N Shanku

Vlersimi i Sjelljes s Mbrojtjes Distancionale Gjat Lkundjeve t Fuqis dhe Daljes nga
Sinkronizimi n Linjat Transmetuese t Fuqis
REPUBLIKA E SHQIPERISE
UNIVERSITETI POLITEKNIK
FAKULTETI I INXHINJERISE ELEKTRIKE
Disertacion
I
Paraqitur nga
MSc. Ing. Nike SHANKU
Pr marrjen e grads shkencore
Doktor
Specialiteti: Inxhinjer Elektrik
Tema: VLERESIMI I SJELLJES SE MBROJTJES DISTANCIONALE
GJATE LEKUNDJEVE TE FUQISE DHE DALJES NGA
SINKRONIZIMI NE LINJAT TRASMETUESE TE FUQISE
Udhheqs Shkencor Prof.Dr. Mihal JORGONI

Mbrohet m dt. 12 Dhjetor, 2012 para juris:
1. Prof. Dr.
2. Prof.Dr.
3. Prof.Dr.
4. Prof.Dr.
5. Prof.Dr.
Nako HOBDARI
Rajmonda BUALOTI
Gezim KARAPICI
Bardhyl GOLEMI
Bashkim SPAHIU
1
Kryetar
Antare Oponente
Antar - Oponent
Antar
Antar
KAPITULLI I
SISTEMI I MBROJTJES RELE DHE
KARAKTERISTIKAT E TIJ
1.1 Hyrje
Gjat proceseve kalimtare elektromangentike q ndodhin n sistemin elektrik t fuqis

kalimi nga nj regjim pune i qndrueshm n nj regjim tjetr pune t qndrueshm
shoqrohet me procese kalimtare, procese t cilat n mnyr domethnse kan efektin e
tyre n stabilitetin e sistemit elektrik t fuqis.
Sistemi elektrik i fuqis sht tepr dinamik ku kalimi nga nj regjim i vendosur n nj
tjetr regjim t vendosur shoqrohet dendurisht me proces kalimtar t llojit
elektromagnetik, proces gjat t cilit kndet fazore midis gjeneratorve luhaten
respektivisht kundrejt njri tjetrit n nj proces lkunds t qndrueshm apo jo t
qndrueshm.
N vartsi t madhsis s ngacmimit t jashtm apo t brndshm, ngacmim i cili jep
impaktin e tij n sistemin elektrik t fuqis dhe kushteve korrente n t cilat operon
sitemit i fuqis prcaktohet nse procesi lkunds i fuqis mund t jet proces lkundjesh
n SEF i qndrueshm apo jo i qndrueshm.
Ndryshimet n kushtet e tregut t hapur t energjis jan duke shkaktuar ndryshme t
shpejta n mnyrn e operimit t sistemit elektrik t fuqis. Sasi t mdha energjie
trasnsportohen tashm n mnyr t zakonshme prmes sistemit t trasmetimit, sistem i
cili nuk ka qn fillimisht i dizenjuar pr operim nn kushte t tilla.
N menyr indipendente njsi t pavarura gjeneruese jan duke u ndrtuar n lokalitete
q mund t mos jen n pika optimale pr SEF dhe per pasoj dhe qendrueshmerine e
vete SEF. Shpeshere kur nj tubacion gazsjellsi kalon prmes nj linj trasmetimi fuqie
sisteme t njsive gjeneruese ndrtohen pr t prfituar cdo megawat energji t
mundshme.
Te gjithe keto trasformime te diktuara nga kerkesat ne rritje per energji elektrike kane
sjelle impaktin e tyre kundrejt stabilitetit t puns se vete SEF. Nga statistikat numri i
ngacmimeve t forta n SEF sht shtuar gjat 10 viteve t fundit. T gjitha kto
ngacmime n SEF kan shkaktuar humbje t konsiderueshme n gjenerim shoqruar me
impaktin tepr t madh tek konsumatort dhe ekonomia nprgjithesi. Tipikisht kto
ngacmime ndodhin kur sistemi gjindet nn ngarkesn maksimale dhe kjo situate ka
korresponduar shpeshere me nj numr remonti t shumfisht t njsive gjeneruese dhe
linjave trasmetuese.
Nje balanc midis gjenerimit dhe konsumit t energjis aktive dhe reaktive ekziston nn
konditat e regjimit t vendosur. Nn kt regjim konstatohet nj marrdhnie t nivelit t
tensionit n terminalet respektive tipikisht brenda vlers 5%. Frekuenca e sistemit n nj
SEF t fuqishm tipikisht do t varioj n kufijt +/-0.02 Hz n sistemin me frekuenc
nominale 50 Hz.
Lidhjet e shkurtra n sistem, kyja e linjave trasmetuese, kyja e gjeneratorve, dhe
kyja e blloqeve t mdha t ngarkess shkaktojn ndryshime t menjhershme n
bilancin e energjis elektrike n SEF, ndrsa fuqia mekanike n hyrje t njsive
gjeneruese qndron relativisht konstante. Kto ngacmime n SEF shkaktojn oshilime n
kndet midis njsive gjeneruese t cilat mund t rrezultojn n lkundje fuqishme t
fluksit t fuqis elektrike.
Vartsisht nga madhesia e ngacmimit dhe reaksionit (ndrveprimit) t sistemit t
kontrollit t SEF mund t ruaj stabilitetin duke kaluar n nj pik tjetr ekulibri duke
rrezultuar kshtu n oshilime t qndrueshme. Nga ana tjetr ngacmimet shum t
fuqishme n SEF mund t shkaktojn nj ndarje t kndeve t rrotorve t gjeneratorve,
e pr pasoj oshilime t fluksit t fuqis me t mdha, duke pasuar me ndryshime t
mdha t flukseve dhe rrymave dhe pr pasoj humbjen e mundshme t sinkronizimit
midis grupeve t gjeneratorve apo midis njsive gjeneruese t SEF fqinje.
Oshilimet e fuqishme stabl ose jostabl mund t shkaktojn inicimin e nj veprimi t
padshiruar n kyje nga sistemi i mbrojtjes rele n pika t ndryshme t rrjetit, kyje t
cilat mund ta agravojn situatn e brisht q ndodhet SEF gjat procesit kalimtar, duke e
rritur m tej ngamimin q i jepet SEF dhe q ndoshta mund t shpjeri vet SEF n kyje
n kaskad deri n kolapsin me rnie t tr SEF.
Ky material bn nj prpjekje n sigurimin e aspekteve themelore t sistemit t mbrotjes
rele nga fenomeni i lekundjeve dhe n ndihmesn e inxhinierve pr aplikimin sic duhet
t funksioneve mbrotjse PSB dhe OS.
1.2 Konsiderata mbi lkundjet e energjis dhe mbrotja nga dalja nga sinkronizimi
n linjat trasmetuese t fuqis
Nga analizimi i hollsishm prmes nj shqyrtimi t detajuar t kolapseve t ndodhura n
SEF, ka rezultuar se n disa raste vet sistemi i mbrotjes rele t linjave trasmetuese t
fuqis ka vepruar duke kyur n mnyr jokorrekte linjn trasmetuese, kjo sepse vet ky
sistem i MR e ka perceptuar situacionin e procesit kalimtar t lkundjeve t fuqis n
SEF si nj avari. Me an t ktij veprimi vet sistemi i MR, sht br shkas pr cenimin
e qndrueshmeris s vet sistemit t SEF duke e cuar at drejt nj zone t
paqndrueshme ku pasoja ka qn rnia e tr sistemit SEF.
Nga analiza offline mbi shkaqet e rnies s SEF, ka rrezultuar se n nj pjes t rasteve
shkaktari i ktij kolapsi ka ardhur si pasoj e aktivizimit n kyje t sistemit t mbrotjes
rele t linjave, prkatsisht bllokut t mbrojtjes distancionale (Distantional Line
3
Protection) dhe blloku i mbrotjes s linjs nga dalja nga sinkronizimi (Out of Step
Protection).
Problematika e shoqruar n aplikacione t sistemit t mbrotjes rele nga dukuria e
lkundjeve dhe risqet q prfshihen n aplikimin apo mos aplikimin e nj sistemi mbrotje
t till jan identifikuar dhe analizuar.
1.3 Sistemi i Mbrojtjes Rele dhe Nderveprimi i Tij me Rrjetin Elektrik
Lidhjet e shkurtra jan nj fenomen i pashmangshm pr sistemin elektrik te fuqis. Kto
dmtime duhet te dedektohen ne mnyre te shpejte nga sistemi i MR dhe pjesa e dmtuar
duhet te izolohet me shpejtsi (n nj zon rrethuese sa m t vogl/ngusht) po nga
sistemi i MR, kjo me qllimin q veprimi ngacmues q i jepet pjess se mbetur (s
shndosh) t SEF duhet te jete minimal. Pr t arritur ket qellim nj sistem mbrojtje
me veprim t shpejte dhe t sigurt sht i domosdoshm dhe thelbsor. Ai do t
minimizoje riskun q nj ngjarje lokale mund t oje n renien e ter sistemit.
Mbrojtja e linjave sht e nj rndsie t veant. Pr t ndrmarr veprime restauruese
mundsia pr t prdorur pajisjet e tjera t fuqis pas stakimit t nj linje transmetimi
sht tejet e kufizuar pas heqjes s linjs s dmtuar nga puna. Pr shembull gjeneratort
mund t japin maksimumin e fuqis s tyre, por nse linja q i lidh kta gjenerator me
pjesn tjetr t SEF sht e stakuar efekti i ktyre gjeneratorve mbi qndruesmrine e
vet SEF nn t tilla konditata sht i barart me zero.
N krahun tjetr mund t jet e kshillueshme n funksion t konfiguracionit t SEF pr ti
shrbyer sistemit n rastin e procesit tranzitor bhet stakimi i linjs pr t siguruar
ndarjen n nnsisteme t qndrueshme. Sidoqoft n ket rast stakimi i linjs apo linjave
duhet t kryhet n mnyre t planifikuar, t kontrolluar dhe t parashikuar.
Kur nj sistem mbrojtje dizenjohet nj kompromis duhet br midis ans ekonomike dhe
performancs, pavarsis dhe siguris, kompleksitetit dhe thjeshtsis, shpejtsis dhe
saktsis. Ktu fokusi sht mbi peformancn e releve i par nga pik kndvshtrimi i
sistemit. Me an t ksaj theksi vihet tek pavarsia dhe siguria pa ln mnjane edhe
pjesn tjetr t krkesave t mbrojtjes rele.
Dy aspekte t besueshmris jan zakonisht t adresuara n rastin e mbrojtjes rele,
pavarsia si nj parametr i pajisjeve t mbrojtjes rele me qllimin n vetvete pr t
pastruar dmtimin n mnyr korrekte dhe siguria q sht nj parametr tjetr n
tendencn pr t mos vepruar n kyje n mnyre jo korrekte.
Tradicionalisht pavarsia ka qn theksuar. Sidoqoft gjat kushteve regjimeve jonormale
t SEF siguria del n pah t par. Ne relet numerike shpesh n nivel software nga
prdoruesi mund t implementohen funksione bazuar n blloqet matematike logjike. N
ket kombinim me zhvillimet e shpejta n teknologjin e informacionit me aplikime n
sistemin elektrik t fuqis e bn mbrojtjen rele mjaft efektive dhe t fuqishme. Si
4
rrjedhim i ksaj skemat e mbrojtjes mund t zhvillohen lehtsisht ku shkalla e pavarsis

dhe siguris jan t optimizuara n lidhje me kushtet e sistemit elektrik t fuqis.
Nga pikpamja teknike perfomanca korrekte e mbrojtjes rele ka qn e nj rndsie t
veant gjat viteve. Nuk sht e dshirueshme q nj nyje e sistemit te nxirret jasht
pune pr nj veprim t gabuar t mbrojtjes rele duke uar n deficit energjetik, t
shoqruara me penalitete kundrejt konsumatorve dhe disavantazhe kundrejt
konkurrentve pr kompanit q operojn n tregun e energjis.
N sistemet mbrojtse aktuale mbrojtja rezerv prdoret pothuajse n t gjith aplikimet
mbrojtse. Ne disa raste mbrojtja rezerv lokale kombinohet me mbrojtjen rezerv n
distanc si nj rezerv e rezervs. Disa aspekte t caktuara n mnyr t theksuar e
komplikojn mjaft procesin e tarimit t mbrojtjes rezerv n distanc. Sipas rastit mundet
q mund t mos jet e nevojshme pr t prdorur mbrojtjen rezerv lokale apo n
distanc. Mbrojtja rezerv n distance ofron pak performanc n drejtim t eliminimit t
dmtimeve.
Llojet e ngjarjeve t analizuara n material jan ngjarje t rralla. Sidoqoft nse ato
ngjasin nj pjes e mir e ngarkesave t sistemit do mbeteshin pa energji elektrike. Kto
shqetsime/ngacmime mund t ndikojn n nj kosto ekstreme dhe mundet t shkaktojn
dhe efekte sociale.
1.4 Sfida e Mbrojtjes s Sistemit Elektrik t Fuqis.
Kompleksiteti i rrjetit elektrik t fuqis rritet sa m shum rriten kapacitet gjeneruese,
lidhjet e rrjetave t tensionit t lart, gjithashtu dhe nga rritja e kapaciteteve t linjave
dhe transformatorve t fuqis. Skemat e mbrojtes rele me shpejtsi ultra t lart
nevojiten pr t mbrojtur aparaturat e rrjetit elektrik t fuqis me qllim pr tzvogluar
humbjen e pajisjeve pr efekt t shqetsimeve/ngacmimeve t ndryshme. Fatkeqsisht
kosto e skemave me shpejtsi ultra t lart sht e lart. Stabiliteti i sistemit elektrik t
fuqis sht n kontradikt me koston e investimeve n mbrojtjen rele. Sfida e
inxhinierve q merren me mbrojtje rele sht pr t balancuar koston e investimeve dhe
shkalln e mbrojtjes n sistem. Skemat e mbrojtjes m shpejtsi ultra t lart krkojn
kanalet e tyre komunikuese te tilla si : linjat prcjellse t dedikuara pr sinjalet e
mbrojtjes, ose fibrat optike. do dmtim n kanalet komunikuese apo gabimet humane
mund t shkaktojn keq operimin e mbrojtjes rele apo mosfunksionimin e saj. Kshtu
mbrojtjet rezerve krkohen pr t siguruar funksionet mbshtetse pr pjest e tjetra t
rrjetit. N ditt e sotme teknologjia numerike dhe telekomunikacioni prmirsojn
ndjeshm kapacitet e rele-ve. Relet mbrojtse mund t shkmbejn informacion pr t
mbrojtur sistemin elektrik t fuqis n nj mnyr m inteligjente. Tendenca e re e
automatizimit t nnstacioneve, integrimit t mbrojtjes, kontroll monitoringut shpie n
nj kooperim t ri i cila synon ta bj sistemin mbrojts 100% t besueshm, t sigurt
dhe t vlefshm.
1.5 Teknologjia e Releve Numerike

Releja e par numerike u zhvillua nga Rockfeller n fillim t viteve 80. M pas shum
literatura raportonin teknikat e reja mbi relet digitale apo relet numerike. N ditt e
sotme shum rele t mbrojtjes jan me baz mikroprocesori. Konstruksioni i tyre tipikisht
konsiston n : filtrim, kampionin, procesim, dhe qarku i kyjes. Pr shkak t
stadartizimit hardware, relet digitale moderne dominohen nga algoritmi. Teknologjia
numerike siguron nj fleksibilitet t paparashikueshm n dizenjimin e releve,
fleksibilitet i cili nuk mund t sigurohet n dizenjimet e releve releve statike apo n
relet elektromagnetike. Vendosja e parametrave t reles mund t ndikoj n
karakteristikat e reles, disa rele t reja krkojne m shum informacion nga sistemi i
informimit pr t fiksuar kushtet kufitare. Prcaktimi n mnyr inteligjente i
parametrave t rele-s sht nj sfid pr inxhiniert e mbrojtjes.
1.6 Mbrojtja dhe Telekomunikacioni
Aplikimi i par mbrojtjes me ndihmn e telekomunikacionit sht vendosur mbi bazn e
komunikimit ku si media jan prdorur linjat prcjellsve t fuqis, kto linja fuqie
shrbejn dhe si linja komunikimi t dedikuara pr kanalet e telekomunikimit. N
sistemin e mbrojtjes rele gjinden t aplikuara dhe aplikime ku media e komunikimit jan:
mikrovalet, fibrat optike ku jan zhvilluar dhe aplikuar n mbrojtjen rele t tilla si n
mbrojtjen e fiberave dhe skemat e mbrojtjes distancionale. Kto mbrojtje krkojn kanal
t dedikuar komunikimi t siguris s lart, p.sh. fibr optike t dedikuar ose kanale
mikrovalsh t dedikuara. Kanali telekomunikues i dedikuar vetm pr mbrojtn nuk
mund te justifikohet nga ana ekonomike. Tendenca sht pr t prdorur rrjetin e
telekomunikimit dhe pr biznese t tjera, dhe krahas kesaj dhe shfrytezimi i ketij rrjeti me
kanale te dedikuara per MR.
1.7 Teknologjia e Informacionit
Teknologjia e informacionit sht nj teknologji tejet e madhe. Relet e mbrojtjes dhe
pajisjet e tyre shoqruese bartin e procesojn nj numr t madh t dhnash. Kto t
dhna mund t transferohen n qndrn e kontrollit pr analiza t metejshme ne kohe
reale online apo analiza te natyres offline.
1.8 Automatizimi i Nnstacioneve
Automatizimi i nnstacioneve prmbledh mbrojtjen, kontrollin dhe monitorimin e
pajisjeve t fuqis. Nj mbrojte rele moderne me baz mikroprocesori me facilitet
komunikuese mundet gjithashtu t kryej funksionet mbrojtse, kontrolluese dhe
monitoruese. Rrjeti i t dhnave mund t linkoje relet numerike pr t formuar nj
automatizim t nnstacionit. Sistemi i centralizuar mund t koordinoj t gjith
parametrat e mbrojtjes dhe ti transferoj ato tek rele-t. Fuqia prpunuese kompjuterike
6
dhe teknologjia e telekomunikacionit jan si nj raket q shkon drejt qiellit, d.m.th. sht
e mundur mbrojtja n koh reale dhe vendosja koordinuese adaptive e parametrave t
releve n prputhje ndryshimet e konfigurimeve t sistemit elektrik.
KAPITULLI II
MBROJTJA E LINJAVE TE FUQIS NE SISTEMET
ME TENSION EHV
2.1 Mbrojtja Diferenciale
Mbrojtja diferenciale bazohet n principin se n rastin e punimit normal ose pr dmtime
t jashtme t pajisjes s fuqis rryma e futur n objektin q mbrohet del me t njjtn
madhsi n ann tjetr t tij. Nse ky kusht nuk prmbushet nj pjes e rryms kalon
prmes nj shtegu t padshiruar dhe skema mbrojtse duhet t veproj. Sidoqoft nj
diferenc e caktuar midis hyrjes dhe daljes ekziston dhe sht gjithmon prezent kjo pr
shkak t humbjeve dhe kshtu nj vler e lejuar diference paracaktohet tek relet pr t
mos vepruar gabimisht.
Mbrojtja diferenciale prdoret kryesisht si mbrojtje pr pajisjet q jan me prmasa
gabarite ku hapsira midis skajeve t pajisjes q mbrohet nga merret informacion sht
relativisht e vogl. Shembull t ktyre distancave relativisht t vogla jan transformatort
e fuqis apo sistemi i zbarave n nj nnstacion.
I1
I2
R1
R2
Fig. 2.1 Nj linje e vetme e mbrojtur nga nj mbrojtje diferenciale.

N figurn 2.1 sht treguar nj linj e vetme e mbrojtur nga nj mbrojtje diferenciale.
Rrymat si tregohen nga R1 dhe R2 krahasohen n mnyr t vazhdueshme. Gjat
regjimit normal I1 dhe I2 jan afrsisht t njjta e ndrsa gjat dmtimit diferenca sht
mjaft e madhe. Kur kjo diferenc bhet m e madhe se e lejuara n t dy relet mbrojtja
on impulse kyse.
Pr t mundsuar bashkbisedimin e vlerave t rryms midis skajeve duhet t ket nj
kanal komunikues midis dy releve R1 dhe R2, i cili sht dhe ka aftsin pr t
transmetuar t dhnat. Ky sht nj disavantazh i mbrojtjes diferenciale meq drgimi
dhe marrja e sinjaleve sht relativisht me kosto t lart. Duket qart q media
8
komunikuese sht gjithashtu e shtrenjt n rastin e linjave me distance t gjat, por kjo
situat ka tendenc n ndryshim meq fibrat optike po shtrihen gjithnj e m shum.
Mbrojtja diferenciale sht mjaft e besueshme dhe e sigurte gjat procesit tranzitor t
tensionit dhe oshilimeve t fuqis.
2.2 Relet krahasuese
Skemat krahasuese krahasojn kndin fazor t vektorit te rryms s hyrjes n objektin q
mbrohet me kndin fazor t vektorit rryms q del jasht nga objekti q mbrohet. Pr
sistemin n figurn 2.1 rrymat jepen nga ekuacionet (2.1) dhe (2.2) gjat regjimit normal
ndrsa pr rastin e nj dmtimi t jashtm ato jepen nga ekuacionet (2.3) dhe (2.4).
I 1 I 1
(2.1)
I 2 I 1
(2.2)
I1 I1Demtimit
(2.3)
I 2 I 2 Demtimit ( 180 )
(2.4)
I1 I1Demtimit
(2.5)
Gjat operimit normal kndi fazor i rryms s hyrjes tek R1 dhe i daljes tek R2 sht i
njjt dhe pr dmtime t jashtme (diferenca mund t jet deri n30 grad pr nj linj
reale) N prputhje sipas skems mbroja nuk sht e aktivizuar, por kur ndodh dmtimi
brenda linjs, I2 ndrron drejtim dhe kshtu I1 dhe I2 zhvendosen n faz afrsisht n 180
grad. Pr pasoj kur dy vektort e rrymave jan t zhvendosur kundrejt njri tjetrit pr
180 skema do t veproj n kyje.
Skemat mbrojtse diferenciale bazuar n krahasimin e rrymave t fazave duhet t paisjet
me kanale komunikuese. Ktu duket qart q mbrojtja diferenciale sht e pandjeshme
kundjet procesit tranzitor t tensionit apo proceseve t tjera tranzitore n sistemin elektrik
t fuqis.
2.3 Mbrojtja e mbirryms
Jan tre lloje t ndryshme mbrojtjesh nga mbirryma: mbrojtja n lidhjet e shkurtra midis
fazave, mbrojtja nga lidhet e shkurtra me tokn, dhe mbrojtje nga mbingarkesa. Principi
operues pr te tre kategorit e mbrojtjeve bazohet ne krahasimin e rryms se para9
vendosur ne rele, ose e thene ndryshe vlers se rryms s taruar n rele, dhe rryms
korrente qe shikon releja. Kur rryma kalon pragun e vendosur nga tarimi releja vepron.
kyjet me vonese kohe dhe pa mbajtje kohe jan te zakonshme.
Mbrojtja e mbirryms sht e thjesht, e lir dhe e besueshme. Sidoqoft ajo
performancn m t mir e ka n sistemet radiale kjo sepse selektiviteti sht i vshtire
ose i pamundur pr tu realizuar n konfiguracione t sistemit n mnyr t przier.
2.3.1 Mbrojtja nga lidhjet e shkurtra midis fazave.
Gjat lidhjeve t shkurtra rryma e lidhjes s shkurtr sht disa her m e madhe se vlera
e rryms nominale. Kjo sjellje shfrytzohet nga qarqet e mbrojtjes s mbirryms pr t
detektuar dmtimin apo lidhjen e shkurtr nga kushtet normale.
Fig. 2.2 Nj sistem radial mbrojtje i pajisur me mbrojtje t mbirryms t padrejtuar.

N figurn 2.2 jepet nj sistem radial ku do seksion linje sht i pajisur me rele t
mbrojtjes nga mbirryma. Pr t arritur nj mbrojtje funksionale do releje duhet t
vendoset nj rryme veprimi e cila sht m e madhe se vlera m e madhe e rryms se
mbingarkess. sht e qart se rryma e veprimit t reles duhet t jet m e vogl sesa
rryma e lidhjes s shkurtr. Pr t llogaritur rrymn e lidhjes s shkurtr me vlern m t
vogl merret pika me distancn m t largt. Pr t pasur selektivitet nj vler m e
madhe veprimi i jepet reles q sht me afr burimit. Zakonisht selektiviteti nuk mund t
arrihet n mnyre ekskluzive nga vlerat e vendosura t rryms. Pr t marr nj
selektivitet t knaqshm jepet dhe nj koh vonese, apo mbajtje kohe, tek relet.
Normalisht releja tek vndodhja m e largt nga burimi vepron pa mbajtje kohe ndrsa
koha e voness rritet pr relet q jan m afr burimit t ushqimit.
10
I op [ A ]
Fig. 2.3 Koordinimi i releve n mbrojtjen e mbirryms sipas skems n figurn 2.2
N rastin kur kemi konfiguracion t przier t sistemit mundet q t jet e pamundur pr
t vendosur vlerat e rryms s releve n mbrojtjen e mbirryms t diskutuar si m sipr,
t cilt t sigurojn selektivitet mbrojtjes n sistem. N kto sisteme mbrojtjes s
mbirryms pr t arritur selektivitetin i shtohen element t tjer, element t drejtimit t
fuqis q mundsojn sigurimin e selektivitetit. Kjo lloj mbrojte zakonisht sht e
referuar si mbrojtja e mbirryms me element t drejtimit t fuqis dhe diskutohet me tej
n paragraft q vijojn.
Shpesh karakteristikat e mbrojtjes nga mbirryma t treguar n figurn 2.3 zvendsohen
me karakteristikat me koh inverse. Koha e voness s ktyre karakteristikave zvoglohet
me rritjen e rryms dhe anasjelltas. Me an t ksaj nj rrym e lidhjes s shkurtr m t
madhe do t stakohet m shpejt se nj rrym me vler m t vogl. Gjithashtu
karakteristikat me kohe inverse t mbirryms mundsojn koordinimin e mbrojtjes nga
lidhjet e shkurtra dhe asaj t mbingarkess n t njjtn pajisje duke prdorur llogaritjet e
tarimeve.
Fig. 2.4 Mbrojtja e mbirryms me karakteristika me kohe inverse

Nj disavantazh i mbrojtjes s mbirryms sht se tarimet ndonjher duhen rillogaritur
kjo pr shkak t regjimeve t puns gjate nj periudhe t caktuar si n periudh vere ose
dimri. Shkaqet jan vlerat e ndryshme t rrymave t lidhjeve t shkurtra n regjimet
minimale dhe ato maksimale, diferencat e rrymave gjat ngarkess baz dhe pikut apo
ndryshimet topologjike t skems.
11
Pr relet e mbirryms t cilat prdoren pr mbrojtjen nga lidhjet e shkurtra, risku pr

kyje t gabuara n kushte operimi jo normale, apo t sforcuara apo ndryshe t
tensionuara, te tilla si destabiliteti i tensionit dhe paqndrueshmria tranzitore n sistem,
sht zakonisht i vogl. Rryma e lidhjes s shkurtr, p.sh. vlera e taruar e reles sht
zakonisht me e madhe se rryma veprimit nn kushte t sfrocuara.
N vendndodhjet ku rrymat e lidhjes s shkurtr kan vlera t vogla tarimi i rele-s s
mbirryms duhet t vendoset n vlera t vogla t rryms s veprimit. Ktu mund t ngjasi
q nj veprim i padshiruar n kyje kjo pr shkak t nj kalimit p.sh. t nj fuqie
reaktive gjat nj procesi tranzitor t tensionit apo gjat luhatjeve t fuqishme t energjis
gjat procesit tranzitor elektromagnetik.
2.3.2 Mbrojtja e mbirryms nga lidhjet e shkurtra me tokn.
Gjat puns normale ngarkesa n sistemin elektrik t fuqis sht prgjithsisht e
balancuar, e pr pasoje rrymat nga ngarkesat asimetrike jan relativisht t vogla. Kur
ndodh nj lidhje e shkurtr me tokn prishet simetria e ngarkesave dhe pr pasoj rrymat
asimetrike rriten n mnyre t ndjeshme, kshtu qarqet e renditjes s zeros detektojn
ket lloj dmtimi. Gjithashtu dmtimet me token mund t detektohen nga mbrojtja
konvencionale nga lidhjet e shkurtra, pr shembull qarqet e mbrojtjes s mbirryms apo
mbrojtja distancionale. Sidoqoft avantazhi kryesor i mbrojtjes s mbirryms i renditjes
s zeros sht mosndjeshmria ndaj rrymave t ngarkess. Sidomos n nj sistem me
neutr t tokzuar kjo lloj mbrojtje zakonisht ka nj perfomanc shum m t mir sesa
mbrojtjet e tjera kjo nga pikpamja e selektivitetit dhe besueshmris.
Prve efektit t drejtprdrejt s prishjes s simetris n sistem, dmtimi me tokn sjell
dhe nj shqetsim tjetr i cili lidhet me rrymat e asimetris t cilat mundet t mbyllen
prmes linjave paralele. Shembuj t qarqeve q mund t ndikohen nga dmtimi me tokn
n linjat e transmetimit jan linjat e tensionit t ult e linjat e telekomunikacionit.
Veanrisht ndikimi i tyre n pajisjet e telekomunikacionit krkon stakimin e shpejt dhe
t besueshm e ktij lloj dmtimi, ku madje dhe rrymat e vogla jan nj shqetsim i
konsiderueshm.
Ia
Ib
Ic
A
3I0
Fig. 2.5 Lidhja e transformatorve mats t rryms pr mbrojtjen e mbirryms nga

lidhjet e shkurta me tokn
12
Rrymat e renditjes nulare mundet t merren nga nj lidhje si n figurn 2.5 t

transformatorve mats s rryms. Vm re se ekuacioni (2.7) mund t prdoret n
mnyr t ndrsjellt pr komponentt nulare t tensionit dhe rryms respektivisht. N
aplikacionet numerike komponetja e renditjes s zeros mund t llogaritet lehtsisht nga
rrymat fazore.
Mbrojtja e mbirryms nga lidhjet me tokn e bazuar n komponentn e renditjes nulare
nuk kan gjasa pr kyje t gabuara gjat procesit kalimtar t tensionit dhe atij
elektromagnetik meq kto t fundit jan fenomene t karakterit fazor simetrik.
2.3.3 Mbrojtja e mbirryms nga mbingarkesa
Funksioni i mbrojtjes s mbirryms nga mbingarkesa sht i ngjashm me at t
mbrojtjes s mbirryms nga lidhjet e shkurtra. Vlera e tarimit t vendosur tek relet pr
kt rast sht shum m e vogl dhe mbajtja e kohs zakonisht sht m e madhe se n
rastin mbrojtjes s mbirryms nga lidhjet e shkurtra. Nj rele e mbirryms nga
mbingarkesa n rastet tipike tarohet pr t vepruar me 10% deri n 50% t rryms
nominale dhe nj vonese kohore e rendit n disa sekonda dhe mund t sinjalizoj ose t
bj stakimin e nj pjese t ngarkess.
Mbrojtja e mbirryms nga mbingarkesa mund t veproj gjat kushteve t sfrocuara t
sistemit. Pr shembull nga nj lvizje fluksi me natyr reaktive gjat procesit kalimtar t
tensionit e cila mund t shpire n kyje apo me veprim t mbrojtjes s mbirryms nga
mbingarkesa. Sidoqoft kjo sjellje sht e dshirueshme meq releja mbron linjn nga
dmtimi q mund t sjelli mbingarkesa n linj.
2.4 Mbrojtja Distancionale
Mbrojtja distancionale sht metoda mbrojtse m e prdorura e cila mbron linjat e
transmetimit t energjis. Principi baz i mbrojtjes distancionale bazohet n matjet lokale
t tensionit dhe rryms, ku releja i prgjigjet impedencs midis terminaleve t reles dhe
vndndodhjes s piks s dmtimit n linj. E krahasuar me mbrojtjen diferenciale,
mbrojtja distancionale mund t veproj saktsisht pa pasur nevoj pr pajisjet
komunikuese. Ky aspekt sht trheqs si prsa i takon besueshmris ashtu dhe
pikpamjes ekonomike. Sidoqoft edhe ktu n disa raste pajisjet komunikuese prdoren
si nj suplemet pr t ndihmuar n prshpejtimin e eleminimit t dmtimit. Nj mbrojtje
distancionale sht m e shtrenjt se nj mbrojtje e mbirryms dhe sht m e besueshme
n nj konfigurim t sistemit n mnyr t przier. N nj mbrojtje distancionale vlerat e
llogaritura t tarimeve nuk kan nevoj t rillogariten si mund t ndodhi n rastin e nj
mbrojtje t mbirryms kur ndryshojn parakushtet e punes t sistemit.
13
2.4.1 Principi i puns i mbrojtjes distancionale

Gjat puns normale impedanca e dukshme q shikohet nga releja distancionale sht m
e madhe se impedanca kur ndodh dmtimi, impedance e cila ka m t vogl. Pr t
mundsuar vlersimin midis regjimit normal dhe atij t dmtuar sht prdorur nj zon e
operimit normal dhe nj zon e regjimit jonormal ( zona dedektuese e dmtimit, zona e
kyjes). Nse impedanca e dukshme e par nga releja distancionale sht jasht zons s
dmtimit releja nuk do t drgoje impuls kys dhe nse ajo e shikon kt impendanc
brenda zons s dmtimit releja do t veproj.
ZL
Zf
Z ng
Fig. 2.6 Nj sistem n linj i mbrojtur nga relet distancionale R1 dhe R2. Impedanca
totale e linjs sht ZL, impedanca e ngarkess Zng dhe impedanca midis terminalit A dhe
piks s dmtimit F sht Zf.
N figurn 2.6 gjeneratori dhe ngarkesa jan lidhur prmes nj linje transmetuese ku linja
mbrohet nga dy rele distancionale R1 dhe R2. N figurn 2.7 jan treguar principi i puns
pr mbrojtjen distancionale. Gjat puns normale impendanca e dukshme q shikohet nga
releja R1 sht afrsisht sa impedanca e ngarkess Z ng. Meq impedanca e par nga R1
sht e lokalizuar jasht dhe larg zons s dmtimit, sipas grafikut sht pika 1. Kur
ndodh nj dmtim, lidhje e shkurtr, n piken F impedanca e par nga releja R1 krcen
n zonn e dmtimit, ku n grafik i takon pika 2, dhe releja n kt rast vepron. Vlera e
impendacs e par nga R1 bhet Zf e cila sht impedanca midis terminalit A dhe
vendndodhjes s dmtimit ne piken F e cila sht m e vogl se vlera e paravendosur
(taruar) n zonn e veprimit t reles.
14
ZL
Z ng
Zf
Fig. 2.7 Diagrama R-X pr relen R1 n skemen e figurs 2.6. Pika 1 i referohet puns
normale ndrsa pika 2 tregon situatn e dmtimit.
Ka gjithmon nj pasiguri n parametrat e prfshire n mbrojtjen e sistemit elektrik t
fuqis. Pr shembull, elementt dhns t informacionit kan gabimin e tyre etj. Pr
shkak t ktyre pasigurive e gjith linja n figurn 2.6 nuk mbulohet nga zona veprimit t
R1 kjo pr shkak se mundet q releja t veproj gabimisht pr dmtime menjher pas
terminalit B. Zakonisht 80-85% e linjs sht e mbuluar nga zona e pare e mbrojtes e
relse distancionale te vendosur ne terminalin A te linjes. Pr tsiguruar pastrimin e
dmtimit n t tr linjn nj zon shtes prdoret.
N figurn 2.8 jan treguar tre linja njra pas tjetrs. Zona 1 e R1 vepron pa mbajtje kohe
pr dmtimet t lokalizuara midis terminalit A dhe piks q i referohet 80% t gjatsis
s linjs midis terminaleve A dhe B. Pr t mbuluar pjesn q mbetet 20% t linjs
prdoret zona 2. Pr t siguruar pastrimin e dmtimit n t tr gjatsin e linjs zona 2
tipikisht mbulon 120% t gjatsis s linjs. Sidoqoft pr nj dmtim pran terminalit B
n linjn midis B dhe C t dy zonat 1 e R3 dhe 2 e R1 do ta shohin dmtimin. Pr t
shmangur kyjen e padshirueshme dhe pr t arritur selektivitet zons 2 i sht dhn
nj vones e vetme kohore. M tej nj zon e tret sht prdorur pr t krijuar
mundsin e nj mbrojtje rezerv n distanc n rastin e mosfunksionimit t mbrojtjes
parsore. Zona 3 tipikisht vendoset pr t mbuluar 120% t linjs pasardhse.
Kshtu kur nj dmtim ndodh n mes t linjs midis B dhe C zona 1 e R3 do t shohin
dmtimin, po ashtu dhe zona 3 e R1. Kshtu nse R3 dshton n veprim ather R1 do t
veproj si nj mbrojtje rezerve n distanc. Pr t arritur selektivitetin midis rele-ve t
ndryshme dhe zons s veprimit 3 i jepet nj vones kohore t dyfisht. Vonesa kohore
pr zonat 2 dhe 3 jan respektivisht n rangun e 0.4 sec dhe 1.2 sec respektivisht.
E njjta situat performanc dhe ndrveprimi do t marri pjes pr relet R2, R4 dhe R6
si pr R1, R3 dhe R5. Sidoqoft drejtimi i veprimit t R2, R4 dhe R6 sht sigurisht i
kundrt i krahasuar me R1, R3 dhe R5.
Nrastet e linjave me kompensim n seri Kompleksiteti rritet tek procesi vendosjes s
parametrave s mbrojtjes distancionale.
15
Fig. 2.8 Shtrirja e zonave te mbrojtjes distancionale.

Zonat 1 dhe 2 kryesisht pastrojn dmtimet lokale n zonat primare t mbrojtjes s linjs.
Sidoqoft zona 3 prdoret n nj numr t ndryshm aplikacionesh ku kryesoret jan
listuar si m posht:
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
Sigurojn mbrojtje rezerv n distanc pr dmtimet me tokn dhe/ose

dmtimet faz faz n seksionet pasonjse t qarqeve t linjs s
transmetimit n rastet e mosfunksionimit t mbrojtjes parsore n nnstacionet
e largt ku mbrojtja rezerv lokale nuk sht funksionale. Pr shembull n
figurn 2.8 zona 3 e R3 shrben si mbrojtje rezerv n distancn e linjs midis
terminaleve C dhe D.
Pr t siguruar mbrotjen nga refuzimi i kyjes s celsit. Nj shembull e ktij
lloj aplikacioni sht treguar n figurn 2.9 n pjesn e djatht t ksaj figure
ku zona 3 e R4 siguron mbrojtjen n distancnga refuzimi i kyjes s elsit
n rast se elsi i bashkangjitur tek R2 dshton n kyje.
Elementt e zons s rezervuar te tret mund t sigurojn mbrojtjen lokale nga
refuzimi i kyjes s elsit nse karakteristikat e impendancs prfshijn
origjinn, figura 2.9. Nj shembull sht dhn n pjesn e djatht t figurs
ku zona e tret e R5 vepron si mbrojtje n rast t moskyjes s elsit R4.
Si nj funksion lshues pr zonn e par dhe/ose zonn e dyt t rele-s.
N disa rele pilot nj mbulim nga prapa reles prdoret pr t detektuar
dmtimet prapa terminalit t linjs q mbrohet dhe drgon sinjal bllokues tek
terminali n distanc.
Ne skemat ku mbrojtja me zon t tret t zgjedhur mund t prdoret si nj
kriter i lejuar.
N skemat akseleruese ku skemat e mbrojtjes kalojn tej kufirit t zons s
mbrojtjes s parashikuar zona e tret mund t prdoret si zon e zgjatur.
Si nj rele me pamje t zons s mbrojtjes nga prapa, ku n disa skema pilot
mund t prdoret ne pika ku bhet lidhja me nj sistem t dobt. Nse zona e
rezervuar e tret e reles s lokalizuar tek terminali ku lidhet me sistemin e
dobt, nuk e shikon dmtimin n kohn kur releja n terminalin tjetr t
16
sistemit t fuqishm lajmron dmtimin, ather releja tek terminali i krahut t

sistemit t dobt vepron dhe kthen sinjalin akselerues.
Z rev
Fig. 2.9 Pjesa e majt kyse e rezervuar ku Z rev sht kufiri n drejtimin pr nga
pas zons mbrotjse. N pjesn e djatht t shembullit jan dhn mbrojtja lokale dhe
n distanc nga refuzimi i elsit.
Sidoqoft idea baz thelbsore e zons s tret n relet distancionale sht q t
siguroj 100% mbrojte rezrv n distanc tek t gjith linjat pasuese dhe gjithashtu
t jet e dallueshme n koh me zonn e dyt t gjith linjave pasuese. Fatkeqsisht
kjo nuk sht gjithmon e lehte pr tu realizuar kjo pr shkak t linjave t gjata dhe
cnimit t ngarkess. N disa raste m shum se tre zona prdoren. Kjo zakonisht
bhet pr t mbshtetur m shume se nj nga funksionet e zons s tret t listuara m
sipr.
N disa vnde zona e tret sht hequr fare nga prdorimi. Arsyeja kryesore sht q
ajo nuk sht e nevojshme kur mbrojtja lokale rezerv sht e siguruar me mbrojtje t
tjera. Mbrojtja lokale rezerv mund t krkoj koh ekstra pr kompletin e
parametrave t reles q ndrvaren nga njeri tjetri, p.sh mbrojtja lokale nga refuzimi i
kykjes s elsit dhe/ose mbrojtja e zbarave. Gjithashtu kur skema t besueshme t
mbrojtjes rele pilot dhe mbrojtje t veanta t mbirryms t drejtuara nga dmtimet
me tokn jan prdorur mundsia pr mbrojtje rezerv n distanc sht shum e
vogl. Zona e tret e rele-s kushton n vlera monetare dhe shtimi i kompleksitetit
rrisin prmasat fizike t rele-s dhe rriten mundsit potenciale t veprimin n mnyr
t padshiruar gjat mbingarkesave. N rastet e reles numerike argumentin i rritjes
s prmasave fizike nuk qndron e gjithashtu kostoja harwarike e reles numerike nuk
do t rritet shum kur n t sht aplikuar zona e tret mbrojtse. Mbetet pr tu
theksuar pr shkak t kompleksitetit t vendosjes s parametrave t zons s tret
kostoja pr kt zon sht akoma e lart.
Sipas standardeve t dhna nga Kshilli Amerikan Elektrik i Besueshmris NERC
n Guidat e Planifikuar Standarde deklarohet se Prdorimi i zons s tret me vlera
t tarimeve q ndrlidhen tek mbingarkesat apo n kushtet e luhatjes s tensionit
duhet t shmangen ku sht e mundur. Sidoqoft pr tu fokusuar tek kompleksiteti i
ksaj shtje n lidhje me prdorimin e zons s tret si nj mbrojtje rezerv n
distanc po citojm nj deklarat t drejt nga rekomandime t IEE: Kjo on n
sugjerimin pr t hequr zonn e tret t mbrojtjes, nj veprim i cili cnon simptomat
17
por kurrsesi nuk duhet marr n konsiderat kur shkakton destabilitet t tensionit n
sistem.
2.4.2 Karakteristikat e Impendacs s Releve Distancionale.
Forma e zonave t veprimit t releve distancionale sht zhvilluar gjat viteve. N figurn
2.10 jepet nj kndvshtrim mbi karakteristika t ndryshme te releve distancionale.
Ekziston nj varietet i larmishm karakteristikash t ndryshme n lidhje me marka t
ndryshme dhe gjeneratash t ndryshme. Fillimisht karakteristika ishte nj rreth i
lokalizuar n origjin. Nj disavantazh i ksaj forme sht se releja sht e padrejtuar.
Dhe n vijim si t met sht se rele-ja sht mjaft e ndjeshme nga luhatjet e fuqis n
SEF pr shkak t zons s madhe t mbuluar nga zona rrethore. Pr t shmangur kt
rrethi u zvoglua si siprfaqe dhe origjina e tij u vendos n kuadratin e par t planit t
impendancs e cila oi n relen distancionale te tipit Mho. N fakt n rastet e linjave
transmetuese shum t gjata rele-ja Mho sht larg krkesave pr veprime t drejtuara
dhe kufizime t diapazonit t ngarkess. Kshtu zona e mbuluar u zvoglua dhe u prdor
duke prezantuar kshtu prdorimin e karakteristiks eliptike.
Kur tensioni dhe rryma krahason n krahasuesin e amplituds nj pjes rrethi me
origjinn n diagramin R-X mund t prftohet.
Impedenca e
Thjeshte
Mho
Elips
Rrethor Kuadratik
Kuadratik me ndryshim
Rezistiv konstant
Kuadratik me ndryshim
Rezistiv te variushem
Zona 3
Zona 2
Zona 1
Fig. 2.10 Zhvillimi i karakteristikave t mbrojtjes distancionale. Nga karakteristika

rrethore e qendrzuar n sistemin koordinativ deri tek karakteristikat moderne kuadratik.
Mundsit e vendosjes s parametrave t karakteristikave rrethore jan mjaft t kufizuara.
Zakonisht zhvendosja n drejtimin aktiv dhe at reaktiv nuk mund t bhet n mnyre t
pavarur. Pr pasoje kufizimi i ngarkess mund t jet nj penges kur tarimet nxirren pr
18
relen n rastet e linjave t gjata. N rastet e linjave t shkurtra zhvendosja n drejtimin

aktiv mund t jet shum e vogl ndaj dmtimeve t pastra aktive. Pr karakteristikat
kuadratike zhvendosja n drejtim aktiv dhe reaktiv mundet t vendoset n mnyre t
pavarur.
Nj kategorizim gjeneral mund t bhet midis formave t ndryshme t zonave t veprimit
dhe llojeve t ndryshme t rele-ve. Rele-t elektromagnetike zakonisht kan form
rrethore. Pr shembull ASEA RYZKC sht nj rele e bazuar n karakteristikn Mho.
Relet statike kan nj kombinim t karakteristikave rrethore dhe atyre kuadratike ose
karakteristika kuadratike t thjeshta. Shembull jan rele-ja ASEA RAZOA e cila ka
form rrethore-kuadratike ose rele-ja SIEMENS 7SL24 me konstante kuadratike n
drejtimin aktiv t karakteristiks. Rele-t numerike zakonisht kan nj karakteristik
kuadratike ku zhvendosja mund t bhet n mnyr t pavarur si n drejtimin aktiv ashtu
dhe at reaktiv. Si nj shembull rele-ja e ABB REL q bn pjes n grupin 5xx.
2.4.3 Llojet e Releve Distancionale
Mbrojtjet distancionale zakonisht jan t ndara n dy grupe; skemat diskrete dhe skemat e
plota. N figurn 2.11 jan treguar bllok-skemat e pr skemat diskrete dhe skemat e plota
t mbrojtjes distancionale. Skemat diskrete kan vetm nj njsi matse. Dmtimi
detektohet nga elementt e lshimit dhe sinjalet e hyrjes t cilt sipas llojit t dmtimit
pr elementt e njsis matse jan prcaktuar nga elementt e lshimit dhe blloqet
matematike logjike. Blloqe t mbajtjes s kohs jan shtuar pr t vlersuar se cila zon e
veprimit duhet t aplikohet. Kur impedanca e dukshme e vlersuar nga njsia e matjes
sht brenda zons s paracaktuar, ose zons aktive pr kyje, elementt e drejtimit
shikojn dmtimin, dhe sinjali n kyje drgohet. Shembuj t rele-ve me skem diskrete
jan SIEMENS 7SL24 dhe rele-ja ASEA RAZOA.
19
Fig. 2.11 Blloku-pr nj rele me skem diskrete (majtas) dhe pr nj rele me skem t
plot (djathtas).
Skema e plot e reles ka element mats pr do faz dhe do njrn zon. Ka element
pr dmtimet faz-faz dhe dmtimet faz-tok. Ktu elementet lshues nuk jan t
nevojshm. do njsi matse punon n mnyr t pavarur dhe kshtu relet me skema t
plota njsit e elementve t saj jan me tepric. Gjat veprimit te reles me skem t
plot nuk ndodhin komunikime t skems s brendshme t saj dhe kshtu veprimi n
kyje sht m i shpejt se ai i releve me skem diskrete. Shembuj t rele-ve
distancionale me skem t plot jan relet q prfshin n grupin ABB REL 5xx.
Rele-t si ASEA RYZKC jan t nj natyre t ndrmjetme dhe mund t konsiderohen n
grupin e nj skeme t modifikuar diskrete ose n grupin e thjeshtuar me skem t plot t
releve distancionale.
Relet elektromagnetike jan t ndrtuara mbi bazn e kapaciteteve, induktancave dhe
disa komponentve mekanik. Relet statike prdorin tranzistor dhe n disa raste qarqe
numerike, ndrsa relet numerike jan bazuar mbi mikrokompjuterat t cilt kryejn
llogaritje. Figura 2.12 ilustron nj bllok skeme pr nj rele tipike numerike.
Fig. 2.12 Bllok-skema e nj rele-je numerike.

2.4.4 Bazat teorike t mbrojtjes distancionale.
Mbrojtja distancionale ka pr qllim t veproj n kyje t gjitha llojet e dmtimeve
faz-faz dhe faz-tok q mund t ndodhin n objektin q mbron. Duke prdorur
komponentet simetrike t treguar n figurn 2.13, t dhnat hyrse t krkuara pr relet
distancionale, mund t prcaktohen t gjith kategorit e dmtimeve.
20
Un
Em
X ms
U0
Z L (1 x)
xZ L
Ep
X ps
Fig. 2.13 Nj sistem prej dy gjeneratorsh.

N figurn 2.13 dy terminal gjeneratorsh jan lidhur tek zbara n dhe o prmes nj linje
transmetimi t energjis. Lloje t ndryshme dmtimi n piken F jan studiuar ku F sht e
lokalizuar n pikn x n % t gjatsis s linjs e par nga terminali n. Impedancat e
prshira n sistemet e vogla jan treguar n figurn 2.13 ku impedanca e linjs sht
ndar n dy seksione n lidhje me pikn e vendndodhjes e piks s dmtimit. Impedanca
pozitive dhe negative e linjs jan konsideruar t njjta pr kt linj. Ky sht nj
supozim i zakonshm i br gjat ksaj lloj analize. Pr komponentt simetrike n qarqet
n figurn 2.14 dhe 2.15 sht prdorur e njjta simbolike ku indeksi 1 ka t bj me
komponentn e renditjes s drejt dhe 2 dhe 0 me komponentn e renditjes se kundrt dhe
zeros prkatsisht.
Jan dhn ekuacionet kryesore pr tensionet ku operatori-a sht prcaktuar si n
ekuacionin (2.6). Ekuacionet (2.7) deri n (2.12) mund t prdoren gjithashtu dhe pr
prcaktimin e rrymave. N ket rast vendin e tensionit e zvendson vlera
korresponduese e rryms.
ae
2
3
(2.6)
1
U 0 (U a U b U c )
3
(2.7)
1
U 1 (U a aU b a 2U c )
3
(2.8)
1
U 2 (U a a 2U b a U c )
3
(2.9)
U a U 0 U1 U 2
(2.10)
U b U 0 a 2U 1 aU 2
(2.11)
21
U c U 0 aU 1 a 2U 2
(2.12)
N rastin e dmtimit faz-faz midis fazs b dhe c n pikn F komponentt simetrike

korrespondues jan treguar n figurn 2.14. Me ane t ksaj U 1 dhe U2 jepen n
relacionin n (2.13)
E p1
U o2
X
p s1
U o2
Z L 1 (1 x )
E m1
x Z L1
X m s1
U n1
I n1
Z L 1 (1 x )
ps 2
x Z L1
U1
U2
In2
U n2
X ms2
Fig. 2.14 Skema e zvndsimit komponentt simetrik t qarkut pr dmtimin faz-faz

midis fazave b dhe c.
U n1 xZ L1 I n1 U n 2 xZ L1 I n 2
(2.13)
Pas disa veprimesh ekuivalente (2.13) jepet nga (2.14)
xZ L1
U n1 U n 2
I n1 I n 2
(2.14)
Kur (2.8), (2.9) dhe ekuacionet korresponduese pr rrymat vendosen n (2.14) marrim
shprehjen e mposhtme ku sht dhn impedanca midis terminalit n dhe vndndodhjes
s dmtimit n piken F.
xZ L1
U nb U nc
xZ L
I nb I nc
(2.15)
Me fjal t tjera pr t detektuar vendndodhjen e sakt t piks s dmtimit pr rastin e

dmtimit faz-faz midis fazs b dhe c sinjalet hyrse pr relen distancionale duhet te
jen rrymat e fazs dhe tensionet pr kto faza. Nse nj investigim i ngjashm bhet
midis t gjith kombinimeve t mundshme t mbetura pr rastin faz-faz vm re se
ekuacioni (2.15) sht gjithashtu i aplikueshm n kto raste, kshtu q pra sinjalet
hyrse duhet t ndryshohen sipas fazave t dmtuara.
Ekuacioni (2.15) sht gjithashtu i aplikueshm pr lidhjen e shkurtr tre fazore ose
lidhjen e shkurtr t dyfisht t fazave me tokn. Kjo mund t verifikohet lehtsisht duke
22
kryer nj analiz t ngjashme t bazuar n komponentt simetrik pr kto raste

dmtimesh specifike.
Z L 0 (1 x )
xZ L 0
U o0
In0
U n0
ps 0
U0
X ms 0
Z L 1 (1 x )
xZ L 1
U o2
X
In2
U n2
ps 2
U2
X ms 2
Z L 1 (1 x )
xZ L 1
U n1
U o1
E p1
I n1
ps 1
U1
X m s1
E m1
Fig. 2.15 Qarku i komponentve simetrik pr dmtimin faz-tok.

Kur ndodh nj lidhje e shkurtr midis fazs dhe toks n pikn F n figurn 2.13 qarku i
komponentve simetrike sht dhn nga figura 2.15. Relacionet (2.16) deri n (2.19)
mund t prcaktohen nga figura 2.15. Si tregohet m sipr impedancat pozitive dhe
negative pr linjn e transmetimit jan konsideruar t barabarta. Sidoqoft komponentt e
impedancs s renditjes nulave jan tipikisht tre her m t mdha n rastin e linjave t
transmetimit.
U n1 U1 xZ L1 I n1
(2.16)
23
U n 2 U 2 xZ L1 I n 2
(2.17)
U n 0 U 0 xZ L 0 I n 0
(2.18)
U1 U 2 U 0 0
(2.19)
Kur (2.16), (2.17) dhe (2.18) jan vendosur n ekuacionin (2.19) dhe prfitojm
ekuacionin (2.20).
xZ L1
U na
xZ L
Z L 0 Z L1
I na I n 0
Z L1
(2.20)
N mnyr q t prcaktohet distanca korrekte e dmtimit pr lidhje t shkurtr midis

fazs dhe toks tensioni i fazs dhe rryma e fazs tek vendndodhja e rele-s duhet t
prdoren si madhsi hyrje, inpute hyrse, pr relen distancionale. Rrymat q mbeten
gjithashtu duhet t futen n rele. I njjti ekuacion sht i aplikueshm pr t gjith
kombinimet e nj faze t vetme me tokn, duke i vendosur vlerat prkatse
korresponduese t tensionit dhe rryms t cilat futen si madhsi hyrs n relen
distancionale. Ekuacioni (2.15) dhe (2.20) shpjegojn q relet distancionale prdorin
vlerat e tensioneve dhe rrymave fazore pr t prcaktuar impendancn e dukshme pr
lokalizimin e dmtimit. Pr pasoj kushtet e veprimit kur ka lidhje t shkurtr prezent
jan t karakterizuara nga nivele t ulta t tensionit dhe/ose (rrjedha e flukseve) rrymave
t larta mund t ojn n faktin q rele-ja n kt situat mat nj impedanc t vogl.
Kushte t ngjashme krijohen n sistem edhe gjate proceseve kalimtare t prkohshme.
Kshtu pr shembull me kyjen e nj burimi t rndsishem t energjis ose t nj linje
n unaz, ose t ndonj konsumatori t madh etj. n sistem krijohen procese kalimtare
shoqruar me ulje t tensionit dhe rritje t rrymave n nyje t vecant te tij, gj q mund
t coj n veprime t gabuara t mbrojtjeve pavarsishit se nuk kemi lidhje t shkurtr.
Kshtu nga kto matje q gjat proceseve kalimtare shoqrohen me lkundje n
ndryshimin e flukseve krijohen kushte pr veprimin e reles t ngjashme me rastin
lidhjeve t shkurtra.
N zhvillimin e ekuacioneve (2.15) dhe (2.20) nuk sht mar parasysh rezistenca n
vndin e dmtimit. Sidoqoft rezistenca n vndin e dmtimit mund t ket ndikim
domethns ndikues n impedancn e dukshme q shikon rele-ja distancionale.
24
ZL
IA
IB
Zf
Rf
Fig. 2.16 Nj sistem me dy zbara ku nj lidhje e shkurtr tre fazore sht simuluar.
Rezistenca e dmtimit sht Rf dhe impedanca e linjs ZL. Impedanca midis terminalit A
dhe vendndodhjes s dmtimit sht Z f.
Figura 2.17 tregon impendancn e dukshme e par nga R1 pr rastin e lidhjes s shkurtr
tre fazore n figurn 2.16. E njjta impendanc e dukshme sht prshkruar
matematikisht n ekuacionin(2.21).
I
R f 1 B
IA
Zf
R
Fig. 2.17 Impedanca e dukshme si shikohet nga R1 n figurn 2.16.
Z A Z f R f (1
IB
IA )
(2.21)
Ekuacioni (2.21) dhe figura 2.17 tregojn q nj rezistenc dmtimi e madhe ose nj
rrjedhje fluksi e madhe nga terminali i largt (n ket rast nga terminali B n terminalin
A) bn q releja t shkurtoj zonn e veprimit me zhvendosjen n drejtimin e boshtit me
rezistenc aktive. Gjithashtu meq rrymat jan n vlera komplekse n disa relacione
midis tyre mund t ojn q releja shkurton zonn e veprimit t zons 1 duke br kshtu
q dmtimi t kyet me vones kohore nga zona 2. Ngjashmrisht releja mund t ket
nj zgjatje pr disa dmtime t zons 2 q mund tkyen nga elementt e zons 1.
25
Ekuacioni (2.21) sht i vlefshm pr lidhjen e shkurtr tre fazore simetrike. Ekuacione t
ngjashme jan t vlefshme pr dertimet asimetrike. Sidoqoft modifikime m t vogla
jan t nevojshme pr t korrektuar pr rastet e konditave asimetrike.
2.4.5 Mbrojtja distancionale adaptive
Dy autor, Phade dhe Thorp e prkufizojn mbrojtjen distancionale adaptive si:
Mbrojtja adaptive sht nj filozofi mbrojtse e cila lejon dhe krkon brjen e
rregullimeve t funksioneve t mbrojtjes me qllim pr ti br ato akoma m t lidhura
ose t prshtashme n paravlersimin e kushteve t sistemit elektrik t fuqis. Nj citim
m i thjesht dhe m i drejtprdrejt pr mbrojtjen rele adaptive sht br nga Perez ai e
citon mbrojtjen adaptive si: aftsia pr t ndryshuar parametrat e rele-s on-line t
ndrvarura nga kushtet e puns s sistemit
Duke qn se teknikat t bazuara mbi baz mikroprocesori kan marr nj prdorim t
gjer n sistemin e mbrojtjes rele t sistemit t fuqis, aplikacionet adaptive jan br nj
mjet i fuqishm e trheqs.
2.5 Mbrojtja termike nga mbingarkesa.
N kontrast me linjat ajrore, mbrojtja termike nga mbinxehja pr kabllot nntoksor
sht e prdorur, meq jeta e izolacionit t tyre akseleron drejt shkurtimit n rastet e
temperaturave t larta.
Rritja e temperatura maksimale e pajisjes q mbrohet sht proporcionale me nxehetsin
e gjeneruar nga pajisja. N rastin e kabllove kjo korrespondon me I2R dhe kshtu rritja e
temperaturs sht funksion i I2Rt. Nprputhje me mbajtjen e kohs n relen e kohs
me nj karakteristike vepruese I2t sht e mundur t sigurohet nj mbrojtje e mire.
Temperatura e ambientit influencon temperaturn e prcjellsit dhe t izolimit. Meqense
ajo sht temperatura aktuale dhe jo rritja e rritja e temperaturs e cila dmton pajisjet,
kompensimi i temperaturs s ambientit sht i zakonshm pr pjesn m t madhe t
releve termike mbrojtse.
Kompensimi bn t mundur pr t shfrytzuar pajisjen tek limiti i kapacitetetit maksimal
termik pr t gjitha temperaturat e mundshme t ambientit. Megjithse bhet nj
prpjekje e madhe tek procedura e tarimit t reles, metoda mundet q ndonjher t jet
e parealizueshme meq temperatura e ambientit rrethues mund t influencojn n
temperaturn e pajisjes. Sidoqoft temperatura e linjs mund t jet e vshtir pr tu
prcaktuar. Akoma cilado qofshin parametrat n modelin termik, mbrojtja termike duhet
t jet n gjndje t shfrytzojn linjn deri n kapacitetin termik.
Si qllim mbrojtja termike e mbi ngarkess sht q t mbroj pajisjen nga dmtimet,
veprimet e saj duhet t jen t sakta n rastet kur shfaqen kushtet jo normale n sistem.
26
Pr shkak t tarimit me mbajtje kohe ata kan m tepr gjasa pr t vepruar gjat jo
stabilitetit t tensionit dhe n raste t radha gjat procesit kalimtar elektromagnetik.
2.6 Relet mbrojtse nga valt e bredhse.
Relet mbrojtse nga valt e bredhse prdoren pr mbrojtjen me veprim shum t
shpejt n kyje t linjave t transmetimit t energjis. Principi puns bazohet n sjelljen
e valve bredhse t tensionit dhe rryms t cilt rriten n rastet e qarqeve t shkurtra.
Relet jan projektuar pr t vepruar nga valt t shkaktuara nga ngacmimet e
menjhershme n sistem, si pr shembull, dmtimi faz-faz dhe dmtimi faz-tok. Kto
rele kan m shum mundsi pr t vepruar n mnyr korrekte gjat jostabilitetit t
tensionit dhe procesit tranzitor t stabilizuar meq koha pr veprim e tyre sht shum m
e vogl dhe pr pasoj val t pavlersuara nuk do mund t ngrihen.
2.7. Mbrojtja e linjave transmetuese n sistemin 400 dhe 220 kV.
N sistemin e transmetimit prshihen kryesisht nivelet e tensionit 400 dhe 220 kV.
N linjat n kto dy nivele tensionesh vendosen sisteme mbrotje rezerv pr do linj t
quajtura SUB1 dhe SUB2 (shkurtimi pr termin nnsistem). Arsyeje kryesore pr kt
sht pr t siguruar mbrojte lokale rezerv t cilt mundsojn kyje t shpejt t
dmtimit. Gjithashtu mundsohet mirmbajtja e pajisjeve t sistemit parsor t mbrojtjes
n t njjtn kohe kur linja transmetuese sht n pun me ngarkes dhe akoma e kemi
linjn t mbrojtur n mnyr t knaqshme.
2.7.1 Bllok-skema strukturore e mbrojtjes n terminalin e nj linje transmetuese.
N figurn 2.18 tregohet nj bllokskem standarde mbrojte e nj linje transmetuese. Pjesa
m e madhe e pajisjeve jan t dublikuara kshtu vetm disa komponent jan t ndar
nga dy grupet SUB. Gjithashtu dhe qarku i elsit t fuqis sht i dublikuar. Sinjalet e
tensionit nga transformatort mats t tensionit VT n drejtim t dy grupeve SUB jan t
mbrojtura siguresa t pavarura dhe pshtjella t ndryshme t transformatorit mats t
rryms CT prdoren pr sinjalet e rryms. Ushqimi i vazhduar DC pr dy grupet SUB
sht i ndar dhe nuk lejohet q t furnizohen nga e njjta sigures. M posht jan dhn
prshkrimet dhe shkurtimet t ilustruara n figurn 2.18.
Mbrojtja distancionale.
= Zona 1 n 3 pr elementt e mbrojtjes s drejtuar t mbirryms me mbajtje kohe t
prcaktuar.
= Mbrojtja e padrejtuar e mbirryms me karakteristik t pavarur.
27
= Pajisjet e releve pilot.

= Rikycja automatike.
= Mbrojtja nga refuzimi i elsit.
= Mbrojtja e zbarave.
I
U
3U 0
3I 0
U0
Fig. 2.18 Sistemi mbrojtjes s nj linje dhe bllokskema strukturore e mbrojtjes s nj

linje transmetuese.
T dy sistemet SUB1 dhe SUB2 prmbajn rele distancionale e cila ka pr detyr t
pastroj nga lidhjet e shkurtra. M tej SUB1 mbrojtjen e mbirryms nga dmtimet me
tokn si prshkruhet n seksionin 2.3.2.
Si disavantazh i komponents s renditjes s zeros bazuar n mbrojtn e mbirryms
sht q zona e veprimit sht e varur nga paraprcaktimi i konfiguracionit t rrjetit
elektrik t fuqis. Kshtu kur bhen rizgjerime t topologjis s rrjetit, tarimet e reles
duhet t rillogariten dhe t rivendosen. Sidoqoft n rast t nj hapje linje kjo nuk sht
praktike.
Mbrojtja nga refuzimi i elsit dhe mbrojtja e zbarave jan prshir n skemn e
mbrojtjes s linjs megjithse ato mund t konsiderohen si klasifikim i mbrojtjes s
nnstacionit. Mbrojtja e renditjes nulare krkohet pr t dy SUB1 dhe SUB2. Kjo pajisje
28
e mbrojtjes hap t gjith elsat e fuqis kur tensioni arrin n njfar niveli t
paracaktuar. Qllimi i ktij funksioni sht q t thjeshtsoj procesin restaurues pas nj
hapje linje. Relet pilot prdoren n mnyr t gjer pr t zvogluar kohn e kyje s
dmtimit.
Kur sistemi i dyfisht mbrojts u prezantua n mes t viteve shtatdhjet ishte vendosur
q donjri grup SUB duhej t kishte rele distancionale t ndrtuara nga ana funksionale
me natyr t ndryshme dhe/ose nga dy marka t ndryshme. Pr shembull, nj rele
elektromagnetike duhej t kombinohej me nj rele statike ose nj rele me skem diskrete
duhet t operoj n paralel me nj rele me skem t plot. Qllimi pr t tilla vendime
ishte q t rritej besueshmria meq dy rele me natyra t ndryshme nuk do t mund t
ndikoheshin nga i njjti faktor, qoft ky dhe nga dizenjimi i tyre. Sidoqoft prsri
dizenjime t ndryshme t releve krkohen ne dy grupet SUB megjithse mundet q jo
domosdorisht t jen t markave (firma prodhimi) t ndryshme. Arsye kryesore pr kt
t fundit sht t qenit t sigurt kundrejt gabimeve gjat programimit t reles. Nj arsye
mund t jet q sht m e vshtire pr t dhn dy llojeve t ndryshme t releve tarime
jokorrekte krahasuar kjo me relet indentike dhe teknikat kopjo dhe ngjit mund t
evitohen.
2.7.2 Przierja e releve distancionale.
Perioda e puns pr rele-t e mbrojtjes distancionale sht zakonisht 15 vjeare por
zakonisht ato shfrytzohen m gjat. Sot ka rele distnacionale q jan m t vjetra se 30
vjeare n sistemin e transmetimit. Sidoqoft jeta teknike ndoshta do t zvoglohet n
pajisjet me baz kompjuterike.
Zona e veprimit pr t gjitha rele elektromagnetike jan t trajts Mho rrethore. Rele-t
elektromagnetike akoma prbjn nj fraksion t madh t kategoris s mbrojtjes s linjs
dhe ndoshta do t prdoren pr nj koh t gjat n t ardhmen. Kshtu sht shum e
rndsishme pr t konsideruar kt lloj releje kur bhen studime t stabilitetit. Relet
numerike jo vetm ofrojn prmirsim t mbrojtjes por gjithashtu parashikojn t
sigurojn nj prmirsim t performancs n prputhje me krkesat q ka sistemi. Nj
problem i ri i cili mund t ngjas me relet me baz kompjuterike sht q software do t
ket nevoj vazhdimisht t bhet perditesime. Pr pasoj do t gjnden shum modele t
ndryshme n sistem dhe vetm nj kategori e vogl e secils mark. Kjo mund t
komplikoj suportin dhe punn n mirmbajtje.
29
KAPITULLI III
MBROJTJA DISTANCIONALE DHE STABILITETI I
TENSIONIT
3.1 Mbrojtja distancionale dhe ndikimi i saj tek stabiliteti i tensionit.
Kur diskutojm stabilitetin e tensionit ktu, i referohemi kndvshtrimit me nj dritare
kohore e cila sht shum m e madhe sesa n rastin e diapazonit kohor t procesit
kalimtar, pra e shikojm perfomancn e mbrojtjes distancionale pr nga pikpamja e
lvizjes s tensionit n nj diapazon afatgjat kohor. Perfomanca e mbrojtjes
distancionale pr nj koh t shkurtr, d.m.th. gjat procesit kalimtar n sistem, do t
ekzaminohet m tej n kapitullin q vijon.
N sistemin elektrik t fuqis mund t dallohen 10 lloje t ndryshme dmtimesh p.sh.
lidhje e shkurtr tre fazore, lidhje e shkurtr dy fazore faz-faz, lidhje e shkurtr nj
fazore me tokn faz-tok, etj. N mnyr q t llogaritet distanca korrekte e dmtimit
pr t gjitha llojet e dmtimeve, sinjale nga sekondaret e trasformatoreve mates te
tensionit dhe rryms (merren si inpute) prdoren nga relaja distancionale. Jan dy lloje t
ekuacione q merren pr baz pr rele-n distancionale. Pr dmtimin tre fazor dhe
dmtimet faz-faz prdoret ekuacioni (3.1) ku L1 dhe L2 jan fazat e dmtuara.
Ekuacioni (3.2) sht i vlefshm pr dmtimet faz-tok ku L1 sht faza e prfshir n
dmtim.
ZL
IA
IB
Zf
Rf
Fig. 3.1.a (Rasti a).
30
IA
ZL
IB
Fig. 3.1.b (Rasti b).
Zr
Zr
U L1 U L 2
I L1 I L 2
(3.1)
U L1
Z Z1
I L1 0
I0
Z1
(3.2)
UL1, UL2: jan tensionet fazore tek terminalet e rele-s.

IL1, IL2: jan rrymat fazore tek terminalet e rele-s.
I0: rryma e renditjes nulare tek terminalet e rele-s.
Z1: impedanca e renditjes s drejt pr zonn e par t mbrojtjes.
Z0: impedanca e renditjes nulare pr zonn e par t mbrojtjes.
Zr: impedanca e dukshme si shikohet nga rele-ja distancionale.
Procesi i jostabilitetit t tensionit sht nj fenomen simetrik, kshtu komponetja e
renditjes nulare nuk sht prezente dhe tensioni dhe rrymat fazore jan simetrike. Kshtu
impedanca e dukshme; Zr si shihet nga rele-ja distancionale gjat jo-stabilitetit t
tensionit mund t shkruhet si n (3.3)
2
U ( P jQ)
U
Z r L1
I L2
P2 Q2
(3.3)
Nrast se Zr sht brenda zons s paracaktuar s veprimit, kur kalohet mbajtja e kohs e
paravendosur nga tarimi i reles, sipas zons prkatse, releja do te veproje. Nivele t
ulta te tensionit n sistem dhe rrjedhjet e medha t fluksit t fuqis jan ngjarje tipike pr
jo-stabilitetin e tensionit. Si shikohet nga ekuacioni (3.1) q kto ngjarje mund t
shkaktojn veprimin n kyje jo korrekte t reles distancionale. Kjo sjellje do te ishte e
padshirueshme meq ajo do t rndoje gjndjen e sistemit elektrik t fuqis i cili tashme
gjindet n nj situat t vshtir.
31
Rasti a n figurn 3.1.a i korrespondon nj lidhje t shkurtr ndrsa rasti b i korrespondon

skenarit ku gjurma e trajektores lviz n mnyre t ngadalt (sekonda n minuta) nga
jasht ndrkohe q tensioni dhe/ose fluksi i fuqis reaktive rritet. Kshtu nj veprim i
padshiruar i reles n kyje pr shkak t jo-stabilitetit t tensionit kryesisht do t
iniciohet nga zona m e largt ( me shtrirjen m t madhe). Normalisht kjo sht zona q
prdoret pr mbrojtjen rezerve n distanc; p.sh. zona 3-t. N disa aplikime elementet e
lshimit jan t aplikuara, kto kan shtrije me te madhe sesa zona 3-t. Sidoqoft
zakonisht ato nuk kyin linjn por vetm aktivizojn elementt pr kyje.
Fig. 3.1 c) Impedanca e dukshme si shikohet nga releja distancionale gjat dy

simulimeve:
a: Dmtim pr lidhje t shkurtr ku prshihet n veprim zona e par e mbrojtjes. b: Nj
rast ku lineariteti i tensionit zvoglohet nga U = 1 n U = 0.8 dhe lineariteti i fuqis
reaktive rritet nga Q = 0 n Q = 1 gjat nj intervali kohor prej 100 s. Fuqia aktive e
injektuar sht mbajtur konstant prej P = 1.
Ndjeshmria pr kyjet e gabuara pr shkak t jostabilitetit t tensionit varet nga gjatsia
e linjs transmetuese q mbrohet, karakteristikat e reles, pajisjet e prdorura pr t
parandaluar kufizimin e madhsis s ngarkess, kufijt e siguris q kan t bjn me
mbingarkesn dhe qndrueshmerin e sistemit elektrik t fuqis.
Duhet t theksohet se kyja e gabuar e mbrojtjes distancionale n rastin e nivelit t ult
t tensionit n sistem dhe rrjedhjes t fluksit t fuqis reactive nivel t lart kan gjasa t
ngjasin kur rrjeti sht i dobt nga pikpamja e qndrueshmrise (punohet me rezerva t
vogla energjetike). Kjo mund t ilustrohet nga nj shembull i thjesht ku rrjedhjet fluksit
te fuqis konsiderohen t pa ndikuara nga ngacmimi fillestar. Ky supozim sht i
arsyeshm meq fluksi i fuqis nuk do t ndryshoj n mnyr dramatike n fazn
fillestare t ndryshimit t tensionit pr nj periudhe afatgjat (long term voltage
instability). N formulen (3.4), x sht fraksioni i nivelit t tensionit para-ngacmimit dhe
mund t llogaritet kur ndryshimet e fluksit t fuqis P dhe Q jan neglizhuar. Z 3 sht
32
impedanca e paracaktuar pr te ciln zona 3-t do t veproj dhe U sht tensioni i parangacmimit.
Z 3 P jQ
U
100%
(3.4)
Hapja e celsave t fuqis q ushqejn linjat transmetuese konsiderohet si shkak tipik i

jo-stabilitetit t tensionit (ndryshimi i nivelit t tensionit nga shpndarja e flukseve pas
ndryshimit t skems). Hapja e nj seksioni t nj linje paralele sht burim tipik i jostabilitetit t tensionint. Zakonisht ato jan t dimensionuara n mnyr t till q sistemi
t punoj pothuajse si normal (brenda kufinjve t stabilitetit) kur nj linje e vetme n
seksionin paralel kyet.
Sidoqoft sht e rndsishme pr t kujtuar se kapaciteti transferues i seksionit t linjs
q mbetet n pune do te ulet pr sa kohe ulet tensioni gjithashtu. Jan dy arsye pr ket:
Arsye e par sht e stabilitetit t pastr t sistemit ku pajisjet e mbrojtjes nuk jan marr
n konsiderat. Kur niveli i tensionit bie seksioni q bn transfertn e energjis do t jet
me i ndjeshm kundrejt jo-stabilitetit t tensionit dhe t procesit kalimtar n sistem. Arsya
e dyt sht n lidhje me tarimet e reles distancionale. Meq tarimet e reles
distancionale zakonisht jan t llogaritura pr tensionin nominal kjo mund t coj q
impedanca e dukshme t shkoj drejt zons dedektuese t dmtimit pr shkak t
zvoglimit t tensionit. Pr pasoj mbrojtja distancionale mund t lshohet ose t
prshpejtohet (akselerohet) gjat jostabilitetit t tensionit n transferimin e energjis nga
njeri seksion n tjetrin.
Duhet gjithashtu t kihet parasysh q kur sistemi dobsohet, (i hiqet nga puna ndonj
linje pr shkak remonti, mirmbajtje, etj.) qndrueshmria e tensionit n sistem
zvoglohet. Relet distancionale q i shrbejn linjes mundet t bhen tepr t ndjeshme
nga ngacmimet e mpasme q mund t ndodhin n sistem pr pasoj do t rezultoj nivel
i ulet tensioni dhe fluks i larte i fuqis reaktive.
3.1.1 Llojet e ndryshme te karakteristikave te punes
Jo vetem konditat e paravlersuara t sistemit dhe parametrat e zons s 3-t t elemente
t mbrotjes distancionale jan t rndsishm kur ekzaminohen skenare t jo-stabilitetit t
tensionit por gjithashtu dhe forma e zonave t veprimit t reles distancionale.
Respektivisht dy lloje karakteristikash pune perdoren ne kohet e sotme; rrethore e tipit
Mho dhe karakteristika kuadratike. Shpeshher ato jan prdorur n kombinimin me nj
karakteristik q kufizon zonn e kyjes t reles pr t shmangur kyjet e gabuara pr
shkak t kufizimit tmadhsiss ngarkess referoju karakteristiks "Karakteristika
variuse me zhvendosje t rezistencs aktive" n figurn 2.10.
Relet mekanike dhe statike jo vetm kan zona t regullta t veprimit por gjithashtu
kan nj element lshues i cili aktivizon relen dhe e prgatit n statusin "gati pr
veprim". Ky status arrihet kur impedanca e dukshme futet n zonn e elementeve t
lshimit n diagramn R-X. Kshtu pra kriteret pr t br kyjen e celsit t fuqis nuk
33
jan prmbushur vetm kur impedanca arrin zonn brenda zonave t ndryshme t
veprimit por ajo gjithshtu duhet t jet brenda zons s elementve t lshimit.
Gjat fillimit t tyre karakteristikat puns kishin formn e nj rrethi me qndr n
origjin. Me zhvillimin e metejshm t releve vendodhja e rrethit dhe/ose forma e tij u
ndryshua n elips. N kt mnyr zona e mbuluar n drejtimin rezistiv u zvogelua pr t
ulur riskun nga kufizimi i madhsis s ngarkess n rastet e linjave t gjata. N disa
aplikime t releve elementet e zons s tret vet prdorn si elemente t lshimit. Rrezik
mund t ket kur e tr hapsira e zonave t ndryshme t veprimit n diagramn R-X jan
t mbuluara nga elementt e lshimit dhe n t njjtn koh elementt e lshimit
kontrollojn kohmbajtsit. Gjat konditave t pikut t ngarkesave t pafavorshme zona e
lshimit mund t futet dhe kshtu kohmbajtesit do t startojn. Kur vonesa kohore pr
zonn 3-t t ket mbaruar elementi i zons 3 do t veproj n cast kur impendana e
dukshme futet n zonn 3. Ky fenomen mund t shkaktoje veshtiresi n krkesn pr
selektivitet t mbrotjes n rastin e dmtimit me lidhje t shkurtr n pjesn e linjes
pasardhese q mbulohet nga zona 3.
Kur relet numerike u prezantuan funksioni i lshimit nuk ishte i nevojshm pr t
aktivizuar relen. Akoma n disa raste ky funksion aplikohet ku zona e vecant prdoret
pothuajse n t njjtn mnyr si elementi i leshimit. Funksioni ktu quhet kriteri gjeneral
i lshimit dhe bn t mundur pr t parandaluar kyjet e gabuara t madhesise se
ngarkeses, perms te tjerave. Per te aktivizuar celesin e fuqise impedanca e dukshme duhet
t jet brenda zons e cila aktivizon kriterin e prgjithshm t lshimit respektivisht
zonn e veprimit.
N disa aplikime funksioni i leshimit vecmas vendoset q t shkaktoj nj sinjal n
kyje pr me mbajtje kohe t krahasueshme; zakonisht 3-4 sekonda.
Gjat konditave t puns normale ose n fillimin e jostabilitetit t tensionit sasia e fuqis
aktive n linjn e transmetimit sht e konsiderueshmrisht m e lart sesa fuqia reaktive.
Kshtu faktori i fuqissht mjaft i lart dhe impedanca e dukshme sht e dominuar nga
aksi i rezistencs aktive n diagramn R-X. Dizenjimi i elementit lshues dhe kriteri
gjeneral jan kryesisht t bazuara n kt femomen dhe me an t ksaj shpesh jepet nj
mundsi pr t prjashtuar zonn e aksit t rezistencs aktive.
Releja me zonn e veprimit n form elipsi dhe po ashtu si dhe releja Mho zakonisht
ofrojn nj numr rregullimesh t limituara. Akoma ato jan mjaft t besueshme kur
mbrojn linjat e gjata meq ato kan mbrotje natyrale n drejtim t kufizimit t madhsis
s ngarkess vartshmrisht sa m shum qarku pjerrsohet n diagramn R-X.
Relet me karakteristika kuadratike ofrojn m shum mundsi n vendosjen e
parametrave t zons s veprimit krahasuar me relet Mho. Zakonisht vendosja e vlerave
n drejtimin e rezistencs reaktive dhe aktive mund t bhet n mnyr t pavarur.
Sidoqoft jan t ndjeshme nga kufizimi (cnimi) i madhsis s ngarkess kur tarohen
pr t kyur rezistena aktive t dmtimit me vler t lart.
34
3.1.2 Ndrveprimi midis mbrotjes distancionale dhe pajisjeve t llojeve

tjera t mbrotjes rele gjat jostabilitetit t tensionit.
N nj gjndje jonormale t sistemit elektrik t fuqis le t themi q do t ket nj gar
midis pajisjeve t mbrotjes rele si mbrotja distancionale, mbrotja nga ulja e tensionit, ose
shkarkimi i ngarkess. Nj ose m shum nga kto funksione do t veproj dhe n mjaft
gjasa sistemi do ti rikthehet piks s puns normale ose nj gjndje alarmi. Gjithashtu
limitatort e rryms do t marrin pjes n gar dhe kshtu mund t rndojn kushtet e
sistemit nse aktivizohen. Me prjashtim t rastit t mbrotjes termike nga mbingarkesa
relet distancionale nuk do t kyin qarkun m par se gjeneratort jan kyur nga
pajisjet e tyre mbrojtse vetiake e kjo ndoshta mund t shkaktoj daljen n kaskad kur i
gjith kapaciteti gjenerues i mbetur shfrytzohet. Vecanarisht gjat situatave emergjente
apo situatave ekstreme tarimi i limitatorve t rryms dhe elementt e zons 3 duhet t
jen t mir kordinuara pr t mundsuar shfrytzimin e gjeneratorit me kapacitetet e tij
maksimale. Gjithashtu koordinimi midis mbrotjes distancionale dhe mbrojtjes nga
tensioni minimal pr gjeneratorin sht i rndsishm. Nj skenar tipik i observuar
bashk n simulime dhe ngacmime reale sht q mbrojtja e tensionit minimal pr nj ose
disa gjenerator zakonisht vepron m par. Kshtu zvoglimi i tensionit n sistem dhe n
t njjtn koh ose pas pak kohe veprimet e mbrojtes distancionale shkaktojn stakim t
vetm ose kaskad t linjs. Pr pasoj gjeneratort e tjer mund t stakohen dhe sipas
rastit sistemi i fuqis mund t shkoj ne kolaps.
Prgjithsisht aplikacionet mbrojtse t bazuara n frekuencn e sistemit elektrik t
fuqis jan m pak t rndsishme kur studiohet jostabiliteti i tensionit. Devijimi i
frekuencs zakonisht sht mjaft i vogl derisa arrihet n fazn e fundit t cdo lloj
kolapsi. Pajisjet mbrojtse t cilat veprojn kur arrihet nivel i ult i tensionit bashk me
mbrotjen distancionale jan shqetsimi kryesor.
3.2 Nj algoritm adaptiv pr t parandaluar kyjet e gabuara pr
shkak t jostabilitetit t tensionit.
Mbrotja rele adaptive mund t jet nj mjet i prshtashm n rastet kur n sistem punohet
n kondita ekstremale apo n kushte t sforcuara t puns s tij. Nj mnyr mbrojtse
sht mbrojtja rele adaptive n sistemin e ngarkess ku releja mat rrymn e ngarkess nga
rryma e pas ngacmimit dhe vlerson diferencn midis dmtimit dhe kushteve normale t
sistemit. Nga kjo diferenc n rrym releja mund t vlersoj dmitimin n sistem dhe
kushtet jonormale t sistemit. Nganjeher ky lloj diskriminimi nuk sht i thjesht
vecanarisht n rastet e zonave mbrotjse periferike ose kur diferencat e fluksit t fuqis
midis ngarkess baz dhe ngarkess pik jan t konsiderusheme.
Prgjithsisht relet numerike do t veprojn nse impedanca e dukshme sht brenda
zons 3 dhe mbajtja e kohs s bashkangjitur kalon kufijnjt e vendosur nga tarimi. Kur
impedanca largohet nga zona 3 koha zakonisht risetohet (pushon s numruari vonesa
kohore, rinumrimi kalon n statusin e tij fillestar). Relet e vjetra elektromagnetike pa
pajisjet PSD veprojne pothuajse njlloj me prjashtim se koha e voness s bashkangjitur
35
nuk risetohet ku impedanca l apo rifutet n zonn 3. Pra me an t ksaj ka nj

probabilitet q releja do t veproj megjithse impedanca e dukshme nuk ka qn brenda
zons 3 gjat tr periods s voness kohore (periods s mbajtjes s kohs). Asnjeri nga
kto aplikacione nuk konsiderohen pse dhe si zona 3 sht prekur. Dedektort e
lkundjeve t fuqis PSD prdoren gjersisht n kombinim me relet distancionale pr t
shmangur kyjet e gabuara pr shkak t oshilimeve t fuqis. Sic u diskutua m sipr
rele-t numerike i japin operatorit t reles nj diapazon t gjer t vlerave taruese pr t
zgjedhur midis bashksis s hyrjeve dhe kshtu sht e mundur q t zhvillohen skema
unike mbrojtje.
Algoritmi i propozuar ktu shfrytzon kto mundsi t reja duke prdorur derivatin e
tensionit si nj sinjal hyrs (input) t reles. M tej algoritmi bazohet n blloqet
matematike logjike t cilt pr relen numerike implementohen lehtsisht ku skema e
reles sht e zhvilluar nga nj ndrfaqe software e karakterit user friendly.
Pr rele-t numerike sht zakonisht e mundur zgjedhja midis parametrave t ndryshm
t grupit; p.sh. zgjedhja e tarimeve s zons s veprimit t ndrvarura nga kushtet e
paravlersuara t gjndjes s sistemit. Kjo mund t bhet nga vet releja; p.sh. bazuar n
kriterin e tensionit ose manualisht nga operatori i rrjetit.
Pjesa adaptive e algoritmit t propozuar ktu sht n t njjtin princip por n vnd t
ndryshimit s zons s shtrirjes s veprimit i gjith algoritmi i reles ndryshohet; figura
3.2.
Gjat puns normale algoritmi i mbrojtjes distancionale konvencionale sht n operim
kur n sistem kalohet n kushte jonormale pune, (kushte t sistemit t sforcuara) ku
siguria del n pah si nj cshtje q krkon vmndje kryesore, rele-ja kalon tek algoritmi
3.4. Kriteri i prdorur pr t vendosur se cili algoritm duhet t aplikohet mund t
bazohet n nivelin e tensionit, fluksin e fuqis, ose metoda e impendancs. Algorimi n
figurn 3.4 mund gjithashtu t prdoret si nj algoritm joadaptiv ku ai aplikohet si
algoritm ekskluziv i reles distancionale.
Pune Normale
Jo
Algoritmi ne
Figuren 3.4
Po
Algoritmi I mrojtjes
Distancionale
Konvencionale
Fig. 3.2 Releja distancionale adaptive.

36
Algoritmi i paraqitur n figurn 3.4 sht i bazuar n nj bllok logjik matematik t

thjesht ku pavarsia dhe siguria jan rritur n krahasim me relet distancionale
tradicionale. Algoritmi shmang kyjet e gabuara pr shkak t jostabilitetit t tensionit.
Kjo ide nuk sht vetm pr t konsideruar marrdhniet midis impedancs s dukshme
dhe zons s veprimit por gjithashtu dhe per ngjarjet e ndryshme t cilat ngjasin n sistem
kur preket zona 3. Kto ngjarje mund t marrin udh nga ndryshimet n nivelin e
tensionit.
Kur nj lidhje e shkurtr ndodh n sistem (vecanarisht lidhje e shkurtr 3 fazore)
ndryshimi i tensionit n fazat e dmtuara n zonn pran vendodhjes fizike t dmtimit
sht thelbesor. Pr nj lidhe t shkurtr faze toke nj shembull sht dhn n figurn
3.3.
Fig. 3.3 Profili i tensionti pr fazn e dmtuar n vndodhjen e nj rele-je distanionale n

lidhje t shkurtr t nj faze me tokn.
N rastin e jostabilitetit te tensionit ndryshimet e tensionit jan kryesisht me ulje t buta
t tensionit deri pran fazs finale t kolapsit. Kshtu derivati i tensionit mund t prdoret
pr t vlersuar midis ndryshimit t nivelit t tensionit nga lidhet e shkurtra dhe
ndryshimeve t nivelit t tensionit nga kushtet jostabl t sistemit (kushte pune t
sforcuara t sistemit). N algoritmin n figurn 3.4 tensioni sht matur n mnyr t
vazhdueshme dhe sht prdorur si madhsi input. Sfida kryesore n algoritm sht
prcaktimi i llojeve t ndryshme t ngjarjeve n sistem i bazuar vetem nga informacioni
q merret nga derivati i tensionit, dhe kjo n nj shkall t lart besueshmrie. Sidoqoft
simulimet dhe matjet kan treguar q gjendet nj diferenc e konsiderushme midis
dmtimit nga lidhja e shkurtr, pastrimit t nj dmtimi dhe ngjarjeve t llojeve t tjera n
sistemin elektrik t fuqis.
sht mjaft e rndsishme q releja t veproj sipas parashikimit kur ndodh nj lidhje e
shkurtr n t njjtn koh kur jostabiliteti i tensionit sht prezent. Kshtu kur
imperndanca e dukshme ka hyr n zonn 3, derivati i tensionit analizohet n mnyr t
vazhdueshme pr t dedektuar dmtimet nga lidhjet e shkurtra. N figurn 3.4 sasioret
n indeks (vetm tstart e cila sht me lshimin e kohs nga kohmbajtsi) i kan dhn
37
nj vler fikse nga operatori i reles. Sasiort e mbetur n mnyr t vazhdueshme i

hidhen t dhnat e fundit (updated) nga releja gjat puns. Gjat gjith puns vlerat e
paravendosura krahasohen me ato n koh reale t apdetuara pr t siguruar punn
normale t reles.
V V
t
t
T Tmax
Demtimi max
tStart t
V V
t
t
tT , start t
T Tmax
Pastrimi
Demtimit min
t tT , start tT ,vonese
t t start t3vonese
Fig. 3.4 Algoritmi i rel-s i aktivizuar gjat situats s kushteve jonormale n sistem.
Vijohet m tej me nj prshkrim t blloqeve funksionale:
Blloku 1: Kontrollon nse impedanca e dukshme sht brenda zons 3.
Blloku 2: Vendos nse dmtimi nga lidhja e shkurtr ka ndodhur.
V
t do t ket nj vler negative me magnitut
Kur dmtimi ka ndodhur
t madhe:
38
V V
t
t demtimi. min (Nj dmtim ka ndodhur)
V V
t
t demtimi. max (Nuk ka ndodhur dmtim)
Blloku 3: Mbajta e kohs bashkangjitet tek zona 3 e lshuar:
tstart koha kur zona 3 ka hyr
Blloku 4: Vendos nse dmtimi sht pastruar nga mbrotja primare. Kur dtmimi
sht pastruar
t do t marr vler pozitive me nj magnitut t lart.
V V
t
t
pastrimi .demitmit . min
(Dmtimi sht pastruar)
V V
t
t demtimi. max (Demtimi nuk sht pastruar)
Blloku 5: Prit pr dmtimin q t pastrohet nga mbrotja parsore
t3 vonesa = mbatja e kohs pr zonn 3 pr t vepruar.
Blloku 6 deri n 9 mund t implementohet n algoritm kur mbrotja
distancionale sht prdorur pr t mbrotjtur linjat ajrore pr shkak t
mbingarkess.
Blloku 6: Kontrollo nse temperatura e linjs tejkalon limitin e temperaturs s
paravendosur. Tmax = temperatura maksimale e lejuar n linj.
Blloku 7: Mbajtsi i kohs sht lshuar pr mbrotjen termike nga mbingarkesa.
tT, start = koha kur temperatura maksimale e lejuar sht arritur.
39
Blloku 8: Identik me bllokun 6.

Blloku 9: Rregullon mbingarkesn e prkohshme t T,vones = vonesa kohore pr
mbrotjen termike mbingarkesa pr t vepruar.
Pjesa m e madhe e rasteve jan t trajtuara mir nga algoritmi. Sidoqoft disa raste
mund t shkaktojn vshtirsi n algoritm pr t vepruar sipas plainifikimit. Arsye pr
kt sht se vlera t papritura t derivatit t tensionit mund t ndodhin n disa raste n
kombinim me parametrat e tarimeve strikte apo t gabuara qofshin ato. Rasti m i
rrezikshm sht kur vlera e tensionit rritet me hop, ndodh gjat momentit t dmtimit
nga lidhja e shkurtr dhe pastrimi i dmtimit. Blloku 4 mund t kapi rritjen pozitive me
hop t nivelit t tensionit si nj pastrim i dmtimit nga mbrotja parsore, kshtu algoritmi
nuk do t pastroj dmtimin.
Pr relet numerike bashkohore (relet numerike q aktualisht jan n pun n sistem)
algoritmi i treguar n figurn 3.4 mund t implementohet lehtsisht ndrsa pr ato
elektromekanike dhe statike implementimi nuk mund t bhet n mnyr kaq t
drejtprdrejt. Sidoqoft pas disa rregullimeve t vogla q mund ti bhen PSD-ve
ekzistuese, t suportuara me disa pajisje numerike mund t prdoren. Kshtu PSD-t
mund t aplikohen pr t bllokuar veprimin e reles kur impedanca e dukshme sht
brenda zons 3 dhe nuk ka dmtim prezent. Sidoqoft disa modifikime jan t
domosdoshme. Kohmbajtsit dhe karakteristikat e veprimit pr PSD-n duhet t
vendosen q t jen t prshtashme pr tu bashkrenduar sic duhet me kornizat kohore
dhe ndryshimet e impedancs q ngjasin gjat ngjarjeve jostabl n sistem.
Detyra n kt seksion sht pr t demonstruar principet e ktij algoritmi adaptiv t ri.
N rastin e implementimit aktual vmendja duhet t drejtohet n cshtjet praktike t tilla
si pajisjet komunikuese, madhsia e kujtess s t dhnave, zhurmat n matje, etj.
Gjithashtu kur algoritmi programohet disa funksione duhet t shtohen. Pr shembull: pr
rastin e dmtimit nga lidhja e shkurtr q ngjet n t njjtn koh q linja sht e
mbingarkuar, blloku 2 duhet t aktivizohet paralel me blloqet alternative 8 dhe 9.
Vartsisht sesi tT,vons sht zgjedhur n lidhje me t3,vones nj kombinim kohor mund t
jet i nevojshm pr t prcaktuar nse sinjali i kyjes do t drgohet pr shkak t
dmtimit nga lidhja e shkurtr apo pr shkak t mbingarkess.
40
KAPITULLI IV
MBROTJA DISTANCIONALE DHE STABILITETI
TRANZITOR
4.1 Mbrojtja distancionale gjat stabilitetit tranzitor.
Oshilimet e fluksit t fuqis jan dukuri karakteristike q ngjasin n sistemet elektrike t
fuqis. Ato zakonisht lindin si pasoj e nj ngjarje, pr shembull kycje-kyje e linjs,
kycje e gjeneratorve ose rnia e ngarkess. Gjat puns normale amplitudat e
oshilacioneve jan zakonisht t vogla dhe shuhen mjaft shpejt. Sidoqoft gjat puns
jonormale (n regjim jo t vendosur t sistemit elektrik) oshilacionet e fluksit t fuqis
jan m t ashpra dhe n disa raste madje magnituta e tyre mund t shkoj drejt rritjes.
Prgjithesisht oshilimet e fuqis mund t ndahen n tre kategori t ndryshme; Oshilimet
lokale t agregatve ose oshilimet e lehta t makinave me nj diapazon t frekuencs n
0.7 2 Hz. ; grup gjeneratorsh q lkunden kundrejt njri tjetrit me diapazon frekuence
0.4 0.7 Hz; dhe oshilimet e nnsistemeve t medhej kundrejt njri tjetrit ku frekuenca e
lkundjeve zakonisht sht n madhsin 0.1 0.3 Hz. Pr pasoj oshilimet e fuqis
mund t jen burimi i nj sjellje jokorrekte t releve pasi cikli kohor i oshilimve sht n
t njjtn madhsi kohore t parametrave (timer setting) t pajisjeve t mbrojtjes rele.
Sistemi n figurn 4.1 mund t prdoret pr t studiuar influencn nga impedanca e
burimit n impendancn e dukshme ashtu sic shikohet nga releja me vendodhje n zbarn
T gjat lkundjeve t fuqis. N sistemin me fuqi infinit lidhet nj gjenerator prmes nj
transformatori rrits tensioni dhe linj transmetimi. Dy trajektore t ndryshme lkundjesh
sic shikohen nga releja jan gjeneruar (figura 4.2) ku raporti impendancs s lines s
transmetimit dhe impendancs s burimit varion.
E A
ZS
Z L Z L
Un
Fig. 4.1 Nj gjenerator i lidhur me nj sistem me fuqi infinit prmes nj linje transmetimi
41
ZL
ZL
1, 88
ZS
340
30
ZL
0, 75
ZS
ZS
R
Fig. 4.2 Trajektoret e impedancs s dukshme si funksion i kendit t transfertrs pr dy

raporte t ndryshme midis impendancs s linjs dhe impendancs s burimit sic
shikohen nga releja me vendodhje n pikn T t figurs 4.1
Figura 4.2 tregon q pr nj gjenerator t lidhur me sistemin prmes nj lidhje t dobt
(linje me impendanc t lart) qndrat elektrike mund t shfaqen n linjen e transmetimit.
Sidoqoft pr gjeneratort t lidhur prmes nj linje t fuqishme qndra elektrike do t
zhvendoset n transformator ose vet n gjenerator. Megjithse oshilimet e fuqise
ndodhin kryesisht ne rastet e lidhjeve te dobeta ato mund te jene prezent dhe n
konfigurimet e linjave t fuqishme. Pr pasoj dedektort PSD dhe OSP te perfshire ne
mbrojtjen rele nuk jane gjithmone te afte per te dedektuar lekundjet n rastet e ketij lloj
konfigurimi. Pr t analizuar kt fenomen prezantohet mbrojtja OSP. Jo vetm raporti i
impedancs s burimit dhe impedancs s linjs ndikon tek trajektorja e impedancs,
gjithashtu nj nivel i ult i eksitimit t gjeneratorit ka tendence pr t kontribuar ndaj
konditave t tilla.
Mbrotja OSP e gjeneratatorit ka parim t ngjashm pune si mbrotja OSP e linjave t
transmetimit dhe prdoret pr t pastruar lkundjet jostabl kur qndra elektrike sht
brenda gjeneratorit ose transformatorit rrits.
Gjat nj situat lkundje gjeneratori n fjal prballet me ndryshime ciklike t tensionit
dhe rryms dhe frekuenca sht funksion i prqindjes s shkarjes s poleve t tij.
Devijimet e larta t magnitutave t rryms dhe frekuencs mund t rrezultojn n
tensionime t peshtjellave dhe momenteve vibruese t cilat potencialisht mund t
shkaktojn vibrime mekanike. Pr t shmanguar kto fenomene t dmshme mbi
gjeneratorin perkats dhe sistemin perreth tij sht e deshirueshme pr t pasur nj
mbrotje OSP q ta stakoj njesin. Me tej sht e rendshishme q stakimi i tr njsis t
jet i kufizuar n kyjen e celsit t fuqis dhe nuk e mbyll t tr njsin. Kjo procedon
n nj stakim me koh minimale ndrkoh q gjeneratori mund t risinkronizohet sapo t
stabilizohen konditat.
42
4.2 Ndrveprimi i mbrotjes distancionale dhe pajisjeve t tjera t mbrotjes gjat

stabilitetit tranzitor.
Ndrverprimi m i dukshm sht midis releve distancionale dhe dedektorve PSD dhe
OSP. Zakonisht t gjith kto funksione jan t gjithprfshire ne t njjtn rele
distancionale dhe keshtu mund t konsiderohen si nj e vetme.
Pajisjet e mbrotjes mund t ndrveprojn me mbrotjen distancionale gjat stabilitetit
tranzitor, por kjo varet me teper sesi sistemi mbrojtes eshte dizenjuar dhe parashikuar per
te vepruar. Nderveprimi kryesor do te jete nga pajisjet e mbrojtjes rele te cilat veprojn
brnda nj diapazoni kohor si diapazoni i mbrojtjes distancionale. P.sh. nj rele e
mbirrymes me mbajtje kohe 0.4 sekonda mundet qe lehtesisht te veproje gabimisht pr
shkak t nj lkundje t fuqis, ndrsa mundsia pr veprimin limitatorit te rrymes se
gjeneratorit me mbajteje kohe 20 sekonda eshte e vogel. Aktivizimi i limitatorit t rryms
sht n mnyr t konsiderueshme m i lart kur kriteri i rinisjes pr kohmbajtsin
prkats sht ekskluzivisht i bazuar n nj dritare me kohmbajtje 20 sekonda pas
lshimit t kohmbajtsit, krahasuar kur rryma n mnyr t vazhdueshme duhet t jet
mbi pragun e paravendosur nga tarimi gjat 20 sekondave pr t cuar impulsin kys n
limitator.
Gjat procesit tranzitor jostabl tensionet, rrymat, rrjedhja e flukseve t fuqis dhe
frekuenca oshilojn dhe magnitut e tyre mund t arrij vlera t larta. Kshtu pajisjet e
mbrotjes rele t bazuara mbi kto vlera sasiore q veprojn brenda nj diapazoni kohor si
mbrotja distancionale jan kandidat t mundshme pr ndrveprim.
Veprimi pr shkak t lkundjeve t fuqis ka pr qllim t shmangi dmtimet e pajisjeve
t fuqis pr shkak t vlerave jonormale prkatse duhet t konsiderohet si veprim
korrekt sigurisht nn konditat q vlerat e tarimeve jan llogaritur korrekt.
Shembull t ksaj mbrotjeje mund t jen mbrojtjt e gjeneratorve me tension t lart
dhe t ult. Sidoqoft mbrotja me kyje nprmjet releve ka pr qllim pr t mbrojtur
pajisjet nga dmtimi me qark t shkurtr p.sh. mbrojtja e Under Impencance Protection
pr gjeneratort duhet t shmanget gjat instabilitetit tranzitor. Kur prdoren relet e
impedancs pr t pastruar qarqet e shkurtra brenda gjeneratorit ( Under Impendance
Generator Protection UIGP) ato kan karakteristik t ngjashme si ato t OSP. Kjo do t
thot se aplikacionet UIGP mund t interprentojn oshilimet e fuqis si dmtim me qark
t shkurtr dhe mund t iniciojn veprim jokorrekt t reles.
Pr shembull mbrotja nga humbja e eksitimit pr gjeneratort t bazuar n relet e
impedancs mund t veproj keq pr shkak t lkundjeve t fuqis. M tej ekzistojn disa
pajisje mbrojtse mekanike pr gjeneratort q ndrveprojn me mbrojten distancionale
gjat oshilimeve t fuqis. Si shembull sht mbrotja nga mbixhirot e gjeneratorit.
Skemat e mbrojtes pr blloqet e gjeneratorve variojn gjersisht, cdo bllok skeme duhet
t investigohet individualisht pr t vn n dukje karakteristikat m t rndsishme me
karakter ndrveprues.
43
Zakonisht performanca e mbrojtes diferenciale nuk sht e ndikuar nga jostabiliteti

tranzitor. Nj prjashtim sht nse oshilimet e fuqis cojn n ngopjen e transformatorit.
Pajisjet e mbrotjes t bazuar n derivatin e tensionit, rryms, fuqis dhe frekuencs mund
t ndrveprojn me mbrotjen distancionale gjat oshilimeve t shpejta. Ky sht
shqetsimi kryesor pr skemat e mbrojtjes me baz derivatin e frekuencs. Pajisjet e
mbrojtjes q prdorin derivatin e tensionit dhe t rryms duhet t jen t ekspozuar pr
ndryshime m t shpejta pr t vepruar pr cdo situat apo rast q mund t ngjasi gjat
stabilitetit tranzitor. Zakonisht skemat q prdorin derivatin e frekuencs mbrojn
sistemin e fuqis nga kolapsi duke iniciuar shkarkimin e ngarkesave kur frekuenca bie n
mnyr t shpejt. Kto skema zakonisht vendosen q t veprojn me shpejtsi pr t
aktivizuar kur sistemi sht pran kolapsit.
Jostabiliteti tranzitor n sistemet elektrike tfuqis gjeneron oshilime t fuqis. Kto
oshilime mund t shkaktojn kyje te padshiruara t releve distancionale. Pr t
parandaluar kto kyje t gabuara releja distancionale shpesh her kombinohet me nj
dedektor PSD. Dedektort konvencionale PSD zakonisht masin kohn q i duhet
impendancs s dukshme pr t udhtuar prmes nj zone impendance t paracaktuar n
diagramn R-X t lokalizuar jasht zons s veprimit. Pr shkak t cikleve t ndryshme
kohore t oshilimeve t fuqise nj tarim i knaqshm i mbajtjes s kohs t bashkangjitur
PSD-s mund t jet i vshtir pr tu prfituar. Pr linjat e gjata transmetuese vshtirsit
mund t hasin q n zgjedhjen e lokalitetit pr zonn e impendancs t PSD-se s
paracaktuar. Meq pika e veprimit n kohn e ngarkess pik mund t jet afr kufirit t
zons dedektuese t dmtimit mundet q t mos ket hapsir t nevojshme pr zonn e
impendancs s PSD-s. Me an t ksaj mund t kemi nj PSD e cila nuk sht sensitive
ndaj cikleve kohore t lkundjeve t fuqis.
Nga pikpajma teknike veprimet korrekte t releve kan qn n mnyr t dukshme nj
cshtje e rndsishme gjat viteve. Sidoqoft rndsia e ksaj cshtje u rrit akoma m
shum n nj treg t derregulluar. Nj stakim jokorrekt i nj linje transmetimi mund t
coj n avantazh pr kompetitort, penalitete dhe munges t t ardhurave per operatoret.
Relet e pabesueshme mund t cojn n situata ku menaxhert e sistemit i japin pajisjeve
t tyre t mbrotjes nj diapazon t ngusht zon tarimesh pr t shmangur veprimet e
padshirueshme t releve pr shkak t oshilimeve t fuqis. Ne disa raste zona e tarimeve
mund t jet aq e ngusht dhe releja nuk do t veproj pr t gjitha dmtimet e
mundshme. N nj kndvshtrim m t gjer kjo sjellje mund t jet nj krcnim n
drejtim t siguris s sistemit.
Shum zgjidhje t releve t aplikuara n ditt e sotme e kan origjinn e tyre n
kushtzimet teknike hardware t mparshme dhe mundsive t ofruara nga teknologjit e
reja numerike dhe komunikative t cilat jo gjithmon shfrytzohen n kapacitet e tyre
maksimale. Si nj shembull sht PSD-ja e bazuar n kohn tranzitore ndersa kalon
prmes nj zone bllokuese t impendancs. Sic u prmend tashm zgjidhjet e dhna nuk
kan vepruar sic do t dshirohej t veprohej n disa raste t shtrir n nj hapsire
kohore prmes viteve. Prapseprap funksione PSD sht akoma metoda kryesore e
prdorur n relet distancionale numerike pr t parandaluar ckyjet e gabuara pr shkak
44
t oshilimeve t fuqis. Ndrkoh q teknologjit numerike dhe procesuese zhvillohen,

sasiort elektrik t rinj mund t bhen atraktiv si impute t reles. Pr shembull,
ndrkoh q frekuenca kampionuese rritet derivati i sasiorve elektrik mund t bhet nj
kriter vlersues i prdorur gjersisht si kriter vlersues i reles. M tej me zhvillimet e
teknologjis s informacionit n aplikacionet n sistemet elektrike t fuqis mund t
shpjeri n lancimin e strategjive mbrojtse ekonomike dhe t besueshme t bazuar tek
shtrija e madhe e pajisjeve komunikuese.
Ne relet moderne numerike nj program kompjuterik prdoret pr t krijuar skemat
operuese t reles t bazuar n blloqet matematike logjike. Me an t ksaj zgjidhje pr
cdo prdorues mund t prftoje zgjidhje unike. PSD-ja e sugjeruar ktu mundson nj
ambient t ri user friendly me relen dhe sht e inkorporuar n algoritmin e reles.
Algoritmi sht i bazuar mbi relet distancionale tradicionale n kombinim me kritere
shtes. Pr t iniciuar veprimin e reles jo vetm impedanca e dukshme duhet t jet
brenda zons s veprimit gjat nj kohe t paracaktuar por s paku gjithshtu nj kriter
shtes duhet t prmbushet.
4.2.1 Kriteret shtes pr nj algoritm t nj releje distancionale.
Kriteri i cili mund t kombinohet me metodat t reles distancionale konvencionale
varion pr tipe t ndyshme t elementve distancional. Pr elementt faz-tok rrymat e
renditjes nulare mund t prdoren. Gjat dmtimeve asimetrike faz-faz rrymat e
renditjes s kundrt do t mbrrijn n sistem dhe kshtu mund t jen nj kriter i
prshtashm. Sidoqoft elementt faz faz duhet t jen n gjndje pr t dalluar
dmtimet simetrike tre fazore. Nj kriter i asocuar me rrymat e renditjes nulare ose ato t
renditjes s kundrt nuk do mund ta plotsoj kt krkes dhe kshtu nj tjetr metod
sht prezantuar m posht. Sjellja fondamentale e kndit fazor t tensionit dhe rryms
tek terminali drgues i nj linje transmetimi menjher para dhe pas dmtimit me qark t
shkurtr tre fazor sht studiuar shkurtimisht duke prdorur sistemin me fuqi t vogl n
figurn 4.3. Gjat puns normale tensioni V dhe rryma I jan dhn n (4.1) dhe (4.2).
ZS
A
Zf Rf jX f
Zng Rng jXng
Fig 4.3 Nj sitem i vogl transmetues gjat puns normale.
45
Z f Z ng
Z s Z f Z ng
EE
(4.1)
V
V
Z f Z ng Rng
(4.2)
Kur ndodh nj dmtim tre fazor tensioni dhe rryma mund t shkruhet si n (4.3) dhe
(4.4). Tensioni n vndodhjen e dmtimit me lidhje te shkuter supozohet n vlern zero
kur dmitmi sht prezent.
V
Zf
Zs Z f
(4.3)
V
V
Zf
jX f
(4.4)
Menjher para dhe pas dmtimit kndi fazor i tensionit t gjeneratorit t mund t
konsiderohet q t jet njlloj. N prputhje me (4.1) dhe (4.3) tregohet q kndi fazor i
bashkangjitur me tensionin V nuk do t ndryshoj n mnyr sinjifikative. Kur dmitimi
ndodh impedanca e sistemit t par nga pika P menjher ndryshon nga karakteri parsor
rezistiv i natyrs s saj n karakterin parsor induktiv. Kshtu kndi fazor i bashkangjitur
me rrymn do t bj nj ndryshim thelbsor sic mund t shikohet nga (4.2) dhe (4.3).
Vm re se kto supozime nuk jan gjithmon t aplikueshme. Impedanca e dmtimit nuk
merr ndonjher vlern zero pr lidhjet e shkurtra reale megjithat prafrimi sht
shpesh i aplikueshm n studimet me tension tepr t lart. M tej supozimit e bra n
(4.1) dhe (4.2) nuk jan t vrteta pr t gjitha kombinimet e linjave dhe konditave t
ngarkesave.
R eaktanca
R demtimit
Rezistenca
Fig. 4.4 Sjellja e mundshme e kndit karakteristik t impendancs s dukshme sic

shihet nga nj rele distancionale gjat nj lidhje t shkurtr tre fazore.
46
Sa m afr t ndodhi dmtimi nga terminali i linjs aq m t mdha do t jen rrymat e

dmtimit nga gjeneratort q ndodhen pran. Me an t ksaj impedanca e dmtimit pr
kt aplikim do t jet gjithashtu e neglizhueshme n shum raste dhe kshtu kndi fazor
q shoqron rrymn do t ndryshoj n mnyr thelbsore pr dmtimet afr lokalitetit t
reles.
Per relet e lokalizuara tek terminali marrs (drejtimi i fluksit sht pr nga releja) i linjs
transmetuese rryma zakonisht do t ndryshoj drejtim kur dmtimi ndodh dhe kshtu
kndi fazor do t ndryshoj afrsisht me 180.
Lkundjet e fuqis jan ngjarje q ndodhin me faza simetrike (kan natyr simetrike) me
cikl kohor mjaft t gjat. Pr pasoj derivati i kndit fazor i rryms mund t prdoret si
nj kriter shtes n algoritmin e reles distancionale pr t dalluar lidhjet e shkurtra
simetrike tre fazore nga oshilimet e fuqis. Sidoqoft sic tregohet n figurn 4.4 kriteri
prformon m mir dmtimet n distanc t madhe. Kshtu kriteri sht vecanarisht i
prshtatshm pr zonat 2 dhe 3 t mbrojtjes distancionale. Pr tja dal me dmtimet e
afrta n zonn 1 kur impedanca e dmtimit nuk sht e neglizhueshme kriteri mund t
prdoret n kombinim me relet pilot. Alternativisht kriteri aplikohet vetm pr zonat me
kohmbajtje kohore meq lkundjet e fuqis jan rrall shqetsim kryesor pr elementt e
zons 1. N fakt nse lkundjet e fuqis jane shum t forta saq mund t hyhet n zonn
1 mund t jet e kshillueshme t bhet kyja e celsit t fuqis dhe t ndahet sistemi.
Kur nj lidhje e shkurtr ngjet n situatn e nj linje t hapur ose ngarkes t pastr
reaktive, kndi fazor i rryms nuk do t ndryshoj n mnyr sinjifikative. Sidoqoft pr
kto kushte operimi oshilimet e fuqis nuk jan shqetsimi kryesor. Kshtu pra metoda
konvencionale e releve distancionale mund t aplikohet tek kto raste kurdoher q nj
metod e bazuar n derivatin e kndit fazor t rryms sht prdorur pr kushtet operuese
t puns q shoqrojn oshilimet e fuqis. Zgjedhja e prshtatshme e metods korrekte
mund t prcaktohet lehtsisht nga mbrojtja adaptive. Qllimi yn sht pr t prezantuar
nj kriter t ri pr t dalluar lidhjet e shkurtra tre fazore nga lkundjet e fuqis dhe t
shpejgoj sjelljen fundamentale. Kshtu me an t ksaj nga tani e tutje do t supozojm
zero impendancn e dmtimit ose do ta neglizhojm at.
4.2.2
Nj algoritm momentar i reles distancionale.
N figurn 4.5 nj algoritm pr zonn 1 pr relet faz faze sht paraqitur. Pr t

iniciuar nj sinjal nj kyje jo vetm impedanca e dukshme duhet t jet brenda zons 1
t veprimit t elementit t reles tradicionale, por s paku nj nga kriteret shtes duhet t
prmbushet.
47
i
i
t
t
I I ,V e n d o s u r
V en d o su r
Fig. 4.5 Algoritmi i zons s par pr rele-t distancionale faz faz.

Blloku 1 konsiston me zonn 1 tradicionale t funksionit mbrojts distancionale. Kur
blloku 1 sinjalizon nj dmtim blloqet 2 dhe 3 aplikojn pr t verifikuar dmtimin nga
lidhja e shkurtr dhe jo oshilimi i fuqis sht arsya pr nj PO jasht nga blloku 1.
Verifikimi mbartet duke krahasuar vlerat e fiksuara nga tarimi me vlerat vazhdimisht t
updetuara. Kur vlera e updetuar n bllok kalon vlern e fiksuar iniciohet sinjali n kyje.
Duke studiuar rrymat e rnditjes s kundrt blloku 2 ekzaminon nse nj dmtim, lidhje e
shkurtr asimetrike sht arsyja pr aktivizimin e bllokut 1. Nse jo nj kontroll final
bhet n bllokun 3 pr t vlersuar nse nj dmtim, lidhje e shkurtr tre fazore simetrike
ka ngjar duke prdorur kriterin q bazohet n derivatin e kndit fazor t rryms.
4.2.3
Algoritmet me mbajtje kohe t reles distancionale pr linjat paralele.
Pr prezantimin e algoritmeve me mbajtje koh zona 3 studiohet ku blloqet tradicionale

t zons 3 jan t konsideruar pr t mbuluar t tr gjatsin t seksioneve shtes
pasonjse. Sidoqoft karakteristikat e veprimit jan t ngjashme pr algoritmet e zons 2,
me perjashtim t shtrijes t elementeve tradicional t distancs dhe tarimeve kohore.
S pari konsiderojm nj rast ku qarku midis reles C dhe reles D n figurn 4.6 sht
stakuar nga nj dmtim me lidhje t shkurtr. Kshtu nj sistem q konsiston me dy linja
transmetuese nj fishe njra pas tjetrs sht marr n studim ku algoritmi n figurn 4.7
sht aplikuar pr relen
48
E1
IA
E2
ID
IE
P2
P1
Fig. 4.6 Nj sistem q prfshin mbrotjen rezerv n distanc

Kur nj lidhje e shkurtr faz faz ngjet n pikn P1 elementt tradicionale t mbrojtjes
kryesore tek E dhe mbrojtes rezerv n distanc tek A do t verejn dmtimin me lidhje
t shkurtr. M tej relet do te dallojm s paku nj nga ngjarjet q vijojn: Nj vler t
lart piku t derivatit t kndit fazor t rryms ose nj rrym t rnditjes s kundrt.
Kshtu kohmbajtsi n bllokun 4 do t startoj dhe algoritmi do t filloj t alternohet
midis blloqeve 5 dhe 6 duke pritur mbrojtjen kryesore E pr t pastruar dmtimin.
Sidoqoft nse mbrojtja kryesore nuk funksion, refuzon se funksionuari, algoritmi do t
drgoj nj sinjal n kyje kur kriteri n bllokun 6 sht prmbushur. N rast se dmtimi
sht pastruar nga mbrotja krysore impedanca e dukshme do t lr zonn 3 pr relen
A. Supozojm se nj oshilim ngjet si pasoj e demtimit t rrjetit dhe impedanca e
dukshme futet prseri n zonn 3. Kt her nuk ka vlera t larta t derivatit t kndit
fazor t rryms ose rrymat e renditjes kundrt nuk do t arrijn dhe pr pasoje sinjali n
dalje nga blloqet 2 dhe 3 do t jet JO. Kshtu kohmbajtsi n bllokun 4 nuk lshohet
dhe algoritmi do t vazhdoj t presi pr dmtimin e vrtet t lidhjes s shkurtr.
49
i
i
t
t
I I ,V endosur
V endosur
t fill t
t t fill t 3,V endosur
Fig. 4.7 Algoritmi i zons 3 pr dmtimin me lidhje t shkurtr t reles distancionale qe

mbron dy linja njefishe njera pas tjetres.
N rastin e linjave paralele algoritmi n figurn 4.7 ka nevoj pr disa modifikime n
mnyr q t veproj sic duhet. Arsya kryesore pr kt sht se derivati i kendit fazor t
rrymes q shihet nga releja A sht thelbsisht i varur n vendodhjen e dmtimit pr
shembull n rast t ndonj dmtimi n pikn P2.
Kjo sjellje mundet q lehtshisht t kuptohet nga studimi i tre rasteve t ndryshme
dmtimesh pr sistemin n figurn 4.8 i kompozuar nga dy linja identike q ndrlidhin dy
sisteme identike. N rastin e par nj demtim me lidhje t shkurtr tre fazore sht
aplikuar drejtprdrejt jasht terminalit 1 n linjn paralele, nga linja qe mbrohet nga
relete M dhe N; ne rastin 2 demtimi eshte aplikuar drejteperdrejte jasht terminalit 2 n
t njjtn linj. N rastin e tret dmtimim sht aplikaur n mes t linjs s mbrojtur nga
relet M dhe N. Pr kto tre raste teorema e Thevenin sht aplikuaur dhe rrymat e
demtimit t par nga releja K jan studiuar.
50
IK
xn
xn
F1
F3
F2
Fig. 4.8 Dy sisteme t vogla identike q ndrlidhen prmes dy linjave paralele identike.
F1 sht lokalizuar pran terminalit 1 dhe F2 pran terminalit 2. F3 sht lokalizuar n
mes t linjs. Xn sht impedanca e qarkut t shkurtr pr sistemin 1 dhe sistemin 2
respektivisht.
Nj vler e prafrt e paradmtimit e par nga releja K gjat puns normale sht dhen
n (4.5). N skemn ekuivalente sipas teorems s Thevenin m posht U sht tensioni i
paradmtimit n lokalitetin e dmtimit dhe X1 sht reaktanca e linjs.
I K , para demtimit i0
(4.5)
Rryma totale e dmtimit q shikohet nga releja K sht shuma e rryms s paradmtimit
dhe rryma e dmitimit sipas teorems s Thevenin sic sht dhn n (4.6) ku rryma e
paradmtimit sht neglizhuar.
I K , Demtimit I K , para demtimit I K ,thev I K ,thev

(4.6)
I K ,thev.1
xn
x1
x2
xn
Fig. 4.9 Skema e zevndsimit e qarkut sipas teorems se Thevenin pr lidhje t shkurtr
tre fazore
51
Figura 4.9 mund t prdoret pr t llogaritur rrymat e lidhjes s shkurtr sic shihen nga
releja K kur dmtimi ndodh n pikn F1. Kur rryma e paradmtimit sht e
neglizhueshme rryma e dmtimit pr kt rast sht dhn n (4.7).
I K , Demtimit ,1 I K ,thev.1
1
U

90
xl 2 2 xn xl
j xn
2
(4.7)
Ngjashmrisht figura 4.10 mund t prdoret pr t prshkuar rrymn e lidhjes s shkurtr

t dmtimit prmes reses K kur dmtimi sht lokalizuar n pikn F2. Pr kt lokalitet
t dmtimit rryma sht dhn nga (4.8).
I K ,thev.2
x1
x1
xn
xn
Fig. 4.10 Skema e zenvndsimit t qarkut sipas teorem se Thenenin pr lidhje t

shkurtr tre fazore n pikn F2
I K , Demtimit ,2 I K ,thev.2
1
U

90
x 2 2 xn xl
j xn l
2
(4.8)
Kur krahasojm (4.7) dhe (4.8) me shprehjen (4.5) vm re se si lviz vlera e kndit fazor
t rryms pr vndodhje fizike t ndryshme t demtimeve n linjn paralele. Pr pasoj
mund t presim q diku gjat linjs rrymat e dmtimit sic shihen nga releja K do t jen
n faze me rrymat e paradmtimit. Nga figura 4.11 ku sht aplikuar nj lidhje e shkurtr
tre fazore n pikn F3 kjo shprehje sht konfirmuar.
IK
,th e v .3
x1
x1
2
x1
2
x
Fig. 4.11 Skema e zevndsimit t qarkut sipas teorems s Thevenin pr lidhje t

shkurtr trefazore n pikn F3
52
Nga simetria n qarkun n figurn 4.11 kuptojm q rrymat e dmtimit Thevenin IK,Thev.3
sic shihen nga releja K do t jen zero. Pr pasoj rryma totale e dmtimit n (4.6) sht
identike me rrymn e paradmtimit dhe kshtu rryma q shihet nga releja K nuk do t
ndryshoj kndin e saj fazor.
I K ,Thev.3 I K , para demtimit
(4.9)
Pr sistemin e thjesht dhe simetrik t prezantuar n figurn 4.8 sht e qart q ky

fenomen do t ngjasi kur dmtimi sht e lokalizuar n mes t linjs paralele. Nj ngjarje
e ngjashme do t ngjasi pr t gjitha konfiguracionet e linjave paralele. Kshtu lokaliteti i
vecant i dmtimit q rezulton n mos ndryshime t kndit fazor sic shihet nga releja K
varion n lidhje me konfiguracionin e sistemit prqark. Pr ta shmanguar kt problem
nj bllok logjik ekstra sht shtuar tek algoritmi i figurs 4.7.
Algoritmi i sugjeruar n figurn 4.12 mbshtetet n nj madhsi t caktuar tek pajisjet
komunikuese.
I I ,V e n d o s u r
i
i
t
t
V en d o su r
t fill t
t t fill t 3 ,V e n d o s u r
Fig. 4.12 Algoritmi i zons 3 pr dmtimin me lidhje t shkurtr t reles distancionale

pr linjat paralele.
Pr dmtimet e lokalizuara midis reles E dhe reles F ne figurn 4.6 principi i veprimit
sht identik pr algoritmin n figurn 4.12 sic pr figurn ne figurn 4.7. sidoqoft sic u
diskutua nj vler pik e lart e derivatit t kndit fazor t rryms jo domosdoshmrisht t
53
jet prezent kur dmtimi ndodh n linj midis reles C dhe D. Kshtu nj sinjal i prdorur
si input n bllokun 4 bhet aktiv kur kohmbajtsi n zonn 2 t algoritmit t reles C
lshohet. Pr rastet ku impedanca e dmtimit pr dmtimet e lokalitetit afr nuk mund t
neglizhohet, sinjali mundet gjithmon t aktivizohet kur zona 1 e mbrojtjes n relen C
shikon dmtimin. Kshtu nj dmtim me lidhje t shkurtr simetrike tre fazore n linje
midis reles C dhe reles D ku nuk vrehet vler e lart pik e derivatit sht vzhguar nga
releja A, n
t vrtet do t dallohet n bllokun 4.
54
KAPITULLI V
VLERESIMI I IMPEDANCES NGA RELEJA
DISTANCIONALE GJATE LEKUNDJEVE TE
FUQISE
5.1 Problemi themelor i dedektimit t lkundjeve t fuqis
Rrjeti elektrik i fuqis sht nj rrjet shum dinamik i cili lidh generimin me ngarkesn
prmes linjave t trasmetimit. SEF n kushtet e regjimit t vendosur operon pran vlers
s frekuencs nominale dhe tipikisht vlera apsolute e tensionit ndryshon midis pikave
nyje me 5%. Frekuenca e sistemit n sistemin me frekuenc nominale 50 Hz normalisht
varion me pak se +/- 0.02 Hz.
Nje balance midis gjenerimit dhe konsumit t fuqis aktive dhe reaktive eksizton nn
konditat operuese t regjimit t vendosur. Cdo ndryshim n fuqin e gjeneruar, apo
ndryshim krkese nga konsumatort, apo ndryshime n konfigurimin dhe gadishmrin e
rrjetit t linjave t trasmetimit t fuqis shkakton ndryshimin e flukseve t fuqise t cilat
ndryshojn deri n vendosjen e nj regjimi t ri t vendosur t balancuar midis njsive
gjeneruese dhe konsumatorve.
Ndryshimet n rrjedhjn e flukseve t fuqis ngjasin n mnyr t vazhdueshme,
ndryshime t cilat kompesohen automatikisht prmes sistemeve t kontrollit dhe
normalisht nuk kan efekt dmtues n rrjetin e fuqis apo n sistemin e mbrojtjes rele.
Lidhjet e shkurtra, stakimi i linjave, stakimi i gjeneratorve, dhe humbja apo rritja e
ngarkess n njsi t mdha t ngarkess rrezulton n ndryshime t menjhershme t
balancit t fuqis elektrike, ndrsa fuqia mekanike n hyrje t gjeneratorit qndron
relativisht konstant.
Kto lloj ngacmimesh n sistem shkaktojn oshilime n kndt e rrotorve t
gjeneratorve oshilime t cilat mund t rrezultojn n lkundje t fuqishme t flukseve t
energjis elektrike. Lkundjet e fuqis jan nj variacion i ndryshimeve t flukseve t
fuqis t cilat ngjasin kur kndi i vektorve t tensionit midis gjeneratorve t cilt
ndodhen n pika fizike (lokalitete) t ndryshme t sistemit t fuqis psojn
luhatje/shkarje midis njri tjetrit.
Lkundjet me apmplitude t mdha t fuqis qofshin ato lkundje t qndrueshme ose jo
t qndrueshme mund t shkaktojn veprime t padeshiruata t sistemit t mbrotjes rele,
n lokalitete t ndryshme t rrjetit t fuqis, veprime t cilat mund t rendojn ngacmimin
n SEF, dhe pr pasoj shkaktojn kyje t linjave trasmetuese t fuqis deri n
prshkallezimin n kolaps t tr SEF.
55
Lkundjet e fuqis mund t shkaktojn ndryshimin e impedancs e cila nn kushtet e

regjimit t vendosur bn q trajektorja e impedancs q shihet nga releja distancionale
nuk hyn brenda zons s veprimit t mbrotjes s reles dhe gjat procesit t lkundjeve
impendanca qe shef releja distancionale tenton per tu futur n zonen e veprimit t reles
distancionale.
Veprimi i ktyre relev gjat regjimit kalimtar mund t shkaktoj kyje t padshiruara
t linjs trasmetuese t fuqis apo elementeve t tjer t SEF, kshtu duke u br shkak
pr dobsimin e sistemit dhe me gjasa probabl drejt nj skenari t kyjeve t
njpasnjshme, kyjeve kaskad t elementeve t rrjetit elektrik deri n rnien
(blackout) t tr SEF. Relet distancionale apo relet e tjera nuk duhet t veprojn n
mnyr t gabuar gjat regjimit kalimtar n SEF, qofshin nn kushtet e lkundjeve t
qndrueshme apo qofshin nn kushtet e lkundjeve t paqndrueshme, dhe mbi bazen e
ksaj logjike kjo lloj sjellje e releve distancionale do t mund t lejonte kthimin e SEF
drejt nj regjimi t vendosur.
Elementt e mbrojtes distancionale kan tendencn pr t vepruar gjat nj procesi
kalimtar lkundjesh q qndrueshm apo jo t qndrueshm. Pr t mundsuar veprimin
korrekt t releve distancionale gjat nj procesi kalimtar lkundjesh duhet t merret n
konsiderat dhe analiz veprimi i blloqeve funksionale q ndodhen nn bllokskemn e
reles distancionale dhe n t tilla regjime pune duhet br bllokimi i ktyre funksioneve
n mnyr t prkoshme nga veprimi n kyje te relese, kjo me qllim pr t parandaluar
ndarjen e sistemit q mund t ngasi nga ndonj veprim n kyje i rastit i ndonj releje
distancionale, apo rele t tjera t cila ndodhen n lokalitete t tjera t pazgjedhura.
N relet moderne pr t parandaluar veprimin n kyje jokorrekte n strukturn e
brendshme t tyre kan t implementuar nj bllok funsional i emertuar PSB. Qllimi
kryesor i funsionit PSB sht diferencimi (perceptimi korrekt i kategorise s llojit t
procesit kalimtar) midis anomalive me lidhje t shkurtra dhe lkundjeve t fuqis,
funksion ky i cili ka pr detyr t bllokoj veprimin e reles distancionale gjat procesit
t lkundjeve t fuqis. Cilado qoft situata apo skenari lidhjet e shkurtra mund t
ngjasin gjat nj procesi lkundjesh duhet t dedektohen e izolohen nga burimet q i
ushqejn kto lidhje t shkutra me qllim pastrimin e tyre, veprim ky i krkuar nga
sistemi i mbrojts rele me nj shkall t lart selektiviteti dhe pavarsie.
Ngacmimet e rnda n sistem mund t shkaktojn ndarje t mdha midis kndeve t grup
gjeneratorve dhe humbje eventuale t sinkronizimit midis grup-gjeneratorve apo
sistemeve utilitare fqinje. Kur dy zona t SEF apo dy sisteme t nderlidhur midis tyre
humbasin sinkronizimin zonat respektive duhet t ndahen nga njri tjetri me shpejtsi dhe
automatikisht me qllim pr t shmangur dmtimin e pajisjeve dhe kolapset t SEF.
Idealisht sistemet duhet t ndahen lokalitete t paracaktura pr t ruajtur balancin
gjenerim ngarkes n cdo njrn nga kto zona t ndara.
Ndarja e sistemit jo gjithome mund t ofroj nj balanc t dshiruar midis gjenerimit dhe
ngakess. N rastet kur n zonat e ndara madhsia e ngarkess sht me e madhe se
madhsia e gjenerimit lokal, nj lloj forme e stakimit (kyje) t ngarkess sht e
56
domosdoshme pr t shmangur kolapsin e zons. kyja e pankontrolluar t celesave t

fuqis gjat nj situacioni s daljes nga sinkronizimi (out-of-step) mund t shkaktoj
dmtimin e pajisjeve dhe ekspozimin e personelit t shfytzimit ndaj nj rreziku t
eksplodimit t elsave t fuqis ka prbn nj cnim ndaj kushteve t siguris s puns
s tyre, ku kyjcja e pakontrolluar do t prbnte nj arsye m shum pr kyje n
kaskad dhe m tutje uarjen drejt kolapsit t nj zone m t madhe n SEF.
Kshtu kyja e kontrolluar e disa elementeve t sistemeve t fuqis (p.sh. njsive
gjeneruese, njsive trasmetuese, apo njsive konsumatore) sht e domosdoshme pr t
parandaluar dmtimin e pajisjeve elektrike t fuqis dhe prhapjen e stakimeve t njsive
bartes trasmetuese t fuqis pr t minimizuar efektet e ngacmimit. Funksioni
mbrojts OST realizon kt kategori ndarje.
Qllimi kryesor i funksionit OST sht t bj diferencimin e lkundje t qndrueshme
ndaj atyre t pajqndrueshme dhe t incioj ndarjen n zona t sistemti tek lokalitetet e
paracaktuara t rrjetit dhe me nivele t pershtatshme (asthu sic duhet, sic kriteret teknike
e paraprcaktojn) t diferencave t niveleve t tensionit t njsive gjenerurse e midis
sistemeve t fuqis, kjo m qllim pr t siguruar stabilitetin e sistemit dhe vazhdimin e
shrbimit nga ana e sistemit.
Nse impedanca e matur dhe e vleresuar n koh reale nga releja distancionale qndron
brenda kufinjve t paraprcaktura pr nj koh t parackatuar, athere releja deklaron nj
kondit lkundje dhe nxjerr nj sinjal bllokues pr t bllokuar veprimin e elementeve t
relese distancionale. Pas nj koh t paracaktuar releja do t veproj nse procesi
tranzitor i lkundje t fuqis merr m shum koh se vlera e paraprcaktuar nga tarimi.
Nuk sht e rekomandueshme aplikimi i funksionit bllokues t lkundjeve pr lkundje t
paqndrueshme pa prdorimin e funksionit OST n disa lokalitete t paraprcaktuara t
SEF.
Tarimi i vlerave t parametrave pr elementet PSB dhe OST mund t paraqesin vshtirsi
n shum aplikacione. Pr kto aplikacione studime t zgjeruara t stabilitit t SEF nn
kondita t ndryshme pune duhet detyrimisht t kryen kjo me qllim pr t prcaktuar
shpejtsin e ndryshimit me t madhe t mundshme t lkundjeve t fuqis. Kjo stategji
paraqet nj sfid me kosto dhe kurr nuk mund t jet e mundur q t parashikohen e
merren n konsiderat t gjith skenart e mundshm nn kondita pun diverse t
operimit t SEF.
5.2 Efektet e lkundjeve t fuqis n linjat e trasmetimit t fuqis dhe n sistemin
mbrojts
Humbja e sinkronizimit midis sistemeve t fuqis apo midis nj njesie gjeneruese dhe
sistemit q kjo njsi sht lidhur ndikojn n sjelljen e sistemit t mbrotjes rele dhe
interaksionin q ka ky veprim apo mosveprim n vet gjndjen pasonjse t SEF. Ky
57
interaksion paraqitet n mnyra nga m t ndryshmet. Tarimet pr elementet PSB dhe

OST mund te paraqesin veshtiresi per tu llogaritur ne shume aplikacione.
Fakti ka treguar se disa sisteme t mbrotjs rele n linjat trasmetuese t fuqis mund t
veprojn duke aktruar n kyje pr lkundje t qndrueshme pr t cilat sistemi duhet t
rishkoj n nj pik tjetr pune stabl dhe t mbahet i qndrueshm. Relet e castit t
mbirryms do t veproj gjat nj situacioni OST nese rryma q kalon n linjn
trasmetuese gjat procesit lkunds kalon vlern e taruar t reles. N t njjtn mnyr
relet e mbirryms s drejtuara veprojn nse rryma e shkaktuar nga lkundja kalon
vlern e taruar t reles.
Relet e mbirryms me mbajte koh ndoshta nuk do t veprojne nkyje por kjo varet
nga magnituta q merr rryma gjat procesit t lkundjes dhe nga mbajtja e kohs s
vendosur n relen e mbirryms.
5.3 Impedanca e matur nga rele-ja distancionale gjat lkundjeve t fuqis.
N rastin e nj skenari me lkundje t fuqis n rrjetin elektrik t fuqis SEF, releja
distancionale mund ta prcepitoj procesin e lkundjes s fuqis n SEF si anomali me
lidhje t shkurtr, nse trajektorja e impedancs korrente q matet nga releja
distancionale futet brnda zonave t veprimit t karakteristikave t reles distancionale.
Pr t ilustruar kt skenar le t shikojm dhe vlersojm vlern e impedancs q shikon
releja distancionale, pr rastin kur dy sisteme SEF ose pjes/nn-ishuj t SEF q
ndrlidhen midis tyre me nj linj trasmetuese t fuqis jan reduktuar dhe ekuivalentuar
me dy burime ushqimi t cilat prfaqsojn karakteristikat e secils pjes. Figura 5.1
ilustron skematikisht skemn elektrike pr kt skenar.
Fig. 5.1. Skema ekuivalente e dy sistemeve SEF ose (pjes/nn-ishuj) t SEF-it t

ndrlidhura me linjn e interkonjeksionit ku secili sistem (pjes/nn-ishuj) prfaqsohet
nga nj burim ekuivalent prkats
N figurn 5.1 shqyrtojm vlern e rryms IL n zbarn A dhe prkatsisht vlera e saj
llogaritet si :
(5.1)
58
Supozojm q drejtimi i rrjedhjes s fluksit t fuqis gjat nj skenari lkundje fuqie

qndron i njjt me drejtimin e zgjedhur si n figurn e skemes 5.1. Vlerat e tensionit n
t dy zbarat VA dhe VB ndryshojn kundrejt njra tjetrs.
Vlera e impedancs s matur nga releja n zbarn A sht:
=
(5.2)
Le t supozojm se vlera ES sht e zhvendosur n faz n advanc me kndin kundrejt

vektorit ER dhe raporti i vlerave absolute t magnitutave t dy vektorve |ES|/|EK|sht k.
Me kt supozim kemi:
=
[(
(5.3)
Pr rastin kur vlera e magnitutave t dy vektorve sht e barabart ekuacioni (3) merr
formn:
=
(5.4)
N formn prfundimtare impendanca e matur dhe e vlersuar nga releja n terminalin ku

ajo sht vendosur fizikisht sht:
=
=(
(5.5)
Kujtojm q kndi sht kndi ndrmjet pozicionit t dy vektorve ndrmjet dy

burimeve prkatsisht burimeve ekuivalente t secils pjes t sistemit ku lidhet linja e
fuqis interkonjektuese. N figurn 5.2.a) sht paraqitur interpretimi gjometrik i
ekuacionit (5.5). Trajektorja e vlers s matur s rezistencs s plot nga releja
distancionale gjat skenarit t lkundje t fuqis kur kndi midis dy vektorve
prfaqsues t secilit burim varion, i korrespondon vijs s drejt e cila intersekton
segmentin A dhe B pikrisht n pikn me kordinata n mes ktij segmenti.
Pikrisht kjo pik quhet qndra elektrike e lkundjeve. Kndi midis dy segmenteve q
lidhin pikn P me pikn A dhe me pikn B sht i barabart me kndin . Kur kndi
arrin vlern prej 180 kjo impedanc korrespondon n mnyr precize n lokalitetin e
qndrs elektrike.
Sic mund t vrehet trajektorja e impedancs gjat nj skenari me lkundje fuqie do t
kaloj prmes zons ku ndodhen karrakteristikat e releve distancionale q mbrojn zonn
e mbrojtjes s linjs trasmetuese, duke na mundsuar kshtu vlersimin nse qndra
elektrike bie brenda zonave t mbrojtes s reles distancionale s linjs bartse t fuqis
elektrike.
59
N skenart kur koeficienti k sht i ndryshm nga njsia mund t demostrohet se

trajektorja e impedancs do t korrespondoj n pjest e rrathve sic tregohet n figur.
Figura 5.2 Impedanca e trajektoreve t para nga releja distancionale gjat nj skenari
lkundje fuqie pr vlera t ndryshme t koeficientit k.
60
KAPITULLI VI
METODAT DEDEKTUESE T LKUNDJEVE T
FUQIS
6 Metodat Dedektuese t Lkundjeve t Fuqis
Ky seksion diskuton nj numr metodash dedektuese t lkundjeve t fuqis t cilat
prdoren pr funksionet mbrojtse PSB dhe OST n logjikn e algoritmit t funksioneve
mbrojtse t releve distancionale. Ky seksion mbulon medotat tradicionale pr PSB dhe
OST bazuar n raportin e ndryshimit t impedancs apo rezistencs dhe metodikave q
prdoren n relet numerike me baz mikroprocesorin.
6.1 Medodat konvencionale t vlersimit t shpejtsis s ndryshimit s impedancs
s PSB dhe OST.
Skemat konvincionale PSB jan kryesisht t bazuara n matjet dhe vlersimin e
impedancs s renditjes s drejt nga lokaliteti fizik i reles distancionale. Gjat regjimit
normal t puns s SEF impedanca e matur sht impdanca e ngarkess e vlersuar nga
lokaliteti i reles distancionale dhe lokaliteti i saj gjindet larg nga karakteristikat e zonave
t veprimit t reles distancionale.
Kur ngjet nj lidhje e shkurtr vlera e impedancs s matur nga releja lviz dhe
zhvendoset nga lokaliteti i impedancs s ngarkess (zona e impedancs s ngarkess) n
drejtim t nj lokaliteti t ri i cili prfaqson impedancs e lidhjes s shkurtr n planin e
impendancs.
Gjat nj skenari lkundjesh impedanca e matur lviz ngadal n planin e impedancs
dhe shpejtsia e ndryshimit t impendancs prcaktohet shkarja n frekuenc t sistemit
ekuivalent me dy burime. Skemat konvencionale PSB shfrytzojn diferencn
shpejtsis s ndryshimit gjat nj lidhje t shkurtr dhe gjat nj lkundje n sistem pr
t diferencuar e dalluar situacionin midis nj dmtimi me lidhje te shkurter dhe nje
lekukndje ne SEF. Per te permbushur kete vleresim ne diferencim, n karakteristikat
operuese t releve distancionale tradicionale gjindn dy rrathe koncentrike q
prfaqsojn zonat e mbrotjes s impendancs t ndara nga nj zon rrethuese Z.
N rastin kur vlera korrente e impedancs q shikohet e vlersohet nga releja
distancionale penetron n zonn rethuese Z aktivizohet kriteri mbajtjes s kohs n
veprim ndrsa gjurma e trajektores udhton n zonn Z. Nse vlera e matur e
impedancs nga releja distancionale tradicionale kalon rratht koncetrik para se t
mbaroj numrimi i mbajts s kohs ather releja deklaron ngjarjen si lidhje e
shkurtr. Anasjelltas nse vlera e matur e impedancs nga releja distancionale
61
tradicionale kalon rratht koncetrik pasi ka mbaruar numerimi i mbajts s kohs

ateher releja deklaron ngjarjn si lkundje n SEF.
6.2 Skemat me karakteristika koncentrike
Metoda m e thjesht pr matjen e madhsis s ndryshimit t impedancs sht me an
t percaktimit t kohs q i duhet gjurms s impedancs t kaloj prmes nj zone t
limituar nga dy karakteristikat e impedancs. Karakteristika e impedancs s par sht
koncentrike me t parn. Kjo tipikisht realizohet me dy karakteristika t tjera shtes t
cilat vecanarisht prdoren pr funksionin e lkundjeve t fuqis ose me nj zon t
jashtme shtes n karakteristikat e impedancs e cila rrethon karakteristikat koncentrike
ekzistuese t mbrojts distancionale.
Figura 6.1 tregon karakteristikat koncentrike t nj relej distancionale t cilat prdoren
pr funksionet mbrojtse PSB dhe OST. Avantazhi i karakteristikave koncentrike sht
sepse dedektimi i konditave t lkundjeve kontrollohet para se t bhet hyrja n ndonj
nga zonat e impedancs q realizojn kyjen duke krijuar kshtu mundsin q ky
veprim n kyje t bllokohet nse sht e nevojshme.
Veshtiresia qndron n prcaktimin nj zon t vetme rrethuese () dhe n prcaktimin e
mbajts s kohs. Pr t prcaktur tarimet korrekte pr kto dy parametra tipikisht sht e
nevojshme t kryhen studime t zgjeruara n drejtim t qndrushmris s sistemit
elektrik t fuqis.
Nj e met e karakteristikave rrethore sht cnimi i madhsis s ngarkess.
Karakteristikat rrethore do t limitojn madhesin e ngarkess e cila bartet prmes linjs
s trasmetimit t fuqis ose do t limitojn shtrirjen e zonave t impedancs n siperfaqe
m t mdha.
Ndr krkesat n aplikacionet me karakteristika koncentrike poligoniale duhet t
prmbushet kushti q shrirja n drejtim t boshtit R t zons s jashtme t karakteristike
s impendancs nuk duhet t shkoj n zonn e ngarkess. Kjo prbn nj kusht limitues
vecanarisht n linjat e gjata dhe vecanarisht ne ato linja q jan potencialisht t
ngarkuara. Vendosja e nj kohe m t vogl t mundson tarimin e nj zone t
impendances Z m t mdha me qllim prcaktimin e cikleve t shkarjes.
62
Fig. 6.1. a) Karakteristikat koncentrike PSB dhe OST t reles distancionale
Fig. 6.1. b) Karakteristikat koncentrike PSB dhe OST t reles distancionale

6.3 Skemat me drejdza paralele
Paraqitja skematike e skems me dy drejtza paralele sht dhn n figurn 6.2 kjo
skem bazohet n t njjtin princip n matjen e kohs q nevojitet pr gjurmn e vektorit
t impedances q t udhtoje n zonn rrethuese t impedancs Z. Matja e kohs nis
kur gjurma e vektorit t impedancs takon drejdzn e jashtme (PRO) dhe kur drejdza e
brndshme (PRI) kalohet prmes saj. Nse koha e matur sht mbi kohn e taruar pr
kohn t, nj situacion present lkundje sht dedektuar.
Nj avantazh i skems me drejtza paralele n aplikacionet q pdoren pr dedektimin e
lkundjeve t fuqis sht q mund t prdoret n mnyr t pavarur nga distanca e
karakteristikave t zons s mbrotjes s reles distancionale. Nse nj lkundje e
paqndrueshme sht dedektuar, elementi mho mund t lejohet t kyi menjhere (nuk
rekomandohet) ose kyja mund t vonohet deri n castin q lkundja gjindet n vlern
zero kjo m qellim pr t minimizuar mbitensionet gjat hapjes s celesit t fuqis.
Fig. 6.2 Skema me dy drejdza paralele

63
6.4. Kalkulimi n vijueshmri i impedancs

Kjo metod prcakton vlersimin e konditave dhe kushteve n llogaritjen n vijueshmri
t impedancs. Vlersimi me an t kalkulimeve n vijueshmri ka kuptimin q n cdo
hap me koh diskrete prej 5 mS kalkulohet vlera korrente e impedancs dhe krahasohet
me vlern e meparshme para 5 mS. Sapo vrehet nj devijim, supozohet pr shmbull nj
situacion me dalje nga sinkronizimi por jo i vrtetuar ende, vlera pasonjse e impedancs
e cila duhet t llogaritet pas 5 mS m von parashikohet bazuar mbi diferencn e
impedancs s matur me hapin e mparshm. Nse ky parashikim sht korrekt ather
provohet q sht nj impedanc udhtuese. N kt situacion nj kondit e lkundje
sht dedektuar. Pr arsye sigurie llogaritje t tjera shtes kryehen me qllim pr nj
parashikim me t sakt sa t jet e mundur.
Vendosja e nj zon rrethuese ose e zons s impedancs nuk sht m e nevoshme
sepse algoritmi automatikisht konsideron parimisht ndonj zon rrethuese t
impedancs e cila sht prftuar nga dy llogaritjet e njpasnjshme dhe vet algoritmi
vendos -impedancn. Kjo shpie tek nj nj llogaritje dinamike t -impedancs dhe nj
prshtatje automatike n ndryshimet e vlerave korrent t impedancs si pasoj e
lekundjeve t fuqis n SEF. Gjithashtu tarimi i kohs pr zonn t impedancs nuk
sht me i nevojshm sepse prcaktohet nga kalkulimi i cikleve t algoritmit.
Fig. 6.3 Dedektimi i lkundjeve t fuqis n llogaritjen e vijueshme t impedancs

6.5 Qendra e lekundjeve te tensionit dhe shpejtesia e ndryshimit te saj.
Qndra e lkundjeve t tensionit (SCV) sht prcaktuar si tensioni n lokalitetin midis
dy burimeve ekuivalente prkatse t secilit sistem fuqie q ndrlidhen me linj
interkonjektuese ku vlera e tensionit sht zero kur kndi midis dy burimeve ekuivalente
64
prkatse sht me 180. Kur sistemi me dy burimet respektive prkatse humbet

stabilitetin dhe shkon n situacionin e daljes nga sinkronizimi (OOS) pas ngacmimit
kndi midis dy burimeve (t) do t rritet si nj funksion i kohs.
Fig. 6.4 Diagrama e vektorve fazor pr sistemin me dy burime ekuivalente.

Figura 6.4 ilustron diagramn fazore t tensionit e dy sistemeve ekuivalente prkatse t
ndara nga linja interkonjektuese, n qndrn e lkundjeve t tensionit SCV, mund t
prftohet prmes vlersimit si m posht:
SVC VS cos
(6.1)
Ku VS sht magnituta e tensionit t matur lokalisht dhe sht diferenca midis Vs dhe
vektorit t rryms lokale sic tregohet n figurn 6.5.
N figurn 6.5 mund t vrehet q madhsia V cos sht projektim i vektorit VS n
aksin e rryms I. Pr sistemet homogjene me kndin e sistemit t impedancs afr 90,
madhsia V cos prafrohet mir me magnitutn e qndrs s lkundjeve t tensionit. Pr
qllime t dedektimit t lkundjeve t fuqis pikrisht sht shpejtsia e ndryshimit t
SCV e cila siguron (jep) informacionin kryesor mbi lkundjet t fuqis n sistemin
elektrik t fuqis. Kshtu nj lloj diference n magnitutn midis sistemit SVC dhe
vlersimit lokal kan nj impakt t vogl n dedektimin e lkundjeve t fuqis.
65
Fig.6.5 Projektimi i madhsis V cos i vektorit lokal Vs mbi vektorin e rryms lokale I.
Nga ekuacioni 6.1 dhe duke sjell n mend se vlersimi lokal SCV prdor magnitutn e
tensionit lokal, madhsia midis SCV dhe diferencs s kendit fazor dy burimeve t
fazave t tensionit mund t trajtohet n formn e thjesht si vijon:
(6.2)
N ekuacionin 6.2, E1 sht magnituta e burimit t vektorit t renditjes s drejt e

barabart me ES e cila supozohet t jet gjithashtu baraz me ER. SCV prfaqson qndrn
e lkundjeve t vektorit t renditjes s drejt, n qndrn e lkundjeve me metodn e
dedektimit t lkundjeve t fuqis e cila karakterizohet nga nj ndryshim i lmuar i
madhsis s magnituts gjat regjimit t daljes nga sinkronizimi (OOS).
Vlera apsolute e SCV sht n madhsin e saj maksimale kur kndi midis dy burimeve
sht zero dhe kjo vler sht n minimumin e saj, (ose zero) kur kndi sht 180. Kjo
karakteristik sht vrejtur me kujdes dhe sht e mundur t bhet dedektimi i
lkundjeve t fuqis duke vlersuar shpejtsin e ndryshimit t qndrs elektrike t
lkundjeve t fuqis. Derivati i madhsis SCV1 n lidhje me kohn merr vlern si m
posht:
(
(6.3)
Ekuacioni 6.3 siguron nj mardhnie midis shpejtsis s ndryshimit t madhsis SCV

dhe shpejtsis s ndryshimit t shkarjes s frekuencs d/dt t dy sistemeve me dy
burime ekuivalente prktatse. Vm re q derivati i tensionit SCV sht i pavarur nga
impedanca e rrjetit dhe ky derivat arrin vlern maksimale kur kndi midis dy burimeve
ekuivalente prkatse t secils pjes t sistemit bhet zero dhe shpejtsia e ndryshimit t
SCV n lidhje me kohn bhet zero gjithashtu. Vlera maksimale e derivatit t SCV ngjet
kur kndi merr vlern prej 180. Pr qllime t dedektimit t lkundjeve t fuqis n
SEF metoda SCV paraqet avantazhet e mposhtme:
Metoda SCV sht e pavarur nga madhsia e impedancs s burimit dhe

impedanca e linjs. N t kundrt madhsit e tjera t tilla si rezistenca dhe
shpejtsia e ndryshimit t saj dhe fuqia e plot dhe shpejtsia e ndryshimit t saj,
66
varen nga linja dhe impedancat prkatse t burimeve ekuivalente t sistemit dhe
nga parametrat e tr sistemit.
SCV sht e kufizuar n nj kufi limit t poshtm n zero dhe n nj kufi limit t
siprm me nj pr njsi pavarsisht nga parametrat e impedancs s sistemit. Kjo
sht n kontrast me madhsit e tjera elektrike t tilla si impedanca, rryma dhe
fuqia aktive apo fuqia rekative limitet e t cilave varen nga ndryshimet variuse t
parmetrave t sistemit t fuqis.
Magnituta e SCV ka lidhje t drejtprdrejta me kndin , q paraqet diferencn
kndore t vektorve t tensionit midis dy burimeve ekuivalente. Pr shembull:
nse magnituta e matur e qndrs elektrike t tensionit sht sa gjysma e tensionit
nominal, ather sht me 120, duke supozuar burimet me magnituta t njjta
dhe nj sistem homogjen.
67
KAPITULLI VII
FILOZOFIA E FUNKSIONVE MBROJTSE PSB
DHE OST.
7.1 Filozofia e mbrojtjes PSB dhe OST.
Ndryshe nga relet distancionale relet e tjera mbrojtse kan tendencn q ti prgjigjen
me veprim ne stakim lkundjeve n sistem qofshin ato stabl ose jo stabl dhe t
shkaktojn nj stakim t padshiruar n linjat e trasmetimit t fuqis ose qoft dhe n
elementet t tjer te fuqis n SEF, prshir p.sh. veprimi n kyje nga mbrojtja e
mbirryms, mbrojtja e drejtuar e mbirryms dhe mbrotja nga nntensioni. Filozofia e
mbrojtjes s reles distancionale mbi funksionet PSB dhe OST sht t thjesht dhe e
drejtprdrejt: Shmangja e kyjes t ndonj elementi fuqie n SEF gjat situacioneve
me lkundje stabel ose jo stabl.
Mbrojtja e sistemit te fuqise sht nj krkes n cilindo regjim pun q ndodhet sistemi
qoft gjat situacioneve me lkundje jo stabl dhe gjat situacione me dalje nga
singkronizimi, si gjndje pune kto jo shum frekuente t sistemit elektrik t fuqis. Kur
dy zona apo dy nnzona t SEF apo dy sisteme fuqie t nderlidhur njeri me tjetrin me nj
linje interkonjeksioni humbasin sinkronizimin zonat duhet t ndahen nga njera tjetra me
shpejtsi dhe automatikisht kjo me qllim pr t shmangur dmtimin e pajisjeve n pjesn
m t madhe t sistemit t fuqis. kyja e pakontrolluar e celsave t fuqis duhet t
shmanget dhe nj ndarje e kontrolluar dhe e mirdizenjuar e SEF sht e domosdoshme
kjo me qllim q t parandaloj dmtimin e pajisjeve, t parandaloj e mos zgjeroj zonat
me elemente t stakuar dhe t minimizoj efektin e stakimit.
7.2 Funksionet e mbrotjes ndaj lkundjeve
Nj nga metodat tradicionale q minimizon zgjerimin e stakimeve n kaskad shkaktuar
nga humbja e sinkronizimit sht aplikimi i funksioneve s mbrojtes ndaj lkundjeve,
funksione t cilat dedektojn konditat e t qnit prezent t nj situacioni OST dhe kshtu
kto funskione vijojn me ndrmarjen e veprimeve t prshtatshme nga sistemi i mbrojtes
rele n drejtim t bllokimit t elementeve t relese, elemente t cilt kan tendecn pr t
vepruar n mnyr jo-korrekte gjat procesit lkunds n SEF. Kto veprime sjellin
ndarjen e kontrolluar t zonave te paracaktuara. E gjith kjo bhet pr t minimizuar
humbjen e ngarkess dhe mbajta n shrbim n maksimum e SEF.
Gjinden dy funksione baz q kan lidhje me dedektimin e lkundjeve t fuqis. Njeri
sht quajtur funksioni i bllokimit ndaj lkundjeve PSB, funksion i cili bn dallimin
midis lidhjeve t shkutra dhe lkundjeve n sistemin e fuqis. Elementet prbrs t PSB
bllokojn relen, elementet q kan tendec pr t vepruar ne relene distancionale gjat
68
lekundjeve t qndrueshme apo t paqendrueshme n SEF. M tej funksionet PSB duhet

t lejojn elementet e reles distancionale pr t vepruar gjat lidhjeve t shkurtra q
prfshihen (q mund t jet prezente e aktive ) gjat rasteve s daljes nga sinkronizimi.
Funksioni tjeter mbrojtes OST bn dallimin midis nj lkundje stabl dhe jo stabel dhe
inicion przgjedhjen e rrjetit apo ishezimin gjat humbjes s sinkronizimit. Skemat e
kyjes nga dalja nga sinkronizimi jan dizenjuar pr t mbrojtur sistemin elektrik t
fuqis kur sistemi ndodhet nn kushte t paqndrueshme, pra kryehet kshtu izolimin e
njsive t mdha gjeneruese ose nn-zonave t sistemtit nga njra tjetra n formn e
ishujve kjo m qllim pr t ruajtur stabilitetin brnda cdo ishulli duke mundsuar
ballancimin e burimeve gjeneruese me ato t ngarkeses. Pr t permbushur kt funksioni
mbrojts OST duhet te aplikohet mbi lokalitetet e paracktuara te rrjetit te fuqise, tipikisht
gjat qndrave elektrike t rrjetit dhe ndarja e rrjetit duhet t realizohet tamam n kto
pika kjo me qllim pr t arritur nj balanc t prafrt midis ngarkess dhe gjenerimit.
Sic u diskutua m sipr shum nnsisteme t mbrojtjes rele kan tendencen pr t vepruar
n lokalitete t ndryshme t SEF gjat konditave OST dhe kshtu mund t shkaktojn nj
veprim nkyje n mnyr jo korrekte. Kshtu sistemet OST duhet te veprojne ne
menyre komplementare me funksionet PSB per te parandaluar veprime jo korrekte t
sistemit t mbrojtjes rele. Veprime n kyje n mnyr jo korrekte nga sistemi i
mbrotjes rele mund te sjellin demtimin e pajisjeve te fuqise dhe rnien e pjess me t
madhe t sistemit. Nga ky sistem krkohen veprime t kontrolluara dhe arritjen e ndarjen
e sistemit t fuqis n mnyr t kontrolluar. M tej bllokimi PSB duhet t prdoret tek
lokalitet e tjera t rrjetit pr t parandaluar ndarjen e sistemtit SEF ne menyre jo
diskriminuese. Aty ku nuk mund te arrihet nje balancim gjenerim ngarkese prdoret
sistemi i stakimit t ngarkesave jo esenciale ose futet pjesa gjeneruese kjo pr t
shmangur rnien e tr sistemit. Shmbujt jan mbrojtja nga mbi/nen frekuenca dhe
mbi/nen tensioni.
Tipikisht lokaliteti ku duhet t bhet ishezimi gjat humbjes s sinkronizimit prcakton
lokalitetin e funsksione OST. Sidoqoft n disa sisteme fuqie sht e nevjshme pr t
ndar rrjetin n lokalitete t tjera jo aty ku sht instaluar OST. Kjo prmbushet me
aplikacione me nj skem ku traferohet kyja. Nj askekt i rndsishm i funksionit
OST sht shmangja e ckcycjes s linjs s fuqis kur kndi midis dy sistemeve sht
180. kyja nn kt kondit imponon mbi-tensione t n celsin e fuqis dhe mund t
dmtoj celsin e fuqis. Nj tjetr aspekt sht bllokimi i rikycjes pas inicimit t OST.
7.3 Aplikime t funksioneve mbrojtse PSB dhe OST
Ndrsa filozofia e mbrojtes ndaj lkundjeve sht e thjesht shpesh sht e vshtir pr ta
implementuar n nj sistem t madh e t fuqishm pr shkak t komplesitetit t sistemit
dhe kushteve t puns t ndryshme t SEF, kushte t cilat duhet t studiohen.
Jan nj numr opsionesh aktive q nj inxhinier mund t zgjedhi n implementimin e
mbrotjes ndaj lkundjeve n rrjetin elektrik t fuqis. M posht do t prmendim nj
69
numr t opsioneve t mundshme, sidoqoft rekomandimet jan se cdo sistem duhet t

zhvilloj dhe implementoj nj filozofi mbrotje nga lkundjet t mir menduar me qllim
shmangjen e rnies n kaskad dhe dmtimin e pajisjeve.
7.4 Pa dedektim lkundjesh.
Ky aplikim nuk prdor ndonj form t dedektimit t lkundjeve n rrjet dhe pranon nse
nj lkundje ngjet iniciohet nj kyje e linjs nse vlera impedancs s vlersuar n koh
reale nga releja, sic shihet nga releja distancionale penetron n zonn 1 apo zonn 2. N
kt variant jan dy probleme me kyjen nga zona 2. E para lkundja mund t jet e
qndrueshme dhe sistemi sht duke u kthyer n gjndje ekulibri.
kcyja e panevojshme mund t provokoj nj mbi/nn frekuenc dhe mbi/nn tension q
do t rezultonte humbje t ngarkess apo gjenerimit. S dyti lkundja mund t ndaj
sistemin n dy zona (meq veprimi i saj sht n stakimin e linjs s fuqis q lidh dy
zona t sistemit/nnsistemit) ku do t rezultonte n nj theksim t disbalancimit gjenerim
ngarkes.
M tej stakimi n zonn 1 mund t ngjasi n rastin e nj lkundje t paqndrueshme kur
lkundja sht n pozicionin 180 q mund t shkaktoj dmtimin e elsit t fuqis dhe
ndoshta nj situacion t pasigurt pr personelin e shrbimit, situacion ndoshta dhe me
eksplodim t celsit t fuqis nse celsi i fuqis nuk sht llogaritur pr kt aftsi
kyse. Pr linjat me auto-kyje, auto-kyja mund t ngjasi pas stakimit nga lkundja
para se sistemi i fuqis t stabilizohet duke prkeqsuar kshtu kushtet e lkundjes. Ky
aplikacion nuk sht i rekomandueshm.
7.5 Bllokimi i t gjith elementve q kan tendenc pr t vepruar gjat lkundjeve
t fuqis.
Ky aplikacion aplikohet n bllokimin e t gjith elementve t reles t cilat mund t
veprojn gjat nj lkundje, pra n kt mnyr ky opsion vepron duke parandaluar
relen distancionale nga nxjerrja e nj sinjali pr veprim nkyje. Disavantazhi m i
madh n kt aplikacion sht ndrsa nis nj lkundje n rrjetin e fuqis, nuk jan aktive
funksionet e reles t cilat dedektojn dhe eleminojn dmtimet, kjo m potencialin e
dmtimit t makinave dhe gjeneratorve n SEF. M tej linjat e transmetimit t fuqis n
sitemet e ndrlidhura (sistemet fqinje) mund t stakohen pr shkak t nj lkundje dhe
kshtu mund t shkaktojn nj zgjerim me humbjen e ngarkess dhe gjenerimit. N rastet
kur supozojm q lkundja sht e qndrueshme sistemi do t kthehet n gjndjen e
stabilizuar. Ky aplikacion nuk sht i rekomandueshm.
7.6 Bllokimi i zons 2 dhe kyja n zonn 1
Ky aplikacion aplikon nj sinjal bllokues tek zonat e larta t reles distancionale dhe
lejon zonn 1 t nxjerri sinjal n kyje nse lkundja futet brenda ksaj zone. Nj nenset
70
i ktij aplikacioni sht bllokimi i zons 2 dhe zonave m t larta t impedancave t

reles pr nj koh t paraprcaktuar dhe lejon kyjen nse releja q dedekton nuk
risetohet (rivendoset). Prfitimet nga ky aplikacion jan q releja dedekton dhe bllokon
lkundjen tranzitore duke minimizuar kshtu stakimin e pajisjes s fuqis nga puna
ndrsa lejon stakim pr nj lkundje t ngadalt. S dyti, nse lkunjdja futet brenda
zons 1, nj sinjal n kyje iniciohet dhe sistemi me gjasa mund t kthehet n kondita t
stabilizuara pune duke supozuar q do ket nj balancim ngarkese gjenerim n seciln
krah t linjs s fuqise. qndrave elektrike t sistemit.
7.7 Bllokimi i t gjitha zonave / ky me funksionin OST.
Ky aplikim aplikon nj sinjal bllokues tek t gjitha zonat e impedancs s reles dhe lejon
kyjen nse lkundja e fuqis sht jostabl duke prdorur funksionin OST, funksion i
vlefshm n relet moderne. Ky aplikim sht nj qasje e rekomandive nga IEEE meq
nj ndarje e kontrolluar e sistemit t fuqis mund t realizohet tek lokalitetet e rrjetit t
fuqis, lokalitete t paracaktuara. kyja rekomandohet pasi ka mirkaluar pozicionin me
kndin me 180, ky kend sht kndi q rekomandohet pr kt veprim.
7.8 Konsiderata Shtes.
Kur nj sistem fuqie sht nn konditat e daljes nga sinkronizimi OST tensionet n zbara
dhe rrymat n linjat e fuqis variojn me magnituta t mdha dhe sistemi elektrik i fuqis
sforcohet n kufinjt limit t tij. Megjithse lidhjet e shkurtra gjat lkundjeve t
qndrueshme dhe konditave t daljes nga sinkronizimi OOS, jan ngjarje q mund t
ngjasin me nj propabilitet shum t vogl, veprimi i sakt ndaj ktyre ngjarjeve sht
domosdoshmrisht n mnyr ekstremale i rndsishm kjo pr t siguruar nj
veprim/prgjigje t sakt ndaj ktyre ngacmimeve, pr t siguruar ndarje t sistemit t
fuqis dhe punn n vazhdimsi t pjess q mbetet t SEF.
Idealisht krkesat ndaj performancs s releve mbrojtse kur sistemi i fuqis ndodhet nn
situacione t daljes nga sinkronizimi (OST) duhet t jen identike si kur sistemi ndodhet
nn gjndje normale pune kjo, pra krkohet gjithmon performanca e kndvshtruar nga
pikpamja e vlersimit t relve ku n fokus jan parametrat themelor t sistemit t
mbrojtes rele t tilla si: shpejtsia e veprimit, selektiviteti, besueshmria dhe ndjeshmria
e sistemit t MR. Sidoqoft, pr shkak t natyrs s elementve funksionale n relet
distancionale nn kushtet e OOS, sht pothuajse e pamundur t krkosh t njjtn
performanc t elementve funksionale t mbrojtes distancionale krahasuar me aktrimin e
veprimit t ktyre elementve kur kta element operojn pr lidhje t shkurtra kur
sistemi i fuqis sht n regjimin normal t operimit. Selektiviteti prbn elementin kritik
pr t shmangur kyjen n kaskad.
71
KAPITULLI VIII
LLOGARITJA E SKEMS EKUIVALENTE PR
VLERSIMIN E QNDRS S LKUNDJEVE
ELEKTRIKE N NJ RRJET KOMPLEKS T
SISTEMIT ELEKTRIK T FUQIS
8.1. Lkundjet dhe rrjeti eletrik i fuqis
Nga analizimi i hollsishm prmes nj shqyrtimi t detajuar t kolapseve (blackouts) t
ndodhura n SEF, ka rezultuar se n disa raste vet sistemi i MR t linjave trasmetuese t
fuqis ka vepruar duke kyur n mnyr jokorrekte linjn trasmetuese, kjo sepse vet ky
sistem i MR e ka perceptuar situacionin e procesit kalimtar t lkundjeve t fuqis n
SEF si nj avari. Me an t ktij veprimi vet sistemi i MR, sht br shkas pr shtyrjen
e sistemit t SEF drejt nj zone t paqndrueshme ku pasoja ka qn rnia e tr sistemit
SEF. N kt kapitull merren n konsiderat nj metodik llogaritje pr kompozimin e
skems elektrike ekuivalente t dy sistemeve fqinj t ndrlidhur elektrikisht me nj linj
interkonjeksioni.
Oshilimet e fuqishme stabl ose jostabl mund t shkaktojn inicimin e nj veprimi t
padshiruar nkyje nga sistemi i mbrojtjes rele n pika t ndryshme n lokalitetin e
rrjetit, kyje e cila mund ta agravoj situatn e brisht q ndodhet SEF gjat procesit
kalimtar, duke e rritur m tej ngamimin q i jepet SEF dhe q ndoshta mund ta shpjeri
vet SEF n kyje n kaskad deri n kolapsin me rnie t tr SEF.
8.2 Fenomeni i lkundjeve t energjis dhe efektiviteti i sistemit t mbrojtjes rele n
linjat trasmetuese t fuqis.
Rrjeti i fuqissht nj rrjet shum dinamik i cili lidh generimin me ngarkesn prmes
linjave t trasmetimit. SEF n kushtet e regjimit t vendosur operon pran vlers s
frekuencs nominale dhe tipikisht vlera apsolute e tensionit ndryshon midis pikave nyje
me 5%. Nj balanc midis konsumit t fuqis aktive dhe reaktive eksizton nn konditat
operuese t regjimit t vendosur. Cdo ndryshim n fuqin e gjeneruar, apo ndryshim
krkes nga konsumatort, apo ndryshime n konfigurimin dhe gadishmrin e rrjetit
tlinjave t trasmetimit t fuqis shkakton kalimin e flukseve t fuqis t cilat ndryshojn
deri n vendosjen e nj regjimi t ri t vendosur t balancuar midis njsive gjeneruese dhe
konsumatorve. Ndryshimet n rrjedhjen e flukseve t fuqis ngjasin n mnyr t
vazhdueshme, ndryshime t cilat kompesohen automatikisht prmes sistemeve t
kontrollit dhe normalisht kto ndryshime kan nj impakt pozitiv n punn e SEF.
72
Lidhjet e shkurtra, stakimi i linjave, stakimi i gjeneratorve, dhe humbja apo rritja e
ngarkess n njsi t mdha t ngarkess rezulton n ndryshime t menjhershme t
balancit t fuqis elektrike, ndrsa fuqia mekanike n hyrje t gjeneratorit qndron
relativisht konstant krahasuar me kohn q marrin pr zhvillim si p.sh. lidhjet e shkurtra,
stakimi i gjeneratorve, etj. Kto lloj ngacmimesh n sistem shkaktojn oshilime n
kndet e rrotorve t gjeneratorve oshilime t cilat mund t rrezultojn n lkundje
agresive t flukseve t energjis elektrike. Lkundjet e fuqis jan nj variacion i
ndryshimeve t flukseve t fuqis t cilat ngjasin kur kndi i vektorve t tensionit midis
gjeneratorve t cilt ndodhen n pika fizike (lokalitete) t ndryshme t sistemit t fuqis
psojnshkarje midis njri tjetrit.
Lkundjet e fuqis shkaktojn ndryshimin e impedancs, e cila nn kushtet e regjimit t
vendosur trajektorja e impedancs q shihet nga releja distancionale nuk futet brenda
zons s veprimit t mbrotjes s reles dhe gjat procesit t lkundjeve impedanca q shef
releja distancionale tenton pr tu futur n zonn e veprimit t reles distancionale. Sic ka
rrezultuar nga analizat offline n disa raste veprimi i ktyre releve gjat regjimit
kalimtar ka cuar n veprimin n kyje jokorrekte t linjs trasmetuese t fuqis apo
elementve t tjer t SEF
Cilado qoft situata apo skenari lidhjet e shkurtra q mund t ngjasin gjat nj procesi
lkundjesh (pavarsisht funksionit bllokues q ndodhet i implementuar n relen
distancionale) duhet t dedektohen e izolohen nga burimet q i ushqejn kto lidhje t
shkutra me qllim pastrimin e tyre, veprim ky i kerkuar nga sistemi i mbrojts rele me
nj shkall t lart selektiviteti dhe pavarsie.
8.3 Kompozimi i skems ekuivalente pr prcaktimin e qndrs s lkundjeve n
nj rrjet komples fuqie
Pr t vlersuar nse trajektorja e lkundjeve do t traversonte prmes nj linje
trasmetimi fuqie interkoneksioni, (linje fuqie pr t ciln jemi t interesuar nga aspekti i
ndikimit t mbrotjes distancionale t ksaj linje trasmetuese n qndrueshmrin e
sitemeve elektrike t ciln kjo linje ndrlidh midis tyre, pra ktu sht marr n fokus
linja e cila mundson interkonjeksionin midis dy sistemeve/nnsistemeve elektrike t
fuqis t dy vndeve apo dy nnpjesve t nj sistemi) ne kemi nevoj pr qllime t
vleresimit t trajektores s lkundjeve t fuqis t kompozojm nj skem ekuivalente
elektrike nga skemat prkatse komplekse t fuqis t secilit sistem n trasformimin
ekuivalent ne skemat me nga nj nj burim t vetm respektiv ekuivalent pr secilin
sistem/nnsistem fuqie.
N figurn 8.1 sht paraqitur konturimi i shtrirjes fizike t SEF me linjn e fuqis pr t
ciln jemi t interesuar n studimin e ndikimit t mbrojts s ksaj linje n
qndrueshmrin e SEF. Nga paraqitja skematike e figures 8.1 mund te verehet parimisht
ndikimi i linjes e fuqise qe nderlidh dy sistemet n aspektin e qndrueshmris gjat
proceseve kalimtare agresive/joagresive. N kt paraqitje skematike dallohet qart se
n rast kyje t ksaj linje nga sistemi i mbrojts rele vecanarisht gjat momenteve kur
73
jan aktiv skenare t proceseve kalimtare agresive/joagresiv do t kishte ndikim

domethns nga pikepamja e qndrueshmris s SEF.
Ky ekuivalentim mund t arrihet n nj saktsi t pranueshme duke prdorur disa metoda.
N kt kapitull do t prqasen dy metoda q mundsojn kt shndrrim ekuivalent t
skems, ku vecanarisht n metodn e dyt argumentohet n detaje mbi shndrrimet
ekuivalente dhe m pas vijohet me nj shmbull konkret numerik ku ilustrohet
implementimi i ksaj metodike llogaritje.
Metoda e par shrytzon outputet e nj rrjeti ekuivalent nga nj program komercial i
llogaritjeve te flukseve t fuqis, ndrsa metoda e dyt shfrytzon t dhnat nga rrymat
s lidhjes s shkurtr n nj qark 3 fazor nga nj program i llogaritjes s rrymave t
lidhjes s shkurtr 3 fazore.
Fig.8.1 Konturimi i shtrirjes fizike t SEF t me linjn e fuqis pr t ciln jemi t

interesuar
Metoda e par konsiston n shfrytzimin e t dhnave t SEF t procesuara me par. Kjo
metod merr n konsiderat faktin q e gjith skema(t)/parametrat e sistemit jan t
njohura paraprakisht n detajet m t imeta.
Metoda m e leht pr t mundsuar kt ekuivalenc sht prdorimi i outputeve t t
dhnave t cilt jan t prpunuara nga programi aplikativ i llogaritjes s flukseve, p.sh.
programi NEPLAN. Pr t realziuar kt ekuivalenc n fillim fshijm linjn e
interkonjeksionit pr t ciln jemi t interesuar dhe i krkojm programit t llogaritse t
llogarisi nj qark ekuivalent dyportsh sic shihet nga dy terminalet e linjs s interesuar.
Programi do t kalkuloj vlern e impedancs Z S , ZR , dhe ZTR , sic dhe tregohet nga
skema n figurn 8.1. Rivendosja e impedancs Z L , n paralel me impedancn
ekuivalente t trasferts ZTR dhe llogaritja e impedancs totale ZT jepet nga ekuacioni
8.1.
74
ZT Z S ZTR Z L / ZTR Z L Z R
(8.1)
N figurn 8.2 sht treguar skema elektrike ekuivalente e thjeshtuar q prfaqson dy

sistemet t ndrlidhura midis tyre me linjn trasmetuese t fuqis t interesuar, linj e
cila i ndrlidh elektrikisht kto dy sisteme fuqie ku secili sistem prfaqsohet burimi
ekuivalent prkats.
Fig. 8.2 Qarku ekuivalent i SEF me dy burime

Metoda e dyt konsiston n prfshirjen e dy burimeve ekuivalente t prfituar nga sistemi
kompleks i fuqis, shndrrim ekuivalent ky i bazuar n informacionin mbi vlerat e
rrymave t lidhjs s shkurtr 3-fazore tek dy terminalet e linjs s trasmetimit
interkonjektuese q ne jemi t interesuar, e gjithashtu nga informacioni i flukseve te
fuqis pr cdo lidhje t shkurtr respektive.
T dhnat q na nevojiten jan:
I 3Ph S - Vlera e rryms s l.sh. totale pr lidhje t shkurtr 3-fazore n zbarn S n njsi
relative
I 3Ph R - Vlera e rryms s l.sh.totale pr lidhje t shkurtr 3-fazore n zbarn R n njsi
relative
I 3PhRS - Vlera e rryms s lidhjes s shkurtr q kalon n linj gjat lidhjes s shkurtr 3fazore
n zbarn S n njsi relative
I3Ph SR - Vlera e rryms s lidhjes s shkurtr q kalon n linj gjat lidhjes s shkurtr 3fazore
n zbarn R n njsi relative
75
Fig. 8.3 Lokalitetet fizike t lidhjeve t shkurtra 3 fazore n skemn ekuivalente

N fillim llogarisim koeficientet :
KS
I 3 Ph RS
I 3 Ph S
KR
I 3 Ph SR
I 3 Ph R
(8.2)
(8.3)
Qarku i lidhjes ekuivalent i sistemit sht treguar n figurn 8.4, qark i cili prjashton
linjn trasmetuese q kemi interes, ky qark mund t llogaritet me formula:
X1
KS ZL
1 K S K R
(8.4)
Q1
KRZL
1 K S K R
(8.5)
W1 ZTh s X1 1 K S
(8.6)
Ku ZThs sht vlera e impedancs s rnditjes s drejt pr lidhje t shkurtr n zbarn S

e cila jepet nga:
Z Th s
1 .0
(8.7)
I 3 Ph S
Ky sistem ekuivalent i paraqitur n figurn 8.2 mund t konvertohet n skemn

ekuivalente e treguar n figurn 8.3 me ndihmn e formulave t shndrimit ekuivalent
/.
76
Fig. 8.4. Sistemi ekuivalent / me linjn i interkonjesionit t rifutur midis zbarave S dhe
R.
Shembulli numerik i paraqitur m posht ilustron prdorimin e metodiks s dyt pr
implementimin e procedurs s msiperme pr prcaktimin e qarkut ekuivalent
dyportsh. Sistemi i dhn i paraqitur n figurn 8.3, prmban qarkun ekuivalent sic
shihet nga zbarat 2 dhe 3 n figurn 8.3 me qllim n hapat pasonjs ka prgatitjen e
skems ekuivalente ku n fokus ka vlersimin e trajektores s lkundjes, nse kjo
trajektore kalon prmes linjs trasmetuese t fuqis, prkatsisht linjs C.
Fig.8.5 Qarku ekuivalent pr studimin e trajektors s lkundjeve t fuqis

N fillim nga pikat nyje t zbarave llogarisim matricn e percjellshmeris Y dhe e
invertojm at pr t prfituar matricn e rezistencs s plot Z .
Per qarkun e treguar n figuren 8.3 matrica Z eshte:
0.08 j 0.07 j 0.04 j
Z 0.07 j 0.13 j 0.07 j

0.04 j 0.07 j 0.11 j
77
Duke ditur vlerat e impedancs pr zbarat 1 dhe 3 llogarisim vlern totale t rrymave
t lidhjes s shkurtr n njsi relative pr lidhje t shkurtr 3-fazore tek kto dy pika nyje.
Pr lidhje t shkurtr n zbarn 2 tensioni n zbarn 3 sht 0.5 p.u. Kshtu vlera e
llogaritur e rryms q kalon prmes linjs C sht j1.25 p.u. Pr nj lidhje t shkurtr
3-fazore n zbarn 3 tensioni n pikn nyje 2 sht 0.4 p.u., dhe vlera e llogaritur e
rryms q kalon prmes linjs C sht j 1.0 p.u. Vlerat e rryms s lidhjes s shkurtr
jan:
I 3 Ph 2 j 7.50 p.u. - Vlera totale e rryms s lidhjes s shkurtr tre fazore n zbarn 2.
I 3Ph3 j9.00 p.u. - Vlera totale e rryms s lidhjes s shkurtr tre fazore n zbarn 3.
I3Ph32 j1.25 p.u. - Vlera e rryms q kalon n linjn C pr lidhje t shkurtr 3-fazore
n
zbarn 2.
I3Ph 23 j1.00 p.u. - Vlera e rryms q kalon n linjn C pr lidhje t shkurtr 3-fazore
n
zbarn 3.
Z L j 0.40 p.u. - Impendanca e renditjes drejt e linjs transmetuese t fuqis
Duke br korrespondencn midis pikave nyje 2 dhe 3 dhe duke zvndsuar vlerat e
msiprme t rrymave t lidhjes s shkurtr n ekuacionet 8.2, 8.3, dhe 8.7, n fillim
llogarisim vlerat e koeficienteve K S dhe K R dhe ZTh s .
KS
KR
I 3 Ph RS j1.25
I 3 Ph S
j 7 .5
I 3 Ph SR j1.0
I 3 Ph R j 9.0
(8.8)
(8.9)
Nga marrim:
K S 0.17, K R 0.11, ZTh s j1.33 Zvndsojm vlerat e koeficienteve K S dhe K R

n ekuacionet A4, A5, dhe A6 dhe marrim:
Z R j 0.233, Z S j 0.156, ZTR j0.255.
Skema me dy burime ekuivalente jepet n figurn 8.6.
78
Fig. 8.6 Sistemi ekuivalent midis zbarave 2& 3.

Impedanca totale midis dy burimeve sht ZT j 0.54 p.u. dhe 0.5( ZT ) j 0.27 p.u.
N figurn 8.7 sht treguar qarku ekuivalent ku dy sistemet prfaqsohen nga burimet
respektive prkatse t ndrlidhura me impedancn ekuivalente.
Fig. 8.7 Qarku ekuivalent n trajtn prfundimtare prfundimtare me qllim vlersimin

e trajektores s lkundjeve t fuqis n SEF
79
KAPITULLI IX
VLERSIMI LLOGARITS I PSB DHE OST PR
SISTEME T NDRLIDHURA
9.1 Sistemet t ndrlidhura me linje interkonjeksioni
Ky shmbull ilustron procedurat pr llogaritjen e vlerave t tarimeve t daljes nga
sinkronizimi duke shfrytzuar rrezultatet nj nj simulim dinamik t dy sistemeve t
ndrlidhura me nj linj interkonjeksioni. Figura 9.1 paraqet skemen principale t
sistemit elektrik t fuqis midis Nestacionit gjenerues A (N/ST. A) dhe nestacionit B
(N/ST. B). Qarku me dy linja paralele me tension 230 kV lidh dy nnstacionet. N/ST. A
prbhet nga katr gjeneratore me fuqi nominale 147 MVA t lidhur n bllok me
trasformatort prkats t fuqis dhe N/ST. B prfaqson nj rrjet trasmetimi t fuqishm
me fuqi infinit. Fluksi i fuqis rrjedh n linjn radiale nga N/ST. A n N/ST. B. Figura
pr thjeshtsi nuk ka paraqitur linjat e tjera q dalin nga N/ST. B dhe pr thjeshtsi
burimi ideal n N/ST. B sht zvndsuar me qarkun ekuivalent sipas teoremes s
Teveninit, qark i cili prfaqson pjesn e mbetur t sistemit.
Figura 9.1 Skema nj-fazore e thjeshtuar N/ST. A N/ST. B e interkonjeksionit

Simulimet dinamike tregojn se nj lidhje e shkurtr 3 fazore pran N/ST. A n nj nga
dy linjat paralele, rrezulton me aksionin fillestar n veprim nga sistemi i mbrojtjes rele
pr izoluar burimet q ushqejn lidhjen e shkurtr n linjn ku sht prezente lidhja e
shkurtr 3 - fazore, m tej nga rrezutatet e simulimeve vrojtohet nj skenar lkundjesh t
qndrueshme apo t paqndrueshm t fuqis n SEF, vartsisht nga fakti q kryhet
kyja e lidhjes s shkurtr dhe nga para regjimi (situacioni) i shprndarjes s flukseve
para ndodhjes s lidhjes s shkurtr. Nj koh m e gjat e stakimit t lidhjes s shkurtr
mund t jet si pasoj e refuzimit t kyjes s celsit. Akselerimi i gjeneratorve n
80
N/ST. A pas momentit t stakimit t lidhjes s shkurtr dhe uljes s kapacitetit trasmetues
pr shkak t kyjes t njrs linj paralele i shpie gjeneratort n N/ST. A n nj proces
lkundjesh t fuqis kundrejt pjess tjetr t sistemit. Qndra elektrike e lkundjeve t
paqndrueshme kalon pran terminalit N/ST. A ose bie n njsit trasformatorike,
prkatsisht n trasformatort e fuqis.
Mbrojtja nga dalja nga sinkronizimi sht pjesa e sistemit mbrojtjs rele s vendosur n
terminalin N/ST. A si pjes e mbrojtjs rele e realizuar m shum funksione t integruara
n nj njsi t vetme. Releja i referohet dy zonave t mbrojtjes, t dy kto zona kan
qndr prkatsisht n planin R-X sic paraqitet n figur n form paralelpipedi
koncentrik, kjo bhet pr t br dallimin midis lkundjeve tqndrueshme nga ato t
paqndrueshme dhe lidhjeve t shkurtra.
Figura 9.2 tregon diagramn R-X t dy sistemeve N/ST. A dhe N/ST. B t ndrlidhura me
linjn e interkonjeksionit me tensionin nominal 230 kV, ku n kt rast sistemi i referimit
(madhsia e vlers s impendancs q shikohet nga releja sistancionale) eshte vendosur
ne zbarat 230 kV te nenstacionit N/ST. A me shikim n drejtim t nnstacionit N/ST. B.
Kuadrati i par i diagrams R-X shfaq impedancn e burimit pas zbars N/ST. A e cila
prshin impedancn e trasformatorit dhe gjeneratorit ku sht lidhur ky trasformator
fuqie. Impedanca efektive e gjeneratorit gjat procesit lkunds sht vlera mesatare e
reaktans tranzitore n drejtim t akseve d dhe q. Karakteristikat rrethore Mho paraqesin
shtrirjen e zons s par t skems s mbrojtjes distancionale t linjs pr L1 n N/ST. A.
Dy paralelpipede bashkqndrore (apo poligonet) prgjat tyre jan t vecuar me nj
mbajtje koh brnda skems mbrojtse L1 n N/ST. A, ky pozicionim reciprok kundrejt
njeri-tjetrit sht br me qellim per te bere dallimin midis lidhjeve t shkrutra,
lkundjeve stabl dhe lkundjeve jostabel sic prshkruhet m posht:
Kur impedanca e rnditjes s drejt q shikohet nga mbrojtja distancionale e linjs n
N/ST. A:
Futet nga jasht brenda poligonit t jashtm dhe vazhdon futet dhe brenda
poligonit t brndshm nj nj koh me pak sesa mbajtja e kohs t specifikuar,
ateher ky rast konsiderohet si lidhje e shkurtr.
Futet brnda poligjonit t jashtm pa hyr brnda poligonit t brndshm dhe
qendron ne kete zone me gjate se mbajtja e kohes specifike konsiderohet si
lkundje e paqndrueshme.
Futet brnda poligonit t jashtm por nuk arrin t futet brnda poligonit t
brndshm, konsiderohet lkundje e qndrueshme.
9.2 Llogaritja e vlerave t impedancs s burimit

T gjith vlerat e impdancave jan n njsi relative baz prkatsisht: Un = 230 kV, dhe
Sn = 100 MVA, dhe Znbaze = 529 ohm.
81
Impedanca
Z - N/ST. B
Vlera n.r.b.
0.01487.4
0.043 86.3
Z N/ST. A
0.340 86.3
Zona 1
0.03481.7
Procedura e llogaritjeve
Vlera e impedancs sipas teorems s Thevenin n
zbarn nN/ST. B 230 kV. Ajo sht prfituar nga
llogaritja e programit Matlab n regjimin e vendosur
n linjat L1 dhe L2 t stakuara
Impedanca e linjs siguruar nga parametrat
konstruktiv t linjs s fuqis
Vlera e impedancs s trasformatorit t fuqis plus
vlern mesatare t reaktancs tranzitore t
gjeneratorit n drejtim t akseve d dhe q (Z T + Xef).
Kushtet e daljes nga sinkronizimi mund t arrihen
gjat rritjes n mnyr t fuqishme t flukseve nga
N/ST. A nN/ST. B, p.sh. kur t katr gjeneratort jan
nn ngarkes. Vlera e llogaritur e impedancs e nj
blloku t vetm trasformator gjenerator jan
prdorur pr rastin e nj skenari me lkundje t
paqndrueshme n nj bllok t vetm n pun me
ngarkes.
Zona 1 mbulim i L1. Jo e rndsishme pasi linja sht
e pajisur me nj kanal komunikimi pr qllime
mbrojtse. Nse gjurma e impedancs do t kalonte
prmes
impedancs s linjs prania e kanalit
komunikues pr qllime mbrojtse do ta kyte linjen
me shpejtsi t lart pavarsisht tarimeve t zons s
par.
Disa simulime dinamike t interkonjeksionit N/ST. A N/ST. B jan simuluar duke

prdorur modelin e studimit t plot sic sht paraqitur nga skema principale e treguar n
figurn 9.1. Jan paraqitur rrezultate nga dy skenare, lkundje t qndrueshme dhe
lkundje t paqndrueshme, kto jan prezantuar pr t ilustruar procedurat pr tarimin e
mbrojtjes nga dalja nga sinkronizimi. N t dy skenaret ngarkesa para simulimit t
dmtimit me lidhje t shkurtr sht 0.35 n.r.b. Si ngacmim sht simuluar nj lidhje e
shkurtr 3 fazore pran N/ST. A n zbarn q lidhet L2.
Lidhja e shkurtr sht mbajtur e kyur pr nj koh relativisht t gjat krahasur me
kohn normale q i duhet sistemit t mbrojtjes rele pr t stakuar lidhjen e shkurtr, kjo
pr arsye t simuluar nj kyje nga refuzimi i celsit t fuqis. kyja e L2 nga t dy
kraht izolon lidhjen e shkurtr. Sidoqoft koha e stakimit t linjes ishte dicka m e
shkurtr (rreth nj cikl) pr skenarin me lkundje t qndrueshme krahasuar me at me
lkundje te paqndrueshme. N kt mnyr n skenarin me lkundje tqndrueshme
rasti m i keq sht simuluar. Linja L1 arrin t barti t gjith gjenerimin nga N/ST. A n
N/ST. B q ndoqi stakimin e L2. Kshtu impedanca e ngarkess pas lidhjes s shkurtr q
shikohet L1 n N/ST. A kishte vlern 175 n.r.b.
Rezultatet e studimit prfshijn trajektoren e impedancs pozitive ashtu sic shikohet nga
sistemi i mbrojts rele distancionale t linjs N/ST. A. Kto trajektore t impedancave
82
jan vendosur n diagramn R X pr t llogaritur procedurat e tarimeve t mbrojtjes s

daljes nga sinkronizimi. Figura 9.2 shfaq trajektoren e impedancs s dukshme pr rastin
e skenarit me lkundje stabl. Meqe para simulimit t lidhjes s shkurtr fluksi i fuqis
sht nga N/ST. A n N/ST.N B, impedanca e ngarkess e par nga releja n N/ST. A
gjindet ne anen pozitive te aksit R. Sidoqofte bashke, para dhe pas dmtimit vlerat e
impedancave jan jasht kufirit t aksit R t treguar n figur.
Sapo lidhja e shkurtr 3 fazore pran terminalit N/ST. A aplikohet vlera e impedancs
s dukshme kjo e paraqitur n planin R X, krcen menjher nga zona e ngarkess n
zonn shumpran origjins s ktij plani kordinativ. Gjat lidhjes s shkurtr fluksi i
fuqis ka drejtimin nga N/ST. A n N/ST. B dhe sht shum i limituar dhe kshtu
gjeneratort fillojn t prshpejtohen. Prshpejtimi i gjeneratorve vazhdon derisa L2
kyet dhe izolohet lidhja e shkurtr. Madhsia e ngarkess para ndodhjes s lidhjes s
shkurtr dhe koha e stakimit t L2 ndikon n madhsin e prshpejtimit. Me stakim t L2
impedanca e dukshme krcen nga pikat me kordinata (0.075; -0.02i) (n figur treguar
me shenjn ) n pikn me kordinata (0.04; -0.00i), ku lkundja ndryshon drejtimin e
saj dhe n fund zhvendoset n madhsin e ngarkess pas heqjes s lidhjes s shkurtr.
Figura 9.3 paraqet trajektoren e impendancs s dukshme pr nj situacion me dalje nga
sinkronizimi ose ndryshe me nj skenar kur lkundja sht e paqndrueshme, p.sh. kur
lidhja e shkurtr sht simuluar pr nj mbajtje kohe dicka m t gjat(rreth nj cikl)
sesa n rastin e nj lkundje t qndrueshme. N kt rast trajektorja e impendancs s
dukshme krcen nga pikat me kordinata ( 0.063; - 0.014) pas kyjes s L2 dhe fillon t
lvizi drejt origjins s planint R-X. N kt rast trajektorja kalon prmes trasfomatorit,
gjeneratort n N/ST. A tashm prballen me shkarjen e poleve dhe dalin nga
sinkronizimi me pjesn tjetr t sistemit q sht marr n studim prfaqsuar nga N/ST.
B.
Fig. 9.2 Diagrama R-X e interkonjeksionit N/ST. A N/ST. B pr skenarin me lkundje

stabl t energjis.
83
Fig. 9.3 Diagrama R X e interkonjeksionit N/ST. A N/ST. B pr skenarin me lkundje

jo stabl t energjis.
84
KAPITULLI X
SJELLJA DHE VLERESIMI I MBROJTJES
DISTANCIONALE GJAT PROCESIT TRANZITOR
ME NDIHM E MODELIT MATEMATIK
10.1 Modelimi i nj skeme prfaqsuese lkundjesh
Pr t analizuar sjelljen e mbrojtjes distancionale gjat procesit tranzitor kemi marr n
konsiderat nj sistem prej dy gjeneratorsh, ku secili gjenerator prfaqson burimin
ekuivalent t sistemit ku ai sht lokalizuar dhe linja trasmetuese sht linja q lidh dy
sistemet, bashkangjitur ksaj linje n t dy terminalet e saj jan vendosur (instaluar) dy
relet numerike distancionale. Secila nga kto rele prfaqsohet nga modelet matematike
t prfaqsuara n programin profesinal t llogaritjes s flukseve NEPLAN. Ky program
disponohet i licensuar nga Departamenti i Sisteme Elektrike t Fuqis, dhe programi ka t
aktivizuara t gjitha modulet e sistemit t mbrojtes rele. N kapitullin e mparshm u
diskutua mbi mnyren e perftimit t ksaj skeme ekuivalente nga dy sisteme apo
nnsisteme t cilat lidhen me nj linj interkonjektuese. N baz ksaj metode cilado
qoft topologjia e sistemit sht e mundur ndrtimi i skems ekuivalente s fuqis, kjo
bhet me qllim q n qndr t vmendjes t vendoset linja e fuqis q ndan kto dy
sisteme dhe kjo ka n fokus pr studim ndikimin q ka mbrojtja rele distancionale n
qndrueshmerin e SEF ekuivalent, ku si theksohet kjo mbrojte distancionale sht e
instaluar n t dy terminalet e ksaj linje. Linja e fuqis n objektin e saj mund t prbj
cilndo linje trasmetuese fuqie t SEF, linje pr t ciln mund t jemi t interesuar pr t
vlersuar efektin/ndikimin dhe sjelljen e mbrojtjes distancionale nga impakti i
qndrueshmrise s vet SEF. Pr qllime simuluse sht marr n konsiderate skema
elektrike si tregohet n figurn 10.1.
E A
A
X AS
UC
UD
Z L Z L
EB 0
X BS
Fig. 10.1 Modeli i dy sistemeve t ndrlidhur me nj linj fuqie

Pr qarkun e treguar n figurn 1 kan rryma q kalon n linjen ndrlidhse ka vlern:
I
E A E B 0
jX A S 85
Z L jX B S
(10.1)
Ndrsa vlera e tensionit n pikn C, lokalitet ku sht vendosur releja distancionale sht:
U C E A jX AS I
(10.2)
Vlera i impedancs si shikohet n koh reale nga releja distancionale e instaluar n

pikn C sht:
ZC
U C E A
jX AS
I
I
(10.3)
Pas trasformimeve t njpasnjshme ekuivalente vlera e impedancs Zc e vlersuar n

funksion t dy fazorve t dy burimeve ekuivalente, impedans s linjs ndrlidhse dhe
vlerave t impedancs s sistemit n t majt dhe sistemit n t djath sht:
Z C jX AS jX AS Z L jX BS
E A
E A EB (10.4)
N figurn 10.2 sht paraqitur pas simulimeve ligjshmria e ndryshimit t trajektores Zc

pr t gjiht variantet e mundshme t ndryshueshmrive t parametrave t SEF. Nga
grafiku mund t vrehen tre kurba tipike t lkudjeve q prfaqsojn tre bashksi
prfaqsuese t lkundjeve q mund t ngasin n sistemin SEF t marr n shqyrtim.
Bashksia e par e familjes s lkundjeve i takon rastit kur
>
pr knde
lkundjesh nga deri n
. Bashksia e dyt e familjes s lkundjeve i takon rastit
kur
=
pr knde lkundjesh nga deri n
. Bashksia e tret e familjes s
lkundjeve i takon rastit kur
<
pr knde lkundjesh nga deri n
.
0,15
180
E A EB
90
0,1
60
Xc
0,05
E A EB
350
TrajektorjaZ C
-0,05
E A EB
-0,1
-0,25
-0,2
-0,15
-0,1
-0,05
0,05
Rc
0,1
0,15
Fig. 10.2 Vlersimi i sjelljes s mbrojtjes distancionale gjat procesit tranzitor me

ndihmn e simulimit me an t modelit matematik.
86
10.2 Skema e Zgjedhur pr Simulin n Programin NEPLAN

Skema e zgjedhur pr simulimin e modelit matematik me ndihmn e programit NEPLAN
i takon rastit me dy nnstacione fuqie t emeruara prkatsisht: Nnstacioni A dhe
Nnstacioni B. Parametrat elektrik t zgjedhur pr kto dy sisteme, ku secili sistem
prafqsohet nga nj burim ushqimi ekuivalent dhe midis tyre ndodhet linja e fuqis q
ndrlidh kto dy sisteme jan:
Gjeneratori Nr.1:
Nnstacioni A
Trasformatori i fuqis Nr.1:
Sn=100MVA
Un=20kV
Gjeneratori Nr. 2:
Un1=20kV
Un2=230kV
Sn=900MVA
Uk(1)%=15% Uk(0)%=15%
Gruplidhja - YNyn0
Nnstacioni B
Trasformatori I fuqis Nr.2:
Sn=100MVA
Un=20kV
Linja:
Un1=20kV
Un2=230kV
Sn=900MVA
Uk(1)%=15%
Uk(0)%=15%
Gruplidhja - YNyn0
Linja trasmetuese e fuqis
Gjatsia Linjs = 25 km (linj e shkurtr)

Un= 230 kV
R(1)=0 om/km
R(0)= 0.1587 ohm/km
X(1)=0.529 ohm/km
X(0)= 1.587 ohm/km
Tabela 10.1 Parametrat e sistemit t marr n konsiderat pr simulim
Relet distancionale jan t instaluara n t dy terminalet e linjs s fuqis terminale q
lidhen n zbarat prkatse. Relete distancionale prfaqsohen nga modeli matematik i cili
materializon sjelljen dhe ndrveprimin e nj releje mumerike. Skema baz sht e
ndrtuar me nj ndrfaqe mjaft user friendy ku krijohet mundsia q t operohet n t
njjtn mnyre me nj prqasje t mjaft t madhe si dhe mundsohet operimi dhe
87
konfigurimi i releve t tilla n modelet fizike dhe jo vetm n modelet fizike laboratorike
por dhe n relet reale t instalura n nyje kye t SEF.
Fig. 10.3 Skema zgjedhur pr simulim pr rastin e dy sistemeve t ndrlidhura me nj

linj fuqie
Pr t marr n konsiderat sjelljen dhe vlersimin e mbrojtes distancionale mbi bazn e
modelit matematik kemi marr n konsiderat skenar ngacmimi ku kemi modeluar
madhsit dhe llojin e ngamimit q futen n program. Pr t simuluar procesin kalimtar
n skemn eletrike t ndrtuar m sipr kemi zgjedhur si ngacimim nj lidhje t shkurtr
3 fazore n zbarat e gjeneratorit 1, ku skenari i ngacmimit jepet sipas tabels 10.2:
Emrtimi
Ngamimi
Koha (sekonda)
Zbara1
Lidhje e shkurtr tre fazore
0.200000
Gen1
kyje e Gen1
0.210000
Zbara1
Pastrimi i lidhjes s shkurtr tre fazore
0.260000
Gen1
Kyja e Gen1.
0.300000
Tabela 10.2. Skenari i ngacmimit/shqetsimit me dmtim n zbarn 1

N figurn numr 10.4 tregohet paraqitja grafike e skenarit t ngacmimit/shqetsimit t
msiprm t konfiguruar nga programi llogarits.
88
Fig. 10.4 Paraqitja nga programi llogarits i ngamimeve/shqetsimeve t konfiguruara

pr skemn e figurs 10.1
N tabin e msiprm grupi q tregon konfigurimin pr kt rast i takon grupit i cili ka t
shnuar shenjn tik. N skemn e msiprme tregohen emrtimet pr BUS 1
prkatsisht zbara 1, ku n krah t saj komentohet pr nj konfigurim me dmtim me
lidhje t shkurtr 3 fazore n kohn 0.20 sekonda, hapi pasonjs kyja e GEN 1
prkatsisht e gjeneratorit 1 n kohn 0.21 sek, n hapin pasonjs t BUS 1 pastrimi i
lidhjs s shkurtr n astin 0.26 sekonda dhe hapi pasonjs sht rikyja e gjeneratorit
GEN 1 n castin 0.30 sekonda. Kto ngacmime n skemn e msiprme paraqesin nj
situacion ku lidhja e shkurtr/ngacmimi ndodh pas reles s instaluar n zbarn 1.
Para s t nisim simulimin jan kryer konfigurimet mbi zonat mbrojtse t reles
distancionale t instaluar n zbarn 1. N figurn 10.5 tregohet ndrfaqa e konfigurimit t
reles distancionale. N kt ndrfaqe mundsohet konfigurimi i t gjith parametrave t
reles distancionale.
Fig. 10.5 Ndfaqa e konfigurimit t parametrave t reles distancionale
89
Ndrfaqa e konfigurimit t parametrave t mundson konfigurimin e parametrave t

reles t till si "inpute p.sh. konfigurimi i koeficienteve t trasformatve mats t
tensionit dhe rryms, vlerat n sekondaret e trasformatve mats, zgjedhja e forms s
karakteristikave s zonave mbrojtse rrethore apo poligone, konfigurimin e mnyrs s
veprimit n kyje t reles etj.
Fig. 10.6 Ndrfaqa e konfigurimit t zonave t mbrojtes

Ndrfaqa t krijon mundsin e editimit t secils zone mbrojtje n planin kompleks ku
secila nga zonat mund t zgjidhet t jet aktive ose jo. Gjithashtu n kt nivel programi
mundson dhe konfigurimin e mbrojtes nga lkundjet dhe zgjedhjen/konfigurimin e
zons mbrojtse ndaj lkundjeve.
Fig. 10.7 Ndrfaqa e konfigurimit t zons s par

Kjo ndrfaqe t krijon mundsin e konfigurimit t zeciles zon duke mundsuar editimin
e kordintave dhe duke mundsuar kshtu nj fleksibilitet n zgjedhjen zonave mbrojtse.
90
N figurn 10.7 sht zgjedhur pr paraqitje n procesin e konfigurimit zona e par

mbrojtse me karakteristikat poligoniale.
Fig. 10.8 Ndrfaqa e konfigurimit t zons s par t zgjeruar

N figurn 10.8 tregohet konfigurimi i ndrfaqes s zons s par t zgjeruar.
Karakteristika e zgjedhur sht e forms poligoniale dhe e orientuar n drejtimin
forward. Ndrfaqa krijon mundesi edituese me nje fleksibilitet t natyres user
friendly
Fig. 10.9 Ndrfaqa e paraqitjes s rrezultateve

N figurn 10.9 sht paraqitur drfaqa ku mundsohet konfigurimi i outputeve t cilet
pasi prpunohen nga program llogarits nxirren pr paraqitje n trajt grafike n monitor
apo pr printim. Nga procesi i simulimit jan zgjedhur pr paraqitje prkatsisht,
ligjshmria e ndryshimit t vlers efektive t tensionit n planin e kohs, ligjshmeria e
91
ndryshimit t vlers efektive t rryms n planin e kohs, madhesi kto q shrbejn si

inpute n terminalet e reles distancionale. Gjithashtu jan zgjedhur pr paraqitje t
rrezultateve dhe outputet binare t reles distancionale n planin e kohs . (ouptutet nga
modeli matematik i reles distancionale). Si outpute binare jan zgjedhur pr paraqitje
grafike komanda Pick Up dhe komanda Trip q iniciohen nga releja distancionale.
Gjithashtu pr paraqitje grafike n monitor jan zgjedhur dhe paraqitja e ligjshmrise s
impedancs s plot, rezistencs aktive dhe rezistencs reaktive n planin e kohs. N
figurn 10.10 jan paraqitur rrezultatet e prftuara pas simulimit.
Fig. 10.10 Paraqitja n trajt grafike e rrezultateve t prftuara pas simulimit

Skenari i simuluar ka pr qllim t simuloj nj situacion ngacmimi n rrjetin e
prfaqsuar nga dy sisteme t ndrlidhura njeri me tjetrin me nj linje interkonjektuese.
Lloji i ngacmimit t zgjedhur prfaqson nj ngacmim/shqetsim i cili sht i nj
kategorie me rastin kur sht prezente nj lidhje e shkurtr 3 fazore dhe sistemi i mbrojtes
rele vepron duke izoluar lidhjen e shkurtr me nxjerrjen e impuseve pr stakimin e
celesave t fuqis q ushqejn kt lidhje t shkurtr. Meqense pjesa me e madhe e
lidhjeve t shkurtra n sistem jan t paqndrueshme, d.m.th q pas heqjes s tensionit t
q ushqen kt lidhje t shkurtr, lsh shuhet dhe me pas ajo nuk sht m prezente n
momentin e rikycjes / rienergjizimit s qarkut t fuqis. Ky lloj skenari sht marr n
konsiderate dhe pr t sjell se si do t reagonte sistemi i mbrojtes rele n nje situacion
me dalje nga sinkronizimi si sht dhe momenti i ckycjes s gjeneratorit nr.1 dhe me pas
rikyja e tij n sinkronizem me rrjetin e fuqis.
M posht prshkruhen n mnyr t detajuar proceset fizike q ndodhin gjat proceve
kalimtare q nga momenti i shfaqes s ngamimit dhe m pas heqjes s ngacmimit t
jashtm n sistemet elektrike t modeluar nga dy nje njsi gjeneratorike, sisteme
burimesh q prfaqsojn n mnyre ekuivante seciln pjse/an prkatse t sistemeve
q lidhen nga nje linje q bart energjine q prcillet midis ktyre dy sistemeve. N fokus
t ksaj sjellje sht sjellja ndaj procesit kalimtar, ku vlersimi sasior i ktij procesi bhet
nprmjet outputeve q gjenerohen nga modeli matematik q prfaqson relete
numerike distancionale q jan t isntaluar n secilin terminal t linjs s fuqis.
92
Fig. 10.11 a) Grafiku i ndryshimit t vlers efektive t rryms, b) Grafiku i ndryshimit t

vlers efektive t tensionit
N tabeln 10.3 jepen detaje dhe komente mbi profilin e tensioneve/rrymave t paraqitura
grafikisht n korrespondece me emertimet e bra n grafikt prkats:
Emrtimi
Ngamimi
Koha
(sekonda)
Zbara1
0.200000
Pika 1&2
(komente)
asti i kohs t = 0.20 sekonda sht momenti i injektimit t

lidhjes s shkurtr 3-fazore, lidhje e shkuter e cila simulohet
n zbarat ku sht lidhur gjeneratori 1. Gjeneratori 1 i
sht fizikisht me pran lidhjes s shkurtr 3-fazore, ky
gjenerator s bashku me gjeneratorin tjetr t instaluar n
skajin tjetr t linjs ushqejn s bashku kt lidhje t
shkurtr. Madhsia e rryms s lidhjes s shkurtr 3 fazore
q bartet nga gjeneratori 1 sht me e madhe n vlere sesa
madhsia e rryms s lidhjes s shkurtr 3 fazore q bartet
nga gjeneratori 2, kjo diferenc vjen pasi linja
interkonjuktuese me reaktancn e saj kufizon disi rrymn e
lidhjes s shkurtr q ushqehet nga gjeneratori 2.
Gen1
kyje e Gen1
Pika 3&4
(komente)
Ky moment kyje sht simuluar qllimisht pr t krijuar

nj skenar me dalje nga sinkronizimi dhe pr t par e
vlersuar sjelljen e mbrojtes distancionale t instaluar n
terminalin e linjs interkonjektuese, prkatsisht terminali i
0.210000
93
ksaj linje i lidhur n zbarn 1. Lidhja e shkurtr 3 fazore

qllimisht sht injekutar nga simulimet pas reles
distancionale t instaluar n terminalin e linjs.
N grafikun e figurs 10.11.a, rryma e gjeneratori 1 sht
treguar vijen me ngjyren blu, ndrsa rryma e gjeneratorit 2
sht treguar me vijn me ngjyre t kuqe, ndrsa n figurn
10.11.b sht treguar profili/ligjshmria e ndryshimit t
tensionit n zbarn 1.
Profili i tensionit n zbarn 1 mund t prshkruhet si m
posht:
Para lidhjes s shkurtr 3 fazore niveli i tensionit n kt
zbare sht n madhsin 1.02, sapo lidhja e shkrurter sht
prezente n intervalin kur kjo lidhje e shkurtr prezente
ushqehet nga t dy gjeneratort vlera e tensionit shkon n
madhesin 0.05. Pas kyjes s gjeneratorit 1 n astin t =
0.21 sekonda vlera e tensionit shkon n madhsin 0.3, ky
ndryshim n profilin e tensionit n zbarn 1 ndodh pr
arsye s n kt moment lidhja e shkurtr 3 fazore prsri
prezente tashm ushqehet vetm nga gjeneratori 2 dhe kjo
rrym kufizohet nga madhsia e reaktancs s linjs
interkonjektuese. Vihet re sa ka nj prputhje n
korrespondencn logjike midis ndryshueshmris /
ligshmris s profilit t rryms n koh n grafikun e
figurs 10.11.a
dhe profilit t ndryshueshmris /
ligjshmris s tensionit n koh n figurn 10.11.b.
Zbara1
Pika 5&6
(komente)
N kt moment lidhja e shkurtr 3 fazore hiqet nga t qenit

prezente dhe aktive (sipas skenarit t simuluar dhe t
parakonfiguruar) dhe shikohet s profili i ndryshimit t
ligjshmris s vlers efektive t tensionit n zbarn 1
ndryshon n kt moment, dhe ky ndryshim prkon me
ndryshim q bhet n skena , mq n kt ast nuk ka m
lidhje t shkurtr prezente q do ulte tensionin. N kt
moment vlera e tensionit krcen nga vlera 0.30 n vlern
0.95. (kjo vler sht trsisht e pritshme pasi n kt
interval zbara 1 ushqehet me tension vtm nga gjeneratori
2, e ndrsa n kt interval gjeneratori 1 sht i kyur,
kujtojm ktu q para rregjimit t lidhjes s shkurtr vlera e
tensionit n kt zbar me t dy gjeneratort e kyur n t
ishte 1.02.)
94
0.260000
Gen1
Kyja e Gen1.
0.300000
Pika 6&7
(komente)
N kt moment t dy gjeneratort jan t lidhur n zbarn

1 dhe ushqejn kt zbar t dy s bashku. Vem re s profili
tensionit n kt zbar ndryshon gradualisht (si pasoj e
veprimit t sistemit t rregullimit automatik t tensionit) dhe
n kohn 0.60 sekonda tensioni n kt zbar merr vleren
1.02, n t njjtn madhsi q kishte para nisjes s procesit
kalimtar t simuluar.
Tabela 10.3 Komente/detaje mbi pershkrimin e proceseve kalimtare tension / rrym t

ilustruara grafikisht
Fig. 10.12 a) Grafiku i ndryshimit t ligjshmerise s impedances si shikohet (llogaritur)

nga releja n terminalin 1, b) Grafiku i ndryshimit t ligjshmris s impedancs si
shikohet (llogaritur) nga releja n terminalin 2
N tabeln 10.3 jepen detaje dhe komente mbi profilin e impedancave t paraqitura
grafikisht n figurn 10.12.a dhe 10.12.b
Emrtimi
Ngamimi
Koha
(sekonda)
Zbara1
0.200000
Pika 1&2
(komente)
asti i kohs t = 0.20 sekonda q prkon me kohn kur

injektohet lidhja e shkurtr 3 fazore n zbarat 1, nga
paraqitja grafike vrehet nj ndryshim me krim i
impedances s q shikohet nga releja distancionale. N
grafikun e figurs 10.12.a sht paraqitur ligjshmeria e
ndryshimit t impedancs prkatsisht Z1, R1, dhe X1, si
95
shifet nga releja distancionale e instaluar n termialin 1,

dhe n grafikun e figurs 10.12.b sht paraqitur
ligjshmria e ndryshimit t impedancs prkatsisht Z2, R2,
dhe X2 si shifet nga releja distancionale e instaluar n
terminalin 2. Ktu vihet re nj korrespondenc midis
ligjshmrive t paraqitura n grafikun e figurave 10.11.a
dhe 10.11.a dhe gjithashtu dhe figurave 10.11.b dhe
10.12.b.
Gen1
kyje e Gen1
0.210000
Pika 3&4
(komente)
kyja e gjeneratori 1 nuk ndikon n ndryshimin e

madhsis s impedancs q shikohet nga pas reles
distancionale e instaluar n terminalin 1 dhe n mnyr t
drejteprdrejt nga releja distancionale e instaluar n
terminalin 2. Ky mos-ndryshim (qndrim konstant i
impedancs n kt interval kohe) i madhsis s ksaj
impedance ashtu si shikohet nga t dy relet distancionale
lidhet me faktin s n kt ast kohe lidhja e shkurtr sht
prezente dhe aktive dhe nje lidhje e shkurtr me rezistence
zero dhe kjo sqaron dhe faktin pse kyja e gjeneratorit 1 n
kt interval nuk sjell ndryshimin n madhsi t vlers s
impedancs s plot q shikohet/vlrsohet nga t dy relet.
Zbara1
Pastrimi i lidhjes s shkurtr 3- fazore
Pika 5&6
(komente)
Kto pika prkasin me astin kur pastrohet lidhja e shkurtr

3 fazore. Ktu verejm q impecanca q shikohet nga t dy
relet rritet duke krcyer me hop dhe duke vijuar
trajektoren e saj nn zonn para s t ndodhte dmtimi. Ky
ndryshim i gjurms s trajektores vjen si pasoj e ndyshimit
t madhsive t tensionit dhe rryms si pasoj e ndryshimit
t impedancs s dmtimit.
Gen1
Kyja e Gen1.
Pika 6&7
(komente)
Kjo gjurm e trajektores e paraqitur n planin e kohs

shfaq nj ndryshueshmri t madhsis s vlers s
impedancs n funksion t kohs. Kjo ligjshmri
ndryshueshmrie korrespondon me ligjshmrin e
ndryshimit t tensionit/rryms q bhet nga sistemet e
rregullimit automatik derisa prfundon procesi kalimtar dhe
bhet kalimi n rregjimin e vendosur t puns.
0.260000
0.300000
96
Tabela 10.4 Komente/detaje mbi prshkrimin e proceseve kalimtare dhe procesimin e

prpunuar nga modeli matematik i reles distancionale
Fig.10.13 Paraqitja grafike e gjendjes s outputeve n funksion t kohs t reles

distancionale a) digrama pr relen distancionale e instaluar n terminalin 1
b) diagram relen distancionale e instaluar n terminalin 2
Emrtimi
Ngamimi
Koha
(sekonda)
Zbara1
0.200000
Pika 1&2
(komente)
asti i kohs t = 0.20 sekonda q prkon me kohen kur

injektohet lidhja e shkurtr 3 fazore n zbarat 1, nga
paraqitja grafike verehet nje ndryshim i gjendjes s
ouputeve t reles, ketu ndryshimi daljes s reles
distancionale nga gjendja 0 n gjndjen 1 i prket
karakteristiks s dedektimit t anomalis prkatsisht:
rastit me lidhje t shkurtr 3 fazor, ku releja e dedekton
lidhjen e shkurtr duke aktivizuar sinjalin n dalje nn
statusin Pickup por nuk vepron n kyje . Statusi n
dalje Pickup dedektohet nga t dy relet e vedosura n t
dy terminalet e linjs s fuqis, prkatsisht grafiku i
figurs 10.13.a i prket statusit t daljes s reles
distancionale t lokalizuar n terminalin 1 dhe grafiku i
figurs 10.13.b i prket statusit t daljes s reles
distancionale t lokalizuar n terminalin 2.
97
Gen1
kyje e Gen1
0.210000
Pika 3&4
(komente)
kyja e gjeneratori 1 nuk ndikon n ndryshimin e statusit

t outputitt dy releve distancionale, kto dy pika n
grafik jan ilustruar me pikat t shnuara prkatsisht 3
dhe 4. Gjat ktij asti nga modeli matemaik i reles
distancionale tregon s releja nuk ndryshon ndryshon
gjendjen outputeve t saj.
Zbara1
Pika 5&6
(komente)
Kto pika prkasin me astin kur pastrohet lidhja e shkurtr

3 fazore. Nga modeli matematik i reles distancionale n
marrim prgjigjen s n kt ast pr t = 0.26 sekonda
vrejme q statusi i daljes binare pickup ndryshon
gjendjen nga gjendja binare 1, trigerohet n gjendjen
binare 0. Ky ndryshim gjendje sjell dhe anullimin t
ndryshimit t statusit binar t sinjalit trip, pra tashm kjo
komand nuk gjenerohet nga modeli matemaik i reles
distancionale.
Gen1
Kyja e Gen1.
Pika 6&7
(komente)
Kto pika nuk paraqesin asnj ndryshim t gjendjes s

outputeve t reles, pas astit t = 0.30 sekonda procesi
kalimtar vijon dhe shkon drejt prfundimit dhe shkohet drejt
nj regjimi t ri t vendour.
0.260000
0.300000
Tabela 10.5 Komente / detaje mbi prshkrimin e proceseve kalimtare dhe ndrveprimin /
prgjigjen q jepet nga modeli matematik i releve distancionale
Pas ekzekutimit t modelit matematik n personal komjutr dhe prshkrimeve t dukurive
t bra m sipr vrejm q t gjith dukurit e prshkruara, t gjith ligjshmrit e
prftuara nga ana numerike jan paraqitur n planin e kohs. Esht e kuptueshme q
releja operon mbi bazn e kohs por vlersimi i sjelljes s saj del n pah gjat
interpretimit t gjurms q prshkon trajektorja e impedancs n planin kompleks Z.
Moduli q sht zgjedhur pr simulim mundson q me disa veprime teknike ekstra dhe
me ndihmn e programeve procesuese inxhinerike si sht programi MATLAB t
mundsohet procesimi i mtejshm duke krijuar nj tabllo ku t ilustrojm gjurmn q
prshkron trajektorja e impedancs Z ashtu si shikohet nga dy relete distancionale t
prfaqsuara nga modelet matematike prkatse. Programi i llogaritjes s flukseve
NEPLAN na mundson q t eksportojm grafiket e msiprm n trajtn tabelore si
tregohet n tabeln 10.5.
98
Tabela 10.6. Paraqitja tabelore e rrezultateve n planin e kohs

N tabeln 10.6 sht treguar nj fragment i eksportimit t rrezultateve n trajtn
tabelore. N kt tabel me prmasa t konsiderushme tregohen variblat n funksion t
kohs. Vihet re s gjat procesimit modeli matematik q mundson simulimin numerik q
operon me vlersime t funksionit t variablit koh me hapin =
sekonda.
Modeli matematik jep prgjigje n trajtn tabelore duke dhn vlerat e llogaritura
korrente t pozicioneve t vektorve t tensionit dhe rryms n t dy terminalet ku jan
instaluar / vendosur t dy relet distancionale.
Prkatsisht n tabel jan paraqitur pozicioni i vektorit t rryms n korrespondenc n

vlern prkatse ku jepet prbri vlera korrente nga prllogaritja n at moment kohe,
ku prkatsisht prbri sht dhn amplituda e ktij vektori n kt moment kohe dhe
kndi q sht pozicionuar ky vektor n at cast kohe.
E njjta llogjike ndiqet dhe pr vektorin e tensionit ku jepet po prbri n vijim vlera
korrente nga prllogaritja n at moment kohe. M tej sht dhn n trajt tabelore
vlerat e rezistencave R1 dhe X1. N mnyr analgoge tabela vijon pr t njjtat parametra
dhe pr relen distancionale t instaluar n terminalin B.
Me tabeln e figurs 10.6 me prmasa [
], ku m sipr
] [
kemi treguar vetm nj copz t ksaj tabele me prmasa tepr t mdha e eksportojm
pr procesim t mtejshm n ambientin e gjuhs s programimit t nivelit t lart
MATLAB.
99
Nga ky ambient programimi mundsojm paraqitjen n trajt diagrame t trajektoreve s

impedancave si shihen nga dy relete distancionale t instaluara n dy terminalet e linjs
interkonjektuese. Figura 10.14 paraqet gjurmt e trajektoreve t impedancs Z
prkatsisht gjurma e trajektores s mbrojtjes distancionale MD1 dhe mbrojtjes
distancionale MD2.
Fig. 10.14 Gjurmt e trajektorve t impecancave si shikohen nga relet distancionale

MD1 dh MD2.
N analiz t detajuar sht marr n konsiderat trajektorja e prshkruar nga modeli
matematik i mbrojtes distancionale 1 dhe mbrojtjes distancionale 2. Pikat 1& 2 prkojn
me astin pr t = 0.20 sekonda q prkon me kohn kur injektohet lidhja e shkurtr 3
fazore n zbarn 1. Nga diagrama vrejm q trajektorja lviz nga pika 1 n pikn 2 n
drejtim t qndrs s planit kompleks, kjo gjurm lvizje n kt drejtim shkon drejt
qndrs s koordinatave t planit komples pasi vet lidhja e shkurtr e injektuar nga
simulimi sht me rezistenc zero. Koha t = 0.21 sekonda sht asti kur kur kryhet
kyja e gjeneratorit 1, ku n diagramn q paraqet gjurmn e trajektores n planin
kompleks jan shnuar pikat prkatsisht me numrat 3& 4. Pastrimi i lidhjes s shkurtr
kryhet n astin e kohs t = 0.26 sekonda dhe n diagramn e paraqitur n planin komples
figura 10.13, kto momente jan shnuar prkatsiht me 5& 6. N momentet pasonjse
prkatsisht momentet n pikat 6& 7 jan momentet kur procesi kalimtar po vijon dhe
shkon drejt nje rregjimi t tjetr t vendosur, n diagram pika 7 paraqet fundin e gjurms
s trajektores s vrojtuar n intervalin kohor t marr n konsiderat nga simulimi i kryer.
N kt kapitull u kryen simulime dhe nga simulimet u prftuan rrezultate, rrezultate mbi
bazn e t cilave mund t vlersojm sjelljen e mbrojts distancioanle t instaluar n dy
100
terminalet e linjs s fuqis, ku prkatsisht n kto dy terminale jan lidhur dy

gjenerator q prfaqsojn dy sisteme fuqis.
Modeli matematik i prfaqsuar nga nj ambient prfaqsues me filozofin: user
friendy & drag and drop, me gjuhn e programimit t nivelit t larte, sht softi
aplikativ NEPLAN. Ky soft aplikativ sht nj program professional i licensuar, license e
disponuar n pronsi t Fakultetit t Inxhineris Elektrike, Departamentit t Sistemeve
Elektrike t Fuqis. Programi NEPLAN si program baz sht program q kryen
llogaritjen e flukseve t fuqis, ai ka t implementuar krahas modeleve / moduleve
matematike profesionale t elementeve tradicionale t fuqis si: linja e fuqis;
trasformatort e fuqis; gjeneratort sinkron; elsat e fuqis; zbarat lidhse; edhe
modele / module matematike profesionale ekstra po ashtu t licensuara si modulet
Power System Protection dhe modulin Simpow. Ekzekutimi i programit t licensuar
sht mundsuar pran Laboratorit t Sistemeve Elektrike t Fuqis dhe Laboratorit t
Mbrojtjes Rele pran Deparatamentit t Sistemeve Elektrike t Fuqis, Fakultetit t
Inxhineris Elektrike, Tiran.
Konluzione dhe prfundime mbi simulimin me ndihmn e modeleve matematike t reles
distancionale.
Mbrotja Distancionale Numerike e bashkangjitur moduleve t programit

NEPLAN prbn nj mjet efikas n vlersimin e sjelljes s sistemit elektrik t
fuqis gjat rregimeve tranzitore.
Simulimet numerike mund t kryhen me modele reale t sistemit elektromagnetik,
ku mundsohet vlersimi i sjelljes s sistemit mbrojts, n kontributin e tij pr
rritjen e qndrueshmris dhe siguris s Sistemit Elektrik t Fuqis
Nga simulimet konstatojm q megjithese trajektorja e impedancs q procesohet
nga releja, trajektorja e paraqitur n planin kompleks futet n zonn e par t
reles prseri releja distancionale nuk vepron n kyje ndryshe nga sa do t
veprone n nj situacion t till nj rele konvencionale. Ky mosveprim i
dedikohet algoritmeve q procesojn n koh reale variablat inpute t reles
distancionale, algoritme q principalisht jan trajtuar n kapitujt e mparshm.
Releja vepron pasi ajo ka procesuar e vlersuar logjikisht n kohe reale funksionet
komplekse matematike t cilat implementojn kondita pune optimale, kto
kondita jan t materializuara n nj algoritm i cili ekzekutohet n memorien e
reles numerike.
Mosveprimi i reles pr rastin me skenar ngacmimi / shqetsimi n sistemin e
modeluar siguron pandrprejen me energji elektrike t konsumatorve q ndodhen
n t dy kraht e sistemeve q ndahen nga linja e fuqis, ky rrezultat na shpie n
konkluzionin e rndsishm s mbrojtja rele numerike n kt rast shpie n rritjen
e qndrushmris s sistemeve eletrike t fuqis, duke rritur besueshmrin n
aktrimin me veprime/mosveprime t sakta t saj gjat proceseve kalimtare n
SEF normale dhe jonormale.
Relet distancionale numerike japin nj prgjigje t nj natyre krejtsit t
ndryshme krahasuar me aktrimin nn t njjtat kushte dhe kondita t nj releje
elektromagnetike apo releje statike.
101
Prgjigja e nj releje distancionale numerike sht si pasoj e procesimit n koh

reale t variablave t hyrjes dhe vlersimin nga algoritmi i implementuar dhe
ekzektuar n procesoret dhe memoriet e ktyre releve.
Nga prgjigjet e simulimeve me modele matematike dhe atyre me modele fizike
rrezultatet perputhen dhe releja vepron drejt, d.m.th. modeli matematik q e
prfaqson relen numerike distancionale jep t njjtn prgjigje si dhe ai i
modelit fizik.
Nga simulimet marrim nj prputhje t rrezultave si nga modeli matematik i
ekzekutuar n personal kompjutr dhe modeli fizik i ekzekutuar me pajisjet n
laboratorin special pran e njsis s Operatorit t Sistemit t Trasmetimit.
102
KAPITULLI XI
VLERSIMI I SJELLJES S MBROJTJES
DISTANCIONALE GJAT PROCESIT TRANZITOR
ME NDIHMN E SIMULIMIT T MODELIT FIZIK.
11.1 Modelit fizik dhe elementt e tij prbrs
N kapitullin mparshm u kryen simulime mbi bazn e modeleve matematike numerike
duke mundsuar kshtu nj mjet pr vlersimin e sjelljes s mbrojtjes distancionale t dy
sistemeve t ndrlidhura me nj linj fuqie kur futej nj ngacmim / shqetsim sipas nj
skenari t paracaktuar.
Ndrsa ky kapitull ka n fokus kryerjen e simulimeve t mtejshme dhe prftimin e
rrezultateve nga kto simulime jo nprmjet modelit matematik t ekzekutuar n nj
personal kompjutr por nprmjet modelit fizik t prfaqsuar nga nj skem hadware
e disponuar pran Laboratorit profesional t Operatotit t Sistemit t Shprndarjes s
Republikes s Shqipris.
Modeli fizik i cili ndodhet n laboratorin e opertorit OST, prfaqson nj model t nj
sistemi mbrojts me baz mikroprocesorin si jan dhe vete relete numerike t instaluara
n sistemin elektrik t fuqis. Skema baz e simulimit e ndrtuar pr vlersimin e sjelljes
s mbrojtjes distancionale sht treguar n figurn 11.1.
Eksperimentet e paraqitura n kt kapitull jan t gjitha eksperimente t kryera n kt
laborator profesional. Vlersimi i sjelljes s mbrojtjes distancionale krahas vlersimit t
br mbi kto sjellje nga modelet matematike, synon q m tej me ndihemesn e
modeleve fizike ka pr qllim t prforcoj dhe vlersoj n mnyr m bindse dhe
shkencore rrezultatet e prftuara nga simulimet eksperimentale matematike/fizike me
qllim arritjen e konkluzione t sakta dhe t vrtetuara.
Pajisjet pr simulime fizike t disponuara nga nj Laborator shum Profesional si sht
ai pran operatorit OST, ku jan kryer simulimet laboratorike synojn nj prjekje me
qllim arritjen e rrezultateve e konkluzioneve shkencore sa m pran realitetit fizik ku n
vetvete vet sistemi elektrik i fuqis prbn nj realitet fizik i modeluar po nga nj model
fizik por n miniature. Pr t vlersuar sa m saktsisht prgjigjet e marra jan krijuar n
komplet skenarsh ku pas simulimit rrezultatet e prftuara jan marr pr analizim dhe
vlersim n nxjerrjen e konkluzioneve t nj krkimi shkencor.
Pajisjet laboratorike t disponuara nga Laboratori Qndror i OST jan instrumenta
moderne t manifakturuar nga kompani t mirnjohura n fushn e sistemit t mbrojtjes
rele, si sht kompania lider n fushn e Power System Protection kompania e
103
mirnjohur SIEMENS. Pajisja fizike kryesore e cila modelon modelin fizik t reles
distancionale dhe mundson ekzekutimin e skenarve sht manifakturim i kompanis
SIEMESN, modeli sht klas e releve distancionale t tipit 7SD xxx. Pr kryerjen e
eksperimentit fizik jan prdorur nj komplet pajisjesh profesionale, pajisje mbshtetse
pjes prbrse e stendave laboratorike funksionale pran ksaj qndre t specializuar.
N figurn 11.1 dhe figurn 11.2 tregohen bllokskemat principale t organizimit t
pajisjeve themelore dhe atyre mbshtetse pjes prbrse t stendave laboratorike t
shfrytzuara pr eksperimentet e kryera n kt laborator.
Krahas pajisjeve fizike q mundsojn ekzekutimin n nivel harware t skenarve
prkats ky laborator disponon po gjithashtu dhe programe profesionale t liensuara si
sht programi aplikativ DIGSI manifakturim po i kompanis SIEMENS. Versioni i
programit DIGSI i prdour pr eksperimentet e kryera sht ai i DIGSI 4.82, nj program
i liensuar i disponuar nga operatori OST. Ky program ekzekutohet n terminalin e PC
dhe sht pjes prbrse e algoritmit t ekzektuar t modelit matematik.
Fig. 11.1 Skema principale baz pr simulimet e modelit fizik

Shikojme q kjo skem e ndrtuar pr qllime simulimi sht e njjt si skem principale
me skemn e ndrtuar me ndihmn e modelit matematik t treguar n n kapitullin e
mparshm. N figurn 11.1 elementi me termin DPR (Distantional Protection Relay)
prfaqson modelin fizik dhe konkretisht sistemin e mbrojtjes distancionale n terminalet
e linjs q kryen lidhjen e dy sistemeve t fuqis t ndar nga linja. N sistemin e
mbrojtjes distancionale n laborator injektohen nga outputet e trasformatoveve mats t
tensionit dhe rryms ligjshmri t komanduara t ndryshimit t tensionit/rryms analoge
n terminalet input t sistemit mbrojts. CAD prfaqson ndrfaqen ku kryhet
konvertimi i sinjaleve nga Analoge n Dixhitale, (Converter Digital Analog), ndrsa
njsia CBO ndrfaqa ku kryhet konvertimi nga i sinjalve binare n dalje t reles
104
(Converter Binary Output), ku kjo ndrfaqe mundson komunikim e prgjigjeve q

merren nga DPR me terminalin e PC nprmjet nj busi komunikimi.
Fig. 11.2 Skemat e lidhje s moduleve komanduese dhe kontrolluese

N figurn 11.2 tregohen skemat e lidhjes n laborator t inputeve q injektojn
ligjishmrit e ndryshimit t variablave analoge n modelin fizik DPR. Ligjshmria dhe
amplituda e ktyre inputeve kontrollohen nga njsia kontrolluese CPM Controlled
Power Module e cila ndrfaqsohet nga terminali PC, ky n vetvete komunikon e
kontrollohet nga terminali PC e cila sht e lidhur me nj ndrfaqe komunikuese dhe me
nj software t kategoris user friendly. Gjithashtu njsia DPR komunikon me
terminalin PC ku n kt rast komunikimi mundsohet nga ndrfaqa CBO ku
mundsohet monitorimi mbi statuset e daljeve binare t DPR.
Prpara ekzekutimit t skenarve ku n veati do skenari jemi prjekur ti japim nj
qasje sa m reale t ngacmimeve / shqetsimeve q shfaqen n rrjetin e fuqis gjat puns
s tij, sht e nevoshme t kryhet konfigurimi i parametrave t rrjetit ku merr
informacione modeli fizik i cili prfaqson relen distancionale t klass 7SD. N figurn
11.3 sht treguar paraqitja skematike e emrtimit t sinjaleve analoge.
Fig. 11.3 Paraqitja skematike e sinjaleve analoge tension / rrym

105
Fig 11.4 Paraqitja skematike e impedancave

Vlerat nominale t trasformatorve mats jan konfiguruar si m posht:
1. Tranfsormatori i Rryms; [ primari: 400 A ] / [ sekondari: 1 A]
2. Transformatori i Tensionit; [ primari: 110 000 V ] / [ sekondari: 100 V]
Parametrat e linjs s fuqis e cila konsiderohet si linj e shkuter, linj q ndrlidh dy
sisteme fuqie njri me tjetrin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Kategoria: Linj ajrore

Tesioni Nominal: 110 kV
Gjatsia 25 km
Vlera rezistencn R1 = 30.00 mOhm/km
Vlera e reaktancs X1 = 229.0 mOhm/km
Vlera e kapacitetit C = 15.50 nF/km
Mundsuar nga ndrfaqa e komunikimit dhe progami aplikativ i cili ekzekutohet n

terminalin e PC sht e mundur t monitorohen dhe vlersohen nga prllogaritjet
variablat t listuara si m posht:
I.
Sinjale / variabla Analoge:
1. Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t rrymave fazore iL1, iL2, iL3, iLE
[kA] n qarkun primar n planin e kohs (madhsi t llogaritura)
2. Diagramat e ndryshimit t vlerave efektive t rrymave fazore iL1, iL2, iL3, iLE
[kA] n qarkun primar n planin e kohs (madhsi t llogaritura)
3. Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t rrymave fazore iL1, iL2, iL3, iLE
[A] n qarkun sekondar n planin e kohs (madhsi t matura / monitoruara nga
eksperimenti fizik n laboratur)
4. Diagramat e ndryshimit t vlerave efektive t rrymave fazore iL1, iL2, iL3, iLE
[A] n qarkun sekondar n planin e kohs (madhsi t matura / monitoruara nga
eksperimenti fizik n laborator)
5. Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t tensioneve fazore uL1, uL2, uL3,
[kV] n qarkun primar n planin e kohs (madhsi t llogaritura)
106
6. Diagramat e ndryshimit t vlerave efektive t tensioneve fazore uL1, uL2, uL3,

[kV] n qarkun primar n planin e kohs (madhsi t llogaritura)
7. Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t tensioneve fazore uL1, uL2, uL3,
[V] n qarkun sekondar n planin e kohs (madhsi t matura / monitoruara nga
8. Diagramat e ndryshimit t vlerave efektive t tensioneve fazore uL1, uL2, uL3,
[V] n qarkun sekondar n planin e kohs (madhsi t matura / monitoruara nga
II.
Sinjale / variabla Binare:
1. Power Swing
2. Dis. Pickup L1
3. Dis. Pickup L2
4. Dis. Pickup L3
5. Dis. Gen. Trip
6. Relay PICKUP
7. Relay PICKUP L1
8. Relay PICKUP L2
9. Relay PICKUP L3
10. Relay PICKUP E
11. Relay TRIP L1
12. Relay TRIP L2
13. Relay TRIP L3
14. Relay TRIP
III.
Diagramat Vektoriale / fazore (madhsi t llogaritura)
1. Diagramat fazore t vektorve t tensionit gjat procesit t simulimit

2. Diagramat fazore t vektorve t rryms gjat procesit t simulimit
IV.
Diagramat e gjurms s trajektores s impedancs primare fazore n planin

kompleks
1. Diagramat e trajektores s impedancs primare fazore ZL1E, ZL2E, ZL3E, n

planin kompleks. (madhsi t llogaritura)
2. Diagama e trajektores s impedancs s fazs primare e paraqitur e zmadhuar n
trajektoren brenda zons s par t veprimit. (madhsi t llogaritura)
3. Diagramat e trajektores s impedancs s fazs sekondare ZL1E, ZL2E, ZL3E, n
4. Diagama e trajektores s impedancs s fazs sekondare e paraqitur e zmadhuar
n trajektoren brenda zons s par t veprimit. (madhsi t llogaritura)
5. Diagramat e trajektores s impedancs primare s linjs ZL12, ZL23E, ZL31, n
6. Diagramat e trajektores s impedancs sekondare s linjs ZL12, ZL23E, ZL31,
n planin kompleks. (madhsi t llogaritura)
107
V.
Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve
1. Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve analoge q vlerson n momentin e

dmtimit:
VI.
Prllogaritja me paraqtije n trajt grafike t spektrit t harmonikave
1. Prllogaritja me paraqitje n trajt grafike t spektrit t harmonikave t sinjaleve

analoge prkatsist rrymave fazore, iL1, iL2, iL3, t vlersuara n momentin e
dmtimit
2. Prllogaritja me paraqitije n trajt grafike t spektrit t harmonikave t sinjaleve
analoge prkatsist tensioneve fazore, uL1, uL2, uL3, t vlersuara n momentin
e dmtimit
VII.
Vlersimi grafik i lokalitetit t dmtimit
11.2 Skenaret e vlersuar pr ekzekutim

Pr t vlersuar sjelljen e mbrojts distancionale gjat procesit tranzitor jan konsideruar
nj set skenarsh q do t krijonin nj bashksi shqetsimesh / ngacmimesh t cilat jan
jan prezente n punen e prditshme t sistemit elektrik t fuqis. Kto skenar i kemi
ndar n katr kategori prkatsist:
I. Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 1 fazore me tokn.
II. Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 2 fazore me tokn.
III. Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 3 fazore.
IV. Skenar me simulim lkundje.
11.2.1 Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 1 fazore me tokn.
Skenari i kategoris s par merr n konsiderat kategorin m t madhe t
dmtimeve, dmtime q prbjn rreth 75% t ngacmimeve me lidhje t shkutr q i
ngjet rrjetit t fuqis. Lidhja e shkurtr nj fazore me tokn simulohet nprmjet
injektimit t ksaj ligjshmrie n terminalet hyrse analoge t modelit fizik
laboratorik t reles distancionale t klass 7SD. Pas injektimit t ktij dmtimi me
lidhje t shkurtr nj fazor me tokn nga modeli fizik merret prgjigja n kohe reale
e cila m pas vlersohet dhe analizohet n prputhje me ligjshmrite e paracaktuara t
kategoris s dmtimit t injektuar n terminalet analoge t sinjaleve inpute t
modelit.
Ajo q vrehe n kt pjes t par (eksperimentimi, shtojca A) sht s pavarsisht
rasteve krejtsisht identike nga ana e kushteve t jashtme t krijuara n laborator
108
vrehet nga llogaritja e trajektores s impedancs dhe prgjigja q vjen nga statuset e
daljeve binare t modelit sht e ndryshme dhe jo identike.
N mnyr t prbledhur n tabelat e mposhtme (skenari 1.1, skenari 1.2 & skenari
1.3), jepen kategorite e demtimeve pr rastin e par t skenarve me simulim
demtimi me lidhje t shkurtr 1 fazore me tokn.
Skenari 1.1
Kategoria
Lokaliteti i dmtimit
Rryma e dmtimit:
Rezistenca e dmtimit:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Skenari 1.2
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Skenari 1.3
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
L1E
0.0 km n distancn nga pika 'K1'
0.4 kA
0.0 Ohm
Lidhje e Shkurtr 1 Fazore me tokn (Faza L1 Tok)
L1E
0.4 kA
0 ohm
Simulim i 2-t i prsritur pr moment kyje t
ndryshuar me rezistence tranzitore t dmtimit t Rtd =
0 ohm (kushtet e jashtme nuk ndryshojn nga simulimi
1)
L1E
0.4 kA
0 ohm
Simulim i 3-t i prsritur pr moment kyje t
ndryshuar me rezistence tranzitore t dmtimit t Rtd =
0 ohm (kushtet e jashtme nuk ndryshojn nga simulimi
1 dhe simulimi 2)
Nga analiza verhet s pr kto tre skenar t par trajektorja q shikon releja
distancionale sht e ndryshme, ajo nuk shkon t t njjtn gjurm n planin R-X, si
rrezultat i ksaj sjellje vrejm q prgjigja q jepet nga modeli sht e ndryshme jo
krejtsisht e njllojt. Kjo shpegohet me faktin s modeli algoritmon n koh reale
dhe pr pasoje dhe prgjigja me trajektore t ndryshme sht e ndryshme, dhe ajo q
ndryshon nga kushtet e jashtme sht vtm momenti i kyjes s dmtimit. Pr t tre
109
kto kategori simulimi 1, 2, dhe 3. lidhja e shkurtr sht menjher para

trasformatorve mats tensionit&rryms.
Skenari 1.4 faza e simuluar me dmtim me lidhje t shkurtr sht faza L3, n kt
rast lokaliteti i dmtimit vlersohet n distancn 0.3 km nga terminalet e
trasformatorve mats t tensionit&rryms. N kt rast sht futur nj vler e
ndryshme nga zero e rezistencs s dmtimit, pr kt simulim vlera e saj sht n
madhsin 5.5 ohm. M posht jan paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
Skenari 1.4
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
L3E
4.0 kA
Rtd = 5.5 ohm
trasformatorve mats instrumentale t tensionit&rryms (lokaliteti i dmtimit
menjher pas TT&TR). N kt rast sht futur nj vler e ndryshme nga zero e
rezistencs t dmtimit, pr kt simulim vlera e saj sht n madhsin 5.5 ohm. M
posht jan paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
Skenari 1.5
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
L2E
4.0 kA
Rtd = 5.5 ohm
Lidhje e Shkurtr 1 Fazore me tokn faza L2 (Faza L2
Tok)
trasformatorve mats t tensionit&rryms. N kt rast sht futur nj vler e
ndryshme nga zero e rezistencs t dmtimit, pr kt simulim vlera e saj sht n
madhsine 2.2 ohm. M posht jan paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
Skenari 1.6
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1E
2.0 kA
Rtd = 2.2 ohm
1.6
110
Lloji i
Simulimit/dmtimit:

Tok)
trasformatorve mats instrumentale t tensionit&rryms. N kt rast sht futur nj
vler e ndryshme nga zero e rezistencs tranzitore t dmtimit, pr kt simulim vlera
e saj sht n madhsin 2.9 ohm. M posht jan paraqitur n trajt tabelore kushtet
e ktij skenari.
Skenari 1.7
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
L1E
2.0 kA
Rtd = 2.9 ohm
1.7
Tok)
rast lokaliteti i dmtimit nuk ka qn e mundur t vlersohet distanca nga terminalet e
trasformatoreve mats t tensionit&rryms. N kt rast vlera e rezistencs t
dmtimit sht n madhsin 0.0 ohm. M posht jan paraqitur n trajt tabelore
kushtet e ktij skenari.
Skenari 1.8
Kategoria
Rryma max. e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
L1E
---2.01 kA
Rtd = 0.0 ohm
1.8
Tok)
N kt kategori t par kemi zgjedhur n total pr paraqitje 8 skenar nga skenari me

numr 1.2 deri tek skenari me numr 1.8. N skenart 1.1, 1.2 dhe 1.3. jan skenar t
cilt jan simuluar duke mbajtur t njejtat kushte t jashtme, ajo q ka ndryshuar n
kto skenar ka qn vetm momenti i kyjes s burimit t jashtm.
Detajet e t dhnave dhe rrezultatet e prpunuara t madhsive analoge dhe numerike
nga jan shfaqur n shtojcn A. N diagramat e detajuara t paraqitura n shtojcn A
jan paraqitur trajektorjet e impedancs fazore, ndrsa trajektoret e impedancave s
linjs nuk jan prezente pasi situacioni/skenari i krijuar sht lidhje e shkurtr nj
fazore me tokn e fazs L1 dhe modeli fizik nuk dedekton gjurm n kt planin
komples n kt zon.
111
11.2.2 Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 2 - fazore me tokn

Skenari i kategoris s dyte merr n konsiderate nj kategori tjetr m pak frekuente
si ngarje n sistem, skenar me simulim lidhje t shkurtr 2 fazore me tokn. Dhe n
kt skenar ndiqet e njjta metodologji pune si n skenart e kategoris s par, pra
simulime t demtimve me lidhje t shkurtr me ndihmn aparaturave laboratorike
shum profesionale q mundsojn injektimin e ligjshmrive t ndryshimeve t
madhsive analoge tension linj / rrym linj, apo tension faz / rrym faz me t
njjtn ligjshmri besnike si kto variabla ndyshojn n realitet n rrjetin e fuqis.
Ajo q gjithashtu vrejm nga eksperimentet n kt pjes t dyt (pr m shum
detaje referoju shtojcs B) sht s pavarsisht disa rasteve t ekzekutuara krejtsisht
identike nga ana e kushteve t jashtme t krijuara n laborator vrehet prsri nga
llogaritja e trajektores s impedancs dhe prgjigja q vjen nga statuset e daljeve
binare t modelit sht e ndryshme dhe jo identike.
Skenari 2.1 fazat e simuluar me dmtim me lidhje t shkurtr jan fazat L1 dhe L2
dhe t dy kto faza jan lidhur me tokn. N kt rast lokaliteti i dmtimit vlersohet
n distancn 1.2 km nga terminalet e trasformatorve mats t tensionit&rryms. N
kt rast sht futur nj vler e barabart me zero e rezistencs t dmtimit. M
posht jan paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
Skenari 2.1
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Kategoria:
L1L2E
0.6 kA
Rtd =0.0 Ohm
2.1
Simulim lkundje perceptuar nga releja si lidhje e
Shkurtr 2 Fazore me tokn
Simulim pr moment kyje t ndryshuar me rezistence
tranzitore t dmtimit t Rtd = 0 ohm
Skenari 2.2 i prket rastit kur simulimi me dmtim me lidhje t shkurtr sht n dy
fazore me tokn prkatsist jan t lidhur n lidhje t shkutr faza L1 dhe faza L2,
dhe kto dy faza jan t lidhur me tokn. N kt rast lokaliteti i dmtimit vlersohet
n distancan 1.5 km nga terminalet e trasformatorve mats t tensionit&rryms. N
kt rast sht futur nj vler e ndryshme nga zero e rezistencs tranzitore t
dmtimit, pr kt simulim vlera e saj sht n madhsin 0.1 ohm. M posht jan
paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
Skenari 2.2
Kategoria
L1L2E
112
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Kategoria:

0.6 kA
Rtd = 0.1 ohm
2.2
Shkurtr 2 Fazore me tokn
tranzitore t dmtimit t Rtd > 0 ohm
Detajet e t dhnave e variablave analoge / diskrete, hyrje / dalje dhe madhsive

analoge / diskrete, t matura e t vlersuara pas llogaritjeve jan shfaqur me detaje n
shtojcn B.
11.2.3 Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 3 fazore me tokn
Skenari i tret merr n konsiderate nj kategori tjetr e cila konstatohet m pak si
ngjarje n rrjetin e fuqis por kjo kategori n 72% t rasteve t vlersuara nga
eksperimentet e kryera n kt katogori nga ana jon, jan perceptuar nga releja si
lkundje dhe nga rrezultatet e prftuara tregojn q nga releja sht aktivizuar
funksioni i bllokimit ndaj lkundjeve, power swing. Dhe n kt kategori t ktij
skenari t tret sht simuluar e njjta metodologji si n rastin e skenarve t
kategoris s par dhe t skenarve t kategoris s dyt, kjo me qllim pr prftimin
e rrezultateve eksperimentale nga krkimi shkencor dhe mbi kt baz krahasimin e
tyre.
Skenari 3.1 i prkt rastit kur simulimi i kryer sht me dmtim me lidhje t shkurtr
3 fazore prkatsist fazat L1L2L3. N kt rast lokaliteti i dmtimit vlersohet n
distancan -3.5 km nga terminalet e trasformatorve mats instrumentale t
tensionit&rryms. Ky rast prbn nj rast kur demtimi sht futur pas terminleve t
trasformatorve instrumental t tensionit&rryms. Shenja minus (-) ka kt kuptim
pr kt rast. N kt rast sht futur nj vler e ndryshme nga zero e rezistencs t
dmtimit, pr kt simulim vlera e saj sht n madhsine 0.2 ohm. M posht jan
paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
Skenari 3.1
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Kategoria:
L1L2L3
-3.5 km n distancn nga pika 'K1'
0.2 kA
Rtd = 0.2 Ohm
3.1
Shkurtr 3 Fazore
113

N figurn 11.5 sht paraqitur statusi i daljeve binare t modelit fizik t reles
distancionale pr skenarin 3.1. Nga rrezultatet e simulimeve kjo lidhje e shkurtr
perceptohet nga modeli fizik pra releja distancionale si thjesht lidhje e shkurtr
dhe funksioni power swing aktivizohet nga releja pr kt skenar. Ajo q verhet n
kt rast sht s releja aktivizon statusin Relay PICKUP pra gjat momentit kur
lkundja sht prezente, dhe mgjithse pas procesit kalimtar releja nuk vepron me
Relay TRIP, pra duke aktivizuar vetm statusin binar t outputit: Relay PICKUP
Power Swing
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
EF Trip
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
Fig. 11.5 Statusi i daljeve binare t modelit fizik t reles distancionale

Skenari 3.2 i prket rastit kur simulimi i prket dmtim me lidhje t shkurtr 3 fazore
prkatsist fazat L1L2L3. N kt rast lokaliteti i dmtimit vlersohet n distancn
1.0 km nga terminalet e trasformatorve mats t tensionit&rryms. Pr kt simulim
nuk ka qn e mundur vlersimi i rezistencs t dmtimit. Nga rrezultatet e
simulimeve kjo lidhje e shkurtr perceptohet nga releja thjesht lidhje e shkurtr dhe
funksioni power swing aktivizohet nga modeli pr kt skenar.
Skenari 3.2
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Kategoria:
L1L2L3
------3.2
Shkurtr 3 Fazore
distancionale. Nga rrezultatet e simulimeve kjo lidhje e shkurtr perceptohet nga
modeli fizik pra releja distancionale si thjesht lidhje e shkurtr dhe funksioni
power swing po ashtu aktivizohet nga releja dhe pr kt skenar. N kt rast t
simuluar releja dedekton lkundje dhe aktivizon funksionin e bllokimit ndaj
lkundjeve Power Swing, menjher pas ktij momenti sic dhe tregohet nga figura
11.6 vrejm s aktivizohet nga releja Dis. Pickup L1 Dis. Pickup L2 Dis.
Pickup L3 dhe njekohsisht aktivizon dhe statusin Relay PICKUP Relay
114
0.10
t/s
PICKUP L1, Relay PICKUP L2, Relay PICKUP L3. N astin t= 2.24 sekonda
pas momentit t trigerimit releja aktivizon statusin binar Relay TRIP L1, Relay
TRIP L2, Relay TRIP L3, dhe Relay TRIP.
Power Swing
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
2.25

Skenari 3.3 i prket rastit kur simulimi i sht dmtim me lidhje t shkurtr 3 fazore
prkatsist fazat L1L2L3. N kt rast lokaliteti i dmtimit vlersohet n distancn
13.5 km nga terminalet e trasformatorve mats t tensionit&rryms. Pr kt
simulim rezistenca tranzitore e simulimit sht vlersuar n madhsin me zero
ohm.
Skenari 3.3
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Kategoria:
L1L2L3
7.90 kA
Rtd = 0.0 Ohm
3.3
Shkurtr 3 Fazore
distancionale pr kt simulim. Nga rrezultatet e prftuara kjo lidhje e shkurtr
perceptohet nga releja distancionale si thjesht lidhje e shkurtr dhe funksioni power
swing nuk aktivizohet nga modeli pr kt skenar. N kt rast t simuluar releja
nuk dedekton lkundje dhe nuk aktivizon funksionin e bllokimit ndaj lkundjeve. Ajo
q shikohet s aktivizohet nga modeli sht tre statuset Dis. Pickup L1 Dis.
Pickup L2 Dis. Pickup L3 dhe njkohsisht aktivizon dhe statusin Relay
PICKUP Relay PICKUP L1, Relay PICKUP L2, Relay PICKUP L3. N
astin t= 0.36 sekonda pas momentit t trigerimit releja aktivizon statusin binar
Relay TRIP L1, Relay TRIP L2, Relay TRIP L3, dhe Relay TRIP.
115
t/s
Power Swing
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
E/F ACTIVE
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
-0.20
-0.10
-0.00
0.10
0.20
0.30
0.40
t/s

Skenari 3.4 i prket rastit kur simulimi i kryer sht me dmtim me lidhje t shkurtr
distancn 1.8 km nga terminalet e trasformatorve mats t tensionit&rryms. N kt
rast sht futur nj vler e ndryshme barabart me zero e rezistencs tranzitore t
dmtimit. M posht jan paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
Skenari 3.4
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Kategoria:
L1L2L3
Lkundje vlera max. 4.01 kA
Rtd = 0.0 Ohm
3.4
Shkurtr 3 Fazore
N figurn 11.8 sht paraqitur statusi i daljeve binare t modelit fizik t relese
distancionale pr kt simulim. N kt simulim vrehet nj prgjigje krejtsisht e
ndryshme krahasuar me simulimet e mparshme; vrejm q releja distancionale
aktivizon bllokimin nga lkundjet, pra aktivizohet funksioni Power Swing vrehet
s n kt rast nuk aktivizohet statusi Relay TRIP por shohim vetm aktivizim t
statusit Relay PICKUP
Power Swing
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
2.60
2.70
2.80
2.90
3.00
3.10

Skenari 3.5 i prket rastit kur simulimi i kryer sht me dmtim me lidhje t shkurtr
distancn 13.4 km nga terminalet e trasformatorve mats t tensionit&rryms. N
kt rast sht futur nj vler e barabart me zero e rezistencs tranzitore t dmtimit.
M posht jan paraqitur n trajt tabelore kushtet e ktij skenari.
116
3.20
t/s
Skenari 3.5
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i
Simulimit/dmtimit:
Kategoria:
L1L2L3
Rtd = 0.0 Ohm
3.5
Shkurtr 3 Fazore
distancionale pr kt simulim. N kt simulim vrehet nj prgjigje krejtsisht e
ndryshme krahasuar me simulimet e mparshme; vrejm q releja distancionale nuk
aktivizon bllokimin nga lkundjet. Releja dedekton situacionin si lidhje t shkurtr 3
fazore kjo vrehet sepse statusi Relay PICKUP aktivizohet. Pas mbarimit t kohs
n kt status releja aktivizon statusin Relay Trip.
Power Swing
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
-0.20
-0.10
-0.00
0.10
0.20
0.30
0.40
t/s

N total pr kt kategori jan kryer 23 raste t vlersuara pr paraqitje (detajet
gjinden t referuara n pjesn s shtojc paraqitur n kt disertacion). T gjith
rastet e vlersuara paraqesin skenar me situacione ku releja distancionale jep
prgjigje pr t dhna t ndryshme n terminalet hyrse t saj. Kto skenar synojn
q t vlersojn n mnyr sa m besnike situacionet reale me lkundje t krijuara n
rrjetin e fuqis.
Detajet e t dhnave e variablave analoge / diskrete, t hyrje / dalje dhe madhsive
analoge / diskrete, t matura e t vlersuara pas llogaritjeve jan shfaqur me detaje n
shtojcn C.
11.2.4 Skenar me simulim lkundje
Detajet e t dhnave e variablave analoge / diskrete, t hyrje / dalje dhe madhsive
analoge / diskrete, t matura e t vlersuar pas llogaritjeve jan shfaqur me detaje n
shtojcn D.
117
11.3 Vlersimi dhe perpunimi i rrezultateve nga skenaret e simuluar n modelin

fizik
N kt simulim sht realizuar nj lidhje e shkurtr 1 fazore me tokn, prkatsist n
fazen 1. Rryma e lidhjes s shkurtr n qarkun primar kap arrin vlern efektive
maksimale prej 400 A. N grafikt e mposhtm sht paraqitur ligjshmria e ndryshimit
t vlers efektive rrymave fazore/tensioneve fazore pr t tre fazat. N shtojcn A,
skenari 1.1 jan dhn n mnyr t detajuar situacionet mbi kt simulim.
Rasti i takon simulimit kur linja sht e de-energjizuar pa tension/pa rrym dhe kyet pr
tu futur n pun. N momentin e kyjes n skenarin e krijuar pasi kyet elsi i fuqis e
gjen linjn nn nj lidhje t shkurtr 1 fazore me tokn. Nga grafikt q paraqesin
ligjshmrin e ndryshimit t vlers efektive t rryms dhe tensionit pr t tre fazat vrehet
s faza q sht nn lidhjen e shkurtr 1 fazore me tokn tensioni i ksaj faz bhet i
barabart me zero, ndrsa tensioni n dy fazat e tjera mbetet i pandryshuar pasi kto faza
jan t pandikuara nga lidhja e shkurtr 1 fazore dhe jan faza t shndosha. Gjithashtu
vrejm q kjo rryme ka t njjtn vler dhe mbyllet n prcjellsin e nulit.
Fig. 11.10 Ligjshmria e ndryshimit t vlerave efektive t rrymave fazore pr rastin e

lidhjes s shkurtr 1 fazore me tokn
Fig. 11.11 Ligjshmria e ndryshimit t vlerave efektive t tensioneve fazore pr rastin e

lidhjes s shkurtr 1 fazore me tokn (faza L1 e lidhur me lidhje t shkurtr me tokn)
118
N figurn 11.10 jan paraqitur grafiket mbi vlerat e rrymave fazore il1, il2, il3, dhe
tensioneve fazore, prkatsist uL1, uL2, uL3. N figurn 11.12 jan paraqitur n mnyr
t prmbledhur me dy grafik, ku n grafikun e par tregohet forma e kurbs s rrymave
fazore, pr t tre fazat n nj grafik t vetm, dhe n grafikun e dyt tregohen format e
kurbs s tensioneve fazore pr t tre fazat n nj grafik t vete. Shkalla e paraqitur n
figurn 11.12 i takon vlerave t rrymave n qarkun primar t fuqis, prkatsist rryma q
kalon n linjn e fuqis me nivel tensioni 110 kV, rrym e lidhjes s shkurtr 1 fazore me
tokn, pr kt simulim lokaliteti/vendodhja i/e lidhjes s shkurtr sht n menjher
pas daljes s linjs n distancn 0 km nga fillimi i linjs s fuqis. Figura 11.13 ilustron
vlern e rrymave n sekondarin e trasformatorve t rryms dhe tensionit rrym e cila
injektohet tek modeli reles distancionale t familjes 7SD.
Fig. 11.12 Ligjshmria e ndryshimit t vlerave t castit n qarkun primar pr rrymat dhe
tensionet fazore
119
Fig. 11.13 Ligjshmria e ndryshimit t vlerave t castit n qarkun sekondar pr rrymat

dhe tensionet fazore
Grafikt e msiprm tregojn ligjshmrit e ndryshimit e variablave analoge tension fazor
/ rrym fazore, varibla t cilat prbjn inputet t cilat insertohen nga modeli
prfaqsues i reles distancionale. N grafikun n figurn 11.14 jan paraqitur outputet
binare t cilat rrezultojn pas procesimit nga algoritmi. Vem re se n momentin fillestar
kur sht kyur linja n at cast sht aktivizuar funksioni Relay PICKUP prkatsist
Relay PICKUP L1 q i takon fazs ku sht prezente lidhja e shkurtr dhe meqense
sht lidhje e shkurtr 1 fazore me tokn kt funskion e shikojm t aktivizuar dhe tek
statusi Relay PICKUP E . Pas mbajtjes s kohs nga ky funksion releja aktivizon
statusin Relay TRIP pr t tre fazat dhe sinjalin e prgjithsuar Relay Trip.
Fig. 11.14 Statusi i outputeve binare n funksion t kohs
Fig. 11.15 Gjurma e trajektores s impedancs Z n ann primare t qarkut pr linjn

L110-15 Tirana, gjat procesit t simulimit
120
Fig. 11.16. a) Gjurma e trajektores s impedancs Z q shikohet nga releja distancionale

7SD 522 n ann sekondare (pamja e zmadhuar)
Fig. 11.16.b) Gjurma e trajektores s impedancs Z q shikohet nga releja distancionale

7SD 522 n ann sekondare ( n nj pamje m t gjr)
N grafikt e figurs 11.15 jan jan paraqitur rrezultatet e prpunuara nga simulimi i pr
rastin e lidhjes s shkurtr 1 fazore me tokn, ligjshmria sinjaleve t hyrjes sht dhn
n figurn 11.10, figurn 11.11, figurn 11.12, dhe figurn 11.13, prkatsist n ann
primare dhe ann sekondare. M tej rrezultatet e prpunuara jan dhn n figurat
pasonjse, ku konkretisht n figurn 11.15 sht paraqitur gjurma e trajektores s
impedancs Z n ann primare t qarkut pr linjn L110-15 Tirana, ndrsa n figurn
11.16. a. sht paraqitur gjurma e trajektores s impedancs Z q shikohet nga releja
distancionale 7SD 522 n ann sekondare me nj pamje t zmadhuar brenda zons s
grafikut R-X, ndrsa n figurn 11.16.b sht paraqitur gjurma e trajektores s
impedancs Z q shikohet nga releja distancionale 7SD 522 n ann sekondare dhe ktu
n nj pamje m t gjr.
121
Fig.11.17 Vlersimi sasior i deformieve t kurbave t rrymave dhe tensioneve fazore

N figurn 11.17 sht br vlersimi sasior i deformimeve t kurbave t sinjaleve t
rryms dhe tensionioneve fazore. Vlersimi i deformimit bhet duke vlersuar nga ana
sasiore madhsine e komponentes baz dhe madhsin e harmonikave prbrse t
sinjalit.
Fig. 11.18 Paraqitja e sinjaleve n trajt tabelore
122
N tabeln e figures 10 jan paraqitur sinjalet q matn/vlersohen n trajt tabelore. Ky

vlersim i takon astit kur rryma e lidhjes s shkurtr arrin vlern maksimale t= -2.3 ms.
Koha t=0 sht asti kur kryhet trigerimi i relese, asti kur releja dedekton statusin relay
pick up.
Fig. 11.19 Vlersimi i Lokaliteti t dmtimit
123
KAPITULLI XII
EKSPERIMENTIMI DHE SIMULIMI I RELESE
DISTANCIONALE NUMERIKE
12.1 Simulimi i relese numerike
Fal kapacitetit t prpunues t releve numerike mundsohet dhnien e prgjigjes n kohe
reale dhe implementimin e funksioneve mbrojtse m nj fleksibilitet tepr t madh, ky i
fundit prbn dhe nj nga avantazhet kryesore t releve numerike aktuale. Relet
numerike t brezave m t fundit sigurojn nj kapacitet t lart prpunues duke i br
ato akoma m shum efiente dhe mund t ekzekutojn nj numr funksionesh t tilla si
prcaktimi vendodhjes s dmtimit dhe funksione t integruara t monitorimit dhe
kontrollit. Eksperimentimi dhe studimi i sjelljes s reles gjat lidhjeve t shkurtra dhe
lkundjeve sht i nevojshm m qllim vlersimin e sakt t modelit matematik q
prfaqson relene distancionale. Modelimet m ndihmn e modeleve matematike pr
studimin e sistemit t mbrojtjes rele prbjne nj mnyr efikase n studimin dhe sjelljen
e ktij sistemi mbrojts. Modelimi i releve numerike sht i rndsishm n procesin e
tarimit dhe mbrojtjes s pajisjeve elektrike t fuqis dhe n trajnimin e personelit.
Tradicionalisht problematikat n sistemin elektrik t fuqis dhe aplikacionet jan zgjidhur
nga modelimi m qarqe t pastra analoge, por tashm skenari ka ndryshuar dhe sistemi
elektrik i fuqis ishte njri nga prfituesit m t mdhej t bumit n fushn e prpunimit
t sinjalve numerike. Relet numerike jan rrezultat i aplikacioneve n teknologjine e
mikroprocesoreve n industrin e releve, ato konvertojn tensionet dhe rrymat e matura
nga natyra e tyre baz sinjale analoge n vlera numerike dhe m tej sigurojn procesimin
mbi bazn e algoritmave duke mundsuar kshtu vlersimin e gjendjes s SEF.
12.2 Relet numerike distancionale
Relet distancionale numerike llogarisin n kohe reale impedancn e linjs duke matur
tensionin dhe rrymn n terminalin ku ato jan lidhur, duke e marr kt informacion nga
sekondart e trasformatorve mats t rryms dhe tensionit. Releja numerike n principin
saj baz t puns krahason vlern e taruar setting t impedancs m vlern e matur n
kohe reale pr t prcaktuar nese dmtimi sht brenda apo jasht zons s mbrojtur.
N rele vlersohen n kohe reale madhsit sekondare n baz t ekuacioneve baz n
formulat (12.1) dhe (12.2):
(12.1)
=
124
(12.2)
N tabeln 12.1 jan paraqitur ekuacionet e llogaritjes pr t gjith llojet e dmtimeve q

ekzekutohen nga algoritmi i reles distancionale.
Elementi Distancional
L1
L2
L3
L1 L2
L2 L3
L3 L1
Sinjali i Tensionit
V1
V2
V3
V1-V2
V2 V3
V3 V1
Sinjali i Rryms
I1 3K0I0
I2 3K0I0
I3 3K0I0
I1 I2
I2 I3
I3 I1
Tabela 12.1 Ekuacionet pr t gjitha llojet e dmtimeve n relen distancionale

Me qllim pr t reduktuar madhsin e llogaritjeve n modelin konsideruar pr simulim
sht paracaktuar lloji i dmtimit pra dhe lloji i ekuacionit q do t prdoret pr simulim
kjo m qllim t mos llogariten t gjitha ekuacionet e paraqitura n tabeln 12.1. Tabela
tregon variablat e llogaritjes dhe ekuacionet pr llojet e demtimeve m lidhje t shkurtr
faz faz dhe faz-tok. N sistemin tre fazor zona e par e reles do t ket 6 elemente
prgjegjs pr dedektimin e lidhjeve t shkurtra faz faz apo faz tok. Pr elementet
e lidhjeve t shkurtra faz-faz, prdoret diferenca sinjalit midis dy fazave p.sh. dmtim
m lidhje t shkurtr midis L1-L2, elementi merr kampionet nga tensioni V1 V2, dhe
rryma I1 I2.
12.3 Struktura e prgjithsuar e reles numerike
Relet e prdorura n sistemin elektroenergjetik kan evoluar q nga koha e
manifakturimit t par t tyre. Tashm teknologjia mbi bazn e mikroprocesorit ka zn
nj vend themelor n relet e sotme t prdorura n sistemet elektroenergjetike. Modelimi
i reles numerike krkon krijimin e nj strukure t prgjithsuar t reles numerike, e cila
sht e prbr nga module brendshme t zakonshme q gjinden n relete tipike
numerike.
12.3.1 Izolimi dhe pjestimi i sinjaleve analoge
Sinjalet analoge t tensionit dhe rryms merren nga sekondart e trasformatorve mats t
tensionit dhe rryms dhe m tej kto tensione analoge prpjestohen n nivele t
prshtashme tensioni pr tju prcjell n stadet pasonjse reles numerike. M posht n
figurn 12.1 sht paraqitur bllok skema e nj releje tipike numerike m elementt
prbrs t saj:
125
Fig. 12.1 Bllok skema tipike e nj releje numerike

Elementet prbrs t bllokskems s relese numerike jan:
Filtri
Kampion & Mbajtsi
Konvertuesi Analog / Numerik
Algoritmi
Prgjigja
12.3.2 Sisteme t hapura t mbrojtjes rele

Koncepti i prgjithsuar i reles numerike ka derivuar drejprdrejt nga sistemet e hapura
t mbrotjes rele (Open System Relaying), funksione t mbrotjes rele t ndryshme mund t
prpunohen nga i njejti barts fizik hardware thjeshte duke modifikuar programin e
mikroprocesorit. Modulet pasonjse hardware dhe funksionet e mposhtme konstituojn
relen e prgjithsuar numerike apo dixhitale. Ne figurn 12.2 sht dhn modeli
matematik i prgjithsuar i reles distancionale i ndrtuar n ambientin MATLAB.
Modeli i prgjithsuar i relese sistancionale sht dhn n dritaren e ambientit
MATLAB/SIMULINK
Fig. 12.2 Modeli matematik i prgjithsuar n MATLAB/SIMULINK

Elementt prbrs t modelit t dhn n figurn 12.2 jan prkatsisht:
Nnsistemi 1
Stadi i pare filtrave analoge
126
Nnsistemi 2
Stadi i A/D
Nnsistemi 3
Stadi i Filtrave Numerike
Nnsistemi 4
Stadi i Trasformit Diskrete t Furies
Nnsistemi 5
Stadi i Vlersimit t Kordinatave n Planin Kompleks
12.3.3 Nnsistemi i par, stadi i par i filtrave analoge

Prdorimi i filtrit t frekuenca t ulta sht i domosdoshm pr t limituar efektet e
zhurmave dhe dhe komponentet e harmonikave t padshiruara. Mbrojtjet distancionale
jan t bazuara n matjn e impedancs dhe ato shfrytzojn informacionin t frekuencs
50 Hz. Fitri i prdorur n modelin n rele sht i rendit t dyte dhe frekuenca e prerjes s
ktij filtri sht zgjedhur 90 Hz. N figurn 12.3 sht paraqitur n ambientin
MATLAB/SIMULINK stadi i par i filtrimit analog n pr relen distancionale t
prgjithsuar.
Fig. 12.3 Stadi i par i filtrave analoge n relen distancionale

12.3.4 Nnsistemi i dyt, stadi i konvertimit analog numerik
Pr shkak s procesoret numerik mund t procesojn vetm t dhna numerike, sinjalet
analoge duhet t kampionohen n koh diskrete. Pr t arritur kt cdo njri sinjal analog
kalon prmes nj moduli kampion-mbajts dhe konvertohen m pas tek konvertuesi
127
Analog / Numerik (ADC). Me frekuence prerje 90 Hz t implikon nj marrjen e

kampioneve nga procesi s paku 3 kampione pr cikl (180 Hz)
Fig. 12.4 Stadi i dyt i konvertimit t sinjalit nga analog n numerik

12.3.5 Nnsistemi i tret, stadi i procesimit n filtrin numerik
Fitrat numerik prbjn nj aplikacion t zakonshm t prpunimit t sinjalit n
procesort numerik. Gjinden do forma baz t filtrave numerike, filtra t tipit Finite
Impulse Response filtri FIR, dhe Infinite Impulse Response filtri IIR. Filtri i rendit t
dyt FIR, sinjali hyrs x(n) sht nj seri e vlerave diskrete t prftuara nga kampionimi i
sinjalit analog. N figurn 12.5 jan paraqitur blloqet kryesore t filtrit FIR. Ndrsa n
figurn 12.6 sht paraqitur skema strukturore e plote e filtrit t prdorur n relen
distancionale t prgjithsuar n aplikim. N aplikacionin ton sht marr n konsiderat
filtri i tipit FIR, prkatsisht filtr i rendit t dyte m karakteristika:
X(0) korrespondon vlers hyrese n t=0, x(1) n t=Ts, x(2) n t=2Ts dhe kshtu
m rrall, ku Ts sht perioda e kampionimit = 1/fs.
Tre blloqet kryesore t filtrit FIR jan:
a) Nn/njsia e voness
b) Mbledhesi
c) Shumsi
128
Fig. 12.5 a) Blloqet kryesore t filtrit FIR
Fig. 12.5 b) Skema strukturore e filtrit t rendit t dyt FIR

N figurn 12.6 sht paraqitur nnsistemi i tret, ky nnsitem prbhet nga stadi i
filtrave numerike, paraqitja sht br n dritaren e MATLAB/SIMULINK
Fig. 12.6 Stadi i tret i filtrit t rendit t dyt FIR

12.3.6 Nnsitemi i katrt, trasformimi diskret i furies (DFT)
Sinjalet e kampionuar t tensionit dhe rryms fillimisht trasformohen n fazor.
Vlersimi prshin vlersimin e harmoniks s par, llogaritjen e impedancs nga
ekuacioni si nj koeficient midis fazorve t tensionit dhe rryms. Trasformimi dikrete i
Furiese, (Discrete Tranform Fourier - DTF) sht nj algoritm i nj filtri numerik i
kalkulon magnitutn dhe fazn n frekuenca diskrete t nj sekuence dikrete t kohs (tk).
Fazori paraqet nj vektor q rrotullohet n planin kompleks m nj shpejtsi , ku
projeksioni i ktij vektori n boshtin a ordinatave paraqet vlern e castit n planin e
kohs.
129
( )=
(12.3)
( )=
forma e prgjithsuar sht:

=
= (
(12.4)
(12.5)
+
(12.6)
(12.7)
Kshtu cdo sinjal periodik kompleks mund t vlersohet si superpozimi i shum

fazorve. Seria Furies supozon q nj set fazorsh kan frekuenca t cilat jan
shumfishi i frekuencs baz, f0, p.sh.
( )=
( )=
(12.8)
Nese sinjali kompleks nuk sht periodik, frekuencat e fazoreve nuk kan marrdhnie
njra m tjetrn, kshtu forma e prgjithsuar e Furies mund t shkuhet si:
)
(12.9)
N formn numerike ( koha e diskretizuar), zvndsimi i funkisonit vazhdueshm,

variablit t, (funksionit analog), vazhdon trasformimin m nj funksion q krcen dhe
kshtu fazori i nj frekuence t vetme t sinjalit ka formn:
( )=
(12.10)
)+
(12.11)
Ku Ts sht intervali i kampionimit. Nj sinjal real mund t prshkruhet duke prdour

trasformimin Furie Dikrtete i quajtur Seria Furiese Dikrete (Discrete Fourier Series) si:
( )=
(12.12)
130
i cili sht nj model i thjeshtsuar i fazorit dhe q prshkruan nj sinjal t prgjithsuar

dikret.
DFT-ja sht algoritmi i prdorur n teknikat e releve numerike, dhe konkretisht dhe n
rastin e modelit t marre n shqyrtim. DFT-ja sht nj metod ideale pr t dedektuar
komponentet e frekuencs baz n nj sinjal q merret nga nj lidhje e shkurtr. (sinjal q
bart infrmacion mbi procesin). N relet numerike algoritmat: DFT, Least Error Square
LES, dhe Wals Function, prbjn algoritmat m t prhapur n teknikat e vleresimit
t fazoreve teknika q gjinden t implementuara n relete e sotme numerike. N figurn
12.7 sht paraqitur nnsistemi i pest, nnsistem i cili mundson stadin e vleresimit t
kordinatave n planin kompleks n modelin e paraqitur.
Fig.12.7 Nnsistemi i pest, nnsistem i cili mundson stadin e vlersimit t kordinatave

n planin kompleks n modelin e paraqitur
12.4 Simulimi n modelin matematik
Simulimi i modelit t reles distancionale n MATLAB/SIMULINK sht verifikuar
duke prdorur t dhnat (Output Data) e llojeve t lidhjeve t shkurtra dhe lkundjeve t
ndryshme t gjeneruara nga njsia PCM n laboratorin e OST-s. T dhnat e gjeneruara
nga njsia PCM jan aplikuar n modelin matematik t relese disatancionale t modeluar
n MATLAB/SIMULINK, ku kto data t insertuara bartin ligjshmrit e ndryshimit t
sinjaleve t tensionit dhe rryms n terminalet hyrse t reles para dhe gjat dmtimit
apo para dhe gjat procesit t lkundjes s simuluar.
131
12.4.1 T dhnat& Rrezultatet pr lidhje t shkutr 1-fazore m tokn

T dhnat e shqyrtuara pr kt kategori i prkasin skenarit m numr 1.1 (pr m shum
detaje referoju shtojcs), ku n kt skenar sht simuluar nj lidhje e shkurtr 1-fazore
m tokn, m nj vendodhje t dmtimit menjher pas piks s lidhjes s
trasformatorve mats t tensionit dhe rryms dhe pr kt rast dmtimi m lidhje t
shkurtr sht br m vlern zero t rezistencs s dmtimit. N tabeln 12.2 jan
paraqitur kushtet pr kt simulim m lidhje t shkurtr 1 fazore m tokn. Ndrsa n
figurn 12.8 jan paraqitur ligjshmria e vlerave t astit t tensioneve fazore / rrymave
fazore t insertuara n modelin matematik. Ndrsa n figurn 12.9 sht paraqitur
diagram e prftuar nga procesimi m modelin matematik n planin komples pr lidhje t
shkurtr 1-fazore m tokn.
Kategoria
L1E
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Lloji i Simulimit/dmtimit:

0.4 kA
0.0 Ohm
1.1
Lidhje e Shkurtr 1 Fazore m tokn
Tabela 12.2 Kushtet e lidhjes s shkurtr 1-fazore m tokn

I/A
500
250
-0 .2 0
-0 .1 5
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
t/s
-2 5 0
-5 0 0
iL 1
iL 2
iL 3
iE
U /k V
50
0
-0 .2 0
-0 .1 5
-5 0
uL1
uL2
uL3
Fig. 12.8 Diagramat e ndryshimit t vlerave t castit t tensioneve fazore / rrymave

fazore t insertuara n modelin matematik
132
t/s
Fig. 12.9 Diagrama e trajektores s impedancs s fazs sekondare ZL1E, n planin

kompleks prtuar nga simulimi n modelin matematik
12.4.2 T dhnat& Rrezultatet pr lidhje t shkurtr 2-fazore m tokn
T dhnat e shqyrtuara pr kt kategori i prkasin skenarit m numr 2.2 (pr m shum
detaje referoju shtojcs), ku n kt skenar sht simuluar nj lidhje e shkurtr 2-fazore
m tokn, m nj vendodhje t dmtimit pas piks s lidhjes s trasformatoreve mats t
tensionit dhe rryms n distancn 1.2 km dhe pr kt rast dmtimi m lidhje t shkutr
sht br m vlern zero t rezistencs s dmtimit. Ne tabeln 12.3 jan paraqitur
kushtet pr kt simulim m lidhje t shkurtr 2 fazore m tokn. Rryma e lidhjes s
shkurtr e kalkuluar n ann primare kap vlern 600 Amper. Ndrsa n figurn 12.10 jan
paraqitur ligjshmria e vlerave t astit t tensioneve fazore / rrymave fazore t insertuara
n modelin matematik. Ndrsa n figurn 12.11 sht paraqitur diagram e prftuar nga
procesimi m modelin matematik n planin komples pr lidhje t shkutr 2-fazore m
tokn.
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
Kategoria:
L1L2E
0.6 kA
Rtd =0.0 Ohm
2.2
Simulim lkundje perceptuar nga releja si lidhje e Shkurter 2
Fazore m tokn
Simulim pr moment kyje t ndryshuar m rezistenc
Tabela 12.3 Kushtet e lidhjes s shkurtr 2-fazore m tokn
133
I/A
15
10
5
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
iL1
iL2
iL3
iE
U/V
10
-0.20
0
uL1
uL2
-0.15
uL3
Fig. 12.10 Diagramat e ndryshimit t vlerave t castit t tensioneve fazore / rrymave

fazore t insertuara n modelin matematik
Fig.12.11 Diagrama e trajektores s impedancs s fazs sekondare ZL1E, n planin

kompleks prftuar nga simulimi n modelin matematik
12.4.3 T dhnat& Rrezultatet pr lidhje t shkurtr 3-fazore
T dhnat e shqyrtuara pr kt kategori i prkasin skenarit m numr 3.12 (pr m
shum detaje referoju shtojcs), ku n kt skenar sht simuluar nj lidhje e shkurtr 3fazore, m nj vendodhje t dmtimit pas piks s lidhjes s trasformatoreve mats t
tensionit dhe rryms n distancn 1.8 km dhe pr kt rast dmtimi m lidhje t shkurtr
sht br m vlern zero t rezistencs s dmtimit. N tabeln 12.4 jan paraqitur
kushtet pr kt simulim m lidhje t shkurtr 3 fazore. Ndrsa n figurn 12.12 jan
paraqitur ligjshmria e vlerave t astit t tensioneve fazore / rrymave fazore t insertuara
n modelin matematik. Ndrsa n figurn 12.13 sht paraqitur diagram e prftuar nga
134
t/s
procesimi m modelin matematik n planin komples pr lidhje t shkurtr 3-fazore&

lkundje.
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1L2L3
Rtd = 0.0 Ohm
3.12
Fazore
Tabela 12.4 Kushtet e lidhjes s shkurtr 3-fazore

I/A
10
0
0 .0 0
0 .2 5
0 .5 0
0 .7 5
1 .0 0
1 .2 5
1 .5 0
1 .7 5
2 .0 0
0 .7 5
1 .0 0
1 .2 5
1 .5 0
1 .7 5
2 .0 0
t/s
-1 0
iL 1
iL 2
iL 3
iE
U /V
100
0
0 .0 0
0 .2 5
0 .5 0
-1 0 0
uL1
uL2
uL3
Fig. 12.12 Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t tensioneve fazore / rrymave

fazore t input n modelin matematik
Lidhje e Shkutr 3 fazore & lkundje
Fig. 12.13 Diagrama e trajektores s impedancs s fazs sekondare ZL1E, n planin

kompleks prftuar nga simulimi n modelin matematik
135
t/s
12.5 Vlersimi i sjelljes s mbrojtes distancionale m ndihmn e simulimeve t

modeleve fizike dhe matematike n vlersimin
N kt pjes fouksi sht n eksperimentimin e simulimeve m ndihmn e modelit fizik
t prfaqsuar nga nj skem hardware pran Laboratorit t OST. Modeli fizik i cili
ndodhet n laboratorin e operatorit OST, prfaqson nj model t nj sistemi mbrojts m
baz mikroprocesorin si jan dhe vet relet numerike t instaluara n sistemin elektrik
t fuqis. Krahas pajisjeve fizike q mundsojn ekzekutimin n nivel harware t
skenarve prkats ky laborator dispon po gjithashtu dhe programe profesionale t
licensuara si sht programi aplikativ manifakturim po i kompanise SIEMENS,
programi SIMATIK, versioni 5.4.
Fig. 12.14 Ndrfaqa n momentin e inicimit t programit aplikativ

Bllokskema e simulimit e ndrtuar pr vlersimin e sjelljes s mbrojtes distancionale n
laboratorin e OST prbhet nga elementet baz t saj si jan:
PCM Power Controlled Module
CAD Converter Analog Digital
DPR Digital Protection Relay
CBO Circuit Breaker Output
Verioni DIGSI i prdour pr eksperimentet e kryera sht ai i DIGSI 4.82, nj program i
licensuar i disponuar nga operatori OST. Ky program ekzekutohet n terminalin e PC dhe
sht pjes prbrse e algoritmit t ekzekutuar n memorien e brendshme t modelit.
12.6 Konfiguracioni i parametrave t rrjetit
Prpara ekzekutimeve t skenarve ku n veanti do skenari jemi prpjekur ti japim
nj prqasje sa m reale t ngacmimeve , lkundjeve, oshilimeve, q shfaqen n rrjetin e
fuqis gjat operimit t tij, sht e nevoshme t kryehet konfigurimi i parametrave t
rrjetit ku merr informacione modeli fizik i cili prfaqson relen distancionale t klass
7SD
136
Fig. 12.15 Paraqitja skematike e sinjaleve analoge tension / rryme (madhsi analoge t
injektura n terminalet e modelit fizik)
Fig. 12.16 Ndrfaqa e konfigurimit t parametrave t rrjetit t fuqis

Vlerat nominale t trasformatoreve mats jan konfiguruar si m posht:
Transormatori i Rryms; [ primari: 400 A ] / [ sekondari: 1 A]

Trasormatori i Tensionit; [ primari: 110 000 V ] / [ sekondari: 100 V]
N figurn 4.17 sht dhn n mnyre skematike konfiguracioni i parametrave t

impedancave si vlersohen nga releja numerike distancionale.
137
Fig. 12.17 Paraqitja skematike e impedancave t vleresuara nga releja distancionale

N figurn 4.18 sht paraqitur tab e kalkulimit t impedancs t rrjetit t fuqis, dhe
n figurn 4.19 sht paraqitur ndrfaqa e konfigurimit t linjs ajrore t fuqis, linje
ajrore e shkurtr m gjatsi 25 km, parametrat e linjs jan vlersuar si m posht.
Fig. 12.18 Ndrfaqa e kalkulimit t impedancs t rrjetit t fuqis
Fig. 12.19 Ndrfaqa e konfigurimit t linjs ajrore t fuqis
138
Parametrat e linjs s fuqis ku sht lidhur releja distancionale
Kategoria: Linj ajrore

Tesioni Nominal: 110 kV
Gjatsia 25 km
Vlera rezistencs R1 = 30.00 mOhm/km
Vlera e reaktancs X1 = 229.0 mOhm/km
Vlera e kapacitetit C = 15.50 nF/km
N figurn 4.20 jan paraqitur grafikisht zonat mbrojtse t konfiguruara t reles

distancionale t familjes 7SD, dhe n taleln 12.5 jan paraqitur kordinatat e zonave
mbrojtse n trajt tabelore, prkatsisht zons s par dhe zons s par t zgjeruar.
Fig. 12.20 Zonat mbrojtse t konfiguruara t reles e distancionale t familjes 7SD
Tabela 12.5 Kordinatat e zonave mbrojtse n trajt tabelore

Mundsuar nga ndrfaqa e komunikimit dhe progami aplikativ i cili ekzekutohet n
terminalin e PC sht e mundur t monitorohen dhe vlersohen nga prllogaritjet
variablat t listuara si m posht:
Sinjale / variabla Analoge:

Sinjale / variabla Binare:
139
Diagramat Vektoriale / fazore (madhsi t llogaritura)

Diagramat e gjurms s trajektores s impedancs primare fazore n planin
kompleks
Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve
Prllogaritja m paraqitje n trajt grafike t spektrit t harmonikave
Vlersimi grafik i lokalitetit t dmtimit
12.7 Skenaret e vlersuar pr sjelljen e mbrojtes distancionale numerike

Ashtu sic u theksua dhe m sipr pr t vlersuar sjelljen e mbrojtes distancionale gjat
procesit tranzitor jan konsideruar nj set skenarsh q do t krijonin nj bashksi
shqetsimesh / ngacmimesh t cilat jan jan prezente n punen e prditshme t sistemit
elektrik t fuqis. Kto skenar i kemi ndar n katr kategori prkatsisht:
I.
II.
III.
IV.
Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 1 fazore m tokn.

Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 2 fazore m tokn.
Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 3 fazore.
Simulim lkundje.
Injektimi i ligjshmris tension/rrym kryhet n terminalet hyrse analoge t modelit

fizik laboratorik t reles distancionale t klass 7SD. Pas injektimit t ngacmimit
prkats m lidhje t shkurtr apo lkundje nga modeli fizik merret prgjigja n kohe
reale e cila m pas vlersohet dhe analizohet n prputhje m ligjshmrit e paracaktuara
t kategoris s dmtimit t injektuar n terminalet analoge t sinjaleve inpute t modelit.
12.7.1 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 1 fazore m tokn
N kt simulim dmtimi i prket rastit m lidhje t shkurtr 1-fazore m tokn m
lokalitet t dmtimit menjher n terminalet e trasformatorve mats t tensionit dhe
rryms dhe rasti m rezistenc t dmtimit 0.0 ohm si tregohet n t dhnat e treguara n
tabeln 12.6
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1E
0.4 kA
0.0 Ohm
1.1
Lidhje e Shkurter 1 Fazore m tokn
Tabela 12.6 Te dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr 1-fazore m tokn
140
iL1/A
0.0
-1.0
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
iL2/m A
25
-0
-25
t/s
-50
iL3/m A
25
-0
-25
t/s
-50
iE /A
0.0
-1.0
t/s
Fig. 12.21 Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t rrymave fazore iL1, iL2, iL3,
iLE [A] n qarkun sekondar n planin e kohs
iL1/A
0.75
0.50
0.25
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
0.00
iL2/m A
40
30
20
10
t/s
iL3/m A
40
30
20
10
t/s
iE /A
0.75
0.50
0.25
t/s
0.00
Fig. 12.22 Diagramat e ndryshimit t vlerave efektive t rrymave fazore iL1, iL2, iL3,
iL1/A
250
0
-250
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-500
t/s
iL2/A
10
0
-10
-20
t/s
iL3/A
10
0
-10
-20
t/s
iE/A
250
0
-250
-500
iLE [kA] n qarkun primar n planin e kohs
141
t/s
uL1/kV
0
-5
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
uL2/kV
50
0
-50
t/s
uL3/kV
50
0
-50
t/s
Fig. 12.24 Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t tensioneve fazore uL1, uL2,
uL3, [kV] n qarkun primar n planin e kohs
uL1/kV
0
-5
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
uL2/kV
50
0
-50
t/s
uL3/kV
50
0
-50
t/s
uL1/kV
0
-5
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
uL2/kV
50
0
-50
t/s
uL3/kV
50
0
-50
142
t/s
uL1/kV
4
3
2
1
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
uL2/kV
40
20
t/s
uL3/kV
40
20
t/s
Fig. 12.27 Diagramat e ndryshimit t vlerave efektive t tensioneve fazore uL1, uL2,
I/A
500
250
-0 .2 0
-0 .1 5
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
t/s
-2 5 0
-5 0 0
iL 1
iL 2
iL 3
iE
U /k V
50
0
-0 .2 0
-0 .1 5
t/s
-5 0
uL1
uL2
uL3
Fig. 12.28 Diagramat n trajt t prmbledhur mbi ligjshmrin e ndryshimit t

rryms/tensionit pr rastin e simuluar m lidhje t shkurtr m skenar nr. 1.1
Power Swing
Dist. ACTIVE
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
EF Trip
EF Tele SEND
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
Fig. 12.29 Diagramat mbi statusin e sinjaleve binare
143
0.05
0.10
t/s
+90
+90
uL2
uL2
180
0 180
I1 *
uL3
U1*
4 0 0 .0 m A
uL1
-9 0
u S YN 2
I1 *
uL3
U1*
6 0 .0 V2 0 0 .0 A
uL2
-9 0
uL3
I1 *
U1*
6 0 .0 V
Fig. 12.30 Diagramat fazore e vektoreve t tensionit/rryms gjat procesit t simulimit
3.00
2.75
2.50
2.25
X/Ohm(secondary)
2.00
1.75
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
0.00
-0.25
-6
-5
-4
-3
-2
-1
R/Ohm(secondary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E*
Z L2E*
Z L3E*
Fig. 12.31 Diagramat e trajektores s impedancs primare fazore ZL1E, ZL2E, ZL3E, n
planin kompleks
0.06
0.05
0.04
0.03
0.02
X/Ohm(primary)
0.01
0.00
-0.01
-0.02
-0.03
-0.04
-0.05
-0.06
-0.07
-0.20
-0.10
-0.00
0.10
0.20
R/Ohm(primary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E*
Z L2E*
Z L3E*
Fig. 12.32 Diagramat e trajektores s impedancs primare fazore ZL1E, ZL2E, ZL3E, n
planin kompleks (paraqitja n nj zone zmadhuar)
144
Shnim: Rastin e simulimit m lidhje t shkurtr 1 fazore m tokn releja nuk dedekton
gjurm t impedancs s linjs n planin kompleks. (dedektohet vetm gjuma e fazs s
dmtuar m tokn dy fazat e tjera nuk dedektohen)
Sinjali q Vlera
Vlersohet
iL1
1.01
A
iL2
0.95
mA
iL3
0.95
mA
iE
1.00
A
Faza
Ekstremumi
DC
2.Harmon. 3.Harmon. 5.Harmon.
101.9
-1.392 A
1.4%
0.1%
0.0%
0.1%
146.9
0.0000 mA
-121.8%
129.3%
75.0%
34.5%
38.9
4.608 mA
462.9%
53.2%
75.0%
34.5%
-78.2
1.392 A
-1.2%
0.0%
0.1%
0.0%
Tabela 12.7 Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve analoge t rryms q vlersohen n

momentin e dmtimit
iL1/A
100.0%
1.01
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
1.4%
0.01
DC
50
0.1%
0.00
0.0%
0.00
0.1%
0.00
100
150
200
0.1%
0.00
0.1%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
250
300
350
400
450
500
31.1%
293.94
34.5%
325.83
400
450
500
53.2%
0.50
31.1%
0.29
34.5%
0.33
Harmonics/Hz
iL2/A
600
500
400
300
200
100
0
121.8%
1152.00
100.0%
945.61
129.3%
1223.08
75.0%
708.88
40.5%
383.04
58.8%
555.82
65.5%
619.77
34.5%
325.83
6.0%
57.21
DC
50
100
150
200
250
300
350
Harmonics/Hz
iL3/mA
4.0
462.9%
4.38
3.0
100.0%
0.95
2.0
1.0
53.2%
0.50
75.0%
0.71
74.0%
0.70
100
150
200
34.5%
0.33
74.0%
0.70
0.0
DC
50
250
6.0%
0.06
300
350
400
450
500
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
250
300
350
400
450
500
Harmonics/Hz
iE/A
100.0%
1.00
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
1.2%
0.01
DC
50
0.0%
0.00
0.1%
0.00
0.0%
0.00
100
150
200
Harmonics/Hz
Fig. 12.32.a) Prllogaritja m paraqtije n trajt grafike t spektrit t harmonikave t

sinjaleve analoge prkatsisht rrymave fazore, t vlersuar n momentin e dmtimit
Sinjali q Vlera
Vlersohet
uL1
4.23
mV
uL2
57.7
V
uL3
57.7
Faza
Ekstremumi
DC
172.2
0.0000 mV
-44.6%
39.4%
21.0%
22.3%
-19.1
-81.67 V
-0.4%
0.0%
0.0%
0.0%
-139.1
81.40 V
-0.3%
0.0%
0.0%
0.0%
145
V
Tabela 12.8 Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve analoge t tensioneve q vlersohen
n momentin e dmtimit
uL1/mV
100.0%
4.23
4.0
3.0
2.0
44.6%
1.89
39.4%
1.67
1.0
21.0%
0.89
30.6%
1.29
32.9%
1.39
45.3%
1.91
31.6%
1.33
22.3%
0.94
21.0%
0.89
250
300
350
400
450
500
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
250
300
350
400
450
500
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
250
300
350
400
450
500
20.9%
0.88
0.0
DC
50
100
150
200
Harmonics/Hz
uL2/V
50
40
30
20
10
0
100.0%
57.70
0.4%
0.25
DC
50
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
100
150
200
Harmonics/Hz
uL3/V
50
40
30
20
10
0
100.0%
57.72
0.3%
0.18
DC
50
0.0%
0.00
0.0%
0.01
0.0%
0.00
100
150
200
Harmonics/Hz
Fig. 12.33 Prllogaritja m paraqtije n trajt grafike t spektrit t harmonikave t

sinjaleve analoge prkatsisht tensioneve fazore, t vlersuar n momentin e dmtimit
12.7.2 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 1 fazore m tokn (m rezistenc
dmtimi t ndryshme nga zero)
N kt simulim dmtimi i prket rastit po m lidhje t shkurtr 1-fazore m tokn (si n
rastin 12.7.1) m lokalitet t dmtimit menjher n terminalet e trasformatoreve mats
t tensionit dhe rryms dhe rasti m rezistenc t dmtimit t ndryshme nga zero si
tregohet n t dhnat e treguara n tabeln 12.9
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1E
0.4 kA
Rtd = 1.3 ohm
1.2
Lidhje e Shkurtr 1 Fazore m tokn
Tabela 12.9 Te dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr 1-fazore m tokn, pr

rezistenc t dmtimit n vlern 1.3 ohm
146
iL 1 /A
0 .0
-1 .0
-0 .2 0
-0 .1 5
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
0 .1 5
0 .2 0
0 .2 5
-0 .2 0
-0 .1 5
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
0 .1 5
0 .2 0
0 .2 5
-0 .2 0
-0 .1 5
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
0 .1 5
0 .2 0
0 .2 5
-0 .2 0
-0 .1 5
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
0 .1 5
0 .2 0
0 .2 5
t/s
iL 2 /m A
25
-0
-2 5
-5 0
t/s
iL 3 /m A
25
-0
-2 5
-5 0
t/s
iE /A
0 .0
-1 .0
t/s
uL1/kV
0
-5
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
t/s
uL2/kV
50
0
-50
t/s
uL3/kV
50
0
-50
t/s
I/A
1.0
0.0
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
t/s
-1.0
iL1
iL2
iL3
iE
U/V
50
0
-0.20
-0.15
-0.10
-50
uL1
uL2
uL3
Fig. 12.36 Diagramat n trajt t prmbledhur mbi ligjshmrin e ndryshimit t

rryms/tensionit pr rastin e simuluar m lidhje t shkurtr m skenar nr. 1.2
147
t/s
Power Swing
Dist. ACTIVE
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
EF Trip
EF Tele SEND
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
t/s
3.0
2.5
X /O hm (secondary)
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
R /O hm (secondary)
Z1E
Z1B E
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E *
Z L2E *
Z L3E *
0.07
0.06
0.05
X /O hm (secondary)
0.04
0.03
0.02
0.01
0.00
-0.01
-0.02
-0.03
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
R /O hm (secondary)
Z 1E
Z 1B E
Z 2E
Z 3E
Z 4E
Z L1E *
Z L2E *
Z L3E *
0 .0 0 2 0
0 .0 0 1 0
X /O h m (s e c o n d a ry )
0 .0 0 0 0
-0 .0 0 1 0
-0 .0 0 2 0
-0 .0 0 3 0
-0 .0 0 4 0
-0 .0 1 7 5
-0 .0 1 5 0
-0 .0 1 2 5
-0 .0 1 0 0
-0 .0 0 7 5
-0 .0 0 5 0
-0 .0 0 2 5
0 .0 0 0 0
0 .0 0 2 5
0 .0 0 5 0
0 .0 0 7 5
0 .0 1 0 0
R /O h m (s e c o n d a ry)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E*
Z L2E*
Z L3E*
Fig. 12.38 Diagramat e trajektores s impedancs s fazs sekondare ZL1E, ZL2E, ZL3E,
n planin kompleks
Sinjali q Vlera
Vlersohet
Faza
Ekstremumi
148
DC
iL1
1.01
A
1.88
mA
0.99
mA
1.00
A
iL2
iL3
iE
-135.0 -1.396 A
1.0%
0.1%
0.1%
0.0%
-80.0
-97.8%
28.0%
18.3%
24.5%
-175.2 4.608 mA
466.6%
62.8%
104.2%
66.0%
44.9
-1.3%
0.1%
0.1%
0.1%
0.0000 mA
1.392 A
Tabela 12.10 Prllogaritja m paraqtije n trajt grafike t spektrit t harmonikave t

Sinjali q Vlera
Vlersohet
uL1
1.25
mV
uL2
57.7
V
uL3
57.7
V
Faza
Ekstremumi
DC
152.1
0.0000 mV
-71.6%
96.3%
90.2%
71.7%
104.1
81.12 V
-0.5%
0.0%
0.0%
0.0%
-15.9
-81.68 V
-0.2%
0.0%
0.0%
0.0%
Tabela 12.11 Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve analoge q vlersohen n momentin

e dmtimit
uL1/V
4.0
3.0
2.0
1.0
71.6%
0.99
100.0%
1.38
96.3%
1.33
90.2%
1.24
82.0%
1.13
50
100
150
200
71.7%
0.99
59.7%
0.82
46.2%
0.64
31.7%
0.44
16.7%
0.23
5.4%
0.07
250
300
350
400
450
500
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
250
300
350
400
450
500
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
250
300
350
400
450
500
0.0
DC
Harmonics/Hz
uL2/kV
60
50
40
30
20
10
0
100.0%
63.48
0.5%
0.32
DC
50
0.0%
0.01
0.0%
0.01
0.0%
0.01
100
150
200
Harmonics/Hz
uL3/kV
60
50
40
30
20
10
0
100.0%
63.48
0.2%
0.13
DC
50
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
100
150
200
Harmonics/Hz

12.7.3 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 2 fazore m tokn m rezistenc
dmtimi t barabarte m zero
N kt simulim dmtimi i prket rastit po m lidhje t shkurtr 2-fazore m tokn m
lokalitet t dmtimit nga terminalet e trasformatoreve mats t tensionit dhe rryms n
149
distancn 1.2 km dhe rasti m rezistenc t dmtimit t barabart m zero si tregohet n

t dhnat e treguara n tabeln 12.12.
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1L2E
0.6 kA
Rtd =0.0 Ohm
2.2
Simulim lkundje perceptuar nga releja si lidhje e Shkurtr 2
Fazore m tokn
Simulim pr moment kyje t ndryshuar m rezistenc
Kategoria:
Tabela 12.12 Te dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr 2-fazore m tokn, pr

rezistenc t dmtimit n vlern 0.0 ohm
iL1/A
10
0
-10
-20
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
-30
iL2/A
10
0
-10
-20
t/s
-30
iL3/A
10
0
-10
-20
t/s
-30
iE/m A
25
-0
-25
t/s
-50
iL1/A
15
10
5
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
iL2/A
15
10
5
t/s
iL3/A
15
10
5
t/s
iE /m A
40
30
20
10
150
t/s
uL1/V
10
0
-10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
-20
uL2/V
10
0
-10
t/s
-20
uL3/V
10
0
-10
t/s
-20
uL3, [V] n qarkun sekondar n planin e kohs
uL1/V
10.0
7.5
5.0
2.5
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
-0.20
-0.15
-0.10
-0.05
0.00
0.05
0.10
t/s
uL2/V
10
5
t/s
uL3/V
10.0
7.5
5.0
2.5
151
t/s
+90
+90
iL2
180
iL3
iL1
0 180
iL1
iL3
3.0 A
iL1
-90
3.0 A
iL2
uL2
uL1
-90
iL3
iL2
iE
+90
+90
uL3
uL2
180
3.0 V
uL1
0 180
uL1
uL3
-90
3.0 V
-90
uL3
uL2
uSYN2

3.0
2.0
X/Ohm(secondary)
1.0
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
R/Ohm(secondary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E*
Fig. 12.45 Diagramat e trajektores s impedancs s fazs sekondare ZL1E, n planin

kompleks
152
20.0
3.0
2.0
X/Ohm(secondary)
1.0
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
R/Ohm(secondary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E*
Z L2E*
Z L3E*
n planin kompleks
3.0
2.0
X/Ohm(secondary)
1.0
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
R/Ohm(secondary)
Z1
Z1B
Z2
Z3
Z4
Z L12*
Z L23*
Z L31*
Fig. 12.47 Diagramat e trajektores s impedancs sekondare s linjs ZL12, ZL23,

ZL31, n planin kompleks
Sinjali q Vlera
Vlersohet
iL1
3.00
A
iL2
1.26
A
iL3
2.24
A
Faza
Ekstremumi
DC
49.0
-20.72 A
-54.1%
48.7%
31.5%
17.7%
-89.6
-15.76 A
-1130.5%
26.4%
14.7%
7.1%
804.2%
54.1%
34.6%
19.7%
-160.0 20.70 A
Tabela 12.13 Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve analoge q vlersohen n momentin

e dmtimit:
153
I/A
17.5
15.0
12.5
10.0
7.5
5.0
2.5
0.0
DC
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Harmonics/Hz
iL1
iL2
iL3
iE

U/V
870.0%
10.59
12
10
8
6
4
2
100.0%
2.01 100.0%
1.22
78.3%
1.58
50.4% 50.2%
1.01 0.61
32.9% 32.6%
0.66 0.40
23.9% 23.6%
0.48 0.29
18.5% 18.4%
0.37 0.22
14.8% 14.5%
0.30 0.18
0
DC
50
100
150
200
250
300
12.3% 12.0%
0.25 0.15
350
10.5% 10.3%
0.21 0.13
400
9.6% 9.2%
0.19 0.11
9.3% 8.9%
0.19 0.11
450
500
Harmonics/Hz
uL1
uL2
uL3

12.7.4 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 3 fazore
distancn 1.8 km dhe rasti m rezistenc t dmtimit t barabart m zero sic tregohet n
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1L2L3
Rtd = 0.0 Ohm
3.12
Simulim lkundje perceptuar nga releja si lidhje e Shkurtr 3
Fazore
Tabela 12.14 T dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr 3-fazore m tokn
154
iL1/A
0
-10
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
t/s
iL2/A
0
-10
t/s
iL3/A
0
-10
t/s
iE/mA
25
-0
-25
-50
t/s
iL1/A
7.5
5.0
2.5
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
t/s
0.0
iL2/A
7.5
5.0
2.5
t/s
0.0
iL3/A
7.5
5.0
2.5
t/s
0.0
iE/mA
40
30
20
10
t/s
uL1/V
0
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
-100
t/s
uL2/V
0
-100
t/s
uL3/V
0
-100
155
t/s
uL1/V
75
50
25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
t/s
uL2/V
75
50
25
t/s
uL3/V
75
50
25
t/s
I/A
10
0
0 .0 0
0 .2 5
0 .5 0
0 .7 5
1 .0 0
1 .2 5
1 .5 0
1 .7 5
2 .0 0
0 .7 5
1 .0 0
1 .2 5
1 .5 0
1 .7 5
2 .0 0
t/s
-1 0
iL 1
iL 2
iL 3
iE
U /V
100
0
0 .0 0
0 .2 5
0 .5 0
t/s
-1 0 0
uL1
uL2
uL3
Fig. 12.54 Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t tensioneve fazore/rrymave

fazore n qarkun sekondar n planin e kohs
Power Swing
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
156
1.75
2.00
t/s
+90
+90
iL3
iL3
180
0 180
iL1
iL2
iL1
iL2
15.0 A
iL1
-90
15.0 A
iL2
-90
iL3
iE
+90
+90
uL3
uL3
uL1
180
uL1
0 180
uL2
uL2
10.0 V
uL1
-90
10.0 V
uL2
-90
uL3
uSYN2
3.0
2.0
X/O hm (secondary)
1.0
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
R /O hm (secondary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E*
Z L2E*
Z L3E*
n planin kompleks
157
20.0
3.0
2.0
X/Ohm(secondary)
1.0
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
R/Ohm(secondary)
Z1
Z1B
Z2
Z3
Z4
Z L12*
Z L23*
Z L31*
Fig. 12.58 Diagramat e trajektores s impedancs sekondare s linjs ZL12, ZL23E,

Sinjali q Vlera
Vlersohet
iL1
4.01
kA
iL2
4.01
kA
iL3
4.01
kA
iE
3.25 A
uL1
9.89
kV
uL2
9.89
kV
uL3
9.90
kV
Faza
Ekstremumi
DC
-6.9
-5.637 kA
-0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
-126.9
-5.673 kA
0.1%
0.0%
0.0%
0.0%
113.1
5.655 kA
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
94.5
2.7
-1.843 A
-13.82 kV
-0.0%
1.5%
4.7%
0.0%
67.2%
0.0%
11.3%
0.0%
-117.3
-13.91 kV
-0.9%
0.0%
0.0%
0.0%
122.7
13.94 kV
-0.4%
0.0%
0.0%
0.0%
Tabela 12.15 Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve analoge t tensioneve dhe rrymave
n momentin e dmtimit
I/kA
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
DC
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Harmonics/Hz
iL1
iL2
iL3
iE

158
500
U /kV
70
60
50
40
30
20
10
0
1.5%
0.15
0.9%
0.09
0.4%
0.04
100.0%100.0%100.0%
9.89
9.89
9.90
DC
50
0.0%
0.00
0.0%
0.00
100
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
150
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
200
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
250
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
300
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
350
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
400
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
0.0%
0.00
450
0.0%
0.00
0.0%
0.00
500
H arm onics/H z
uL1
uL2
uL3

12.7.5 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 3 fazore & lkundje
distancn 1.85 km dhe rasti m rezistenc t dmtimit t barabarte m zero si tregohet n
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1L2L3
Rtd = 0.0 Ohm
3.15
Fazore
Tabela 12.16 Te dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr 3-fazore m tokn (

simulim i perseritur)
iL1/A
0
-10
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
t/s
iL2/A
0
-10
t/s
iL3/A
0
-10
t/s
iE/mA
25
-0
-25
-50
Fig. 12.60.a) Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t rrymave fazore iL1, iL2, iL3,
159
t/s
iL1/A
7.5
5.0
2.5
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
t/s
0.0
iL2/A
7.5
5.0
2.5
t/s
iL3/A
7.5
5.0
2.5
t/s
iE/mA
40
30
20
10
t/s
I/A
10
0
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
t/s
-10
iL1
iL2
iL3
iE
U/V
50
25
0.00
0.25
0.50
t/s
0
-25
-50
-75
uL1
uL2
uL3
Fig. 12.62 Diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t tensioneve fazore/rrymave

fazore n qarkun sekondar n planin e kohs
Power Swing
Dist. ACTIVE
Dis.Pickup L1
Dis.Pickup L2
Dis.Pickup L3
Dis.Gen. Trip
Relay PICKUP
Relay PICKUP L1
Relay PICKUP L2
Relay PICKUP L3
Relay PICKUP E
Relay TRIP L1
Relay TRIP L2
Relay TRIP L3
Relay TRIP
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
160
1.75
2.00
t/s
+90
+90
iL1
iL1 iL2
iL3
180
0 180
iL2
iL3
15.0 A
iL1
-90
15.0 A
-90
iL3
iL2
iE
+90
+90
uL1
uL2
180
uL1
0 180
uL2
0
uL3
uL3
30.0 V
uL1
-90
30.0 V
-90
uL3
uL2
uSYN2
3.0
2.0
X/Ohm(secondary)
1.0
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
R/Ohm(secondary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
Z L1E*
Z L2E*
Z L3E*
n planin kompleks
161
20.0
3.0
2.0
X/O hm (secondary)
1.0
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
R/O hm (secondary)
Z1
Z1B
Z2
Z3
Z4
Z L12*
Z L23*
Z L31*
Fig. 12.66 Diagramat e trajektores s impedancs sekondare s linjs ZL12, ZL23E,

Sinjali q Vlera
Vlersohet
iL1
4.01
kA
iL2
4.01
kA
iL3
4.01
kA
iE
5.02
A
uL1
9.89
kV
uL2
9.88
kV
uL3
9.90
kV
Faza
Ekstremumi
DC
118.4
-5.620 kA
0.1%
0.0%
0.0%
0.0%
-1.6
5.668 kA
-0.1%
0.0%
0.0%
0.0%
-121.6
-5.660 kA
-0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
-166.1
0.0000 A
11.8%
7.4%
53.0%
7.9%
128.0
-14.00 kV
-0.2%
0.0%
0.0%
0.0%
8.0
13.90 kV
0.5%
0.0%
0.0%
0.0%
-112.1
-13.93 kV
0.3%
0.0%
0.0%
0.0%
Tabela 12.17 Paraqitja n trajt tabelore t sinjaleve analoge (rryms, tensionit) n

momentin e dmtimit
I/kA
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
DC
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Harmonics/Hz
iL1
iL2
iL3
iE

162
500
U/kV
50
40
30
100.0%100.0%100.0%
9.89 9.88 9.90
20
10
0
0.2% 0.5% 0.3%

0.02 0.05 0.03
DC
50
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
0.0% 0.0% 0.0%

0.00 0.00 0.00
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Harmonics/Hz
uL1
uL2
uL3

10
9
8
7
Evaluation
6
5
4
3
2
1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Evaluation
Fig. 12.69 Vleresimi grafik I lokalitetit t dmtimit

12.8 Verifikimi i Modelit Matematik
Sjellja e relese d.m.th. modelit t relese distancionale sht verifikuar duke perdorur t
dhnat (Output Data) e llojeve t lidhjeve t shkurtera dhe lekundjeve t ndryshme t
gjeneruara nga njesia CPM n laboratorin e OST-s. Te dhnat e gjeneruara nga njesia
CPM jan aplikuar n modelin matematik t relese disatancionale t modeluar n
MATLAB/SIMULINK, ku keto data t insertuara bartin ligjshmerite e ndryshimit t
sinjaleve t tensionit dhe rryms n terminalet hyrese t relese para dhe gjat dmtimit
apo apo para dhe gjat procesit t lekundjes s simuluar.
12.8.1 Rrezultatet e perftuara nga simulimi i modelit matematik
Shembulli i pare t cilin e kemi marre n konsiderate pr t na mundesuar verifikimin e
modelit matematik. Ne kt shembull sht marre n shqyrtim ligjshmria e ndryshimit
n skenarin m numr 1.1 n eksperimentin e simulimeve t modelit fizik, kujtojme ketu
q kjo kategori i prket rastit m lidhje t shkurtr i fazore, m rezistenc t dmtimit t
barabarte m zero dhe n distancn zero km nga terminalet e trasfromatoreve mats t
tensionit dhe rryms. Tabela 12.18 liston dhe nj here kushtet e simulimit n modelin
fizik, pra vlersohen t dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr. Ndersa n
figurn 4.70 jan paraqitur diagramat e ndryshimit t vlerave t castit t tensioneve
fazore dhe rrymave fazore n planin e kohs, madhesi keto t injektuara n modelin
matematik m qellim pr t vlersuar pergjigjen q jepet nga ky model i ndrtuar.
163
s/km
Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1E
0.4 kA
0.0 Ohm
1.1
Lidhje e Shkurter 1 Fazore m tokn
Tabela 12.18 Te dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr 21fazore m tokn

I/A
500
250
-0 .2 0
-0 .1 5
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
-0 .1 0
-0 .0 5
0 .0 0
0 .0 5
0 .1 0
t/s
-2 5 0
-5 0 0
iL 1
iL 2
iL 3
iE
U /k V
50
0
-0 .2 0
-0 .1 5
-5 0
uL1
uL2
uL3

fazore t injektuara n modelin matematik
N figurn 12.71 sht paraqitur gjurma e trajektores s impedancs q shikohet nga
releja distancionale, rrezultate t prftuara nga modeli matematik pas injektimit t t
dhnave. M pas n figurn 12.72 sht paraqitur gjurma e trajektores t prftuar nga
modeli fizik, kjo gj sht br m qllim krahasimin e rrezultateve t prftuara n dy
kategorit e simumimeve t kryera n planin kompleks R-X. Nga rrezultatet
eksperimentale dhe t simuluara t krahasuara vm re s ekziton nj prputhshmri e
knaqshme midis gjurms s trajektores n planin komples, prftuar nga modeli
matematik dhe trajektores n planin kompleks prftuar nga modeli fizik. Modeli fizik
prbn modelin e mire kolauduar dhe pjesn ku mund ti referohemi rrezultateve t
prftuara nga simulimi i kryer m modelin matematik.
164
t/s
Fig. 12.71 Rrezultati i prftuar nga simulimi n modelin matematik referuar skenarit
nr.1.1
3.0
2.0
1.0
X/Ohm
(secondary)
0.0
-1.0
-2.0
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
R/Ohm
(secondary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
ZL1E*
ZL2E*
ZL3E*
Fig. 12.72 Rrezultati i prftuar nga simulimi n modelin fizik pr skenarin nr.1.1
Shembulli i dyt i zgjedhur pr paraqitje prsri merr n konsiderat prsri verifikimin e
modelit matematik. N kt shembull sht marr n shqyrtim ligjshmria e ndryshimit
n skenarin m numr 3.15 n eksperimentin e simulimeve t modelit fizik, kujtojm ktu
q kjo kategori i prket rastit m lidhje t shkurtr 3 fazore, m rezistenc t dmtimit t
barabart m zero dhe n distancn 1.8 km nga terminalet e trasfromatoreve mats t
tensionit dhe rryms. Tabela 12.19 liston dhe nj her kushtet e simulimit n modelin
fizik, pra vlersohen t dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr. Ndrsa n
figurn 12.73 jan paraqitur diagramat e ndryshimit t vlerave t astit t tensioneve
fazore dhe rrymave fazore n planin e kohs, madhsi kto t injektuara n modelin
matematik m qllim pr t vlersuar prgjigjen q jepet nga ky model i ndrtuar.
165
Simulim Lkundje 3 fazore

Kategoria
Rryma e dmtimit:
Skenari numr:
L1L2L3
Rtd = 0.0 Ohm
3.15
Fazore
Tabela 12.19 T dhnat sasiore t dmtimit m lidhje t shkurtr 21fazore m tokn

I/A
10
0
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
0.75
1.00
1.25
1.50
1.75
2.00
t/s
-10
iL1
iL2
iL3
iE
U/V
50
25
0.00
0.25
0.50
0
-25
-50
-75
uL1
uL2
uL3

fazore t injektuara n modelin matematik
N figurn 12.74 sht paraqitur gjurma e trajektores s impedancs q shikohet nga
releja distancionale, rrezultate t prftuara nga modeli matematik pas injektimit t t
dhnave. M pas n figurn 12.75 sht paraqitur gjurma e trajektores t prftuar nga
modeli fizik, kjo gj sht br m qllim krahasimin e rrezultateve t prftuara n dy
kategorit e simumimeve t kryera n planin kompleks R-X. Nga rrezultatet
eksperimentale dhe t simuluara t krahasuara dhe n kt rast vem re s ekziton nj
prputhshmri e knaqshme midis gjurms s trajektores n planin komples, prftuar nga
modeli matematik dhe trajektores n planin kompleks prftuar nga modeli fizik. Dhe n
kt eksperimentim modeli fizik prbn modelin e mire kolauduar dhe pjesn ku mund ti
referohemi rrezultateve t prftuara nga simulimi i kryer m modelin matematik.
166
t/s
Fig. 12.74 Rrezultati i prftuar nga simulimi n modelin matematik referuar skenarit
nr.3.15
3.0
2.0
1.0
X/Ohm(secondary)
0.0
-1.0
-2.0
-3.0
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
R/Ohm(secondary)
Z1E
Z1BE
Z2E
Z3E
Z4E
ZL1E*
ZL2E*
ZL3E*
Fig. 12.75 Rrezultati i prftuar nga simulimi n modelin fizik pr skenarin nr.3.15
167
Prmbledhje dhe konkluzione

Lkundjet e fuqis qofshin lkundje t qndrueshme qofshin lkundje jo t qndrueshme
mund t perceptojn n zgjerim dhe shkeputje t nn-sistemeve t fuqis pjese pjese me
mundsine e kycjen n kaskade t tr elementeve t sistemit elektrik t fuqis. Mbrojtja
e sistemit elektrik t fuqis ndaj lkundjeve bashk stabl ose jostabl sht pshkruar n
kt material. Materiali jep nj vshtrim mbi lkundjet e fuqis n sistemin e fuqis,
shkakun e tyre, mnyrat e dedektimit t tyre. Metodikat mbi dedektimin dhe mbrojtjen e
sistemit t fuqis ndaj lkundjeve jan marr n konsiderat dhe jan analizuar sipas
rastit.
Pr ti asistuar inxhinierit t mbrojtjes rele jan analizuar me detaje disa metodika q
prckatojn nevojn dhe krkesat aplikative. Disa metoda jan prmendur shkurtimisht
dhe disa t tjera jan dhn me qllim t drejtprdrejte, n vetvete ato i adresohen
dinamiks s sistemit dhe efekteve t lkundjeve tranzitore mbi linjat me nivele
tensionesh pune t larta dhe shume t larta.
Relet mbrojtse prdorin nj numr metodash q dedektojn prezencn e lkundjeve t
fuqis dhe pjesa drmuese e tyre kan n baz t tyre vlersimin e shpejtesise s
ndryshimit t impedancs s renditjes s drejt. Gjithashtu relet mbrojtse prdorin
madhsi e variabla t tjera pr t dedektuar prezencn e nj lkundje fuqie ku n themel
qndron vlersimi i madhsis s shpejtsis s ndryshimit t fuqis, diferenca kndore
midis terminaleve t linjs trasmetuese dhe shpejtsia e ndryshimit t ktyre kndeve,
qndra e lkundjeve t tensionit me derivatet e saj t pare dhe t dyt, etj..
Materiali i paraqitur rendit n mnyr t prmbledhur konkuzionet si m posht:
Jan katr lloj opsionesh pr aplikimin e mbrojtes ndaj lkundjeve. Opsioni q

rekomandohet sht opsioni i aplikimit t funksionit PSB n linjat e trasmetimit
n bashkrendim me funksionin OST, i lokalizuar n lokalitetet kritike t rrjetit t
fuqis, pr t ndar SEF n ishuj me nj balance midis gjenerimit dhe ngarkess.
N vetvete sistemi i mbrojtes PSB m vete pa sistemin mbrojts OST nuk
rekomandohet.
Gjat lkundjeve t fuqis n SEF, vektort e tensioneve n terminalet e lesave
t fuqis mund t arrijn kndin 180 dhe veprimi n kycje n kt pozicion
mund t shkaktoj dmtim domethens fizik t lesit t fuqis. Aplikacioni n
kycje pr kto kategori elsash fuqie duhet t adresohet e bashkrendohet n
harmoni me aplikacionin e mbrojteve ndaj lkundjeve.
Aty ku nj balanc ngarkes/gjenerim nuk mund t arrihet, disa mnyra t heqjes
s ngarkess apo heqjes s gjenerimit duhet t ndrmerret pr t arritur balancn
ngarkese/gjenerim dhe shmangjen e rnies s tr sistemit.
Marrdhnia midis tensioneve t matura dhe rrymave luan rolin me kritik nse nj
rele distancionale do t veproje gjate nj lkundje.
Konluzione dhe prfundime mbi simulimin me ndihmn e modeleve matematike dhe

modeleve fizike t relese distancionale.
168
Mbrotja Distancionale Numerike e bashkangjitur moduleve t programit

NEPLAN prbn nj mjet efikas n vlersimin e sjelljes s sistemit elektrik t
fuqis gjat rregimeve tranzitore.
Simulimet numerike mund t kryen me modele reale t sistemit elektromagnetik,
ku mundsohet vlersimi i sjelljes se sistemit mbrojts, n kontributin e tij per
rritjen e qndrueshmris, dhe siguris s Sistemit Elektrik t Fuqis
Vrehet nga simulimet q megjithese trajektorja e impedancs q procesohet nga
releja, trajektorja e paraqitur n planin kompleks futet n zonn e pare t relese
prsri releja distancionale nuk vepron n kycje ndryshe nga sa do t veprone n
nj situacion t till nj rele konvencionale. Ky mosveprim i dedikohet
algoritmeve q procesojn n kohe reale variablat inpute t relese distancionale,
dhe rrezulton i sukseshem pasi n rastet e lkundjeve t simuluara vrehet se
trajektorja del nga kjo zon dhe releja distancionale i mundson sistemit t rrisi
qndrueshmerin e puns s tij.
Releja vepron pasi ajo ka procesuar e vlersuar logjikisht n kohe reale funksionet
komplekse matematike t cilat implementojn kondita pune optimale, kto
kondita jan t materializuara n nj algoritm i cili ekzekutohet n memorien e
reles numerike.
Mosveprimi i reles pr rastin me skenar ngacmimi/shqetsimi n sistemin e
modeluar siguron rritjen pandrprejen me energji elektrike t konsumatorve q
ndodhen n t dy kraht e sistemeve q ndahen nga linja e fuqis, ky rrezultat na
shpie n konkluzionin e rndsishm se mbrojtja rele n kt rast shpie n rritjen e
qndrushemris s sistemeve eletrike t fuqis, duke rritur besueshmrine n
aktrimin me veprime/mosveprime t sakta t saj gjat proceseve kalimtare n
SEF normale dhe jonormale.
Relet distancionale numerike japin nj prgjigje t nj natyre krejtsit t
ndryshme krahasuar me aktrimin nn t njjtat kushte dhe kondita t nj releje
elektromangentike apo releje statike.
Prgjigja e nj releje distancionale numerike vjen si pasoj e procesimit n kohe
reale t variablave t hyrjes dhe vlersimin nga algoritmi i implementuar n
memoriet e ktyre releve.
Nga prgjigjet e simulimeve me modele matematike dhe atyre me modele fizike
rrezultatet prputhen dhe releja vepron drejte, d.m.th. modeli matematik q e
prfaqson relene numerike distancionale jep t njjten prgjigje si dhe ai i
modelit fizik.
Nga simulimet marrim nj prputhje t rrezultave si nga modeli matematik i
ekzekutuar n kompjuter personal dhe modeli fizik i ekzekutuar me pajisjet n
laboratorin pran e njsis s Operatorit t Sistemit t Trasmetimit.
Nga shqyrtimi rrezulton s dhe n linjat e shkurtra ekziston dhe sht prezent
fenomeni i lkundjeve n kto linja, ky shqyrtim kryehet nga fakti s vet sistemi
elektroenergjetik Shqiptar sht kryesisht sistem i cili prbhet nga linja t
shkurtra
Shum autor n literatur rekomandojn q mbrojtja ndaj lkundjeve nuk sht e
nevojshme n linjat e shkurtra
169
Nga studimi rrezulton s fenomeni i lkundjeve n linjat e shkurtra sht

ekzistent, si sht marr n konsiderat pr studim linja m gjatsi 25 km, dhe
rekomandimi q vjen nga studimi sht dhe linjat e shkurtra duhet t pajisen m
mbrojtje ndaj lkundjeve.
Me ndihmn e modelit matematik sigurohen hapat e metejshm pr studimin n t
ardhmen e dukurive t lkundjeve dhe bllokimit ndaj lkundjeve ku mund t
studiohen m tej e llogariten tarimet e bllokimit ndaj lkundjeve n percaktimin e
mbajtes s kohs n zonn e tret dhe t dyte t mbrojtes distancionale.
170
LITERATURA
1.Gerhard Ziegler Numerical Distance Protection, December 2005, second edition.
2. Abdelsalam Omar Ahmed protection system performance Analysis Using Dynamic
Modeling Methods", proceedings of the fourth Libyan arab international conference,
Tripoli Libya, March 2006.
3. Trin Saengsuwan, Peter Crossley "Simulation of Distance Relays for Protection
Performance Evaluation", International symposium on electric power engineering,
Stockholm power tech. Stockholm Sweden pp 491-496, June 94.
4. Power System Protection, Volume 4: Digital Protection and Signaling, The
Institution of Electrical Engineering, IEE, London 1995. Abdlmeam A. Abdlrahem,
"Modeling of distance relay for power system protection," M.Sc. dissertation, Dept.
EE&E., Faculty of Engineering, Al-Fatah univ., Fall 2007.
5. ATPDraw for windows Version4.0p2 copyright 1998-2003 user's Manual, Sintef.
6. The Output Processor (TOP), copyright 1998-2001.
7. MATLAB User's guide, The Math Works Inc., 2006. 393
8. J. Seymour and T. Horsley, The seven types of power problems, APC, USA, 2005.
9. K.C.A. Dierks, Relay Specific Computer Aided Testing for Protective Relays ,
Eskom, South Africa, 2003.
10. M. Kezunovic, Transient Testing of Protective Relays: Study of Benefits and
Methodology, PSERC Publication, March 2008.
11. T.L. Floyd, Digital Fundamentals, 9th edition, USA, 2006.
Power Systems Relay Committee of the IEEE Power Engineering Society, IEEE
Standard Common Format for Transient Data Exchange for Power Systems,
IEEEStd C37.111-1999, USA, 18 March 1999.
12. IEEE Power System Relaying Committee, Application of Fault and Disturbance
Recording Devices for Protective System Analysis, IEEE special publication
87TH0195-8-PWR, 1987
13. A.G Phadke,. and J. S. Thorp, Computer Relaying for Power Systems, Research
Studies Press/John Wiley & Sons, 1988.
14. A.G. Phadke, Protection System Representation in the Electromagnetic transients
program, IEEE transaction on power delivery, vol.9,No.2, April 1994.
15. T. Almy, Designing with Microcontrollers-The 68HCS12, 2008.
16. HCS12 T-Board Hardware User Manual, Version 1.00, December 16th , 2005.
17. National Semiconductor corporation, MICRO-DAC Double Buffered D to A
converters, DATA Sheet, February,1995.
18. Abdlmenam A. Abdlrahem, Modeling of distance relays for power system
protection, M.Sc. dissertation, EE&E Dept., Faculty of Engineering, Al-Fatah
University,Fall 2007.
19. Abdlmnam A. Abdlrahem & H.Sherwali. (2009), Modeling Of Numerical Distance
Relays Using Matlab, Procedding of IEEE Symposium on Industrial Electronics and
Applications, ISIEA 2009, October, 2009, Kuala Lumpur, Malaysia.
20. A Phadke and J G Thorp, Computer Relaying for Power Systems, John Wiley &
Sons Inc, 1990, ISBN 0 471 92063 0.
21. ATP Draw for windows user's Manual, Version4.0p2, copyright 1998-2003, intef
Energy Research, Norway.
171
22. Barry W. Kennedy, Power Quality Primer, McGraw-Hill Company,2000 (Barry,

2000)
23. Craig Marven & Gillian Ewers, A simple approach to digital signal processing,
Texas Instruments, 1993, ISBN 0 904 047 00 8.
24. Electricity Training Association, Power System Protection, Volume 4: Digital
Protection and Signaling, The Institution of Electrical Engineering, IEE, London
1995, ISBN 0 85296 838 8
25. GEC Alsthom ,Protective Relays Application Guide, GEC Alsthom Measurement
limited, Erlangen, GEC England, Third edition, 1990.
26. Gerhard Ziegler, Numerical Distance Protection, Publicis Corporate Publishing,
Erlangen, Siemens, second edition, 2006, ISBN 3 89578 266 1.
27. Nasser Tleis, Power System Modeling and fault analysis, Elsevier Ltd, 2008, ISBN
13 978 0 7506 8074 5
28. MATLAB User's guide, Math Works Inc., 2006.P. G. McLaren, K. Mustaphi, G.
Benmouyal, S. Chano, A. Girgis, C. Henville, M. Kezunovic, L. Kojovic, R. Marttila,
M. Meisinger, G. Michel, M. S. Sachdev, V. Skendzic, T. S.
29. Sidhu, and D. Tziouvaras, Software Models for Relays, IEEE Transactions on
Power Delivery, Vol. 16, No. 12, April 2001, pp. 238-45.
30. Sandro Gianny Aquiles Perez, Modeling Relays for Power System Protection
Studies,
Thesis Submitted to the College of Graduate Studies and Research, Department of
Electrical Engineering University of Saskatchewan, Saskatchewan, Canada, July 2006
31. SIMULINK 4.1, Reference Manual, MathWorks, Inc. 2001.
32. Fink, L., Carlsen K, 1987. Operating under stress and strain, IEEE spectrum,
March, pp.48-53.
33. Elmore, W., 2000. Pilot protective relaying, ISBN 0-8247-8195-3, Marcel Dekker
Inc.
34. IEEE, 1999. Out of step relaying for generators, IEEE Working Group Report,
IEEE Transaction, Vol.96, September, pp.1556-1564.
35. Fankhauser, H., Aneros, K., Edris, A., Torseng. S., 1990. Advanced simulation
techniques for the analysis of power system dynamics, IEEE Computer Applications
in Power, Vol.3, No.4, October , pp.31-36.
36. Cook, V., 1985. Analysis of distance protection, ISBN 0 86380 027 0, Research
Studies Press Ltd.
Anderson, P., 1995. Analysis of faulted power system, ISBN 0-7803-1145-0, IEEE
PRESS.
37. Horowitz, S., Phadke, A., 1995. Power system relaying, ISBN 0-86380-185-4,
Research Studies Press Ltd.
Ilar, F., 1981. Innovations in the detection of power swing in electrical networks,
Brown Bovery Reviev, No. 68.
38. Elmore, W., 1994. Protective relaying theory and applications, ISBN 0-82479152-5, Marcel Dekker Inc.
Paithankar, Y., 1998. Transmission network protection theory and practice, ISBN 08247-9911-9, Marcel Dekker Inc.
39. G. Johnson and M. Thomson, "Reliability Considerations of Multifunction
Protection". Basler Electric Co.
172
Aspects of Digital Protective Relaying". Report RE-626. IEC, Israel, 1991.

40. Material of the 15th Scientific and Technical Conference, "Relay protection and
automation of power supply systems, 2002".
41. The Power Protection Handbook. APC, 1994.
B.D. Dshochov, Features of power supply of computer network elements // Industrial
Power Engineering", 1996, N2, p.17-24.
42. S.E. Zocholl and G. Benmouyal, "How Microprocessor Relays Respond to
Harmonics, Saturation, and Other Wave Distortions". Schweitzer Engineering
Laboratories, Inc. Summer 2003.
43. Nenel O.O., Onbilgin G., Kocaman C. Transformer Protection Using the Wavelet
Transform //Turkish Journal of Electrical Engineering & Computer Sciences, Vol.13,
No.1, 2005.
44. J. Reason, Realistic relay tests need fault reconstruction //Electr. World, 1991, v.
205, N 5, pp. 41-42.
45. A. B. Prishchepenko, V. V. Kiseljov, and I. S. Kudimov, "Radio Frequency Weapon
at the Future Battlefield", 46. "Electromagnetic environment and consequences",
Proceedings of the EUROEM94, Bordeaux, France, May 30-June 3, 1994, part 1, p.
266-271.
46. Leksione te shrojtura te mbrotjes rele 1 M Jogoni
47. Leksione te shrojtura te mbrotjes rele 2 M Jogoni
48. Leksione te shkrojtura Mbrojtja rele ne Sistemin Elektroenergjetik P. Bashari
49. Proceset kalimatare ne sistemin elektronergjetik I. R. Bualoti, A. Dedei
50. Proceset kalimatare ne sistemin elektronergjetik II. R. Bualoti, A. Dedei
51. Proceset kalimatare ne sistemin elektronergjetik III. R. Bualoti, A. Dedei
173
TERMAT
Power Swing : Lkundje t energjis: Nj variant i shprndarjes s flukseve t fuqis
n sistemin elektrik 3-fazor t fuqis kur kndet e rrotorve t gjeneratorve jan m
prpara ose pas pozicionit relativ t njri tjetrit n nj proces lekunds.
Pole Slip: Shakrja e Poleve: N nj gjenerator ose grup gjeneratorsh, kndi i vektorit
t tensionit kalon mbi 180 n lidhje me pjesn tjetr e lidhur t sistemit.
Stable Power Swing: Lkundje t qndrueshme t energjis: Nj lkundje fuqie
konsiderohet stabl nse polet e gjeneratorve nuk psojn shkarje dhe sistemi shkon
drejt nj gjndje t re ekulibri.
Unstable Power Swing: Lkundje e paqndrueshme e energjis: Nj lkundje fuqie
konsiderohet e paqendrueshme nse polet e gjeneratorve psojn shkarje dhe n sistem
ndrmerren disa veprime konkrete.
Out of Step Condition: Dalja nga sinkronizimi: e njllojte me Unstable Power
Swing, prkatsisht me terminologjin: Lkundje t paqndrueshme t energjis.
Electrical System Center or Voltage Zero: Qndra elektrike e sistemit: Pika me
tension zero sht pika apo pikat n sistem ku tensioni bhet zero gjat nj procesi
tranzitor lkundjesh jostabl.
Swing-center voltage: Qndra e lkundjve t tensionit: Pika ku vlera e tensionit sht
zero dhe kur kndi midis dy burimeve ekuivalente sht me 180.
Trip-On-Way-In TOWI: Skema e aplikuar e mbrojtes nga Dalja nga Sinkronizimi

me veprim ne ckycje gjat rrugetimit t procesit kalimtar kur dy vektort e tensioneve
shkojne gjat pozicionimit drejt afrimit t njeri tjetrit.
Trip-On-Way-Out TOWO: Skema e aplikuar e mbrojtes nga Dalja nga Sinkronizimi
me veprim ne ckycje gjat rrugetimit t procesit kalimtar kur dy vektort e tensioneve
shkojne gjat pozicionimit drejt largimit t njeri tjetrit.
SEF: Sistemi Elektrik i Fuqis
174
PERMBAJTJA
KAPITULLI I
Faqe
SISTEMI I MBROJTJES RELE DHE KARAKTERISTIKAT E TIJ

1.1 Hyrje
2
1.2 Konsiderata mbi lkundjet e energjis dhe mbrotja nga dalja nga 3
sinkronizimi n linjat trasmetuese t fuqis
1.3 Sistemi i Mbrojtjes Rele dhe Nderveprimi i Tij me Rrjetin Elektrik
4
1.4 Sfida e Mbrojtjes s Sistemit Elektrik t Fuqis.
5
1.5 Teknologjia e Releve Numerike
6
1.6 Mbrojtja dhe Telekomunikacioni
6
1.7 Teknologjia e Informacionit
6
1.8 Automatizimi i Nnstacioneve
6
KAPITULLI II
MBROJTJA E LINJAVE TE FUQIS NE SISTEMET ME TENSION EHV
2.1 Mbrojtja Diferenciale
8
2.2 Relet krahasuese
9
2.3 Mbrojtja e mbirryms
10
2.3.1 Mbrojtja nga lidhjet e shkurtra midis fazave.
10
2.3.2 Mbrojtja e mbirryms nga lidhjet e shkurtra me tokn.
12
2.3.3 Mbrojtja e mbirryms nga mbingarkesa
13
2.4 Mbrojtja Distancionale
13
2.4.1 Principi i puns i mbrojtjes distancionale
14
2.4.2 Karakteristikat e Impendacs s Releve Distancionale.
18
2.4.3 Llojet e Releve Distancionale
19
2.4.4 Bazat teorike t mbrojtjes distancionale.
20
2.4.5 Mbrojtja distancionale adaptive
26
2.5 Mbrojtja termike nga mbingarkesa.
26
2.6 Relet mbrojtse nga valt e bredhse.
27
2.7. Mbrojtja e linjave transmetuese n sistemin 400 dhe 220 kV.
27
2.7.1 Bllok-skema strukturore e mbrojtjes n terminalin e nj linje 27
transmetuese.
2.7.2 Przierja e releve distancionale.
29
KAPITULLI III
MBROJTJA DISTANCIONALE DHE STABILITETI I TENSIONIT
3.1 Mbrojtja distancionale dhe ndikimi i saj tek stabiliteti i tensionit.
3.1.1 Llojet e ndryshme te karakteristikave te punes
3.1.2 Ndrveprimi midis mbrotjes distancionale dhe pajisjeve t llojeve
175
30
33
35
tjera t mbrotjes rele gjat jostabilitetit t tensionit.

3.2 Nj algoritm adaptiv pr t parandaluar kyjet e gabuara pr shkak t 35
jostabilitetit t tensionit.
KAPITULLI IV
MBROTJA DISTANCIONALE DHE STABILITETI TRANZITOR
4.1 Mbrojtja distancionale gjat stabilitetit tranzitor.
4.2 Ndrveprimi i mbrotjes distancionale dhe pajisjeve t tjera t mbrotjes
gjat stabilitetit tranzitor.
4.2.1 Kriteret shtes pr nj algoritm t nj releje distancionale.
4.2.2 Nj algoritm momentar i reles distancionale.
4.2.3 Algoritmet me mbajtje kohe t reles distancionale pr linjat paralele.
41
43
45
47
48
KAPITULLI V
5.1 Problemi themelor i dedektimit t lkundjeve t fuqis
55
5.2 Efektet e lkundjeve t fuqis n linjat e trasmetimit t fuqis dhe n 57
sistemin mbrojts
5.3 Impedanca e matur nga rele-ja distancionale gjat lkundjeve t fuqis.
58
KAPITULLI VI
METODAT DEDEKTUESE T LKUNDJEVE T FUQIS
6 Metodat Dedektuese t Lkundjeve t Fuqis
61
6.1 Medodat konvencionale t vlersimit t shpejtsis s ndryshimit s 61
impedancs s PSB dhe OST.
6.2 Skemat me karakteristika koncentrike
62
6.3 Skemat me drejdza paralele
63
6.4. Kalkulimi n vijueshmri i impedancs
64
6.5 Qendra e lekundjeve te tensionit dhe shpejtesia e ndryshimit te saj.
64
KAPITULLI VII
FILOZOFIA E FUNKSIONVE MBROJTSE PSB DHE OST
7.1 Filozofia e mbrojtjes PSB dhe OST.
68
7.2 Funksionet e mbrotjes ndaj lkundjeve
68
7.4 Aplikime t funksioneve mbrojtse PSB dhe OST
69
7.4 Pa dedektim lkundjesh.
70
7.5Bllokimi i t gjith elementve q kan tendenc pr t vepruar gjat 70
lkundjeve t fuqis.
7.6 Bllokimi i zons 2 dhe kyja n zonn 1
70
7.7 Bllokimi i t gjitha zonave / ky me funksionin OST.
71
176
7.8 Konsiderata Shtes.
71
KAPITULLI VIII
LLOGARITJA E SKEMS EKUIVALENTE PR VLERSIMIN E QNDRS

S LKUNDJEVE ELEKTRIKE N NJ RRJET KOMPLEKS T SISTEMIT
ELEKTRIK T FUQIS
8.1. Lkundjet dhe rrjeti eletrik i fuqis
72
8.2 Fenomeni i lkundjeve t energjis dhe efektiviteti i sistemit t mbrojtjes 72
rele n linjat trasmetuese t fuqis.
8.3 Kompozimi i skems ekuivalente pr prcaktimin e qndrs s lkundjeve 73
n nj rrjet komples fuqie
KAPITULLI IX
VLERSIMI LLOGARITS I PSB DHE OST PR SISTEME T
NDRLIDHURA
9.1 Sistemet t ndrlidhura me linje interkonjeksioni
9.2 Llogaritja e vlerave t impedancs s burimit
80
81
KAPITULLI X
SJELLJA DHE VLERESIMI I MBROJTJES DISTANCIONALE GJAT
PROCESIT TRANZITOR ME NDIHM E MODELIT MATEMATIK
10.1 Modelimi i nj skeme prfaqsuese lkundjesh
10.2 Skema e Zgjedhur pr Simulin n Programin NEPLAN
85
87
KAPITULLI XI
VLERSIMI I SJELLJES S MBROJTJES DISTANCIONALE GJAT
PROCESIT TRANZITOR ME NDIHMN E SIMULIMIT T MODELIT
FIZIK
11.1 Modelit fizik dhe elementt e tij prbrs
11.2 Skenaret e vlersuar pr ekzekutim
11.2.1 Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 1 fazore me tokn.
11.2.2 Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 2 - fazore me tokn
11.2.3 Skenar me simulim dmtim me lidhje t shkurtr 3 fazore me tokn
11.2.4 Skenar me simulim lkundje
11.3 Vlersimi dhe perpunimi i rrezultateve nga skenaret e simuluar n
modelin fizik
177
103
108
108
112
113
117
118
KAPITULLI XII
EKSPERIMENTIMI DHE SIMULIMI I RELESE DISTANCIONALE
NUMERIKE
12.4 Simulimi i relese numerike
12.5 Relet numerike distancionale
12.6 Struktura e prgjithsuar e reles numerike
12.3.1 Izolimi dhe pjestimi i sinjaleve analoge
12.3.2 Sisteme t hapura t mbrojtjes rele
12.3.3 Nnsistemi i par, stadi i par i filtrave analoge
12.4.4 Nnsistemi i dyt, stadi i konvertimit analog numerik
12.4.5 Nnsistemi i tret, stadi i procesimit n filtrin numerik
12.4.6 Nnsitemi i katrt, trasformimi diskret i furies (DFT)
12.5 Simulimi n modelin matematik
12.4.1 T dhnat& Rrezultatet pr lidhje t shkutr 1-fazore m tokn
12.4.2 T dhnat& Rrezultatet pr lidhje t shkurtr 2-fazore m tokn
12.4.3 T dhnat& Rrezultatet pr lidhje t shkurtr 3-fazore
12.5 Vlersimi i sjelljes s mbrojtes distancionale m ndihmn e simulimeve
t modeleve fizike dhe matematike n vlersimin
12.8 Konfiguracioni i parametrave t rrjetit
12.9 Skenaret e vlersuar pr sjelljen e mbrojtes distancionale numerike
12.9.1 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 1 fazore m tokn
12.9.2 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 1 fazore m tokn (m
rezistenc dmtimi t ndryshme nga zero)
12.9.3 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 2 fazore m tokn m rezistenc
dmtimi t barabarte m zero
12.9.4 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 3 fazore
12.9.5 Simulim dmtimi m lidhje t shkurtr 3 fazore & lkundje
12.8 Verifikimi i Modelit Matematik
12.8.1 Rrezultatet e perftuara nga simulimi i modelit matematik
Prmbledhje dhe konkluzione
Literatura
Termat
Permbajtja
178
124
124
125
125
126
127
127
128
129
131
132
133
134
136
136
140
140
146
149
154
159
163
163
168
171
174
175

N Shanku

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

N Shanku

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Vlersimi i Sjelljes s Mbrojtjes Distancionale Gjat Lkundjeve t Fuqis dhe Daljes nga

Sinkronizimi n Linjat Transmetuese t Fuqis

Pr marrjen e grads shkencore

Udhheqs Shkencor Prof.Dr. Mihal JORGONI

Gjat proceseve kalimtare elektromangentike q ndodhin n sistemin elektrik t fuqis

rrjedhim i ksaj skemat e mbrojtjes mund t zhvillohen lehtsisht ku shkalla e pavarsis

1.5 Teknologjia e Releve Numerike

Fig. 2.1 Nj linje e vetme e mbrojtur nga nj mbrojtje diferenciale.

Fig. 2.2 Nj sistem radial mbrojtje i pajisur me mbrojtje t mbirryms t padrejtuar.

Fig. 2.4 Mbrojtja e mbirryms me karakteristika me kohe inverse

Pr relet e mbirryms t cilat prdoren pr mbrojtjen nga lidhjet e shkurtra, risku pr

Fig. 2.5 Lidhja e transformatorve mats t rryms pr mbrojtjen e mbirryms nga

Rrymat e renditjes nulare mundet t merren nga nj lidhje si n figurn 2.5 t

2.4.1 Principi i puns i mbrojtjes distancionale

Fig. 2.8 Shtrirja e zonave te mbrojtjes distancionale.

Sigurojn mbrojtje rezerv n distanc pr dmtimet me tokn dhe/ose

sistemit t fuqishm lajmron dmtimin, ather releja tek terminali i krahut t

Fig. 2.10 Zhvillimi i karakteristikave t mbrojtjes distancionale. Nga karakteristika

relen n rastet e linjave t gjata. N rastet e linjave t shkurtra zhvendosja n drejtimin

Fig. 2.12 Bllok-skema e nj rele-je numerike.

Fig. 2.13 Nj sistem prej dy gjeneratorsh.

N rastin e dmtimit faz-faz midis fazs b dhe c n pikn F komponentt simetrike

Fig. 2.14 Skema e zvndsimit komponentt simetrik t qarkut pr dmtimin faz-faz

Pas disa veprimesh ekuivalente (2.13) jepet nga (2.14)

Me fjal t tjera pr t detektuar vendndodhjen e sakt t piks s dmtimit pr rastin e

kryer nj analiz t ngjashme t bazuar n komponentt simetrik pr kto raste

Fig. 2.15 Qarku i komponentve simetrik pr dmtimin faz-tok.

N mnyr q t prcaktohet distanca korrekte e dmtimit pr lidhje t shkurtr midis

Fig. 2.17 Impedanca e dukshme si shikohet nga R1 n figurn 2.16.

= Pajisjet e releve pilot.

Fig. 2.18 Sistemi mbrojtjes s nj linje dhe bllokskema strukturore e mbrojtjes s nj

Fig. 3.1.a (Rasti a).

Fig. 3.1.b (Rasti b).

UL1, UL2: jan tensionet fazore tek terminalet e rele-s.

Rasti a n figurn 3.1.a i korrespondon nj lidhje t shkurtr ndrsa rasti b i korrespondon

Fig. 3.1 c) Impedanca e dukshme si shikohet nga releja distancionale gjat dy

Hapja e celsave t fuqis q ushqejn linjat transmetuese konsiderohet si shkak tipik i

3.1.2 Ndrveprimi midis mbrotjes distancionale dhe pajisjeve t llojeve

nuk risetohet ku impedanca l apo rifutet n zonn 3. Pra me an t ksaj ka nj

Fig. 3.2 Releja distancionale adaptive.

Algoritmi i paraqitur n figurn 3.4 sht i bazuar n nj bllok logjik matematik t

Fig. 3.3 Profili i tensionti pr fazn e dmtuar n vndodhjen e nj rele-je distanionale n

nj vler fikse nga operatori i reles. Sasiort e mbetur n mnyr t vazhdueshme i

t do t marr vler pozitive me nj magnitut t lart.

pastrimi .demitmit . min

(Dmtimi sht pastruar)

Blloku 8: Identik me bllokun 6.

Fig. 4.2 Trajektoret e impedancs s dukshme si funksion i kendit t transfertrs pr dy

4.2 Ndrveprimi i mbrotjes distancionale dhe pajisjeve t tjera t mbrotjes gjat

Zakonisht performanca e mbrojtes diferenciale nuk sht e ndikuar nga jostabiliteti

t oshilimeve t fuqis. Ndrkoh q teknologjit numerike dhe procesuese zhvillohen,

Zng Rng jXng

Fig 4.3 Nj sitem i vogl transmetues gjat puns normale.

Fig. 4.4 Sjellja e mundshme e kndit karakteristik t impendancs s dukshme sic

Sa m afr t ndodhi dmtimi nga terminali i linjs aq m t mdha do t jen rrymat e

Nj algoritm momentar i reles distancionale.

N figurn 4.5 nj algoritm pr zonn 1 pr relet faz faze sht paraqitur. Pr t

Fig. 4.5 Algoritmi i zons s par pr rele-t distancionale faz faz.

Algoritmet me mbajtje kohe t reles distancionale pr linjat paralele.

Pr prezantimin e algoritmeve me mbajtje koh zona 3 studiohet ku blloqet tradicionale

Fig. 4.6 Nj sistem q prfshin mbrotjen rezerv n distanc

t t fill t 3,V endosur

Fig. 4.7 Algoritmi i zons 3 pr dmtimin me lidhje t shkurtr t reles distancionale qe