Dhinacyadda Qarsoon Ee Suugaanta

Iyo Sharaxaada Gaariye

Abwaan Maxamed Xaashi Dhamac (Gaariye), waa mid ka mid ah hormuudka calanka u sidda
xeel-dheerayaasha ku fogaadday kala dhilinta aqoonta suugaaneed ee Soomaalida (Cilmiyan),
waa Af-yahan aan si fudud looga gudbi karin dhaabaddaha uu ku asteeyo noocyadda ay u kalla
baxdo murtidu.

waxaanan qormaddan ku eegi doonaa, ramabaddaantan kuwii ka horeeyay midkood, barnaamij

uu ku soo bandhigay Caro Maraykan, kaasoo uu kaga hadlayay dhinac qarsoon oo ku saabsan
Afka iyo Suugaanta Soomaalida.

Hor iyo horaanba aan ka cudur-daarto oo aan idhaahdo ma awoodo qalinku inuu aftahamo iyo
wax u dhaw toona ku sawiro dhaq-dhaqaaq Abwaan Gaariye caan ku yahay oo uu ku kasbaddo
daawadayaasha shucuurtooda, taasoo uu si toos ah isugu sidko oo u waddaajiyo dareenkiisa iyo
kan ka soo horjeeda xogta uu lafa-gurkeeda u dhaqaaqay.

Abwaanku, waxaa uu marka hore barnaamijkan isaga ah ku sharaxayaa Afka iyo luuqadaha kalla
duwan oo uu cadeeyay in lagu tilmaansaddo halka uu ka soo baxo (Afka iyo Carabka). iyaddoo
uu sheegay in Suugaanta iyo afku ay yihiin nimco eebaha sareeya ee hufani ku galadday
aadamaha oo ay kaga duwanyihiin noolaha kalle.

sidoo kalle, Gaariye waxaa uu sheegay in marka hore afku yahay kan xidhiidhiya aadamaha, mar
labaadkana uu tilmaan u yahay dhaqan ummadeed oo uu ka turjumo, iyadoo marka
saddexaadna uu yahay buu yidhi qalab lagu fekero. "Mar waa lagu wadda hadlaa, mar
ilbaxnimaddii aadanaha ayaa ku kaydsan. mar kalle waa lagu fekeraa oo qof dhaafi karaa ma jiro
inta kalmadood ee uu yaqaan afka ay doonto ha noqotee. Inta kalmadood ee aad taqaan
ayuunbaa Fekerkaaguna leegyahay." Ayuu yidhi,

Halkaas ayuu ka bilaabayaa, waxaana uu si mug iyo miisaan leh u dhex-dabaalanayaa suugaan
afeedka iyo noocyaddeeda, haddii ay ahaan lahayd qaababka ay u isticmaalaan xeerbeegtidu
marka geedka la joogo iyo haddii ay noqon lahay koox kasta oo ka mid ah bulshadda oo uu
sheegay inay leeyihiin oo u xushaan howshooda eraybixin ku dhisan hanaan Xaraf raac leh oo u
sahlaysa inay u xusuustaan si fuddud amuurta saameysa arrinta ay gacanta markaa ku hayaan.

Dareenadda loo maro Maskaxda aadamaha ayuu haddana raacinayaa iyo suugaanyahanadu
sidda ay ugu kalla xeel-dheer-yihiin raadaynta xusuusta ama sababta ay u kala xiise iyo
xamaasad-badan yihiin ee loo kala jeclaysto tixdooda.

qaar ka mid ah suugaantiisa ka hadasha xuquuqda dadka iyo dhibaatooyinka la dariska ah ayuu
sidoo kalle ku soo qaadanayaa Abwaan Gaariye Bandhigiisan. waxaana uu ku soo khatimayaa
murti dhalinyarranimo iyo waayihii Jacayladda uu ka hadli jiray ee hore oo gaadhsiisan illaa heer
uu wax weydiin ulla noqdo Cadceeda guudkeena ka muuqata.

Waxaa la yidhi, 'Oodo dhacameed sidda ay u kalla horeeyaan ayaa loo kalla gurraa' siddaa
darteed, waxaan Akhriste qodobaddan aynu sidda sarka xaadiska ah u dul-maray ee kor ku
xussan u soo qaadan doonaa qodob walba gaarkiisa, iyaddoo aynu ka xiganayno Abwaanka,
doorka qalinku ku leeyahayna ay tahay uun xidhiidhin...

La Soco caddadka Danbe

　

Dhinacyadda Qarsoon Ee Suugaanta

Iyo Sharaxaada Gaariye
Qalinka Mustafa Sh. Cumar. qaybtii labaad

Afka Suugaan Afeeda

.....Waxa uu tilmaamayaa marka koowaad Macalin Gaariye, in suugaantu tahay

labeenta af leeyahay. siddaa daraadeed, waxaa uu sharaxayaa marka koowaad
bah waliba luuqadda ay ku xidhiidho ee u gaarka ah waxa ay u taqaan, isaga oo
tusaale u soo qaadanaya afafka loogu yeedho Kushitiga ee ay ku hadlaan
Soomaalida, oromadda iyo Canfartu, kuwaasoo uu sheegay in ay Afka ugu
magacdareen halka uu ka soo baxo. "Waxaa lagu kalla beegi waayay
qoladdeenan Kushitiga ahi waxaynu Afka ku tilmaanaa halka uu ka soo baxo, oo
inagu Af ayaynu nidhaa Oromaddu Afaan ayay ugu yeedhaan. qolooyinka
qaarna sidda kuwan aad la joogtaan (Maraykanka..Language), Lang, oo carabka
ah ayay u yaqaanaan afka. malaha carabka dhaqdhaqaaqaya ayay arkeen oo u
xusheen uguna magacdarreen" Sidaas ayuu yidhi.

Abwaanku waxaa uu intaa uga gudbayaa oo uu soo qaatay qaar ka mid ah

Aayadaha Qur'aanka kariimka ah oo sheegaya in Ilaahay ugu galad sheegto
aadamaha inuu abuuray oo uu baray inay wadda hadlaan. sidaa darteed-na uu
ka mid-yahay nimcooyinka la is weydiin doono.

Waxaa uu markaa ka dib raacinayaa waxaa uu qabto Afku haddii ay ahaan

lahayd xidhiidhka aadamaha, fekerka qofka iyo kaydka umadeed ee uu tilmaanta
u yahay sidii aynu qormadeenii hore ku xusnay. "Haddaad Eegtaan qoladdan
Qaanuunku, waxay leeyihiin erayo sharci oo macnohoodu xadidan-yahay,
qeexanyahay oo aan la kalla jiidi karrin. waa afka wax lagu kalla qorto
nootaayooyinka marka la joogo, Eray waliba waxaa uu leeyahay macne la isla
gartay oo aan la dhaafi karrin. Qareen marka la leeyahay, marka eedaysane la
leeyahay, marka Danbiile laga hadlayo, marka la soo qaadanayo Racfaan. Eray
waliba waxaa uu leeyahay ujeedo cad oo aan kala bixi karrin. haddii aan
macnahaa xaddidan la siina Qaanuun ma jirayo iyo sharci. qoladda Sayniska,
Caafimaadka, qoladda dhismaha iyo qolo kastaaba waxay leedahay Erayo
macno ahaan la isla ogolaaday iyo eray bixin hawshooda u gaar ah. marka
qoraal sharci la sameynayana waa ta la raaciyo sharaxaad lagu caddaynayo
Eray kasta waxa looga jeedo. laakiin, waxaynu halkan kaga hadlaynaa
Suugaan."Ayuu yidhi.

Abwaan Gaariye, marka uu amuurtan ka hadlayo, waxaa uu labaddiisa Gacmood

ku sawirayaa gidaar afarta dhinacba ka xidhan oo Erayada sharci ee uu
tilmaamay ku xayndaaban. Haddana, inta uu burburiyo Giddaarka ayuu
sharaxayaa kala duwanaanta Erayadda sharci iyo kuwa suugaaneed.
"Suugaantu, waa meesha Erayadu seetadda ku goostaan, Erayadu waxay
jebiyaan Gidaaradda lagu xidhxidhay ee macnohooda xadidaya ayay
burburiyaan oo ma ogola. waa meesha Waalida iyo Miyi-qabka u dhaxaysa
Suugaantu oo shaqeyn maayaan macnayaashan xaddidan iyo waxaasi.

waan ku cabudhayaaba anigu haddii aad immika erayga ii xaddido macnihiisa oo

aad tidhaa sidaas uun ujeedaddiisu ha ahaato oo xaggaa iyo xaggaa midna yuu
u dhaafin, ma garanayo anigu taa. Eraygu waa inuu iigu kalla baxaa sidda
Cinjirka oo aan ku dhex-ciyaari karro oo inta aan soo qaado oo cajiimo,
dabadeed macnaha aan doono ku shubo, dabadeed inta aan kugu soo celiyo
aan ku idhaa weliba siddaa u faham, iska daa kan sharciga ah ee kuu qoranoo.
addigoo faraxsan ayaanad iga qaadanaysaa oo annagu qoladda wax kasta laga
qaato ayaanu nahay, waayo Eraygiibaa kala baxaya oo aan macne u gaar ah
lagu soo oodine, qofku arragtidiisa raacinayaa oo xaguu doonana ula kacayaa.
quruxda suugaantuna halkaas ayay ku jirtaa. qofka xoriyad ayaa loo siinayaa
inuu ujeedada uu doono u qaato, haddii aad i weydiiso, ma sidaasaad ulla
jeedayna, waxaan ku odhanayaa mooyi, ileyn mid kalle oo si kalle u haysta ayaa
isna sidaada si aan ahayn u qaatey oo aad ka dilaysaaye"Ayuu yidhi.

Gaariye halkaa kaga hadhi maayo, balse waa uu sii waddayaa macneynta iyo
shaandheynta qodobkan. waxaana uu soo qaadanayaa tusaalayaal suugaaneed
oo markhaati ka ah Erayadda ujeedo badanta ah ee uu ka hadlay. maadaama
aynu aragnay in badan oo inaga mid ah oo ku muransan laba aragtiyood oo mid
waliba gaarkiisa ugu fasiray murti soo baxday.waxaana uu yidhi, "Ninbaa Beri
Xaaskiisii ku yidhi

'Allaa Faxane Faroweey,

Haddaan kugu filaan waayay

Nin faddeexad Necebaan ahoo

Waan ku furayaa'. halkaad doonto ayaad ulla kacaysaa, ninkaasi isagu wuu
hadlay. markaa waxaad odhanaysaa Tolow siddee ayuu ugu fillaan waayay.
halaas ayaana nuxurku ku jiraa oo dhankii loo qaadaba waa geli kartaa, ninkiina
meel uu ka baxo ayaa u banaan oo xaal qaban maayo. annigu siddaa umma
jeedin ayuu odhan karaa hadduu doono. Eraygu waa inuu yeelan karaa wejiyo
badan, kuwan Sharcigu waa ay ku xidh-xidhayaan oo eraygoodu waa mid leh
macno kali ah.

Cabdi Iidaana waxaa uu yidhi, 'Dadkaa lagu habaaraa

Ducana waa u dhawdahay

Alla Ku Doori waa maxay'

Haddii aad tahay doqon laga barakow badan-yahay, waa duco, haddii aad nin
wanaagsan tahayna waa habaar. 'Alla Ku doori' waa halkaa meesha Subagu ku
jiro ee Abwaanka siinaysa meel uu ku ciyaari karro oo aan soo oodeyn."

Macalinku sharaxaadan kooban ee uu ka bixiyay Erayadda sharci iyo kuwa

suugaaneed farqiga u dhexeeya, Intan uu inoo tusaaleeyay uun kumma eka,
balse sidoo kalle waxaa ku ladhan oo uu Abwaanku inoo daayay in baddan oo
kalle, kuwaasoo uu u dhaafay Fekerkeena si aynu u buuxino,...

la soco qaybo baddan oo ka sii mug weyn, kana xiiso baddan qodobkan....