Η Σύγρξνλε Τνπξθηθή Ιζηνξηθή Θέζε (TURK TARIH TEZI)

Αθνξκή γηα απηφ ην λήκα είλαη ε έθδνζε ελφο θαηλνχξγηνπ βηβιίνπ κε ζέκα ηελ Ησλία
απφ ηνλ Άγγιν Alan M. Greaves θαη ην ηίηιν «The Land of Ionia Society and
Economy in the Archaic Period». Σν βηβιίν απηφ αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ βηβιίσλ
πνπ πξνσζνχλ έμππλα θαη επηζηεκνληθά φρη κφλν ηνλ Νέν-Οζσκαληζκφ θαη ηελ
αλαβάζκηζε ηεο Σνπξθίαο ζηελ πεξηνρή αιιά θαη ηελ Σύγρξνλε Τνπξθηθή Ιζηνξηθή
Θέζε φπνπ κία απφ απηέο είλαη ε απειιελνπνίεζε ησλ πνιηηηζκψλ ηεο Ησλίαο θαη ηεο
Αηνιίαο, ε νπνία κε μερλάκε, απφ ηελ επνρή Οδάι εκθαλίδεηαη σο λφκηκνο θιεξνλφκνο
φισλ ησλ κηθξαζηαηηθψλ πνιηηηζκψλ, Υεηηαίσλ, άιισλ κηθξαζηαηηθψλ ιαψλ (Φξχγεο,
Λπδνί θιπ) Έιιελεο, Ρσκαίνη, Βπδαληηλνί θνθ. Μηα καηηά ζηελ βηβιηνγξαθία ζα καο
πείζεη. ΢ρεδφλ ην 50% είλαη Σνχξθνη «εξεπλεηέο» κε αλάινγεο «δεκνζηεχζεηο». Ο
ζπγγξαθέαο είλαη Άγγινο απφ ην Παλ/κην ηνπ Λίβεξπνπι θαη έλα κέξνο ηεο
ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ βηβιίνπ πξνήιζε απφ ην Βξεηαληθφ αξραηνινγηθφ Ηλζηηηνχην ηεο
Άγθπξαο! Ο ηχπνο πξνζπαζεί λα απνδείμεη φηη ν πνιηηηζκφο ηεο Ησλίαο (πνπ
πεξηιακβάλνληαη θαη ε Υίνο θαη ΢άκνο) νθείιεη πνιιά πεξηζζφηεξα ζε πξνυπάξρνληα
κηθξαζηαηηθά ηζαγελή ζηνηρεία θαη ιηγφηεξα ζηνπο Έιιελεο κεηαλάζηεο απφ ηελ θπξίσο
Διιάδα.
Έλα πνιχ χπνπην βηβιίν!
Έηζη ινηπφλ παξαθάησ βάδσ δχν άξζξα κε ζέκα ηελ Σύγρξνλε Τνπξθηθή Ιζηνξηθή
Θέζε ησλ Χξήζηνπ Ιαθώβνπ θαη ελφο αγλψζηνπ πνπ έρεη φκσο ζαλ πεγή ην βηβιίν
ηνπ Σπύξνπ Βξπώλε κε ηνλ ηίηιν «Τν ηνπξθηθό θξάηνο θαη ε ηζηνξία : ε Κλειώ
ζπλαληά ην γθξίδν ιύθν» ησλ εθδφζεσλ ΗΜΥΑ.
Πνιιά απφ απηά πνπ ζα δηαβάζεηε μέξσ φηη ζα ζαο θάλνπλ λα αλαξσηηέζηε είλαη
δπλαηφλ λα γίλεηαη θαη λα δηδάζθνληαη απηά ζηελ Σνπξθία.
Ναη γίλνληαη.
΋ζν εκείο έρνπκε θαληαζκέλνπο πνιππνιηηηζκηθνύο εζλνκεδεληζηέο πνπ φρη κφλν
πιένλ έρνπλ θαηαζηξέςεη ηελ Διιεληθή Παηδεία κέζσ ησλ ζέζεσλ ησλ ζηα
Παλεπηζηήκηα, αιιά είλαη πιένλ θαη ζε θπβεξλεηηθέο ζέζεηο θαη πξνσζνύλ
έκκεζα ηνλ Νενζσκαληζκό θαη ηνλ δόγκα ηνπ
κεηακνληεξληζκνύ(postmodernism), νη Σνχξθνη ζπλερίδνπλ απηφεηνη θαη αλελφριεηνη
ηελ δηθηά ηνπο ηζηνξηθή ζέζε. Δθδίδνπλ πιένλ βηβιία θαη γηα ηελ Ησλία φπσο απηφ ηνπ
Άγγινπ.
Αθνινπζνχλ ηα δχν άξζξα:
Η θεκαιηθή εθεύξεζε ηεο Ιζηνξίαο

Η πεξίνδνο από ηελ ίδξπζε ηνπ ηνπξθηθνύ θξάηνπο, ην 1923, κέρξη ηα ηέιε ηεο
δεθαεηίαο ηνπ 1930, ραξαθηεξίδεηαη από ηε ζεκειηαθή αλαδόκεζε ηεο ηνπξθηθήο
θνηλσλίαο κε κνλαδηθό ξπζκηζηή ησλ εμειίμεσλ ην ίδην ην θξάηνο. Ζ θαηάξξεπζε
ηεο Οζσκαληθήο Απηνθξαηνξίαο θαηά ηνλ Α’ Παγθφζκην Πφιεκν, ε επηηπρήο
αληηκεηψπηζε απφ κέξνπο ησλ Σνχξθσλ ηεο πξνζπάζεηαο ησλ Διιήλσλ θαη ησλ
Αξκελίσλ λα θπξηαξρήζνπλ ζε κέξνο ηεο Μηθξάο Αζίαο, νδήγεζε ηφζν ηε λέα ηνπξθηθή
πνιηηηθή ειίη φζν θαη ηελ ηνπξθηθή δηαλφεζε λα επαλεμεηάζνπλ ηελ ηαπηφηεηά ηνπο ηφζν
σο πνιηηηζκηθή έθθξαζε φζν θαη σο ηζηνξηθή ελφηεηα θαη ζπλέρεηα. Σν γεγνλφο απηφ
πξνζδηφξηζε έλα πιαίζην δξάζεο, εθείλεο ηηο δχν δεθαεηίεο, πνπ εθ ησλ πξαγκάησλ
παξήγαγε κηα βαζηά ζπλαηζζεκαηηθή δηέγεξζε ζε νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα
απηνπξνζδηνξηζκνχ ηνπ ηνπξθηθνχ έζλνπο.

Ο ηδξπηήο ηνπ ηνπξθηθνχ θξάηνπο, Μνπζηαθά Κεκάι Αηαηνχξθ, απνθαζηζκέλνο λα

δηαξξήμεη θάζε δεζκφ κε ην ηξαπκαηηθφ παξειζφλ ηεο ηζιακηθήο νζσκαληθήο
απηνθξαηνξίαο θαη αλαγθαζκέλνο λα δηακνξθψζεη κηα βάζε λνκηκνπνίεζεο, θαηέθπγε
ζηελ εθεχξεζε ελφο κπζηθνχ παξειζφληνο θαηά ην νπνίν νη Σνχξθνη, πξνεξρφκελνη απφ
ηελ Κεληξηθή Αζία, θαζίζηαληαη πξφγνλνη ηνπ παγθφζκηνπ πνιηηηζκνχ. Δπεηδή ην
επξσπατθφ ζηεξεφηππν γηα ηνπο Σνχξθνπο ζεσξνχζε φηη ν ιαφο απηφο ήηαλ βάξβαξνο
θαη θαηψηεξνο, ηα λέα δφγκαηα ηνπ ηνπξθηθνχ εζληθηζκνχ πνπ εκθαλίζηεθαλ κεηά ηνλ Α’
Παγθφζκην Πφιεκν ξίδσζαλ βαζηά, επεηδή κπνξνχζαλ λα έρνπλ ιατθή απήρεζε θαη
θπξίσο επεηδή δηακνξθψζεθαλ απφ ην επίζεκν θξάηνο θαη πξνσζήζεθαλ κέζσ ηεο
επίζεκεο εθπαίδεπζεο πνπ αλαθεξφηαλ ζηελ ηζηνξία ησλ Σνχξθσλ. Ζ πξνζπάζεηα
απηή ηνπ Κεκάι ππήξμε ηφζν έληνλε, ψζηε, παξφιν πνπ πνιιέο δνγκαηηθέο
ηνπνζεηήζεηο πνπ εμεθξάζζεζαλ ηφηε επηζήκσο δελ δηαθεξχζζνληαη ζήκεξα,
επέθεξαλ σζηφζν κία ηζρπξή επηξξνή ηφζν ζην πιαίζην ηεο αθαδεκατθήο
ηζηνξηνγξαθίαο, φζν θαη ζην πιαίζην ησλ ιατθψλ αληηιήςεσλ γηα ηελ ηνπξθηθή ηζηνξία.

Οη δύν ζεσξίεο

Ο Αηαηνχξθ ππήξμε εθείλνο πνπ νπζηαζηηθά δηακφξθσζε ηηο δχν ζεσξίεο ζρεηηθά κε ηελ
ηζηνξία θαη ηε γιψζζα ησλ Σνχξθσλ, πνπ είλαη γλσζηέο σο Turk Tarih Tezi (Ζ Σνπξθηθή
Ηζηνξηθή Θέζε) θαη Gunes Dil Teoresi (Ζ Ζιηαθή Θεσξία ηεο Γιψζζαο). Παξάιιεια,
δεκηνχξγεζε ηνπο ζεζκνχο εθείλνπο, πνπ ζα είραλ σο επίζεκν θαζήθνλ λα
επεμεξγαζηνχλ, λα εθιατθεχζνπλ θαη λα δηαδψζνπλ κέζσ ησλ δχν απηψλ ζεσξηψλ ηελ
επίζεκε εθδνρή ηεο ηζηνξίαο ζην λενζχζηαην ηφηε ηνπξθηθφ θξάηνο. Ο Κεκάι είρε ήδε
απφ ηελ αξρή ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη ην ηνπξθηθφ έζλνο ζε αληίζεζε κε ην ηνπξθηθφ
θξάηνο, είρε καθξφρξνλε ηζηνξία γη’ απηφ θαη αξρηθή ηνπ επηδίσμε ήηαλ λα ηξνπνπνηήζεη
ηελ ηζηνξία απηή θαηά ηξφπν πνπ λα δίλεη αίγιε ζην καθξχ παξειζφλ ησλ Σνχξθσλ. Γηα
ηνλ ηδξπηή ηνπ ηνπξθηθνχ θξάηνπο ήηαλ πνιηηηθή επηζπκία ε επαλέλσζε ηνπ έζλνπο κε
ην παξειζφλ θαη ε εζληθή νκνγελνπνίεζε νινθιήξνπ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ πεξηήιζε
κέζα ζηα γεσγξαθηθά φξηα ηεο Σνπξθίαο. Πην απιά, ην δήηεκα ηεο ζπγγξαθήο ηεο
ηζηνξίαο ήηαλ γηα ηνλ Κεκάι ζέκα πνιηηηθφ θαη φρη αθαδεκατθφ.

Τα βαζηθά εξσηήκαηα πνπ απαζρνινύζαλ ηνλ Αηαηνύξθ όζνλ αθνξά ηε

ζπγγξαθή ηεο ηνπξθηθήο ηζηνξίαο πξνθεηκέλνπ λα ιπζεί ην πξόβιεκα ηνπ
ηζηνξηθνύ βάζνπο θαη ηεο ηζηνξηθήο ζπλέρεηαο ήηαλ:
1. Πνηνη ήζαλ νη πξψηνη θάηνηθνη ηεο γεσγξαθηθήο έθηαζεο πνπ ζπληζηνχζε ην
ηνπξθηθφ θξάηνο θαη θαη’ επέθηαζε πνηνο ιαφο ήηαλ ν πξψηνο πνπ δεκηνχξγεζε
πνιηηηζκφ ζε απηή ηελ πεξηνρή,
2. Πνηα είλαη ε ζέζε ηεο Σνπξθίαο ζηνλ παγθφζκην πνιηηηζκφ θαη πνηα ε ζπλεηζθνξά
ησλ Σνχξθσλ ζηελ παγθφζκηα ηζηνξία θαη
3. ε ίδξπζε ηνπ Οζσκαληθνχ θξάηνπο, σο ηνπ πξψηνπ ηνπξθηθνχ θξάηνπο ζηελ
Αλαηνιία, απφ έλα ηνπξθηθφ θχιν, απνηειεί ηζηνξηθφ κχζν. Ωο εθ ηνχηνπ ζα πξέπεη λα
εθεπξεζεί κία λέα εξκελεία γηα ην ζρεκαηηζκφ ηνπ θξάηνπο απηνχ.

Με απηφλ ηνλ ηξφπν ν Αηαηνχξθ, φπσο θαη νιφθιεξε ε ζηξαηησηηθή ειίη πνπ
νηθνδφκεζε ην ηνπξθηθφ θξάηνο, πηνζέηεζε απφ ηελ αξρή ηε ζαθή αληίιεςε φηη ε
ηζηνξία ήηαλ έξγν ηνπ θξάηνπο θαη ζα έπξεπε λα θαηαζηεί έλα ηζρπξφηαην εξγαιείν πνπ
λα ηθαλνπνηνχζε ηηο πνιηηηθέο αλάγθεο ησλ δχν πξψησλ δεθαεηηψλ ηνπ ηνπξθηθνχ
θξάηνπο, δειαδή ηεο επηβνιήο ηεο θξαηηθήο ηδενινγίαο πάλσ ζηελ ηνπξθηθή θνηλσλία.
Μέζα ζε απηά ηα πιαίζηα, ν Κεκάι ίδξπζε ην 1931 ηελ Δπηηξνπή Μειέηεο ηεο
Σνπξθηθήο Ηζηνξίαο (Turk Tarih Tetkik Heyeti), ε νπνία ζπκπεξηιάκβαλε θαη
ζηξαηησηηθνχο θαη ζπλεδξίαδε φπνπ βξηζθφηαλ ν Αηαηνχξθ. Ο δε ίδηνο δηάβαδε,
δηφξζσλε θαη ελέθξηλε ηα πνξίζκαηά ηεο. Οη δξαζηεξηφηεηεο απηήο ηεο Δπηηξνπήο
θνξπθψζεθαλ ην 1932 κε ηε ζχγθιεζε ηνπ πξψηνπ ΢πλεδξίνπ Σνπξθηθήο Ηζηνξίαο ην
1932 ζηελ Άγθπξα, φπνπ δηαθεξχρζεθε πιένλ θαη επίζεκα ε Σνπξθηθή Ηζηνξηθή Θέζε,
αλαθεξχρζεθε θηήκα ηνπ ηνπξθηθνχ έζλνπο θαη πηνζεηήζεθε σο επίζεκν θξαηηθφ δφγκα.

Οη βαζηθνί άμνλεο ηεο ζέζεο απηήο είλαη ηξεηο:

1. Ζ ηζηνξία ηνπ ηνπξθηθνχ έζλνπο, φπσο ήηαλ κέρξη ζήκεξα γλσζηή, δελ ζπλίζηαηαη
κφλν ζηελ Οζσκαληθή Ηζηνξία. Ζ ηνπξθηθή ηζηνξία είλαη πνιχ παιαηφηεξε. Σν έζλνο
πνπ δηέδσζε ηνλ πνιηηηζκφ ζε φια ηα άιια έζλε, είλαη ην ηνπξθηθφ,
2. Ζ ηνπξθηθή θπιή δελ είλαη θίηξηλε. Οη Σνχξθνη είλαη ιεπθνί θαη βξαρπθέθαινη. Δκείο
πνπ ζήκεξα δηαθεληεχνπκε ηελ παηξίδα καο, είκαζηε απφγνλνη εθείλσλ πνπ ίδξπζαλ
ηνλ παιαηφηεξν πνιηηηζκφ θαη νη νπνίνη έθεξαλ ην ίδην φλνκα κε εκάο θαη
3. Οη Σνχξθνη πνπ κεηέθεξαλ ηνλ πνιηηζκφ ζηα κέξε φπνπ εγθαζίζηαλην θαη πνπ
ππήξμαλ νη πξψηνη ζεκειησηέο ηνπ πνιηηηζκνχ ζην Ηξάθ, ηελ Αλαηνιία, ηελ Αίγππην θαη
ην Αηγαίν, θαηάγνληαη απφ ηελ Κεληξηθή Αζία. Δκείο, νη ζεκεξηλνί Σνχξθνη, είκαζηε
απφγνλνη Κεληξαζηαηψλ.

Οη παξαπάλσ άμνλεο ππήξμαλ απνηέιεζκα καθξάο επεμεξγαζίαο, θαηά ηξφπν ζίγνπξα

εθεπξεηηθφ, ζηεξνχκελνη φκσο παληειψο επηζηεκνληθήο κεζνδνινγίαο. Ζ κέζνδνο πνπ
αθνινχζεζαλ νη Κεκαιηθνί εθεπξέηεο ηεο ηζηνξίαο ήηαλ εθιεθηηθή θαη απζαίξεηε:
παξνπζίαδαλ κία κεξηθή επηζθφπεζε παιαηφηεξσλ επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ θαη ζηε
ζπλέρεηα επέιεγαλ ηνπο ζπγγξαθείο εθείλνπο πνπ ζα ηνπο εθνδίαδαλ κε ηα
δεπηεξεχνληα πιηθά, πνπ ήζαλ αλαγθαία γηα λα δηακνξθψζνπλ ηελ ηζηνξηθή ζεσξία,
πνπ είρε εθ ησλ πξνηέξσλ δηαηππσζεί απφ ηνλ Αηαηνχξθ θαη πηνζεηήζεθε σο δφγκα
απφ ην πξψην ΢πλέδξην Σνπξθηθήο Ηζηνξίαο.

Του Χρήστου Ιακώβου

08/08/2003
http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=558&-V=fakeloiarticles

================================================================
Η Σύγρξνλε Τνπξθηθή Ιζηνξηθή Θέζε

Ζ ζχγρξνλε θαη επίζεκε ηζηνξηθή ζέζε ηνπ Σνπξθηθνχ θξάηνπο ζήκεξα -εθ πξψηε
φςεσο- θαίλεηαη λα μεθεχγεη αξθεηά απφ ηηο παληνπξθηθέο απφςεηο πνπ ηεο επνρήο ηνπ
Ataturk. Σν ελδηαθέξνλ θαίλεηαη λα κεηαθέξεηαη απφ ην επίπεδν ηεο αλζξψπηλεο
θπζηνινγίαο (θξαληνκεηξήζεηο θ.ιπ.) ζην πνιηηηζκηθφ επίπεδν. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί
φηη ε πεγέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο Σνπξθηθήο ηζηνξίαο φπσο
παξαηίζεηαη ζην θείκελν πνπ αθνινπζεί πξνέξρνληαη απφ ην δηαδίθηπν θαη πην
ζπγθεθξηκέλα απφ ηελ επίζεκε ηζηνξηθή ηζηνζειίδα ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ ηεο
Σνπξθίαο θαη ηελ ηζηνξηθή ηζηνζειίδα ηνπ Τπνπξγείνπ Πνιηηηζκνχ. Σν γεγνλφο απηφ
ελέρεη δχν παξακέηξνπο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ζνβαξά ππφςε. Πξψηνλ φηη ε
ηζηνζειίδεο απηέο πεξηέρνπλ ηε ζεκεξηλή επίζεκε ζέζε ηνπ Σνπξθηθνχ θξάηνπο θαη,
δεχηεξνλ, φηη ν Λφγνο γηα ηελ ηζηνξία πνπ παξάγεηαη κέζα απφ απηφ ην πιηθφ δελ
απνηειεί αλαγθαζηηθά θαη ηνλ Λφγν γηα ηελ ηζηνξία πνπ παξάγεηαη ζην εζσηεξηθφ ηεο
ρψξαο, θαζψο νη ηζηνζειίδεο ζηελ Αγγιηθή πξνθαλψο δελ απεπζχλνληαη ζηνπο
Σνχξθνπο αιιά ζηνπο μέλνπο πνπ αλαδεηνχλ νξηζκέλεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ
Σνπξθηθή ηζηνξία.

Ζ πξψηε επηζήκαλζε πνπ θάλεη ν ζπγγξαθέαο -πνιχ ζεκαληηθή γηα ηελ ηεθκεξίσζε
ησλ απφςεσλ καο- αθνξά ηηο δχν δηαζηάζεηο ηεο ηζηνξίαο, ηελ γεσγξαθηθή θαη ηελ
αλζξσπνθεληξηθή. Κνληνινγίο, πξνθχπηεη έλαο πξνβιεκαηηζκφο ζχλδεζεο ηνπ Υψξνπ
(Αλαηνιία) κε ηα Σνπξθηθά θχια. ΢πλνπηηθά ε θεληξηθή ηδέα πνπ δηέπεη ηελ επίζεκε
πεξηγξαθή ηεο ηνπξθηθήο ηζηνξίαο είλαη ε ηδέα ελφο γεγελνχο πνιηηηζκνχ ηεο Αλαηνιίαο
πνπ μεθηλάεη απφ ηε πεξίνδν ηνπ αλζξψπνπ ηνπ λεάηεξληαι θαη ν νπνίνο δηαρέεηαη
πνιηηηζκηθά ζε πνιιέο δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο θπξηαξρψληαο πνιηηηζκηθά, παξά ηηο
νπνίεο θάζεηο δηέξρεηαη θαη ηνπο φπνηνπο θαηαθηεηέο πεξλνχλ ζηαδηαθά απφ ηελ
Αλαηνιία. Οη θιεξνλφκνη απηνχ ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ζπλερηζηέο ηεο παξάδνζεο είλαη νη
Σνχξθνη. ΢θνπφο ινηπφλ ηνπ ζπγγξαθέα ινηπφλ, δελ είλαη λα αλαδείμεη ηελ
αλζξσπνινγηθή (θπιεηηθή) ζπλέρεηα αλάκεζα ζηνπο γεγελείο θαηνίθνπο ηεο Αλαηνιίαο,
αιιά λα αλαδείμεη ηελ πνιηηηζκηθή ζπλέρεηα ησλ ιαψλ πνπ έρνπλ δήζεη ζηελ Αλαηνιία
θαη λα απνδείμεη φηη απηή ε πνιηηηζκηθή πεξηνρή είλαη ε κήηξα φπνπ γελλήζεθε ν
παγθφζκηνο πνιηηηζκφο.

"΋ηαλ αλαθεξφκαζηε ζηελ ηζηνξία είλαη πάληα δχζθνιν λα πξνζδηνξηζηεί απφ πνηα
πεξίνδν ζα πξέπεη λα μεθηλήζνπκε. Οη παιαηφηεξνη πνιηηηζκνί ηεο Αλαηνιίαο δελ
κπνξνχλ λα αγλνεζνχλ. Οξηζκέλνη ηζηνξηθνί πξνζδηνξίδνπλ ηελ εκθάληζε ησλ Σνχξθσλ
ζηελ Αλαηνιία ηνλ 11ν αηψλα. Αλ ήηαλ έηζη ηφηε ε ηζηνξία πεξηνξίδεηαη ρξνλνινγηθά απφ
ηελ έιεπζε ησλ Σνχξθσλ λνκάδσλ. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη πνιηηηζκνί δελ ρηίδνληαη
ρσξίο ζεκέιηα. ΋πσο έλαο ηνίρνο απφ ηνχβια, έηζη θαη νη πνιηηηζκνί δνκνχληαη πάλσ ζε
πξνεγνχκελνπο πνιηηηζκνχο. Έηζη, είλαη πνιχ πηζαλφ λα αλαθαιχπηνπκε ίρλε
παιαηφηεξσλ πνιηηηζκψλ ζηνπο πνιηηηζκνχο πνπ αθνινχζεζαλ. Δάλ ζέινπκε λα
κηιήζνπκε γηα ηε Σνπξθία πξέπεη λα μεθηλήζνπκε απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ, θαζψο ε
ζεκεξηλή Σνπξθία είλαη κηα πξνέθηαζε ησλ παιαηψλ πνιηηηζκψλ θαη έλα κίγκα
αλζξψπσλ δηαθνξεηηθήο πξνειεχζεσο» .

Έηζη ε ηζηνξία ηεο Σνπξθίαο ζηελ δηθηπαθή δηεχζπλζε ηνπ Σνπξθηθνχ Τπνπξγείνπ
Δμσηεξηθψλ μεθηλάεη κε ηελ εκθάληζε ζηε Αλαηνιία ηνπ Αλζξψπνπ ηνπ Νεάηεξληαι
(Παιαηνιηζηθή πεξίνδνο 600000-10000π.Υ.).
Ο άλζξσπνο ηνπ Νεάηεξληαι εκθαλίζηεθε ηελ κέζε παιαηνιηζηθή πεξίνδν. Ζ εκθάληζε
ηνπ homo sapiens πξφγνλνπ ηνπ ζεκεξηλνχ αλζξψπνπ ρξνλνινγείηαη πξνο ην ηέινο
ηεο παιαηνιηζηθήο πεξηφδνπ. Ζ δσή εθείλε ηε πεξίνδν ήηαλ δχζθνιε θαη αβέβαηε. Ζ
επηβίσζε εμαξηηφηαλ θαηά πνιχ απφ ην επηηπρεκέλν θπλήγη, αιιά ην θπλήγη πνιιέο
θνξέο ζπλεπαγφηαλ μαθληθφ θαη βίαην ζάλαην γηα ηνπο θπλεγνχο. Ζ θνηλσληθή
νξγάλσζε ζρεκαηνπνηνχληαλ πάλσ ζηηο αλάγθεο επηβίσζεο θαη έηζη νη θπλεγνί
νξγαλψλνληαλ ζε θπλεγεηηθέο νκάδεο. Σα πξψηα ρξφληα ρξεζηκνπνηνχζαλ
αθαηέξγαζηα ιίζηλα εξγαιεία αιιά κε ηνλ θαηξφ ηα φπια ηνπο βειηηψζεθαλ, θαζψο ν
άλζξσπνο άξρηζε λα επεμεξγάδεηαη ηε πέηξα θαη άιια πιηθά φπσο ην μχιν. Δθηφο
βέβαηα απφ θπλεγνί ήηαλ θαη ηξνθνζπιιέθηεο. Μεηαθηλνχληαλ ζε πεξηνρέο πνπ ππήξρε
ηξνθή. Ενχζαλ ζε ζπειηέο ή δέληξα αλάινγα κε ηε πεξηνρή πνπ βξίζθνληαλ θαη ηνπο
θηλδχλνπο πνπ αληηκεηψπηδαλ. Σα ζπνπδαηφηεξα παιαηνιηζηθά επξήκαηα ζηελ Αλαηνιία
βξέζεθαλ ζηηο πεξηνρέο ηνπ Yarimburgaz θνληά ζηελ Istanbul θαη ηελ Αηηάιεηα. Σν
Karain είλαη ε κφλε γλσζηή ζπειηά ηεο Αλαηνιίαο ζηελ νπνία αλαθαιχθζεθαλ ίρλε απφ
φιεο ηηο θάζεηο ηεο παιαηνιηζηθήο πεξηφδνπ. Πεξηέρεη δείγκαηα απφ δηάθνξα επίπεδα
εμέιημεο απηήο ηεο πεξηφδνπ.

Νενιηζηθή πεξίνδνο 8000-5500 π.Χ.

Ο φξνο λενιηζηθφο πξνέξρεηαη απφ ηηο αξραίεο Διιεληθέο ιέμεηο «λένο» θαη «ιίζνο».
Απηή ηε πεξίνδν εγθαηληάδεηαη ε θαιιηέξγεηα θπηψλ απφ ηνλ άλζξσπν θαη ε εμεκέξσζε
δψσλ. Οη άλζξσπνη δελ ρξεηαδφηαλ πιένλ λα κεηαθηλνχληαη θαζψο άξρηζαλ λα ειέγρνπλ
νη ίδηνη ηνπο φξνπο επηβίσζεο. Απνηέιεζκα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο ήηαλ ε δεκηνπξγία
εδξαίσλ θνηλσληψλ. Οη αγξφηεο ηεο λενιηζηθήο πεξηφδνπ ζπλήζσο παξήγαλ
πεξηζζφηεξα απφ φζα κπνξνχζαλ λα θαηαλαιψζνπλ κε απνηέιεζκα ε δηαηξνθή
κεγαιχηεξσλ πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ λα είλαη εθηθηή. Ζ επάξθεηα ηξνθήο είρε θαη άιιεο
ζπλέπεηεο. Αξρηθά δεκηνπξγήζεθε έλα πξσηφγνλν εκπφξην. Ζ θνηλφηεηεο ησλ
θαιιηεξγεηψλ αληάιιαζαλ αγαζά κε άιια πνπ νη ίδηνη δελ κπνξνχζαλ λα παξάγνπλ.
Έηζη, ε θνηλφηεηα απέθηεζε ζπάληα πιηθά φπσο πνιχηηκνπο ιίζνπο θαη κέηαιια.
Γεχηεξνλ, ην γεσξγηθφ πιεφλαζκα πξνθάιεζε θαη ην θαηλφκελν ηεο εξγαζίαο,
απειεπζεξψλνληαο νξηζκέλα κέιε ηεο θνηλσλίαο απφ ηε αγξνηηθή παξαγσγηθή
δηαδηθαζία. Κάπνηνη απφ απηνχο αζρνιήζεθαλ κε ηε θαηαζθεπή πέηξηλσλ εξγαιείσλ
πνπ ζα δηεπθφιπλαλ ηε θαιιηέξγεηα, θαηαζθεπάδνληαο δηάθνξα ζθεχε θαη πθαληά. Με
ηνλ θαηξφ εμεκεξψζεθαλ κεγαιχηεξα θαη δπλαηφηεξα δψα φπσο ν ηαχξνο θαη ην άινγν.

Σν παιαηφηεξα επξήκαηα ηεο λενιηζηθήο αγξνηηθήο δσήο ζηε πεξηνρή ηεο Αλαηνιίαο
βξέζεθαλ ζην Hacilar 25 ρηιηφκεηξα απφ ην Burdur θαη ρξνλνινγνχληαη απφ ην 7040
π.ρ. ΢ηηάξη, θξηζάξη θαη θαθέο φπσο θαη θφθαια απφ πξφβαηα, γίδεο θαη αγειάδεο
βξέζεθαλ ζηα ζπίηηα ηνπ Hacilar. Ο ζθχινο θαίλεηαη φηη ήηαλ ην κνλαδηθφ απφ ηα δψα
πνπ έκελε ζην ζπίηη. Ζ ηνπνζεζία απηή είλαη θεκηζκέλε γηα ηηο πήιηλεο γπλαηθείεο
κνξθέο πνπ παξνπζηάδνληαη είηε κφλεο είηε καδί κε δψα ή παηδηά.

Ζ πην γλσζηή λενιηζηθή πεξηνρή ζηελ εγγχο Αλαηνιή είλαη ην Catalhoyuk πνπ βξίζθεηαη
50 ρηιηφκεηξα βνξεηναλαηνιηθά ηεο θαη ρξνλνινγείηαη γχξσ ζην 6.500-5.500π.X. Σν
Catalhoyuk είλαη έλα ρσξηφ πνπ απνηειείηαη απφ νξζνγψληα μερσξηζηά θηίζκαηα
θηηαγκέλα απφ ρσκάηηλα ηνχβια πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ μχιηλα δνθάξηα θαη ζαλίδεο
ζην εζσηεξηθφ. Οη νξνθέο ήηαλ επίπεδεο θαη ηα ζπίηηα είραλ απιέο. Οη είζνδνο ηνπ
ζπηηηνχ ήηαλ ζηε νξνθή θαη ρξεζηκνπνηνχζαλ ζθάιεο. Ο ηξφπνο πνπ θηίδνληαλ ηα
ζπίηηα κε ηελ είζνδν ζηελ επίπεδε νξνθή πξνζέθεξε θαιχηεξε ακπληηθή ζσξάθηζε θαη
κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα δηάθνξεο εξγαζίεο φπσο επίζεο θαη γηα ηελ
επηθνηλσλία ησλ ζπηηηψλ ηνπ ρσξηνχ κεηαμχ ηνπο. Σα ζπίηηα είραλ θνηλή δηαξξχζκηζε,
έλα κεγάιν δσκάηην, κηα απνζήθε θαη κηα θνπδίλα. Δθηφο απφ κνξθέο δψσλ, φπσο ηνπ
ηαχξνπ, πνπ αληηπξνζψπεπαλ ηε γνληκφηεηα ιαηξεπφηαλ θαη ε κεηέξα-ζεά πνπ
ζπλήζσο απεηθνληδφηαλ κε ηηο ιενπαξδάιεηο ηεο, ιαηξεία ε νπνία ζα επαλαιακβαλφηαλ
πνιιέο θνξέο απφ ηνπο κεηέπεηηα πνιηηηζκνχο ηεο Αλαηνιία. Ο ζπγγξαθέαο θαηαιήγεη
ζην ζπκπέξαζκα φηη «ηίπνηα δελ ππνδεηθλχεη φηη απηφο ν πνιηηηζκφο πξνήιζε απφ
θάπνπ αιινχ πέξαλ ηεο Σνπξθίαο» θαη ζπκπεξαίλεη φηη «νη άλζξσπνη ηεο Αλαηνιίαο
έπαημαλ κεγάιν ξφιν ζηελ Νεαηεξληάιεηα επαλάζηαζε».

Σελ επνρή ηνπ ραιθνχ 5000-3000π.Υ. ε ιαηξεία ηεο κεηέξαο-ζεάο ζπλερίζηεθε. Οη

απεηθνλίζεηο ηεο φκσο ηνπνζεηνχληαλ πην θνληά ζηα ζπίηηα. Έλα αθφκα ζχκβνιν πνπ
ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηελ επνρή ηνπ ραιθνχ είλαη ην ζχκβνιν ηνπ ηαχξνπ. Σν ζχκβνιν
ηνπ ηαχξνπ παίδεη έλα ζεκαληηθφ ξφιν σο δεζκφο κεηαμχ ηεο ζξεζθείαο ηεο λενιηζηθήο
επνρήο θαη ηεο ζξεζθείαο ησλ Υαηηψλ. «΢πλεπψο ε θαηαγσγή ηεο ζξεζθείαο ησλ
Υάηησλ θαη αξγφηεξα ησλ Υεηηαίσλ κπνξεί λα αλαρζεί ζηελ επνρή ηνπ αλζξψπνπ ηνπ
λεάηεξληαι».

Οη Υάηηνη ήηαλ κία θπιή γεγελψλ θαηνίθσλ ηεο θεληξηθήο Αλαηνιίαο. Καζψο έδεζαλ ηε
πξντζηνξηθή πεξίνδν πξηλ ηελ εχξεζε ηεο γξαθήο ζηελ Αλαηνιία φζα μέξνπκε γη
απηνχο καο έγηλαλ γλσζηά απφ Υεηηηηηθέο πεγέο. Οη Υάηηνη έδσζαλ ην φλνκα Αλαηνιία ε
νπνία σο ηφηε ιεγφηαλ «ε γε ησλ Υαηηψλ». Αθφκα θαη νη Υεηηαίνη νλφκαδαλ ηε γε ηνπο
«ε γε ησλ Υαηηψλ». Ζ επίδξαζε ηνπ πνιηηηζκνχ ησλ Υάηησλ είλαη εκθαλήο ζηα
ζξεζθεπηηθά έζηκα ησλ Υεηηαίσλ, ζηε πνιηηεηαθή θαη δηθαηαθή νξγάλσζε θαη ζηε
κπζνινγία. Παξφιν πνπ δελ αλέπηπμαλ ηζαγελή γξαπηή παξάδνζε, απηνί νη άλζξσπνη
είραλ αλαπηχμεη έλα πςεινχ επηπέδνπ γεγελή Αλαηνιηαθφ πνιηηηζκφ. Αλέπηπμαλ κηα
πνηθηιφκνξθε αγγεηνπιαζηηθή φπσο επίζεο θαη κλεκεηαθή αξρηηεθηνληθή φπσο γηα
παξάδεηγκα ην ηζφγεην παιάηη εμήληα δσκαηίσλ ζηε πεξηνρή ηνπ Kultepe. Ο
κπξνχηδηλνο ειηαθφο δίζθνο ησλ Υάηησλ, κε ηνπο αθηηλσηνχο ινβνχο ηνπ πνπ
απεηθνλίδνπλ ηνπο πιαλήηεο, δείρλεη ηελ πνιππινθφηεηα ησλ θνζκηθψλ ηνπο
πξνβιεκαηηζκψλ θαη απφςεσλΖ κέζε επνρή ηνπ ραιθνχ είλαη ε επνρή ηεο Αζζπξηαθήο
θπξηαξρίαο. ΢ηε δηάξθεηα απηήο ηεο πεξηφδνπ ε παιαηά Αζζπξηαθή πνιηηεία ζηε
Μεζνπνηακία θαζηέξσζε έλα ζχζηεκα εκπνξηθήο αληαιιαγήο κε ηελ Αλαηνιία. Ζ
Αλαηνιία ήηαλ ρσξηζκέλε ζε θενπδαιηθνχ ηχπνπ πφιεηο-θξάηε θάησ απφ ηελ εγεκνλία
ησλ γεγελψλ Υαηηψλ, νη νπνίεο απνθαινχληαλ Karum. Τπήξραλ είθνζη ηέηνηα Karum
θαη έλα εκπνξηθφ θέληξν ην νπνίν ήιεγρε ηα ππφινηπα ην Kanis πνπ ηνπνζεηείηαη ζην
Kultepe. Πιήξσλαλ θφξνπο θαη ελνίθηα θαη ζε αληάιιαγκα είραλ εγγπεκέλε αζθάιεηα
απφ ηνπηθνχο δηνηθεηέο. Μηζζσκέλα θαξαβάληα κεηέθεξαλ αγαζά φπσο θαζζίηεξν,
αξψκαηα θαη θνζκήκαηα πνπ ηα αληάιιαζαλ κε αγαζά απφ ρξπζάθη θαη αζήκη.
Ζ αξρή ηεο γξαπηήο ηζηνξίαο ηεο Αλαηνιίαο μεθηλάεη κε ηελ Αζζπξηαθή γιψζζα ζε
ρεηξφγξαθα (cuneiform scripts) θαη θπιηλδξηθνχο πάππξνπο. Οη επηγξαθέο πνπ
ρξνλνινγνχληαη απφ απηή ηε πεξίνδν είλαη γξακκέλεο ζε ρεηξφγξαθα ζηελ παιαηά
Αζζπξηαθή γιψζζα. Γξαθφληνπζαλ, ςήλνληαλ θαη κεηά ηνπνζεηνχληαλ ζε θαθέινπο
γηα λα μαλαςεζνχλ, έλα παξάδεηγκα γηα ηε πξψηε ρξήζε θαθέισλ ζην θφζκν. Οη
πεξηζζφηεξεο επηγξαθέο αθνξνχλ ηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο ελψ νξηζκέλεο αθνξνχλ
ηελ ηδησηηθή δσή θάπνησλ αλζξψπσλ εθείλεο ηεο επνρήο.
Ο κεηαθνξηθφο ζπκβνιηζκφο ησλ επξεκάησλ ηνπ kultepe είλαη απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο
δηφηη ηεθκεξηψλεη ηελ χπαξμε κηαο απζεληηθήο ελδνγελνχο Αλαηνιηαθήο θνπιηνχξαο.
Παξά ηηο φπνηεο κεηαλαζηεχζεηο, θνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο αιιαγέο παξαηεξνχληαη, κηα
ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλε εηθνλνγξαθία εκθαλίδεηαη ζε χζηεξεο πεξηφδνπο ζρεδφλ
ακεηάβιεηε ζηελ ηέρλε ησλ Υεηηαίσλ.
Οη Υεηηαίνη είλαη έλαο ιαφο πνπ αλαθέξεηαη ζπρλά ζηε παιαηά δηαζήθε. Ήηαλ
κεηαλάζηεο πνπ έθηαζαλ ζηε Αλαηνιία ην 2000π.Υ. Υξεηάζηεθαλ 250 ρξφληα γηα λα
εγθαζηδξχζνπλ έλα βαζίιεην ζηε θεληξηθή Αλαηνιία (1750). Ζ δπλαηή απηνθξαηνξία
ηνπο γλψξηζε ηε κεγαιχηεξε ηεο αλάπηπμε ηνλ 14ν κε 15νπ.Υ. αηψλα ψζπνπ
θαηαιχζεθε απφ ηνπο αλζξψπνπο ηεο ζάιαζζαο ηνλ 12νπ.Υ. αηψλα.
΋ηαλ νη Υεηηαίνη -πνπ δνχζαλ ζηα βφξεηα ηεο Μαχξεο ζάιαζζαο- κεηαλάζηεπζαλ ζηελ
Αλαηνιία ζηε πεξηνρή δνχζαλ νη απηφρζνλεο Υάηηνη. Ζ άθημε θαη ε εμάπισζε ηνπο δελ
ραξαθηεξίδεηαη σο εηζβνιή δηφηη ε ζπλάξζξσζε ησλ δχν πνιηηηζκψλ ππήξμε εηξεληθή.
Οη Υεηηαίνη ελζσκαηψζεθαλ ζε ηέηνην βαζκφ ζηνλ πνιηηηζκφ ηεο Αλαηνιίαο ψζηε
πηνζέηεζαλ ηελ ιαηξεία αξθεηψλ ηνπηθψλ ζενηήησλ. Οη ίδηνη νη Υεηηαίνη νλφκαζαλ ην
θξάηνο ηνπο σο «ηε γε ησλ Υαηηψλ». ΋πσο επηζεκαίλεη ν Naim Turfan ε απνδνρή
απηήο ηεο νλνκαζίαο απφ ηνπο Υεηηίηεο νθεηιφηαλ ζηε παξαδνρή ηεο αλσηεξφηεηαο ηνπ
πνιηηηζκνχ ησλ Υαηηψλ. Δπί 600 ρξφληα νη Υεηηαίνη αλέπηπμαλ πνιηηηζκφ βαζηζκέλν ζε
πνιηηηζκηθά δάλεηα.

Άιιν έλα ζεκείν ηξηβήο κεηαμχ ησλ γισζζνιφγσλ αξραηνιφγσλ είλαη ην δήηεκα ηεο
Ηλδνεπξσπατθήο γιψζζαο. Ο Renfrew ππνζηεξίδεη (1987) φηη νη Ηλδνεπξσπαηθέο
γιψζζεο δελ γελλήζεθαλ ζηε Ρσζία (Καχθαζν) αιιά ζηελ Αλαηνιία. Οη λενιηζηθνί
θάηνηθνη ηεο Αλαηνιίαο κεηέθεξαλ ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Ηλδία ηηο γιψζζεο ηνπο. ΢ε απηή
ηε πεξίπησζε νη Υεηηαίνη κηινχζαλ ήδε γιψζζεο ηεο Αλαηνιίαο. Μέρξη ηψξα ν
ηζρπξηζκφο ηνπ Renfrew είλαη ππφ ακθηζβήηεζε.
Δίλαη επξέσο απνδεθηφ φηη ν ηδξπηήο ηνπ Υεηηηηηθνχ βαζηιείνπ ήηαλ ν Anitta ηνλ 18νπ.Υ
αηψλα. Ο Hattusilis ν 1νο ίδξπζε ηε πξσηεχνπζα ζηε πφιε Hattusha (Bogazkoy), ε
νπνία παξέκεηλε ην δηνηθεηηθφ θέληξν ησλ Υεηηαίσλ. Απφ ζηξαηεγηθήο άπνςεο, ε
Hattusha κπνξνχζε εχθνια λα επηηεπρζεί ε ακπληηθή ηεο ζσξάθηζε ιφγσ ησλ βνπλψλ
απφ ηα νπνία πεξηθιείεηαη. Ο Hattusilis ν 1νο εθζηξάηεπζε ζηε βνξεηνδπηηθή ΢πξία θαη
θαηά κήθνο ηνπ Δπθξάηε πνηακνχ ζηε Μεζνπνηακία. Ο έιεγρνο απηήο ηεο πεξηνρήο
απνηεινχζε κία απφ ηηο κφληκεο βιέςεηο ησλ Υεηηαίσλ κε ζηφρν λα απμήζνπλ ηελ
νηθνλνκηθή ηνπο δχλακε.
Ο Suppiluliumas ν 1νο (1380-1346 BC), έλαο ελεξγεηηθφο θαη επηηπρεκέλνο
ζηξαηειάηεο επαλέθηεζε ηνλ έιεγρν ηεο Αλαηνιίαο θαη επέθηεηλε ηα ζχλνξα ηνπ
βαζηιείνπ ηνπ πξνο ηα λφηηα θαη ηα αλαηνιηθά. Σν κεγαιχηεξν ηνπ θαηφξζσκα ήηαλ ε
λίθε ηνπ επί ηνπ Mitanni θαη ε θαηάθηεζε ηεο ΢πξίαο, φπσο επίζεο θαη ε άισζε ηεο
πφιεο-θξάηνπο ηνπ Kargamis. ΢ηα ρξφληα ηνπ, ην βαζίιεην γλψξηζε ηε κεγαιχηεξε ηνπ
αθκή, αιιά πάξαπηα απηή ηε πεξίνδν ε απηνθξαηνξία ησλ Υεηηαίσλ δελ απνηέιεζε
πνηέ κία εληαία πνιηηηθή ελφηεηα.

Ζ εηζβνιή ησλ Υεηηαίσλ ζηε ΢πξία έθεξε ην λεφηεπθην θξάηνο ζε ζχγθξνπζε κε ηελ
Αίγππην. Μηα κεγάιε κάρε κεηαμχ ησλ Υεηηαίσλ ππφ ηνλ Muwattalis θαη ησλ Αηγππηίσλ
ππφ ηνλ βαζηιηά Ramzi ηνλ 2ν έγηλε ζην Kadesh θνληά ζηνλ πνηακφ Orontes ν
1286π.Υ. ρσξίο νπζηαζηηθά λα αλαδεηρζεί ληθεηήο. Οη Υεηηαίνη ήηαλ αξθεηά ξεαιηζηέο
ψζηε λα θαηαιάβνπλ ηα φξηα ηεο δχλακεο ηνπο θαη αξθεηά θνπξαζκέλνη ψζηε λα
θαηαιάβνπλ ηελ αμία ηεο εηξήλεο θαη ηεο ζπκκαρίαο κε ηελ Αίγππην. Παξφιν πνπ δελ
ππήξρε πξαγκαηηθφο ληθεηήο ζε απηή ηε κάρε θαη νη δχν πιεπξέο ηζρπξίδνληαλ φηη ήηαλ
νη ληθεηέο. Ζ κάρε ήηαλ απφ ηηο πξψηεο ζηελ ηζηνξία γηα ηελ νπνία έρεη δηαζσζεί κηα
αλαιπηηθή πεξηγξαθή. H ζπλζήθε εηξήλεο ηνπ Kadesh ην 1284π.Υ. κεηαμχ ηνπ Hattusilis
III θαη ηνπ Ramses II εγθαζίδξπζε ηελ εηξήλε ζηα λφηηα ζχλνξα ηεο απηνθξαηνξίαο ησλ
Υεηηαίσλ. Δίλαη επξέσο απνδεθηφ φηη είλαη ε πξψηε θαηαγξακκέλε δηεζλήο ζπλζήθε
ζηνλ θφζκν. Ζ επηθχξσζε ηεο ζπκθσλίαο ζπλνδεχηεθε απφ ηαθηηθή αιιεινγξαθία, φρη
κφλν αλάκεζα ζηνπο βαζηιηάδεο αιιά θαη αλάκεζα ζηηο δχν βαζίιηζζεο. Γεθαηξία
ρξφληα αξγφηεξα ε θφξε ηνπ Hattusilis παληξεχηεθε ηνλ Φαξαψ.

Παξά ηελ εηξήλε κε ηνπ Αηγππηίνπο, ε ζπλερφκελε αλεζπρία θαη νη επαλαζηαηηθέο ηάζεηο
πνπ αλέπηπζζαλ ηα δηάθνξα θένπδα πνπ δηεθδηθνχζαλ ηελ αλεμαξηεζία ζην εζσηεξηθφ
ηεο Αλαηνιίαο, εγθπκνλνχζαλ ζπλερείο θηλδχλνπο γηα ηελ ελφηεηα ηεο απηνθξαηνξίαο.
Πηεζκέλνη απφ εμσηεξηθνχο θαη εζσηεξηθνχο ερζξνχο, νη Υεηηαίνη δελ κπφξεζαλ λα
αληηζηαζνχλ ζηελ εηζβνιή ησλ αλζξψπσλ ηεο ζάιαζζαο πεξίπνπ ην 1200π.Υ.

΢ε αλαινγία κε ηα ρεηξφγξαθα πνπ εηζήρζεθαλ απφ ηε Μεζνπνηακία θαη ηνπο ΢χξηνπο

νη Υεηηαίνη επίζεο ρξεζηκνπνηνχζαλ ηεξνγιπθηθά ηα νπνία κπνξνχλ λα παξαηεξεζνχλ
ζηηο ζθξαγίδεο ζηα δεκφζηα κλεκεία. Ζ πηνζέηεζε ελφο λένπ ρεηξφγξαθνπ πνπ
θηηάρηεθε απφ ηνπο Υεηηαίνπο ηνπο αλάγεη ζηνλ πξψην γλσζηφ εγγξάκκαην πνιηηηζκφ
ηεο Αλαηνιίαο. Ο πνιηηηζκφο ησλ Υεηηαίσλ είλαη έλα ακάιγακα ηνπ ηζαγελνχο
Αλαηνιηαθνχ πνιηηηζκνχ θαη ηνπ Hurrian πνιηηηζκνχ ζηε ζξεζθεία, ηελ ηέρλε θαη ηε
γξαθή. Σα γξαπηά ηνπ απηνθξάηνξα Hattusha έκνηαδαλ κε ηνπο ΢νπκεξηαθνχο,
Αζζπξηαθνχο, θαη Βαβπισληαθνχο ζηίρνπο θαη ζε θάπνην βαζκφ κε ηνπο Αηγππηηαθνχο.
Ο πνιηηηζκφο ησλ Υεηηαίσλ επίζεο ήηαλ έλαο αληηπξνζσπεπηηθφ παξάδεηγκα ησλ
θνζκνπνιίηηθσλ πξννπηηθψλ ηνπ αξραίνπ θφζκνπ ηεο εγγχο Αλαηνιήο. Απηφ θαίλεηαη
θαη απφ ηηο ρηιηάδεο cuneiform tablets πνπ αλαθαιχθζεθαλ ζηα εξείπηα ηεο Υεηηηηηθήο
πξσηεχνπζαο.

Σν πάλζενλ ηεο Υεηηηηηθήο ζξεζθείαο πεξηειάκβαλε ρηιηάδεο ζεφηεηεο πνιιέο απφ ηηο
νπνίεο ζπλδένληαλ κε πνίθηιεο Αλαηνιηαθέο ηνπηθέο ζεφηεηεο. Σν έκβιεκα ηνπ θξάηνπο
πξνεξρφηαλ απφ κία Αλαηνιηαθή ζεφηεηα ηελ Θεά ηνπ Ζιίνπ Arinna, πξνζηάηηδα ηεο
απηνθξαηνξηθήο δπλαζηείαο. Σελ δηαξρία ζπκπιήξσλε ν Θεφο ηνπ Καηξνχ ησλ Υαηηψλ.
΢ηα χζηεξα ρξφληα ηεο απηνθξαηνξίαο, ε ηζρπξή Hurrian επηξξνή ζηε ζξεζθεία
εκθαλίζηεθε κε ηελ εηζαγσγή ηεο ζεάο Hepat πνπ ηαπηίζηεθε κε ηε Θεά ηνπ Ήιηνπ θαη
κε ηνλ Teshub ν νπνίνο ηαπηίζηεθε κε ηνλ Θεφ ηνπ Καηξνχ. Ζ γπλαίθα ηνπ Γία, Ήξα θαη
ε γπλαίθα ηνπ Αδάκ, Δχα είλαη ην Διιεληθφ θαη Δβξατθφ αλάινγν ηεο Υεηηηηηθήο ζεάο
Hepat.

Σα γξαπηά κλεκεία ησλ Υεηηαίσλ πεξηιακβάλνπλ ηζηνξηθέο πεξηγξαθέο, βαζηιηθέο

πεξηγξαθέο φπσο επίζεο θαη κηα ζεηξά απφ κχζνπο θαη ζξχινπο. Ζ θηινινγία ησλ
Υεηηαίσλ πεξηιακβάλεη θαη ηζηνξηθά θαηαγξαθέο, βαζηιηθά αξρεία κεξηθά εθ ησλ νπνίσλ
(ηεο χζηεξεο πεξηφδνπ) θαίλεηαη λα είλαη Hurrian πξνέιεπζεο. to be of Hurrian origin.

ΟΗ Υεηηαίνη δεκηνχξγεζαλ ηε θαιχηεξε ζηξαηησηηθή αξρηηεθηνληθή ζηελ Δγγχο Αλαηνιή.

Σα νρπξσκαηηθά ηνπο έξγα πνπ ήηαλ θιεξνλνκηά απφ ηα παιαηφ βαζίιεην εμειίρηεθαλ
ζε έλα κνλαδηθφ ηχπν νρχξσζεο ζε φιε ηελ απηνθξαηνξία. Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ
ηεο Υεηηηηηθήο αξρηηεθηνληθήο είλαη ην εληειψο αζχκκεηξν ζρέδην έδαθνο .
Υξεζηκνπνηνχζαλ ηεηξάγσλεο απνβάζξεο ζαλ βάζε θαη δελ είραλ νχηε ζηχινπο νχηε
θνιψλεο. Μνλαδηθή, αλάκεζα ζηα δείγκαηα ηεο Υεηηηηηθήο αξρηηεθηνληθήο, είλαη ε πχιε
Sphinx ζην Alacahoyuk

Σν δψδεθα, σο ζπκβνιηθφο αξηζκφο (δσδεθάδα ζεψλ ηεο Yazilikaya), ζα εκθαληζηεί

ζπρλά ζηελ κεηέπεηηα αξραηφηεηα κε ηνπο δψδεθα ζενχο ηνπ Οιχκπνπ, ηνπο δψδεθα
απνζηφινπο, ηνπο δψδεθα Ηκάκεδεο ζηνλ Ηζιακηθφ κπζηηθηζκφ, ζηε ληνπδίλα
(δσδεθάδα) θαη ζηνπο δψδεθα κήλεο ηνπ ρξφλνπ. ¶ιιε κία ζεκαληηθή ζπκβνιή ησλ
Υεηηαίσλ ήηαλ ν λνκηθφο θψδηθαο (ν νπνίνο εκθαλίδεηαη λα είλαη πην αλζξσπηζηηθφο ζηε
πεξηνρή ηεο Δγγχο Αλαηνιήο) θαη ζηε Υεηηηηηθή πξαθηηθή λα ζπλάπηνπλ ζπλζήθεο κε
ηνπο ζπκκάρνπο θαη ηνπο ζηξαηησηηθνχο δηνηθεηέο (Βαζάινπο) ηεο απηνθξαηνξίαο

Πνιιά κλεκεία έρνπλ αλαθαιπθζεί απφ ηελ Υεηηηηηθή πεξίνδν φπσο ε Hattusha, ην
Alacahoyuk θαη ην Kultepe ζηα αλαηνιηθά, ην Karahoyuk θνληά ζηε Konya ζηα
λνηηνδπηηθά, ε Tarsus θαη ε Mersin ζηε βφξεηα Αλαηνιία. Γελ ππήξρε κηα θνηλή
παξάδνζε ζηα ηαθηθά ηνπο έζηκα θαη κπνξεί λα ππήξρε ηαθή ή θαη ππξά. Πάλησο
ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην φηη νη Υεηηαίνη ζάβνληαλ κε δψα θπξίσο άινγα.

Η επνρή ηνπ ζηδήξνπ (1200-700 π.Χ.)

Ζ επνρή ηνπ ζηδήξνπ (1200-700 BC) είλαη ε επνρή αλάπηπμεο ηεο «ηερλνινγίαο» φηαλ ν
ζίδεξνο αληηθαηέζηεζε ηνλ ραιθφ σο θχξην πιηθφ γηα εξγαιεία θαη φπια.

Δίλαη ε Σξίηε πεξίνδν αξραηνινγηθήο ηαμηλφκεζεο πνπ είλαη γλσζηή σο ην ζχζηεκα ησλ
ηξηψλ επνρψλ: ιίζηλε, ραιθνχ θαη ζηδήξνπ.

Αθνινπζψληαο ηελ πηψζε ηεο Υεηηηηηηθήο δχλακεο ε Αλαηνιία κπήθε ζε κηα ζθνηεηλή
πεξίνδν θαη δελ ζπλήιζε κέρξη ην 800 π.Υ. Οη πεξηνρέο ζηε ΢πξία πνπ πξηλ
εγεκνλεχνληαλ απφ Υεηηαίνπο θαηαζηξάθεθαλ θαη ιεειαηήζεθαλ απφ εηζβνιείο, αιιά
γξήγνξα αλαδηνξγαλψζεθαλ ζε πεξηζζφηεξα απφ δψδεθα λέα κηθξά αλεμάξηεηα
βαζίιεηα, κε Υεηηηηηθφ πνιηηηζκφ θαη ΢πξην-ζεκηηηθέο επηξξνέο.

Σα βαζίιεηα απηά είλαη γλσζηά σο λενρεηηηηηθέο πνιηηείεο. Πνιινί απφ ηνπο θαηνίθνπο
ήηαλ πηζαλά πξφζθπγεο ή απφγνλνη πξνζθχγσλ απφ ηε Υεηηηηηθή κεηξηθή γε. Απηνί νη
λενρεηηίηεο είλαη νη Υεηηαίνη (ή νη γηνί ηνπ Heth) πνπ αλαθέξνληαη ζηε βίβιν. Οη
λενρεηηηηηθέο πνιηηείεο πξνζαξηήζεθαλ ζηελ Αζζπξηαθή απηνθξαηνξία ζηα ηέιε ηνπ 8 νπ
π.Υ. αηψλα.

Οη Urartians ίδξπζαλ έλα θξάηνο γχξσ απφ ηε ιίκλε Van ην 1000π.Υ. Ήηαλ κεηαλάζηεο
απφ ηα Hurrians θαη ζπλππήξμαλ κε ηνπο Υεηηαίνπο ζηελ Αλαηνιηθή θαη Ννηηναλαηνιηθή
Αλαηνιία. Ζ Tushpa θνληά ζηε ιίκλε Van, ήηαλ ε πξσηεχνπζα ηνπο. Απφ ην 860-
580π.Υ. κέρξη ηελ εηζβνιή ησλ Medes απφ ηνλ βνξξά, νη Urartu ήηαλ ε ηνπηθή
εγεκνληθή δχλακε.

Οη Φξπγνί ήηαλ απφ εθείλνπο ηνπο κεηαλάζηεο πνπ νλνκάδνληαλ «Αλζξσπνη ηεο
Θάιαζζαο» θαη επζχλνληαλ γηα ηελ ηειηθή πηψζε ηεο Υεηηηηηθήο απηνθξαηνξίαο. Σελ
πεξίνδν ηνπ βαζηιηά Μίδα (8νοπ.Υ. αηψλαο) ήηαλ έλα δπλαηφ βαζίιεην θαη θπξίεπζαλ ηελ
θεληξηθή θαη λνηηναλαηνιηθή Αλαηνιία. Γηα ηνπο αλζξψπνπο ηεο Διιεληζηηθήο πεξηφδνπ
ε πεξίνδνο ηνπ βαζηιηά Μίδα έγηλε ζέκα κπζηθψλ παξαδφζεσλ. Σν φλνκα ηνπ Μίδα
αλαθεξφηαλ ζηα έπε, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ηζηνξία γηα ην πψο έγηλε βαζηιηάο, ην πσο
θφπεθε ν γφξδηνο δεζκφο θαη πσο ηα αθηηά ηνπ κεηακνξθψζεθαλ ζε αθηηά γαηδάξνπ.

΢ηελ αξραηφηεηα Λπδία ήηαλ ην φλνκα κηαο εχθνξεο πεξηνρήο ζηελ εχθξαηε δψλε ηεο
δπηηθήο Αλαηνιίαο. Δθηεηλφηαλ απφ ηελ Καξία ζην λφην κέρξη ηε Μπζία ζηα βφξεηα θαη
ζπλφξεπε κε ηε Φξπγία ζηα αλαηνιηθά θαη κε ην Αηγαίν ζηα δπηηθά. Σν 680π.Υ. γλψξηζε
ηελ πξψηε ηεο πεξίνδν αθκήο θάησ απφ ηελ εγεζία ηνπ Mermnad θαη εκπνδίδνληαο
ηνπο Κηκκέξηνπο λα εηζβάινπλ.
΢ηε δηάξθεηα ηεο βαζηιείαο ηνπ Κξνίζνπ ηνπ δπλαηνχ βαζηιηά ηεο Λπδίαο (560-546π.Υ.)
ηα ζχλνξα ηεο πνιηηείαο επεθηάζεθαλ ζηα αλαηνιηθά κέρξη ην as Halys (ζηνλ πνηακφ
Kizilirmak). Σν 546 ν Κξνηζφο εηηήζεθε απφ ηνλ Πέξζε βαζηιηά Κχξν θαη ε Λπδία
θαηαθηήζεθε απφ ηνπο Πέξζεο κέρξη ηελ έιεπζε ηνπ Μεγάινπ Αιεμάλδξνπ. Ζ ρψξα
έγηλε κέξνο ηεο Ρσκατθήο απηνθξαηνξίαο ην 133π.Υ.
Ζ πην ζεκαληηθή πφιε ηεο Λπδίαο ήηαλ ε ΢αξδίο (Sart) βφξεηα ηνπ βνπλνχ Σκψινο
(Bozdag) απφ φπνπ πεξλνχζε ν Παθησιφο (Sartcay) πνηακφο γηα λα θαηαιήμεη ζηνλ
πνηακφ Έξκν (Gediz). Ο ρξπζφο πνπ ππήξρε ζηελ Κνηιάδα ηνπ Παθησινχ πνηακνχ
ήηαλ πνιχ ζεκαληηθφο γηα ηελ νηθνλνκία ηεο Λπδίαο. Ο ρξπζφο κεηαθεξφηαλ ζηελ
θνηιάδα κέζσ ηνπ Παθησινχ πνηακνχ.

Οη Λχδηνη ηζρπξίδνληαλ φηη είραλ αλαθαιχςεη παηρλίδηα φπσο ηα δάξηα θαη ην

knucklebones ηα νπνία ηα έκαζαλ νη Έιιελεο θαη κέζσ απηψλ ν ππφινηπνο θφζκνο.

Σν 640π.Υ. γηα πξψηε θνξά ζηελ ηζηνξία, λνκίζκαηα απφ Ήιεθηξν (έλα θπζηθφ κίγκα
ρξπζνχ θαη άξγπξνπ) ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα αληαιιαρζνχλ κε αγαζά
δηεπθνιχλνληαο ηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο ησλ Λπδψλ. Απηή ήηαλ θαη ε κεγαιχηεξε
ζπκβνιή ηεο Λπδίαο ζηελ παγθφζκηα ηζηνξία.

Οη Κάξνη, εκθαλίδνληαη ζηελ ηζηνξία σο κηζζνθφξνη ζηελ ππεξεζία ηνπ Αηγππηίνπ

βαζηιηά. Σνλ 7νπ.Υ. αηψλα θαηνηθνχζαλ ζηελ ελδνρψξα θαη νη πεξηνρέο ηνπο ζπλφξεπαλ
κε ηηο Ησληθέο πφιεηο ηεο Μίιεηνπ θαη ηεο Αιηθαξλαζζνχ.
Σνλ 5ν αηψλα ε Καξία δηνηθνχληαλ απφ ηχξαλλνπο θαη πξίγθεπεο κεξηθνί απφ ηνπο
νπνίνπο δηάιεμαλ ηελ Πεξζηθή πιεπξά ηελ επνρή ηνπ Ησληθήο επαλάζηαζεο. ΢ην ηέινο
ηνπ 5νπ αηψλα ε Καξία άλεθε ζηε Γήιηα ζπκκαρία. Φαίλεηαη φηη είρε κεηαηξαπεί ζε κηα
μερσξηζηή Πεξζηθή ΢αηξαπεία. Ο Κάξνο ΢αηξάπεο Μαπζσιφο πήξε κέξνο ζην κεγάιν
εμέγεξζε ησλ δπηηθψλ ζαηξαπεηψλ αιιά αξγφηεξα άιιαμε πιεπξά θαη θαηέθηεζε γηα
ινγαξηαζκφ ηνπ Πέξζε βαζηιηά ηελ Phaselis θαη ηελ δπηηθή Λπδία. Ο Μαπζσιφο έθαλε
ηελ Αιηθαξλαζφ Μεηξφπνιε ηεο Καξίαο. Ζ αξρηηεθηνληθή ηεο πφιεο
ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ ηχκβνπ ηνπ ΢αηξάπε θαη ηνπ Μαπζσιείνπ (έλα απφ ηα 7
ζαχκαηα ηνπ θφζκνπ) ζσξείηαη εμέρνπζα. Σν Μαπζσιείν ζρεδηάζηεθε απφ ηνλ ίδην ηνλ
Μαπζσιφ αιιά θηίζηεθε απφ ηελ ζπλεξγάηηδα θαη γπλαίθα ηνπ, Αξηεκηζία.

Απφ ηνλ 11ν κέρξη ηνλ 6νπ.Υ. αηψλα ηα ηξία ειιεληθά θχια: νη Ίσλεο, νη Γσξηείο θαη νη
Αηνιείο βξέζεθαλ κε έλα απμαλφκελν πιεζπζκφ πνπ δελ κπνξνχζε λα ηξαθεί απφ ηελ
επεηξσηηθή ρψξα. Πνιινί απφ απηνχο έθπγαλ ηδξχνληαο απνηθίεο ζηελ δπηηθή Αλαηνιία
θαη νξηζκέλα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ. Οη Ίσλεο δηαθξίζεθαλ αλαπηχζζνληαο ζπνπδαίεο
πφιεηο θάησ απφ ηελ επηξξνή ηεο πξνυπάξρνληνο Αλαηνιηαθνχ πνιηηηζκνχ.

Ο φξνο «Ησλία» αλαθέξεηαη απνθιεηζηηθά ζην θεληξηθφ κέξνο ηεο δπηηθήο Αλαηνιίαο
φπνπ κηινχζαλ ηελ Ησληθή ειιεληθή δηάιεθην, αλ θαη κεξηθέο θνξέο ν φξνο
ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη νιφθιεξε ηεο δπηηθή αθηή. Πνιινί κπθελαίνη
κεηαλάζηεπζαλ ζηελ Ησλία κε ζθνπφ λα μεθχγνπλ απφ ηνπο εηζβνιείο Γσξηείο ην
1100π.Υ. Δίραλ ζηελέο επαθέο κε ηνπο πην αλεπηπγκέλνπο πνιηηηζκνχο ηεο Αλαηνιίαο,
φπσο ηνπο Λπδνχο, ηνπο Κάξεο, ηνπο Φξπγνχο ηνπο Υεηηαίνπο θαη ηνπο Urartians,
αλαπηχζζνληαο γξήγνξα ην επίπεδν ηνπ δηθνχ ηνπο πνιηηηζκνχ. Ζ αληαιιαγή ζηηο
ηέρλεο θαη ηελ επηζηήκε άλζηζε ζηελ Ησλία, ηδηαίηεξα ζηε Μίιεην. Σν 800π.Υ. κηα
ζξεζθεπηηθή θαη πνιηηηζκηθή έλσζε έγηλε απφ δψδεθα Ησληθέο πφιεηο Μίιεηνο, Μπζία,
Πξηήλε, ΢άκνο, Έθεζνο, Κνινθψλαο, Λέβεδνο, Σέσο, Δξπζξαία, Υίνο, Κιαδνκελέο θαη
Φσθαία.
Ζ Ησλία ππνηάρηεθε ζην Κξνηζφ, αξρεγφ ηνπ επεθηεηλφκελνπ βαζηιείνπ ησλ Λπδψλ. Με
ηε ζεηξά ηνπ ν Πέξζεο βαζηιηάο Κχξνο θαηέθηεζε ην βαζίιεην ηνπ Κξνηζνχ ην 546 θαη
ηελ Ησλία. Οη Ίσλεο επηρείξεζαλ κηα επαλάζηαζε ελάληηα ζηνλ Γαξείν ηνλ 1ν απφ ην
499-494 αιιά εηηήζεθαλ θαη ε Μίιεηνο θαηαζηξάθεθε.
΋ηαλ νη Ησληθέο πφιεηο βξέζεθαλ ππνηειείο ηφηε φινη νη θηιφζνθνη θαη νη θαιιηηέρλεο
κεηαλάζηεπζαλ απφ ηελ Αλαηνιία ζηελ Αζήλα. Με άιια ιφγηα φπσο ππνζηεξίδεη ν
θαζεγεηήο Ekrem Akurgal ηα ζεκέιηα ηνπ πςειά εθηηκψκελνπ Διιεληθνχ πνιηηηζκνχ
βξίζθνληαη ζηελ Αλαηνιία. Σα πξψηα βήκαηα ηεο Γεκνθξαηίαο (πνπ εγθαζηδξχζεθε
αξγφηεξα ζηελ Αζήλα ην 508π.Υ.) έγηλαλ ζηελ Ησλία. Οη Ίσλεο επαλέθηεζαλ ηελ
αλεμαξηεζία ηνπο ζπκκεηέρνληαο ζηε Γήιηα ζπκκαρία.

Ο Μέγαο Αιέμαλδξνο θαηέθηεζε ηε Πεξζία ην 334-325 θαη ειεπζέξσζε ηελ Ησλία, αιιά
νη θιεξνλφκνη ηνπ ρψξηζαλ ην βαζίιεην ηνπ ζε κνλαξρίεο. ΋ηαλ έλαο απφ απηνχο ν
Άηηαινο ηεο Πεξγάκνπ πέζαλε ην 133π.Υ. θιεξνδφηεζε ην βαζίιεην ηνπ ζηε Ρψκε. Ζ
Πέξγακνο έγηλε επαξρία ηεο Ρψκεο θαη νη Ίσλεο έγηλαλ Ρσκαίνη πνιίηεο (δνχινη). Οη
Ησληθέο πφιεηο ζπλέρηζαλ λα είλαη πνιηηηζκηθά θαη νηθνλνκηθά θέληξα.

Οη ζθνηεηλνί αηώλεο ηεο Αλαηνιίαο (700-490 BC)

Μεηά απφ 2.000 ρξφληα ζπνπδαίνπ πνιηηηζκνχ ν αλαηνιηθφο θφζκνο έπεζε ζηνπο
ζθνηεηλνχο αηψλεο. Σν θέληξν ηνπ πνιηηηζκέλνπ θφζκνπ κεηαθέξζεθε ζηηο δπηηθέο
Πεξηνρέο. ΢ε απηφ ην ζεκείν θακπήο ηεο παγθφζκηαο ηζηνξίαο ν πνιηηηζκέλνο
Αλαηνιηθφο θφζκνο εθπξνζσπνχληαλ απφ ηνπο Αηγχπηηνπο, ηνπο Υεηηαίνπο, ηνπο
Φνίληθεο, ηνπο Βαβπιψληνπο, ηνπο Αζζχξηνπο θαη ηνπο Urartians. Οη Urartians είλαη ν
ηειεπηαίνο πνιηηηζκφο απηήο ηεο πεξηφδνπ.

΢ε φηη αθνξά ηηο απφςεηο πνπ εθθξάδνληαη ζην θείκελν ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί ηα εμήο:

Ο πνιηηηζκφο πνπ αλαπηχζζεηαη ζηελ Αλαηνιία είλαη έλαο γεγελήο πνιηηηζκφο

πνπ μεθηλάεη απφ ηελ πξντζηνξηθή πεξίνδν.
Ζ έκθαζε πνπ δίλεηαη ζηελ ππεξνρή ηνπ πνιηηηζκνχ ηεο Αλαηνιίαο έλαληη ησλ
ππνινίπσλ πνιηηηζκψλ θαη ε πνιηηηζκηθή ζπλάθεηα πεξίπνπ φισλ ησλ ιαψλ πνπ
θαηνηθνχλ θαηά θαηξνχο ζηε πεξηνρή..
΢ηελ πνιηηηζκηθή ζπλέρεηα ηεο πεξηνρήο ηεο Αλαηνιίαο παξά ηηο φπνηεο
δεκνγξαθηθέο θαη θνηλσληθνπνιηηηθέο αιιαγέο κε απνηέιεζκα ηελ ελζσκάησζε
ησλ θαηαθηεηψλ θαη ηελ ππνηαγή ηνπο ζηε πνιηηηζκηθή αλσηεξφηεηα ηνπ
Αλαηνιηθνχ πνιηηηζκνχ.
΢ηελ πνιηηηζκηθή δηάρπζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηνλ πξνεμάξρσλ πνιηηηζκφ ηεο
Αλαηνιίαο ζε άιιεο πεξηνρέο.

Ζ ηζηνξία ηεο Σνπξθίαο φπσο παξνπζηάζηεθε απφ ηελ Σνπξθηθή Ηζηνξηθή Δπηηξνπή
(Turk Tarih Tezi) ην 1932 είλαη ε ηνπξθνθεληξηθή ηζηνξία ηνπ αλζξψπηλνπ πνιηηηζκνχ.
Οη πεγέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ παξνπζίαζε ηεο «Θέζεο» πξνέξρνληαη
θύξηα από ην βηβιίν ηνπ Σπύξνπ Βξπώλε Jr, Τν Τνπξθηθό θξάηνο θαη ε ηζηνξία .
Παξά ηνπο φπνηνπο θηλδχλνπο ελέρεη κία ηέηνηα πξνζπάζεηα, πξνζπαζήζακε λα
απνζπάζνπκε κέζα απφ ην βηβιίν ηα ζηνηρεία εθείλα πνπ ζα καο βνεζνχζαλ λα
δηακνξθψζνπκε ηελ Σνπξθηθή Ηζηνξηθή Θέζε (Turk Tarih Tezi) φπσο θαηαγξάθεθε ζην
πξψην Σνπξθηθφ Ηζηνξηθφ ΢πλέδξην (Turk Tarih Kongresi) θαη ζε φπνηα ζεκεία απηφ
ήηαλ δπλαηφ λα δηαζηαπξψζνπκε ηα ζηνηρεία ηνπ βηβιίνπ κε άιιεο κειέηεο πνπ
αλαθέξνληαη ζην ζέκα . Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε Σνπξθηθή Ηζηνξηθή Θέζε δελ ήηαλ
θαη ε κνλαδηθή άπνςε πνπ αλαπηχρζεθε ζην ΢πλέδξην, αιιά απηή πνπ ηειηθά
επηθξάηεζε .

Καζψο ζθνπφο ηεο παξνχζεο κειέηεο δελ είλαη ε αληηπαξάζεζε απφςεσλ θαη ε
ακθηζβήηεζε ηεο Σνπξθηθήο ηζηνξίαο θαη κε δεδνκέλν φηη κηα ζεηξά απφ Σνχξθνπο
ηζηνξηθνχο έρνπλ αζθήζεη απζηεξή θξηηηθή ζηελ Σνπξθηθή Ηζηνξηθή Θέζε, ζεσξνχκε φηη
ην ηειηθφ απνηέιεζκα είλαη ζρεηηθά έγθπξν θαη δίλεη κηα εηθφλα ηεο ηζηνξίαο ηεο Σνπξθίαο
φπσο δηακνξθψζεθε ηελ επνρή ηνπ Παηξηάξρε ηεο ζχγρξνλεο Σνπξθίαο.

Σν 1928 κηα λεαξή ηζηνξηθφο ε Afet Inan έδεημε ζηνλ Ataturk έλα Γαιιηθφ βηβιίν ζην
νπνίν αλαθεξφηαλ φηη νη Σνχξθνη άλεθαλ ζηελ θίηξηλε θπιή θαη ζπλεπψο ήηαλ
θαηψηεξνο ιαφο θαη ηνλ ξψηεζε: «Έηζη είλαη;». Δθείλνο αηάξαρνο απάληεζε «΋ρη, δελ
κπνξεί. Αο ξηρηνχκε ζηε δνπιεηά γχξσ απφ απηφ» . Θεψξεζε ην δήηεκα ηφζν ζνβαξφ
ψζηε νξγάλσζε κηα κηθξή βηβιηνζήθε κε ηα θαηάιιεια εγρεηξίδηα θαη επηθφξηηζε κηα
νκάδα απφ αμησκαηνχρνπο θαη δαζθάινπο λα αξρίζνπλ έξεπλεο ζρεηηθά κε απηφ θαη λα
ηνπ αλαθέξνπλ ζε ζρεηηθφ ρξφλν. Τα εξσηήκαηα πνπ θύξηα απαζρνινύζαλ ηνλ
Ataturk, όπσο ηα θαηέγξαςε έλα ζπνπδαζηήο ησλ ηζηνξηθώλ ζεσξηώλ ηνπ, ήηαλ:

1. Πνηνη ήηαλ νη παιαηφηεξνη απηφρζνλεο θάηνηθνη ηεο ζεκεξηλήο Σνπξθίαο;

2. Πσο θαη απφ πνηνπο δεκηνπξγήζεθε ν πξψηνο πνιηηηζκφο ζηε Σνπξθία;
3. Πνηα είλαη ε ζέζε ηεο Σνπξθίαο ζηε παγθφζκηα ηζηνξία θαη ζην παγθφζκην
πνιηηηζκφ;
4. Ζ ίδξπζε θξάηνπο ζηελ Αλαηoιία απφ κία Σνπξθηθή θπιή (Οζσκαλνχο) απνηειεί
έλα ηζηνξηθφ κχζν. ΢ηε πεξίπησζε απηή πξέπεη λα βξεζεί κηα άιιε εξκελεία γηα
ην ζρεκαηηζκφ ηνπ θξάηνπο απηνχ.
5. Πνηα είλαη ε πξαγκαηηθή ηαπηφηεηα ηεο ηζιακηθήο ηζηνξίαο θαη πνηνο ήηαλ ν ξφινο
ησλ Σνχξθσλ ζε απηή;

Βεβαίσο ζα είλαη αζηείν λα πηζηέςεη θαλείο φηη ην ελδηαθέξνλ ηνπ Ataturk γηα ηελ
Σνπξθηθή ηζηνξία παξαθηλήζεθε απφ ηελ πξφθιεζε κηαο λεαξήο θνηηήηξηαο. Έλα
«κπζηθφ» πεξηζηαηηθφ φπσο απηφ, καο βνεζά λα ζθηαγξαθήζνπκε ηελ εηθφλα πνπ
απνθφκηδε έλαο λεαξφο Σνχξθνο δηαλννχκελνο πνπ πξνζπαζνχζε λα κειεηήζεη μέλα
θείκελα θαη αλαθάιππηε πσο ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ε εζληθφηεηα ηνπ ήηαλ θνξηηζκέλε
κε ηδηαίηεξα αξλεηηθφ πεξηερφκελν .

Δπίζεο, ζην εζσηεξηθφ ηεο Σνπξθίαο, πνιιέο θνξέο ην φλνκα «Σνχξθνο» πεξηέγξαθε
ηνλ άμεζην ή ηνλ ρσξηάηε ζε αληηπαξάζεζε κε ηνλ ραξαθηεξηζκφ «Οζσκαλφο».

Ο πξψηνο θαξπφο ηεο εξγαζίαο απφ ηελ αξκφδηα νκάδα πνπ ζπγθέληξσζε ν Αηαηνχξθ
δεκνζηεχηεθε ην 1930 (Turk tarihinin ana hatlari) δελ θαίλεηαη λα ηνλ ηθαλνπνίεζε
ηδηαίηεξα. Έλα ρξφλν αξγφηεξα, ην 1931 κε ηελ επθαηξία ηεο ίδξπζεο ηεο Σνπξθηθήο
Ηζηνξηθήο Δπηηξνπήο ν Kemal Ataturk απεπζπλφκελνο ζηελ νκάδα ησλ επηζηεκφλσλ
είρε πεη: «Οη πξφγνλνη καο, πνπ ίδξπζαλ κεγάια θξάηε, έγηλαλ αθέληεο κεγάισλ θαη
εθηεηακέλσλ πνιηηηζκψλ. Δίκαζηε αλαγθαζκέλνη λα εμεηάζνπκε ην δήηεκα απηφ, λα
δηεμάγνπκε έξεπλεο θαη λα αλαγγείινπκε ηα απνηειέζκαηα ηνπο ζηνλ Σνπξθηθφ ιαφ θαη
ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν. Ζ Σνχξθηθε λενιαία, εθφζνλ ζα γλσξίζεη ηνπο πξνγφλνπο ηεο,
ζα βξεη ηε δχλακε λα πξαγκαηνπνηήζεη αθφκα κεγαιχηεξα θαηνξζψκαηα .

Η Τνπξθηθή Ιζηνξηθή Δπηηξνπή κε ηελ ζπλερή επνπηεία ηνπ ίδηνπ ηνπ Kemal
άξρηζε λα «θαηαζθεπάδεη» ηε Τνπξθηθή ηζηνξία. Σν 1932 έγηλε ην πξψην ζπλέδξην
Σνπξθηθήο ηζηνξίαο ζηελ Ankara φπνπ δηαθεξχρηεθε ηππηθά θαη επίζεκα ε Σνπξθηθή
Ηζηνξηθή ζέζε (Turk Tarih Tezi) πνπ ζα απνηεινχζε απφ εθεί θαη πέξα ην επίζεκν
θξαηηθφ δφγκα θαη νη ζέζεηο ηεο νπνία ζπλνςίδνληαλ ζηα εμήο:

Ζ ηζηνξία ηνπ ηνπξθηθνχ έζλνπο φπσο ήηαλ κέρξη ζήκεξα γλσζηή, δελ ζπλίζηαηαη
κφλν ζηελ νζσκαληθή ηζηνξία. Ζ ηνπξθηθή ηζηνξία είλαη πνιχ παιαηφηεξε. Σν
έζλνο πνπ δηέδσζε ηνλ πνιηηηζκφ ζε φια ηα άιια έζλε είλαη ην ηνχξθηθν.
Ζ ηνπξθηθή θπιή δελ είλαη θίηξηλε. Οη Σνχξθνη είλαη ιεπθνί θαη βξαρπθέθαινη.
Δκείο πνπ ζήκεξα δηαθεληεχνπκε ηε παηξίδα καο είκαζηε απφγνλνη εθείλσλ πνπ
ίδξπζαλ ηνλ παιαηφηεξν πνιηηηζκφ θαη νη νπνίνη έθεξαλ ην ίδην φλνκα κε εκάο.
Οη Σνχξθνη πνπ κεηέθεξαλ ηνλ πνιηηηζκφ ζηα κέξε φπνπ εγθαζίζηαλησ θαη πνπ
ππήξμαλ νη πξψηνη ζεκειησηέο ηνπ πνιηηηζκνχ ηνπ Ηξάθ, ηεο Αλαηνιία, ηεο
Αηγχπηνπ θαη ηνπ Αηγαίνπ θαηάγνληαη απφ ηε θεληξηθή Αζία. Δκείο, νη ζεκεξηλνί
Σνχξθνη, είκαζηε απφγνλνη θεληξναζηαηψλ .

Ο γεληθόο γξακκαηέαο Τνπξθηθήο ηζηνξηθήο εηζεγεηηθήο επηηξνπήο Resit Galip

θαη κέινο ηνπ θνηλνβνπιίνπ αλέιαβε ηελ εηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ Σπλεδξίνπ. Η
εξγαζία ηνπ έρεη ηίηιν «Μηα γεληθή άπνςε ηεο ηζηνξίαο ηεο ηνπξθηθήο θπιήο θαη
ηνπ πνιηηηζκνύ». Βάζεη ηεο ηαμηλφκεζεο ηνπ Γάιινπ θπζηνιφγνπ F. Bernier (1722) ν
νπνίνο μερσξίδεη ηέζζεξηο θπιέο ζηε βάζε ηξηψλ ρξσκάησλ δέξκαηνο (νη Λάπσλεο ζε
μερσξηζηή θαηεγνξία) ν Galip θαηαηάζζεη ηνπο Σνχξθνπο ζηελ Ηλδνεπξσπατθή θπιή.
Γηα λα επηηχρεη απηή ηε ηαχηηζε ρξεζηκνπνηεί έλαλ θπζηνιφγν-αλζξσπνιφγν ηνπ
Υάξβαξλη ηνλ R. B. Dixon (The racial history of man) πνπ ζηα 1923 αζρνιείηαη αθφκα
κε ηελ θξαληνκεηξία θαη ηελ αλζξσπνκεηξία. Με κηα απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ηεο
κεζφδνπ ηνπ Dixon απφζπαζε ηνπο Σνχξθνπο απφ ηελ θίηξηλε ή Mνγγνιηθή θπιή
θαηαηάζζνληαο ηνπο ζηε βηνινγηθή θαηεγνξία ησλ «βξαρπθέθαισλ» ιαψλ ή ηνπ
ιεγφκελνπ «αιπηθνχ ηχπνπ». Δπεθηείλνληαο δε ηελ επηρεηξεκαηνινγία ηνπ Dixon o
Galip, ηζρπξίδεηαη φηη ε Anayurdu, ε παηξίδα ηνπ αιπηθνχ αλζξσπνινγηθνχ ηχπνπ είλαη
ε πεξηνρή πνπ νξίδεηαη, ζηα βφξεηα απφ ην Baykal-Hazar, ζηα λφηηα απφ ηα Ηκαιάηα θαη
ζηα δπηηθά απφ ηε Καζπία (Hazar). Δπνκέλσο ηα αλαηνιηθά νξνπέδηα (yaylar) ηνπ
Σνπξθεζηάλ είλαη ε αξρηθή θνηηίδα ηνπ παιαηναιπηθνχ ηχπνπ, εθφζνλ κηα πιεηάδα
θπζηνιφγσλ (αλζξσπνιφγσλ) καο δηαβεβαηψλνπλ φηη νη Σνχξθνη είλαη βξαρπθέθαινη.
Απηνί νη γελάξρεο ησλ Σνχξθσλ (Ata Turkler) θαη νη απφγνλνη απηήο ηεο ζαπκαζηήο
θπιήο απνηεινχλ ηε πεγή θάζε δχλακεο θαη ηθαλφηεηαο. Οη άιινη θπιεηηθνί ηχπνη
κπνξεί λα θηάζνπλ ζε έλα επίπεδν παξαγσγήο ζηνηρείσλ πςεινχ πνιηηηζκνχ, κφλν
έπεηηα απφ κία δηέγεξζε ε νπνία ζα πξνθιεζεί απφ ηνλ αιπηθφ ηχπν θαη χζηεξα απφ
ηελ αλάκεημε ηνπο κε ηε δεκηνπξγηθφηεηα ηνπ αιπηθνχ θαη πάληα ζε ζρέζε κε ηε
δεκηνπξγηθή θαη εμεπγεληζηηθή ηνπ κεγαινθπία. ΢πλεπψο -θαηαιήγεη ν Galip- φινη νη
πνιηηηζκνί, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο Κίλαο, ηεο Αηγχπηνπ, ηεο Ηηαιίαο, ηεο Διιάδαο,
ηνπ Αηγαίνπ, ησλ Υεηηαίσλ θαη ηεο Αλαηνιίαο- νθείινπλ ηελ χπαξμε ηνπο ζηνπο
Σνχξθνπο .

Βαζηδφκελνο ζηα γξαπηά ηνπ Abel Remusat (1829) πνπ ππνζηήξημε φηη νη Κηλέδνη πνπ
εκθαλίζηεθαλ ζηε θνηιάδα Οπέη άλεθαλ ζηνλ αιπηθφ αλζξσπνινγηθφ ηχπν, ζηνλ Dixon
πνπ αξλείηαη ηελ χπαξμε Κηλεδηθήο θπιήο θαη ζηνλ Karlgren (1924) πνπ ππνζηήξημε φηη
εάλ ππήξμε θάπνηνο πξσηνθηλεδηθφο πνιηηηζκφο απηφο πξνήιζε απφ ηνλ ηνπξθηθφ, o
Galip αξλείηαη ηελ πξσηνηππία ηνπ Κηλέδηθνπ πνιηηηζκνχ θαη ππνζηεξίδεη φηη νη ηδξπηέο
ηνπ Κηλέδηθνπ πνιηηηζκνχ ήηαλ Σνχξθνη.
΢ηεξηδφκελνο ζηνλ ηζρπξηζκφ φηη νη θάηνηθνη ηνπ Mohenjadarou θαη ηεο Harappa ήηαλ
βξαρπθέθαινη θεληξναζηάηεο δηεθδηθεί γηα ινγαξηαζκφ ηεο Σνπξθίαο ηελ Ηλδία.

Γηαθεξχζζεη φηη ν πνιηηηζκφο ηεο Μεζνπνηακίαο δελ ήηαλ ζεκηηηθήο πξνειεχζεσο αιιά
΢νπκεξηαθήο, ππνζηεξίδνληαο φηη θαη νη ΢νπκέξηνη ήηαλ βξαρπθέθαινη, ηνπο νλφκαδαλ
Σνπξαλνχο θαη ζηε πξαγκαηηθφηεηα άλεθαλ ζηε Σνπξθηθή θπιή.

΢ηελ Αίγππην, νη γεγελείο δνιηρνθέθαινη πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο εξγάηεο

δηνηθνχληαλ απφ ηνπο Σνχξθνπο βξαρπθέθαινπο .

Σε όηη αθνξά ηνλ Διιεληθό πνιηηηζκό ν Galip ζπκπεξαίλεη όηη δελ ππάξρεη
αλεμάξηεηνο Διιεληθόο πνιηηηζκόο. Τν γεγνλόο όηη νη αξραίνη θαη νη ζύγρξνλνη
Έιιελεο είλαη βξαρπθέθαινη είλαη αξθεηό γηα λα απνδείμεη όηη απνηεινύλ θαη
απηνί κέξνο ηεο κεγάιεο Τνπξθηθήο επηθπξίαξρεο «πνιηηηζκηθήο απηνθξαηνξίαο».
Η αλαθάιπςε αγγείσλ ηεο λενιηζηθήο πεξηόδνπ πνπ παξνπζηάδνπλ νκνηόηεηεο
ζηε βόξεην Διιάδα θαη λνηηναλαηνιηθή θαη θεληξηθή Δπξώπε κε αληίζηνηρα
αγγεία πνπ βξέζεθαλ ζηε θνηιάδα ηνπ Γνύλαβε θαη ην δπηηθό Τνπξθεζηάλ από
ηνλ H. Hall (1915) επηβεβαηώλνπλ ηνπο ηζρπξηζκνύο ηνπ.

Σηε πεξίπησζε ηεο Ιηαιίαο, ε αλαθάιπςε βξαρπθέθαισλ αλάκεζα ζηνπο

δνιηρνθέθαινπο ηεο λενιηζηθήο πεξηόδνπ ζπλ ην γεγνλόο όηη ν Carra de Vaux
πξνζδηόξηζε ηνπο Δηξνύζθνπο σο Τνύξθνπο θαη κε δεδνκέλε ηε βαζηθή ζπκβνιή
ησλ Δηξνύζθσλ ζηε δηακόξθσζε ηνπ Ρσκατθνύ πνιηηηζκνύ θάλεη θαλεξό όηη θαη
ν Ρσκατθόο πνιηηηζκόο είλαη πξντόλ ηνπ Τνπξθηθνύ πνιηηηζκηθνύ ηκπεξηαιηζκνύ.
Βεβαίσο ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί όηη θαη νη Ρσκαίνη πξνεξρόκελνη από ηελ Τξνία
είλαη νύησο ή άιισο πξντόλ ηεο ηνπξθηθήο επηξξνήο.

΢εκαληηθή γηα ηε δφκεζε ηεο ζεσξίαο ηνπ Galip είλαη ε δηαζχλδεζε ησλ Υεηηαίσλ κε
ηνπο Σνχξθνπο πνπ επηηπγράλεηαη κε δηάθνξεο θξαληνκεηξήζεηο πνπ είρε ζηα ρέξηα ηνπ
ν εηζεγεηήο πνπ απεδείθλπαλ πεξίηξαλα ηελ ηαχηηζε Σνχξθσλ θαη Υεηηαίσλ θαη
ηεθκεξηψλνπλ ηε ζεσξία πνπ αλέπηπμαλ νη Dixon θαη William Ramsay νη νπνίνη
ππνζηεξίδνπλ φηη ν βξαρπθέθαινο αιπηθφο ηχπνο βξίζθεηαη ζηελ Αλαηνιία απφ
αξραηνηάησλ θαηξψλ ρσξίο λα έξζεη ζε επηκημία, κέρξη θάπνην δηάζηεκα, κε θακηά άιιε
θπιή .

Μεηά ηελ εηζήγεζε ηνπ Galip ηνλ ιόγν πήξε ν Hasan Cemil ν νπνίνο αζρνιήζεθε
κε ηνλ Αηγαηαθό θαη ηνλ Διιεληθό πνιηηηζκό. Ο Cemil ππνζηήξημε κε ηε ζεηξά ηνπ
όηη ν Διιεληθόο πνιηηηζκόο είλαη Ισληθόο, ν νπνίνο εκπλεύζηεθε θαη
δεκηνπξγήζεθε κόλν κέζα από ηελ επαθή ηνπ κε ηνλ Χεηηηηηθό. «Παξά ην κεγαιείν
θαη ηε ιακπξφηεηα -ιέεη ν Cemil- απηψλ ησλ παιαηψλ πνιηηηζκψλ, ε εξκελεία ηνπο
βξίζθεηαη ζην γεγνλφο φηη ην ζπέξκα ηνπο πξνήιζε θαηά βάζε απφ ηε θνηηίδα ηνπ
πνιηηηζκνχ (medeniyet ocagidan) (΢εκ ΢πγ: δειαδή ηελ Αλαηνιία) θαη αλαπηχρζεθε θαη
ζε εθείλα ηα κέξε. (...) Αλ πξνζζέζνπκε φηη ην απνθαινχκελν Διιεληθφ ζαχκα απνηειεί
ιαλζαζκέλν θαη αλαθξηβή κχζν, επεηδή νη Έιιελεο πξέπεη λα ζεσξνχληαη έλα κηθξφ
κέξνο ηεο κεγάιεο Σνπξθηθήο νηθνγέλεηαο, ε νπνία απνηειεί ζηε πξαγκαηηθφηεηα ηεο
πεγή ηεο κεγαινθπίαο θαη ησλ ζαπκάησλ. Ζ αλαγλψξηζε ηνπ έξγνπ ησλ Διιήλσλ
πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζην παξαπάλσ » Καη θαηαιήγνληαο ζπκπεξαίλεη φηη νη Έιιελεο
θαη νη απνθαινχκελνη πξφγνλνη ηνπο Πειαζγνί, φληαο βξαρπθέθαινη, είλαη θαη απηνί
Σνχξθνη.

Απηή ήηαλ -ζε γεληθέο γξακκέο- ε Τνπξθηθή Ιζηνξηθή Θέζε όπσο δηακνξθώζεθε
ζην πξώην Τνπξθηθό Ιζηνξηθό Σπλέδξην. Δκθαλψο ε κεζνδνινγία πνπ
αθνινπζήζεθε ζηελ δηακφξθσζε απηψλ ησλ ζέζεσλ έρεη ηηο βάζεηο ηεο ζηελ
αλζξσπνινγία (θπζηνινγία) δηεθδηθψληαο γηα ινγαξηαζκφ ηεο Σνπξθίαο ηελ
παιαηναιπηθή άξηα θπιή, ηνλ βξαρπθέθαιν δειαδή, ηχπν αλζξψπνπ.

Ζ ηδέα ελφο ηνπξθηθνχ πνιηηηζκνχ ζηε θεληξηθή Αζία, εθηφο ηνπ φηη πξφζζεζε λέεο
ζεσξίεο ζηνλ Παληνπξθηζκφ, δεκηνχξγεζε ηαπηφρξνλα κηα ξνκαληηθή λνζηαιγία θαη
επηζπκίεο γηα θάπνηεο απνκαθξπζκέλεο ρψξεο θαη γηα ην παξειζφλ, επηηπγράλνληαο
έηζη λα παξακεξίζεη ηελ αξλεηηθή πξνθαηάιεςε γηα ηηο ηξέρνπζεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο.
Όινη νη θαηαθηεηέο από ηε θεληξηθή Αζία έγηλαλ εζληθνί ήξσεο, νη εξσηθέο ηνπο
πξάμεηο ζρνιηάζηεθαλ ζαλ εζληθέο επηηπρίεο. Ζ θπιή ρξεζηκνπνηήζεθε σο θξίθνο
γηα λα ζπλδεζνχλ νη Σνχξθνη ηεο θεληξηθήο Αζίαο κε ηε Μηθξά Αζία. Βηβιία, ζεαηξηθά
έξγα θαη δεκνζηνγξαθηθά άξζξα πνπ γξάθηεθαλ πάλσ ζηε ζεσξία απηή. Σν Τπνπξγείν
Παηδείαο έγηλε, θαη ζε κεγάιν βαζκφ παξακέλεη, ην θέληξν απηνχ ηνπ είδνπο ηνπ
εζληθηζκνχ. Ο εζληθηζκφο έγηλεο ζηελ νπζία έλαο ηχπνο ζξεζθεπηηθνχ πάζνπο θαη ην
έζλνο έλαο πνιηηηθφο κχζνο . Σέινο, πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ε πιεκκχξα κηαο ηέηνηαο
πνηθηιίαο ζξεζθεπηηθψλ θαη ζπληεξεηηθψλ ηδεψλ κέζα ζην ηνπξθηθφ εζληθηζκφ κεηαμχ
1923 θαη 1945, ζπληέιεζε ψζηε κεξηθέο νκάδεο ηεο ππαίζξνπ λα ηαπηηζηνχλ κε ην
έζλνο.

Ο ζπγγξαθέαο Tekil Alp έγξαςε όηη νη ηέζζεξηο ηόκνη ηεο ηνπξθηθήο θαη
παγθόζκηαο ηζηνξίαο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζηα ζρνιεία ηεο Τνπξθίαο από ην
1930 πεξηέρνπλ «κηα λέα ζεώξεζε ηνπ ξόινπ ηνπ ηνπξθηθνύ έζλνπο ζηελ
πνιηηηζκηθή αλάπηπμε ηεο αλζξσπόηεηαο από ηελ πξντζηνξηθή πεξίνδν κέρξη
ηηο κέξεο καο». Μεξηθά απφ ηα ζεκεία πνπ ρξήδνπλ αλαθνξάο ζρεηηθά κε απηή ηε λέα
ζεψξεζε παξαηίζεληαη εδψ:

«Ζ κεηξηθή γε ησλ ηνχξθσλ είλαη ε θεληξηθή Αζία, ε νπνία εθηείλεηαη απφ ηελ
θνηιάδα ηνπ Baikal δηακέζσ ησλ Αιηατθψλ βνπλψλ ζηελ θνηιάδα ηνπ Ηηέι, ηελ
Καζπία ζάιαζζα, ην Ηλδηθφ Kush, ην Karakorum θαη ηηο γεηηνληθέο πεξηνρέο.
Δλψ ε ππφινηπε αλζξσπφηεηα δνχζε ζε ζπειηέο δψληαο πξσηφγνλε δσή, νη
Σνχξθνη άξρηζαλ λα κεηαλαζηεχνπλ ζηελ Αζία. ΢ηελ Ηλδία, ηελ Αζηαηηθή
ελδνρψξα, ηελ Νφηην Αθξηθή θαη ηελ Δπξψπε φπνπ κεηέθεξαλ ηνλ πνιηηηζκφ
πνπ είραλ αλαπηχμεη ζηελ παηξίδα ηνπο. άιινη δξφκνη πνπ δηάιεμαλ απηνί νη
κεηαλάζηεο ηνπο νδήγεζαλ ζηα Οπξάιηα φξε, ζηελ Καζπία ζάιαζζα θαη
αξγφηεξα ζηηο βνξεηφηεξεο πεξηνρέο ηεο Μαχξεο ζάιαζζαο» .
Γελ ππήξμε θαλέλαο πςεινχ επηπέδνπ πνιηηηζκφο πνπ λα κελ πξνήιζε απφ ηελ
δεκηνπξγηθή θαη εμεπγεληζηηθή κεγαινθπία ηνπ παιαηναιπηθνχ ηχπνπ αλζξψπνπ,
δειαδή ησλ Σνχξθσλ.

Ο δεύηεξνο ηνκέαο όπνπ ν Αηαηνύξθ επηθέληξσζε ηε πξνζνρή ηνπ ήηαλ ζηε

γιώζζα θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηε Τνύξθηθε γιώζζα. Σν 1928 αληηθαζίζηαηαη ην
Αξαβηθφ αιθάβεην πνπ ρξεζηκνπνηνχηαλ κέρξη ηφηε ζηε νζσκαληθή απηνθξαηνξία απφ
ην ιαηηληθφ . Σελ ίδηα ρξνληά πνπ ηδξχζεθε ε Turk Tarih Tetkit Heyeti ηδξχζεθε θαη ε
Turk Dil Tetkit Cemiyeti (Δηαηξία Έξεπλαο ηεο Σνπξθηθήο Γιψζζαο) ζηελ νπνία
αλαηίζεηαη ην δήηεκα ηεο εθθαζάξηζεο ηεο Σνπξθηθήο γιψζζαο απφ μέλεο επηξξνέο. Ζ
πξψηε πεξίνδνο, κέρξη ην 1934 ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα πνιηηηθή «εμαηξεηηθήο
θαζαξφηεηαο». ΢ηε πξψηε ζπλεδξίαζε νη «εμαγληζηέο ηεο γιψζζαο» (Tasfiyesiler) είραλ
ηελ ππεξνρή. ΢ην πξψην Dil kurultay, ζπληάρζεθαλ θαλφλεο ιεηηνπξγίαο θαη ε Δηαηξία
μεθίλεζε ηε πξνεηνηκαζία γηα ηελ εθθαζάξηζε ηεο γιψζζαο απφ μέλεο επηξξνέο .
Αλάκεζα ζηα πξντφληα ηεο Δηαηξίαο ήηαλ θαη κηα εξγαζία γλσζηή σο Osmanlicadan
turkeye soz karsiliklari tarama dergisi, δειαδή έλα εγρεηξίδην πνπ πεξηείρε ηηο αιεζηλέο
ηνπξθηθέο ιέμεηο γηα φζνπο επηζπκνχζαλ λα αληηθαηαζηήζνπλ ηηο αληίζηνηρεο
νζσκαληθέο. Καζψο δελ ππήξραλ θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηε ρξήζε ηεο ηνπξθηθήο
γιψζζαο εκθαλίζηεθε θάπνηα θαηλφκελα γισζζηθήο «αλαξρίαο» ζηνλ Σχπν θαη ηνλ
πξνθνξηθφ ιφγν .

΋ηαλ ζπλήιζε ην δεχηεξν Die Kulturay ην 1934 άιιαμε αθφκα θαη ν ηίηινο ηεο
νξγάλσζεο απφ Turk Dil Tetkil Cemiyeti ζε Turk Dil Arastirma Kurumu γηα λα
απαιιαγεί απφ ηηο δχν αξαβηθέο ιέμεηο πνπ πεξηείρε. Λέγεηαη φηη φηαλ ν Ataturk έγξαςε
ζηνλ Γνπζηαχν Αδφιθν ηεο ΢νπεδίαο ρξεζηκνπνίεζε 35 λενεηζαρζείζεο ιέμεηο απφ ην
Tamara Dergisy. Σελ πεξίνδν ηεο «εμαηξεηηθήο θαζαξφηεηαο» δηαδέρηεθε ε πεξίνδνο
ηνπ «ήπηνπ εμαγληζκνχ» .

Ζ απνζηνιή ηεο αδεκνζίεπηεο εξγαζίαο ηνπ Βηελλέδνπ γισζζνιφγνπ Herman F.

Kverich πξνζσπηθά ζηνλ Ataturk ζεκαηνδφηεζε ηελ έλαξμε κηαο λέα πεξηφδνπ. Λέγεηαη
φηη ηηο βαζηθέο ηδέεο ηεο ζεσξίαο αλέπηπμε ν ίδηνο ν Ataturk θαη ηε παξνπζίαζε ζην ηξίην
ζπλέδξην ηεο Die kurultay ην 1936. Tν φλνκα ηεο Δηαηξίαο άιιαμε θαη πάιη ζε Turk Dil
kurumu.

Έηζη, βάζεη ηεο εξγαζίαο ηνπ Herman F. Kverich γίλεηαη ε δηαθήξπμε ηεο «ειηαθήο
ζεσξίαο ηεο γιψζζαο» (Gunes Di teorisi) ε νπνία επηθξάηεζε πιήξσο κέρξη ην ζάλαην
ηνπ Αηαηνχξθθ, ην 1938. Απηή ε πεξίνδνο έζεζε ηέξκα ζηελ ζπλερφκελε «εθθαζάξηζε»
ηεο ηνπξθηθήο γιψζζαο δηαθεξχζζνληαο φηη φζεο ιέμεηο απέκελαλ ήηαλ βαζηθά
ηνπξθηθήο πξνειεχζεσο ( Turkede kalacak kelimelerin aslindan turkce oldugu izah
edimely) . Γειαδή απηή ε ζεσξία ππνζηήξηδε φηη φιεο νη Ηλδνεπξσπαηθέο γιψζζεο
(ζνπκεξηαλή, ρεηηηηηθή, αξαβηθή, πεξζηθή, ιαηηληθή θ.α.) πξνέξρνληαλ απφ ηελ ηνπξθηθή,
φπσο αθξηβψο φινη νη πνιηηηζκνί πξνήιζαλ απφ ηνλ βξαρπθέθαιν ηχπν αλζξψπνπ
πνπ είλαη νη Σνχξθνη. Οη γισζζνινγηθέο ιεπηνκέξεηεο ηεο ζεσξίαο δηαηππψζεθαλ κε
εμαηξεηηθή ζαθήλεηα απφ ηνλ I. N. Dilmen ζην Turk Dili Belleten (no. 21-22).

΋πσο ππνζηεξίδεη ν Dilmen «Ζ Gunes dil teorisi είλαη ε ιχζε ελφο κεγάινπ
πξνβιήκαηνο πνπ απαζρνινχζε ηνπ γισζζνιφγνπο νιφθιεξνπ ηνπ θφζκνπ: ηε
πξνέιεπζε ησλ γισζζψλ» . Ζ «ειηαθή ζεσξία ηεο γιψζζαο» πξνζπαζεί λα
απνθαιχςεη εθείλν ην ζεκείν φπνπ ζεκεηψζεθε ε ξήμε αλάκεζα ζην άλζξσπν ηνπ
δσηθνχ ζηαδίνπ θαη ηνλ άλζξσπν πνπ αλαπηχζζεη ηελ αληίιεςε θαη ηελ εθπία. Ωο
ζεκείν αλαθνξάο ρξεζηκνπνηείηαη ν ήιηνο ιφγσ ηεο θπζηθήο ηνπ ππεξνρήο ζηνλ θπζηθφ
θφζκν. Ο άλζξσπνο ζπλεηδεηνπνηεί ηελ δχλακε ηνπ ήιηνπ θαη ρξεζηκνπνηεί γηα πξψηε
θνξά ηελ ζπκβνιηθή γιψζζα γηα λα ηε πεξηγξάςεη. Καζψο ην (α) είλαη ην φπσο ιέλε νη
γισζζνιφγνη, είλαη ν επθνιφηεξνο ήρνο γηαηί απαηηεί ηελ ιηγφηεξε δπλαηή θίλεζε ησλ
θσλεηηθψλ ρνξδψλ θαη ηα απινχζηεξα ζχκθσλα είλαη ηα ιαξπγγφθσλα θαη ηδηαίηεξα
εθείλα πνπ κνηάδνπλ κε ηα θσλήεληα, φπσο ην εκηζχκθσλν γ (g), ε πξψηε ιέμε πνπ
δεκηνπξγείηαη ζπκβνιηθά γηα λα πεξηγξάςεη ηνλ ήιην είλαη ag (αγγ-νπ).

Γελ ζεσξνχκε ζθφπηκν λα κπνχκε ζηηο ιεπηνκέξεηεο ηεο «ειηαθήο ζεσξία ηεο
γιψζζαο». Δθείλν πνπ είλαη ζεκαληηθό ζηελ ρξήζε απηήο ηεο ζεσξίαο είλαη όηη
ζπλδέζεθε κε ηηο ηνπξθηθέο ηζηνξηθναλζξσπνινγηθέο ζεσξίεο γηα λα απνδείμεη
ηελ ηαύηηζε ηνπξθηθήο θαη ηλδνεπξσπαηθήο θπιήο. Ο Dilmen έγξαθε: « Ζ ηζηνξία
απέδεημε φηη ν πξψηνο αλζξψπηλνο πνιηηηζκφο γελλήζεθε απφ ηνπο βξαρπθέθαινπο
ηνχξθνπο εο Κεληξηθήο Αζίαο, νη νπνίνη ηνλ δηέδσζαλ ζηελ Δπξψπε, ηελ Αθξηθή, ηελ
Ακεξηθή θαη ηελ Απζηξαιία. Δίλαη βέβαην φηη βξίζθνληαλ ζε πνιχ πην πξνεγκέλν ζηάδην
πνιηηηζκνχ απφ φηη νη δνιηρνθέθαινη αθξηθαλνί. (.) Ζ Σνπξθηθή γιψζζα είλαη ε κεηέξα
φισλ ησλ πνιηηηζκέλσλ γισζζψλ . Γισζζνινγηθά απηφ ηεθκεξηψζεθε ζην φηη νη
ππνζεηηθέο ξίδεο ησλ ηλδνεπξσπαηθψλ γισζζψλ κπνξνχλ λα αλαθαιπθζνχλ ζηελ
ηνπξθηθή γιψζζα, ζπλεπψο ε ηνπξθηθή γιψζζα είλαη ε ηλδνεπξσπαηθή γιψζζα. Δπίζεο
ακθηζβεηείηαη ε θαηαγσγή ησλ επξσπατθψλ γισζζψλ απφ ηε ζεκηηηθή γιψζζα θαζψο
ε ζχγθξηζε ησλ ζεκηηηθψλ γισζζψλ κε ηε ηνπξθηθή απνδεηθλχεη φηη νη δεχηεξεο
πξνήιζαλ απφ ηε πξψηε. Ο Dimen πξνζζέηεη σο ηειηθή απφδεημε κηα ζπγθξηηηθή κειέηε
ησλ ξηδψλ ησλ ηλδνεπξσπαηθψλ θαη ησλ ζεκηηηθψλ γισζζψλ απφ ηελ νπνία πξνθχπηεη
πιήξε αληηζηνηρία.

Αναδημοζίευζη από :

http://akritas-history-of-makedonia.blogspot.com/2010/07/turk-tarih-tezi.html