Professional Documents
Culture Documents
Dosja e Vrasjeve Në Tropojë Si U Vranë 14 Pjesëtarë Të Familjes Haklaj, Prapavija e Vrasjes Së Azem Hajdarit, Ilir Konushefcit, Hazir Malajt...
Dosja e Vrasjeve Në Tropojë Si U Vranë 14 Pjesëtarë Të Familjes Haklaj, Prapavija e Vrasjes Së Azem Hajdarit, Ilir Konushefcit, Hazir Malajt...
Emisioni “Xhungël” i News 24 solli dje në mbrëmje fakte dhe detaje që publikohen për
herë të parë, të cilat hedhin sadopak dritë mbi “Dosjen Tropoja” dhe një prej
protagonistëve të saj, familjen Haklaj. Vetëm kjo familje ka pësuar deri tani 14 të
vrarë. Si nisi dhe pse ende nuk duket në horizont fundi i kësaj tragjedie, numri i
viktimave të së cilës nuk dihet kur do të ndalojë? Cilat ishin shkaqet dhe shkaktarët?
Pse u përfshinë në këtë tragjedi pesë vëllezërit Haklaj dhe shumë nga djemtë më të
mirë të Tropojës? Pse sot pas dhjetë vitesh drejtësia dhe shteti shqiptar, qeveritë e
majta apo të djathta, jo vetëm që nuk i kanë zbardhur ato që kanë ndodhur, por as e
kanë marrë guximin të shfletojnë dosjet e përgjakura të kësaj fatkeqësie tragjike që ka
mbajtur peng rrethin më të varfër të vendit? Kush fshihet pas atentateve të
sofistikuara që do të konkuronin denjësisht dhe organizatat mafioze më prestigjioze të
botës? Kush përfitoi prej përgjakjes së familjeve më të njohura të Tropojës dhe
vazhdon ta shfrytëzojë këtë tragjedi për përfitime politike? Këto dhe shumë pyetje të
tjera do të marrin një përgjigje nga “Xhungël”, që nuk synon të marrë tagrin e
prokurorit apo gjykatësit, por nëpërmjet pamjeve, dëshmive dhe fakteve që paraqet
do të kërkojë nga strukturat ligjzbatuese të përmbushin misionin e tyre, zbatimin e
ligjit. Hetimin dhe dënimin e përgjegjësve të këtyre ngjarjeve tragjike. Jo vetëm për të
qetësuar shpirtërat e të vdekurve, por për të parandaluar pasojat e këtij seriali të
pafund krimesh në mënyrë që qindra të mbijetuar, fëmijë dhe të afërm të viktimave të
jetojnë të qetë të ardhmen e tyre.
HAKLAJT
Deri në fillimin e viteve ’90 familja Haklaj ishte një nga mijëra familjet e thjeshta të
Tropojës. I pari i saj, Isuf Groshi, ishte një nga personat e njohur dhe të respektuar në
Malësinë e Gjakovës, aq sa dhe sot bëmat dhe shprehjet e tij vazhdojnë të kujtohen,
për urtësinë dhe zgjuarsinë e tyre. I biri, Muharrem Haklaj do të kishte shtatë fëmijë,
pesë djem dhe dy vajza. Pothuaj të gjithë fëmijët do të arsimoheshin në shkolla
profesionale. Pak muaj pas ardhjes në pushtet të kualicionit të djathtë, në verën e vitit
1992, Hamdi Haklaj dhe i vëllai Halili do të arrestoheshin me akuzën e vrasjes me
mjete të forta të një ekonomisti në Bajram Curri. Dy djemtë më të mëdhej të familjes
do të qëndronin në burg për gjashtë muaj rresht. Do të liroheshin për mungesë
provash, por pas këtij momenti besimi i tyre ndaj të sapoardhurve në pushtet ishte
thyer.
Ngjarja që do ti ekspozonte Haklajt dhe do të niste përballjen e tyre me policinë ishte
ajo e 7 gushtit 1993. Vëllezërit Haklaj kishin shkuar për peligrinazh si shumë familje të
Tropojës në vendin e shenjtë në malin e Shkëlzenit, i njohur ndryshe dhe si “varri i
mirë”. Por për arsye ende të pasqaruara Shkëlqim Haklaj është konfliktuar me dy
vëllezërit Besim e Guxim Demaj nga fshati Shipshan i Tropojës. Policia e ka rihapur
dosjen pas afro 13 vjetësh dhe pretendon se në ndihmë të Shkëlqimit ka shkuar vëllai
i tij i madh, Hamdiu. Në çastin kur konflikti i ka kaluar caqet, Hamdi Haklaj ka qëlluar
me pistoletë në drejtim të dy vëllezërve Demaj të cilët kanë mbetur të vrarë. Pas
rihapjes së hetimeve ekspertët mjeko-ligjorë kanë rizhvarrosur kufomat e viktimave
për të siguruar prova të reja mbi autorësinë e krimit. Menjëherë pas ngjarjes policia
shpalli në kërkim dy vëllezërit Haklaj. Qysh nga ajo kohë silueta e Hamdi Haklajt do të
shihej shumë rrallë në Tropojë, madje edhe pas kthimit të tij në Shqipëri në janar të
vitit 1998. Fatmir Haklaj edhe pse nuk kishte probleme me drejtësinë dhe nuk ishte
person i shpallur në kërkim, u është bashkuar vëllezërve për ti ndihmuar të mos
kapeshin nga policia.
Nga gushti i vitit 1993 deri në fundin e vitit 1996 policia e rrethit verior dhe forcat
speciale organizuan disa aksione për ti arrestuar vëllezërit Haklaj, të cilët
dyshoheshin se herë pas here ktheheshin nga jashtë vendit në banesën e tyre.
AKSIONI
Aksioni më i madh i policisë së Tropojës dhe forcave speciale të ardhura nga Tirana
është organizuar më 5 tetor 1995. Kulla e Haklajve u rrethua nga qindra trupa të
policisë që kishin marrë informacion në rrugë operative se dy vëllezërit e kërkuar
Hamdi e Shkëlqim Haklaj ishin kthyer në banesë. Për të mbështetur këtë operacion
janë angazhuar deri dhe helikopterë nga ajri, por vëllezërit Haklaj nuk u kapën. Gjatë
veprimeve të forcave të Rendit mbeti i vrarë një polic i komisariatit të Tropojës.
Rrethanat e vrasjes së tij janë ende dhe sot të pazbuluara nga autoritetet shtetërore.
Nuk dihet kush dhe si u qëllua polici që ndodhej në rrethim së bashku me kolegët e tij.
Pavarsisht faktit se kanë kaluar 14 vjet nga ngjarja e Shkëlzenit, Hamdi Haklaj nuk
është gjykuar asnjëherë për të, pasi nuk ka patur prova të mjaftueshme për ta
argumentuar fajësinë e tij.
PRITA
KONFLIKTI
Kufomat e pritës së Milotit nuk ishin kthyer ende në Tropojë, kur zhvillohej mitingu
elektoral në sheshin qëndror të Bajram Currit. Gjatë këtij mitingu ndodh një tjetër
konflikt, këtë radhë është Shkëlqim Haklaj, i cili reagon ashpër në momentin që ishte
duke folur ish-presidenti Berisha. Irritimit të Haklajt i është bashkuar dhe Feriz
Kërnaja, i sapo dalë nga burgu. Kërnaja ishte bërë i njohur për shkak se kishte
qëndruar për disa kohë në të njëjtin burg me kryetarin e Partisë Socialiste, Fatos
Nano. Madje një foto e përbashkët e Kërnajës, Fatos Nanos dhe Nehat Kullës, një
nga kapot e njohur në kryeqytet u botua në shtypin e kohës. Gjatë zgjedhjeve të 29
qershorit Haklajt mbështetën kandidatin e PS-së për Tropojën dhe dalën haptazi
kundër kandidatit të PD-së Azem Hajdari. Vëllezërit Haklaj ndihmuan gjatë fushatës
elektorale për referendumin dhe pretendentin për fronin mbretëror Leka Zogu gjatë
një vizite të tij në rrethin e Tropojës. Kundërshtarët e monarkisë tentuan të pengonin
vizitën e Zogut, por në krah të tij, përkrah shumë djemve të Tropojës u rreshtuan dhe
vëllezërit, Fatmir, Shkëlqim dhe Ylli Haklaj. Pas zgjedhjeve parlamentare Hajdari u
shpall deputeti i ri i Tropojës, por situata ndryshoi në disfavor të së djathtës, për shkak
se e majta fitoi zgjedhjet në gjithë vendin dhe Fatmir Haklaj me propozim të degës
lokale e PS-së dhe me firmën e ish-ministrit të Rendit Neritan Ceka mori detyrën e
shefit të komisariatit.
PROTESTA
PRITA
DËSHMITARI
Fatmir Haklaj kur mësoi se viktimat e pritës ishin vëllai dhe kunati i tij, u betua se
hakmarrja për vrasjen e tyre do të ishte e padëgjuar ndonjëherë. Ai kontaktoi po atë
natë me dëshmitarin e vetëm të mbijetuar nga atentati dhe mësoi prej tij se kush
kishte qenë pjesë e komandos që organizoi pritën. Ky dëshmitar okular, duke qenë
banor i Tropojës identifikoi pjesën më të madhe të autorëve të pritës, një pjesë e mirë
e të cilëve kishin qenë të veshur me uniforma kamoflazhi, por pa maska në fytyrë. I
tmerruar nga ajo që pa dhe i trembur për rrezikun serioz që i kanosej atij vet, e
familjes së tij, polici Avdi Buçpapa u largua menjëherë jashtë vendit. Ky dëshmitar që i
mbijetoi atentatit, sot përbën çelësin e zbërthimit të asaj që quhet “Dosja Tropoja”. Ai
as që është marrë ndonjëherë në pyetje nga prokuroria apo policia shqiptare për të
dëshmuar çfarë pa atë pasdite të ftohtë dimri në Qafën e Luzhës. Ky dëshmitar
vazhdon të jetojë larg Shqipërisë, ndoshta për të mos u kthyer kurrë në Tropojë, atje
ku pa vdekjen ti shkelte syrin. Për fat të keq dëshminë e tij e mori Fatmir Haklaj, shefi
i komisariatit të Tropojës, që në vend të zbatimit të ligjit vendosi ti zgjidhte gjërat ashtu
siç dinte ai, alla far ëest, me grykën e pushkës.
HAKMARRJA
Për autorëinë e vrasjes së vëllait dhe kunatit të tij, Fatmir Haklaj do ta drejtonte gishtin
pikërisht tek ata persona me të cilët ishte konfliktuar dhe publikisht. Në një intervistë
që do të jepte pas ngjarjes për një stacion televiziv austriak, Fatmir Haklaj do të
deklaronte se për këtë vrasje do të ekzekutonte 30 veta. Njeriu më i fuqishëm i
Tropojës jo vetëm ishte prekur thellë në krenarinë e tij, por ishte goditur në pikën më
të dobët. Pa mbushur ende 24 orë nga vrasja e të vëllait, Fatmir Haklajt akuzohet nga
opozita se u hakmorr duke vrarë tre persona që udhëtonin nga fshati Luzhë në drejtim
të Bajram Currit më datë 6 janar 1998. Viktimat ishin Avdyl Matoshi, ish-nëndrejtor i
doganave gjatë qeverisjes së PD-së, Gjin Kolbuçaj ish-oficer i SHIK-ut dhe mësuesin
Naim Dizdari. Për njërin prej tyre Haklaj ishte informuar se mbrëmjen e atentatit ishte
afruar pranë spitalit të qytetit për të pyetur nëse viktimat kishin vdekur apo jo. Ky
person kishte qenë i veshur me uniformë kamoflazhi në trup dhe i baltosur në disa
vende. Partia Demokratike reagon ashpër menjëherë pas ngjarjes duke akuzuar
struktura shtetërore në Tropojë si të implikuara në këtë krim. Arkivoli me trupin e
Avdyl Matoshit do të bëhet simbol i protestës së mbështetësve të PD-së. Ata do të
marshojnë me arkivolin e Matoshit në duar drejt bulevardit “Dëshmorët e Kombit”, do
të ndalen përpara kryeministrisë duke akuzuar kryeministrin Nano dhe njerëzit e tij si
vrasës dhe më pas do të kthehen serish në sheshin Skënderbej. Ish-presidenti
Berisha, tani shef i opozitës, dhe deputeti i Tropojës Azem Hajdari, marrin pjesë jo
vetëm në protestë por dhe në varrimin e viktimës, duke shprehur indinjatën e tyre të
thellë për këtë krim dhe autorët e tij. Kjo vrasje e trefishtë vazhdon të jetë edhe sot
pas 9 vjetësh e pazbuluar dhe pa autorë.
KOMISARIATI
Pavarsisht asaj që ndodhte në Tiranë dhe atyre çfarë thuheshin në media, Fatmir
Haklaj qëndroi në detyrë deri më datë 9 janar 1998, kur qëlloi në ambjentet e
komisariatit të Bajram Currit, vartësin e vet, Shaqir Hoxha, shef i policisë së kufirit.
Sipas Haklajt, të afërm të Hoxhës kishin marrë pjesë në vrasjen e të vëllait dhe kunatit
të tij në Qafën e Luzhës. Në pamundësi për të goditur menjëherë autorët e vërtetë,
Haklaj merr hak ndaj të afërmit të tyre edhe pse ky nuk kishte qenë fare në pritë.
Haklaj e kishte ndeshur disa herë gjatë asaj dite viktimën e tij në qytet, por kishte
hezituar ta qëllonte pasi ai shoqërohej nga gruaja dhe fëmija. Ai ka pritur çastin kur
Hoxha ka shkuar në komisariat, duke e qëlluar atë në sheshpushimin e shkallëve mes
katit të parë dhe katit të dytë. Pas këtij akti të pashëmbullt, Haklaj dorëzon detyrën e
shefit të komisariatit të Tropojës dhe tërhiqet në kullën e tij, i vendosur për të çuar në
fund premtimin mbi varrin e të vëllait. Askush në policinë apo prokurorinë e Tropojës
nuk do të merrte guximin të tentonte arrestimin e Haklajt, nëse vepronte ndryshe,
padyshim që kishte firmosur fundin e vet”.
Shkëlqimi, pasi ishte qëlluar me 7 plumba në trup, kishtë marrë dhe një plumb
tejshpues në kokë, i cili kishte kaluar nga njëra anë e ballit në anën tjetër. Pikërisht ky
fakt e irritoi pamasë Fatmirin, aq sa ai humbi gjykimin dhe ndodhen ato që ndodhen”,
tregon motra e madhe e Haklajve, Aishja për vrasjen e Shkëlqimit më 5 janar 1998.
Aishe Basha, ish-drejtoreshë e shkollës së Bujanit, kujton ende trupin e të vëllait pas
ngjarjes së Qafë Luzhës. Ajo rrëfen për “Gazetën Shqiptare”, si ndodhi ngjarja e 5
janarit 1998? Si shpëtoi polici Avdi Buçpapa, dëshmitari i vetëm okular i kësaj prite
nga plumbat e vrasësve, dhe çfarë i tha ai Fatmir Haklajt pas ngjarjes?
AISHE HAKLAJ-BASHA: Arturi mbeti i vdekur në vend. Ndërsa Shkëlqimi edhe pse
kishte marrë shtatë plumba në trup, arriti të dilte nga makina dhe të hapte zjarr me një
pistoletë që kishte me vete. Ky veprim i dha mundësi policit Avdi Buçpapa të
përfitonte dhe të futej në pyll duke vrapuar drejt fshatit Vlad. Sipas dëshmisë së
Avdiut, ai dëgjoi Shkëlqimin të shkëmbente fjalë me autorët e pritës. Avdiu kërkoi
ndihmë në Vlad për të transportuar drejt Bajram Currit, trupat e Shkëlqimit dhe Arturit.
Pistoleta e Shkëlqimit u gjet me dy fishekë në karikator, ndërsa 5 të tjerë ai i kishte
qëlluar drejt autorëve të pritës. Kufomat e tyre i sollën në spitalin e Bajram Currit në
mbrëmje me autobuzin e linjës Has-Tropojë.
Duke parë aftësitë që gëzonte Halil Haklaj ishte një nga personat që u infiltrua nga
ish-Sigurimi i Shtetit në territorin e ish-Jugosllavisë, për të krijuar një organizatë
guerrilase të quajtur Fronti i Rezistencës kreu i së cilës ishte shqiptari nga Kosova,
Mentor Kaçi. Misioni i saj ishte krijimi i kushteve për një kryengritje mbarëpopullore
nga shqiptarët e Kosovës dhe më pas shpallja e pavarsisë nga ish-Jugosllavia. Në
fundin e viteve ’80, Halil Haklaj organizoi disa kalime të kufirit të krerëve të lëvizjes
guerrile në Kosovë drejt territorit shqiptar. Madje ishte personi që çoi kreun e Frontit të
Rezistencës në Kosovë, Mentor Kaçi në një takim me ish-sekretarin e parë të Partisë
së Punës së asaj kohe, Ramiz Alia. Për aktivitetin e tij në mbështetje të lëvizjes
guerrile në Kosovë, Halil Haklaj u dënua nga Gjykata e Sërbe në Pejë, në vitin 1988,
me 8 vjetë burg, për veprimtari subversive ndaj Jugosllavisë, furnizim me armë të
organizatave guerrile dhe kalim të paligjshëm të kufirit.
HAMDI HAKLAJ, I MBIJETUARI QË U SHPËTOI ATENTATEVE
Pas ngjarjeve tragjike në vitet 1998-2000, Hamdi Haklaj u etiketua nga media me
nofkën “Padrino”. Kjo jo vetëm për shkak se ishte djali i madh i familjes, fakt ky që i
jepte atributet e liderit mbi të tjerët, por sepse u shpëtoi të gjitha atentateve, duke
përfshirë këtu deri dhe ato me mina të telekomanduara apo me snajperë në distancë.
Hamdi Haklaj, më i madhi nga pesë djemtë e familjes Haklaj lindi në vitin 1950 në
Kërnajë. Është baba i gjashtë fëmijëve, tre djem e tre vajza. Hamdiu kreu studimet e
larta në fakultetin e Veterinarisë në Kamëz. Pas përfundimit të shkollës, ai u kthye në
Tropojë dhe fillimisht punoi si veteriner. Më pas për më shumë se një dekadë Hamdiu
ishte kryetari i kooperativës së Margegajt detyrë në të cilën qëndroi deri në vitin 1990.
Ai sëbashku me të vëllain Shkëlqimin ishin ndër mbështetësit e parë të PD-së në
Tropojë. Por besimi i tij ndaj të sapoardhurve në pushtet u thyhe në vitin 1992, kur
sëbashku me të vëllain Halilin, qëndruan për 6 muaj në burg me akuzën e një vrasjeje
me mjete të forta në Tropojë. Hamdiu u lirua nga burgu për mungesë provash duke
rezultuar i pafajshëm për krimin e vrasjes. Për herë të fundit Hamdi Haklaj u pa të
shëtiste lirisht në Tropojë në fillimgushtin e vitit 1993. Prej këtij momenti, Hamdiu
qëndroi në ilegalitet, për më shumë se një dekadë e gjysëm duke u shfaqur shumë
rrallë në vendlindjen e tij. Ai emigroi në Gjermani ku qëndroi për pesë vjetë me radhë,
deri në 5 janarin e 1998, kur vëllai i tij Shkëlqimi u ekzekutua pas një prite në Qafën e
Luzhës.
Përpara se të vritej më 12 shtator 1998, Azem Hajdari i shpëtoi një tjetër atentati të
organizuar nga Haklajt më 4 qershor të po atij viti. Fatmir Haklaj dyshonte se Hajdari
dhe njerëzit e tij ishin implikuar në vrasjen e vëllait dhe kunatit në Qafën e Luzhës.
Paralajmërimet e bëra nga ish-ministri i Rendit Publik Perikli Teta dhe nga ish-shefi i
SHIK-ut Fatos Klosi, nuk ia ndryshuan mëndjen Azem Hajdarit për të mos shkuar në
vendlindjen e tij pavarsisht rrezikut që i kanosej. “Gazeta Shqiptare” boton sot të plotë
vazhdimin e historisë tragjike të “Dosjes Tropoja”, të transmetuar në pjesën e dytë të
emisionit investigativ “Xhungël” në NEWS 24. Si u grabitën 480 milionë lekë të vjetra
nga Dega e Bankës së Kursimeve në Tropojë? Pse Fatmir Haklaj vendosi të qëllonte
me top alpin banesën e personave të dyshuar se i kishin vrarë vëllain më 5 janar
1998? Si u katapultua 21 vjeçari Jaho Mulosmani në krye të policisë së Tropojës?
BANKA
HAKMARRJA
Vrasja e Shkëlqim Haklajt ktheu pranë familjes pas shumë vitesh të gjithë djemtë e
saj. Hamdi Haklaj u kthye nga Gjermania, ku kishte emigruar qysh pas ngjarjes në
Malin e Shkëlzenit, ndërsa Halil Haklaj nga Belgjika. Fatmir Haklajn nuk e zinte vëndi
pa u hakmarrë për vrasjen e të vëllait. Pa humbur kohë ai përzgjodhi personat ndaj të
cilëve dyshonte se ishin implikuar në pritën e Qafë Luzhës. Për tiu afruar Haklaj e
kishte shumë të vështirë, pasi ata qëndronin të bashkuar e mund të pësonte dhe vet
dëme në njerëz. Në këto kushte, për të asgjesuar kundërshtarët dhe minimizuar në
maksimum dëmet e veta, ai vendosi të ndërmerrte një aksion të padëgjuar deri në atë
kohë. Sipas të dhënave të siguruara nga policia e Tropojës në kohën kur ajo drejtohej
nga “Dëshmori i Atdheut” Kolonel Gani Malushi, Fatmir Haklaj në pamundësi për tiu
afruar një baze ku ai mendonte se qëndronin të grumbulluar personat që morën pjesë
në vrasjen e vëllait dhe kunatit, vendosi ti godasë ata me artileri. Ai përdori topa të
lëvizshëm që transportoheshin lehtë, të tipit alpin. Banesa ku qëndronin kundërshtarët
e tij u godit disa herë me predha topi, por për fat të mirë nuk pati viktima në njerëz.
Sulmi rezultoi i pasuksesshëm, pasi qitësit nuk guxuan ti afroheshin shumë objektivit,
për shkak se mund të goditeshin me breshëri mitrolozësh gjatë tërheqjes. Kjo ngjarje
është e skeduar dhe ende e pa zbuluar në arshivën e policisë së Tropojës.
Nga e majta, Fatmir Haklaj, Jaho Mulosmani dhe Feriz Kërnaja, ku drejtonin
komisariatin e Bajram Currit
MULOSMANI
Fakti që ishte person në kërkim për vrasjen e Shaqir Hoxhës nuk e shqetësonte
shumë Fatmir Haklajn. Ai ishte i bindur se prokuroria e Mirditës, e ngarkuar për të
hetuar këtë çështje, nuk do të guxonte ti hapte telashe. Ndërsa dëshmitarët okularë të
ngjarjes, preferonin më mirë ta qepnin gojën, se të luanin me zjarrin që mund tu
kushtonte jetën. Pavarsisht se Fatmir Haklaj mbetej njeriu më i fuqishëm në veri të
vendit, ai kishte nevojë për njerëzit e tij në polici. Ai donte jo vetëm të ishte informuar
për lëvizjet e shtetit, por kërkonte të kontrollonte dhe veprimet e policisë në territorin e
tij. Me mbështetjen e padiskutueshme të Haklajt dhe të disa personave të
rëndësishëm që përfaqësonin administratën shtetërore në Tropojë (mes tyre dhe i
dërguari i qeverisë Taulant Dedja), 21-vjeçari Jaho Mulosmani u vendos në detyrën e
shefit të rendit në komisariatin e Bajram Currit. Emërimi i tij bëri bujë, jo vetëm për
moshën mjaft të re, por dhe për faktin se Jaho Mulosmani shumë shpejt u kthye në
një personazh protagonist në atë që sot quhet “Dosja Tropoja”. Pavarsisht se nuk
plotësonte asnjë kriter për të mbajtur një detyrë kaq të rëndësishme, për më tepër në
prag të krizës së Kosovës, Jaho rridhte nga një familje shumë e njohur në Malësinë e
Gjakovës. Mulosmanët kanë qenë vazhdimisht Bajraktarët e Krasniqes, bajrakut më
të madh ndër katër bajraqet që përfshihen në rrethin e Tropojës. Në kullën e gurtë të
Mulosmanëve, u zhvillua konferenca e famshme e Bujanit nga data 31 dhjetor 1943
deri më 2 janar 1944. Mulosmanët kishin qenë flamurtarët e Krasniqes në çdo
qëndresë të armatosur ndaj invazioneve turke apo sërbosllave në veri të vendit.
Vetëm gjatë luftës së dytë botërore katër komandant batalionesh të forcave partizane
ishin prej Mulosmanëve. Shefi i ri i policisë së rendit në Tropojë, Jaho Mulosmani
mbante emrin e njërit prej tyre, Jaho Salih Mulosmanit, i vrarë në fundin e shkurtit
1944, gjatë një beteje me trupat naziste gjermane.
PARALAJMËRIMI
Për të përkrahur dhe ndihmuar sadopak materialisht refugjatët e parë të ardhur nga
Kosova, më 4 qershor 1998, drejt Tropojës u nis një grup deputetësh dhe
përfaqësuesish të lartë të Partisë Demokratike. Mes tyre ishin dhe Azem Hajdari,
Pjetër Arbnori dhe Jozefina Topalli. Përpara se grupi i deputetëve të PD-së të nisej
drejt Tropojës, shefi i Shërbimit Informativ Kombëtar Fatos Klosi dhe ministri i
brendshëm, i ndjeri Perikli Teta, do ta paralajmëëronin Azem Hajdarin, që ai të mos
udhëtonte drejt vendlindjes së tij. Nëpërmjet informatorëve në terren, SHIK-u ishte
informuar për rrezikun serioz që i kanosej deputetit demokrat Hajdari, nëse udhëtonte
drejt Tropojës. Të njëjtin informacion kishte dhe Ministria e Brendëshme. Ish-ministri
Teta e njoftoi Hajdarin se policia nuk kishte mundësi ti garantonte jetën nëse shkonte
në Bajram Curri. Në këto kushte Teta i kërkoi Hajdarit që të mos e kryente një
udhëtim të tillë. Por deputeti i PD-së, lideri i dhjetorit ’90, Azem Hajdari, e refuzoi në
mënyrë kategorike paralajmërimin e ministrit të brendshëm, Teta. “Askush nuk mund
të më ndalojë të shkojë në vendlindjen time”, ishte përgjigja e Hajdarit. Fatmir Haklaj
kishte dyshime për implikimin e Hajdarit në dy ngjarje. E para ishte vrasja e djalit të
xhaxhait, ndihmësgjyqtarit Sokol Haklaj, dhe ish-truprojës së Azemit, Ibrahim Rustemi
në urën e Milotit. Ndërsa ngjarja e dytë ishte vrasja e të vëllait Shkëlqimit dhe kunatit,
Artur Demiri në Qafën e Luzhës. Për këtë shkak Haklaj e kishte fiksuar në objektivin e
tij deputetin e PD-së.
Nga e majta në të djathtë, Fatmir Haklaj, Hamdi Haklaj dhe Feriz Kërnaja
ATENTATI
Me fillimin e pranverës të vitit 1998 nisi kriza e Kosovës. UÇK kishte nevojë për
armatime dhe logjistikë në mënyrë që ti bënte ballë Ushtrisë Sërbe. Uria për armë
matanë kufirit duhej shuar me furnizime nga territori i Shqipërisë, ku armët nuk ishte e
vështirë ti gjeje. Furnizimi me armë i UÇK-së u kthye jo vetëm në një detyrë patriotike
por dhe në një biznes mjaft fitimprurës. Jashtë kësaj loje nuk mund të qëndronin
Haklajt, dhe njerëzit e tyre. Lidhjet matanë kufirit për ta ishin shumë më të herëshme,
qysh para viteve ’90, kur Halil Haklaj ishte infiltruar nga Sigurimi për furnizimin me
armë të grupeve guerile. Këto lidhje i ndihmuan Haklajt të riaktivizoheshin serish,
madje këtë radhë shumë më fuqishëm se më parë. Nëpërmjet tyre kalonte një pjesë e
mirë e arsenalit luftarak të destinuar për njësitë e UÇK-së që ishin në formim e sipër.
Një pritë e organizuar nga një grup personash të armatosur, i kushtoi jetën shefit të
logjistikës së UÇK-së Ilir Konushevci dhe mjekut tropojan Hazir Mala. Ilir Konushevci,
i njohur me pseudonimin “Mërgimi” ishte furnitori kryesor i guerrilasve në Kosovë.
Konushevci ishte lidhja më e fortë e Haklajve për kalimin e arsenalit luftarak matanë
kufirit. Vrasja e tij më 9 maj 1998, pranë fshatit të vogël Miliskajë, në aksin rrugor
Qafë Mali-Bajram Curri ka mbetur ende një mister.
PRITA
Mbrëmjen e 8 majit 1998 Ilir Konushevci, miku i tij, mjeku tropojan Hazir Mala dhe një
pjestar i UÇK-së që shërbente si shofer, ishin nisur me një kamion me armë në
drejtim të Bajram Currit. Për të shmangur ekspozimin dhe kontrollet e policisë ata janë
nisur sapo ka rënë nata dhe zgjodhën rrugën e vështirë të Qafë Malit. Rreth orës
02.00 pas mesnate, kamioni ka ndeshur në një pengesë që u kishte bllokuar rrugën
sapo kalon fshatin Miliskajë. Një grup personash të armatosur ka qëlluar drejt
kamionit, nga një shkëmb i thepisur anës rrugës, duke plagosur shoferin e kamionit
dhe kosovarin Ilir Konushevci. Si rezultat i zjarrit të hapur nga Konushevci është
plagosur rëndë dhe më pas ka gjetur vdekjen një nga autorët e pritës, i cili më pas
rezultoi se ishte ishte nga Tropoja. Shoferi i kamionit është tërhequr duke hapur zjarr
në një pozicion më të sigurt dhe ka mundur ti mbijetojë pritës. Ndërsa mjeku 60-vjeçar
Hazir Mala ka hedhur mbi shpinë Konushevcin e plagosur dhe është nisur drejt fshatit
më të afërt për të kërkuar ndihmë. Mala ka ecur për më shumë se një orë me
Konushevcin e plagosur mbi shpinë, deri sa ka ndeshur serish në autorët e pritës.
Këtë radhë sulmi ndaj tyre ka qenë vdekjeprurës dhe trupat u janë bërë shoshë nga
plumbat.
Nga e majta: Jaho Mulosmani, Fatmir Haklaj dhe Arjan Mala-djali i Dr Hazir Malajt i
vërarë së bashku me Ilir Konushefcin
NDËSHKIMI
Deputeti demokrat Azem Hajdari ish te përplasur disa herë brenda harkut kohor të një
viti me vëllezërit Haklaj. Përballja e parë kishte ndodhur qysh në momentin që ai ishte
prezantuar si kandidat PD-së për deputet në Tropojë në qershor 1997-ës. Fatmir
Haklaj e kishte futur Azemin në listën e personave të cilët dyshonte se qëndronin pas
vrasësve të Qafë Luzhës. Deklarimet publike të Azem Hajdarit dhe disa fjalime të
ashpra tij në parlament ku akuzonte direkt me emër Fatmir Haklajn, çuan në ngjarjen
e 4 qershorit në Bajram Curri. I paralajmëruar dhe nga strukturat shtetërore për
rrezikun që i kanosej nga Fatmir Haklaj, Azem Hajdari vendosi ti paraprijë të keqes. I
bindur tashmë se Fatmir Haklaj ishte një kërcënim që nuk duhej nënvlerësuar, Hajdari
preferoi të takonte plakun e Haklajve për të sqaruar pozicionin e tij.
TAKIMI
Paraditen e 2 shtatorit 1998, Muharrem Haklaj kishte ardhur në Tiranë për punët e
veta. Azem Hajdari ndodhej në zyrë, kur u njoftua nga një bashkëpunëtor i tij, se
Muharrem Haklajn e kishin parë pranë godinës së PD-së. Ai vendosi të shfrytëzonte
këtë rast për ta takuar plakun e Haklajve. Një i njohur i Azemit, ish-shefi i SHIK-ut në
Tropojë gjatë qeverisjes së PD-së, u dërgua prej tij për ta ftuar plakun e Haklajve ta
takonte në godinën e Partisë Demokratike. Muharrem Haklaj nuk e refuzoi ftesën,
përkundrazi u ngjit në zyrën e Azemit, në katin e dytë të godinës së PD-së. Takimi u
zhvillua kokë për kokë pa prezencën e askujt tjetër. Por, ngjitja e plakut të Haklajve në
zyrat e PD-së, nga ku djemtë e tij ishin akuzuar për shumë ngjarje të rënda krijoi
padyshim një habi dhe kureshtje të madhe. Biseda mbeti e panjohur deri në vitin
2000, kur Muharrem Haklaj e bëri publike për median. Sipas plakut të Haklajve,
Azemi e kishte sqaruar në lidhje me vrasjen e djalit, Shkëlqimit në Qafën e Luzhës.
“Unë nuk kam gisht në vrasjen e djalit tënd. Ai është vrarë prej këtu”, i ka thënë
deputeti Hajdari, Muharrem Haklajt. Në një intervistë të mëvonshme në media, Haklaj
tha se, i kishte dhënë Azemit 10 ditë kohë për të biseduar me djemtë dhe më pas do ti
kthente një përgjigje. Në të vërtetë 10 ditë pas këtij takimi, më 12 shtator, Fatmir
Haklaj zbarkoi në Tiranë për ti kthyer përgjigje Azem Hajdarit.
HAKLAJ
Sipas hetimeve të kryera nga një grup special prokurorësh disa vite më pas, rezultoi
se Haklaj kishte zbritur nga Tropoja duke zbardhur 11 shtatori, nëpërmjet aksit rrugor
të Qafë Malit. Për t`iu shmangur goditjes nga kundërshtarët ai preferonte të udhëtonte
në orët e vona, i shoqëruar nga disa makina dhe një numër i madh personash të
armatosur. Fakti që ishte person në kërkim nuk e kishte penguar që për udhëtimin e
fundit të merrte me vete disa mjete dhe drejtues të komisariatit të Bajram Currit, duke
filluar qysh nga shefi i rendit Jaho Mulosmani, shefi i qarkullimit Ismet Haxhia, disa
efektivë të policisë dhe furgonin tip Iveko të grupeve të gatëshme. Para së të hynte në
Tiranë, Fatmir Haklaj është ndalur në Nikël për të marrë në eskortën e vet dhe një
tjetër personazh, Naim Çangun. Gjatë qëndrimit në kryeqytet, Haklaj u takua dhe me
truprojën e ish-presidentit Berisha, Izet Haxhia. Nuk dihet çfarë ka biseduar, por sipas
hetimit të prokurorisë, ai shfrytëzoi pikërisht këtë njohje për të nxjerrë nga godina e
PD-së Azem Hajdarin.
HAJDARI
Më 12 shtator, Azem Hajdari ndodhej në një takim të PD-së në qytetin e Fierit. Por atë
e kërkuan me insistim në kryeqytet. Dëshmitarë okularë pohojnë se atë ditë Hajdari
pati disa telefonata në celularin e tij me persona të rëndësishëm të opozitës, të cilët i
kërkonin të kthehej me urgjencë në kryeqytet. Në mesditë, ai zhvilloi një takim në
Lushnje dhe pas një ndalese në Shijak, mbrëmja e zuri në Tiranë. Fatmir Haklaj ka
pritur mbrëmjen për t`iu afruar pa probleme selisë së PD-së. Në vendimin
përfundimtar të gjykatës për ngjarjen që njihet si “Vrasja e Shekullit”, thuhet se Haklaj
kishte përgatitur një atentat me pjesmarrjen e shumë personave dhe një numri të
madh mjetesh. Në të vërtetë Haklaj iu afrua godinës së PD-së vetëm me një
autoveturë tip Benz Mercedes, me ngjyrë blu të errët dhe targa VL 06 76. Mjeti për
t`iu shmangur kontrolleve të befasishëm të policisë në kryeqytet mbante sipër një
fenelinë identike me ato të mjeteve të Ministrisë së Brendëshme. Bashkë me Haklajn
ndodheshin shefi i rendi i Tropojës Jaho Mulosmani dhe 29 vjeçari nga Nikla, Naim
Çangu. Pavarsisht dëshmive të shumta apo deklarimeve të ndryshme askush tjetër
nuk ka qenë me Haklajn në atë mbrëmje.
Azem Hajdari dhe Izet Haxhia gjatë një proteste të sindikatave në vitin 1996
ATENTATI
Rreth orës 21.13 Azem Hajdari doli nga selia e PD-së krejt papritur dhe me një
shqetësim që e shfaqte haptazi në fytyrë. Dy truprojat e tij, Zenel Neza dhe Besim
Cera ishin të ulur në një lokal para godinës së PD-së dhe sapo e kanë parë të dalë i
janë bashkuar nga pas pa e ditur se ku po shkonte. Në momentin që ai ka mbërritur
aty ku sot ndodhet memoriali përkujtimor, ka shkëmbyer disa fjalë me Fatmir Haklajn,
i cili si zakonisht ishte i veshur me uniformë kamoflazhi dhe në duar mbante një
Kallashnikov. Përpara se të dëgjoheshin të shtënat e para mes Hajdarit dhe Haklajt
ka patur një konfrontim fizik. Jaho Mulosmani është futur mes tyre, por ka qenë tepër
vonë. Fatmir Haklaj tashmë e kishte marrë vendimin për të tërhequr këmbëzën e
Kallashnikovit. Nga breshëria e Haklajt mbeti i vrarë Azem Hajdari dhe truproja i tij
Besim Cera. Truproja tjetër, Zenel Neza, për fat të mirë vetëm u plagos. Në momentin
që Haklaj hapi zjarr mbi Azemin, në rrezen e të shtënave të tij ishte dhe Naim Çangu.
29-vjeçari nga Nikla mbylli sytë vetëm pas disa orësh në urgjencën e Qëndrës
Spitalore Universitare “Nënë Tereza” në Tiranë. Pas breshërisë së parë Haklaj nuk
humbi kohë, por tërhoqi zvarrë deri në autoveturën e tij Naim Çangun dhe u largua
me shpejtësi. Fillimisht Benz-i i tij u nis drejt bulevardit dhe më pas mori drejtimin e
Rrugës së Dibrës.
ALIBIA
Një shi rrebesh që nisi menjëherëë pas ngjarjes i krijoi një tjetër avantazh Fatmir
Haklajt, duke i dhënë mundësi të largohet qetësisht nga kryeqyteti. Në vendngjarje u
gjet dhe një pistoletë me silenciator, e cila nuk kishte kryer qitje. Në vendimin
përfundimtar të procesit “Hajdari” deklarohet se në vendngjarje ka patur qitje nga dy
armë, një Kallashnikov, me të cilin ka qëlluar Fatmir Haklaj dhe një pistoletë e kalibrit
9 milimetërsh, tip Bereta, me të cilën ka qëlluar Jaho Mulosmani. Haklaj, disa muaj
pas ngjarjes, deklaroi se vetëm ai kishte qëlluar mbi Azemin. Askush tjetër nga
njerëzit që ndodheshin me të nuk kishte hapur zjarr ndaj deputetit të PD-së. Ai tha se
nuk kishte shkuar për ta vrarë Hajdarin, por donte të bisedonte me të për ti dëgjuar
me veshët e tij fjalët që deputeti demokrat ia kishte dhënë plakut të Haklajve më 2
shtator. Por në momentin që Haklaj kishte parë Azem Hajdarin të dilte me një
pistoletë me silenciator në dorë, ndërroi mëndje dhe vendosi ta qëllonte. Ndërsa
vrasjen e Naim Çangut, Haklaj e justifikoi me faktin se krutani i kishte dalë në rrezen e
zjarrit. Madje ky fakt sipas Haklajt tregonte që ai dhe njerëzit e tij nuk ishin
pozicionuar për ta vrarë Azem Hajdarin, vendim të cilin e kishin marrë aty për aty.
Versioni përfundimtar i procesit “Hajdari” ishte i ndryshëm nga ai i Haklajt. Sipas
gjykatës edhe Jaho Mulosmani ka qëlluar në drejtim të Azemit dhe truprojave të tij.
Por, gjykata nuk sqaroi se e kujt ishte pistoleta me silenciator e gjetur në vendngjarje
pas atentatit, duke mos provuar nëse ajo ishte e vrasësve apo e vet deputetit të PD-
së, i cili e kishte nuhatur rrezikun që i kanosej.
DËSHMITARËT
BERISHA
Pas ngjarjes Fatmir Haklaj dhe eskorta e tij e përbërë nga disa mjete të policisë nuk e
kishte të vështirë të largohej drejt veriut pa i ndaluar asnjë postblloku në rrugën
nacionale. Shefi i opozitës Sali Berisha doli në një konferencë shtypi vetëm pak
minuta pas atentatit. Ai akuzoi për autorësinë e krimit struktura shtetërore të qeverisë
Nano, dhe direkt me emër shefin e rendit të Tropojës Jaho Salihi. Nuk dihet se për
çfarë arsye Berisha vendosi të etiketonte Jahon me mbiemrin Salihi dhe jo me
mbiemrin e tij, Mulosmani. Berisha nuk e përmendi fare vrasësin e vërtetë, Fatmir
Haklaj dhe nuk do ta bënte një gjë të tillë publikisht asnjëherë deri në momentin që ai
u vra një vit më vonë. Pas deklaratës së Berishës, ish-ministri Teta i kërkoi shefit të
krimeve në Tropojë, Kastriot Gjongecit që të verifikonte nëse Jaho Mulosmani
ndodhej në banesën e tij në Bujan. Një furgon i grupit të gatshëm të policisë së
Tropojës shkoi në banesën e Jahos për të kontaktuar me të disa orë pas atentatit.
Drejt kullës së Mulosmanëve u nis polici Çel Pozllumi. Në vend të Jahos atij i doli
përpara babai i tij, Sali Mulosmani që punonte si shofer në degën e SHIK-ut në
Bajram Curri. Ai u tha Pozllumit se Jaho ndodhej në banesë i sëmurë dhe nuk mund
të ngrihej nga shtrati, por të nesërmen ai do të ishte në komisariat. Këtë përgjigje
Pozllumi ia raportoi shefit të krimeve Gjongecaj, ndërsa ky i fundit e përcolli te ministri
Teta. Në orën 7.00 të mëngjesit të 13 shtatorit Jaho u paraqit në detyrë dhe nëpërmjet
telefonit të zyrës së OSBE-së u lidh me ministrin Teta. Ndërsa Haklaj, pasi kishte
kryer “Vrasjen e Shekullit” ishte kthyer në kullën e tij në Kërnajë, për të ndjekur nga
ekrani i televizionit atë që ndodhi në orët në vazhdim.
Në mesin e korrikut 1998, ndodh një tjetër ngjarje që i nxjerrë serish në skenë Haklajt.
Policia e Gramshit arreston në një postbllok në hyrje të qytetit, Halil Haklajn dhe
Isamedin Haxhinë. Në automjetin që ata udhëtonin u kap dhe një sasi armësh që
sapo e kishin blerë për ta çuar në Kosovë. Ortakëria e tyre krijoi kuriozitet të madh,
pasi Halil Haklaj ndodhej sëbashku me vëllain e Izet Haxhisë, truprojës së ish-
presidentit Berisha. Në pamje të parë dukej e habitshme një kombinim Haklaj-Haxhia
pasi ishin të qarta pozicionimet politike të tyre, pro dhe kundër Berishës. Por, Halil
Haklaj kishte punuar për një kohë të gjatë me Ismet Haxhinë në minierën e Kamit dhe
banesat e tyre në Kërnajë e Babinë nuk ndodheshin më larg se 30 minuta nga njëra-
tjetra. Fatmir Haklaj u alarmua për arrestimin e të vëllait dhe kërkoi lirimin e tij nga
gjykata. Dështimi për ta liruar dhe në Gjykatën e Apelit e acaroi sëtepërmi. Në këto
kushte vendosi të reagojë duke demonstruar forcën. Haklaj kërcënoi të gjithë
përfaqësuesit e lartë të administratës shtetërore në Tropojë, madje policia deklaroi se
ai mori peng dhe të dërguarin e qeverisë në veri të vendit Taulant Dedja. Nëse nuk
lirohej i vëllai nga burgu, ai do të ndërmerrte veprime më të ashpra.
TAKIMI
MESAZHI
Fatmir Haklaj nuk pranoi të shkonte vet në takim pasi ndihej i fyer, jo vetëm se ia
kishin arrestuar të vëllain që po u çonte armë ushtarëve të UÇK-së, por sepse nuk po
e lironin nga burgu edhe pse kishte kaluar më shumë se një muaj. Ai dërgoi në takim
Feriz Kërnajën, që kishte qëndruar për një kohë të gjatë në burg me liderin socialist
Fatos Nano, i cili në atë kohë ishte në detyrën e kryeministrit të vendit. Kërnaja kishte
vetëm 20 ditë që kishte marrë pafajësi nga Gjykata e Tropojës për vrasjen e Isuf
Halucës në tragetin e linjës Fierzë-Koman në vitin 1993. Ferizi ua bëri të qartë
mesazhin e Fatmir Haklajt përfaqësuesve të lartë të shtetit. Nëse Halil Haklaj nuk
lirohej nga burgu, pasojat mund të ishin të mëdha. Se çfarë premtimi i bën
përfaqësuesit e shtetit Kërnajës, kjo nuk është bërë publike, por është fakt se dy javë
më pas, Halil Haklaj dhe Isamedin Haxhia u lanë të lirë me “ndërhyrje nga lart” pasi,
kishin qëndruar për 50 ditë në burgun e Gramshit.
14 SHTATORI
Jo më pak i informuar për vrasësit e vërtetë të Hajdarit, ishte dhe shefi i opozitës,
Berisha. Por, ai e shfrytëzoi politikisht ngjarjen për të asgjesuar kundërshtarët e tij
socialistë. Funerali i Hajdarit ku merrnin pjesë dhjetëra mijëra vetë nga e gjithë
Shqipëria, u kthye në një revoltë popullore, pas së cilës një mëndje e etur për pushtet,
kishte ideuar një grusht shteti të armatosur. Arkivoli i Hajdarit u çua përpara
kryeministrisë, dhe më të në duar turma e irrituar pushtoi dhe dogji brenda pak
minutash të gjitha institucionet më të rëndësishme të shtetit. Qeveria socialiste ishte
krejtësisht jashtë funksionit. Ndërsa kryeministri Nano, për të shpëtuar kokën e kaloi
kufirin shtetëror drejt Maqedonisë, përpara se arkivolin e Azemit tia sillnin te zyra e tij.
Tanket e Gardës së Republikës që u nxorrën për të trembur militantët e armatosur në
Bulevardin “Dëshmorët e Kombit”, u morën pa as më të voglën rezistencë, sikur të
ishin pajtona me kuaj. E paisur dhe me tanket e Gardës, komando e armatosur që
sulmoi kryeministrinë, tashmë ishte kthyer në zot të kryeqytetit. Ministri i Brendshëm
Teta, i vetmi funksionar i lartë pas presidentit Meidani që nuk u largua nga vendi i
punës, e kishte humbur kontrollin mbi policinë dhe vetëm vështronte nga dritarja e
zyrës së tij ç’po ndodhte në bulevardin kryesor të Tiranës.
GRUSHTI
KTHESA
QEVERIA
Vrasja e Azem Hajdarit dhe ngjarjet e 13-14 shtatorit e detyruan kryeministrin Nano
që pak ditë më vonë të jepte dorëheqjen. Ndërsa në anën tjetër të llogores, lideri i
opozitës Berisha e kishte kthyer Azem Hajdarin në kalin e betejës për të ngritur në
këmbë dhe grumbulluar rreth vetes gjithë mbështetësit e tij. Tentativa për ta
përmbysur qeverinë e kualicionit të majtë me dhunë, dështoi. Jo për zotësi të
institucioneve shtetërore, që u shkërrmoqën si kala mbi rërë brenda 30 minutash, por
sepse perëndimi nuk e përkrahu këtë lloj rrotacioni politik, përkundrazi e dënoi
ashpërsisht. Ndërsa të majtët po ndanin serish mes tyre tortën e pushtetit të mbetur
pas largimit të Nanos, në Veri të vendit, Fatmir Haklaj, nuk kishte kohë për të humbur.
Pas vrasjes së Azemit Hajdarit, figurës më popullore të opozitës, mu në zemër të
kryeqytetit, Haklaj nuk i trëmbej më askujt. Mjafton të drejtonte gishtin mbi dikë që
mendonte se punonte për kundërshtarët e tij, dhe objektivi ishte nisur për në botën
tjetër.
BANKA
Pa u mbushur ende dy muaj nga “Vrasja e Shekullit” një tjetër ngjarje tronditi Tropojën
dhe la pa mend Tiranën. Mesnatën e 29 tetorit 1998, një grup i madh personash të
armatosur, grabitën për herë të dytë brenda 10 muajëve, Bankën e Kursimeve në
Tropojë. Por këtë radhë grabitja ishte më spektakolare dhe shuma e përfituar më e
majme. Pas grabitjes së janarit, Banka e Kursimeve kishte ndërtuar një ambjent të ri,
këtë radhë më të betonuar dhe shumë më të sigurtë se herën e parë. Sëpaku
kasaforta e re e Bankës së Kursimeve në Bajram Curri ishte nga më të sigurtat në
vend. Por, grabitësit që rezultojnë të jenë e njëjta dorë si në rastin e parë, e kishin
marrë parasysh këtë fakt. Nëse përdornin eksploziv për të hapur kasafortën, duhej një
sasi aq e madhe sa rrezikonte të rrafshonte përtokë jo vetëm godinën katërkatëshe ku
ishte vendosur banka, por dhe pallatet pesëkatëshe rreth saj. Për ti bërë derman
sigurisë së kasafortës, grabitësit kishin mendur një plan origjinal. Ata morën në mes
të natës me forcën e armëve, drejtuesin e një vinçi të tonazhit të rëndë, i vetmi i atij
lloji që ndodhej në rrethin e Tropojës.
SHPËRBLIMI
Vinçieri e shpërtheu murin anësor të bankës dhe më pas e shkuli nga vendi
kasafortën e blinduar duke e ngarkuar në karrocerinë e një kamioni. Nga ky moment
superkasaforta e Bankës së Kursimeve nuk ishte më e blinduar. Ajo ishte thjeshtë një
arkë metalike me plotë 620 milionë lekë brenda saj. Kasaforta u transportua në një
vend larg qytetit, ku një mjeshtër saldator punoi i pashqetësuar për ta nxjerrë jashtë
funksionit. Komisariati i Bajram Currit, që këtë radhë e kishte godinën e Bankës dhe
nja 50 metra më afër, se herën e patë, as që e mori mundimin ti hynte telasheve me
grabitësit. Një ditë më pas lideri i opozitës Sali Berisha, e akuzoi drejtpërdrejt qeverinë
socialiste, se jo vetëm ishte e implikuar në këtë ngjarje të turpshme, por në këtë formë
kishte shpërblyer me një shumë të majme vrasësit e Azem Hajdarit. Në objektivin e
akuzave të shefit të PD-së, ishte i njëjti personazh, Fatmir Haklaj dhe njerëzit e tij.
Edhe pse kanë kaluar 9 vjet nga kjo ngjarje e rëndë që diskreditoi shtetin shqiptar,
autorët e grabitjes nuk u vunë kurrë para drejtësisë.
MARRËVESHJA
Në fundin e dhjetorit 1998, tre ditë përpara ndërrimit të viteve, Fatmir Haklaj bën një
tjetër veprim të papritur. Banorët e Tropojës kishin afro tre muaj që nuk kishin marrë
rrogat dhe pensionet qysh nga momenti kur u grabit për herë të dytë Banka e
Kursimeve në Bajram Curri. Për të transportuar ngarkesën e radhës drejt Tropojës u
caktuan forcat speciale të RENEA-s. Pavarsisht se ishin njësia më e mirë e policisë
shqiptare, as specialët e RENEA-s s’kishin garanci se nuk goditeshin gjatë udhëtimit
me një vlerë parash prej më shumë se 800 milionë lekësh të vjetra. Për ti paraprirë
çdo të papriture, trupat speciale dërguan në Tropojë dy ditë përpara se të çonin
paratë, dy pjestarë të repartit që ishin nga e njëjta zonë. Ata biseduan me Haklajn dhe
njerëzit e tij dhe kërkuan të mos kishin telashe. Specialët nga ana e tyre i garantuan
njerëzit e Fatmirit, se nuk kishin punë me ta, pavarsisht faktit se mund të ishin ose jo
persona në kërkim. Si shkëmbim kërkonin të mos hasnin asnjë pengesë gjatë
përmbushjes së misionit të tyre. Duke qenë se rrugët tokësore ishin të pasigurta, u
zgjodh që transporti i parave të bëhej me helikopter.
PARATË
Më 28 dhjetor 1998 një helikopter i forcave speciale u nis drejt Tropojës. Moti i keq
dhe era e fortë e detyroi helikopterin të ulej në një zonë të vështirë. Të bllokuar në
borë, forcave speciale u erdhi në ndihmë Fatmir Haklaj dhe disa persona që
qëndronin me të. Pas disa orësh thasët me 800 milionë lekë u depozituan në objektin
e rikonstruktuar të Bankës së Kursimeve në Bajram Curri. Këtë radhë askush nuk
guxoi të prekte rrogat dhe pensionet e tropojanëve, ndërkohë që ngjarja u publikua në
media duke bërë jehonë të madhe. Disa javë më vonë në prag të luftës së Kosovës,
gazetari italian i Korriere dela Sera, Xhuzepe D’Avanzo raportonte nga Bajram Curri
se “Fatmir Haklaj ishte Robin Hud dhe në të njëjtën kohë Sherifi i Shervudit. Ai si
Sherifi i Shervudit gjatë ditës, sillte në Tropojë rrogat e shtetit, dhe në darkë, i
shndërruar në Robin Hud, grabiste bankën”. Pavarsisht akuzave të shumta nga
opozita apo përshkrimeve prej gangësteri që i bënin gazetarët e huaj, organet e
drejtësisë nuk e akuzuan asnjëherë zyrtarisht, e ca më pak të provonin se Fatmir
Haklaj ishte implikuar në dy grabitjet e Bankës së Kursimeve, që në total kapnin një
vlerë prej 1 miliardë e 100 milionë lekësh të vjetra.
Mëngjesin e 6 majit 1999, Fatmir Haklaj u nis nga kulla e tij në Kërnajë për të shkuar
në komisariatin e Bajram Currit. Ai udhëtonte me një fuoristradë Land Rover me
ngjyrë të bardhë, identike si ajo që Jaho Mulosmani ia kishte marrë forcërisht në mes
të Bajram Currit, Drejtorit të policisë së Kukësit, Jonuz Hyka. Bashkë me Haklajn
udhëtonin dhe Sami Kërnaja, Shpëtim Gjyriçi, Eduart Haklaj, dhe një grua, të cilën e
morën në rrugë, në vendin e quajtur Sopot. Land Roveri ishte pronë e një polici nga
Bajram Curri, i cili ia kishte blerë babait të shefit të krimeve në komisariatin e Tropojës
në atë kohë, Arlind Ismailukaj.
MINAT
Një ditë para ngjarjes, Shpëtim Gjyriçi ia kishte marrë makinën kushëririt të tij, për të
shkuar në Kërnajë sëbashku me Sami Kërnajën. Në momentin që ndodhi atentati, në
timonin e Land Roverit ndodhej Shpëtim Gjyriçi. Sapo fuoristrada ka mbërritur në
vendin e quajtur Varret e Shalës, shpërthyen dy mina të telekomanduara në distancë.
Minat ishin të vendosura në një mur mbajtës anës rrugës dhe shpërthimi i tyre është
bërë nëpërmjet valëve të radios së policisë. Si rezultat i shpërthimit, automjeti u
dëmtua rëndë, ndërsa nipi i Haklajve, Eduart Haklaj mbeti i vrarë. Për fat të mirë katër
udhëtarët e tjerë, Fatmir Haklaj, Sami Kërnaja, Shpëtim Gjyriçi dhe gruaja që
udhëtonte me ta mbetën të plagosur. Nuk kishte dyshim se objektivi i atentatit ishte
Fatmir Haklaj. Autorët mendonin se me Land Roverin, udhëtonte dhe Jaho
Mulosmani. Haklaj edhe pse nuk kishte marrë pjesë në rrëmbimin me forcë të Land
Roverit të policisë nga Jaho, akuzohej nga atentatorët se ai ishte protektori i
Mulosmanit. Sipas tyre, nëse Fatmiri donte, mund tua kthente Land Roverin pa
asnjëlloj problemi.
AUTORËT
TRUPROJA
Pasi qëndroi disa ditë në spital nën kujdes mjekësor, Haklaj, ia nisi punës për të
arritur tek personat konkretë që kishin guxuar ti bënin atentat. Ai siguroi informacione
në rrugë operative se për të realizuar pritën kishte bashkëpunuar një grup personash.
Ata nuk kishin lidhje me pritën e Qafë Luzhës, ku u vra i vëllai Shkëlqimi. Mes tyre
ndodheshin dhe dy nga efektivët më të përgatitur të forcave speciale të Ministrisë së
Brendëshme, të cilët luajtën një rol kryesor. Njëri nga specialët dyshohej se ishte ish-
truproja i kryetarit të Partisë Socialiste Fatos Nano, Anton Gjergji, nga fshati Qerret i
vogël i Pukës. Ndërsa atentatori i tretë, kishte lidhje farefisnie dhe krushqie me
Kolonel Hykën. Madje ai ishte një personazh i njohur në kryeqytet që kishte shërbyer
për disa kohë dhe si shoqërues i shefit të opozitës, Berisha. Një dëshmitar që pa
autorët e atentatit përpara se të vendosnin minat, i tregoi Fatmir Haklajt paraqitjen e
tyre. Sipas këtij dëshmitari bëhet fjalë për tre persona. Ai i kishte parë një ditë para
ngjarjes, më datë 5 maj 1999 në Qafën e Mejdanit duke ecur në drejtim të Varreve të
Shalës ku ndodhi atentati. Ata mbanin veshur uniforma ushtarake kamoflazhi,
gjoksore dhe kallashnikovë në duar. Me vete kishin dhe një çantë ku ishin vendosur
dy minat e importuara nga Mali i Zi.
Minat u ishin blerë trafikantëve të armëve në Shkodër me një vlerë afro 6500 marka
gjermane secila. Dëshmitarit i kishte tërhequr vëmendjen një person i tretë, shumë i
gjatë, mbi 195 centimetra, me trup të fuqishëm dhe që nuk ishte nga Tropoja. Ky
person ishte armatosur dhe i veshur me uniformë kamoflazhi. Pas verifikimeve që
Fatmir Haklaj bëri, konstatoi se ky person kishte qenë një nga njerëzit më të besuar të
liderit socialist Fatos Nano, madje për shumë kishte qenë dhe shoqëruesi i tij.
OBJEKTIVI
Fatmir Haklaj ia hodhi paq edhe nga ky atentat, por tani ai nuk ishte më i paarritshëm,
ishte thjeshtë një objektiv që duhej eleminuar. Mënyra, mjetet dhe kostoja e atentatit
të 6 majit 1999, dëshmonin se autorët nuk ishin thjeshtë hasmi i Haklajve. Ata ishin
shumë më tepër se kaq dhe të aftë për të marrë përsipër një mision që deri në atë
kohë dukej i pamundur. Kur më 5 korrik 1999, i njëjti atentat u përsërit serish, me dy
mina të telekomanduara në distancë, mesazhi për Fatmir Haklajn ishte i qartë. Për
fatin e Haklajt, në atentatin e dytë që u realizua në të njëjtin vend, Varret e Shalës,
atentatorët patën një lajthitje në objektiv. Ata ngatërruan fuoristradën tip “Jeep” të
Haklajve me fuoristradën e Gani Kërnajës. Në momentin e atentatit mjeti drejtohej
nga vëllai i Ganiut, Durim Kërnaja. Bashkë me të ndodheshin dhe katër adoleshentë.
Nga shpërthimi i fuqishëm fuoristrada u rrokullis jashtë rruge, por udhëtarët i
mbijetuan goditjes pa dëmtime të rënda. Pavarsisht lajthitjes në objektiv, realizimi i
atentatit dëshmonte qartë se për Fatmir Haklajn kishte filluar numërimi sëprapthi.
Përballë tij gjendeshin specialistë të përgatitur, të cilët dhe nëse nuk kishin ndihmën
direkte të strukturave të shtetit, kishin lidhje dhe mbështetje shumë të fortë nga
persona të rëndësishëm. Makineria gjigande e shtetit sapo kishte nisur të lëviste, dhe
kalkulimet tregonin një kundërshtar shumë më të fuqishëm nga ç’e kishte parashikuar
ish-komisari i Tropojës.
HAKMARRJA
Për të treguar se ishte ende gjallë dhe e kishte situatën nën kontroll, Fatmir Haklaj
duhej të jepte goditjen e tij. Vetëm një javë pas atentatit me mina të telekomanduara,
vritet kushëriri i Kolonel Hykës, Skënder Neza shofer i komunës Tropojë e vjetër. Ai
kishte kishte çuar kryetarin e komunës dhe gjatë kthimit në Bajram Curri po udhëtonte
i vetëm. Pas kësaj vrasje akuzat u drejtuan serish mbi Haklajn. Më datë 24 maj 1999,
realizohet një tjetër atentat i bujshëm, këtë radhë krismat e kallashnikovëve të
Tropojës u dëgjuan në mes të Tiranës.
Rreth orës 07.40 minuta të mëngjesit, Gani Neza kushëriri i afërt i Drejtorit të Policisë
së Kukësit, ekzekutohet barbarisht ndërsa pa kalonte me një fuoristradë Nissan Patrol
përballë ish-Ekspozitës Shqipëria Sot. Ai u qëllua njëkohësisht me breshëri
automatiku nga dy persona, të cilët udhëtonin me një autoveturë tip Benz Mercedes.
Autorët ishin pa maska. Gjatë të shtënave u plagos dhe një kalimtar i rastit. Policia u
vu në ndjekje të tyre, por nuk ka arritur ti kap edhe sot pas tetë vitesh. Menjëherë pas
ngjarjes policia e kryeqytetit deklaroi se dyshonte që vrasja të ishte kryer për
hakmarrje nga Haklajt dhe Jaho Mulosmani. Por ky krim që tronditi kryeqytetin
vazhdon të jetë ende i pazbuluar. Vrasja e njëpasnjëshme e dy vëllezërit Neza, e
zgjeroi rrethin e viktimave njëkohësisht dhe të kundërshtarëve të Haklajt.
Vrasja Azem Hajdarit edhe pse ishte paralajmëruar prej disa muajsh, i kapi të
papërgatitura strukturat shtetërore. SHIK-u kishte raportuar se jeta e njërit nga figurat
më të rëndësishme të opozitës Azem Hajdarit, ishte e kërcënuar seriozisht nga Fatmir
Haklaj. Ish-shefi i SHIK-ut në atë kohë Fatos Klosi, kishte dhënë alarmin se një
ngjarje shumë më e rëndë dhe me përmasa kombëtare po përgatitej. Madje dhe
deputeti demokrat Azem Hajdari, që nuk e kishin trëmbur asnjëherë kërcënimet, si
nga e majta ashtu dhe nga e djathta, këtë radhë e kishte nuhatur rrezikun që i
kanosej. Pikërisht për këtë fakt ai priti në zyrën e tij, në selinë e PD-së Muharrem
Haklajn më 2 shtator 1998, dhe tentoi të shmangte vendimin e Fatmir Haklajt. Një
detaj që tërheq vëmendjen më 12 shtator, është fakti që pothuajse të gjithë drejtuesit
më të lartë të shtetit atë mbrëmje nuk ndodheshin në Tiranë. Presidenti Meidani
ndodhej për një vizitë jashtë vendit, shefi i SHIK-ut, Klosi, kishte shkuar në Maqedoni
për të takuar një familjarë të tij, ndërsa kreu i parlamentit, Skënder Gjinushi kishte
zbritur në bregdetin e Jonit. I vetmi që ndodhej në kryeqytet nga kokat e shtetit, ishte
Kryeministri Fatos Nano, i cili sapo ishte kthyer nga një vizitë në Portugali. Pas
ngjarjes, Ministri i Brendshëm i asaj kohe, i ndjeri Perikli Teta, deklaroi se lajmin për
vrasjen e Hajdarit, nuk e mori nga policët e tij, që duhej ti siguronin jetën deputetit
demokrat, por nga kryeministri Fatos Nano.
Kolonel Jonuz Hyka nuk ishte një emër i panjohur kur u emërua Drejtor i Policisë së
Kukësit më 24 janar 1999. Familja e tij njihej si një mbështetëse e deklaruar e së
majtës në Tropojë. Vëllai i madh, Hasan Hyka kishte qenë për shumë vite kreu i
degës së Partisë Socialiste në Bajram Curri. Një tjetër prej vëllezërve të tij, ishte
funksionar i lartë në prefekturën e Tiranës. Kolonel Jonuz Hyka kishte punuar për disa
kohë si shef komisariati në Tropojë, pas largimit të Fatmir Haklajt. Para se të
emërohej drejtor në Kukës, ai kishte punuar si inspektor i Shërbimit Informativ në
Tropojë. Vëllai më i vogël, Përparim Hyka punonte si efektiv i repartit special nr.77 në
Tiranë. Në kohën që ishte vrarë Azem Hajdari, Përparim Hyka punonte si truprojë në
Prokurorinë e Përgjithshme.
DËSHMITARI
KONFLIKTI
Vetëm pak ditë nga për fundimi i luftës së Kosovës Fatmir Haklaj u bë protagonist në
një tjetër ngjarje. Këtë radhë ai dhe shefi i Rendit të Tropojës Jaho Mulosmani
organizuan bllokimin dhe çarmatimin e njësisë ushtarake “Mërgimi”, e cila drejtohej
nga Kolonel Tahir Zemaj. Kjo brigadë ishte pjesë e FARK-ut(Forcat e Armatosura të
Republikës së Kosovës), trupa të financuara nga qeveria në ekzil e kryeministrit Bujar
Bukoshi. Kjo njësi ushtarake u tërhoq nga fronti i luftimeve në territorin e Kosovës në
momentin që ushtria sërbe nisi operacionin e koduar “Patkoi”. Më pas pjesa më e
madhe e trupave të Brigadës “Mërgimi” u vendosën në bazën kryesore të FARK-ut,
pranë e Mamurrasit. Shërbimi Informativ Shtetëror dhe qeveria Nano e akuzuan
kryeministrin Bukoshi dhe drejtuesit e FARK-ut, se një pjesë të trupave që i kishin në
Shqipëri, i përdorën gjatë trazirave të 14 shtatorit 1998 për të rrëzuar qeverinë e majtë
dhe për të kthyer serish në pushtet ish-presidentin Berisha.
KOLONELI
Disa ditë pas përfundimit të luftës në Kosovë, më datë 19 qershor 1999 forcat
speciale të policisë shqiptare shkuan në Mamurras dhe kërkuan nga drejtuesit e
Brigadës “Mërgimi” që të largoheshin drejt Kosovës, duke lënë aty të gjitha armatimet
e rënda, si rraketat tokë-tokë dhe tokë-ajër, armë të artilerisë etj. Ish-komandanti i
kësaj brigade Koloneli i vrarë Tahir Zemaj në kujtimet e tij shkruan: “Pas nënshkrimit
të marrëveshjes në mes të palës serbe dhe forcave të NATO-s, brigada ”Mërgimi” u
nis për në Kosovë. Me Ministrin e Mbrojtjes së Shqipërisë Luan Hajdaraga dhe me
përfaqësues të Ministrisë së Mbrojtjes ramë dakort që një pjesë të armatimit t’ia linim
në dispozicion Ushtrisë Shqitare për çka, edhe ashtu u veprua, kurse pjesën tjetër
kryesisht armët e lehta, t’i merrnim me vete”. Policia dhe Ushtria Shqiptare bën një
marrëveshje me drejtuesit e FARK-ut që të shoqëronin me mjetet e tyre autokolonën
e brigadës “Mërgimi” deri në kufi. Përpara se brigada të merrte rrugën e kthimit drejt
Kosovës, më 20 qershor 1999, Tahir Zemaj e kishte nuhatur rrezikun që i kanosej,
dhe u nis drejt kryeqytetit të Maqedonisë, Shkup. Vendin e tij në krye të brigadës e
zuri Fazli Rugova.
BLLOKIMI
Autokolona u shoqërua nga mjetet e policisë dhe Ushtrisë Shqiptare deri në Qafën e
Malit edhe pse marrëveshja ishte se duhej të shoqërohej deri në kufirin me Kosovën.
Në Qafë Mali brigada e FARK-ut u orientua të hynte në Kosovë, jo nga Kukësi, por
nëpërmjet Tropojës. Pas një udhëtimi të lodhshëm nëpër një rrugë tepër të vështirë,
autokolona e FARK-ut u ndal në hyrje të qytetit Bajram Currit, pranë varrezave të
dëshmorëve. Komandanti i grupeve të gatëshme të Tropojës Fatmir Haklaj, Shefi i
Rendit Jaho Mulosmani dhe Feriz Kërnaja, u kërkuan trupave të FARK-ut të linin
armët e rënda aty dhe të ktheheshin pas. Në të kundërt, do të kishin pasoja të mëdha.
Brigada “Mërgimi” qëndroi për orë të tëra e bllokuar në hyrje të Bajram Currit.
Drejtuesit e FARK-ut dhe qeverisë Bukoshi tentuan të negocionin me autoritetet
shtetërore në Tiranë, por askush nuk merrte përsipër të urdhëronte Fatmir Haklajn të
lejonte kalimin drejt Kosovës. Ai deklaroi se nuk e njihte marrëveshjen e bërë mes
drejtuesve të FARK-ut dhe qeverisë shqiptare dhe se nuk merrte urdhëra nga Tirana.
Haklaj i cilësonte trupat e Tahir Zemajt si tradhëtarë të Kosovës, dhe deklaroi se nuk
do të lejonte që 250 trupa të armatosura të kalonin nëpërmjet Tropojës për tu dalë
pas shpine trupave të UÇK-së që kishin derdhur gjak për çlirimin e Kosovës.
Kontaktet nga Tirana nuk ia kthyen mëndjen Haklajt, i cili këmbëngulte se çlirimtarët e
Kosovës ishin trupat e UÇK-së dhe jo të FARK-ut.
PASOJAT
PARALAJMËRIMI
Më 23 korrik 1999, Fatmir Haklaj njoftohet nga disa miq të tij në Tiranë, se drejt
Tropojës po udhëtonte një fuoristradë e policisë që dyshohej se transportonte disa
mina me sistem komandimi në distancë. Informatorët i bënë me dije Haklajt, se me
këtë mjet udhëtonin një drejtor policie, dy efektivë të forcave speciale të Ministrisë së
Brendëshme dhe një person i katërt, personazh i njohur në kryeqytet, që kishte
shërbyer për disa kohë dhe si shoqërues i shefit të opozitës, Berisha. Ngarkesa e tyre
dyshohej se ishte identike me minat e shpërthyera në atentatet e 6 majit dhe 5
korrikut 1999. Organet hetimore janë njoftuar për emrat e personave nga familjarë të
Haklajt dhe SHIK-u. Mesditën e të shtunës së 31 korrikut 1999, efektivat e policisë së
Tropojës që ishin të paisur me radio, dëgjuan një bisedë të ashpër mes shefit të tyre
Fatmir Haklaj dhe një personazhi të njohur, i afërm i drejtorit Hyka. Ky i fundit ishte
futur në valët e policisë së Tropojës dhe e kërcënoi haptazi Haklajn, duke i thënë se
do ta vrisnin shumë shpejt. Pavarsisht kërcënimeve që po i bëheshin ditën për diell,
Haklaj nuk e vuri ujin në zjarr po vazhdoi të qarkullonte lirisht nëpër Tropojë.
ATENTATI
Mëngjesin e të mërkurrës së 4 gushtit 1999, Fatmir Haklaj u nis nga kulla e tij në
Kërnajë, drejt komisariatit të Bajram Currit, i shoqëruar nga një grup personash. Ata
udhëtonin në dy mjete. Përpara qëndronte fuoristrada, tip “Land Rover”, me ngjyrë të
bardhë që drejtohej nga Sejdi Dema, pronar i mjetit. Bashkë me Demën në “Land
Rover” udhëtonin dy vëllezërit Haklaj, komandanti i grupeve të gatëshme të policisë
së Tropojës, major Fatmir Haklaj, dhe vëllai më i madh i familjes, Hamdi Haklaj. Pas
tyre vinte autoambulanca e spitalit të Bajram Currit, e drejtuar nga Ndue Gjeloshi. Në
ambulancë ishin Halil Haklaj dhe Feriz Kërnaja. Me ta udhëtonte rastësisht dhe gruaja
e Ibër Nokshiqit bashkë me djalin, nusen e djalit, si dhe tre fëmijët e tyre. Rreth orës
8.40 minuta të mëngjesit, dy mjetet që zbrisnin nga Kërnaja, kaluan fshatin Cërnicë
dhe morën bregun e Valbonës për të hyrë në Urën e Kojit. Pa kaluar dy minuta u
dëgjua një shpërthim i fuqishëm që vinte nga vendi i quajtur Brinja e Cërnicës. Mina
ishte vendosur në shpatin shkëmbor të rrugës dhe shpërthimi ishte horizontal.
Objektivi ishte “Land Roveri” ku udhëtonin Sejdi Dema, dhe vëllezërit Fatmir e Hamdi
Haklaj. Për fat të mirë fuoristrada ishte e blinduar dhe i rezistoi shpërthimit. Dy
vëllezërit Haklaj dhe drejtuesi i mjetit nuk pësuan dëme.
MINA E DYTË
Të tronditur nga ajo që panë, vëllezërit Haklaj dhe Feriz Kërnaja zbritën nga makinat
dhe me armë në dorë po kontrollonin sipër dhe poshtë rrugës, për të zbuluar
pozicionin nga u komanduan minat. Por këtë radhë, ata nuk e dinin se autorët ishin
përgatitur që Fatmir Haklaj të mos u shpëtonte i gjallë, pavarsisht nga numri i madh i
viktimave që mund të shkaktonin. Duke kujtuar se ishte vetëm një vatër eksplozivi,
eskorta e Haklajt u shpërnda para dhe pas vendit të shpërthimit. Në të vërtetë autorët
kishin punuar si xhenierë profesionistë, duke minuar të paktën pesë vatra shpërthimi
me 10 mina të vendosura 2 nga 2, që kapnin një rreze veprimi prej më shumë se 800
metrash rrugë. Ata nuk shpërthyen minën e parë të vendosur në shpatin e shkëmbit,
por e lanë eskortën e Haklajt të hynte brenda grackës. Shpërthimi i parë u realizua te
mina e tretë. Pas shpërthimit Fatmir Haklaj, Halil Haklaj dhe Feriz Kërnaja po
kontrollonin me armë në dorë nga pas mjeteve për të gjetur autorët. Pak çaste më
vonë u dëgjua një shpërthim i dytë që vinte nga një vatër eksplozivi disa metra larg
shpërthimit të parë. Fuqia e madhe e minave flaku tej rrugës, Halil Haklajn dhe Feriz
Kërnajën, që gati u coptuan nga shpërthimi. Goditja e dytë e plagosi keq në kokë dhe
Fatmir Haklajn, që nuk e mori vesh se në çfarë prite kishte rënë dhe nga
komandoheshin minat.
MINA E TRETË
Hamdi Haklaj ka hapur zjarr me breshëri Kallashnikovi, fillimisht në ajër dhe më pas
drejt një kodre përballë vendit të pritës ku dyshonte se ishin pozicionuar autorët.
Jehona e shpërthimeve të fuqishme dhe bataret e armëve u dëgjuan deri në Bajram
Curri. Me të dëgjuar shpërthimin e parë, në drejtim të pritës u nis një fuoristradë e
policisë së Tropojës. Në të udhëtonin dy efektivë të policisë, njëri prej tyre ishte Fatmir
Daka. Sapo fuoristrada e tyre kaloi urën e Kojit dhe u ngjit brinjës së Cërnicës u
dëgjua një shpërthim i tretë, i njëjtë për nga fuqia me dy të parët. Fuoristrada u
përmbys nga forca e madhe e minës, ndërsa dy policët që ndodheshin në të, mbetën
të plagosur. Njërin prej policëve të plagosur, e nisën me urgjencë drejt spitalit, kolegët
e tij që erdhën në ndihmë të viktimave. Polici tjetër, Fatmir Daka, pavarsisht plagëve
që kishte marrë vazhdoi më këmbë edhe për 400-500 metra drejt vendit ku
ndodheshin të shtrirë vëllezërit Haklaj.
MINA E KATËRT
Kur Daka u afrua 50 metra nga vendi i shpërthimit të parë, Hamdi Haklaj e thirri të
merrte “Land Rover-in” e blinduar të Sejdi Demës dhe të transportonte drejt spitalit të
Bajram Currit, Halilin, i cili ishte ende i gjallë. Fatmir Daka e lëvizi “Land Rover-in” e
blinduar vetëm 4-5 metra, për shkak se autorët e pritës aktivizuan minën e katërt.
Fuqia e madhe e shpërthimit e tronditi dhe njëherë Land Roverin e blinduar, por
serish nuk arriti ta nxirrte atë jashtë rruge. Daka u plagos serish, këtë radhë më rëndë
se në minën e tretë, duke marrë plagë në kokë. Ai u dëmtua nga mina për shkak se
po i jepte Land Roverit mbrapsht me derën e makinës hapur. Gjithsesi ai mbeti gjallë
vetëm për faktin që mjeti ishte i blinduar dhe i rezistoi shpërthimit. Të mbetur pa
makina, Hamdi Haklaj, Sejdi Dema dhe disa banorë të fshatit që erdhën në ndihmë, u
detyruan ta transportonin me batanije Halil Haklajn deri në Cërnicë, ku ai vdiq. Trupi i
coptuar i Feriz Kërnajës që gjeti vdekjen në vend dhe Fatmir Haklaj i plagosur rëndë,
u transportuan me ambulancë drejt spitalit të Bajram Currit nga Ndue Gjeloshi.
AUTORËT
Për nga mënyra e realizimit, eksplozivi i përdorur, përfshirja nën rrezen e minave të
gati një kilometër rruge dhe sigurinë që treguan gjatë komandimit të disa
shpërthimeve në distancë të ndryshme kohore, edhe mafiozët që ekzekutuan
gjyqtarin e famshëm italian Xhovani Falkone, duken si amatorë përpara autorëve të
këtij atentati të sofistikuar. Ky lloj atentati, me një organizim perfekt dhe fuqi
shpërthimi kaq të madhe, nuk ishte parë ndonjëherë në Shqipëri. Autorët kishin
përgatitur gjithçka qysh më parë, duke minuar dhjetë vatra eksplozivi në shpatin e
shkëmbor të rrugës. Nga dhjetë vatra, ata aktivizuan vetëm 4, për shkak se nuk patën
nevojë për 6 minat e tjera. Masivet shkëmbore të shkëputura nga shpërthimi i
fuqishëm i 4 gushtit, janë ende dhe pas 8 vitesh të palëvizur në shtratin e lumit
Valbonë. Për ta dalluar nga larg vendodhjen e saktë të minave, autorët kishin
vendosur thasë të bardhë para tyre ose orientoheshin nëpërmjet gurëve kilometrikë.
Mekanizmi që aktivizoi minat ishte pothuajse i panjohur dhe shpërthimi i tyre
komandohej nga një distancë e madhe.
DËSHMITARËT
Hamdi Haklaj, djali i madh i familjes që mbijetoi pa marrë asnjë dëmtim, në deklarimet
që ia ka vënë në dispozicion prokurorisë thotë se kishte arritur të shikonte me dylbi,
por dhe me sy të lirë pozicionin ku ishin vendosur atentatorët. Ata ishin të vendosur
në majën e fortifikuar me bunkerë, të kodrës përballë brinjës së Cernicës, e quajtur
Koki. Pas minave autorët janë parë të lëvizin në drejtim të fshatit Koçanaj. Në
pozicionin nga komandonin minat, Hamdiu ka parë një komando të përbërë 9
persona, të gjithë të veshur me uniforma ushtarake kamoflazhi dhe të armatosur. Ai
ka arritur ti njohë gati të gjithë, pasi rezultojnë të jenë nga Tropoja, me përjashtim të
një personi me trup të gjatë që më pas rezultoi se ishte Anton Gjergji, efektiv i forcave
speciale në momentin e atentatit dhe ish-truprojë i kryeministrit Nano. Në grup bënte
pjesë dhe një efektiv tjetër i forcave speciale, si dhe ish-ushtarakë apo oficerë policie.
Në mbështetje të tyre ishin dhe disa të afërm të familjeve me të cilët Haklaj ishte futur
në gjakmarrje. Atentati ka ndodhur në mëngjes dhe gjatë tërheqjes, autorët janë parë
dhe nga persona të tjerë duke përfshirë disa fshatarë të Koçanajt. Minat rezultojnë se
kanë ardhur nga Mali i Zi dhe janë blerë në Shkodër me një vlerë prej 6500 marka
secila. Vlera monetare e konsiderueshme e arsenalit luftarak të përdorur, është një
tjetër fakt që dëshmon se autorët kanë qenë mjaft të organizuar dhe të sigurtë në
veprimet që kryen.
LIRIMI
Qeveritarëve të majtë në Tiranë u kishte mbetur dopio gjashta në dorë dhe nuk dinin
çfarë të bënin me të. Nëse Fatmir Haklaj mbetej në burg, telashet ishin të mëdha.
Mjekët e Spitalit Ushtarak paraqitën një kartelë shëndetësore ku thuhej se plagët që
kishte marrë Haklaj në kokë mund të kuroheshin vetëm jashtë vendit, në të kundërt
jeta e tij nuk kishte shpëtim. Autoritetet italiane u treguan të gatëshme për të marrë
përsipër transportin dhe kurimin e tij përtej detit. Por kokat e shtetit në Tiranë nuk
donin që Haklaj të largohej jashtë vendit dhe tu hapte serish telashe. Ministri Poçi
deklaroi se kishte biseduar që Haklaj të çohej në Turqi, por disa ditë më vonë kjo
mundësi rezultoi një bllof për të penguar largimin e Fatmirit drejt Italisë. Më pas ishin
diplomatët gjermanë që ofruan një mundësi mjekimi të Haklajt në vendin e tyre. Në
këto kushte, pas 44 ditësh qëndrimi në arrest, Fatmir Haklaj u la i lirë, gjatë një
seance të pazakontë të zhvilluar në ambjentet e Spitalit të Burgut, duke vënë si
garanci pasurore kullën e fortifikuar në Kërnajë. Opozita sapo mësoi për lirimin e
Haklajt, u hodh dhe një herë në sulm duke akuzuar socialistët se kishin liruar nga
burgu vrasësin e Azem Hajdarit. Berisha akuzoi shefin e SHIK-ut Fatos Klosi dhe
Prokurorin e Përgjithshëm Arben Rakipi se kishin realizuar rikthimin e Haklajt në liri.
Në të vërtetë Fatmir Haklaj u lirua për tu eleminuar përfundimisht. Me vdekjen e tij
shpëtonin nga sikleti jo vetëm politikanët e majtë që ishin në pushtet, por dhe ata të
djathtë, për të cilët Tropoja ishte kthyer në një makth.
MITI
Fatmir Haklaj dhe Jaho Mulosmani ishin jashtë radhëve të policisë. Lëvizjet e tyre u
kthyen në gjysmëilegale pasi i ruheshin jo vetëm atyre që u ishin betuar për ti
ekzekutuar, por dhe arrestimit nga policia. Pavarsisht se Fatmir Haklaj nuk shfaqej më
lirisht rrugëve të Bajram Currit, askush në Tropojë nuk guxonte tia përmente emrin,
qoftë dhe me zë të ulët. Ai nuk ishte më në policinë e Tropojës, por fakti që u kishte
shpëtuar gjashtë atentateve radhazi, tre prej të cilëve me mina të telekomanduara, e
kishte kthyer gati në një mit. Hija e Fatmir Haklajt ishte dhe më e frikshme se
prezenca publike e tij në rrugët e Bajram Currit. Ai nisi menjëherë hetimet për të
zbuluar kush qëndronte pas atentatit me mina të telekomanduara ku mbetën të vrarë i
vëllai Halili dhe Feriz Kërnaja. Vrasja në mes të Bajram Currit e Bislim Hykës, edhe
pse krejt i pafajshëm në atë që po ndodhte, ishte një mesazh i qartë, se kush fshihej
pas minave. Rivali kryesor i Haklajt dhe Mulosmanit, drejtori i Policisë së Kukësit
Jonuz Hyka, ishte larguar nga detyra pas ngjarjes së 4 gushtit. Ai u emërua shef
kuadri në repartin special “Brisku” në kryeqytet. Por transferimi i Hykës nga Kukësi në
Tiranë nuk i kishte dhënë fund historisë. Gjatë kohës që Haklaj dergjej në spitalin e
burgut në kryeqytet, ndodhi një tjetër atentat, ku për fat të mirë ish-shefi i komisariatit
të Tropojës në momentin që u vra Azem Hajdari, Fatmir Meta, mbeti i plagosur.
Policia e Tiranës e drejtoi gishtin te Jaho Mulosmani. Motivi ishte fakti që Fatmir Meta
raportoi te Ministri i Brendshëm Perikli Teta, se më 12 shtator Jaho ishte në Tiranë
dhe kishte shumë mundësi që pikërisht ai ta kishte vrarë deputetin Hajdari. Ish-
komisari Meta e deklaroi dhe në procesin “Hajdari”, se mbante në
trup plumbat e vrasësve të deputetit demokrat.
HYKA
Më 11 tetor 1999, kolonel Jonuz Hyka shkon në Bajram Curri për të transferuar
familjen e tij drejt Tiranës. Ai u kontaktua nga komisar Gani Malushi, i cili e
paralajmëroi të largohej nga Tropoja, pasi ishte në rrezik serioz për jetën. Malushi i
tha Hykës se nëse lëviste lirisht nëpër rrugët e Bajram Currit, ai nuk kishte asnjë
mundësi ta mbronte prej plumbave të atyre që ishin betuar për ta vrarë. Komisari i
Tropojës i premtoi Hykës se transferimin e familjes do tia bënte ai me mjetet e
policisë, në këmbim të largimit të tij sa më parë nga Bajram Curri. Hyka nuk ia vuri
veshin këshillës së Kolonel Malushit dhe qëndroi për dy ditë të tjera në Tropojë duke
u ekspozuar në qytet. Kjo moskokçarje e ish-drejtorit të Kukësit rezultoi fatale.
Mbrëmjen e 13 tetorit rreth orës 19.20, Hyka po shkonte në banesën e tij në lagjen
„Partizani” i shoqëruar nga daja, Muzi Qokaj. Ata nuk arritën të hynin në pallat. Një
breshëri automatiku i la të dy të vdekur në vend. Kjo vrasje e dyfishtë ishte një goditje
e rëndë jo vetëm për familjen e Hykës, por dhe për autoritetin që shteti po përpiqej të
vendoste në Tropojë. Përveçse një titullarë i lartë i policisë, Jonuz Hyka, ishte vëllai i
sekretarit të prefekturës së Tiranës dhe i përkiste një familje të lidhur fortë me të
majtën.
TË DYSHUARIT
Policia e Tropojës akuzoi menjëherë për ngjarjen, Fatmir Haklajn dhe Jaho
Mulosmanin, që ishin ndihmuar sipas saj dhe nga një person i tretë. Dyshimet e
policisë u mbështetën dhe në faktin që të nesërmen e kësaj ngjarje, shoferi i SHIK-ut
të Tropojës, Sali Mulosmani, babai i Jahos, i shpëtoi një atentati të organizuar ndaj tij.
Në mëngjesin e 14 tetorit ai po udhëtonte nga banesa e vet në Bujan, drejt Bajram
Currit për të shkuar në punë, kur në dalje të fshatit u bë objektiv i një atentati me minë
të telekomanduar. Për fat të mirë Mulosmani shpëtoi vetëm me një plagosje të lehtë,
por kjo ngjarje e orientoi policinë drejt djalit të tij, Jahos, i akuzuar për vrasjen e Jonuz
Hykës. Vrasja e dyfishtë e 13 tetorit 1999 nuk është provuar kurrë nga drejtësia
shqiptare nëse është kryer prej Haklajt dhe Mulosmanit. Madje dosja e saj është
arshivuar për mungesë autorësh.
LETRA
Duke e ndjerë lakun që i ishte ngushtuar sëtepërmi Fatmir Haklaj boton në një të
përditshme një letër të hapur për akuzat e bëra ndaj tij nga opozita dhe lideri i saj
Berisha. Haklaj fajësoi Berishën se ishte urdhëruesi i atentateve ndaj tij dhe
vëllezërve të vrarë. Ai e akuzoi ish-presidentin se ishte përgjegjës dhe për vrasjen e
Azem Hajdarit. Prova ku Fatmir Haklaj mbështeste akuzat e tij ishte një kasetë e
rregjistruar gjatë mitingut të PD-së më 22 qershor 1997 në Bajram Curri. Një ditë para
këtij mitingu mbeti i vrarë ndihmësgjyqtari Sokol Haklaj, djali i xhaxhait i Fatmirit.
Përpara se të niste mitingu në sheshin „Kosova” të Bajram Currit, ku pritej prezantimi i
dy kandidatëve të PD-së për Tropojën, liderit të dhjetorit Azem Hajdari dhe Xhevdet
Mehmetit, ndodhi një incident që e acaroi sëtepërmi situatën. Vëllai i vogël Haklajve,
Ylli, qëlloi me kallashnikov impiantin e fonisë nga ku do të fliste presidenti Berisha,
duke e nxjerrë atë krejtësisht jashtë përdorimit. Presidenti Berisha hyri në Bajram
Curri me masa të rrepta sigurie, i shoqëruar nga dhjetëra trupa të Garëds dhe
mbështetës të PD-së.
KASETA
Gjatë fjalimit të tij pati një tjetër incident, këtë radhë me Shkëlqim Haklajn, i cili lëshoi
drejt Berishës sharje dhe fyerje personale. Gjatë këtyre momenteve fjala e Berishës
është ndërprerë disa herë dhe në kasetën e rregjistruar dëgjohet biseda e tij me
shoqëruesit. Presidenti është irrituar sëtepërmi kur ka parë një reagim të tillë ndaj
vizitës së tij pikërisht në vendlindje, në Tropojë. Këtë kasetë, Fatmir Haklaj e ka
shtënë në dorë nga persona të stafit të presidencës gjatë kohës që erdhën në pushtet
socialistët. Fatmiri bëri lidhjen mes fjalëve të Berishës në mitingun e 22 qershorit
1997, ku dëgjohet që ai kërkon patjetër arrestimin e Shkëlqim Haklajt nga Garda e
Republikës si dhe vrasjes së 5 janarit 1998, në Qafë Luzhës, ku mbeti i vrarë në pritë,
pikërisht Shkëlqimi. Kjo kasetë i është dorëzuar Prokurorisë së Përgjithshme nga
plaku i Haklajve, Muharrem Haklaj. Madje një kopje të saj e ka marrë dhe prokurorja
norvegjeze e çështjes „Hajdari”, Siri Frigard. Prokuroria nuk ka hetuar kurrë nëse kjo
kasetë përbën një provë ligjore apo nëse biseda që dëgjohet në të, shërbeu më pas si
zanafilla e asaj që sot quhet „Dosja Tropoja”.
“Ju falenderoj dhe ju jap fjalën se më datën 29(qershor 1997) e mbrapa, bandat dhe
banditët, kriminelët dhe fundrrinat do të marrin vendin që u përket. Ju jap fjalën se ju
do të gëzoni rendin, do të gëzoni qetësinë, do të gëzoni dinjitetin që meritoni. S’do të
mund tju nëpërkëmb kurrë kush, ju malësorëve trima. Do të shfarosim komunizmin,
do të çrrenjosim komunizmin, farën e serbit, farën e përçarjes, farën e ndasive
kombëtare. Do t’i them dy fjalë atij deputetit socialist. Në qoftë se mendon se do të
marrë vota me kriminelë, jap fjalën para jush, se s’do ta gëzojë asnjë ditë, asnjë ditë,
asnjë ditë! Ta dijë mirë fjalën time, unë mbaj mirë fjalën. Atyre, atyre që ju vranë juve
nën breshëri, që ju vranë fëmijët tuaj nën breshëri me porosi të serbit dhe të Fatos
Nanos, do tua tregojmë atë që meritojnë. Ju të jeni të sigurtë se ne do fitojmë, se ne
do rivendosim Shqipërinë atje ku është. Le të qëllojnë sot, edhe tetë ditë kanë afat,
edhe tetë ditë. Pas tetë ditësh kanë fundin e turpit, fundin e historisë, fundrrina siç
janë…. “Merrni masa për atë që u thashë. E dua me vete atë unë, e dua me vete atë
unë. Ai do vijë direkt me ne …”(Urdhëron Berisha truprojat dhe oficerët e Gardës për
Shkëlqim Haklajn, që nuk ndalon së fyeri presidentin) Vëllezër e motra… “Merr
Saliun, me të gjithë tani. Unë e dua, e dua të gjallë atë unë.”(Urdhëron serish Berisha
truprojat dhe oficerët e Gardës). Vëllezër dhe motra, 29 qershori do të ndajë
Shqipërinë nga rrebelimi, do të ndajë Shqipërinë nga e shkuara, do të rivendosë
demokracinë, do të vendos dinjitetin, do të vendosë integritetin, do të vendosë unitetin
kombëtar.
Tropojas, tropojas, Fatos Nano dhe Din Selimi ju vinë juve me horra, por ne do tju
tregojmë vendin të gjithëve. Ju jap fjalën e nderit, do marrin vendin që meritojnë. Ata
që mendojnë të marrin vota me serbin, do marrin atë që u ka dhënë gjithmonë
Tropoja. Ata që duan të marrin vota me serbin, do ta paguajnë shumë shtrenjtë votën
e serbit. Ju bëj thirrje vëllazërore socialistëve të Tropojës, të ndahen, të largohen nga
bandat e serbit në tropojë. Të largohen prej tyre, të bashkohemi bashkë për
demokracine, për dinjitetin, për Shqipërinë. Rroftë populli i Tropojës, rroftë Shqipëria!
Vëllezer, une kam ardhur sot te ju, të paraqes kandidat për deputet, njërin nga bijtë
më të shquar të Malësisë së Gjakovës, tribunin e lëvizjes studentore për liri, zotin
Azem Hajdari. Vëllezër, unë kam besim të madh te ju, asnjë votë serbit, asnje votë
serbit, votat demokracisë, votat Shqipërisë. “Nisi njerëzit ë. Nisi njerëzit që tani, se ajo
është kategorike. Nuk dal nga Tropoja pa e marrë me vete atë unë”(Urdhëron serish
eskortën e tij Berisha. Gjatë kësaj kohe Shkëlqim Haklajt i janë bashkuar dhe 4-5
persona të tjerë që shajnë presidentin). Vëllezër dhe motra, unë kam ardh sot te ju
për të paraqit Xhevdet Mehmetin, një nga demokratët e parë të Partisë Demokratike
në Tropojë. Une jap fjalën se, unë jap fjalën se të dy deputetët tuaj do të punojnë pa u
lodhur për të realizue të gjithë projektet që u ndërprenë nga rrebelimi në Tropojë.
Para sëgjithash për të zhdukur bandat e ndyra, hajdutë e banditë, terroristë të shitur
te sërbi. Dhe pastaj do të sjellim te ju energjinë elektrike, shkollat dhe të gjitha.
Rendin e çfarë ju nevojitet ju. Edhe njëherë, edhe njëherë ju falenderoj nga zemra për
këtë pritje madhështore. Ju siguroj se jam krenuar krenarë çdo herë me ju, se keni
qenë dhe mbeteni krenaria ime. Dhe se përveç detyrimit ndaj jush nuk ndjej asgjë
tjetër. Ju falenderoj për pritjen. Rroftë Tropoja! Rroftë Shqipëria! Rroftë uniteti
kombëtar! Rroftë demokracia! Pas këtij mitingu ish-presidenti Berisha, tani
kryeministër i Shqipërisë, nuk ka shkuar më në Tropojë.
KARREMI
Më datë 2 nëntor 1999, bashkëshortja e Jaho Mulosmanit, e shtruar në spitalin e
Bajram Currit, lind vajzë. Pasditen e 4 nëntorit, Sali Mulosmani, nxjerr nga spitali
nusen e Jahos dhe vajzën e saj për ti çuar në Bujan. Sihariqi nuk mbërrin vetëm te
Jaho, por dhe te personat që ishin vënë në kërkim të tij. Sapo morën vesh lajmin,
pjestarët e komandos që po realizonte goditjet e njëpasnjëshme në Tropojë, u vunë
në lëvizje për të shfrytëzuar rastin. Ata e dinin se Jaho ndodhej i strehuar diku në
Tropojë, dhe se ai nuk mund të rrinte pa shkuar në banesën e tij, aq më tepër kur i
kishte lindur dhe vajza. Autorët e pritës, mes të cilëve kishte dhe efektivë të forcave
speciale, vendosën ta presin Jahon pranë kullës së tij, duke u pozicionuar në një
shteg nga sipër fshatit, rruga më e mundëshme nga ai mund të hynte në banesë për
shkak se në këtë drejtim ai nuk ekspozohej. Të paisur më armatim, ushqime për disa
ditë dhe veshje kamoflazhi, autorët e pritës kanë shfrytëzuar informatorët e tyre për të
zbuluar se ç’ndodhte në kullën e Mulosmanëve. Për tu kamufluar sa më mirë, ata janë
ndihmuar dhe nga një pyll i vogël me pemë të larta, që ndodhet 100 metra mbi
rrethimin e kullës së Jahos. Gjatë ditës ata kanë vëzhguar në distancë me dylbi të
gjitha lëvizjet, ndërsa sapo errej i afroheshin banesës së braktisur të Haxhi Jakupit, që
ndodhet shumë pranë shtegut nga pritej të vinte Jaho.
PRITA
Mbrëmjen e 4 nëntorit, Jaho Mulosmani, Fatmir Haklaj dhe Sami Kërnaja kanë lëvizur
nga banesa e motrës së madhe të Haklajt në Dojan, drejt kullës së Mulosmanëve. Ata
i kanë dalë fshatit nga sipër dhe i janë afruar kullës duke ecur në distancë me njëri-
tjetrin, për të mos rënë të tre në pritë në të njëjtën kohë. Sapo i janë afruar vendit ku
ndodhet banesa e braktisur, Jaho, Fatmiri dhe Sami Kërnaja, kanë menduar se e
kaluan rrezikun dhe u bashkuan me njëri-tjetrin. Por pikërisht kur i janë afruar kullës,
rreth orës 19.15, ranë viktimë e një zjarri me armë automatike të hapur nga disa
persona që ishin pozicionuar vetëm pak metra nga shtegu. Sami Kërnaja gjeti vdekjen
menjëhershme pasi u godit me një plumb në ballë, ndërsa Fatmir Haklaj u qëllua pas
shpine dhe në brinjë, pa mundur të reagojë. Jaho Mulosmani i ka shpëtuar breshërisë
së parë vetëm me dy plumba në ije dhe në krahun e majtë. Ai u shtri në tokë dhe i
pozicionuar pas një guri, hapi zjarr në drejtim të autorëve të pritës. Bataret e armëve
janë dëgjuar deri në Bajram Curri. Autorët e pritës janë tërhequr me shpejtësi për të
dalë nga zona e ekspozuar e fshatit dhe kanë marrë drejtimin e fshatit Vatoc, për të
kaluar më pas urën e Bujanit.
DËSHMITARËT
Motra e madhe e Haklajve, Aishja, sapo dëgjoi të shtënat, u shqetësua, pasi e dinte
që Fatmiri sapo ishte nisur për te Mulosmanët. E shoqëruar dhe nga dy persona të
tjerë, ajo ka marrë shtegun që të nxjerr te kulla e Mulosmanëve. Në afërsi të fshatit
Vatoc ka parë pesë persona të veshur me uniforma ushtarake kamoflashi dhe me
arme në duar duke kaluar një gardh. Pavarsisht faktit se i kanë patur shumë afër,
Aishja e dy shoqëruesit e saj nuk mundën të qëllonin mbi autorët pasi nuk kishin armë
me vete. Kur ka mbërritur në vendngjarje ajo ka parë Fatmirin dhe Sami Kërnajën të
vrarë, ndërsa Jaho Mulosmani ishte plagosur. Aishja dhe dy personat që ishin me të
kanë njohur grupin që kishte organizuar pritën, që rezultoi se ishte gati e njëjta dorë si
në rastin e minave, duke patur në përbërje të tij dhe pjestarë të forcave speciale.
Komisar Gani Malushi mbërriti shpejt në vendngjarje dhe pas hetimeve të para i
kërkoi Ministrisë së Rendit që të verifikonte vendodhjen e dy efektivëve të forcave
speciale dhe nëse ata nuk ndodheshin në repart, të bënte arrestimin e tyre.
Pavarsisht se informacioni që dha Malushi te shefat e tij ishte i detajuar dhe me emra
konkret, askush nuk e vuri ujin në zjarr.
PROVAT
Nga provat e shumta materiale të gjetura në vendngjarje, deklarimet e dëshmitarëve
okularë dhe ekspertiza balistike, rezultoi se njëra nga armët ishte përdorur dhe në
pritën e Qafë Luzhës. Kaq mjaftoi që Haklajt të kompletonin skenën e pritës dhe të
njoftonin prokurorinë për emrat e personave konkretë që kishin marrë pejsë në këtë
pritë. Pavarsisht provave të shumta dhe dyshimeve për autorët e vrasjes, kjo çështje
nuk është gjykuar kurrë dhe aktualisht ndodhet e arshivuar në kartotekën e
prokurorisë. Më në fund, pas 7 pritash dhe atentatesh Fatmir Haklaj i kishte mbyllur
sytë përgjithmonë, por lajmi për vrasjen e tij ende nuk besohej nga bashkëpatriotët.
Gjithsesi këtë radhë autorët e kishin kalkuluar mirë pritën që të mos u shpëtonte më
Fatmir Haklaj, i cili mori me vete telashet që u kishte hapur politikanëve të majtë dhe
atyre të djathtë.
HAKLAJ
Vrasësit për tu siguruar se objektivi këtë radhë ishte goditur njëqind përqind dërguan
njeriun e tyre, banorë i Bujanit, të interesohej pranë kullës së Mulosmanëve. Kur u
bindën se Fatmir Haklaj ishte vrarë, autorët e pritës lëvizën drejt një baze më të
sigurtë. Pas shumë përpjekjesh ata ia dolën mbanë të realizonin një mision që dukej i
pamundur. Njeriu më i fuqishëm i Tropojës, Fatmir Haklaj, më në fund kishte vdekur,
duke i bërë rivalët e tij të merrnin frymë thellë. Qysh nga ky moment ai u kthye gati në
një legjendë. Historia e përgjakshme e “Dosjes Tropoja” nuk mori fund këtu, ajo
vazhdoi serish me një numër viktimash në rritje. Por tani kishte dalë nga skena një
nga protagonistët kryesorë duke prishur ndjeshëm ekuilibrin mes palëve të përfshira
në këtë konflikt.
Askush përveç Gani Malushit, nuk hetoi për të zbuluar vrasësit e vëllait tim, Fatmir
Haklaj. Provat dhe dëshmitarët nuk mungonin, por mesa duket vrasësit nuk duhej të
zbuloheshin. Ndoshta se pas tyre mund të dilnin dhe emrat e urdhëruesve të vërtetë
të vrasjes”, thotë Aishja, motra e madhe e Haklajve. Ajo është dëshmitare mjaft e
rëndësishme për hetimin e këtij krimi, por askush në këto tetë vite nuk i ka kërkuar të
dëshmojë, jo vetëm Aishes por as Jaho Mulosmanit që i pa me sytë e tij vrasëësit.
“Më 4 nëntor 1999, Fatmiri ishte bashkë me dajën e tij, Jaho Mulosmanin dhe një
shok, Sami Kernajën në banësën time. Rreth orës 19.00-19.15 u nisën nga banesa
ime në drejtim të shtëpisë së Sali Mulosmanit dhe i ranë nga sipër fshatit. U nisën
njëri pas tjetrit”.
“Qëllimi i tyre ishte të shkonin në banesën e Jahos, sepse atij një ditë më parë i kishte
lindur gocë. Kur kanë ardhur afër banesës së braktisur të Haxhi Jakupit, që ndodhet
100 metra nga kulla e Jahos, u kanë bërë pritë. Autorët e pritës duhet të kenë
qëndruar aty qysh gjatë ditës duke u fshehur në një pyll të vogël që ndodhet pas
banesës së Haxhi Jakupit. Ata ishin të pozicionuar në dy vende të ndryshe. Ndoshta
janë ndihmuar dhe nga ndonjë informator i tyre në fshat. Them se kanë qëndruar
gjatë në pritë, pasi në vendngjarje janë gjetur një çantë me ushqime, të cilën e kishin
konsumuar plotësisht, si dhe një shishe plastike me ujë.
“Fatmiri, Samiu dhe Jaho u qëlluan sapo u bashkuan me njëri tjetrin. Fatmiri u godit
nga pas, pasi të gjithë plumbat i ka në shpinë. Ndërsa Sami Kërnaja ka qenë pas tij
dhe plumbi e ka marrë në kokë. Jaho ka marrë dy plumba, një në anën e majtë afër
zemrës dhe një tjetër në krahun e majtë. Jaho ka qenë më i aftë dhe si duket ka
rezistuar. Ai ka qëlluar dhe i ka detyruar autorët të ngrihen nga prita”.
Çfarë provash u gjetën në vendngjarje?
“Kur policia ka ardhur në vendngjarje, gjeti një çantë me ushqime në vendin ku ishte
ngritur prita. Pak me lart ka gjetur një karikator automatiku me 4 fishekë dhe disa
metra më tej gjeti një kapele në të cilën kishin mbetur disa fije floku të personit që e
mbante në kokë. Ajo kapele nuk ishte e një personi me kokë të madhe, por e një burri
me kokë mesatare. Ate kapele e kam provuar dhe vete duke e vënë në kokë. Kështu
që policia veç analizave që duhej tu kishte bërë fijeve të flokëve të gjetur në atë
kapele nga ku mund të nxirrte autorin e prites, mund ta identifikonte atë dhe nga
madhësia e kapeles së përdorur. Policia ka patur dhe deklarimet e familjes në lidhje
me personat e dyshuar si autorë të pritës. Veç provave materiale në vendngjarje
policia kishte dhe një të mbijetuar nga prita, Jahon. Ndërsa unë jam dëshmitare
okulare sëbashku me dy persona të tjerë që më shoqëruan kur kam dalë nga banesa
në Dojan për të shkuar drejt banesës së Jahos në Bujan. Sapo dëgjova krismat dola
nga banesa sepse sapo ishte larguar vëllai Fatmiri, kështu që edhe unë di diçka në
lidhje me këtë ngjarje”.
“Askush nuk më ka kërkuar të jap deklarime për ngjarjen, qoftë nga prokuroria, qoftë
dhe nga policia. I vetmi është i ndjeri Gani Malushi, shef i komisariatit të Tropojës që
pas ngjarjes kërkoi të më takonte, por unë ndodhesha në gjëndje jo të mirë
psikologjike pas vrasjes së vëllait, kështu që nuk pati mundësi të më takonte. I vetmi i
interesuar për të zbardhur këtë ngjarje ka qenë Gani Malushi, askush tjetër”.
Gjatë kohës që Fatmir Haklaj qëndroi në spitalin e burgut situata në Tropojë ndryshoi
në disfavor të tij. Disa ditë pas minave të 4 gushtit, në krye të Komisariatit së Tropojës
u vendos koloneli i hekurt, Gani Malushi, Dëshmor i Atdheut, i vetmi funksionar i
policisë që pranoi të shkonte në Bajram Curri. Në krye të një batalioni forcash
speciale, Malushi mori përsipër të riorganizonte komisariatin e Bajram Currit dhe të
rivendoste rendin në Tropojë. Ai nisi operacionin e koduar “Ndëshkimi”, që synonte
goditjen e të gjithë personave të implikuar në vrasjet e Tropojës. Deklarata e
guximshme e Malushit, pak ditë pasi mori detyrën, se në Tropojë kishte vetëm një
bandë dhe kjo ishte komisariati i policisë, dha një mesazh të qartë se shteti kishte
vendosur të mos toleronte më askënd. Gjatë kohës që Malushi dhe stafi i tij qëndroi
në Tropojë skeduan dhe plotësuan me prova pjesën dërmuese të ngjarjeve të rënda
që kishin ndodhur gjatë dy viteve 1998-1999. Ai u përplas disa herë me drejtuesit e
lartë të policisë dhe të SHIK-ut për shkak se zbuloi që në vrasjet e njëpasnjëshme në
Tropojë ishin përfshirë dhe pjestarë të strukturave shtetërore. Gani Malushi kërkoi
disa herë ndalimin dhe hetimin e personave të implikuar në vendosjen e minave ndaj
Fatmir Haklajt dhe në vrasjen e tij. Koloneli nga Kolonja këmbëngulte se në këto
ngjarje ishin përfshirë dhe pjestarë të forcave speciale, por askush në ministri nuk e
vuri ujin në zjarr për provat që aid he stafi i tij zbulonte. Dosja më e plotë që është
përpiluar dhe dorëzuar strukturave më të larta të shtetit për ngjarjet në Tropojë është
ajo e Gani Malushit. Por nuk dihet ç’ndodhi me këtë dosje pas largimit të tij nga
detyra. Ka dyshime se një nga motivet që mund të ketë çuar në ekzekutimin mafioz të
Kolonel Gani Malushit, është pikërisht fakti që ai ishte futur thellë në skenarin që
përgjaku Tropojën. Me eleminimin fizik të tij u zhduk një nga personat më të informuar
për atentatet e njëpasnjëshme që kishin ndodhur në veri të vendit.
Pa u mbushur mirë një gjysmë ore nga mina e fundit që shpërtheu në Cernicë, një
tjetër breshëri kallashnikovi tronditi qytetin e Bajram Currit. Këtë radhë ishte shefi i
rendit i policisë së Tropojës, Jaho Mulosmani që vendosi të kundërpërgjigjej flakë për
flakë ndaj organizatorëve të atentatit me mina të telekomanduara. Viktima të
breshërisë së tij në mes të qytetit, ishin Bislim Hyka, vëllai i drejtorit të Policisë së
Kukësit, Kolonel Jonuz Hyka dhe Isuf Bashkurti. Jaho kishte një konflikt të njohur me
drejtorin e Kukësit Hyka qysh nga momenti kur i rrëmbeu atij forcërisht fuoristradën
Land Rover në mes të Bajram Currit. Kjo ngjarje e çoi në katër bilancin e të vdekurve
brenda një ore në Bajram Curri dhe ngriti më këmbë qeverinë në Tiranë. Policia
akuzoi si autorë të tij Jaho Mulosmanin dhe Ylli Haklajn. Ministria e Brendëshme e
drejtuar nga Spartak Poçi ishte përfshirë nga paniku. Pak orë pas ngjarjes, Ministri
Poçi deklaroi për median, se kishte patur thjeshtë një larje hesapesh mes grupeve
rivale në Tropojë. Por nga informacionet e para rezultonte se mes viktimave dhe
vrasësve ishin oficerë dhe efektivë të policisë e forcave speciale. Ministria e
Brendëshme u përpoq ta kalonte lumin pa u lagur duke bërë deklarata pas pilafit, por
e vërteta në terren fliste krejt ndryshe. Nuk ishte thjeshtë një larje hesapesh mes
grupeve rivale, por një betejë mes strukturave të policisë duke përfshirë nga efektivët
e forcave speciale deri te drejtuesit e lartë të policisë.
HETIMI
Opozita nuk humbi rastin, por nxitoi të përfitonte hisen e saj, duke akuzuar strukturat
shtetërore dhe SHIK-un se po eleminonin vrasësit e Azem Hajdarit. Mënyra se si u
zhvilluan hetimet mbi këtë ngjarje që nuk është zbuluar kurrë, dëshmoi se askush në
Tiranë nuk ishte i interesuar për tu zbardhur e vërteta. Padyshim mbetet enigmë fakti
që nuk u krye asnjë përpjekje për të siguruar deri dhe provat materiale nga
vendngjarja, edhe pse është një nga krimet më të rënda dhe më të sofistikuara që ka
ndodhur në Shqipëri. Nuk u analizua asnjë nga mbeturinat e minave, të cilat mund të
çonin më pas drejt zbulimit të autorëve. Nuk u morën gjurmët e gishtave në minat e
pashpërthyera.
MISTERI
KËRKESA
Një ndër emrat e specialëve që komisar Malushi u kërkoi eprorëve të tij ta ndalonin,
ishte ai i Anton Gjergjit. Efektivi i trupave speciale Anton Gjergji u akuzua se ishte një
ndër personat që kryen atentatin e Bujanit, ku mbetën të vrarë Fatmir Haklaj e Sami
Kërnaja, si dhe u plagos, Jaho Salihi. Gjergji, kolegu i tij dhe një person i tretë, ish-
funksionar policie, dyshoheshin se ishin truri i kësaj ngjarje. Ata ishin me përvojë dhe
ndër më të stërviturit që kishte policia shqiptare. Të mbështetur dhe nga njerëz të
intersuar direkt për vrasjen e Haklajt ata përmbushën me sukses një mision që dukej i
pamundur deri në atë kohë. Dy ditë pas atentatit, komisar Malushi deklaroi për mediat
identitetin e tre personave të dyshuar, mes tyre dhe emrin e Gjergjit. Sipas Malushit,
tre autorët kishin njohje dhe lidhje të afërt me njëri-tjetrin.
SPECIALI
Pukjani 30-vjeçar Anton Gjergji konkuroi në maj të vitit 1997 dhe kaloi shkëlqyshëm
testimin për tu pranuar efektiv i repartit special antidrogë numër 77. Ai punoi në këtë
repart deri në fundin e tetorit 1999. Më 15 nëntor ai doli i pari në testimin për tu
pranuar si efektiv i Repartit të Operacioneve Speciale(ROS) që po ngrihej nga
Ministria e Brendëshme. Në pritje për të nisur detyrën e re, Gjergji qëndroi i
angazhuar në repartin e Forcave të Ndërhyrjes së Shpejtë numër 712, në Kombinat.
Kolegë të Antonit që kanë punuar me të për vite të tëra, thonë se ai ishte një djal i
rritur në forcat speciale qysh nga koha e shërbimit ushtarak. Antoni ishte një qitës i
shkëlqyer me pistoletë e Kallashnikov. Stërvitej vazhdimisht për orë të tëra. Nuk
abuzonte kurrë me pijen dhe qeshte shumë rrallë. Ishte me mjaft sedër dhe bënte
shumë për shoqërinë e tij. Ai njihte shumë mirë gjuhën angleze dhe në momentin që
u vra vazhdonte shkollën e lartë në fakultetin juridik pa shkëputje nga puna.
Në kohën kur punonte në repartin special 77, Antoni rrinte pothuaj gjatë gjithë kohës
me mikun e tij më të ngushtë, Përparim Hyka, vëllai i drejtorit të Policisë së Kukësit
Jonuz Hyka, i vrarë më 13 tetor 1999. Lazër Gjergji, babai i Antonit, kujton: Përparimi
ka qenë dhe në varrim e tij, ishin shokë të afërt shumë, me djalin tim”.
AUTORËT
Ngjarja e Bujanit dhe vrasja e Fatmir Haklajt krijoi përshtypjen se truproja i liderit
socialist, Nano, e hodhi lumin pa u lagur. Por ngjarjet treguan të kundërtën. Më datë
11 nëntor Antoni festoi 30-vjetorin e lindjes bashkë me shokët e tij të repartit në
Tiranë. Ky ishte përvjetori i fundit për të. Fatmir Haklaj nuk jetonte më por lista e tij
ishte ende në fuqi. Personat që morën përsipër ekzekutimin e Gjergjit u munduan
të linin sa më pak gjurmë të ishte e mundur. Për këtë shkak pasditen e 22 nëntorit
1999 ata blenë në tregun e makinave në Plepa të Durrësit një Volksvagen Golf me
targa të huaja, të cilën e përdorën për tiu afruar Antonit pa u zbuluar prej tij. Në
mbështetje të ekzekutorëve që ndodheshin në Golfin me targa të huaja ishte dhe një
autoveturë e dytë, e gatëshme të ndërhynte për çdo të papritur. Vrasësit i kishin
studjuar mirë lëvizjet e Antonit duke qenë të informuar deri në detajet më të
hollësishme. Mbrëmjen e të martës së 23 nëntorit 1999, Anton Gjergji po kthehej në
banesë për të parë një ndeshje ndërkombëtare futbolli. Ai banonte në katin e tretë të
vilës me numër 56, që ndodhet pranë Gjimnazit “Partizani”, në rrugën “Dëshmorët”.
Lagjen numër 45 të kryeqytetit, ku ndodhej banesa e Antonit, e kishte pllakosur
errësira për shkak se dritat ishin fikur afro 30 minuta para ngjarjes, ndërsa një shi i
imët që sapo kishte nisur të binte, i ndihmoi vrasësit të mos binin në sy.
ATENTATI
Rreth orës 19.42 minuta ai parkoi në krah të garazhit, autoveturën e tij të re, një
Volksvagen tip Passat, ngjyrë gri, me targa austriake, të cilën e kishte vetëm një muaj
më parë. Antoni e la veturën me dritat dhe motorrin e ndezur dhe iu drejtua garazhit.
Qepeni i garazhit ku parkonte autoveturën hapej në distancë me telekomandë. Por
për shkak të mungesës së dritave ai u detyrua ta hapte atë me dorë. Në orën 19.45,
në çastin kur ai ngriti qepenin rreth një metër nga toka dhe ishte i përkulur në gjunjë, u
qëllua nga pas me tre breshëri kallashnikovi. Plumbat e kanë zënë kryesisht në
pjesën e poshtëme të trupit, në të dyja këmbët dhe në legen. Breshëritë e
kallashnikovëve të lëshuar njëkohësisht nga tre persona, tronditën qëndrën e
kryeqytetit. Duke e ditur sa i përgatitur ishte Antoni, vrasësit i kishin marrë masat qysh
më parë. Nëse 30 vjeçari nga Puka nuk vritej qysh në goditjen e parë, atëherë
vrasësit mund të përfundonin fare mirë në viktima. Por zjarri i pandërprerë i drejtuar
mbi oficerin e Repartit të Operacioneve Speciale nuk i la atij asnjë mundësi të
kundërpërgjigjej. Në çastin e atentatit ai mbante në brez një armë pa leje, pistoletë tip
“Kllok”, jashtë serie, e kalibrit 12 milimetërsh, të cilën ai e kishte blerë në Hollandë. Në
makinën kishte dhe një kallashnikov por nuk iu dha shansi ti përdorte ashti siç dinte
ai. Ai mori shumë plumba në këmbë, madje këpucët i ishin bërë vrima vrima.
Pantallonat i ishin bërë shosh, pasi vrasëësit nuk ia kursyen fishekët. Por plagën më
të rëndë që e çoi drejt vdekjes, Gjergji e mori në arterien kryesore pranë organeve
gjenitale, e cila i shkaktoi një hemoragji të madhe, duke mos i dhënë asnjë shans për
ndërhyrjen mjekësore.
GOLFI
Vrasja e Fatmir Haklajt i shokoi njerëzit e tij dhe u dha krah kundërshtarëve, që më në
fund ia dolën mbanë ta eleminonin fizikisht pas shumë përpjekjesh të dështuara.
Haklajt u vunë menjëherë në lëvizje për të zbuluar autorët e pritës së 4 nëntorit në
Bujan. Për tu treguar kundërshtarëve të tyre se ishin ende gjallë dhe njëkohësisht të
mbanin bashkuar njerëzit e tyre, ata duhej patjetër të godisnin. Kundërpërgjigja duhej
bërë sa më shpejt dhe sa më e fortë që të ishte e mundur. Haklajt arritën të
lokalizonin shumë shpejt kush ishin autorët e pritës. Për këtë i ndihmoi fakti që njëri
nga objektivat e atentatit Jaho Mulosmani, mbijetoi. Menjëherë pas ngjarjes Jaho u
transportua në spitalin e Bajram Currit, ku u sigurua me masa të forta, jo vetëm nga
njerëzit e tij por dhe nga policia. Komisar Gani Malushi u kërkoi eprorëve të tij që ta
ndalonte Jahon, ose prokuroria të lëshonte një urdhërarresti për të. Por nuk ndodhi as
njëra dhe as tjetra, duke i dhënë mundësi Jahos që ti shpëtonte serish arrestimit. Njëri
nga plumbat që kishte marrë Jaho, i kaloi shumë afër zemrës duke i rrezikuar jetën.
Pavarsisht kësaj ai refuzoi të transportohej me helikopter drejt Tiranës, ku mund të
përfundonte me pranga në duar si Fatmir Haklaj pas ngjarjes së 4 gushtit. Pasi e mori
paksa veten Jaho nxitoi të largohej drejt Kosovës, ku kishte mundësi të operohej pa
qenë i rrezikuar të përfundonte në burg si i akuzuar për vrasjen e Azem Hajdarit. Më
datë 10 nëntor 1999, 6 ditë pasi ishte plagosur para kullës së tij në Bujan, Jaho u
largua i shoqëruar nga njerëz të besuar drejt Kosovës. Para se të kalonte kufirin ai u
ngjit në kullën e Haklajve, në Kërnajë. Ai shkoi të ngushëllonte familjen e Fatmirit, dhe
njëkohësisht të bisedonte me vëllain e madh të Haklajve, Hamdiun se kush kishin
qenë autorët e pritës. Pasi përmbushi këtë mision të fundit, Mulosmani u zhduk pa
lënë gjurmë. Ai u kthye në njeriun më të kërkuar nga policia shqiptare deri në
pranverën e vitit 2001, kur vendosi të dorëzohej në rrethana që ende dhe sot nuk janë
sqaruar.
Mirë do të ishte që Fatosi të ma kishte nis një cop telegram ngushëllimi, se Antoni ka
punuar me të disa kohë. Kur ra në burg i ka shoqëruar familjen pa kurrfarë paresh nuk
i ka lyp kurrë ato. Nano ka ardhur më pas në Pukë për punë të tij disa herë, por
s’është kujtuar me pyet për të, a njerëzit e tij”, thotë Lazër Gjergji, babai i Antonit për
liderin historik të socialistëve Fatos Nano. Atij i ka mbetur peng që i biri u trajtua sikur
të mos ishte askush pas vrasjes mafioze në Tiranë.
TRUPROJA
Anton Gjergji lindi në një fshat të thellë të Pukës, Qerret i Vogël. Ai ishte djali i Lazër
dhe Marie Gjergjit, dhe kishte tre vëllezër e dy motra të tjera. Qysh në moshën 18
vjeç, sapo mbaroi gjimnazin ai shkoi ushtar në repartin 326(sot Reparti Special
RENEA). Antoni u stërvit aty dhe i pëlqeu të qëndronte për gjithmonë pjestar i forcave
speciale. Në vitin 1991 u përzgjodh nga reparti 326, për të qëndruar si truprojë
personale i kryeministrit të asaj kohe Fatos Nano. Antoni qëndroi si truprojë e parë
pas Nanos edhe kur ai u largua nga kryeministër, por vazhdoi të ishte kryetar i Partisë
Socialiste. Kur Nano u arrestua nga qeveria e presidentit Berisha në qershor 1993,
Antoni vazhdoi ta merrte rrogën edhe për 6 muaj të tjerë si truproja personale i
kryetarit socialist. Kolegët e Gjergjit e kujtojnë atë si një njeri shumë të aftë, mjaft i
përgatitur fizikisht dhe ushtarakisht, si një njeri që merrte zjarr në çast por tepër
besnik. Besnikërinë ndaj liderit socialist Nano, ai e tregoi edhe gjatë burgosjes së tij.
Antoni punoi pa pagesë dhe shoqërisht për të siguruar familjen e shefit të tij për vite
me radhë. Ai pati pasoja për këtë punë që bëri duke u arrestuar disa herë, madje
qëndroi me ditë të tëra në burg vetëm pse ishte shoqërues i familjes së Nanos. Antoni
ishte ndër të parët që e priti liderin e majtë Nano kur doli nga burgu. Por këtë radhë
Gjergji qëndroi shumë pak kohë pas kryeministrit të ri të vendit.
PARALAJMËRIMI
Fatmir Haklaj kishte rënë në gjurmë të Anton Gjergjit qysh përpara se të plagosej më
4 gusht 1999. Atentati me mina të telekomanduara ia mbushi mendjen top Haklajt, se
pas autorëve fshihej një ekspert tepër i përgatitur. Sapo u lirua nga spitali i Burgut në
fundin e shtatorit, Fatmiri u kërkoi njerëzve të tij të mbanin nën vëzhgim specialin nga
Puka. Qysh nga ky moment Gjergji ishte në listën e Haklajt. Ai e nuhati rrezikun dhe e
shtoi vigjilencën. Babai i tij Lazri kujton: “Antoni nuk kishte patur kurrë shqetësime por
nga mesi i mujit tetor 1999 kishte vënë re disa persona që lëviznin me një makinë me
targa të Bajram Currit, të cilët ishin duke e ndjek nga pas, por nuk na ka thënë se
kush. Për zotin Antoni është mundu, por s’ka arrit dot me i njohë. U ka rënë pas, por
nuk i ndalte dot kush. Nuk e di në kanë qenë ata personat që e kanë vrarë Antonin.
Pas kësaj ka shkuar te Ministri i Rendit Spartak Poçi dhe e ka vënë në dijeni për këtë
fakt. Antoni i ka thënë se po e ndiqnin disa persona me një makinë me targa të
Bajram Currit, dhe kërkonte që të merreshin masa për ta mbrojtur ose ndryshe të
merrte masa privatisht për t’i dalë zot vetes. Por se vuri kush ujin në zjarr për këtë
shqetësim të tij dhe më pas ndodhi fatkeqësia”, thotë babai i Antonit.
FAMILJA
Babai i tij Lazër Gjergji kujton: “Di që e kërkuan për të shërbyer si shoqërues i dytë
dhe i tretë pas Nanos, por nuk pranoi. Ai kërkonte të ishte shoqërues i parë i tij dhe
s’pranonte asnjë detyrë tjetër. Djali e ka dashtë fort Fatosin, e bënte be në krye të tij.
Nëse do të më jepej mundësia qoftë dhe një herë të vetme ta takoja Nanon, do t’i
thosha se baba dhe nëna e Antonit kanë pas qejf të takohen një herë. Me ditë se ku i
ka lënë Antoni ata pleq. Qoftë thjesht dhe me e pa njëherë me sy.
Për çdo polic të vrarë në Pukë, shteti ka çuar ministra a kryeministrin, ndërsa për
djalin tim s’deshi me ditë kush.
Ne e kena zakon jo vetëm malësorët por dhe gjithë shqiptarët, nëse ke shokë apo
dashamir nuk duhet ti hedhësh poshtë ata”.
Çuditërisht askush nuk u kujtua për një viktimë të dytë në këtë ngjarje, kosovarin 22
vjeçar, Nexhat Qamil Zyho, student i veterinarisë në universitetin e Kamzës.
Pavarsisht se objektivi i vrasësve ishte Anton Gjergji, studenti nga Bukoshi i
Suharekës, kushëri i afërt me Bujar Bukoshin ish-kryeministrin në ekzil të qeverisë së
Kosovës, duket se u ndodh në vendin e gabuar dhe në kohën e gabuar. Vrasësit e
Antonit nuk ia kursyen plumbat, dhe ai përfundoi në spital me dy plagë të rënda, njëra
prej tyre vdekjeprurëse. Policia deklaroi pas ngjarjes se kosovari ishte vrarë
aksidentalisht, por dëshmitarë okularë dhe familjarët e Antonit dëshmojnë të
kundërtën. Plumbi që i mori jetën 22-vjeçarit ka hyrë në anën e majtë të kokës së tij,
poshtë veshit dhe dalja e plumbit ka qenë në faqen e djathtë. Personat që shkuan të
parët në vendngjarje mbetën të shtangur kur pranë Antonit gjetën dhe trupin e pajetë
të Zyhos, i cili qëndroi për më shumë se 48 orë në morg, i paidentifikuar. Askush se
njihte. Askush nuk e dinte pse ai ishte ndodhur në vendin e krimit. Por një student nga
Kosova, shok i viktimës bëri identifikimin e tij tre ditë pas vrasjes. Zyrtarisht u tha se ai
u vra në mënyrë aksidentale, por dëshmitarë okularë dhe familjarët e Gjergjit thonë të
kundërtën. Antoni kishte njohje me të se banonin pranë njëri-tjetrit, dhe e kishte marrë
disa herë në makinën e tij. Në momentin e vrasjes ai ndodhej vetëm disa metra larg
garazhit ku u vra Antoni dhe kur pa vrasësit që qëlluan u foli. “Pse qëlloni mbi të”,
kanë qenë fjalët e fundit të tij. Më pas njëri nga vrasësit iu afrua dhe për të zhdukur
një nga dëshmitarët okularë, e qëlloi dy herë, në krah dhe në kokë. Nexhat Zyho
kishte pesë vjet që qëndronte në Tiranë si student dhe priste të diplomohej tre muaj
më pas.
MULOSMANI
EKZEKUTIMI
Më 12 qershor 2000, Salih Mulosmani doli nga kulla e tij në Bujan dhe po priste
ndonjë makinë të rastit i ulur para karburantit që ndodhet në anën e majtë të rrugës
Bajram Curri-Fierzë. Një autoveturë tip “Opel” me ngjyrë të kuqe, erdhi me shpejtësi
dhe hapi zjarr me breshëri kallashnikovi drejt Mulosmanit, duke e lënë atë të vdekur
në vend. Në vendngjarje u plagos rëndë dhe një i ri, kushëri i viktimës, që punonte në
karburant. Vrasësit e çuan autoveturën në një rrugë qorre ku e braktisën duke i vënë
zjarrin për të mos u identifikuar nga policia. Policia deklaroi pas ngjarjes se autorët
kishin qenë të paktën tre persona, por identiteti i tyre nuk është zbuluar kurrë. Kjo
ngjarje e rëndë i ngarkoi një tjetër përgjegjësi Jaho Mulosmanit, që edhe pse ishte në
arrati jashtë vendit, dhe qëndronte në krye të listës së personave më të kërkuar nga
policia, duhej të kujdesej për familjen dhe dy vëllezërit e tij të mitur.
KOMANDO
Në shtator 2000 një komando e përbërë nga një grup personash të armatosur, tentoi
për herë të parë ti sulmonte Haklajt brenda në kullën e tyre të fortifikuar në Kërnajë.
Objektivi ishte ekzekutimi në distancë me armë snajper i djalit të madh të familjes,
Hamdi Haklaj. Kjo komando edhe pse ishte e armatosur me armë automatike,
mitrolozë të lehtë dhe snajperë nuk mund ti afrohej shumë kullës së fortifikuar, në të
kundërt rrezikonte të mbetej viktimë e kundërpërgjigjes që mund të vinte nga rojet e
Haklajve. Të veshur me uniforma ushtarake kamoflazhi, pjestarët e komandos i janë
afruar Kërnajës nga krahu i kufirit me Kosovën duke përdorur si bazë të tyre një
banesë në Tropojë të Vjetër. Ata kanë synuar të kapin kodrën e pyllëzuar me pisha
përballë kullës së Haklajve, e vetmja pikë nga ku mund të godisnin dhe të tërhiqeshin
në kohë rekord pa rrezikuar viktima në radhët e tyre. Haklajt nuk ishin goditur
asnjëherë në kullën e tyre dhe kjo tentativë ishte vetëm prologu i një sërë sulmesh të
njëpasnjëshme që pasuan në 7 vitet e mëvonshme.
SNAJPERI
BERISHA
META
Hileja e liderit të opozitës nisi të funksiononte. Ai u nxori përballë Haklajve, një tjetër
Haklaj, gjak i tyre, i cili ishte rritur me ta dhe kullat i ndanin nga njëra-tjetra vetëm 4-5
metra distancë. Pavarsisht ashpërsisë së akuzave që merrnin prej Azganit, Haklajt
nuk mund të ekzekutonin djalin e vetëm të kushëririt të afërt. Energjia e Azganit për ti
bërë presion strukturave të qeverisë në Tropojë dhe devotshmëria e tij ndaj liderit të
opozitës Berisha, mblodhi rreth PD-së një numër të madh mbështetësish që pak nga
pak nisi tu dalë frika. Rimëkëmbja e strukturave të PD-së në Tropojë pas vitit 1999, u
dëshmua qartë në protestën e organizuar gjatë vizitës së kryeministrit Ilir Meta në
Bajram Curri në 26 shtator 2000. Militantët e PD-së u përpoqën ta sabotonin vizitën e
kryeministrit socialist duke dashur ti kthejnë reston për atë që ngjau në qershorin e
1997 me presidentin Berisha. Protesta e dhunshme e militantëve të PD-së rrezikoi të
kthehej në një tragjedi, nëse trupat e speciale të ardhura nga Tirana dhe eskorta e
kryeministrit Meta nuk do të ruanin gjakftohtësinë duke mos iu kundërpërgjigjur
turmës me armë. Kryeministri Meta akuzoi liderin e opozitës, Berisha se ishte ai
organizatori i kësaj ngjarjeje që mund të kishte sjellë pasoja të rënda.
POLICIA AKUZOI HAKLAJT PËR VRASJEN E TRUPROJËS SË NANOS
Ministria e Brendëshme, pavarsisht se ishte vënë në dijeni nga Anton Gjergji për
rrezikun që i kanosej, tentoi të fshihte të vërtetën, duke deklaruar se ai nuk ishte
efektiv i forcave speciale. Asnjë titullar i lartë Ministrisë së Brendëshme nuk shkoi në
ceremoninë e varrimit në Pukë, përveç drejtuesve dhe kolegëve të repartit. Justifikimit
të Ministrisë së Brendëshme i doli boja shumë shpejt, pasi u verifikua se Antoni jo
vetëm ishte në punë në çastin e vrasjes, por rrogën e fundit prej 450 mijë lekësh të
vjetra ia çuan shokët e repartit në familje.
PRONAT
Një tjetër detaj që lë dyshime për rolin e Anton Gjergjit, është fakti se ku përfunduan
paratë e konsiderueshme që ai dispononte dhe disa apartamente pronë e tij brenda
dhe jashtë vendit. Në momentin që u vra Antoni kishte në portofol, 3000 dollarë
amerikanë dhe 600 mijë lekë të vjetra, të cilat më pas iu dhanë familjes. Shokë dhe
kolegë të Antonit deklaruan pas atentatit se ai ka patur të ardhura të tjera përveç
rrogës që merrte si efektiv i forcave speciale. Shumë herë ai i ka ndihmuar me të holla
miq dhe kolegë të tij që gjendeshin në nevojë. Vetëm një muaj para se të vritej Antoni
bleu një autoveturë të re, e cila i erdhi nga Austria. Ai dilte shpesh herë jashtë vendit,
si në Hollandë, Itali, Bullgari dhe Hungari. Pas vitit 1994 ai u punësua fillimisht si
përgjegjës sigurie dhe më pas si administrator i kompanisë së lojërave elektronike
“Admiral”, e cila ishte pronë e dy biznesmenëve shumë të njohur në kryeqytet, ku
paguhej shumë mirë. Antoni njihej si president i firmës së baterive “Varta” dhe sipas
familjarëve ai ka qenë vërtet pronar i kësaj kompanie. Këtë firmë atij ia kaloi në
pronësi një biznesmen i fuqishëm në kryeqytet qysh prej vitit 1993. Nuk dihet se ç’u
bë me firmën e tij pas. Pas vrasjes së Antonit nuk dihet se ku shkuan paratë e tij, pasi
familja e tij s’ka marrë asgjë dhe jeton në varfëri të plotë.
TË DYSHUARIT
Policia e kryeqytetit u mjaftua duke akuzuar për autorësinë e ngjarjes, Haklajt dhe
miqtë e tyre në një lagje periferike të kryeqytetit, se ishin hakmarrë për vrasjen e
Fatmir Haklajt. Kjo vrasje e dyfishtë që tronditi Tiranën dhe i kushtoi jetën njërit prej
policëve më të mirë të vendit nuk është zbuluar kurrë. Plaku 70-vjeçar Lazër Gjergji
shpreson ende të mësojë para se të mbyllë sytë, se kush janë vrasësit e djalit të tij
dhe se kanë marrë ndëshkimin e merituar nga drejtësia. Pavarsisht se ishin vrarë tre
vëllezër nga e njëjta familje, Shkëlqimi, Halili dhe Fatmiri, Haklajt shiheshin serish si
një rrezik potencial, të aftë për të goditur fortë kundërshtarët e tyre. Ekzekutimi në
mes të Tiranës i Anton Gjergjit që më 1 dhjetor 1999, niste detyrën e re në Repartin e
Operacioneve Speciale ROS, dëshmoi dhe njëherë se Haklajt ishin ende në këmbë
pavarsisht eleminimit fizik të Fatmir Haklajt. Hamdi Haklaj, më i madhi i pesë
vëllezërve, i mbështetur dhe nga Ylli, më i vogli i familjes ishin ende të aftë të mbanin
rreth vetes të bashkuar një grup personash për ti bërë ballë çdo rreziku. Ish-kryetari i
kooperativës Hamdi Haklaj u cilësua nga media me nofkën “Padrino”. Kjo jo vetëm
për aftësitë e tij komunikuese dhe bindëse ndaj personave që e rrethonin, por dhe për
shkak se ai u mbijetoi për më shumë se një dekadë pritave dhe atentateve për ta
vrarë.
Tropoja nuk e kishte marrë ende veten nga trazirat e 28 nëntorit, kur një ndodhi një
ngjarje që e spostoi vëmendjen serish drejt Haklajve. Paraditen e 3 dhjetorit 2000, Ylli
Haklaj i akuzuar nga opozita dhe lideri i saj si një nga personat e armatosur që
shtypën protestën e militantëve të PD-së në Bajram Curri, u vra gjatë një atentati
spektakolar me snajper. Një komando e përbërë nga nëntë persona mendohet të jetë
nisur nga një bazë në fshatin Tropojë e Vjetër për të kapur kodrën e pyllëzuar me
pisha në lindje të kullës së Haklajve, që në vijë ajrore është afro 300-400 metra larg.
Autorët kanë qenë të veshur me uniforma ushtarake me lara dhe nuk kanë përdorur
maska. Ata kanë shfrytëzuar shpërqëndrimin e Haklajve për ti goditur në befasi.
Komando i është afruar kodrës nga ku realizoi qitjen pa u zbuluar nga rojet e Haklajve
që mbanin nën vështrim me dylbi zonën rrotull kullës.
ATENTATI
Ylli Haklaj, Bilbil Selivrada dhe Is Kërnaja, vëllai i Feriz Kërnajës, kishin dalë jashtë
fortifikimit të kullës, në një livadh në pjesën e poshtëme të saj, rreth 50 metra distancë
nga muri rrethues. Në orën 12.50 janë dëgjuar dy të shtëna të njëpasnjëshme nga një
armë snajper. Goditja e parë ka qëlluar në kokë Ylli Haklajn, ndërsa qitja e dytë i ka
djegur faqen Bilbil Selivradës, por pa arritur ta vrasë. Menjëherë pas qitjes autorët
janë tërhequr me shpejtësi për të mos u zbuluar. Ky grup dyshohet të jetë i njëjti me
atë që tentoi të ekzekutonte me snajper Hamdi Haklajn më 13 shtator. Në përbërje të
grupit kishte ish-efektivë të policisë, disa mbështetës të njohur të liderit të opozitës
dhe në persona që kishin hasmëri me Haklajt. Trupi prej kollosi i Ylli Haklajt ishte një
objektiv i lehtë për një snajper të stërvitur.
DËSHMITARËT
Vrasësit janë parë nga Hamdiu, i cili sapo kishte dalë jashtë rrethimit për të thirrur
Yllin, pasi kishin ardhur miq në shtëpi. Autorët janë parë dhe nga Is Kërnaja, që pasi i
shpëtoi sulmit me snajper u pozicionua pas një peme. Gjatë tërheqjes autorët janë
parë nga disa banorë të lagjes Aliaj, por u kanë kërkuar atyre të heshtin, në të kundërt
do të kishin pasoja. Duke qenë se ishte grup i madh, komando është vënë re dhe nga
disa banorë të fshatit Madan. Edhe Muharrem Haklaj që ishte në livadh duke kullotur
bagëtinë në një distancë prej 200 metrash larg me vendin e pritës, i ka njohur disa
prej autorëve. Vrasja e Yllit ishte një goditje e rëndë për Hamdi Haklajn dhe familjen e
tij. Tani Hamdiu kishte mbetur u vetëm, pasi katër vëllezërit e tjerë, Shkëlqimi, Halili,
Fatmiri e Ylli u ekzekutuan në atentate të sofistikuara me mina të telekomanduara dhe
snajper. Forcat RENEA që mbërritën në vendngjarje u vunë në ndjekje të vrasësve,
por ata duke e njohur mirë terrenin kishin shkuar shumë larg. Hamdi Haklaj tha se të
vëllain ia kishin vrarë një ditë pasi emri i tij kishte dalë në gazetë si një prej personave
që penguan revoltën e armatosur të militantëve të PD-së. Vajza e vogël e familjes,
Zylfija mësuese fizike, u betua në varrimin e Yllit se nuk do martohej kurrë pa ia marrë
hakun të vëllait. Komando që ekzekutoi djalin e katërt të familjes, Haklaj, ka mbetur e
paidentifikuar edhe pas shtatë vitesh. Për Hamdi Haklajn kjo ishte goditja më e rëndë,
tani atij i mbetej në dorë përgjegjësia për mbijetesën e familjes, prandaj duhej të ishte
më vigjilent se kurrë.
VRASJA MISTERIOZE E MAJORIT TË “BRISKUT” YLVI BENGASI
Pas vrasjes së Major Bengasit drejt Tropojës u nisën forcat speciale të repartit
RENEA dhe batalioni special i ushtrisë. Objektivi i tyre ishte ndërhyrja në dy fshatra,
Shoshan dhe Luzhë, ku kishte informacione se qëndronin grupe personash të
armatosur. Fillimisht drejtuesit e forcave speciale hartuan planin se si do të hynin në
këto dy vatra të nxehta, por më pas një urdhër i ardhur nga e lartë bëri që ky aksion të
anullohej. Mjaftonte që në njërin nga fshatrat ku pritej ndërhyrja e forcave speciale të
kishte viktima në njerëz, dhe atëherë opozita që i cilësonte si bastione të militantëve
të saj, do të fajësonte qeverinë e kryeministrit Meta. Për të shmangur përkeqësimin e
situatës, trupat speciale të Ushtrisë dhe reparti RENEA u larguan nga Tropoja në
mesin e nëntorit. Por ajo që drejtuesit e shtetit po përpiqeshin ta parandalonin duke
toleruar grupet e armatosura në Tropojë, ndodhi ditën e festës kombëtare të flamurit.
PROTESTA
SULMI
TELEFONATA
për trazirat e 14 shtatorit 1998 në Tiranë, i cili kishte vetëm pak muaj që ishte liruar
nga burgu, mbeti i vrarë në hyrje të komisariatit, sapo kaloi zyrën e informacionit. Pas
tij pati dhe të paktën 4 të plagosur nga radhët e personave të armatosur që sulmuan
komisariatin. Në momentet më kritike, shefit të komisariatit Ali Gjoni, i erdhi një
telefonatë me numër fiks nga Hamdi Haklaj. Haklaj u interesua mbi gjëndjen në
komisariat dhe disa të afërm apo miq të tij që ndodheshin brenda godinës. Hamdiu i
tha komisarit të Tropojës se nëse kishte nevojë për ndihmë, ai ishte gati të zbriste me
njerëzit e tij nga Kërnaja. Por Gjoni u shpreh se po e përballonte situatën, dhe nëse e
shihte keq punën do ti drejtohej Haklajve për ndihmë. Rezistenca e trupave të policisë
që kishin mbetur brenda objektit dhe përhapja e lajmit se në ndihmë të komisariatit
ishte nisur Hamdi Haklaj dhe njerëzit e tij, ndikuan në uljen e moralit te autorët e
sulmit. Rreth orës 15.00 të 28 nëntorit, ata u detyruan të tërhiqen pa e pushtuar
komisariatin.
GRUSHTI
Në Tiranë, kryeministri Meta akuzoi liderin e opozitës Berisha dhe mbështetësit e tij
në Tropojë, se kishin tentuar të kryenin një grusht shteti të armatosur për të rrëzuar
me forcë qeverinë socialiste. Meta tha se personat që sulmuan komisariatin e
Tropojës do të ndëshkoheshin, ndërsa siguroi policinë lokale se po i niste menjëherë
përforcime. SHIK-u paraqiti informacione se grushti i shtetit i 28 nëntorit kishte
dështuar. Sipas shërbimit inteligjent shqiptar, organizatorët e grushtit të shtetit kishin
planifikuar të merrnin sëpari institucionet kryesore dhe komisariatin e Tropojës,
nëpërmjet një grupi personash të armatosur. Më pas duke shfrytëzuar efektin domino,
të pushtonin njëri pas tjetrit të gjitha komisariatet, nga veriu drejt kryeqytetit.
Rezistenca e komisariatit të Bajram Currit bëri që ky plan të dështonte. Nga ana tjetër,
opozita dhe lideri i saj Berisha, akuzuan policinë e Tropojës dhe qeverinë Meta se
përdorën armë zjarri dhe granata luftarake mbi protestuesit dhe militantët e Partisë
Demokratike në Bajram Curri. Kryeministri Meta u cilësua si fashist, ndërsa viktimat e
28 nëntorit në Tropojë u shpallën Martirë të Demokracisë.
AKUZA
Shefi i Partisë Demokratike nuk harroi të akuzonte as këtë radhë Haklajt dhe njerëzit
e tyre. Në një njoftim të botuar në mediat e kontrolluara nga PD pas ngjarjes, më datë
2 dhjetor 2000, thuhej se në bandën që u thirr në mbrojtje të komisariatit të Bajram
Currit ishin Hamdi e Ylli Haklaj, miku i tyre Petrit Braha, Zeqir Braha etj. Në të njoftim
thuhej se “Ylli Haklaj, vëllai i vrasësit të Deputetit Demokrat Azem Hajdari, ishte parë i
armatosur mbi autoblindat e policisë duke lëvizur në rrugët e Bajram Currit”. Haklajt
nuk e pranuan këtë akuzë, por s’e fshehën faktin se u treguan të gatshëm ti ofronin
ndihmë policisë së Tropojës. Po atë mbrëmje, forcat speciale shoqëruan për disa orë
në ambjentet e izolimit të policisë së Tiranës, liderin e opozitës Sali Berisha.
Nëpërmjet këtij veprimi, kryeministri socialist Ilir Meta, i dha një mesazh të fortë rivalit
të tij politik, duke ia bërë të qartë se s’do të lejonte asnjëlloj përmbysje të pushtetit
nëpërmjet një grushti shteti të armatosur. Pavarsisht hetimeve dhe procesit gjyqësor
për këtë ngjarje, organizatorët dhe personat përgjegjës nuk u ndëshkuan. Të vetmit
që dolën para drejtësisë ishin pesë persona, që sulmuan me armë komisariatin, të
cilët në total u dënuan me 30 vite burg.
HAMDIU
Vrasja e djalit të katërt, Yllit, i kishte hapur një gropë të madhe familjes Haklaj. I
mbijetuari i vetëm, vëllai i madh Hamdiu, 53 vjeçar, tani duhej të tregohej më i
kujdesshëm, për shkak se eleminimi fizik i tij, kërcënonte zhdukjen e gjithë familjes.
Plakut 74 vjeçar, Muharrem Haklaj i duhej të kryente punët e përditshme për të
furnizuar me ushqime e nevoja të tjera familjen. Hamdiu nuk mund të ekspozohej më
publikisht për çfarëdo situate qoftë. I cilësuar si truri i Haklajve, ai ishte tani objektivi i
radhës për kundërshtarët. Hamdi Haklaj ishte njëkohësisht dhe dëshmitari më i
informuar që dinte me detaje gjithçka kishte ndodhur. Ai njihte prapaskenat dhe ujditë
që kishin bërë vëllezërit e tij të vrarë me politikanët më të lartë të vendit në periudha
të caktuara kohore. Hamdiu njihte ekzekutorët që po tentonin të shfarosnin dhe
pinjollin e fundit të familjes. Ai duhej të mbetej i gjallë jo vetëm për të mbajtur të
bashkuar të mbijetuarit, miqtë dhe njerëzit që u kishin shërbyer Haklajve për vite me
radhë, detyra kryesore e tij ishte të siguronte jetën dhe rritjen e fëmijëve jetimë të
familjes, që mbiemri Haklaj të mos zhdukej nga faqja e dheut. Ekzekutimi me snajper i
Yllit, i detyroi dy vajzat e familjes, Aishen drejtoreshë e shkollës së mesme në Bujan
dhe Zylfien, mësuese e fizikës në shkollën 8-vjeçare të Kërnajës, të merrnin përsipër
përgjegjësi më të mëdha. Zylfia qëndronte përditë me prindërit dhe fëmijët e
vëllezërve të vrarë në kullë, duke u ndikuar fortë psikologjikisht nga kjo situatë kaq
tragjike. Mësuesja e fizikës kishte bërë një betim në varrimin e vëllait të katërt, Yllit,
dhe ngjarjet që vijuan dëshmuan se ajo po jetonte vetëm për të mbajtur këtë premtim.
TROPOJA
Sulmi i dështuar mbi komisariatin e Bajram Currit riktheu dhe njëherë frikën, tmerrin
dhe pasigurinë te banorët e Tropojës, të cilët nisën ta braktisnin vendlindjen një orë e
më parë, për të shpëtuar familjet e tyre. Rrezja e shpresës që kishte sjellë për ta në
vjeshtën e 1999-ës komisar Gani Malushi, tashmë ishte venitur. Në pozita aspak më
komode ishte dhe dega lokale e Partisë Demokratike në Tropojë. Kreu i saj, Azgan
Haklaj pasi kishte ripërtërirë shpresën te demokratët, u vu në shënjestër të
strukturave ligjzbatuese të shtetit. Ai akuzohej dhe fajësohej si organizatori kryesor
dhe drejtuesi direkt, jo vetëm i antimitingut të 26 shtatorit, kur u synua sabotimi i
vizitës së kryeministrit Meta, por dhe i ngjarjeve të 28 nëntorit, kur u sulmua policia në
Bajram Curri. Garancia që i dhanë drejtuesit e PD-së në Tiranë se askush s’do të
guxonte ta prekte me dorë, rezultoi e pamjaftueshme.
ARRESTIMI
REAGIMI
Opozita u çua në këmbë duke protestuar ashpër për mënyrën sesi Haklaj u arrestua,
dhe e cilësoi atë një akt banditesk që u shoqërua deri dhe me ushtrimin e torturës
ndaj të ndaluarit. Mbështetësit e opozitës organizuan protesta në gjithë vendin për
këtë veprim të policisë. Vëzhguesit e OSBE-së, Komitetit të Helsinkit, Kryqit të Kuq,
Komisionit Parlamentar për të Drejtat e Njeriut e deri Departamenti i Shtetit Amerikan
e cilësuan veprimin e policisë, si tejet të dhunshëm, me shkelje të rënda të ligjit dhe
se gjatë transportit i ndaluari ishte torturuar. Pavarsisht protestave të
ndërkombëtarëve dhe medias, Haklaj qëndroi për gjashtë muaj me radhë në burg në
pritje të gjykimit. Akuzat ndaj tij nuk u provuan kurrë pasi u lirua nga salla e gjyqit me
një vendim të Gjykatës së Lartë më 21 korrik 2001. Haklaj ishte një rast i
paprecedentë, ai kandidoi për deputet në zonën numër 9, të rrethit të Tropojës duke
qenë i burgosur dhe fitoi bindshëm ndaj rivalit socialist. Haklaj u arrestua nga forcat
speciale me akuza si terrorist dhe u lirua si deputet i Kuvendit të Shqipërisë.
SULMI
ATENTATI
Jaho Mulosmani i arratisur pa lënë gjurmë në 10 nëntor 1999 nga spitali i Bajram
Currit, ishte kthyer në personin më të kërkuar nga policia shqiptare. Për njerëzit që
tregonin vendodhjen e tij ishte vendosur një shpërblim i majmë nga shteti, por askush
nuk arriti ta përfitonte atë. Të vendosur në presion të madh nga opozita dhe lideri i saj
Berisha, strukturat shtetërore po bënin përpjekje të mëdha për ta arrestuar Jahon, por
kapja e tij dukej një mision i vështirë. Agjentët e SHIK-ut e kishin lokalizuar
vendodhjen e Mulosmanit në Kosovë, por atyre u duhej ta bindnin që të dorëzohej
para drejtësisë. Duke përfituar nga fakti se babai i Jahos u ekzekutua dhe familja e tij
rrezikohej seriozisht nga kundërshtarët që nuk hiqnin dorë prej hakmarrjes, SHIK-u i
ofroi një marrëveshje konkrete.
MARRËVESHJA
Shefi i kundër-zbulimit të SHIK-ut kontaktoi me Jahon dhe i dha garanci se familja e tij
do të merrej në mbrojtje nga shteti. Madje familjarët e tij do të ndihmoheshin nga
shteti shqiptar të largohedhin jashtë vendit në një destinacion të sigurtë, i cili do të
mbahej i fshehtë. Jaho Mulosmani i detyruar për të shpëtuar dy vëllezërit e tij të mitur,
gruan dhe vajzat, pranoi të dorëzohej. Për të kamufluar dorëzimin e tij, SHIK-u i kërkoi
Ministrisë së Brendëshme që të organizonte një aksion të repartit RENEA në Tropojë.
Por aksioni duhej të bëhej ditën, në mënyrë që ta shihnin banorët e Bajram Currit se
shteti po vepronte. Trupat RENEA-s u nisën mesnatën e 5 majit 2001 drejt Tropojës.
Në orët e para të mëngjesit të 6 majit, ata ishin në Fierzë në pritje për të ndërhyrë.
Ndërkohë Jaho ishte sjellë nga Kosova në Tropojë një natë më parë i shoqëruar nga
njerëz të sigurtë dhe po i priste trupat e RENEA-s në banesën e vjehrrit Haxhi Thaçi,
në Bajram Curri. Arrestimi i tij u bë rreth orës 07.30 në mënyrë që të shihej nga gjithë
banorët e qytetit. Personi më i kërkuar nga policia shqiptare për dy vjetë me radhë,
“çuditërisht” u kap pa asnjë armë me vete dhe pa bërë as rezistencën më të vogël.
Jaho u transportua në Tiranë me helikopterë dhe lajmi për arrestimin e tij pushtoi
mediat.
DËSHMITARI
Më në fund njeriu i akuzuar direkt nga shefi i opozitës Berisha, se kishte vrarë Azem
Hajdarin ishte në burg, por Jaho nuk dëshmoi kurrë të vërtetën e tij para trupit
gjykues. Ai tha se do të fliste për ato që dinte vetëm kur Berisha të paraqitej si
dëshmitar në sallën e gjyqit, gjë që në të vërtetë nuk ndodhi kurrë. Jaho Mulosmani
pushtoi për ditë me radhë faqet e para të gazetave dhe revistave duke u paraqitur
herë si një killer dhe herë si një superstar. Pas arrestimit të Jahos dhe largimit të
familjes jashtë vendit, kundërshtarët nuk kishin kë të godisnin, por vendosën të
hakmerren ndaj pronave të tij. Disa herë iu vendos lëndë eksplozive lokalit të Jahos
në Bajram Curri dhe kullës së tij Bujan, e cila është riparuar serish. Jaho vuan në
qelitë e burgut dënimin me burgim të përjetshëm si bashkëpunëtor në vrasjen e
deputetit Hajdari edhe pse nuk qëlloi kundër tij. Herë pas here ai shfaqet në media
dhe shpreson të fitojë lirinë nëpërmjet gjykatës së Strasburgut të cilës i është drejtuar
për një gjykim të drejtë të çështjes.
Mesnatën e 31 tetorit 2001 një shpërthim i fuqishëm eksplozivi gati rrafshoi në tokë
një pallat pesëkatësh në lagjen “Partizani” të Bajram Currit. Objektivi i shpërthimit më
eksploziv të fuqishëm, i llojit C4, ishte apartamenti ku banonte deputeti i PD-së Azgan
Haklaj. Për fat të mirë ai nuk ndodhej në banesë pasi ishte ftuar në një darkë ku ishin
dhe drejtues të lartë të PD-së të ardhur nga Tirana. Në apartamentin e Haklajt
gjendeshin vjerra dhe kushërira e tij, Shotë Haklaj. Shpërthimi ishte aq i fuqishëm sa
shëmbi njëri pas tjetrit të gjitha ndarjet e brendëshme të pesë kateve, duke e lënë
vetëm me muret e jashtëme si kafaz. Një foshnje i lidhur në djep, fluturoi nga kati i
pestë në të parin por zoti deshi që ai të mbijetonte. Personat që e kishin vendosur
eksplozivin ishin ekspertë pasi e kishin drejtuar efektin e veprimit në mënyrë vertikale
për të shkaktuar një dëm sa më të madh të ishte e mundur. Si rezultat i shpërthimit,
gjeti vdekjen 27 vjeçarja, Shotë Haklaj, që sapo kishte nisur punë si korrespondente e
TV Kukësit dhe u plagosën disa persona të tjerë. Për fat të mirë nuk pati viktima të
tjera edhe pse në momentin e shpërthimit në pallat ndodheshin mbi 100 persona.
Autorët e këtij akti të mirëfillt terrorist, që synoi të zhdukte familjen e deputetit
demokrat Azgan Haklaj dhe të paktën 20 familje të tjera nuk është zbuluar kurrë nga
strukturat e specializuara të shtetit.
Të bindur se Haklajt tashmë ishin të marrë fund dhe mezi po rezistonin brenda
mureve të fortifikuara të kullës shekullore në Kërnajë, kundërshtarët e tyre bën një
gabim të rëndë që u kushtoi shtrenjtë. Më 2 prill 2002, Rasim Lumneshi, një emër i
njohur jo vetëm në Tropojë, u bë viktima e radhës në atë që sot quhet “Dosja
Tropoja”. Lumneshi dhe familja e tij ishin larguar nga Tropoja qysh në fillimin e viteve
’90 për tu vendosur në Fier. Ai ishte pronari i njërit prej hoteleve më të bukura të
Fierit, me emrin “Shkëlzeni”. Rasimi ishte mjaft i njohur dhe në radhët e demokratëve
në gjithë vendin. Jo vetëm si mbështetës i zjarrtë dhe sponsorizues i PD-së, por dhe
si mik personal i liderit demokrat Sali Berisha. Madje gjatë një mitingu në qytetin e
Fierit, Rasim Lumneshi ndërhyri energjikisht duke shpëtuar nga një atentat me
granatë mësymëse liderin e opozitës. Ai ishte akuzuar nga prokuroria si një ndër
organizatorët kryesorë të ngjarjeve të 14 shtatorit 1998 në Tiranë, vepër penale për të
cilën u arrestua dhe brenda 48 orësh u la serish i lirë për mungesë provash. Familja
Lumneshi kishte patur marrdhënie të mira me familjen Haklaj, madje djemtë e tyre
kishin shoqëri deri në momentin që nisi skenari i përgjakjes së Tropojës. Për Haklajt
Rasim Lumneshi vlerësohej si një djal trim dhe kurajos, si person që kishte trashëguar
shumë nga vlerat dhe tradita e Malësisë së Gjakovës.
GABIMI
MËSUESJA
Pasi takoi disa miq në Bajram Curri, Lumneshi dhe personat që e shoqëronin u ulën
për të pirë një kafe në lokal “Ervin”, që ndodhet në pjesën e sipërme të shëtitores
kryesorë të qytetit dhe për më tepër ishte pronë e një oficeri të policisë. Mes grupit të
ulur me Lumneshin kishte shumë të njohur të tij, duke përfshirë gjyqtarë e
biznesmenë të Tropojës. Ndërsa Lumneshi po shijonte kafen nën shoqërinë e miqve
në mes të Bajram Currit, lajmi i ardhjes së tij mbërriti në Kërnajë. Hamdi Haklajn nuk e
mbante vendi, por ai nuk mund ti afrohej aq sa donte Lumneshit. Jo vetëm se do ta
njihnin qysh larg, por sepse kundërshtarët e tij ishin aq të përgatitur dhe të shumtë në
numër sa mund ta vrisnin më parë. Për këto shkaqe u gjet një zgjidhje që askujt nuk
do ti vinte mendja. Mësuesja 37 vjeçare, Zylfije Haklaj, si çdo ditë po u shpjegonte
fizikë nxënësve të saj në shkollën 8-vjeçare të Kërnajës. Sapo mori vesh lajmin, ajo
nuk humbi kohë, por nxitoi të mbante premtimin që pati bërë mbi varrin e vëllait të
vrarë, Yllit.
PREMTIMI
HAKMARRJA
Në pamundësi për të goditur Hamdi Haklajn dhe motrën e tij të vogël Zylfijen,
kundërshtarët e Haklajve vendosën të ekzekutonin të afëmrit e tyre pa u mbushur as
40 ditë nga vrasja e Lumneshit. Mëngjesin e 8 majit 2002, nëndrejtori i gjimnazit të
Bajram Currit, Cen Haklaj 54 vjeç, ishte duke shkuar në punë i shoqëruar nga babai i
tij, 80 vjeçari Elez Haklaj. Sapo ata kanë dalë nga banesa rreth orës 07.15 dhe morën
rrugën e spitalit të Bajram Currit, u qëlluan me breshëri kallashnikovi nga dy persona
të armatosuar që udhëtonin me një autoveturë tip Benz me ngjyrë të kuqe. Në
mbështetje të tyre ishin dhe tre persona të tjerë që kishin si detyrë të siguronin
tërheqjen e autorëve të krimit. Breshëritë e gjata të kallashnikovëve i tronditën dhe një
herë tjetër banorët e Bajram Currit, të cilët ishin mësuar me to, por për kuriozitet
interesoheshin vetëm kush ishte emri i viktimave të radhës. Vrasësit morën rrugën
poshtë spitalit të Bajram Currit dhe u nisën në drejtim të Margegajt. Pasi kaluan
fshatin Shoshan ata u futën në Grykën e Dragobisë, ku për të humbur gjurmët, pranë
vendit të quajtur Ura e Klisyrës braktisin dhe i vunë zjarrin automjetit të tyre. Sipas të
dhënave operative në këtë ngjarje morën pjesë pesë persona, të cilët pasi braktisën
mjetin morën drejtimin drejt Dragobisë. Policia është informuar për emrat e autorëve
por nuk ka bërë kurrë as hetimin dhe as ndalimin e tyre.
VIKTIMAT
Elez Haklaj është vëllai i Muharrem Haklajt dhe xhaxhai i katër vëllezërve të vrarë.
Emri i tij është përmendur nga prokuroria si i pranishëm afër vendit ku mbeti i vrarë
deputeti Azem Hajdari më 12 shtator 1998, por kjo akuzë nuk u provua kurrë. Ndërsa
Cen Haklaj ishte një nga intelektualët e njohur të Tropojës, me shumë reputacion dhe
i papërfshirë në asnjë ngjarje. Ai u vra vetëm pse ishte djali i xhaxhait të Fatmir
Haklajt. Vëllai tjetër i Cenit, ndihmësgjyqtari Sokol Haklaj u vra në pritën e 21
qershorit 1997 në Milot, sëbashku me ish-truprojën e Azem Hajdarit, Ibrahim Rustemi.
Vrasja e Elez e Cen Haklajt, pavarsisht se ata nuk ishin implikuar në ndonjë ngjarje të
mëparshme, dëshmoi se vrasësit nuk do të falnin më askënd. Kjo ngjarje e rëndë bëri
që djali i Cen Haklajt, Spartak Haklaj, një nga oficerët më të mirë të forcave komando
të Ushtrisë Shqiptare, që kishte shërbyer për vite me radhë në misionet paqeruajtëse
jashtë vendit të braktiste detyrën. Pas vrasjes së gjyshit, babait dhe xhaxhait të tij,
krejtësisht të pafajshëm, oficeri komando, Spartak Haklaj e braktisi detyrën për të mos
i shërbyer më një shteti që jo vetëm nuk siguroi jetën e familjarëve të tij, po as e mori
mundimin të arrestonte vrasësit e tyre.
Ngjarja e 2 prillit shkaktoi një zhurmë shumë të madhe jo vetëm në Tropojë por dhe
në kryeqytet. Ajo ishte e padëgjuar për kohët moderne, jo vetëm pse ekzekutorja ishte
një femër, por dhe për faktin se viktimat ishin persona me reputacion të madh. Goditja
e Haklajve që dukeshin të marrë fund ishte aq e fortë sa askush nuk e kishte
menduar. Në Tiranë opozita reagoi menjëherë duke e cilësuar Lumneshin një pishtar
dhe martir të demokracisë, që u ekzekutua nga vrasës të ndihmuar prej strukturave të
policisë së Tropojës. Në deklaratën e lëshuar pas ngjarjes Partia Demokratike akuzoi
një polic të komisariatit të Bajram Currit, se kishte ndihmuar motrën e vogël të
Haklajve të kryente krimin dhe të largohej pas ngjarjes. Ndërsa gazeta e Partisë
Socialiste të nesërmen e ngjarjes e cilësoi Zylfie Haklajn në faqen e parë të saj, me
emrin “Shota e Haklajve”. Kjo ngjarje e ndodhur në mes të ditës dhe në mes të qytetit,
në prani të dhjetëra dëshmitarëve është duke u gjykuar prej dy vitesh në Gjykatën e
Tiranës për arsye të sigurisë së trupit gjykues. Provat e paraqitura nga prokuroria që
këmbëngul se autore është Zyjfie Haklaj thuajse kanë dështuar të gjitha, me
përjashtim të vetëm një dëshmitari, i cili u soll në seancën gjyqësore me eskortë
policie dhe mjete të blinduara. Urdhër-arresti për Zylfie Haklajn u lëshua pasi kaluan
më shumë se dy vjet nga ngjarja. Vetëm më 16 korrik 2004 gjykata vendosi masën e
sigurisë “arrest me burg në mungesë” për motrën e Haklajve, e cila akuzohet për
“vrasje në rrethana cilësuese” dhe “armëmbajtje pa leje”. Aktualisht Zylfije Haklaj
edhe pse nuk është dënuar ende nga gjykata e shkallës së parë, është e shpallur në
kërkim ndërkombëtar nga Interpoli dhe fotografia e saj ndodhet në dhjetë personat më
të kërkuar në Shqipëri. Përfshirja e grave në serialin e përgjakshëm të vrasjeve në
Tropojë, e zgjeroi më tej rrjetin e personave të rrezikuar për tu ekzekutuar nga
kundërshtarët.
Vrasja e vëllait dhe nipit të Muharrem Haklajt e detyruan dhe këtë fundit të mos dilte
më në Bajram Curri, qoftë dhe për të plotësuar nevojat më të ngutëshme të familjes.
Edhe pse ishte afër të 80-tave dhe kishte varrosur katër djem të tij, plaku i Haklajve
bënte pjesë në listën e personave që duhej të eleminoheshin fizikisht. Ai herë pas
here fliste në media dhe akuzonte drejt për drejt liderin e opozitës Berisha se kishte
gisht në vrasjen e djemëve të tij. Për tia mbyllur gojën njëherë e mirë plakut të
Haklajve, u organizua një tjetër atentat, serish me snajper, pasi ti afroheshe më tepër
kullës së fortifikuar ishte e rrezikshme. Në orët e para të mëngjesit të 14 gushtit 2002,
Muharrem Haklaj kishte dalë jashtë rrethimit të kullës për të lidhur qentë që i kishte
patur lëshuar gjatë natës. Rreth orës 6.30 minuta ai u qëllua tre herë me snajper në
distancë, por për fat të mirë shpëtoi gjallë. Më pas u qëllua me breshëri mitrolozi të
lehtë dhe kallashnikovi drejt kullës së Haklajve në mënyrë që të mos kishte
kundërpërgjigje gjatë tërheqëjes.
PROVAT
Afro një orë pas ngjarjes, trupat speciale që ndodheshin në Bajram Curri, shkuan në
Kërnajë ku gjetën në cilësinë e provës materiale gëzhoja, copa buke si dhe njolla
gjaku, pasi një nga autorët ishte plagosur gjatë kundërpërgjigjes me zjarr nga rojet e
kullës. Sulmi u organizua nga e njëjti pozicion ku u vra me snajper Ylli Haklaj, më 3
dhjetor 2000. Pas largimit të policisë, disa të afërm të Haklajve u dërguan për kontroll
në pozicionet ku ishte bërë prita. Bashkë me ta ishte dhe vajza e madhe e Hamdi
Haklajt, Drenica. Gjatë kontrollit u gjetën mbetje ushqimesh, një thikë dhe një cop
letër e grisur, ku në të ishte emri i njërit nga autorët, ish-efektiv i forcave speciale si
dhe nënshkrimi i tij. Për të mjekuar personin e plagosur, autorët e pritës ndaluan në
një bazë të tyre, në një fshat në kufi me Kosovën. Plaga që i plagosuri mori, kishte
nevojë për ndihmë të specializuar mjekësore. Në momentin që të afërmit e pjestarëve
të komandos kërkuan ndihmë në repartin e Kirurgjisë të Spitalit të Bajram Currit, u
zbuluan nga një informator i Haklajve. Që nga ajo ditë tre nga autorët e pritës dhe të
afërmit e tyre në Tropojë janë ngujur për tiu shmangur hakmarrjes nga Haklajt. Në
këto kushte personi i plagosur u dërgua për mjekim në Kosovë ku ishte më i sigurtë
nga ndonjë hakmarrje e Haklajve.
AUTORËT
Dy nga autorët e pritës gjatë tërheqjes janë ndarë nga pjesa tjetër dhe për ti spostuar
vëmendjen policisë, qëlluan me breshëri armësh në ajër në afërsi të lagjes Sylaj.
Gjatë largimit ata janë parë nga disa banorë të kësaj lagjeje. Zjarri u hap për të
penguar ndjekjen e policisë ndaj pjesës tjetër të grupit që kishte të plagosurin me
vete. Rojet e kullës kanë parë nga larg me dylbi 12 perrsona që tërhiqeshin pas
sulmit. Gëzhojat e këtij atentati rezultuan të njëjta me ato të disa ngjarjeve të
mëparshme, përfshi atentatin me snajper të 3 dhjetorit 2000, ku u vra Ylli Haklaj, të 13
shtatorit 2000, kur iu bë atentat Hamdi Haklajt në kullë dhe të 20 gushtit 2001, kur iu
bë atentat Petrit Brahës, Kastriot Brahës dhe Bilbil Lanajt.
Emri i Hamdi Haklajt gati ishte harruar fare deri më 10 qershor 2004, kur ai u rishfaq
serish për të treguar se ishte ende gjallë. Vëllai i madh i Haklajve, Hamdiu, u hakmorr
për vrasjen e vëllait të vogël të tij, Ylli Haklajt. Ngjarja ndodhi rreth orës 09.45 në
vendin e quajtur Qafa e Rumikut, pranë lagjes Hoxhaj të fshatit Kërnajë. Viktimë e
kësaj prite ishte Ram Hasan Hoxha, ndërkohë që u plagos rëndë me një plumb në
kokë, mbesa e tij, Fatmira Zenel Hoxha, e cila vdiq tre ditë më pas në Spitalin
Ushtarak në Tiranë. Ram Hoxha 69 vjeç, sëbashku me gruan dhe disa të afërm të tij,
ishin nisur për ngushëllim në një vdekje që kishte ndodhur dy ditë më parë në lagjen
Hoxhaj të fshatit Kërnajë, ku banon edhe familja e Haklajve. Këta të fundit duket se e
kanë pritur këtë rast dhe nuk e kanë lënë tu ik nga duart.
PRITA
Viktima dhe familjarët e tij lanë fshatin dhe iu drejtuan një rruge këmbësorësh, por në
vendin e quajtur Qafa e Rumikut, atyre ua ka prerë rrugën një person me shtat të
fuqishëm dhe i veshur me uniformë ushtarake (kamoflazhi). Personi i veshur me
uniformë ushtarake nuk e ka zgjatur, por ka qëlluar me të vetmin qëllim, për të vrarë
Ram Hoxhën që ka vdekur menjëherë nga plumbat e shumtë që ka marrë. Në këtë
ngjarje u plagos aksidentalisht me një plumb në kokë edhe Fatmira Zenel Hoxha,
mbesa e viktimës dhe vajza e vëllait të tij. Policia lokale e mbështetur edhe nga dy
grupe të Forcave të Ndërhyrjes së Shpejtë që ndodheshin të stacionuara në Tropojë,
nisën një operacion kërkimi menjëherë sapo morën informacionin për ngjarjen. Sipas
policisë vendore rezultoi se, në vendngjarje përveç dy viktimave ishin dhe Rexhep
Hoxha, Valmira Hoxha, Servete Hoxha, Zenel Hoxha, Nafie Hoxha dhe Adem Sadiku.
Policia pasi mori deklarimet e dëshmitarëve okularë, arriti në përfundimin se objektiv i
kësaj prite ishte vetëm Ram Hoxha, ndërsa mbesa e tij u plagos aksidentalisht. Në
vendngjarje u bllokuan në cilësinë e provës materiale 15 gëzhoja model 56, identike
me ato që përdoren për automatikun tip Kallashnikov.
MESAZHI
Disa orë më vonë u shpall në kërkim Hamdi Haklaj. Ram Hoxha kishte lidhje
farefisnore me Rasim Lumneshin, i ekzekutuar gjatë atentatit të kryer nga motra e
vogël e Haklajve. Me vrasjen e Hoxhës, Hamdiu i kishte çuar një mesazh ish-
presidentit Berisha, pasi viktima ishte njëkohësisht dhe mik i familjes së tij. Hamdiu e
akuzonte Hoxhën se kishte ndihmuar komandon e cila vrau me snajper Ylli Haklajn
dhe ndërmori disa sulme të tjera ndaj kullës së tij. Qysh nga kjo ngjarje silueta e
Hamdi Haklajt nuk u shfaq më, deri më 12 mars 2007 kur u arrestua nga agjentët e
Interpolit në Goteborg të Suedisë. Urdhëri i arrestit në mungesë për Hamdiun, u
lëshua nga gjykata vetëm më 17 maj 2005, gati një vit pas vrasjes së Qafës së
Rumikut. Vëllai i madh i Haklajve është duke u gjykuar në mungesë, ashtu si e motra,
Zylfija, në Gjykatën e Shkallës së Parë në Tiranë dhe ende nuk është provuar
autorësia e tij për vrasjen e Ram dhe Fatmira Hoxhës. Drejtësia suedeze ka refuzuar
kërkesën për ekstradim të Hamdi Haklajt të bërë nga shteti shqiptar me motivin se atij
i rrezikohet jeta nëse kthehet në atdhe, ku për më tepër është akuzuar politikisht pa u
cilësuar fajtor nga gjykata. Pas kësaj ngjarje, policia e Tropojës mori disa denoncime
për tentativa që u bën nga persona të armatosur, të cilët synonin të godisnin motrën e
madhe të Haklajve, Aishen, drejtoreshë shkolle në Bujan dhe familjen e saj. E
detyruar nga këto denoncime Ministria e Brendëshme urdhëroi policinë e Tropojës të
merrte masa për të siguruar jetën e Aishe Bashës dhe familjes së saj që banonin në
fshatin Dojan.
KËRCËNIMI
SULMET
Pak javë pas largimit të pjesës së mbijetuar të familjes Haklaj nga kulla e fortifikuar
rrëzë të Shkëlzenit, nisën një seri atentatesh me snajperë dhe mitrolozë të rëndë që
synonin të godisnin, personin i cili u la në ruajtje të kullës bashkë me familjen e tij. Më
19 shtator 2005, plaku i Haklajve nënshkroi një kontratë për ruajtjen dhe mirëmbajtjen
e kullës me një të afërm të tij, Manush Selivradën, nga fshati Bradushnicë. Selivrada
u vendos në kullë sëbashku me familjen, nënën në moshë të thyer, gruan dhe katër
fëmijët e vegjël. Pasi u njoftuan për largimin e Haklajve, kundërshtarët e tyre tashmë
të mbrojtur dhe nga të sapoardhurit në pushtet, u hodhën në veprim. Fillimisht ata
goditën njerëzit e afërt të Haklajve, që i kishin furnizuar me ushqime apo që
kujdeseshin për pronat e tyre për të pastruar terrenin para se ti jepnin dorën e fundit
kullës së fortifikuar.
ANTITANKU
ATENTATI
Gjashtë javë nga ky atentat u krye një tjetër pritë, këtë radhë në mes të ditës dhe
vetëm dy kilometra nga qyteti i Bajram Currit. Më 7 dhjetor 2005, rreth orës 15.30,
fuoristrada tip Toyota “Land Kruisser”, me karroceri e ngjyrë të bardhë, ish-pronë e
Ylli Haklajt, u godit me breshëri kallashnikovi sapo del nga qyteti i Bajram Currit në
drejtim të fshatit Markaj. Atentatori ishte fshehur brënda një tuneli që ndodhet pranë
urës së Shudenicës. Në Toyotën e Ylli Haklajt, udhëtonin vjehrri i tij, Gani Zeneli 70
vjeç, me dy djemtë. Në timon ishte djali i madh i Ganiut, Besnik Zeneli, ish-polic i
komisariatit të Tropojës, që punonte në zjarrfikëse dhe djali i vogël, 18-vjeçar që
kthehej nga gjimnazi. Gani Zeneli ishte administrator i “Bingo Gashi” në qytetin e
Bajram Currit, pronë e plakut të familjes, Muharrem Haklaj dhe Petrit Brahës.
Atentatori ka qëlluar një breshëri të tërë mbi Toyotën duke e bërë shosh nga plumbat,
por manovrimi i shpejtë i Besnik Zenelit dhe fati bëri që të mos ketë asnjë viktimë.
Atentatori ia ka dalë të çajë njërën gomë të Toyotës, por nuk ka mundur t’i afrohet
asaj, pasi plaku Gani Zeneli, i është kundërpërgjigjur me një breshëri kallashnikovi
nga ndenjësja e pasagjerit.
ÇARMATOSJA
Pa u zbardhur 9 prilli i vitit 2006, trupat RENEA të mbështetura nga mjete të blinduara
rrethuan kullën e Haklajve. Ata hynë në ambjentet e brendëshme të kullës shekullore
me një informacion se në banesë ndodheshin Hamdi e Zylfije Haklaj të shpallur në
kërkim me vendim të gjykatës. Në banesë ndodhej vetëm Manush Selivrada dhe
familja e tij. Gjatë kontrollit trupat RENEA gjetën një arsenal të tërë armësh dhe
paisjesh luftarake të djemëve të vrarë të familjes Haklaj. Ata bastisën çdo cep të
kullës për ta çarmatosur tërësisht atë. Muharrem Haklaj akuzoi nga jashtë vendit
kryeministrin Berisha dhe njerëzit e tij se po kërkonin të hakmerreshin edhe ndaj
kullës së braktisur. Disa ditë pas kontrollit në Kullë, u përjashtua nga radhët e policisë
së kryeqytetit vajza e motrës së madhe të Haklajve, Arlinda Basha, vetëm pse ishte
mbesa e Hamdi e Zylfie Haklajt. Fakti që ajo kishte qenë gjithnjë korrekte në punë,
madje sapo kishte fitur testimin për një detyrë më të lartë, nuk i duhej askujt.
E çarmatosur nga forcat RENEA kulla e Haklajve mbeti thjeshtë një objekt po
mbrojtje. Por kundërshtarët e tyre e donin atë tërësisht të rrafshuar. Për tia arritur këtij
qëllimi ata duhej të largonin më parë Manush Selivradën dhe familjen e tij nga Kulla.
Tani ata nuk kishin me frikë se mund të goditeshin nga rojet e kullës, pasi policia u
kishte marrë çdo armë që kishte gjetur. Fillimisht Manush Selivrada 46-vjeç, u
kërcënua me telefonata anonime të largohej nga kulla se do ta vrisnin. Më pas u
qëllua dy herë me snajper. Paraditen e 18 qershorit 2006, rreth orës 10:30 ai u qëllua
me snajper nga kodra me pisha pranë kullës. Objektivi i autorëve të sulmit nuk ishte
ta vrisnin, por ta trembnin të largohej. Një muaj më vonë më 18 korrik, Manushi u
qëllua serish me snajper, në orën 8.00 të mëngjesit. Këtë radhë plumbat i vërshëllyen
më afër se herën e parë. Duke parë këmbënguljen e tij për të mos u larguar nga kulla,
komando e panjohur vendosi të sulmonte me armë kundërtanke duke rrezikuar
seriozisht shfaro-sjen e të gjithë familjes Selivrada.
Mesnatën e 24 korrikut 2006, Kulla e Haklajve u godit tre herë me antitank duke i
shkaktuar dëme serioze në çatinë e saj.
Për fat të mirë nuk pati viktima në njerëz, pasi në momentin që u bë sulmi,
ndodheshin tetë persona në banesë dhe mes tyre ishin katër fëmijë. Pas këtij sulmi
Manush Selivrada u largua nga kulla duke e lënë atë në mëshirë të fatit, pasi në të
kundërt rrezikonte të gjithë familjen e tij.
KULLA
Një javë pas sulmit me antitank, motra e madhe, Aishja, e vetmja pjestare e familjes
Haklaj që vazhdonte të lëviste lirisht, mori disa ustallarë dhe e riparoi çatinë e kullës.
Por ky veprim vetëm sa i irritoi njerëzit e komandos që donin ta fshihnin nga faqja e
dheut banesën shekullore. Mbrëmjen e të dielës së 13 gushtit 2006 rreth orës 22.00,
pesë persona të armatosur dogjën kullën shekullore të familjes Haklaj në fshatin
Kërnajë të Tropojës. Ata iu afruan kullës së fortifikuar nga pjesa lindore e saj dhe më
pas u ngjitën në murin rrethues duke prerë telin me gjëmba. Të informuar mirë se në
kullë nuk ndodhej askush, zjarrvënësit kanë patur problem vetëm rezistencën e katër
qenëve të cilët i kanë neutralizuar me mjete rrethanore. Kulla e Haklajve është
spërkatur me lëndë djegëse nga themelet deri në çati dhe më pas i është vënë zjarri.
Ndërhyrja e zjarrfikëses dy orë më pas ka shpëtuar vetëm odën e pritjes, e cila
ndodhej në një godinë njëkatëshe ngjitur me kullën, ndërtuar vitet e fundit. Kjo ishte
hera e dytë që digjej kulla 200 vjeçare e Haklajve. Për herë të parë ajo ishte djegur
nga ushtria Austro-Hungareze gjatë Luftës së Parë Botërore
RRAFSHIMI
Pas këtij sulmi Aishe Basha foli për mediat duke thënë se personat që i vunë zjarrin
kullës ishin të mbrojtur nga policia. Ajo fajësoi kryeministrin Berisha se vrasësit e
vëllezërve të saj ishin shpërblyer duke u graduar në detyra të rëndësishme në radhët
e Policisë së Shtetit. Kundërpërgjigja erdhi flakë për flakë. Më 16 shtator 2006, e
njëjta komando vendosi që ta mësynte dhe njëherë kullën e Haklajve, këtë radhë për
ti larë hesapet përfundimisht me të. Autorët, që gjithmonë mbetën “të panjohur” për
policinë, edhe pse vepronin haptazi, nuk u kursyen kur e minuan atë me 70 kilogram
eksploziv. Nuk dihet sa orë i është dashur xhenierit që të realizojë lidhjet e eksplozivit,
por nëse e gjithë sasia prej 70 kilogramësh do të ishte ndezur, atëherë nuk dihej çfarë
pasojash mund të kishte sjellë për gjithë fshatin e zonën përreth. Vatrat e eksplozivit
ishin lidhur në seri por në momentin e shpërthimit disa nga lidhjet janë shkëputur prej
tronditjes, duke lënë pa aktivizuar afro 40 kilogram lëndë plasëse. Këtë radhë u
rrafshua më shumë se 70 përqind e kullës shekullore dhe fortifikimeve të saj, madje u
dëmtua keq dhe kulla e ish-deputetit demokrat Azgan Haklaj që ndodhet pranë saj.
Plaku i Haklajve u përgjigj në media, se ai apo nipat e tij, do të ktheheshin serish një
ditë, për ta rindërtuar dhe me të fortë se më parë kullën e gurtë në Kërnajë.
Pas çdo rasti policia vetëm bënte matje dhe mundohej ta kalonte ngjarjen pa bujë
duke u përpjekur për ti servirur medias versione nga më të pabesueshmet. Reagimi i
qeverisë dhe strukturave të shtetit për sulmet e njëpasnjëshme që ndodhnin në
Tropojë ishte njëlloj sikur ato të ndodhnin diku në Lindjen e Mesme apo në Afrikë.
Asnjëherë të vetme, drejtuesit e Policisë së Shtetit, Ministrisë së Brendëshme,
prokurorisë apo qeverisë nuk u prononcuan publikisht për këto akte të rënda
kriminale. Çështja Haklaj ishte kthyer në një tabu, dhe gjithëkush që mbante këtë
mbiemër duhej të fshihej nga faqja e dheut. Duke përfituar nga indiferenca e
çuditshme e qeverisë Berisha dhe strukturave ligjzbatuese të kontrolluara prej saj,
komando e kundërshtarëve të Haklajve vendosi ti shkonte deri në fund punës që
kishte nisur. Natën e 12 dhjetorit 2006, u sulmuan dhe u dhunuan varret e katër
djemëve të vrarë të familjes Haklaj, Shkëlqimit, Fatmirit, Halilit dhe Yllit. Ky akt i
pashëmbullt dëshmon qartë se sa thellë ka shkuar urretja në Tropojë. Strukturat e
shtetit duke përfshirë deri dhe politikanët më të lartë të dekadës së fundit, të majtë a
të djathtë, në mos janë fajtorët kryesorë në atë që ka ndodhur me 150 të vrarët e
“Dosjes Tropoja”, janë përgjegjës për mosndëshkimin e vrasësve. Dhjetëra e mbase
qindra fëmijë të mbetur jetimë nga atentatet në Tropojë, më shumë sesa nëvojë për
përkujdesje, duan drejtësi për prindërit e tyre të vrarë, që seriali i hakmarrjes të mos
shkaktojë më viktima të tjera. A do të ndëshkohen ndonjëherë përgjegjësit e vërtetë të
“Dosjes Tropoja”? Për momentin duket e pamundur që kjo pyetje të marrë një
përgjigje konkrete.
Fatos Nano në qelin e burgut
Feriz Kërnaja, Fatos Nano dhe Nehat Kulla kur ishin në burg
Në fakt, që në pranverën e vitit 2002, kur Gjykata e Shkallës së Parë, pas një maratone
prej 65 seancash, arriti në përfundimin që provat tregonin se “...vrasja është kryer për
motivet e dobëta të hakmarrjes”, të gjithë ata që e kanë ndjekur sadopak këtë çështje, janë
ndierë të zhgënjyer. Megjithëse Gjykata kishte zbardhur skenën e krimit, megjithëse ajo
kish vënë gishtin mbi atentatorët e vërtetë: Jaho Salihi dhe Fatmir Haklaj, ajo kish
neglizhuar një pjesë të rëndësishme të këtij krimi. Kush i kishte shtyrë këta njerëz? Kush
kishte përdorur futjen në lojë të rregullave të Kanunit për të kryer një krim të pastër politik?
Dhe këto pikëpyetje, në atë kohë, nuk lindnin vetëm nga deklaratat e përçarta të Sali
Berishës, se krimin e kishte urdhëruar Fatos Nano, i cili i kishte takuar vrasësit në rrugën
Tiranë-Rinas, ndërsa kthehej nga një takim ndërkombëtar në Lisbonë (vite më pas ai u
zëvendësua me Rexhep Meidanin). Ato nuk motivoheshin nga përdorimi i pashembullt që
ish-shefi i opozitës i ka bërë çdo historie, për interes të politikave të ditës.
Çdokush që e ka njohur sado pak këtë ngjarje është i bindur se ajo nuk është një histori e
thjeshtë hakmarrjeje. Për një mijë e një arsye. Ato kanë të bëjnë, së pari, me intrigat e
pafundme për manipulimin e zbardhjes së ngjarjes, që një aparat i tërë propagande vuri në
lojë, dhe, së dyti, me mënyrën se si shteti u soll me frymëzimin, me fshehjen e më pas me
eliminimin e vrasësve.
Vrasësit e Azemit mund të kishin në thelb një motiv “marrjeje gjaku”, por ai u fry, u nxit, u
mbrujt e u mbrojt nga segmente të larta të shtetit.
Natyrisht, kjo histori manipulimi nuk përfundon këtu. Për një kohë të gjatë u tentua me çdo
mjet që të krijohej përshtypja se njeriu i interesuar për vrasjen e Hajdarit ishte vetë kreu i
PD’së, Berisha. Shumë vite më pas, ajo që do të përdorej ishte gazeta “Koha Jonë”.
Vëllezërit e Izet Haxhisë, ish-badigardit të Berishës, do ta akuzonin këtë të fundit si
organizator të krimit. Ata pretendonin se Berisha po mundohej të fajësonte për këtë krim
familjen Haxhia, pasi ai donte të eliminonte njërin prej tyre, Izetin, që i dinte shumë sekrete,
përfshirë edhe urdhrat për të hedhur në erë shtylla tensioni në vitet pas humbjes së
pushtetit.
Por, kjo anë propagandistike është ana më pak kriminale në strategjinë e atyre që nxitën
vrasjen e Azem Hajdarit. Ana më e errët është ajo e përgatitjes së krimit dhe më pas e
mosarrestimit nga policia, me qëllim zhdukjen dhe eliminimin e atentatorëve.
Kështu siç kanë pohuar vetë edhe ish-ministri i Rendit, Perikli Teta, edhe ish-shefi i
SHIK’ut, Fatos Klosi, të gjithë e dinin që Azemit po i përgatitej një atentat. Madje, në zyrat e
tyre gjendej muaj më parë një pohim i Fatmir Haklajt, se Hajdari do të vritej së bashku me
nëntë vetë të tjerë për një hakmarrje të vjetër. Pyetja është: ç’bëri shteti për ta mbrojtur?
Asgjë. Ndërkohë që segmente të tij bënë shumë. Në mënyrë të pashpjegueshme, një prej
vëllezërve Haxhia dhe një prej vëllezërve Haklaj, pjesëmarrës në vrasje, u liruan vetëm pak
ditë përpara krimit nga gjykata e Gramshit, megjithëse ata akuzoheshin për trafik armësh.
Por, edhe pas atentatit të 12 shtatorit 1998, dyshimet vazhdojnë. Megjithëse ishin të gjithë
me mandate të mëparshme arresti, dikush për vrasje e dikush për përdhunim, vrasësit e
Azem Hajdarit u bë ç’ish e mundur të mos arrestoheshin. Sepse për të humbur gjurmët, ata
duhet të zhdukeshin. Më 4 gusht të vitit 1999, Fatmir Haklajt iu bë një atentat me mina të
telekomanduara. Ai shpëtoi për mrekulli. U dërgua urgjent në spitalin ushtarak në Tiranë
dhe kur u bë më mirë - nuk u arrestua. Megjithëse kërkohej edhe për një vrasje tjetër, ai u
la i lirë me kusht. Sepse - absurditeti më i madh! - ai vuri si garanci pasurore kullën e tij në
Tropojë. Vetëm tre muaj më pas, ai do të vritej në një atentat në fshatin Bujan të Tropojës,
përpara shtëpisë së Jaho Salihit. Edhe ky i dyti do të mbetej i plagosur në këtë ngjarje të 4
nëntorit 1999, por megjithëse qëndroi disa ditë në spital, dhe megjithëse kërkohej edhe për
një krim përdhunimi, ai do të largohej i lirë nga shtrati i kurimit.
Janë të gjitha këto fakte, dyshime dhe hipoteza që të bëjnë të mendosh se vrasja e Azem
Hajdarit ka qenë larg të qenit ashtu siç e përshkruan vendimi gjyqësor - një vrasje për
hakmarrje. Përfundimi i procesit për këtë krim është një njollë turpi për sistemin tonë të
drejtësisë. Ndaj, bashkëshortja e tij ka të drejtë kur thotë sot se ai duhet të rihapet. Jo më
për të gjetur vrasësit me pagesë, por për të shkuar te frymëzuesit e tyre. Ai proces duhet
rihapur, jo vetëm për të vënë drejtësinë për një çështje. Jo vetëm për të kuptuar historinë e
vërtetë të vrasjes së Azemit. Por edhe për të zhbërë një precedent, atë të pushtetarëve që
gatuajnë krimin dhe që dalin gjithnjë pa lagur. Sepse ndërkohë që ne sot flasim për gjyqin e
mbyllur të vrasjes së Hajdarit, në aulat e drejtësisë shqiptare, po zhvillohet në të njëjtën
mënyrë një proces i ngjashëm, ai i Gërdecit. Ku fjala “hakmarrje” është zëvendësuar me
fjalën “incident teknik” dhe ku frymëzuesit si gjithmonë po mbeten jashtë. Prandaj, qoftë për
hir të së tashmes, qoftë, dhe të së ardhmes, procesi i vrasjes së Azemit, duhet rihapur.