ChU'dng 7

A A ,

80 TRUYEN TRue VIT

Cae kj hifu

Kjh-,u Bdnyt a,1 IlI(Ing
(1 ) (2) (3)
A mm' Oltn tIch b4 mtt thoat nhltt
c-
aw mm Khoing each tlVC
b, mm Chiliu dB! ph4n cit ren tf1,lC vlt
b:! mm Chilu r~ng binh vII
Cv Ht s6 xlit eMn anh hubng cua v$n t6c tN"t
d,.~ mm DIIClng klnh vong chia tn,Ic vlt va banh vlt
d.,. da2 mm DlIClng kfnh vang dlnh tIVe vit va banh vlt
d~ mm Dtlilng kfnh ngoai banh vlt
.
dt". dt.2 mm f)lIC)ng kfnh vang ee sll true vlt va banh vlt
dn.d!2 mm DIIClng kinh veing day tIVc vit va banh vlt
dw,. dw2 mm DIIClng klnh vong lin tn,lc vlt va banh vlt
.E MPa MOdun dan h6i Wang dLldng
E" E2 MPa M6dun dan h6i v~t li~u tn,lc vit va banh vit
f mm DI) vong tn,Ie vlt
f He: 56 m. sat thay th'
F." Fa2 N lvc doc tIVc trAn tlVc vlt va bilnh vit
Fn" FnZ N lve phlip tuyin trAn tIVe vlt va banh vlt
Frh F02 N lvc hUilng tam trA~ tn,Ie vlt va banh vlt
FH.FI2 N Ll,I'e vong tn,Ie vlt va banh vlt
.. mm4 MOmen quan tlnh Welng dUdng m~t cit tfl,lC vlt
KJI Ht 56 t$p trung til trQng
K. - HI) s6 tinh din SII giam chl~u dili tiip xuc
KH.KF Ht s6 til trQng tfnh ung su4t tlip xue va u6n
KHE. KFE HI) 56 chi 12(1 til tl"9ng
KHL, KFI,. HI) s6 lUlSi thQ
Kn Ht 86 Sll th,Ing ~ truy'n trong m(lt ngay
K .... ~ s6 sit dl,lRg b(I truy'n trong mQt nlm
KT WI(nr'.oc) Ht 56 to. nhlt.
Kv H6 56 tii trQng ~ng 270

Chliong 7

(1 ) (2) (3)
L Tu6i thQ tlnh bang nam
lH TOng chi'u dai til$p xuc
m mm MOdun doc true vit
mHo mF Chi 56 mu phLlong trlnh dLlilng cong moi liep xuc va u6n
mn mm MMun phap b8nh vlt
NHo. NFO 86 chu kY cd s6 khi tfnh Ung suat ~p xuc va ling suat u6n cho phep
NHE. NFE se chu ky lam vi~e luang dLlong khi tfnh ung suat tiep xuc va (lng
suat u6n cho phep
p mm BlIde doc true vit
Pz1 mm Bu(lC xolin 6e
Q H~ s6 dllong kinh
I
qn Nlmm CUfng dl) tai trQng
to de') Nhl~t de) m~j trllang chung quanh
\.
11 de') Nhi~t dO lam vi~c ella d4u bOi tron
[t1) ~ Nhi~t dQ lam vj~c eho pMp
v. mls V.n tOc tnJQt
x H~ s6 djch chfnh banh vit
Yp H~ s6 xet dfn snh hulJng ella goe nghieng rang
Y, H$ s6 xet dfn snh hulJng ella trung kh(lp ngang
YF H~ 56 dv,ng rang
p Ban kinh eong tllong dlldng
a ~ Goc biAn dv,ng ren vit
y de') G6c nang ren vit (goe xoan 6c)
13 de') G6c nghiAng rAng banh vlt
I) de') G6c Om banh vit
11" ~ G6e ma sat ttlay ttl'
Eo. H~ 56 trung kh(fp ngang
P1.j)2 Ban kfnh eong W m$t ren trvc vit va rang banh vit
cret..!Jb,CJbF MPa Gid! h,n ehsy. ~n keo va Wn u6n
ling s~t tilp xue va u6n tlnh toan .
CJH,OF MPa
(GH]. [GF] MPa ling suI" tifp xue va ung su«t u6n eho phep banh vlt
I~).IG~ MPa ling su't tifp xuc va ung 8u't u6n eho phep b8nh vit khi qua tai BtJ truy~n UVC vit

271

1· Cong d~ng

BI) truyen true vit ~ banh vit, goi tAt Iii hI) truyen true vito diroc xep vao loai truy~n dc}ng rang - vit, ket hop gilla hi} truyen banh rang va vito ~Q truy~n true vit dung d~ truy~o chuy~o dQng va cong suilt cho hai trtic cheo nhau. Thong thirong' goc giaa hai true la 90°.

Banh vlt ...........

a)

to

Rink 7.1 8¢ truy~n true vii

b)

Trong truy~n QQng vft - dai fie (R. 7 .2a), khi vit quay va cfi dinh chi~u doc true thl dai fic chuy4n dQng tinh tien, trong hQ truy~n true vit (R.7.2h) thi banh vit xem nhu dai fie chuy~n d{lng quay.

a)

b)

Hink 7.2

Vi c6 khi nang til ham nen chuy~n d{log va cong sua't dU<;Ic truy~n tit true vit sang banh vit (H.7.1).

2· Ph4n lO(li

Thea hinh dq,ng mtJ,t chia cUa true vit, be}- truy~n true vit dU'<;Ic chia lam hai Ioai:

272

Ch1icftlg 7

- Tryc vit tn,a: ~t chia tn,ac vit 18 ~t tn.t (H.7.3a)

- True vit Globoid (tn,tC vit U~m nhu hinh 7.3b).

a)

llbaIJ 1.11 cd 7'r¥c vit tru; b) Tf"¥C vit 10m

Theo hinh dq,ng ren c:Ua tn,Ic vit, bO truyAn trvc vit dUC1c ehia tam ba lotio:

True uU Archimede (11.7.48): giao tuyi'n giO'a mtt ren va mtt phing chll'a chtlrng tam -uve Ia dubng thAng. Giao tuyin gii1a tntt ren va mtt ph4ng vuang g6c dubng tim tlVc la dLtang xOAn Archimede, True vU Convolute (H.7.4b): giao tuy6n giUa m~t ren vI m.t phAng wang gbe pbuang ren 1A dut1ng thing. Giao tuyin giUa ~t ren va IJl.f-t phing vuOng t6c duirng tam tJvc 1A dL0ng xoAn Convolute.

True vlt thIin. kJwj (H.7.4c): giao iuy6n girta ~t ren va mJt phlmg tie'p tuy6n v6i mJt tqa aJ slJ ]A chbng thing. Giao tuyin cUa mJt ren va mJt phAng vOODg g6c dabng tAm fz\lc Ja dJ.fmg xoAn than khai <H.7.4c).

a)

b)

.mnA 7.4 cae dqng t'VC vtt trq.

a) Tf"¥C vit Archimede; b) Trr,.c vit Conuolute; c) 7'f"¥C vU tM" lehp,i

B9 truy~n try.c vit

273

N6u gia cong true vit khong d.n mai thi sl1 dung true vit

Archimede. Ne'u phdi mai thi sil dung true vit than khai.

Theo s6 mifi ren tren true vit, bQ truy~n tI1,lC vit chia ra hai loai: - True vit mQt moi ren

- TIVC vit nhieu moi reno

D6i vai bQ truy~n true vit truy~n di)ng thi s6 m6i ren Zl = 1, 2, 4.

Trong mQt sa tnlang hop, c6 th~ la 3 va 6. 80 moi ren cang it thi kha nang tl! ham cang cao,

TIVC vit co th~ nAm ngang: tren, dLfai, ngang so vdi banh vit . hoac thing dang (H.3.10).

3- [/u,nhl41c d~m

Uu diim: TY sa truy~n lon, lam vi~c em, khong 6n; co kha nang tl! ham, co dQ chinh DC dQng hoc cao.

Nhuoc dilm:

- Hieu sudt tha'p, sinh nhiet nhieu do co v~n t6c trtrot ldn ne n phai tinh nhiet cho bQ truy!n true vit va kem theo cac bien phap lam nguoi.

- V;}t lieu che' tao banh vit lam bang kim loai mau d~ giam rna sat nen ddt ti~n.

4- Ph(Jm vi 8U d",ng

BQ truy~n true vit do co hieu suat thap (khoang 70+80%) nen chi sil dung' cho pham vi cong soot be va trung binh (P < 60k W), nit

.....

hi~m klii ~en 200kW. Do tt so truy~n Ian nen bQ troy~n true vit duqe

sU dung ri)ng rai trong cac C<1 cau phan dQ. Vi co khci nang tI! ham nen ~ truy~n true vit duqc su dung kha phd bien trong cac may nang nhu cjn true, tai Tj s6 truy~n bQ troy~n tI1,lC vit m{lt cAp nam trong khodng' tlt 8+63 c6 kbi den 80, Trong mi)t so truang hop dung bi) troyan hai c4p, tj s6 troyan co th~ den 1000. Khi thiet ke h~ th6ng truyen dc}ng baog6m cac ~p bQ truyen banh rang va true vit thi nsn b6 trf ti'l,lc vit it c4p nhanh, vi nhu the tii.ng ~n tOe vong true

.

vit, tao dien ki~n th~n Iqi M Binh thanh lop dAu hoi tron trong robi

274

Chuclng 7

An khop va giam rna sat. D~ tranh qua nhiet trong qua trinh lam vi~c nen sa dung be} truy~n true vit trong h~ thong truyen dQng chuyen de}ng theo chu ky (kh6ng lien tuc),

7.2 cAe THONG s6 HiNH Hoe CHU YEU

7.2.1 Trong tntitng ht1p kh6ng dich chinh

Be} truy~n tl\lC vit gi6ng nhu be} truyen banh rang, phan biet ra

dt1i1ng kinh vong tru IAn va dt1C1ng kinh vong tru chia:

dwl. dw2 • dt1C1ng kinh vong Ian cua true vit va banh vit dlt d2 - dlfi1ng kinh vong chia cua true vit va banh vito

Khi khong co dich chinh thi dwl = d1; dW2 = d2• Diem tiep xuc giila hai hinh tl1l Ian, ngui1i ta goi la tam an khop.

1· 7'r¥c vtt

Cac thong 56 hinh hoc hI} truy~n true vit xac dinh tt1<1ng W hi} truy~n banh rang. Trong he} truyen true vit, sa dung m6dun doc true vit m (tieu chuan) hay con goi Ia mOdun ngang cua banh vit la tieu ehudn thea day sau (day 1 la day uu tifm):

Day 1: m (mm) 1; 1,25; 1,6; 2; 2.5; 3,15; 4; 5; 6,3; 8; 10; 12,5; 16; 20; 25

•

DAy 2: m (mm) 1,5; 3; 3,5; 6; 7; 12

Hin.h 7.5

aJ MlJ,t cdt dQc trq.e uii; b) MlJ,t edt vuOng g6c true uit

... Cae thOng s6 blnb hoc khac cua true vit cho trong hang 7.1.

~ . ~

:so truy4§n trye vit

275

Bang 7.1 Cdc thOng s6 htnh hoc kJuic eua true vu

ThOng s6 hlnh IIqc COng thdc
Goc biAn ~ng ren a 20°
BuOe doc t",1e vlt p p:;;mn
M6dun dQe true vft m m:;; pIn
H~ s6 duong kinh q (bang 7.2) d1
q= -
m
56 m6i ren tlVc vlt Z,'
Chit$u cao d4u ren hal'" m
ChiAu ca~ chAn ten ht1:;; 1,2m
f)uong klnh vong chia d,:;; mq
f)lIong klnh vong dTnh d.,= dl + 2m
f)uilng klnh vong dAy d" :;; d, - 2,4m
Blldc x04n .se PZ1:: Z, p
Goc x04n 6e vit (gOc nAng ren vit) tgy:;; Pzl :;; IUTlZ, '" ZI
Y (H.7.6), thOng thuong goc y < 30" ~ 'lEd, q
Chl4u dai ph'" e4t ren ella tn,Ic vlt b, <!: (C, +C2~)m, cac gis trj C" C2 xl\.e dinh nhu sau:
(H.7.5a) N6u z, = 1 ho$c 2 thl C, :;; 11 va C2 :;; 0,06
NlIu z, :;; 4 thl C, :;; 12,5 vii C2= 0,09 lliah 7.6 G6c xodn 6c "it

Tttang tlng v~i mOi iia tJi m (ti~u chu4n) chi c6 tl1<1ng ung mQt hote vi'li gia trj q nhAm han eh6 slf dao cit banh vito GiA trj q tra theo bing 7.2:

BOng 7.2 C~n '" ad duimg kf.nh q theo m6dun m

M6dun m, (mm) Ht s6 Gutlngldnh (q)
1.6 10; 12,5; 16; 20 I
2,0; 2,5; 3,15; ",0; 5;0; a,o; 10,0; ,12,5 8,0; 10,0; 12,5; 16.0; 120,0
6,3 8,0; 10,0; 12,5; 14,0; 16,0; 20,0
HI 8,0; 10,0; 12,5; 16,0
20 8,0; 10,0 276

Chltdng 7

2- Bank vit

Cac thong' s6 hinh hoc banh vit eho trong bang 7.3 va hinh 7.5b.

Bang 7.3 Cac thOng 86 hinh h9C banh vit

Th6ng .6 hlnh hc;Jc C6ng thU'c
Eh/ong klnh 'long chia - d2 = mZ2
Eluong klnh 'long dinh da2 = d2 + 2hll2 = m(z2 + 2)
Eluong kinh 'long day dt2 = d2 - 2hf2 = m(z2 - 2.4)
Khoang each true aw = Q,5(d2 + dl) = Q,5m(q + Z2)
Eluong klnh Ion nh~t blinh 'lit daMl s da2 + 6m/(zl + 2)
Chi~u r¢ng banh 'lit b~ Kni Zl '" 1 ho~c 2 Ihi b2 s O,75dB\
z\ = 4 b2 s O,67dal
G6c om true 'lit b{1i banh 'lit (H.7.5) sino = b2/{da1 - O,5m), thOng thuong 2& ,. 100·
G6c nghi~ng rAng blinn 'lIt ~=y S6 rang banh vit Z2 thong thuong chon 2 28 d~ tranh hien tucng cAt chan rang.

7.2.2 Trong tru'ilng hc;lP co dich chinh

Tieu chuan co quy dinh gia tri aw va day gia tri tieu chuan cua khoang each tI1,lC cua h{lp giam t6c true vit: a., = 40; 50; 63; 80; 100; 125; (140); 160; (180); 200; (225); 250; (280); 315; (355); 400; (450); 500mm. Tuy nhien, nE!U khong co YE!u ea.u thiet ke h{lp giam t6e tieu chuan thi co th~ lay aw co gia tri bat kyo D~ chon khoang each true aw thea tieu chuan, ta ca.n phai dich chinh rang. BOi vi cAt banh vit khi khong dich chinh hoac dich ehlnh d~u dung dao co hlnh dang va kich thuoc gi6ng true vit, cho nen dich chinh chi tien hanh d6i voi rang banh vito

Khi cho trl.i6'c khoang each true aw theo ti(~u chudn thl h~ s6

.

dich chinh xac djn_h theo copog thuc:

x =" .Cltw - O,5(q + z2) (7.1)

m

Tu dAy suy ra: aw = O,5m(q + Z2 + 2x) (7.2)

Duong kinh vong IAn true vft xac dinh thea c6ng thirc:

dW1 = (q + 2x)m

Cac duong kinh eua true vit khi dich chinh:

da2 = (Z2 + 2 + 2x)m; d/2 = (Z2 - 2,4 + 2x)m"

(7.3)

so truy~n tJvc vft

277

Cac kieh thudc con lai khong thay d6i khi dich ehinh. B€ dam bao dieu kien khong eiit chan rang va nhon dinh rang, h~ 56 dich ehinh x nam trong khoang ±0,7.

7.3 BQNG HQC TRUYEN eONG TRVC ViT

1- Tj s6 truy~n

Khi true vft quay mot yang thi banh vft se quay mi}t g6c bling Z1 IAn cua g6e 2n1Z2. Do d6, d~ banh vit quay dugc mi}t vong thi true vit phai quay 2n1(21tZ1/Z2) :;;; Z~Zl Yang, nghia la:

. n1 z2

u:;;; - =-

n2 zl

Nhu ta eta bie't, 56 ren true vit Zl = 1, 2, 4 va trang mot 56 trt1ang hop c6 th~ bhug 3 hoac 6. Khi ZI:;;; 4 thl u = 8+15; khi Z1 = 2 thl u = 16+30;

(7.4)

khi Z1 = 1 ta c6 th€ lAy 80 ? U ~ 30.

Ty s6 truy~n hi} truyen true vit dircc chon thea day s·6 tieu chuan sau:

Oay 1 8; 10; 12,5; 16; 20; 25; 31,5; 40; 50; 63; 80

Day 2 9; 11,2; 14: 18; 22,4; 28; 35,5; 45; 56; 71

Cac gia tri ty s'6 truyen thuc t€ khong nen duoc sai lech so vdi gia tri tieu chuan 4%.

2- Vt;in tric vong

Trang hi? truyen true vit, van t6c yang VI va V2 cua true vit va banh vit khac phuong (vunng g6c nhau) va c6 gia tri khac nhau (H.7,7). V~n t6c vong VI va V2 dl1gc xac dinh thea cong thirc sau:

(7.5)

trong diJ: n}, n2 - s6 vong quay cua true vit va banh vit (ug/ph) db d2 - dlfcmg kinh true vit va banh vit tmmi.

.'

3· V (in toe trlifjt

Khi ehuy~ri dong, cac miflt ren ella true vit tnrct len M m~t rang ella banh vito V~n t6e trl19"t u, huong thea duong tiep tuyen cua dl1ang xoan 6e m~t ren true vit (H.7.7). Vi VI va V2 vuong g6e vdi nhau cho nen gia tri ella van t6c truct Vs e6 th~ xac dinh thea c6ng thirc sau:

278

ChU'dng 7

I 2 2 V1

Vs = "VI + V2 =-COS)'

1 z2 + q2

Ne'u thay --2- = 1 + tg2y = 1 2

COS Y q

V = 1td1 nl = 1tqmnl vao (7.6) ta c6:

1 60000 60000 '

va

Banh vb

Tl'l,lcvlt

(7.6)

(7.7)

Hinh 7.1 Phuang chi~u vt,in t6c truat v.

Khi thi~t k~ ta c6 th~ chon S(1 b(i gia tIi V3 theo cOng thuc thuc nghitj: m:

- (002 _,_ 005) ... (3,7 + 4,6)n1 aJ;il

v s - , ., <01 - 4 " .I. 2

10

(7.8)

trong d6: COl • v~n t6c g6c trim true vit, radls T2 - mnmen xotn tren banh vit, Nmm nl • 56 vong q~ tr~n true vit, vg/ph.

Phu thul)c vao v~n We tntQt, ta co th~ chon ca'p chinh xac cho bl) truy~n true vft thea bang 7.4.

Bang 7.4 Ctfp chinh .me b~ truy~n true vii ph~ thu.Qc vao ut,in toc truat v.

vtn t6c truqt v •• (mls) < 1.5 1,5 + 7,5 1,5 + 12 3 ... 25
ctp chlnh x6c 9 8 7 6 Trong b() truy~n banh rang, v~n We tntgt Vs vuong' g6c viii dtibng 'tie'p xuc (H.6.H). Trong bl) truy~n true vit (H.7.7b) 1,2,3 lit cac dtibng An khdp 4ti cac vi tri khac nhau tren b~ ~t tie'p xuc, phuong chi~u

B~ truy~n tl"l,lC vi!

279

van toe truot vfg§'n trung voi phuong chieu cua van toc vong VI (H.7.7a), cho nen tai vung gan tam an khop vdi van toe truct Vs nam doc thea duong an khcp (mien gach cheo H.7.7b).

Thea nguyen ly boi tron thuy dong (chuang 12 - 6 truot), <lieu kien boi tron rna sat uot hinh thanh khi giua cac b~ mat c6 khe ha hinh chem thea huang cua van t6c truot. Trang be) truyen banh rang tru, van toe truot vuong g6c duong' an khop, nghta lit eo khe ha hinh chem tren b~ mat an khop nen di~u kien boi tron rna sat uat dugc hinh thanh va cac b~ mat rang kh6ng true tiep tiep xuc vdi nhau. Trang bQ truyen true vit, tai vung g§.n tam an khop (mien gach cheo H.7.7b), van t6e trirot Us nam doc theo duong an khdp cho nen giua hai be mat khong c6 khe ha hinh chern. Do do boi tron rna sat ttat khong th~ hinh thanh va cac be mat an khop true tiep tiep xuc vai nhau tren be mat tiep XIlC, be} truyen true vit gan tam an khd'p chi co che de} hOi tron rna sat mra uat.

Do do, huang van t6c truot nam doc thea dircng an khdp va c6 gia tri len la nguyen nhan gay nen hieu suat thap va cac dang hong man va dinh bQ truyen true vit. Do d6, met trong nhirng bi~n phap d~ tang hieu suat la ta Sll dung true vit Globoid, khi d6 tren be mat an khop d~ hinh thanh lop dau boi tron,

A ....... ~ •

7.4 HI~U SUAT BQ TRUYEN TRI,JC VIT

Thea muc 17.2 hieu sua't TJ khnp vit c6 th~ tinh thea ty sO' gifta cong xiet dai oc trong truong hop khong k~' den h!e rna sat va trong tntang hop c6 rna sat. Cong xiet bang tich gitra momen xiet va g6c xoay cua dai oc. Vi g6c xoay trong ca hai tnrong hop (e6 rna sat hoac khong) deu nhu nhau, do d6 ty so ceng se bang ty so giua cac momen T'v!Tv, trong d6 T; xac dinh theo cong thirc <17.6), can T'v xac dinh

theo cong thirc nay, tuy nhien r = 0 va p' = 0:

T:

TJ = ....y.. '" -;=-:-=--::----'tg:::,.y"-- __ _=:;_

Tv [( ~b)r + tg(y+p'>]

Neu tinh den sl! mat mat chi trong ren thi rna sat tren be rn~t it!a dai 6c Tms = 0, khi do:

280

Ch1tdng 7

tgy

11 = _:=..:._

tg(y +p')

K~ den mlit melt cong sulit do khuliy dau, ma sat trong 0 .... ta them vao cong thuc trim gia tri 0,9+0,95:

tgy

11 = (0,9 + 0,95) (7.9)

tg(y +~).)

trong d6: q>' - g6c rna sat thay the p' = arclf!f' voi f' la h(! sO rna sat thay the.

Gia tIi h~ s6" ma sat thay the f' phu thuoc vito van t6c tn.tqt Vs. dttqc xac dinh theo bang 7.5 neu v~t lieu true vit la thep va banh vit bAng d6ng thanh c6 thiee.

Bang 7.5 PhI!- thu9c hf so ma sat thay the f' vao vq.n toc truat

v., (mls) r p' v •• (mls) f p'
0,01 0,110"-0,120 6°17' ... 6°51' 2,5 0,030 + 0,040 1°43' .;. 2°17'
0.1 0.080 + 0,090 4~' ... 5°09' 3.0 0.028 .;. 0.035 1 °36' .,. 2°00'
0,25 0,063 ... 0,075 J043' ... 4°17' 4.0 0,023 .,. 0,030 1°19' .;. 1°43'
0,5 0,055 + 0,065 3"09' + 3°43' 7,0 0,018.,. 0,026 1°02'.;. 1~9'
1,0 0,045 ... 0,055 20a5' ... 3°09' 10,0 0,016 ... 0,024 0°55' ... 1 "22'
1,5 0.040;. 0,050 ~17' .;..~52· 15,0 0,014.;.. 0,020 0°48' .;.. 1"09'
2,0 0.035 + 0,450 2000' -s- 2°35' Chliy:

1- Cac gi8 tr! nho doi voi true vit toi dtJQc mai bOng va boi trcn tot.

2- Khi v*t Ii~u banh vit bAng d6ng thanh kh6ng thiEk hoac d6ng thau thi ta tang gia tr! trong bang 16n 30+50%.

H(i s6 ma sat f' co th~ xac dinh theo cong thuc g;1n dung [31]:

{'= O,048/vsO.36 (cap thep - d6ng thanh) (7.10a)

hoae f'= 0,o6/usO.36 (c~p thep - gang) (7.10b)

Theo cong tlnrc (7.9) d~ tang hi~u sulit trong cac eo cliu vit nguoi ta tang goc nang ren y bAng each Stl dung nhieu m6i reno Tuy nhien, trong thljc te goc nang ren y rat hiem khi len han khming 20+25°, boi vi neu tAng them thi hieu suat tang khong dang k~ va che- tao ren se phuc tap hon. Ngoai ra khi tang s6 ren thi tj so truy~n se giam.

BQ truy";u nvc vit

281

Thea bang 7.5, khi tang van t6c truot Vs thl h~ so' rna sat f' giam xu6ng. Di~u d6 c6 th~ giai thich la khi tang Vs thl che' dQ boi tron rna sat mia l1at trong rn6i an khop chuy~n thanh che dQ boi trrm rna sat l1at. Ngoai v~n t6c trLtQt, h~ s6 ma sat con phu thuoc vao dQ nharn b~ m~t ma sat va cha't hnmg d§.u hOi tron.

Khi tinh toan sCI b<) khi ta chua biet Vs va )" hieu sua't cua bt} truyen true vit co th~ xac dinh thea ty s6 truyen u:

u

11 ~ 0,9(1 --)

200

(7.11)

hoac xac dinh phu thuQc vao h~ s6 ma sat thay the f": 11 ~ 1 - 2.875f'('!' + .!.)

zl z2

(7.12)

7.5 PHAN TiCH LVC TAc DVNG

1- Lr!c tac d1:lng

Ta quy uac ding, lire phan b6 thea dub'ng an khop trong b<) truy~n true vit t~p trung t~i tam an khdp, Trang b(l truyen true vit c6 cac h!c sau (H.7.8):

- Luc vong true vit bAng lire luc doc true banh vit:

Ftl = Fa2 = 2TI d1

- Lue vong banh vit bang luc d9C true:

Ft2 = Fal = 2T2 d2

- Ll,iC huang tarn true vit va banh vit bang nhau (H.7.8c):

Fd = F 1"2 ~ Ft2tga

; Ft2

- Lvc phap tuyen: Fn = ---cos c.cos v

(7.13)

(7.14)

(7.15)

(7.16)

'I'u<tng tv Ivc xiet va luc vong trong m6i ghep ren (cong thuc 17.4b), giila Fn va Ft2 c6 sl! lien h~ nhu sau:

Ftl = F t2 tg()' + p') .

(7.17)

282

Chu'dng 7

T~

a)

F"

b)

FI1

H'tnh 7.8 Life tae dung b¢ truyen true vi!

a) So deS luc; b) MiJ.t edt doc true vit; c) Life tac dung len true vit

Trong cac c6ng thuc tren, T', lit m6men xoan tren true vit va T2 lit m6men xo;ln tren banh vito Giua T', va T2 c6 moi lien he sau:

trong do n la hieu suat bQ tJ-lJy~n, xac dinh theo cong thUc (7.9); u - ty so truyen.

(7.18)

" I ~

~

F"

~

'" + .. 'xF"

b) F

F .• ,

,K

d)

Hinh 7.9 Phuong chieu luc toe dung bij truyen true oit

Be) truy~n iIVc vit

283

Quy tAc xac dinh phirong, chieu be} truyen true vit tuong b! hi? truyen banh rang. Tren hinh 7.9 trlnh bay phirong chieu luc tac dung khi tI1,lC vit n~m dudi,

2- Td.i trf'ng linh

D6i vd'i be} truy~n tI1,lC vit, h~ s6 tai trong tinh khi tinh irng suilt ti€p xuc vA !lng suilt u6n bang nhau:

(7.19)

trong d6 K~ - h~ so t8.i trong d¢ng; Kp - h~ so U1.P trung tili trong,

Me}t trong nhnng.uu diE!m cua be} truyen true vit la lam vi~c em va khang 6n, do d6 h~ s6 tai trong de}ng thucng c6 gia tri khong ldn, Ghi tri nay c6 thE! chon theo bang 7.6.

Bang 7.6 H~ s6 K~

C(p chfnh 116c Ht s6 K. khl vtn t6c trll(1t Va, (m/s)
< 1,5 1,5 + 3 3.;. 7,5 7,5.;. 12 12 + 16
6 - - 1 1,1 1,3
7 1 1 1,1 1,2
8 1,15 1,25 1,4
9 1,25 - - Do c~p v~t lieu che tao banh vit vA tI1,lC vit c6 tinh chay ra t6t, do do lam giam sl,l' phan b6 khong d~u tdi trong thea chi~u rQng vanh rang. H~ sO' t~p trung tiii trong xac dinh theo cong thirc:

Kp = 1 + ( z: )(1 - X)

(7.20)

trong do: 6 - M s6 bien dang true vit, phu thuQc vao q va 21 (bang 7.7)

X - ty so gilla momen trung bmh va mornen ldn nhat, xac dinh thea

cling th,tc:

(7.21>

vdi: Nr = l:tjnj vA N, = tini; T;, t.; ni Wl1ng U'ng momen, thai gian lam viec tinh

bAng gio va s6 vang quay a cht de) tha i

T,11BX - mllmen xoAn Id'n nhat h~c tac dung ldu dai nhilt.

284

Ch1idng 7

Bang 7. 7 H~ 86 biin dang f) true uit

Ht 56 bl(n d,ng 9 ph., thu4)c yeo q
%,
8 9 10 11 12,5 14
1 72 89 108 127 157 190
2 57 71 86 102 125 152
3 51 61 76 89 110 134
4 47 58 70 82 101 123 VI v(iy khi tai trong tac dung tit ben ngoai la khong d6i thi Kp ::0: 1, khi tai trong' ngoai thay d6i thl KJi = 1,06+1,2. Gia tri KJi cang Ian khi q cimg nho va khi Z2 cimg Ian.

7.6 V~T LieU vA UNG SUAT CHO PHEP

7.6.1 V(lt litu che' t~o t1"11C vit, banh vit

Do co v~n Wc truqt IOn va di~u ki~n khong thuan lqi d~ boi tren (H.7.7), ngoai ra khi lam viec do tiii trong tac dung true vit hi bie'n dang. Cho nen kh6ng th~ sil dung v~t lieu co dQ ran - cao d~ che tao ~p true vit • banh vit rna phai chon v~t lieu cho mot chi tiet co tinh chong mon va v(it li~u cho chi tiet kia tuong doi m~m.

Ph .... thuQc vito dang hong cap true vit banh vit, ngimi ta thunng chon sl.! phoi hqp v(it li~u cda true vit va banh vit, sao cho chung co cac tinh chAt nhu; chong mai mon, chong rna sat, chong' dinh va kha nang chay ra tOt (tham khao phu luc 6.1; [44]).

True (lit che 41.0 tit thep carbon hoac thep hop kim. Cl}p vat lieu co khli nang' tai eao nhdt khi true vit dliqc nhiet luyen dat dli<JC dQ rin cao (toi, tham earbon ... ), sau do d11qc mai bong.

Banh. ott th11ang d11qc che' tao tit d6ng thanh (hang 7.8), hiern khi stl' dung d6ng thau, gang. D6ng thanh Br SnP10-1 va Br SnNiP lit v~t li~u tot nhdt che' tao banh vit, tuy nhien gia thanh dAt, do do sl't d~ng khi v;jn We truqt t11<1Ilg doi cao Us = 6+25mls. D6ng thanh khong thie'c Br AIFe9-4 co co tinh cao, tuy nhien co dl) chong dinh tha' p, chang sLt dung eung ~p vai true vit co de} ri\n HRC > 45, dli<JC mai va danh b6ng khi uS*~ 5m1s. Gang xam va gang bie'n tinh (GX15-32. GX18·36) SLt dung khi u. s 2m1s chu ye'u cho cac be} truy~n quay tay.

Hi) truy~n bVc vit

285

Bang 1.8 V4t lifU ch~ tao bcinh vit

V,t lieu banh wit Phuong phap duc D"ch, (MPa) Ob. (MPa)
Br SnP10·1 KhuOn cat 120 200
Br SnP10-1 KhuOn kim IO(li 150 260
Br SnNiP Lytam 170 290
Br AIFe9·4 Khu6n cat 200 400
GX 15-32 320
GX 18·36 360 •

Trong cac truy~n de)ng cong suat be con sa dung cha't den d~ che' tao banh vit.

7.6.2 Ung suAt cho phep

1· Ung sui£t tilpmc cho pllep

a- Btinh vit co rdng cite too til dAng thanh thUe

V~t li~u nay co gi6'i han b~n CJb < 300MPa, co dQ chong dinh cao, ting sudt titp Xuc cho phep dllt;1c chon thea di~u ki~n ch6ng troc r8 ~ mat va duQ'C DC dinh theo cOng thirc:

(<:fH] ,_.;(O,7g...n,9)crtJ(HLCf) (7.22)

trong do: (Jb • gidi han Mn keo cua v~t lil:u (bang 7 _8)

C; - M s6 x6t d~n anh hlJong cua v4n We tntqt; KHL - h~ s6 tu6i tho, H~ sO' (0,75+0,9) dllgc chon theo chisu tang de) rAn ciia true vito Tfch (O,76+O,9)(Jb lit U'ng suat cho phep khi NHO = 107.

H~ sO' C; duQ'c DC dinh theo bang 7.9.

Bting 1.9 H¢ s6 C~

vtn t6c truqt Y., (mls) ~ 1 2 3 4 5 6 7 ~8
Cv 1,33 1,21 1,11 1,02 0,95 0,88 0,83 0,8 H~ sO' tu6i tho KHL dIJQ'c DC dinh thea cong-thac sau:

Km=~

trong d6 N HE la s6 chu kY lam vi~c wang dllOJlg:

(T2i )4

NHE = 60L T2 nit;

(7.23)

(7.24)

286

Cb1tong 7

vdi: nj, T').j, t, - 86 vong quay trong m~t phut, momen xoiin tren banh vit va thi1i gian lam vi~c tinh bing gilJ trong ch~ d~ lam vi~c tha i

T'J. - mbmen Ian nhAt trong cac gia tIi T2j.

Neu NHE ~ 2,6.108 thl ta lAy NHE :::: 2,6.108 chu kyo

b- D6i viti rang cua banh vU che tao tU 46ng thank kkdng co thi;c (O'b > 300MPa) va bAng gang, ling suat tie'p xiic cho phep dt1qc chon theo di~u ki~n tranh dinh, phu thuQc VaG v. tmls) va [crH] khong phu thuQc s6 chu ky ling suat:

[O'H] = (276+300) - 25vs, MPa e- D6i l11ti ban1& vit lam bdng gang

- True vit toi t'n s6 cao: [crH] = 200 - 35vs, MPa

- True vit tht10ng hoa: [O'HJ :::: 175 - 35us, MPa

Ung sudt ti€p xue cho phep hUm tra hhi qua tdi: - D&ng thanh thie'c: [crHmax] = 4o"ch

- D6ng thanh khong thie'c: [O'Hmax] = 2crch

- Gang: [crHmu.] = 1,650'bF

trong do: ach - giai han chiy; a", - gicti han Mn u6n.

2· Ung sufit uIi,. clio phep

a- D6i v;n banh vtt bdng 46ng thanla qua, m(}t chilu

[O'F] = (0,25crch + 0,08<1b)9f106

. V:N;;

trong do: a.h. a" - gicti han chiy vA gicti han b~n cua v.t li~u (bang 7.8)

(7.25)

(7.26) (7.27)

(7.28)

N FE - 86 chu ky tii trQng tttctng dUl1ng, De dinh theo eong thue sau:

( )9

T2j

NFE = 60 L T2 niti

(7.29)

vdi: nil T'J.j, ti - 86 vong quay trong m~t phut, mamen xoj{n tren banh vit vA thCJi gian lam vi~c trong eh~ di) lam vi~ tha I

T 2 - memen 1ctn nMt trong cac gia tzi T 2;.

Ne'u NHE > 2,6.108 thl ta lAy NHE:::: 2,6.108 chu kyo Ne'u Nn ~ 106 tbi ta IA'y NFE = 106,

b. Blfi v(ri btinh vU Nag 6fD16

- Banh vit quay mQt chi~u: [crF] = O,22a6F

(7.30)

BQ truy.!n bvc vit

287

- Banh vit quay hai chieu, ta nhan gia tri tren cho O,S. Ung sudt u6n cho phep khi qua tai:

- Doi vdi d6ng thanh: [crFmax] = O,Sacl!

- Dei vci gang:

(7.31) (7.32)

7.7 cAc D~NG HONG vA CHi TIEU TiNH

B¢ truyen true vit co cac dang hong nhu b¢ truyen banh rang, tuy nhien do van toc trUJ;lt Ian nen cac dang hong chu yeu cua b¢ truyen tI1,lC vit la: mon, dinh.

Hien tuang dinh dac biet nguy hiem vi do tai vung an khop co nhiet dQ va ap suat cao. Hien tirong nay lam cho mat ren sftn sui, gay ra sl! mai mon nhanh banh vito

Man do co hien tugng trugt tren b~ mat tiep xuc nen lam giam tuoi tho va dQ chinh xac cua bQ truyen.

a)

b)

Hinh 7.10 Cac dQ,ng hong brinh uti

a) Man rdng brinh uit; b) Gay rdng do qua tdi

Tr6c 1'6 bl miJ,t xay ra chu ye'u a cac bQ truy~n lam bAng v~t li~u c6 dQ b~n chdng dinh cao (d6ng thanh).

Khac v6'i bQ truy~n banh rang, do dinh va mon 10. hai dang hong chu yiu va chua c6 eOn~ thttc tinh thda dang. chonen tinh toan thi(t kA' eho bQ truy~n tI\le vit kin va hd' d~u theo d9 b~n titpxuc nhlfng c6 hitu ehInh lai ang suit cho phep bAng cac h~ s~ thllc nghi~m dg phu hep v6'i dang hong. Ngoai ra, dung cite el)p v4,t li~u e6 khA ning ch6ng dinh cao nhu; tIVC vit bAng thep con banh vit lam blng d6ng thau hol)c gang. Tinh toan thie't k€ thea ang suat tie'p xuc

288

Chuctng 7

18. chu ye'u, con tinh theo sue b~n u6n chi co tinh cha't ki~m nghiem, Trong hi} truy~n true vit eo mOdun m nhc (Z2 > 100) hoac cac hi) truy~n quay tay thi tinh theo d() b~n u6n 18. tinh toan chii y~u.

, '* A ". ,

7.8 TINH BEN BO TRl,JYEN TRue VIT

1- Tinh bIn rang banh vit theo d6 bin tiEp %lie

Tliang W hi) truy~n banh rang, ta stt dung cong' thirc Hetz d~ tinh ling sudt ti6p xuc sinh ra tren b~ m*t rang. Theo cOng thttc (2.6), d6i v6'i kim Ioai, vdi h~ sO' Poisson J.ll = J.l2 = 0,3:

crH;: 0,418 ~q~E s (crB]

(7.33)

trong d6: [OH) - Ung sua't ti6p xuc cho phep eua v~t lieu ch~ tao banh vit, MPa q" - cllirng di) tai trcng; E - mOdun dan hili tilong dtl<1ng, MPa

p - ban kinh eong tu'dng duong.

~ Ban kinh cong tlhlng dUdng

Hinh 7.11 Bein kinh cong trong rn4t phdng doc true vlt

Banh vit an khdp v6'i true vit tuong tv banh rang nghieng an kh6'p v6'i thanh rAng nghieng (PI ;: «», Tinh toan ~i tam An khdp (co 1lngsuli't ti6'p xue sinh ra ldn nhat), Vi goe ngbi8ng p ru8 rAng banh vit bAng g6c nang ren eua true vit r. do d6 tlldng tl/ khi t(nh banh rang tl'l} rAng nghieng, ta XBC dinh dtiCJng kfnh t(tClIlg dttang d; = d~cos2y. Do d6:

1 1 1 1 2cos2 y

~ = - + - = -... (7.34)

PII Pul Pv2 Pv2· d2 sin 0.

ThOng thttbng y = 10° va an = 20° -,

: HI) truY~1l try.c vit

289

(7.35)

trong d6: KH - hi: s6 tai trong tinh; Fn - life phli p tuyen • LH - t6ng "Chi~u dAi tiep xue.

Tdng chilu dili tilp xuc IH duqc DC dinh thea cbng th((c sau:

IH = saK8b (7.36)

cos y

vdi: K. - M 86 tinh den 81.1 gUim ehi4!u dAi dU'<Jng tiep xuc (rang banh vit) do eung An khdp khOng baa bet g6e 2(), th6ng thlt<Jng K. = 0',75

E .. - M 86 triang khd'p ngang, c6 gili tri til 1,8+2,2 hoac c6 tb~ xac dinh

tbeo cong thtlc: - ~O,03z~ + Z2 + 1 - 0,17%2 + 2,9 (7.37)

Ea - 295

,

vai b la chi~u dai rAng banh vit (H.7.5): b = M12&'360.

Thong tht.0ng, g6c om 2l) = lOOovA gia tIi Sa = 1,8. Do do:

IH = 1.2c:i1 (7.3i".

cosy

Thay cac gili tri F,. = F,.j(COf1'(COS«) va IH vao cbng th((c'{7.35), ta c6:

Ft2KH

q = (7,39)

,. 1,2£11 Casa

C) JlUrm dan W( hlfmll cfUdAI/ E duC]c DC dinh theo cong thirc:

E = 2E1E2 (7.40)

s, +E2

vd'i Elo E218 m6dun dan h6i v4t li~u che ~o taVe vit va banh vito

N6u true vit lam bing thep thi E1 = 2,l.105MPa; banh vit lam' bing gang hoac d6ng thanh E2 = 0.9.10riMPa thl E = l,27.lOriMPa,

. Thay cac bigu th(tc tfnh p, q,. va E vao (7.33) va ~y gia trj a = 20°; ., = 10°; S = 1,8 ta thu d11qc cOng th((c tbth toaD Idlm Dpl'm:

~H =:0 ~TfH s [aH] . -'--:-~ (7.41)

N€u thay thA' cang th((c tr~n sit d\mg d.! kilm tra dO ~n ti€p me In.Jc vit d, = mq; d2 ::: mz2 vA m = 2a'/(Z2 + q), ta c6 cang thll'c tinh khoang each true iQi 1& cOng thll'c Unh toaD thi6't k~:

. _ (1 !!.) (170 )2 T2KH

a_ - + • , mm

. Z2 [aH J (qIZ2)

traflg d6: T2 - m&men dn tr~n banh vit, Nmm; q - M s6 dttbng kinh.

(7.42)

290

Chlicmg 7

Ty s6 q/Z2 thtlCfng. cho trudc. Vi st! phan b6 tlii trQng theo ehieu r{mg vanh rAng phu thuQc vao d{l yang true vit, tac Ia phu thucc VaG dtlong kinh true vit va khoang each gilla cac <5 tIVC. DtlCfng kinh true vit ty l('l vdi h~ s6 dtlCfng kinh q, con khoang each true tY l~ vdi dtl<Jng kfnh banh vit, nghia la ty 1~ vdi so rAng banh vit 22 (H.7.5). Do d6, khi 22 ldn, ta phai chon q Mn. Tuy nhien, khi tAng q thi g6c nang ren vit y giam (bang 7.U, hieu sudt 11 theo cong thtlc (7.9) cung giam thea va lam tAng kich thudc be) truy~n. Do do chon ty s6 q/Z2 t6t nhat va nAm trong khoang ttt 0,22+0,40, theng thuimg chon q/Z2 ~ 0,26.

Sau khi tinh khoang each true theo bang 7.1, ta tinh medun in theo cong thuc sau:

2aw

m=--

22 +q

Chon m thea gia tri tieu chu4n, DC dinh Iai gia tIi aw• Neu c6 yeu cAu, ta c6 thE! chon aw theo gia tIi tieu chuln, neu cAn thiet phai

dich chinh rang. ~

2- ~nh bIn rang bank vit theo d9 bin u6n

Vi ren true vit theo hinh dang vit li~u Mn hen banh vit rat nhieu nen ta chi tinh toan ring cua banh vit thea de) Mn u6n. Do chan rAng banh vit cong nen tfnh ung su,"t u6n rift phac tap, Khi

• tinh banh vit theo dQ b~n uon, cAn chu y eac dl)c di@'m sau:

- Theo thl,ic nghiem, de) b~n banh vit cao hon banh rang nghieng (neu chon p = y) khoang 40% do hlnh dang cong cua rang.

- Trong vung' an khdp c6 nhi'u rAng banh vit an khdp, do do tai trQng tac d',ang len mbi rang giam khoang' 1,5 lAn.

- Chi~u dai .day ring banh vit 19. cung tren Ibn han bt-

Trong th¥c te, ngtioi ta xem banh vit nhu banh rang tJv.. rAng nghieng va tinh d€n cac d~f difim tren. Do do, ki6m nghi~m dQ b~n

i

uon cUB rAng banh vit dtl<;lc tinh theo cong thuc sau:

1,2T2YFKp [] (7.43)

crp = d s crF

2~m

trong do: K,· M 56 tai trQng tinh; 62• chi~u rQng banh vit, mm

[0,] - (tng su«t u6n cho phep, MPa; Y,. M 56 dang rang, ph", th~c vao 56 rAng tdUng dUHng z; = ZJCI ~3-:, tra theo bang 7.10.

291

Bting 7.10 H~ sif y F2 d6i lIai bcinh »it

-'.
z.a Yn z.a Yn Z,a Vn
28 1,80 40 1.55 100 1.30
30 1,76 45 1.48 150 1.27
32 1.71 50 1,45 300 1.24
35 1,64 60 1,40
37 1.61 80 1.34 Vi b2 :e da1sini> ~ O,8d1 (vi 2i> ::= 1000), cong thu-c (7.43) c6 th~ vie't:

1.5T2YFK F []

cry = s Uy

z2Qm3

(7.44)

Tronf{ truong hop bQ truy~n hd.quay tay hoac khi s6 rang banh "Vit 1m (Z2> 100 rang), ta thi6t ke' banh vit theo dO b~n uon, khi d6

DC dinh modun m theo cOng thtle sau:

1,5T2YFKF

m :;;;;; 3/ __;_----'::........:.----''-

z,q[ay]

(7.45)

Khi lam vi~c do v4n tOe ma sat 1O'n. trong b(} truy~n true vit sinh ra nit nhi~u nhi~t lam dAu hi n6ng len. Khi nhiet dQ ddu VUQ't qua gioi han cho phep [tmu] = 95°C, dan de'n ma't kha nang tai cua d4.u, d6ng thi1i de xay ra hi~n W«;sng dmh. Do do, ta cAn phai tinh nhi~t de) <sinh ra trong be} truy~n theo phucng trinh can bang' nhiet SIlU day: 'lOOOP1(1 -- '1) = Kr<.tz - to)A.(1 + 1jI} (7.46)

trong c16: 'I - hi~u suit bO truyAn; p. - rung suat tren true vit, k W Kr - M s6 tOa nhiet cO gia tri 12+1BW/(m'.T)

A - di~n tich hi: Ill$t choat nhiet (m-) co gia tri g8.n Ililn~ 20a".I.i, 'Hli a".

IA khoang each true tinh bAng met

'I - nhi~t ct~ datu, "e; t... - nhi\\;t dO mci tniang xung quanh, "C 11 - he s6 thoot nhi(!t qua ~ may, thOng thU'c'1ng bang 0,3.

292

Ch'li'dDg 7

DAu 1)01 Iron

B6 ioc

a) b) Cl

Binb 7.12 Lam mat bQ truyen true ott

a) Quq.t toa nhi~t.· b) Lam mat b4ng mt6c; c) Lam mat bdug ddu

Ta cong thue (7.46) suy ra cOng thac xac dinh nhiet d{l dAu hOi tron khi lam vi~c:

t = t + lOOOP1 (1- 11) s [t ]

1 0 KTA(l + 'II) 1

(7.47)

trong d6 £ttl la nhi~t dQ lam vi~c cho phep tily vao l~i d4u hOi tron. cO gia tIi Ion nbit 95"C.

N~u khOng thoa man di~u ki~n (7.47) thl pluU tAng ruang bi(!n phap thoat nhiet nhir lam gian tOa nhi~t. quat, nt.t<rc lam nguQi ... nht.t hlnh 7.12.

7.10 TiNH ToAN TRue VIT THEO Be) BEN vA BQ eUNG

Sau khi thi~t k~ banh vit ta thu dt.tqc cac thong s6 hlnh h9C true vit va tie'n hanh kigm b~n tr1,lc vit theo thlg sua't u6n:

a F = ME = 3 a,} M;' +30•7 5T{ S [a F ]

WE '1rd(l

trong d6 My la t6ng mOmen u6n tU'Ong dU'Ong. DC dinh theo cong thU'c:

M _ (Ftll)2 (F,.ll Fallft)2

F- - + -+--

4 4 4

(7.48)

(7.49)

(fng suA't u6n cho phep true vit co th~ tra trong bang (7.11) hoae MC dinh nht.t gift tIi thlg suit eho phep ella true (cht.tcmg 2).

Bang 1.11 Ung sudt udn cho phep cua true lu,,]

Thep Nhltt Ivy'n [OF] .... Th6p NhlttlUftn [OF]. liP"
C35 ThllClng h6a 55 15Cr T"'m carbon 65
,
C45 Thtlcmg h6a 60 12CrNi3 T"'m carbon 70
40Cr TOi 80 C40 TOI citi Ihitn 60
.. CT6 ThtlClng h6a 60 DO traY~D tn,C vit

293

True vit dtlge khiio sat nhu true khi tinh toan thea dQ cirng vdi dtlong kinh tinh toan theo vong day do. Dc} vong' true vit dtlqc xac dinh thea eong thae sau:

f = 13JFr~ + Ft~ !S; [(1 48Ele

(7.50)

trong d6: I - khoang' each giiJa hai 0, sa b(i c6 th~ chon I = !O.9.l)d2 Frh F,. - tai trQng hlldng tam va hfc yang tac dung len bQ truyen I~ 18 momen quan tinh tl1<1ng dllang mat dt true vit, 111",4:

(0.375 + 0,625d,,) 11td(l4

1 = dfl )

r 64

Gia tr] de} vang eho phep [f1 = (O,OhO,005)m, vdi m la modun

(7.51)

true vito Ne'u khong thoa man di~u ki~n tren thi ta phiii tang h~ s6 dtlong kinh q hoac giiim khoang each gitra cac true alt,.

7.11 KET CAU vA Beu TRON BO TRUYEN TRue vrr

B{J truy~n true vit sll dung' ph6 bie'n nh8't trong hop giarn toc true vit voi tj 86 truy~n u = 8+63. Khi ty s6 truy~n len, ta Bt! dung trI:JC vit hai c4p, hoac mOt c4p true vit, ke't hop vdi c*p banh rang.

Vi tri true vit va true vit va banh vit trong hQp giam toe co th~ b6 tri nhu sau:

- True vit nAm dtloi: khi vQ.n toe vong true vit de'n 4+5mls, boi tron bling each ngam true vit trong diu, eo th~ truy~n cong su8't Ian nhung cIau c6 th~ hi ro ri ra ngoi.ti.

- True vit nAm !ren: trong cac bi) truy~n quay nhanh, neu true vit ngam trong dAu 8e mAt mat cong suat len do khuay diu, hoi tron bAng each ngAm banh vit trong diu.

- Tn,ac vit nling ngang, true banh vit thang dung.

- True vit thing dang, true banh vit nam ngang.

Hai each b6 tn cu6i cimg han che' dung vi kh6 hoi tran va diu hOi tron d~ ro ri ra ngoai.

294

Chlt.,..g?

b} Hinh 7.13 Kef cau true nit tta eric 6 da

'I'ruc vit duge che tao li~n true (mQt so it tntbng hop dllc;tc ehe tao rbi va liip len true nhu banh rang) va duc;tc lAp tren 0 Ian. t1'6n

a)

true vit luc doc true Fa co gia tri 16n hon luc vong F, va lue hllung tam r; Khi khoang each giua hai 6 nho va khi lam viec sinh it nhi~t. ta co the lAp hai 6 bi dO' chan hoac () diia con li hai dilu (H.7.13a), khi do ca hai dilu dl1Qc co dinh. Neu khoang each gifta hai 6 ldn va sinh ra nhieu nhiet thr mot dau phai lAp 6 toy dQng (0 Jua tl1,l nglln) va mut dau hip hai 6 dO' chan co dinh (H.7.13b. 7.15>.

a)

b)

c)

Hinh 7.1-1 Ke't dfu banh oit

D~ tiet kiem kim loai mau, banh vit thong thtli1ng diu t:,ao bdi hai phan: vanh rang va than dugc che tao tit thep ho~e gang. Than va vanh rang dl1gc hip bang dQ deli (H.7.14a), bilng dai oc tai may" (H.7.14b) hoae ph6 bien nhat Iii che 410 bdi hai lap kim loai bang each due vanh rang (tit hop kim d6ng) trong khuon cat co d~t sAn than banh vit bilng thep (H.7.14c). Do khoiing each giila cac () nhe Dim tren true cua banh vito ta co th~ tap 6 bi dO' chan hoac 6 dfi.a cOD.

Bq truy~n t~c vit

295

BinA 7.15 Bdn lJe ldp hi)p giiim tOc true vit

Than hq.p giam t6e ldn c6 th~ ch6 tao nAp d' tren (hmh 7.15), hQp giam t6c nhc> thl nAp d' ben hong. V4t lieu than he;,p ch€ tao bang nhom hoac gang ..

Do trong be;, truy~n true vit khong' c6 di~u kien thuan Ioi d~ hinh thanh ldp dAu boi tron nen de;, nhdt dau boi tron cao han cac he;, truY@!fi khac. Khi hOi tron, tily vao vi tri true vit, toan bQ chieu cao ren ho~c rang phai ngam trong dAu. D~ ch6ng hien tuqng ro ri dau, ta phai sa d1,lng be;,t nhao, dam bao de;, kin khit d~ dAu khong ro ri ra ngoai, Sa dung banh tat dau khong dat hieu qua mong dqi. Doi vdi true vit nam tren, quay nhanh va truy~n eong suAt Ion thl cAn phai e6 h~ th6ng phun dau. Me dinh de;, nhdt dau boi tran theo cong tht1c 13.6b) hoac theo bang (7.12):

Bang 7.12

Ty s6 a2\i1103v_ 1,25 3.2 8 20 50
E>I) nhdt ~Qng v, cSt (10-6 ntIs) khi t = 100°C 8,5 12 17 26 42 7.12 TRINH TIJ THIET KE BO TRUVEN TRue VIT

.~

Cdc th6ng s6 bitt: COng suat truy~n P tren true vit hoac banh vit (ho~c momen xoAn T), vlln t6c goc rol va ro2 (hoac so' vong quay n, va ty s6 truy~n u), di~u kien lam viec bQ truy~n.

Khi do bQ truy~n true vit dl1gc thi€t k€ theo trinh t1,t sau:

296

Cbuong7

1. Xac dinh ty s6 truy~n u = .!:L = ~

"2 (02

2. Dl1 doan vl)n tac tntqt Vs (cong tlurc 7.8), chon v~t lieu banh vit, tIVc vit, phuong phap che' tao, nhi~t luy~n, ca'p chlnh xac.

3. X8.c dinh ang sui"t eho phep [OR] va [OF] banh vit thea muc 7.6.

4. Chon s6 m6i ren Zl theo tY sO truytn u, tinh Z2 = UZl (voi Z2 ~ 28).

Ttnh lai ty s6' truy~n u. Chon h~ s6 du<'1ng kinh q thea ti~u chuAn thoa man di6u kien 0,40 ~ q/zz ~ 0,22, thong thu<'1ng chon q/Z2 == 0,26.

5. Chon sa bi) 11 thea cOng thlic (7.11).

6. Tinh khoiing each true arL, thea dQ b~n tie'p xuc theo cong thuc (7.42). TInh mcdun m = 2a,j(Z2 + q) va chon m thea tieu chu!n. Sau do tinh toan lai khoang each true, ne'u khoang each true khOng phai tiim chudn hoac s6 nguyen ta phai tie'n hanh dich ehinh banh vito Ne'u bQ truyen quay tay thi ta tinh modun m thea dQ b~n u6n bang ccng tlurc (7.45).

7. Xac dinh cac kich thuoc chinh cUB bi) truy~n.

8. Ki~m nghiem vl)n We tntqt theo cong thuc (7.7), hf) s6' tai trcng tfnh theo bang 7.6 va cong thlic (7.20), hi~u suAt 11 theo cong thuc (7.9).

9. Ne'u v~t li~u banh vit che tao til d6ng thanh co de) rAn cao hoac gang thl tinh toan lai gia tri ung suit tie'p xuc cho phep vai vlin t6e tntQ't vua tim dlfQ'C, gia trj vua tinh khang dltc;Jc nhd han 10% ho.c len han 5% gia tri sa bQ tren muc 3. Neu khong ta tie'n hanh tfnh toan thie't k6 lai,

10. Xac dinh s6 rAng tuang dU(fDg banh vit Zvz, chon h~ s6 YF2 thea bang 7.9 va ki~m nghiem ung suat u6n cua banh vit thea cong thuc (7.43). Thong thll<'1ng gia tJi ang suit u6n tfnh toan CJF nbo han

.'

ung suAt u6n cho phep [aF] rAt nhi~u.

11. Ki~m nghiem dQ ~n thAn tIVc theo h~ s6 an toan (tham khao chuang True).

12. Tfnh toan nhiet theo cong thac (7.47).

B~ truy4!u bvc vit

297

13. Ki~m tra dl) b~n va dl) cUng cua true vit thea cong thuc (7.48-7.51).

14. Chon ddu boi tron theo bang (7.12) hoac cong tlurc (13.6).

7.13 vf DV

Thay the cac bi) truy~n dai, banh rang va xich cua h~ thong truyen dQng hlnh 3.1 bang hQp giam toc true vit nhu hinh 7.16. Khi d6 tinh toan thiet k€ hl)p giam t6c true vit vdi cac 56 lieu nhu vi du 3.1: cong suAt P2 = 5kW, 56 vong quay banh vit n2 = 47,7uglph, 56 vong quay trI,JC vit nl = 968uglph. Bi) truy~n him vi(k dao chieu, tai trong khong dd'i. True vit nam dirdi. TulSi tho tinh toan Lh = 20000 gia.

Giii: 1- X3c dinh ty 56 truy~n u ;;:;; :~~ ::::: 20,29

,

2- Dt,t doan van t6e truqt Vs thea eong thirc (7.8):

u ~ (3,7 + 4,6)nl rifT: ::::: (3,7 + 4,6).968 a11001 05

s 104 V ~2 104 V '

=: (3,6 + 4,45) ~ 4mls

trong d6: T 2 - mnmen xoan tren banh vit, xac dinh theo c6ng thirc:

T2 =: 9,55.106 P2 9,55.106.5;;:;; 1001048,2 Nmm ::: 1001,05 Nm

n2 47,7

II

Hinh 7.16

'l\tmg (tng $ tOe tIU;1t Vs = 4m1s ta chon cAp chfnh x8.c 8 (bing 7.4). Vi V$ :5 5mls ta chon d6ng thanh khfmg thiee Br AlFe9-4, duc trong khuon cat vai C1ch = 200MPa, C1b = 400MPa (bang 7.8). Chon v4t

298

Ch1idng7

li~u cho true vit IS. thep .we,. duqc tOi vdi dO rin > 45HRC, sau do dl1qc mai va danh bong ren vit.

3- l1ng sdt ti~p mc cho phep banh vit [O'H] = (276+300) - 25v .. :::: l80MPa. l1ng suAt u6n cho phep lap] banh vit DC dinh theo cong thuc (7.28):

106

lap] = (0,25.200 + 0.08.400) 9 7 = 52.3 MPa

5,72.10

trong do Nil 18 s6 chu k.t !lun vi~ bttng chArng Dc ~ theo oong thm: (7.29):

(T~.)9 7

Nn = 60 L T.; nit; = 60.47,7.20000 = 5,72.10 chu ky

4- Chon s6m6i ren %1 = 2 vdi tj s6 tnly'n u = 20,29 (muc 7.3). So rang banh vit %2 = 20,29.2 =: 40,58, chon Z2 = 40 rang, tfnh chinh DC ti so' truy'n: u = 4()fJ = 20.

Chon h~ so' dllbng kinh q =:: 0,26z2 = 10,4, chon q = 10. 5- Chon SCI bQ 11 theo cong thuc (7.11):

u 20

11 :::: 0,9{1 - 200) = 0,9{1 - 200) = 0.81

6- Tinh khoang each true a .. theo dO b'n tie'p xuc theo ceng thuc (7.42).

. 2

(1 q)3 (170) T2KH

a ... :;;;; + Z2 la;1 (qk2)

= (I + 10)3 (170)21001048,2.l.L4 = 214 mm

40 180 (10/40)

trong do h~ sO tai t.r9ng tfnh KH = KII,I(HV veti KIIP::::: 1 va KHV = 1,4 (bang 7.6).

Tinh modun m = 2a,,/(Z2 + q) = 2.2141(40+10) = 8,56. ta chon m = 10mm theo tiw chuftn. KboiiDg c8cb tn}c: au, = 1()(40 +10)12 = 250mm. Do khong th! chon ~ s6 dich chinh M kh08.ng each true tieu chuan nen ta co th@ 14y gia trj khoing each true m\y.

7 - xac dinh c8.C kich thlldc chinh ciia bQ truy'n.

299

Th6ng s6 hlnh hqc C6ngthuc
TrlJc vlt
Duong kinh vong chia d1 = mq:: 10.10= 100 mm
DUClng klnh yong dlnh d.l = dl + 2m :: 120 mm
DUOng klnh vong day dl1 = d1 - 2.4m :: 76 mm
G6c xoin 6c vit y (H.7 .6) t= arctgZ1 = 11.310
q
chHiu ciai pMn cit fen tn,Ic vit bl ? (Cl + CZz2)m = (11 + 0.06.40)10 :: 134 mm
Banh vi'
Duong kinh vong chia dz = mZ2 :: 10.40 = 400 mm
DUOng kinh vong dlnh d.z:: m(z2 + 2) :: 10(40 + 2):: 420 mm
Duong kinh yong day dt2:: m(zz - 2.4) = 10(40 - 2.4) = 376 mm
Khoang each tn,Ic a..:= O.Sm(q + zz) = 0,5.10(10 + 40) :: 250 mm
Duong kinh Idn nMt banh yit d0M2"5 da2 + 6m1(Z1 + 2) = 420 + 6.10/(2 + 2) :: 435 mm
Chi~u fQng banh vit bz b2 5. O.75da1 '" 0,75.120 :: 90 mm 8- V~n tOe tl1lc;1t DC dinh thea cong thuc (7.7):

8.968 ~?--2 I

v = -- .j:!.- + 10 = -! 06 m s

s 19500· ,

H~ s6 wi trong tinh thea bang (7.6): Kv:::; 1,4, Kfl = 1.

Hieu swlt 11 thea cong thrrc (7.9): 11 :: 0,95 tgll.31 = 0,82

. tg(1l.31 + 1.66)

trong do g6c rna sat p' co tM tra bang (7.5) hoac tinh theo cong thuc p' = arctgf= aretg(O,048IvsO.36) = aretg(O,027) :::; 1,66°.

9- Tinh toan lai ung suat tie'p xuc eho phep:

[OH] = (276+300) - 25.4,06:::: (174,5+198,5)MPa = 180 MPa Gia tri nay phu hop vdi gia tIi da chon.

10- X8.e dinh s6 rang tllang duong' banh vit:

Zv2 = zieos3y = 40/eos3(ll,31) = 42,4 chon h~ s6 YFZ = 1,55 theo bang 7.10.

Ki~m nghiem dQ ben u6n eua banh vit thea eong thuc (7.43):

OF = 1,2.1ooi048,2.1,55.1.1,4 = 7.24MPa s [OF] = 52,3 MPa 400.90.10

300

Chlidng7

11- Tinh toan nhiet theo cang thire (7.47): t ::: t + 1000Pt(1-11)

1 c> KTA(1 + 'II)

::: 30 + 1000.~1 - O,82} :: 57.9° s [t1] = 95°

16.20.0,25 .. 0,82(1 + 0,3)

Nhiet de) nAm trong pham vi cho phep.

12- Gia trj cac h!c tinh theo cac cong thuc (7.13-7.16):

Ft2 = F t = 2T2 :: 2.1001048,2 ::: 5005.2 N

a d2 400

Ftl ::: Fa2 = Ft2 tg(y + e') = 5005,2.tg(ll,31 + 1,66) ::: 1152,8 N r., ::: Fr2= Ft2tga = 5005.2.tg20 = 1821,7 N

Ki~m tra de) b~n u6n cua true (theo bing 7.9 chQn [O'F] = 8OMPa):

3'k/M~ + 0.75T12 _ 32~328211,52 + 0,.75(1152,8.50)2

(J F = 00'1 - 1[.763

::: 7,7 MPa $ [O'F]::; 80 MPa

veti MF = (1152:.400r + (1821~.400 + 5005:.100r ::: 328211,5 Nmm

13- Ki~m tra de) cU'ng tl1,lC vit theo cOng thdc (7.50):

f = 4003~1821.72 + 1152,82 = 001928 mm s [f] = (0,17005) mm

48.2,1.105.709906,5 1 ,

(0.375 + O,62S.120}.764

I ~ = ~6 = 709906,5 mm 4

yeti:

cAu HOI ON T~P CHUdNG 7

7.1. BQ truy~n true vit dllqc sit dl,lng trong tntbng hqp n80? BQ troyen true vit e6 uu nhlA]c digm gi so VIti ~ truy~n banh rAng? Tai sao bQ truyen true vit khang dl.ft1c sit dung d~ 'truy~n c6ng su4't Ion?

7.2. Phan l~i ~ truy~n ave vit? Gilli thfch ~i sao rAng ctia banh vit c6 dang cung trim?

7.3. Ti s6 truy~n bQ truy~n tn,Ie vit dlA]c UC dinh nhu th6 080? Chen m6i ren vit va 86 rang banh vit tit c1iAn kien nao?

BO truy~n tn,c vit

301

7.4. XAc dinh bd<tng ren dli<rng xoan oc vit va so m6i ren vit? Anh hudng so ren vit Zl va b~ so dli<rng kinh q len hieu suat bQ truyen true vit?

7.5. Banh vit c6 tbay d6i chieu quay hay kh6ng khi thay d6i vi tri true vit tit dtld'i lim uen va chieu quay true vit khong doi?

7.6. V4n tOc tntqt bQ truyen true vit xae dinh nhu the nao?

7.7. Tinh twin h,lc tac dung len bQ truyen true vit theo cac cong thuc nao?

Giii thich trin true vit h,tc doc true Fa1 luon luon Ion hon h,te vang F'I va hlittng tam Fr.?

7.& H~ sO t8i f.:rQng tinh troni be} truylm tn,Ic vit xac dinh nhu the nao?

7.9. Cac dang hOng eM yeu cua rang banh vit? GUii thich hi~n tliQ'ng dinh rAng va kbi nao trd' thanh vet xtld'c?

7.10. ClII:'Jng de} mon rAng banh vit phu thuQC vao cae nhAn 16 nao?

7.11. Gmi thich ~i sao tinh toan b(i truyen true vit theo d(i ben thuc hi~n cho banh vit mA khong tinh true vit?

7.12. Tai sao tinh toan thiet ke h(i truyen true vit htl theo d(i ben tiep xuc?

Viet c6ng thu-c tinh toan thiet ke bQ truyen tn,Jc vit theo d(i hen tiep xuc va phan tich cac thong sO diu vao?

7.13. T~i sao sl,f qua nhi~t bQ truyen true vit Iai nguy hi~m? Trong tn.r<rng hop

e

nao phii lam mat bQ truyen trl,Ic vit va thuc hien nhu the nao?

7.14. T,i sao khi tinh twin thie't ke hOp giam Wc U\lC vit 1 ca'p ho~c hQp giim wc banh rAng trvc vit phai tien hanh tinh toan nhi~t? Viet phlfUng trlnh can bAng. nhiet cho hQp giam t6c true vit va giii thfch cac ~i I1111Dg?

ChUd:ng 8

A ;'''''';Ii J

BO TRUYEN VIT ME - S'AI OC

Cae hi hieu

Ht S!!l-d,lluqng

rad(d'~)

Goc nAng ren vii

p

Goo mas2'rt c~p ten vlf

rad

H~s6 chj~u dai

Eli) m~m trl,lC vit

HIi! so chieu cao dar OC

III

elide xodn tic

H~so chjj~u cao ran

Hi{lu suit. khl bi'" chuy'n d9ng quay IMnh t[nh !len, churyen dQng, tinh 116n Ihpnh qu~y

d,D

E)I/bng klnh ngoal cua vii me, da! Cle

mm

mm

E>1IC1ng' kfnh trang ella vff me, dal 5c

mm

Ell/ong kinh tilJng blnh

E

MOdun dan h61\101 Ul)u vlt

F.

MPa

lI,re clQc tn;lc

N

Tal trQ ilgglOI h!;l n va

h

mm

Chllu aID Ism vlte ren

I

M6men quail ~rnh mi):l cat ngang cUIa '1ft

mm

Ban klnh qulin tlnh m~t~t vlt

K

H~ s6 XSI d'tln 51,1 m~t mat c6ng suIh do rna sal trong g

Hi) s6 antean va h~ s6 an lOa" cho pllep

Ap sulillrung blnh giua eae be ~t lam vi~e

rom

BLtiic ren

pz.

It-- __ T_-iI--_N_m_m __ +-M_tI_m_S_"_m_6_5_sl_k_h_t_u_d_A_" ~ J ..

z. S6 mOl reo Vlt =-=:==J

mm

~ truy~D vit IDe - clai 6c

303

8.1 CONG DUNG VA PHAN LO~I

Bi) truy~n vit me - dai 6c lilm vi~c theo nguy~n lj An khd'p ella c$p ren (giita ren trong tren dai 6e vdi ren ngoili trftn vit me) d~ bi6n d6i chuy~n di)ng quay tbAnh tinh tii'n.

Tity theo tinh cMt ti6p me eUa c$p ren ta eO th6 ehia bQ truyt\n lam hai loai: ma 84t tn:R[t vil ma sat lin.

Cac uu dilm ehinh: K6t du dcJn gian, nbo gQn va d~ ehe tao; Kbll nAng tfti Idn; Dc} tin c4y cao; Lam vi~e em va khong 6n; Lc;1i nhi~u vt! luc; C6 th& chuy~n dOng ch4m vdi di) chinh me cao,

•

Tuy nhisn c6 cac nhUfIC dilm: Do ma sat lttn nan ren mon

nhanh; Hi~u suit thip.

Pham vi sd' dfl.ng: ~ truyt!n e6 tj 86 ~n cao vi c6 th~ tA! ham, do d6 bQ ~n su dw.ang d~ truyAn t8i trQng: trong con di)i tay (H.8.!), may nAng v6i b~ th6ng tru~n dQng CCl dien (8.8.2). mayep vit, trong eac CCl ca"u di4!u khi~n. him dao, ban may. trong eae CC1 cllu truy~n dQng cho ngubi may, may di~u khi~n s6 ... hote sll dJ,ang ~ truy/m chUY@B dOng trong eae CCl du hieu chInh cUa dl:lng C1,I 00.

.)

b)

Hbt.A 8.1

304

Chlidng8

Trong mi)t vai tnlang hop, ngtJai ta sa dung bQ truy~n d~ bi6n d6i chuy~n dQng tinh ti6n thAnh chuy~n di)ng quay (khoan tay, vit ... ). Tuy nhien di~u nay chi <:6 thA tht,tc hi~n dlt<1c neu nhu g6c ning ren vit len han g6c ma sat. Hien tltqng tv ham trong truong hop nay kh6ng DY ra.

Theo cOng dung hi) truy~n vit me dltc}c phan Ioai:

Vlt tdi: SU' d\lng tao It,tc d9C tl11c !dn. Khi tii trong thay d6i sa dung' ren hmh thang, khi Ui trc;mg tac dung theo mQt chieu c6 gia trj len sa dyng ren hinh rAng etta. Dai 6c vit tii HAn kh6i (H.B.3a). Trang con dQi hinh B.1a dA c6 lCJi v~ hre !dn dA dam bao tinh tt,t ham ta sa dt,lng ren mc}t m6i vOi g6c nang ren vit y nhd,

Vit ddn: Sa d\mg ~ ~n chuy~n di)ng trong Cd cAu chay dao. D~ gi8m rna sat sa d\mg ren nhi~ m6i. l)g kha khe hls do mon ren dai 6c vit din ta slt dJ.mg dai 6c roi (}I.8.3b) cO mi€ng kim Icai mong dA di~u chinh 1.

b)

Ilbala. 8.8 Cdc dQ.ng dai 6c

a) Bai de nguyln; b) Dai 6c roi; c) Eai DC hai mla

a)

c)

Vtt dilu chlnh: Sit dung dA truy~n chuyAn dQng chinh DC va di~u chinh. Sd dung' ren h~ met. DI dam baa bQ truy~n kh6ng c6 de} rd ngtlai ta sit dung dai 6c hai naa (H.B.ae). Trong co ci'u chuyln dQng ehinh DC, di~u quan trc;mg Is ma sat nho va khang e6 khe hls trong ren, nglloi ta sU' d1)ng bQ truy~n vit me ma Bat IAn. Khi d6 ma sat tntqt dttCJe thay th6 bAng eae rna sat IAn va hi~u suAt eao d~n 0,95.

Theo s6 m6i ren ta phAn ra ren mOt m6i, hai m6i, ba m6i... (H.B.4), s6 m6i ren cang !dn thl hi~u sua"t cang eao. S6 m6i ren tttcmg U'ng veti sO' vet eAt trong m~t ~t vuang g6e vd'i tl11C vito

uq truY~1l vit me - dai 6c

305

"
Q.. 0:
(\I
II (")
II
c:£ o::r
o::r

a) b) c) BinA 8.4

a) Ben 1U9t lUoi (pluii); b, Ren hai moi ttrtii); c) Ben ba moi (pheW

Trong truy~n dQng vit dai oe vdi rna sat tn1c;rt. ngUai ta sa dung ren vuong (H.8.5a), hlnh thang can (H.8.5b). trong tnti1ng hop huang ll!c d9C true co dinh, nglfoi ta su- dung ren hinh rang cua (hinh tbang khong can hoac ren dO' H.8.5c)_

a)

b)

c)

Binb 8.5 Bien dang ren duac su dung trong bQ truyen vii . dai o'c a) Ren [luang; b) Ren hinh thang; c) Ren hlnh. rdng cua tren do)

8.2 THONG s6 HiNH HOC

Gac thong sf) hinh h9C chu y6u: dltbng kinh ngoai d, dUi1ng kinh trong d1, dU(rng kinh trung binh dz, chi~u cao bien dang h va buO'c ren Ps.

D6i veti ren vuang: h = O,ld2; d = d2 + h; d1 = d2 - h; P. = 2h G6c nAng ren vit Y DC dinh theo ccng tlurc:

(8.1)

veti Pzl = ZlP. 18 bltete xmin 6e vit, Z1 Is s6 m6i ren vito Ne"u thea yeu cju Ch9D ~ truY~D t\t ham thi ta chon ren mOt mot

306

Ch1idng 8

8.3 SONG HOC vA. LlJC TAc DVNG

V~n t6c goc (I) tradls) va sO' vong quay n (vgfph) eua khau quay lien quan den van t6e v tnunls) ella khau chuyen d~mg tinh tien nhu sau:

21tv (I) =--

Pszl

60v

n=--

Ps21

trong do: P. - bucc ren, mm; z, - so moi ren vito

Ti s6 truy~n quy we u bi} truyen vit me • dai oe biing ty so gitra van toe dai mot yang v61ang (hoac banh rang) 81/ truyen chuyen

(8.2a)

(8.2b,

d<)ng cho vit voi khoiing dich chuyen ella dai oe Set

Sv rrdv

u:;;;-=--

8d Ps21

trong do d, - du'ong kinh volang.

Vi du khi d,. = 150mm va Ps = lmm va z, = 1 thi ta co u :: 471.2. V~n toe tniQt trim ren Ian hem v~n t6e chuyen d<)ng tinh tien doc tI1:Jc Ifsiny hin (thong thucng' 10.;..40 ll1n). vdi y lit goc nang ren vit.

(8.3)

Trong trt1<tng hop b.i.t;n d6i chuyen di}ng quay thanh tinh tien thi momen xoan T (N.mm1 trer, khau dAn xac dinh theo cong' thuc (17.6):

T :;;; Fa d2 tg(-( + 1") (8.4)

2

trong do: F" - lire doc true (trong moi ghep ron la luc xiet VI di - dl1<'Jng kinh trung binh cua ren

Y - g6c nang ren vit, xac dinh theo el' ng- thirc (8.11

p' • g6c rna sat tllang du'<1ng cap ren vit xae dinh thee cong thuc (17.5) vai f tra theo bang 8.1.

Bang B.l Hr so rna scit f va goc ma scit p

V.t Utu c.P ren vit
f P
Vit Oai 6c
Thep 06ng thanh thiec - ph6t pho 0,1 5Q43'
TMp 06ng thanh khOng thiec 0,1" 6°51'
Thep Gang ch6ng mon 1'.13 7"25' <_ j
-_. ~ truy~n vit me - dai ric

307

Trong truCrng hop bien d6i chuyen dong tinh tie'n thanh chuyen dong quay thl luc doc true Fa c6 th~ xac dinh theo momen xoan T

nhu sau: F = 2T (8.5)

a d2tg(y - p')

Hieu su~t bO truy~n vit - dai tic xac dinh theo cong thuc sau:

~ Trong tnrong' hop bi€n d6i chuyen d¢ng quay thanh chuyen

dA ti 'h t'e' K tgy (8.6)

ong nn 1 n: 11q! = tg(y + p')

trong d6 K Is M s6 tinh d~n s1/ m!t mat cong suat do rna sat trong 6 va do hi> truyt!n do cAt ren khOng chinh xac (K = 0,8+0,95).

- Trong trucng hop bi€n d6i chuy~n dong tinh tie'n thanh chuyen

dOng quay: 11 = Ktg(y - p') (8.7)

tq tgy

Do d6 tit (8.7) suy ra, d~. bien d6'i chuyen dong tinh tie'n thanh chuy~n dong quay thi y > p', thong thuCrng ngirci ta chon y ~ 2p'.

BO truy~n vit dai tic vdi rna sat Ian thi hieu suAt 11 = 0,8+0,95.

8.4 BO TRUY~N VfT -eAl6c Vesl MA SAT TRUQT

1- D(Jng hong va chi tiiu tinh

Dang hong chu yeu cua vit va dai tic ia men ren. Do d6 d~ xac dinh kich thudc ho truy~n ta tinh dQ h~n mon ren thea lip suat cho phep [p] va ki.!m nghiem vit theo dQ b~n. Ngoai ra mot trong nhnng dang hong cua vit c6 chi~u dai IOn la mat On dinh vito

2- V(it li,u vii va dai (ic

D.! gidm mAt m.it cong suAt do rna sat trong c$p ren vit thi vit duqc chi tao tU' ihep C45, C50 ho$c A45 vA A50 (thuC1ng h6a hose tai cai thien) va thep carbon 10, thep hop kim 65Mn, 40Cr, 40CrMn (toi the tfch hoac b~ mlJt), thep 38Cr2MoAI, 18CrMnTi va 40CrV (thA'rn nita).

Dai fic chi tao tit d6ng thau La Zn23A16FeMn2. La Zn38Mn2, dang thanh Br A19Fe3, Sr AI10Fe3Mn2, Sr AI10Fe3Mn2 hoac tit gang chting mono G6c ma sat va h~ s6 ma sat cho trong bang 8.1.

Ap suat cho phep mc}t sti v4t li~u cho trong bang 8.2.

308

CilliUalg 8

Bang 8.2 Gid tri dp sufit eho phep

v.t Ilfu c6p IWn vlt (p). MPa
Thep tOi - d6ng thanh 12.;. 13
Thep khOng tOi - d6ng thanh 8.;. 10
Thep tOi - gang ch6ng ma slit 7+9
Thep khOng !Oi - gang chling ma slit 6.;.7
Th9p khOng tOi - gang GX18. GX21 5 Ung suit keo (nen) cho phep d6i v{ti vit bAng thep:

(all] = [O'It] = O'ch 3

vdi C1ch 18 gid'i han chay v4t li~u.

U'ng sutt cho phep d6i v{ti v4t li~u dai fie:

- Ung suit d4p ~p v4t li~u thep - d6ng thanh hoac thep - gang: [ad] = 42+55MPa

- Ung su!'t keo: d6ng thanh [all] = 34+44MPa, gang [O'k] = 20+24MPa.

(8.8)

8- Tlnh loaft b" truyin

Tieu chuAn kha nang lam vi~e chu ye'u cua cac ren nay IS. d¢ b~n mono V{ti ml,lC tieu giam mon, nguai ta sa dung cac c~p v$t li~u c6 tinb chang men (thep - gang; thep - d6ng thanh .. J, hOi tron b~ m~t lam vi~c. ap suit eho phep nbc [p]. Kich thuClc chu ye'u cUa bQ truy~n - dllang kinh trung binh ren (d2• mm). xac dinh theo di~u ki~n Mn mOD. Ap suit trung blnh giua cac ~ m~t lam vi~c ren vit va dai tic:

F

p = a S [p] (8.9)

1td2hz

trong d6: nd.)l • di~n tich M m.t ti6p xuc m~t vong ren h :. chi~u cao lam vi~c bi6n d.ng ren

% - 86 t-bng ren z ": Hlp .. vd'i H - chi~u cao dai 6c; p. - hddc ren

.i

[p] - ap 8utt cho phep tra theo bang 8.2.

Thay th' 'VH = Hld2 g9i la h~ sri chi~u cao dai tic va '411& = hlp. h~ so chi~u cao ren vao cOng thdc (8.9) ta thu dllqc:

d-~ 2-1~

(8.10)

~ tnly.in vit me • dai 6c

309

Gia tri ~H va ~h tra theo bang sau:

aal IVH Ren I4Ih
Cai 6e nguy6n 1.2 +2.5 Ren hlnh thang 0.5
Cai 6e rai hoi;ie hai nLta 2.5 .. 3.5 Ren hlnh rAng cua 0.75
Ren tam giBe 0.541 Thea gia tr] d2 tfnh toan, ngu'ai ta chon gia tti gAn nh8't theo ti~u chudn [44] va theo gia tti nay ta chon cac gia tq con lai: dllang kinh ngoai d-; duong kinh trong d2, chieu cao lam viec bien dang ren h va bu6'c ren Ps. Chiau dai ren chon theo chiau dai lam vi~c ls. d6i vdi con dQi 10 = (8+10)d.

Trong ~p ren vit thl sv phan b6 khfmg deu tiii trong thea ren vit se dU'Q'c san bimg sau qua trinh chay ra reno Do do trong ca cAu vit chieu cao dai 6c cho phep co gia tIi Urn han ehieu cao dai 6c ciia m6i ghep bulong.

Neu vit chiu tac dung tai trong len, ta tinh toan kic!m nghi~m vit theo dO Mn v6'i tac dung dOng thai ang suat xoAn va keo (hoac nen), trong mQt sO' trui1ng hop co cil ang su8't uan. Vit lam viec d6ng thai ung su8't xodn va keo (nen) dugc ki~m b~n theo thuyet Mn 4:

0' td =

(8.11)

trong d6: Old - ll'ng suA't tirong dliClng; [Ok] - U'ng suA't keo cho phep c6 gia trj bang U'ng suat nen cho phep Ic.I, xac dinh theo cong thll'c (8.8).

Sau khi tinh toan ren, ne'u vit lam .vi~c chiu ne n (nhu vit cua can dQi) ta ki~m tra theo d~ b';n va dO 6n djnh. Than ren dugc kiern tra theo PQ b~n phu thuQc vao dang tai trong. Vit chiu nen diroc ki~m tra theo dQ On dinh, so sanh h~ sO' an toan 6n dinh tinh toan vdi gia tli cho phep [so] ~ 4:

F

8 = ~ ~ [8 ]

o F 0

a

(8.12)

- Ne'u dQ mem vit 16'n hon gia tri tdi han (S > Sth) th) gia tq tai trong Wi han F alh (N) dttgc xac dinh thea cang thac ale:

310

Ch1tdng 8

(8.13)·

trong do: E - modun dim Mi vat lieu vit, MPa nd4

I = 6~ - mernen quan tinh mat cat ngang cua vit, mm"

11 - M so chieu dai, gia tri cho trong bang 8.3; I - chieu dai vit, mm.

Bang 8.3 Gici tri ht 86 chieu dai J.I phil- thuoc vao phuang phap co dink d6u vit

So d6 cIS dlnh diu vit

Gf8 tr] fl

2

F,

F.

0,7

0,5

- Neu 00 :5; 0 :5; Oth thi gia tri tai trong tdi han (N) duoc xac dinh ndf(a - M)

theo cong thuc: Foth = (8.14)

4

o = ).11

(8.15)

trong do i Iii. ban kinh quan tinh mat cat vit, mm; i = d1/4.

Cac gia tri a, b, So va StI, cho trong bang 8.4.

Bang 8.4 Cric gici tri a, b, 6;, va iit/,

vtt IItu B, MPa b, MPa 6., bj"
Thep CT3 va C20 310 1,14 60 100
Thep CTS va C30 345 1,24 50 90 Than dai DC ducc tinh theo ung suat keo (hoac nen) (MPa) tinh den ung suat xoan (H.S.7a).

4.1,3Fa

o - :5; [ok) (8.16)

k - neD; _ d2 )

trong do D\ 18. dl1C1ng kinh ngoai cua dai oe.

B9 truy~n vii me - dBi 6c

4~ Ke't cdu bQ truyln viti rna sat trli(jt

311

1· 8Qng co di~n 2· Than may

3· Banh rAng dlln

4- Banh rAng bj dan 5- 6 bi do

6- 8ai oc

7· 6 dua con (do chan)

8- Vit

9- 6 bi ch~n

Hink 8.6 Nang vii va; doi 6c chuye'll di)ng quay PG oit cliuyen dOllg' i,,11 tien

Tren hinh 8.1b, la kich vit vdi bi? truyen true vit quay tay. Vit 1 quay va chuyen dQng tinh Win urong doi vrri dai ac co dinh 2. Trang may nang bhng vit hmh 8.2 vit 4 quay va dai oc. co dinh trim ban nang 6 chuy~n dQng tinh ti~n. Vit ducc da.n dQng bang dQng co 1, noi true 2 va phanh, hQp giam t6e 3 va khung may 5.

Tren hinh 8.6, la ket cau cua nang vit vdi dai oe 6 chuyen dQng quay va vit 8 chuyen dQng tinh tien. Dai 6c duqe dAn dQng bang dQng co va h~ thong truyen dQng. Cac () del vito chiu tac dung tiii trong d9C true thea ea hai hunng. Dugc hip co dinh tren mQt 6 va () con lai la tuy dQng. 6 cua vit dai c6 ket cau. sao cho thea hirdng bat ky vit lam viec thea t1ng suat keo. 6 thu hai chinh la dai oc (H.8.6).

Dai OC bQ truy~n vdi ll,lc d9C true Fa tac dong thea mot hirong, ehe tao dtt6'i dang ong l6t voi mQt mat bich (H.S.7a). Neu tai trong d9C true tac dung theo ca hai huang thi c6 th~ sli' dung ket cau nhu hinh 8.7b, khi d6 dai oc dttqc co dinh (gilt chat) bang vit hoac then. Dai 6c quay dttgc hip vdi than may tren cac 6 hi dB,' chan hoac del chan. De khli' khe hi1 canh trong ren dai oc cua cac hi) truyen chinh xac, ta SU dung hai dai oe (H.8.7c), khi d6 khe ha canh ren duqc chinh biing dich chuy~n doc true tuong doi hai dai Qc.

312

ChUdng8

a)

b)

c)

Hinh 8.7 Ket cau dai oc

ai Khi Fa thea m¢l lu.tOng; bl Khi Fa thea hai hUilllg ct Sa dl!-flg dai de hoi 1II1a de chlnh kite lui canh rang

5· Trinh III linh loan bi} Iruy~n vil·dai lie viti ma Bal Ird(li Sii' lieu cho truce: Tai trong Fa. chieu dai lam viec 10• clmg dung bi) truy~n va di~u kien lam viec,

Trinh tu tinh totin:

1- Chon sa do dQng va v~t li~u bi) truyen. Xac dinh cac gia tri ap suat va irng suat eho phep.

2- Tuy vao gia tIi va huang cua ta i trong tac dung chon bien dang ren va h~ so \jlh.

3- Phu thui)c vao eong dung be} truyen chon ket cdu dai oe: nguyen, rai, hai nlea va chon h~ s6 \JIB.

4- Xac dinh dltang kinh trung binh ren tii dieu ki~n b~n mon c~p ren vit theo cong thuc (8.10). Chon cac thong so ren theo tieu chuan theo phu luc 7.1 - 7.3 tai lieu [44].

5- Kiem tra di~u kien tl! ham (y < p'), Xac dinh so moi ren Z1.

6- Chon s6 vong ren dai oe z tit cong thirc <8.9) va chon cac thong so cuoi rung cho reno

7· Xac dinh hieu sulit bi) truyen, cong sUllt yeu cau, chon dQng CO va ty s6 truy~n. Xac dinh momen xoan va h,JC doc tI1,lC tren chi tiet daD dQng.

8- Ve ket eAu sa bQ.

9- Tinh toan de':) b~n cac chi ti€t be':) truyen. 10- KiAm tra vit theo dQ 6n dinh,

11- Tinll kich thlld"c dai Oc.

B4 tnay~D vit m.e _ dai 6e

8_5 BO TRUYEN viT - BA.OC vd. MA SAT LAN

Trong bQ truy~n vit - dai oc voi ma sat IAn giira cac b~ mat lam vi~e vit va dai lic la eac con lAn bAng thep. BQ truy~n nay hien nay sit dung rQng rai (H.B.B), ~c bi~t trong eac CO' du ehuy~n dQng chinh De, h~ thong di~u khi4!n va eac bQ truy~n h,le quan trong (vi du trong may di~u khi~n chl10Dg trinh sol. Hieu suat cao, h!c ma sat phu thuoc vao vlj.n tOe. 'fren vit va dai lic cO cac ranh xoAn 6e va cac con Ian se IAn trim ranh nay. Chi~u dai lam vi~c 2+3m. t6i da 7+Bm. Duong kinh con IAn khoang 0,6 bl10e reno

HiAh 8.8 Hinh. dnl, ln9t s6 bt) truy~n vit . dai 6c

Bien dang ren ~p ren vit voi ma sat IAn bao g6m ranh tron va ranh tam giac. Ph6 bie'n nruit Ia ranh trim (H.B.9a), ban kinh ranh Ian han ban kinh COD IAn 3+5%, g6e tie'p xUc 45° nhu hinh 8.9a. Ranh tam giac CH.B.9b) ehe tao kh6 nhimg nhllng tao dQ cang ban dAu. Cac con IAn quay va chuy~n dQng tinh tien d6i vdi vit va dai fic, do d6 d~ loon 16n 4li eae con Ian giO'a cac ~ ~t ren cua vit va dai be thl tren cac dAu dai 6e h~e vit ngl1<ri ta n6i cac ranh thu haL

a)

b)

c)

llinIa 8.9 B9 truy~n vito dai. 6c bi

aJ Ranh tron; b) Ranh tam gUic; c) Chinh khe ho

314

Chltdng8

Ranh thu h6i co th.1 nam trea dai oe (H.8.10) hate vit (H.8.11).

Hinh 8.10 lit c$p ren vit vdi vit 3 chuyen dQng quay, ranh thu hoi 2 va dai OC 1 chuy~n d';'ng tinh ti€n. Nhb vao cai chan 5 rna cac con IAn chuyen hltdng tit vimg lam viee v~ ranh thu h6i.

245

fDJJJ

5

Rink B.10 Kh cliu b9 truy~n vit . dai ric nus sat lan vUi rii"h thu hdi ndm tren dai ric

Tren hlnh 8.11 Ia k~t du be> truyim vit· dai oe rna sat Urn vai riinh thu hili nAm trim vit ehuy~n dQng quay. Cac con Ian 3 nam gii1a cac ~ mat vit va dai oe. Vit baa gom vO ngoai 1 va ong 16t 4. Khi quay vit cac con Ian di qua vimg lam vi~e ciia ren nam tren vo ngoai 1, roi qua chot 5 VaG ranh thu hili nAm tren ong 16t 4 ciia vit,lan theo ranh thu hili nay va mQt M.n ntla roi qua ehot dinh vi thtt hai VaG vimg lam viec,

Khi chon chieu dai ranh thu hili (tren dai oe hoac vit) va tong s6 con Ian phai tinh den khoang each gitJa cac con Ian nam trong khoang 0,7.;.1,2 dllong kfnh con IAn.

Hien nay ngltc)i ta con sa dung bQ truy~n vit me . dai 6c rna sat IAn vdi con Ian hinh tru, cl)p thuy ",re, bQ truy~n song ...

A-A

Hinh S.ll Riinh thu Mi nam tren »it

Thong so bQ truy~n vit me - dai oc bi co th~ chon thea bang 8.5.

HI> truy4§n vit me - dai 6c

315

Bluag8.5

BUifng BUck We Qlng Khining KbinAng ~cimgdOC SOv6ng ......
krnh ren ren p.. ban "'U 1i1 dOng 1&1 tillinh Idn lIVe kh6ng nhO quay Idn xClin eho
do. mm mm Fo.kN nhMF.kN nh'IF, kN hdn,kNmm nh8't. vgph phlip. N.m
25 5 1,3 8.9 20 0.42 2000 4.8
32 5 1,9 11 26.7 0,59 1560 7.2
40 5 2,5 12,3 35.3 0,74 1250 11.5
40 10 4,0 30,4 61,1 0,62 1250 25
50 10 5,7 34,1 80,2 0.84 100 42
63 10 7.6 38,3 106,9 1,09 800 56
80 10 10 42,8 141,3 1.43 625 75
80 20 14 84,3 212,1 1,24 625 92
100 10 12,5 47,0 179,5 1,86 500 200
100 20 22 93,1 275,8 1.78 500 320 Trinh t'l tinh toan b(j truyen vjt·dai 6c vUi me Bat ldn

Sd li~u cho truac: Tai trong Fa; chieu dai lam vi~c 10; cimg d.:mg bl) truy~n va di~u ki~n lam vi~c.

Trinli tl! tinh toan:

1- Chon so d6 dQng va v~t li(!:u bQ truy~n. X8.c dinh cac gia tri ap sudt va ung sudt cho phep.

2- Tinh toan dl1b'ng kinh trong cUa vit theo luc doc true Fa (ttldIlg tl1 tinh bulong), chieu dai vit ki@m tra theo dl) 6n dinh.

3- Chon dtlbng kinh con Ian d.:J ,;, (O.08+0,15)dl' Gia tr! d.:J lam trim d€n gia tri tieu chuan gful nhilt (ttamg bj dubng kinh con Ian cUa 0 Ian).

4- Xac dinh bl16'c ren theo cong tlurc p, = dcl + (1 +5)mm. Gia tri Ps lam tron den 86 nguyen gAn nhat,

5- X8c dinh dub'ng kinh trung blnh dm = d1 + dd va lam tron den s6 nguyen gAn nhilt. Sau do tinh toan lai d, = dm - dd.

6- X8.c dinh g6c nang ren theo du"bng kinh trung binh:

y; arctg(~:)

7 - Tinh toan dQng hoc va ll!c tac dung len bQ truy~n.

8- v« ke't cau va DC dinh s6 con Ian tren vimg lam vi~c vil ranh thu hoi.

9- Ki~m nghiern kha nang tBi ~t vit me . dai 6c hi theo di~u

kien: (J max s [(J max] va Fa s [Fa]

316

Ch1icmg8

8.6 vi DV

Vi dy 8.1 Tinh toan vit cua con dQi chiu tae dt,mg tiii trong nhu hlnh 8.12, ngoai ra DC dinh hieu suR"t cua chung, Ren hlnh rAng ella va ttl ham. Kha nang nang Fa = 150000N; 1 = 1000mm; vit bAng thep C35 khong toi; dai oe bAng gang ehong ma sat; 6 bi 1 Iil 6 chan.

T

A

d,

d

Hink 8.12

Giai:

1- V~t li~u vit - thep khong toi, dai 6c bAng gang ch6ng rna sat nen ap suA't cho phep chon fpl = 6MPa.

2- Ren hinh rang ella, do do h~ s6lJ1/. = 0,75.

3- Chon dai 6e nguyen nen \JIH = 1,8.

4- X8.c dinh dtlbng kinh vit theo di~ ki~n Mn mon - (rong thue 8.10)

d2::: 150000 = 77 mm

1[.1,8.6.0,75

Theo tieu chu4n ta chon dllang kinh ren d = 90mm, co 5 budc ren Ps = 20; 18; 12; 5; 4mm d6i yai dllang kinh da chon [44].

5- Chon buoc ren phu thuQc vao di~u ki~n tt! ham y < p', B6i vai vit dllqc hoi tron f' = 0,1:

B4) truy'n vit me • dai 6c

317

Bang 8.6

e~"I SUIte y ::: arctg[ ;:; ] Hltu auft e~ng kfnh ran
Idnh ngoltl ren P., p = arcflJI 1kt=o~-h
rend, (mm) (mm) y+p d2= 02 d, d,= 0,
90 4 5,7 0.83 0,11 87 83,058 84
5 1.06 0,14 86,25 81,322 82,S
12 2.70 0.32 81 69,174 72
18 4.28 0,43 76.5 58.760 63
20 4.85 0,41 75 55,289 60 Vdi CaC bllOc ren da cho thi bl1O'c ren cang ldn thi di~u ki~n tl!

•

ham cang kh6 dim bao, tuy nhien chon gill trj bl1ac ren cang Ion thi

hi~u suit cang' cao. T6t nhit nen chon bl1d:c ren p, = 12mm vi kha nang tl! ham cao va hi~u suAt viea phai. Chon ren 1 moi vdi z 1 = 1.

6· 8fi vong ren dai fic xtic dinh tiC cong thirc (8.9):

% = Fa = 150000 ~ 11

7td2h[p] 1t.81.9.6

vd'i h = 'i'hPs = 0,75.12 = 9mm.

Chi~u eao dai 6c: H = ZP. = 11.12 = 132mm

H~ stS c11i6u eso ren 'i' H = : = 1:: ::= 1,62 nam trong gid'i han 2

(1,5+2,5) eho phep.

7- Hi~u sua(t be) truy~n vit· dai fic tinh theo eang thuc (8.6):

llqt = 0,9 (tgy ) va gia tIi thu dl1~e trinh bay trong bing 8.6. tg Y + p'

8- Ki~m tra dQ b!n vit va dai lie:

- Momen xoln trin vit mc dinh theo eong thltc (8.4):

T = 150000 (821)tg(2,7 + 5,7) = 897078 Nmm

- 11 ng 9U4't ti~p t{li tiit di~n nguy hi~m cua vit:

t = 1: = 32T = 32.897078 = 24.5 MPa

w, 7td: 1t.723

-l1ng 8ulft phap ~i ti't di~n nguy hi~m cua vit: 4~ = 4.150000

(J = = 36,84 MPa

ml 1t.722

318

ChlidDg8

Dng suat tuong dl1ang:

aid "" Ja2 + 3t2 = J24,52 + 3.36,84 2 == 68,35 MPa

V(ii v~t li«;u vit theo phu luc (1.4) (44) ta chon gidi han chay am:: 320MPo. do do ling sutt eho phep (h~ s6 an toan s :: 3):

[a] = am = 320 = 106,7 MPa

s 3

Bi~u ki«;n Mn dugc thoa vi aid:: 68,35MPa < [a] :: 106,7MPa 9- Ki~m tra than vit thea de} 6'n dinh:

DQ m~m vit DC dinh thea cong th1lc (8.15):

5 = ~ = 4~ = 4.1.1000 == 556

i d1 72 '

a dAy ta chon ~:: 1 - c6 khe ha giila vit va dai fie (<tAu vit Hlp <5 hi

dO cI$l>, v(ii ti6t di~n trim ban kinh quan tinh i = ~ = ; .

Thea bing 8.4 thi 50 s 5 :S 5rJu do do gia trj !iii trong t<'ii han (N) dlfgc DC dinh theo cong th1lc:

ltd~(a - b5) 11722(345 -1,24.55,6}

F ath = == ;; 1123962,2 N

4 4

H~ sO an toan fin dinh thl!C te' thea cling thue (8.12) dlt'ge thea: - F alit _ 1123962,2 _ 7 5 [ ) - 4

s - --- - > s -

o F 150000 ' - 0

II

Vi dlJ 8.2 X3e dinh cac kich thttde chli y6u cUa han nang vit (H.8.2). Khi nAng tii 100kN, v~n Wc nang (ha) v = O,o2m1s. VQ,t li~u c~p ren ... it - thep 45 wi, dai 6c d6ng thanh kh6ng thisc Br AlFe3.

GiBi:

l~ Dliong kinh ren xac dinh theo di8u ki~n Mn mon: d2 = J2.100.103 -= 51,6 mm

11.2.12

H

'If H = d = 2; [P] :: 12MPa (theo bang 8.2)

2

2- Chon ren hinh thang can: d = 60mm; d1 = 47mm; d2 = 54mm; P. = 12mm; z. = 1; H = 4'HCi2 = 2.54 = 108mm.

z :;;; H ~;; i08 = 9; t == arctg( Ps ) :;;; arctg 1::: == arctgO,07 :::: 40

P. 12 M2 n54

so tru.Y~D vit IDe • dai 6c

319

1') ;;:; 0.8 tg4° = 0,287

tg(4D + 7°)

Di~u ki~n t1,l ham dllgc dam bao, bdi vi y < p':

p' = arctg(O,12I cos 15°) = 70

3- Hieu suAt bi) truy~n:

K = 0,8 (tinh d~n mAt mat cong suAt do ma sat trong cac 5, duang dAn hllO'ng ban may va trong bQ truy~n banh rang con).

Cong suAt dc}ng CC1 yeu cAu:

Ptk "" Tro = Fav ;;:; 100.103.0,02 = 69.68,6 W =:: 6,97 kW

'lql 0,287

Chon dQng CC1 000 cAn true co cong su8't 7 .5k W; s6 vong quay ntk = 880ug/ph.

SO' vang quay vit: ~u = 60.20 = 100 vg Iph 12.1

TV J{ ~ hA - ....- ntk 880 88

~3 Su truyen QP gI8m toc: u = - = -;;:; ,

nv 100

Do do ta chon hi)p giam We hai cap con tru, 4- Ki~m tra di) ~n vit va dai 6c:

- Momen xoAn tren vit:

T = 100000(S:}K(4° + 7°) = 524827 Nmm

- U ng suAt tiep ~i ti6t di~n nguy hi~m eua vit:

T cc L;;:; 524827 =41 MPa

Wo 0.2.403

- (tng sult poop ~i tiet di~n nguy hiem cUa vit:

t: -r- 4Fa =. 4.100.103 :;: 796 MPa

2 2 '

redo n.40

Ti~t dien nguy hi~m nAm a phin tren cua vit, tai vi tri lfil' 6.

DUCrng kinh vit ~i vi tri hlp 5 do = 40mm.

U ng suAt Wang dUChlg;

crtd :;: Jcr2 + 3T2 ; J79,62 + 3.412 ::: 106,7 MPa He s6 an toan DC dinh thee giO'i han ehiy:

am 340

s'd = - = -- = 3.19 > [StdJ = 2

atd 106,7

320

Ch1tdDC8

Tir ding thl1c (8.16) suy ra: Fa;;; !! (D: _ d2)fuj.]

4 1.3

Tit day Suy ra dlimg kinh dai 6c «(tog suitt kOO dai 6c [a.] = 5OMPa):

4.1.3Fa + d2 1([U.]

Ta chon Dl = 85mm. .

:::: 14.1,3.100000 + 602 :::: 83,1 mm 1 1(.50

CAU H61 ON T4P CHUdNG 8

8.1. Uu nhuqc di~m bO truy~n vit me - dai 6c? PhAn lOQ.i?

8.2. Trinh bay cae lOQ.i ren, Ioai ren nao aU' d¥ng trong vit tali, tlJi sao? XD.c dinh eac thltng sfi hinh hQC ciia chUng?

8.S. Hay neu 4 tnti1ng hgp k6t hgp chuy~n 4~ng giU'a vit va dai 6c trong bQ truyen vit me ~ dai 6c?

8.4. COng thU'c ric dinh hi~u su4t ciia ~ truy~n vit me - dai 6c? N6u eae nhan 1;6' snh htldng 4&'n hieu sW'"t b(; truyen vit me dai 6c?

8.5. Trinh bay each ric dinh momen cUa vit me va dai 6c?

8.6. Ti so truy~n qui .mc dl1qC ric dinh nhu th€ nao? Giai thich ~i sao bQ

truyen vit me dai {ie c6 l~i nbieu va ",Ie?

8.7. Khi tv bam c6 81! quan h~ nhu th6 n80 giiJa g6c rna 86t va g6c nAng reD vit? 8.8. Trinh bay trinh t\f tinh wan 1»0 truyb vit me - dai 6e?

8.9. Cac phtrong phap kha d~ ro trong bQ truyen vit me dai 6c vd"j dai 6c tluio d1.tQ'e va dai (ie hai naa?

8.10. Sa dung bQ truyen vit me - dai 6c vdi rna sat lin trong tnliJng hqp nao?

Trinh bay phlMlg phap kh') rcn

Chu'dng 9

A ~, ,

BO TRUYEN BANH MA SAT

Cae kj hi;u

Kj hltu eon vi Ht .6 - d,lllIc;lng
Il Ht s6 tn/l;lt
p mm Ban klnh cong tuang duang
5" ~ fad G6c rntt een chia
O'H MPa O'ng su~t ti4p xlic
(q} Nlmm Til trQng tr6n rn~t don vi chiAu dai cho ph8p
a mm Khoang each true (be) truy!!n banh rna sat trv va cMrn)
B mm ChiAu rOng dia rna sat hlnh ch6rn
01, O2 mm E>uClng klnh banh dA.n va b] dA.n
E MPa MOdu~ dan h6i tuang dliang
f . H$ s6 rna sat glO'a cac bA rntt dia rna sat
f' H$ s6 rna sa~ tuang duang "!Ill.
.
Fa1, F0.2 N Til trong dQc true
Fo N Till trQng phap tuy~n
Ft N L1JC Yang c6 Ich
h mm Chi'u cao ch6rn
K Ht s6 an toan
n-, n2 vglph S6 yang quay true dAn *a bi dAn
R mm Bsn klnh tl~p xuc thay dtSl cua dra b] dAn
Rl mm Ban klnh khOng eftSl cua dra dAn
z S6 rinh hlnh ch6m 322

ChUdn.9

BC) truy~n banh ma slit lam vi~c theo nguyAn Ii ma sat; truy~n chuyln dC)ng va c6ng su't tlt banh din sang banh bi din nba vao ll/C ma sat giila chung khi ti€p mc. S" ti€p xue c6 tha xiiy ra tn.tcti~p gilla cac banh (bC) truy~n vOi eac eon IAn cU'n.g. .. ), ho,t,c sa dl,mg chi ti6t trung gian (dIa trung gian, dAy dac.),

l)i~u ki~n khii nAng lAm vi~c bQ truy~n:

(9.1)

trong d6: F, - hIe vong c4n truy~n; Fm. - l .... c ma sat tr~n vUng ti6p xue cac chi ti~t truy~n d.~ng; FN - h,tc nen ~n dIa ma sat.

N6u di~u ki~n (9.1) khang tho a thi uy ra hi~n tU'gng tntgt tran.

Khi tnrgt tron. banh dAn tntgt trAn mtt banh dAn, dAn d€n cae b~ ~t bi mono

B(I truy'n banh ma s~t dU'gc phAn lo~i nhu sau:

- Phu thuQc vao cOng dung: ty s6 truy~n khOng d6i (H.9.1) va ty s6 truy~n thay d6i (con gQi 1a bQ bi€n t6c H.3.22 - 3.26, H.9.lc) .

•

- Phu thuC)c vao vi tri gilla cac true bQ truy'n dU'qc phan ra:

+ Truy~n d(}ng giO'a cac true song song (banh ma sat tl\l H.9.1a) + GiO'a cac true giao nhau (banh ma sat cen H.9.lb)

+ GiO'a cac tIVc cheo nhau (rna sat canh H.9.1c).

- Phu thu(}c V8.0 di.!u ki~n lam vi~c chia ra: bQ truy~n hd' - khOng bOi tran va bQ truy~n kin lam vi~c trong d;iu bOi tron, Trang be}

of

truy~n hd h~ s6 rna sat len han, h!e nen can IAn nha han. Trang bC)

truy~n rna sat kin d4u bOi tran giup cho vi~c thoat nhi~t t6t hen, hien tU'qng tntgt It nguy hilm han. tAng tu6i thQ b(} truy'n, tuy nhien h~ s6 ma sat thA"p, do d6 tim cae bi~n phap ting h~ s6 ma sat.

Uu dUm: don gian, khOng 6n va tbay d6i t6c dQ va cAp.

BQ truy'n banh ma StU dugc sa d1,lng han chA' khi truy'n cang sust 18n do cae nhllflc dilm S8U:· ...

.,

- Mon nhi~~ va khOng d~u trAn ~ m*t ti6p mc

- l#c tac dI,lng l~n ave va (5 llm va do.~ ~ kich tlu.r6:c bet ~n

- TY s6 truy6n thay d6i do c6 hi~n tUQ;ig tM;ft.

BO truy'n b4nh ma sat kbang th' sit d\lng trong eac ca du lIlA d 46 khOng cho pbep tfch lOy sai s6 g6c xoay eac khAu do li&n quan d6n .hi~ri tU'gng tnrqt trong cac ~ truy6n nily.

323

Pham vi zlng df!.-ng: ne'u t; s6 truy~n khong d6i thi s11 dung han ehe' do e6ng k~nh va kh6ng tin eJjy. Cac bc) bie'n t6c thay d6'i va e4'p t; 86 truy4!n dltqe !lng d\lng rOng rai trong cong nghi~p: may cAt kim Ioai, may may, thie't bi giao thong. may che' bie'n geL .. Da s6 bc) truy~n banh ma sat truy~n cong suit de'n 20kW va lam vi~c vdi vJjn t6c vang de'n 50mls. ThOng thltung b6 tri bc) truy~n banh ma sat va bt) bie'n t6c gAn dQng eo, vi tri c6 s6 vong quay eao va memen nho .

•

bl

a)

HinA 9.1

Be) truy~n banh rna sat cO t; s6 truy~n u s 7. trong cac be) truy~n c6 true giam tai US 15 va trong cac be) truy~n dung C\I do u s 25. Pham vi di~u chinh Wc de) cua da sO' be) truy~n banh rna sat: cac banh rna sat ti6p mc tn,tc tiep D = 3+4, c6 con IAn trung gian D = 12+16. thong thuong D = 4+8.

Be) truy~n banh ma sat c6 eac banh rna sat tiep xiic true ti6p se tie'p mc theo dltong hotc theo di~m.

9.2 co SO L Y THUY~T

9.1..1 ~ truy4n Wah ma.at trv

Ti .. s6 truy~n bO truy~n ma sat tl1,l (H.9.2a) dltqc xac dinh vai di~u ki~n yJln t6c vong banh bi dAn U2 nha hen vJjn t6c vong' tren

•

banh din db hitn Wqng truqt:

n D U=-1=_2

n2 &01

(9.2)

. trong d6: nit nl - 14 vbng quay tUnlg dng ave dAn vi bi dAn (vglph)

Dh D2 - ddl)ng kfnh Mob dAn vA bi dAn (deSi v4i dIa ma ut thl Dl v~ D2 1l eae da.flng kfnh trung blob); ". t; s6 truy&n

, = 1 - ~ .. ~ s6 ~ (d6i vcti ~ truy6n d\mg f.V do AI I, d6i vm cac tnlt1ng hqp kb4c!III 0,97) v6i ~ la ht s6 t.N1t b.tmlg d6i_ ..

324

Chlidng 9

a) Hinh 9.2 So d& truyln btinh rna Stit co true song song: a) Dta ma sat tru; b) tn« ma sat Mi

Trang eac bl} truy~n banh rna sat t1V (H.9.2a) tr~n M m~t ti6p xuc co cac tai trong: h!e vang Ft, ll!c nen F" va momen T 1 (T 2).

Tit dieu ki~n kha nang lam vi~c cua be) truy~n vd'i cac ma Ian cirng thi tai trong cdn thi6t d~ nen F" (tai trong vuong goc b~ m;}t tiep xuc) xR.C dinh tit cOng thuc (9.1):

F _ KFt _ K 2TI ,,- T -f' Dl

(9.3)

trong do: K - M 86 an toAn ti8'p xuc, d6i v~i cac bQ truy~n truyen cong su6t; K = 1.25+1,5, trong cac bi) truy~n dung cu do: K = 3+5;

F, - Iljc vong c6 ich; f - M s6 rna sat gii1a eac ~ ~t c:r18 rna sat (bang 9.3). Trang cac be) truy~n banh rna sat ranh hinh ehem (H.9.3), hrc rna sat co gia tri Ian so vdi rn~t tie'p xuc tru. He 56 rna sat tllang duong f' ;::: flsina. khi do hrc nen l~n con IAn Fn dl1Q'c xac dinh thea cong thl1c (H.9.3b):

2f'F ~ ~ ~ suy ra ~nf = KFt, tit day ta co: sin a

F = KFt sina ;::: 2T1Ksina

n f m,

(9.4)

G6c a ~ 15+20°, do do h ,tc nen vd'i banh rna sat ranh hinh ehem nhi> han banh hinh tn.J khoang 3+4&. Khi cO nhi~u ranh hinh chem (H.9.3a):

F = KFt sina = 2TIK sin a (9.5)

n zf zfDl

vrri z lit s6 ranh,

Bt) truY~D Mob ma sat

325

2(1

B

a)

b)

Hlnh 9.3 B;' truy~n oonh Ina sat riinh hlnh ch~1n

Tai trnng' hlld'ng tam tOng cQng tac dung len true (H.9.2):

F = ~F; + (fFn)2 (9.6)

hoac:

(9.7)

trong do f Iii. M s6 ma sat.

9.2.2 Bt) truy~n banh rna sat con

D6i voi cac hQ truy~n c6 true vuong g6c (rna sat con):

nl D2 sin (52

U=-=-=---==-

n2 illl E sin (51

trong d6 (5], &.! Iii. g6c m~t con chiao

1 1

Khi (51 + &.! = 900 thi: U =-tgb2 = - COtg(51

& &

Trong hQ truy~n vej'i cac true giao nhau (H.9.4) hrc nen Fn theo phuong phap tuye'n vd'i dUi1ng tie'p xuc xac dinh theo ding thirc:

F = KF, = 2K"Il

n f fDl

(9.8)

(9.9)

(9.10)

Tai trong F; c6 th~ phan tich ra cac thanh phan d9C t11,lC Fal (hAng lire huang tAm F r2) va Fa:llbAng hrc Fr1):

(9.11 )

(9.12)

326

i o

a)

ChlidD,9

b)

Binh 9.4 Tdi tF9ng Ide df!.ng lell b{l truY~1l rna sat COil

Tiii trong tac d\lng l~n try.e dAn (H.9.4), bao g6m hIe d9C true FD

Fat; l\lc yang Ftl; l\le hltOng tam Frt = Fa2; momen xoAn TI = T

Tiii trong glly uO'n eho tl1,le: l\tc vong Ft; ble hll"'ng tAm F a2 = F,.l; momen ~p trung Mal ::: Fa~1 •

9.2.3 BC) bi6n t6c

Thong s6 dt)ng hoc chii ye'u bQ bie'n We - pham vi di~u ehlnh We dt) D. Doi vdi bq bi41n t6c dIa ma At, di~u chinh tOe dt) nho vao stl thay d6i ban kfnh lam vi~c eua mt)t dia ma sat (H.3.22).

(9.13)

BOi vm bQ bien t6c, thay doi t6c dQ lil do thay doi ban kinh R2i ella dia bi dAn:

R2,

U -_'-

- BIE'

R2 '

U . = _l.!!!!!.. -

mm R E '

1

U = R2DlIU

max R E

1

(9.14)

trong do R~ Iii ban kinh tiep xuc thay doi eua dia hi dan, quan M vdj sO vong quay true ra n2; theo cOng thac sau:

nl R2i•

U=-=-,

n2i Rlt:

trong do: n, • s6 yang quay tn,Ic dAn, vg/ph; RI - ban kinh khang d6i cUB dis dAn

•

£ - M 80 tntqt, ph.,. th. V80 86 b$e ella ket cau bQ truy~n, lam vi~c co

ma sat ho~c khOng cO rna sat, thOng thlliJng E = 0,94+0,995.

(9.15)

327

Tit eong tht1e (9.15) suy ra ring, do RZi va n2i ti l~ nghich, do d6 thaDg di~u ehinh We dQ se khong d~u.

D6i vdi bl) bi~n We di~u ehinh We dQ bing each thay d6i ban kinh Rli cua dia din. ta e6 cac quan h~ sau:

n R

u =_1 =_2_.

n2i RliE'

R2

U " =-....;;...._

mm R E

1 max

(9.16)

trong d6: R2 • ban kfnh khong d.6i banh hi dAn REi • ban kinh thay d.oi cua banh dAn.

Ban kinl} Rli ti l~ thu,n voi s6 yang quay d'u ra n2i thea eong tht1c RlinlE = R2n2i. do d6 thang di~u chinh We dQ sed~u.

Dlii vdi bi) bi~n t6c di~u chinh tj s6 truy~n do d6ng thcri thay d6i ban kinh eft hai dia ma sat dan RI; va bi dAn R2i!

R2"

u=-_"

Rli£'

R

U - 2max.

max - ,

Rlmint

R2min

U " = -::..==:"nun R t Imllll

(9.17)

Tit day suy ra Urnall.Urnin :::; 1. Khi eho trudc s6 yang quay gioi han a d'u ra n2min va nzrnall. thi so vong quay yeu cAu Mu vao:

~n2 min n2 max nl =

£

(9.18)

Pham vi di~u chinh t6e dQ D va ban kinh lam vi~c R2max va Rlmin lien h~ thea cong thae sau:

(9.19)

Tj s6 truy6n bt bi«n t6c baDh dai c6n (H.9.5d):

Rmin + &ga

u = ~-==;:_-.;;._...,.

e(Rmax - Olga)

(9.20)

trong d6: 6 • khming dich chuy~n dta dAn tinh tit vi trf co ty 86 truyen 16'n nhit d.~n vi tri lam vi~c; a· g6c nghieng m.t cen,

328

ChU'dng 9

a)

. .\ 1'+-

2

b)

e)

Hink 9.5 Sa d6 tinli toan dQng hoc cdc be) bien life

I)

Khoang' dich chuyAn 0 phu thuQc vao 56 yang quay n tren da.u ra: 45 = nl ERmax - n2Rmin (n2 + n1 t )tga.

(9.21)

Chi~u r(Jng dai vCii mie'ng di;~ phanh hoac yang, do a gil1a chieu r(Jng tie'p xuc trong b(J bien t6c theo sa de. 9.5d:

B = 2(Rmax - rtr) cotga. + ,1.

(9.21)

trong do: ,1. - khe hd' gii1a cac banh dai a vi tri cac banh dai gdn nhau nhAt

.'

rlr - ban kinh trong eua mieng d~m phanh hoac vong, Ty 56 truy~n trong bO bi~n t6c c4u (H.9.5e);

R2 cos(p + a.)

u = - = _"""":':"_-"'-

&Ill t C05(13 - a.)

(9.22)

trong d6 pIA g6e nghieng m~t dIa.

Ty s6 truy~n b() bitn We xuye"n 10m (H.9.5f):

U = H - Ro cos(13 + a.) t[H - Ro cos(13 - a.)]

(9.23)

BO truY~D banh ma sat

329

9.3 cAc D~NG HONG vA cH1 TIEU TiNH

Hien tl1«;1ng hong cua cac banh rna sat hQ truy~n kin quay nhanh, hOi tron t6t la tr6c rO b~ mat (H.2.4, 9.6 tl1ang b;i bQ truy~n banh rang). Trong cac bQ truyen quay cham lam viec khong bOi tron, qua trlnh hlnh thanh cac vet hong do moi vftn c6, tuy nhien qua trinh mai mon c6 Cl10ng dQ Mn va cac b~ m~t bi mon tnroc khi xay ra hi~n tl1qng tr6c rO. Khi dQ ra.n v~t Iieu banh rna sat thA'p va ap h,i"C cao thi lien quan den bien dang dan hOi cue bQ thucng' xuat hien dang mon M m~t goi la de} vat canh,

F;

b) Hinh 9.6 Tr6c rJ M m().t

a) Ung sudt tilp xuc; b) Vit mU tt vi; e) Tr6e ro b~ m().t

a)

c)

Ct.tc)ng dQ men cua tit ea dang mon cac ml}t tiep xuc phu thuQc vao ung su!t tiep xuc Ion nh!t va d~c tinh co ciia e$p v~t Iieu banh rna sat. Ngoai ra con e6 anh huang cac nhan to' khae: loai <l8u bOi tron, chAt hrong ehe tao va lAp rap bl> truy~n, d~c tfnh tai trong, nhiet dQ ... , tuy nhien ta kheng th~ tinh chinh me duqe. Do do khi tinh toan bQ truy~n banh ma sat, ta vAn tinh theo tlng su!t tiep xuc theo eOng thac Hetz va so sanh voi gia tri ltng suat cho phep [OH). Neu v4t li~u b~ ro~t ma sat khong phai la kim Ioai thl ta tinh toan theo dQ b~n men (tinh thea [q».

9.4 Vi!.T LU~,U vA UNG SUAT CHO PHEP

Cac yeu cAu chu yeu d6i vdi bQ truy~n banh ma sat Iii:

- Dc} b~n b~ ml}t cao khi khOng boi tron, dQ b~n moi tiep xuc eao khi lam vi~c trong dAu, dQ b~n cao va co tinh ch!t chOng dmh t6t.

330

Chlidng9

- H~ s6 rna sat cao d~ giam It!c nen.

- Madun dan h6i cao d' lam giam hi~n tltqng truqt dim h6i va

giam mat mat do ma sat.

Cac gia tJi [a H) = [aR 1 K HL. v,",j KHL h~ s6 tu6i th9 va [ait 1 DC dinh theo bing 9.1. Ung suit cho phep trong cac bQ truy~n lam vi~c khong b6i tron duqc DC dinh trin C<1 sa di1 1i~u tht!c nghiem tiC di~u ki~n han ch~ d{J mai men va nhi~t d{J. Trong bQ bi~n We hai kh6i xuy~n 10m. ling sllAt cho phep khi ti~p mc ban cUu theo dUi:fng va khi it tnlgt tran: D6i vd'i dia ma sat bhng thep tlIi dlJ.t d{J rAn 61HRC vald'n han thi [0" HI::> 800MPa. DOi «*p tectolit - thep [a H) = 50 + 70MPa, trong cac

tnti:fng hop ~e bi~t d~n 100MPa. H~ s6 tu6i th9 KHL xac dinh theo

c6ng thllc: K HI. = V~ HO

HE

(9.24)

vd'i: NHO - s(f chu ky co SO

N HE - sO chu kY 18m vi~ tu:mg dli1ng. x8c d}nh nhtt bQ truy~n banh rang.

Bting 9.1 Gid tri ttng sudt coo phep

Ctp vtt 'lfu "'cthep [a'H]' MPa
Thep tOi - !hap tOi Th8p & lin Cr15, 18CrNiW,
- T~p xilc dlIOng 18CrMnTi. 4OCr, 4OCrNl, (20 ... 24)HRC
. Tifp xlic d~m 12CrNi3 2000 +2500
Thep - thep Thep carbon trung blnh (2,3 + 2,6)HB
Gang - gang (th6p) GX15·32 (HB .. 163.,. 229)
GX18·36 (HB = 170 .,. 229) 1,47HB
GX24-44 (HB .. 170 .,. 241)
Tectolit· thep (gang) 50 + 70 'Trong m{Jt s6 ~p v4t li~u kh6ng kim loai, ta tinh toan theo tii trong' eho phep [q] trin dan vi chi~u dai ti~p xuc (bang 9.2).

Bting 9.2 Tdi t1YJng cho phep [q] t~n dun vi chMu dili m"p xuc

vtl '16u dJa m. at Til trong cho ph6p [q] 1~, (N/m)
SQi (phlp) vdl thep hotc gang dIJQC hOI tr<1n 34 .. 49
Cao BU veli thep hO$c gang 9,8 ~ 29.5
DB vd'i thep hof,c gang 15,5 .. 24,5
G.5 veli thep ho.c gang 2.4 +4.9 331

H~ s6 ma sat cua mQt s6 c~p v4t lieu tra trong bang 9.3.

Btin6 9.3 Hf a6 rna sat ct)p u(it liru ban" ma scit f

c.p ...... t f
Th8p t6i • thap tOj trong d4u 0,04 ... 0,05
Th8p t6i • thap tOi khOng bOi tr<fn 0,15 ... 0.20
Gang (thap) • gang dlll;le bOi treln 0,04 ... 0.08
Gang (thap) • gang khOng b61 tr<:In 0.15 ... 0.20
Thap hole gang vOl tectollt (81;11). khOng bOi tr(m 0,20 + 0.25
Oa • gang (thep). kh6ng bOi trdn 0,25 + 0,35
Ga • gang (thap), kh6ng bOi trem 0,40 + 0.50
Gang (thep) • vai eao suo khOng b6i trdn 0,50 ~ 0.60 Trong cac bQ truy~n banh ma sat quay nhanh, 18 sfr dung thep de) b~n cao d~ che tao cac banh ma sat 40Cr, 40CrNi. 12CrNi3. 18NiMnTi ... sau d6 nhiet luyen d~ b6 m$t dl;lt de) rAn cao. Trong eac bQ truy~n nay thuimg che kin va ngAm trong diu. do d6 chung c6 dt) ~n va hieu suit cao. Cac banh rna sat cUa bQ truY~D banh ma sat quay cham che tao tit thep h~c gang va lam vi~c khong hOi tron. ~ tAng he so ma sat va giam l\1c nen thong thllimg tren ~ m$t banh rna sat. ta dan mi)t Mp v4t li~u co h~ s6 rna sat cao (ferodo, da, cao su ... ).

9.5 TiNH ToAN eiA MA SAT THEO ee) B~N T.tP xuc vA H'~U SUAT 90 TRUV~N

Khi tie'p xuc ban dAu thea dUCJng (dia ma sat - hinh tru, con, dia trim xoay dU(Jc tao bAng eac cung tron cung ban kinh) thi ang suat tiep xuc tinh toan xac dinh thea cong thac Hetz:

«» = O.418JF,.E bp

(9.25)

trong d6: E - rnMun dan h6i tuung dlJung cua cae 4ia rna sat, ric dinh theo mOdun dan h6i E" E'l cua cac dta: E = 2E. E2

e, +E2

F" - h,te nen cac dla rna sat; b - chi~u dili ti€p xuc

p - ban kinh cong tttang dttang cac dia rna sat ti6p xuc.

Tren hmh 9.7 dAn cac sd d6 cac d,ng ti€p xuc gi6ng nhau, khi d6 ban ldnh cong tI.t<1llg dtt<1llg xac dinh nhu sau:

332

Chucmg9

1 1

- Khi tiep xiic hinh tru vai m~t phAng (H.9.7a):

P u,

1 1 1

-:;-+-

P Rt R2

!=...!.._..!..)

P R} R2

- Khi tiep xuc ngoai hai hinh tru (H.9.7b):

(khi ti6p xue trong cac hinh tru:

- Khi tie'p xuc ngoai m~t con va xuy6n (H.9.7c,d):! = .!. + .!.

P PI P2

(khi tie'p xuc trong cac ~t con (H.9.7e): ! = .!. - _!_) P PI P2

Cae dang tiep xuc nhu tren hinh 9.7c •...• e, ban kinh cong duqc do theo phuong phap tuyen vd'i dul1ng tie'p mc.

Khi tie'p xuc ban dAu theo di~m (b~ m.t ctia mQt hoac ca hai dia tiep xuc co hai ban kfnh cong), irng sult tie'p mc xac dinh theo cong

'hac sau: "H = m ~FnE' (9.26) p2

a)

b)

e)

I~ 3Jmr_~

~~ ;I ''l\{_L

Cl

dj

'1

Hinh 9.7 ·Xdc djnh ban kinh cong tllang dllang

d day ban kinh cong tuong dllcJng dU'qc xac dinh trong ml)t phAng (H.9.70 ! =.!. + l... H~ s6 m xae dinh theo d6 th.i hinh 9.8, P ,P2 p.

phu thuoc vao tj s6: A = 11 P2 + 11 P. (9.27)

_. B I/Pl + I/P3

trong do: Pl' P2 - ban kinh cong chinh cUB mOt cna ma sat

P 3' P" - ban kinh cong chinh cUB dta ma sat ron "i.

BQ truy~n bank ilia sat

333

Trong tnli1ng hop tie'p xuc cac m~t cliu hoac cua m~t cdu voi m~t phing m ::: 0,388.

Ne'u trong be) truy~n co mQt trong cac dia ma sat la khong kim loai hoac co mie'ng d~m khong kim Ioai !hi ta sa dung

cong thiie Hetz doi vdi khong kim loai. Neu be} bien tOe co con Ian tnmg gian thl chang cling dttgc ki~m tra thea (rng suAt tie'p mc Mi vi chi tiet nily co s6 ehu ky lam vi~e nhieu hem so chu ky lam vi~c cac dia rna sat.

D~ dim bao dQ hen moi tiep xuc eiia cac dIa ma sat e;1n phii thoa man di~u ki~n (JH s [aH)' trong do [crH) - ((ng suc1't tie'p xUccho

phep theo tieu ebu&n hen moi M m~t lam vi~c. Gia tr; [crH] xacdjnh

o, o,

'JII
roe
0.06
" O.Ol
B o.o~
1\
1 2 3
4 m_
\.
3
1
1 "-
;00.., ..... 0.8

0.7

t 0,6

0.5 ~ O. B

o, o

0,2 0.4 0.6 0.8 ',0 1.2 1.4 1.61.8 2,02.2 2,4

m_

Hlnh 9.8 D6 thi xcic dinh: hf so m

trong muc 9.4.

DlS'i vdi titng bQ truy~n CI,I th~ t\1 c6ng thue (9.25) va (9.26), ta suy ra cac oong thuc tinh toan khac nhau:

1- D6i vd~ bQ truy~n banh. ma sat ~, v;lt li~u thep (H.9.2a) sli dung cong thac (9.25) va eac oong thac quan h~ sau:

E =; 2E1E2• !:: _! ±.!_ = ..!..(l ± Dl); F = KF, (9.28)

El + E2 ' P PI P2 Dl D2 It f

trong d6 E .. E2 vA Db Dz Wong Ibtg lA mMun dan h6i va eac dllilng kinh banh ma sat.

Sau eac phep bien d6i ta thu dttgc:

(J = 0.836 .KTIE(u ± 1) s rcrH]

H. fD;bu f

- 3

a ;0.418 K7;,(u±l) E s

H fa2bu

trong d6 ala Idtoang each tn,lc (H.9.2a).

hoae:

(9.29)

(9.30)

334

Ne'u ta dlta vao cae h~ so 'Vbd = bID. = 0,8 + 1,2 M vdi hi) truy~n kin ehinh xae, 'Vbd = bID. = 0,4 + 0.6 d6i vd'i bQ truy~n ha it chinh xac hon hol)c \jIba = bla = 0,2 + ?,4. ta e6:

Dl ~ 0,9 KT1E(u ± 1)

f'v /xi [0 H ] 2 u

KTIE

a = 0.559(u ± 1)SI--~-~

fU'Vba[<JH]2

Cac kieh thlfd'c con h~i dl1Qc xac dinh theo eac cong thuc:

b :;::; "'bdDt; hol)c b :;::; 'Vooo; va D2 = uEDt

D =~. D = 2au (9.33)

1 u±l' 2 u±l

(9.31)

(9.32)

Ne'u cac dIa ma sat c6 ~ ml)t lam vi~c ehe" tao tit g6, da, cao su, ...• khang tuAn theo dinh lu,t Hooke, cac thong 56 hi} troyAn dlfQC DC dinh tlt tinh toan theo di) h~n men theo tai trc;mg cho phep [q] tac dung len mi)t den vi chi'u dai:

F 2KT,

q = -!!.. = __ 1 S [q] (9.34)

b b{Dl

Tai tn;mg cho phep [q] tren don vi chi~u dai dU(1c Ch(_)D theo bang 9.2. H~ so ma sait f chon thee bang 9.3.

Ne'u d*t '1'00 =!! va Dl :;::;~. ta c6 eong thac thi€t k€:

a u + 1

(9.35)

2· Doi vd'i banh ilia sat rinh hinh chAm (H.9.a) khOaDg each tlVc a JUic dtnh theo elmg thll'c:

~=~---

a = O,648(u ± 1) 3 ,~El~ (u ± 1) Z/"'1.<JH

(9.36)

Chi'u caoehl!m: h :;::; 0,08 a u±l

Thong thltbng h - (5+ 15)mm. Chi'u dai dt0ng ti'p sUc:

b = __ 0_,08_0 __

(u ± 1) cos a

(9.37)

(9.38)

~ tray'_ btiah IDa at

336

Chi~u rQng dia ma sat hinh ch~m:

B = ~(htgo + S)

D6i voi dia bAng gang 0 = 5mm, dia thep 0 = 3mm. ThOng thllang s6 tanh z s 5 .

. N€u vtt li~u banh ma sat 18 khOng kim IOfi thi khoang each true xac dinh theo cOng thllc:

a = 2,4577(u ± 1);;;]

(9.39)

a.. D6i ven 1>9 ~n ven cae dis ma sat dm (H.9.4) khi a. + 02 = 9(t. di~ ki~n Mn moi ti6p xUc:

,.---;::==

KT1E.Ju2 + 1

(J H = 0,836 2 s [a H J (9.40~

fD1bu

Thay tY s6 'I' btl = J!.. = 0,4 + 0.6, ta c6:

Dl

o, :III 0,9 KT,.E 2 ..[;T;i (9.41)

('If bd [(J H ] u

Chi~u dai cOn trung binh Rm DC €ijnh theo cOng thue:

R = .Ju2 + 13 (0.418)2 KT1E (9.42)

m . (an] I'vmu

trong d6 \II m = bl R"" = 0,22 + 0,291& M 86 chi~u rOng banh rna sat.

Chi~u dai cOn ngoai; Rf! = Rm +!!. (9.43)

2

N~u vtt litu banh ma sat khang tuAn theo €ijnh lu6t Hooke (da, cao BU, gO, ... ) thi tinh toan bQ truy~n banh ma sat can theo etlang dQ

(9.44)

Tit dAy BUY ra cOng thac tinh toan kilm nghiem: _ KTI Jut + 1 []

q - bfR". S q

(9.45)

I

ThaythA' "'m =: ta c6 ctmg thllc tbiA't kA':

m

(9.46)

336

ChUdng9

4~ DO'i vd'i ~ bi6n We ma sat c,nh <H.9.1c. H.9.5a} duong' kinh con Ian truy~n momen xolin Tl vd'i v~t lieu thep xac dinh theo eong thac theo d~ b~n moi tie'p xuc:

D} ::: 0,886 KTIE

'" bdf[ a H ]2

trong d6 IVbd ::: blDl 18 M s6 ehieu rQng c6 gia tr~ trong khoang O,2~1.

Ne'u vl)t li~u la khong kim loai thl duang kinh Dl xac dinh theo

(9.47)

cong thac sau:

o, =:; 4371 ~ = 1.4144J KT} [q]

~~ 'Vbdf

Nguyen nhan mAt mat cong suAt trong bO truy~n banh rna sat:

(9.48)

rna sat IAn tr~n cac dia ma sat, tntqt tron khi dAu roi vao vimg tie'p xuc khi c6 qua tai, bi6n dang dan h6i tr~n vimg nen cac dIa ma sat ...• truqt hlnh hQC lien quan d6n cac gia tri v~n to'c khac nhau tren cac m~t cAt khae nhau vimg tie'p xUc dia ma sat, rna sat trong cac 6 ...

Trong tinh toano ta sli dung cac so' li~u sau:

~ Hieu suAt 11 = 0,96+0,98 ~ d6i vd'i bi) truy~n kin chlnh xac cao, vd'i cac dIa ma sat Ian lam vi~c ngam trong bE! dAu, lAp tren 6 Ian.

- 11 = 0,85+0,92 - d6i vdi bi) truy~n chinh xac khong cao vdi m!}t dia 18 thep hoac gang, con dIa con lai 18 chAt deo.

~ 11 = 0,8+0.85 ~ b~ truy~n khong chinh x8.C khi c6 hien tuqng truqt hinh hoc Ien tr~n vimg ti6p xuc.

9.6 vi DU

Vi d1,l 9.1 Thay the bQ truy~n dai thang (H.3.1) ,bAng bi} truyen banh rna sat tru v{ri cac con Ian bAng thep, Tinh toan thiet ke' bQ truy€m banh rna sat vai cac s6li~u sau (bang 3.6): cong suat truy~n P2 = 5,66kW; sO'vong quay banh dAn n} = 968 vglph; tY s6 truy~n u = 3,25; hieu suAt bQ truy~n 11 = 0,9; bQ truy~n dtlQ'c che kin va duqc hOi tran. Tai trong thay d6i khong dang k~; thC1i gian phuc V1,1 L =:; 5 nam; h~ s6 lam viec trong ngay K; == 0,33; h~ sfilam viec trong nam Knanl =:; 0.7.

337

Giai: 1- De ch6 tao con Ian, ta sic dl,mg thep <5 IAn Cr15. Dc} ran sau khi Wi HRC58+62. H~ s6 an toan tie'p mc K = 1,5; h~ s6 tnlQ't dim hoi ~ = 0,02; h~ s6 chi~u rQng con IAn \llbo = 0,4; h~ 86 ma sat f = 0,05.

2- Modun dim h6i tllOng dllang:

E;:; 2E1E2 = El = Ez = 2,1.105 MPa El + E2

3- U ng suAt tie'p xuc cho phep:

[(J] = [(J'B ] KHL

Theo bang 9.1 ta co:

[O"H] = 24 HRC

H~ s6 tu<5i tho:

. trong do: NHO = 30HB2,4 = 1,39.108

Do tii trong thay d6i khOng dang k~, ta xem tai trong lA khong d6i: NHE= 60n~h

voi:

n2 "" n1 = 968 = 298 ualph, tu6i tho MC dinh theo cong thirc:

u 325 e ..

. . .

LA = 24KJ(1IOIft365L = 24.0,33.0,7.365.5 = 10118 gio Tit dAy: NHE= 60.298.10118 = 1,8.108

vi NHE > NHo nen KHL == 1

val cac gi8. trj [a;'] va KHL tim dllQ'C, ta co:

,

[(JH] = [(J'R) = 24HRC = 24.60 = 1440 MPa

Cong suA't tr@n trvc din d(mg: PI = P2 = 5,66 = 6,29 k W 11 0,9

Khoing each tn.ac DC djnh thea cang thirc (9.32):

KJ',E

a = 0,559(" + 1)3 I 2

'If aM 0' H ]

= 0,559(3,25 + 1) 3 1,5.62055,3.2,11~ = 124,8 mm 0,4.0,05.3,25.144

9,55.106.6,29 = 62055,3 Nmm 968

338

Chltdn,9

4- Kich thllc'ic con IAn:

D - 2a _ 2.124,8 - 587

1 - -- - -, mm

u+13,25+1

D2 == Dlu(1-~) :: 58,7.3.20- 0,02) :: 187 mm

5- Tinh chfnh xac khoiing each true:

_ Dl + D2 _ 58,7 + 187,0 _ 1229

a - - -. mm

2 2

6- Chi~u rOng con IAn:

b = 'llball = 0,4.122,9 = 49,2 mm

7- Ll!c nen cac con IAn xae dinh theo cOng thirc (9.3):

. Fll:; K . 2Tl = 1,5 . 2.62055,3 = 63646,46 N

f o, 0,05 58,5

Vi d~ 9.2 TiOO Ulan kich thlld'c cac con IAn eua bQ bien tOc rna sat canh (H.9.9) va xac dinh b,ic nen n€u nhu cong suAt truyen PI = 1,5kW; s6 vang quay con lAn din nl = 9OOvglph; s6 vang quay 16"n nh4t eua con IAn hi dAn n2mas = 9OOvglph; pham vi di~u chinh D = 3; v~t li~u con Ian sqi (phip) - gang.

Giii: 1;- Theo bang 9.3, ta chon h~ s6 ma sat clJp v4t li~u sqi - gang f= 0.2; tiii trqng cho phep tr~n mQt·dan vi chieu dai [q] = 39Nlmm; h~ 86 tntqt dan h6i ~ = 0,02; h~ s6 chieu rQng cac con IAn \jID = 0,5; h~ s6 an toAn in khf1p K = 1,3.

2 T' A' ~ h.2 L.... n1 900

- y sotuyen n u nhat: u . = -- ;;: - :: 1

nun n 900

2 JDBlI.

3- 86 yang quay 006 nh4t ctia con lin bi dAn:

n2miD = unl = n1 = 900 == 300 vglph

mas DUrnin 3.1

339

b

o

Hum 9.9

4- D1l0ng kinh con' IAn dAn dllc;1C DC dinh theo cOng thac (9.48):

DI = 4371 __!L PI _1_ = 4371 1,3 . 1,5 . _1_ :; 178 mm

'llbelf n2 u[q] 0,2.0,5 300 1.39 . '\\0

Vi ty 86 truy'n bQ bi~n t6c 1A mQt dl(li 11lc;1ng thay d6i, do d6 khi DC dinh dllOng kinh con IAn dAn, ta thay th~ u = Umin va n2 = nmin.

5- Chi'u rQng con IAn dAn:

b = 'Vtr<tDl = 0,5.178 = 89 mm

6- f>ttang kfnh len nhit cua con IAn hi dAn:

D2mu = umu:Dt(1 - ~} = 3.178(1 - 0,02) = 524 mm

f>1l0ng kinh con IAn bi din n~u tinh d~n chi'u rQng ru8 con IAn

din: D2 = D2mu. +·b + 10 = 623 mm

7-lAIc nen cii8 cac con IAn DC dinh theo cOng thac (9.3):

Fn "" K 2Tl = 1,3.2.15,9.103 = 1162 N

f o, 0,2 178

trong d6:

T 1 = 9,55.106 PI = 9,55.106 1,5 = 15900 Nmm

nl 900

340

Chuc:mg9

cAu H616N T~P CHlIdNG 9

9.1. ~ truy~n banh ma sat nao gQi Iii bQ truy~n kin? BQ truy~n kin e6 uu diijm nhu th€ nao so vdi bi) truy~n bet?

9.2. Ll,ie nen dla rna sat c6 phu th~e vaG l\fc ma .at hay kh6ng? We nay phu thui)e vao d~i Iuqng nao? Trinh bAy eae ph1llJng phap nen con lAn s~ dung trong b(I truy~n banh ma sat?

9.S. X8.e dinh hIe tae dung I~n b(I truy~n banh rna sat?

9.4. BQ truy~n banh ma sat nao gQi lA hi) bi€n tOe? BQ bien tOe c6 uu diem gl? Th€ nao lA pham vi di~u chinh tOe d~?~

9.ft. V~n t6e g6e tn,ae dAn bQ bi!n tOe (l)2min = lOradls. pham vi di~u chlnh tOe dQ D = 4. V~n tOe goo lltn oMt trin banh bi din bAng bao nhi~u?

9.6. Giai thieh hi~n tuqng tr6e r6 tr~n b~ m~t cac con IAn? Th€ nao Ii hi~n tt1C1ng xtltte ~ ~t? lAm each nao ttl tranh hi~n tul;fng nAy?

9.7. T,i sao kh6ng n~n sa d\lng cOng thll'e (9.25) d' tinh toan b(I truy~n banh ma sat vdi cac can IAn e6 M ~t lam vi~c ch€ t40 !if eac v.t li~u kh6ng phai 18. kim 101(li?