Professional Documents
Culture Documents
Muhabirin El Kitabı
Muhabirin El Kitabı
Muhabirin El Kitabı
G E N E L M D R L
MUHABRN
E L K T A B I
Muhabirin El Kitab
Yayn Sahibi
Anadolu Ajans adna
Tahsin AKTI
Genel Mdr Yardmcs ve
Ynetim Kurulu Bakan Yardmcs
Ahmet TEK
Genel Mdr Yardmcs
AA Muhabirin El Kitab
Editr
Yayn Kurulu
NSZ ....................................................................................................... 7
SUNU ....................................................................................................... 9
I. BLM
TARHE ................................................................................................ 15
GNMZDE AA ...................................................................................... 17
ULUSLARARASI BRL .......................................................................... 18
KALTE POLTKASI .................................................................................. 19
YNETM EMASI ..................................................................................... 19
BASIN MESLEK LKELER .......................................................................... 20
II. BLM
MUHABR ............................................................................................... 25
HABER ................................................................................................... 26
HABER TOPLAMAK ............................................................................ 26
HABER KAYNAKLARI ......................................................................... 28
PROTOKOL LSTES .......................................................................... 31
YRTME VE YARGIDA NEML KURUMLAR VE GREVLER ...................... 34
YARGIDA BAZI KAVRAMLAR ................................................................ 36
HABER YAZARKEN ................................................................................... 37
RNEKLERLE HABER YAZIMI ...................................................................... 37
SICAK GELMELERDE LK FLA .......................................................... 37
BALIK .......................................................................................... 39
LK PARAGRAF ................................................................................. 41
HABER METN .................................................................................. 41
LK HABERDEN SONRA GELMELERN ZLENMES ................................. 42
TRAFK KAZASI ....................................................................................... 42
POLS-ADLYE .................................................................................. 44
AFET-YANGIN .................................................................................. 47
KLTR SANAT MAGAZN .................................................................. 51
RPORTAJ .............................................................................................. 53
BASIN TOPLANTISI ................................................................................... 56
BUNLARA DKKAT ..................................................................................... 57
DZELTME, DERLEME VE PTAL ................................................................... 62
III. BLM
HABERDE UZMANLIK ALANLARI .......................................................................... 65
PARLAMENTO .......................................................................................... 65
DPLOMAS-DI ...................................................................................... 73
DI YAYINLAR ......................................................................................... 83
EKONOM ............................................................................................... 84
SPOR ..................................................................................................... 97
L BLTEN ............................................................................................ 105
ZEL BLTEN ........................................................................................ 107
IV. BLM
HABERN GRSEL DESTEKLER ................................................................. 113
FOTORAF .................................................................................... 113
GRNT (Tv) ............................................................................... 125
V. BLM
ANADOLU AJANSI TELEFON, E-POSTA VE ADRESLER ..................................... 136
YURT BLGE VE BRO MDRLKLER ...................................................136
YURT DII TEMSLCLKLER ..................................................................... 139
Muhabirin El Kitab / 11
1
.blm
TARHE
GNMZDE AA
ULUSLARARASI BRL
KALTE POLTKASI
YNETM EMASI
BASIN MESLEK LKELER
14 / Anadolu Ajans
1. blm
Tarihe
Anadolu Ajans, hem yurda hem de dnyaya Milli Mcadele'nin
gereklerini anlatmak, aktarmak amacyla Ankarada 6 Nisan 1920de
kuruldu.
stanbul'un 16 Mart 1920'de igali zerine Ankaraya doru yola kan
Yunus Nadi (Abalolu) ile Halide Edip (Advar)in bulunduu iki kafile, 31
Martta Geyve'de bulutu. Akhisar (imdi Pamukova) istasyonunda verilen
mola srasnda bu iki aydn, Ankara'ya gider gitmez bir ajans tekilat
kurulmasn grtler. Yunus Nadi ve Halide Edip, ajansn adn konuurlarken;
Trk, Ankara, Anadolu seenekleri arasndan Anadolu Ajansnda
karar kldlar.
Kafile Ankaraya ulatnda; Yunus Nadi'nin ifadesiyle ''4 veya 5 Nisan
akam'' Mustafa Kemal Paa'nn karargah ''Ziraat Mektebi''nde (imdi
Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl), Anadolu Ajansnn kurulmas
gndeme getirildi ve 6 Nisanda AA kuruldu.
Tarihi Genelge
Muhabirin El Kitab / 15
Anadolu ve Rumeli Mdafaai Hukuk Dernei
Temsilciler Kurulu adna
MUSTAFA KEMAL
lk Yayn
16 / Anadolu Ajans
1. blm
arz ve aklamaya yer yoktur. Bu amala oralarda dahi zel rgtler
meydana getirerek her gn vereceimiz bilgilerin telgrafhane kaplarnda
siyah levhalar zerine yazlmas ve yeterli ara olan yerlerde baslmas,
yaymlanmas ve datlmas, nahiyelere ve hatta kylere kadar gnderilmesi
hususlarnn yerine getirilmesini, hepinizin vatan ve millet sevgisinden
ve yardmlarndan rica ederiz. Bu balangtan sonra, bugnk son bilgiler
aadadr...
irketleme
Gnmzde AA
Anadolu Ajans, doru, hzl ve
tarafsz habercilik ilkesini, ilk gnk
heyecanla srdrrken, teknolojik
gelimeleri de yakndan izlemektedir.
Byk Millet Meclisi almadan
almalarna balamasyla gen Trk
devletinin ilk ulusal kurumu olma
zelliini tayan Anadolu Ajans, igal
altndaki bir lkede, ulusal kurtulu
mcadelesine omuz vererek, basit bir
apirograf makinesiyle balatt
yaynn, bugn ayn heyecanla en ileri
bilgisayar teknolojisiyle srdrmektedir.
Teleks kullanmaya 1940'l yllarda balayan, 1960'l ve 1970'li yllarda
haber an giderek genileten Anadolu Ajans, 1986 ylnda bilgisayar
ana ilk adm att. Gnmzde AA'nn tm yurt ve yurt d temsilciliklerini
kapsayan bilgisayar a, en yeni teknolojiyle hizmet sunmaktadr.
Habercilikte son yllarda kaydedilen byk gelimeleri gz nnde
bulunduran Anadolu Ajans, 30 yl akn sreyle hizmet verdii Shhiye
Hanmeli Sokak'taki binasndan, 1998 ylnn ubat aynda Tandoan'daki
yeni hizmet binasna tand.
Anadolu Ajans, veri yayncl ad verilen VBI sistemini de 1997de
devreye sokan Ajans, 2004 ylndan bu yana tamamen yerli olarak gelitirilen
Muhabirin El Kitab / 17
yeni yazlmn ve uydu teknolojisini kullanyor. Yurt ii ve yurt dnda
ulamad nokta kalmayan AAnn dorudan uydu hatt, hizmet sunumundaki
teknik altyapsn daha hzl ve daha kaliteli hale getirdi.
Yazl ve grsel basnn yan sra gelien iletiim teknolojisini dikkate
alan AA, GSM irketleri, internet kurulular, reklam ajanslar ve borsa
irketlerine de hizmet vermeye balad.
Anadolu Ajans, yurtta ve yurt dnda grev yapan bini akn muhabiri
ile genel blten ve il blteni olarak gnlk bin beyz akn haber
yaymlamaktadr.
Fotoraf hizmetinde dnya apnda en ileri teknolojiyi kullanan drt
byk ajanstan biri olan AA, bilgisayar sistemi ve uydu hattyla her gn
yzlerce kaliteli fotoraf abonelerine ulatrmaktadr, ayn zamanda fotoraf
arivi de abonelerin kullanmna aktr.
Televizyonlar iin hizmet veren grntl haberlerle AA logosunu
Tvlerde daha sk grme imkan buluyoruz. nternet zerinden, uydu
teknolojisi ve canl yayn arac ile abonelere hizmet verilmektedir.
Uluslararas birlii
AP, Reuters, AFP, DPA gibi uluslararas ajanslarn yan sra yaklak
100 lkenin ulusal haber ajansyla ibirlii yapan Anadolu Ajansna, bu
kaynaklardan her gn binlerce haber akmaktadr. Bu haberleri medyann
hizmetine sunan Anadolu Ajans, sz konusu yabanc ajanslara da Trkiye'deki
gelimeleri aktarmaktadr.
Anadolu Ajans ayrca Avrupa Ajanslar Birliinin yelerinden biridir.
Akdeniz'i evreleyen lkeler haber ajanslarnn Akdeniz Haber Ajanslar
Birlii ats altnda birlemesine de nclk eden Anadolu Ajans, daha
sonra gen, karde Trk cumhuriyetlerinin haber ajanslaryla ibirlii
yaparak, Trkiye'nin sesini Orta Asya'ya ulatrmak ve bu lkelerdeki
gelimeleri, Bat medyasna tamak amacyla Trke Konuan lkeler
Haber Ajanslar Birliinin kurulmasn salamtr.
Balkan Haber Ajanslar Birlii, Ekonomik birlii rgt yesi lkeler
Haber Ajanslar Birlii ve Karadeniz lkeleri Haber Ajanslar Birliinin
kurucular arasnda olan AA, Asya-Pasifik Haber Ajanslar Birlii'nin de
yesidir.
Anadolu Ajans, bir ilki gerekletirerek Dnya Haber Ajanslar
Zirvesine ev sahiplii de yapt. 15-17 Nisan 2003te stanbulda toplanan
58 haber ajansndan 113 delegenin katld bu ilk zirvenin Sonu
Bildirgesinde, haber ajanslarnn doru, yansz, yorumsuz haber akn
salamalarnn nndeki tm yasal, teknik ve psikolojik engellerin
kaldrlmas istendi.
Anadolu Ajans, hem Anadolu insanna hem de dnyaya Milli
Mcadele'nin gereklerini anlatmak, aktarmak amacyla 6 Nisan 1920de
ate altnda balad haber yolculuunu, objektif ve hzl habercilik
anlayyla Trkiye Cumhuriyeti var olduka sonsuza dek srdrecektir.
18 / Anadolu Ajans
1. blm
Kalite Politikas
Anadolu Ajans,
2002 ylnda Trk
Standardlar KALTE POLTKAMIZ,
Enstitsnden ISO 9001 ANADOLU AJANSINDA ALIMAKTAN
2000 Kalite Belgesi ald. MUTLULUK DUYAN, KONUSUNDA BLGL
TSEden kalite belgesi PERSONELLE HER TRL HABERCLK
alan ilk iletiim kuruluu HZMETN, DORU, TARAFSIZ VE HIZLI
BMDE ABONELERE SUNMAK; ALIMALARIN,
olan AAnn kamuoyuna
GNMZN HIZLA DEEN ARTLARINA VE
ve abonelerine olan
GELEN TEKNOLOJYE PARALEL OLARAK,
sorumluluu bylelikle KALTE YNETM SSTEMNE UYGUN, VERML
daha da artt. AA VE ETKN YRTLMESN SALAMAK; HZMET
alanlar, bu sorumluluk ALANLARIN VE ALIANLARIN MEMNUNYETN
bilinciyle en kaliteli ARTIRMAK; SREKL YLETRMEY
hizmeti, en iyi ekilde GEREKLETRMEKTR.
sunmak iin tm abasn
gstermektedir.
Ynetim emas
YNETM KURULU
Muhabirin El Kitab / 19
Basn Meslek lkeleri
Anadolu Ajans muhabirleri, "Basn Meslek lkeleri"nin gazetecilik
yaamlarnn ayrlmaz bir paras olduu bilinciyle hareket ederler. AA'da
yeni almaya balayan muhabirler de bu ilkelerin, mesleklerine, haberlerine
ve kendilerine olan saygy artracan gz nnde bulundurmaldrlar.
Anadolu Ajansnn da Yksek Kurul yesi olduu Basn Konseyince
ilan edilen "Basn Meslek lkeleri" yle:
20 / Anadolu Ajans
1. blm
10- Yasalarn su sayd eylemler, gerek olduuna inandrc makul
nedenler bulunmadka kimseye atfedilemez.
11- Gazeteci, kaynaklarnn gizliliini korur. Kaynan kamuoyunu kiisel,
siyasal ekonomik vb. nedenlerle yanltmay amalad haller bunun
dndadr.
12- Gazeteci grevini, tad sfatn saygnlna glge drebilecek
yntem ve tutumlarla yapmaktan saknr.
13- iddet ve zorbal zendirici, insani deerleri incitici yayn yapmaktan
kanlr.
14- lan ve reklam niteliindeki yaynlarn bu nitelikleri, tereddde yer
brakmayacak ekilde belirtilir.
15- Yayn tarihi iin konulan zaman kaydna sayg gsterilir.
16- Basn organlar, yanl yaynlardan kaynaklanan cevap ve tekzip
hakkna sayg duyarlar.
Muhabirin El Kitab / 21
2 .blm
MUHABR
HABER
HABER TOPLAMAK
HABER KAYNAKLARI
PROTOKOL LSTES
YRTME VE YARGIDA NEML KURUMLAR VE GREVLER
YARGIDA BAZI KAVRAMLAR
HABER YAZARKEN
RNEKLERLE HABER YAZIMI
SICAK GELMELERDE LK FLA
BALIK
LK PARAGRAF
HABER METN
LK HABERDEN SONRA GELMELERN ZLENMES
TRAFK KAZASI
POLS-ADLYE
AFET-YANGIN
KLTR SANAT MAGAZN
RPORTAJ
BASIN TOPLANTISI
BUNLARA DKKAT
DZELTME, DERLEME VE PTAL
24 / Anadolu Ajans
2. blm
Muhabir
Muhabir haber iin gereken unsurlar toplayan, gerektiinde fotoraf ve
grnt eken, bunlar uygun formlara getirip ileten kiidir.
Muhabirin El Kitab / 25
Haber
Haber duyarll ya da habere duyarllk... Birbirine kout bu iki
kavram, gazeteciliin zelliklerinin banda gelir. Biz muhabirler, aslnda
neyin peinde olduumuzu ok iyi biliyoruz: Haber. Peki, bu srekli
peinde kotuumuz, kovaladmz ey ne?
Haber, ncelikle yeni ortaya kan bir olayn, gelimenin, uzman
ellerden kamuoyuna yanstlmasdr. Haberin bu zellii sregelen bir olayn,
olgunun ortaya kan yeni bir unsuru da olabilir.
Kamuoyuna doru ve gerek biimde yanstlmas gereken haber,
toplumsal bir ileve sahiptir. Bu zelliinden tr haberin doru, gerek
bilgiye dayanmas ve objektif bir bak asyla yazlmas nemlidir.
Biz muhabirler, bunlar kavrayarak yazdmz haberin, geneli
ilgilendirmesini ya da geneli ilgilendirecek bir zel durumun ne karlmasn,
toplumda merak uyandrmasn da gz nnde bulundururuz. En nemlisi,
yazacamz haberin, gnn tarihinde iz brakacak, zel bir bilgi ierdiini
de unutmamalyz.
Anadolu Ajansnn birinci elden habere ulaan elemanlar olan sizler,
toplumu (bulunduunuz yreyi) ilgilendirecek, merak uyandracak, doru
ve gerek bilgiye dayanan, tarafsz bak asyla yazdnz haberleri, hzla
haber merkezimize ulatrabilmelisiniz.
Haber, ncelikle anlalr olmaldr. Haber metni, ilk paragraftan
itibaren okuyan etkilemeli ve bu ilk paragraf haberin ieriini yanstmaldr.
Bunun salanabilmesinin tek yolu da haberlerde artk son derece iyi
bilinmesi gereken 5 N, 1 K: Ne, Nerede, Ne Zaman, Neden,
Nasl, Kim kuralna uymaktan geer.
Bu kurala uyulan haberlerin, temel unsurlar gzetilerek, mmkn
olduunca ksa ve z yazlmas gerektii de gz nnde bulundurulmaldr.
Haberlere ok uzun balklar atlmamal, ancak baln haberin okunmasn
salamasna ve ieriini yanstmasna dikkat edilmelidir.
kinci paragrafa zne ile balandnda haberin daha kolay yazld
grlecektir. Habere zamanla girilmemeli ve paragraflarn da tarihle
balamamasna zen gsterilmelidir.
Haberin dili de anlalrlk bakmndan byk nem tamaktadr. Bu
yzden Trkenin doru kullanlmas, Trkenin kurallarna uyulmas,
haberin anlalrlna katk salayacaktr. (Baknz: Trk Dil Kurumunun
Gncel Trke Szlk ve Yazm Klavuzu.)
Ksaltmalarn, haberde ilk getii yerde bir kez ak yazlmas da
nemlidir. (Baknz TDK Yazm Klavuzu Kurallar blm.)
HABER TOPLAMAK
26 / Anadolu Ajans
2. blm
Sz gelimi "bir kyde oban altrmak iin snav yaplaca" ynnde,
blgesinden merkeze geilen be alt satrlk, yalnzca o yreyi ilgilendiren
bir haber; "snavda neler sorulaca, ne gibi nitelikler arand, ka bavuru
yapld, ne kadar cret denecei" gibi esprili unsurlar eklendikten sonra
yayna verilince "oban Seme Snav" bal altnda, bir hafta boyunca
gndemde kalabilmitir.
evrenizdeki tarm, eitim, erozyon, evre kirlilii, tarihi, arkeolojik
kaz, hayvan trleri vb. herhangi bir konudaki bilimsel aratrma; balatlmas,
aamalar ve sonular bakmndan haber konusu yaplabilir. ok sayda
uygarln izlerini tayan Trkiye'de yerel muhabirlik yapmak, bambaka
bir ayrcalktr aslnda. Blgenizdeki kazlar, arkeolojik almalar, her zaman
haber kaynanzdr. "Zeugma ve Hasankeyf" rneklerinin hem Trk hem
de dnya kamuoyunu ne denli ilgilendirdii gzlerden uzak tutulmamaldr.
Gazeteci neyi, nerede, ne zaman ve nasl bulabileceini bilmeli; bilgiyi
alabilecei kayna, eldeki verileri en iyi ekilde deerlendirebilmelidir.
Gazeteci iyi bir gzlemci olmaldr. evresindeki olaylar ve yaanan
gelimeleri yakndan izlemesi gerekir. Btn bunlar zor ama zevkli bir
uratr. Bazen yaanan gelime ya da olay, yerinde izlenerek ayrntlara
ulalabilir. Haber olabilecek olay ve gelimeler, bir bakas, yani haber
kayna tarafndan ulatrlr.
Haber kayna bir kii olabilecei gibi bir gelime, duyum, aratrma,
belge, syleideki ayrnt, bir haber ya da ilan olabilir. Gazeteci, bunlarn
ayrntlarna inerek, haberi gelitirmek zorundadr. Ayrca, blgede
dzenlenecek bir toplant, festival ya da baka etkinlikler, program belli
olmas durumunda, on be yirmi gn nceden duyuru niteliinde bir haber
yaplabilir. Ancak bu haberin birka gn ncesinde yinelenmesi, bir gn
nce de gndem maddesi olarak merkeze geilmesi gerekir. Bu tr
duyurusu verilen haberlerin aamalar da aksatlmadan izlenmelidir.
Grev yaplan yerde ya da evrede duyulan olaylar ve gelimeler,
aratrlmas gereken konulardr.
- Can kaybna yol aan ya da byk hasara neden olan doal afetler.
- lml ya da ok sayda yaralnn bulunduu; ilgin ya da kamuoyunda
tannan birinin iinde bulunduu trafik ve benzeri kazalar.
- lmle sonulansn ya da sonulanmasn uak, tren ve denizdeki
kazalar ve bunlara ynelik karma giriimleri ya da benzeri gelimeler.
- Byk miktarl kaaklk veya benzeri olaylar.
- renci olaylar, spor karlamalar ve sonrasndaki panik ve benzeri
gelimeler, airet kavgalar, kan davas, toplu snr geme giriimleri,
silahl atmalar.
- Terr olaylar.
- Orman yangnlar, byk yangnlar.
- Cinayetler.
- Toplumsal gvenlie ynelik olaylar ve ilgin ayrntlar.
Muhabirin El Kitab / 27
- Gsteri ve benzeri toplumsal olaylar.
- Ulusal ve uluslararas kamuoyunu ilgilendiren olaylar ve benzerleri.
- Toplum saln tehdit eden olaylar.
- Doal gzelliklere ve deerlere zarar veren olumsuzluklar nlemeye,
evre deerlerini korumaya ynelik almalar.
HABER KAYNAKLARI
- Cumhurbakanl,
- Parlamento,
- Babakanlk ve bakanlklar,
- Siyasal partiler ve sendikalar,
- Polis ve jandarma rgt,
- Silahl Kuvvetler,
- ktisat, ticaret ve sanayi odalar,
- Sanat ve elence yerleri,
- Eitim kurumlar,
- zel sektr.
28 / Anadolu Ajans
2. blm
Valilik ve Kaymakamlk
Belediye
Salk Mdrl
Hastaneler
Muhabirin El Kitab / 29
Defterdarlk
Meteoroloji
Tarm Mdrl
Milli Eitim
Gmrk
30 / Anadolu Ajans
2. blm
Protokol Listesi
Bakent iin
Cumhurbakan
TBMM Bakan
Babakan
Genelkurmay Bakan
Anamuhalefet Partisi Genel Bakan
Eski cumhurbakanlar
Anayasa Mahkemesi Bakan
Yargtay Birinci Bakan
Dantay Bakan
Bakanlar Kurulu yeleri
Kuvvet komutanlar
Orgeneraller ve oramiraller
YK Bakan
TBMM bakanvekilleri
TBMMde grubu bulunan siyasi partilerin genel bakanlar
TBMM katip yeleri ve idari amirler
TBMM'de temsil edilen siyasi partilerin genel bakanlar
TBMM'deki siyasi partilerin grup bakanlar ve bakan vekilleri
TBMM'de grubu bulunan siyasi partilerin genel bakan yardmclar
TBMM'de grubu bulunan siyasi partilerin genel sekreterleri
TBMM yeleri
Saytay Bakan
Yargtay Cumhuriyet Basavcs
Dantay Basavcs
Anayasa Mahkemesi Bakan Vekili
Uyumazlk Mahkemesi Bakan
Anayasa Mahkemesi yeleri
Yargtay Birinci Bakan vekilleri
Dantay Bakan vekilleri
Hakimler ve Savclar Yksek Kurulu Bakan Vekili
Yargtay Cumhuriyet Basavc Vekili
Yksek Seim Kurulu Bakan
Yksek Hakem Kurulu Bakan
Cumhurbakan Genel Sekreteri
Babakanlk Mstear
Devlet Denetleme Kurulu Bakan
Ankara Valisi
Yksekretim Kurulu yeleri
Muhabirin El Kitab / 31
Ankara'daki niversitelerin rektrleri
Ankara Garnizon Komutan
Ankara Belediye Bakan
Korgeneraller ve koramiraller
Bakanlk mstearlar
Babakanla ve bakanlklara bal mstearlar
Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurulu Bakan
Radyo Televizyon Yksek Kurulu Bakan
Trkiye Bilimler Akademisi Bakan
Merkez Bankas Bakan
Rekabet Kurulu Bakan
Babakanlk zelletirme daresi Bakan
Sermaye Piyasas Kurulu Bakan
TBMM Genel Sekreteri
Diyanet leri Bakan
Cumhurbakanl Genel Sekreter Yardmclar
Yksek Denetleme Kurulu Bakan
Tmgeneraller ve tmamiraller
Babakanlk ve babakan mstear yardmclar
Yargtay daire bakanlar ve yeler
Dantay daire bakanlar ve yeler
Saytay daire bakanlar ve yeler
Devlet Personel Bakan
Trkiye Atom Enerjisi Kurumu Bakan
TBTAK Bakan
Ankara'daki niversitelerin rektr yardmclar
Yksek Seim Kurulu yeleri
Merkezde grevli Trk bykelileri
Merkezde grevli valiler
Devlet Denetleme Kurulu yeleri
Tugeneraller ve tuamiraller
Yksek Denetleme Kurulu yeleri
YK Genel Sekreteri
Trkiye statistik Kurum Bakan
Basn Yayn ve Enformasyon Genel Mdr
Anadolu Ajans Genel Mdr
TRT Genel Mdr
Devlet Meteoroloji leri Genel Mdr
Vakflar Genel Mdr
Tapu ve Kadastro Genel Mdr
Trkiye Orta Dou Amme daresi Enstits Genel Mdr
Babakanlk ve bakanlklar genel mdrleri
Ankara'daki fakltelerin dekanlar ve yardmclar
Ankara'daki kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular bakanlar
Sivil ve askeri dernek kurulu bakanlar.
32 / Anadolu Ajans
2. blm
l ve leler in
Vali
TBMM yeleri
l ya da ilenin en byk komutan, general ve amiraller, garnizon
komutan
Belediye bakan, bykehirlerin genel trenleri dnda zellikle
ilelerde yaplan trenlerde, bykehir belediye bakanndan sonra
ile belediye bakan
Cumhuriyet Basavcs, Adli Yarg Adalet Komisyonu Bakan, Devlet
Gvenlik Mahkemesi Bakan, Blge dare Mahkemesi Bakan
niversite Rektrleri, Baro Bakan
Rektr yardmclar, faklte dekanlar, enstit ve yksekokul mdrleri
Genel ve katma bteli kurulularn genel mdrleri
Garnizon komutannca tespit edilecek silahl kuvvetler mensuplar
Vali yardmclar, il emniyet mdrleri, bykehir belediye snrlar
iindeki ile kaymakamlar ile ile belediye bakanlar
Hakimler, savc yardmclar, noter odas bakan ile iktidar partisi,
anamuhalefet partisi ve TBMM'de grubu bulunan dier partilerin
(alfabetik sraya gre) il bakanlar
Dekan yardmclar, enstit ve yksekokul mdr yardmclar ile
niversitelerce belirlenecek dier retim yeleri
Bakanlk mfettileri, hesap uzmanlar, Saytay denetileri
Bakanlar Kurulu kararndaki imza srasna gre bakanlklarn il
tekilatndaki amir, bakan ve mdrleri, il milli eitim mdrlne
belirlenecek orta retim ve temel eitim okul mdrleri ile retmenler
Genel mdrlk ve blge mfettileri
Resmi bankalarn mdrleri, KT ve TRT st yneticileri
TBMM'de grubu bulunmayan siyasi partilerin il bakanlar (alfabetik
sraya gre)
l genel meclisi ve belediye meclis yeleri
O yerdeki mesleki kurulular ve en fazla yeye sahip basn kuruluunun
temsilcileri
zel banka mdrleri
Kamu yararna alan dernek bakanlar
Muhabirin El Kitab / 33
YRTME VE YARGIDA NEML KURUMLAR VE GREVLER
Yargtay : Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun baka adli bir yarg mercine
brakmad karar ve hkmlerin temyiz incelemesini yapar. Kanunla
gsterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
Dantay : dari mahkemelerce verilen ve kanunun baka bir idari yarg merciine
brakmad karar ve hkmlerin son inceleme mercidir. lk derece olarak
Bakanlar Kurulu karar, tzk, ynetmelik, baz genelgelerin iptali istemiyle
alan davalara ilk derece olarak bakar.
Askeri Yargtay : Askeri mahkemelerce verilen karar ve hkmlerin son inceleme yeridir.
34 / Anadolu Ajans
2. blm
Hakimler ve Savclar : Adalet Bakan'nn bakanlnda 7 asl yeden oluur. Adli ve idari yarg
Yksek Kurulu hakim ve savclarn meslee kabul etme, atama ve nakletme, geici
yetki verme, ykselme ve birinci snfa ayrma, kadro datma ve meslekte
kalmalar uygun grlmeyenler hakknda karar verme, disiplin cezas
verme, grevden uzaklatrma ilemlerini yapar, ayrca Yargtay ve Dantay'a
ye de seer. Verdii kararlar kesindir.
Saytay : Merkezi ynetim btesi kapsamndaki kamu idareleri ile sosyal gvenlik
kurumlarnn btn gelir ve giderleriyle mallarn TBMM adna denetler.
Mahalli idarelerin hesap ve ilemlerinin denetimi ve kesin hkme
balanmas da Saytay tarafndan yaplr.
Yargtay Cumhuriyet : Siyasi partiler hakknda kapatma davas ama yetkisi vardr. Ayrca Yce
Basavcs Divan'da iddia makamnda yer alr.
Dantay : dari ilemlere kar alan davalarda ''dnce'' bildirir. Ayrca, kesinlemi
Basavcs kararlarda aka yasa hkmlerine aykrlk varsa ilgili daireye ''kanun
yararna'' bozma istemiyle bavuru hakkna sahiptir. Basavc, adna bu
grevleri Dantay savclar yerine getirir.
Yksekretim : Yksekretim kurumlarnn retimini planlamak, dzenlemek, ynetmek,
Kurulu denetlemek, yksekretim kurumlarndaki eitim, retim ve bilimsel
aratrma faaliyetlerini ynlendirmek, bu kurumlarn kanunda belirtilen
ama ve ilkeler dorultusunda kurulmasn, gelitirilmesini ve niversitelere
tahsis edilen kaynaklarn etkili bir biimde kullanlmasn salamak ve
retim elemanlarnn yetitirilmesi iin planlama yapmakla grevlidir.
Muhabirin El Kitab / 35
YARGIDA BAZI KAVRAMLAR
Temyiz : Adli ve idari yarg mahkemelerince verilen kararlarn, son inceleme merci
olan Yargtay veya Dantay'a gtrlmesidir.
Bozma : Adli ve idari yarg mahkemelerince verilen kararlarn, Yargtay veya Dantay
tarafndan usulden veya esastan yeniden incelenmesi istemidir.
Yrtmenin : Dava konusu ilem veya mevzuatn iptali istemiyle alan davalarda, dava
(yrrln) esastan sonulanncaya kadar aka hukuka aykrlk varsa, telafisi g
durdurulmas durumlarn ortaya kmasn nlemek iin verilen bir ara karardr. Dava
esastan sonulandnda bu karar da ortadan kalkar.
Grevsizlik karar : Adli veya idari yarg tarafndan yrtlen bir soruturma veya alan bir
davada, ilgili mercinin soruturma veya ileme bakmakla grevli olmadna
karar verip, grevli mahkemeye gndermesidir.
Yetkisizlik karar : Adli veya idari yarg tarafndan yrtlen bir soruturma veya alan
davada, ilgili mercinin soruturmaya veya ileme bakma yetkisinin
bulunmamasdr.
36 / Anadolu Ajans
2. blm
Haber Yazarken
HABER N TEMEL KURALLAR
Afet, uak kazas, ok lml trafik kazalar, tannm bir kiinin lm,
terr saldrlar, lke gndemini ilgilendiren nemli konular, ncelikle
abonelere fla ve/veya AA haber sisteminde 1. kategoride ksaca duyurulur.
Byle bir durumda verilecek ilk fla haber, tek satr, bir ya da iki ksa
cmleyi gemeyecek byklkte olmal ve eldeki bilgi nda olayn zn
ksaca yanstmaldr.
rnek
Trabzon'un Maka ilesi yaknlarnda bir uak dt.
- tarih -
(AA)
Bu ksa fla haberin ardndan, gelen bilgi nda ksa ksa ve ard
ardna haberler srdrlebilir.
Muhabirin El Kitab / 37
Bazen her yeni bilgi fla haberi zellii tayabilir, bir olaydan yalnzca
bir kez fla verilir diye bir snrlama getirilemez. Pe pee birka fla haber
verilebilecek olaylar ya da konular geliebilir.
Bu uak kazas olaynda, ilk fla haberin ardndan gelen bilgiyle aadaki
ilk haber hazrlanabilir.
rnek
-TRABZON'DA YOLCU UAI DT
rnek
-TRABZON'DA YOLCU UAI DT
-UAK K PARAYA AYRILDI, BLGEDEK
YOUN SS ARAMA ALIMALARINI ETKLYOR
(FOTORAFLI)
TRABZON (A.A) - tarih - Trabzon Valisi Aslan Yldrm, ilk belirlemelere gre
Ukrayna uandan kurtulan olmadn bildirdi.
38 / Anadolu Ajans
2. blm
Vali Yldrm, AA muhabirine yapt aklamada, Krgzistan'n Bikek kentinden
havalanarak spanya'nn Zaragoza kentine giden, spanyol Bar Gc askerlerini
tayan Ukrayna'ya ait uan saat 04.15'te Trabzon Havaalan radar tarafndan
tespit edildiini belirtti.
Uan pilotunun yakt ikmali yapaca konusunda Trabzon Havaalan yetkililerine
bilgi verdiini anlatan Vali Yldrm, "uak yakt ikmali iin kule ile irtibata geti. ni
iin iki kere alald, ancak inemedi. Daha sonra uakla irtibat kesildi'' dedi.
Uakla irtibat kesilmesi zerine gerekli almalarn balatldn belirten
Yldrm, Esirolu beldesinden, uan dtnn grld ihbarnda bulunulduunu
syledi. Yldrm, bunun zerine almalarn bu blgede younlatrldn ve uan
dtnn belirlendiini anlatt.
Yldrm, uan d nedeninin tespiti iin karakutunun bulunmas gerektiine
iaret ederek, karakutu konusunda almalar yapmak zere Sivil Havaclk Genel
Mdrlnden eleman gnderildiini bildirdi. Yldrm, uan d nedeniyle ilgili
en salkl bilginin, karakutunun deifresinden sonra verilebileceini syledi.
Vali Yldrm, uak, spanyol Bar Gc askerlerini tad iin ilgili devletin
askeri makamlarnn Trk askeri makamlaryla irtibata geerek Trabzon'a
gelebileceklerini de kaydetti.
te yandan, uak ile kule arasndaki telsiz grmelerinin incelenmek zere
muhafaza altna alnd bildirildi.
(PA-RAF-LAR)
BALIK
Muhabirin El Kitab / 39
ok 35-40 karakter olabilir. Bu ksa st bal retmekte zorlanyorsanz
ve haberiniz gecikecekse bekletmeksizin iletebilirsiniz. st balktan sonra
kullanlacak balk, haberin giri blmnden kopyalanarak atlmamaldr.
st balktan sonraki balklarn da ksa ve z olmasna dikkat edilmelidir.
Baln ayn zamanda haberin vitrini olduu, bir baka deyile ''haberin
albenisini balklarn oluturduu'' da unutulmamaldr. Balklar ne kadar
ilgi ekici olursa haberin kullanlma ans artar. Ancak bunu yaparken
sansasyondan, abartl ifadelerden ve yorumdan kanmak gerekir.
Balkta yorumdan kanlmal, ara balklarn da birer balk olduu
unutulmamaldr..
Haber balnda;
rnek
-STANBUL'DA ZNSZ GSTER
-6 K YARALANDI
-30 RENC GZALTINA ALINDI
rnek
-MADALYASINI SAKATLADII RAKBNE VERD
-BEYEHRL LSE RENCS GRE, SAKATLADII
RAKBNN SAF DII KALMASINA ZLEREK, KAZANDII
MADALYAYI KENDSNE ARMAAN ETT
rnek
-DONMU GLDE KAYAK
-YZNC YIL NVERSTES KAYAK TAKIMI, AIRI SOUK
YZNDEN DONAN EREK GL'NDE ANTRENMAN YAPIYOR
40 / Anadolu Ajans
2. blm
Balktan hemen sonra haberin fotoraf, grnt veya grafii varsa bu
belirtilmelidir
rnek
-STANBUL'DA ZNSZ GSTER
-6 K YARALANDI
-30 RENC GZALTINA ALINDI
(FOTORAFLI-GRNTL)
LK PARAGRAF
Haberin ilk paragraf, yani giri blm, bir zet eklinde yazlmaldr.
Girite gereksiz tanm, szck ve cmlelere yer vermemeye ve tekrarlardan
kanmaya zen gsterilmelidir. Yaln bir dille herkesin anlayabilecei ekilde
kaleme alnmaldr.
rnek
"stanbul'daki izinsiz gsteride 6 kii yaraland, polise direnen 30 kii gzaltna
alnd."
rnek
BEYEHR (A.A) - tarih - Konya'da lise rencisi grei, il birinciliinde
kazand nclk madalyasn, sakatlayarak karlamada saf d brakt rakibine
armaan etti.
rnek
VAN (A.A) - tarih - niversiteler Aras Kayak ampiyonas'na hazrlanan Van
Yznc Yl niversitesi (YY) kayak takm, ar souk yznden tamamen donan
Erek Gl'nde antrenman yapyor.
HABER METN
Muhabirin El Kitab / 41
Gvenlik gleri, otuz kiiyi "Toplant ve Gsteri Yryleri Yasas'na aykr
davranmak ve polise direnmek"ten gzaltna ald.
(PA-RAF-LAR)
TRAFK KAZASI
rnek
-TRAFK KAZASI: 2 L, 5 YARALI
42 / Anadolu Ajans
2. blm
Edinilen bilgiye gre, Diyarbakr-anlurfa kara yolunun 40. kilometresinde,
Haluk Dalkl'n kulland 91 YY 555 plakal otomobil takla att.
Kazada, src Haluk Dalkl (43) ile Sfeyla Dalkl (34) olay yerinde ld;
yaralanan Sleyman, Ahmet, Fatma, Emine ile Yasin Erturul, Dicle niversitesi Tp
Fakltesi Hastanesinde tedavi altna alnd.
(PA-RAF-LAR)
Muhabirin El Kitab / 43
Trafik kazas haberi ile tren kazas ya da krsal kesimde "tarlada traktr
devrilmesi" gibi kazalar, birbirine kartrlmamaldr. Tren kazas, bir trenin
raydan kmas veya baka trenle arpmas sonucu olan kazalardr.
Bir trenin hemzemin geitte bir araca arpmas ise "Hemzemin Geitte
Kaza" balyla verilmelidir.
Ayrca, trafik kazasna karan tatlar araba deil, ara olarak ifade
edilmelidir.
POLS-ADLYE
rnek
-BURSA'DA ERON OPERASYONU
-BR KAMYONDA 8 KLOGRAM ERON ELE GERLD
-4 K TUTUKLANDI
BURSA (A.A) - tarih - Van'dan zmir'e ev eyas tayan kamyonda 8 kilo 280
gram eroin ele geirildi. Olayla ilgili drt kii tutukland.
Bursa Emniyet Mdrlnden yaplan aklamaya gre, bir ihbar deerlendiren
Narkotik ubesi ekipleri, Van Emniyet Mdrl ekiplerinin de katklaryla Keskin
Kurt ynetimindeki 65 EE 034 plakal kamyonu, Ankara-Bursa kara yolundaki bir
akaryakt istasyonunda durdurdu. Arataki aramada, ev eyas arasna gizlenmi
8 kilo 280 gram eroin ele geirildi.
Src Keskin Kurt'un ifadesi dorultusunda Adnan Kurt, Murat Kurt ve Cengiz
gzaltna alnd.
Bu kiiler, mahkemece ''uyuturucu madde satmak'' sulamasyla tutukland.
(PA-RAF-LAR)
rnek
- ADANA'DA CNAYET
(FOTORAFLI)
44 / Anadolu Ajans
2. blm
rnek
- ANNENN CNAYET DAVASI
- K OCUUNU LDRD DDASIYLA HAKKINDA
K KEZ MEBBET HAPS STEMYLE DAVA AILAN
SAME UUR'UN YARGILANMASINA BALANDI
Muhabirin El Kitab / 45
18 yandan kklerin adlar yalnzca gzaltna almada deil tutuklama
dahil, kesinlikle sakl kalmal ve kapal olarak verilmelidir. M.A. gibi.
Gzlem altna alnd deil "gzaltna alnd cmlesi tercih edilmeli.
Alc kl, mteri kl. Alc klna giren polis ya da Mteri klna
giren jandarma gibi tanmlamalar; belirli bir alc kl! ya da mteri
kl! sz konusu olamayacandan yanltr. Bunun yerine; Alc gibi
davranan ... diye yazmak yeterlidir.
Haklarnda dzenlenen evraklarla. Sanklar, haklarnda dzenlenen
evraklarla adliyeye gnderildiler. yerine; Sanklar, adliyeye gnderildiler
yeterli olacaktr. stelik evrak oul bir szck olduundan, lar eki de
fazladr. "Evrak" sz yerine "belge" sz kullanlrsa oul eki kullanlsa
da (belgeler) yanllk yaplmam olur.
Sank yakalanr ya da ele geirilir. Bak, bomba, alnan eya, eroin
yakaland deil, ele geirildi diye yazlmaldr.
zellikle terr rgtlerine ynelik operasyonlarla ilgili haberlerde, st
balkta "Terr rgt Operasyonu" deil, "Terr rgtne Ynelik Operasyon"
kullanlmaldr. Bu haberlerde "Hizbullah terr rgt ya da PKK terr
rgt" ibareleri, "terr rgt" baa gelecek ekilde, "terr rgt
Hizbullah, terr rgt PKK" olarak yazlmaldr.
"Yasa d terr rgt" gibi bir ibarenin ne kadar yanl olduu da
aka grlmektedir.
Terr haberlerinin yan sra fotoraf ve grntlerde de rgtn
propagandas olabilecek her tr malzemeden kanmak gerekir. Unutmaynz
ki terr rgtlerinin amac halka ynelik korku yaratma ve sindirme abasdr.
Bunlara hibir ekilde alet olunmamaldr. Bir terr olaynda salt olay
yanstmak yeterlidir. Abartya bavurmadan olay duyurmak terr rgtlerinin
propaganda amacn nler. Herhangi bir yarg ifade etmemek gerekir. Terr
rgtlerinin istedii sonular douracak tutumlardan kanmaldr. Bir terr
olay ile ilgili fotoraf ve grntler insan ve toplum psikolojisini tahrip
edecek, devleti aciz durumda gsterecek ierikte olmamaldr.
Asayi haberlerinde; "bir dizi nlem", "bir dizi operasyon" yerine,
"nlemler alnd", "operasyonlar dzenlendi" ifadeleri kullanlabilir.
Mahkeme haberlerinde, "... Mahkemesinde grlen durumaya" ifadesi
yerine, "... Mahkemesindeki durumaya" demek yeterli olacaktr. nk,
mahkemede "grlen" "dava"dr ve "duruma", davann bir aamasdr.
Yine bu tr haberlerde ska grlen bir baka yanl, "tutuklu sanklardan
durumada hazr bulunduruldu, gyabi tutuklu sank ise durumaya
gelmedi" ifadesidir. Bunun yerine, "tutuklu sanklardan durumada
hazr bulunduruldu, gyabi tutuklu sann ise henz yakalanamad bildirildi"
denilmelidir.
Bu gibi haberlerde; "...alt yl hapis cezasyla cezalandrld" yerine, ...
alt yl hapisle cezalandrld ya da ...alt yl hapis cezas verildi yeterlidir.
Ayrca, duruma ileri bir tarihe ertelendi gibi yanl kullanma da ska
rastlanmaktadr. Bunun yerine, "duruma ertelendi." ya da duruma baka
bir tarihe brakld denilebilir. Dikkat edilmesi gereken bir baka konu da
ertelemenin dava deil duruma iin sz konusu olduudur.
46 / Anadolu Ajans
2. blm
Karar durumalarna ilikin haberlerde, birden fazla sana verilen
cezalarn toplanarak yazlmasndan kanlmaldr. Bu haberlerde, her sank
iin verilen ceza ayr ayr belirtilmelidir. Ancak, ayn srede cezaya
arptrlanlar birletirilerek verilebilir: "Sekiz sank da bir yl altar ay ceza
ald." Ancak bir sana farkl sulardan birden fazla ceza verilmise bu
cezalar, sular ve ceza sreleri belirtildikten sonra toplanabilir.
Mahkeme karar sonrasnda yazlan haberlerde nemli bir noktaya
deinmek gerekiyor.
Mahmeke kararlar kesin sonu deildir, bu karar aamasnn bir temyiz,
itiraz sreci vardr. Mahkeme karar aklandktan sonra varsa taraflarn
temyiz talepleri ve itiraz gerekeleri mmknse ayn habere eklenmelidir.
AFET VE YANGIN
rnek
Binglde deprem meydana geldi. Deprem, ok sayda ilde de hissedildi
Tarih
(A.A).
Muhabirin El Kitab / 47
rnek
-BNGL'DE DEPREM
rnek
-BNGLDE DEPREM
-VAL CO: "ELTKSUYU YATILI BLGE
LKRETM OKULUNUN DA ARALARINDA
BULUNDUU OK SAYIDA BNA KT
BNGL (A.A) - tarih - Bingl Valisi Hseyin Avni Co, depremde ok sayda
binann ktn, bunlar arasnda eltiksuyu Yatl Blge lkretim Okulunun da
bulunduunu syledi. Co, enkaz altnda kalan rencileri kurtarmak iin ekiplerin
blgeye hareket ettiini bildirdi.
Co, AA muhabirine yapt aklamada, saat 03.27'de meydana gelen depremin
ardndan byk panik yaandn, kent merkezine elektrik verilemediini ve telefon
ebekesinde de sorun bulunduunu belirtti.
Devlet Hastanesi binalarnn bir ksmnda da hasar olduunu anlatan Co,
hastalarn binas salam olan baka servislere nakledildiini syledi.
Vali Co, kent merkezine 12 kilometre uzaklktaki eltiksuyu Yatl lkretim
Blge Okulunun ktn, enkaz altnda kalan rencileri kurtarmak iin ekiplerin
yola ktn bildirdi.
Co, depremde len ve yaralananlarn saysnn henz tam olarak netlik
kazanmadn kaydetti.
Bingl'n Sancak beldesi Belediye Bakan Fahrettin apan da imenli
Mahallesi'nde 5-6 vatandan ld bilgisinin kendilerine ulatn, Yeiloba ve
Karapnar mahallelerinde ise birok evin ykldn duyurdu.
(PA-RAF-LAR)
48 / Anadolu Ajans
2. blm
Haberlerde bu gruplandrma her zaman gz nnde bulundurulmal;
geliigzel "orta iddetli, iddetlice deprem" ifadeleri kullanlmamaldr.
Sz gelimi, "4.8 byklndeki" bir deprem haberinde, "... 4.8
byklnde, orta iddette deprem meydana geldi" denilmelidir.
rnek
-DARENDE'DE DDETL YAI
-SAANAK YAI NEDENYLE BR BELDE VE KY SEL BASKININA URADI
-50 EV LE AHIRLAR SU ALTINDA KALDI
(FOTORAFLI)
DARENDE (A.A) - tarih - Malatya'nn Darende ilesine bal bir belde ve
ky, ar ya nedeniyle sel basknna urad.
Darende Kaymakam Salih Yce, AA muhabirine yapt aklamada, ileye
bal Yenice beldesi ile Armutlu, Ayovas ve Karatarla kylerinde ar ya yznden
sel basknlar yaandn syledi. Kaymakam Yce, u bilgiyi verdi:
"Kylerimizde incelemelerde bulunduk. Can kaybmz yok. Maddi hasar var.
Hasar tespitine yarn balayacaz. Grevlilerimiz Yenice beldesinde yaptklar
lmlerde su yksekliinin zaman zaman alt metreye ulatn belirlediler. Sel
baskn srasnda ulam kesilmiti. Ayrca elektrik ve telefon hatlar hasar grmt.
u anda yollar tekrar ald. Elektrik ve telefon hatlar onarld."
Darende Arama Kurtarma Timleri (DAKUT) Bakan Celalettin Ate de AA
muhabirine yapt aklamada, sel baskn zerine harekete getiklerini belirterek,
vatandalara gda ve ihtiya maddesi yardmnda bulunduklarn bildirdi. Ate, unlar
syledi:
"Yenice beldesinde ok sayda kays aacnn yerinden skldn grdk.
Belde ile kylerde dere yatana yakn yaklak 50 ev su altnda kald. Ahrlarn da
zarar grmesi nedeniyle ok sayda kkba ve kmes hayvan telef oldu."
(PA-RAF-LAR)
rnek
-MARMARS'TE ORMAN YANGINI
Muhabirin El Kitab / 49
Mula Orman Blge Mdrlnde grevli 250 kiilik ekip, 3 helikopter, 15
arazz ve 2 dozerle yangna mdahale ediyor.
(PA-RAF-LAR)
50 / Anadolu Ajans
2. blm
KLTR-SANAT-MAGAZN
rnek
- BAKENTTE KLTR-SANAT
- ADT, EHOV'UN "VNE BAHES"N
AMERKALI YNETMEN MARTIN'N REJSYLE
1 NSANDA ZLEYCYLE BULUTURACAK
- ADOB BU HAFTA 6 YAPITLA SANATSEVERLER
SELAMLAYACAK
- ROBIN WILLIAMS'IN HASTALARI YLETREN PALYAOYU
CANLANDIRDII "PATCH ADAMS" SNEMALARDA...
- A.A SANAT GALERS SAFA'NN YAPITLARINA
EVSAHPL YAPIYOR
ANKARA (A.A) - tarih - Bakent Ankara sanatla dolu yeni bir haftaya daha
balyor.
Muhabirin El Kitab / 51
Ankara Devlet Tiyatrosu (ADT), ehov'un lmsz yapt "Vine Bahesi"ni
izleyiciyle buluturuyor. ABD'li konuk ynetmen Christopher Martin reji imzal yaptn
k dzeni ve mzikleri de Martin'e ait...
ADT, bu yaptn yan sra bu hafta deiik sahnelerinde alt oyunla perde
aacak. Ankara Devlet Opera ve Balesi (ADOB) ise yedi yaptla sanatseverlerin
karsna kacak.
Oscarl filmlerle renklenen Bakent sinemalar izleyiciye deiik alternatifler
sunarken, Robin Williams'n hastalar iyiletiren bir palyaoyu beyazperdeye tad
"Patch Adams" adl film, bugnden itibaren hafta boyunca gsterime sunulacak.
Bakentte 8-14 Nisanda gerekletirilecek kltr ve sanat etkinliklerinden
bazlar yle:
-TYATRO-
-OPERA-BALE-
-SNEMA-
52 / Anadolu Ajans
2. blm
hafta boyunca gsterimde kalacak.
-SERG-
Rportaj
ok ynl, ok boyutlu bir yaz nitelii tayan "rportaj", bir doruyu,
bir gerei; aratrma, inceleme ya da soruturma yntemiyle yanstr.
Gazeteciliin nemli dallarndan rportajda, bilgi ya da haber ak,
yaln, arpc bir dille okura iletilir. Bu tr, zerinde durulan, ele alnan konu
ya da sorunun deiik boyutlaryla irdelenmesini de salar.
Bu yaz trnde yalnzca izlenim ve gzlemle yetinilmemeli, konuya
ilikin nceki almalar da aratrlmaldr.
Rportaj, tek bir konuda tek bir yaz olabildii gibi, ayn konuda dizi
yaz da olabilir. Dizi rportajlar bir konu ya da kiiyi deiik ynleriyle
yanstmaldr.
Baars, konu ve kii seimi kadar anlatm ierii ve anlatmn zenginliine
bal olan rportajda o konuda yazlm bir iire, bestelenmi bir arkya
bile yer verilebilir.
Rportaj erevesinde, gerektiinde fotorafn desteine (tanklna)
bavurmaktan kanmamak gerekir.
Rportajla ilgili eitli snflandrlmalar yaplsa da ierii genellikle
seilen konu belirler. Bu adan rportaj konusuyla ilgili n alma gereklidir.
Bylece konu ya da kiinin rportaj yapan yanl ynlendirmesi de nlenmi
olur.
Rportajda soru deil, "doru soru" nem tar. Rportaj yaplrken
dikkat edilmesi gereken noktalar ise yle sralanabilir:
Muhabirin El Kitab / 53
rnek
-ASIRLIK BR "CUMHURYET INARI"
-BALKAN SAVALARI'NIN BLNEN TEK, ANAKKALE
SAVALARI'NIN HAYATTAK TANIINDAN BR OLAN
105 YAINDAK GAZ HSEYN KAMAZ, CUMHURYET'N
70. YILINDA BR BAKA HEYECAN DUYUYOR
-ANNESNN "BEN YA EHT YA DA GAZ ANASI YAP
OUL" DYEREK ASKERE UURLADII HSEYN DEDE,
ATATRK LE KARILATII ANI UNUTAMIYOR
-GAZ KAMAZ: "ATATRK OLMASAYDI BU LKE KURTULAMAZDI"
- "STKLAL SAVAI'NDA DOULUSU, BATILISI HEP BERABER
ARPITIK. BUGNK TERR ERMENLERN "
(FOTORAFLI)
KDZ. EREL (A.A) - tarih - "Cumhuriyet'in ilk gnleri gibi bir yz" ya da
yzyla tanklk eden bir 'Cumhuriyet nar'... Trk'n trnaklarla kazrcasna
zorluklarla ulat bir Cumhuriyet... O dneme kadar olan savalar, mcadeleler,
zorluklar, kayglar ve sonuta ulalan sevin, zafer ve gururun ipularn veren
bir yz... Balkan, anakkale stiklal savalar gazisi 105 yandaki Kuvaymilliyeci
Hseyin Kamaz, nasl tanmlanabilir ki...
20 yandadr gen Hseyin... Kendi anlatmyla yatlar arasnda "cva"
gibi bir delikanldr. "1304"te doduu Kdz. Ereli'ye bal Kestaneci kyne
askerlik iin ar pusulas gelir. Baba Kamaz, 50 altn lira bedel deyip, olunu
askere gndermek istemez. Ancak annesi bu duruma, "Ben olumu ehit ya
da gazi olsun dualaryla byttm" der ve iddetle kar kar. Aile meclisinde
karar verilmitir... Hseyin, hazrlklarn tamamlar, sra vedalamaya gelir.
Anne, olunu "hzn" ve "sevincin" bir aradalyla kucaklar, kendisini ok
sevdiini syler ve u nasihatlerde bulunur: "Sabaha kadar uyumadm. Sana
hep dua ettim. Harama ukur zme, haram lokma yeme; dmann karsnda
korkma. Beni ya ehit ya da gazi anas yap oul." Ve deiik aralklarla
cephelerde yaanacak on bir yl balar bylece.
54 / Anadolu Ajans
2. blm
-"BEN ATATRK'N ASKERYM, YRRM"-
RPORTAJ N HATIRLATMALAR
Muhabirin El Kitab / 55
Ksa, net ve ak biimde dzenleyeceiniz sorularnz, hep "evet"
ya da "hayr" cevab verilemeyecek ekilde yneltin.
Gndemi bilin.
Giyiminize zen gsterin.
Grmeyi kaydediyor olsanz bile not almay ihmal etmeyin. Ancak
not alma ekliniz karnzdakini rahatsz etmesin. Yannzda birden
fazla kaset bulundurun, teybin pilini ve kaydn nceden kontrol edin.
Kayt aygtnzn alr durumda olduunu deneyin.
Grmeyi gereinden fazla uzatmayn, zamannda bitirin.
Basn Toplants
Bir kurum temsilcisi veya bir kiinin kamuoyuna aklama yapmak iin
gazetecileri davet ettii bir organizasyondur. Sadece aklama yaplan veya
aklama sonras soru-cevap blm olan basn toplantlar gerekletirilebilir.
Basn toplantlarn izlerken, soru yneltirken Anadolu Ajansn temsil
ettiinizi unutmayn. Ekip halindeyseniz (muhabir, foto muhabiri, kameraman)
uyumlu bir alma sergileyip yardmlama iinde olun. Bazen ynelteceiniz
soru ile grntye girebilirsiniz, o nedenle davran ve soru sorma biiminize
zen gsteriniz.
56 / Anadolu Ajans
2. blm
Bunlara Dikkat
Haberlerin yazmnda Trk Dil Kurumunun Gncel Trke Szlk ve
Yazm Klavuzu dikkate alnmaldr. zellikle Yazm Klavuzu'nun ilk
blmnde yer alan "Yazm Kurallar" sk sk okunmal ve gerektii
anda bavurmak zere el altnda bulundurulmaldr. Ksaltmalar iin
de TDK Yazm Klavuzu'na baklmaldr.
Muhabirin El Kitab'nn ekinde TDK yayn olan CD (YD: youn disk)
verilmitir. Bunu bilgisayarnza ykleyip srekli kullanmda tutabilir,
internetten gncelleyebilirsiniz. Unutmaynz ki haber en bata doru
cmleler ve yanlsz Trke kelimelerle yazlrsa daha hzl yayna
girme ansn yakalar.
Haberciliin sorumluluk gerektirdii unutulmamal. Yaplan haberin
ne gibi sonulara yol aabilecei (intiharlara, bir irket veya kurumun
itibarn yitirmesine vb.) dnlmeli, haksz ithamlara yer
verilmemelidir. Yaplan haber eer bir sulamay ieriyorsa mutlaka
muhatabnn grne de yer verilmelidir.
''sim-unvan'', ''ifade-anlam'', ''lke-mekan'', ''say-miktar'' bilgileri
mutlaka ikinci kez gzden geirilmeli.
Haberin yayna verilmi ekli mutlaka kontrol edilmeli, yaynclarn
yapt dzeltmelere dikkat edilerek ayn yanllara bir daha
dlmemelidir.
Olan", olduu, oldu, olarak szckleri, haberde bir cmle
iinde birka kez kullanlabilmektedir.
Nin eki:
Kltr turizminin yapld blgelerde... yerine kltr turizmi
yaplan blgelerde... yazlrsa iki fazla ek atlm olur ve daha kolay
okuma salanr.
Yaplacann bildirildii... yerine ...yaplaca bildirilen, (belirtilen,
duyurulan)... eklinde yazldnda iki fazla tamlama kullanlmam
olur.
Muhabirin El Kitab / 57
zerinde zerine
Caddesi zerinde, ...Alan zerine yaplan okul , ...Kara yolu
zerinde... yazlmamas gerekir. yerine ...Caddesi'ndeki trafik
kazasnda... ...metrekare alana yaptrlan okul...
Sreyle
...ki hafta sreyle gsterimde kalacak. yerine (sreyle szcne
gerek yok) ...ki hafta gsterimde kalacak.
"le birlikte"
"le birlikte"nin yanl olduu gzlerden kamamal. zellikle
"beraberindeki heyetle birlikte" eklinde hi yazlmamal.
58 / Anadolu Ajans
2. blm
Folklor ekibi folklr
Halk oyunlar ekibi demek daha doru. Folklor Halk Bilimi
anlamna geldiinden, yerinde kullanlmasna dikkat edilmeli. Ayrca
Folklr diye hi yazlmamal.
"Sit" szc, herhangi bir tanmlamann ksaltmas olmad iin,
byk harflerle deil, kk harflerle yazlmal. Eski uygarlklardan
izler tayan ve koruma altna alnan yerler iin kullanlan "sit", Latince
kkenli ve "konum", yer, yap" anlamlarna gelen bir szcktr.
"Yln ilk be ay, ilk yedi ay" gibi yanl kullanmlardan kannz.
Yln belirli dilimleri "Yln ilk eyrei (ilk ay), ilk alt ay" sz konusu
olduunda bu ifadelere bavurulmaldr.
Londra merkezli yerine Merkezi Londrada bulunan yazlmaldr.
ken
... gzaltna alnrken, cezaevine gnderildi. "... belirtirken, ...
diye konutu. Bu gibi yanl kullanmlardan kanlmaldr.
Mrettebat
4 mrettebat yerine 4 kiilik mrettebat denilmeli.
Yapt... yaplan
...asayi kontrolleri yapt. Yaplan kontrollerde... yerine; ...asayi
kontrolleri yapt. Kontrollerde...
...bir aratrma yapt. Yaplan aratrmada... ........... Aratrmada...
yeterli.
Muhabirin El Kitab / 59
Ancak diye balayan cmlede ise kullanlmamal.
cret ve bedel
Mal karl bedel, hizmet karl crettir. Bedava ho deil
cretsiz denilmeli
Tarihler
"8-9 Ocak tarihleri arasnda": Bu iki tarih arasna baka bir tarihin
sktrlmasnn olanakszl, artk dikkatlerden kamamal. 15-20 Mays
tarihleri arasnda... yerine, 15-20 Mays arasnda... yeterlidir.
Banda tarih olmadnda, ay adlar kk harfle yazlmal.
Haberde herhangi bir tarih belirtilecekse 15.10.1998 deil, 15 Ekim
1998 eklinde olmaldr.
15 Ekim 1998 ylnda diye yazmak da yanltr. 15 Ekim 1998de ya
da 15 Ekim 1998 tarihinde diye yazmak gerekir.
Zaman belirtme
Saat belirtiliyor ise sabah ya da sabaha kar, akam ya da
akamleyin diye yazmaya gerek yok. gece ge saatlerde ya da sabahn
erken saatlerinde demek pek doru deil.
Saylar
Haber metninde saylar kullanlrken unvanlarn ve sfatlarn nne
eklenen saylar yazyla olmaldr. Sz gelimi 5. ya da 5inci Cumhurbakan
yerine Beinci Cumhurbakan yazlmaldr.
Ayrca 1er, 2er gibi ibareler, yazyla birer, ikier olarak belirtilmelidir.
- Birinci ya da beinciyi, 1.'inci ya da 5.inci eklinde yazmak doru deil.
- Saylar haber iinde mmkn olduunca yazyla yazlmal. Bir lm
haberinde, len kiinin ya, bir asayi haberinde olduu gibi parantez
iinde yazlmamal. (Eski Adalet Partisi milletvekili ............... 82 yanda
ld. - Trk halk mzii sanats .......................... 65 yanda vefat etti.)
gibi olmal.
Nedeniyle
Bu sz her haberde kullanlyor. Asayi, konferans, panel, ziyaret,
anma, hafta, gn vb. Oysa nedeniyle ounlukla asayi haberinde
kullanlmal. Anma haberlerinde ... lm yl (yl dnm deil)
60 / Anadolu Ajans
2. blm
dolaysyla... denilebilir. ziyaret dolaysyla yazlabilir. Baz yerlerde
o yzden, bundan tr gibi szler de kullanlabilir.
Haberlerde tekrar szcklerden kanlmal. "...ifade ederek, ... ifade
etti." "kaydederek, ... kaydetti." gibi. Aslnda sonu "...etti" ile biten
anlatm kalplarndan uzak durmal. Haberin daha rahat okunabilmesi
iin haberi daha rahat anlatmla yazmak gerek. Srekli "...bildirdi,
belirtti, kaydetti" ile balayan ve biten haberler anlatmndan
kurtulmann yolu "Edinilen bilgiye gre, yazl aklamaya gre,
yaymlanan bildiriye gre, vb." bir anlatm anlayyla habere
balamaktan geiyor.
kinci paragrafa zneyle balamak da haberi kolay ve rahat yazmann
en iyi yolu olarak grnyor.
Dzenlenecek ile dzenledi arasndaki ayrm da kartrmamal. Bir
etkinliin tarihi belli ise o etkinliin dzenlemesi yaplm demektir
ki "dzenlenecek" diye yazlmamal; "dzenlendi" denilip yaplaca
tarih verilmeli. Yok eer bir etkinliin dzenlenmesi dnlyor ise
"dzenlenecek" kullanlmal ve hazrlklar anlatlmal.
Noktalama iaretleri iin TDK'nin Yazm Klavuzu'nda belirtilen
kurallara uyum salamalyz. TDK Yazm Klavuzu'nu srekli bavuru
kayna olarak kullanmalyz. Bu konuda TDK'nin internet sitesine
bavurmak en basit yoldur.
Noktalama iaretlerini rastgele ve yanl kullanmaynz.
Muhabirin El Kitab / 61
Dzeltme, Derleme ve ptal
Dzeltmeler kaynak tarafndan yaplmsa bu aka belirtilmelidir,
Dzeltilmesi gereken bir haberin dzeltme yazs aadaki kalba gre
verilmelidir:
- DZELTME
Belirli bir zaman diliminde geilen ayn konu ve ayn balkl haberlere
ilikin derlemelerin balk kalb da aadaki gibi olmaldr:
- DERLEME
- PTAL
62 / Anadolu Ajans
3
.blm
Parlamento
Parlamento muhabirleri, TBMM'nin yasama ve denetleme almalar
bata olmak zere, meclis bakan ve bakanlk divan yelerinin kabul ve
grmelerini, ihtisas komisyonlarnn btn almalarn, TBMM'de grubu
bulunan veya temsil edilen partilerin etkinliklerini izler.
Meclisin yasama faaliyetleri:
Yasama faaliyetleri Meclis komisyonlarnda ve Genel Kurulda gerekletirilir.
TBMM Bakanlna sunulan bir kanun tasars, teklifi veya kanun hkmnde
kararname (KHK), ilgili komisyonlarda grlp kabul edildikten sonra
Genel Kurula sunulur. Genel Kurul, bir tasar veya teklifin yasalamas iin
son aamadr. Burada son ekli verilip kabul edilen dzenleme yasalam
olur, ancak yasa cumhurbakannn onaynn ardndan Resmi Gazete'de
yaymlanmasyla yrrle girer.
rnek
Muhabirin El Kitab / 65
edilmesini salayacak ekilde, rengi ve ekli belirtilerek retilecek. Bu zorunluluk,
ithalatta da geerli olacak.
Ses ve gaz fiei atan silahlarn ithal ve ihra ilemleri, genel hkmlere gre
yerine getirilecek. Ancak bunlarn ithalinde, ileri Bakanl ile Sanayi ve Ticaret
Bakanlnn uygun gr aranacak.
Kurusklar, kasten ilenen bir sutan dolay bir yl veya daha fazla sreyle
hapis cezasna mahkum olanlar ile ateli silahlarla ilenen sulardan hkml
bulunanlara ve 18 yandan kklere satlmayacak.
Bu silahlarn sat, mermi veya av malzemesi ya da yivsiz tfek sat yapmak
iin valiliklerce ruhsatlandrlm yerlerce yaplacak.
Kurusklar satan bayiler ile nc ahslara devredenler ve nc ahslardan
devralanlar, bu durumu bir ay iinde mahalli mlki amire bildirecek. Silahlar, her
an kullanma elverili olmayacak ve kolay ulalmayacak ekilde, bo olarak kutu
iinde nakledilebilecek.
Ses ve gaz fiei atan silahlarn ve retici firmalarn, her ne suretle olursa
olsun reklam ve tantm yaplamayacak. Kurusk tabancalarn kullanlmasn zendiren
veya tevik eden kampanyalar dzenlenemeyecek.
-CEZALAR-
Kurusklar yetkili mercilerden izin almadan veya retim iin belirlenmi esas
ve usullere aykr olarak imal edenler bir yldan yla kadar hapis ve 100 gnden
500 gne kadar adli para cezasyla cezalandrlacak.
Bu silahlar ynetmelikle belirlenmi esas ve usullere aykr olarak imal edenlere
ve satanlara 5 bin YTL'den 20 bin YTL'ye kadar idari para cezas verilecek. Bu fiilin
tekrar halinde idari para cezas iki katna kadar artrlabilecek.
Belirlenen yasaklara aykr davranta bulunanlara 500 YTL idari para cezas
uygulanacak. Ayrca silahn mlkiyeti kamuya geirilecek.
Ses ve gaz fiei atan silahlarn imal, ithal, ihra, bulundurma, nakil, sat
veya edinilmesine ilikin usul ve esaslar ile bunlarla ilgili izin, kayt ve tescil ilemler,
D Ticaret Mstearlnn bal olduu bakanln gr alnarak, ileri Bakanl
ile Sanayi ve Ticaret Bakanlnca karlacak ynetmelikle belirlenecek.
Kanunun yrrle girdii tarihte kurusklar elinde bulunduranlar bir yl iinde
mlki amirlie bildirimde bulunmalar halinde haklarnda cezai ilem yaplmayacak.
retim yapanlar, gerekli izinleri, ynetmeliin yrrle girdii tarihten itibaren alt
ay iinde almak zorunda olacak.
Yetkili makamlardan izin alarak tabanca veya yivsiz tfek retimi yapanlarn,
dzenlemenin yrrle girdii tarihe kadar rettikleri her trl model ve tip kurusk
miktarn yetkili makamlara bildirmeleri artyla bu silahlar iin ayrca izin almalar
gerekmeyecek.
(PA-RAF-LAR)
66 / Anadolu Ajans
3. blm
TBMMDE MUHABRLK YAPACAK OLANLARIN
BLMES GEREKEN TEMEL KAVRAMLAR
KANUN TASARISI : Kanun teklif etmeye Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir. Bakanlar
VE TEKLF Kurulunun yapt neriye ''kanun tasars'', milletvekillerinin yapt neriye
ise ''kanun teklifi'' denir. Kanun tasarsnda Bakanlar Kurulunun btn
yelerinin imzasnn bulunma zorunluluu varken, kanun teklifinde
milletvekillerinin tamamn balayan bir durum sz konusu deildir. Kanun
teklifinde en az bir milletvekilinin imzas bulunabilir, birden fazla milletvekili
bir araya gelip ortak teklifte de bulunabilir. Tasar veya teklifin gerekesinde,
dzenlemenin tm ve maddeleri hakknda bilgilerin yan sra kaldrlmas
ya da eklenmesi istenilen hkmlerin neler olduu, deitirilme, kaldrma
veya eklenmeye neden gerek duyulduu belirtilir. Bakan, gelen tasar
veya teklifi ilgili komisyonlara havale eder. Komisyonlarda grlen
tasarlar esas komisyonun raporu dorultusunda Genel Kurul gndemine
alnr. TBMM tarafndan reddedilen bir kanun tasars veya teklifi, bir tam
yl gemedike yeniden verilemez. Bir yasama dneminde
sonulandrlmam kanun tasarlar ve teklifleri hkmsz saylr. Ancak
hkmet ya da TBMM yeleri, bu tasarlar yeni dnemde yenileyebilir.
DENETM KONUSU: Meclisin, yasama grevinin yan sra denetim grevi de vardr. Bu grev,
genel grme, meclis aratrmas, meclis soruturmas, gensoru ve soru
nergeleri araclyla gerekletirilir.
GENEL GRME : Toplum ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel
Kurulunda grlmesine, ''GENEL GRME'' denir. Genel grme
nergesini, hkmet, siyasi parti gruplar ya da en az 20 milletvekili
verebilir. Bu talep hem Genel Kurula hem hkmete duyurulur. Genel
Grme alp almayacana, Genel Kurulda yaplacak ngrmede
karar verilir. Almasna karar verilirse, Danma Kurulu, zel gndemle
genel grme gnn belirler. Genel Grmenin yaplaca gn, grme
almasna karar verilmesinden itibaren 48 saatten nce, yedi tam
gnden sonra olamaz. Genel Grme, talep halinde kapal oturumda
da yaplabilir. Bakanlar ve dinleyici olarak cumhurbakan kapal oturumda
bulunabilir. Kapal oturum srasndaki grmeler hakknda hibir aklama
yaplamaz. Bunlar devlet srr olarak saklanr. Kapal oturum tutanaklar,
on yl getikten sonra yaymlanabilir.
Muhabirin El Kitab / 67
MECLS : TBMM'nin belli bir konuda yapt incelemeye ''Meclis aratrmas'' denir.
ARATIRMASI Meclis Bakanlna, hkmet, siyasi parti gruplar ya da en az 20
milletvekili, aratrma nergesi verebilir. Meclis aratrmas alp
almamasna Genel Kurul karar verir. Genel Kurul, Meclis aratrmas
almas karar alrsa bu grev zel bir komisyona verilir.
68 / Anadolu Ajans
3. blm
HTSAS : Anayasa Komisyonu
KOMSYONLARI Adalet Komisyonu
Milli Savunma Komisyonu
ileri Komisyonu
Dileri Komisyonu
Milli Eitim, Kltr, Genlik ve Spor Komisyonu
Bayndrlk, mar, Ulatrma ve Turizm Komisyonu
evre Komisyonu
Salk, Aile, alma ve Sosyal ler Komisyonu
Tarm, Orman ve Kyileri Komisyonu
Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu
Hesaplar nceleme Komsiyonu
Dileke Komisyonu
Plan ve Bte Komisyonu
Kamu ktisadi Teebbsleri Komisyonu
nsan Haklarn nceleme Komisyonu
Avrupa Birlii Uyum Komisyonu
ARATIRMA : TBMM'de ihtisas komisyonlarnn yan sra belli bir konuyu aratrmakzere
KOMSYONLARI de komisyon kurabilir. Buna ''Aratrma Komisyonu'' ad verilmektedir.
Aratrma Komisyonu, milletvekilleri tarafndan belirli bir konunun
aratrlmas amacyla hazrladklar ''Aratrma nergesi''nin TBMM Genel
Kurulunda grlp kabul edilmesinin ardndan kurulur. Kurulan komisyon,
partilerin milletvekili saysna gre 15 yeden oluur. ay sreyle grev
yapan aratrma komisyonlarnn grev sreleri gerektiinde bir ay
uzatlabilir. Bu komisyonlar, bakanlklar ve konuyla ilgili dier kurululardan
bilgi istemek, buralarda inceleme yapmak, ilgilileri arp bilgi almak
yetkisine sahiptir. Meclis aratrma komisyonunun raporu Genel Kurulda
grlr.
VETOLU : Kanun, cumhurbakannca bir kez daha grlmek zere TBMM'ye iade
KANUNLAR edilse de KANUN ZELLN KAYBETMEZ. Vetolu ya da ''Cumhurbakan
tarafndan bir kez daha grlmek zere TBMM'ye iade edilen kanun''
olarak isimlendirilmesi gerekmektedir.
Muhabirin El Kitab / 69
TASARI VE TASLAK : Bu iki kavram genellikle birbirine kartrlr. Taslak, herhangi bir konu ile
ilgili hazrlanan n almadr. Herhangi bir konuda yaplm ancak son
ekli verilmemi olan dzenleme taslaktr. Bu erevede bazen tasarya
da taslak denilmektedir. Herhangi bir kurumun ya da bakanln kanuni
dzenleme konusunda yapt alma ''TASARI TASLAI''dr. Bu dzenleme
BAKANLAR KURULU TARAFINDAN MZALANDIKTAN SONRA TASARI haline
gelmi olur. Tasar, TBMM komisyonlarnda grlmesi srecinde de
ayn adla adlandrlr. Bu dzenleme TBMM Genel Kurulunda kabul
edilmesinin ardndan KANUN haline gelir.
GENEL KURUL : Genel Kurul, Meclisin en yksek karar organdr. Resmi tatile rastlamad
srece Genel Kurul, sal, aramba, perembe gnleri saat 15.00'den
19.00'a kadar faaliyette bulunur. Danma Kurulunun nerisi zerine
Genel Kurul, toplant gn ve saatlerini deitirebilecei gibi baka gnlerde
de toplant yaplmasna karar verebilir.
KARAR YETER : Anayasa ve tzkte ayrca hkm yoksa oya sunulan btn kararlar,
SAYISI salt ounlukla alnr. Ancak karar yeter says, hibir ekilde ye
tamsaysnn drtte birinden bir fazlas olan 139'dan az olamaz. Meclis
Bakan ve oturumu yneten bakanvekili oy kullanamaz.
70 / Anadolu Ajans
3. blm
TATL : TBMM, her yl 1 Ekimde kendiliinden toplanr ve 1 Temmuzda tatile
girer. Ancak, tatile girme tarihi, Danma Kurulunun nerisi zerine Genel
Kurul kararyla deitirilebilir. Bir yasama ylnda aydan fazla tatil
yaplamaz.
OLAANST : TBMM, tatil veya ara verme srasnda cumhurbakan, meclis bakan
TOPLANTI ile milletvekillerinin bete birinin (110) yazl bavurusu zerine toplantya
arlabilir. Bu arlarda, toplant gn ve saati ile bu toplanty gerektiren
konunun belirtilmi olmas arttr. Cumhurbakan, toplant arsn
dorudan doruya veya Bakanlar Kurulunun istemi zerine yapar.
BAKANLIK DVANI: TBMM Bakanlk Divan, Meclis yeleri arasndan seilen meclis bakan,
bakanvekilleri, katip yeler ve idare amirlerinden oluur. Bakanlk Divan,
Meclisteki siyasi parti gruplarnn ye says orannda divana katlm
salayacak ekilde kurulur. Divan yeleri, Genel Kurul tarafndan seilir.
TBMM Bakan, bakanvekilleri, katip yelikleri ve idare amirlikleri iin
bir yasama dneminde iki seim yaplr.
Muhabirin El Kitab / 71
GNDEM : TBMM Genel Kurulu gndemi, ''Bakanln sunular, zel gndemde
yer alacak iler, seim, oylamas yaplacak iler, meclis soruturmas
raporlar, genel grme ve meclis aratrmas yaplmasna dair
ngrmeler, szl sorular, kanun tasar ve teklifleri ile komisyonlardan
gelen dier iler'' blmlerinden oluur. Gndemdeki ilerin grme
sras, Bakanlka, aln tarihlerine gre belirlenir. Bakanlka gerek
grlen durumlarda kanun tasar ve teklifleri ile komisyonlardan gelen
dier ilerin grme sras, Danma Kurulunun da gr alnarak Genel
Kurulda deitirilebilir. Danma Kurulunun gr alnp, Genel Kurulca
kararlatrlmadka, Bakan tarafndan grlecei nceden bildirilmeyen
hibir konu, Genel Kurulda konuulamaz.
ZEL GNDEM : Danma Kurulu, Anayasa ve tzk hkmleri gereince TBMM Genel
Kurulunda belirli bir srede sonulanmas gereken bir veya birka konunun
yer alaca ''zel gndem'' ve ''grme gnleri'' belirleyebilir.
KAPALI OTURUM : TBMM Genel Kurulundaki grmeler aktr ve tutanak dergisinde tam
olarak yaymlanr. Ancak Genel Kurul, belli bir konuda babakann, bir
bakann, bir siyasi parti grubunun ya da 20 milletvekilinin yazl istemi
zerine kapal oturum yapabilir. Kapal oturum yaplp yaplmayacana,
Genel Kurul karar verir. Kapal oturum srasndaki grmeler hakknda
hibir aklama yaplamaz. Bunlar ''devlet srr'' olarak saklanr. Kapal
oturum tutanaklar on yl getikten sonra yaymlanabilir.
72 / Anadolu Ajans
3. blm
Diplomasi ve D
Muhabirin El Kitab / 73
ierecek ekilde yazlmaldr. Bununla birlikte, bu ilke, uzun haber yazlmayacak
anlam tamaz. Gerektiinde, haberin nemi gz nnde bulundurularak
uzun haber de yazlabilir. Yabanc ajanslara dayal uzun bir haber yapacaksanz
haberin nemine gre nce ksa evirinizi hazrlayp sonra devam
ettirebilirsiniz.
Yabanc ajanslara dayal haberlerde ksaltma isteinden anlalmas
gereken u olmaldr: 400 kelimelik bir haber, ayn unsurlar koruyarak 250
kelimeyle ifade edilebiliyorsa 250 kelimelik metin tercih edilmelidir.
Haberlerdeki balk says, metnin uzunluuna ve ierie gre olmaldr.
Duruma gre tek balk yeterli olabilir. Haber, gemi bir olayla ilgiliyse
birinci balk o olaya atfta bulunmaldr. Balkta trnak iinde verilen szler,
haberin iinde de trnak iinde yer almaldr. Ancak trnak iindeki szler
balkta ksaltlabilir.
Haber balklarn, "daha anlalr oluyor" gerekesiyle uzun tutmaktan
kanmaldr. Uzun ve fazla balk "kelime kirliliine" neden olur. Fazla
balklar editrler tarafndan ayklanr ama esas olan, muhabirlerin haberlerini
yazarken balklar ksa tutmasdr. Haber, muhabir tarafndan ne kadar
dzgn, kurallara uygun, hatasz, her unsuru yerli yerinde yazlrsa o haber,
editr tarafndan ayn oranda hzl yayna verilebilir.
Yabanc ajanslara dayal haberlerde ifadeler mulak deil anlalr
olmaldr. Haberde mantk yanllar bulunmamaldr, haber mmkn
olduunca ksa cmleler kurularak yazlmaldr.
Bir diplomasi haberini yazmak muhabirin iidir. nk haberi en iyi
bilen, bandan sonuna kadar izledii iin muhabirdir. Muhabirin yapmas
gereken, izledii olay en iyi, en anlalr ve hibir ayrntsn ihmal etmeden
yazmaktr. Muhabir merakl olmaldr. Her olayn grnd ya da gsterildii
bir biimi vardr. Muhabir, haberini yazdktan sonra mmknse olayn
bilinmediini ya da aklanmadn dnd bilgilerine ulamaya
almaldr. Yani muhabir, olayn perde arkasn aratrmal ve yazmaldr.
Yabanc ajanslara dayal haber de olsa haberin btn unsurlar yerli
yerinde olmaldr. Yayna verilmek zere editrlerin nne gelen haber,
kafalarda soru iaretleri oluturmamaldr. Editrler, ilke olarak, kafalarnda
oluan sorulara cevap alabilmek iin yurtd brolar aramak zorunda
kalmamaldr. Byle bir durumun, hem zaman hem de maddi kayplara yol
at unutulmamaldr.
Haberler, en anlalr biimde yazlmaldr. Haber konusu, okuyucu hi
bilmiyormu, ilk kez duyuyormu gibi ak ekilde ifade edilmeli, anlatlmaldr.
Birinci paragrafta haberin z anlatlmal ve gereksiz ayrntlara
girilmemelidir.
Sz gelimi bir kiinin bandan geen ilgin bir olay konu ediliyorsa
.... lkenin .... kasabasnda .... isimli bir kii diye giri yapmak yerine,
yalnzca olayn getii lkenin ad verilmeli ve kiinin bandan geen olay
zetlenmeli, olayn yaand yer ve kiinin ad gibi ayrntlar ikinci ve daha
sonraki paragraflarda yer almaldr. Trk kamuoyunca fazla tannmad
varsaylan kiilerin isimleri, birinci paragrafta yer almamaldr.
74 / Anadolu Ajans
3. blm
rnek
MNH (A.A) - tarih - Almanya'nn Bavyera eyaletinde iki trenin arpmas
sonucu ilk belirlemelere gre 25 kii ld, 36 kii yaraland.
Alman Demiryollar szcs Hans Martin, Mnih yaknlarnda iki trenin sinyalizasyon
hatas yznden ayn hatta girmesi zerine kazann meydana geldiini belirtti.
Szc, lenler arasnda yabanc bulumadn ...
rnek
PARS (A.A) - tarih Fransa Millet Meclisi, 1915 olaylarna ilikin Ermeni
iddialarnn soykrm olarak tannmasn ngren yasa tasarsn byk bir ounlukla
kabul etti.
Meclis Bakan ....., 350 milletvekilinin tasarnn lehinde, 105 milletvekilinin
aleyhinde oy kullandn, 6 milletvekilinin de ekimser kaldn aklad.
Parlamentonun ikinci kanad Senato'da geen ay tartlan ve kabul edilen bir
cmlelik yasa, Ermeni iddialarnn soykrm olarak tannmasn ngryor ancak
o dnemde yaanan olaylardan "Trkiye Cumhuriyeti'nin sorumlu tutulamayacan"
belirtiyor.
Muhabirin El Kitab / 75
rnek
PARS (A.A) - tarih - Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozy, G-8 zirvesi iin
lkesine gelecek ABD Bakan George Bush ile ikili ilikileri konu alan ba baa bir
grme yapacan aklad.
Sarkozy, Le Figaro gazetesine verdii demete, Bush ile grmesinin, Irak
operasyonu ncesinde ABD ile Fransa arasnda ortaya kan anlamazlktan sonra
ilikilerde oluan yumuama havasn daha da ileri gtreceini belirtti.
Fransa Cumhurbakan, grmenin, "ikili ilikilerin yeniden rayna oturtulmas
iin iyi bir frsat olacan" da syledi.
rnek
AM (A.A) - tarih - Suriye'nin, BM Gvenlik Konseyi'nde gelecek hafta Irak'ta
gvenliin tam olarak salanmas iin alnan nlemlerin grlecei oturuma
katlmayaca akland.
Suriye Dileri Bakanl Szcs Hasan Abbas, Terin gazetesinde yaymlanan
aklamasnda, lkesinin BM temsilcisi Ali Muttalib'e Gvenlik Konseyi toplantsna
katlmama talimat verildiini belirtti.
rnek
WASHINGTON (A.A) - tarih ABD Bakan George Bush, ran'n nkleer silah
retme hazrlklarn srdrdn, bu faaliyetini gizlemek iin de lkesinin amacnn
nkleer enerjinin bar kullanm olduu bahanesini kullandn syledi.
Bakan Bush, Amerikan televizyonlarndan yaynlanan konumasnda, ran
Devlet Bakan Mahmut Ahmedinejad' "iktidara gelmesinden bu yana lkesinin
nkleer planlar hakknda BM tarafndan yaplan uyarlar kulak ard etmekle sulad.
76 / Anadolu Ajans
3. blm
rnek
Ravalpindi'de dzenlenen mitingde meydana gelen patlamada Benazir Butto'nun
ld bildirildi.
tarih
(AA)
Yabanc ajanslarda grlen bir fla, fazla ayrntyla sslenip uzun hale
getirilememeli, dolaysyla gecikmesi nlenmelidir. Yukardaki fla u ekilde
yazlmamaldr:
rnek
-BENAZR BUTTO LD
rnek
ROMA (A.A) - tarih - talya'nn Bakenti Roma'daki Pallucio niversitesi
aratrmaclar, Aspirinin baz bitki zleriyle bir arada kullanlmasnn cilt kanserinin
geliimini yavalatabileceini aklad.
niversitenin Tp Fakltesi Dermatoloji Ana Bilim Dal Bakan Prof. Antonio
Lorenzo, hazrladklar Aspirin ve bitki z karmnn henz deneme aamasnda
olduunu, kesin sonucun alnabilmesi iin aratrmalarn yl daha devam etmesi
gerektiini belirtti.
Lorenzo'nun verdii bilgiye gre, srganotu ve dereotu zleriyle oluturulan
karma toz haline getirilmi Aspirinin ve baz kimyasal maddelerin katlmasyla
hazrlanan krem, cilt kanserinin ilerlemesini yavalatc bir etki gsterdi.
Prof. Lorenzo ...
Muhabirin El Kitab / 77
D brolar bakmndan bazen tek bana kullanlamayacak derecede
ksa haberler olabilir. Bunlarn birka bir araya getirilerek, sz gelimi
"Hollanda'dan Ksa Ksa", "ngiltere'den Ksa Ksa", "Kazakistan'dan Ksa
Ksa" balklar altnda deerlendirilebilir. Ancak bunu yaparken, haber
deeri tamayan konularn ayklanmasna ve tek bana verilmesi gereken
nemli bir haberin bu balk altnda kalmamasna zen gsterilmelidir.
"Ksa Ksa"lar, ekonomi, magazin, sanat vs. balklaryla gruplandrlabilir.
Haberler eitlendirilmelidir. lle de siyasi konularda haber yazmak
diye bir kural yoktur. Her konuda haber yazmaya zen gsterilmelidir. D
brolar, gazetelerden haber yapmakla snrl kalmamal, zel almalarn
yan sra o lkede yaayan Trk toplumuna ynelik haberlere de arlk
vermelidir. Bulunduklar lkelerdeki yerel makamlar, Trk bykelilii, o
lkedeki Trk toplumunun dernekleri, kurulular, firmalar vs. ile temas
iinde olmaldr.
Haber yazldktan sonra yeniden okunmaldr. Haberin bal (-)
ardndan tamamen byk harflerle yazlmal, haberin giriinde byk
harflerle mahre (A.A) (-) tarih (-) ve metin yer almaldr. Kullanlan
kaynak, haberin altnda ksaltma olarak yer almaldr. nternetten yaplan
haberlerde, haberin altna (INT-) ksaltmas konulmas halinde haberin
iinde mutlaka kaynak belirtilmelidir. Dier ajanslara dayal olarak yaplan
haberin sonunda imza ksmnda ilgili ajans ad yer almaldr; (AP-PA-RAF),
(AFP-PA-RAF) gibi.
D bro muhabirleri, yabanc ajanslara dayal haber yapanlar ve
diplomasi muhabirleri haberi ne kadar iyi, eksiksiz, her unsuru yerli yerinde
yazarsa o haber o kadar abuk yayna girer. Benden sonra nasl olsa bir-
iki kademede daha okunacak dncesiyle batan savma grnm
verecek ekilde haber yazlmamaldr. zellikle haberleri yayna veren
redaktrlerin nne gelen haberler, hemen hemen her anlamda kusursuz
olmaldr. Redaktrler son kontrol noktasdr. Son kontrol noktasna gelen
haber, artk eksik unsur iermemeli, mulak olmamal, kafada soru iaretleri
uyandrmamaldr. Yani redaktrn nne yayna verilmek zere gelen
haber, yeniden yazlmay gerektirecek durumda olmamaldr.
Yabanc zel adlarn yazlnda TDK Yazm Klavuzunda yer alan
kurallara uyulmal ve rnekler dikkate alnmaldr.
78 / Anadolu Ajans
3. blm
TEMEL DPLOMAS KAVRAMLARI
BYKEL : Bir devlete bir baka devlete gnderilen en yksek rtbeli diplomatik
(ambassador) temsilci. Modern iletiim aralarnn gelimesinden nce, bykelilere
tam yetkiye varan geni yetkiler veriliyordu. Gnmzde bykeliler,
kendi dilerinin szcs konumunu tar; bir bykeli ok seyrek
olarak kendi bana karar verebilir. Bununla birlikte bir bykelinin
kiilii ve saygnl temsil ettii devletin grlerini kar tarafa
anlatmakta nemli bir rol oynayabilir. Gnderildii lkeye ilikin ilk
elden bilgi edinerek, devletin izleyecei politikalarda belirleyici bir etkide
bulunabilir.
KONSOLOS (consul) : lkeler arasndaki ticari, ekonomik, kltrel, bilimsel ilikilerin yrtlmesi
ve gelitirilmesi ve d lkelerde vatandalarnn haklarn korumak iin
atanan dileri grevlisi. Kural olarak devleti temsil etme yetkileri
bulunmayan konsoloslar, bulunduu lkede devletin gerek ve tzel
kiiliklerini korumak, ilerliini kolaylatrmak, pasaportlar uzatmak ya
da yenilemek gibi grevlere sahiptir. Hukuki adan diplomatik ayrcalk
ve baklklardan yararlanma haklarna sahip olmayan konsoloslar
diplomatik temsilci konumunu da tamaz. Diplomatik dokunulmazlna
sahip olmayan konsoloslar, yine de grevlendirildikleri lkede normal
bir yabancdan farkl olarak birtakm ayrcalk ve baklklardan
yararlanr. Konsolosluk grevlileri, nem srasna gre bakonsolos,
konsolos, yardmcs ve fahri konsolos olarak sralanr.
KORDPLOMATK : Dean of the Diplomatic Corps denen ahs, bir lkenin bakentinde
DUAYEN (doyen du en uzun sreden beri grev yapmakta bulunan bykelidir. Btn
corps diplomatique) bykelilerin bir ncelik sras vardr ve "preseacence" denilen bu sra,
gven mektuplarn o lkenin devlet bakanna sunma tarihine gre
oluur. Kordiplomatik duayeni, bulunan lkenin dileri bakanl
nezdinde kordiplomatik mensuplarnn genel hak ve karlarn korur,
trenlerde en bata yer alr. Duayenin baka lkelere gitmesi halinde,
ondan sonra sradaki bu grevi devralr.
Muhabirin El Kitab / 79
DPLOMATK : Uygulanan uluslararas hukukta kavram olarak, dokunulmazlklar ile
AYRICALIK ayrcalklar arasnda bir ayrma gidilmektedir. Dokunulmazlk kavram
VE BAIIKLIKLAR genel yasalardan bak tutulmay deil, fakat yarglama ve icra
(diplomatic and yollarnn uygulamasndan bak devletin kimi yasalarnn znden
privileges immunities) tutulmay belirtmektedir. Buna karlk ayrcalk kavram, kabul eden
bak tutulmay, bunlarn znn uygulanmamasn ifade eder.
Diplomatik ayrcalk ve baklklar 1. Diplomasi Temsilcilii bakmndan,
2. Diplomasi Temsilcilikleri ve Grevlileri bakmndan olmak zere iki
ksma ayrlr.
Diplomasi Temsilcilii bakmndan ayrcalk ve baklklar yledir:
a) Elilik binasnn ve aralarnn dokunulmazl
b) Elilik arivlerinin dokunulmazl
c) Eliliin haberleme serbestlii
d) Eliliin vergi ayrcal
e) Eliliin gmrk ayrcal
DPLOMATK KORUMA : Bir devletin, yabanc bir devletin haksz eyleminden zarara urayan
(diplomatic protection) vatandan diplomatik yollar araclyla koruma altna almas
DPLOMATK PASAPORT : Yabanc bir hkmetin diplomatik grevlilerine verilen ve onlarn resmi
(diplomatic passport) statlerini tanmlayan, diplomatik ayrcalk ve baklklarn salayan
pasaport. Trkiye'de krmz pasaport olarak da bilinir.
GVEN MEKTUBU : Bir diplomatik temsilcinin grev yapaca lkenin devlet bakanna,
(letter of credence) diplomatn lkesinin devlet bakan tarafndan gnderilen resmi
dokman. Bu mektupta diplomatn lkesinin devlet bakan, diplomatn
kendisini temsil yeteneine olan gvenini belirtir ve kendi hkmeti
adna giriecei faaliyetlerde kendisine gerekli kolayln gsterilmesini
rica eder. Bu mektubun diplomat tarafndan sz konusu lkenin devlet
bakanna sunulmasyla diplomatn o lkedeki resmi grevi de balam
olur.
PERSONA GRATA : Bir devletin zellikle belirli bir kiiyi yabanc devletin temsilcisi olarak
grmek istemesi.
PERSONA NON GRATA : Bir devletin zellikle belirli bir kiiyi dier devletin diplomatik temsilcisi
(istenmeyen adam) olarak kabul etmemesi.
80 / Anadolu Ajans
3. blm
LTMATOM : Bir devletin dier bir devletten derhal veya belirli bir sre iinde yerine
(ultimatum) getirilmesini istedii baz taleplerde (mesela o devlete verilmi zararlardan
dolay tazminat denmesi, snrl ihlal ve tecavzlerine son verilmesi,
snr gemi birliklerin geri ekilmesi gibi) bulunduu diplomatik belge.
Ayrca genellikle talep veya taleplerin derhal yahut belirtilen srede
yerine getirilmemesi ltimatomu veren devletin gerekli grd btn
tedbirleri (ilikilerin kesilmesi, aynyla karlk verme, abluka, silah
kullanma ve sava ilan) almakta kendini serbest sayaca da belirtilir.
Lahey antlamasna gre ltimatomun yazl olarak verilmesi gerekir.
FIR HATTI : Uu bilgi blgesi ya da ngilizce ksaltlm adyla FIR, iinde uu bilgi
(Flight Information ve uyar hizmetlerinin verildii hava sahasdr. Uu bilgi hizmetleri,
Region-FIR) zellikle, nemli meteorolojik bilgileri ulam kolaylklarn, hava alanlarnn
durumunu, blgede bulunan tehlikeleri (rnein gmen kularn varl
gibi) bildirmeyi iermektedir. Uyar hizmetleri ise kaybolan, kaza yapan
ya da tehlikede olan hava aralarna ilikin bilgilerin arama-kurtarma
faaliyetleriyle grevli birimlere bildirilmesi grevlerini kapsamaktadr.
FIR hatlar, yalnzca ulusal hava sahalarn kapsayabilecei gibi kimi
blgelerde uluslararas hava sahasn da kapsamaktadr.
KITA SAHANLII : Kara platformu olarak da bilinen, bir kara parasn ya da ktay
(continental shelf) evreleyen grece s ve eimli deniz taban. Genellikle kta sahanlklar
kydan 200 m derinliklere kadar uzanr. 1970'lerin bandan bu yana
Trkiye ile Yunanistan arasndaki kta sahanl anlamazl, deniz
snrlar kar karya olan devletlerin durumuna tipik bir rnek
oluturmakta ve bu sorun gnmzde de devam etmektedir.
SULAR : Denizlerdeki i sular, bir devletin kara lkesine skca bal karasular
(national waters) olup, bu devletin karasularnn i snr i sularnn bittii noktada
balamaktadr. sular, ilke olarak devletin tam egemenliinde
bulunmaktadr.
SIINMACI (refugee) : Vatanda bulunduu lkede urad basklar yznden ve siyasi olaylar
nedeniyle iradesi dnda lkesinden ayrlmak zorunda kalan ve vatanda
bulunduu lkenin korumasn yitiren baka bir devletin vatandalna
gememi yurtsuz gmen.
Muhabirin El Kitab / 81
GZLEMC STATS : Birtakm koullar yerine getiren, devletin ve teki uluslarn, birimlerin;
(observer's status) gzlemci olarak uluslararas rgtlerin almalarna oy hakk olmadan
katlmalarn ifade eder. rgtlere gre, gzlemcilerin bazen sz hakk
bulunduu gzlenmektedir. Gzlemci statsnden yararlanan birimler
unlardr: i) Henz rgt ye devletlerince devlet olarak tannmam
devlet iddiasndaki topluluklar, ii) Uluslararas rgtler, iii) Kimi ulusal
bamszlk hareketleri.
82 / Anadolu Ajans
3. blm
D Yaynlar
Muhabirin El Kitab / 83
Ekonomi
84 / Anadolu Ajans
3. blm
rastlandndan, say gruplar ve birimler ok dikkatli ekilde gzden
geirilmeli, rakamlar ve birimler mantk szgecinden de geirilmelidir.
Unvan ve isimler netletirilmeli, tereddt halinde, mutlaka aratrlarak
ilgili yere sorulmaldr. Haber yazmnda en ok kii ad ve grev, miktar,
kavram, yazm kural yanllar grlebilmektedir. Bu yanllarn yaplmamas
iin haber yazldktan sonra haberi yazan kii tarafndan bir kez daha
dikkatlice okunmal, bilgisayarda yazm kontrol (ABC uygulamas)
yaplmaldr. Haberi yazan kii haberin yayna veriliini de takip etmeli,
yanllarn grmelidir. Bu, baz yanllarn nemli lde azalmasn
salayacaktr.
lkenin ve blgenin ekonomi gndemiyle ilgili, zellikli, ayrntlara
dikkat edilen haberler yaplmaldr. Haberlerin farkl bak asn yanstmas,
nesnel ve sra d olmas gerekir. Ayn kiilerden, hibir neden ve gereke
yokken srekli gr alnmamaldr. Deme habercilii yerine aratrmaya
dayal habercilie arlk verilmelidir. Deme haberleri ise arlkl olarak
bir temel konuya younlamaldr. ok sayda konu verilerek haberin ierii
datlmamaldr.
Ekonomi muhabirinin istatistiki verileri iyi deerlendirebilmesi bir
zorunluluktur. Raporlardan ve verilerden yola karak haber yazm, ekonomi
haberciliinin temel talarndandr. Bundan dolay bir ekonomi muhabirinin
rakamlarn dilinden anlamas, iin esasn kavrayabilmesi, temel ekonomik
verileri bilmesi gerekir.
statistiki verilerin, herkesin anlayabilecei bir dilde, yanlsz sunulmas
nemlidir. Yanl yapmamak iin, istatistiki verinin gerekirse bir uzmana
deerlendirilmesi yntemine de bavurulabilir. Raporlardaki ve verilerdeki
ilgin noktalar, yanllar sezebilmesi, yetkin bir ekilde yorumlayabilmesi,
basit bir tabloyu ayrntl bir haber haline getirmesi iin muhabirlerin
gndemi ok iyi izlemesi, dzenli gazete, dergi okumas, televizyonlardaki
haber blteni ve programlarn mmkn olduunca izlemesi, dijital ortamdan
yararlanmas gerekir.
Ekonomi haberciliinde; haberlerin konusu ve hedef kitle yannda,
yasal erevesi ve etik boyutlarna dikkat edilmeli, objektiflikten kesinlikle
uzaklalmamal, yoruma yer verilmemeli, haberin dolu dolu olmas iin
veriler ve bilgi kaynaklarna ulalp iyi bir ierik oluturulmaldr.
Bunun iin,;
Ekonomi haberine konu olaylar yakndan izlenmeli,
Ekonomi haberleri, etik kurallara uygun hazrlanmal,
Haberlerin hazrlanmasnda veriler yannda, bilgi kaynaklarna ulalp
yararlanlmal,
Gnlk hayatta ekonomiyi ilgilendiren finans evreleri, i dnyas,
alma hayat, tketiciler, kamu finansman, emlak ileri ile piyasa ve
ar-pazarla ilgili bolca haber yaplmaldr.
Bu arada ''negatif haber caziptir, okutur. Pozitif haber skcdr, ilgi
ekmez'' anlaynn yanl olduu bilinmelidir.
Muhabirin El Kitab / 85
phesiz ille de pozitif haber verilecek diye gerein snrlarnn
zorlanmas gerekmez. Gerein snrlarn zorlayan her bilgi, okura kar
yaplm byk bir hakszlktr.
Bazen bilginin doru olmas yetmez, abartsz olmas arttr. Bir baka
deyile bilgi znde doru olabilir ancak haber zerindeki abart, o doru
bilgiyi de o bilgiyi habere dntren markay da gvenilmez klabilir.
Blgelerdeki muhabirler ve yerel muhabirler, blgeyi ilgilendiren
haberlere arlk vermelidir. Baz blgelerde retilen rnler lke apnda
nem tayabilir. Muhabirlerin bununla ilgili haberleri srekli takip etmesi
gerekir. rnein, Rizede ay; Ordu, Trabzon ve Dzcede fndk; Ege,
Akdeniz ve Gneydou Anadolu blgelerinde pamuk; Ispartada gl; Edirne,
Gnen, Osmanck ve Tosyada eltik; Akdenizde narenciye, seraclk;
Kastamonu Takprde sarmsak, Anadoluda hububat; Ege, Samsun,
Bitlis ve Trabzonda ttn; Balkesir ve Bursada domates, sala; Trakyada
ayiei, Marmara ve Egede zeytin, Gaziantepte fstk, Dou Karadenizde
balk, Bursa ve Kocaelinde otomotiv, imalat sanayi; Zonguldakta kmr,
Adyaman ve Batmanda petrol, Denizlide tekstil haberleri nem tar. Bu
tr haberler ayrntl, btn ynleriyle verilmelidir.
rnek
-AYKUR GENEL MDR YCE:
-''2003 YILINDA 517 BN TON YA AY ALIRKEN
BUNU HER YIL ARTIRIP 2007 YILINDA 660 BN TONA IKARDIK''
RZE (A.A) tarih - AYKUR Genel Mdr Ekrem Yce, 2003 ylnda 517 bin
ton ya ay alrken, bunu her yl artrarak 2007 ylnda 660 bin tona kardklarn
syledi.
Rize Ziraat Odas Bakan Nevzat Pali'i ziyaret eden Yce, bu yln genel
deerlendirmesi iin hazrlklarn tamamlamak zere olduklarn belirtti Yce,
reticilerin ziraat odalar araclyla kendilerinden talepleri olduunu bildirerek,
''reticiler AYKUR'un daha fazla ya ay almasn, alm yerinde rahat ay satabilmeyi
ve ya ay demelerinin makul srede yaplmasn istiyorlar. Bu talepleri kulak ard
etmedik ve karlamaya altk. Bu yndeki almalarmz sryor'' dedi.
Yce, 2003 ylnda 517 bin ton ya ay alrken, bunu her yl kademe kademe
artrarark 2007 ylnda 660 bin tona kardklarn anlatt. Yce, 'ay alm yerlerini
dzenleyerek vatandalarmzn daha rahat rnlerini satmalarn saladk. deme
konusunda ise bir deme plan oluturarak AYKUR tarihinin en gzel deme plann
gerekletirdik'' diye konutu.
Ziraat Odas Bakan Pali ise AYKUR'un her gn daha iyiye gittiine dikkati
ekerek, unlar syledi:
''Bundan fazlasyla memnuniyet duyuyoruz. Ya ay almnda 500 bin tondan
660 bin tona klmas, deme planlarnn dzenlenmesi bizleri memnun etmektedir.
Bundan sonra bunlarn daha da iyi olacandan eminiz. AYKUR'un, blge
ekonomisindeki katks sadece ayla snrl deildir. ayn dnda da birok sosyal
faaliyetlere katks bulunmaktadr. Bu nedenle AYKUR, herkesin korumas gereken
bir kurumdur.''
(PA-RAF-LAR)
86 / Anadolu Ajans
3. blm
Bir firmann ihracat, ithalat, retim, sat, kar zarar gibi verileri veya
almas, kapanmas, satlmas, ii karmas, cretli veya cretsiz toplu
izin vermesi, ynetiminin deimesi gibi olaylar yorum yaplmamak ve
reklama kamamak kouluyla verilebilir. Bunda irketin tannmlna ve
verilerin byklne dikkat edilmelidir.
Dikkate deer olmayan unsurlara haberlerde yer vermemek gerekir.
Borsada ilem gren irketler, borsaya aklama yapmadan bu tr bilgi
veremezler, buna dikkat edilmelidir. Haberler haksz bir ekilde ticari itibar
sarsc unsurlar tamamal, olan durumu nesnel bir ekilde yanstmaldr.
rnek
-OYAK RENAULT'UN 1 MLYONUNCU HRACAT GURURU
-HRACAT N RETLEN 1 MLYONUNCU ARA CLIO,
ALMANYA'YA UURLANDI
rnek
- HEDYELK EYA, HOB VE KTAP FUARI AILDI
(FOTORAFLI - GRNTL)
ZMR (A.A) tarih - zmir'de 18. Souvenir Hediyelik Eya, Hobi ve Kitap
Fuar'' ald.
Kltrpark uluslararas fuar alannda, her yl yeni yl ncesinde alan ve
katlmclara ok eitli hediye olanaklar sunan fuar, 31 Aralk gnne kadar ak
kalacak.
Fuarn alnda zmir Bykehir Belediye Bakan Yardmcs Yusuf Ali
Karaman, ZFA Genel Mdr Doan leyen, zmir Esnaf ve Sanatkarlar Odalar
Muhabirin El Kitab / 87
Birlii Bakan Zekeriya Mutlu, Geniz Fuarclk Genel Mdr Osman Gener ve
ok sayda sivil toplum kuruluu ile katlmc hazr bulundu.
Fuarda 160 firma, 40 binden fazla eit rn mteriyle buluturuyor. Fuar
gezenler, klasik antika eya, cam rnleri, ayakkabdan kozmetik rnlerine, takdan
oyuncaa kadar birok rn bir arada grebiliyorlar.
11 bin metrekarelik alanda kurulan fuarda, ocuklar iin zel blmler de
bulunuyor.
Geniz Fuarclk Genel Mdr Osman Gener, hediyelik eya fuarnn zmir'de
gelenekselletiini, her yl yaklak 100 bin kiinin fuar ziyaret ettiini belirtti. Gener,
''18 yldr nezih bir ortamda zmirlilerin alveri yapmas iin ortam oluturuyoruz.
malattan halkmza ylda bir kez hediye seme ansnn verilmesinden yanayz''
dedi.
Fuarn ilk gnnn bayram tatiline denk gelmesi dolaysyla zmirliler fuara
youn ilgi gsterdiler. AA muhabirinin sorularn yantlayan vatandalar, ylbanda
yaknlarna kk de olsa bir hediye almak istediklerini, fuarda hem ok eitli rn
grme frsatn yakaladklarn hem de dorudan satcyla alcnn bulumasndan tr
makul fiyatlardan alveri ettiklerini sylediler.
Fuar, yln son gnne kadar 11.00-22.00 saatlerinde ziyaret edilebilecek.
(PA-RAF-LAR)
rnek
-76. ZMR ENTERNASYONAL FUARI SONA ERD
-FUARI 1 MLYON 400 BNN ZERNDE KNN
ZYARET ETT TAHMN EDLYOR
ZMR (A.A) tarih - 76. zmir Enternasyonal Fuar sona erdi. 31 Austos
gn alan fuar 10 gnde 1 milyon 400 binin zerinde ziyaretinin gezdii tahmin
ediliyor.
Trkiye'nin ilk ve tek en uzun sreli uluslararas fuar organizasyonu olan zmir
Enternasyonal Fuarnda 71 bin metrekare alanda 59 lkeden toplam 1091 firma
stant at. Ana tema olarak belirlenen ''salk' 'ile ilgili kongre ve sempozyumlarn
dzenlendii fuarda, onur konuu lke Ukrayna ve onur konuu il olan orum zel
olarak tantld.
Kentte ticaret, kltr ve sanat hayatn canlandran 76. zmir Enternasyonal
Fuar, zmir'in kurtulu yl dnm etkinlikleriyle kaplarn kapatt.
(PA-RAF-LAR)
rnek
-ANLIURFA'DA YILIN LK PAMUU
-TCARET BORSASINDA YILIN LK RNN
SATAN FTLERE CUMHURYET ALTINI
ARMAAN EDLD
(FOTORAFLI)
88 / Anadolu Ajans
3. blm
anlurfa Ticaret Borsasndan yaplan yazl aklamaya gre, Yldz kynden Mehmet
Hanifi Tanal ve anak kynden Ahmet Polat, yln ilk rn pamuklarn, kilosunu
2 YTL'den borsada satt.
ki iftiye borsa tarafndan ilde yln ilk pamuk retimini gerekletirdikleri
iin birer Cumhuriyet altn armaan edildi.
(PA-RAF-LAR)
HESAPLAMALAR VE FORML
Muhabirin El Kitab / 89
Be ve beten ok rakaml saylar sondan saylmak zere l gruplara
ayrlarak yazlr, binler arasna nokta konur: 326.197, 49.750.812,
28.434.250.310.500.
l birimleri, istatistik verilerde rakam kullanlr: 25 kilogram, 150
kilometre, 15 metre kuma, 1.250.000 kii.
Parasal verilerin yazmnda para birimi kullanlmaldr. rnein 1 milyon
lira veya 1 milyon Trk Liras, 100 dolar veya 100 ABD Dolar gibi. lke ad
yazlmayan para birimleri kk, lke adyla birlikte kullanldnda byk
yazlmaldr. Sz gelimi lira, Trk Liras, avro, sterlin, dolar, ABD
Dolar, Avustralya Dolar gibi...
Para ile ilgili ilem, senet, ek ve benzeri ticari belgelerde geen saylar
bitiik yazlr: 650,35 (altyzelli YTL otuzbe YKr).
Trk Lirasndan 6 sfr atlmasyla Yeni Trk Lirasna geilmesi sonras
hem (eski) Trk Liras hem de Yeni Trk Liras verileri gnlk hayatta olduu
gibi haberlerimizde de karklklara neden olmaktadr. Haber kaynaklar da
bazen (eski) Trk Liras bazen Yeni Trk Liras kullanabilmektedir. Bundan
dolay haberlerimizde sadece Yeni Trk Liras (YTL) ve Yeni Kurua (YKr)
yer verilmelidir. Haber kaynann (eski) Trk Liras ile verdii rakam da
YTLye evrilmelidir. Bu evrim yaplrken 6 sfr atlmaldr veya sadan sola
6 basamak kaydrlmaldr. rnein 1 trilyon TL (1.000.000.000.000) 1
milyon YTLye (1.000.000), 1 milyar TL (1.000.000.000) bin YTLye (1000)
evrilmelidir. Kurua evirirken de liraya iki sfr eklenmeli ve yeniden 6 sfr
atlmaldr veya sadan sola 6 basamak kaydrlmaldr. rnein 1 milyon
935 bin TLye iki sfr ekleyip kurua evirir, sonra 6 hane kaydrp YKrye
evirebiliriz (1935000 TL: 193500000 Kr: 193,5 YKr). Yalnz, Trkiye
Cumhuriyet Merkez Bankas, 2009 ylndan itibaren Yeni Trk Lirasndaki
(YTL) Yeni ibaresini kaldracaktr. Bu durumda haberlerimizde YTL ibareleri
Trk Liras (TL) halini alacaktr ama (eski) Trk Liras verileri yine ayn
yntemle (yeni) Trk Lirasna (TL) dntrlecektir. Yeni Trk Lirasnn
ksaltmasn (YTL), Yeni Kuruun ksaltmasn ise (YKr) eklinde veriyoruz.
YKr ksaltmas tamamn byk harflerle yazdmz balklarda da (YKr)
olarak yer almaldr. (YTL) iin belirtilen bu grler, para biriminin yeniden
(TL) olmas halinde tersine dnecektir.
Blge ticaret borsalarndan verilen haberlerde, borsann en nemli
rn gz nnde bulundurulmal, nemli deiiklikler dikkate alnarak
ayrntl biimde ve tablo verilerek ilenmelidir.
rnek
-KONYA TCARET BORSASI
-EKMEKLK ANADOLU KIRMIZISI SERT BUDAYIN
KLOSU 0,53 YTL LE 0,532 YTL ARASINDA LEM GRD
90 / Anadolu Ajans
3. blm
RN CNS EN DK EN YKSEK
------------------ --------------- -----------------
Durum Budaylar:
Durum Buday 0,673 0,685
Dk Vasfl Durum Buday 0,659 0,683
Ekmeklik Budaylar:
Anadolu Sert Krmz 0,53 0,532
Yar Sert Beyaz 0,51 0,534
Dier Krmz - 0,517
Dier Hububatlar:
Yulaf - 0,75
Msr 0,39 0,432
Bakliyat eitleri:
Fasulye 1,296 1,532
(PA-RAF-LAR)
rnek
-ADANA TCARET BORSASI
-UKUROVA PAMUUNUN KLOGRAMI 1,62 YTL'DEN SATILDI
RN
---------
Ortalama
Pamuk: Birim Fiyat
------------------------ ------------ -----------
ukurova standart 1B (roll) Kilogram 1,62
ukurova standart 1 Kilogram 0,72
Ege standart 1B (roll) Kilogram 1,59
Hububat ve mamulleri:
------------------------------------
Buday Kilogram 0,52
Buday (krk) Kilogram 0,38
Msr Kilogram 0,41
Msr (krk) Kilogram 0,36
Yal tohumlar
------------------------------------
Pamuk ekirdei (roll) Kilogram 0,29
Muhabirin El Kitab / 91
Nebati yalar
------------------------------------
Kahvaltlk margarin Kilogram 1,89
Yemeklik ayiek ya Kilogram 2,88
Yemeklik soya ya Kilogram 3,12
Yemeklik msr z ya Kilogram 3,29
Ya ve kuru meyveler
------------------------------------
Mandarin (satsuma) Kilogram 0,64
Mandarin (fremont) Kilogram 0,54
Mandarin (minneola) Kilogram 0,65
Mandarin (king) Kilogram 0,52
Mandarin (nova) Kilogram 0,63
Portakal (washington) Kilogram 0,37
Limon (interdonato) Kilogram 0,76
Greyfurt (starruby) Kilogram 0,47
Greyfurt (ruby red) Kilogram 0,60
Greyfurt (beyaz) Kilogram 0,50
Etler:
------------------------------------
nek eti (kemikli) Kilogram 7,55
Sr eti (kemiksiz) Kilogram 9,90
Koyun eti (kuyruklu) Kilogram 7,30
Koyun eti (kuyruksuz) Kilogram 7,65
Kuzu eti Kilogram 8,40
(PA-RAF-LAR)
rnek
-BORSA RKETLERNDEN
-AYEN ENERJ, RZE'DE HES KURMAK N RETM LSANSI ALDI
-DEVA HOLDNG-
92 / Anadolu Ajans
3. blm
Deva Holdingten Borsaya gnderilen yazda, irketin bal ortaklklarndan
Veta Veteriner'in, Sayat Salk' devir almak suretiyle birlemesi ilemleri erevesinde
imzalanan birleme szlemesinin tasdiki ile ilgili 28 Aralk 2007 tarihli olaanst
genel kurul kararlarnn 31 Aralk 2007 tarihi itibaryla tescil edilerek birleme
ileminin tamamland duyuruldu.
rnek
-MOTORNN LTRE FYATINA 3 YKr ZAM YAPILDI
ANKARA (A.A) tarih - Motorinin litre fiyatnda 3 YKr zam yapld. Yeni
ayarlamaya gre, Ankara'da motorinin litre sat fiyat, BP, Petrol Ofisi ve OPET'de
2,52 YTL'den 2,55 YTL'ye kt.
Ayn sat noktalarnda stanbul Avrupa ve Anadolu yakalarnda 2,49 YTL'den
2,52 YTL'ye, zmir'de 2,48 YTL'den 2,51 YTL'ye ykseldi. 5 ve 6 numaral fuel oilin
kilogram fiyat da Ankara Opet, Petrol Ofisi ve BP'de 1,15 YTL'den 1,18 YTL'ye
karken, stanbul Avrupa ve Anadolu yakalarnda Opet'de 1,15 YTL'den 1,19 YTL'ye,
Petrol Ofisi'nde 1,14 YTL'den 1,18 YTL'ye, BP'de de 1,14 YTL'den 1,17 YTL'ye kt.
zmir'de ise 5 ve 6 numaral fuel-oilin kilogram fiyat Opet ve Petrol Ofisi'nde
1,13YTL'den 1,17 YTL'ye BP'de ise 1,16 YTL'den 1,19 YTL'ye ykseldi.
Dzenlemeye gre, Ankara'da Petrol Ofisi istasyonlarnda gazyann litre
fiyat da 2,36 YTL'den 2,40 YTL'ye BP'de ise 2,30 YTL'den 2,33 YTL'ye ykseldi.
stanbul Avrupa ve Anadolu yakalarnda da Petrol Ofisi'nde 2,34 YTL olan
gazyann litre fiyat, 2,38, BP'de ise 2,28 YTL iken 2,31 YTL oldu.
zmir'de Petrol Ofisi'nde gaz yann litre fiyat 2,33 YTL'den 2,37 YTL'ye, BP'de 2,28
YTL'den 2,31 YTL'ye kt.Datm firmalarnn belirledii tavan fiyatlar, rekabet ve
Muhabirin El Kitab / 93
serbesti nedeniyle irketler ve ehirlere gre kk apl deiiklik gsteriyor. Shell
istasyonlarnda ise fiyat deiikliklerine gidilmedi.
Baz datm irketlerinin Ankara, stanbul Avrupa ve Anadolu yakalar ile
zmir'de geerli motorin fiyat ncekilerle karlatrmal (litre/YTL) olarak yle:
ANKARA
-------------
Eski Yeni
Fiyat Fiyat
------ -------
BP 2,52 2,55
OPET 2,52 2,55
Petrol Ofisi 2,52 2,55
ZMR
--------
Eski Yeni
Fiyat Fiyat
------- -------
BP 2,48 2,51
OPET 2,48 2,51
Petrol Ofisi 2,48 2,51
(ZNP-MTN)
rnek
-VOB'DA KAPANI...
-UBAT 2008VADEL MKB 30 ENDEKSNE DAYALI KONTRAT,
71,825 YTL'DEN, DOLAR KURUNA DAYALI KONTRAT 1,1945
YTL'DEN LEM GRD
-LEM HACM 1 MLYAR 8 MLYON 588 BN 641 YTL OLDU
94 / Anadolu Ajans
3. blm
Borsada, ilem hacmi 1 milyar 8 milyon 588 bin 641 YTL olurken, ak pozisyon
(alnp satlan ama kapatlmam kontrat) says 234 bin 717 oldu.
VOB'da ilem gren szlemelerin bugnk kapan fiyatlar yle:
FAZ
(DBS365) UBAT* 84,025 0 0 0
NSAN* 86,435 0 0 0
FAZ
(DBS91) UBAT* 95,587 0 0 0
NSAN* 96,234 0 0 0
(*) lem yaplmadndan fiyat olumamtr, verilen fiyat nceki gnlerde olumutur.
(PA-RAF-LAR)
rnek
-MKB KNC SEANS...
-ENDEKS, KNC SEANSTA 243,44 PUAN
AZALARAK 55.538,13 PUANDAN KAPANDI
-HSSELER, GNLK BAZDA ORTALAMA YZDE
0,29 DEER KAYBETT
Muhabirin El Kitab / 95
ise 141,08 puan artarak 40.567,17 puana ykseldi.
Bylece ilk seansa gre mali grup hisseler ortalama yzde 0,77 orannda,
hizmetler grubu hisseler ortalama yzde 0,62 orannda deer kaybetti, sanayi grubu
hisseler ise ortalama yzde 0,35 orannda deer kazand.
kinci seansta ilem gren toplam 326 hisse senedinden 80'i deer kazand,
163' deer yitirdi, 83 hisse senedinin fiyatnda deiiklik olmad.
kinci seansta, 328 milyon 276 bin 703 YTL'lik ilem hacmi kaydedildi. Gnlk
ilem hacmi, 575 milyon 205 bin 590 YTL olarak hesapland.
kinci seansta, Garanti Bankas, Bankas (C), Turkcell, Golda Kuyumculuk
ile Yap ve Kredi Bankas en ok ilem gren hisseler oldu.
(PA-RAF-LAR)
rnek
-TOHUMLUK THALATINDA GMRK VERGS DRLD
96 / Anadolu Ajans
3. blm
Spor
Spor haberlerinde balk byk nem tar, ancak btn haberlerde
olduu gibi habere zenginlik katmak uruna abartl ve yorum ieren balk
kullanlmamaldr.
Ksa balk yazma abasyla eksik braklan balk kadar, haberi tmyle
kuatmas dnlerek atlan uzun bir balk da istenmeyen bir durumdur.
Bunlarn yerine ksa ama anlalr ve haberin zn yanstan balk idealdir.
Teknik kadro ve yneticilerin karlamalara ilikin deerlendirmelerine
atlan balklar genellikle klielemi ve birbirinin benzeri olmamaldr.
''Kastamonuspor'da Ykseli Sryor'', ''Gaziantepspor'da Bayram'',
''Fenerbahe'de Hzn'', ''Galatasaray akn'' gibi balklar yerine, yaratc,
farkl ve zgn balklar yelenmelidir.
Bala teknik kadro ve yneticilerin sylediklerinden arpc bir cmle
de karlabilir. ''Futbol kt ama skor iyi'', ''Yenilgiyi hak etmedik'', ''Erken
gol moralleri bozdu'' gibi.
Haberlerde unvanlar sk sk tmyle yinelenmemelidir. Bir yerde
''Fenerbahe Kulb Bakan Aziz Yldrm'' diye belirtildiyse bu unvan
srekli verilmemelidir. ''Yldrm...'', ''Fenerbahe Kulb Bakan...'' ve
benzeri biimde haber srdrlebilir.
TSYD, PFDK gibi ksaltmalar haberde ilk getii yerde ak olarak
yazlmal, daha sonra ksaltmalara yer verilmelidir.
Muhabirin El Kitab / 97
FUTBOL
Futbolda Turkcell Sper Lig, Avrupa kupalar ile (A) milli malar, iki
yar halinde verilmeli, nemli malarda ise matan nce ''NOTLAR''
derlenerek, bir ilk haber geilmelidir. TFF 1. Lig ve TFF 2. Ligde yalnzca
tablo, TFF 3. Ligde ise yalnzca sonu yeterlidir.
rnek
-TURKCELL SPER LG
-FENERBAHE: 1 - GALATASARAY: 0 (LK YARI)
STANBUL (A.A) - tarih - Turkcell Sper Ligde yaplan derbi mata Fenerbahe,
ezeli rakibi Galatasaray karsnda ilk yary 1-0 nde tamamlad.
Galatasaray' kendi saha ve seyircisinin nnde yenerek, 100. ylnn son derbi
man kazanp, aradaki puan farkn bire indirmek isteyen Fenerbahe, maa golle
balad. Karlamann henz 5. dakikasnda Semih'in att golle 1-0 ne geen
sar-lacivertliler, golden sonra beraberlik iin yklenen Galatasaray'a kalesinde
nemli bir gol pozisyonu vermedi. Oyunda ilk yarda tempoyu kontrol eden sar-
lacivertliler, zaman zaman rakip kalede yakalad pozisyonlar deerlendiremedi
ve ilk yary 1-0 nde tamamlad.
Fenerbahe kr Saracolu Stad'na ezeli rakibinin drt puan nnde lider
olarak gelen Galatasaray, henz 5. dakikada Semih'in golyle ok yaad. Golden
sonra beraberlik iin rakip kalede bask kurmaya alan sar-krmzllar, Fenerbahe
kalesinde nemli bir gol pozisyonu retemedi. Karlamann 41. dakikasnda Alex'in
yakn mesafeden vuruunda gole izin vermeyen kaleci Orkun, ilk yarda farkn daha
da almasna izin vermedi ve devreyi Galatasaray 1-0 geride tamamlad.
5. dakikada orta sahadan atlan uzun topu karlamak isteyen Servet'in kafa
vuruunda top Alex'in nnde kald. Brezilyal futbolcunun artma pasnda sadan
ceza alanna girip topla buluan Semih, kaleci Orkun'un altndan mein yuvarla
filelere gnderdi: 1-0
15. dakikada Bar'n ceza alan dndan utunda, kaleci Volkan Demirel topu
kontrol etti. 17. dakikada Volkan'n ceza alan dndan sert utunda, penalt noktas
zerinde Nonda'nn topa dokunamamas nedeniyle mein yuvarlak auta kt.
21. dakikada Semih ile yapt ver-kan ardndan sadan ceza alanna giren
Gkhan'n utunda, mein yuvarlak kaleci Orkun'un ellerine arparak stten kornere
gitti.
26. dakikada Roberto Carlos'un ceza alan dndan sert utunda, kaleci Orkun topu
kornere eldi. 41. dakikada Uur'un soldan kulland korner atnda, Aurelio'dan
seken topu n direkte nnde bulan Alex'in yakn mesafeden vuruunda kaleci
Orkun'dan dnen mein yuvarla savunma uzaklatrd.
98 / Anadolu Ajans
3. blm
43. dakikada Uur'un kaptrd topla ilerleyen Arda'nn pasnda sadan ceza
alanna giren Nonda'nn vuruunda, top kaleci Volkan Demirel'de kald.
Karlamann ilk yars 1-0 Fenerbahe'nin stnlyle sona erdi.
(PA-RAF-LAR)
rnek
-TURKCELL SPER LG
-FENERBAHE: 2 - GALATASARAY: 0
STANBUL (A.A) - tarih - Turkcell Sper Ligde yaplan derbi mata Fenerbahe,
ezeli rakibi lider Galatasaray' 2-0 yenerek, aradaki puan farkn bire indirdi.
Karlamann ikinci yarsna hzl balayan ve rakip kalede arka arkaya
pozisyonlar bulan Fenerbahe, 49. dakikada Semih ile nemli bir gol pozisyonunu
deerlendiremedi. Rakip kalede bask kuran sar-lacivertliler, 56. dakikada Deivid'in
ayandan kazand golle fark 2'ye kard. kinci yarda oyunun kontroln tamamen
elinde tutan Fenerbahe, 2-0'dan sonra da rakip kalede yakalad gol pozisyonlarn
deerlendiremedi. 78. dakikada Deivid'in krmz kart grmesiyle 10 kii kalan sar-
lacivertliler, karlamann kalan dakikalarnda da rakibine nemli bir gol pozisyonu
vermedi ve karlamadan 2-0 galip ayrlarak, ezeli rakibi Galatasaray' 100. ylnn
son derbi manda yendi.
kinci yarya gol bulmak iin kan Galatasaray, rakibinin basks karsnda
kalesinde zor anlar yaad. Bu yarnn banda 47. dakikada sadece Bar ile rakip
kaleye bir ut atabilen sar-krmzllar, bu uttan sonra pozisyona bile giremezken,
56. dakikada Deivid'in golne engel olamad ve 2-0 geriye dt. Karlamada 2-
0 yenik duruma dtkten sonra Galatasaray Teknik Direktr Feldkamp, Volkan
ve Arda'y karp, golc oyuncular mit ve Hakan kr' oyuna alarak, hcumda
etkili olmaya alt, ancak 78. dakikadan sonra 10 kii oynayan rakibi karsnda
gol pozisyonu retemedi ve karlamadan 2-0 malup ayrlarak, ligde bu sezonki
ilk yenilgisini ald. 47. dakikada Bar'n ceza alan dndan sert utunda, kaleci
Volkan Demirel topu iki hamlede kontrol etti. 48. dakikada sadan ceza alan iine
giren Semih'in vuruunda, kaleci Orkun topu iki hamlede kontrol etti. 49. dakikada
orta sahada kendi yar alanndan serbest at kullanan Roberto Carlos'un uzun
Muhabirin El Kitab / 99
pasnda savunmann arkasnda kaleci Orkun ile kar karya kalan Semih'in
vuruunda, topu elen Orkun, ikinci hamlede Semih'ten nce mein yuvarlaa sahip
oldu. 50. dakikada soldan ceza alanna giren Aurelio'nun vuruunda, kaleci Orkun'dan
dnen topu savunma uzaklatrd.
56. dakikada Semih'in drlmesiyle ceza alan dnda kazanlan serbest
vuruta, Alex'in zerinden atlad topa Roberto Carlos sert vurdu. Barajdan seken
topu ceza alan iinde nnde bulan Deivid, dzgn bir vurula mein yuvarla
filelere gndererek, fark 2'ye kard: 2-0
62. dakikada Aurelio'nun sadan ortasnda n direkte msait durumda topla buluan
Semih, kt bir vurula mein yuvarla stten auta att.
64. dakikada sadan ceza alanna giren Aurelio'nun utunda, top yandan az
farkla auta gitti. 67. dakikada Alex'in pasyla sadan ceza alanna giren Deivid'in
sert utunda, kaleci Orkun topu kornere eldi.
79. dakikada ceza yay nnden Alex'in kulland serbest atta, kaleci Orkun
topu stten kornere eldi. 86. dakikada ceza alan iinde topa sahip olan Servet,
mein yuvarlaa vurmak isterken, ceza alan iinde oluan karambolde kaleci Volkan
Demirel topa sahip oldu.
90. dakikada Sabri'nin ceza alan dndan kulland serbest vuruta, kaleci Volkan
Demirel topu stten kornere att ve Fenerbahe karlamay 2-0 kazand.
(PA-RAF-LAR)
rnek
-MAIN ARDINDAN...
-ZCO: ''ALEX SAKATLANMASAYDI SONU DAHA FARKLI OLURDU''
-FELDKAMP: ''YENLDMZ N ZGNZ''
rnek
-TFF 1. LG
-ANTALYASPOR: 2 - GAZANTEP BYKEHR BELEDYESPOR: 2
Stat: Atatrk
Hakemler: Abdullah Kalafatolu xx, Serdar Diyadin xx, Murat ztrk xx
Antalyaspor: Fevzi xx, Uur xx, enol xx, Bieniuk xx, Vahap xx, Aytekin xxx, Erturul
xx (Dk. 85 Eyp ?), Zitouni xxx, Hakan xx (Dk. 58 Serkan x), Mesut xx (Dk. 56
dris x), Cenk xxx
Gaziantep Bykehir Belediyespor: Eser xx, Ogn xx, Sleyman xxx, Serkan
xxx, Bilal xx (Dk. 52 Trker xx), Muhammet xx, Ferit xxx, Mustafa xx (Dk. 71
Mehmet Ayaz x), Hakan x, Osman xxx, smail xx (Dk. 85 Uur ?)
Goller: Dk. 62 Zitouni, Dk. 79 Cenk (Penaltdan) (Antalyaspor), Dk. 52 Mustafa
(Penaltdan), Dk. 90 Trker (Penaltdan) (Gaziantep Bykehir Belediyespor)
Sar Kartlar: Dk. 60 Uur, Dk. 66 Erturul, Dk. 68 enol (Antalyaspor), Dk.
28 Mustafa, Dk. 45 Ogn, Dk. 57 smail, Dk. 78 Sleyman (Gaziantep Bykehir
Belediyespor)
Krmz kartlar: Dk. 89 Bieniuk (Antalyaspor), Dk. 66 Hakan (Gaziantep
Bykehir Belediyespor)
-TFF 2. LG
-AFYONKARAHSARSPOR: 0 - ZMRSPOR: 0
Stat: Atatrk
Hakemler: Mutlu Dalbudak xxx, Fatih Eskalen xx, Yavuz etin xx
Afyonkarahisarspor: Sunay xx, Eray xx, Frat xx, Halil xx, Ahmet xx, Ycel
xx, Evren xxx, Alper xxx, Korhan xx, Utku xxx (Dk. 73 eref x), ahin xx
BASKETBOL
rnek
-BEKO BASKETBOL LG
-DARAFAKA: 71 - TTNET BEYKOZ: 74
VOLEYBOL
(FOTORAFLI)
HENTBOL
rnek
-HENTBOL: ERKEKLER SPER LG...
-NFFER BELEDYESPOR: 34 - ANKAYA BELEDYES: 25
l Blteni
rnek
-ZMR BASININDA BUGN
(Dikkat: Haber balndaki ilk ksa - izginin bulunmasna zellikle dikkat edilmeli.
Aksi takdirde teknik olarak balnzn ilk harfi sayfaya girmiyor ya da haberin
tm sayfada yer almyor.)
"ZMR (A.A) - tarih - zmir'de yaymlanan gazetelerin baz haber balklar yle:
YEN ASIR: ..."
Yanl Doru
Amasya'nn Merzifon Kaymakam Merzifon Kaymakam
Merzifon le Kaymakam Merzifon Kaymakam
Ske le Belediyesi Ske Belediyesi
Belediye Meclis yeleri Belediye Meclisi yeleri
l Genel Meclis yeleri l Genel Meclisi yeleri
zel Blten
BALIK
HABER ZETLENRKEN
Trk Dil Kurumu "zet"'i, bir yaz veya szn anlamn daha ksa ve
zl biimde veren yaz veya sz olarak tanmlyor.
"Haber" asndan ayn tanm vermek mmkndr:
Haberin anlamn, habercilik kurallarnn gerektirdii koullar korunarak
daha ksa ve z biimde vermek.
yi bir zet, ok pratikle, daha da nemlisi "ok okumakla" kolay
yaplabilir bir "i"tir. Kolumuzdaki saati, duvarda asl tabloyu iki cmleyle
"zetleme antrenman" bile dili kullanma yeteneimize ok ey katacaktr.
Anlatm iin zorunlu olmayan kelimeleri ayklamak, uygun kelime
alternatiflerine gz atmak, zetlemeyi dikkatlice bir daha mmknse-
sesli okumak yaplan almay olgunlatracaktr.
Bir cmleyi "anlamn deitirmeden" ok sayda anlatm biimiyle
yeniden oluturmak mmkndr. te zetleme, bu yeni oluturulanlardan
en uygununu semektir.
zetin boyutu, doyuruculuu ile balantldr. Sayfalar dolusu bir
metin iki paragrafta zetlenebilecei gibi bazen de zet, zeti yaplan
metnin kendisi olabilir. Gereksiz ayrntlardan arndrlm, tekrardan
kanlm, blmleri itibaryla ele ald konuyu, aklamay ya da olay
ana hatlarn darda brakmadan hazrlanan bir metnin istenir llerde
bir zet olduu sylenebilir.
zet yaplrken anlam kaymalarna ok dikkat edilmeli; en kk
tereddt paylalmal, gerektiinde haberi oluturan servisle iletiime
geilmelidir.
zetleme anlalr olmaldr. zetleyenin anlamad bir metin asla
yayna verilmemelidir. Metin anlalr klnmaya allrken kesinlikle yorum
eklenmemelidir.
nternet ve mobil ortam iin zet hazrlarken gazeteciliin olmazsa
olmaz 5 N, 1 K kural"nn bu alan iin de nemi unutulmamaldr. Ancak
bu kural oluturan hangi ge ya da geler (bir olay, olayn yaand
zaman, olayn yeri, olayn nasl gerekletii ya da olay yaayan) nemliyse
Fotoraf
Haber fotoraf retecek kii, ncelikle neyin, ne derecede nemli
haberi ierdiini kavrayabilmelidir. Her fotoraf iyi - kt bir bilgi ierir.
nemli olan; ilgi ekici bilgiyi ieren fotoraflar retebilmektir.
Fotoraf, bakld zaman bir anlam ifade etmeli, ne amala ekildii,
olayn nerede getii ve nasl olutuu konusunda ak bilgi vermelidir. Bu
da titiz bir almay gerektirir.
Haberin mesaj, fotorafnzn aracl ile ksa srede ve etkileyici
bir ekilde okura iletilebilmelidir. Bunun iin ncelikle, fotorafn ektiim
konunun znesi nedir? sorusunu kendinize sormal ve doru cevab
bulmalsnz. Doru cevab, fotorafladnz konu hakknda ne kadar fazla
bilgi sahibi olursanz o derecede kolay bulabilirsiniz. zneyi gl bir ekilde
vurgulamak, habere uygun fotoraflar retmek anlamna gelir.
Foto muhabirinin en nemli sorumluluu, haber ile fotoraf arasndaki
uyumu salamaktr. erie uygun fotoraf retmek, iin iinde olan sizlerin
de bildii gibi epey gtr. Bir film ynetmeni, senaryosunu yzlerce ekim
plan kullanarak anlatrken, foto muhabirleri birka fotorafla koca bir
senaryoyu anlalr klmaya abalar.
''Foto muhabiri'', fotoraf eken muhabirdir. Haberi ok iyi bilmek
zorundadr. Bu zorundalk, ona habere uygun fotoraf retme yeteneini
verir.
Fotoraf, ierii ne kadar glyse kamuoyuna o oranda salkl grsel
bilgi verir. Fotoraf editrleri olarak, greve giden foto muhabiri
arkadalarmzdan ncelikli beklentimiz, nmze habere uygun fotoraflar
koymalardr. Bu beklentinin karlanabilmesi iin foto muhabiri habere
hakim olmal, fotoraflayaca konuyu iyi anlamal, sorgulamaldr. Fotoraf,
kant sunmadaki etkili gc nedeniyle basnda kullanlmaya baland. Doru
grsel kantlar kamuoyuna sunabilmemiz iin habere hakim olmamz
gerekiyor.
Habere uygun fotoraf retmek iin mekan ok iyi kullanmaldr.
Bulunduu ortam yanstan bir veya birden fazla ipucu, fotorafn kant
olma ilevini daha salkl yerine getirmesine olanak verir. ABD Bakan
George W Bush'un Trkiye ziyaretini en iyi yanstan fotoraflardan biri,
geri planda Boaz Kprs ile Ortaky Camisi'nin bir arada grnd
kare idi. Kii, kurum ya da olayla ilgili aklayc bilgiler, geri ya da n
planda yer alrsa fotoraf daha anlalr olur.
APERTURE : Diyafram. Fotoraf makinesi objektifinin nnde yer alan sensre (alglayc)
ya da filme ne kadar k deceini kontrol eden yapraklardan olumu
dzenektir. ok ucuz fotoraf makineleri dnda hemen tm makinelerde
diyafram aralnn bykl deikendir. Yani objektiften girecek n
derecesini kullanc belirleme ansna sahiptir ve bu "f" rakamlaryla
ayarlanr.
BIT (binary digit) : Hafzann en kk birimi. Dijital kavram olarak "0" ve "1"i ifade eden
"binary" ve "digit" kelimelerinin ksaltmasdr.
CCD (Charged) : CCD, bir fotoraf makinesinin grnt alglaycsdr. CCD yani "charged-
coupled device" Coupled Device) Trkeye evrildiinde "birletirilmi-
ykl cihaz "anlamna geliyor. Makinenin kalbi olan CCD, renk ve k
bilgilerini tutarak bu bilgileri saysal veri ya da piksellere dntren
aygttr.
Image Formats : Fotoraf formatlar. En ok kullanlan biimler yle: BMP, EPS, FlashPix,
GIF, GIF 89, IFF, JPEG format, PCX, PICT, PNG, TIFF."
LCD Screen : Sv Kristal Ekran. Birok dijital fotoraf makinasnn arka ksmnda yer
(Liquid) alan Likit Kristal Crystal Display) Ekran, ekilen resmin n izlemesini
grmeye yarar. Ekran ayn zamanda baz kamera ayarlar iin arayz
grevi de grr. Farkl modelleri mevcuttur: TFT ve DSTN en ok bilinenleridir.
TFT, DSTN'ye gre daha parlaktr ve renk ve kontrast daha doru verir.
Buna karlk TFT daha ok elektrik harcar.
Matrix Array : Matrix Area (alan) ya da Single (tek) Matrix, tam renkli grntleri annda
elde edebilen CCD'lerdir. Pikseller RGB filtreleri tarafndan rtlr. Baz
matrixlerde yeil renk krmz ve maviye gre daha oktur ve bu sayede
daha detayl grnt elde edilir. nk insan gz yeil renge daha
duyarldr. Kark RGB filtrelerinin kt noktas znrln azalmasdr,
nk alann ya da drt elementi bir piksel iin kullanlr.
Optical Zoom- : Optik zoom, siz hareket etmeden sizi nesneye daha da yaklatrr. Optik
zoom, iinde Digital Zoom yer alan lenslerin kombinasyonunu salayarak
alglaycda yani sensrde yaknlaan ksmn daha byk znrlkte
olmasna olanak tanr. Dijital zoom ise varolan datann grnmn
deitirir. Yani sensr(alglayc) tarafndan toplanan datann istenen
blmnn bytlmesini salar. Optik zoomun resim ve znrlk
zerinde hibir etkisi yok iken dijital zoom resmin kalitesini bozar. Optik
zoom yapan kameralarn fiyatlar bu yzden daha yksektir.
PCMCIA : Dijital fotoraf makinelerinde kullanlan bir cins bellek kartdr. Bilgisayarlara
taklarak fotoraflarn transferini salar. tipi mevcuttur. Birinci ve ikinci
tip genellikle Flash RAM ve Statik RAM, nc tipi ise kk srcler
eklindedir.
PCMCIA Adapter : PCMCIA giriine hafza kartlarnn taklmasnda kullanlan bir ara adaptrdr.
Adaptr, kk hafza kartlarn kabul ederek onu standart bir PCMCIA
balantsna dntrr.
Pixelization - : Bir grntnn yzde yz oranndan daha byk bir oranda bytlmesi
Jaggy ile oluan piksellerin normal halinden daha byk ve bozuk grnmesidir.
Pikseller ne kadar kk ve saylar ne kadar ok olursa "pikselizasyon"
o kadar az olur. Pikselizasyon ''jaggy'' olarak da adlandrlr.
RAM (Random) : Geliigzel Ulam Hafzas. leri aamalar iin bir bilgisayarda bilginin
geici olarak Access Memory) kaydedildii n bellektir. Bilgisayar iin en
hzl hafza eklidir ve en pahalsdr. Bilgisayar ilemcisi olan CPU, bu
hafza ile bilgisayarda alm ve kullanlan program ya da yazlm
iin bir yer tutar ve ilem yaplabilmesini salar. RAM, S-RAM ya da
Static RAM gibi eitli tipleri mevcuttur.
Red-eye : Krmz-gz flalarn insan gzne arpmas ile gzde oluan krmzl
Reduction ifade eder. Fotoraf makinelerindeki dahili fla modlarndan biri olan Red-
eye Reduction ise parlak kta oluan gzlerdeki kzll ortadan kaldrmak
iin tasarlanmtr. Farkl sistemler vardr fakat hepsi fla patlamadan
fotoraf karesinde yer alanlarn gzne bir k gndererek hafif gz
kslmasn ve krmzl nler.
SCSI (Small : "Kk bilgisayar sistem arayz". Bilgisayar ile zellikle harici
Computer) bir hard disk, scanner, System Interface) CD-R, dijital fotoraf
makinesi gibi aletlerin birbirlerine balanmas ve hzl bir ekilde
veri transferi yapabilmesi iin gelitirilmi bir balant eklidir.
Bugnlerde FireWire baka bir ifadeyle IEEE-1394 balant yuvas
SCSI'n yerine almaya balad.
Sharpen : Daha keskin odak grnm iin grnt ileme programna bir
grnt dzeltme filtresi uygulanmasdr.
SLR (Single) : "Tek objektifli refleks kamera" iin kullanlan bir terimdir.
Smartmedia : 3.5'luk bir floppy disk eklinde olan bu adaptr, SSFDC tipi
adapter hafza kartlarn kabul eder ve bu adaptrle bu kartlardaki
bilgiler bilgisayara transfer edilir.
Grnt (TV)
Derinlik
Televizyon grnts iki boyutludur. ki boyutlu ekran yzeyi zerinde
yer alacak grntlerin dar bir ereve ve skk bir mekanda yer almadn
gstermek iin nesneler deiik dzlemler zerinde derinlik oluturacak
ekilde yerletirilerek boyutlu gz yanlgs salanr.
Perspektif, grntde genilik ve ykseklie derinliin, yani nc
boyutun girmesidir. ekimler, nesnelerin enini ve boyunu grecek ekilde
tam cepheden deil, nc boyutunu, yani derinliini de grecek ekilde
aprazdan yaplmaldr.
erevenin alt izgisi de oyuncunun diz, bel, dirsek gibi eklem yerlerini
yatay olarak kesmemelidir.
EKM LEKLER
Televizyon ekrannda grlen anlk bir grnt, edebi yazmn sayfalar
dolusu kelimelerle ifade edemeyecei bir enformasyondan daha fazla bilgi
sunmaktadr. stelik herkesin anlayabilecei evrensel bir dil kullanmaktadr.
ekim lei hem konu hem de konunun grnt boyutu gz nne
alnarak yaplan bir ereveleme biimidir. Seyirci zerinde dourduu
genel etki ve psikolojik duygular kiiden kiiye deimektedir. ekim
lekleri, grntde bir ya da birden fazla kiinin olmasna baklmakszn
gze ho gelecek grsel dzenlemeler elde edilecek ekilde insan figrnn
belirli yksekliklerden kesilmesi ile elde edilmilerdir. Bu kesim ykseklikleri
koltuk altnn alt, gs alt, bel alt, kask alt ve dizlerin alt olup, vcudu
eklem yerlerinden kesmemelidir.
Grsel alglama zelliklerine gre, ekim lekleri arasndaki ereve
farknn birbirinden byk lde ayrlmad plan montajlar seyirciler
tarafndan kolay alglanmaktadr. Bir ekim leinden dierine geerken
bir ekim lei atlanarak yaplan plan montajlar gze rahatszlk
vermeden daha kolay izlenmektedir.
Genel plan
Olayn getii ve gelitii tm alan iine
alan bir ekim leidir. ok geni mekan ve
yerlerin tantmnda bu ekim lei kullanlr.
Miting, kavga ve olaylar, ma yaynlar, ak
hava konserleri gibi haber ekimlerinde
balang olarak bu lek kullanlr. Bu tr
ekimler, genellikle yksek bir yerden yapld
zaman iyi sonu verir. Doa ekimleri, da
silsilelerinin ve ehir grntleri gibi duraan
grnt unsurlarnn yan sra hayvan srleri,
hareket halindeki aralar, askeri birliklerin
hareketleri ve sava alanlarnn
grntlenmesinde etkin bir ekim leidir.
Bel plan
ereve iine alnan nesne veya kiilerin
yarsndan itibaren ba ksmna kadar
grntlendii bir lektir.
Televizyon ekrannda bel ve gs planda
grntlenen oyuncular birbirlerine ok yakn
ve canl grnrler. Dramatik adan seyirci
zerinde byk etkisi olan bu ekim lei,
karlkl diyalog ve etkileim sahnelerinde ok
sk kullanlr.
Bel plan, anons ve sunumlarda en ok kullanlan ekim leidir.
Sunucular erevenin sa veya sol kenarna rahata yerletirilirken, dier
bo tarafa da konuyla ilgili aksesuarlar yerletirilerek sunucunun dekor ve
konuyla btnlemesi salanr. Bylece haberler grsel imajlarla da
desteklenerek izleyenin alglamas glendirilir.
Yakn Plan
Yakn ekim, insann omuz hizasndan
ba boluuna kadar olan ksmn,
nesnelerin de btnn veya btnn
tm zelliklerini detaylaryla gsterecek
ekilde kapsayan bir ekim leidir.
Erkeklerde kravatn veya yakann,
kadnlarda gs zerinden itibaren
vcudun stnn, yani omuz hizasndan
Detay ekim
Dikkat ekme ve dikkati younlatrma,
kurguda balanty salamak amacyla yaplr.
Bir cismin son derece byk bir grntsnn
ereveyi doldurmasdr. nsan vcudunda ok
yakn ekim en fazla ene ile aln blgesi arasnda
kalan yz zerinde uygulanr. Bu planda ba
boluu olmadndan, salardan veya kalarn
hemen stnden, alnn ortasndan kesme
yaplmaldr. Konuan bir kiide azla birlikte
ene de hareket ettiinden, ene hareketlerinin
izlenmesi gerekmektedir. ok yakn yz plan,
ocuklarda, ihtiyarlarda veya alayan insanlarda
ok etkili bir grnt vermektedir. Gzlerin anlaml
bak ve duygu ykl mesajlar iin en ideal ekim
leidir
Haber amal ekimlerde de belirli bir noktaya ok ksa bir gz at
biiminde, o blgeden ayrntl bir ksa ekim vermek haberin vurgusunu
artrmaktadr. ok yakn ekimler gazete, dergi, fotoraf, resim, harita,
maket, kitap, dileke veya basn aklamas gibi materyallerden seyirciye
konuyla ilgili bilgiler vermek amacyla da yaplr.
KAMERA HAREKETLER
Kamera hareketleri, nesneler arasndaki ilikileri ortaya kararak
grntye dinamizm, canllk ve arlk kazandrr.
Kamera hareketleri de balca blmde incelenebilir.
evrinme Hareketleri
evrinme hareketi, birbirlerinden uzakta bulunan iki nesneyi grsel
olarak birletirmek ve ilgi merkezini bir nesneden dier nesne zerine
aktarmak iin yaplr.
Optik Kaydrma
Odak uzakln deitirme hareketine "zoom" ad da verilmektedir.
Geni al bir ekimde, ereve iinde olan bir nesne ya da kiiyi ne
kartmak iin optik kaydrma denilen "zoom in" hareketiyle yaklalr.
Bazen yakn ekimden nesnenin ya da kiinin bulunduu ortam anlatmak,
olay hakknda bilgi vermek iin genel plana da "zoom out" yaplr. Zoom
yaplrken, hz ayn seviyede olmal, kademe ve titreme yaptrlmamaldr.
KURGU
GRNT LETM
ALANYA BRO
ekerhane Mah. Atatrk Cad. Seyfibekar Han No: 12 K:3 Alanya / ANTALYA
Tel : 0242 513 48 00 - Belgegeer : 0242 513 47 87 alanya@aa.com.tr
GRESUN BRO
Sultanselim Mah. Arif Bey Cad. Beyaztolu Han K:4 No: 306 28100 GRESUN
Tel : 0454 212 61 21 - Belgegeer : 0454 212 89 94 giresun@aa.com.tr
RZE BRO
Cumhuriyet Cad. Medine Han No: 99 K: 4 RZE
Tel : 0464 217 02 10 - Belgegeer : 0464 217 02 11 rize@aa.com.tr
Yurt D Temsilcilikleri
AMSTERDAM TEMSLCL
Stade De Colombes 56 1098 VT Amsterdam/Hollanda
Tel : 0031206913714
ALMATI TEMSLCL
Premier nternational Alatau Hotel and Business Center Dostk Cd. 105, K:7 ofis
711 480051 Almat/KAZAKHSTAN
Tel : 007 327 267 57 55
AKABAT TEMSLCL
Trk Kltr Merkezi. evenko Ke 41/A No: 110
Akabat-TRKMENSTAN Tel : 0099312 27 36 73
ATNA TEMSLCL
Dimokritu 15-10673 Kolonaki ATHENS/GREECE
Tel : 0030210 362 64 46 - Belgegeer : 0030210 362 64 44
BAK TEMSLCL
Ali Bayramov Kesi 20/2 BAK / AZERBAIJAN
Tel : 0099412 499 26 08 - Belgegeer : 0099412 494 80 47
BERLN TEMSLCL
Pressehause 5217 schbauerdamm 40 10117
BERLN-DEUTSCHLAND - Tel : 004930 226 205 47
BEYRUT TEMSLCL
Street No: 9 Building E-50 Rabia - Beirut / LEBANON
Tel : 00961395 50 29
BKEK TEMSLCL
UI. Sovyetskava 150, Kv. 8 Bikek / KIRGIZSTAN
Tel - Belgegeer : 00996612 908 464
BRKSEL TEMSLCL
International Press Center(IPC) Boulevard Charlemagne
1 Bt: 27 1041 Bruxelles / BELGIUM
Tel : 00322 285 08 21 Belgegeer : 00322 285 08 97
BUDAPETE TEMSLCL
2132 Gd. Szlkent U.19 MACARSTAN
Tel - Belgegeer : 003627531640
LEFKOA TEMSLCL
. Mustafa Biray Sok. No:6 Yeniehir-Lefkoa K.K.T.C.
Tel : 0392 228 31 25 Belgegeer : 0392 228 55 76
LONDRA TEMSLCL
7 Bankside Enfield Midllesex London EN2 8BN ENGLAND
Tel : 0044208 362 14 70 Belgegeer : 0044208 362 14 80
MOSKOVA TEMSLCL
Kutuzovsky Prospect Dom: 9 Korp: 2/A Kva. 106-107 121248 Moscow-RUSSIA
Tel : 0074955141192 - Belgegeer : 0074952437239
PARS TEMSLCL
90 bd Garibaldi 75015 Paris-FRANCE
Tel : 0033142199925 - Belgegeer : 0033143061798
PEKN TEMSLCL
Building 4, Unit 8/G Beijing International Friendship
Garden A2 Zuojiazhuang Rd. Choayang District Beijing 100028
Tel - Belgegeer : 00861064649400
ROMA TEMSLCL
Tel : 00393404649980 roma@aa.com.tr
SOFYA TEMSLCL
Juri Venelin No:40 Apt.2 Sofa-BULGARIA
Tel - Belgegeer : 0035929896351
TAHRAN TEMSLCL
Zafaraniyeh St. Zardkouh Ave. No: 9/4 Tehran-RAN
Tel : 009821 22703232 - Belgegeer : 009821 22709541
TAKENT TEMSLCL
Center-5 No: 74/43 700017 Tashkent-UZBEKSTAN
Tel : 00998973382223 - Belgegeer : 00998711346062
TFLS TEMSLCL
Chavchavadze caddesi No: 74 Tiflis/ GRCSTAN
Tel - Belgegeer : (0099532) 29 48 32 GSM: (0099577) 757579
WASHINGTON TEMSLCL
4615 North Park Ave. Suite: 313 Chevy Chase, MD 20815 WASHINGTON - U.S.A
Tel : 0013016341654 Belgegeer : 0013016341655