25

คำำที่มำจำกภำษำสันสกฤต

1. สระสันสกฤต ต่างจากบาลี 6 ตัว คำาใดประสมด้วยสระ

ฤ ฤา ฦ ฦๅ ไอ เอา เป็ นคำาในภาษาสันสกฤต
2. คำาใดประสมด้วย ศ ษ มีในภาษาสันสกฤต ไม่มีใน
ภาษาบาลี เช่น อภิเษก ศีรษะ อวกาศ ศัตรู ศิลปะ
ราษฎร ศอก ศึก อังกฤษ ศึกษาศาสตร์
3. คำาสันสกฤต ใช้ ฑ เช่น กรีฑา คำาสันสกฤต ไม่นิยม
ใช้ ฬ
4. คำาในภาษาสันสกฤตมีระบบเสียงควบกลำ้า หรือ
พยัญชนะประสม คำาควบกลำ้าจึงมักเป็ นคำาภาษา
สันสกฤต เช่น สตรี ปรารถนา สวัสดี สมัคร
มาตรา อินทรา
5. คำาที่ไทยใช้ รร มาจากสันสกฤต ตัว ร ที่ควบกับคำา
อื่นและใช้เป็ นตัวสะกด เช่น มรรค สรรพ มารค (มารฺค
สรฺว อารฺย จรฺยา)
6. ฤ (ฤทธิ) ในสันสกฤต บาลีจะเป็ น อิทฺธิ (อิ อุ)
7. คำาที่ใช้ ห์ มักเป็ นคำาที่มาจากภาษาสันสกฤต เช่น
สังเคราะห์ โล่ห์ อุตส่าห์ เท่ห์ เล่ห์ เสน่ห์ (? บาลีก็
มี เช่น โลห อุสฺสาห เทห สิเนห เสนฺ ห)
 27

ตัวอย่ำงคำำที่มำจำกสันสกฤต

อังกฤษ ศึก ศอก พฤกษ์ ประพฤติ ศาสนา เกษม

ดรรชนี วิทยุ ประจิม ธรรมศาสตร์ เกษตร ศิลปากร
วัชระ สัตย์ มฤตยู อินทร์ อัคนี ภัสดา มัธยม
ศึกษาศาสตร์ ศากยะ กษัตริย์ พิสดาร พฤษภ ปราณี
สวรรค์ กรรม ฤทธิ์ ศรี รัศมี อภิเษก เกษียณ
หฤทัย คฤหาสน์ วิทยา เสนา เลขาเสวก พิษ มนุ ษย์
กรีฑา ครุฑ อิศวร วิเศษ วิศาล วิเศษ สวามี เนตร
สตรี อยุธยา อาศรม อาศัย ราษฎร ฤษี สัตว์ กระดาษ
ดาษดา พิศ เลิศ บำาราศ ปราศ พฤศจิกายน อัศจรรย์
โอษฐ์ กฤษณา พัสดุ เกษียร อาญา

คำำสันสกฤต มีลักษณะดังนี้

1.ภาษาสันสกฤตมีสระ 14 ตัว คือ อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ

ไอ เอา ฤ ฤา ฦ ฦา

2.ภาษาสันสกฤตมีพยัญชนะ 35 ตัว (เพิ่ม ศ ษ จากภาษา

บาลี)

3.ภาษาสันสกฤตมีตัวสะกดตัวตาม แต่ไม่มีกฎเหมือนภาษา
บาลี เช่น
 25

บาลีใช้ สัจจ (ตัวที่ 1 สะกด ตัวที่ 1

ตาม)
สันสกฤตใช้ สัตย (พยัณชนะวรรคสะกด เศษ
วรรคตาม)

4.คำาในภาษาสันสกฤตนิ ยมคำาควบกลำ้า เช่น พัสตร์ จันทร์

5.คำาบางคำาในภาษาบาลีใช้ ฬ ภาษาสันสกฤตใช้ ฑ

6.คำาว่า "เคราะห์" มีในภาษาสันสกฤตเท่านั้ น

7.ภาษาสันสกฤตมีตัว รฺ (ร เรผะ) ซึ่งไทยนำามาใช้เป็ น รร

ฉะนั้ นคำาที่มี รร ส่วนหนึ่ งในภาษาไทย จึงมาจากภาษา
สันสกฤต

เปรียบเทียบภาษาสันสกฤตและภาษาบาลี

ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต
1.มีสระ 14 ตัว (เพิ่ม ไอ
1.มีสระ 8 ตัว
เอา ฤ ฤา ฦ ฦา)
2.มีพยัญชนะ มีพยัญชนะ 35 ตัว (เพิ่ม ศ

33 ตัว ษ)
 26

3.มีตัวสะกดตัว 3.มีตัวสะกดตัวตามไม่ตาม

ตามตามกฎ กฎ
4.ไม่นิยมตัวควบ
4.นิ ยมตัวควบกลำ้า
กลำ้า
5.ใช้ ฬ 5.ใช้ ฑ
6.มีคำาว่า "เคราะห์"
7.มี รฺ (ร เรผะ) ซึ่งเปลี่ยน

เป็ น รร ในภาษาไทย

ข้อสังเกต คำาบางคำาใช้ ศ ษ แต่เป็ นคำาไทยแท้ เช่น ศอ

ศอก ศึก เศิก ดาษ ดาษดา ฯลฯ
ตัวอย่ำงภำษำสันสกฤต

กษัตริย์ อัศวะ ขรรค์ คฤหัสถ์ บริบูรณ์ อธิษฐาน สวรรค์

ศึกษา วิทยุ นิ ตย์ ทฤษฎี ปราโมทย์
ไอศวรรย์ จักร อาศัย ปราศรัย วิเศษ มรรค มัธยม
สถาปนา ปรัชญา อมฤต สถาน จักษุ รัศมี
ภรรยา บุษบา กัลป์ ราษฎร บุญย ศรี