Institucionet e Sigurimit Evropian

Institucionet e Sigurimit
Evropian

Arkitektura e Re e Sigurimit Evropian

 Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë

(OSBE)
 Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB)
 Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO)
 Bashkimi Evropian (BE, BEP)
 Këshilli i Evropës (KE)
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Organizatat e sigurimit evropian

Gjatë Luftës së Ftohtë:

 NATO (drejtuar nga SHBA)

 Traktati i Varshavës (dominuar nga BS)

Pas Luftës së Ftohtë shpërthyen konflikte në:

 Ish-republikat sovjetike dhe

 Ballkan

Problem: struktura institucionale të afta për të garantuar siguri –

“Arkitektura e Re e Sigurimit Evropian”
 Institucionet e Sigurimit
Evropian
Lufta e Ftohtë

Traktati i Varshavës
NATO
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE)

 KSBE (3 korrik 1973, Helsinki): proces, të qetësojë tensionet dhe të

krijojë besim ndërmjet dy blloqeve.
 Karta e Parisit, nëntor 1990, hapi i parë drejt ARSE (demokraci
parlamentare - sistem politik i pranueshëm, 35 shtete n[shkrues).
 Budapest, dhjetor 1994, KSBE - OSBE (56 anëtarë).
 Qëllimi:
 të tërheqë herët vëmendjen,
 të parandalojë konfliktet,
 të menaxhojë krizat (Lisbonë, dhjetor 1996).
 Karta e Stambollit, nëntor 1999, koncepti i sigurimit në shekullin e 21.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

O S B E
 Vendi i Rusisë: Akti Final i Helsinkit
 Shtetet pjesëmarrës, përfshirë Rusinë, angazhohen të zgjidhin
mosmarrëveshjet mbi bazën e të drejtës ndërkombëtare.
 Mjetet: negociata, pyetsorë, agjenci të ndryshme, mediatime, pajtim,
arbitrim, zgjidhje juridike ose mjete të tjera paqësore.
 OSBE respekton sovranitetin, pavarësinë, integritetin territorial dhe
të drejtat e vendeve të zgjedhin mjetet për të garantuar siguruinë e tyre.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Organizata e Kombeve të Bashkuara

 Qëllimi: të ruaj paqe në botë.

 Karta e OKB-së: zgjidhja e mosmarrëveshjeve me mjete paqësore.
 Forumet kryesore:
 Asambleja e Përgjithshme (vendimet nuk kanë detyrim ligjor).
 Këshilli i Sigurimit: autorizon përdorimin e forcës (vendimet kanë
detyrim ligjor).

KS: 5 anëtarë të përhershëm me të drejt vetoje dhe 10 të përkohshëm

(zgjidhen nga AP çdo 2 vjet).
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Anëtarët e Përhershëm të KS

Shtetet e Bashkuara të Amerikës

Mbretëria e Bashkuar

Franca

Federata Ruse

Republika Popullore e Kinës

 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Anëtarët e Përkohshëm të KS
Deri më 31 dhjetor 2007 Deri më 31 dhjetor 2008

Ganë Belgjikë

Kongo Itali

Peru Panama

Afrika e
Katar Jugut

Sllovaki Indonezi
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Reforma e KS: Propozime

 Grupi i të katërtve: Brazili, Gjermania, India dhe Japonia – KS të

zgjerohet nga 15 në 25 anëtarë: 11 anëtarë të përhershëm (plus 6 - katër
propozuesit dhe 2 nga Afrika).

 Bashkimi për konsensus: Këshilli të zgjerohet në 25, por 20 të

përkohshëm me të drejtë rizgjedhje. Mbështetësit: Algjeria, Argjentina,
Kanadaja, Kolumbia, Kosta Rika, Italia, Kenia, Meksiko, Pakistani, Katari,
Korea e Jugut, Spanja dhe Turqia.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Aleanca e Traktatit të Atlantikut të Veriut

 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Origjina e Aleancës

 1945 – 1949: alarm - sovjetikët do të ruanin forcat ushtarake me

kapacitet të plotë.
 Kërcënohet pavarësia e Norvegjisë, Greqisë, Turqisë, etj., grusht
shteti në Çekosllavaki, bllokimi i Berlinit.
 1948: Belgjika, Franca, Luksemburgu, Hollanda dhe Mbretëria e
Bashkuar nënshkruan Traktatin e Brukselit.
 Negociata me Shtetet e Bashkuara dhe Kanadanë për një Aleancë të
vetme të Atlantikut të Veriut.
 Negociatorët ftojnë edhe Danimarkën, Islandën, Italinë, Norvegjinë
dhe Portugalinë.
 4 prill 1949: Nënshkruhet Traktati i Uashingtonit, themelohet NATO.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

NATO: Anënarët

1949
1955

1982

1999

1952
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Zgjerimi i NATO-s

Anëtarët e hershëm
Raundi i parë
Raundi 2 dhe 3
Vende neutrale
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

NATO: Anënarët që u pranuan në vitin 2004

Sllovenia Estonia

Sllovakia Bullgaria

Lituania Rumania

Letonia
Institucionet e Sigurimit
Evropian
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Detyrat Themelore të Sigurisë

 Të ruajë lirinë dhe sigurinë e anëtarëve në përputhje me Traktatin e

Atlantikut të Veriut dhe Kartën e Kombeve të Bashkuara (artikulli 51).

 Aleanca kryen detyrat e mëposhtme:

 Siguri,
 Konsultim (Neni 4),
 Parandalim dhe Mbrojtje (Neni 5 dhe 6),
 Mmenaxhim Krizash (Neni 7),
 Partneritet.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Bashkimi Evropian
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Bashkimi Eevropian Perëndimor, BEP

 Traktati i Brukselit,1948: angazhim për asistencë reciproke.

 Organizatë sigurie për bashkpunim në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë.
 Forum i thjeshtë për konsultime.
 BEP- Rusi: konsultime politike dhe bashkëpunim praktik në çështje me
interes të ndërsjellë.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Anëtarët e BEP-it
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Deklarata e Petersbergut, 19 qershor 1992

Tri çështje kryesore:

1. BEP-i, BE dhe Siguria Evropiane

 Situata e sigurisë në Evropë, çarmatimi dhe armkontrolli.

 Zbatimi i Deklaratës së Mastrihtit, 10 dhjetor 1991.
 Aktivitetet e Grupeve të Punës.
 Institutet e BEP-it për Studime Sigurie.

2. Forcimi i rolit operacional të BEP-it (humanitare, paqeruajtje, detyra të

forcave luftarake në menaxhimin e krizave, vendosja e paqes).

3. Marrëdhëniet e BEP-it me vendet e tjera anëtarë të BE-së ose të

Aleancës së Atlantikut të Veriut.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

BEP
Politika e Përbashkët e Sigurisë dhe e Mbrojtjes

 Këshilli i BEP-it, më 13 nëntor 2000, Marsej, vendosi:

 BEP-i transferohet në BE,
 BEP-i organizatë pa kapacitete operacionale,
 Lidhje me Asamblenë Parlamentare,
 Mbështet Grupin Evropiano-Perëndimor të Armatmit,
 Kujdeset për të zbatuar Traktatin e Brukselit.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Bashkimi Evropian
 Organizatë civile: në procesin e zhvillimit të Politikës së Përbashkët të
Sigurisë dhe të Mbrojtjes,
 Politika e Përbashkët e Jashtme dhe e Sigurisë (CFSP): mjet për të
shprehur pikëpamje sigurie dhe interesi.
 Objektivat themelore: Kreu V (Traktati Amsterdamit).

 BE në harmoni me Kartën e OKB-së, Aktin Final të OSBE-së dhe

Kartën e Parisit.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian
Vendet Anëtare të Bashkimit Evropian
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Këshilli i Evropës

 Traktati i Londrës, 1949 (10 shtete - Itali, Irlandë, Angli, Francë,

Belgjikë, Danimarkë, Luksemburg, Hollandë, Norvegji, Suedi).

 Qëllimi: të ruajë parimet e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

dhe të lehtësojë përparimin ekonomik e shoqëror të anëtarëve.

 Instrumenti: Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut dhe Asambleja

Parlamentare.
 Institucionet e Sigurimit
Evropian

Pikëpamje mbi Sigurinë

Pikëpamja evropiane:
 Zgjerimi i NATO-s drejt lindjes,
 NATO: siguruesi kryesor i mbrojtjes,
 Dobësimi i lidhjeve të sigurimit me SHBA-në ka qënë pikëpamja e
ndonjë anëtari të BE - Rusia një nga shkaqet.
Pikëpamja amerikane:
 NATO: organizata qëndrore e Arkitekturës së Re të Sigurimit Evropian
Qëndrimi ndaj Rusisë:
 NATO dhe SHBA nuk janë kërcënim,
 Bashkëpunim praktik,
 Sjellje negative – pasoja negative.
Pikëpamja ruse:
 OSBE: organizata kryesore,
 Një sistem sigurie kolektive nën drejtimin e Rusisë.
Institucionet e Sigurimit
Evropian