Professional Documents
Culture Documents
بدیع او بیان
بدیع او بیان
بدیع او بیان
بديع او بيان
محمدسرور وكيلي
ليكلړ
سرليك مـــخ
1
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
٣۹ مثنوي
۴١ د شعر ترتب اوتنظيم
۴١ قافيه
۴٢ رديف
۴۴ تقطيع او افاعيل
۴۵ د پښتو لنډۍ
۴۶ بحر
۴٧ بتر او خز م
۴٨ نقد او خزل
۴۹ مبلغه ٬اغراق ٬غلو
۵٠ د دو شاعرانو شعرونه يو له بل سره پرتله كول
۵٢ وېليك ) نثر(
۵٣ افهام او تفهيم
۶٣ وړليك يا مسجع نثر
۶٧ د پښتو په ادب كښې كيسه
٧٢ شعري داستان -متلونه او اصطلحګاني
٧٣ اصطلح
٧۵ اخځونه
مـــخ سرليك
٢٢ توارد
٢٣ حكايت
تركيب بند
٢۵
ترجيع بند
٢٧
٢٨ مرثيه
٢۹ معما او قطعه
اتساع او حشو
٣١
مستزاد
٣٢
عروض
نظم او غزل ٣٣
٣٣
قصيده
٣۵
مصراع او حماسه
٣۶
2
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
رباعي
٣٧
مدح
٣٨
ا
3
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
ب
ژبه او شعر
4
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
د
5
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
سريزه
6
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
د ليكوال له خوا
١
.شعر يوه عربي ګړه ده ٬چې لغوي مانا يې موزون يا
7
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
هنر پروت دى .هنر بيا پر دوو برخو ويشل كيږي ٬چې
8
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
٣
يوه برخه يې طبعي او بله برخه يې كسبي يا مصنوعي
سي .تابلوګورو!
هنر
فكري لسي
ږغي بدني
اويا كسبي وي .په ډېره پخوا زمانو كښې چې ليك او
9
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
10
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
ګداز ٬په انديښنو ٬په همت او مقام پوري اړه لري او
پوري اړه لري .لوړ همت وال شاعر پخپل مدح او
فكر كښې غرقه وي .د لوړ مقام شاعر شعر داسي دى
٧
لكه د ملغلرو د غاړې هار ٬چې په ډېر نقش او نګار
چې شعر موزون ٬منظوم او توري يې لكه مرئ سره پيل سوي
كيږي .نوى شعر خبري دي ٬چې د يو له بله سره تړلي دي ٬نو ځکه
11
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
كې د شعر او ادب يوه پوهه ده ٬چې وينه هم ورته واي.
۹
د شعر چوكاټ بندي او ډولونه :
12
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
١٠
١١
13
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
ګرځي.
١٢
14
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
١٣
چې شاعر په هغه كښې دوه توكي سره يو ډول وښه يې٬
لكه :پوزي ٬توري ٬نوري ٬بوري ٬يوري ـــ تل ٬بل ــ لر٬
15
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
الفت واي:
١۵
٣ـ مطر تجنيس :دا هغه تجنيس دى ٬چې د ګړې شكل
لكه :بار ٬باد ــ پل ٬بل ـ خپل ٬ځپل ـ ملنګ ٬پلنګ او
لکه د خواجه دغه مناجات ٬چې په پښتو وکيلي ژباړه کړی :
الهي! بې سياله او یوازنی خو ېي ته ٬ولړ قایم او ډېر ځواکمن
خو ېي ته ٬دهر شي ليدونکی ېي ته ٬د هري پوټي پوهېدونکی ېي ته ٬سپڅلی
له هرعيب ېي ته ٬د هر درمل لمل خو ېي ته ٬درمل د ټولو زړونو ېي ته .
16
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
١۶
كې د علم بديع هغه شعر دى ٬چې شاعر پخپل شعر
17
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
١٨
١۹
18
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
٢٠
داسي ګړې راولي ٬چې دغه ديو بله سره تضاد وي .
خوشحال خټك:
19
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
رحمان بابا:
كې هغه دى ٬چې شاعر خپل شعر كښې يوه ستاينه په
20
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
وي .
٢٣
رحمان بابا:
بيدل:
21
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
٢۴
٢۵
22
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
٢۶
23
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
دا روڼ جهان راته تورتم دى نا× زړه د بېلتون په تيغ قلم دى نا
چې شاه محمود تېر تر دې نيا سو نا× قندهار واړه په ږړا سو نا
24
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
٢۹
25
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
كړې ده.
26
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
27
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
28
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
مصراع يا مصرع :په پښتو ژبه كښې ورته نيمكه واي .
29
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
څلوريځي :
30
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
٣۹
بهيږي هر لور مست مست سندونه
پــــه غورځنګلونــو دي آبـــشارونــه
وږمـــې د ګلــــو څــپې څــپې دي
بلبولن مست دي مستي نغمې دي
تر پايه!
مثنوي :يوه عربي ګړه او ستاينه ده ٬چې په پښتو ژبه
۴٠
31
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
تر بايه!
د شعر تنظيم او ترتيب
32
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
۴٢
په پښتو ژبه كښې بيله د علت له تورو نه نور تورې هم
33
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
تلل او راتلل.
دغسي نور.
افاعيل :عربي نوم دى ٬چې د فعل ياني كړني جمع ده.
34
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
ژړامي نه ده په چا ګرمه
خوشي ګروان په اوښكو ولي لنده ومه
35
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
36
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
خزل -:عربي مصدر دی د یو او يا نثر د ښه او بد بېله ول او يا په ګوته كول دي .
شي پرېکولو
ته وائ .او په عروض پوهنه کي د
الپ ایسته کېده دمتفاعلن څخه اود
هغه د» تې « درېده )سکون( دی ٬چې په
مفتعلن واړول سي .
۴۹
مبالغه عربي مصدر دی چې په یوه کار کي زیاد و الي ته واي .
د بدیع پوهني په اصطلح سره دیو چا یا دیو شي په ستاینه کي
تر حده ډېر وه واي .تر هغه ځایه چې ناممکنه په نظر رانسي اوکه
غلُو« یاني بېخي تر حد ډېر ته واي .ناممکنه په نظر راغی نو » ُ
خوشال واي :مبالغه
د خوشحال سره که کښيني یو څو کاله
دا دغرو خټک به اوړه شاعران سي
۵٠
37
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
۵١
۵٢
وېليك )نثر(
ليكني په ليکنګ کي تر مخ راغلى دى .څرنګه -چې ليكل دود سواو نثر هم رواج وموند
نو د خلكو په
38
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
او لوست ډېر ترمخ ده .خو لومړى په ليك سره نثر
۵٣
افهام او تفهيم
د پښتو نوى نثر )وېليك(
انسان يو طبعي عقل لرونكى ٬خبري كونكى ٬د زده
39
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
كه په لنډه توګه وويل شي ٬دا هغه مهال دى ٬چې ليك
برا بره وي .لومړى داچې د خبرو كولو زمينه ٬چې دغه
40
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
۵۶
دويم :وينه د علمي موضوعګانو لپاره لكه دمشخصو او معيينو شيانو ٬ادبي مسايلو٬
عدلي٬
طيبي ٬مسلكي
41
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
۵٧
شاعر دى ٬چې دغه شعر زده كيږي ٬تمرين غواړي او
ادب پوهي يوه لويه او پراخه څانګه ده .ادبي پوهه او
42
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
وېليك :د جملو څخه جوړه سوې ليكنه ده ٬چې مبدء
43
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
44
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
فوځونو له لسه ډېره ځپل شوې وه .په دغه وروځو كې
45
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
۶۴
46
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
47
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
۶٧
۶٨
48
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
ولرې .ښه كيسه هغه ده ٬چې بې پلوه اود ليكوال خپل
۶۹
49
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
كاوه نورو به غوږ ورته نيولى وو .دغه نكل دهغو خلكو
نكل وكه! څه خبره وه؟ يا واي :ده پرون نكل كاوه :
٧١
ده ٬چې مانا يې خبر تېرول ٬د پيښي خبر وركول يا
50
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
دغه پورته توكي د ناول توپيردى ٬د كيسي سر خو بيا هم ناول پخپله يو ډول اوږده كيسه
ده .داستان یا کيسه په شعر کي .د ملنګ جان د یوه ځوان کيسه :
یو سړی راته په دې صورت ګویا وو •
چې نيکه قبر ته تللی هغه ځوان وو
د جمعې په شپه دی ولړی ادیرې ته •
سرتور و درېده د خپل نيکه روضې ته
خپل حاجت ئي سراسر ورته بيان کړ •
په ژړا ژړا ئي ځان ورته ستومان کړ
ډېر مجبور یم مجبورۍ نه نه خلصېږم •
څه سبب دی په سبب ئي نه پوهېږم
تر پایه :
متلونه او اصطلحګاني
د اصطلح او متل تر منځ توپير:
متل يوه لنډه مسجع خبره يا شعر
دى .كه چيري دغه
متل شعر وي شاعر ئي څرګند وي او كه لنډه مسجع
خبره وي ٬نو ويونكى ئي تر ډېره څرګند نه وي .
متلونه د اولنو فلسفي د مانا ډكي خبري دي ٬چې په
ټول هېواد كې يې خلك پېژني او په پوهيږي .
٧٣
زويه .بل متل :چې سر وي خولۍ ډېري دي .ــ پور دي
51
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
» د اینځر ګل ئي « .مانا دا چې نه ښكارې .او يا په كابل كې دا خبره هم ډېره دود ده٬
چې وائي:
ځيري « .پاي !
52
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
اخځونه يا اخستنځي
د كتاب نوم ـــ مؤلف يا ليكونكى ـــ خپروونكى ـــ دچاپ ځائ او كال
53
Larawbar.com محمدسرور وكيلي بديع او بيان
د ښاغلي محمد سرور وکيلي په دې وروستيو کلونو کي څو بېلبېل کتابونه ليکلي دي :
- : ١پښتوبدیع او بيان - : ٢ ٬پښتو ژبښود )ګرامر( - :٣ ٬پښتو ګړ ښود ) غياث الغت ( ٬
- : ۴انتګرل او درنسيال حساب - : ۵ ٬د جامداتو ميخانيک -: ۶ ٬د خواجه عبدا انصار
مناجات له پاړسي نه په پښتومسجع نثر ژباړه -: ٧ليکدود او ليکښود کړنلره او سمه
ليکنه دغه پورتني کتابونه ځيني په پېښور کي او ځيني په کابل کي چاپ سوي دي .
يادونه :د ښاغلي محمد سرور وکيلي دو کتابونو لکه بدیع او بيان او پښتو ژبښود
دانترناسيونال افغاني ژورنالستانو لخوا په سویس کي جایزه وړې ده .
-:١اسلمي روزنه اوپوهنه ) په پښتو او الماني ژبو ( -:٢ ٬د پښتو الپ او بې کتاب -:٣ ٬
پښتو متلونه -: ۴ ٬د ریاضي ٢۵٠د طریقې سره حل سوي سوالونه -:۵ ٬زما دشعرونو
ټولګه -:۶ ٬روزنپوهنه -:٧ ٬د محمد رسول ا )ص( لنډه ژوند پېښه بدیع او بيان د
کلسيک یاني د مقفه شعر پوهنه ده .د هر ډول شعر بيان له عروضوله مخي کوي .
پای
54