Σελίδα 1 από 15

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Οι άνθρωποι αυτοί
χρησιμοποιούν την σωματική
τους ΕΝΕΡΓΕΙΑ για να
κάνουν ΕΡΓΟ. Ο πρώτος
σπρώχνοντας και ο δεύτερος
τραβώντας
Ενώ ο τρίτος κάνει έργο
σηκώνοντας το τούβλο από
το πάτωμα.
Μπορούμε να πούμε πως:
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΟΣ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΙΝΑΙ
Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΑ
ΠΑΡΑΓΕΙ ΕΡΓΟ.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 2 από 15

ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

• Αν σπρώξουμε τον βράχο θα πέσει κάτω από τον γκρεμό; Ο λόγος είναι επειδή κατέχει
δυναμική ενέργεια.
• Το τόξο στην εικόνα φυλάσσει την ενέργεια στο λάστιχο και όταν ο τοξότης το αφήσει, αυτό
την ελευθερώνει και τη μεταδίδει στο βέλος. Αμέσως η ελαστική δυναμική ενέργεια του
λάστιχου αρχίζει να μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια στο βέλος που αρχίζει να κινείται
και να αναπτύσσει ταχύτητα.
Ονομάζουμε ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΦΥΛΑΓΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
• Το φορτηγό έχει κινητική ενέργεια επειδή κινείται.
• Τι ενέργεια έχει το αναμμένο σπίρτο;

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 3 από 15

Τα ορυκτά καύσιμα έχουν χημική Η φωτεινή ενέργεια και η

ενέργεια και όταν καίγονται μέσα ηχητική ενέργεια βρίσκονται
στις μηχανές δίνουν θερμική παντού γύρω μας. Τι θα
ενέργεια. συνέβαινε αν δεν υπήρχαν αυτές
Το φαγητό και τα ποτά δίνουν στον οι μορφές ενέργειας; Ποιες είναι
οργανισμό μας την χημική τους οι πηγές τους;
ενέργεια. Τη χρησιμοποιούμε για τη
σωματική μας ενέργεια.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 4 από 15
Γιατί η ηλεκτρική ενέργεια είναι
πολύ χρήσιμη για τον άνθρωπό;
• Που την χρησιμοποιούμε;
• Πώς την παράγουμε;
• Γιατί είναι ‘ευγενής ενέργεια’;
• Υπάρχει και στη φύση; Για
παράδειγμα;
Πόλυς Άνιφτος
Η πυρηνική ενέργεια είναι πολύ
επικίνδυνη και η πιο ικανή να
παράγει έργο από οποιαδήποτε
άλλη. Ο ήλιος είναι σαν μια
τεράστια πυρηνική βόμβα όπου το
υδρογόνο του καίεται συνεχώς
ελευθερώνοντας πυρηνική ενέργεια
• Σε ποιο βαθμό μπορεί να την
ελέγξει ο άνθρωπος;
• Πόσο βλαβερή είναι βλαβερή
στο περιβάλλον;
energy1
 Σελίδα 5 από 15
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ/ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Ονομάζουμε αυτές που

είναι φιλικότερες προς
το περιβάλλον γιατί δεν
το μολύνουν. Είναι
φυσικές μορφές αλλά
όχι τόσο πολύ
αξιοποιημένες από τον
άνθρωπο όσο θα
έπρεπε.
Είναι δωρεάν από τη
φύση!

Ο ήλιος αποτέλεσε πηγή ενέργειας από την αρχή της δημιουργίας. Όταν κρεμούμε τη μπουγάδα για να
στεγνώσουν τα ρούχα, χρησιμοποιούμε την ηλιακή ενέργεια.

Τα φυτά χρειάζονται το φως του ήλιου για να κάνουν το δικό τους φαγητό. Αυτή τη διαδικασία την
ονομάζουμε φωτοσύνθεση. Δηλαδή χρησιμοποιούν το ηλιακό φως και την ενέργεια που παίρνουν από
αυτό, και το συνθέτουν μαζί με νερό και άλλες ουσίες για να φτιάξουν την τροφή τους.
Χρησιμοποιείται επίσης από τον άνθρωπο για να ζεστάνει τα σπίτια του ή ακόμα για να μαγειρέψει.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 6 από 15
Ηλιακός Θερμοσίφωνας:

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 7 από 15

Φωτοβολταϊκά Κύτταρα

Mπορούμε να μετατρέψουμε την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρισμό.

Αυτό γίνεται με τη χρήση φωτοβολταϊκών κυττάρων.

Τα φωτοβολταϊκά κύτταρα χρησιμοποιούνται για τη μετατροπή του φωτός σε ηλεκτρισμό στις

υπολογιστικές μηχανές, σε ηλεκτρικές συσκευές του σπιτιού, ακόμα και σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα και
δορυφόρους.

Τα φωτοβολταϊκά κύτταρα είναι καμωμένα από σιλικόνη και ένα είδος λιωμένου άμμου.
όταν το ηλιακό φως φτάνει στο ηλιακό κύτταρο, χτυπά τα ηλεκτρόνια (κόκκινοι κύκλοι) και αυτά
χαλαρώνουν και κινούνται προς την επεξεργασμένη επιφάνεια (σκούρο μπλε χρώμα). Τότε δημιουργείται
μια ηλεκτρονική ανισορροπία μεταξύ της πάνω και κάτω επιφάνειας. Όταν οι δυο επιφάνειες ενωθούν με
ένα καλώδιο, τότε κυλά ηλεκτρικό ρεύμα μεταξύ της αρνητικής και θετικής επιφάνειας.

Η ηλιακή ενέργεια μπορεί να φυλαχτεί σε μπαταρίες και να χρησιμοποιηθεί αργότερα (το βράδυ για
παράδειγμα που δεν υπάρχει ηλιακό φως)

Η ενέργεια από τη Βιομάζα προέρχεται από τα

σκουπίδια όλων των ειδών:

Χαρτί, κλαδιά, άχρηστα φαγητά, μπουκάλια κλπ.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 8 από 15
• Χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού ή λιπασμάτων για τα φυτά

Η χρήση της βιομάζας περιορίζει το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Διότι τα φυτά, όπως ξέρουμε,
αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα το οποίο απελευθερώνεται όταν καίγονται. Για να απαλλαγούμε από
τα σκουπίδια τα καίμε. Ενώ μπορούμε να τα ανακυκλώσουμε. Επομένως η χρήση της ενέργειας από την
βιομάζα (με την ανακύκλωση) σταματά αυτό τον κύκλο και δεν αφήνει να αυξηθεί το διοξείδιο του
άνθρακα να αυξηθεί στην ατμόσφαιρα.
• Η βιομάζα είναι ανακυκλώσιμη.

• Μπορούμε δηλαδή να έχουμε ανακυκλωμένο χαρτί και λίπασμα.

• Χρησιμοποιώντας την αποφεύγουμε τους μεγάλους σκουπιδότοπους και το φαινόμενο του

θερμοκηπίου.

Είναι αλήθεια πως δε μπορούμε να δούμε τον άνεμο αλλά μπορούμε να τον νιώσουμε να σπρώχνει το σώμα
μας όταν φυσά δυνατά. Την ενέργεια που παίρνουμε από τον άνεμο την ονομάζουμε αιολική ενέργεια (από
τον Αίολο, το Θεό του ανέμου).

Εικόνα 1. Αιολική Ενέργεια

Η αιολική ενέργεια μπορεί να παράγει
έργο. Δηλαδή μπορούμε να κάνουμε
μηχανήματα να δουλέψουν
χρησιμοποιώντας τον άνεμο.

Για παράδειγμα, τα ιστιοπλοϊκά καράβια

χρησιμοποιούν την αιολική ενέργεια για να
κινούνται πάνω στο νερό, οι γεωργοί την
χρησιμοποιούν για αιώνες για να αντλούν νερό από τα πηγάδια (ανεμόμυλοι) και σήμερα χρησιμοποιούμε
την αιολική ενέργεια για να παράγουμε ηλεκτρισμό:

Όταν φυσάει ο άνεμος στριφογυρίζει τις λεπίδες του στρόφαλου όπως ακριβώς ενός ανεμόμυλου. Οι
λεπίδες που γυρίζουν περιστρέφουν μια γεννήτρια που παράγει με τη σειρά της ηλεκτρική ενέργεια.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 9 από 15

Σε διάφορα μέρη του κόσμου όπου υπάρχει αρκετός άνεμος (κυρίως σε πλαγιές λόφων και κοντά στη
θάλασσα) ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τις αύρες.

Οι στρόφαλοι αυτοί, μπορούμε να πούμε πως είναι το «αντίστροφο του ανεμιστήρα», γιατί ο
ανεμιστήρας χρησιμοποιεί έναν κινητήρα για να περιστρέφει τις λεπίδες του και να προκαλεί ρεύμα
αέρα. Ενώ ο στρόφαλος χρησιμοποιεί τον άνεμο για να περιστρέφει το «αντίστροφο του κινητήρα»
δηλαδή τη γεννήτρια που παράγει ηλεκτρικό ρεύμα αντί να το χρησιμοποιεί.

Η γεωθερμική ενέργεια προέρχεται από τη γη.

Πρόκειται για τη θερμότητα που απελευθερώνεται από
θερμές πηγές νερού.

Το νερό βρίσκεται σε θερμοκρασίες ψηλότερες των 100

o
C και είναι τόσο θερμό γιατί επικοινωνεί υπόγεια με
λιωμένα θερμά στρώματα του υπεδάφους. Βγαίνει
συνήθως από σχισμές του εδάφους και ονομάζεται ο
τόπος θερμή πηγή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την
θέρμανση κοντινών κατοικιών ή θερμοκηπίων.

Η κίνηση του νερού με μεγάλη ταχύτητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παράγουμε έργο, επομένως
μπορεί να γίνει μια πολύ χρήσιμη και φθηνή πηγή ενέργειας:

Τον παλιό καιρό μάλιστα, χρησιμοποιούνταν τα ποτάμια για να κυλούν τους τεράστιους μύλους από πέτρα
για να αλέθουν αλεύρι. Σήμερα χρησιμοποιούμε τα ποτάμια και τους καταρράκτες για να παράγουμε
ηλεκτρισμό (εξ ου και ο όρος ‘Υδροηλεκτρική Ενέργεια’):

Αρχικά χρειάζεται ο Υδροηλεκτροπαραγωγικός σταθμός να βρίσκεται κοντά σε λίμνη ή φράγμα. Από εκεί
αφήνουμε το νερό να πέφτει πάνω σε στρόφαλους (τουρπίνες) με μεγάλες λεπίδες οι οποίες κινούνται με τη

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 10 από 15
σειρά τους για να γυρίσουν και να περιστρέψουν μαζί τους και τη γεννήτρια που είναι πάνω στον ίδιο
άξονα και έτσι η τελευταία να παράγει ηλεκτρισμό.

Η Παλιρροιακή Ενέργεια βρίσκεται στα

κύματα των ωκεανών που πιθανόν να
χρησιμοποιείται στο μέλλον για την
παραγωγή ωφέλιμης ενέργειας
(ηλεκτρισμού). Προς το παρόν βρίσκεται σε
πειραματικό στάδιο.

Η Πυρηνική Ενέργεια είναι ‘παγιδευμένη’ μέσα στο άτομο. Τα άτομα είναι από τα πιο μικρά στοιχεία από
τα οποία αποτελείται η ύλη. Μέσα σε αυτά υπάρχουν τα πρωτόνια, τα νετρόνια και τα ηλεκτρόνια. Ο
πυρήνας (το κέντρο) των ατόμων είναι
περικυκλωμένος από τα ηλεκτρόνια
που περιστρέφονται γύρω από αυτόν,
όπως οι πλανήτες περιστρέφονται
γύρω από τον ήλιο.

Όταν ένα άτομο διαιρεθεί ελευθερώνει

τεράστια ποσά ενέργειας. Η διαίρεση
του πυρήνα του ατόμου ονομάζεται
πυρηνική έκρηξη. Αυτή η ενέργεια
μπορεί να παράγει θερμότητα για να
ζεστάνει το νερό και αυτό να γίνει
ατμός που να περιστρέφει ένα στρόφαλο. Ο στρόφαλος μπορεί να περιστρέφει μια γεννήτρια και έτσι να
παράγουμε ηλεκτρισμό.

Το πρόβλημα με τους ηλεκτροπυρηνικούς σταθμούς είναι ότι παράγουν ραδιενέργεια που είναι
βλαβερή.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 11 από 15

Τα ορυκτά καύσιμα δημιουργήθηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια, κατά την περίοδο των δεινοσαύρων.
Παράχθηκαν από την αποσύνθεση φυτικής και ζωικής μάζας. Δεν είναι εύκολο να ανανεωθούν.

Όταν, δηλαδή, πέθαναν πριν εκατομμύρια χρόνια, ζώα και φυτά και αποσυντέθηκαν. Μετά τα απομεινάρια
τους θάφτηκαν με το πέρασμα του χρόνου στο έδαφος και συμπιέζονταν από τα στρώματα του εδάφους και
με τις ψηλές θερμοκρασίες δημιούργησαν τα ορυκτά καύσιμα.

Το πετρέλαιο είναι ένα ορυκτό καύσιμο. Ένα παχύρευστο, κολλώδες, μαύρο υγρό. Το όνομα του
προέρχεται από την ‘πέτρα’ και το ‘έλαιο’ (λάδι) διότι βγαίνει μέσα από το έδαφος.

Το φυσικό αέριο είναι επίσης ορυκτό καύσιμο. Υπό κανονικές συνθήκες είναι άοσμο και αόρατο.

Ο άνθρακας (κάρβουνο) που είναι και αυτός με τη σειρά του ορυκτό καύσιμο βρίσκεται σε πολλές μορφές,
από σκληρή μαύρη πέτρα σε μαλακή καφέ σκόνη. Μερικά είδη όταν καίγονται ελευθερώνουν πολλή
θερμική ενέργεια με λιγότερη στάχτη και άλλα περισσότερη στάχτη και λιγότερη ενέργεια.

Εξόρυξη:
Εφόσον τα ορυκτά καύσιμα δημιουργήθηκαν στο έδαφος, ο άνθρωπος χρειάζεται να τα εξορύξει.

Για την ανεύρεση πετρελαίου ή

φυσικού αερίου χρησιμοποιούνται
τεράστια τρυπάνια διότι βρίσκονται
κάτω από βραχώδη στρώματα. Μετά
τοποθετούνται πηγάδια (σαν τεράστια
καλαμάκια) από τα οποία αντλείται το
πετρέλαιο.

Το πετρέλαιο μεταφέρεται με
σωλήνες (αγωγούς) σε διάφορες
χώρες. Στην Κύπρο το εισάγουμε με τα δεξαμενόπλοια.

• Το επεξεργαζόμαστε στα διυλιστήρια (υψικάμινος) όπου φτιάχνουμε βενζίνη, φωτιστικό

πετρέλαιο, ντίζελ, άσφαλτο.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 12 από 15
• Χρησιμοποιείται για την λειτουργία των ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών, και για την
δημιουργία και παρασκευή των πλαστικών.

Το φυσικό αέριο όταν εξορύσσεται φυλάσσεται σε μεγάλες υπόγειες δεξαμενές και αναμειγνύεται με
χημικά για να μην αναφλέγεται. Και αυτό χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού όπως και ο
άνθρακας.

Ο άνθρακας εξορύσσεται στα ανθρακωρυχεία όπου σκάβονται τούνελ στο έδαφος σε μεγάλο βάθος και
μήκος για να εντοπιστεί και να τον φέρουμε στην επιφάνεια και να τον επεξεργαστούμε.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1:

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 13 από 15
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ:

ΕΡΓΑΣΙΑ 1: Ενέργεια ενός αντικειμένου είναι η ικανότητα του να κάνει έργο.

Σχολιάστε το.

ΕΡΓΑΣΙΑ 2: Ερευνήστε και βρέστε ποια είναι η μονάδα μέτρησης της ενέργειας.
Αναφέρετε την πηγή σας.

ΕΡΓΑΣΙΑ 3: Επιλέξτε δύο μορφές ενέργειας και απαντήστε τις ερωτήσεις που
απευθύνονται σ’ αυτές.

Μορφές ενέργειας:

1. Μηχανική Ενέργεια (Κινητική και Δυναμική). Πως αλληλομεταβάλλονται

όταν πέφτει ένα αντικείμενο στο έδαφος; Ή όταν ρίχνουμε μια μπάλα προς τα
πάνω;
2. Ηλεκτρική ενέργεια. Γιατί ονομάζεται ευγενής ενέργεια; Πως τη
χρησιμοποιούμε;
3. Αιολική Ενέργεια. Από πού προέρχεται και πως την εκμεταλλευόμαστε;
4. Ηλιακή ενέργεια. Πόσο και πως είναι χρήσιμη σε χώρες όπως τη δική μας;

ΕΡΓΑΣΙΑ 4:

• Φυσικές πηγές ενέργειας: Ποια τα πλεονεκτήματα από τις

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
• Φυσικές μορφές ενέργειας: Γράψετε για τις εφαρμογές τριών από τις
πιο κάτω φυσικές μορφές ενέργειας.
1. Ηλιακή ενέργεια.
2. Αιολική ενέργεια.
3. Γεωθερμική ενέργεια.
4. Υδροηλεκτρική ενέργεια.
5. Ενέργεια από τη Βιομάζα.
6. Παλιρροιακή ενέργεια.

ΕΡΓΑΣΙΑ 5: Απαντήστε την πιο κάτω ερώτηση:

Μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας:

Ορυκτά καύσιμα. Ποια ορυκτά καύσιμα γνωρίζετε και πως τα εκμεταλλευόμαστε;

Γιατί δεν είναι ανανεώσιμα; Πως επηρεάζουν το περιβάλλον;

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 14 από 15

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2:

Επιστήμονες που ασχολήθηκαν με την ενέργεια:

Μαρί Ρούντολφ
Άντερς Κιουρί Ντίζελ
Κελσίου

Θωμάς Αλμπέρτος
Έντουϊν
Άλβας Άϊνσταϊν
Λώρεντικ
Ντρέϊκ Έντισον

Μιχαήλ Τζέημς Γουίλιαμ

Φάραντεϊ Πρέσκοτ Τόμσον
Τζουλ (Κέλβιν)

Λούης Λις Τζωρτζ

Χάουαρντ Μαϊτνερ Σάϊμον
Λάτιμερ Ωμ

Νικόλαος
Τέσλα Κόντε Γκάρντβιλ
Αλέξανδρος Τ.

Πόλυς Άνιφτος energy1

 Σελίδα 15 από 15
Βολτ Γουντς

ΕΡΓΑΣΙΑ 6: Επιλέξτε έναν από τους πιο πάνω και αφού ερευνήσετε παρουσιάστε στοιχεία για το
έργο τους

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3:

ΕΡΓΑΣΙΑ 7:

Επιλέξτε και παρουσιάστε σε μορφή αφίσας ένα από τα παρακάτω θέματα:

• Μια μορφή ενέργειας (φυσική, ανανεώσιμη ή μη)

• Κατασκευές που χρησιμοποιούν ένα είδος ενέργειας (π.χ. ανεμόμυλος,
χαρταετός, ποδήλατο, αερόστατο)
• Ηλεκτρισμός
• Ανακύκλωση

Πόλυς Άνιφτος energy1