik
Kullanld yer: Makina, ara, uak, elektronik ve
yayn sanayi.
Dnceler: Yatrm ok fazla. eitli malzemenin kaynatlmas mmkn. ok pahal yntem.
0.2
20
Kaynak balantlar
ok ar
artlar
Ana fonksiyonun
ilememesi
Ar
artlar
Ana fonksiyonun
arzal olarak
iliyor
Normal
artlar
letme kr topal
gidiyor fakat
tatmin edici deil
Hafif
artlar
AA
BA
AK
CA
BK
Kullanld yer
Kriterlerin
seimi
*)1
DA
CK
DA
CA
BA
AA
delik
haddeleme
atlag1
(
atlak
0.3
Kaynak konstrksiyonun hedefi, kaynan iletmede kullanlma ekline gre, yeterli emniyetle
zorlanmalar karlayp fonksiyonunu yerine getirmesi ve mmkn olduu kadar ucuza mal
olmasdr. Bu artlar yerine gelirse konstrksiyon kaynaa uygun olarak yaplm demektir. Bu
dnceler DIN 8525 ile standartlatrlmtr.
Aadaki eitli nerilere konstrksiyonun tasarm yaplrken muhakkak dikkat edilmelidir.
neriler malzeme, zorlanma ve imalat iin gruplara ayrlarak verilmitir.
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
21
www.guven-kutay.ch
22
Kaynak balantlar
Yukarda verilen nerilerin yan sra elik konstrksiyonda u nerilerde dikkate alnmaldr.
Eer elik konstrksiyonda kaynak konstrksiyon cvata konstrksiyonu ile beraber
yaplacaksa, cvata konstrksiyonu muhakkak kaliteli geme cvatalar ile yaplmaldr.
Kafes konstrksiyonlarda eilme zorlamasn nlemek iin kullanlan profillerin arlk
eksenlerinin sistem eksenleri ile ayn olmalarna dikkat edilmelidir.
Kafes konstrksiyonda profiller tek kullanlabilinir. Ortaya kan eksentritet kaynak dikii
mukavemet incelenmesinde dikkate alnmaz. Kaynak konstrksiyonunun arlk ekseni ile
profilin arlk ekseninin ayn olamas istenilen durumdur. Bu durumda kaynak dikilerine
gelen zorlamalar kaldra kanununa gre hesaplanr.
Genelde kafes konstrksiyon kaval profillerle yaplr. rnein; boru, drt ke profil gibi. Bu
profillerin hesaplar DIN 18808 ile standartlatrlmtr. Kaynak balantlar ya i bkey ke
dikii veya yarm V dikii ile yaplmtr. Kaynak dikileri profil kalnlklar kadar ve ayn
kaliteli elektrotlarla yaplmsa kaynak dikilerinin mukavemet tahkiklerine DIN 18 801 gre
gerek yoktur.
Kaynak konstrksiyonlu kutu kiriler bilhassa byk torsiyon zorlamas olan yerde kullanlr.
1 Makina konstrksiyonunda kaynak balantlar
1.1
Makina konstrksiyonunda kaynak dikileri makina eleman olarak kabul edilir. Makinada kaynak
dikileri dinamik yani dalgal ve deiken zorlamalara maruz kalrlar. Bu zorlamalar tayabilmek
iin kaynak konstrksiyonunun ekli gayeye uygun olarak yaplmaldr. Buda kaynak
konstrksiyonunun dier makina elemanlarnda olduu gibi kuvvet aknn prensiplere uygun
olmas ve entik etkilerinin azaltlmasyla salanr.
as
Az
Malzeme st yzeyi
Diki az yana
Yank entii
Diki az aln
Kk ykseklii
Diki ykseklii
Az ak
l
n
y
k
a
yn
Ka
st dikiler
Kk geni
lii
Kk dikii
Yardmc plaka
Orta dikiler
Kart diki
23
Kaynak balantlar
kt
1.
a)
daha iyi
Dnceler
Aln dikii kullanlmaldr. Kuvvet ak
dikkate alnmaldr. a ve b de konstrksiyon dnlmeden perin konstrksiyonunun aynen kopyas yaplmtr.
b)
c)
a)
2.
1:4
b)
1:4
c)
1:4
a)
3.
4.
a)
c)
b)
Kuvvet iletimi
yaplmaldr.
5.
a)
aksamadan
garantili
b)
6.
a)
7.
ift T balantsnda eki zorlamas kaynak ayrml paralarda olmamaldr. Doku deiikliinden tr i atlamalar
oluur.
b)
a)
c)
b)
a')
c)
b')
c')
d)
e)
www.guven-kutay.ch
24
Kaynak balantlar
No
kt
8.
daha iyi
a)
Dnceler
ekme ve kalc deformasyonlar
nlemleri alnmaldr. rnein; ke
dikii iki tarafl yaplmal.
c)
b)
9.
a)
b)
c)
d)
10.
a)
b)
c)
d)
e)
11.
12.
c)
b)
a)
d)
b)
13.
14.
a)
a)
b)
a)
b)
15.
c)
16.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
No
kt
daha iyi
25
Dnceler
Kaynak yerlerine zorluksuz ulama ve
kuvvet akndada normal akm salanmaldr. Mmknse aln dikii seilmelidir.
17.
basi
18.
basi
eki
eki
19.
a)
b)
F
20.
a)
b)
21.
a)
b)
c)
d)
22.
a)
23.
b)
a)
b)
24.
a)
b)
c)
d1
d1
25.
d2
a)
d2
b)
www.guven-kutay.ch
26
Kaynak balantlar
No
kt
daha iyi
Dnceler
Kaynak dikiini talal ilemle zayflatmak pek ekonomik olmasa gerek. nce
masraf edip kaynat, sonra masraf edip
kayna yont.
26.
a)
b)
b)
27.
c)
a)
>5xs
>5xs
28.
s
s
b)
a)
max s [mm]
50
24
12
min (r/s)
10
1,5
29.
a)
b)
c)
d)
30.
a)
31.
b)
c)
d)
Kaynak dikii ile malzemenin mukavemetini eitlemek iin aln dikii kullanmaldr. Kaynak dikiini gei yerlerine
koymamaldr.
Yukarda Tablo 9 ile kaynak balantlar iin konstrksiyon nerileri verilmitir. Grld gibi
belirli paralar konstrksiyon eleman olarak kullanlr. Yukarda verilen nerilen genel anlamda
kabul edilmelidir.
Dikkat:
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
27
Diki ismi
, Aklama
Bkme diki
Dz I- dikii
0
...
t
V- dikii,
normal
0
...
3
40
Genelde statik yklemeler iin kullanlr.
...
t = 3 ... 10 mm. a = t
60
V- dikii,
kk kaynakl
0
...
3
40
Dinamik ve statik yklemeler.
...
t = 3 ... 40 mm. a = t-c
60
Y- dikii,
kk
kaynaklda
olabilir
0
...
3
2
...
4
0
...
4
2
...
6
0
...
3
0
...
3
0
...
3
0
...
4
0
...
4
0
...
3
< t+1
Diki ekli
b
c
h2
c
h1
Y dikii
(ift Y dikii)
X dikii
(V; ift V
dikiide denir)
U- dikii,
kk
kaynaklda
olabilir
h2
c
b
R
U dikii
(ift U dikii)
YV dikii
(yarm V
dikii)
K dikii
(ift yarm V
dikii)
h1
Simge
YU dikii
(yarm U
dikii)
www.guven-kutay.ch
28
Kaynak balantlar
60
60
t2
a=t
t2
a=t
a=t
60
LW
LW
Dorudan kaynak
ekil 19, Kaynak kraterli diki
Diki alan
F(2)
Lw a 2
=
W weg
6
F(3)
W weg =
a L2W
6
F(4)
d or
t=a
Ortalama alan;
A or = d or2 d 2
4
4
Ortalama ap;
D+d
veya d or = d + a
d or =
2
t=
a
F(5)
D4 - d 4
32
D
F(6)
D4 - d 4
16
D
F(7)
D2 - d 2
4
Diki alan
Aw =
W weg =
W wt =
Bredt forml
W wt 2 A or a
www.guven-kutay.ch
F(8)
29
Kaynak balantlar
1.2.1.2 Ke dikii
1.2.1.3 Basit ke dikileri
Tablo 11, Basit ke dikileri, " a " kaynak diki kalnln gsterir
Diki ekli
Diki ismi
Aklama
t2
Kuvvet
etkisinde
a 0,7 . tmin
a)
Ke dikii
t1
Simge
b)
t1
L
konkav
t2
t1
t2
Kuvvet
etkisinde
olmazsa
a 0,5 . tmin
Punta diki
veya
Teel ke
dikii
Dz yzey
konveks
Genel neri:
a max 0,7 t min
a m in 3 mm Makina imalat
a m in 2 mm elik konstrksiyon
a
LW
a
F(9)
Lw a 2
=
W weg
6
F ( 10 )
W weg =
a L2W
6
F ( 11 )
Diki alan
www.guven-kutay.ch
30
Kaynak balantlar
Flche;
d or
D2 - d 2
4
Eilme mukavemet momenti;
D4 - d 4
=
W weg
32
D
Torsiyon mukavemet momenti;
D4 - d 4
=
W wt
16
D
Bredt forml;
W wt 2 A or a
Aw =
F ( 12 )
F ( 13 )
F ( 14 )
F ( 15 )
Flche;
Aw = H B h b
Eilme mukavemet momenti;
B H3 - b h 3
W weg =
6H
Torsiyon mukavemet momenti;
B H3 - b h 3
W wt =
3 H
Bredt forml;
W wt 2 A or a
Ortalama alan;
A or (h + a ) (b + a )
b
ekil 25, Drtke boruya ke dikii
F ( 16 )
F ( 17 )
F ( 18 )
F ( 19 )
F ( 20 )
a a
AW = 2 a h
F ( 21 )
t
ekil 26, Lamaya ke dikii
www.guven-kutay.ch
F ( 22 )
31
Kaynak balantlar
1.2.2 Makina kaynak konstrksiyonunda mukavemet hesab
1.2.2.1 eki ve Bas gerilmesi
a
L
LW
F
LW
L
Fn =
Fn
(
a
LW
Aw
F ( 23 )
d or
Weg =
M eg
F ( 24 )
W Weg
max
h
a
Kaval kesit
a/h
0,01
fW
1,00
1,03
1,13
ri
ra
max
kOr
kOr
k = 3/2
0,5
1
1,40
1,99
fW = 4/3
ri2 + ri ra + ra2
k=
ri2 + ra2
F ( 25 )
Aw
k max = f W k
F
AW
www.guven-kutay.ch
F ( 26 )
32
Kaynak balantlar
ri
b
a
Mt
ra
H
h
Mt
max
tmax
max
wt =
Mt
W wt
wt max =
F ( 27 )
Mt
W wt
F ( 28 )
k= 0
FMt
k max
90
evrilmis,
t max
Mt
h
F Mt
h1
k max
k= 0
wt max =
FMt =
t max
FMt
FMt
Aw
Mt
h1
A W = b1 a
F ( 29 )
F ( 30 )
F ( 31 )
w = weg + w(b)
w = wt + wk
F ( 32 )
F ( 33 )
Bileik gerilme:
wBi = 0,5 w +
2w + 4 2w wEM
www.guven-kutay.ch
F ( 34 )
33
Kaynak balantlar
1.2.2.6 Kaynak konstrksiyonunun kontrol
SWhes =
SWhes
WD
Whes
1
N/mm2
N/mm2
SWGER
WD
Whes
F ( 35 )
SWGER
wEM
W
W
WEM
WEM
W
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
WEM
N/mm2
w
+
wEM
1 ve
EM
+
EM
F ( 36 )
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
F ( 37 )
Eilme gerilmesi:
weg = M eg / Wweg
F ( 38 )
w( b ) = Fn / A w
F ( 39 )
wmax = wt + wk wEM
Wmax
Wt
Wk
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
F ( 40 )
Torsiyon gerilmesi:
wt = M t / Wwt
F ( 41 )
Kesme gerilmesi:
wk = F / A w
F ( 42 )
www.guven-kutay.ch
34
Kaynak balantlar
Kaynak dikiinde bileik gerilme, Normal Gerilmeler Hipotezine "NGH" gre normal ve kayma
gerilmelerinin bileik gerilme olarak toplanmas ve karlatrlmas demektir.
wBi = 0,5 w +
WBi
W
W
WEM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
2w + 4 2w wEM
F ( 43 )
Kaynak yaplan malzemede bileik gerilme, Biim deitirme enerjisi Hipotezine "BEH" gre normal
ve kayma gerilmelerinin toplanmas ve karlatrlmas demektir.
Bi =
Bi
EM
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
2 + 3 2 EM
F ( 44 )
Dner tabla
35
Kaynak balantlar
Tanmlama
Kaynak konstrksiyonunda kullanlan, boyuna kuvvetle
ekmeye ve/veya eilmeye zorlanan, fakat kaynak dikii
olmayan, malzeme.
Eri
Kalite
Snf
Eri
Kalite
Snf
Tanmlama
2.
1.
1:5 b
1:3
4.
3.
1.
2.
3.
is 1:4
2
6.
5.
5.
6.
4.
1.
2.
1.
2.
AA
CA
Eri
Kalite
Snf
BA
Tanmlama
2.
1
4.
3.
1.
2.
3.
5.
5.
b
R
4.
www.guven-kutay.ch
36
Kaynak balantlar
Tanmlama
2.
1.
2.
3.
4.
1
3.
4.
2
5.
6.
3
7.
8.
1.
2.
6.
7.
8.
1.
2.
1.
3.
4.
7
5.
1.
2.
3.
4.
6.
Mt
1.
2.
CA
BK
CA
BK
CA
BK
BA
BA
BK
Mt
1.
Kalite
Snf
2.
10
5.
Eri
www.guven-kutay.ch
37
Kaynak balantlar
360
260
340
240
200
180
160
(128)
(75)
300
260
(153)
220
(195)
60
40
20
0
(88)
(78)
180
(168)
160
80
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
250
175
(98) 100
(76)
80
(135)
60
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
= min / max
veya
100
200
120
(76)
225
(147)
140
200
(232)
180
(165)
160
(150)
(143) 140
(135)
120
80
0
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
240
140
(325)
280
120
(108)
(98) 100
320
(225)
220
H
I
150
125
100
-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2
= min / max
= min / max
veya
= min / max
Tablo 14, Makina imalatnda kaynak balantlar iin geerli, malzemenin kalnlk faktr
0,8
0,6
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100
120
140
.
MALZEMENIN KALINLIGI veya CAPI
mm olarak
,
(
KALINLIK FAKTR b
1,0
www.guven-kutay.ch
38
Kaynak balantlar
WSK ( WSK ) = D ( D ) b1 b 2
veya
/B
Faktr b1
E
KAY
I- Dikii ................................................
0,45
0,55
0,40
0,55
0,65
0,50
X- Dikii ..........................................................
0,65
0,75
0,55
Y- ve U- Dikii ....................................
0,60
0,70
0,55
0,35
0,20
0,35
0,40
0,20
0,40
0,55
0,70
0,55
0,65
0,80
0,65
0,70
0,90
0,70
0,35
0,20
0,35
0,55
0,70
0,55
8
9
Ke dikii
Aln dikii
Diki ekli
Dikiin resmi
10
11
Her taraf ilenmi kaynak dikilerinde ve kk kaynakl aln dikilerinde b1 deeri %10 byk alnabilir.
torsiyon
basma
Kayma (k , t)
0,60
Eilme
0,80
ekme
egilme
Beiwert b1
ekme
0,75
egilme
egilme
Diki gurubu
ve ekli
Hepsi iin
ekme
basma
torsiyon
basma
kesme
torsiyon
kesme
ekme
kesme
c) malat faktr b2
malat durumu
tinal ve tam kontroll kaynak dikii
tinal ve %10 kontroll kaynak dikii
Gnlk kaynak balantlar, dikiler kontrolsz
Kontrol
%100 Kontroll
%10 Kontroll
Kontrolsz
statik
1,0
1,0
0,8
dinamik
1,0
0,8
0,5
100 - 75
2,5
50
2,0
www.guven-kutay.ch
25
1,5
39
Kaynak balantlar
1.2.3 Nokta kayna
Basit olarak ekil 29 ve ekil 30 ile gsterilen tek ve ift kesitli nokta kaynan basit olarak
anlatmak istersek, nokta kaynan bir pim olarak dnmek en doru dncedir.
k
s
ib
ib
Dier kark konstrksiyonlarda denemeler yaplarak deerlerin hesaplanmas gerekir. Eer nokta
kaynan bir pim olarak dnp hesaplamak istersek, aynen pimde olduu gibi paralarn
birleme kesitinde "kesme" gerilmesi, pimin paralara dayand yerdede "izdm bas"
gerilmesi kabul edilir.
Nokta ap kaynatlan paralarn en incesine gre llendirilir.
d max = 5 s min
dmax
smin
mm
mm
F ( 45 )
k =
F
F
A No n m
kEM
F ( 46 )
Kesme kuvveti
2
ANo
n
m
mm
1
1
kEM
N/mm2
Kaynan emniyetli kesme mukavemet deerini literatrde bulmak imkansz gibidir. Bunu bildiim
iin burada literatrde hemen bulunamayan deeri DIN 1050 de anlatld gibi aka verelim.
kEM = 0,65 EM
kEM
EM
N/mm2
N/mm2
www.guven-kutay.ch
F ( 47 )
40
Kaynak balantlar
Wib =
Fn
WibEM
d n s min
F ( 48 )
Wib
Fn
d
n
smin
N/mm2
N
mm
1
mm
WibEM
N/mm2
Tablo 16, Nokta kayna iin malzemenin emniyetli mukavemet "EM" deerleri
RSt 37-2 ve RSt 37-3 iin
Zorlama hali
Emniyetli mukavemet "EM" N/mm2
St 52 iin
HZ
HZ
160
180
240
270
1,5
10
12
Tablo 17, Nokta kayna mesafe lleri iin neriler (DIN 18 801)
F
s
F
e1 /2
e1
e2
e1
e2
e2
e2
e1 e 2
e3
e1
Mesafeler
Nokta mesafeleri
Kenara
mesafe
e1
(3...6).d
Kuvvet ynnde
e2
(2,5...5).d
Kuvvete dik
e3
(2...4).d
Kenarlar kvrlmam
Kenarlar kvrlm
Bas
eki
Bas
eki
max 8d
veya 20s
max 12d
veya 30s
max 12d
veya 30s
max 18d
veya 45s
max 4d
veya 10s
max 6d
veya 15s
max 6d
veya 15s
max 9d
veya 22s
Nokta kaynann ap "d" ve kaynatlan en ince parann kalnl "s" olarak alnmtr.
www.guven-kutay.ch
41
Kaynak balantlar
2 elik konstrksiyonda kaynak balantlar
Z EK YKLER
S ZEL YKLER
Bu tanmlar DIN 1055 ve DIN 15018 daha detayl anlatlmtr. Hesaplarda kullanlan ykleme
durumlar u ekilde tanmlanr:
Ykleme durumu H;
Darbe, titreim ve yk katsaylar her brann standartndan veya artnamesinden alnr. Paradaki
gerilim hesaplar iin gereken deerler bu katsaylar ile ykseltilir ve hesaplar yaplr. Bylece sanki
para statik etki altndaym gibi kabul edilir. Burada karlatrma iin malzemenin emniyetli
mukavemet deeri daha nce standartlarca belirlenmi tabela deeri olarak alnr, hesaplanmaz.
Burada ykleme durumu ile sistemi dardan etkileyen kuvvet ifade edilmektedir. Hesaplarda u
sistem kullanlr;
Kaynak yerlerinde genel mukavemet incelenmesi yaplr.
Paralarn iletmedeki mukavemetleri ve stabilitetleri kontrol edilir.
2.1
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
F ( 49 )
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
www.guven-kutay.ch
F ( 50 )
42
Kaynak balantlar
2.2
EM
WEM
veya
W =
EM
WbEM
nce olan ve eilmeyle zorlanan paralarn gerilmelerden dolay bozulmalarndan nce burkulma
etkisiyle bozulurlar.
elik konstrksiyonda bu halin incelenmesi, eitli yntemler olmasna ramen, Omega yntemiyle
yaplr. Bu yntem kostrksiyon paralar kontrol edilmesini salar fakat paralar bu yntemle
llendirilemez.
Kaynak yaplan paralar u artlar yerine getirmelidir.
A ger =
cm2
kN
Ager
F
F
10...12
F ( 51 )
Iger
F
LK
2.3
F ( 52 )
bk =
L K= L 0
A rlk ekseni
N
1
mm2
bEM
N/mm2
F
bEM
A
LK
imin
1
mm
mm
LK
i min
Narinlik derecesi
Parann burkulma boyu
en kk atalet yar ap
mm4
mm2
Imin
A
F ( 53 )
F ( 55 )
F ( 54 )
43
Kaynak balantlar
II
F
LK= L
LK= 0,7.L
LK= 2.L
IV
F
III
F
LK= 0,5.L
N/mm2
N/mm2
F ( 56 )
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
220
St 37
1,04
1,14
1,30
1,55
1,90
2,43
3,31
4,32
5,47
6,75
8,17
St 52
1,06
1,19
1,41
1,79
2,53
3,65
4,96
6,48
8,21
10,13
12,26
Tahta
1,08
1,26
1,62
2,20
3,00
4,32
5,88
7,68
9,72
12,00
14,52
www.guven-kutay.ch
44
2.4
Kaynak balantlar
Kaynak yerlerinin genel kontrol
Hesaplar DIN 4100 e gre yaplmas avantajldr. Diki hatalarn hesaba katmak bilhassa
ke dikileri iin imkanszdr. Bu sebepten tr %100 garantili hesap yapmak imkanda
yoktur.
Emniyetli mukavemet deerleri W ve W diki kalitesi, eliin cinsi, zorlanma ekli ve
durumuna baldr.
Kaynak konstrksiyonunda aln ve ke dikileri beraber hesaplanacaksa deerler ke
dikiine gre alnr.
Hesaplama yolu ve artlar genel standartlardan deil, konstrksiyonun zel art ve istek
listesinden alnmaldr. zel artname ve meslek dallarnn standartlar ncelik tar.
Tablo 19, DIN 18 800 T1 e gre elik konstrksiyonda kaynak dikiinin emniyetli mukavemeti
Ykleme durumu HS iin H nn %30 fazlas alnabilinir.
Kaynak dikii gurubu
Kalite snf
Gerilim ekli
St 37
HZ
St 52
HZ
Aln dikileri
Btn kaynak
kalite snflar
1
YV (K) - dikii
YV- dikii
2
YY- dikii
b zul
160
180
240
270
b zul
160
180
240
270
ekme ve
eilme
zul
135
150
170
190
Basma ve
eilme
b zul
135
150
170
190
W EM
135
150
170
190
135
150
170
190
Kalite snf
ispatlanm
1)
ekme ve
eilme
zul
Kalite snf
ispatlanm
Basma ve
eilme
Kalite snf
ispatlanmam
HY- dikii
Kk boluundan tr
DHY- dikii
HY- dikii
4
plaka dikii
Basma ve
eilme
Btn kaynak
kalite snflar
7
Btn dikiler
Btn kaynak
kalite snflar
ekme ve
eilme
Diki
boyunda
kayma
zul
YY- dikii
9
Ke dikii
10
1)
Klcal atlaklar, balant ve kk kaynanda hatasz olduu vefakat kaynak dikiinde ok az hatalar olduu
kontrol edilerek belgelenmi kaynak dikileri. Bu ancak kaynak dikilerinin en az %10 unun kontrol edilmesi ve
btn kaynak dikilerinin ayn kalitede olduu grlmse geerlidir.
www.guven-kutay.ch
45
Kaynak balantlar
Tablo 20, Vin elik konstrksiyonunda genel gerilim hesaplar, DIN 15 018 T1 gre
Ykleme durumu HS iin 1,1xHZ mukavemet deeri geerlidir.
Kaynak dikii gurubu
Kalite snf
1)
Aln dikileri
ekme
d zul
Basma
z zul
zel kalite
ekme 2)
Basma
Muka-yese
deeri
Normal kalite
Btn kaynak
kalite snflar
DHVNaht
Gerilim ekli 3)
St 37
HZ
St 52
HZ
160
180
240
270
d zul
z zul
WV zul
160
180
240
270
ekme 2)
z zul
140
160
210
240
Basma
d zul
130
145
195
220
ekme 2)
z zul
113
127
170
191
Muka-yese
deeri
WV EM
160
180
240
270
Kayma diki
boyuna
W EM
113
127
170
191
DHY- Naht
3
Kehlnaht
Btn kaynak
kalite snflar
4
Btn dikiler
Btn kaynak
kalite snflar
1) elik konstrksiyonda kaynak dikileri iin geerli artnamelerin yannda vin elik konstrksiyon hesaplar iin
dahada etrafl kalite artlar DIN 18 800 T1 veya DIN 8563 73 de verilmitir. Bunun yannda DIN 15 018 T1 ve
DIN18 800 T7 de bakmakta yarar vardr. Bylece YV dikii zel kalitesinin yannda kk dikii kaldrlm ve
komple diki haline getirilmi ve gerektiinde entik etkisiz ilenmesi n grlmtr.
2) Paray bozmadan yaplacak klasik kontrolun yannda kaynak dikiinin nla kontroluda yaplmaldr.
Dikkat: Vinlerde 20 000 yklemeyle yaplan akma snr mukayeseli gerilim hesaplarnn
dnda, letmedeki gerilimlerin zamana bal ve devaml deien ve tekrarlanan gerilim
etkilerinin belirlenmesi ve emniyetli mukavemet deerleri DIN 15 018 T1 gre
yaplmaldr.
www.guven-kutay.ch
46
Kaynak balantlar
Balayc standartlar, imalat artlar, malzeme artlar, hesap esaslar, kontrolleri ve iletme artlar
ait olduklar dernekler ve resmi dairelerden temin edilir. rnein Almanyada "Arbeitsgemeinschaft
Druckbehlter (AD)".
Basnl kazanlarda kaynak balantlarnda yalnz aln dikii kullanlr. Paralardaki ve kaynak
dikilerindeki gerilimler normal hesaplanr. Emniyetli mukavemet deerleri zel faktrlerle
belirlenir.
3.1
Kuvvetlerin belirlenmesi
Basnl kazanlarda yzey kuvvetleri etkilidir. Teoriyi daha kolay anlayabilmek iin kazanmz
yuvarlak bir silindir olarak kabul edelim (bak ekil 33). Yzeye dik kuvvetler malzemenin esneklii
ile (diyafram zellii) karlanr.
Gmlek
ABo
Taban
di
Taban
AEn
di
Kesit alann ABo yu bu formlde yerletirirsek, kazan boyuna zorlayan kuvveti buluruz.
FBo = 0,25 di2 pe
FBo
di
pe
N
mm
N/mm2
Boyuna kuvvet
Kazann i ap
Kazandaki basn
www.guven-kutay.ch
F ( 57 )
47
Kaynak balantlar
Kazan teetsel zorlayan kuvvet basncn kazann enine kabul edilen kesit alanyla arpmna eittir.
Pratikte kazann bombeli u taraflar hesapta dikkate alnmaz (bak ekil 33), buda gizli bir emniyet
verir.
FTe = A En pe
A En = di L
Kesit alann AEn i bu formlde yerletirirsek, kazan teetsel zorlayan kuvveti buluruz.
FTe = di L pe
FTe
di
pe
3.2
N
mm
N/mm2
F ( 58 )
Teet kuvvet
Kazann i ap
Kazandaki basn
Gerilmeler
ekil 34 ile kazan cidarnn kk bir paras ematik plarak gerilmeler iaretlenerek gsterilmitir.
r
l
Boyuna gerilme "l" (bak ekil 35) boyuna kuvvetin malzemenin kesit alanna "Al" blnmesiyle
l
p
e
bulunur.
F
l = Bo
Al
N/mm2
mm
N/mm2
mm
Boyuna gerilme
Kazann i ap
Kazandaki basn
Cidar kalnl
www.guven-kutay.ch
0,25 di2 pe
di s
F ( 59 )
48
Kaynak balantlar
Teetsel gerilme "t" (bak ekil 36) teetsel kuvvetin malzemenin kesit alanna "At" blnmesiyle
bulunur.
F
t = Te
A t
p
e
d L pe
t = i
2L s
N/mm2
mm
mm
N/mm2
F ( 60 )
Teetsel gerilme
Kazann i ap
Cidar kalnl
Kazandaki basn
Burada dikkat edersek; ayn kalnlkta ve ayn kaynak byklnde teetsel gerilmenin boyuna
gerilmenin iki kat olduunu hemen grrz. Bunu formlle gsterirsek;
d p
d p
t = i e = 2 i e = 2 l
2s
4s
t = 2 l
t
l
N/mm2
N/mm2
F ( 61 )
Teetsel gerilme
Boyuna gerilme
basn kazan i cidar yzeyinde boyuna ve teetsel gerilmelerin dnda birde radyal gerilme
oluturur (bak ekil 37). Bu gerilme kazan cidarnn i yzeyinde
maksimum olup, giderek azalarak kazan cidarnn d yzeyinde
sfr olur. Forml F ( 62 ) ile hesaplarda kullanlacak ortalama
radyal gerilme gsterilmitir.
p
e
r =
r
pe
N/mm2
N/mm2
pe
2
www.guven-kutay.ch
F ( 62 )
49
Kaynak balantlar
3.2.4 Bileik gerilme
Basnl kazan kapal bir konstrksiyon olmasna ramen, bir ok fonksiyonu yerine getirebilmesi
iin, bir sr deliklerinde yaplmas gerekir. rnein; Bakm, kontrol, lme, kazann iine gelen
maddenin gelmesi ve gitmesi iin balant delikleri. Bu delikler yuvarlak veya elips delikler olarak
yaplr. Bu delikler konstrksiyonu zayflattklar iin, gerekli takviye konstrksiyonu ile zayflama
ortadan kaldrlr. Bu zayflama ve takviyeden tr mukavemet kontrol yaplr.
sD
A1
h Top
A0
A'
b
LA'
sG
A'
A'
di
A2
A0
s2
b2
h'
sG
diD
A1
h
A1
A0
d iG
sT
LA'
di
sG
iG
b 3.sG ve hT 2. sG
ekil 40, Ek plakal takviye
di
di
h
hT
sT
d iG
sG
mm2
mm
Takviye boyu b =
mm
A0
sGi
A1
hTop
h'
sTi
A2
A
mm
mm
mm2
mm
mm
mm
mm2
mm2
(di + sG c1 c 2 ) (sG c1 c2 ) ,
ekil 38 in analizini yapp eitlik formln yazarsak, i basn kuvveti ile etkisindeki izdm
alannn arpm A . pe ve i kuvvetlerden oluan . A nn eit olmas gerekir. Bylece u denklem
ortaya kar;
www.guven-kutay.ch
50
Kaynak balantlar
A . pe = . A
max = pe
A'
A
Basnl kazanlarda bileik gerilme kayma gerilmesi hipotezine gre hesaplanr. Bu hipoteze gre
maksimum ile minimum gerilme fark bileik gerilmeyi verir. Basnl kazanlarda teetsel gerilme
maksimum, radyal gerilmede minimum deerlerdir.
Bi = max - min = max - r
A' p
Bi = pe + e
Burada deerleri yerletirirsek:
A 2
A' 1
Bi = pe + bkEM
A 2
Bi
pe
A
A
bkEM
N/mm2
N/mm2
mm2
mm2
N/mm2
F ( 63 )
Basnl kazanda dikiin emniyetli mukavemet deeri, malzemenin ayn zamanda kaynak dikiinin
devaml mukavemet deerinin artlara gre verilmi veya istenen gerekli emniyet katsaysna gre
hesaplanan bykldr.
bkEM = bkD
Sger
bkEM
bkD
Sger
3.3
N/mm2
N/mm2
1
F ( 64 )
Basnl kazanlarda cidar kalnl veya kaynak bykln bulmak istersek ya F ( 63 ) ile veya
eitli kurumlarn hesap nerilerine gre cidar kalnl hesaplamamz gerekir. rnein bu kurum
Almanyada Arbeitsgemeinschaft Druckbehlter (AD) derneidir.
F ( 63 ) i ele alp forml emniyetli mukavemet deerine eit kabul edelim;
d +s
pe i
= bkEM
2s
Burada (di+s)/2 deerini kabaca d yarap ra olarak alr ve forml ilersek;
r
pe d = bkD
s
Sger
s
pe
rd
bkD
Sger
N/mm2
mm
N/mm2
1
pe rd Sger
bkD
F ( 65 )
Kazandaki basn
Kazann d yar ap
Malzemenin/kaynak dikiinin devaml mukavemet deeri
Gerekli emniyet katsays
Burada bulunan kalnl minimum deer olarak alp durum ve artlara gre baz emniyet faktrleri
ile kontrol hesabnn yaplaca kalnla getirebiliriz.
www.guven-kutay.ch
51
Kaynak balantlar
s=
s=
d d pe
+ c1 + c 2
K
2
+ Pe
SEM
F ( 66 )
d d pe
+ c1 + c2
K
4
+ Pe
SEM
F ( 67 )
d d pe
+ c1 + c2
K
4
SEM
F ( 68 )
d d pe 2
+ c1 + c 2
K
4
SEM
F ( 69 )
s=
s=
s = Cs di
pe SEM
+ c1 + c2
K
= 1,9 +
0,0325
y 0,7
+y
0,0255
= 1,55 + 0,625
y
0,933 z 2
y
2 = 1,9 +
y deeri
y = (s c1 c 2 ) / d d
z 2 = d bag / d d
z2 deeri
pe
dd
di
s
K
SEM
c1
c2
Cs
F ( 70 )
F ( 71 )
F ( 72 )
F ( 73 )
F ( 74 )
F ( 75 )
N/mm2
Kazann i basnc
mm
Kazann d ap
mm
Kazann i ap
mm
Kazann cidar kalnl
Malzemenin sya gre mukavemet deeri
N/mm2
1
letmede gerekli emniyet faktr
1
Kaynak kalnl faktr
= 1,00 Normal kaynaksz malzemede, kontroll kkl bombeli diki
= 0,85 Kontrolsz kkl bombeli diki
= 0,80 Kksz bombeli diki
mm
Cidar kalnlk tolerans
mm
Malzeme emniyet kalnl tolerans
1
Hesaplama faktr. 0,3 ... 0,4 tam deerler iin artnameye baklr
www.guven-kutay.ch
52
Kaynak balantlar
Ksa ad
W.Nr:
St37-2
RSt37-2
1.0037
1.0038
St44-2
St44-3
1.0044
1.0144
St52-3
1.0570
P235GH
1.0345
P265GH
1.0425
P295GH
1.0481
P355GH
1.0473
16Mo3
1.5415
13CrMo4-5
1.7335
10
10CrMo9-10
1.7380
11
11CrMo9-10
1.7383
Malze
me
kalnl
mm
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 40
40 60
16
16 60
16
16 40
40 60
60
Kopma
mukavem
eti
N/mm2
360 340
*)1
410
*)1
470
*)1
360 400
410 530
460 580
510 650
440 590
450 600
480 630
520 670
Akma
mukavemeti
20 C
ReH Rp0,2
N/mm2
235
230
225
275
270
265
295
290
285
235
225
215
265
255
245
295
290
285
355
345
335
275
270
260
300
295
310
300
290
310
100
150
200
250
300
350
400
450
500
205
185
170
155
145
135
120
100
245
225
210
195
185
175
160
140
265
255
240
225
205
185
165
145
205
190
180
170
150
130
120
110
235
215
205
195
175
155
140
130
270
250
235
225
205
185
170
155
320
290
270
255
235
215
200
180
215
200
170
160
150
145
140
230
220
205
190
180
170
165
245
230
220
210
200
190
180
255
235
225
215
205
195
*)1 Bu malzemeler Kazan i ap di (mm olarak) ile kazan basnc pe (bar olarak) arpm di . pe 20 000 iin kullanlr.
c2
s < 30 mm
veya
ferrit eliklerinde
s 30 mm
veya
korozyona kar korunmal
paslanmaz elikler iin
1 mm
www.guven-kutay.ch
53
Kaynak balantlar
4 rnekler
4.1
F
H
St 37-2
St 37-2
a2
Bilinenler:
... E
a1
a2
a1
... E
St 37-2
Fmax = 5 kN,
; Fmin = 5 kN
H = 70 mm
; L = 120 mm
C = 60 mm
; b = 80 mm
a1 = 5mm
; a2 = 6 mm
stenilen emniyet
SGER = 2
eg max
a1
kor
a1
LF
k max
eg max
Meg
kor
Wbi = 26 N/mm2
Burada toplam normal gerilme yalnz eilme zorlamasndan oluur ve F ( 24 ) formul ile bulunur:
W1 = Weg1 = M e1 / WWe1 = M e1 / WWe1 = 200000 / 8167
www.guven-kutay.ch
W1 = 24 N/mm2
54
Kaynak balantlar
Eilme momenti:
Me1 = 200000
Nmm
W= 7,1 N/mm2
AW = 2 . a1 . H = 2 . 5 . 70 = 700
Kaynak dikii a1 in ekle gre devaml mukavemet deeri DS 952 nin artlarna gre u
ekilde hesaplanr:
Tablo 12 den 8/5, kaynak dikii ilenmemi, eri G ve Tablo 13 a) dan emniyetli ekil
mukavemet deeri, snr deerler oran = 1, iin, F den dolay
WkD = 60 N/mm2
SWhes1 = 2,271
Kaynak dikii a1 in ekle gre devaml mukavemet deeri genel hesaplama artlarna gre u
ekilde hesaplanr:
Tablo 15 ile
W kD = D b1 b 2
dan
St 37-2
= -1 iin
D = 180 N/mm2 .
b1 = 0,8
b2 = 0,5
WkD = 72 N/mm2
Emniyet katsays;
SWhesg1 = W kDg / WBi = 72 / 26 = 2,725
SWhes1 = 2,725
www.guven-kutay.ch
55
Kaynak balantlar
a2 kaynak dikiinin hesab:
LF
a2
M eg
a2
eg max
eg max
Wbi2
Weg2 = 21 N/mm2
Eilme momenti:
Me2 = Fmax . LF2 = 5000 . 120 = 600000
Me2 = 600000
Nmm
LF2 = 120 mm
Weg2 = 3 N/mm2
AW = 2 . a2 . L = 2 . 6 . 120 = 1440
Kaynak dikii a2 in devaml mukavemet deeri her iki yolla ayn byklktedir.
SWhes2 = W kD / WBi2 = 60 / 24 = 2,469
= 2,469
S
Whes2
SWhes2 = 2,962
56
4.2
Kaynak balantlar
rnek 2, Vin tamburu
FYa
Bilinenler:
FYa
LF
LF
FYa = 8 kN
a
DT
; Fmin = 1 kN (0,03.Fyk)
ikiz tambur
DT = 355 mm
; LF = 120 mm
FH
DT/2
Malzeme; 1. Varyant:
2. Varyant:
St 37-2
Ck 22
1.0038
1.1151
kOr
t max
eg max
k max
DT
FH
D T /2
t max
kOr
eg max
W1 = 1,537 N/mm2
Eilme momenti:
Me = LF . FYa = 8000 . 120 = 960000
(355 + 2 6) 4 3554
(DT + 2 a ) 4 DT4
=
32 355
32 DT
www.guven-kutay.ch
WW = 624675 mm3
57
Kaynak balantlar
Burada toplam kayma gerilimi maksimum kesme gerilimi ile torsiyon geriliminin toplamdr.
W = Wk max + Wt = =7,2 + 2,4
W= 9,6 N/mm2
4/3
bak ekil 28 ;
k katsays:
W= 7,2 N/mm2
bak ekil 28
k = 1,5
AW = . a . DT = . 6 . 355 = 6692
Kaynak dikiinin kesmeye kar alan:
AW = 6692 mm2
AW = . a . DT = . 6 . 355 = 6692
Burulma (torsiyon) gerilimi:
Wt = M t / Wt = 2840000 / 1877758 = 2,4
Wt = 24 N/mm2
Mt = 2840000 Nmm
Wt = 1877758 mm3
Ortalama alan:
A Or = 0,25 DT2 = 0,25 . . 3552 = 98980
G-erisi, = 0 iin
Ck 22 de a iin genel devaml mukavemet deeri u ekilde hesaplanr:
05_Mukavemet Degerleri, 05-7 Forml ve Tablolar dan =0 iin
Dinamik faktr b1 Tablo 15/a dan, ift tarafl ke dikii, eilme
malat faktr b2 Tablo 15/c den, gnlk kontrolsz diki, dinamik
WCk22 = 40 N/mm2
SWSt37 = 8,685
SWCk22 = 3,86
www.guven-kutay.ch
58
4.3
Kaynak balantlar
rnek 3, Support, elik konstrksiyon
F
... E
Bilinen deerler
St 37-2
b
c
s
Fmax = 20 kN
h = 200 mm
s = 10 mm
U 140
Fmin = 0
b = 100 mm
c = 150 mm
Burada;
1. alternatifte kesme kuvveti iki dik diki tarafndan karland kabul edilir ve torsiyon
momentide Brete gre hesaplanr.
2. alternatifte kesme kuvveti bir dik diki tarafndan ve torsiyon momentininde iki yatay diki
tarafndan karlanaca kabul edilir.
Bylece pratikte hesap yaklak olarak yaplm olur.
4.3.1 1. Alternatif, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler
b1
k= 0
a
Mt
Z
k max
h1
90 evrili
a
Mt
h1
k max
t max
k= 0
ekil 48, epeevre kapal kaynak dikiinde gerilmeler
Konstrksiyonun ekil 48 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme yalnz kayma
gerilmelerinin toplamdr, F ( 33 ):
W1 = Wk + Wt = 7,7 + 9,3 = 17
W1 = 17 N/mm2
Maksimum kesme gerilmesi F ( 26 ) ekil 48 ile grld gibi iki plaka olduundan bir plaka iin
kuvvet F = 10 kN ve kaynak dikii alanda bu alternatifte iki diki alan olarak hesaplara alnr.
Wk max = f W k F / A W = 1,03 . 1,5 . 10000 / 2000
Wk = 7,7 N/mm2
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 200 = 2000
www.guven-kutay.ch
59
Kaynak balantlar
Torsiyon gerilimi F ( 27 );
Wt = M t / WWt =2000000 / 215250
Torsiyon momenti:
M t = F LF = 10000 . 200 = 2000000
Mt = 2000000 Nmm
b1
a
k= 0
a
Z
k max
90 evrili
Mt
t max
h1
Mt
h1
FMt
t max
k max
a
k= 0
ekil 49, C-eklinde kaynak dikiinde gerilmeler
Konstrksiyonun ekil 49 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme tek tek hesaplanan
kayma gerilmesinin maksimum deeridir.
Bu alternatifte ekil 49 ile grld maksimum kesme gerilmesi tek dik diki ve torsiyon
gerilmeside iki yatay diki tarafndan karland kabul edilir.
Bir plakay etkileyen kuvvet F = 10 kN kabul edilir.
Kesme gerilimi F ( 26 );
Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 10000 / 1000
Wk = 15 N/mm2
AW = a . h1 = 5 . 200 = 1000
Torsiyon gerilimi F ( 27 );
Wt = 22,7 N/mm2
www.guven-kutay.ch
60
Kaynak balantlar
FMtC = 11345 N
Torsiyon momenti:
M tC = F LFC = 10000 . 226,89 = 2268900
Mt = 2268900 Nmm
Kuvvet kolu:
LFC = SC + c1 = 76,89 + 150 = 226,89
LFC = 226,89 mm
SC mesafesi:
a
b1
SC
SC =
SC = 76,89 mm
a
h1 +2a
elik konstrksiyonda emniyetli mukavemet deerlerinin iinde sakl olarak emniyet katsays
vardr. Kontrol WEM Whes olarak yaplr.
WEM = 135 N/mm2 W1 = 17 N/mm2 ve WEM = 135 N/mm2 Wt = 22,7 N/mm2 olduu iin
konstrksiyon emniyetlidir.
www.guven-kutay.ch
61
Kaynak balantlar
4.4
Kaynak
dikii
t max
di
di
t max
t max
Mt
di
Mt
t max
62
Kaynak balantlar
D 4 - d 4 154 - 54
=
= 654
16
15
D
16
d3
= 153 = 663
16
16
H-erisi, = 0 iin
4.4.4 Kaynak dikilerinin emniyet katsays
SWSt37 = 8,685
SWCk22 = 3,86
www.guven-kutay.ch
63
Kaynak balantlar
4.5
1
h1
St 37-2
b1
... E
L = 1m.
b1
Y
a= 0
a
Fq
S
a max
h1
90 Verdreht
a max
a= 0
ekil 55, Kama kaynak dikii
Kesme gerilimi F ( 26 );
Wk = 16 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 5/140 = 0,036 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5
Kesme etkisindeki kaynak dikii kesiti, F ( 21 );
AW = 1400 mm2
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 140 = 1400
www.guven-kutay.ch
64
4.5.2
Kaynak balantlar
Kaynak dikilerinin emniyetli kayma mukavemet deeri
Konstrksiyonun analizi
elik konstrksiyonda emniyetli mukavemet deerlerinin iinde sakl olarak emniyet katsays
vardr.
Kontrol WEM Wk olarak yaplr.
Burada WEM = 135 N/mm2 Wk = 16 N/mm2 olduundan konstrksiyon gayet emin durumdadr.
www.guven-kutay.ch
65
Kaynak balantlar
4.6
F
... E
St 37-2
St 37-2
L2
Bilinenler: F1 = 6000 N
L1
h1 = 150 mm
s
a = 5 mm,
eg max
kOr
L1
Meg
k max
eg max
ekil 57, Kaynak dikiindeki gerilmeler
Eilme gerilimi;
Konstrksiyonun ekil 57 ile gsterilen gerilim emasna gre bileik gerilme F ( 43 ) formul ile
hesaplanr:
WBi = 0,5 W + 2W + 4 2W = 0,5 128 + 1282 + 4 62
W1 = 128 N/mm2
Eilme momenti:
Me = LF . FYa = 6000 . 150 = 900000
Eilme kar koyma momenti F ( 11 ), bak ekil 26::
www.guven-kutay.ch
66
Kaynak balantlar
Kesme gerilimi F ( 26 );
Wk max = f W k F / A W = 1,00 . 1,5 . 6000 / 1500 = 6,00
Wk = 6 N/mm2
fW ve k faktrleri, bak ekil 28, b/h = 5/200 = 0,025 fW 1,00 ve k = 3/2 = 1,5
Kesme etkisindeki kaynak dikii kesiti, F ( 21 );
AW = 1500 mm2
AW = 2 . a . h1 = 2 . 5 . 150 = 1500
4.6.2 Kaynak dikilerinin emniyetli mukavemet deeri
elik konstrksiyonda emniyetli mukavemet deerlerinin iinde sakl olarak emniyet katsays
vardr.
Kontrol WEM Wbi olarak yaplr.
Burada WEM = 135 N/mm2 Wbi = 128 N/mm2 olduundan konstrksiyonda hesapca bir saknca
yoktur.
www.guven-kutay.ch
67
Kaynak balantlar
4.7
Hacmi aa yukar en az 2,5 m3 olan ve pe =18 Bar = 0,1 . 18 = 1,8 N/mm2 iletme basnc iin bir
kazan yaplacaktr. En fazla iletme ss 60...80 C derecedir. Kaynak dikileri kontrolsz.
letmede korozyon tehlikesi yok.
dd
s GD
L GD
h GD
sG
2 Kazan gmlei
5 Kazan girili taban
3 Giri delii
dd = 1000 mm
Kazan boyu
L = 3200 mm
LGD = 400 mm
bGD = 300 mm
hGD = 100 mm
bGD = 15 mm
zm, 1. Alternatif;
Malzemenin seimi, tecrbelere gre veya depomuzda bulunan malzemelerden seilir. Yardmc
olarak Tablo 21 ilede malzeme seimi yaplabilir. rnein; pe . Di = 18 . 1000 = 18000 <
20000 bantsndan RSt 37-2, W.Nr. 1.0038 malzemesinin seilmesinde bir saknca yoktur.
Gmlek kalnl, seimi F ( 66 ) forml ile yaplr.
sG =
1000 1,8
d d pe
+ 0,4 + 1 = 9,82
+ c1 + c2 =
185
K
+ Pe
2
2
0,85 + 1,8
SEM
1,5
www.guven-kutay.ch
sG = 10 mm
68
Kaynak balantlar
dd = 1000 mm
Pe = 1,8 N/mm2
K100=185 N/mm2
SEM = 1,5
= 0,85
C1 = 0,4 mm
C2 = 1 mm
SEM
1,5
sT = 12 mm
Burada btn deerler gmlek kalnlndaki gibi aynen alnr yalnz taban ekli faktr deeri
yaklak kresel ekil iin F ( 71 ) forml ile hesaplanr.
0,0325
0,0325
= 1,9 + 0,7 + y = 1,9 +
+ 0,0096 = 2,75
= 2,75
y
0,00960,7
RT
dd
h1
h2
y deeri forml F ( 74 ) ile hesaplanr. Burada sx kalnl deeri iin daha nce hesaplanm
olan gmlek kalnlndan 1 mm daha kaln alnr alnr.
y = 0,0096
y = (s x c1 c 2 ) / d d = (11 0,4 1) / 1000 = 0,0096
Taban yar ap
RT = dd = 1000
RT = 1000 mm
Taban ke yar ap
R = 100 mm
Bord ykseklii
h1 3,5 . sT = 3,5 . 12 = 42
h1 = 42 mm
Bombeli ksm
h2 = 188 mm
Taban kalnl, Poz 2, (Balant taraf taban) seimi Poz 1 gibi yaplr. Yalnz burada balant
flan iin kaynak dikileri bulunduundan daha kaln malzeme kullanp kontrol etmekte fayda
vardr. Buradada hesaplar iin taban kalnln sx2 = 15 mm kabul edelim.
y = 0,0136
69
Kaynak balantlar
d ib
2 = 1,9 +
0,933 z 2
0,933 0,2
= 3,5
= 1,9 +
y2
0,0136
z2 = dib / di 0,2
Bombeli kazan taban iin gerekli cidar kalnl, Balantl, forml
F ( 69 ) ile;
s2 =
d d pe 2
1'000 1,8 3,5
+ c1 + c 2 =
+ 0,4 + 1 = 14,03
K
185
4
4
0,85
SEM
1,5
s2 = 15 mm
Mukavemet hesab, Konstrksiyon eklimize gre bakm giri delii konstrksiyonu ekil 61 ile
gsterilmitir. Bu konstrksiyonunun mukavemet kontrol F ( 63 ) ile yaplr;
b
s GD
L GD
300/2=150
15
A 0 A1
h GD
100
sG
10
zdm alan;
A = LA . ri = 255,6 . 490 = 126031 mm2
LA = b + sGD + LGD =92,21 + 15 + 150 = 257,21 mm
b = (di + sG c1 c 2 ) (sG c1 c2 )
di
dd
1000
A' 1
Bi = pe + bkEM
A 2
A'
LA'
di = dd 2 sG = 1000 2 . 10 = 980 mm
b = (980 + 10 0,4 1) (10 0,4 1) = 92,21 mm
A1 = 2'133 mm2
A0 = 793
A1 = 1'340 mm2
h = 100 mm
A' 1
126'031 1
Bi = pe + = 1,8
+ = 107,3
2
A 2
2'133
Bi = 110 N/mm2
K100=185 N/mm2
SEM = 1,5
70
Kaynak balantlar
bkEM =
K100 185
=
125
SEM 1,5
Bakm giri deliinin konstrksiyonu zayflatmas takviye ile karlanm ve tehlikeli bir durum
yaratmamtr.
Emniyet kontrol; Gmlek kalnl F ( 66 ) formlnden;
sG c1 c2
d d p'
d d p'SEM
sG =
+ c1 + c2
=
K
2 K + p'SEM
1
2
+ p'
SEM
1
sG c1 c2
SEM =
2 K + p'SEM
d d p'SEM
1
sG c1 c 2
2K
1
=
d d d d p'SEM
2 K100
2 185 0,85
=
1,18
d d p'
1'000 1,3 1,8
1,3 1,8
p'
sG c1 c2
10 0,4 1
SEMhes = 1,18
SEMGER = 1,1
Emniyet katsays, Tablo 22 ile, haddelenmi elik, basn kontrol p' = 1,3 . pe
Burada;
www.guven-kutay.ch
Kaynak balantlar
71
5 Konu indeksi
Basn kayna........................................................... 17
Basnl kazan............................................................ 46
Byk souma hz .................................................... 10
Diren kayna........................................................... 18
Doldurma kayna ..................................................... 12
E
Jger........................................................................... 43
www.guven-kutay.ch
72
6 Kaynaklar
6.1 Literatr
Bargel/Schulze
Dubbel, H.
Decker, K-H.
Khler / Rgnitz
Langer, E.
Neumann, A.
SCHWEISSTECHNISCHES HANDBUCH,
Teil 1, Grundlagen, Tragfhigkeit, Gestaltung
Deutscher Verlag fr Schweisstechnik (DVS)
Neumann, A.
Niemann, G.
MASCHINENELEMENTE, Band I
Springer Verlag, Berlin/Heidelberg/New York, 2.Auflage 1981
Scheermann, H.
Wellinger,K. / Dietmann, H.