ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ

Ποιητικό αίτιο είναι ο όρος της πρότασης που εκφράζει το πρόσωπο ή το πράγμα από το
οποίο προέρχεται αυτό που παθαίνει το υποκείμενο ενός παθητικού ρήματος .
Ως ποιητικό αίτιο τίθεται ουσιαστικό ή ό,τι ισοδύναμο με ουσιαστικό (πολύ συχνά
αντωνυμία ,προσωπική ή δεικτική) .
Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται με :
o Υπό (από ,εκ ,παρά ,προς ) + γενική
π.χ. Κέφαλος επείσθη υπό Περικλέους

o Με δοτική (→δοτική προσωπική ποιητικού αιτίου ή ενεργούντος προσώπου ),

όταν έχουμε εξάρτηση από ρήμα συντελικού χρόνου (παρακείμενος ,υπερσυντέλικος,
συντελεσμένος μέλλοντας )
π.χ. πολλαί θεραπεῖαι τοις ιατροις εύρηνται .

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ

Οι μετατροπές που συμβαίνουν όταν μετασχηματίζουμε μια ενεργητική σύνταξη σε
παθητική είναι:
1. Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό του παθητικού

2. Το αντικείμενο γίνεται υποκείμενο του παθητικού ρήματος(στα μονόπτωτα

ρήματα)

3. Το άμεσο αντικείμενο γίνεται υποκείμενο του παθητικού ρήματος και το έμμεσο

παραμένει στην ίδια πτώση ,ως αντικείμενο στο παθητικό ρήμα(στα δίπτωτα
ρήματα)

4. η αιτιατική (αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος με άλλη αιτιατική ως

κατηγορούμενο )γίνεται υποκείμενο του παθητικού ρήματος και η δεύτερη
αιτιατική κατηγορούμενο του υποκειμένου σε ονομαστική
Παραδείγματα:
(Υ) (Α) (Υ) (Ποιητ. Α)
Ο πατήρ φιλει τον παιδα → ο παις φιλειται υπό του πατρός

(Υ) (Α αμ.) (Α εμμ.) (Υ)

Οι Πέρσαι διδάσκουσι τους παιδας αρέτην → Οι παιδες διδασκόνται την

(Α) (Ποιητ. Α)
Αρετήν υπό των Περσων

(Α) (Κ αντ.) (Υ) (Κ)

Περικλέα στρατηγόν είλοντο →Περικλης στρατηγός ηρέθη
Α)Να μετατραπούν οι παρακάτω προτάσεις από ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

1. Ο Θεμιστοκλης εσπέμπει γράμματα προς Αρταξέρξην→

2. Πάντα τα της πόλεως και τα σφων αυτων μικρου λήμματος (=αντίτιμο) πωλουσι →

3. Μετά δε την ναυμαχίαν οι Κερκυραιοι τους αιχμαλώτους απέκτειναν→

4. Σε Ζεύς τε Ποσειδών τε ιπποσύνας εδίδαξαν παντοίας→

5. ¨Ορκωσαν πάντας τους στρατιώτας τους μεγίστους όρκους →

6. Οι Αθηναιοι Τιμόθεον δ’ αυτων στρατηγόν εχειροτόνησαν→

7. Οι βάρβαροι επιπλεύσαντες έρημην την πόλιν λήψονται →

8. Ου ραδίως άλλον τοιουτον ευρήσεται→
9. Κυρος δίδωσιν αυτω εις τετρασχιλίους ξένους και εξ μηνων μισθόν →

10. Την των εμφρόνων ζήτησιν του μέλλοντος οιονοιστικήν επωνόμασαν →

11. Δημοσθένης και τους ναύτας εξ αυτων ώπλισεν ασπίσι φαύλαις→

12. Ουτος εμέ των πατρώων απάντων απεστέρηκεν→

13. Οι Θετταλοί φίλον τον Φίλιππον ηγουντο →
14. Πολλάκις ημιν τουτο ωμολογήθη→
15. Τουτο μοι εκ θεου δέδοται(=δόθηκε)→
16. Επράχθη υπ’ αυτων ουδέν έργον αξιόλογον→
17. Οι Πέρσαι εβλάπτοντο προς των ιππέων →
18. Ταυτα Θεμιστογένει γέγραπται→
19. Τοις νυν και τοις έπειτα θαυμασθησόμεθα →
20. Απολλοφάνης Αγησιλάω εξενώθη (=φιλοξενήθηκε)→

Β) Να βρεθούν τα ποιητικά αίτια και να υπογραμμιστεί ο παθητικός τύπος από τον οποίο εξαρτάται το
καθένα :

1. Ποταμός τίς εστίν ημιν διαβατέος.

2. Ταυτα ωμολόγητο ημιν τε και σοί.
3. Πασι ταυτα ευκτά(=επιθυμητά) είη.
4. Τουτο μεν δή, ως έοικε, και παρά σου και παρ’ εμου ομολογειται.
5. Επεί προς ανδρός ήσθετο ηδικημένη…
6. Τουτο μοι εκ Θεου δέδοται.
7. Αδικει με Ιάσων ουδέν έργον αξιόλογον.
8. Περί ων σοι πρακτέον εστί πρός τούς Έλληνας.
9. Επράχθη απ’ αυτων ουδέν έργον αξιόλογον.
10. Τοις Κερκυραιοις ουχ εωρωντο αι νηες.
11. Ου πάνυ φροντιστέον ημιν τί ερουσιν οι πολλοί.
12. Ουδείς με εδέξατο ως στυγούμενον(=γιατί ήμουν μισητός) θεοις.
13. Αρ’ ουν βιωτόν(=μπορούμε να ζήσουμε) ημιν εστί μετά μοχθηρου και διεφθαρμένου σώματος;
14. Αν τουτο νικωμεν, πάντα ημιν πεποίηται.