Jaarverslag 2008

Jaarverslag 2008
Jaarrekening 2008
Jaarverslag wooncorporatie In 2008
Groningen, juni 2009
Tekstredactie
Eefje Keuper
Uitgave
Postbus 7104
9701 JC Groningen
(050) 369 36 93
www.lefier.nl
Jaarverslag In 2008 Pagina 2 van 65

Voorwoord
Wij zijn In, een wooncorporatie in de stad Groningen. Per 1 januari 2009 is In gefuseerd met de
corporaties Wooncom uit Emmen en Volksbelang uit Hoogezand. Samen gaan we verder onder de
naam Lefier.
In dit jaarverslag 2008, het laatste van In als afzonderlijke organisatie, vertellen we u over onze
activiteiten in het afgelopen kalenderjaar. Wat we doen, hoe we dat doen en waarom. Omdat dit de
periode vóór de fusie betreft, gebruiken we in dit verslag nog onze oude naam: In.
De missie van In: werken aan wonen in een vitaal Groningen.
In 2008 hebben we:

• De fusie met Wooncom uit Emmen en Volksbelang uit Hoogezand per 1 januari 2009 voorbereid;
• Belangrijke bijdragen geleverd aan de kwaliteit van wonen en leven in de Groningse wijken;
• Gewerkt aan de uitvoering van het wijkactieplan voor de krachtwijk Korrewegwijk;
• Ons honderdjarig bestaan gevierd met een groots feest voor huurders en relaties.
Ons werk speelt zich af op verschillende niveaus: in de stad als geheel, in de afzonderlijke wijken,
voor de (individuele) klant en binnen ons bedrijf. In dit jaarverslag nemen we u mee langs deze
werkvelden.
In het eerste hoofdstuk ‘ Werken aan wonen’leest u meer over onze opgave, onze bouwprojecten en
over onze relaties met belanghouders. Vervolgens zoomen we in op de wijken en onze klanten in de
hoofdstukken ‘ Vitale wijken’en ‘Klanten’
. In deze hoofdstukken laten we zien wat we het afgelopen
jaar hebben bereikt voor en mét onze klanten. Tenslotte leest u in het hoofdstuk ‘In bedrijf’hoe onze
organisatie is opgebouwd, met welke organisaties we samenwerken, hoe het bestuur en het toezicht
is geregeld en hoe we er financieel voor staan. Ieder hoofdstuk begint met de visie van In op het
betreffende werkveld. Achterin vindt u de jaarrekening van 2008, onze strategische visie en een
overzicht van onze bouwactiviteiten.

Inhoud:
Voorwoord ..............................................................................................................................................2
Werken aan wonen in stad en regio.....................................................................................................6
Strategische visie .................................................................................................................................6
Onze opgave ........................................................................................................................................7
Woningvoorrraad ..................................................................................................................................8
In gesprek met de stad .......................................................................................................................11
Fusie ...................................................................................................................................................11
Vitale wijken..........................................................................................................................................12
Een fijne wijk om in te wonen .............................................................................................................12
Korrewegwijk ......................................................................................................................................13
Wijkvisie ..........................................................................................................................................13
Hoe staat de wijk ervoor .................................................................................................................14
Activiteiten 2008: Kwaliteit woningaanbod .....................................................................................14
Activiteiten in 2008: Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen .....................................................15
Verhuur en verkoop ........................................................................................................................16
Paddepoel ..........................................................................................................................................17
Wijkvisie ..........................................................................................................................................17
Hoe staat de wijk ervoor? ...............................................................................................................17
Activiteiten in 2008: Kwaliteit woningaanbod..................................................................................18
Lewenborg ..........................................................................................................................................21
Wijkvisie ..........................................................................................................................................21
Activiteiten 2008: Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen ........................................................22
Groningen Zuid...................................................................................................................................24
Wijkvisie ..........................................................................................................................................24
Centrum en omgeving ........................................................................................................................27
Wijkvisie Centrum, Oranjebuurt en Studentenbuurt .......................................................................27
Studenten en jongeren .......................................................................................................................29
Visie op studentenhuisvesting ........................................................................................................29
Activiteiten 2008: kwaliteit kameraanbod .......................................................................................30
Activiteiten 2008: Leefbaarheid en beheer .....................................................................................30
Klanten ..................................................................................................................................................32
Betaalbaarheid, keuzevrijheid en kwaliteit .........................................................................................32
Dienstverlening...................................................................................................................................33
Onderhoud..........................................................................................................................................34
Aanpak van problemen, huurschuld en overlast ................................................................................35
In gesprek met onze klanten ..............................................................................................................36
Verhuur van woningen .......................................................................................................................37
Verhuur van kamers ...........................................................................................................................38
Commerciële en maatschappelijke verhuur .......................................................................................39
In bedrijf ................................................................................................................................................40

Financieel Beheer, Control en Risicomanagement ........................................................................... 40
Verslag van het Bestuur..................................................................................................................... 43
Evaluatie ......................................................................................................................................... 43
Ontwikkelingen in de branche ........................................................................................................ 45
Bestuurlijke organisatie .................................................................................................................. 46
Verslag van de Raad van Commissarissen ....................................................................................... 48
Algemeen ....................................................................................................................................... 48
Samenstelling van de raad ............................................................................................................. 48
Commissies .................................................................................................................................... 50
Zelfevaluatie ................................................................................................................................... 51
Integriteit ......................................................................................................................................... 51
Governance code ........................................................................................................................... 51
Toezicht .......................................................................................................................................... 52
Tot slot ............................................................................................................................................ 54
Personeel en organisatie ................................................................................................................... 54
Ondernemingsraad ............................................................................................................................ 55
Samenwerking en deelnemingen....................................................................................................... 56
Samenwerkingsverbanden ............................................................................................................. 56
Samenwerking met stichtingen ...................................................................................................... 57
Deelnemingen ................................................................................................................................ 58
Bijlagen ................................................................................................................................................. 59
Overzicht bouwprojecten 2008 .......................................................................................................... 60
Woningtypen en prijsklassen ............................................................................................................. 63
In de kern - de strategische visie van In ............................................................................................ 64
Jaarrekening In 2008 … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 66

Werken aan wonen
Missie: ‘Werken aan wonen in een vitaal Groningen’
In levert als wooncorporatie woondiensten in de stad en in de regio. We werken, samen met
andere partijen, aan de ontwikkeling van de stad en haar wijken. Als wijkontwikkelaar en
wijkbeheerder dragen we bij aan complete wijken in een vitale stad, waar mensen graag wonen.
Daarvoor ontwikkelen en beheren we vastgoed. Bij al onze activiteiten moet er een optimale
mix zijn tussen wat duurzaam goed is voor de klant en wat duurzaam goed is voor de
maatschappij.
2008 in cijfers
Aantal woningen, kamers en overige in verhuur 11.380
Aantal nieuwe koopwoningen opgeleverd 116
Aantal nieuwe woningen, kamers en overig opgeleverd ten behoeve van verhuur 5
Aantal woningen en kamers start bouw in 2008 371
Aantal nieuwe woningen en kamers in ontwikkelingsportefeuille tot 2018 4000
Aantal woningen en overige gesloopt 199
Aantal woningen niveauverbetering uitgevoerd 368
Aantal huurwoningen, kamers en overige verkocht 106
Aantal medewerkers in dienst 189
Strategische visie
Strategische visie en Stadsvisie
In de kern, de strategische visie van In (zie bijlage achterin dit jaarverslag), vormt het uitgangspunt bij
ons werk in de stad en de regio. We hebben de strategische visie concreter uitgewerkt in een
Stadsvisie. Deze Stadsvisie gebruiken we om bij het werken aan concrete projecten verder inhoud te
geven aan wonen in een vitaal Groningen. De Stadsvisie biedt handvatten om de juiste afwegingen te
maken, beslissingen te nemen, in te spelen op de actualiteit en toch de juiste koers te blijven varen.
Maatschappelijke positionering
Onze droom is dat bewoners van Groningen wonen in een inspirerende en kansrijke omgeving en dat
ze verantwoordelijkheid dragen voor hun leven en leefomgeving. De rol die het best past bij onze visie
is die van ‘
emancipatiemachine’en ‘ wijkregisseur’ . Dat wil zeggen: we willen dingen in beweging
zetten, die op hun beurt weer tot nieuwe initiatieven kunnen leiden. We profileren ons op de thema’s
die we daar het beste bij vinden passen, we zetten ze hieronder op een rij.
Eigen verantwoordelijkheid
We willen kansen creëren voor mensen, zodat zij zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen voor het
verbeteren van de kwaliteit van eigen leven en woonomgeving. Dat doen we bijvoorbeeld door
methoden te ontwikkelen die bewoners helpen om keuzes te maken voor hun wijk
(waardenzeefmethodiek).
Duurzaamheid
We willen bijdragen aan een gezond en duurzaam leefklimaat door onze beslissingen te nemen op
basis van een gewogen oordeel op de gebieden ecologie, geld en maatschappij. We hebben

aandacht voor energiezuinigheid. Waar mogelijk kiezen we bij nieuwbouw en renovatie voor duurzame
oplossingen bij de keuze voor materialen en installaties. En we willen plezier en passie als duurzame
energiebronnen niet vergeten.
Vitale wijken
In werkt aan krachtige, levenslustige wijken, waar alles aanwezig is dat het wonen aangenaam maakt:
een gevarieerd woningaanbod, voldoende voorzieningen en een prettig, schoon en veilig leefklimaat.
Persoonlijke ontwikkeling
We bieden bewoners kansen om zich op maatschappelijk, sociaal en economisch gebied te
ontwikkelen. Vanuit deze gedachte werken we mee aan initiatieven in de keten wonen-werken-leren-
zorgen, zoals het creëren van werkervaringsplaatsen samen met partners, leerlingbouwplaatsen,
woon-werk-wensgesprekken.
Betaalbaarheid/legitimatie
We zijn er van overtuigd dat krachtige, levenslustige wijken met kansen voor haar bewoners, het
kapitaal is van een wooncorporatie. Dit kapitaal zetten we in om te kunnen blijven garanderen dat er
voldoende woningen betaalbaar blijven voor die mensen die niet zelfstandig in hun woonbehoefte
kunnen voorzien. Dit betekent dat we zorgen voor voldoende betaalbare voorraad, dat we
mogelijkheden bieden om energielasten te verlagen, dat we woonzorgwoningen bieden.
Onze opgave
Nieuw Lokaal Akkoord
De gemeente Groningen en wooncorporaties in de stad werken aan wonen. Hoe we dat doen en wat
we met de samenwerking willen bereiken hebben we omschreven in het Nieuw Lokaal Akkoord. De
corporaties zorgen de komende 10 jaar voor 8000 nieuwe woningen om aan de toenemende vraag
naar goede en betaalbare woningen te voldoen. In zorgt voor 400 woningen en kamers per jaar, zowel
voor verhuur als verkoop. Gemeente en corporaties maken afspraken om sneller en doelmatiger te
werken. De afspraken tussen gemeente en corporaties gaan verder dan bouwen alleen. Het gaat
daarbij om verbetering van de woonomgeving, om sociale projecten en om versterking van de
voorzieningen in de wijken. Voor de jaren 2007 t/m 2010 is er een bedrag van 20 miljoen euro
beschikbaar, dat is verdeeld over de 14 wijkvernieuwingswijken. Dat geld is beschikbaar voor extra
sociale en fysieke activiteiten in de wijk. Richtinggevend kader is het wijkperspectief en samenwerking
met bewoners. Vertrouwen in de buurt is een leidend principe in dit nieuwe Lokaal Akkoord. Veel
vraagstukken kunnen het beste op buurtniveau worden aangepakt. Bewoners en instellingen weten
immers heel goed wat er in hun wijk speelt en hun inbreng is hierbij onmisbaar. In iedere wijk zijn
wijkteams actief, waarin de gemeente, corporaties, maatschappelijke instellingen en bewoners
vertegenwoordigd zijn. Het wijkteam maakt in overleg met groepen buurtbewoners plannen voor de
buurt.
Krachtwijken
Minister Vogelaar heeft twee wijken in Groningen aangewezen als krachtwijken. Eén ervan is de
Korrewegwijk, waar In werkt aan fysieke en sociale wijkvernieuwing. Van ons als corporatie wordt een
forse extra inzet gevraagd, zowel wat betreft inhoud als geld. In 2008 hebben we samen met vele
partners gewerkt aan de uitvoering van het in 2007 gemaakte wijkactieplan.
Werken aan wonen in de regio

Ten oosten van de stad Groningen wordt de wijk Meerstad gebouwd. 10.000 nieuwe woningen zullen
een bijdrage leveren aan de opvang van de verwachte bevolkingsgroei. De opgave in kwalitatieve zin
is echter minstens zo belangrijk. Er moet een woongebied ontstaan dat in alle opzichten duurzaam is:
volkshuisvestelijk, sociaal-economisch en ontwerptechnisch. Vijf corporaties in de stad en de

omliggende dorpen, waaronder In, willen graag een bijdrage leveren aan de planontwikkeling en
hebben hun krachten gebundeld in Meerwaarde. Ook hebben de corporaties inmiddels grondposities
in het gebied verworven.
In is actief betrokken bij het Regiovisiegebied Groningen-Assen en bij het Convenant voor het
Noorden. Gezamenlijk willen we de woningproductie in de regio verhogen en de kwaliteit van het
wonen verbeteren. Door krachten te bundelen, kunnen we voor minder geld zorgen voor meer tempo
en kwaliteit.
Bouwproductie 2008
In heeft in 2008 116 woningen (koop en huur) opgeleverd en we zijn met de bouw van 371 woningen
gestart. We hadden plannen voor 87 studenteneenheden, die we door slepende procedures niet
hebben kunnen realiseren. Van de overige woningen die we voor 2008 gepland hadden is door
diverse omstandigheden de oplevering doorgeschoven naar begin 2009. In het Overzicht
bouwprojecten op pagina 58 vindt u een overzicht van al onze bouwactiviteiten. We hebben verder
stevig geïnvesteerd in woningverbetering.
Kredietcrisis
In 2008 kregen we te maken met de gevolgen van de economische crisis. De verkoop van zowel
nieuwbouw als bestaande bouw is teruggelopen. Om de verkoop te stimuleren hebben we ervoor
gekozen om een deel van de nieuwbouwwoningen aan te bieden met Koopgarant (kopen met korting
en terugkoopgarantie door In) of met de mogelijkheid de woning eerst te huren. We vinden het
belangrijk dat de vernieuwing van de wijken doorgaat. We zetten onze bouwactiviteiten die bijdragen
aan de vitaliteit van wijken het liefst zoveel mogelijk voort, waarbij we wel kritisch kijken naar de
risico’
s. In 2009 beraden we ons op onze ontwikkelactiviteiten.
Woningvoorraad
In richt zich in het bijzonder op mensen met een inkomen tot modaal, op mensen die extra zorg of
ondersteuning behoeven en op studenten. In garandeert daarbij voldoende aanbod voor deze klanten.
In 2008 had 93% van onze woningen en 95% van onze kamers een huurprijs beneden € 499,- (dit is
de aftoppingsgrens voor één- en tweepersoonshuishoudens van 1 juli 2008). In onderstaande
grafieken en in bijlage 2 op pagina 61 vindt u een overzicht van onze woningvoorraad.

Aantal woningen per prijsklasse per wijk
1600
1400
1200
1000 < € 348

€ 348 - € 499
800
€ 499,00 - € 535
600 > € 535
400
200
rig
g
jk
el
id
o
or
e.
wi
po
Zu
ve
b
m
de
en
O
we
tru
ad
w
re
en
Le
P
or
C
Woningtypen per wijk
1200
1000
Eengezinswoning
800 Portiekwoning
Appartement
600
Bovenwoning
400 Benedenwoning
Galerijwoning
200
0
o.
rig
el
id
rg
ijk
e.
po
Zu
bo
ve
w
m
eg
de
O
en
tru
d
w
re
Pa
en
Le
or
C
Aantal studentenkamers per wijk
1000
900
800
700
600
Onzelfstandige kamers
500
Zelfstandige kamers
400
300
200
100
0
rt
rig
id
d
t
m
m
uu
er
uu
Zu
ju
tru
ve
w
b
ei
sb
en
O
en
el
B
er
S
C
d
el
ild
eh
ch
Ze
S

Woningvooraad naar prijsklasse
5% 2%
40%
< € 348
€ 348 - € 499
€ 499 - € 535
> € 535
53%
Kam ervoorraad naar prijsklasse
5% 0%
20%
< € 348
€ 348 - € 499
€ 499 - € 535
> € 535
75%
Aantal w oningen, kam ers en overige verhuureenheden
1092
1853
Eengezinsw oning
Portiekw oning
2553 Appartement
Bovenw oning
Benedenw oning
Galerijw oning
3206 kamer
299 overig
730
552
1095

In gesprek met de stad
Samenwerken met partners
Bouwen aan de leefbare stad doen we niet alleen. We betrekken daar actief andere partijen bij, zoals
de gemeente, collega-corporaties, onderwijsinstellingen, zorgen welzijnsinstellingen en natuurlijk de
mensen die er wonen. We halen onze agenda op in de lokale samenleving. Externe relaties en
belanghebbenden informeren we over onze visie, ons beleid en onze activiteiten via de InAgenda en
via gesprekken in onze wijken. We nodigen hen daarbij uit om te reageren en aanvullingen te doen.
In wil zich nadrukkelijk profileren als dé studentenhuisvester in Groningen. Daarbij voeren we intensief
overleg met de gemeente Groningen, die het beleid uitzet voor huisvesting van studenten en de
regierol heeft. Ook praten we regelmatig met de onderwijsinstellingen, met andere verhuurders en met
de studenten.
In ‘
Zorgen voor morgen’werken partners op het gebied van welzijn, wonen en zorg samen om ervoor
te zorgen dat ouderen en mensen met een handicap goed kunnen wonen. In is een van deze
partners.
Perscontacten
In benadert regelmatig actief de (lokale) pers door het sturen van persberichten of het organiseren van
bijeenkomsten. Daarnaast komt het voor dat de pers ons benadert met een vraag naar aanleiding van
plannen of activiteiten van In. We geven graag uitleg over wat we doen en waarom. Onderwerpen
waaraan de pers in 2008 onder andere aandacht heeft besteed zijn nieuwbouwprojecten,
wijkvernieuwing, studentenhuisvesting en de gevolgen van de kredietcrisis voor de woningbouw.
Honderdjarig bestaan
In 2008 bestond ons bedrijf 100 jaar. Dat wilden we graag vieren samen met al onze huurders en
relaties. Op 20 september organiseerden we een groots feest in het Stadspark, dat werd bezocht door
ruim 5000 mensen, voor het merendeel huurders. Het feest was een groot succes en we waren blij
met de grote opkomst.
Fusie
Samen verder als Lefier
In 2008 hebben we de fusie voorbereid die we in 2007 hebben aangekondigd. De inspanningen
hebben geresulteerd in een intentieovereenkomst tot fusie in maart 2008 en in de loop van 2008 tot
een voorstel tot fusie, dat door de minister van VROM is goedgekeurd. Per 1 januari 2009 is de fusie
tussen Wooncom uit Emmen, Volksbelang uit Hoogezand en In een feit. Samen gaan we verder onder
de naam Lefier. De Ondernemingsraden, de Raden van Commissarissen en de bewonersorganisaties
van de drie fusiecorporaties zijn nauw bij het fusietraject betrokken.
Opgave lokaal, geld centraal

Het doel van de samenwerking is geld, risico, visie en denkkracht te delen en om sterke, lokaal
gebonden corporaties te houden. Daarbij wordt de kwaliteit van dienstverlening gehandhaafd of waar
mogelijk verbeterd en blijven lokale afspraken over het werken aan wijken staan. Door het
samenvoegen van financieel vermogen kunnen eventuele risico’ s worden gedeeld en meer
(maatschappelijk) rendement gehaald. Voor projectontwikkeling breiden de mogelijkheden uit daar
waar het gaat om professionaliteit, omvang portefeuille en continuïteit. Door de fusie zorgen de
gezamenlijke corporaties er bovendien voor dat ze een aantrekkelijke werkgever blijven, doordat er
meer mogelijkheden komen voor medewerkers om door te groeien en van elkaar te leren.

Vitale wijken
Een fijne wijk om in te wonen
Compleet aanbod
Een vitale wijk is een wijk die lééft, een wijk waarbij bewoners zich betrokken voelen en waarvoor ze
zich inzetten. Een vitale wijk heeft een compleet aanbod aan woningen en voorzieningen, zodat je als
inwoner kunt kiezen voor de leefstijl die bij je past. Het voelt er veilig en vertrouwd. Kortom: je woont
er met plezier. Met fysieke en sociale investeringen zorgen we voor vitale wijken waar mensen graag
wonen. Hierdoor neemt niet alleen het woonplezier van bewoners, maar ook de waarde van de
woningen toe. Welke maatregelen we nemen kan per wijk verschillen, want iedere wijk heeft zijn eigen
karakter en vraagt zijn eigen aanpak.
Eigen kracht van mensen

We gaan uit van de eigen kracht van mensen en vinden dat bewoners als verantwoordelijke burgers
zelf een bijdrage kunnen leveren aan hun woonomgeving. Dat houdt in dat we mensen stimuleren om
met ideeën te komen en dat we ze mee laten helpen aan de realisatie ervan. In verschillende wijken
zijn mooie voorbeelden hiervan te zien. Op de komende pagina’
s is per wijk te lezen wat er in 2008 is
gebeurd op het gebied van bewonersparticipatie en –emancipatie.
Wijkperspectieven en rol bewoners bij investeringen

In het Nieuw Lokaal Akkoord hebben de corporaties en de gemeente in 2007 afspraken vastgelegd
over het werken aan wonen in de wijken. Voor 14 stadswijken zijn Wijkperspectieven opgesteld,
waarin staat wat er in iedere wijk van belang is om het wonen er aantrekkelijk te houden of te maken.
Anders dan voorgaande jaren hebben de gemeente en de corporaties extra geld gereserveerd om te
werken aan de doelstellingen. Het gaat om extra investeringen, buiten de reguliere werkzaamheden
van de gemeente en de corporaties om. In iedere wijk is een wijkteam actief, waarin ideeën/plannen
gemaakt worden over de besteding van het wijkbudget. In dit wijkteam zijn corporaties, gemeente,
bewoners en instellingen vertegenwoordigd. Bewoners mogen meebeslissen over besteding van het
wijkbudget. Gemeente en corporaties stellen geld beschikbaar voor de uitvoering van goede ideeën
en ondersteunen bij de uitvoering. Onze rol kan per wijkteam verschillen, soms zijn wij trekker en
soms zijn wij deelnemer.
Wijkvisies
Voor iedere wijk waar we veel woningen verhuren, hebben we sinds 2005 een wijkvisie opgesteld,
waarin we beschrijven hoe de wijk ervoor staat, wat er nodig is en welke kansen er zijn om de wijk
compleet te maken. We baseren ons daarbij op gesprekken met bewoners, gemeente, andere
corporaties en maatschappelijke instellingen. De wijkvisie wordt ieder jaar opnieuw onder de loep
genomen en waar nodig bijgesteld. In 2009 volgt een uitgebreide actualisatie van vijf wijkvisies voor
het jaar 2010. Onze stadsvisie (zie het hoofdstuk ‘
Werken aan wonen’ ) geeft de kaders en thema’ s
aan voor het werken aan vitale wijken.
Wijkmonitor
De gemeente Groningen meet iedere twee jaar hoe de wijken zich ontwikkelen op het gebied van
bevolkingsamenstelling, woningen en de woonomgeving. Dat gebeurt door bewoners te enquêteren
over het leven in hun wijk. Sinds 2005 gebruiken wij de gegevens uit deze leefbaarheidsmonitor om
de doelstellingen voor ‘
onze’wijken vast te stellen. In 2008 is het onderzoek opnieuw uitgevoerd. In de
loop van 2009 worden daarvan de resultaten verwacht.

De Waardenzeef
In heeft in 2008 verder gewerkt aan de beschrijving en implementatie van de waardenzeefmethodiek.
Met de Waardenzeef stellen we samen met andere professionals en wijkbewoners vast welke
maatschappelijke effecten gewenst zijn en met welke activiteiten deze effecten het best bereikt
kunnen worden, om daarna te kiezen welke activiteiten worden uitgevoerd. Aan de hand van
indicatoren wordt nagegaan of de effecten ook daadwerkelijk optreden. De Waardenzeefmethode
geeft handen en voeten aan het principe ‘Vertrouwen in de Buurt’ . Bewoners worden uitgedaagd om
mee te denken over wat ze belangrijk vinden in hun wijk én kunnen daadwerkelijk meebeslissen over
zaken in hun wijk en over de besteding van het beschikbare geld. Het effect is dat er projecten in de
wijk worden uitgevoerd die gedragen worden door de bewoners in de wijk en voldoen aan de
gewenste maatschappelijke effecten. In de Korrewegwijk en De Hoogte is deze methodiek in 2008 al
met succes toegepast.
Maatschappelijk rendement
Om vast te stellen wat onze inspanningen daadwerkelijk opleveren voor de wijken en hun bewoners,
afgewogen tegen de kosten (het maatschappelijk rendement), willen we de effecten van de
maatregelen die we nemen meten. De wijkmonitor en de waardenzeef zijn middelen die hier goed bij
helpen. In 2008 is het project L’Eetudié geëvalueerd in het kader van de programma’ s “Keer de
verloedering”en “Vernieuwd maatschappelijk ondernemerschap”van de SEV (Stuurgroep
Experimenten Volkshuisvesting). Doel van de evaluatie was het maatschappelijk rendement van het
project te meten. Dit is onder andere gedaan door de maatschappelijke kosten en baten in euro’ s uit
te drukken. De conclusie is dat de totale kosten lager zijn dan de baten. In 2009 zullen we binnen
Lefier volgende stappen zetten in het meetbaar maken van maatschappelijke effecten.
‘Gemengd’beheer
We verkopen huurwoningen uit ons bezit en bieden woningen Te Woon aan. Dat betekent dat
huiseigenaren, huurders en “te woners”steeds vaker samen in een complex, straat of wijk wonen. Dit
is van invloed op het beheer van woningen en woonomgeving. Wij zijn inmiddels betrokken bij 40
Verenigingen van Eigenaren. Onze rol hierin wordt steeds duidelijker. Samen met onze huurders en
de Verenigingen van Eigenaren zetten wij ons in om het onderhoud van woningen en woonomgeving
effectief aan te pakken. Medewerkers die te maken hebben met Verenigingen van Eigenaren zijn in
2008 opnieuw getraind in het werken in gemengd beheer situaties en te leren van ervaringen.
Het wijkwonder
Het Wijkwonder stimuleert ideeën en initiatieven van wijkbewoners en schept de voorwaarden voor de
uitvoering. De activiteiten vinden plaats in vier wijken: de Korrewegwijk, Paddepoel, Zuid en
Lewenborg. We hebben de website www.hetwijkwonder.nl in het leven geroepen om leuke initiatieven
in de wijken onder de aandacht te brengen. Ook moet de site een ontmoetingspunt worden voor
bewoners. Het is de bedoeling dat bewoners worden ingeschakeld voor het beheer van de website. In
2008 hebben we kandidaten hiervoor geworven, maar dat is nog niet in alle wijken gelukt.
Korrewegwijk
Wijkvisie
De wijk nu:
Ruimtelijk: een levendige stadswijk uit de jaren ’
20 - ’
50 met karakteristieke architectuur; prima
ligging nabij het centrum; weinig groen tussen de woonblokken, wel grote groenzones.
Bevolking: hoge bevolkingsdichtheid; relatief veel jonge bewoners en kleine huishoudens
Woningvoorraad: van oorsprong vooral goedkope portieketage- en boven/benedenwoningen,
afgelopen 10 jaar deels vervangen door eengezinswoningen en ruimere appartementen.

Voorzieningen: divers en uitgebreid aanbod aan voorzieningen.
Veiligheid en leefbaarheid: is mede dankzij de wijkvernieuwing de afgelopen jaren verbeterd, maar
kan nog beter, met name op het gebied van geluidsoverlast en overlast.
De wijk in de toekomst: mooi blijven wonen

De Korrewegwijk is aangewezen als Krachtwijk. Samen met veel andere partijen hebben wij het
wijkvernieuwingsprogramma “Mooi blijven wonen”uitgebreid tot een wijkactieplan voor de komende
10 jaar.
Over 10 jaar moet de Korrewegwijk een aantrekkelijke wijk om te wonen zijn voor verschillende
mensen. De bewoners ervaren minder overlast en de leefbaarheid in de wijk is toegenomen. Ook
heeft de wijk een sterk voorzieningenaanbod waarvan iedereen gebruik kan maken.
Woningvoorraad en bevolking: een gevarieerder aanbod van goede kwaliteit, zodat ook ouderen en
gezinnen in de wijk kunnen (blijven) wonen. Met nieuwbouw en door woningen Te Woon aan te
bieden, zorgen we voor meer keuzemogelijkheden.
Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen: in de toekomst is er een gevarieerd
voorzieningenaanbod voor de diverse doelgroepen in de wijk. Bewoners, ondernemers en andere
betrokkenen nemen hiervoor het heft in eigen handen en starten zelf concrete projecten die de
leefbaarheid van de wijk positief beïnvloeden en hun betrokkenheid bij de wijk vergroten. Zij gebruiken
hiervoor hun kennis en creativiteit. Onze rol van verschuift van initiëren en uitvoeren naar faciliteren.
Hoe staat de wijk ervoor

Korreweg Krachtwijk
In 2007 is de Korrewegwijk door minister Vogelaar aangewezen als één van de 40 krachtwijken. In
2008 hebben wij samen met De Huismeesters en de gemeente het jaarplan voor “Mooi blijven wonen”
vastgesteld. Dit is het jaarplan voor 2009 waarin ruim 33 activiteiten zijn benoemd die te maken
hebben met de thema’ s wonen, leefbaarheid, veiligheid, werk en wijkeconomie, ouder & kind en
multiprobleemgezinnen. Voor de uitvoering is ongeveer € 16 miljoen beschikbaar. Het jaarplan 2009 is
in 2008 besproken met bewoners uit de wijk en er is draagvlak voor de uitvoering. Op maandag 25
augustus 2008 heeft de toenmalige minister Vogelaar opnieuw een bezoek gebracht aan de
Korrewegwijk. De Minister was tevreden over de gekozen aanpak en aangenaam verrast over de
opbrengsten van de wijkstemdag (zie verderop).
Activiteiten 2008: Kwaliteit woningaanbod

Woningverbetering
In 2008 hebben we de niveauverbetering van de woningen in de Timorstraat (oneven), de Floresstraat
(oneven) en de Javalaan (5 t/m83a) afgerond. Wij zijn gestart met de niveauverbetering in de
Soendastraat en de Menadostraat, die in 2009 wordt afgerond. Samen met bewoners is besproken
welke maatregelen nodig zijn. De keukens, douches en toiletten worden opgeknapt en de isolatie
verbeterd. Met geluidwerende plafonds en vloerbedekking op de trappen hebben we in een deel van
de woningen de gehorigheid verminderd.
Nieuwbouw
In de Nieuw Indische buurt bouwen we 22 koopwoningen en twaalf sociale huurwoningen. De eerste
paal werd geslagen in juni 2008. Deze nieuwbouwprojecten zijn onderdeel van een groot
wijkvernieuwingsplan, met als doel het toevoegen van kwalitatief goede woningen en meer variatie in
woningtypen. In december zijn we gestart met de nieuwbouw van 21 grondgebonden gezinswoningen
en 12 sociale huurappartementen aan de Bonairestraat. Verder zijn we in 2008 gestart met de bouw
van een nieuwe woonwijk aan de rand van Professorenbuurt, de Korrezoom. Verdeeld over drie fases

komen hier bijna 400 woningen in een mix van koopappartementen, huurappartementen en
gezinswoningen.
Onderhoud
Begin 2008 hebben we de werkzaamheden aan de kozijnen van 42 woningen aan de Korreweg
afgerond. Alle kozijnen in de woningen zijn vervangen door kunststof kozijnen met dubbel glas en er
zijn geluiddempende ventilatieroosters geplaatst. We verwachten een verbetering van het
wooncomfort en een positief effect op de energielasten.
Naar aanleiding van verzoeken van huurders hebben we aan de Oosterhamriklaan isolerende
beglazing aangebracht. Hierbij hebben voor het eerst een aftersales gehouden waarbij we bewoners
hebben gevraagd of ze tevreden waren of de werkzaamheden en de communicatie van zowel Lefier
als de aannemer. Ook hebben we bewoners in de Bankastraat een voorstel gedaan om isolerende
beglazing te plaatsen tegen huurverhoging.
Activiteiten in 2008: Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen

Woon-werk-wens-gesprekken
In de Nieuw Indische buurt heeft In woon-wens-werk-gesprekken gevoerd met huurders. Deze
gesprekken voeren we om een beeld te krijgen waar mensen die door de wijkvernieuwing moeten
verhuizen graag willen wonen. Ook stellen we het thema werk in deze gesprekken aan de orde. Met
de betreffende bewoners en de gemeente hebben we afspraken gemaakt om mensen die graag weer
willen werken kansen te geven, en waar nodig begeleiding en/of scholing te bieden. Er is inmiddels
een aantal mensen naar scholing begeleid. Een ander waardevol effect is dat er meer samenwerking
is ontstaan tussen de betrokken professionals, wat weer tot nieuwe initiatieven kan leiden om de
doelgroep te bereiken.
Waardenzeef
In 2008 hebben we de methodiek van de Waardenzeef (zie hierboven) toegepast in de Korrewegwijk
door het organiseren van een wijkstemdag. Tijdens deze dag konden bewoners stemmen op
ingediende plannen, die met het geld vanuit het Nieuw Lokaal Akkoord gerealiseerd zullen worden.
Dankzij goede communicatie vooraf zijn er door bewoners en organisaties veel initiatieven
aangedragen. Alle projecten hadden te maken met thema's als veiligheid, verbeteren van de positie
van jongeren in de wijk en verbeteren van de leefbaarheid. Enkele projecten die zijn uitgekozen en die
worden uitgevoerd: een project waarbij jongeren worden ingezet bij klussen in de wijk, een kleurrijk
buffet, waar wijkbewoners samen genieten van eten en optredens en een spelcontainer voor de jeugd.
In 2009 houden we een nieuwe wijkstemdag.
Werkplek in de wijk
Om de samenwerking tussen verschillende professionals in de wijk makkelijker te maken, komt er een
gezamenlijke werkplek voor de betrokken instellingen. In 2008 is een pand beschikbaar gekomen
hiervoor, dat in 2009 klaar zal zijn.
Aanpak vervuiling Nieuw Indische buurt

Al geruime tijd zien we dat op bepaalde plekken in de Nieuw Indische Buurt veel grof vuil wordt
gedumpt, vooral tijdens de uitvoering van de niveauverbetering. Door in de wijk containers te plaatsen
waarin bewoners hun afval kwijt kunnen, is de situatie verbeterd. Voor de wijkstemdag in 2009 dienen
we een plan in om de openbare ruimte deels opnieuw in te richten, waardoor de kans op vervuiling
kleiner zal worden.
Uitgaven in het kader van Leefbaarheid

Ook in 2008 hebben wij vanuit bewoners weer verschillende aanvragen gehad om buurtfeesten of
activiteiten te sponsoren. In vindt het belangrijk dat de sociale samenhang in de wijk versterkt wordt en

bewoners geactiveerd worden. We hebben daarom een financiële bijdrage geleverd aan een
kinderstraatfeest in de Indische buurt en een straatfeest in de Marowijnestraat.
Tuinonderhoud
Ook in 2008 was het uitgiftepunt voor tuingereedschap in de Korrewegwijk een groot succes. Vooral in
de zomerperiode en bij dagen dat het goed weer was, werd er zeer veel gebruik van gemaakt.
Bewoners zijn zeer blij met dit initiatief. Gereedschap is vrij kostbaar om aan te schaffen en op deze
manier kun je toch goed je tuin onderhouden. Naast dat tuinen goed onderhouden worden, is tevens
een positief effect dat bewoners actief zijn om hun woonomgeving te onderhouden. In de Timorstraat
is tuinonderhoud lastig omdat de tuinen erg drassig zijn. Samen met bewoners gaan we hier in 2009
drainage aanleggen.
Verhuur en verkoop
Verhuur
Er is in de Korrewegwijk nog altijd veel vraag naar sociale huurwoningen en er is weinig leegstand.
Als er leegstand ontstaat, heeft dit een reden (onderhoud, niveauverbetering, overlast etc). De
belangstelling voor seniorenwoningen (50+) neemt af. Sinds november 2007 verhuren we de
woningen aan de Curaçaostraat voor bepaalde tijd, vanwege de geplande sloop op 1 mei 2009. De
verhuur van de tijdelijke woonruimte loopt erg goed.
Fraudeonderzoek
In 2008 zijn we in samenwerking met het Regionaal Fraudecentrum gestart met een onderzoek naar
onderhuur in de Korrewegwijk. We hadden het vermoeden dat hier in de Korrewegwijk regelmatig
sprake van was. Een vergelijking van onze gegevens met die van de gemeentelijke administratie
leverde in 2008 diverse gevallen van onderhuur op. We hebben deze mensen verzocht hun huur op te
zeggen. Dit heeft geleid tot zes huuropzeggingen in 2008.
Verkoop
Bij huuropzegging van woningen in de Bedumerstraat, Almastraat, Allersmastraat en Paramaribostraat
(4 t/m 94) worden de woningen verkocht. In 2008 zijn in deze straten 12 woningen verkocht. Aan dit
verkoopprogramma zijn in 2008 de vrije sector appartementen aan de Soendastraat 60 t/m 85
toegevoegd. In dit complex zijn in 2008 nog geen woningen verkocht.
De verkoop van nieuwbouw verloopt moeizaam vanwege de kredietcrisis. De
nieuwbouwkoopwoningen in de Medanstraat worden verkocht met Koopgarant (kopen met 20%
korting en terugkoop door ons). Hiermee verwachten we dat woningen toegankelijker worden voor
starters.
Te Woon
Aan de Arubastraat is een eengezinswoning via Koopgarant verkocht. Daarnaast is het (eerste)
appartementencomplex aan de Paramaribostraat Te Woon aangeboden. Tot nu toe is er geen animo.
Eind 2008 zijn de appartementen aan de Semarangstraat en het Bilitonplein en omgeving Te Woon
aangeboden, hier gaan wij in 2009 mee verder.
Parkeerplaatsen/Boxen
De verhuur van de parkeerplaatsen aan de Paramaribostraat verloopt nog steeds erg moeizaam,
omdat er in deze buurt voldoende gratis parkeerruimte is en de huur van € 50,00 per maand
kandidaten mogelijk afschrikt. Een kortingsactie leverde in 2008 drie nieuwe huurders op.
In november 2008 is de parkeergarage in de Bandoengstraat opgeleverd (40-21 t/m 40-41). Inmiddels
zijn vijf plekken verhuurd.

Paddepoel
Wijkvisie
De wijk nu:
Ruimtelijk: ruim opgezette, groene wijk; prima ligging nabij uitvalswegen en binnenstad; van
oorsprong eentonige bebouwing uit de jaren ’ 60.
Bevolking: vergeleken bij de rest van de stad veel allochtonen, een hoog aantal
bijstandsgerechtigden, een gemiddeld lager besteedbaar inkomen en opleidingsniveau.
Woningvoorraad: Van oorsprong veel portiekwoningen en eengezinswoningen die behoren tot de
goedkope huur. Een deel van de portiekwoningen is de afgelopen jaren vervangen door nieuwbouw
eengezinswoningen (koop).
Voorzieningen: Veel voorzieningen in de directe nabijheid (winkelcentrum, vensterschool).
Veiligheid en leefbaarheid: veiligheid en leefbaarheid nemen toe, wel kent de wijk drugsoverlast en
geluidsoverlast.
De wijk in de toekomst:
Woningvoorraad en bevolking: verschillende woningtypen, ook in de duurdere prijsklassen, zodat
andere doelgroepen terecht kunnen in de wijk en huidige bewoners beter kunnen doorstromen binnen
de wijk.
Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen: verschillende typen bewoners zijn vertegenwoordigd in
de wijk. Bewoners nemen actief deel aan activiteiten en onderhoud. Compleet voorzieningenaanbod
voor de diverse doelgroepen in de wijk.
Visie Castor- Pollux- en Morgensterflat

De 550 woningen worden voornamelijk bewoond door senioren. We willen er graag aan bijdragen dat
bewoners zo lang mogelijk in hun woning kunnen blijven wonen, door samenwerking met zorgen
welzijnsinstellingen.
Herzien wijkvisie
Wij verhuren veel woningen in Paddepoel en hebben sinds 2005 een wijkvisie voor de wijk. In 2008 is
een start gemaakt met het herzien van de wijkvisie. De uitkomsten van de gemeentelijke
leefbaarheidsmonitor, de herziene gemeentelijke wijkvisie en de veranderende woningmarkt zijn
hiervoor redenen. Begin 2009 wordt dit afgerond. Aan de hand van de vernieuwde wijkvisie kunnen
we voor de komende jaren goed onderbouwde keuzes maken voor de wijk met betrekking tot
nieuwbouw, woningverbetering, onderhoud, beheer en sociale maatregelen.
Hoe staat de wijk ervoor?

Wijkvernieuwing
De wijkvernieuwing die in 2001 is begonnen nadert haar einde. Bijna alle fysieke ingrepen zijn
inmiddels uitgevoerd. De nieuwbouw heeft de wijk een moderne, frisse uitstraling gegeven en veel
nieuwe bewoners naar de wijk gebracht. De nieuwe koopwoningen worden voornamelijk bewoond
door nieuwe bewoners van buiten de wijk, voor wooncarrière binnen de wijk is het prijsverschil tussen
de oude en nieuwe woningen te groot. Oude en nieuwe bewoners gaan goed met elkaar om en beide
groepen zijn evenredig vertegenwoordigd bij wijkactiviteiten en –overleg.
Maatschappelijke ontwikkelingen in Paddepoel-Zuidwest

Uit interviews die de gemeente heeft gehouden voor de onderscheidende wijken, blijkt dat bewoners
positief zijn over de ontwikkelingen in de wijk, dat ze zich thuis en veilig voelen.
Het werkloosheidspercentage in de wijk is gedaald. Dit komt deels door de veranderde
bevolkingssamenstelling (meer tweeverdieners in de nieuwbouwkoopwoningen). Daarnaast werpen

ook de projecten die in voorgaande jaren zijn gestart om mensen actiever te maken, zoals het
bewonerbeheerteam dat zwerfvuil en onkruid opruimt en het welkomstcomité voor nieuwe bewoners,
vruchten af. In de huurwoningen wonen relatief veel bewoners met een uitkering en zonder
sollicitatieplicht, die door dit soort projecten weer structuur en een doel in hun leven krijgen en meer
betrokken raken bij hun omgeving. In de toekomst willen we onderzoeken of we, in samenwerking met
de gemeente (sociale zaken en werkgelegenheid) en eventueel anderen, bewoners stage- en/of
werkervaringsplaatsen aan kunnen bieden.
Maatschappelijke ontwikkelingen in de Castor-, Pollux- en Morgensterflat

Steeds vaker krijgen we geluiden dat de bewoners in deze flats meer samen willen doen, om de
eenzaamheid te verkleinen. De computerlessen die de huismeester in 2008 in de flat organiseerde
waren een groot succes. In 2009 gaan we zeker verder hiermee en met andere ideeën om bewoners
meer met elkaar in contact te brengen.
Activiteiten in 2008: Kwaliteit woningaanbod

Woningverbetering
In de tweede helft van 2008 zijn we gestart met woningverbetering van 112 grondgebonden
gezinswoningen in de Watermanstraat en omgeving. Omdat de woningen vier slaapkamers hebben
zijn het zeer gewilde gezinswoningen, maar de woningen zijn eind jaren ‘
60 gebouwd en aan
modernisering toe. Het elektra en sanitair worden vernieuwd, waar nodig worden ook werkzaamheden
aan muren en dak uitgevoerd en tegen huurverhoging kan een nieuwe keuken worden geplaatst.
Op verzoek van bewoners hebben we de maatregelen uitgebreid met het aanbrengen van dubbel glas
en een nieuwe voordeur. De werkzaamheden worden in de zomer van 2009 afgerond. Daarna gaan
we met de omgeving bezig. Met nieuwe heggen en schuttingen in de tuinen willen we daar meer rust
en uniformiteit creëren.
Nieuwbouw
Begin 2008 hebben we de laatste geschakelde woningen aan de Grote Beerstraat opgeleverd. Ook is
er hard gewerkt aan de woontorens Orion en Marquant. In het najaar van 2008 werd de
karakteristieke mast op de Orion geplaatst. Het knipperende waarschuwingslicht voor vliegverkeer
veroorzaakt helaas veel irritatie, daarom wordt in 2009 een andere lamp geplaatst. De flat bestaat uit
dure koopwoningen, starterswoningen, sociale huurwoningen en vrije sectorhuur. Daarnaast biedt het
gebouw plek aan 21 wooneenheden voor cliënten van de Noorderbrug (mensen met een
gehoorbeperking) en een werkeenheid. De eerste koopwoningen van de Orion worden in februari
2009 opgeleverd. Marquant wordt in mei of juni 2009 opgeleverd.
Onderhoud
In 2008 hebben we het onderhoud dat we hadden gepland in Paddepoel uitgevoerd. Bij twee
complexen hebben we tegelijk met schilderwerk bewoners de mogelijkheid geboden om dubbel glas
te laten plaatsen, tegen huurverhoging. Het voordeel voor de huurder is meer comfort en lagere
energielasten. Bijna 70% van de bewoners heeft hieraan meegedaan.
In 2008 hebben we samen met een klankbordgroep van bewoners een opfrisplan gemaakt voor de
Taurusflat. De flat uit de jaren ‘
70 had een donkerbruine, sombere uitstraling en was daardoor moeilijk
verhuurbaar bij een jongere doelgroep. Architect Jaap Stobbe heeft een plan gemaakt om de gangen
en balkons te moderniseren en de herkenbaarheid van de entree te vergroten. Ook het terrein voor de
entree wordt aangepakt.
In 2008 is het geplande onderhoud aan de Castor- Pollux- en Morgensterflat uitgevoerd. Er waren
diverse klachten over tocht en eind 2008 is besloten hier een onafhankelijk onderzoek naar te doen.
Als er een technisch probleem is, dan zoeken we naar een oplossing. Daarnaast gaan we bewoners
goede informatie geven over ventileren.

Zwerfvuil
Sinds 2006 is er een bewonerbeheerteam dat zwerfvuil en onkruid opruimt. Het bewonerbeheerteam
en de buurtconciërge, vanuit het Nieuw Lokaal Akkoord gefinancierd, hebben ervoor gezorgd dat de
wijk schoner is. Dat bleek uit de schouw, maar wordt ook gemeld bij het bewonersplatform.
Daarnaast is Stiel eind 2008 gestart om samen met kinderen uit de wijk zwerfvuil op te ruimen. Het
doel is tweeledig: de bewoners leren kinderen aan te spreken en te sturen en de kinderen worden zich
meer bewust van hun omgeving en de rommel erin. Bijkomend voordeel is dat de wijk schoner wordt.
Onze rol in deze projecten is financiële ondersteuning en onze buurtbeheerder vervult een belangrijke
rol in het ontvangen en instrueren.
Tuinonderhoud
Ons doel is om de tuinen schoon, heel en veilig te krijgen. Dat doen we door het bewoners makkelijker
te maken: gereedschap is te lenen bij het tuingereedschapuitgiftepunt, advies is te krijgen bij de
beheerder van het gereedschapuitgiftepunt of bij onze adviseur. Eventueel kunnen huurders de
hulpverleningsdienst van het STIP inschakelen. Tegelijkertijd treden we strenger op bij achterstallig
onderhoud. De buurtbeheerder heeft waar nodig bewoners aangesproken op achterstallig onderhoud.
In extreme gevallen hebben we zelf de tuin aangepakt, op kosten van de huurder. De strengere
aanpak heeft zeker resultaat gehad, maar we hebben wel gemerkt dat het effect van korte duur is.
We hebben in 2008 het uitgiftepunt extra gepromoot, hetgeen heeft geresulteerd in 110 uitgiften in
2008. Dit resultaat was boven verwachting.
Om aandacht voor de tuin te blijven vragen, hebben we in november een tuinactiedag gehouden. Er is
zo’n 60 kuub aan tuinafval opgehaald. Een mooi resultaat.
Bewonersoverleggen Paddepoel-Zuidwest
Het omgevingsbeheeroverleg werd in een evaluatie door bewoners positief beoordeeld: snel
duidelijkheid over of iets kan of niet. Tijdens de schouw in 2008 waren er opvallend weinig klachten of
vragen over de woonomgeving. Dit hebben we als team aan het eind ook geconcludeerd.
Het bewonersplatform heeft zich verder ontwikkeld. Het overleg wordt vier keer in het jaar gehouden
en de opkomst is telkens goed geweest, zo’ n 30 á 40 bewoners. De verdeling tussen eigenaren en
huurders evenredig en er worden al plannen samen opgepakt. Een prima resultaat en een flinke stap
vooruit in onze doelstelling om het verschil tussen huurders en kopers minder groot te maken en
onderling begrip te creëren. De overleggen verlopen in goede sfeer.
Projecten Nieuw Lokaal Akkoord

In Paddepoel is In vertegenwoordigd in het wijkteam in het kader van het Lokaal Akkoord.
Het wijkteam heeft in 2008 een aantal aanvragen ontvangen en goedgekeurd, zoals de renovatie van
de speeltuin en het speeltuingebouw, een Sport & Spelcontainer en Professionele (agogische) inzet.
Dit alles om meer activiteiten te bieden aan de jeugd van 12 jaar en ouder in de wijk.
Ook komt er een visvlonder bij de Voermanhaven, een talentenjacht, tentoonstelling en boek voor en
door kinderen en een boekje over schaken (omdat de Europees Kampioen 2008 Sergey Tiviakov in
Paddepoel woont). In 2008 is met het wijkbudget een vissteiger aangelegd aan het Reitdiep. Er is een
klussendienst gestart van vrijwilligers in het STIP en er zijn in diverse straten leuke activiteiten voor en
door bewoners georganiseerd om de onderlinge betrokkenheid in de buurt te vergroten. Ook is een
deel van het budget besteed aan het inhuren van een opbouwwerker.
Sponsoring buurtactiviteiten
In 2008 hebben we vanuit In diverse activiteiten gesponsord, omdat we buurtactiviteiten belangrijk
vinden voor de sociale cohesie. Zo gaven we een financiële bijdrage voor een opblaasbare
springglijbaan tijdens de straatspeeldag in Paddepoel, aan de vrijmarkt op Koninginnedag en aan het
12,5 jarig jubileumfeest van de bewonerscommissie van de Castor- Pollux- en Morgensterflat.

Omgeving Castor- Pollux- en Morgensterflat
Een bewoner maakt, geheel op eigen initiatief, regelmatig de omgeving schoon. De huismeester heeft
wederom een actieve rol gespeeld bij de Lentekriebels. Samen met de bewonerscommissie heeft hij
weer veel ouderen geworven. Om meer begrip te krijgen tussen ouderen en jongeren, hebben ze dit
jaar de wijk schoon gemaakt met kinderen uit groep 7 en 8 van de Vensterschool. Helaas heeft het
qua onderlinge contacten niet het beoogde resultaat gehad. Het verschil tussen beide groepen was te
groot. Wel was de omgeving naderhand weer schoon.
Er was er in 2008 overlast van ratten rond de flats. Onze containerruimtes waren volgens de milieu-
inspectie deels oorzaak. Daarom hebben we besloten in alle containerruimtes aanpassingen te doen.
Ook hebben we alle bewoners erop geattendeerd geen etensresten naar buiten te gooien.
Activiteiten voor bewoners Castor- Pollux- en Morgensterflat

In 2008 is er een computerhelpdesk in de flats gestart. Doel is om ouderen op informele manier
wegwijs te maken op de computer. Het is een project voor en door bewoners, met een stevige rol voor
de huismeester. In en de gemeente hebben ieder twee computers beschikbaar gesteld. Een groot
succes, deelnemers bleken het goed te waarderen. Belangrijkste redenen om mee te doen is
computerkennis en onderlinge contacten.
Onderzoek zorg-en welzijnsbehoefte bewoners Castor-, Pollux- en Morgensterflat

In 2008 heeft een extern onafhankelijk onderzoeksbureau in opdracht van In en Dignis door interviews
onderzocht wat de zorgen welzijnsbehoefte onder bewoners is. Dit past bij onze visie om de
bewoners er zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten wonen. Begin 2009 is de uitslag bekend en
wordt bepaald hoe het vervolg eruit zal zien.
Gemengd beheer
In 2008 hebben we met PandGarant een informatieavond georganiseerd voor alle bewoners
(huurders en eigenaren) van de Vereniging van Eigenaars De Waterman. Doel was beide groepen
eenduidige informatie te geven over wat de voor- en de nadelen van het wonen in een gemengd
beheer complex is. De opkomst was goed en de sfeer eveneens. Veel bewoners waren blij met de
extra informatie. Er is een flatcommissie van drie huurders en twee eigenaren gevormd. Zij voeden het
bestuur met informatie en ideeën. In 2009 gaan we een visie ontwikkelen om dit meer gestructureerd
in alle gemengd beheer panden van de grond te krijgen.
Verhuur en verkoop
Verhuur
In 2008 waren er geen echte bijzonderheden. Wat wel opvalt is dat het aantal reacties op woningen
voor 45-plussers met lift is afgenomen. In 2009 gaan we uitzoeken wat de reden is. We hebben de
seniorenwoningen in de Capomo’ s voor het eerst via de website van WoningNet aangeboden. Onze
aarzeling blijkt onterecht; ook senioren reageren digitaal. Daar gaan we in 2009 mee dus mee door.
Begin 2009 leveren we 9 sociale huurwoningen op in de nieuwgebouwde toren, De Orion. Om bij te
dragen aan ons doel binnenwijkse doorstroming te bevorderen, kregen bewoners uit Paddepoel-Zuid
voorrang. Er zijn drie woningen toegewezen aan wijkbewoners en twee aan oud-inwoners van
Paddepoel. De overige vier zijn aan eigen huurders uit andere wijken toegewezen.
In december 2008 is de sloop aangezegd van de bejaardenwoningen aan de Noorderkroonstraat. De
geplande sloopdatum is 11 januari 2010. Noorderkroonstraat 1 t/m 39 blijven nog tot 2014 staan.
Hiermee bieden we een oplossing voor de vraag naar kleine eenheden. Die worden namelijk te snel
en allemaal gesloopt, vandaar de pas op de plaats. In de toekomst verwachten we minder vraag en
bovendien wordt er in de nieuwbouw rekening gehouden met kleine eenheden voor bewoners die
behoefte hebben aan kleine, overzichtelijke woningen. De woningen aan de Noorderkroonstraat
worden nu met tijdelijke contracten verhuurd.

Te woon
In 2008 hebben we de woningen aan de Eenhoornstraat Te Woon aangeboden. Nieuwe bewoners
kunnen kiezen tussen huren of kopen met korting. Er zijn aan de Eenhoornstraat nog geen woningen
met Koopgarant verkocht in 2008. In de Steenbokstraat zijn drie woningen verkocht met Koopgarant.
Verkoop
In 2008 hebben wij zes woningen verkocht in de Watermanstraat.
Lewenborg
Wijkvisie
De wijk nu:
Ruimtelijk: Lewenborg is ‘dorps wonen in de stad’of ‘
stads wonen in het groen’ .
Bevolking: veel gezinnen met kinderen, toename van eenoudergezinnen en één- en
tweepersoonshuishoudens (senioren).
Woningvoorraad: vooral betaalbare eengezinswoningen, in mindere mate appartementen.
Voorzieningen: divers en uitgebreid aanbod in en rondom de wijk.
Veiligheid en leefbaarheid: toename van overlast, bewoners zijn gehecht aan de wijk, grote sociale
samenhang, kindvriendelijk.
Woningvoorraad en bevolking: naast eengezinswoningen zijn er appartementen voor senioren,
zodat deze kunnen doorstromen en er woningen vrijkomen voor gezinnen. De wijk is aantrekkelijk
voor nieuwe doelgroepen uit de stad en de omgeving: vooral voor starters en gezinnen met lagere en
midden inkomens.
Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen: Lewenborg is een kwalitatief goed uitziende en goed
onderhouden wijk, met een compleet aanbod aan voorzieningen en met actieve bewoners. Door het
ruime en groene karakter, alsmede door het complete aanbod van voorzieningen kan Lewenborg
concurreren met omliggende wijken.

In Lewenborg wordt gewerkt aan de vernieuwing van de wijk: aanleg van de Lewenborgsingel, het
gezondheidscentrum en de upgrading van het winkelcentrum. Helaas hebben bewoners lang moeten
wachten op de vernieuwing van het winkelcentrum. De langdurige planvorming heeft het vertrouwen in
de instanties beschadigd. In het winkelcentrum is een informatiecentrum ingericht, om bewoners op de
hoogte te houden van de vernieuwingen en de planning daarvan. Hierdoor en doordat er zo
langzamerhand zichtbare resultaten komen, krijgen bewoners meer begrip voor de situatie en hoop
dat het goed komt.
Het vele groen maakt Lewenborg voor veel mensen tot een aantrekkelijke wijk. De openbare ruimte en
het Wijkpark Le Roy zijn in de loop van de jaren echter wat verwaarloosd. Inmiddels werken we
samen met bewoners aan het verbeteren van de openbare ruimte.

Woningverbetering
In 2008 zijn we gestart met de verbetering van de kwaliteit en het comfort van 400 woningen in
Lewenborg. Ongeveer de helft van de woningen is gereed. Bewoners zijn over het algemeen zeer
positief over de verbeteringen zelf, maar velen valt de overlast door de werkzaamheden zwaar. In
overleg met bewoners zoeken we naar passende oplossingen om de overlast te beperken. De

woningverbetering is niet alleen gunstig voor de betrokken bewoners, maar ook voor de uitstraling van
de woningen en van de wijk Lewenborg. Een positief effect is bijvoorbeeld dat veel bewoners nu actie
ondernemen om hun tuin te verbeteren.
Nieuwbouw
In het centrum van de wijk bouwen we een nieuw gezondheidscentrum. Erboven en ernaast komen
114 appartementen, zowel koop als huur. De huurappartementen bestaan uit 21 sociale en 36 vrije
sector appartementen. We hopen hiermee de doorstroming in de wijk te bevorderen, zodat er
woningen vrijkomen voor gezinnen. De belangstelling voor de vrije sector huur- en
koopappartementen valt tot nu toe echter tegen.
In 2008 is de inspraakprocedure voor de “Boerhoflocatie”afgerond. Het plan is aangepast naar
aanleiding van bezwaren uit de buurt en van bewonersvertegenwoordiging de Scheepsraad.
Het stedenbouwkundig plan omvat nu 57 woningen (27 koop en 30 huurwoningen) en er komt extra
speelgelegenheid. De woningen gaan voldoen aan Politiekeurmerk Veilig Wonen, Groninger
Woonkwaliteit en worden energiezuinig.
Onderhoud
Voor de laagbouwwoningen in Lewenborg waar geen niveauverbetering plaatsvindt, zijn wij gestart
met schilderwerkzaamheden. Dit krijgt in 2009 een vervolg. Ook zijn we gestart met het verbeteren
van de wandafwerking in douches, toilet en keuken in de zogenaamde “Van Eg woningen”. De
werkzaamheden worden op verzoek van de bewoner uitgevoerd, of als de woning vrij komt.
Wij hebben in het kader serviceonderhoud 86% van onze huurders in Lewenborg bezocht.
Activiteiten 2008: Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen

Oplevering Vensterhuis
In 2008 is het Vensterhuis opgeleverd, een samenwerkingsverband van organisaties die zich richten
op het stimuleren, begeleiden en activeren van jonge kinderen in hun ontwikkeling. Ouders kunnen in
het Vensterhuis terecht voor zorg, informatie, advies en steun of gewoon voor de gezelligheid. Dit
ouder&kindcentrum met zijn kleurrijke, kindvriendelijke en praktische gebouw is een mooie toevoeging
aan de voorzieningen in de wijk.
Creatieve middag in flat Mercator

In 2008 zijn de gangen van de Mercatorflat opgefleurd met de schilderijen die bewoners zelf hebben
gemaakt tijdens een creatieve middag in 2007. Er is saamhorigheid ontstaan door deze activiteit, de
schilderijen in de gang vormen bijvoorbeeld aanleiding voor een praatje bij het wachten op de lift.
Sommige bewoners hebben zich aangesloten bij een bestaande schildersclub in de wijk, waardoor ze
weer mensen ontmoeten en een nieuwe uitdaging hebben. Door deze activiteit zijn er nieuwe
gezamenlijke activiteiten ontstaan, zoals samen een kerstboom optuigen in de flat.
Tuingereedschapuitgiftepunt
Sinds 2007 is er een uitgiftepunt tuingereedschap, waar bewoners gereedschap kunnen lenen. Een
wijkbewoner beheert het uitgiftepunt, in overeenstemming met onze visie dat we de persoonlijke
ontwikkeling van bewoners ondersteunen. Het uitgiftepunt is inmiddels goed bekend onder bewoners
en velen maken er dankbaar gebruik van. Hierdoor wordt niet alleen de woonomgeving verbeterd,
maar ontmoeten bewoners elkaar. Tijdens de actie Lentekriebels organiseerde het uitgiftepunt diverse
activiteiten. Deze werden werd druk bezocht en bewoners kwamen in gesprek met elkaar. Er werden
ideeën aangedragen, afspraken gemaakt om gezamenlijke acties op te pakken.
Loodslewenborg
In wijkcentrum Het Dok draait sinds oktober 2007 het informatie- en adviescentrum LoodsLewenborg.
Hier en op de website www.loodslewenborg.nl kunnen alle Lewenborgers terecht met hun vragen over

wonen, welzijn, zorg, opvoeding, financiën en vervoer. Woningcorporaties, de gemeente, de
bibliotheek, welzijnsinstellingen en wijkorganisaties hebben samen LoodsLewenborg opgericht.
Het bezoekersaantal van het informatiecentrum is laag, hoewel er veel reclame voor het centrum is
gemaakt. Daarom is in 2008 besloten dat onze buurtbeheerder stopt met zijn wekelijkse spreekuur op
deze locatie. In 2009 wordt LoodsLewenborg omgezet in een steunen informatiepunt over wonen,
welzijn en zorg voor ouderen (STIP). Het is gebleken dat hier meer behoefte aan is in de wijk.
Meeroeien
Onder het motto ‘ Meeroeien’organiseert de bewonersorganisatie samen met de gemeente, In en
Nijestee al twee jaar in verschillende straten een schouw, waar bewoners hun ideeën over hun
woonomgeving kunnen laten horen. Doel is de betrokkenheid van de bewoners vergroten. In
tegenstelling tot voorgaande jaren waren in 2008 Lefier, Nijestee en de gemeente aanwezig tijdens de
schouw, om een goed beeld te krijgen wat er speelt en om een netwerk op te bouwen in de wijk.
De schouwen hebben een positief effect op de betrokkenheid van bewoners. In iedere straat waar een
schouw heeft plaatsgevonden, is een bewoner gevonden die graag aanspraakpunt wil zijn namens
zijn of haar straat. Bewoners zijn actiever en bewuster geworden met betrekking tot hun
woonomgeving. In sommige straten ondernemen bewoners zelf activiteiten als een barbecue,
zwerfvuil ruimen enz. Professionals weten hierdoor beter wat er werkelijk speelt in straten en zijn
daardoor doelgerichter bezig in de wijk. In 2009 gaan we kijken hoe we de betrokkenheid van
bewoners nog meer kunnen vergroten en gaan we bewoners nog meer aansturen op
zelfredzaamheid.
Wijkteam Nieuw Lokaal Akkoord

Lewenborg is een van de 14 wijken die vanuit de afspraken in het Nieuw Lokaal Akkoord (NLA) de
komende jaren extra geld krijgt. Het wijkteam maakt samen met bewoners plannen voor de beste
besteding van dit geld. Het wijkteam Lewenborg bestaat uit medewerkers van de gemeente, Nijestee,
het Vensterhuis en de politie. Vanuit Lefier is de wijkconsulent onderdeel van het wijkteam. Vanuit
haar rol kijkt zij samen met de andere leden van het wijkteam naar ingebrachte initiatieven. Is er
voldoende draagvlak bij bewoners en wat is het uiteindelijke effect? Ook haalt de wijkconsulent samen
met de wijkteamleden ‘ de vraag’van bewoners op bijvoorbeeld door het organiseren van
bewonersavonden. Dit alles gebeurt onder de naam ‘ Heel de buurt’
.
Projecten Nieuw Lokaal Akkoord

Tijdens de Startmanifestatie, een jaarlijks wijkevenement in september, konden bewoners ideeën voor
besteding van het NLA-budget inleveren. Voorbeelden zijn een stadsspeeltuin en een project om
(nieuwe) bewoners wegwijs te maken in de wijk. Tijdens een bewonersavond zijn werkgroepen van
bewoners en professionals gevormd die de ideeën gaan uitwerken.
Bij het zorgcentrum Mercator is in 2008 het parkeerterrein opnieuw ingericht om de verkeerssituatie
veiliger te maken.
Voor de Lewenborgse jeugd is aan De Valreep een container met sportspullen geplaatst. In 2009
wordt de container in gebruik genomen.
Het wijkteam heeft besloten om in 2009 een buurtconciërge aan te stellen in Lewenborg. De
buurtconciërge is aanspreekpunt voor bewoners voor vragen over de woonomgeving en ziet er op toe
dat het zwerfvuil verminderd wordt
Het wijkinternetcafé in Het Dok heeft in 2008 een nieuwe server met de bijbehorende software
gekregen. Omdat het wijkinternetcafé een rechtstreekse meerwaarde heeft voor de leefbaarheid in
Lewenborg, heeft het wijkteam deze aanvraag gehonoreerd.
In gesprekken van het wijkteam met de jeugd kwam naar voren dat er behoefte is aan extra
speelplekken en een kunstgrasveld. Aan de westkant van de scholen de Swoaistee en ’ t Kompas is
ruimte gevonden om in deze vraag te voorzien.
Zorgen voor morgen is er op gericht om ouderen en mensen met een fysieke beperking zo lang
mogelijk zelfstandig te laten wonen in hun eigen omgeving. Lewenborg is een van de prioriteitswijken
en het wijkteam Lewenborg heeft een budget toegekend om Zorgen voor Morgen in de wijk uit te

voeren. Plannen voor 2009: het opzetten van een STIP (zie ook LoodsLewenborg), het aanstellen van
een ketenondersteuner en huisbezoek aan ouderen.
Startmanifestatie
Ieder jaar organiseert het wijkcentrum de Startmanifestatie. Deze informatiemarkt heeft als
voornaamste doel het informeren van wijkbewoners over alle sociale culturele activiteiten voor het
komende seizoen. Organisaties die in de wijk werken kunnen zich ook presenteren. In heeft haar
nieuwbouwplannen gepresenteerd aan bewoners.
Verhuur en verkoop
Verhuur
Om de doorstroming in de wijk op gang te helpen, gaven we in 2007 Lewenborgers die in een
gezinswoning wonen voorrang op de te bouwen sociale huurappartementen boven het
Gezondheidscentrum. Hierdoor ontstonden er weer mogelijkheden voor eventueel jonge gezinnen om
door te stromen naar een gezinswoning. De belangstelling van huurders van Lefier die in Lewenborg
wonen valt iets tegen. In totaal zijn er 13 woningen verhuurd aan eigen huurders, 6 woningen aan
overige bewoners van Lewenborg, één woning is gereserveerd voor een bijzondere doelgroep en voor
één woning hebben we nog geen kandidaat. Voor de 36 vrije sector huurwoningen is wel
belangstelling, maar nog niet voldoende. De appartementen worden vanaf april 2009 opgeleverd.
Op zowel de seniorenappartementen in Mercator als op de portiekwoningen met lift komen via
Woningnet minder reacties. We verwachten in Lewenborg de komende jaren een toenemende
vergrijzing. Daardoor zal de belangstelling voor deze woningen weer toenemen.
Verkoop
Voor de nieuwbouwappartementen bij het Gezondheidscentrum is belangstelling, maar nog niet
voldoende. We gaan onderzoeken hoe we de aandacht meer kunnen vestigen op de wijk en op deze
appartementen.
Er zijn in 2008 16 huurwoningen uit de bestaande voorraad verkocht.
Te woon
In 2008 zijn in Lewenborg 6 woningen met Koopgarant verkocht.
Groningen Zuid
Wijkvisie
De wijk nu:
Ruimtelijk: ruim opgezette wijk, veel groen en veel voorzieningen, nabij uitvalswegen.
Bevolking: veel één- en tweepersoonshuishoudens zonder kinderen. Weinig verhuizingen.
Woningvoorraad: vooral portieketagewoningen en boven/benedenwoningen.
Voorzieningen: veel voorzieningen aanwezig.
Veiligheid en leefbaarheid: nette buurt; veiligheid en leefbaarheid hoger dan gemiddeld in
Groningen.
Woningvoorraad: mensen willen graag in de wijk blijven, zorgen voor voldoende woon-
zorgmogelijkheden voor ouderen. Meer eengezinswoningen toevoegen.
Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen: voorzieningenpeil en groene uitstraling behouden. Wij
richten ons samen met de bewoners en andere partijen op het verder leefbaar maken van de wijk.

Imago
Groningen Zuid heeft een positief imago in Groningen. In De Wijert-Noord, een deel van Groningen
Zuid, is de verloedering echter groter dan in andere delen van de wijk, zo bleek in 2006 uit de
Wijkmonitor. Ook de betrokkenheid van bewoners bij de eigen buurt is in De Wijert-Noord minder dan
in andere delen van Groningen Zuid. Wel zijn bewoners tevreden over de groenvoorziening, de
voorzieningen, de veiligheid en de netheid. We hebben ons in het kader van het Nieuw Lokaal
Akkoord daarom aangesloten bij het Wijkteam Zuid om gezamenlijk een goede koers uit te zetten voor
de wijk als geheel.De initiatieven vanuit het wijkteam Nieuw Lokaal Akkoord, zoals het steunen
informatiepunt (STIP) voor ouderen en het project buurtbemiddeling, werpen hun eerste vruchten af.

Onderhoud
Aan de Couperusstraat en Hora Siccamasingel zijn platte daken gerenoveerd. Daarbij zijn de
schoorstenen vervangen, de isolatie verbeterd en de bedekking vernieuwd. In de 112 woningen aan
de van Iddekingeweg, van Imhoffstraat en Rengersstraat zijn de portieken geschilderd.
Woningverbetering
In 2008 hebben we besloten om 22 woningen in de H.R. Holststraat en de Van Schendelstraat op te
knappen. Werkzaamheden die we gaan uitvoeren zijn het reinigen van de kozijnen en een
onderhoudsbeurt voor het hang en sluitwerk. Het voegwerk in de gevels wordt hersteld en de
dakgoten worden vervangen. In verband met wateroverlast zal de drainage onder de woningen
worden hersteld en waar nodig de riolering. Daarnaast bieden we maatregelen tegen huurverhoging
aan, onder andere het isoleren van de begane grondvloer, het plaatsen van voorzetwanden in woon-
en slaapkamer en verbetering van de ventilatie in kruipruimte en badkamer.
In 2008 hebben we plannen gemaakt om de woningen aan de H.L. Wichersstraat te renoveren. We
hebben een bewonersavond belegd zodat bewoners daarover konden meedenken.
De gemeente bleek echter plannen te hebben voor uitbreiding van de zuidelijke ringweg. De kans
bestaat dat in ieder geval de noordzijde van de straat over enkel jaren zal moeten wijken en wellicht
ook de zuidzijde. In de zomer van 2009 komt hierover meer duidelijkheid. Het is niet verstandig om nu
grootschalig te gaan renoveren. Wel hebben we toegezegd een aantal kleine, dringende zaken uit te
voeren, zoals het vervangen van de cv-ketels.
Nieuwbouw
Een bijzonder nieuwbouwproject is ‘ De Zunne’. Dit project bestaat uit de nieuwbouw van 32 woningen
aan de Van Schendelstraat, Werumeus Buningstraat, Hora Siccamasingel en Couperusstraat. De
Zunne bestaat uit 32 ruime eengezinswoningen, 22 koop- en 10 sociale huurwoningen. In bouwt deze
milieuvriendelijke en energiezuinige woningen met het oog op morgen. De bouwwijze en -materialen
zijn zorgvuldig afgewogen op hun invloed op de toekomst en omgeving. Veel bouwmaterialen kunnen
in de toekomst hergebruikt worden. In de woningen worden energiezuinige installaties toegepast.
De woningen krijgen een groen dak van mos-sedum, dat in de winter warmte vasthoudt en in de
zomer een verkoelend effect heeft. Daarnaast heeft een groen dak ecologische waarde voor de wijk,
het filtert CO2 uit de lucht en voorkomt wateroverlast tijdens regenbuien door de tijdelijke
wateropname.

Buurtbeheerder
Sinds 2007 hebben we geen buurtbeheerder meer in de wijk, omdat er weinig gebruik van werd
gemaakt. Nu blijkt dat huurders toch een aanspreekpunt missen. Ook krijgen wij minder informatie
over de wijk binnen. Daarom hebben we besloten in 2009 om via stichting Werkprojecten opnieuw een
buurtbeheerder aan te stellen.
Wijkteam Nieuw Lokaal Akkoord

Ook in Groningen Zuid nemen wij deel aan het wijkteamoverleg. In 2007 heeft het wijkteam wensen
en ideeën verzameld van bewoners, in 2008 zijn een aantal initiatieven gerealiseerd met geld van het
wijkbudget. Er zijn vier bewonerswerkgroepen actief: Groen & Grijs, Verkeer, Veiligheid en
Ontmoeten. Iedere werkgroep werkt samen met een professional van de gemeente of de corporatie
de plannen verder uit. Een lid van het wijkteam helpt de groep op weg. Als de werkgroep het plan
heeft uitgewerkt, beoordeelt het wijkteam dit en zorgt dat het plan ook echt uitgevoerd kan gaan
worden. Deze werkgroepen komen in 2009 weer bij elkaar om verder te praten over de verschillende
thema’ s.
Activiteiten en projecten Nieuw Lokaal Akkoord

Zo is een financiële bijdrage geleverd aan de aanleg van een speeltuin bij het Multifunctioneel
Centrum. Een groep kinderen heeft meegedacht over het ontwerp.
Ook zijn er plannen gemaakt voor de oprichting van een ouder-kindcentrum en een buurtwerkplaats
om aan je auto of motor te kunnen klussen.
Tegengaan van jongerenoverlast wordt geregeld genoemd als een verbeterpunt in De Wijert-Noord.
Stiel organiseert hier samen met bewoners al leuke dingen zoals het Eethuis en de Kinderclub. In het
wijkteam kijken we naar uitbreiding van de activiteiten.
Verder zijn er ideeën voor een wijkfilm, een wijkkrant en een kunstproject om de binding van bewoners
met elkaar en met hun buurt te versterken.
Sport & beweging is een belangrijk thema in De Wijert-Noord. Vanaf 1 januari 2008 is een
buurtsportwerker actief in de om de wensen en mogelijkheden voor sporten in de wijk in kaart te
brengen en om samenwerkingsverbanden op te zetten. In 2008 heeft de buurtsportwerker
verschillende sporten bewegingsprojecten in de wijk georganiseerd, onder andere een
straatvoetbaltoernooi.
Leefbaarheidsfonds WijertWensen
Dit fonds is een initiatief van de Huismeesters, Nijestee en In en staat los van het Nieuw Lokaal
Akkoord. Het is na het Annie Takfonds (Oosterpark) en Stichting Thuis (Kostverloren) het derde
leefbaarheidsfonds in Groningen. Bewoners, instellingen en scholen kunnen projecten indienen die
ze graag willen realiseren om het wonen in de Wijert nog prettiger te maken. De drie corporaties
hebben elk € 7.500 in dit fonds gestort.
Verhuur en verkoop
Verhuur
Er is nog steeds veel belangstelling voor de sociale huurwoningen in dit deel van de stad. Verhuur van
de vrije sector woningen aan de Hora Siccamasingel voor 50-plussers verloopt stroef. Er komen
weinig reacties binnen op beschikbare woningen.
Te Woon.
In 2008 zijn er nog geen woningen in de Wijert/Helpman aangeboden. Dit gebeurt wel in 2009.

Verkoop
Er zijn in 2008 zeven woningen uit ons bestaande bezit aan de Couperusstraat verkocht.
In november 2008 is de verkoop in het nieuwbouwproject De Zunne van start gegaan. Er is veel
belangstellig voor, eind 2008 was al een groot deel van de woningen verkocht.
Garageboxen
De verhuur van de boxen die we in deze wijk hebben verloopt stroef. Er is praktisch geen wachtlijst en
er ontstaat leegstand. Dit is in verhouding tot voorgaande jaren een dalende lijn. De boxen voldoen
niet aan de wensen van veel kandidaten, ze vinden ze te klein of ze vinden het ontbreken van stroom
een bezwaar.
Sloop bejaardenwoningen
De woningen aan de Couperusstraat en Hora Siccamasingel zijn uit de verhuur genomen in verband
met sloop per 1 februari 2008, om plaats te maken voor de nieuwbouw. Alle bewoners zijn tijdig
geherhuisvest.
Centrum en omgeving
Wijkvisie Centrum, Oranjebuurt en Studentenbuurt
Verspreid in het levendige, historische centrum van Groningen zijn diverse huurwoningen van In te
vinden. Vooral één- en tweepersoonshuishoudens voelen zich thuis in het stadshart. Ons
woningaanbod is daar dan ook op gericht. Er is behoefte aan meer aanbod voor één- en
tweepersoonshuishoudens en in het midden- en duurdere segment. We zetten voor de toekomst in op
duurdere huur en verkoop, en op het verwerven van nieuwe panden voor de huisvesting van jongeren
en studenten. Wonen boven winkels draagt hier aan bij.
Net buiten het centrum verhuren wij woningen in de Oranjebuurt en de Studentenbuurt (Tuinwijk). De
Oranjebuurt is een geliefde, “complete”wijk. De aanwezige voorzieningen sluiten aan op de wensen
van de bewoners, die bewust kiezen voor stads wonen in de Oranjebuurt. Wij verkopen een groot deel
van ons bezit in deze buurt met uitzondering van de panden in de “driehoek”Studentenbuurt,
Akkerstraat en Moesstraat. Deze hoek sluit min of meer aan op het centrum.
In de Studentenbuurt hebben wij onze woningen gerenoveerd. Op termijn gaan wij delen verkopen.
Wij zorgen er tot die tijd voor dat de bewoners prettig kunnen wonen en participeren ook in het
wijkteam NLA Tuinwijk. In 2009 gaan we uitzoeken hoe we onze inzet in de Studentenbuurt op een
goede manier geleidelijk kunnen afbouwen.

Rijksmonumenten
De rijksmonumenten in ons bezit zijn overgebracht naar de Stichting Restauratie Rijksmonumenten
Groningen (zie hoofdstuk Bedrijf). Hiermee zijn we in 2007 gestart. In samenwerking met de
monumentenwacht worden deze complexen in kaart gebracht, waarna we onderhoudsprogramma’ s
kunnen opstellen waarvoor we subsidie van het rijk kunnen aanvragen. Zo kunnen we onze “pareltjes”
in optimale conditie brengen en houden.
Woningverbetering
In 2008 is de grootscheepse renovatie van de 152 woningen in de Studentenbuurt afgerond. Zo
werden de dakpannen vervangen en dakisolatie aangebracht. Daarnaast werden er kunststofkozijnen
met dubbel glas geplaatst. Ook hebben we de houten vloeren op de begane grond door belbeton
vervangen. Door deze maatregelen is energielabel B en C bereikt. 64 woningen zijn samengevoegd
en zijn samen met 14 appartementen te koop aangeboden. De rest van de woningen blijft in de

verhuur. In de huurwoningen hebben we ook het sanitair vernieuwd, in de koopwoningen laten we dit
aan de nieuwe eigenaren over. We hebben ook het hele binnenterrein heringericht. Eind 2008 is een
vereniging van eigenaars opgericht.
Onderhoud
In 2008 is groot schilderwerk aan het Sint-Geertruidsgasthuis uitgevoerd. Daarnaast is ook de
gasthuiskerk gerenoveerd. In verband met het aanbrengen van pleisterwerk aan de zuidgevel van de
kerk is de geplande herinrichting van de tuinen uitgesteld.
In 2008 zijn er veel lekkageproblemen geweest in het complex de Oosterboog. Bij woningen waar
lekkage is geconstateerd hebben we in 2008 de problemen opgelost. Het lijkt echter een structureel
probleem. Daarom gaan we in 2009 de waterleidingen in alle woningen preventief vervangen. Ook zijn
we in gesprek met de eigenaar van het ondergelegen restaurant over verfraaiing van de entree van
het complex.
Balansventilatie
In een complex op de hoek van de Akkerstraat en de Parallelweg hebben bewoners al langere tijd
problemen met het binnenklimaat in de woningen. Deze problemen zijn nog niet opgelost. Een aantal
bewoners heeft een advocaat in de arm genomen en de kwestie is veel in het regionale nieuws
geweest. In acht woningen hebben we afgelopen jaar het balansventilatiesysteem aangepast.
Onderzoek moet nog uitwijzen of deze aanpassingen het gewenste effect hebben. Ook in een ander
complex aan de Akkerstraat ondervinden bewoners problemen met het balansventilatiesysteem. Een
onafhankelijk onderzoeksbureau gaat het functioneren van het systeem onderzoeken. In 2009 willen
we de problemen in deze complexen hebben opgelost.

Sint-Geertruidsgasthuis
Vanaf 2008 is er een nieuwe beheerder in het Pepergasthuis. Naast reguliere beheertaken hebben hij
en de bewonersvertegenwoordiging zich in 2008 ingezet voor het algemeen belang van het gasthuis.
Voorbeelden hiervan zijn gesprekken met de gemeente over overlast door de horeca, de kleurkeuze
voor het schilderwerk aan het monument en de plannen voor een urinoir in de Peperstraat.
Rode Weeshuisstraat
Regelmatig ontvangen we klachten over het gebruik van de parkeergarage en de containerruimte,
over fout parkeren, illegaal gebruik van de garage en illegaal afval storten door niet-bewoners. Mede
op dringend verzoek van bewoners starten we in 2009 met een plan van aanpak om misbruik tegen te
gaan.
Studentenbuurt
De leefbaarheid in de Studentenbuurt is sterk verbeterd nu de woningen in deze buurt zijn opgeknapt.
Dat horen we van bewoners en leiden we af uit het feit dat er geen klachten meer komen. Er is weinig
deelname aan overleggen en bij navraag blijkt dit te komen omdat men tevreden is. We hebben de
contacten met de buurtconciërge weer stevig aangehaald en de samenwerking verloopt goed. Op
verzoek van bewoners gaan we nog een bankje op het binnenterrein plaatsen. We vinden wel dat de
omwonenden daarbij zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor de keuze van het bankje en het
onderhoud ervan. In november werd er een barbecue georganiseerd door bewoners. Wij hebben dit
initiatief financieel en logistiek ondersteund. Tijdens deze barbecue hebben bewoners ook met elkaar
gepraat over inrichting van de woonomgeving. Samen met de gemeente pakken we de tuinen aan.
We gaan de ligusterhagen terugplaatsen en gras zaaien.

Verhuur en verkoop
Verhuur
De woningen aan de Peperstraatzijde van het Pepergasthuis zijn in verhouding moeilijker verhuurbaar
dan de overige woningen, mogelijk door de geringe afmetingen van de woningen en door
geluidsoverlast van het uitgaanspubliek in de Peperstraat.
Vanuit de doelgroep (50-plussrs) lijkt er minder animo te zijn voor de appartementen in het Rode
Weeshuiscomplex. De verhuur verloopt dus nog altijd moeizaam. Dit geldt ook voor de plaatsen in de
parkeergarage onder het Rode Weeshuis.
Het Oosterboogcomplex aan het Gedempte Kattendiep heeft net als voorgaande jaren een vrij hoge
mutatiegraad. Vanwege het type woningen en het publiek dat daarop afkomt, is dit normaal te
noemen.
De woningen aan de Noorderbinnensingel en omgeving blijken erg in trek. Wel behoeven deze
complexen groot onderhoud. Ook komen er vanuit bewoners klachten over bijvoorbeeld de
gehorigheid. Voor 2011 staat niveauverbetering gepland.
De verhuur van de woningen in de Gelkingehof verloopt moeizaam, vanwege hoge huurprijzen.
Voorlopig verhuren we deze woningen in verband met tegenvallende verkoop. De verhuur van
binnenstadspanden in het hogere segment verloopt in het algemeen iets moeizamer. In 2008 is de
verhuur van deze panden ondergebracht bij de verhuurmakelaar.
De renovatie van de Studentenbuurt is in 2008 afgerond. Alle oorspronkelijke bewoners die dit wilden,
zijn teruggekomen in deze buurt. De overige huurwoningen zijn aangeboden via Woningnet en weer
verhuurd. Een deel van de woningen wordt verkocht, maar de vanwege de economische crisis
verloopt de verkoop moeizaam.
Verkoop
Er zijn in 2008 in het centrum acht parkeerplaatsen/carports verkocht. In de Oranjebuurt hebben wij 15
woningen verkocht en in de Studentenbuurt zijn 30 woningen verkocht.
Studenten en jongeren
Visie op studentenhuisvesting
Studenten zijn zowel op sociaal als economisch vlak van groot belang voor de stad Groningen. Als
studentenhuisvester willen we met ons woningaanbod zo goed mogelijk aansluiten op de
woonwensen van deze groep. Het Woningmarktonderzoek Groningen 2008 – dat op verzoek van de
gemeente is uitgevoerd – geeft aan dat er de komende jaren stedelijk een enorme opgave ligt op dat
vlak. Er wordt gesproken over een toevoeging van ruim 4.500 eenheden tot 2014. Doel is de
studerende en niet (meer) studerende jongeren in de stad beter te bedienen en aan de stad te binden,
en tegelijkertijd de belasting van de bestaande woonwijken waar veel studenten wonen, te
verminderen. Een flinke verruiming van de voor jongeren geschikte woningvoorraad in en nabij de
binnenstad is een must.
Vandaar dat we in 2008 een aanzet gemaakt hebben voor een nieuwe visie op studenten- en
jongerenhuisvesting. Naast kernthema’ s in de kwaliteit van de huisvesting, zoals hygiëne en
gezondheid, (brand)veiligheid, internationalisering en duurzaamheid, hebben we nagedacht over de
manier waarop we die grote opgave vorm kunnen geven. We richten ons daarbij op clustering van
wooneenheden en voorzieningen, bij voorkeur nabij het centrum. Zo kunnen we levendige
woonmilieus creëren die veel jongeren aanspreken. Deze visie zal in 2009 verder uitgewerkt worden.

Activiteiten 2008: kwaliteit kameraanbod
Nieuwbouw
Wij hebben in 2008 geen nieuwe studenteneenheden opgeleverd. Wel zijn wij bezig geweest met de
voorbereiding van nieuwbouw, waaronder een complex voor starters/studenten aan het
Wielewaalplein. De komende jaren zullen wij onze bijdrage leveren aan de hierboven genoemde
opgave van 4500 eenheden. In 2009 werken we dit verder uit in onze visie.
Onderhoud
Er zijn in 2008 grote investeringen gedaan in het verbeteren van doucheruimtes in een aantal
complexen en er is grootschalig regulier schildersonderhoud gepleegd. In ons complex aan de
Esdoornlaan zijn en worden de gemeenschappelijke keukens vervangen.
Activiteiten 2008: Leefbaarheid en beheer

Activiteiten bewonersverenigingen
In 2008 hebben we vanuit vanuit empowerment en bewonersparticipatie gewerkt aan beheer in de
studentencomplexen. In een aantal complexen hebben de bewonersverenigingen activiteiten
georganiseerd, die bijgedragen hebben aan een beter contact tussen bewoners onderling. Indirect
hebben deze activiteiten een positieve invloed gehad op de leefbaarheid in de complexen. Sommige
activiteiten hebben we financieel ondersteund. Een concreet voorbeeld is een barbecue in het
complex aan de Schoolstraat, waarbij bewoners afspraken hebben gemaakt over het beheer van de
gemeenschappelijke tuin en ruimte. Resultaat: bewoners nemen verantwoordelijkheid voor hun
omgeving en de tuin en het gebouw zien er netjes uit.
In de Hoendiepflat moesten de sloten van alle kamers vervangen worden, nadat een centrale sleutel
was kwijtgeraakt, waardoor het gebouw niet inbraakveilig meer was. Het bestuur van de
bewonersvereniging heeft samen met ons de coördinatie van deze grote operatie voor haar rekening
genomen. Samen zijn we er in geslaagd het probleem snel en effectief op te lossen. Een mooi
voorbeeld van bewoners die zich actief inzetten voor de veiligheid van hun woonomgeving. We
constateren dat de leefbaarheid in onze panden toeneemt en dat daarom ook in 2009 onze werkwijze
van kracht blijft.
Lik op stuk beleid

In 2008 hebben wij het lik op stuk beleid bij vandalisme aangescherpt. De kosten van herstel worden
zo snel mogelijk op de daders verhaald. Om zo snel mogelijk een rekening te kunnen sturen, hebben
we binnen onze organisatie het proces van facturatie aangepast. We zijn nog niet helemaal tevreden
over de snelheid van factureren en blijven op zoek naar een methode om huurders die vandalisme
plegen sneller te confronteren met de financiële gevolgen hiervan.
Duurzaamheid
Ook in onze studentenpanden is duurzaamheid van belang. Het project voor het vervangen van
gaskachels door HR-ketels is afgerond. Dit betekent een belangrijke impuls op het gebied van
duurzaamheid en veiligheid. Een groot percentage van de studenteneenheden heeft een laag
energielabel. Daarom gaan we vanaf 2009 jaarlijks in een deel van onze panden energiebesparende
maatregelen nemen. Daarnaast stimuleren we bewustwording en gedragsverandering op het gebied
van energiebesparing bij bewoners, bijvoorbeeld door workshops, prijsvragen en prestatieafspraken.
Doel: daling van het energieverbruik. Verder onderzoeken we of we in 2009 bij (groot)
onderhoudwerkzaamheden in een van de studentencomplexen afval kunnen hergebruiken volgens
het ‘
cradle-to-cradle’principe.

Brandveiligheid
Ook in 2008 hebben we veel geïnvesteerd in het brandveilig maken van ons bezit, onder meer in de
Selwerdflats. Inmiddels voldoen bijna al onze panden aan de huidige wettelijke eisen voor
brandveiligheid. In 2009 worden de laatste panden aangepakt. Daarnaast zien we ook streng toe op
veilig gedrag van bewoners.
Wijkteams Nieuw Lokaal Akkoord

Sinds 2007 neemt In deel aan het wijkteam in Selwerd, vanuit de optiek dat studenten deel uit maken
van een wijk en daar ook een actieve, positieve rol in kunnen spelen. In Selwerd hebben we drie grote
studentenflats met in totaal zo’
n 950 kamers. Het wijkteam heeft een overlegstructuur opgezet, waarin
ook studenten vertegenwoordigd zijn. Naast de actieve rol van kamerhuurders, maakt In zich binnen
het wijkteam sterk voor het toetreden van bewoners tot het wijkteam en voor invoering van de
waardenzeefmethodiek.
Projecten en activiteiten Nieuw Lokaal Akkoord

Medewerkers van In waren vertegenwoordigd op de wijkmanifestatie van Selwerd, waar gesprekken
werden gevoerd met wijkbewoners over ideeën voor hun wijk en over de rol van bewoners en van de
corporaties in het Nieuw Lokaal Akkoord.
In 2008 heeft het wijkteam een driedaagse wijkmanifestatie georganiseerd, waar is geoefend met de
dialoogmethode. Bewoners gaan in de dialoogmethode onderling in gesprek over plannen, ideeën en
vraagstukken die van belang zijn voor hun wijk en vertalen deze in uitvoerbare plannen, waarbij ook
hun eigen rol en verantwoordelijkheid wordt belicht. We zien dat het bewoners steeds duidelijker wordt
wat er mogelijk is binnen het Lokaal Akkoord en dat er ook steeds vaker concrete verzoeken
binnenkomen bij het wijkteam.
Projecten die in 2008 zijn gerealiseerd met geld vanuit het Nieuw Lokaal Akkoord zijn de herinrichting
van het schoolplein van de Vensterschool, een nieuwe vloer in de oefenruimte van kindercircus
Fantastini en buurtbemiddeling. Ook werd er in de wijk opbouwwerk opgezet.
Buitenlandse studenten
Er komen steeds meer buitenlandse studenten naar Groningen, met name door de internationale
ambities van de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit. In 2007 deden we onderzoek naar de
communicatie met buitenlandse studenten die bij ons een kamer huren. Dit heeft geleid tot een aantal
concrete aanpassingen in 2008. De brieven naar complexen waar ook buitenlandse studenten wonen
schrijven we zoveel mogelijk in het Nederlands en in het Engels. Hetzelfde geldt voor de voorlichting
die we geven bij het tekenen van de huurcontracten. Ook informatie over inschrijving en kameraanbod
op onze website is nu in het Engels beschikbaar. Met bewonersverenigingen die actief zijn in
complexen met veel buitenlandse studenten hebben we afgesproken dat zij tweetalig met de
bewoners communiceren. Om de onderlinge contacten en betrokkenheid bij de flat te vergroten,
hebben de bewonersverenigingen in Selwerd speciale activiteiten georganiseerd voor Aziatische
studenten, zoals karaoke-avonden. Deze activiteiten hebben tot nu toe nog niet het gewenste effect
opgeleverd. We blijven hieraan werken.
Verhuur
Housing Office heeft ons gevraagd om extra kamers af te nemen voor de huisvesting van
buitenlandse studenten. We hebben besloten hieraan gehoor te geven. Housing Office neemt in fases
alle kamers in de Kornoeljeflat in Selwerd over.

Klanten
Betaalbaarheid, keuzevrijheid en kwaliteit
In vindt het belangrijk dat klanten kunnen kiezen waar ze willen wonen (wijk en woningtype), hoe ze
willen wonen (huren, kopen of een tussenvorm) en van welke extra diensten ze gebruik willen maken.
We bieden klanten daarom steeds meer keuze tussen huren en kopen.
Te Woon
Sinds 2006 bieden we een deel van onze woningen Te Woon aan. Te Woon is een concept waarbij
klanten kunnen kiezen of zij hun woning huren, kopen of kopen met korting. Als de klant verhuist
kopen wij de woning terug en bieden we deze opnieuw Te Woon aan. Op deze manier verdwijnen er
geen woningen uit de bereikbare voorraad. Door klanten keuzevrijheid te bieden en hen te laten delen
in waardeontwikkeling, vergroten we de betrokkenheid van mensen bij hun wijk.
In 2008 hebben we Te Woon een vaste plek gegeven in ons reguliere werk en hebben we meer
bekendheid gegeven aan het concept bij onze klanten. Eind 2008 heeft het landelijke Platform Te
Woon een audit gehouden en geconstateerd dat In het concept professioneel heeft geïmplementeerd
en zich met recht een Te Woon-corporatie mag noemen.
In 2008 hebben wij ongeveer 450 grondgebonden woningen en appartementen Te Woon aangeboden
aan de zittende huurders, hiervan zijn er ca. 10 verkocht. We bieden ook vrijkomende woningen Te
Woon aan via WoningNet. De woningzoekenden die via WoningNet reageren, kiezen echter vrijwel
altijd voor huren. Mensen die al langere tijd ingeschreven staan bij WoningNet, staan vrijwel altijd
ingeschreven om te huren.
Nieuwbouw met koopgarant

In 2008 zijn we tevens begonnen met het verkopen van nieuwbouwwoningen met Koopgarant. Kopers
krijgen daarbij 20% korting op de marktwaarde. Er geldt een terugkoopverplichting, waarbij In bij
terugkoop voor 30% meedeelt in de waardeontwikkeling. Het afgelopen jaar zijn er in dit kader zes
grondgebonden woningen verkocht en de verkoop van 19 appartementen is voorbereid.
Huurprijs en kwaliteit
Ons huurbeleid blijft gericht op een goede verhouding tussen huurprijs en kwaliteit. Om de juiste
balans te houden hebben we voor al onze verhuurcomplexen streefhuren geformuleerd. Wanneer een
woning leeg komt wordt de huur naar het niveau van de streefhuur gebracht. Daarbij zorgen we ervoor
dat er voldoende woningen met een betaalbare huurprijs beschikbaar blijven. In 2008 had 93% van
onze woningen en 95% van onze kamers een huurprijs beneden € 499,- (dit is de aftoppingsgrens
voor één- en tweepersoonshuishoudens van 1 juli 2008). Het ministerie van VROM heeft vastgesteld
dat de huurverhoging in 2008 maximaal de inflatie mocht bedragen. De gemiddelde huurverhoging
was 1,6%.
Verkoop van huurwoningen

We bieden een deel van onze huurders de kans om hun woning te kopen. Het gaat om woningen in
gebieden waar we weinig bezit hebben of om woningen in een buurt met een eenzijdig woningaanbod
waar we graag meer koopwoningen willen toevoegen. Het geld van de verkoop gebruiken we voor het
werken aan vitale wijken. Woningen worden in eerste instantie aan de huidige bewoners aangeboden,
daarna worden zij bij mutatie verkocht via een makelaar. In 2008 hebben we 106 woningen en overige
eenheden verkocht. Wij zijn hiermee iets onder onze doelstelling voor 2008 gebleven. In het laatste
kwartaal van 2008 hebben ook wij de eerste gevolgen van de kredietcrisis op de koopmarkt
ondervonden. Begin 2008 waren er 855 eenheden aangewezen voor verkoop.

Woonlasten en energiekosten
Duurzaamheid is een belangrijk thema voor In. De woonlasten bestaan niet alleen uit de huur, maar
ook de kosten voor gas en elektra tellen mee. Wij kijken voor het vaststellen van de
prijs/kwaliteitverhouding van onze woningen naar de totale woonlasten. Wij vinden het belangrijk in
het kader van kostenbesparing voor de huurder en onze maatschappelijke verantwoordelijkheid te
kijken naar het energieverbruik. Isolatie is bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel bij woningverbetering.
Zo willen we een bijdrage leveren aan het terugdringen van het energieverbruik. De huurverhoging die
tegenover deze verbeteringen staat, verdient de huurder terug via een lagere energierekening. Wij
hebben in 2008 een groter aantal aanvragen gehad voor isolerende beglazing. Een duidelijke signaal
dat het thema energiekosten ook bij veel bewoners speelt.
Energielabel
Vanaf 2008 moeten we bij elke woning die we te huur, te koop of te woon aanbieden een energielabel
kunnen overhandigen. Huurders kunnen dan beter inschatten wat de totale woonlasten van de woning
zijn. Voor ons is inzicht in het energieverbruik belangrijk om te kunnen bepalen welke woningen in
aanmerking komen voor bijvoorbeeld isolatie. In 2007 al hebben we in alle complexen
referentiewoningen voorzien van een energielabel. Als een woning vrij komt die nog geen label heeft,
stellen we op basis van de referentiewoning alsnog een label vast.
Project Energie Beter

In doet mee met het project Energie Beter van de Provincie Groningen. Doel van dit
project is om het huishoudens met een laag inkomen makkelijker te maken om energie te besparen.
We steunen we het initiatief door het actief onder de aandacht te brengen bij onze huurders.
Huishoudens die aan de criteria voldeden hebben een persoonlijk bespaaradvies gekregen van een
adviseur en een gratis box met energiebesparende materialen.
Dienstverlening
Contact met In
Klanten kunnen hun vragen stellen via de telefoon, per e-mail of ze kunnen een bezoek brengen aan
onze woonwinkel. Daarnaast is het mogelijk om met In te chatten. Klanten kunnen via de website van
In online hun vragen stellen. De website is in 2008 uitgebreid met meer informatie, ondermeer over
corporate governance. Ook hebben we een website voor Te Woon gerealiseerd. We houden onze
huurders op de hoogte van activiteiten van In door hen drie keer per jaar een bewonersblad toe te
sturen. Verder hebben we diverse brochures beschikbaar over onze producten en diensten.
Wijk- en bewonersconsulenten
Woonconsulenten waren voor huurders het aanspreekpunt voor vragen over hun woning en
woonomgeving. Om klanten nog beter van dienst te kunnen zijn en onze rol in de wijken beter te
kunnen vervullen, hebben we in 2008 de functie van woonconsulent opgesplitst in die van
wijkconsulent en bewonersconsulent. De bewonersconsulent handelt op kantoor de vragen van
individuele klanten af. De wijkconsulent kan daardoor nu meer aanwezig zijn in de wijk, doeltreffender
samenwerken met onze partners in de wijk en beter signaleren wat er speelt.
Onderzoek communicatie met kamerhuurders

In 2008 heeft een stagiaire de communicatie met kamerhuurders onderzocht. De resultaten van het
onderzoek zijn vertaald in adviezen over hoe In het best met studenten kan communiceren. Het
internet blijkt het populairste middel te zijn voor studenten. Kamerzoekenden gaven aan dat de
gebruiksvriendelijkheid van de website beter zou kunnen. Informatie specifiek voor kamerhuurders is
er wel, maar hier en daar lastig te vinden. In het contact per mail of telefoon is de snelheid van het

afhandelen van vragen een verbeterpunt. Respondenten gaven aan het ontvangen van een
bewonersblad op prijs te stellen.
Huurtoeslag verrekenen met de huur

Huurders konden voorheen hun huurtoeslag in mindering laten brengen op de huur. Met ingang van 1
januari 2008 is In gestopt met deze service. Huurders betalen vanaf dan de volledige huur aan In en
ontvangen hun huurtoeslag rechtstreeks van de Belastingsdienst. Dit verkleint de kans op
administratieve fouten en geeft huurders een beter overzicht over hun financiën, zeker als ze ook
zorgen/of kindertoeslag ontvangen.
Onderzoek klanttevredenheid
In 2007 is voor het laatst een uitgebreid onderzoek naar de tevredenheid van onze klanten uitgevoerd.
Op basis van de teruglopende respons is besloten deze meting niet langer jaarlijks uit te voeren, maar
over te gaan naar een frequentie van één keer per twee jaar. In 2009 wordt derhalve opnieuw een
meting uitgevoerd. In 2008 hebben we gewerkt aan verbeteringen naar aanleiding van de resultaten
uit 2007, zoals bijvoorbeeld betere communicatie over geplande werkzaamheden.
In 2008 is wel een tevredenheidonderzoek uitgevoerd onder commerciële en maatschappelijke
huurders. De resultaten hiervan komen in 2009 beschikbaar. Ook is een tevredenheidonderzoek
uitgevoerd onder nieuwe huurders. Een van de doelen van dit onderzoek was te meten of de nieuwe
wijze van opleveren die we in 2007 hebben ingevoerd, effect heeft op de tevredenheid van die nieuwe
huurders. Uit de resultaten blijkt dat de tevredenheid onder deze huurders ruim voldoende is.
Klachtenafhandeling
Als klanten ontevreden zijn over onze dienstverlening horen wij dat graag. Dat helpt ons namelijk onze
dienstverlening te verbeteren en het houdt ons scherp. Onder andere via een meldingsformulier op de
website kan een klacht worden doorgegeven. Als het niet lukt om samen oplossingen te vinden, dan
kunnen bewoners een klacht indienen bij de Klachtencommissie Gezamenlijke Corporaties in
Groningen. Op de website en in een folder staat alle informatie over de klachtenprocedure.
In 2008 zijn twee klachten ingediend bij de Klachtencommissie Gezamenlijke Corporaties Groningen
Eén klacht betrof de afwijzing van inschrijving voor een vrije sectorwoning voor drie studenten.
Deze klacht was niet ontvankelijk, omdat de corporatie bij vrije sector woningen zelf de
toewijzingscriteria kan vaststellen.
De andere klacht is ingediend door twee bewonerscomités en ging over de wijze van behandeling van
klachten over de balansventilatiesystemen in twee appartementencomplexen. De commissie is niet
overtuigd geraakt dat de corporatie in het verleden altijd even correct en handig is omgegaan met de
klachtbehandeling naar individuele bewoners toe. Echter in het hier en nu constateert de commissie
dat In de bewoners serieus neemt en moeite doet om de klachten te verhelpen. De commissie gaat
ervan uit dat partijen er in onderling overleg uitkomen. Er is voor de commissie geen rol meer in deze
zaak weggelegd.
De Geschillencommissie Wijkvernieuwing heeft geen geschillen voor In ontvangen in 2008.
Onderhoud
Dagelijks onderhoud, serviceonderhoud en planmatig onderhoud
In probeert eventuele storingen zoveel mogelijk vóór te zijn, door in alle woningen jaarlijks preventief
serviceonderhoud uit te voeren. Dankzij preventieve vervanging of reparatie kunnen veel gebreken in
de kiem worden gesmoord. In 2008 hebben we bijna alle woningen preventief bezocht. Gebreken en
storingen die zich tussentijds voordoen, verhelpen we zo snel mogelijk. Als een woning vrij komt
brengen we deze helemaal in orde voor de nieuwe huurder. Bij het planmatig onderhoud gaat het om
grotere, geplande onderhoudsprojecten, met het doel de kwaliteit van onze woningen op het gewenste
niveau te brengen of te houden. In een meerjaren-onderhoudsplanning leggen we vast welke
werkzaamheden we gaan uitvoeren, aan welke woningen en wanneer.

Vakmanschap en kwaliteit
Bijna alle dagelijks onderhoud wordt uitgevoerd door onze eigen medewerkers. Ieder complex heeft
een vaste onderhoudsmedewerker, die al het voorkomende onderhoud in of aan deze woningen voor
zijn rekening neemt. De huurder heeft contact met één en dezelfde vakman, die de huurders en de
woningen kent. Planmatig onderhoud wordt meestal uitgevoerd door derden. In wil mensen een goede
woning bieden waarin het prettig wonen is. Daarom houden we de kwaliteit van ons dagelijks- en
planmatig onderhoud goed in het oog, ondermeer door klanttevredenheidsmetingen.
Woning gereed maken voor nieuwe huurder

Als een woning wordt opgezegd, maken we deze in orde voor de nieuwe huurder. We vervangen
standaard de sloten en indien nodig het keukenblok en voeren kleine reparaties uit. Voorheen voerden
we deze werkaamheden uit nadat de nieuwe huurder de sleutel had gekregen. In 2008 hebben we
een nieuwe werkwijze ingevoerd. We zorgen nu dat alle werkzaamheden zijn afgerond voordat de
nieuwe huurder de sleutel krijgt. De nieuwe huurder komt nu in een keurige woning en kan direct aan
de slag met klussen of verhuizen.
Zelf klussen in de woning

In wil bewoners stimuleren om van hun woning een echt thuis te maken. Bewoners mogen zelf aan de
slag om hun woning te verbeteren. Van belang hierbij is dat de bewoners, vooral bij ingrijpende
veranderingen, vooraf contact met ons opnemen zodat er goede afspraken kunnen worden gemaakt.
Onze technisch adviseurs geven op verzoek advies over voorgenomen plannen. Om bewoners te
ondersteunen is informatie beschikbaar in een folder en op onze website.
Woningaanpassing
Mensen met een lichamelijke beperking die in het dagelijks leven belemmeringen ondervinden kunnen
een beroep doen op de Wet Maatschappelijke Ondersteuning voor een aanpassing van hun woning.
In 2008 heeft In ruim 170 aanvragen voor een aanpassing behandeld. 20 woningen met een
aanpassing hebben we teruggebracht in de oude staat.
Aanpak van problemen, huurschuld en overlast

Zorg of begeleiding bij het wonen
Kwetsbare personen zijn mensen die, al dan niet tijdelijk, zorg of begeleiding nodig hebben bij het
wonen. Over de huisvesting van deze doelgroepen zijn afspraken gemaakt met de gezamenlijke
corporaties en gemeente. In overleg tussen bewoner, de corporatie en de begeleidende instelling
wordt passende huisvesting geregeld in combinatie met zorg of begeleiding. Op deze manier helpen
we deze klanten op weg naar grotere zelfstandigheid en meer sociale binding.
Huisvesting van bijzondere doelgroepen

In 2008 hebben we zestien kwetsbare huishoudens gehuisvest en acht huishoudens die eerder uit
hun woning waren gezet vanwege huurschuld (vijf) of overlast (drie). De huishoudens die vanwege
overlast uit huis waren gezet, zijn via Woonkans opnieuw gehuisvest. Van de zestien kwetsbare
huishoudens waren elf eigen huurders. Drie eigen huurders hebben we via Woonkans opnieuw
gehuisvest. Acht eigen huurders hebben we andere woonruimte aangeboden vanwege sociale en /of
psychische omstandigheden. We verwachten dat een andere woonplek in deze gevallen bijdraagt aan
een oplossing voor de problemen. We hadden in 2008 gemiddeld 6,5 maanden om nodig om mensen
uit deze doelgroepen een passende woning aan te kunnen bieden. In een enkel geval hebben we
geen woning kunnen aanbieden omdat de problemen te ernstig waren. De indruk bestaat dat het de
afgelopen jaren lastiger is geworden om kwetsbare personen te huisvesten. In 2009 onderzoeken wij
of dit zo is.

Met jeugdhulpverleningsinstanties hebben wij een afspraak om in nieuwe complexen met zelfstandige
wooneenheden een deel voor hun doelgroep te bestemmen. In 2008 hebben wij drie kamers in het
complex aan de Munnikeholm aangeboden aan het Leger des Heils en de Basegroep. Daarnaast zijn
nog twee zelfstandige wooneenheden uit de bestaande voorraad toegewezen aan cliënten van een
jeugdhulpverleningsinstantie.
Huurschulden
In 2008 hebben wij onderzoek gedaan naar huurachterstanden, om te achterhalen hoe wij
huurachterstanden kunnen verminderen. De resultaten worden bekend in 2009. De voorlopige
uitkomsten zijn dat we een nog steviger preventief beleid gaan voeren. We maken de
incassoprocedure scherper en sneller, zodat huurders die een achterstand opbouwen eerder in beeld
komen. Deze huurders geven wij hulp op maat. Dit loopt uiteen van toeleiden naar
hulpverleningsinstellingen als Groninger Kredietbank of Maatschappelijk Juridische Dienstverlening tot
het aanmelden van een huurder bij Woonkans, om ontruiming te voorkomen.
Ontruimingen
In 2008 zijn er 52 ontruimingen geweest vanwege huurschuld en twee vanwege overlast. Dit zijn er 5
meer dan in 2007 (+10%).
Overlast
Wij hebben vier overlastsituaties aangemeld bij het project Buurtbemiddeling van Stichting Stiel. In
andere gevallen hebben we gewezen op het project buurtbemiddeling, maar is hiervan geen gebruik
gemaakt omdat men dit niet de juiste oplossing vond. In het project Buurtbemiddeling kunnen
betrokkenen terecht bij vrijwilligers die opgeleid zijn om te bemiddelen.
Voor langdurige en zwaardere gevallen is er Optima, een traject van de Maatschappelijke
Dienstverlening. In meerdere bijeenkomsten maken huurders afspraken om de situatie te verbeteren.
We hebben Optima in één situatie ingeschakeld en hier zijn goede resultaten uit voort gekomen.
In drie situaties waarbij we juridische stappen hebben overwogen, hebben we gebruik gemaakt van
bemiddeling via de advocaat in plaats van het voeren van een kort geding of bodemprocedure. Deze
aanpak komt voort uit het feit dat overlast steeds meer gaat over onderlinge relaties tussen buren en
onenigheid die daar uit voortkomt. Rechters wijzen steeds vaker op alternatieve oplossingen in plaats
van huisuitzetting. Als corporatie zijn wij ook op zoek naar deze alternatieven. Bijvoorbeeld een vonnis
vragen om een vervuilde woning te mogen schoonmaken in plaats van een huisuitzetting. In drie
gevallen hebben wij een vonnis gekregen, waarbij wij mogen schoonmaken.
Aanpak hennepteelt
Bij de aanpak van hennepplantages werken politie, corporaties en andere instanties volgens het
gemeentelijk hennepconvenant. In 2008 hebben wij vijf adressen aangeschreven met het verzoek de
huur op te zeggen in verband met het aantreffen van een hennepkwekerij op dat adres. Als huurders
niet zelf opzeggen, starten we een juridische procedure. In twee situaties is dat gebeurd in 2008.
In gesprek met onze klanten

Grobos
Grobos vertegenwoordigt de studenten van In en overlegt vier keer per jaar met In over onderwerpen
die studenten aangaan. In 2008 stonden duurzaamheid, overdracht van de Kornoeljeflat aan Housing
Office, brandveiligheid, CAI contract en de eigen verantwoordelijkheid van huurders op de agenda.
Bewonersraad
De Bewonersraad vertegenwoordigt de huurders van de woningen van In en overlegt iedere zes
weken met In. Gespreksonderwerpen in 2008 waren onder andere het jaarverslag van 2007, de
begroting en onderhoudsplanning van 2009, de stadsvisie van In, de kwaliteit van dienstverlening, de

huuraanpassing, proces huurachterstanden, proces overlastaanpak, brandveiligheid,
projectontwikkeling en communicatie met de bewoners. Een werkgroep heeft zich bezig gehouden
met de vraag of groenonderhoud doorbrekend mag worden in de servicekosten. De laatste conclusies
hierover worden in het begin van 2009 getrokken.
Daarnaast is veel aandacht besteed aan het opzetten van een nieuwe structuur voor
bewonersparticipatie. De Bewonersraad is sinds het begin van het jaar demissionair, om een nieuwe
structuur en bezetting mogelijk te maken. Het Woonbond Kennis- en Adviescentrum is gevraagd de
opzet voor de nieuwe structuur te begeleiden. In het najaar is een bewonersenquête uitgevoerd en
zijn kandidaten geworven voor de nieuwe participatiestructuur. Met de bewoners die zich hebben
aangemeld praten we in 2009 verder over de invulling van de bewonersparticipatie bij In.
De Bewonersraad heeft het afgelopen jaar veel bewoners op haar spreekuren gehad en ook heeft zij
regelmatig voorlichting gegeven aan huurders die met wijkvernieuwing te maken kregen.
Tot slot hebben de leden van de Bewonersraad in 2008 veel tijd besteed aan de fusie tussen In,
Volksbelang en Wooncom. Zij hebben geadviseerd over de koers en nieuwe structuur van de
fusieorganisatie, over de overlegstructuur en -onderwerpen met de huurdersvertegenwoordiging op
centraal niveau vanaf 2009. Ook hebben zij hun adviesbevoegdheid uitgeoefend in de
sollicitatieprocedure voor de twee huurderszetels in de Raad van Commissarissen voor Lefier.
Bezoeken bewoners die langer dan 50 jaar bij Lefier huren

In de eerste driekwart jaar van 2008 hebben we in navolging van 2007 opnieuw huurders bezocht die
meer dan 50 jaar bij ons huren en ze verblijd met een bloemetje. We vinden het aardig om trouwe
huurders te belonen. Tegelijk biedt het een mooie gelegenheid om te vernemen hoe het met ze gaat
en of ze tevreden zijn over hun woonomgeving.
Verhuur van woningen

Inschrijving woningzoekenden
Lefier, Nijestee, De Huismeesters en Woonstade bieden hun woningen aan via WoningNet. In 2008
stonden 25.708 woningzoekenden ingeschreven bij WoningNet. In 2007 waren dit er 24.490 en in
2006 waren dat 23.632. 7031 (27%) woningzoekenden waren in 2008 actief op zoek naar woonruimte
en reageerden regelmatig op het aanbod. Wie ingeschreven staat bij WoningNet verzamelt een
woonpunt per maand. Wie al bij een Groningse corporatie huurt, krijgt er 0,5 punt bij voor iedere
maand die hij in een corporatiewoning woont. Iedereen kan op iedere woning reageren, degene met
de meeste punten komt als eerste in aanmerking. Op WoningNet is te zien hoeveel punten gemiddeld
nodig zijn voor een bepaalde woning.
Verhuur van woningen

Van 810 woningen werd de huur opgezegd, vanwege verhuizing, woningruil, woningverbetering,
overlijden, ontruiming of sloop. Dit is 12,5% van ons bezit, iets minder dan vorig jaar (14%).
In heeft in 2008 427 woningen verhuurd via aanbieding op WoningNet, waarvan een deel aan aan
urgenten. Daarnaast zijn er 107 woningen verhuurd via bemiddeling aan bijvoorbeeld kwetsbare
personen en wijkvernieuwingsurgenten. Er zijn in 2008 123 woningen via tijdelijke contracten
verhuurd. Daarnaast zijn er 78 woningen op andere wijze opnieuw verhuurd, bijvoorbeeld via
woningruil of contractwijziging. Het totaal aantal verhuringen wijkt af van het totaal aantal
opzeggingen. Reden daarvoor is dat er woningen uit de verhuur zijn genomen om te worden gesloopt
(141), verkocht (51) of verbeterd (6). Een aantal woningen was op de peildatum 31 december 2008
nog niet opnieuw verhuurd.
Urgente woningzoekenden
Wij hebben in 2008 aan 107 urgent woningzoekenden een woning verhuurd. Hiervan zijn 12 woningen
verhuurd aan grote gezinnen. In 2008 is de groep urgenten uitgebreid met deze groep. Dit zijn

gezinnen die zo groot zijn dat een grote woning echt noodzakelijk is. De selectiecommissie bepaalt bij
de urgentieaanvraag van grote gezinnen of een grote woning echt nodig is.
Asielzoekers
Wij hebben in 2008 vier woningen verhuurd aan asielzoekers. Asielzoekers die onder de Generaal
Pardon-regeling vallen krijgen 100 urgentiepunten en kunnen zelf reageren op woningen via
Woningnet. Jongeren tussen de 18 en 30 jaar krijgen geen extra punten, zij kunnen zich inschrijven
voor een (studenten)kamer.
Vrije sector woningen

Wij hebben in 2008 voor het eerst nieuwbouw vrije sectorwoningen (Orionflat) op Funda geplaatst.
Ook maken wij gebruik van Rooftrack, een onderdeel van WoningNet speciaal gericht op het
aanbieden van vrije sectorwoningen in heel Nederland. Ook presenteren wij vrije sector huurwoningen
op onze website en op de zuilen voor het raam in de Woonwinkel.
Woonfraude
Als we signalen van mogelijke illegale onderhuur krijgen van onze eigen medewerkers, buren of
instanties ondernemen we actie. We vergelijken onze gegevens met de gegevens uit de
Gemeentelijke Basisadministratie. Als er iets niet klopt sturen we de bewoner een brief met het
verzoek de huur op te zeggen. In de meeste gevallen geeft de huurder hieraan gehoor. Waar nodig
roepen we hulp van de politie of van de Dienst Sociale Zaken in. In sommige gevallen is er te weinig
bewijs om woonfraude juridisch aan te pakken.
In 2008 hebben we een woonfraudeonderzoek uitgevoerd in de Korrewegwijk. Dit heeft geresulteerd
in 6 duidelijke gevallen van onderhuur. In al deze gevallen is de huur opgezegd.
Verhuur van kamers

Verhuur van kamers
Via onze website kunnen jongeren van 16 tot 30 jaar zich inschrijven als kamerzoekende. In 2008
hebben zich 3206 nieuwe kamerzoekenden ingeschreven, een vergelijkbaar aantal als in de
voorgaande drie jaren. Wij hebben aan 606 mensen uit deze groep in 2008 een kamer verhuurd.
Voor de meeste kamers was in 2008 een wachttijd. De wachttijd voor de Selwerdflats en het Hoendiep
was gemiddeld 4 tot 6 maanden, in de periode juli-augustus langer. De wachttijd voor de overige
onzelfstandige kamers was 6 tot 8 maanden. De wachttijd voor de zelfstandige kamers was in 2008
gemiddeld anderhalf jaar. Voor de zelfstandige kamers in Groningen-Zuid en Beijum was de wachttijd
korter.
Aanbieden kamers
In 2008 is van 1.165 kamers de huur opgezegd (33,9%), nagenoeg evenveel als in 2007. Van deze
opgezegde kamers zijn 639 kamers op onze website gepubliceerd. De overige 526 kamers zijn
verhuurd via voordracht, intern doorschuiven of bemiddeling.
In biedt ook de mogelijkheid aan particulieren om gratis een kamer via onze website aan te bieden. In
2008 is dat in zes gevallen gebeurd, veel minder dan vorig jaar (25) We geven de laatste jaren ook
geen ruchtbaarheid aan deze service.
Kamers voor buitenlandse studenten

Wij verhuren 258 kamers aan Housing Office. Housing Office beheert en verhuurt deze voor één jaar
aan buitenlandse studenten. Buitenlandse studenten kunnen ook reageren op het kameraanbod van
In.

Commerciële en maatschappelijke verhuur
Bedrijfsruimte en maatschappelijke instellingen
Door de verhuur van winkel- en bedrijfspanden stimuleert In de detailhandel en bedrijvigheid in de
verschillende stadswijken en bieden we mogelijkheden aan startende bedrijven. Daarnaast verhuren
we ook aan o.a. kinderdagverblijven, zorginstellingen en culturele instellingen. Daarmee leveren wij
een actieve bijdrage aan complete wijken en een vitale stad. Wij bezitten en verhuren 77 ateliers en
100 winkels en kantoorruimtes. Wij verhuren 18 ruimtes voor maatschappelijke doeleinden als
kinderopvang. In 2008 is het Vensterhuis in Lewenborg opgeleverd, waar diverse instellingen voor
ouder en kind onderdak vinden.
Bijzondere woonvormen
In werkt als maatschappelijke onderneming vaak samen met maatschappelijke (zorg)instellingen om
zo aan een speciale vraag naar huisvesting te kunnen voldoen. Wij verhuren in totaal 210 woningen
aan zorginstellingen en stichtingen als Sichting Huis (opvang daken thuislozen) en Stichting NOVO
(ondersteuning en zorg aan mensen met een verstandelijke beperking). In 2008 hebben we verder
gewerkt aan de realisatie van een kleinschalige woonvoorziening voor daken thuislozen die leren
zelfstandig te wonen. Deze woonvoorziening wordt begin 2009 opgeleverd.

In bedrijf
Financieel Beheer, Control en Risicomanagement
Algemeen
De financiële continuïteit is voor In van primair belang. Alleen dan kunnen we onze doelstellingen en
ambities waarmaken. Ons financiële beleid is er daarom op gericht om de continuïteit te waarborgen.
Tegelijkertijd willen we presteren naar vermogen. Daar bedoelen we mee dat we onze middelen
primair willen inzetten om onze missie waar te maken: werken aan wonen in een vitaal Groningen.
We willen ervoor zorgen dat we te allen tijde toegang hebben tot de geld- en kapitaalmarkt. Dat
betekent dat we ervoor moeten zorgen dat we voldoende borgingsruimte hebben bij het
Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Hiertoe hebben we expliciete normen voor solvabiliteit en
kasstromen. We streven naar een helder inzicht in onze financiële spankracht. Ook willen we in
financieel opzicht een betrouwbare en solide partner zijn. Daarom hebben we veel aandacht voor een
gedegen planning en controlcyclus en procesgericht risicomanagement.
Waardering bezit op basis van actuele waarde

In waardeert haar vastgoed op basis van actuele waarde. We berekenen de waarde van het
onroerend goed uit de contante waarde van alle toekomstige kasstromen die op basis van het eigen
beleid verwacht worden. Omdat de actuele waarde een financiële vertaling is van ons beleid, is deze
waarde tevens de beleidswaarde. Waarderen tegen actuele waarde leidt naar onze mening tot een
goed inzicht in de reële waarde van het vastgoed en dus ook in de vermogenspositie en daarmee de
volkshuisvestelijke mogelijkheden van In.
Minimaal gewenst eigen vermogen

We hebben het minimaal gewenste eigen vermogen vastgesteld op 12% van het balanstotaal. De
12% is gebaseerd op een basispercentage van 5% ter dekking van normale exploitatierisico’ s. We
hebben dit basispercentage verhoogd op basis van door ons ingeschatte risico’ s op het gebied van
bijvoorbeeld financiële positie, treasury, projecten, herstructurering en marktpositie. Deze benadering
is afgeleid van de methodiek zoals het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting deze hanteert bij de
risicobeoordeling van corporaties. De toets doen we nadat we het berekende eigen vermogen hebben
verminderd met 6% van de actuele waarde. Deze afslag beschouwen we als een onzekerheidsmarge.
De berekeningen zijn immers gebaseerd op toekomstverwachtingen, die uiteraard onzeker zijn.
Planning en Control cyclus

In beschikt over een planning en controlcyclus. De jaarlijkse cyclus begint met een herijking van de
strategische visie onder verantwoordelijkheid van het directieteam. Daaruit wordt het jaarplan voor het
komende jaar afgeleid. Het jaarplan is de basis voor de financiële en niet-financiële prestatieafspraken
die op drie managementniveaus (bestuurder, directie, teammanagers) worden gemaakt. Sluitstuk van
de planningcyclus is de jaarbegroting. Dit is tegelijkertijd een prestatiebegroting.
Via kwartaalgesprekken en managementrapportages wordt gedurende het jaar de realisatie van de
prestatieafspraken bewaakt. We maken daarbij gebruik van de Balanced Scorecard (BSC). Waar
nodig wordt bijgestuurd. Daarnaast is er specifieke aandacht voor treasury, middels een
treasurystatuut en -commissie, -jaarplan en -jaarverslag.
In overeenstemming met ons uitgangspunt zijn de middelen van onze corporatie ook in 2008
uitsluitend besteed aan werkzaamheden op het gebied van de volkshuisvesting.

Risicomanagement
In beschikt over een procesgericht handboek informatievoorziening/risicomanagement. In dit
handboek wordt per proces expliciet vastgelegd welke activiteiten of processtappen er worden
ondernomen, welke financiële risico’s er aanwezig zijn en hoe deze worden beheerst. Per proces is
deze beschrijving door een proceseigenaar ondertekend. Hiermee garandeert de proceseigenaar de
werking van de processen en de beheersing van de risico’ s. Deze zijn daarnaast toetsbaar voor zowel
de controlerend externe accountant als de intern toetsende controller. Volgens In is de combinatie van
de planning en controlcyclus, het handboek informatievoorziening/risicomanagement en overige
bestaande maatregelen zoals werkinstructies, in zijn geheel een goed en effectief werkend
beheersingssysteem.
Jaarresultaat en eigen vermogen (geconsolideerde jaarrekening)

Toelichting jaarresultaat werkelijk begroot werkelijk
x € 1.000,-) 2008 2008 2007
Bedrijfsopbrengsten 50.944 50.714 48.885

Bedrijfslasten -37.359 -35.726 -31.368
Financiële baten en lasten -9.160 -10.757 -9.224
Operationeel bedrijfsresultaat 4.425 4.231 8.293
Rentabiliteitswaardecorrectie 3.337 -556 2.468

Onrendabele investeringen nieuwbouw -7.143 -30.625 -6.223
Mutatie actuele waarde bestaand bezit -2.361 -16.956 -12.336
Verkoop onroerende goederen 11.693 19.950 12.890
Projectresultaten 719 1.300 1.913
Resultaat deelnemingen -8 - -5
Vennootschapsbelasting -1.607 - -178
Jaarresultaat 13.793 -22.656 6.822
In bovenstaande tabel is het jaarresultaat afgezet tegen de begroting.
Het jaarresultaat bedraagt € 13,8 miljoen. Dit bestaat uit een operationeel resultaat van € 4,4 miljoen.
Het gerealiseerde resultaat is € 36,4 gunstiger dan begroot. Dit wordt grotendeels veroorzaakt
doordat:
1. financiering aangetrokken is tegen tarieven significant beneden de voorgecalculeerde rente.
Dit resulteert in een opbrengst van € 3,3 miljoen (de marktwaarde van de leningen is lager
dan de nominale schuldpositie);
2. de besluitvorming voor € 23,5 miljoen aan onrendabele investeringen in nieuwbouw huur in
latere jaren wordt genomen;
3. er in de begroting geen rekening is gehouden met een belastingdruk van € 1,6 miljoen aan
vennootschapsbelasting;
4. de verkopen met € 8,3 miljoen beneden de ambitie uitkomt, vanwege tegenvallende resultaten
uit Te Woon;
5. de waarde van het bezit gunstiger uitvalt vanwege wijzigingen in het strategisch voorraad
beleid en de gehanteerde parameters;
6. de projectresultaten € 0,6 miljoen lager uitvallen.

Bepaling netto-bedrijfskosten werkelijk begroot werkelijk
(x € 1.000,-) 2008 2008 2007
Personeelskosten 10.858 10.369 9.480

Huisvestingskosten 794 774 747
Bestuurskosten 73 92 49
Algemene kosten 5.416 4.549 3.429
Totaal bedrijfskosten 17.141 15.784 13.705
Totaal dekking -7.094 -6.839 -5.556
Netto bedrijfskosten direct ten laste van exploitatie 10.047 8.945 8.149
De gerealiseerde bedrijfskosten zijn € 1,1 miljoen hoger dan begroot.
Solvabiliteit (Stichting In)

Onderstaande grafiek geeft inzicht in de verwachte ontwikkeling van de solvabiliteit volgens onze
meerjarenprognose. De jaarresultaten en de ontwikkeling van het eigen vermogen zijn uiteraard
berekend op basis van actuele (beleids-)waarde.
40%
Solvabiliteit
35% 12%-norm
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
We investeren fors in onze voorraad en in sociale nieuwbouw. Ons eigen vermogen blijft daarbij,
rekening houdend met de risicoafslag, boven de door ons vastgestelde minimumgrens. We
concluderen dat de financiële continuïteit bij In voldoende is gewaarborgd.
Sturen op kasstromen
Stichting In stuurt behalve op solvabiliteit ook op kasstromen. De kasstroom uit exploitatie is een maat
voor het rendement op ons vastgoed. Deze operationele kasstromen (resultaat uit normale
bedrijfsuitoefening exclusief afschrijvingen en minus de opbrengsten uit verkopen bestaand bezit)
bedroegen in 2008 ruim € 4,0 miljoen (2007: € 9,0 miljoen). We verwachten en sturen voor de periode
tot 2018 voor alle jaren op een positieve operationele kasstroom. Voor de eerste vijf jaar verwachten
we ook een positieve kasstroom onder aftrek van 2% fictieve aflossing van de leningenportefeuille (de
WSW-norm).

Treasury
We streven naar spreiding van de rentelasten en het reduceren van renterisico’ s en rentelasten. De
regels hiervoor zijn vastgelegd in een treasurystatuut. Het totaal van de schuldrestanten van al onze
leningen bedroeg per 31 december 2008 € 281,7 miljoen. Het gemiddelde percentage van deze
leningportefeuille per 31 december is nagenoeg gelijk aan voorgaand jaar met in beide jaren een
percentage van 4,7%.
Ultimo 2008 was er ruim € 2,1 miljoen aan liquide middelen in kas. We hadden op dat moment geen
beleggingen.
Huurderving en debiteurenachterstand
De huurderving (uitgedrukt in % van de huur) is in het verslagjaar gedaald ten opzichte van vorig jaar.
De leegstand manifesteert zich vooral in ‘ onderhanden’complexen, zoals renovatiecomplexen,
opgeleverde nieuwbouwcomplexen. In 2008 is een nieuw opleverproces ingevoerd. Naar verwachting
wordt hierdoor de frictieleegstand bij mutatie verder beperkt.
De debiteurenachterstand (alle vorderingen op huurders in % van de jaarhuur) is in 2008 (3,4%) licht
toegenomen ten op ten opzichte van vorig jaar (3,2%). Belangrijkste oorzaak voor de achterstand is
gelegen in de individuele financiële situatie van huurders. Deze is de afgelopen jaren vaak
verslechterd. We hebben structureel aandacht voor de achterstand, zowel via ons aanmaanbeleid als
bijvoorbeeld via het convenant schuldhulpverlening met de gemeente.
Segmentatie
In de bijlage van de jaarrekening is een segmentatie van de vastgoedportefeuille met de diverse
resultaten opgenomen. Alle vier de deelportefeuilles hebben een positief exploitatieresultaat. Een
andere segmentatie is die naar activiteiten. Ook deze is als bijlage bij de jaarrekening opgenomen. Dit
overzicht geeft onder meer een beter zicht op (het volume van) de projectontwikkelingsactiviteiten en
de specifieke resultaten per activiteit.
Verslag van het Bestuur

Het bestuur van Stichting In is verantwoordelijk voor de strategie, het beleid en de realisatie van de
doelstellingen. Verder is het bestuur verantwoordelijk voor het naleving van alle relevante weten
regelgeving, het beheersen van risico’ s die zijn verbonden aan de activiteiten van In en voor de
financiering van de corporatie.
De missie en de visie van Stichting In vertaalt het bestuur jaarlijks naar doelstellingen. In dit verslag
geven we aan wat er van de doelstellingen van 2008 terecht is gekomen. Ook geven we een
vooruitblik op de doelen die we ons voor 2009 hebben gesteld.
Evaluatie
Doelen 2008 grotendeels gerealiseerd
In 2008 hebben we vele doelen gerealiseerd. Onze volkshuisvestelijke productiedoelen zijn helaas
maar ten dele gehaald. Onderstaand schema geeft voor de belangrijkste thema’ s aan welke doelen
we ons voor 2008 hadden gesteld en in hoeverre deze zijn behaald.
Volkshuisvestelijke doelen 2008 Ambitie Realisatie %

Nieuwbouw sociale huurwoningen 33 0 0%
Nieuwbouw marktconforme huurwoningen 56 0 0%
Nieuwbouw studenteneenheden 87 0 0%
Nieuwbouw koopwoningen 136 116 85%
Sloop huurwoningen/overige 173 199 115%

Verkoop huurwoningen/kamers/overige 106 106 71%
Koopcontracten ‘
Te Woon’-woningen 85 10 12%
Aantal niveauverbeterde huurwoningen 621 368 59%
Aantal eenheden eerste paal 400 371 93%
Financiële doelen 2007
Deze zijn gerealiseerd volgens de begroting, zie de paragraaf ‘
financieel beheer’
, eerder in dit
hoofdstuk.
Nieuwbouwtaakstelling
Qua taakstelling en productie was 2008 een redelijk jaar. Van de nieuwbouwtaakstelling van 312
woningen hebben we er eind 2008 116 opgeleverd, en leverden we nog eens 109 woningen in
februari 2009 op. 87 studenteneenheden konden we door slepende procedures niet starten en dus
niet opleveren. We hebben stevig geïnvesteerd in de bestaande bouw en er zijn veel werken gestart.
Totaal was de omzet in 2008 ± 70 miljoen. Daarmee zijn we een investeerder van betekenis in de stad
en werken we daadwerkelijk aan vitaliteit en kwaliteit in wijken en buurten. En dat alles in nauwe
samenwerking met de mensen die daarbij betrokken zijn.
Verkoop
De verkoop bleef in 2008 vooral in de Studentenbuurt achter en in het laatste kwartaal werd de markt
over de hele linie voorzichtig. Een vaste prijsactie leverde nog redelijke resultaten op. In het eerste
kwartaal van 2009 worden alternatieve aanbiedacties opgezet, maar zal ook wat selectiever met de
verkoop worden omgegaan om vanwege de langere doorlooptijd geen concurrent van onszelf te
worden.
We gingen in 2008 door met het gereedmaken van opnieuw 400 woningen om deze Te woon aan te
bieden. In 2008 hebben erg weinig mensen bij dat aanbod gekozen voor een koopcontract. In maart
en april 2009 bieden wij, wat dat betreft, meer kansrijke complexen aan. In die complexen is al bekend
dat er huurders zijn die willen kopen en dat er wat meer kapitaalkrachtige huurders wonen.
Economische crisis
2008 gaat de boeken in als het jaar waar de crisis haar intrede heeft gedaan in de reële economie.
Het dalende consumentenvertrouwen dat in september 2007 is begonnen, had zijn effect op de
woningmarkt begin 2008. Dit hebben wij ook gemerkt door een afnemend verkooptempo gedurende
het jaar 2008. Was het in 2007 moeilijk om een aannemer te vinden die binnen een redelijk budget het
werk klaar kon maken, zo was het in 2008 moeilijk om datgene te vermarkten wat in hoogconjectuur
ontwikkeld was.
De tegengestelde cycli van hoge energie en materiaalkosten en een laag consumentenvertrouwen
heeft geleid tot een algehele passiviteit eind 2008 in de woningmarkt. 2009 wordt mede daardoor het
jaar waar verschillende partijen hun grond en vastgoed portefeuilles moeten herwaarderen of
uitstellen. Wij hebben in oktober 2008 besluiten genomen ons risico te begrenzen op een manier die
past bij de nieuwe context. Zo hebben wij bijvoorbeeld de spelregels die we hanteren bij
besluitvorming in de verschillende fasen van projectontwikkeling aangescherpt, om permanent te
kunnen volgen hoeveel woningen wij onverkocht/onverhuurd in aanbouw hebben.
We zijn in een afrondende fase bij een aantal acquisities die gepresenteerd gaan worden tijdens de
manifestatie van de intense laagbouw. Er is voldoende in portefeuille om de komende jaren te blijven
werken aan de kwaliteit en vitaliteit van de stad (taakstelling 4000 eenheden in 10 jaar, waarvan 80%
is voorzien van een oriëntatiebesluit).
Ontwikkelingen Meerstad en regiovisiegebied

De ontwikkeling van de nieuwe uitbreiding Meerstad en ook andere ontwikkelingen in het
regiovisiegebied stagneren door de huidige situatie op de geld- en vastgoedmarkt. Betrokken
overheden gaan in de eerste helft van 2009 gezamenlijk keuzes maken over aanpassingen in de
planning en programmering. Wij zitten zowel in de stad als in de regiovisie daarbij ambtelijk en
bestuurlijk als adviseur aan tafel. We leggen in onze keuzes steeds het primaat bij doorzetten van

binnenstedelijke ontwikkelingen en faseren aan de buitenranden van de stad. We anticiperen, in nauw
overleg met de gemeente en regio, zo optimaal mogelijk op de beoogde groei van de stad en de
ontwikkeling van diverse doelgroepen (zie ook woningmarkt onderzoek Groningen, dat in opdracht
van gemeente en corporaties in 2008 is uitgevoerd).
Andere prestaties in 2008

• De uitvoering van het Nieuw Lokaal Akkoord kwam echt op gang (Overeenkomst tussen
gemeente en corporaties over productie, werken aan wijken en wijze van samenwerking).
• We hebben overeenstemming met de gemeente en de gemeente met het rijk over inhoud,
organisatie en financiën van het wijkactieplan Korrewegwijk. Het plan is in uitvoering. De eerste
resultaten zijn zichtbaar.
• De nieuwe stadsvisie van In is klaar, geaccepteerd en richtinggevend voor het werk van alle
medewerkers van In.
• We hebben 100 jaar In gevierd met een fantastisch feest voor de huurders gevierd, en eind
november voor alle medewerkers het jaar, het eeuwfeest en In op passende wijze afgesloten
• In 2008 hebben we een stakeholderbijeenkomst gehouden, als eerste in een jaarlijkse reeks. Doel
van de bijeenkomst was agenda ophalen en agenda kenbaar maken en de verbinding tussen In
en haar stakeholders versterken. De stadsvisie is voor het eerst gebruikt bij de
Stakeholdersbijeenkomst in maart. Deze bijeenkomst en het opnieuw voeren van de individuele
gesprekken naar aanleiding van de ‘ In Agenda’zorgen voor goede evaluatiemogelijkheden, veel
mogelijkheden die stakeholders nemen om onze agenda te beïnvloeden en een stevige
verbinding tussen In en haar partners.
• We hebben de fusie met Volksbelang en Wooncom gerealiseerd en werken daaraan in lijn met de
startnotitie ‘
Krachtenbundeling Wooncom, Volksbelang en In’ . Op 1 januari 2009 is Stichting In
opgegaan in Lefier als Lefier StadGroningen.
Vooruitblik
2009 staat in het teken van de uitvoering van de prestatiebegroting 2009 binnen Lefier en het
tegelijkertijd laten groeien van de meerwaarde die we met Lefier beogen.
Met het Nieuw Lokaal Akkoord is de opgave voor In in de stad Groningen voor de komende jaren
duidelijk. De afspraken die in het Nieuw Lokaal Akkoord zijn vastgelegd, zijn vertaald naar het
strategisch voorraadbeleid van In. Daarmee is vastgesteld hoeveel woningen we de komende jaren
gaan bouwen en verbeteren. Verder is in het Nieuw Lokaal Akkoord bepaald dat tot en met 2010 de
gemeente en de corporaties gezamenlijk € 20 miljoen extra investeren in de leefbaarheid in de wijken.
We werken vanuit vertrouwen in de buurt. We hebben met onze uitgangspunten voor kwaliteit,
keuzevrijheid en betaalbaarheid veel handvatten om verder te werken aan de vitaliteit van wijken.
In 2009 zullen we tenslotte veel aandacht besteden aan het op een bedrijfseconomisch verstandige,
maar ook voor de ontwikkelingen in de stad en de regio verstandige wijze omgaan met de effecten
van de crisis waarin we ons op dit moment bevinden.
Ontwikkelingen in de branche
Verantwoording afleggen
We vinden het belangrijk om aan onze belanghouders uit te leggen wat we doen, hoe we dat doen en
waarom. Eén van de manieren daarvoor is het jaarverslag. Naast het jaarverslag publiceren we iedere
jaar de ‘In Agenda’ , waarin we onze plannen voor het komende jaar toelichten. Deze zenden we aan
alle relaties toe en bespreken we individueel met zo’n 25 belangrijke stakeholders.
Deelname Ledenraad Aedes, Regiovisie en Convenant van het Noorden

De directeur/bestuurder van In is door het kiesplatform Groningen gekozen als lid van de ledenraad
van Aedes. Daar geeft zij mede vorm aan deze vereniging en levert zij een belangrijke bijdrage aan
ontwikkelingen en discussies in de branche. In is ook vertegenwoordigd in de

samenwerkingsverbanden Regiovisie Assen-Groningen en het Convenant van het Noorden, vanuit de
visie dat een sterke regio belangrijk is voor een sterke stad. Met deze samenwerkingsverbanden
leveren we een bijdrage aan vernieuwing in de Noord-Nederlandse woningsector.
Bestuurlijke organisatie
Bestuur
In is een stichting met een eenhoofdig bestuur en een Raad van Commissarissen. De
directeur/bestuurder geeft leiding aan de organisatie. Zij wordt hierbij ondersteund door twee
directeuren en een directiesecretaris. Samen vormen zij het Directieteam van In. De Raad van
Commissarissen houdt toezicht op het bestuur. Het verslag van de Raad van Commissarissen staat
verderop in dit hoofdstuk.
Bestuurder:
Naam: Yvonne Geerdink
Leeftijd: 47
Werkzaam als directeur/bestuurder van In sinds juli 2002
Werkzaam bij In sinds juni 2000
Nevenfuncties:
- Voorzitter bestuur Platform Gras (Platform voor Groningen Architectuur en Stedenbouw)
- Lid Raad van Toezicht Stichting Zorginstellingen De Hoven
- Voorzitter Stuurgroep Convenant van het Noorden
- Voorzitter Samenwerkingsverband corporaties Regiovisie Groningen-Assen
- Lid Ledenraad Aedes
Honorering bestuurder
Mevrouw Geerdink ontving in 2008 een vast inkomen (inclusief vakantiegeld en onkostenvergoeding)
van € 127.332. Aan werkgeverslasten betaalde In € 35.204. Daarnaast heeft mevrouw Geerdink de
beschikking over een lease-auto. De kosten voor In hiervoor bedroegen € 13.821. De totale kosten
voor In bedragen € 176.357. Mevrouw Geerdink ontving in 2008 geen aanvullende variabele beloning
of bonus. Haar honorering is in overeenstemming met het advies van de commissie
arbeidsvoorwaarden statutair directeur woningcorporaties (commissie Izeboud) uit 2004.
Risicomanagement
Risicodragende posities bij grote projecten (nieuwbouw, renovatie) worden pas ingenomen na een
bestuursbesluit, waarbij financiële, volkshuisvestelijke en organisatorische aspecten in de afwegingen
worden betrokken. De daadwerkelijke start van de realisatie van een project vereist een nieuw
bestuursbesluit. Deze investeringsbeslissingen worden vooraf in de prestatiebegroting of per geval ter
goedkeuring aan de Raad van Commissarissen voorgelegd.
Ontwikkelingen Corporate Governance Woningcorporaties

Sinds 1 januari 2007 is de Governance Code Woningcorporaties van kracht. In onderschrijft vrijwel
alle principes en past deze toe (zie Governance Code in Verslag van de Raad van Commissarissen).
Een principe dat In niet toepast is de benoemingstermijn van maximaal vier jaar voor de bestuurder.
De bestuurder is benoemd vóór invoering van de Code en In is gehouden aan een
arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Voor het integraal toepassen van de Code staan voor In
nog twee actiepunten open: het upgraden van de DT-afspraken tot directiereglement en het maken
van een introductieprogramma voor nieuwe commissarissen. Beide acties worden voor de nieuwe
corporatie Lefier uitgevoerd in 2009.

Toezicht
Het toezicht op het bestuur van In bestaat uit intern toezicht door de Raad van Commissarissen (zie
het hoofdstuk Verslag van de Raad van Commissarissen). Daarnaast is er extern toezicht door de
minister van VROM. De minister richt zich voor haar oordeel op de rechtmatigheid en doelmatigheid
van de uitgaven en op de financiële positie. Het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting adviseert de
minister over de beoordeling van de financiële positie. In 2008 ontving In de jaarlijkse
beoordelingsbrief van de minister van VROM over dit onderwerp. In deze brief spreekt de minister
bewondering uit voor de wijze waarop In zich heeft ingespannen voor de leefbaarheid in de buurten en
wijken. Minder tevreden is zij met de achtergebleven aantallen opgeleverde woningen in relatie tot de
geprognosticeerde aantallen.
Strategisch voorraadbeleid
Het centrale sturingsinstrument voor het vastgoed in eigendom en in ontwikkeling is het strategisch
voorraadbeleid. Dit strategisch voorraadbeleid bevat per object een strategie voor de komende 10
jaren: doorexploiteren, renovatie/niveauverbeteringen aanbrengen, sloop, nieuwbouw, verkoop,
samenvoeging. Jaarlijks wordt een update van het strategisch voorraadbeleid gemaakt. Het
strategisch voorraadbeleid wordt getoetst aan diverse vooraf gedefinieerde kaders. Intern wordt het
getoetst aan volkshuisvestelijke, organisatorische en financiële kaders, extern aan afspraken in het
Lokaal Akkoord. Het strategisch voorraadbeleid wordt als onderdeel van de financiële
meerjarenraming vastgesteld met een bestuursbesluit en goedkeuring door de Raad van
Commissarissen.
Afwegingskader voor beslissingen over maatschappelijke investeringen

In investeert alleen wanneer het verwachte maatschappelijk resultaat hoger is dan de
(maatschappelijke) kosten. We kijken niet alleen naar de direct zichtbare output, maar proberen ook te
beredeneren wat het bredere effect van onze activiteiten in combinatie met andere initiatieven is.
Naast de financieel georiënteerde beslissingondersteunende instrumenten, zijn we gestart met het
toepassen van de waardenzeef voor de selectie van empowermentprojecten. In de
waardenzeefsystematiek krijgen projecten prioriteit op basis van de verwachte effecten. Dit gebeurt
niet alleen door de corporatie, maar ook door de gemeente en bewoners. Het gezamenlijke resultaat
bepaalt welke projecten er worden uitgevoerd.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Het maatschappelijk ondernemerschap van In komt, naast de wijze waarop In haar opgave bepaalt en
uitvoert, ook tot uitdrukking in de vele activiteiten die In ontplooit in de stad en de wijken om de
leefbaarheid en sociale samenhang te versterken. In de voorgaande hoofdstukken staan diverse
voorbeelden daarvan uit 2008 beschreven. Daarnaast leveren we een bijdrage aan de samenleving in
de vorm van sponsoring van activiteiten en organisaties. In kiest er daarbij voor om vooral
wijkgebonden activiteiten te ondersteunen, of activiteiten die een directe relatie hebben met ons
werkveld.
In 2008 hebben we een financiële bijdrage ter beschikking gesteld aan Het Twaalfde Huis, een
dagbestedingcentrum voor daklozen en verslaafden, ten behoeve van hun kerstactiviteiten. Ook
hebben we de introductieweek voor eerstejaarsstudenten en het Groninger Studentencabaret Festival
gesponsord. Daarnaast ondersteunden we diverse wijkkranten met een bijdrage.
In 2008 kregen medewerkers bij In een nieuw computerbeeldscherm en werden de oude verkocht. De
opbrengst van de verkoop kwam ten goede aan Pink Ribbon, Mission Aviation Fellowship en een
weeshuis in Kenia. Voor de voorraden papier, serviesgoed, werkkleding en dergelijke die we
vanwege de fusie en de nieuwe naam moesten vervangen, hebben we een goede bestemming
gezocht: deze materialen worden ter beschikking gesteld aan een project van Childeren’ s Relief in
Roemenië.

Verantwoording door de bestuurder
Overeenkomstig de statuten heeft het bestuur het jaarverslag en de jaarrekening over 2008 ter
goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen. Het bestuur heeft de stukken tijdens de
vergadering van de Raad van Commissarissen van 15 mei 2009 besproken, waarbij tevens kennis is
genomen van de bevindingen en de bij de jaarrekening opgenomen accountantsverklaring van
Deloitte Accountants N.V.
Mede op grond van deze bevindingen en de verklaring heeft het bestuur van In het jaarverslag en de
jaarrekening over 2008 vastgesteld en heeft de Raad van Commissarissen deze goedgekeurd.
In het kader van artikel 26.2.g van het BBSH verklaart het bestuur dat de middelen van In uitsluitend
zijn besteed in het belang van de volkshuisvesting.
Groningen, april 2009

Yvonne Geerdink, directeur/bestuurder
Verslag van de Raad van Commissarissen

In dit verslag legt de Raad van Commissarissen van In verantwoording af over het toezicht in 2008.
Dat toezicht behelst haar taak als werkgever van de bestuurder, als klankbord en adviseur, en als
integraal toezichthouder.
Als gevolg van de fusie geschied de goedkeuring van het (volkshuisvestings)verslag en de
geconsolideerde jaarrekening over 2008 die het bestuur heeft opgemaakt, door de nieuwe Raad van
Commissarissen van Lefier.
Algemeen
Raad van Commissarissen
De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van het Bestuur en de algemene gang van
zaken bij In en de aan In verbonden rechtspersonen en vennootschappen. De Raad van
Commissarissen van In is tevens Raad van Commissarissen voor de stichtingen In Stadsherstel en In
Beheer.
Doel van het toezicht

De Raad beoordeelt of In voldoet aan haar maatschappelijke opgave volgens de statuten en
strategische visie. Om deze taak te kunnen realiseren, is continuïteit van de onderneming vereist. De
Raad houdt daarom ook expliciet toezicht op het financieel beleid en de financiële resultaten. De Raad
laat zich regelmatig door het Bestuur en het Directie Team informeren over de doelen van In, de
voortgang en de behaalde resultaten. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de
Raad van Commissarissen zijn omschreven in de statuten van In (artikel 6).
Samenstelling van de raad

De Raad opereert als een team. Voor deelname aan de Raad worden bewust leden gezocht die door
hun functie en/of activiteiten nauw verbonden zijn met de Groninger samenleving. Door de
profielschets en de benoemingsprocedure, die in alle openheid plaatsvindt, is de maatschappelijke
verantwoording van de Raad gewaarborgd.
De Raad van Commissarissen was in 2008 als volgt samengesteld:
Voorzitter:

De heer ir. J.C. Volkers, geb. datum 20-11-1944
Datum van benoeming: 11-02-2003.
Beroep: consultant, toezichthouder.
Relevante nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen Groningen Airport Eelde NV.
Deskundigheidsgebied: algemeen management en toezicht.
Achtergrond: voormalig directielid KPN en Essent, en oprichter en voormalig directeur van Energy
Valley.
Vice-voorzitter:
De heer drs. G. Weening, geb. datum 13-01-1945
Gepensioneerd, laatste functie: hoofd Studentenzaken RUG.
Relevante nevenfuncties: secretaris bestuur Stichting China Park.
De heer Weening is benoemd op voordracht van het Hoger Onderwijs in Groningen.
Deskundigheidsgebied: openbaar bestuur, proces- en verandermanagement.
Achtergrond: cultureel antropoloog, management in grote onderwijsinstelling (RUG).
Secretaris:
Mevrouw drs. S.C. Wassenaar-Farr, geb. datum 18-11-1944
Beroep: econoom, registeraccountant.
Relevante nevenfuncties: lid Raad van Toezicht Bureau Jeugdzorg Groningen, lid Raad van
Commissarissen Werkprojecten Groep Groningen.
Deskundigheidsgebied: financiële zaken, informatievoorziening, interne organisatie.
Achtergrond: voormalig openbaar accountant, interim manager.
Leden:
De heer A.D. Visser, geb. datum 01-03-1971
Beroep: projectmanager.
Relevante nevenfuncties: geen.
De heer Visser is benoemd op bindende voordracht van de vereniging Groninger Bewonersoverleg.
Stichting Studentenhuisvesting (GROBOS).
Deskundigheidsgebied: ICT infrastructuur, projectmanagement, bedrijfsprocesveranderingen.
Achtergrond: ICT projecten binnen overheidsinstanties en bedrijfsleven.
De heer E.A. Groot, geb. datum 23-10-1956

Datum van benoeming: 14-09-2004
Beroep: burgemeester Appingedam.
Relevante nevenfuncties: voorzitter Huis v.d. Groninger Cultuur, voorzitter Libau Welstand
Monumentenzorg, lid Raad van Commissarissen Waterbedrijf Groningen.
Deskundigheidsgebied: ruimtelijke ordening en volkshuisvesting.
Achtergrond: openbaar bestuur en personeel & organisatie.
De heer C.Th.G. van de Grift MHA, geb. datum 20-07-1954

Beroep: klinisch psycholoog en organisatieadviseur.
Relevante nevenfuncties: voorzitter bestuur Stichting Huis
Deskundigheidsgebied: zorg, welzijn en maatschappelijke opvang, HRM en interne organisatie.
Achtergrond: voormalig directeur GGZ Groningen.
Mevrouw drs. J.A.J. Stam, geb. datum 08-03-1945


Beroep: burgemeester De Marne.
Relevante nevenfuncties: lid Raad van Toezicht Zorggroep Groningen, lid Raad van Commissarissen
Werkprojecten Groep Groningen.
Mevrouw Stam is lid op voordracht van de Bewonersraad.
Deskundigheidsgebied: (openbaar) bestuur, zorg en welzijn, monumentenzorg, kennis van de stad
Groningen.
Achtergrond:openbaar bestuur en politiek.
Rooster van aftreden

De heer Weening zou aftreden per 13 januari 2008 in verband met het verstrijken van de laatste
zittingstermijn. De heer Visser paste niet langer geheel in het profiel, aangezien hij niet meer in
Groningen woont. De Raad heeft besloten, in verband met de naderende fusie, om de heren Weening
en Visser te vragen aan te blijven tot 1 januari 2009. Beide heren hebben hiermee ingestemd.
Alle leden van de Raad van Commissarissen van In zijn afgetreden op het moment van fusie met
Volksbelang en Wooncom per 1 januari 2009, met uitzondering van de heer Weening binnen de
maximale zittingstermijn. Mevrouw drs. J.A.J. Stam is benoemd tot voorzitter van de Raad van
Commissarissen van Lefier per 1 januari 2009.
Benoemingen 2008
De Raad van Commissarissen van In heeft op 23 september 2008 besloten om de heer C.Th.G. van
de Grift te herbenoemen tot commissaris voor de tweede periode gedurende het lopende bestaan van
In. Bij deze herbenoeming is getoetst of de kandidaat nog voldoet aan de profielschets die bij alle
(her)benoemingen wordt gebruikt.
Honorering
In 2007 is de honorering van de leden van de Raad van Commissarissen vastgesteld, overeenkomstig
het advies van de VTW (Vereniging van Toezichthouders in de Volkshuisvesting). De leden ontvingen
in 2008 een vergoeding van bruto € 8.000--, de voorzitter ontvangt jaarlijks bruto € 12.000,--.
Daarnaast ontvingen de leden van de Raad een reiskostenvergoeding.
Reglement
De Raad maakt gebruik van het Reglement voor de Raad van Commissarissen van In, als basis voor
het eigen functioneren en de relatie met het bestuur. Dit reglement dateert van 6 april 2004 en is te
vinden op de website van Lefier StadGroningen.
Commissies
De Raad van Commissarissen kent geen afzonderlijke permanente commissies. Uit praktische
overwegingen worden er wel door enkele leden van de Raad bepaalde werkzaamheden uitgevoerd en
voorbereid in zogenaamde ad-hoc commissies.
Directeur/bestuurder
De heer Volkers en mevrouw Wassenaar-Farr voeren ieder jaar het beoordelingsgesprek met de
directeur/bestuurder. Volgens de beoordelingsprocedure bespreken zij de resultaten aan de hand van
de prestatieafspraken die aan het begin van het kalenderjaar worden vastgesteld.
Auditcommissie
Het interim controleplan 2007 is geactualiseerd en verder uitgewerkt. In november 2007 heeft de
Raad van Commissarissen mandaat gegeven aan de heer Visser en mevrouw Wassenaar om
namens de Raad de auditrapportage voor te bereiden met de interne controller. Het rapport, dat geen
bijzondere aandachtspunten bevatte, is besproken in de Raad.

Kleine Commissie
De heren Volkers en Van de Grift namen als delegatie van de Raad van Commissarissen van In deel
aan de verdere uitwerking van de fusieplannen onder de noemer ‘ Kleine Commissie’waarin ook
afgevaardigden zaten van de Raden van Commissarissen van de andere twee fusiepartners. Het doel
van de Kleine Commissie was toezicht houden op de gang van zaken en de voortgang van het
fusieproces. De commissie had specifiek de taak om besluiten die door de raden moeten worden
genomen of goedgekeurd, voor te bereiden en in concept voor te leggen.
Selectiecommissie accountant Lefier

Voor de keuze van een accountant voor de fusiecorporatie is elke Raad verzocht een lid te benoemen
ten behoeve van de selectiecommissie. In de selectiecommissie namen verder één van de
bestuurders en de directeur Financiën & Control als adviserend lid deel. Mevrouw Wassenaar-Farr
heeft namens de Raad Van Commissarissen van In deelgenomen aan de selectiecommissie.
Zelfevaluatie
Evaluatie rond fusieproces
In het laatste jaar van haar functioneren heeft de Raad, onder leiding van een externe consultant, in
aanwezigheid van de bestuurder, de kwaliteit van samenwerking en besluitvorming in het fusieproces
geëvalueerd. Belangrijkste aandachtspunt dat de Raad daaruit heeft meegegeven aan mevrouw Stam
ten behoeve van de Raad van Commissarissen van Lefier is: doorvragen aan elkaar als de feiten
simpel lijken, maar er op metaniveau ruis lijkt te zijn.
Integriteit
Onafhankelijkheid
Voor alle leden van de Raad geldt dat zij onafhankelijk zijn ten opzichte van In en van elkaar, en dat er
geen sprake is geweest van (transacties met) tegenstrijdige belangen. Geen van de commissarissen
is of was in het verleden in dienst van In, of onderhoudt een directe of indirecte band met
toeleveranciers of afnemers van In. Er is één uitzondering: de heer Van de Grift is voorzitter van het
bestuur van Stichting Huis. Stichting Huis heeft een huurder/klant-relatie met In. De Raad heeft dit
besproken en beoordeeld. Afgesproken is dat de heer Van de Grift zich onthoudt van discussie en
stemming, mocht er een onderwerp met betrekking tot Stichting Huis ter tafel komen. Geen van de
commissarissen verleent andere diensten dan die welke voortvloeien uit zijn/haar lidmaatschap van de
Raad van Commissarissen of onderhoudt banden met In, hetzij direct, hetzij indirect, buiten zijn/haar
commissariaat.
Integriteit, tegenstrijdige belangen, leningen of garanties

Het document ‘ Ethiek en opdrachtverlening’ , dat onderdeel uitmaakt van de integriteitscode, verbiedt
werknemers, directieleden en leden van de Raad geschenken aan te nemen.
Er zijn geen persoonlijke leningen of garanties verstrekt aan leden van de Raad.
Governance code
De Raad van Commissarissen hecht grote waarde aan een transparant ondernemingsbestuur waarin
de belangen van alle belanghebbenden worden meegewogen. De Raad en het bestuur onderschrijven
nagenoeg alle principes en best practice bepalingen uit de Governance Code voor wooncorporaties
(hierna: de Code). Aan veel best practice bepalingen uit de Code voldoet Stichting In reeds.
De voornaamste punten waarvan Stichting In afwijkt van de Code en die om toelichting vragen, zijn:

De Raad van Commissarissen heeft geen permanente auditcommissie, remuneratiecommissie en
selectiecommissie ingesteld. Ad hoc wordt aan de leden gevraagd die taken op zich te nemen. De
Raad heeft weloverwogen besloten dat de gehele Raad voor alle verantwoordelijkheidsgebieden
collectief verantwoordelijk is.
Benoemingstermijn bestuurder voor maximaal vier jaar. In onderschrijft het principe, maar omdat de
bestaande arbeidsovereenkomst met de directeur/bestuurder voor onbepaalde tijd is aangegaan vóór
invoering van de Code, heeft In zich hier voor de huidige directeur/bestuurder aan gebonden.
Openstaande actiepunten
Punten uit de Code waar In bij invoering van de Code nog niet aan voldeed en waarop het bestuur
actie op moet ondernemen: de werkafspraken met het Directie Team upgraden tot een
directie/bestuursreglement en het ontwikkelen van een introductieprogramma voor nieuwe
commissarissen. De afwikkeling hiervan is opgeschort voor In en wordt opgepakt door Lefier.
Toezicht
In 2008 vergaderde de Raad van Commissarissen zes keer met het bestuur. Bij iedere vergadering
zijn die leden van het Directie Team aanwezig die betrokken zijn bij de specifieke agendapunten.
Goedkeuring operationele en financiële doelstellingen en strategie

In december 2008 hebben de voorzitter en secretaris een beoordelingsgesprek met de
directeur/bestuurder gevoerd over de behaalde doelstellingen in 2008.
In de controlcyclus heeft de Raad van Commissarissen in 2008 op verschillende momenten
deelgenomen:
• In maart bij het opnieuw vaststellen van de strategische visie van In en de uitwerking daarvan in
de stadsvisie.
• In mei bij de goedkeuring van jaarrekeningen en jaarverslagen en bij de bespreking van de
boardletter. Hierbij is de externe accountant aanwezig geweest.
• Bij de Prestatiebegroting. In november heeft de Raad de Prestatiebegroting 2009, inclusief het
strategisch voorraadbeleid 2009-2018 en de financiële meerjarenplanning 2009-2018
goedgekeurd.
Interne risicobeheersing en controlesystemen

Bij de goedkeuring van de begrotingen en jaarplannen bespreekt de Raad de relatie tussen de
maatschappelijke taak van In en haar bedrijfseconomische prestaties. De Raad kijkt welke risico's de
strategie van In met zich meebrengt en hoe deze beheerst worden, wat de gevolgen op korte en op
lange termijn zijn voor het bezit en hoe de financiering wordt geregeld.
De Raad heeft gedurende het verslagjaar regelmatig met de directie gesproken over de kwaliteit van
risicobeheersing, de aandachtspunten in de financiële verslagleggingen en beheersing van andere
risico’s, waaronder de risico’ s met betrekking tot de projectontwikkeling.
Jaarlijks gelijktijdig met het vaststellen van de begroting, stelt de Raad het treasury jaarplan vast. Dit
plan is gebaseerd op het treasurystatuut waarover In beschikt.
Financiële continuïteit
Gedurende het jaar heeft de Raad tijdig kennis genomen van de kwartaalrapportages en hierover van
gedachten gewisseld met de directie. In de kwartaalrapportages worden de financiële resultaten en de
prognose in relatie tot de begroting verantwoord. Daarnaast wordt over de realisatie en de prognose
van de volkshuisvestelijke opgave gerapporteerd. Ook ontvangt de Raad ieder kwartaal informatie
over de realisatie van de prestatieafspraken, over de bedrijfsvoering en over de relatie met
stakeholders.
In 2008 is met name in het laatste kwartaal veel gesproken over de gevolgen van de economische
crisis op de vastgoed- en financiële markt en de reacties daarop.

Benchmark en rapportages externe toezichthouders
De Raad wordt jaarlijks geïnformeerd over de resultaten van het onderzoek van het Centraal Fonds
Volkshuisvesting (CFV) naar de financiële positie over het afgelopen verslagjaar (2007) en neemt
kennis van de beoordelingsbrief van de Minister voor Wonen, Wijken en Integratie.
Ook heeft de Raad in november 2008 de brief met de kredietwaardigheidstoets en het
faciliteringsvolume van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) ter informatie ontvangen.
De Raad besteedt aandacht aan de uitkomsten van de Aedex en van andere benchmarkrapporten
(o.a. Centraal Fonds Volkshuisvesting). Deze maken zichtbaar hoe In presteert in vergelijking met
andere corporaties. De Raad heeft vragen gesteld over afwijkingen.
Fusie
Vanuit de Raad is actief deelgenomen in het fusietraject van In met Volksbelang en Wooncom. Twee
leden van de Raad zijn afgevaardigd in de ‘ Kleine Commissie’en één in de selectiecommissie voor de
accountant (zie boven onder het kopje ‘ Commissies’ ).
Voor de Raad van Commissarissen en het bestuur van de gefuseerde organisatie zijn profielschetsen
en een procedure voor werving en selectie opgesteld. De Kleine Commissie is bij deze zaken
betrokken. Ook heeft de Kleine Commissie een positief advies afgegeven over de
arbeidsovereenkomst van de bestuurders. Voor deze arbeidsovereenkomst en de salariëring is de
‘Izeboudregeling’de leidraad. Conform de Governance Code wordt de arbeidsovereenkomst
aangegaan voor onbepaalde tijd. De benoeming als bestuurder geldt voor een periode van vier jaar,
waarna herbenoeming mogelijk is.
Verder heeft de Kleine Commissie samen met de adviseurs Paul Vlug en Koos Parie een
conceptreglement en voorstel voor honorering voor de nieuwe Raad van Commissarissen van Lefier
voorbereid. De besluitvorming hierover vindt plaats in de nieuwe Raad.
Begin 2008 is een Commissie Werving en Selectie ingesteld voor de benoeming van het bestuur en
eveneens een Commissie Werving en Selectie voor de benoeming van de Raad van Commissarissen.
Deze commissies bestonden ieder uit drie leden, een uit elke Raad van Commissarissen.
Op 25 juni 2008 heeft de Raad ingestemd met het voorstel tot fusie en met de conceptstatuten van de
verkrijgende stichting. Op 25 november heeft de Raad van Commissarissen van In ingestemd met het
definitieve fusiebesluit en met de voordracht tot benoeming Raad van Commissarissen Lefier per 1
januari 2009.
Besluiten over aan- en verkoop

Overeenkomstig de statuten heeft de Raad besluiten over de aankoop en financiering van nieuwe
projecten goedgekeurd bij het vaststellen van de prestatiebegroting. Extra aankopen boven de
€500.000 heeft de Raad individueel beoordeeld. In 2008 heeft de Raad bestuursbesluiten over de
aankoop van en investering in diverse locaties goedgekeurd.
Aankoop aandelen Pandgarant

De Raad van Commissarissen gaat akkoord met de verwerving van 33,25% van de aandelen in
Pandgarant BV, tegen een totale prijs van € 168.000,-. De Raad van Commissarissen heeft hiermee
het op 4 maart 2008 genomen bestuursbesluit ‘ verwerving aandelen PandGarant’bekrachtigd.
Opheffen Stichting Onderhoud Bernoulli Plus Plein

De Raad van Commissarissen keurt het bestuursbesluit om de Stichting Onderhoud Bernoulli Plus
Plein op te heffen goed.
Toezicht op verbindingen
In neemt deel in organisaties waar anderen formeel de rol van toezichthouder hebben (zie onder het
kopje Samenwerking en deelnemingen verderop in dit hoofdstuk). De jaarrekeningen, jaarverslagen
en resultaten in 2008 van deze organisaties zijn besproken door de Raad.

Rijksmonumenten
De Stichting Restauratie Rijksmonumenten Groningen (SRRG) heeft in 2008 de status van
Aangewezen Organisatie verkregen in het kader van BRIM. Rijksmonumenten in eigendom van In,
Stichting In Stadsherstel, Stichting Tette Alberda Gasthuis en Stichting Sint Geertruidsgasthuis
worden overgedragen aan SRRG. De Raad van Commissarissen verleent goedkeuring aan de
besluiten die hiermee gemoeid zijn.
Bewonersparticipatie
Ook in 2008 zijn er contacten geweest met leden van de Bewonersraad en van het Grobos. Met de
Bewonersraad werden de belangrijkste onderwerpen die de corporatie en de huurders raken
besproken, waaronder zaken als niveauverbetering en fusie. Ook met Grobos vonden gesprekken
plaats, die met name problemen in de studentenhuisvesting behandelen. De Raad is van mening dat
periodiek contact met huurdersorganisaties een goede bron van informatie is voor de Raad.
Ondernemingsraad
Jaarlijks spreken de voorzitter, de heer Volkers, en de heer Groot met de ondernemingsraad in het
bijzijn van de bestuurder. In 2008 ging het gesprek (uiteraard) over de fusie en daarnaast over de
mate waarin de organisatie betrokken is bij het werk van de ondernemingsraad. De gesprekken zijn
openhartig en vinden plaats in een ontspannen sfeer.
Feest 100 jaar In

De heer Visser en de heer Groot waren namens de Raad van Commissarissen aanwezig bij het feest
voor huurders en relaties van In op de drafbaan in het Stadspark. Zij waren zeer enthousiast.
Excursie
Op 16 en 17 oktober heeft de Raad van Commissarissen een werkbezoek gebracht aan
Volksbelang en Wooncom. Het thema “huisvesting bijzondere doelgroepen”kwam in Hoogezand
uitgebreid aan de orde. In Onstwedde ging het over de leefbaarheid op het platteland en de functie die
bijvoorbeeld multifunctionele accommodaties en woningverbetering daarin hebben. In Emmen werd
met de wijkaanpak van Emmen Revisited kennis gemaakt.
Tot slot
De rol van de toezichthouder vindt plaats achter de schermen. Vooral vanwege de eis van
onafhankelijkheid en het maatschappelijke belang van het werk van In, vindt de Raad van
Commissarissen het van belang om over haar taken verantwoording af te leggen. De Raad bedankt
alle medewerkers van In voor hun positieve inzet in 2008.
Groningen, maart 2009

J.A.J. Stam, lid Raad van Commissarissen In
Personeel en organisatie
Medewerkers en stagiairs
Op 31 december 2008 had In 189 medewerkers in dienst, 97 mannen en 92 vrouwen. Vanuit onze
maatschappelijke verantwoordelijkheid willen we jonge mensen werkervaring op laten doen. Dit doen
we o.a. door het aanbieden van stageplaatsen en werkervaringsplaatsen. In 2008 hadden we 13
stagiairs.

Organisatie
De medewerkers bij In werken in teams, die ieder hun eigen specifieke taak binnen het bedrijf hebben,
maar die ook veel met elkaar samenwerken. De teams houden zich bezig met uiteenlopende
activiteiten van In, zoals de verhuur en de verkoop van woningen, kamers en bedrijfsruimtes, het
onderhouden van klantrelaties, het dagelijks en planmatig onderhoud van onze woningen. Ook
hebben we teams die zorgen voor een correcte en tijdige financiële administratie, de informatisering
binnen het bedrijf en de facilitaire diensten. Daarnaast kent In een aantal medewerkers die activiteiten
coördineren in het kader van de organisatie-, beleid- en productontwikkeling en zorgen voor het
communicatie- en personeelsbeleid. Voor de uitvoer van de vele grootschalige nieuwbouw- en
renovatieprojecten heeft In een professioneel projectontwikkelingsbedrijf in huis. In kiest ervoor om
veel taken door eigen medewerkers te laten uitvoeren, die onze woningen, onze klanten en ons bedrijf
goed kennen. Daardoor kunnen we efficiënt werken en onze klanten goed van dienst zijn.
Loopbaan en mobiliteit
In is in ontwikkeling en in beweging dus ook onze medewerkers. Negen collega's hebben intern een
andere functie gekregen, acht collega's zijn vertrokken naar een andere werkgever en twee
collega's zijn zelfstandig gaan ondernemen. Het verzuimpercentage was met 6,2% hoog. In 2008
waren veel werknemers langdurig ziek. Het betrof niet-werkgerelateerde ziektes.
De dynamiek van de organisatie heeft invloed op medewerkers. Daarnaast geven we de thema’ s
persoonlijke ontwikkeling en inzetbaarheid aandacht in de organisatie. In is een samenwerking
aangegaan met vier andere corporaties. Gezamenlijk willen we mogelijkheden bieden voor
medewerkers om vanuit hun eigen verantwoordelijkheid hun loopbaan vorm te geven. We organiseren
stages, gezamenlijke trainingen en loopbaandagen en wisselen vacatures onderling uit.
Ondernemingsraad
Actieve rol
De ondernemingsraad vertegenwoordigt de belangen van de medewerkers van In. De taak van de
ondernemingsraad is het beleid van In te controleren en te beïnvloeden vanuit de positie van de
medewerkers. Daarbij maakt de ondernemingsraad steeds een afweging tussen personeelsbelang en
bedrijfsbelang. Ze wil een actieve rol spelen en een goede bijdrage leveren in het overleg met de
directie.
Fusie
Het jaar stond voor de ondernemingsraad vooral in het teken van de fusie. De ondernemingsraad
heeft in de loop van het jaar regelmatig bijeenkomsten met de achterban georganiseerd om het
fusieproces te bespreken. Bijgestaan door een adviseur heeft de ondernemingsraad een advies
kunnen uitbrengen over de intentie tot fusie. Hierbij waren voor de ondernemingsraad de volgende
aspecten van belang: past de fusie bij de visie en kernwaarden van In, behoud van werkgelegenheid
en kansen voor medewerkers, en helderheid en zorgvuldigheid in procedures, uitwerking en
communicatie. In het vervolgtraject is de ondernemingsraad door de directie betrokken in alle te
nemen stappen. Samen met de ondernemingsraden van de fusiepartners is een platform opgericht om
met elkaar meningen, standpunten en ideeën te kunnen uitwisselen. Eind 2008, toen de fusie een feit
was, heeft de ondernemingsraad nagedacht over de nieuwe medezeggenschapstructuur na de fusie.
In 2009 worden verkiezingen voor de nieuwe ondernemingsraad gehouden.
Andere zaken
Naast de fusie heeft de ondernemingsraad zich ook met andere zaken beziggehouden. In het
afgelopen jaar heeft de ondernemingsraad alle managers uitgenodigd om te komen vertellen over de
jaarplannen voor hun afdeling om goed geïnformeerd te zijn over het reilen en zeilen binnen het
woonbedrijf.

Samenwerking en deelnemingen
Samenwerkingsverbanden
Samenwerkingsverband gemeente en Groninger corporaties
In werkt samen met de gemeente Groningen en de vier andere corporaties in de stad (Patrimonium,
Nijestee, Woonstade en De Huismeesters) aan een aantal voor de stad belangrijke zaken op het
gebied van wonen. De samenwerkingsafspraken hebben we in 2007 opnieuw vastgelegd in het Nieuw
Lokaal Akkoord.
Convenant van het Noorden

In 2005 tekenden 49 wooncorporaties - actief in Friesland, Groningen, Drenthe en de Kop van
Overijssel - het ‘
Convenant voor het Noorden’ . In is één van de initiatiefnemers hiervan. Door
samenwerking zorgen de 49 corporaties dat de Noordelijke volkshuisvestingsopgaven worden
opgepakt en uitgevoerd.
Regiovisie Assen-Groningen
Met de corporaties in het regiovisiegebied Groningen en Assen is in 2006 een gezamenlijk manifest
opgesteld, waarin we afspraken hebben vastgelegd om de komende tien jaar fors te investeren in de
regio.
Het Woonnetwerk
In vormt met een aantal corporaties ‘Het Woonnetwerk’(Parteon te Zaandam, Volkshuisvesting te
Arnhem, Sité Woondiensten te Doetinchem, De Alliantie te Huizen, Dudok Wonen te Hilversum,
Wonen Limburg te Roermond, Woonbron te Rotterdam, De Goede Woning te Apeldoorn, Woonbedrijf
ieder1 te Deventer, Woonwel te Etten-Leur, RWS Goes, Wooncom te Emmen, Portaal te Veenendaal,
Mitros te Utrecht, Wold en Waard te Leek, De Betere Woning te Lobith en Aramis te Rozendaal). Met
‘geestverwantschap’als samenwerkingscriterium wil het Woonnetwerk, in een periode waarin het
verschijnsel woningcorporatie als het ware opnieuw uitgevonden moet worden, gezamenlijk handen
en voeten geven aan maatschappelijk ondernemerschap.
Kences
In is deelnemer aan Kences, een samenwerkingsverband van studentenhuisvesters in Nederland, met
als doel om kennis te vergaren en te delen. Kences richt zich op belangenbehartiging van
studentenhuisvesters, kenniscentrum, professionalisering van de organisatie en productontwikkeling
en innovatie. Daarnaast vertegenwoordigt Kences de leden naar de landelijke politiek bij diverse
onderwerpen, zoals het nieuwe huurbeleid en de regels rondom huurverhoging.
Kjenning
De managers Dagelijks en Planmatig Onderhoud nemen deel aan Kjenning, een platform van
onderhoudsmanagers voor corporaties met als doel het delen van kennis en ervaringen.
KEI
We zijn partner van het KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing. Het KEI kenniscentrum richt zich
op de transformatie van de bestaande stad en van de naoorlogse wijken in het bijzonder en biedt
aangesloten partners diverse vormen van kennisuitwisseling.

Samenwerking met stichtingen
In werkt, in de vorm van een bestuurlijke unie, samen met de onderstaande stichtingen:
Stichting Restauratie Rijksmonumenten Groningen (SRRG)

De stichting heeft ten doel de instandhouding van monumenten. De aanleiding voor het oprichten van
de stichting was dat de Stichting In Stadsherstel, gelet op haar ruimere doelstelling, niet in aanmerking
komt voor verhoogde rijksbijdragen in de kosten van de restauratie van rijksmonumenten. Daarom is
deze zusterstichting opgericht voor uitsluitend rijksmonumenten. De stichting heeft geen andere
activiteiten ontplooid dan het exploiteren van het enige complex wat in haar bezit is.
In 2008 is de op grond van de BRIM (Het Besluit rijkssubsidiëring instandhouding monumenten)
de status van van ‘ aangewezen organisatie’voor SRRG verkregen van de Rijksdienst voor
Monumenten. Dergelijke organisaties krijgen vrijheid van de minister voor het aanwenden van
toegewezen subsidies. Eind 2008 zijn de monumenten van Stichting In en Stichting In Stadsherstel
overgedragen aan SRRG.
Het negatieve eigen vermogen van de stichting bedraagt € 7.800.365 en de omzet over 2008 bedroeg
€ 81.497. Stichting In heeft een onderhandse geldlening verstrekt aan deze stichting. Het
schuldrestant op 31 december 2008 bedroeg € 25.727.810. Er is een recht van eerste hypotheek
verleend op de in haar bezit zijnde panden. In heeft zich garant gesteld voor het negatieve eigen
vermogen van deze stichting.
Stichting Tette Alberda Gasthuis

Stichting Restauratie Rijksmonumenten Groningen heeft een bestuurlijke unie met de Stichting Tette
Alberda Gasthuis. Deze stichting bezit een rijksmonument aan het Nieuwe Kerkhof, bestaande uit vijf
woningen voor ‘dames van onbesproken gedrag’ . De stichting In voert het beheer over dit monument.
Stichting Sint-Geertruidsgasthuis
Deze stichting is de juridische eigenaar van de 33 woningen met toebehoren. Stichting In bezit van
deze woningen het economische eigendom. De exploitatie hiervan is opgenomen in de jaarrekening
van In. Daarnaast is de Stichting Sint Geertruidsgasthuis juridisch en economisch eigenaar van de
Pepergasthuiskerk met enkele bijbehorende ruimtes, die zij verhuurt aan een derde partij. Omdat de
stichting nauwelijks activiteiten ontplooit, is er geen jaarrekening opgemaakt.
Stichting In Stadsherstel
Deze stichting heeft ten doel het behoud van het historisch karakter van de stad Groningen. Ze richt
zich daarbij in hoofdzaak op het behoud en herstel van de cultuurhistorisch waardevolle panden. Dit
doet zij door deze panden aan te kopen, te restaureren, te beheren en te verkopen.
In Stadsherstel heeft in 2008 geen nieuwe activiteiten ontplooid, omdat met de Gemeente Groningen
is afgesproken dat alle projecten binnen de diepenring in principe door de NV Wonen boven Winkels
(door In en de gemeente Groningen opgericht) worden uitgevoerd. Omdat dit samenvalt met het
werkgebied van In Stadsherstel heeft de stichting geen nieuwe projecten kunnen acquireren.
In 2008 is op grond van de BRIM de status van van ‘ aangewezen organisatie’voor SRRG verkregen
van de Rijksdienst voor Monumenten. Vanwege deze status zijn de monumenten van Stichting In
Stadsherstel eind 2008 ondergebracht bij SRRG.
Het eigen vermogen van de stichting bedraagt € 1.933.347 en de jaaromzet bedroeg € 1.306.032. De
stichting heeft 2008 afgesloten met een positief jaarresultaat van € 552.212. Stichting In heeft in 1997
een vaste 20-jarige geldlening verstrekt van € 1.175.000 tegen een rente van 6,5% voor 10 jaar vast.
De restant hoofdsom bedraagt per 31 december 2008 € 709.975. Als zekerheid heeft In Stadsherstel
het recht van eerste hypotheek verleend op een aantal panden. Tevens is een rekening-
courantovereenkomst aangegaan met deze stichting met een kredietlimiet van € 272.000. Als
zekerheid hiervoor heeft de stichting een positieve/negatieve hypotheekverklaring afgegeven op
enkele panden.

Stichting In Beheer
De doelstelling van de Stichting In Beheer is het beheer en/of de exploitatie van goederen. Daarbij
verzorgt ze met name het beheer van Verenigingen van eigenaars (VVE). In 2005 hebben In en In
Beheer besloten het organisatorische en administratieve VVE-beheer per 1 april 2006 uit te besteden
aan Pandgarant BV. Dit heeft tot gevolg dat binnen In Beheer geen activiteiten meer plaatsvinden. In
2008 heeft liquiditatie van de stichting plaatsgevonden.
Deelnemingen
NV Wonen boven Winkels Groningen
Op 25 februari 2004 is de NV Wonen boven Winkels Groningen opgericht door de Gemeente
Groningen en Stichting In. Doelstelling is het bevorderen van het wonen in en rond de binnenstad en
het tegengaan van leegstand. Beide aandeelhouders participeren voor 50% in deze vennootschap.
Voor Stichting In betekent dit een aandeel van € 1 miljoen. De directeur Projectontwikkeling van In is
benoemd tot mededirecteur van de NV. De NV is er tot op heden niet in geslaagd om nieuwe panden
te verwerven voor het creëren van woonruimte. Naar aanleiding hiervan is besloten dat de NV actief
wordt zodra de markt zich anders ontwikkelt. Het balanstotaal van de NV bedraagt € 6.013.802, de
omzet € 208.186 en het resultaat na belastingen is € 93.758 negatief.
Overige deelnemingen
In neemt deel in de NV Groninger Monumentenfonds en participeert in het risicodragend vermogen
met een aandelenkapitaal van € 120.000. In neemt ook deel in het risicodragend vermogen van
WoningNet NV met een aandelenkapitaal van € 1.029.
In Holding BV en In Ontwikkeling BV
Als respons op de invoering van de vennootschapsbelastingplicht vanaf 2006 voor commerciële
activiteiten bij wooncorporaties, heeft In eind 2005 twee BV’
s opgericht. Dit zijn In Holding BV en In
Ontwikkeling BV. Alle aandelen hiervan zijn in handen van Stichting In. Voor In Holding is € 22.500 en
voor In Ontwikkeling € 18.000 aan kapitaal gestort. In Ontwikkeling BV participeert voor 50% in Vof In-
Ter Steege, opgericht ten behoeve van de ontwikkeling van woningen aan de Antillenstraat. In
Ontwikkeling BV participeert voor 67% in Vof Tasmantoren voor de realisatie van de Tasmantoren en
voor 33% in Vierwaarde. De Tasmantoren verrijst daar waar het Eemskanaal en het Van
Starkenborghkanaal elkaar ontmoeten.

Bijlagen
• Overzicht bouwprojecten 2008
• Woningtypen en prijsklassen
• In de kern – de strategische visie van In

Bijlage 1
Overzicht bouwprojecten 2008
Nieuwbouw opgeleverd begroot 2008 realisatie 2008
Sociale huur:
Appartementen Prinsenstraat 3 0
Appartementen Orion (Morgensterlocatie Paddepoel 1e fase) 9 0
Appartementen Gezondheidscentrum Lewenborg 21 0
Totaal 33 0
Marktconforme huur:
Appartementen Gezondheidscentrum Lewenborg 36 0
Totaal 56 0
Studentenkamers:
Lissabonstraat 80 0
Prinsenstraat 7 0
Totaal 87 0
Koopwoningen:
Eengezinswoningen Eelderbaan fase 2 27 15
Appartementen Villa Barentz en Villa de Vlamingh Lewenborg 39 0
Woningen Nieuw Indische Buurt 6 0
Eengezinswoningen Grote Beerstraat Paddepoel 0 31
Studentenbuurt samenvoeging 26 32
Totaal 136 116
Parkeerplaatsen:
Lissabonstraat (huur) 25 0
Orion Paddepoel (huur) 21 0
Orion Paddepoel (koop) 23 0
Villa Barentz en Villa de Vlamingh Lewenborg (koop) 39 0
Totaal 108 0
Commerciële en maatschappelijke verhuur:

Munnekeholm kelder 1 1
Orion Paddepoel wijkvoorziening 1 0
Orion Paddepoel huisvesting doven 21 0
Gezondheidscentrum Lewenborg 1 0
Vensterhuis Lewenborg 1 1
Zwemschool Lewenborg 1 1
Totaal 26 3
Totaal 446 119

Eerste paal In voorbereiding realisatie 2008
Sociale huur:
Woningen Bonairestraat fase 1 37 12
Morgensterlocatie 2e fase 17 0
Eengezinswoningen De Wijert (De Zunne) 10 0
Antillenstraat 50 50
konmarlokatie 31 0
helperwestsingel fase 1 15 0
prinsenstraat 3 3
borneoplein 4 0
NIB medan 12 12
NIB palembang 25 0
Totaal 204 77
Marktconforme huur: 0 0
Studentenkamers:
Wielewaalflat 108 0
Prinsenstraat 7 6
Lissabonstraat (onzelfstandige eenheden) 72 0
Lissabonstraat (zelfstandige eenheden) 8 0
Totaal 195 6
Koopwoningen:
Wielewaalflat 36 0
Marquant Paddepoel 0 8
Antillenstraat fase 1 51 51
Konmarlokatie Lewenborg 30 0
Helperwestsingel fase 1 61 0
Morgensterlocatie fase 2 8 0
Bonairestraat fase 1 6 21
Eengezinswoningen De Wijert 16 0
Tasmantoren 94 186
Eengezinswoningen Bandoengstraat en Medanstraat 12 22
Zwembadlokatie (icoon) 38 0
Totaal 352 288
Totaal woningen 751

Taakstelling 2008 400 371
Commerciële en maatschappelijke verhuur:

Gymzaal Morgensterlocatie fase 2 1 0
Bonairestraat fase 1 2 0
Wielewaalflat 1 0
Totaal 4 0

Niveauverbetering begroot 2008 realisatie 2008
Noorderbinnensingel 10 7
Lewenborg laagbouw 110 59
Lewenborg laagbouw 78 78
Lewenborg rolstoelwoningen 12 0
Javalaan 56 61
Studentenbuurt (niet samengevoegd) 30 30
Watermanstraat 112 31
Menadostraat 190 102
Menadostraat 23 0
Van Schendelstraat 0 0
Totaal 621 368
sloop begroot 2008 realisatie 2008

Woningen De Wijert 64 64
Woningen Medanstraat 108 108
Curacaostraat parkeerboxen 26
Vindicatstraat Badhuis 1 1
Totaal 173 199

Bijlage 2
Woningtypen en prijsklassen
Aantal woningen per prijsklasse per wijk

< € 348 € 348 € 499 > € 535 Totaal:
-€ 499 -€ 535
Centrum e.o 107 223 76 37 443

Korrewegwijk 1570 839 58 40 2507
Lewenborg 20 702 123 19 864
Paddepoel 487 893 21 9 1410
Zuid 171 455 9 23 658
Overig 191 221 17 10 439
Totaal: 2546 3333 304 138 6321
Aantal woningen per type per wijk
Eengezins- Portiek- Apparte- Boven- Beneden- Galerij- Totaal:

woning woning ment woning woning woning
Centrum e.o. 45 95 129 73 56 56 454
Korrewegwijk 206 1149 72 490 372 145 2434
Lewenborg 533 251 180 964
Paddepoel 249 440 42 29 30 587 1377
Zuid 28 549 18 13 50 658
Overig 31 69 56 120 81 77 434
Totaal: 1092 2553 299 730 552 1095 6321
Aantal studentenkamers per wijk
Onzelfstandige Zelfstandige Totaal:

kamers kamers
Beijum 42 62 104
Centrum 742 327 1069
Zuid 83 241 324
Schildersbuurt 104 14 118
Selwerd 940 4 944
Zeeheldenbuurt 393 95 488
Overig 86 73 159
Totaal: 2390 816 3206

Bijlage 3
In de kern - de strategische visie van In

Missie: ‘
Werken aan wonen in een vitaal Groningen’
In levert als wooncorporatie woondiensten in de stad en in de regio. We werken, samen met andere
partijen, aan de ontwikkeling van de stad en haar wijken. Als wijkontwikkelaar en wijkbeheerder
dragen we bij aan complete wijken in een vitale stad, waar mensen graag wonen. Daarvoor
ontwikkelen en beheren we vastgoed. Bij al onze activiteiten moet er een optimale mix zijn tussen wat
duurzaam goed is voor de klant en wat duurzaam goed is voor de maatschappij.
Complete wijken
We willen dat in een wijk alles aanwezig is wat het wonen in die wijk prettig maakt: complete wijken.
Het soort bebouwing, de voorzieningen, de sfeer en de sociale samenhang bepalen het specifieke
karakter van een wijk. Dit eigen karakter willen we behouden, niet alle wijken moeten hetzelfde zijn.
Wat een wijk compleet maakt is dus voor iedere wijk anders en dit bepalen we in overleg met
bewoners, collega corporaties, maatschappelijke instellingen en de gemeente. Verschillende
doelgroepen moeten hun plek kunnen krijgen in de wijk, waarbij de problemen en het woongenot
evenwichtiger verdeeld worden over de stad. Om wijken compleet te maken, investeren we in
vastgoed én in sociale maatregelen. We richten ons hierbij eerst op wijken waar we al veel klanten
hebben.
Klant, wijk en stad

De klant, een wijk of de stad hebben niet altijd dezelfde wensen. Wij maken deze spanning zichtbaar
en bespreekbaar. Per situatie zoeken we naar de juiste balans tussen het individuele klantbelang en
het collectieve wijk en/of stadsbelang.
Klant
Waar het gaat om de klant zijn betaalbaarheid, keuzevrijheid en kwaliteit voor ons belangrijke
begrippen. Wij zetten onze middelen in om wonen betaalbaar te maken, bieden daarbij
keuzemogelijkheden en staan voor een goede kwaliteit.
We spelen in op de woonwensen van individuele woonconsumenten. In het bijzonder richten we ons
op mensen met een inkomen tot modaal, op mensen die extra zorg of ondersteuning behoeven en op
studenten. In garandeert daarbij voldoende aanbod voor deze klanten.
De visie van In is dat wonen de persoonlijke ontwikkeling van mensen kan ondersteunen. Waar nodig
geven we hen hulp en begeleiding op weg naar grotere zelfstandigheid en meer sociale binding.
Klanten kunnen, binnen de grenzen van hun eigen mogelijkheden en de spelregels en
leveringsvoorwaarden van In, vormgeven aan hun eigen woon- en leefomgeving.
Daar staat tegenover dat wij van klanten verwachten dat zij hun verantwoordelijkheid nemen voor het
beheer van hun woning en woonomgeving. Klanten van In kiezen zelf waar en hoe ze willen wonen.
In biedt haar klanten verschillende woningtypen, met een verschillend uitrustingsniveau in
verschillende woonmilieus in alle delen van de stad. Het uitrustingsniveau van de woonruimte is in
overeenstemming met de huurprijs; de standaard service van In is voor elke klant gelijk. De klant kiest
of hij van extra woondiensten gebruik wil maken.
We willen mensen de ruimte geven hun eigen woonsituatie mee vorm te geven en nodigen bewoners
en partners uit om hun ideeën aan ons kenbaar te maken. Onze visie is dat wij daarbij uiteindelijk
coproducent willen zijn. De coproducent van de bewoner die zelf naar keuze casco, inbouw,
eigendomsvorm en diverse extra diensten als financiering, zorg en gemaksdiensten combineert. De
coproducent van de stad in het maken van complete wijken.

Bedrijf
Wij zijn een modern bedrijf, we opereren efficiënt, we zijn goed bereikbaar, we geven inzicht in ons
beleid en handelen, we leggen uit wat kan en niet kan en we zijn transparant. We verlenen onze
woondiensten tijdig en correct.
Onze visie is leidend in ons werk. Dit betekent niet teveel richtlijnen en procedures. In wil actief
inspelen op kansen. Om dit te kunnen bereiken, vragen we onze medewerkers om te investeren in
zichzelf en In. We bieden daarvoor mogelijkheden in de vorm van opleiding en ontwikkeling. We
bieden een prettige en interessante werkomgeving en arbeidsvoorwaarden gericht op een goede
balans tussen werk en privé.
Respect, luisteren, doelgericht en betrouwbaar zijn de kernwaarden die medewerkers van In hanteren
in de omgang met klanten, partners en elkaar.
Het voortbestaan van het bedrijf is een randvoorwaarde.
In heeft een vastgoedportefeuille die we inzetten om de bedrijfsdoelen te realiseren. Dat doen we op
de volgende manieren: exploiteren, verbeteren, slopen, nieuw bouwen, verkopen en aankopen. Wij
willen ‘verdienen waar het kan om uit te geven waar het moet’ .

Jaarverslag 2008

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Jaarverslag 2008

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jaarverslag 2008

Jaarverslag In 2008 Pagina 2 van 65

De missie van In: werken aan wonen in een vitaal Groningen.

In 2008 hebben we:

Jaarverslag In 2008 Pagina 3 van 65

Jaarverslag In 2008 Pagina 4 van 65

Jaarverslag In 2008 Pagina 5 van 65

Jaarverslag In 2008 Pagina 6 van 65

Werken aan wonen in de regio

Jaarverslag In 2008 Pagina 7 van 65

Jaarverslag In 2008 Pagina 8 van 65

1000 < € 348

Woningtypen per wijk

Aantal studentenkamers per wijk

Jaarverslag In 2008 Pagina 9 van 65

Kam ervoorraad naar prijsklasse

Aantal w oningen, kam ers en overige verhuureenheden

Jaarverslag In 2008 Pagina 10 van 65

Opgave lokaal, geld centraal

Jaarverslag In 2008 Pagina 11 van 65

Eigen kracht van mensen

Wijkperspectieven en rol bewoners bij investeringen

Jaarverslag In 2008 Pagina 12 van 65

Jaarverslag In 2008 Pagina 13 van 65

De wijk in de toekomst: mooi blijven wonen

Hoe staat de wijk ervoor

Activiteiten 2008: Kwaliteit woningaanbod

Jaarverslag In 2008 Pagina 14 van 65

Activiteiten in 2008: Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen

Aanpak vervuiling Nieuw Indische buurt

Uitgaven in het kader van Leefbaarheid

Jaarverslag In 2008 Pagina 15 van 65

Jaarverslag In 2008 Pagina 16 van 65

Visie Castor- Pollux- en Morgensterflat

Hoe staat de wijk ervoor?

Maatschappelijke ontwikkelingen in Paddepoel-Zuidwest

Jaarverslag In 2008 Pagina 17 van 65

Maatschappelijke ontwikkelingen in de Castor-, Pollux- en Morgensterflat

Activiteiten in 2008: Kwaliteit woningaanbod

Jaarverslag In 2008 Pagina 18 van 65

Projecten Nieuw Lokaal Akkoord

Jaarverslag In 2008 Pagina 19 van 65

Activiteiten voor bewoners Castor- Pollux- en Morgensterflat

Onderzoek zorg-en welzijnsbehoefte bewoners Castor-, Pollux- en Morgensterflat

Jaarverslag In 2008 Pagina 20 van 65

Hoe staat de wijk ervoor?

Activiteiten in 2008: Kwaliteit woningaanbod

Jaarverslag In 2008 Pagina 21 van 65

Activiteiten 2008: Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen

Creatieve middag in flat Mercator

Jaarverslag In 2008 Pagina 22 van 65

Wijkteam Nieuw Lokaal Akkoord

Projecten Nieuw Lokaal Akkoord

Jaarverslag In 2008 Pagina 23 van 65

Jaarverslag In 2008 Pagina 24 van 65

Activiteiten in 2008: Kwaliteit woningaanbod

Jaarverslag In 2008 Pagina 25 van 65

Wijkteam Nieuw Lokaal Akkoord

Activiteiten en projecten Nieuw Lokaal Akkoord

Jaarverslag In 2008 Pagina 26 van 65

Activiteiten in 2008: Kwaliteit woningaanbod

Jaarverslag In 2008 Pagina 27 van 65

Activiteiten in 2008: Veiligheid, leefbaarheid en voorzieningen

Jaarverslag In 2008 Pagina 28 van 65