Άνοδος Πετρελαίου - Δημητριακών - Βιοκαυσίμων - Ευρώ

ΤΟ ΕΚΡΗΚΤΙΚΟ ΜΙΓΜΑ

Ένας συνδυασμός αυξανόμενων τιμών και ανοδικής ζήτησης για τα βασικά και
αναγκαία για τον άνθρωπο αγροτικά προϊόντα, του πετρελαίου και του ευρώ
προκαλούν τις μεγαλύτερες αλλαγές στις παγκόσμιες αγορές μετά τον Β' Πόλεμο,
μεταβάλλοντας το οικονομικό τοπίο για τους πάντες. Κυβερνήσεις και έγκυροι αναλυτές
εκτιμούν ότι η εποχή του φθηνού πετρελαίου και των φθηνών δημητριακών, όπως και
άλλων βασικών αγροτικών προϊόντων είναι παρελθόν. Η εκτίμηση ότι η ζήτηση
τροφίμων θα έχει διπλασιαστεί έως το 2050 μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι ανοδικές
τάσεις στα αγροτικά προϊόντα μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και μια δεκαετία,
επηρεάζοντας γενικότερα τις οικονομίες των κρατών.
Η αύξηση της τιμής του σιταριού υπερέβη φέτος το 110% (35-42 λεπτά το κιλό έναντι
μόνο 14 λεπτά πέρυσι) με αναμενόμενες περαιτέρω νέες αυξήσεις. Η αύξηση τιμής του
σιταριού προήλθε από τη μειωμένη εφετινή παραγωγή λόγω των κλιματικών συνθηκών,
από την αυξημένη ζήτηση σιτηρών για βιοκαύσιμα (στην ΕΕ ως το 2010 το 5,75% των
καυσίμων πρέπει να προέρχεται από βιοκαύσιμα), αλλά και από την αυξημένη ζήτηση
που παρατηρείται στην Κίνα και στην Ινδία. Τούτο λοιπόν έχει ως αποτέλεσμα τη
σημαντική αύξηση της τιμής των αλεύρων και των προϊόντων που το χρησιμοποιούν ως
πρώτη ύλη. Ακολουθεί η αύξηση στο σιμιγδάλι και τα ζυμαρικά και έπεται ολόκληρη η
διατροφική αλυσίδα με βάση το σιτάρι. Οι μεγάλες αυξήσεις στο κριθάρι και στο
καλαμπόκι οδηγεί στις μεγάλες αυξήσεις στις ζωοτροφές οι οποίες επηρεάζουν όλα τα
κτηνοτροφικά προϊόντα και κυρίως το κρέας και το γάλα. Η απελευθέρωση της
αγρανάπαυσης που αποφάσισε η Ε.Ε. δείχνει τον πανικό της και δεν θα λύσει το
πρόβλημα.
Η ανάπτυξη των βιοκαυσίμων έχει προκαλέσει αναστάτωση και στην αγορά των
σπορέλαιων (ηλιέλαιο, αραβοσιτέλαιο, σογιέλαιο κτλ) που αυξήθηκαν 100%, από 550-
650 ευρώ τον τόνο σε 1.100-1.300 ευρώ τον τόνο, ενώ προκάλεσαν ανατιμήσεις στην
τιμή του ελαιόλαδου αλλά και σε άλλα είδη τροφίμων όπου το σπορέλαιο
χρησιμοποιείται ως πρώτη ή βοηθητική ύλη.
Οι καραμπόλες πολλαπλασιάζονται με εκπληκτική ταχύτητα και στην ελεύθερη
παγκόσμια αγορά, του άμεσου κέρδους και της αβεβαιότητας, οδηγούν σε νέες αυξήσεις
τιμών άλλων ειδών.
Η φθηνή ευρωπαϊκή αγορά του γάλακτος αποτελεί παρελθόν. Στην ελληνική αγορά
τυριών τα εισαγόμενα ανατιμήθηκαν από τον Ιούλιο κατά 50%-60%! Οι ανατιμήσεις του
βουτύρου ανήλθαν στο 40% και δεν αποκλείεται να αυξηθούν κι άλλο. Σύμφωνα με
επίσημα στοιχεία η παγκόσμια παραγωγή γάλακτος αυξήθηκε κατά 1,6%, ενώ η διεθνής
ζήτηση κατά 3%.
Παράλληλα, ο πληθυσμός της γης αυξάνεται με ρυθμούς που θα απαιτήσουν την
παραγωγή 330 εκατομμυρίων τόνων δημητριακών επιπλέον από τώρα έως το έτος
2022. Οι ανωμαλίες του κλίματος που οφείλονται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και οι
κερδοσκόποι που βλέπουν τα γεωργικά εμπορεύματα σαν χρηματιστηριακό είδος
οξύνουν τα προβλήματα. Οι αναπτυσσόμενες χώρες τις Ασίας, βελτιώνοντας την
οικονομική θέση των κατοίκων τους, αυξάνουν συνεχώς την ζήτηση, σε αγαθά,
δημητριακά, καύσιμα, πρώτες ύλες, των οποίων η παραγωγή δεν είναι σταθερή ή
αρχίζει να γίνεται πλέον ελλειμματική.

ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε στο πώς και πόσο το πετρέλαιο επηρεάζει τις τιμές των
βασικών ειδών. Λίγα στοιχεία για το πετρέλαιο απαιτούνται για να επιβεβαιώσει κανείς
τον ισχυρισμό ότι η παγκόσμια οικονομία έχει ήδη αλλάξει εκ θεμελίων.
Η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου έφτασε στο ζενίθ το 2006 και μειώνεται κατά 7% το
χρόνο. Σήμερα αντλούνται 81 εκ. βαρέλια καθημερινά και το 2030 θα έχουν πέσει στα 39
εκ. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου αρκούν για
42 χρόνια, ενώ σύμφωνα με το Energy Watch Group αρκούν για 28 χρόνια. Δεν
χρειάζονται περισσότερα σχόλια. Ο διευθυντής της Διεθνούς υπηρεσίας Ενέργειας,
Κλοντ Μαντίλ, προειδοποίησε ότι τα προβλήματα ελλιπούς παραγωγικής ικανότητας
στον τομέα της διύλισης παγκοσμίως, που συντελούν στη διατήρηση των τιμών του
πετρελαίου στις διεθνείς αγορές σε υψηλά επίπεδα, δεν θα λυθούν πριν το 2010. «Η
ανεπαρκής παραγωγική ικανότητα στη διύλιση πυροδοτεί μεγάλες πιέσεις στις τιμές του
αργού πετρελαίου», ανέφερε ο γενικός γραμματέας του ΟΠΕΚ Μοχάμεντ Μπαρκίντο.
Προέβη, παράλληλα, στην εκτίμηση ότι, τα επόμενα δέκα χρόνια, θα απαιτηθούν
επενδύσεις 160 δισ. δολαρίων σε νέα διυλιστήρια. Όμως ποίοι και πού θα τις κάνουν;
Ορισμένες από τις αυξήσεις στις τιμές των γεωργικών εμπορευμάτων αποδίδονται
βάσιμα στο ακριβό πετρέλαιο. Η προγραμματισμένη αντικατάσταση του πετρελαίου
από την αιθανόλη στις ΗΠΑ ενθάρρυνε την καλλιέργεια καλαμποκιού -που πήρε
πολύτιμη αρόσιμη γη από άλλες σοδειές, όπως σταριού και σόγιας, με αποτέλεσμα να
ασκούνται ανοδικές πιέσεις στις τιμές των ειδών των οποίων οι καλλιέργειες
περιορίζονται.
Μία από τις αιτίες που συμβάλλουν στην άνοδο της τιμής των δημητριακών είναι η
αυξανόμενη απορρόφηση μεγάλων ποσοτήτων στη βιομηχανία βιοκαυσίμων. Τόσο
στην Αμερική, όσο και στην Ευρώπη, όσο ανεβαίνει η τιμή του πετρελαίου, τόσο τα
βιοκαύσιμα παίζουν μεγαλύτερο ρόλο, με αποτέλεσμα να διατίθενται γι' αυτό
μεγαλύτερες ποσότητες δημητριακών. Στην Αμερική το 30% της παραγωγής
καλαμποκιού πηγαίνουν για βιοαιθανόλη. Στην Ελλάδα η Βιομηχανία Ζάχαρης
προχωρά σε μετατροπές στο εργοστάσιο της Ξάνθης, αλλά και της Λάρισας ώστε να
παράγουν βιοκαύσιμα. Ο προγραμματισμός είναι να απορροφά περίπου 300.000
τόνους δημητριακά. Και μόνο αυτή η ζήτηση θα επιφέρει και άλλη άνοδο στις τιμές των
δημητριακών τόσο του σιταριού, όσο και του καλαμποκιού.
Μέσα στη σύγχυση έρχεται και ο ΟΟΣΑ, να συμβουλεύσει τις κυβερνήσεις να
εγκαταλείψουν τα βιοκαύσιμα γιατί οδηγούν σε αύξηση του κόστους των τροφίμων!

Ο κίνδυνος πολιτικής αστάθειας

Οι αγρότες, αν και βλέπουν τις τιμές να μεγαλώνουν, αντιλαμβάνονται ότι το εμπόριο

και τα καρτέλ τους παίρνουν το κέρδος. Το αίσθημα του εμπαιγμού μεγαλώνει. Για τους
κτηνοτρόφους τα πράγματα φαίνονται πολύ δύσκολα. Οι καταναλωτές με την πολυετή
κούρσα ανατιμήσεων εξανεμίζουν το εισόδημά τους. Στην Ιταλία είχαμε κήρυξη
«αποχής από τα ζυμαρικά», και στην Αργεντινή μποϋκοτάζ ντομάτας.
Για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του 70, όταν εκδηλώθηκαν ελλείψεις σε
είδη διατροφής διεθνώς, το θέμα της ασφάλειας τροφίμων αρχίζει να απασχολεί την
Ε.Ε.
Η Ρωσία, γνωστή άλλοτε ως ο σιτοβολώνας του κόσμου, ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει
φόρους στις εξαγωγές σταριού και κριθαριού, στην προσπάθειά της να διατηρήσει στο
εσωτερικό της χώρας χαμηλή την τιμή του ψωμιού.
Η Ουκρανία, με παρατεταμένη ξηρασία, έχει απαγορεύσει από τον Ιούλιο τις εξαγωγές
σταριού. Και στην Αυστραλία, όπου το κόστος τροφίμων έχει ενισχυθεί ανησυχητικά,
αναζητούνται πολιτικές για να ανακοπεί ο πληθωρισμός. Η προοπτική αναζωπύρωσης
των πληθωριστικών πιέσεων ανησυχεί όλο και περισσότερο τις μεγάλες κεντρικές
τράπεζες οι οποίες πλήττονται και από την πιστωτική κρίση.
Όλες οι κυβερνήσεις φοβούνται ότι το κύμα ακρίβειας και η μη ελεγχόμενη αγορά,
οδηγήσει σε πληθωρισμό, αιτήματα αυξήσεων μισθών, κοινωνικές αντιδράσεις και
πολιτική αστάθεια.
Στην Ουγγαρία, όπου ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί στο υψηλότερο επίπεδο της εξαετίας
έχει ξεσπάσει διαμάχη στους κόλπους της κυβέρνησης για το εάν θα πρέπει να μειωθεί
ο ΦΠΑ σε ορισμένα είδη, εφόσον οι τιμές τροφίμων ξεπεράσουν το 20%.

ΔΟΛΑΡΙΟ - ΕΥΡΩ - ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Στις αγορές χρήματος το μεγάλο ζητούμενο είναι το πραγματικό κόστος και η

διαθεσιμότητα χρηματοδότησης. Και τα δύο γίνονται αμφίβολα. Ένας ακόμη κίνδυνος
είναι μήπως η ελεγχόμενη πτώση του δολαρίου ξεφύγει από τον έλεγχο. Το
εξασθενημένο δολάριο βέβαια από τη μια βελτιώνει το τεράστιο έλλειμμα του ισοζυγίου
τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ (μόνο το τελευταίο τρίμηνο του 2005 μειώθηκε για το
λόγο αυτό από 7% σε 5%!), αλλά από ένα σημείο και μετά η πτώση πυροδοτεί τις ήδη
κλυδωνισμένες παγκόσμιες οικονομικές σχέσεις. Πολλές χώρες στον πλανήτη
αναγκάζονται να αλλάξουν τα συναλλαγματικά αποθέματά τους από δολάρια σε ευρώ.
Αυτό βάζει σε τεράστιους κινδύνους το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα. Ήδη πριν λίγες
μέρες η Κίνα δήλωσε ότι πρόκειται να αλλάξει δολάρια σε ευρώ. Μία τέτοια γενικότερη
τάση χωρών, που φτωχαίνουν όσο κρατούν το συνάλλαγμά τους σε δολάρια, μπορεί να
γίνει ανεξέλεγκτη. Αυτό θα σημάνει παγκόσμια νομισματική αστάθεια. Η εξασθένιση του
δολαρίου βολεύει ανερχόμενες οικονομίες οι οποίες βλέπουν την επιβράδυνση της
οικονομίας των ΗΠΑ να μεταφέρεται στην Ευρώπη και στη Βρετανία. Έτσι
ξεκαθαρίζονται λογαριασμοί ετών. Η Ιαπωνία, η Κίνα, η Ινδία και η υπόλοιπη Ασία, το
έχουν, για πολλούς λόγους, στο στόχο τους. Ο οικονομικός πόλεμος ξεκίνησε. Μία
οικονομική ύφεση απειλεί την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Η Ε.Ε. γίνεται όλο και περισσότερο
μη ανταγωνιστική. Η ανάπτυξή της μειώνεται στο 1,7% το 2008. Η Ελλάδα βλέπει
ξαφνικά να επέρχεται η αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ε.Ε. νωρίτερα
και όχι το 2013. Οι ανατιμήσεις πλήττουν ολόκληρη την οικονομία της, η πιστωτική κρίση
επεκτείνεται, οι τράπεζες ανεξέλεγκτες απομυζούν τους πάντες και εφόσον αρχίσει η
διορθωτική αυξητική πορεία της τιμής του δολαρίου σε σχέση με το ευρώ, η κατάσταση
θα τεθεί εκτός ελέγχου. Αναζητείται εναλλακτική πρόταση, την στιγμή που τα
κυβερνητικά προγράμματα των δύο μεγάλων κομμάτων δεν προέβλεπαν τίποτα από
όλα αυτά, ούτε προτείνουν κάτι σχετικά με αυτά!