Professional Documents
Culture Documents
Newsletter Volume 2 Issue 36
Newsletter Volume 2 Issue 36
Newsletter Volume 2 Issue 36
Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E
SPECIAL “Himara është tokë Shqiptare, jo minoritet Grek” nga Pellumb Xhufi
POINTS OF
INTEREST: Ngjarja e fundit në Himarë ka rindezur sot. Sepse ky ka qënë qëndrimi që nga të tillë e kërkoi edhe në Konferencën e Paqes
polemikat për statusin e kësaj treve. Histori- koha e krijimit të shtetit grek i cili ka të vitit 1919 në Versajë. Por kjo gjë natyrisht
Albanian land, Hima- ani Pëllumb Xhufi thotë se e vërteta e shfrytëzuar statusin që ju njoh Kishës nuk ju njoh nga fuqitë e mëdha duke filluar
ranot Greek Himarës është se ajo ka qënë një pjesë e Ortodokse Greke pas rënies të Konstandi- nga shtetet mike siç qenë Franca dhe Anglia
pandashme e territorit shqiptar dhe e popull- nopojës më 1453-shin, kur Patrikut Grek që nuk ja pranuan këtë lloj kriteri. Aty u njoh
No Sided articles sisë shqiptare madje do të thosha se në të Konstandinopojës ju la e drejta nga minoriteti grek në Shqipëri në ato përmasa
momente të caktuara të historisë Himara Sulltani të merrej me të gjitha popullsitë e dhe ato kufij që realisht është. Qeveria shqip-
and no restriction
është bërë qëndër e lëvizjeve për liri e krishtera. Ju dha e drejta të hapi shkolla tare e atëhershme u obligua të njohë mi-
for our members,
pavarësi të popullit shqiptar. “Dihet që, kur në të gjitha vendet ku kishte ortodoksë noritetin grek dhe malazez, këto dy minoritete
our guest and our ra Kruja, Himara u bë jo për vite, por për dhe kjo gjë u janë njohur nga Lidhja e Kombeve në 1921,
friends. shekuj si epiqendër, si vatra e fundit e dhe të bëjë një raport mbi gjendjen e mi-
lëvizjeve antiosmane. Dhe aty janë mbajtur noriteteve në Shqipëri. Qeveria shqiptare i ka
Latest needs for our aleancat e popullit shqiptar me partnerë të bërë këto raporte të përvitshme dhe Himara
community and the perëndimit, me Venedikun, me mbretërinë e nuk përfshihej asnjë vit si vend minoritar.
latest resolutions Napolit, me të Spanjës e me Papatin deri në Raporti kish të bënte me 83 fshatra të tjera që
shekullin e 18-të për të organizuar kryen- janë realisht minoritare.
Our Free Voice gritje kundër pushtuesit osman. Ky është
through our words. profili historik i Himarës. Por ka dokumente Dule kërkon hetim ndërkombëtar për Hi-
të pakundërshtueshme duke filluar që nga marën
I N S I D E T H I S
ato të Venedikut apo të Mbretërisë së Na- Harta Illirise
I S S U E : polit e pastaj ato të Perandorisë Osmane, Për Vangjel Dulen, kryetar i Partisë Bashkimi
regjistrimet pa komente siç kanë qënë bë edhe në Shqipëri. Kjo ndodhi edhe në për të Drejtat e Njeriut, nuk ka pikë dyshim
Faqe regjistrimet e popullsisë dhe detyrimeve që Himarë ku u hap shkollë greke ashtu si u se ngjarja e Himarës është një krim. Dule
Himara eshte Shqiperi 1 paguanin komunitetet shqiptare. Në regjis- bë edhe gjetkë në Shqipëri ku shkolla thotë se elementët e deritanishëm tregojnë se
trimin e Himarës gjithë himarjotët, të gjithë greke u hapën jo vetëm në zonat ku kish ky krim u motivua për arsye etnike. Por ai
Faqe po them, në mënyrë fare të dukshme, të themi popullsi minoritare si zona e kërkon një reagim ndëretnik të klasës politike
Roli Pellazgo Ilir 1-4 mbanin emra etnikë karakteristikë shqiptarë. Dropullit dhe Vurgut, por edhe në zonat shqiptare dhe të opinionit publik. Kreu I
Emra që edhe sot ruhen në mbiemrat e mjaft ku kishte ortodoksë si në Korçë apo PBDNJ-së thotë se partia që ai drejton kërkon
familjeve himarjote. Emra si Gjin, Gjon, Kolonjë me qëllim për të bërë atë indeti- pjesmarrjen e drejtpërdrejtë të ekspertizës së
Muhamet Mjeku, Eltion
Martin apo Gjokë që janë të pangatërrue- fikim që e bënë turqit më përpara që Bashkimit Europian dhe të OSBE-së të ak-
Boshti, Ardi Omeri, Pilo Faqe shëm dhe nuk kanë nevojë për komente”, bashkuan kombësinë me fenë të cilës redituar në Tiranë në hetimin e ngjarjes. Kjo
Zyba, Vullnet Mato, 2-3, shpjegon Xhufi. Lidhur me vënien në çuditërisht ju referua edhe Greqia e re e sipas tij, jo vetëm që do të ndikonte në
Hasime Hoti, Moisiu, 4-5 diskutim të statusit të Himarës nga ana e krijuar më 1821. Ky kriter pra i identi- nxjerrjen e shpejtë të rezultateve, por do të
Anjeza Sakaj, Alban 6-8 Greqisë, historiani thotë se kjo bëhet me fikimit të popullsisë me fenë u ndoq nga ndikonte sidomos në besueshmërinë e proce-
Kraja qëllim. “Natyrisht këtu kemi të bëjmë edhe shteti grek i cili ka vazhduar të pretendojë sit, që për zotin Dule është trefish e
me një rol që duhet thënë qartazi të Athinës se atje ku ka patur shkolla greke, atje rëndësishme.
zyrtare e cila nuk po bën ndonjë gjë të re popullsia është qartazi greke. Dhe një gjë
Haxhi Muhaxherri, Mi-
moza Rexhve- Faqe
laj,Lediana Kapaj, En- 6-7
Roli Pellazgo-Ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve Evropiane pjesa 2 (ne Fq4)
kelejda Kondi, Gezim 6-8 Herodoti i vendos pellazgët në Arkadhinë pel- Pitakus, Theofrasti historianët Helaniku dhe
Halili & Vasil Tabaku lazge, (Ilirët dhe Iliria. f.16), në Krestonë të Theofan si dhe poeteshën Safo, është quajtur
Thrakisë (Po aty), në Thesali (Po aty), në Athinë Pellazgjia. (Strabon lib. V. f.2, 4; Herodoti lib.
dhe Helespont (Po aty).Plini një autor romak, V f.26) Ishulli i Rodos ku ndodhej një nga
Gentiana Mikushnica, shkruan për pellazgët se: “Peloponezin e quanin shtatë mrekullitë e Gazeta Kritika 3 botës
Ismail Bedihda, Vasil Faqe më parë Apia dhe Pellazgjia. Arkadhia, më parë, antike, kolosi i diellit, ishte pellazg. (Diodor
Tabaku, Jorgo Telo & 7-8 quhej Drymode dhe pastaj Pelasgia. Vjen pastaj Sicialini lib. V f.55; Strabon lib. X f.3) Po
Skender Korca Haimonia që ka ndryshuar shpesh emrin duke u kështu edhe në ishullin e Kosit dhe Eubes
quajtur Pelasges dhe Argo Pellazgjike (Po aty (Strabon lib. XIII f.3.3) Straboni thotë se:
Anjeza Sakaj Faqe 8 f.195) Ishulli i Samothrakës ka qënë banuar më “Pellazgët kanë qënë një popull madhështor, i
parë nga pellazgët. (Herodoti lib.II f.51) Ishulli i cili mund të dokumentohet edhe nga burime të
Adresa Faqe Samosit ku ka lindur Pitagora, është quajtur si tjera. Sa për pellazgët, të gjithë janë të
ishull ku kanë banuar pellazgët. (Herodoti lib. I. mendimit se ishin një fis i vjetër i përhapur në
Anetaresimi 8
f.142) Ishulli i Lesbos që lindi burra si filozofët të gjithë Heladën e sotme, e sidomos në vendin
P a g e 2 O u r W o r d s
Kerkime Mbi Nene Terezen Pamje nga shenimet e saj nga Eltion Boshti
Ç' BËNË BRIGADAT E SHQIPËRISË NË KOSOVË NË VITIET 1944-1945? Nga Muhamet Mjeku
"Më kujtohet si sot, kur në oborrin e shtëpisë e Druarit, kishin vrarë Qazim Zenën,16 vjeçar neve në luftën kundër shqiptarëve. Ne dhe internacionalizmit bajat komunist.
sonë erdhi një brgadë e OZN-ës nga Vushtrria, e nga Shallci i Vushtrrisë, derisa ai po përpiqej kishim edhe një arsye tjetër objektive. Në krye të një batalioni të Brigadës së III
përbërë kryesisht nga serbët dhe një brigadë e t' i shmangej vdekjes. Nga frika se ky forma- Divizionet tona në atë kohë vuanin nga të Ushtrisë Çlirimtare të Shqipërisë, e
Shqipërisë dhe ua futën zjarrin shëpisë, ahurit cion apo ndonjë formacion tjetër serb mund tifoja e morrit. Ne madje patëm mbi 300 të cila ka vepruar në Runik të Drenicës kah
dhe plevicës, ndërsa unë nuk i kisha më shumë të bënin edhe ndonjë masakër tjetër me vdekur nga tifoja. Ne kërkuam që nëse fundi i vjeshtës 1944 dhe në fillim të
se 11 vjet. Në shtëpi mbetëm vetëm me motrën, përmasa edhe më tragjike, banorët e Mi- duhet lëvizur, atëherë kjo duhet bërë vitit 1945, ishte Reis Malile, i cili pas
e cila nuk ishte më shumë se dy vjet e gjysmë se haliqit, Beçukut, Druarit, Shallcit dhe të vetëm për kovaleshencë të divizioneve viteve të 80 ka qenë edhe ministër i
unë, kurse të tjerët pas vrasjes së babait kishin fshatrave tjera, zbrazën shtëpitë dhe dolën në assesi për të luftuar. Atëherë shtabi ynë i Punëve të Jashtme të Shqipërisë.
ikur në drejtim të Çiçavicës. Babai im tani i anën perëndimore të Çicavicës, përkatësisht përgjithshëm u muar vesh me shtabin e “ Më kujtohet fare mirë, ndonëse isha
ndjerë, para pak kohësh pat blerë një karrocë në fshatrat : Qirez, Gradicë, Krasmirofc, Jugosllavisë që forcat tona të tërhiqeshin ende fëmijë, kur në Turiçefc erdhi një
(qerre kuajsh apo qeshë), e cila gjendej në afërsi Elezaj e tjerë, kurse një pjesë tjetër e popul- nga Vishegradi, të shkojnë në Kosovë, por togë e Brigadës së III UNÇ të
të plevicës, me ç' rast e shtynë që të digjej edhe latës me gra e fëmijë, për një kohë mbetet vetëm me qëllim që të shëroheshin të Shqipërisë, e cila u vendos në shtëpinë
ajo. Unë dhe ime motër, dolëm para qerres për ta nëpër male. Brigada e tretë e Shqipërisë, si sëmurit. Ne u përqëndruam në Mitrovicë tonë dhe në disa shtëpi të tjera të këtij
ndalur atë që të mos i hynte flaka, ndërsa atë dëshmon Ibrahim Gashi( Vojnik), bëri mobi- dhe Vushtrri. Më poshtë nuk kemi zbritur. fshati”, thotë Dr. Kajtaz Fazliu. Përder-
çast, dy serbë të rrethit të Siç thashë, divizioni ynë nuk ka isa, babai im Rexha, një natë të atij dimri
Vushtrrisë, të brigadës së OZN-ës marrë pjesë në luftime. Por, neve po bisedonte në odë me udhëheqësin e
na shtyen edhe neve në flakën e na kanë arrdhur shumë kosovarë, e togës, i cili emrin e kishte Aqif,
madhe, e cila e kishte kapluar edhe mbaj mend si sot, me flamur mibiemri i të cilit nuk më kujtohet,
plevicën" thotë Islam Salihu. Për shqiptar, duke thënë: " në dorën situata u acarua përnjëherë. Si motiv u
fatin tonë të mirë, aty qëlloi Bara- tuaj", deklaron Ramiz Alia. mor një fjali e tim at lidhur me ndihmën
him Dushi, ushtar i Brigadës së V të Të mobilizuarit e Drenicës në këtë ushtarake që Shqipëria po i ofronte
Shqipërisë, i cili, si thoshte, ishte brigadë, pasi kthehen nga Vishe- Jugosllavisë, përkatësisht Serbisë. “ Jeni
nga Shkodra, na nxori nga flaka dhe gradi, protestojnë për dhunën që dhënë shumë pas serbëve” i tha Rexha
na përqafoi me të dyja duart. Kur na bëhej në territorin e tyre, ushtarakut shqiptar, duke mos menduar
shpëtoi nga zjarri, shkodrani Bra- përkatësisht në familjet e tyre nga se do t‟ i dilte ndonjë problem aq serioz.
him Dushi, filloi të qajë me zë. Atë ushtritë serbe dhe malazeze. Në Ai nuk pati durim ta dëgjonte më tej
me siguri e kishte prekur thellë rasti Pantinë të komunës së Vushtrrisë, zotin e shtëpisë( u jipte bukë tri herë në
ynë. Ata më vonë shkuan, ndërsa ku ishte vendosur shtabi i kësaj ditë) dhe drejton revolën kah koka e tij
unë dhe ime motër, mbetëm kalli brigade që e përmend edhe Ramiz duke i thënë: “ Falë këtyre fëmijëve,
vetëm duke vështruar flakën, e cila Alia, për shkak të mospajtimit me ndryshe do të mirrje plumb në
përbinte çdo gjë, e edhe trupin e babait të vrarë lizimin e njerëzve edhe në fshatrat Vojnik, dhunën serbe pushkatojnë Mujë Halilin ballë”.Babai, siç thotë Fazliu, me një
që kishte mbetur midis oborrit. Nata ishte afër. Kllodernicë, Runik, Burojë, Açarevë, (Hasani) nga Kllodernica, djalin e Riza gjakftoftësi iu përgjegj ” do të vijë një
Moti u egërsua dhe filloi të bjerë borë. Kopiliq, Tushilë si dhe në disa fshatra të tjera Rexhë Kajtazit, gjithashtu nga fshati ditë dhe s‟ do të jetë e largët, kur do ta
Gjatë një bisede me Xhemail Rexhepin, gazetar i të kësaj pjese të Drenicës. Kjo brigadë që Kllodernicë, kurse Kadri Hotin e Kopiliqit kuptosh se kush janë serbët”. Ai pastaj
" Rilindjes" pasi kishte lexuar librin tim "Vdekja kishte rekrutuar meshkujt tonë, vazhduan pas një revolte të ashpër që shpreh ai ndaj heshti, derisa ushtarët tjerë këtë dialog e
në Bunker" ku bëhet fjalë terthorazi edhe për të pastaj rrugën për në Vishegrad, rajon i Sanx- indiferencës së divizioneve të Shqipërisë shikonin me habi. Për çdo ditë duhej
pushkatuarit në Druar më tha se Brahim Dushi hakut. për dhunën në Drenicë, e pushkatojnë në përgatitur ushqim. Nuk ishte lehtë atij
ka qenë nga ana e Llapit, e jo nga Shkodra, si ka Mirëpo, pas qëndrimit disa muajsh atje, si Pantinë dhe urdhërohet pjesa tjetër e dimri të egër, ndihej mungesë e bukës,
deklaruar ai në nëtor të vitit 1944. Dushi paskësh thekson Ramiz Alia në librin e tij "Dëshmoj shtabit të kësaj brigade që atëherë ndodhej ndonëse familja jonë pak a shumë e
qenë i mobilizuar në Brigadën e V të Shqipërisë. për historinë", Prishtinë, 1992 "Shtabi në Runik( Drenicë), në krye me Bajram përballonte këtë problem.
Arsyet pse u ka thënë dy fëmijëve ( vëlla e jugosllav urdhëron që të ktheheshim në Colin nga Tropoja t' i digjej shtëpia dhe Derisa një ditë ushtarët e Brigadës së III
motër), të cilët edhe i shpëton nga vdekja, se Kos- pasuria në fshat. Pra, Kadri Hoti, jo vetëm të UNÇ të Shqipërisë po drekonin në
ishte nga Shkodra, nuk dihen. ovë, që u vra, por iu djeg çdo gjë derisa familja sofrën tonë, thotë ky dëshmitar, erdhi një
Dy muaj më vonë në Druar hyn një brigadë për i mbetet në mëshirën e të afërmve. Rasti lajm se brigada e Shaban Polluzhës do të
tjetër serbe. Me të marrë vesh se kjo brigadë arsye më i dhembshëm e më prekës ka qenë ai i kalonte kah Kryqi i Popit që ndodhej në
çetnikësh po i afrohej fshatit, banorët e Druarit se të riut nga Prekazi që ende nuk i kishte afërsi të fshatit tonë. Me të dëgjaur këtë
bënë përpjekje t' ua mbathnin këmbëve, por, u atje mbushur të 19-tat, kur nga Shtabi i Bri- informacion, ata lënë bukën shtruar dhe
bllokuan. Ushtarët serbë vrasin Bajram Fazliun, i në atë gadës së V duhej të mirrej vendimi nëse zënë pozicionet. Aty zhvillohen luftime
verbër, djalin e tij Shabanin, Behram Hazirin, kohë duhej të pushkatohej, gjithashtu për shkak të ashpra, ndërkohë që vriten katër pesë
Sejdi Hazirin dhe Ferat Novolanin. të protestës që kishte bërë, apo soli- veta dhe një grua me një djalë 16 vjeçar,
Idriz Asllani nga Beçuku tregon se " një ditë të kishte lëvizje antijugosllave. Me një falë darizimit me të tjerët kosovarë që kishin derisa ajo po kalonte në atë pjesë të
tërë është luftuar me një batalion të Brigadës së situata ishte shumë e turbullt. Më kujtohet, ngrehur zërin kundër dhunës serbe në terrenit. Njëri nga ushtarët e Brigadës III
V-të të Shqipërisë ( rrëzë Çiçavicës) dhe kjo aso kohe flisnin shumë keqe për një brigadë Drenicë. Mirëpo, një udhëheqëse e shtabit të UNÇSH, nga Kosova i mobilizuar në
luftë ka pushuar vetëm atëherë kur e morëm vesh malazeze e cila bënte kërdi në Kosovë. Pas (femër) nuk priti rezultatin e vendimit. këtë ushtri ( Ahmeti) të cilit iu kishte
se ata ishin partizanë të Shqipërisë. Në këtë marrjes së urdhërit nga shtabi jugosllav, ne Ajo shtiu mbi të derisa ai po qëndronte në dhënë urëdhri të zinte pozicionin mbi
përleshje plagoset Zylfije Hasani nga Beçuku". kontaktuam me shtabin tonë të përgjithshëm, oborrin e këtij shtabi. Këtë akt ajo e bëri, zabelin e Lutanëve, në vend se të shtinte
Disa njësi të Brigadës së V- Sulmues të të cilit i kërkuam që ne nuk duhet të vejmë në sipas të gjitha gjasëve, për të treguar se sa në luftëtarët e Polluzhës,
Shqipërisë, pasi kishin marrë pjesë në masakrën Kosovë, se jugosllavët duan të na përdorin besnike ishte ndaj " parimeve" të partisë (Vijon jven e ardhshme)
Roli Pellazgo-Ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve Evropiane pjesa 2 (ne Fq4)
e Eolëve afër Thesalisë. Për më tepër Thesalia, e rëndësishme. Pavarësisht se ajo ishte fjalë shqipe. Studiuesit duhet të dinë mirë Ilir, në të gjithë Ballkanin deri në Norikum që
cila gjendet midis grykës së Pineit dhe Thermo- më e zhvilluar se kaq, pasi kemi se helenët e lashtë ishin të gjithë pasardhës është edhe Austria e sotme. Ilirët kanë banuar
pileve, quhet Argo Pellazgjike. Shumë autorë i formimin e një qytet-shteti, ngjan me të fiseve pellazgo-ilire dhe patjetër kanë edhe në Itali si Mesapët, Japigët, Daunët,
kanë quajtur edhe Epirotët Pellazgjik, sepse ata folur shumë mirë këtë gjuhë. Por lidhur Venetët, Retët, Vendolikët etj. Autorët gjer-
shtriheshin deri atje në Epir. Menecratos Elaita me etnicitetin pellazgoilir të Grekëve manë i konsiderojnë ilirët si një etni që janë
na tregon se e gjithë zona detare që quhet Jonia antik, do të flasim më pas. Gazeta Kritika formuar në Lusace krahinë në Polonin
duke filluar nga Mykale dhe ishujt fqinjë, kanë 4 Apianit, i cili është i vetmi studiues perëndimore, pasi ka ngjashmëri kulturore
qenë banuar dikur nga pellazgët (Straboni lib. romak që ka shkruar një vepër për Ilirinë, midis ilirëve, të kulturës së vjetër Hungareze
XIII 3.3, Herodoti lib. VII f.94). Në Efes ndod- thotë se: “Bijtë e Ilirit janë Enheleu, dhe asaj të Luzacit (Arsim Spahiu, Ilirët dhe
hej tempulli i Dianës që Jordanes thotë se e kanë Autari, Dardani, Medi, Taulanti dhe Pellazgët në Greqin e vjetër 2006, f.31) Disa
ndërtuar Mysët. Ky tempull që ishte një nga Perrebi, vajzat e tij ishin Partha, Daortha, studiues e lidhin krijimin e tyre në Ilirinë e
mrekullitë e botës së vjetër, paraqet një nënë që Dasara dhe të tjera nga kanë rrjedhur veriut në territoret e sotme Hungareze. Por siç
ushqen të gjitha qeniet njerëzore dhe për idetë Taulantët, perrebejt, enhelejt, autariatët, do e shikojmë, ata gjenden kudo në Evropë
fetare pellazge, ajo e kishte kraharorin të mbu- dardanët, parthinët, dasaretët, dhe dhe është e vështirë të përcaktosh se ku u
luar me gjinjë.(Pausania libr. IV f.31.6 dhe VII darsejt. Thonë se Autari pati për bir krijuan saktësisht ata. Ilirët patën një nivel të
5.2). Muret si ato që quhen pellazgjike gjenden Panonin ose Paionin dhe ky i fundit pati lartë shtrirje në epokën e bronzit dhe ata
nga Azia e Vogël deri në Spanjë dhe quhen për bir Skordiskun dhe Tribalin nga të dallohen për varrimet tumolare si dhe për
ciklopike, që do të thotë se ata janë shtrirë deri cilët morën emrat fiset. Sa për fiset Ilire sëpatën dytehëshe, të cilat nga të dhënat
në Spanjë ashtu siç tregojnë edhe burimet e tjera këta janë edhe tani shumë të dëgjuara siç arkeologjike tregohen se ndodhen në të gjithë
historike. Një pjesë e madhe e pellazgëve të është e natyrshme në një vend kaq të Evropën, nga Skandinavia në Mesdhe dhe
Atikës së quajtur Jonë, u shpërngulën për në gjerë, këta banojnë ndër krahinat e nga Anglia deri në Azi të Vogël dhe Ukrainë,
vendet e tjera brenda botës pellazgo-ilire, midis Skordiskëve dhe Tribalëve. Pas madje deri në Azinë Qëndrore. Kultura e
të cilëve themeluan edhe qytete apo koloni për Ardianëve janë Liburnët, një tjetër fis hekurit e Hallshtatit në Austrinë e shekullit të
shkak se toka e Atikës ishte e pakët dhe nuk ilir. (Apiani, Illyrike f.2-3). Apiani VII p.k., ka ngjashmëri me kulturën ilire. Ajo
mund t‟i ushqente. Brenda territorit ku ka qënë vazhdon: “…Thashë gjer këtu secilët është quajtur iliro-kelto-venete, pasi këto
banuar me pellazg, ka pasur lëvizje të këtyre kuvendet e maleve shqiptare, të cilat konsidero- popuj ishin të njëjtë nga
fiseve. Herodoti thotë se: “Pellazgët u detyruan të ishin për një zonë të caktuar. Jonët- heshin ilirë pikpamja etnike dhe kjo
braktisin Atikën dhe u shpërndanë në vende të pellazg, i kanë dhënë qytetërimit prej helenëve, duket edhe nga kultura
ndryshme ku një pjesë e tyre shkoi në Lemn...”. botëror arritje tepër të larta kulturore ndërsa për materiale. Ka ngjashmëri
(Po aty). Dionis Halikarnasi, tregon gjithashtu për dhe mendje të mëdha, të cilat kanë romakët, jo në metalurgji midis ilirëve
shpërnguljen e një pjese të pellazgëve. Ai thotë se: hedhur bazat e shkencave të ndry- vetëm ilirët po dhe Bohemëve, Moravës
“... duke u shpërndarë gjatë ikjes një pjesë e pel- shme shoqërore dhe natyrore. Pra, edhe paionët e Bavarisë. Nga të dhënat
lazgëve shkuan në Kretë, të tjerët pushtuan disa pellazgët, janë shtrirë në të gjithë që janë afër tregohet se ilirët kanë
nga ishujt ciklade, një pjesë zunë vendet rreth territorin e Greqisë antike, Maqedon- tyre edhe retët, populluar të gjithë Ev-
Olimpit dhe Osës, të tjerët shkuan në Beoti, isë, Epirit, ishujve të Egjeut, Azisë së edhe morikët ropën gjatë periudhës së
Fokidë dhe Eube kurse ata që u hodhën në Azi, Vogël si dhe në Itali, siç do e shiko- edhe myzët që bronzit dhe në ato terri-
zunë vende pranë brigjeve të Helespontit. Pastaj jmë më pas ku do jepet më qartë janë në Evropë tore që janë quajtur Kelte
pellazgët që banonin në të quajturën, Thesali të shtrirja dhe kultura e tyre. Shohim edhe tërë fiset më pas. Por keltët çfarë
detyruar të lënë vendin e tyre shkuan dhe u ven- shtrirjen e ilirëve sipas autorëve që janë kufitare janë? Keltët nuk janë gjë
dosën pranë aborigëve. Aborigët i pranuan ata më antik. Mendoj se emri Ilir, për ilirët me këta që tjetër veçse ilirë të cilët
tepër se ishin të afërt nga raca. Raca e pellazgëve është një emër shqip dhe do të thotë i- banojnë nga e mund të jenë quajtur më
ishte nga Peloponezi dhe ishin autokton. (Po aty lirë, pasi ata ishin një popull luftarak djathta e atij që pas me këtë emër, pasi ata
f.166) Jonët-pellazg, ndërtuan atë që quhet që nuk vihej dot nën pushtetin e të lundron nëpër dalin në histori shumë
qytetërimi i Athinës, ku mbizotëronte forma tjerëve dhe shpesh kanë pushtuar Istër nga lart- vonë. Edhe dakët nuk
demokratike e drejtpërdrejt e qeverisjes, në të botën. Disa studiues mendojnë se poshtë, i dallojnë nga helenët siç bëjnë quheshin ilirë, por siç do e shikojmë, ata ishin
cilën merrnin pjesë vetëm burrat. Ky kuvend, I cili kështu i kanë quajtur helenët e lashtë edhe helenët vet dhe i quajnë secilin me të një etniciteti me ilirët. Vetëm disa studiues
ishte më i madhi, është tipik me kuvendin e ndaj dhe nuk mund të jetë një emrat e tyre të veçantë, por viset e gjithë e pranojnë se Hallshtati i shekullit të shtatë
malësive të Shqipërisë, që gjithmonë kryesohej këtyre I quajnë me emrin e përbashkët Ilir. ishte edhe kulturë kelte, pasi nuk ka pasur të
nga një pleqësi, që merrte dhe vendimet më të (Po aty f.6) Pra Apiani e shtrin konceptin dhëna më para për një kulturë arkeologjike
“Enderra e nje Vajze” nga Pilo Zyba ne Greqi (vazhdon Javren e ardhshme)
Sot , me rastin 10 vjetorit të dytë të saj me poezi. në gazeta, revista apo në gazetat kujdes. Pozia e saj herë vjen e poetes. Ai është pasaporta më e mirë që
vajzës së Enkelejdës, SARA, Botuesi dhe redaktori i librit internetike. Por sot ajo ka rimuar dhe herë e lirë, por në të dy tregon talentin, dhe që e lejon të hyjë pa
doli nga shtypi libri poetik " PILO ZYBA plotësuar repertorin e saj të rastet mendimi është i thellë, ngurim në radhën e madhe të artistëve
Ëndrra e një vajze ".Si botues NJË ZË I RI NË ORK- këngës, dhe futet në orkestrën e vargu i krasitur, dhe në pemën e poetë. Libri në fjalë, si e lexuat edhe
dhe redaktor i librit , i uroj ESTRËN E POETËVE madhe të poetëve. saj poetike fryn flladi i talentit. vetë, është i ndarë në disa kapituj, ku
Enkelejdës suksese në rrugën e e Violina e Enkelejdës shquhet për Dëshira për ta prurë te lexuesi, të titujt e tyre janë domethënës, dhe
artit. Për lexuesit po përcjellim Një zë i ri po vjen në pyllin e tingullin e pastër të vargut, muzi- krehur bukur, të veshur po bukur poezitë që bëjnë pjesë në të, janë
pasthënien e shtëpisë botuese, bukur ku cicërojn poetët. Ajo kalitetin dhe harmoninë e bukur me metafora dhe me fjalën, tin- mendime dhe frymëzime të drejtpërdre-
dhe në të ardhmen, do botojmë quhet Enkelejda Kondi ( Masse- që lidh jetën me këngën e saj, dhe gullin, të përshtatur me idenë që jta që bëjnë lidhjen në mes të autores dhe
edhe poezi nga ky libër.Po boeuf) poezinë e saj me lexuesin. ajo sjell, janë një tjetër cilësi. lexuesit. Në ciklin e parë me titull “ U
kështu njoftoj miqtë e fb - së, se Kënga e Enkelejdës ka vite që Ajo ka një këndvështrim orgjinal, Ky libër i vogël dhe modest në flas poetëve “ Enkelejda thotë:
Enkelejda po përgatit librin e dëgjohet nëpër organet tona, si një varg të punuar me shumë pamje, ka fytyrën dhe shpirtin e
James Wll. PANDELI - Shqiptarët më të lashtët, Grekët e sllavët xhelozë (vazhdon javen e ardhshme)
Intervistë me shkrimtarin shqiptaro-Amerikan James Sa vjeç ishit?
Wm.Pandeli James Wm. Pandeli, e shikon fat, për të analizuar 36.
një këndvështrim ilirian të ri “Oh, Shqipëri, Të shkruarit ka qenë një ndjesi pasioni i hershëm i juaji, apo ju e
Shkrimtari dhe esseisti shqiptaro-amerikan, James Wm. Shqipëria ime e mjerë” të lidhur me diçka në histori, ndjenit se diçka duhej të shkruhej?
Pandeli e ka origjinën nga Devolli, zona e Korcës. Gjy- për ta kuptuar e besuar botën e lashtë pellazge-ilire- Ka qenë një dëshirë e madhe e imja për të shkruar historinë e pre-
shërit e tij, emigruan në SHBA-s, respektivisht aty nga shqiptare, prejardhjen e fjalëve ilirishte të lidhura jardhjes, rrënjët pellazgo-ilire –shqiptare. Shumë fakte të
vitet 1904, 1911,1917 dhe 1920. Babai i tij ka lindur në me diçka në histori, si në shkrimet e Hesiodit, pra rëndësishme dilnin ndërsa lexoja “Gjeneza e zotërve”, të Hesiodit,
fshatin Tren, krahina e Devollit dhe erdhi në moshën 5 diçka nga klasicizmi grek. Është historia e “Nënës në vitin „700 para erës sonë, dhe kjo më shtyri të mendohem se
vjece, ndërsa nëna e tij ka lindur në Filadelfia, SHBA-s, Shqipëri”, që nga fillimi i botës-shprehet – James çfarë unë kam për të bërë. Fillova të eksploroja rreth fiseve çame,
në 21 dhjetor 1920-t. James Wm. Pandeli është një Wm.Pandeli. Për më shumë ndiqni intervistën që gegë, toskë dhe idetë në lidhje me identitetin shqiptar nga koha
produkt i erës Noli–Konica në Amerikë. I diplomuar në unë pata fatin të bëja me të! pellazge, duke përdorur di-oun-sis si një tezë për të deshifruar idetë.
Universitetin e Konektikatit (Kenerike) në vitin 1966 për Disa zbërthime historike të shkruara nga një urtësia e intelektit të
ekonomi dhe në vitin 1975 në Kolegjin Juridik, Kaliforni Thuhet: James wm. Pandeli është produkt i erës emigrantit të hershëm në SHBA, mik i familjes, Ali Rushit, Plaku i
me gradën Doktor –Jurist. Ai botoi librin "Oh Shqipëri, Noli-Konica. Çfarë mund të na thoni për këtë lidhje Konispolit, në vitin 1972, më inkurajuan që të përqendrohem në
Shqipëria ime e mjerë" në vitin 1980, duke zbërthyer një midis Ju dhe atyre? lashtësinë pellazgo-ilire.
pjesë të "gjenezës të historisë së popullit ilir, që prej vitit Të katër gjyshërit e mi kanë qenë të gjeneratës së Ju keni botuar librin tashmë të titulluar “Oh Shqipëria, Shqipëria
„700, para erës sonë. Libri u hodh për shtyp, në gjuhën Fan Nolit. Erdhën në Amerikë aty nga vitet 1904, ime e mjerë”, që në vitin 1980, si ia keni arritur ta botonit?
shqipe, gjithashtu, në mars 2010, Ferizaj, Kosovë. Në 1911, 1917, 1920. Prindërit e mi janë martuar në Kjo nuk ka aspak lidhje me besueshmërinë për botuesit apo redak-
këtë libër ju do të kini kënaqësinë të mësoni më shumë kohën kur Faik Konica jetonte e vepronte në torët. Këto kërkime e studime që lidhen me historinë e lashtësisë
për fiset Çame, Gegë, Toskë dhe Labë, rrënjët e gjenezës Amerikë. Gjyshi tjetër, largohet nga Shqipëria në ilire duhet të zhvillohen më tej e të bëhen prezent nga studiues e
ilire të popullit shqiptar, gjë që tregon se në të shumtën e vitin 1884, në moshën nëntë-vjeçare dhe ka punuar historianët shqiptarë dhe jo të huaj. Ky është një projekt tërësisht i
rasteve grekërit e lashtë apo kronikanët e kohës, kanë në miniera, në Egjipt, Bullgari, Turqi dhe në fund plotfuqishëm shqiptar. Librin e botova vetë në përputhje me politi-
fshehur të vërtetën rreth botës së lashtë ilire dhe shqip- në Rusi. Unë kam edhe sot e kësaj dite monedha të kat e botimit e të drejtën e autorit. I kam dhënë katër kopje misionit
tare. Libri është një përgjigje e menjëhershme e një ideje kohës së Car Nikollas që datojnë nga viti 1898, që shqiptar në OKB, në datën 1 Prill 1980. Aty ia kam dhënë në dorën
të menjëhershme. Është pasqyruar me një theks të mendohet të jetë edhe viti i mundshëm i kthimit të time Z. Todi Rizo.
veçantë historia e lashtë shqiptare në letërsinë greke, tij në Shqipëri. Diku aty pas vitit 1915, ndërtoi një Është thënë e vlerësuar, në rast se libri “Oh, Shqipëri, Shqipëria ime
gjëra që nuk kanë qenë në gjendje të shprehen më parë. shtëpi në Korçë dhe pati dy fëmijë. Largohet përsëri e mjerë”, shkruar nga James Wm. Pandeli do të rezultojë të vërtetën
Libri është titulluar “Oh moj Shqipëri, Shqipëria ime e nga Shqipëria drejt Amerikës. një ditë, ai do të jetë libri më i madh në historinë e shkruar shqip-
mjerë”, si një inspirim i autorit nga vargjet e “Hymni i Cili është libri tuaj i parë? tare. A është ky libër i bazuar në fakte të vërteta historike?
Çlirimit” të Vaso Pashës: Libri im i parë dhe i vetëm është “Oh Shqipëri, Unë e kuptoj se çfarë përbëjnë faktet historike. Nëse ju, iu refero-
Shqipëria ime e mjerë”. Më pas krijimtaria ime ka hemi burimeve të botuara duhet të pyesni veten se çfarë është
“O moj Shqypni, e mjera Shqypni, qenë më produktive duke shkruar esse. paraqitur në fakt. Nga tezat e hedhura nga të tjerët në lidhje me
Kush të ka qit në krye n‟hi? Çfarë viti ka qënë kur u botua libri? historinë pellazge–ilire–shqiptare duhet tu besosh paraardhësve që
Viti 1980. kanë lidhje me historinë shqiptare, dhe jo ato ç‟ka na sugjerojnë
Ti ke pas qënë një Zonjë e randë, Nuk e kam ditur që ju e paskeni botuar aq herët... dijetarët e huaj, fetë e mëvonshme. Nga kjo pikëpamje ata kurrë nuk
Burrat e dheut të thirrshin Nanë!” Po, po. kanë mundur ta shkojnë nëpër mend deri në thellësi të ekzistencës
P a g e 6 O u r W o r d s
Ismail Bedidha Mësuesi që u dhuroi jetën nxënësve e shpirtin shoqërisë (vazhdon jave e ardhshme)
Një herë në faqen e Bashkisë së El- mars 1914. Ai filloi shkollën përgjigj thirrjes për të punuar më tej mësues në shkollën
basanit, si i nderuar "Normale" në iku në terrin e natës, sepse e kërkonin
me certifikatë mirënjohjeje për merita të Elbasan në vitin "Kastriot", të fshatit të madh të si anti-jugosllav.
veçanta civile në dobi të qytetit dhe një 1932 dhe e Serbicës në Kërçovë. Më pas,
herë tjetër si anëtar i ansamblit "Besa". vazhdoi me ndër- gjatë viteve 1942-1943 dhe Një jetë në aktivitet
Kaq. Me një fjalë, pak i njohur nga prerje, pasi duke 1943-1944 ai punoi mësues në Në qershor të vitit 1944 Bedhia u
memoria dixhitale e kohës. Ndërkohë mbetur jetim që në shkollën fillore "Naim Frashëri" vendos në Elbasan, ku u inkuadrua në
krejt e kundërta duket se është ndërtuar moshën 11- në Gostivar. Veç detyrës për grupin kulturor
në memorien biologjike të njerëzve, që vjeçare, nuk pati artistik të ngritur në muajt e fundit të
e kanë njohur aq sa për të formuluar një mundësi eko- t'u mësuar nxënësve të shkruanin atij viti (1944), që zhvillonte veprimtari
opinion. Gjatë dhe shkurt historia e jetës nomike. Numëro- dhe të lexonin shqip, ai ka në zonat
së mësimdhënësit Ismail Bedhia është e het në memorien e punuar me pasion për edukimin e çliruara. Përgjegjës i këtij grupi ishte
ngjashme me jetën e shumë e shumë shkollës ndër Aleks Buda dhe në përbërjen e tij ishin
kolegëve të tij në të gjithë Shqipërinë, e nxënësit e talen- patriotik të nxënësve, njohjen e Ismail Bedhia, Ali Tola, Vasil Naqi,
gjitha, ditë për ditë, e vit për vit, deri në tuar në lëndën mësues në trojet etnike kufijve etnike të kombit tonë dhe Mehmet Bebeti, Gavril Santo, etj.
pensionin e pashmangshëm, e kaluar në e matematikës. Studimet i (Kosovë, Maqedoni). Madje dashurinë për atdheun Duke filluar nga viti 1945 e deri sa doli
shërbim të të tjerëve, ku meritat dhe kreu në vitin shkollor 1938- është mësuesi i parë që hapi mëmë, Shqipërinë. Shovinistët sllavo- në pension në vitin 1969, ka punuar
vlerat, larg publicitetit të rëndomtë, 1939, duke marrë maturën. shkollën fillore "Isa maqedonas prisnin momentin për ta mësues thuajse në të gjitha shkollat e
shkrihen në mirënjohjen e atyre Fillimisht emërua mësues në Boletini", në fshatin Strelcë të kryqëzuar. Kur qytetit të Elbasanit. Ismail Bedhia është
qytetarëve, të cilët kanë pasur fatin të fshatin Shtërmen të Elbasanit, Kërçovës, në vitin shkollor figurë komplekse e një mësuesi. Ai u
jenë nxënës, kolegë, miq e të njohur të ku punoi deri në vitin 1941. 1941-1942; mësues i shkollës ushtria partizane maqedonase hyri në shqua jo
tij. Mësues në Kosovë e Maqedoni Ai është një nga emrat e fillore "Kastrioti" në Zajac të Tetovë e Gostivar, në fund të vitit
Ismail Bedhia u lind në Elbasan më 13 mësuesve elbasanas, që iu Kërçovës deri në prill 1942 e 1944, Ismail Bedhia
VASIL TABAKU, Skender Korca & Jorgo Telo Zemra e nje nene! Nga Anjeza Sakaj
VASIL TABAKU me ç‟krijojnë vetë… as njeriu e as demoni plak Zemra e nje nene! tia mbyll qerpiket per te mos i
Troja e lashtë Pulëbardhat që ndjellin kobin janë celur me kurre.Buza e thare si
Krenohen kinezët shoqëria ime e vetme Dielli lindi perseri kete mengjes,nen hijen e ajo toka e plasaritur nga etja
Gjithçka me murin e Madh. E dashurisë tango sa për një natë... rende te dhimbjese e ulur ne sokakun e pret vec lotin ta ledhatoj e ta
Krenohen francezët Nuk jam ai shtepise se mocme prej guri,nje renkim ngre mbaj gjalle per nje te fundit
Është ngurtësuar me Ejfelin vigan. ...o ti që më theve në kristalin që peshe dhimbjen e cdo zemre.Me duart e puthje ......per nje te fundit puthje
Është statujuar për të kërkoja me vite kryqezuara ne preher e heshtur rri nje nga mbi ballin e brishte te femi-
mos u harruar. Krenohen gjermanët Kohën e ndaluar në mur duhet ta mijra nenat e kurbetllinjve.Lotet i rrjedhin prej jve,qe me vuajtje i lindi i rriti i
me shembjen e një “muri” varësh syve dhe me kujdesin me te madhe i pret ne beri burra per boten e madhe
Vetëm imagjinata Krenohen egjyptianët Që të bëhet viti një vit drite për të perparsen e zeze si vet heshtja.Agu i dites se qe ia mori e i mbajti peng per-
Duke vjedhur imaz- me Piramidat prej guri. më kuptuar Kthehu duke re lind, e perhumb, e nena tek porta me jete.Dita perhumb tutje, nata
het homerike numëruar sa kristale theve me syte nga rruga pret ....pret mallin te shuhet mbulon perseri ,edhe kete nate
Krenohen amerikanët shpejtësi drite kur erdhe? qe si vullkan i fuqishem po i dergj shpirtin , nena vetem,e kete nate rruga nuk
Ridimensionon bëmat me demokracinë qin- Sikur të kishe ardhur në thesarin per femijet , per niprit, per i solli mysafiret e shume
e famshnme. dravjeçare tënd bosh mbesat qe si ka pare pritur,edhe kesaj nate gezimi
-Po të mos ishte Krenohen rusikanët Që nuk e ruajte shpirtin tim kurre,me ligje e zerin e nje ia kurseu lumturine e
Troja me forcën e armëve… Sikur që nuk e dija se thyhet nene vajton e mallkon kur- buzes nenes,ngrihet ngadale
tha miku im, shpirti im betin e zi qe e treti diten,e duke renkuar moshen e me
Botës nuk do ti kishte Krenohen arabët ...me hijen tënde mbylli porten e zhuriti zem- vete lut henen qe femijet te
mbetur me “Arin e Zi” Sikur që nuk e preka kurrë gjoksin ren e nenes qe me vite jene mire,e te mos e kene
Krenohen australianët… tënd... pret.Ne duar mban tespiet me harruar.Porten e le te celur
Mallkimi i Kalit të me çfarë? – Nuk e di… Sikur që kurrë nuk i kam matur rruazat e fildishta,numeron me shpresen se ndoshta nje
Drunjtë… buzët e tuaja kohen qe pa u ndier ka dite ,ndoshta nje mbremje apo
Unë qesha. Krenohen gjithfarë ... me milimetra buzëve të mia kaluar duke lene mbi trupin e nate ne oborrin e shtepise se
Kalin e Drunjtë për me çfarë kanë në pjesë Sikur sot saj mijra plage mijra vjeter do te ndihen zerat e
fat të keq Krenohen shqiptarët Sikur nesër shenja ,nje mall qe s'ka fjale mallit "Neno jemi ne shtepi"
Me Nënën Terezë. Sikur kurrë ta shprehi dot.Mbi balle rrudhat e thella i Neno kam uri ".......I treti malli
Nuk e shpikën grekët, Kristale... rendojne si ai mali i madh perballe zemrat ,i treti kurbeti tradi-
Kali i Drunjtë Sikur s‟po na ecin punët… O shpirt me ty po unazoj dashur- shtepise qe ne heshtjen e tij tregon tat,femijet shkuan per te mos u
Është brenda nesh jo, inë time vuajtjet,renkimet dhe hapat e udhetareve te kujtuar me kurre se kush i
ashtu siç dëshirojmë…! Por jo të të falë kristale të pavlera pafund te mergimit.E nena hesht e ne heshtjen lindi,ku per here te pare moren
NA BEKO, Lëshona uratën e na beko, Të thyera... e saj vec pret ,pret me mire vdekjen e nje shenje ne balle,ku per here te
KRENARIA JONË! o Shenjtëri, Po bëhem hija që duket rrallë qete, pa sy , pa veshe, pa ze,sesa kete dhim- pare mesuan gjuhen e ne-
(Dedikim për Nënën o Krenaria jonë! E pa prekura e vetës sime bje te pafund malli qe si ajo dallga e detit nes....Cfare eshte duke ndodhur
Terezë) Atje ku do shtrihem unë një ditë ne stuhi kaperxen kufijte e pritjes e behet valle?A po shuhen gjinjte e
I BEKO, NE EMER TE Për të folur me gjuhën time kristal shqiponje qe duke klithur rrugeve te pafund te nenave ?......Uroj dhe lus me
Krenohet vetë Zoti ZOTIT Sa të dashurova dhe sa do ju dua kurbetit kerkon qe edhe njehere si me pare ti shpirt qe kjo te mos ndodh
me njeriun në jetë. KETO TROJE TE KAS- Bota e kristalit të shpirtit njeri mbledh ne gji zogjte e saj,per te fundit kurre,ne kemi lindur dhe do vde-
Krenohen njerëzit TRIOTIT! Kristale copëza.... here ,per te fundit here perpara se gjumi i jetes sim shqiptare.....
Skender Korca