TERMLER SZL

A Safhas: Baz termoset reinelerin (zellikle fenolikler), takviye zerine uygulanmasndan

sonra, malzemenin baz svlar iinde zlebilir ve eritilebilir olduu, polimerizasyon
reaksiyonunun erken bir safhasdr. B ve C safhalarna da baknz.
Al Sarm: Elyaf sarma yntemiyle retilen CTP rnlerde, liflerin yaklak 0o helisel a ile
sarlmasdr.
Agregalar: Kompozit kalplamasnda kullanlan, genellikle mineral kkenli ilenmemi, kat
malzemelerdir. Yer demesi retiminde ve yzey sertletirme ilemlerinde kullanlmaktadr.
Ak: Bir kalbn btn boluklarn doldurmak zere, reinenin basn altndaki hareketidir.
Ak Hatt: Kalplama srasnda iki noktadan enjekte edilen reinenin, kalp ierisinde
karlatklar hat zerinde beliren izdir. Birleme noktas veya kaynak hatt olarak da
ifade edilmektedir.
Ak zleri: Termoplastik reine ile kalplanan bir rnn dalgal yzey grnmn ifade
eder. Reinenin kalp iinde dzgn akmam olmasndan kaynaklanmaktadr.
Akma Dayanm: Akma noktasndaki gerilimdir. Malzeme zerindeki gerilimin,
gerilim/gerilme (Stress/Strain) oranna gre sapma gsterdii an ifade eder.
Akma Noktas: Gerilim altndaki bir malzemede, kalc deformasyonun balad noktadr.
Yalnzca akma zellii gsteren malzemelerde Akma Noktas bulunur.
Akrilik: Akrilik asit esterinin ve trevlerinin polimerizasyonu ile retilen bir termoplastik
polimerdir.
Akustik Emisyon / Ses yaylm: Bir malzemeye gerilim altnda uygulanan bir test metodudur.
Ses dalgas yaylm ile, tanmlanan malzemenin btnln koruyup koruyamad,
herhangi bir atlak olup olmad llr.
Alam: Plastiklerde, polimer veya kopolimerin, dier polimerler veya elastomerlerle seilmi
koullar altnda harmanlanmasdr.
Alev Geciktiriciler: Reinenin yanma eilimini azaltmak amacyla kullanlan kimyasal katk
maddeleridir.
Ambalaj: plik, fitil v.b rnlerin zlebilmesi, tanabilmesi, depolanabilmesi, satlabilmesi
ve kullanlabilmesi iin uygun paketleme birimidir
Anisotropik Laminat: Farkl ynlerde, farkl zellik gsteren

Anisotropik: Farkl ynlerdeki eksenler boyunca, test edildiinde farkl zellikler gsterme
zelliidir.
Antioksidan: Oksitleyici etkiler sonucunda, bozunmay engellemek amac ile kk
miktarlarda reineye katlan katk maddesidir.
Antistatik Maddeler: Bu tr malzemeler, bir kalplama malzemesine veya kalplanm bir
rnn yzeyine uygulandnda, onu daha iletken yapan malzemelerdir. Bylece, toz
birikimini veya elektrik yk birikimini engellerler.
Ara Dayanm: Tam sertlie ulamadan nce, bir laminatn herhangi bir kalc bozulma
olmakszn, kalptan kartlabilme ve ilenebilme kabiliyetidir.
Ara Duru: Bir kalptaki s veya basn uygulamasnn ksa bir sre ile durdurularak, kalp tam
olarak kapatlmadan nce, kalplama malzemesinden gaz knn salanmasdr.
Ara Malzeme: Sandvi yapdaki rnlerde, genellikle kpk veya bal petei eklinde, iki cidar
arasnda yaptrlm olarak yer alan
Arakesit: ki deiik, fiziksel olarak ayrt edilebilir ortam arasndaki snr veya yzeydir.
Laminatta, takviye ve reine arasndaki temas yzeyini ifade eder.
Aramid: Poliamidden treyen, yksek oranda ynlendirilmi bir organik malzeme trdr.
Fakat aromatik halka yapsn iermektedir. ncelikli olarak yksek mukavemetli, yksek
modll takviye elyaf olarak kullanlmaktadr. Kevlar ve Nomex birer aramid elyaf rneidir
Ark Dayanm: Yksek voltajda elektrik ykne dayanabilme zelliidir. Aralklarla meydana
gelen kesintili bir ark, saniyelerle ifade edilen toplam zaman iindeki yzey iletkenliini
kaybetmeksizin, plastik bir yzeyde hareket edebilir.
Aspect Ratio: Elyaf apnn, elyaf uzunluuna orandr.
Atk: Dokunmu bir kumata, zgye gre dik ada ynlendirilen cam elyafdr.
Ayrc Film: Sertleme esnasnda reineye temas eden, yapmayan su geirmez bir film
tabakasdr.
B Safhas: Baz termoset reinelerin reaksiyonunda bir ara dzeyi ifade etmektedir. 0 Bu
safhada, malzeme stldnda yumuar ve plastiktir. Eritilebilir bir zellik gsterir ancak
tamamen zlemez veya erimez. Premix veya sertlememi prepreg iindeki reine genelde
bu dzeydedir.
2. Balayc (Binder): Kee veya preform eklindeki takviye malzemelerinde, imalattan
kalplamaya kadar geen sre iinde, liflerin birarada tutulmasn salayan kimyasal bileiktir.

1. Balayc (Finish): Cam elyaf ve dier liflere uygulanmak zere, karm halinde hazrlanm
bir kaplama malzemesidir. Reinenin elyafa daha kolay ve salam olarak balanmasn
salayan kimyasal bileenleri ierir
Bal Petei: Reine emdirilmi levha malzeme (kat, cam kuma v.s) veya metal folyo gibi
malzemelerin, ekenar altgen ekilli hcreler ekline getirilmesiyle retilen sandvi
konstrksiyon ara malzemeleridir
Balk Gz: Laminat yzeyinde beliren kabarcklar ve kk delikiklerdir. Yzeyin kirli olmas
veya reine stne den yabanc maddeler gibi sebeplerden kaynaklanmaktadr.
Bant Genilii: Elyaf sarma prosesinde, takviye malzemesi eridinin mandrele uyguland
sradaki geniliidir.
Barcol Sertlii: Yay yk altnda, keskin bir elik noktann, penetrasyona dayanmnn
llmesiyle elde edilen bir sertlik deeridir. Barcol Impressor olarak tanmlanan aygt, 0 ile
100 skalalar arasnda direkt okuma vermektedir. Sertlik deeri bir plastiin sertleme
deerinin llmesinde kullanlmaktadr
Basnl Kalplama: Alan kalp iine malzemenin yerletirildii, kalp kapatldktan sonra
uygulanan basn ve scaklk etkisiyle malzemenin ekillendirildii bir kalplama yntemidir.
Basnl Karbon Emdirme: Karbon-karbon kompozitler iin, yksek s ve izostatik basn
koullar altnda karbonizasyon ve zift emdirme ilemlerini kapsayan bir younlatrma
prosesidir.
Basnl Torba Kalplama: Basn torba kalplama yntemi, atmosferik basntan daha yksek
basnlarn gerektii uygulamalarda kullanlr. Esnek bir film, takviye malzemesi ve reine
zerine yerletirilirek, kalp kenarna yaptrlr. Esnek film zerine uygulanan 3,5 bar
deerinde basn, sertleme tamamlanana kadar uygulanr.
Balang Modl: Ykuzama veya yk-gerilme erisinin balang gerilme ksmnda grlen
eimidir.
Balatc: Serbest radikallerin kayna olarak peroksitler kullanlmaktadr. Serbest radikal
polimerizasyonunda termoset reinelerin sertlemesinde, elastomerler ve polietilen iin
cross link oluturucu kimyasal olarak ve keza polimer modifikasyonunda kullanlmaktadr.
Bileim: Bir polimere dolgu, yumuatc, plastifiyan, takviye, katalizr, pigment veya boya gibi
girdilerin eklenmesiyle ve homojen bir ekilde kartrlmasyla elde edilen rndr.
Termoplastik bir bileim; pigmentler, kprtcler v.b baz maddelerin sonradan eklenmesini
gerektirirken, termoset bir bileim; son rn iin gerekli tm girdileri ierir.
Bismaleimide: Kondensasyon reaksiyonu yerine, ekleme reaksiyonu ile sertletirilen bir
polimid reine trdr. Bylece, sertleme srasnda uucu organiklerin olumas
engellenmektedir.

BMC (Hazr Kalplama Bileimi): Termoset reineler; krplm elyaf takviyesi, dolgu malzemesi
v.b. gibi malzemelerin karm ile elde edilen, pres ve enjeksiyon kalplama teknikleriyle
kalplanan, hazr hamur haldeki vizkoz bileimlerdir.
Bor Elyaf: Mukavemet ve rijitlik veren, genellikle tungsten filament zerinde, saf bor
elementinin youturulmas eklinde retilen bir elyaftr.
Boluk: Bir laminat iinde hapis olan hava veya gaz habbesidir. Gzeneklilik, bu kk
boluklarn bir btndr.
Boyutsal Stabilite: Kalplandktan sonra plastik bir rnn son eklini koruyabilmesidir.
Breathing: Kalplama srecinin balangcnda, kalbn alp kapanrken gaz kna izin
vermesidir. Zehirli gazlarn atlmas, (degassing) olarak da tanmlanabilir.
Bundle: Bobin zlmesi esnasnda, birden fazla lifin ayn anda
Burkulma: Bklme gerilimidir
Burkulma Gerilimi: Burkulma ilemi srasnda kesit alannda oluan kesme gerilimidir.
Buruma / Fil derisi: Jelkotlu d yzeyde, buruma veya katlanma eklinde grlen bir
kalplama hatasdr. Bu sorun, vakum torba kalplamada, plastik filmin dzgn
yerletirilmemesinden de kaynaklanabilir.
Bklme: Yapsal element zerinde, basn etkisi sonucunda istikrarsz yanal defleksiyon
olarak nitelendirilen hasar durumudur.
Bkm: Bir iplik veya dier tekstil elyafnda, birim uzunluk bana eksenel ynde yaplan
dn saysdr.

C Safhas: Baz termoset reinelerin reaksiyonunda zlemez ve erimez bir hal ald son
dzeydir.
Cam Elyaf: Erimi camn ekilmesiyle elde edilen bamsz filamentlerdir. Kontin filamentler
belirsiz uzunlukta veya byklkteki tek ulu cam elyafdr. Ksa elyaf ise, boyu 430 mmden
daha ksa olan cam elyaf trdr. Elyaf uzunluu kullanlan retim prosesiyle ilikilidir.
Cam Elyaf Takviyeli Plastikler: Kee, demet ve dier ekillerdeki elyaf eitleri ile takviye
edilmi kompozitler iin kullanlan genel bir terimdir
Cam Elyaf takviyesi: Plastiklerin takviyesinde en ok kullanlan malzemedir. Kee, fitil, kuma
v.b. halinde satlr. Gerek termoset, gerekse termoplastiklerin takviyesinde kullanlmaktadr.
Camslama: Amorf haldeki bir polimerin viskoz ve elastik halden, kat ve krlgan hale gei
deiimidir.

Camslama Scakl: Camslama geiinin meydana geldii, uygun ortam scakldr.

apraz Kuma: Atk ve zgde yer alan liflerin, kuman uzunluuyla belli bir ada
dokunmu olmasdr.
atlak: Plastik malzeme veya reine yzeyinin altnda ya da stnde, bir a yapsnda beliren
ve geni bir yzey blgesine yaylabilen blgesel atlaklardr. Genellikle, elyaf sarma yntemi
ile retilmi basnl kaplarn yzeyinde grlr.
ekme: Kalplanan rnn souk kalpta llen boyutu ile kalptan alndktan 24 saat sonra
llen boyutu arasndaki boyutlarn, nispi deiimidir
ekme Dayanm: Numunede birim kesit alan zerine etkiyen yk veya kuvvettir. Numuneyi
krmaya yetecek ekme gerilimini ifade eder.
ekmede Uzama: Numunenin yk altnda kopmas srasnda gsterdii uzamadr. lk
uzunluun yzde oran olarak ifade edilir.
ember Gerilimi: veya d basnla karlaan silindirik ekilli malzemedeki evresel
gerilimdir.
entik Hassasiyeti: Bir malzeme yzeyinde bulunan entik gibi yzey homojenliini bozan bir
etmen, paray krlmaya kar daha hassas hale getirmektedir.
evre: Bir maddenin performansn etkileyen vibrasyon, ok, manyetik ve elektrik alanlar,
radyasyon, nem, s ve kirlilik gibi d faktrlerin tmdr.
ift Eksenli Yk: Laminat yzeyine uygulanan ykn iki farkl ynde uygulanmasdr.
ok Ulu Fitil: Cam elyaf demetlerinin birbirine paralel olarak bklmeden sarlmas ile elde
edilen fitillerdir.
zg: Dokuma uzunluu boyunca, birbirine paralel olarak dizilmi ipliklerdir.
ukur Blge: Kompozit malzemedeki i gerilmeler sonucu, belirli blgelerde oluan ukur ve
yzeyde kme grntsdr.
Darbe Dayanm: Ani bir darbeye kar malzemenin dayanabilme yeteneidir.
Darbe Kkenli atlaklar: Yzeyde grnen malzemede meydana gelen ayrlmalardr. Darbe
atlaklar belirli bir blgede, elyaf takviyesinin yetersiz kald veya reinenin yksek
konsantrasyonlu olduu bir blgede olumaktadr.
Darbe Testi: Ani bir darbe ile malzemenin krlabilmesi iin gerekli enerjinin llmesi
eklinde yaplan testtir.

Dayankllk: Malzemenin, ii absorblama zelliidir. Bir dier tanmla, malzemenin birim

hacmi veya ktlesi bana, malzemeyi krabilecek i olarak ifade edilebilir. Dayankllk, ykuzama erisinin, orijin ile krlma noktas arasndaki blgenin altnda kalan alanla orantldr.
Deformasyon (Akma) Oran: Belirli bir zamanda, deformasyon-zaman erisi zerindeki eimin
deeridir. Verilmi bir statik yk altnda zaman iinde oluan defleksiyonu belirler.
Deformasyon (Akma): Balangta, aniden oluan elastik deformasyonu kapsamayan, geni
bir zaman dilimi iinde, ar yk altnda kalan malzemede grlen boyutsal deiimdir.
Demet: Belli saydaki devaml lifin, bkmlendirilmeden bir araya getirilmesi ile oluturulan
bir btndr.
Dengeli Konstrksiyon: Kumata atk ve zglerin eit younlukta kullanlmas halidir.
ekme ve sktrma ykleri, konstrksiyonda uzama ve basn deformasyonu ile
sonulanrken, eilme ykleri eksenel ve lateral ynlerde eit byklkte dalmaktadr.
Denye: 9000 m uzunluundaki iplik veya filamentin, gram cinsinden arln belirten bir
kodlama sistemidir.
Depolama mr: Spesifik s koullar altnda, sv reinenin depolanabilme ve kullanlabilir
durumda kalma sresidir.
Devaml Demetli Kee: Kovandan akan liflerin, dzgn dalml tabakalar oluturacak ekilde,
bir dzlem zerine yaylmasndan oluan cam elyaf takviye malzemesidir. Bu ekilde yaylan
lifler, ikinci bir balayc kullanlarak birarada tutulur.
Dielektrik: Elektrik yaltkanldr. Bir malzemenin, elektrik akmnn akna dayanabilmesidir.
Dielektrik Dayanm: Elektrik ykne dayanm salayan, izolasyon zelliidir. Birim kalnlk
bana, dielektrik zelliin bozulma potansiyelinin ortalama deeri olarak ifade edilir.
Dielektrik Isnma: Yksek frekansl elektrostatik alanda, dielektrik kayb ile malzemelerin
snmasdr.
Dielektrik Sabiti: Bir elektrod iftinin, yaltkan malzeme iindeki sa deerinin, ayn elektrod
iftinin hava iindeki sa deerine orandr.
Disiklopentadien ile modifiye edilmi polyesterler: Polyester reinenin, hammaddelerinden
biri olarak DCPDnin kullanld bir polyester reine snfdr. Diels-Alder eklemesi teknii ile
retilebilirler. Fakat daha tipik olarak, maleik asitin, disiklopentadien ift balarna eklenmesi
ile elde edilirler.
Dokuma: Fitil veya ipliklerin, birbirleri arasndan geerek, birbirlerini sktrmas sonucunda,
a eklinde oluturulan kumaa verilen genel addr.

Dokunmam Fitil: Belirli ynlerde mukavemet salamak amac ile tek katl veya ok katl
olarak, dokunmadan bir arada tutturulmu takviye malzemeleridir. zellikle yksek mekanik
dayanm ve hassasiyet aranan havaclk ve uzay sektrnde kullanlmaktadr.
Dokunmam Kuma: eitli elyaf trlerinin gevek bir ekilde preslenme ile bir arada
tutulduu, dzlemsel bir tekstil yapsn ifade etmektedir.
Dokunmu Fitil: Fitilin dokunmas ile elde edilen cam kumatr.
Dokunmu Kuma: Cam elyaf ipliklerinden basit, twill, saten, tek ynl modellerde
dokunmu kumalardr. Genellikle epoksi reine takviyesinde kullanlr. Balca uygulamalar
baskl devre retimi, devre kesici tpleri retimi gibi elektrikli ara gere retimidir.
Dolgu (Filler): Eklendii malzemenin fiziksel, mekanik, temel, elektriksel ve dier zelliklerini
deitiren veya maliyeti dren bnyeye katlan inert bir malzemedir. Bazen dolgu terimi,
partikl boyutundaki katklar ifade etmek iin de kullanlmaktadr.
Dolgu Malzemeleri: Yksek maliyetli reinelerin zgn zellikleri azaltlmakszn, dolgu
katmak amac ile kullanlan, dk maliyetli malzemelerdir.
Dz dokuma: Atk ve zg elyafnn birbiri ardna geldii, basit bir dokuma tekniidir

E Cam Elyaf : Maksimum alkali ierii %2.0 olan ve kalsiyum alminyum borosilikat ieren
bir cam trdr. Genel amal elyaf, yksek dayanm zellii nedeniyle, elektrik
uygulamalarnda kullanlacak laminatlar iin uygundur. Plastiklerin takviyesinde ok sk olarak
kullanlmaktadr.
Eilme Dayanm: Bir kiriteki elyaf yzeyinde oluabilecek en yksek eilme gerilimidir.
Eilme dayanm en byk yke kar, krlmadan nce numune parann gsterdii birim
diren olarak da tanmlanabilir. Birim alana etkiyen kuvvet olarak ifade edilir.
Eilme Modl: Elastik limitler iinde bir test parasna uygulanan eilme geriliminin, en uzak
noktadaki lif zerine etkiyen gerilme deerine oran olarak tarif edilir.
Eilme Modl: Bir malzemede meydana gelen, gerilme veya deformasyon ile buna neden
olan yk veya bask arasndaki orandr.
Eim: Kalplanm paralarn kalptan karlmasn kolaylatrmak zere tasarlanan kalbn,
dikey yzeylerinin eimli olmas veya gittike inceltilmesidir.
Eim As: Kalplanm rnn karlmasn kolaylatran, bir kalp veya mandrel zerinde
verilmi eimin asdr.
Ekzoterm: Bir plastik rnn sertleme reaksiyonu srasnda, aa kan snn serbest
kalmas ve yaylmasdr.

El Yatrmas: Takviye malzemesinin kalba el ile yatrld, reine ile slatlabilen takviye
malzemesinin rulolama ilemine tabi tutulduu emek youn bir kalplama yntemidir.
Elastikiyet: Deformasyona neden olan faktrlerin kaldrlmasndan sonra, malzemenin orijinal
boyutunu ve eklini yeniden kazanmas, korumas zelliidir.
Elastikiyet Katsays: Gerilme testi srasndaki Young modlnn karldr.
Elastomer: Deformasyona neden olan faktrn kaldrlmasndan sonra oda scaklnda
orijinal boyutunu ve eklini yeniden kazanan malzemedir.
Elyaf: Filament yapdaki malzemeler iin kullanlan genel bir terimdir. Genellikle, elyaf
kelimesi filament kelimesiyle e anlaml olarak kullanlmaktadr.
Elyaf ap: Her bir filamentin apnn llmesidir.
Elyaf zi Grnm: Son rn yzeyinde grnen elyaflardr.
Elyaf Oran: Kompozit rndeki elyaf miktardr. Elyaf oran, kompozit rnn btnne
oranla, arlka ve hacimce yzde olarak ifade edilmektedir.
Elyaf Sarma: nceden veya sarm srasnda, reine emdirildikten sonra cam liflerinin dnen
bir mandrele sarlmas eklinde uygulanan, kompozit yapdaki rnlerin retimi iin
kullanlan bir kalplama yntemidir. Farkl alarda sarm yaplabilen mandrel zerindeki
takviye tabakalar, istenen kalnla ulatnda, kalp zerine sarlm olan rn, kalp
zerinde sertletirildikten sonra kalptan kartlr.
Elyaf Yn: Belirtilen eksene gre, elyafn boylamsal olarak belirlenmi bir ada
ynlendirilmesi veya dizilmesidir.
Enjeksiyon Kalplama: Is ile yumuatlan termoplastik polimerin basn altnda souk bir
bolua doru aktarlmas veya bir termoset polimerin stlm kalba aktarlmas ile plastiin
istenen ekilde elde edilmesi yntemidir.
Epoksi: Meraptanlar, asit anhidrit, karbolik asitler, fenoller, alkoller ve aminlerle reaksiyona
sokularak sertletirilebilen, bir veya birden fazla epoksi grubu ieren, polimerize edilebilen
termoset polimerlerdir. Kompozitler ve yapsal yaptrclar iin nemli bir matriks reinedir.
Esnek Kalplar: Plastiklerin dkm iin kullanlan kauuk veya elastomer plastiklerden
yaplan kalplardr. Ters al paralarn kalplanmasna olanak tanrlar.
Esneklik Snr: Bir malzemenin, kalc bir deformasyona uramadan dayanabilecei en byk
yk deeridir.
E Gerilme: Bir fitil bobininde, fitili oluturan demet ularnn herbirinin ayn gerilim altnda
tutulmas ilemidir.

Fenolik: Bir aldehit ile aromatik alkol, zellikle formaldehit ile fenoln kondensasyonu ile
retilen bir termoset reinedir.
Filament: Kovan deliklerinden akan her bir cam lifine filament denir. rn tipine gre deiik
kalnlklarda olabilir. Filament ap birimi mikron dur.
Fitil Bobini: Belirli bir d a lsn oluturacak ekilde, fitilin bir bobin halinde sarlmas
ile elde edilen birim ambalajdr.
Geirgenlik: Fiziksel veya kimyasal olarak etkilenmeyen bir tutucu ortam iinden, kat, sv,
gaz veya buhar geii veya yaylmasdr.
Gei Scakl: Bir malzemenin zelliklerinin deitii scaklktr. Malzeme cinsine bal
olarak, gei deiimi tersine olabilir.
Gerilim: Bir gvdenin ekilsel veya hacimsel deiimlere diren gstermesini salayan i
kuvvettir. Birim alan bana kuvvet olarak ifade edilmektedir.
Gerilme: Gerilimin neden olduu elastik deformasyondur. Verilen bir ynde, birim uzunluk
bana, uzunluktaki deiim, yzde veya mm/mm olarak ifade edilmektedir.
Gerilim Korozyonu: Korozif bir ortamda, gerilim altndaki blgelerin, gerilim altnda olmamas
halinde korozyona uramayaca halde, korozyona uramas halidir.
Gerilim Younlamas: Makromekanik bir dzeyde, uygulanan gerilimin, entik, boluk, delik
v.s blgelerinde younlamasdr.
Gerilim-Gerilme Erisi: Yk ve deformasyonu, gerilim ve gerilmeye evirerek yaplan
simultene okumalar, bir koordinat sistemine kaydedildiinde, gerilim-gerilme diagram elde
edilir.
Gerilme lme Aygt: Elektriksel dayanmdaki deiim esas alnarak yk altndaki bir
malzeme zerindeki gerilmeyi len aygttr.
Gmme: Plastik kalplama srasnda, plastik malzemenin iinde muntazam biimde gml
durumda yer alan metal paradr.
Gzeneklilik: Kat bir madde iinde vakum, gaz, hava boluklarnn olumas durumudur.
Genellikle boluk hacminin, toplam hacime oran olarak ifade edilir.
Grafit Elyaf: Bir tayc zerinde oksidasyon, karbonizasyon ve grafitleme ile retilen bir
elyaftr.
Hacim Oran: Bileen hacminin, tm karm hacmine orandr.

Hasarsz nceleme (NDI): Bir malzemenin zelliklerini ve yapsn deitirmeksizin, ultrasonik

veya radyografik yoklamalarla malzemenin niteliklerinin veya kalitesinin belirlenmesi iin bir
prosedr ya da prosestir.
Hasarsz Test (NDT): NDI ile eanlaml olarak kullanlmaktadr.
Hal (Size): Elyafn niteliklerini kontrol altnda tutmak, retim ve ileme proseslerine
yardmc olmak, rnn ekillenmesi srasnda yzeyi korumak iin, elyaf veya iplie
uygulanan jelatin, ya, vaks, niasta ve dier bileenleri kapsayan girdilerdir.

Hava k Delii / Hava Memesi: Kalp zerine yerletirilen ve kalplama srasnda kalp iinde
oluan gazlarn kn salayan kk delik ya da yoldur. Hava kndan sonra
kapatlabilmelidir.
Hava Kabarc: CTP kalplamas srasnda takviye tabakalar arasnda veya birletirme
blgelerinde skarak kalan hava boluklardr.
Hava Kabarc Miktar: Kompozit bnyesinde hava kabarcklarnn kalmas sonucu oluan
boluklarn, kompozitin tm hacmine orandr. zellikle sertlemi kompozitlerde %1den
daha azdr.
Hava Kanal: Kalplama malzemesi girdii srece, gaz veya hava kn salayan, kalp iine
yerletirilmi kk bir delik veya ince bir kanaldr.
Hava Koullarna Dayanm: Plastiklerin d ortamda hava koullarna dayankll veya hava
koullar sonucunda malzemede oluan deiim anlamnda kullanlr.
Helisel Sarm: Sarma kafas, kalp dndke ileri geri hareket etmektedir. Cam elyaf bantlar,
dairesel sarmdan farkl olarak yan yana yerlemekte ve bir hatve grnm oluturmaktadr.
Silindirik sarmlarn dnda, sarm alar farkl olabilmektedir.

Hzlandrc (Promoter): Bu katk maddeleri, katalizr ile reaksiyona girerek polimerizasyon

reaksiyonunu hzlandrrlar. Hzlandrclar (promoterler), katalizre ilave edilmesinden
itibaren sertlemeyi abuklatrr.
Hzlandrc (Accelerator): Katalizr veya bir reine ile kartrldnda, katalizr ile reine
arasndaki kimyasal reaksiyonu hzlandracak olan bir malzemedir. Hareket verici (Promoter)
olarak da tanmlanr.
Hzlandrlm Test: Hizmet mr boyunca, bir rnn karlaabilecei tahrip etkilerini, ksa
srede edeer bir sonu elde edecek ekilde, test etme yntemlerinin gelitirilmesi ve
uygulanmasdr.

Hibrid: ki veya daha fazla bileen ieren, kompozitlerde kullanlmak zere retilmi takviye
malzemesi eididir. Karbon ve cam veya karbon ve aramid gibi farkl elyaf trlerinin
kombinasyonudur.
Hidrolik Pres: Kalplama ilemi iin gerekli basncn, bir akkan kullanlarak saland pres
eididir.
Homojenlik: Bir malzemenin, rnn her tarafnda ayn kompozisyonda olduunu tanmlayan
bir terimdir.
Is Dayanm: Plastiklerin veya elastomerlerin artan snn, olumsuz etkilerine kar
dayanabilme kabiliyeti veya zelliidir.
Is letkenlii: Bir malzemenin sy iletebilme kabiliyetidir. ki cidarn s fark 1 derece
olduunda, bir maddenin birim kp hacminden birim zamanda geen s miktar iin fiziksel
sabittir.
Isl Genleme Katsays (CTE): 1 derecelik s art ile birim uzunluk veya hacimdeki deiimin
matematiksel ifadesidir.
Islak Yatrma: Takviye malzemesinin kalp zerine yerletirilmesinden sonra, reine
sisteminin sv halde uygulanmas teknii ile takviyeli bir rnn elde edildii retim
yntemidir.
Islaklk Direnci: Matriks reine, absorbe ettii nem ile doygun hale geldiinde veya
absoblanan nemin yzdesi doygunluk dzeyinden daha az olduunda organik matriksin
mukavemetidir.
Islanma: Demet ve cam lifleri arasndaki boluklarn reine ile doldurulduu fitil ve ipliklerin
slatlmas durumudur.
Islatma: Takviyeli plastiklerde, takviye malzemesinin reine ile doyurulmasdr.
ne Delii: Sertletirilmi para yzeyinde grlen kk boluklardr. Kalp yzeyine,
kalplamadan nce toz birikmesi sonucu olumaktadr.
nelenmi Kee: Ksa boyda krplan demetler, bir dzleme yaylmakta daha sonra ineleme
ilemi ile bir kee haline getirilmektedir. Bu tr takviye malzemesine inelenmi kee ad
verilmektedir.
ki Al Sarma: Elyaf sarma prosesinde bir sarma eididir.
ki Ynl Laminat: Takviyeli bir plastik laminatn kendi dzleminde, takviye liflerinin iki farkl
ynde yerletirilme halidir.
letkenlik: Herhangi bir malzemenin birim hacimdeki elektriksel ve s iletkenliidir.

nhibitr: Kimyasal reaksiyonu geciktiren bir maddedir. Ayrca, reinelerin ve monomerlerin

raf mrlerini uzatmak amac ile kullanlr.
norganik Pigmentler: Plastiklere s ve k stabilitesi , hava koullarna dayanm ve renk
veren, doal veya sentetik metalik oksitler, slfitler ve dier tuzlardr.
zod Darbe Testi: entik alm bir test numunesi zerine darbe indirerek test numunesinin
krld ve absorblanan enerjinin lld bir test metodudur.
zopolyester: zoftalik asit kullanlan , bir dizi doymam polyester reinelerdir. Hava
koullarna, darbe ve kimyasal etkilere daha yksek dayanm zellikleri ile nitelendirilen
reinelerdir.
zosiyanat Esasl Plastikler: Dier bileenler ile organik izosiyanatlarn reaksiyonu ile elde
edilen reine esasna dayanan plastiklerdir.
zotropik: Bir malzemenin btn ynlerde homojen zelliklere sahip olmas niteliidir.

Jel: Sv reinenin deiimi srasnda, kat faza gemeden nceki (katlamann balang
aamas); yar sv halde bulunan ebeke yaps sistemidir.
Jelkot: Kalp yzeyine uygulanan ve keenin kalp zerine yatrlmasndan nce jelleen bir
reinedir. Kalplanan rnle bir btn oluturan bu reine, zellikle dzgn bir rn yzeyi
istendiinde uygulanr.
Jelleme: Reine vizkositesinin, sertleme reaksiyonu srasnda belirli bir noktaya kadar
ykselmesi halidir. Bir ubuk sokularak test edildiinde, reinenin pelte kvamna ulat
gzlenebilir.
Jelleme Noktas: Sv haldeki reinenin psdoelastik zellikler gstermeye balad
dzeydir. Bu dzey, vizkosite-zaman grafii zerindeki bklme noktasndan aka
gzlemlenebilir
Kabarcklar: Blgesel olarak veya tm yzeyde beliren uygulama hatalardr. Hzl sertleme
sonucunda, reine, dolgu veya cam elyafnn iinde rutubet bulunmas gibi etkenlerden
kaynaklanabilir.
Kabuklanma: Kabuu soyulmu portakal grntsnde bir yzey hatasdr.
Kalc Gerilim: D yklere maruz kalmayan ve niform bir sda, dengede, hareketsiz bir
vaziyette, gvdede varolan gerilimdir.
Kalp: Plastik bileimin yerletirildii ve ekillendirildii boluktur.
Kalp Ayrclar: Kalplanan parann, kalba yapmasn engellemek iin kullanlan bir kaydrc
sv, silikon yalar ve vaks tr malzemelerdir.

Kalp Basnc: Kalp boluunun tamamnn reine ile doldurulabilmesi, yumuatlm plastiin
itilebilmesi iin ekipman tarafndan uygulanan basntr.
Kalp Boluu: Reine veya kalplama bileiinin dkld veya enjekte edildii bir kalbn iki
paras arasnda kalan boluktur.
Kalp ekmesi: Kalplanan bir parann kalptan karlp, oda scaklnda soutulduu srada
oluan, ani gelen ekmedir.
Kalp Yzeyi: Otoklav veya hidroklav iindeki sertleme srasnda, kalpla temas eden
laminatn yzeyidir.
Kalp Yz: Kompozit parann, sertleirken kalp veya mandrel yzeyine temas ettii
yzeydir.
Kalplama: Bir polimer veya kompozitin, istenilen hacim ve ekilde kat bir cisim halinde
ekillendirilmesidir.
Kaplama: Bir malzemenin plastik madde ile kaplanmasdr. Baskl devrelerin ve
kondansatrlerin retiminde kullanlr.
Karbon: Btn organik polimerlerin belkemiini oluturan elementtir. Grafit, karbonun daha
dzenli eklidir. Elmas; karbonun youn kristal halidir.
Karbon Elyaf: Rayon, poliakrilonitril (PAN), zift (pitch), gibi organik liflerin inert bir ortamda
pirolize edilmesi ile elde edilen takviye lifleridir.
Karbon-Karbon: Karbon veya grafit matriks iinde karbon veya grafit elyaf ieren kompozit
bir malzemedir.
Kat: Bir veya daha fazla tabakay (laminat v.s) kapsayan kumalar veya dokumalardr.
Tabakalar bir yn oluturmaktadrlar.
Katalizr: Bu endstride balatc ile anlamda olarak kullanlmaktadr. Balatc,
hzlandrc, sertletirici (Hardener) ve destekleyici (Promoter) a baknz.
Katk: Herhangi bir madde iine, zelliklerini modifiye etmek amac ile katlan plastifiyen, k
absorblayclar ve alev geiktiriciler gibi maddelerdir.
Kaydrc: Tekstil ipliklerinin ileme ve kalplama zelliklerinin arttrlabilmesi iin,
balayclarn ouna eklenen kimyasal bir malzemedir.
Kee: Tesadfi bir dalmla, bir bant zerine krplan cam liflerinden oluan ve bir balayc
aracl ile bir arada tutularak kuma haline getirilmi takviye malzemesidir.
Kesme Dayanm: Bir malzemenin tayabilecei maksimum kesme gerilimidir.

Kesme Kenar: Kalplanan rnn sertlemesinden sonra, kalptan taan ksmlarn kesilmesi
iin kalp kenarnda braklan flan tarif eder.
Kesme Kuvveti: Birbiriyle temas halinde olan iki paray, ayn dzlemde birbirine paralel
olarak kaydrmak zere uygulanan kuvvet tarafndan, uygulanan gerilimdir.
Krlma: Bir gvdenin ayrlmasdr. Tamamen ayrlma kavram yan sra, tam ayrlma olmadan,
yalnz yzeyde grlen bir kr da ifade etmektedir.
Krlma Gerilimi: Krlmann balang annda minimum kesit alan zerine, dik olarak
uygulanan yktr.
Krlmaya Dayankllk: Balang durumundaki bozukluklar veya atlaklar grlen bir
malzemenin, krlmadan ne kadar kullanlabileceinin lmdr. zellikle, uak retiminde,
yapsal tasarmlarn ve analizlerin yaplmas srasnda kullanlr.
Krplm Demetler: Cam elyaf demetlerinin 3-12 mm uzunluunda krplm eklidir.
Kzdrma Kayb: Yakma ileminden nceki ve sonraki arlk farkdr. Cam elyafnda, 1.
balaycnn (size) ve 2. balaycnn (binder) yaklmasdr.
Kilitleme Basnc: Enjeksiyon ve Transfer kalplamada, reinenin takviye malzemesi arasndan
ak srasnda oluan basnc, kalp kenarlarndaki kilitleme ekipman karlar. Bu basnca,
kilitleme basnc ad verilir.
Kohezyon: Tek bir maddenin birbirine yapma eilimidir. Molekler partikllerinin karlkl
ekim kuvvetidir. Ayrmaya kar bir diren olup, maddeleri bir arada tutan gtr.
Kompozit Malzeme: Takviye malzemeleri, dolgular ve reineler gibi, iki veya daha fazla
malzemenin birletirilmi ekli, makro dzeyde, bireysel zelliklerinden farkl zellikler
gstermektedir. Bileenlerin daha farkl zellikler salad bilekelere, kompozit malzeme
ad verilmektedir.
Kondensasyon Polimerizasyonu: ki veya daha fazla molekln birletii kimyasal bir
reaksiyon srasnda, rn ile birlikte su molekllerinin aa kt bir kimyasal reaksiyondur.
Kontrplak: Lif ynne gre tabakalarn birbirine dik ynde yerletirilerek birletirildii
tabakalardr.
Kopolimer: ki veya daha fazla birbirine benzemeyen monomerin, bir arada reaksiyona
sokularak polimerize edilmesi ile elde edilen rndr.
Kordon: Liflerin dz kuma yerine, boru eklinde dokunmasdr. Grafit elyaf takviyeli golf
sopalarnda bu tr takviye malzemeleri kullanlmaktadr.

Korozyon Dayanm: Bir malzemenin zelliklerinde herhangi bir deiim veya azalma
olmakszn, etrafn evreleyen ortamdaki kimyasal etkilere kar gsterdii dayanmdr.
Korozyon olay, metaller iin karncalanma veya paslanma, organik malzemeler iin atlak
oluumu eklinde olabilir.
Kprlenme: Kalplama esnasnda ke ve radyuslara yatmayan, bu nedenle boluk ve
boyutsal hatalarla sonulanan durumdur.
Krater: Bir plastiin yzeyindeki kk dzenli veya dzensiz, ap ve derinlii aa yukar
eit boyutta olan kraterlerdir.
Kullanlabilirlik Sresi: Proses srasnda kullanlmak zere katalize edilmi reinenin,
jellemeye balamadan, kullanlabilir durumda kalabildii sreyi ifade eder.
Kuvvet: Erkek kalbn boluk zerine kapatlmasyla, reine zerine uygulanan basn
reinenin akmasna neden olur.
Kl Oran: Bir takviye malzemesi yakldktan sonra geriye kalan kat artklarn balang
arlna orandr.
Laminat: Genellikle basn ve s altnda, tabakalar bir balayc malzeme ile birletirmek.
Ayn zamanda birletirilerek bir araya getirilen tabakalarn oluturduu bir malzeme (rnein
bir kompozit) kavramn tarifleyen terimdir.
Laminat Aras: Kompozitlerde, iki laminat arasn tarif eden genel terimdir.Arada kalan
boluk, arada oluan kesme gerilimi gibi fiziksel oluumlar, bu terim ile anlr.
Laminat Aras Kesme Gerilmesi: Bir laminatta, iki tabaka arasndaki ara kesit yzeyi
dorultusunda, nispi bir yer deitirme oluturan kesme kuvvetidir.
Maal Kalplama: Zamana bal olarak, basn ve syla kompozit parann kalplanmasn
salayan dii ve erkek metal kalplarn birletirilmesi sonucu elde edilen (Pres kalplama
olarak da ifade edilebilir) takviyeli plastik kalplama yntemidir.
Mandrel: Reineye emdirilen fitil, kee, kuma gibi takviye malzemelerinin ekillendirilmek
iin zerine sarld metal kalplardr. i bo, silindirik boru ve tank gvdeleri retiminde
kullanlr.
Matriks: Bir kompoziti oluturan elyaf sistemi ierisinde yer alan homojen reine veya
polimer malzemedir. Termoplastik ve termoset reineler kullanlabilecei gibi metal,
seramik, cam da kullanlabilir.
Mekanik zellikler: Bir kuvvet uygulandnda, elastik ve inelastik reaksiyonlarla balantl
olan modller, gerilme ve basn direnci gibi malzeme zellikleridir.
Metalik Elyaf: Metal ile kapl elyaf, plastik kapl metal veya tamamen metalle kaplanan
tayc olarak retilen elyaf trleridir.

Mikro atlak: Isl gerilimlerin yerel olarak, matriks direncini amas halinde kompozitlerde
oluan klcal atlaklardr.
Mil: Cam elyaf filamentlerinin apn lmek iin kullanlan bir uzunluk birimdir.
(1 mil=0.001in.)
Molekler Arlk: Bir molekl iindeki btn atomlarn atomik arlklarnn toplamdr.
Polimer oluumunu izlemek amac ile molekllerin zincir uzunluu lm yaplmaktadr.
Monomer: Bir polimeri temsil eden en kk birimdir. Polimerleri oluturmak zere
reaksiyona giren molekl olarak da ifade edilir.
Morfoloji: Kristal zellii, molekler arlk, dallanma gibi bir polimerin yapsnda grlen
zelliklerin tmdr.
Nem Oran: Bir malzemenin iindeki nem miktar, nemli rnn hacminin (ktlesinin) yzdesi
olarak yani, kuru haldeki madde art nem olarak ifade edilmektedir.
NOL Halkas: Elyafn biribirine paralel olarak sarlmas ile elde edilen bir halkann btn
zerinde veya bu halkadan alnan segmentler zerinde, ekme ve sktrma testlerinin
yaplmas iin Naval Ordinance Laboratory tarafndan gelitirilmi bir test yntemidir.
Novolak: Bir termoset fenolik elde etmek iin reaksiyona sokulan, tek bana
sertletirilemeyen, lineer termoplastik, B dzeyi fenolik reinedir.
Organik: Bitkisel ve hayvansal yaamdan kaynaklanan maddeler ile, doal veya sentetik
olarak retilen hidrokarbon kaynakl maddelerdir.
Ortam: Basn, s veya nispi nem gibi etrafmz saran evresel koullardr.
Otoklav: Kimyasal bir reaksiyonu ilerletmek ve tamamlamak iin veya s ve basn altnda
herhangi bir ilem iin kullanlan kapal bir kaptr.
Otoklav Kalplama: Yatrma veya sarma ileminden btn kalp, stlm otoklavn iine
yerletirilmektedir. Kullanlan basn genellikle 3,5-7 bar arasndadr. Daha fazla basn
uygulanmas, rn younluunun daha yksek olmasn salar ve reinedeki uucu gazlarn
giderilmesini kolaylatrr.
tlm Lifler: Kontin cam liflerinin ekili deirmende, ok ksa cam lifleri halinde
tlmesidir.
n Karm: Kalplama iin gerekli tm bileenleri ieren, kalplama ileminden nce
hazrlanan kalplama bileimidir. n karm oluturan bileenler; reine, takviye, dolgu,
katalist, kalp ayrc ve dier girdileri ierir.

n ekillendirme: nceden belirlenen uzunluklarda krplan takviye malzemelerinin bir

vakum tablas zerinde, kalplanacak parann boyutuna yakn olacak ekilde, n
ekillendirme (Preform) yaplmasn ieren bir prosestir.
Parti: Bir malzemenin, ayn proseste veya bir kontin proseste ekillendirilen ve proses
boyunca ayn zellikleri tayan belirli bir miktardr.
Plastik Hafza: Is altnda gerdirilen bir termoplastik malzemenin, tekrar stlana kadar,
gerdirilmemi eski boyutuna dnmesi eilimidir.
Plastifiyan: Plastiin iine eklenerek, plastiin esnekliini, gerilme zelliklerini ve
alabilirliliini artran bir malzemedir.
Plastik: Ana girdisi, byk molekl arlkl organik polimerler olan, sertletirici, dolgu, takviye
gibi katklar ieren, bitmi hali kat olan ve retiminin baz safhalarnda ya da bitmi rne
ynelik ilenebilirlilii olan, akkan ve ekillendirilebilen bir malzemedir.
Plastik Deformasyon: Yk altndaki bir nesnenin, elastik deformasyonunun tersine, yk
kaldrld zaman, yeniden eski zelliklerini kazanamayan, kalc boyutsal deiimidir.
Poisson Oran: Eksen boyunca uygulanan ekme veya gerilme nedeniyle kesit alannda oluan
deiimin eksenel uzunluktaki deiime orandr.
Polar Sarm: Kalp yerine, elyaf sarma kafas hareketlidir. Lifler belirlenmi bir ada kalp
yzeyine eksenel ynde yerletirildike, kalp kendi ekseninde bir adm dnmektedir. Polar
sarclar, elyaf yerletirme kolunun rahat hareket edebilmesi amacyla genellikle dikey
konumda almaktadr.
Polimer: Yksek molekl arlkl organik bileimleri, doal veya sentetik rnleri kapsar.
Polimerizasyon: Monomer molekllerinin birleerek, kendi molekl arlnn katlar
mertebesinde bir molekl arl oluturmas eklinde yryen bir kimyasal reaksiyondur. ki
veya daha fazla monomerin katld polimerizasyon reaksiyonuna, kopolimerizasyon ad
verilmektedir.
Poliretan: Diizosiyanatlar ile polyoller, poliamidler, alkid polimerler ve polieterlerin,
polimerizasyon reaksiyonu ile hazrlanan bir termoset reinedir.
Postcure: Kalplama srasnda oluan uucu gazlarn, yzdesinin azalmas veya sertleme
ileminin tamamlanmas ve/veya son rn zelliklerinin arttrlmas amac ile genellikle
basn olmakszn, bir frnlama ilemi uygulanmaktadr.
Postforming: Esneklik kazandrmak iin stlan termoplastik laminat zerinde veya tam
serletirilmi C dzeyindeki termoset laminatlar zerinde form verme, eme ve ekillendirme
ilemlerinin yaplmasdr.

Preform Balaycs: Preform (n ekillendirme) retmek zere krplan demetlerin zerine,

genellikle ekillendirme srasnda, preform eklini korumak ve tanabilirlii salamak
amacyla pskrtlen bir reinedir.
Prepreg: Tek ynl elyaf, kee, kuma veya reine emdirilmi kat eklinde olabilecei gibi,
fitil halinde sarlmaya hazr veya levha eklinde de olabilen hazr kalplama malzemesidir.
Prepolimer: Molekler arl, monomer veya monomerler ve nihai polimer ya da reine
arasnda olan kimyasal bir ara maddedir.
Pres Stroku: Hidrolik presin, pres ak konumdayken, hareketli ve sabit tablalar arasnda
kalan mesafedir. Kalp strou, kalplanm parann kalptan karlabimesi iin gerekli
boluu salar.
Proliz: nert bir atmosfer iinde, zift, polyakrilonitril (PAN) ve rayon gibi organik nc elyaf
malzemelerinin, s hareketi ile karbon elyafna kimyasal olarak dntrld temel bir
prosestir.
Prototip: Malzeme ilenilebilirlilii, tasarm, performans ve ekil asndan tam
deerlendirme yaplarak, seri retim iin uygun modelin ortaya konmas ilemidir.
Pultruzyon: ekilli bir kesite sahip olan kompozitlerin retimi iin kullanlan, devaml bir
prosestir. Pultruzyon, elyaf takviye malzemesinin reine banyosundan geirilmesi ve stlm
elik bir kalp iinden ekilerek, sertletirilmesi prosesidir.
Pskrtme: Pskrtme tabancasnn, bir uygulama ekipman olarak kullanld bir tekniktir.
Takviyeli plastiklerde, rnein cam elyaf ve reine ayn anda bir kalp yzeyine uygulanabilir.
Raf mr: Bir malzemenin, maddenin veya rnn uygun evre koullar altnda
depolanabilme ve fonksiyonlar iin gerekli nitelikleri koruyabilme sresidir.
Reaktif Enjeksiyon Kalplama (RIM): Poliretan, epoksi ve dier sv kimyasal sistemlerin
kalplanmasnda kullanlan bir prosestir. Uygun kimyasal oran iinde iki veya daha fazla
bileenin karm, yksek basnla alan kartrc kafa iinde yaplmaktadr.
Reine: Basn altnda, akma eilimi gsteren, genellikle yksek molekl arlkl, kat veya
yar kat organik bir malzemedir.
Reine Havuzu: Laminat yzeyinin belli bir blgesinde, reine fazlas birikiminin yaratt
grnmdr.
Reine Oran: Laminat iindeki reine miktarnn, toplam arla veya toplam hacme oran
olarak ifade edilmektedir.
Reine Transfer Kalplama (RTM): Cam elyaf takviyesinin yer ald, kapal bir kalba
katalizlenmi reinenin enjekte veya transfer edildii bir prosestir.

Reine Zengin Blge: Takviye miktarnn az, reine miktarnn ok olduu blgedir.
Reinforced Reaction Injection Molding (RRIM): Bir takviye malzemesinin eklendii, reaktif
enjeksiyon kalplama (RIM) prosesidir.
Renkli Elyaf: Dokunmu malzemelerde atk elyafnn, zg elyafndan ayrdedilebilmesi;
elyaf hizalamasnn dzgn yaplabilmesi amac ile takviye malzemesi zerine yerletirilen
farkl renkte tek bir demet veya ipliktir.
Reoloji: Malzemelerin plastik akma ve deformasyonu konularyla ilgilenen bir bilim daldr.
Rezol: Istldnda, sertlemesi iin gerekli olan tm maddeleri ieren, bir termoset reinenin
sertlememi halidir.
Rib: Plastik paralarda, dikey ve yatay konumda, dairesel veya dier formlarda yapsal
mekanik takviyeleri salamak iin tasarma katlan bir takviye unsurudur.
Rijitlik: Yk ve deformasyon arasndaki ilikiyi belirleyen bir modl lmdr.
Rockwell Sertlii: Bir delici zerine etkiyen ykn artmas ile delinen delik derinliinin artmas
ilkesine dayanan bir yzey sertlii lm deeridir.
Sandvi Konstrksiyon: ki ince CTP laminat arasna bal petei veya kpk tr bir ara
malzemenin yaptrlmasyla elde edilen, yksek eilme dayanml panellerdir.
Santrifj Kalplama: Boru gibi, silindirik ekilli kompozitlerin kalplanmasnda kullanlan
retim tekniidir. i bo, silindirik bir mandrel iine reine ve takviye malzemeleri
yerletirilerek mandrel dndrlmekte, mandrelin stlmas ile reinenin sertletirilmesi
salanmaktadr.
S-Cam: ok yksek gerilme dayanml cam liflerinin elde edilebilmesi iin tasarlanm bir
magnezyum almina silikat bileenidir.
Sarm As: Sarlan filamentlerin aks ile referans olarak alnan aks arasndaki ann derece
cinsinden lsdr.
Sehpa: Gereken sayda fitil bobinlerini bir arada tutabilmek ve dzenli bir biimde bobinlerin
zlmesini salamak amacyla kullanlan bir ekipmandr.
Sertleme: Kondensasyon, halka kapatma veya ekleme reaksiyonlar ile termoset reine
zelliklerinin, geri dn olmayacak ekilde deitirilmesidir.
Sertleme Sreci: Bir termoset reine sistemi veya prepreg rnn sertlemesini salamak
iin, belirli bir zaman srecinde kullanlan s ve basn deerlerinin tmn ifade eder.
Sertletirici: Plastik bileime eklenerek, sertlemeyi kontrol eden veya hzlandran,
reaksiyonun iinde yer alan bir kimyasal maddedir.

Sertlik: Sivri ulu bir ubuun, yzeye batrlmas ve yzeyden laminat iine dalma
derinliinin llmesi eklinde ifade edilen, entiklere kar dayanm zelliidir.
Sktrma: Laminat iinde kalan havann kartlmas amacyla geici bir sre ile vakum
torba teknii kullanlarak vakum uygulamasdr. Ayn zamanda, SMC pestil retiminde de
pestil rulosu arasnda kalan havann, rulolar aracl ile sktrlmasyla giderilmesini de ifade
etmektedir.
Sktrma Dayanm: Malzemenin kendisini krma veya bkme eilimindeki bir gce kar
gsterdii dayanmdr.
Sktrma Modl: Orant limiti iinde sktrma yknn, sktrma gerilimine orandr.
Teorik olarak, ekme tesleri ile belirlenen Young modlne eittir.
Sv Kristal Polimer: Eritilerek ilenebilen ve kalp iinde yksek oryantasyon salayan, ekme
dayanm ve yksek scaklk dayanm zellikleri olan, yeni gelitirilmi termoplastik bir
polimerdir.
Syrma Ba: Reinenin, ince bir film eklinde dzgn yaylmasn salayan, dz bir paradr.
Szma: Yzeyde su grlmesi eklinde rastlanan hafif bir szdrma hatasdr.
Silanlar: Kompozit malzemelerde, takviye malzemesi ve reine matriksi ara kesitinde, bir
kimyasal ba oluturmak zere tasarlanm herhangi bir kimyasal maddedir.
Silikon Karbr: Alminyumla eit younluk, modl ve yksek diren gstermesi nedeniyle
metal matriks takviyesi olarak, uygulanmaktadr.
SMC (Hazr kalplama bileimi): Genellikle polyester olan sv bir termoset reine, pigmentler,
dolgular ve dier katklarn nceden biraraya getirildii ve kalplama srasnda, ileme
kolayl salamas iin pestil haline getirilmi hazr kalplama bileimidir.
Souk Akm: Bir faz deiimi veya kimyasal deiim olmakszn, alma scaklnda, devaml
yk altnda olan malzemede grlen bozulmadr.
Soutma ablonu: rn ile ayn boyut ve ekilde, hatasz yzeye sahip olan metal plakalardr.
retilen rnn, frnda sertletirilmesi tamamlandktan sonra, ortam scaklk ve basncnda
zerine konularak soutulmasnda kullanlr.
Spesifik Arlk: Bir malzemenin birim ktlesinin, birim hacmine blnmesi sonucunda
bulunan younluk deerinin, sabit bir scaklkta, suyun younluuna blnmesi ile bulunan
deerdir.
Spesifik zellikler: Malzeme zelliklerinin, malzeme younluuna blnmesi sonucu elde
edilen deerdir.

Standart Sapma: Ortalama veri dalmnn, ortalama deerden ne kadar saptnn

llmesidir.
Stforming: Esneklik kazandrmak iin stlan termoplastik laminat zerinde veya tam
serletirilmi C dzeyindeki termoset laminatlar zerinde form verme, eme ve ekillendirme
ilemlerinin yaplmasdr.
Stoper: Kalbn iki paras arasna yerletirilen snrlayc metal paralardr. Basnl kalplama
srasnda, kalplanan paralarnn kalnlk kontrolnde kullanlmaktadr.
Su absorbsiyonu: Bir malzeme tarafndan emilen su arlnn kuru malzeme arlna
orandr.
erit: Tek ynl karbon elyafndan yapldnda 305 mm.ye kadar, bor elyafndan
yapldnda 75mm.ye kadar genilikte hazrlanan erit eklinde prepreglerdir.
Tabakalara Ayrlma: Kompozit laminat oluturan tabakalarn, blgesel olarak veya geni bir
blgede biribirinden ayrlmasdr. Sertleme srasnda oluabilecei gibi daha sonra, kullanm
mr srasnda da oluabilir.
Takviye: Matriks malzemenin, mekanik zelliklerinin arttrlmas iin, matrikse balanan
dayankl bir malzemedir.
Takviyeli Plastikler: ine kuma, kee, erit v.s gibi takviye malzemelerinin katlmasndan
sonra, eitli yntemlerle ekillendirilen termoset veya termoplastik reinelerden yaplm
rnleri ifade eder.
Tamamen Bozulma: Mekanik, termal veya elektriksel sorunlardan kaynaklanan beklenmedik
baarszlklarn tamamdr.
Tama: Kalplama srasnda, kalp boluundan taan malzeme fazlasdr. Kalp birleme hatt
boyunca, bolua szabilen ve para kalptan kartldktan sonra trimlenmesi gereken plastik
malzeme fazlasdr.
Teet Modl: Birim alan bana, birim gerilme cinsinden ifade edilen statik gerilim-gerilme
erisi stnde, nceden belirlenmi bir noktada izilen teet dorunun eimidir.
Tek ulu Fitil: ok sayda delik ieren kovanlardan akan cam liflerinin dorudan sarlmas ile
elde edilen fitildir.
Tek Ynl Laminat: Btn liflerin ayn istikamete ynlendirildii takviyeli plastik laminattr.
Tekstil plikleri: Cam liflerinin bkml hale getirilmesiyle elde edilen takviye malzemesidir.
Temas Kalplama: Takviye malzemesinin ak bir kalp ierisine yerletirildii ve reine
emdirildii bir kalplama prosesesidir. Reine iine katalizr ve hzlandrcdan oluan bir
sertletirme sisteminin katlmas ile oda scaklnda veya ek bir basn olmakszn, frn

ierisinde stlmak suretiyle sertleme salanr. El yatrmas ve pskrtme yntemleri, temas

kalplama yntemleridir.
Termoforming: Elyaf takviyesini atlatmadan veya krmadan, termoplastik malzemenin
yeterince yumuak bir hal alaca noktaya kadar stldktan sonra ekillendirilmesidir.
Termoplastik: Isnn arttrlmasyla yumuayan, dmesiyle sertleen, tekrarlanabilir zellik
gsteren plastik grubudur.
Termoplastik Polyesterler: Kendini tekrar eden gruplarn, biribirine ester gruplar ile
balanm olduu termoplastik polimer snfdr.
Termoset: Is veya kimyasal bir madde ilavesiyle sertletirildikten sonra, eritilemez ve
zlemez bir madde haline dnen plastik snfdr.
Termoset Polyester: Genellikle lineer yapda, doymam alkid reinelerin, stiren, metil stiren
gibi vinil esasl aktif monomerlerin iinde veya diallil ftalat iinde zlmesi eklinde retilen
reine snfdr.
Terpolimer: Bnyesinde monomerik birim ieren polimerik sistemdir.
Ters Dn: Rijit bir kalptan, kalplanm bir parann kartlabilmesini engelleyen bir entik
veya tmsektir.
Tesadfi Dalm: Sabit bir ablona dayanmadan yaplan sarma ilemidir.
Tiksotropik: Hareketsiz haldeyken jel gibi fakat alkalandnda akkan halde olan
malzemelerdir.
Tolerans: Standart bir ortamda, bir bileeninin spesifik olarak belirlenmi karakteristik
zelliklerinden, en ok sapabilecei deerdir.
Torba Kalplama: Kalp iine yatrlan takviyeli reinenin, sktrma ve sertletirme ileminin
esnek bir membran altnda gaz veya sv basncnn uygulanmasyla saland bir prosestir.
Torbalama: Su ve hava geirmez bir film tabakasnn, henz daha sertlememi para zerine
kapatlmas ve parann vakum uygulamaya hazr hale getirilmesidir.
Tow: Kontin filamentlerin bkmsz demetleridir. Genellikle karbon ve grafitler iin
kullanlmakla birlikte, cam ve aramid iin de kullanlmaktadr. 140 K olarak tanmlanan
towda 140.000 adet lif bulunmaktadr.
Transfer Kalplama: Bir aktarm odas iinde s ile yumuatlan, termoplastik reinenin daha
sonra, uygun bir kanal araclyla son eklini almak ve sertlemek zere kapal kalba
aktarlmas eklinde bir kalplama yntemidir.
Trimleme: Plastik kalplamasnda, taan fazlalklarn giderilmesi ilemidir.

Tue: Dokunarak ifade edilebilen kuma yumuakldr.

Tl: Cam elyaf veya organik liflerden oluan, yzey keesine benzer ok ince bir keedir.

U: Belirli saydaki cam filamentlerinin bir arada tutulduu btn ifade eder. Bkmeden
kullanldnda demet olarak, bklerek kullanldnda iplik olarak adlandrlr.
U Says: Bir fitil bobini sarlrken bir araya getirilen demetlerin u saysdr.
Uucu Gazlar: Bir malzeme formlasyonu iinde yer alan alkol, su, aseton, stiren gibi
maddelerin, scaklk ykselmesi ile veya oda scaklnda, buhar halinde ortama yaylmasdr.
Uyumluluk: Plastik malzemelerin zelliklerinde homojen bir yap elde edilebilmesi iin, iki
veya daha fazla maddenin bir arada kullanlabilme zelliidir. rnein; belli bir balaycnn,
son kullanm alanlarna gre, belli bir reine trnde kullanlmas gibi.
retan Plastikleri: Organik izosiyanatlarn, hidroksil gruplarn ieren reineler ve bileimlerle
reaksiyona sokulmas sonucu retilen reinelerle kalplanan plastiklerdir.
Vakum Torba Kalplama: Kalp zerine el yatrmas veya pskrtme yntemi ile rn
ilendikten sonra, esnek effaf bir film, havalandrma kuma ve ayrc filmden oluan
kombinasyon, sertlememi haldeki rn zerine yerletirilir, kalp kenarlarna yaptrlr.
Vakum, kompozit rn ile l plastik film tabakas arasnda uygulanmaktadr.
Vinil Ester: ounlukla epoksi reineden yaplan, akrilik ester ve/veya meta akrilik asitleri
ieren bir termoset reine snfdr.
Vizkosite: Bir malzemenin aka direnme eilimidir
X-Ekseni: Kompozit laminatlarda, laminet dzlemi zerinde 0o referans as olarak kabul
edilen eksendir
Yanabilirlik: Bir malzemenin alev alma ve yanma derecesinin lmdr.
Yapkanlk: Bir yaptrcnn veya prepreg malzemenin, zerine dokunulduunda verdii,
yapkanlk duygusudur.
Yapma Dayanm: Yaptrlm yzeyler arasndaki, yapma derecesinin ifadesidir. Yapma
alan bana, yzeyleri biribirinden ayrmak iin gerekli yk miktarnn llmesi esasna
dayanr.
Yaptrc: Yzeyde ba salayarak, iki malzemenin bir arada tutulmasn salayan maddedir.
Film, sv veya pasta eklinde kullanlabilir.
Yaptrma: Sertlemi iki veya daha fazla kompozit parann, yaptrc bir bileenle bir araya
getirilmesidir.

Yatrma: Takviye malzemesini kalp iine yerletirme ve ileme prosesidir.

Y-Ekseni: ki ynl kompozit laminatlarda, laminat dzlemi zerinde, x eksenine dik ynde
olan eksendir.
Yetersiz Sertleme: Kalplanm rnn, sertlemesi iin gerekli s veya zaman beklenmeden
kalptan kartlmas halinde karlalan durumdur.
Ypranma: Bir zaman dilimi ierisinde, evresel faktrlerin malzemeler zerinde yaratt
etkidir.
Yolluk: Kalplama bileiminin, kalp boluuna direkt olarak enjekte edildii kanaldr.
Yorulma: Tekrarlanan yk uygulamalarnn ardndan, mekanik zelliklerin azalmas veya
tamamen ortadan kalkmas durumudur. Yorulma testi, tekrarlanan uygulamalarn sonucunda
yaanan olumsuzluklar hakknda rnein; bir malzemenin atlama dayanmnn gelitirilmesi
ynnde bilgi sunan bir testtir.
Yorulma Dayanm: Belirli bir sayda periyodik yk bindirimi sonucunda, malzemede herhangi
bir bozulma olmadan malzemenin, kaldrabilecei en yksek gerilim mertebesidir. Her trl
yorulmadan sonra, geriye kalan mukavemet deeri kavramn da ifade eder.
Yorulma mr: Deformasyon oluana kadar geen sreyi ifade eder.
Yorulma Snr: Hibir bozulma olmadan, bir malzeme zerine sonsuz kez yklenebilecek
maksimum periyodik gerilim srecidir.
Young Modl: Normal gerilimin (stress), ekme ve sktrma gerilmesine (strain) oran
olarak ifade edilir.
Ynlendirme: Yksek derecede hizalandrlm bir yapnn retilebilmesi amacyla, polimerik
malzemelerin iindeki kristal yapnn da hizalandrlm olmas gerekir.
Yresel Kuru Blgeler: Genellikle laminat kenarlarnda oluan, reine tarafndan
slatlamadan kalm blgelerdir.
Yk Altnda Deformasyon Scakl: Belirli bir yk altnda, belirtilen standart test ubuunun
defleksiyona urad scaklktr.
Yk Altnda Eilme Erisi: Y ekseninde artan ekme, basn, bklme yklerinin, X ekseninde
ise bu yklerin sebep olduu eilmelerin izildii eridir.
Yk Gerilimi: Kilogram cinsinden uygulanan ykn, yk tayan alana blnmesi ile elde
edilen gerilim deeridir. Maksimum yk gerilimi, tama alan tarafndan tanabilecek
maksimum yktr.

Yk Tama Dayanm: Karlanabilecek maksimum yk gerilimidir.

Yksek Basn Altnda Yaplan Laminatlar: En az 6.9 Mpa ve daha yaygn olarak 8.3 ile 13.9
MPa arasndaki basn deerlerinde kalplanan ve sertletirilen laminatlardr.
Zincir Polimerizasyonu: Yan rn elde edilmeksizin, uzun zincir molekllerinin (polimerler)
elde edilmesi amacyla, basit molekllerin (monomerler) birbirine eklendii / katld
kimyasal bir reaksiyondur.