Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

TUSMO
TUSMO
3 Weedha Tifaftiraha
4 Guddida Doorashooyinka Qaranka JSL oo
Shahaado Sharaf Guddoonsiiyay Telesom
5 Telesom oo $50,000 ku bixisay dhismaha
Buundada Beer (Tog-dheer), Waddada
Isha-Borama & Irish Bridge-ka Shiraaqle

6 Maamulka Telesom Gabiley oo Xaflad bal-

laadhan u sameeyay Qurbo-jooga iyo Ma-
caamiisha Gudaha

8 Xidhiidhka ZAAD iyo Qaran muxuu ku soo

kordhiyay saaxadda Xawaaladaha lacagta
9 Telesom oo ka takhalusaysa
kaybalada dusha (Ariel cables)
10 “Telesom waxa ka go’an kor-u-qaadida
aqoonta shaqaalaha”
13 Baro mid ka mid ah hormuudka
Shaqaalaha Telesom
14“Macmiilku waa cidda uu idin dhex maro
ganacsi isla markaana aad adigu u baa-
han tahay”
17 Tilmaamo ku aadan u diyaar garawga
Bisha Ramadaan ee Barakaysan
19 Furayaasha Guusha Nolosha
20 Xanuunada ku dhaca kaadi mareenka
21 Baro qaar ka mid ah Adeegyada Telesom

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

 Waxa farxad weyn noo ah in aanu idinku soo dhoweyno tirsigii 9aad ee majaladda Telesom
Newsletter. Majaladan oo saddexdii biloodba hal mar soo baxda (Quarterly), waxa soo
saara Shirkadda Isgaadhsiinta ee Telesom, gaar ahaan waaxda Suuqgeynta iyo Xidhiidhka
Dadweynaha (Marketing & Public Relations Department).
Majaladan waxa aad ka akhrisan kartaan Dhacdooyinka iyo wararka Telesom, Adeegyo
cusub oo faa’iido u leh macaamiisha, barnaamijyo caafimaad, Suugaan, Dhaqan iyo
barnaamijyo kale oo aqooneed.

Waxa kale oo farxad weyn noo ah in tirsigan aanu idinku soo

Mustafe Adam Musa:
daabacno qaar ka mid ah tilmaaha (features) adeegyada Telesom oo
Tifaftiraha Majalada
faahfaahsan, tusaale ahaa: Dhambaal (Mysms), Ii-CUG, Baadi-goobaha Google,
Qaamuus, Wararka, Ciyaaraha, Ascaarta, Badeecadaha, dunida iyo dalkaba, Say-
ladaha Xoolaha ee dalka, Saadaasha cimilada dunida.

Wixii macluumaad ama qoraalo faa’iido u leh dalka iyo bulshadaba waxa aad noogu soo
hagaajisaan xafiisyada Suuqgeynta iyo Xidhiidhka dadweynaha ee Telesom oo ku yaala
xarunta dhexe ee shirkadda ama ciwaanka:

Telesom Tower, Bridge Road, Hargeisa Somaliland, Office: +252 2 522168,

Email: mpr@telesom.net , kibaaro@gmail.com.

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

Dhacdooyinka
Guddida Doorashooyinka Qaranka JSL oo
Shahaado Sharaf Guddoonsiiyay Telesom
G uddida Doorashooyinka Qaranka
Jamhuuriyadda Somaliland ayaa 2-
dii August 2010 shahaado sharaf
guddoonsiiyay maareeyaha guud ee Tele-
som, Mudane Cabdikariim Maxamed Iid,
munaasibada guddoonsiinta shahaado
sharaftan oo ka dhacday xarunta dhexe ee
shirkadda Telesom ayaa guddoomiyaha
guddida doorashooyinku Ciise Yusuf Max-
amed (Ciise Xamari) waxa uu ku tilmaamay
in ay shirkadda Telesom ku mutaysatay sha-
haadada hawl fududayntii badnayd ee ay
shirkaddu u samaysay habsami-u-socodkii
doorashadii madaxtooyada ee 26 June 2010,
ka qabsoontay guud ahaan dalka Jamhuuri-
yadda Somaliland.
Telesom waxa ay xilligii doorashooyinka
hawl-yaraysay isgaadhsiinta dhammaan
deegaanadii iyo goboladii ay doorashooy-
inku ka dhacayeen, adeegyadii shirkadda ee
hawlahaas fududeeyay waxa ka mid ahaa:
adeegga Mobile oo ay shirkaddu ka wada
hirgelisay dalka oo dhan, adeegga Internet-
ka oo fududeeyay warbixinihii qoraalka
ahaa ee la isdhaafsanayay iyo adeegga Zaad
oo qayb libaax leh ka qaatay masaariiftii iyo
mushaharaadkii loo kala dirayay hawl-
wadeenadii iyo shaqaalihii doorashooyinka
qaranka.
Sidoo kale, waxa jiray hawlo si gaar ah
loogu fududeeyay guddida doorashooyinka
oo ah kuwa ay shirkaddu ku mutaysatay
shahaado sharafta waxaana ka mid ah:
Afarta xarumood ee dhinacyada ka xiga
xarunta guddida doorashooyinka oo la
kordhiyay awoodii BTS-yada, si aanu u dhi-
cin network conjunction, BTS u gaar ah
xarunta guud ee guddida doorashooyinka
oo lagu rakibay dhismahooda, Dhammaan
goobihii ay codbixintu ka dhacaysay ee
dalka oo dhan oo lagu diyaariyay adee-
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
gyada isgaadhsiinta, Internet awood badan
oo 1mb point to point ah oo wakhtigii
doorashooyinka lagu diyaarinay xarun-
tooda dhexe ee doorashooyinka, Xa-
rumaha 6-da gobol ee waaweyn iyo xa-
runta dhexe ee Hargeysa oo lagu diyaari-
yay telefoono u furan gudaha dalka iyo
mobilada, Shaqaale ka tirsan Waaxaha
shirkadda oo aanu lagu diyaariyay xarunta
doorashooyinka wakhtigii diyaargarawga
codbixinta, tirinta iyo ku dhawaaqidaba,
kuwaas oo heegan ugu jiray wixii cilad ah
ama cabasho ah, Dhammaan goob-
joogayaashii doorashooyinka, ajaanib iyo
muwaadiinba waxa loo qaybiyay sim cards
bilaa lacag ah si loogu fududeeyo hawsha
ay qaranka u hayaan, Fariimo gaagaban
(sms) si joogta ah muwaadiniinta loogu
wacyigelinayay qaadashada kaadhka dii-
waangelinta iyo ka qaybgalka codbixinta
doorashooyinkii madaxtooyada ee ilaahay
inagu guuleeyay.
 Telesom oo $50,000 ku bixisay dhismaha
Buundada Beer (Tog-dheer), Waddada Isha-
Borama & Irish Bridge-ka Shiraaqle
“Lacagta ay shirkaddu ku bixisay dhis-
mahan waxa ay gaadhaysaa ilaa $28’000
(Sideed iyo labaatan kun oo dallar), ujee-
dooyinka aanu lahayna waa in aanu wax ku
celino ummadda reer Somaliland, wixii
dhibaato ku hayna aanu kala dabaalano,
horumarka iyo dib-u-dhiska guud ahaan
dalkana qayb ka qaadano.” Ciise Maxa-
muud, Madaxihii hore Telesom Burco,
haatana ah Madaxa Hawlgelinta shirkadda
Telesom.
Markii ugu horaysay ee shirkadda Telesom
tabarucaad ka gaysato Buundooyin, Birii-
jyo, waddooyin iwm, ee sidoo kale waxa ay
lacago dhammaa isugeyn $25’000 (Shan iyo
labaatan Kun oo dollar) ku bixisay Irish
Muuqaalka Buundada Beer (Gobolka Tog-dheer) biriijka Shiraaqle iyo Wadada cusub Isha-

D
Borama.
ib-u-dhiska iyo horumarinta dalku duwan tii hore. Shirkadduna waxa ay
waa ujeedooyinka waaweyn ee go’aansatay iyada oo ka duulaysa khatarta
shirkadda Telesom ka go’an, iyada uu keeni karo dooxu in ay dhisto dhisme
oo shirkaddu arrintaas ka duulaysa waxay danbe oo adag, dhererkiisuna yahay 40
dhawaan dib-u-dhis ballaadhan ku samay- meter, hoosna dhulka ugu jira 2.20 meter
say Buundada weyn ee tuuladda dhul- iyo 2.30 meter oo kor ah.
beereedka ah ee BEER oo 30km (soddon Intaas waxa dheer waxa kale oo la
kilomitir) dhanka bari ka xigta magaalo sameeyay 7 kaabadood oo shub ah oo la
madaxda gobolka Togdheer ee BURCO. dhexraaciyay gidaaradda, 2 liiter oo shub
Buundada tuulada BEER waxa mara ah oo ku xidhan kaabadaha shubka ah, 13
dooxada weyn ee Togdheer oo sannadkan kaabadood oo xaga danbe lagaga soo tiiri-
biyo aad u badan soo rogay, biyahaas oo yay gidaarada iyo shub adag oo lagu xidhay
sababay in Buundada oo xiligii Ingiriiska gebyankii hore ee Ingiriisku dhisay iyo gi-
gebyan lagu xidhay ay qayb ka mid ahi daarka xagiisa danbe, si looga hortago biyo
burburto. Burburka Buunadadu waxa uu danbe oo halis geliya buundada.
keenay in biyihii dooxu jihadoodii ka le-
exdaan, halisna galiyaan dadka ku dhaqan
deegaankaas, wadada laamiga ah ee isku
xidha Burco iyo Laascaanood iyo guud
ahaan gobolkaba.
Shirkaddu iyada oo khatartaas ka horta-
gaysa waxa ay bishii April 2010 qandaraas
ku siisay shirkadda dhismaha ee Hirad
(Hirad Consult & Construction), dhismihii u
horeeyay oo dhererkiisu ahaa 90 meter,
hoos iyo korna u ah 1.60 meter. Xafladii
furitaanka dhismahaas ka dib waxa da’ay
roobab aad u waaweyn oo dumiyay mid ka
mid gidaaradii buundada.
Markaas ka dib shirkadda dhismaha ee
Hirad waxa ay samaysay daraasad danbe,
iyada oo laga faa’iidaysanyo khatartii
daadadka waaweyni keeneen, isla markaan
waxa ay sameeyeen nashaqad kale oo ka
Muuqaalka Dhismaha Waddada Isha Borama oo socta

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

Dhacdooy-

Maamulka Telesom Gabiley oo Xaflad

ballaadhan u sameeyay Qurbo-jooga
iyo Macaamiisha Gudaha

J uly 23 2010 Maamulka Telesom

Gabiley ayaa xaflad ballaadhan ku
qabtay Magaalo madaxda
gobolka Gabiley ee Gabiley, taas oo ay
Gabiley sida wanaagsan ee ay ugu xid-
han yihiin telesom.

Waxaa kale oo halkaas ka hadlay Mad-

ka soo qaybgaleen Marti sharaf tiro
badan, kuwaas oo ka koobnaa qurba-
jooga xilligan xagaaga ah yimaada ma-
gaalada Gabiley, gaar ahaan dadka
reer Jibouti, Ganacsadata, Aqoonya-
hano, dhallinyaro, haweenka reer Ga-
biley iyo marti sharaf kale oo badan.
Xafladaas oo u jeedadeedu ahayd in
loo mahad noqo macaamiisha is-
ticmaasha adeegyada kala duwan ee
ay Telesom bixiso iyo in ay ugu soo
bandhigaaan tilmaamaha (Features)
gaar ah ee ay leeyihiin adeegyada
Telesom sida tilmaamaha mobile-ka,
landline-ka, adeegga Zaad Service iyo
adeegyo kale oo cusub, kuwaas oo ay
ka mid yihiin barnaamijyada Ii-CUG IYO
MYSMS.
Haddaba, xafladaas waxaa ugu horeyn
ka hadlay Maamule ku xigeenka Tele-
som Gabiley Sh Maxamed Muumin
Aadan oo ka waramay wakhtigii Tele-
som Gabiley laga hirgaliyay magaalada
Gabiley, taas oo u ku tilmaamay in ay
ahayd December 1999. Sh. Maxamed
Muumin waxa uu u mahadnaqay
dhammaan martisharafta ka soo
qaybgashay munaasibada, Sidoo
kalena waxa uu sheekhu u mahadceli-
yay guud ahaan macaamiisha Telesom
axa Suuqgaynta iyo Xidhiidhka Dad-
waynaha Telesom, Maxamed Isaaq
Cilmi, oo macaamiisha uga waramay
muhiimada ay u leeyihiin shirkadda,
sida ay shirkada telesom uga
qaybqaadato barnaamijyada wadanka
wax lagaga qabanayo sida wadooy-
inka, dhakhtadarada, goobaha waxba-
rashada iyo meelo kale oo badan gaar
ahaan tabarucaad-ka loo fidiyo dadka
dhibaataysan sida Mucaaminooyin ay
shirkadu siiso agoomaha.
Waxaa kale oo halkaas ka hadlay Cab-
diraxmaan Aadan Shire oo ah Madaxa
adeega Zaad Service isaga oo mahad-
naq kadib macaamiisha uga waramay
muhiimada uu leeyahay adeega Zaad
Service iyo in ay kaga maarmayaan
lacag kaash ah oo ay jeebka ku
qaataan sababta oo ah adeega Zaad
Service waa adeeg aminigiisu aad u
sareeyo, la heli karo 24-ka saac,
shaqaynaya todobada cishoba, laga
heli karo meel kasta, si fududna loo
isticmaali karo.
Waxaa kale oo halkaas ka hadlay Mad-
axa Suuqgaynta xawaalada Qaran Ex-
press Kayse Ibraahim, isaga oo ka
waramay taariikhdii hore ee ay soo
Ka Eeg Bogga 7aad

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

Maamulka Telesom Gabiley oo Xaflad ballaadhan u
sameeyay Qurbo-jooga iyo Macaamiisha Gudaha
martay xawaalada iyo dhibaatadii ka
haysatay dadka in ay dibada ka soo
xawilaan lacagta iyada oo ku kalifi jir-
tay in qofka lacagta soo dirayaa uu u
soo dhiibi jiray lacagtiisa oo kaash ah
qof dalka dib ugu soo noqonaya ama
badeecada uu qofku soo galin jiray
lacagtiisa ka dib uu dib u iibin jiray si
uu lacagtiisii dib ugu helo.
Waxa kale oo uu intaas ku daray mu-
hiimada ay leedahay adeegyada Qaran
iyo Zaad ee la mideeyay isaga oo
sheegay in ay macaamiisha dibada
lacagta looga soo diro iyo kuwa dibada
u diraya muhiimad gaar ah u leeyahay
iyaga oo si fudud u isticmaali kara.
Waxaa kale oo halkaas ka hadlay Ku
xigeenka Madaxa Iibka iyo suuqgaynta
ee Telesom Gabiley Ismaaciil Aadan
Nuur, iyo Mustafe Aadan Muuse oo ah
Madax qaybta xidhiidhka dawaynaha
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
oo si wadajir ah u soo bandhigay Fea-
tures-ka gaarka ah ee adeegyada Tele-
som sida Mysms, Ii-CUG, barnaamijka
wararka, ascaarta, qaamuuska iyo
kuwo kale oo badan.
Intaas ka bacdi waxaa halkaas ka had-
lay Cadnaan Daahir Muxumed oo ah
Madaxa Xafiiska ITMAS oo soo bandhi-
gay cilmi baadhis ku saabsan Customer
Satisfaction index oo ay samayeen
khubaro ka socotay jaamacada AL-
CAYN U.A.E oo uu hogaaminayay
Prof Mohamed Yuusuf (IQRA).
Gabogabadii waxa hadal kooban
xaflada ka jeediyay Eng: Aadan Maxa-
muud Kaahiye oo ka mid ah ma-
caamiishii ka soo qaybgashay xaflada
oo Telesom ugu mahadnaqay dedaalka
iyo horumarka degdeg ah ee ay samay-
say muddadii ay jirtay.
Dhacdooyinka
Xidhiidhka ZAAD iyo Qaran muxuu ku soo
kordhiyay saaxadda Xawaaladaha lacagta
Cabdiraxmaan A. Shire
S ida aan kawada war qabno adeegga
ZAAD services waa adeeg casri ah oo
ay shirkadda Telesom ku soo kordhi-
say Somaliland, waa adeeg macaamiishu ay
u isticmaalaan waqtigan xaadirka ah si-
yaabo kala duwan lacag dhigasho [Deposit]
lacag la bixid [withdrawal], ku bixinta
biilasha iyo ku dukaamaysiga [Pay Bill],
kushubashada lacagta ku hadalka [top up
air-time], iyo tan ugu muhiimsan oo
xawilaadda lacagaha gude iyo dibadba
[local, National and International Trans-
fers].
Run ahaantii, shirkadda telesom si ay u
horumariso adeeggan waxay go’aansatay
inay xidhiidh dhow la samayso dhamaan
institutions-ka ku lug leh lacag [Financial
Institutions] oo ay kow ka tihiin xawaala-
duhu waxaana lagu guulaystay inay
shirkadda qaran noqoto xawaaladdii ugu
horaysay ee adeegga ZAAD xidhiidh-ka
wada shaqayneed (Services Agreement) la
yeelata.
Hadaba akhriste waxa iswaydiin mudan,
muxuu yahay xidhiidh-kan dhexmaray
ZAAD iyo QARAN? Maxayse ku soo kordhi-
naysaa adeegyadii xawaaladda ee hore loo
isticmaali jiray? Jawaabta su’aashani waxay
tahay xidhiidh-ka ZAAD Iyo QARAN EX-
PRESS waa xidhiidh wada shaqayneed
(Service Contract), waxaanu si rasmi ah u
bilaabmay bishii June, 2010. wada
shaqaynta ZAAD iyo QARAN waxay horu- loo soo diray
marin wayn oo aad u balaadhan ku soo
Adeegsiga xawaaladaha wadanku ay
kordhisay xawilaadda lacagaha gaar ahaan
adeegsanayaan ZAAD si ay ma-
xawaaladda dibadda ( International Ha-
caamiishooda u raali galiyaan uguna fudu-
wala ).
deeyaan dirista iyo helista xawaaladda
Mudane akhriste, waxaad ogsoon tahay in dibadu ma aha mid ku kooban QARAN
macmiilku marka uu rabo inuu xawaalad u EXPRESS waxa ay shirkadda TELESOM soo
diro dibadda ama mid loo soo diray uu soo dhawynaysaa xawaalad kasta iyo dhamaan
qaato waxa uu ku khasbanaa inuu tago institutions-ka ka shaqeeya lacagtu inay ka
xawaaladda loogu soo diray xafiiskeeda faa’iidaystaan Technology-gan.
ugu dhaw, waa arin u baahan waqti inaad
Ugu dambayntii waxaan macaamiishayada
ku lumiso, inaad u socoto goobta
ugu bushaaraynaynaa in ay adeegsadaan
xawaaladda, inaad lacagtii aad xawilaysay
nidaam-ka kana faa’iidaystaan hawl-
oo cash ah sii qaadato ama tii laguu soo
fududayntiisa, qiimihiisa jaban isla-
diray jeeb-ka ku soo qaadato, hadaba,
markaana ay ku madhxistaan waqtigooda.
xidhiidh-ka ZAAD/QARAN waxa uu fudaydi-
nayaa dhamaan hawlahaasi, waxa uu ka
baajinayaa macmiilka inuu tago; u lugeeyo;
gaadhi u qaato; waqti ku bixiyo tagista
goobta xawaaladda islamarkaana waxa uu
yaraynayaa khatarta ku jirta lacag cash ah
oo macmiilku sii qaato si uu u xawilo ama
mid loo soo xawilay uu soo qaato waxaana
ZAAD/QARAN ay markii ugu horaysay
taariikhda Somaliland ku soo kordhisay in
macmiilku isagoo jooga xafiiskiisa, mehera-
diisa ama se gurigiisa uu lacag u diri karo
dibadda isagoo adeegsanaya mobile-ka
telesom iyo adeegga ZAAD Service.
Sidoo kale macmiilku xawaaladii loo soo
diray ee QARAN loo soo dhigay waxay ugu
dhacaysaa A/c-kiisa a ZAAD isagoo jooga
goobtiisa shaqada, ganacsiga ama gurigiisa
iwm. Arintani waa isbadal wayn oo casri ah
(modernized revolution) ku yimi hanaan-kii
xawaaladda ee mudo laga soo is-
ticmaalayay wadankeena waxaanan ilaa-
hay ka rajaynaynaa inuu ka dhigo mid dad-
ka iyo dalkuba u aayaan.
Intaasi waxaa dheer adeeggan ay ku ba-
hoobeen ZAAD Services Iyo QARAN EX-
PRESS waxa uu yaraynayaa caqabado
badan oo macaamiisha ka haystay
xawilaadda dibadda, waxa uu yaraynaa
cabashooyin badan oo iman jiray waxaanu
sahlayaa in macmiilku goorta uu doono
isagoo meesha uu doono jooga inuu diri
karo lacag islamarkaana heli karo xawilaad
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
 Telesom oo ka takhalusaysa
kaybalada dusha (Ariel cables)
K or-u-qaadida bilicda guud
ahaan deegaanada dalka
Jamhuuriyadda Somaliland
gaar ahaan caasimada Hargeysa
waa mid ka go’an shirkadda Tele-
som, taasna waxa kuu cadaynaya
ololaha ay shaqaalaha iyo maa-
mulka waaxda Landline-ka ee
shirkadda Telesom ku qaadeen had-
haagii Kaybaladii line-ka ee dusha,
kuwaas oo dhibaato ku haya bilicda
caasimada.
Telesom waa shirkadda kaliya ee
adeegyada Line-ka ka hirgelisay
dhammaanba gobolada iyo deg-
mooyinka dalka, waxa intaas dheer
Telesom waa shirkaddii ugu horay-
say ee samaysa nidaamka Kaybalada
dhulka hoostiisa (underground sys-
tem), waana waxyaabaha ay hor-
moodka isgaadhsiinta dalka ku
hanatay.
Ololahan oo dib-u-bilaabmay bishii
June 2010 waxa ilaa hadda la rogay
oo la soo furfuray kaybalo tira-
doodu dhan yihiin 18 (duub) rolls
oo dhiganta 17600 miters. Sidoo
kale, tiradda kaybalada dhulka
hoostiisa la mariyay waxa ay dhan
yihiin 13 duub (rolls) oo isugu jira
noocda kaybladan: 600pr 6 rolls,
1000pr 5 rolls, 200pr 1 roll, 100pr 1
roll.
“Ujeedada aanu ka lahayn soo Maamule-ku-xigeenka Landline-ka: Max-
amed Maxamuud C/laahi Godane.
rogida kaybaladu (cables) waxa
weeyi horumarinta adeegyada far-
ka iyo Internet-ka, si aanu ma-
samada, ilaalinta bilicda dalka iyo
caamiisha u gaadhsiino adeegyo
ka hortaga ciladaha wakhti roo-
tayo sare leh ee ku shaqaynaya
baadka ku yimaada adeegyada line-
qorshaha cusub ee kaybalada
dhulka hoos mara (underground
cables system),” Max’ed Max’ud C/
laahi Godane, Madax ku xigeenka
Waaxda Landline-ka.
Mutaqbalka dhaw Telesom waxa
ay damacsan tahay in ay magaal-
ada Hargeysa ka tirtirto dham-
maanba kaybalada dusha mara
(Ariel cables) una guurto kaybalada
dhulka hoostiisa mara, kaas oo ku
shaqayn doonaa jawi tayo leh oo
xambaari kara adeega internet-ka
iyo ka codkaba (voice)-ka.
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
TABABARADA

“Telesom waxa ka go’an kor-u-qaadida

aqoonta shaqaalaha” Shaqada iyo Shaqaalaha
S
hirkadda Telesom waxa ka go’an kor u
qaadida aqoonta shaqaale waynaheeda si
macmiilka loo gaadhsiiyo adeeg hufan oo tayo
sare leh. Sidaa daraadeed, waxay shirkaddu
shaqaalaheeda u qabataa tababaro lagu qabto gu-
daha dalka iyo dibadiisaba, kuwaas oo si joogto ah
loo qabto.
Dhinaca kale, waxay Shirkadu shaqaalaheeda ku
dhiirigelisaa Jaamacaddaha iyo Macaahida wax laga
barto, iyadoo dhaqalaha ku baxaya si weyn uga
qayb qaadata ama wada bixisaba, taasina waxay
keentay in Shaqaaluhu noqdaan dad aqoon fiican u
leh adeegyada ay macmiilka u qabanayaan.
Haddaba, waxaynu halkan ku soo bandhigi doonaa
tababaradii shirkaddu siisay shaqaalaheeda lixdii
bilood ee ugu horeeyey sanadkan 2010 iyo tirada
ardayada Jaamacadaha wax kabarata ee kharashka
wax laga caawiyo.
TABABARADA GUDAHA
Tababarka ZTE New BTS
Tababarkan oo socday muddo saddex cisho ah
waxa loo qabtay 8 shaqaale ah oo ka tirsan
shaqaalaha Engineering-ka ee dhammaan magaa-
looyinka waaweyn ee dalka, waxaanay ku baranay-
een sida loo rakibo iyo qaabka uu u shaqeeyo
qalabka cusub (B8112 Outdoor ZTE) oo dhawaan
shirkadu soo iibsatay.
Hardware, Networking and GPRS Training
Waxa ka qayb galay 19 Shaqaale ah oo ka kala
socday Sites-ka shirkadda oo dhan. Magaalooyinka
bariga waxa loogu qabtay magaalada Burco, Magaa-
looyinka Galbeedkana waxa loogu qabtay magaal-
ada Boorama. Casharada ay ku baranayeen waxa
kamid ahaa GPRS, Software and Hardware, Trouble
Shouting, Networking. Tababarkani waxa uu socday
mudo 8 Maalmood ah (4 bariga ah & 4 galbeddka
ah).
Increasing productivity in working place (Time &
Stress Management)
Waxa lagu qabtay xarunta Hargeysa, Waxa ka qayb
galay 25 xubnood oo kamida shaqaalaha Xarunta
Hargeysa. Tababarkani waxa uu socday Mudo 6
Maalmood ah. Waxa bixinayey Tababarka Maca-
Ka Eeg Bogga 11aad

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

“Telesom waxa ka go’an kor-u-qaadida aqoonta shaqaalaha”
limiin Ajnabi ah oo ka socda Jamacada Pioneer Univer-
sity. Casharada lagu qaadanayey waxa ka mid ahaa:
Costing your time, increasing productivity in working
place, Internal signs for long term stress, reduced stress
through improved organization.
Tababarka Ii-CUG iyo Dhambaal (Mysms)
Tababarkan oo socday muddo laba cisho ah waxa soo
qabanqaabiyay waaxda shaqada iyo shaqaalaha,
waxaana fulinayay waaxda Suuqgeynta iyo Xidhiidhka
dadweynaha (MPR), waxa lagu qabtay xarunta Telesom
Hargeysa, waxa ka qaybgalay shaqaale tiradoodu dhan
tahay 8 Xubnood, ujeedada tababarkani waxa uu ahaa
hirgelinta adeegyada ii-cug iyo dhambaal (Mysms) oo ah
laba adeeg oo cusub.
Tababarka Regression Analysis
Tababarkan oo socday muddo bil ah, 5 July, 2010 ilaa 5
August, 2010 waxa bixinaya Prof. Maxamed Yuusuf
(IQRA) oo bare sare ka ah Jaamacadda Al-Cayn ee
Dalka Imaaraadka Carabta, tababarkan oo lagu qabtay
Xarunta Hargeysa waxa lagu baranayay culuunta Statis-
tics gaar ahaan Regression Analysis, waxana taba-
barkaas qaatay dhawr iyo toban shaqaalaha shirkadda
ee gobolada iyo Hargeisa ka mid ah.
TABABARADA DIBADDA
Tababarka adeegga FPS (ZTE China)
Tababarkan oo socday muddo bil ah waxa laba ka mid
ah shaqaalaha Telesom gaar ahaan IN-ka ay tababar ku
saabsan Fixedline prepaid system (FPS) ku qaateen
shirkadda ZTE ee dalka China.
Tababarka Wireless Radio Network & International
Gateway cusub
Sidoo kale, tababarkan waxa loo diray afar shaqaale ah
oo ka tirsan waaxda Engineering-ka, waxaanu ku saab-
sanaa barashada waxa loo yaqaan Wireless Radio Net-
work iyo International Gateway cusub, tababarkani oo
socday muddo ku dhaw hal bil waxa uu lagu qabtay
shirkadaha Huawei iyo ZTE ee dalka China.
ARDAYDA JAAMACADAHA
Sida aynu hore u soo sheegnay Shirakadu shaqaala-
heega waxay kale oo ku dhiiri gelisaa guud ahaan aqoon
korodhsi gaar ahaan aqoonta heerka Jaamacadeed,
hadaba iyada oo arintaa laga duulayo waxay Shirkadu
ka caawisaa kharashaka waxbarashada 30 arday oo
wax ka barta Jaamacadaha dalak eek ala duwan sida;
Jaamacadda Hargeysa (UoH), Admas, Lucy, Eelo Ameri-
can (Borame), Jaamacadda Timacade (Gabiley),
Jaamacadda Burco, Jamacada Golis (Berbera) &
Jaamacada Nugaal (L/caanood).
Waxa diyaariyay Xafiiska Shaqada iyo shaqaalaha.

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

Hormuudka

Baro mid ka mid ah hormuudka

Shaqaalaha Telesom
Q ormadeenii taxanaha ahayd ee baro mid ka mid
ah horumoodka Telesom, tirsigan 9aad waxa
aynu ku boqraynaa shaqaalaha magaciisu yahay
Maxamed Cabdi Axmed (Darbo) oo ka mid ah Xarunta
Hargeysa gaar ahaan Waaxda Iibka.

Maxamed Cabdi Axmed (Darbo) waxa uu sannadkii

1964-kii ku dhashay Jamhuuriyada Somaliland gaar
ahaan magaalada Tog-Wajaale ee Gobolka Gabiley.
Maxamed Cabdi Axmed (Darbo) waxa uu ku
dhamaystay Waxbarashadiisii dugsi hoose dhexe isla shaqooyin kala duwan, sida Bad- debts Controller,
magaalada Wajaale, wuxuu dugsiga sare ka Head of Government Relationship & Head of Control-
dhamaystay Gacan-libaax Hargeysa, dagaalkii iyo dub- ling & Operations Section.
u-xorayntii Somaliland kadib waxa uu Darbo galay san-
nadkii 2005-kii Jaamacada Hargeysa oo uu ka qaatay Maxamed Cabdi Axmed, mudadii uu shirkadda u
Bachelor Business Administration, waxanu ka qalin- shaqeeynayay waxaa uu sameeyey dedaal iyo horumar
jabiyay sannadkii 2009-kii. la taaban karo, taasna waxaa inoo cadeeynaya
shaqooyinka kala duwan ee u qabtay Shirkada intii uu
Maxamed Cabdi waa shakhsiyad karti leh oo ay ka joogay iyo derajooyinka uu gaadhay, horumarkaas uu
muuqato hawl-karnimadu, taasna sameeyey waxaa uu ku mutaystay
waxa marag ma doon u ah hawl- “Maxamed Cabdi waa Abaalmarino iyo Shahaadooyin Sanadi-
karnimadii, xirfadii iyo dedaalkii uu shakhsiyad karti leh oo ay hii 2005, 2007, 2008 & 2009.
sameeyay intii uu joogay shirkadda ka muuqato hawl-
Telesom oo waxweyn u qabtay. Sidaas daraadeed, Markii uu Maamulka
karnimadu shaqadiisa” Shirkada iyo Xafiiska Shaqada iyo
Shaqadii ugu horeysay waxa uu ka bilaabay sannadkii Shaqaaluhu arkeen kartida iyo
1989-kii Wasaaraddii Maaliyadda ee dawladii dedaalka uu muujiyey, Mudane Maxamed Cabdi Axmed
Soomaaliya, Sanadkii 1987-kii wuxuu uu ka mid ahaa (Darbo), waxaa uu mudadii uu Shirkada u
ganacsato ka shaqaysan jirtay Isku-bedelka lacagaha shaqeeynayey qaatay Tababaro farabadan, kuwaas oo
(Money Exchange) suuqa SHARIIF ABBOO ee magaal- iskugu jiray Qaybo kala duwan oo la xidhiidha Masuuli-
ada Muqdisho, waxaa kale oo uu ka shaqeeyay 1990- yadihi Shaqo ee uu hayay.
kii ilaa 1993-kii TANI Company oo uu ka soo ahaa Tababaradaasi waxaa ka mid ah.
Madaxa Iibka (Sales Manager), sannadkii 1993-kii ilaa Customer Care & Sales Techniques Training
1998-kii wuxuu Madaxa Iibka & Suuqgeynta (Sales & Statistics Training
Marketing Manager) ka ahaa Tawfiiq Enterprise Com- Gebogebadii Maxamed oo kaliya maaha Shaqaalaha
pany. kor u qaaday Aqoontooda, Xirfadooda & Horu-
markooda Shaqo ee waxaa jira Shaqaale badan oo
Shaqada Shirkadda Telesom waxa uu Maxamed markii aanu mid mid ugu soo qaadan doono caddada soo
ugu horaysay bilaabay 10-kii September 2001. Isaga socda ee majalada Telesom.
oo ka mid noqday shaqaalaha xarunta Hargeysa, gaar Waxa soo Diyaariyay Xafiiska Shaqada & Shaqaalaha
ahaan Waaxda Sales-ka. Waxaanu halkaa ka qabtay

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
AQOON
“Macmiilku waa cidda uu idin dhex maro ga-
nacsi isla markaana aad adigu u baahan tahay”
Cali C/raxmaan Max/ed
Maxaynu uga baahanay Daryeelka macmiilka.
Ugu horayn in taynaan dhex galin Daryeelka macmiilka
waxa haboon inaynu garano waa maxay macmiil.
“Macmiil waa cida uu idin dhex maro ganacsi isla
markaana aad adigu u baahan tahay”
Macmiilku waa laba nooc sida uu dhigayo cilmi ba-
rashada macmiilka, kuwaas oo kala ah.
1. Macmiil gudaha ah “ waa shaqaalaha shirkadda”
2. Macmiil dibada ah “waa ka wax kaa iibsanaya” ee
aad u baahantahay.
Aynu gudo gallo arrinta mugeeda oo ah maxaynu uga
baahanay daryeel ka macmiilka?
Shirkad kastaa waxay u baahan tahay inay noqoto hor-
moodka shirkadaha ee dhinaca daryeelka macmiilka,
maxaa yeelay waxa ka dhalanaya raali galinta mac-
miilka iyo waliba haqabtirnaanta adeegyada aad bixi-
nayso, laakiin waa markaad garanayso in ma-
caamiishaadu ku faraxsan tahay inay isticmaalaan
adeegaaga, waa markaad ugu shaqayso si hufan.
 Shirkaddu waxay tartan hufan ku badin kartaa,
helina kartaa sumcad wanaagsan markay ku tiirsan
tahay raali galinta macmiilkeeda.
 Markay shirkadi samayso Raali galinta macmiilka
oo wanaagsan waxaa u wanaagsanaada iibinta
adeegyadeeda, sababtoo ah waxaa yaraanaya ca-
bashada ka soo noqonaysa macaamiisha isla
markaana waxaa yaraanaya inaad wakhti badan ku
bixiso qancinta macmiilka waa markuu hore kuugu
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
qancay.
 Macmiil kastaa wuxuu indhaha ku qabtaa una fiirsa-
daa qiimaha adeegyada ee lacageed se wuxuu
qiime kaste oo sareeya u quudhaa adeegga markuu
helo qancin iyo daryeel wanaagsan oo ka yimaada
cida uu la xidhiidhayo.
Haddaba, shirkadaha bixiya adeegyada badankoodu
waxay leeyihiin tartamayaal kula jira suuqa isla
markaana iibinaya adeeg kastoo shirkadaha kale ha-
yaan, laakiin qodobka ugu muhiimsan ee lagu kala
badinayaa waa sida aad u qanciso ama u raali galiso
isla markaana u daryeesho macmiilkaaga, macmiilka
oo raali kaa noqdaa waxay keenaysaa inuu bato
dalabka adeegaaga.
Xirfadaha xidhiidhka wanaagsan ee lala sameeyo
macmiilka.
Xidhiidh wanaagsan oo aad la samayso macmiilkaaga
waxay u baahan tahay xirfad iyo aqoon dheeraada,
beryahan danbena waxaa soo badanaya in si aada
aqoon loogu yeesho sidii loo samayn lahaa xidhiidh
wanaagsan oo macmiilka ah, taasoo noqotay halka
kaliya ee muraayada u noqonaysa shirkadaha.
Daryeelka iyo xidhiidhka wanaagsan ee macmiilku
kuma yimaado habeen iyo maalin kaliya ee waxaa
lagu keenaa in la helo oo la sameeyo qorshe
dhamaystiran oo loo fuliyo si habaysan, iyada oo loo
raacayo manhaj cad.
“Waan ku xiisaynaynaa mar walba waxaanan u so-
conaa raali galintaada”
Isticmaalka areyadani waxay astaan u yihiin shirkada
samaysa daryeelka macmiilka wanaagsan.
Siyaabaha lagu sameeyo xidhiidh wanaagsan oo
idin dhex mara adiga iyo macmiilkaaga
1. Noqo shirkad adeegyadeedu cad yihiin adiga oo
macmiilka si fiican u fahamsiinaya isticmaalka
adeegyadaas.
2. Macmiilka jeclow aqoonsanaw magaciisa noqona
mid aad u fahmaya macmiilka.
3. Noqo mid u jilicsan macmiilka iskana ilaali qalaf-
sanaanta iyo adayga waayo waxaad waayaysaa hal
macmiil oo wanaagsan.
Sidee loo hagaajin karaa daryeelka macmiilka.
Ka Eeg Bogga 15aad
 “Macmiilku waa cidda uu idin dhex maro
ganacsi isla markaana aad adigu u baahan tahay”
1. Macmiilkaagu ha noqdo ka ugu horeeya eed raali Doodaydu noqotoon daryeelkiis ilaashaa
galiso si adeegaaga loo isticmaalo. Cabashadiisa doorka leh durbadii hagaajaa.
2. La samee macmiilka xidhiidh fog oo aan ku eekayn Dadweynaha Xidhiidhkii waa daryeel macmiile
kaliya inaad ka hesho lacag ama wax iibsi uguna
badal kaalmayn iibka dabadii. Doorkaagu yuu noqon doqonkii daraayee
Daryeel la’aan macmiilkiis u duloobay waligii
3. U fiirso macmiilka raali ma kaa yahay iibka dabadii.
Dibad yaal macmiilkaa yuu noqonin abidkii
4. Aqoonso shirkadaada adiga oo tilmaan sanaya
meelaha god-dalooladu ka jirto si aad u owdo. Ducadaydu waxay tahay

5. La samee macmiilka xidhiidh wanaagsan oo ku Inuu Daa’im kaa dhigo ma duloobe waligii
dheehan dhagaysi qoto dheer adiga oo ku Hayeeshee daryeel li’ macmiil uu dareemaa
dhaqmaya xadiiska nabiga SCW " ‫وﺧﺎﻟﻖ اﻟﻨﺎس ﺑﺨﻠﻖ‬
."‫ﺣﺴﻦ‬ Duli kuugu filanoo dibad yaalna aad noqon.

Ganacsade, xidhiidh wanaagsan oo aad la samayso

bulshada aad ka ganacsanaysaa waxay kuu keenay- Doodaydu waxay tahay
saa sumcad fiican oo aad kaga maaranto inaad
samayso xayaysiin badan oo ku aadan shirkadaada. Duulkii wanaagsani daryeelkuu yaqaanaa.

Qoraalkaygan kooban waxa aan ku soo gabogabay- Doodihii badnaana daafuhuu ka tuuraa.
nayaa qodobo kooban oo ku saabsan daryeelka iyo Dawadeeda dooduhu waa duruuf kastoo iman
raaligelinta macmiilka ee Waaxda Iibka Telesom.
Durbadiiba daristood u dirtaa halkey tahay
Isticmaalka erayga “Hooyoo hadal’’ ama “Hooyoo
qaado” waa astaanta qaybta iibka ee shirkadda ta- Duruuftii macmiilkana sidaa ugu daryeeshaa.
laabooyinka loo raaco astaantaana waa sidan:
 In la yareeyo wakhtiga macmiilka loogu adeegayo
 In lagu wada shaqeeyo is kaalmayn fiican oo
shaqaalaha dhexdooda ah.
 In macmiilka loo sameeyo soo dhaweyn iyo
raaligelin fiican.
 In macmiilka loogu adeego goob kasta, iyada oo la
xalinayo cabashadiisa.
 Iyada oo la eego kala duwanaanshaha duruufaha
macmiilka
Gabay
Daryeelkii macmiilkaan daahiisa furayaa
Ha daa’imo waligii daryeelkaa macmiilkuye
Durbadiiba waa taan daruuraha ku gaadhnee
Dawadeed aduunyadu waa daryeel macmiiloo
Damiirkii wanaagsani daaha uuga qaadaa

Dhismaha Xarunta Iibka iyo Daryeelka

Dadweynow maxaa daran? dadweynow maxaa
maqan? Shirkadda Telesom, Hargeisa

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
 Tilmaamo ku aadan u diyaar garawga
Bisha Ramadaan ee Barakaysan
Khadar C/laahi Badeed
Email: cagaarane@yahoo.com

B
ishii ramadaan waxa innaga xiga ayaamo koo-
ban oo aan laga bogan Karin diyaar-garawga ay
xaq u yeelatay , hadana yeelkeede waxa haboon
in wixii ka tagiwaa ah aynu isaga sheegno dhawr xus
oo ku aadan bishan iyada ah iyo wixii ku xidhiidha , in
la soomaa kuma koobna bisha ramadaan oo qudha ,
sawirka ugu qurxoon ee soonku waa sida : sanadkii
waxa soonka laga soomaa 30 (sodon casho) waa
bisha soon , bishiina 3 (sadex casho) waa ayaamka
cadada ee dayaxu dhamays tirmo, sitimaankiina laba
goor ayaa laga soomaa (isniin & khamiis) sidaas
darted soonku marna innagama maqna , oo waxa uu
ka mid yahay nolosheena joogtada ah , sidoo kale
waxa jira ayaam badan oo laftooda la soomo walaw ay
sunne tahay , tusaale ahaan : maalinta carafa la taa-
ganyahay waa la soomaa maalintaas waxa la yid-
haahdaa (taasuucaa = sagaalood) , ajarkeedana
waxa lagu sheegay in lagu dhaafo denbigii sanadkii
tagay iyo ka soo socda . Waxa iyana la soomaa to-
banka muxaram oo loo yaqaan (caashuuraa = tob-
nood) , ajarkeeduna waxa uu ku qiimaysanyahay:
waxa lagu dhaafaa denbigi sanadkii hore culimada
islaamka qaar badan oo kamid ah ayaa qaba in la
soomo sagaalka iyo tobanka b isha muxaram . Marka
bisha soon laga fara-xasho oo maalmaha iidu
dhamaato waxa la raaciyaa 6 (lix) casho oo soon-fur
kamid ah (shuwaal). Waxa suuro gala in soonka sun-
naha ahi tabo-bar u yahay soonka wayn ee ramadaan,
amaba soonka ramadaan yahay wakhti wax-barasho
oo bilaha kow iyo tobanka ah ee kale lagu tamariyo.
Waxa dhaqan islaam ah inaan waajibaadka oo qudha
lagu ekaysan ee sunayaasha la barto lana ilaaliyo ,
waxa taariikhda ku qoran : caalimkii waynaa ee ha-
dana caabidka ahaa Xasan bin Saalax ayay qolo ka
iibsataiy adoon (gabadh) uu lahaa , markii ay gaadhay
xilligii salaada habeenkii loo kici jiray ayay isla oogsa-
tay adoonti iyadoo dadka u toosinaysa salaatulaylka ,
dadkii guriga joogay oo aan iyagu u baran salaadan
ayaa salalay oo si naxsan hurdada uga kacay ,
waxaanay adoontii waydiiyeen : naa ma waagiibaa
beryay ?? Waxay u celisay: oo waaga oo berya
mooyee ma tukataan miyaa .adoonti markii uu waagi
beryay ayay kabeheeda qaadatay waxaanay ku noqo-
tay sheekhii Xasan bin Saalax waxaanay ku sababay-
say soo noqoshadeeda hadalkan: waxaad iga iibisay
dad xun oo faralka mooyee aan salaad kale tu-
kan!!!! si ay tahayba waxa la rabaa in ruuxa muslimka
ahi mar la arkaba u diyaar yahay alle caabudka, hadii
dib loo milicsado sidii ragii hore ugu diyaar garoobi
jireen bishan barakaysan waxa inoosoo baxaya halka
aynu taaganahay iyo halka ay mareen, hadii laga bi-
laabo rasuulkeena suuban waxa ka sugan inuu ku dau-
caysan jiray: (allahayow rejeb iyo shacbaan noo
barakee ramadaana faya-qab nagu gaadhsii)
walaw ay culimada qaarkood dureen sugnaashihiisa.
Caalimkii misana caanka ahaa ee la dhihi jiray Mucallaa
bin Fadal waxa uu ka sheegay in salafku (muslimiintii
noolayd afkii hore ee taariikhda islaamka) inay
lix bilood naawili jireen bisha ramadaan iyagoo alle
waydiisanaya inuu gaadhsiiyo, marka ay soo gaadhaan
ee ay soomaana lix bilood ayay alle waydiisan jireen
inuu ka aqbalo. Waxa ay la macno tahay in ay sanad-
kaba ku qaadan jireen ramadaan sugiddeeda iyo
sagootinteeda. Hadii la sii kala saafo sida ay tahay In
loo qaabilo bishan soon waxa la dhihi karaa:
1. In lagu farxo loona riyaaqo imaatinka bishan,
maxaa yeelay waxa la garanayaa fadliga ay xan-
baarsantahay, iyo denbi dhaafka ay wadato.
2. In lagu ducaysto in alle ku gaadhsiiyo ramadaan.
Wedku goor kasta wuu iman karaa, wakhtiyadan
Ka Eeg Bogga 18aad

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

RAMADAAN
Tilmaamo ku aadan u diyaar garawga
Bisha Ramadaan ee Barakaysan
danbana sababihiisa waa ay bateen, sidaas dar-
teed waxa la rabaa in alle si aad ah loo waydiisto
inuu inna kulansiiyo ramadaan ka gadaalna inoo
kadbo. Yaxya ibnu abii Kathiir waa hormoodkii culi-
maddii qarnigii labaad ee hijriyada, waxa u dhaqan
ahayd inuu ku ducaysan jiray (allahayow
ramadaan iskaaya sii oo naga gudoon ci-
baadadeeda) waxa isna sidaas ku ducaysan jiray
rag badan oo kale oo laga soo qaadi karo Makxuul
oo ay Yaxye isku xilli ahaayeen. caalimka kale ee la
dihi jiraya C/casiis abnu abii Rawaad oo laftiisa ay
labadaas nin ee hore ay isku qarni ahaayeen waxa
uu soo tebiyay (dadku waxa ay ku ducaysan
jireen: allahayow bishii ramadaan timi oo na
hadhaysee noo calaf, allow noo fududee
inaanu habeenkii tukano maalinteedana
soono, allow awood, adkaysi iyo karti nagu
gallad, daal, caajis iyo wahsina naga dhawr,
allow habenka laylatul-qadriga na waafaji
….)
3. In loo far-baxo bishan, layskana yareeyo mashqu-
ulka si ay cibaadeedu dhadhan u yeelato. Dadkii
diintani kusoo horaysay waxay meel iska dhigi
jireen wax kasta oo mashquulin kara, waxaanay
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
gaar isla noqon jireen, soon, salaad, quraan, dikri
iyo wixii kale ee khayr ah ee soo raaca.
4. In alle loo toobad keeno, dunuubtii horena lay-
skaga maydho cibaadada bishan.
5. In laga xalaaloobo dhamaan waxyaalihii dulmiga
ahaa ee naftu baraysatay inaanay ramadaan soo
galin.
6. In ruuxa muslimka ahi iska saamaxo walaalihii,
waxa aad ogaataa: hadii aad qof ka dhib sheega-
nayso oo aad rabto inaad aakhiro ajarkiisa la
qaybsato inaad xaq u leedahay balse waxa ka aga
badan if iyo aakhiraba adiga oo saamaxa waayo?
Walaalka aad ka dhaaftay wixii aad ka sheeganay-
say ixsaan ayaad u samaysay oo halkaas ajar ayaa
kuu jira, aakhirana intii aad ka filanaysay in ruuxan
lagaaga jaro tu ka badan ayuu alle kugu abaali-
nayaa.
U danbayn waa in ruuxu sii bartaa axkaamta soonka,
fadligeeda, waxa la samaynayo iyo waxa ka reeban.
Waxa la caadaystay in axkaamta soonka la bilaabo
marka ay inna soo gasho, laakiin waxa ay ila tahay in
shabcaan badhtankeeda lasii bilaabo si dadku ula sii
qabsadaan.
Furayaasha Guusha Nolosha
Qaybtii 3aad
Hassan Farah Bile (Suuri)
Waxa aan qoraaladii hore ku qeexnay guusha oo
aynu ku xusnay afar arrimood oo kala ah:
1. In uu Ilaahay (Subxaana Watacaalaa) raali kaa
noqdo
2. In Bulshadu raali kaa noqoto
3. In Naftaadu raali tahay oo xasiloontahay
4. Iyo In aad noqoto qof waxtar leh oo raad kaga
taga adduunka
RAALI GELINTA ILAAHAY
Raaligelinta Ilaahay (Subxaanuhu Watacaalaa
waa furaha kowaad ee guusha nolosha, qof Ilaahay
ka xadhig furtay guulaysan mayo, sababta oo ah
qofku haddii uu Ilaahay xadhigiisa jaro waxaa Ilaa-
hay ku cidhiidhyayaa nolosha adduunka, Ilaahayna
waxa uu Aayad ka mid ah quraanka oo macnaheedu
yahay ku yidhi (qofkii ka jeedsada xuskayga waxa
aan ku noolaynayaa nolol cidhiidh ah, aakhirana
waxaa la soo xaadirinayaa isaga oo indha la’).
Talaabooyinka ugu muhiimsan ee xoojinaya xidhiid-
hka
Ilaahay waxa ka mid ah:
A. CAQIIDO WANAAG:
Qofka raba in uu Ilaahay raali geliyo waa in uu caqii-
B. CIBAADO WANAAG:
Qofka raba in uu guulaysto waa in uu ogaadaa in Ilaa-
hay uu u abuuray in uu caabudo oo ay shaqadiisa
kowaad tahay raaligelinta Ilaahay, noqdana qof ka
amar qaata Ilaahay oo waxa uu ka reebayna ka taga,
waxa uu amrayna la yimaada. Haddii qofku arrintaas la
yimaado waxaa imanaysa in uu qofku ku guulaysto
nolosha adduunka iyo tan aakhiraba. Ilaahay waxa uu
Qur’aanka ku leeyahay Aayad mecneheedu yahay
(Qofkii Ilaahay ka cabsada Ilaahay waxa uu u furayaa
faraj, waxana laga arsaaqayaaa meelo aanu ka filayn
risqi.
Cibaadada Ilaahay la caabudayo waxa ugu horeeyaa
waa wixii Ilaahay (Subxaanuhu Watacaalaa) inagu
faral yeelay sida SALAADA, SOONKA, SEKADA IYO XA-
JKA.
Salaadu waa tiirka ugu horeeya ee qofka muslimka ah
laga rabo in uu la yimaado tawxiidka ka marka uu qiro.
Salaada micneheedu waa xidhiidhka Adoonka iyo Ilaa-
hay (Subxaanuhu Watacaalaa) u dhexeeya, qofkii kas
uga tagaana diinta Islaamka wuu ka baxaayaa. Sa-
laadu waa muftaaxa khayrka adduunka iyo kan aakhir-
aba. Salaadu waa waxyaabaha risqiqa fura, waa

dadiisa saxaa oo caqiidada saxda ah qaataa, taas oo waxyaabaha xasiloonida nafta keena. Qofka raba
guusha nolosha waa in uu Salaada iyo cibaadaadka
ku cad Qur’aanka iyo Sunada Nebigana (N.N.K.H)
kaleba si gaara u ilaaliyaa,waxaa hada fooda inagu soo
waa in uu ka dheeraadaa shirkiyaadka iyo bidcada,
haya bishii barakaysnayd ee ramadaan waa bil qofka
waa in uu bartaa sifooyinka iyo magacyada Ilaahay
uu xidhiidha ilaahay uu hagaajin karo wixii ka xumaana
(Subxaanuhu Watacaalaa) waa in ku camal falaa ma-
uuka qaldanaana uu ka toobadkeeni karo caadooyinka
gacyada Ilaahay. Tusaale ahaan Ilaahay maga-
xunxuna uu ka takhalusi karo sida cunada qaadka iyo
cyadiisa waxaa ka mid ah in uu yahay (BASIIR) oo
micnihiisu yahay in uu Ilaahay waxkasta arko. Ma- cabitaanka sigaarka . Waa in uu xaaraanta iska ilaali-
yaa oo ka dheeraadaa, waa in uu ka dheeraadaa wax
gacaa ilaahay ku dhaqankiisu wax uu noqonayaa in
aad ogaato daqiiqad kasta in uu Ilaahay ku arkaayo alaala wixii Ilaahay inaga reebay, lana yimaadaa wax
alaala wixii Alle ina amray. Haddii gef ka dhaco waa in
oo kuu jeedo, caqiidadu waa cilmiga ugu muhiimsan
uu toobada dedejiyaa waa in uu Alle ku xidhnaado oo
barashada diinta, waana fardul cayn oo qofkasta oo
haddii wax la soo dersaan uu Ilaahay u sheegto
Muslim ah waajib ayay ku tahay in uu barto caqii-
dada toosan ee Islaamka. (baryada Ilaahay badiyaa).

Ka Eeg Bogga 20aad

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

GUUSHA
C. AAKHIRO OO LA WAYNEEYO IYO
ADDUUNKA UU LA YAREEYO:
Qofka naajixa ahi waa qof istaraatiijiyadiisu ay dheer-
tahay oo ay ka talawsan tahay adduunka, waxa uu
aaminsan yahay in adduunku uu yahay maalmo yar
oo ay jirto daar kale oo la yidhaahdo Aakhiro daar-
taasina ay tahay tan lagu waaraayo, adduunkuna uu
yahay meel taraasit lagu dhaafaayo, markaa qofka
rabaa in uu ku najaxo nolosha waa in qorshihiisu no-
qdaa siduu ugu guulaysan lahaa labada daaroodba,
gaar ahaan waa in uu xoogiisa iyo fikirkiisa inta
badan ku bixiyaa daarta Aakhiro.
Waxyaabaha ay diinteenu ku tahay diin weyn waxaa
ka mid ah in ay inagu boorisay in aynu u shaqaysano
labada daaroodba, laakiin waxa laynoo sheegayaa in
adduunku yahay daar qofku uu ku ketsoomo oo
keeni karta in la ilaawo daarta asliga ah ee Aakhiro
markaa markasta waa in aynu xusuusanaa waxa ina
sugaaya ee uu ugu horeeyo SAKARAATUL- MAWDKU,
DHIMASHADU, QABRIGA, QIYAAMADA, XIASAABTA,
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
JANNO AMA CADAAB Ilaahay naarta haynaga nabad
geliyo.
Qofka muslimka ah waxaa laga rabaa in uu sahay u
qaato wadadaa dheer ee ina sugaysa, qofka arrintaa
sameeya ee camal wanaagsan u diyaariya Aakhiro
Ilaahay waxa uu ku noolaynayaa adduunka nolol
raaxale, Aakhrina janno ayuu gelinayaa, arrintaasna
Ilaahay ayaa Qur’aanka ku balanqaaday Aayad
mecnaheedu yahay (Qofkii camal wanaagsan
sameeya iimaanna la yimaada rag iyo dumar kuu
doonaba ha ahaadee, waxa aanu ku noolaynaynaa
nolol raaxo leh adduunka, aakhirana ajar badan
ayanu siinaynaa).
Walaalaha raba in ay guushaa gaadhaan waa in ay
noloshooda waxa ugu mudnaanta kowaad siiyaa
hagaajinta xidhidhka iyaga iyo Ilaahay u dhexeeya.
Haddii ay arrintaas ku guulaystaan oo xidhiidhkaa
hagaajiyaan waxaan idiin hubaa in aad guulo
waawayn gaadhaysaan adduun iyo aakhiraba.
Xanuunada ku dhaca kaadi mareenka
Diyaariye: Dr. Maxamed Yuusuf Aw Cali (Culimo), cusbitaalka guud ee Hargeysa.
Hordhac
X anuunada ku dhaca kaadi
mareeenku waxay ka mid yihiin
xanuunada ugu badan ee dadku
ay ka cawdaan . Qiyaas ahaan dadka
ka cawda xanuunada ku dhaca kaadi
mareenka ee u taga dhakhaatiirta
waxaa lagu qiyaasaa 1-3% tirade guud
ee dadka dhakhaatiirta booqda. Car-
ruurtu marka ay dadoodu yaryar tahay
way ku kala duwan yihiin qaadista
xanuunadani. Tusaale ahaan
gabdhaha , xiliga ugu horeysa ee inta
badan lagu arko xanuunkani waa
marka ay da’doodu gaadho 5 (shan) jir,
halka wiilasha lagu arko sannadka ugu
horeeya ee cimrigooda . Wiilasha
yaryar ee aan la xalaalayn ayayna si
gaara ugu sii badan tahay. Carruurta
xumadda yeesha in ku dhaw 10%
waxaa xumadda ku keena xanuun-
adani.
Maxaa keena xanuunada ku dhaca
kaadi mareenka?
Xanuunadani waxaa keena cudur
dhaliyayaasha ili-ma aragteyda ah
kuwa loo yaqaano Bacteriyada.
Waxaana ugu badan nooca loo
yaqaano gram negative bacteria sida
E.coli (75-90%), Klebsiella, enterrobac-
ter, pseudomonas iwm.
Xaaladaha fududeeya xanuunada
kaadi mareenka (Risk factors).
Waxaa jira xaalado badan oo qofka u
fududayn kara inuu qaado xanuunada
ku dhaca kaadi mareenka. Xaaladahaas
waxaa kamida; qofka oo difaaca
jidhkiisu hoos u dhaco sida nafaqo
xumi ku timaada. Waxaa iyaduna ka
mida Wadada kaadi mareenka oo
cilado kale yeelata sida burooyin ka
soo baxa ama dhagaxaan ku
samaysma. Waxaa jira qanjidh loo
yaqaano prostate oo raga ku yaala oo
marka ay dadoodu weynaato bukooda
oo barara, taasina waxay keentaa in
marinkii kaadidu cidhiidhi noqdo oo
qofka kaadidu ku istaagto (Retention)
– Arrintanina waxay ka mid tahay
waxyaabaha fududeeya ama sahli kara
in xanuuno ku dhacaan kaadi
mareenka. Xaaladaha kale ee fudu-
deeya in xanuunkani ku dhaco qofka
waxaa kamida qofka oo ku dhasha
isaga oo leh cilado dhinaca kaadi
mareenka ah, qofka oo yeesha
xanuunka macaanka, gabadha oo uur
yeelata, dumarka dhalmo dayska ah,
qalab la galiyo kaadi haysta sida cathe-
ters iyo wiilasha oo aan la xalaalayn.
Calaamadaha lagu garto.
Calaamadaha lagu arko dadka uu ku
dhaco xanuunada kaadi mareenku way
kala duwan yihiin, waxaanay ku xidhan
yihiin meesha xanuunku asiibay. Qaar
Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad
dadkaas ka mid ahi ma yeeshaan
calaamado (Asymptomatic) , waxaana
la ogaadaa marka baadhitaan lagu
sameeyo . Dadka aan calaamadaha
yeelana waxaa u badan haweenka .
Guud ahaan calaamadaha lagu garto in
xanuun jiro kaadi mareenka waxaa
kamid ah kaadida oo gubta, kaadida oo
aanu qofku haysan karin, suuliga oo uu
ku noqnoqdo (frequency), kaadida oo
dhiig uu la socdo, matag, xumad, qadh
-qadhyo, iyo damqasho marka la
taabto kalyaha dushooda.
Carruurta yaryar calaamadaha lagu
arko waxaa kamid ah cuntada ama
naaska oo ay qaadan waayaan, xumad,
koriin la’aan iyo miisankooda oo hoos
u dhaca.
Daaweynta:
Si loo hubiyo inuu qofku qabo mid ka
mid ah xanuunada ku dhaca kaadi
mareenka waa in lagu sameeyo
baadhitaan dhamaystiran. Haddii
qofkaas laga helo xanuunka, waxa uu
dhakhtarku siinayaa dawada ugu
haboon iyo talooyin. Dawooyinku waa
Antibiotics kala duwan . Waxyaabaha
kale ee qofka la gudboon waxaa ka
mid ah inuu biyaha si fiican u cabo
(ugu yaraan 2 litir maalintii) iyo inuu
hagaajiyo nadaafadiisa (personal hy-
giene).
Tallo bixin
Haddii aad isku aragto calaamad ka
mid ah calaamadaha xanuunada ku
dhaca kaadi-mareenka waxaa muhiim
ah inaad booqato dhakhtarkaaga
gaarka ah ama dhakhtarka kuugu
dhaw. Tallada caafimaad ee lagu siiyo
iyadana sideeda u meel mari. Hadii si
wanaagsan loo daweyn waayo
xanuunada ku dhaca kaadi mareenka
waxaa ka dhalan karta dhibaato caafi-
maad oo aan la mahadin sida qofka oo
dhiig-kar yeesha, kalyaha oo fadhiista
iyo koriin xumo ku dhacda caruurta.
ADEEGYADA

BARO QAAR KA MID AH ADEEGYADA TELESOM

Mysms waa barnaamij casri ah oo macaamiisha, gaar ahaan
ganacsatada, goobaha waxbarashada iyo hay’addaha u
fududaynaya in ay macaamiishooda iyo shaqaalahooda u
wada diri karaan fariimo mar kaliya, iyaga oo isticmaalaya
hab casri ah (web interface). Qiimaha adeeggani waa $0.05
per message/hit.
Faa’iidooynka adeegga Mysms
Si fudud ayaad u isticmaali kartaa
Magaca meherada ayay fariintu ku baxaysaa
Macaamiil badan ayaad mar kaliya u diri kartaa fariinta
Macmiil kaliya aad u diri kartaa
Fariimaha joogtada ah meel gaar ah ayaad ku kaydsan
kartaa, sida ‘CIID MUBAARIK’
Si fudud ayaad u ogaan kartaa fariintii aad dirtay in ay
gaadhay cidii aad u dirtay
Waxaad u isticmaali kartaa Suugqeyn Marketing
Waxa kale oo aad u isticmaali kartaa daryeelka ma-
caamiisha (Customer Service/Care).
Talaabooyinka Isticmaalka Mysms:
Booqo xarumaha Iibka Telesom
Buuxi Foomka Codsiga
Bixi $20 oo diwaangelinta ah
Ku shubasho ugu yaraan $5 oo u dhiganta 100 farrii-
mood (SMS)
Macmiilku waa inuu leeyahay email Account.
Abuurista Mysms Account
Booqo web-ka https://mysmstelesom.com
Dooro Create Account
Buuxi Foomka soo baxa
Dooro Register
Dabadeed fur Email-kaaga, dooro Linkiga Activate
Dabadeed la xidhiidh Xarunta Saleska si ay kuugu ogo-
laadaan inaad isticmaashid, lacagtana kuugu shubaan.
Waa adeeg kuu suurtogelinaya in aad Moobilka Telesom ka
raadin karto macnaha Af Soomaaliga ee tarjumada ereyada
Ingiriisiga. Ereyada qaamuuska waxa iska leh oo macnaha
ururiyay Sahal Dictionary. Moobilkaaga qaybta farriimaha
waxaad ku qortaa labada xaraf ee EN, dabadeedna raaci
ereyga aad doonayso in aad macnihiisa af-soomaaliga
hesho. Tusaale: SOO QOR en peace
DABADEEDNA U DIR NAMBARKA 150
Waxaad heli doontaa macnaha tarjumada Ereyga Peace iyo
kuwo kale oo la xidhiidha ereygaas. Waana sidan:
Peace (n) – nabad, nabad-qabid (xasilooni)
Waa adeeg u sahlaya macaamiisha in ay waddamada
Djibouti iyo Maraykanka ku isticmaali karaan Simcard-
ka Telesom. Dhawaan sim-card-ka Telesom waxa uu
ku shaqayn doonaa guud ahaan daafaha dunida,
haddii Alle ogolaado.
Faa’iidooyinka Roaming-ka:
1. Xidhiidhkii Gudaha iyo Dibadda oo aan kala go’ayn
2. Telefoonadii kuugu jiray simcard-ka Telesom oo
sidoodii ahaanaya
3. Telefoon kale uma baahanaysid wakhtiga aad
joogto wadamadaas
4. Wakhtigii aad ku raadsan lahayn sim-card cusub
oo ku badhxaya
5. Qoyskaagii iyo Qaraabadaadii oo si toos ah aad u
wada xidhiidhaysaan.

Waa adeeg u sahlaya dad isku group ah in ay ku wada

hadlaan qiime 20% ka jaban ka ay macmiilka kale ku wada
hadlaan. Adeegan waxa loogu talogalay in loo sameeyo
Hay’addaha iyo shirkadaha ay ugu yaran ka shaqeeyaan
20 qof, sida:
1. Hay’adaha Caalmiga ah/Maxaliga ah
2. Ganacsatada waaweyn
3. Goobaha waxbarashada
4. Hay’adaha dawlada iwm.
Haddaba, si aad adeegan u isticmaasho fadlan ka diwaan-
geli shaqaalahaaga xarumaha Iibka Telesom.

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

 BARO QAAR KA MID AH ADEEGYADA TELESOM

Si aad u isticmaasho adeeggan. Raac tallaabooy-
inkan:
Si aad u ogaatid Qiimaha Allaab:
Mobile-kaaga ku qor: Xarafka “F” adiga oo raaci-
naya allaabta magaceeda ama moodelkeeda sida
tusaale ahaan – “F NOKIA 3310”
Dabadeedna waxad SMS ku dirtaa numberka “555”.
Waxyar sug. Waxad heli doontaa jawaabta Qiimaha
“Nokia 3310”
Si aad u heshid Macluumaad Guud (General Infor-
mation):
Mobile-kaaga ku qor xarafka “G” adiga oo raaci-
naya macluuumaadka aad rabto, tusaale ahaan “G
The President of Somaliland”
Dabadeedna waxaad SMS ku dirtaa numberka “555”
waxyar sug. Waxa aad heli doontaa jawaabta magaca
madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland.
Si aad u heshid Wararka Caalamka iyo kuwa
Dalka:
Si aad u hesho wararka wargeysyada midkasta soo
qor xarfaha loo soo gaabiyay, una dir 150:
Jam – Jamhuuriya, HA – Haatuf, OG – Ogaal, GA –
Geeska Afrika, MA – Maandeeq
WARARKA DIBADDA
bbc – BBC, jzr – Aljazeera, Africa – Africa News,
Sport – Sports News, Voa – Voice of America
ASCAARTA & XOOLAHA OO AF-SOMALI AH
Waxaad qortaa ‘SAR’ si aad u hesho, macluumaad
ku saabsan: Sarifka Lacagaha qalaad ee dalka gudi-
hiisa, Sayladda Xoolaha dalka iyo Badeecadaha
dalka gudihiisa.

Si aad u heshid Tarjumadda macnaha Erey:

Mobile-kaaga ku qor xarafka “D” adiga oo raaci-
naya ereyga aad macnihiisa doonayso, tusaale
ahaan “d incredible”
Dabadeedna waxaad SMS ku dirtaa numberka “555”
waxyar sug. Waxa aad heli doontaa jawaabta
macnaha ereyga “incredible”

Si aad u heshid saadaasha cimilada adduunka:

Mobile-kaaga ku qor xarafka “W” adiga oo raaci-
naya magaalada ama goobta aad cimiladeeda
doonayso, tusaale ahaan “w Berbera”
Dabadeedna waxaad SMS ku dirtaa numberka “555”
waxyar sug. Waxa aad heli doontaa jawaabta
saadaasha cimilada magaalada Berbera.
Si aad u heshid Sarifka Lacagaha Caalamka:
Mobile-kaaga kuqor lacagaha aad doonayso in aad
isu beddesho sida “I Euro in USD” ama “1 Gbp in
USD”. dabadeedna SMS message u dir “555”
Waxyar sug. Waxa aad helaysaa Qiimaha Isu bed-
delka Lacagihii aad qortay.
Si aad u dirto Email fadlan raac talaabooyinkan:
Marka hore message cusub furo kadibna ku qor
Emailka loo diraha space durug kadibna qor fariintii
aad dirayso, waxaanad u dirtaa number-ka 555. Intaa
kadib qofkii aad Emailka u dirtay wuxuu Inbox-kiisa ka
helayaa message-kii aad u dirtay.
Tusaale:
To: 555
New message:
canana10@gmail.com,
Iga guddoon salaam gacaltooyo.

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad

Telesom provides the highest quality and affordable services by delivering advanced technology,
widest coverage, and dedicated workforce to enrich the lives of our community.

Telesom Newsletter, July - September 2010 , Tirsiga 9aad