Professional Documents
Culture Documents
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Υπεύθυνος διδασκαλίας:
Αλεξιάς Γιώργος
Γ’ Εξάμηνο Σπουδών
Ακαδημαϊκό Έτος 2009-2010
Τίτλος εργασίας:
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Επιμέλεια Εργασίας
Μπλέτσος Κωνσταντίνος
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Πίνακας Περιεχομένων
4.Συζήτηση.............................................................................................................15
Βιβλιογραφία...........................................................................................................20
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 2
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
1 Για την έννοια της ενδοδράσης που προτάθηκε από τη Barad (1996) θα γίνει εκτενής αναφορά στη
συνέχεια.
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 3
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 4
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 5
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
νόημα παρ όλες τις φυσικές διαφορές από την κλινική κατάσταση. Η αίσθηση της
φαινομενολογικής συνάφειας συσχετίζεται περισσότερο με τη σημασιολογική πιστότητα
(semantic fidelity) παρά με την φυσική πιστότητα του προσομοιωτή και συγκεκριμένα τον
τρόπο με τον οποίο το σενάριο έχει προσαρμοστεί στο πλαίσιο της προσομοίωσης. Για να
καταλάβουμε πώς και γιατί οι προσομοιώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διάφορους
στόχους, ένα πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε σαφώς τους διαφορετικούς τρόπους
που περιγράφονται ανωτέρω και να τους εντάξουμε στο σχεδιασμό, την προετοιμασία, τη
διεξαγωγή και τον απολογισμό των σεναρίων προσομοίωσης (Dieckman et.al ,2007).
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 6
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
εκπαίδευση που βασίζεται στην προσομοίωση. Για παράδειγμα μια ομάδα αρχάριων
αναμένεται να έχει ένα τελείως διαφορετικό κλινικό “βλέμμα” σε σχέση με τους
εμπειρότερους συναδέλφους τους, κι αυτό ως απόρροια της μειωμένης εμπειρίας και
γνώσης πάνω στη συγκεκριμένη κατάσταση. Τα πρωταρχικά πλαίσια μεταξύ των δύο
ομάδων είναι διαφορετικά, ενώ διαφορετικά παραμένουν και μεταξύ των ατόμων που
συγκροτούν τις ομάδες. Αυτές οι διαφορές μπορεί να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις και σε
απογοητεύσεις λόγω της μη εκπλήρωσης των προσδοκιών, ιδιαίτερα αν παραμείνουν
κρυφές η αν αφεθούν χωρίς διαπραγμάτευση. Από την άλλη μεριά αυτές οι διαφορετικές
οπτικές γωνίες μπορεί να βοηθήσουν μια ομάδα να δει τις διαφορετικές πτυχές μιας
προσομοίωσης ή τους διαφορετικούς τρόπους που μπορεί να φωτίσει ανάλογες κλινικές
καταστάσεις (Dieckman et.al, 2007).
Μέσα στο πολύπλοκο (complex) κοινωνικό- οικονομικό και τεχνολογικό πλαίσιο της
μεταμοντερνικότητας η “θεωρία του δικτύου δραστών” (Actor-Network Theory ή ANT),
που θεμελιώθηκε την δεκαετία του 1980 από την ομάδα των Callon, Latour, Law 4 αποτελεί
μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση στη κοινωνική μελετών της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, η (κοινωνική) κατασκευή τόσο των επιστημονικών
γεγονότων (facts) όσο και των τεχνολογικών δημιουργημάτων (artefacts)
πραγματοποιείται σ’ ένα δίκτυο δραστών, που μπορούν να είναι είτε άνθρωποι (άτομα ή
ομάδες) αλλά ακόμη και μη άνθρωποι, όπως, μηχανές, υπολογιστές, εργαστήρια,
βιβλιοθήκες κλπ.5 Ένα νόμισμα σαν ένα κομμάτι μέταλλο είναι ένας παράγοντας (actant).
Μέσα όμως στο πλαίσιο της βασισμένης στο χρήμα οικονομίας, εκπροσωπεί ένα σταθερό
μέτρο αξίας και μηχανισμό συναλλαγής και μετατρέπεται σε δράστη (actor). Οι δράστες
έχουν μια ανεξάρτητη πραγματικότητα έξω από την τοποθέτηση που τους μετατρέπει σε
δράστες που κάνουν συγκεκριμένες ενέργειες. Για παράδειγμα το μαχαίρι κόβει κρέας ή το
4 Για τη θεωρία του δράστη-δικτύου δείτε τις σχετικές πηγές απο το τμήμα Κοινωνιολογίας του
Πανεπιστημίου του Lancaster http://www.lancs.ac.uk/fass/sociology/research/restopic.htm#science .
5 Για μια αναλυτική παρουσίαση της έννοιας του artefact βλ. Habib and Line, (2007).
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 7
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
σφυρί καρφώνει ένα καρφί στον τοίχο. Αυτά είναι χαρακτηριστικά που φέρουν οι
συγκεκριμένοι παράγοντες (actants). Εμείς μπορούμε να καρφώσουμε ένα καρφί στον
τοίχο χρησιμοποιώντας το σφυρί ή χωρίς αυτό, όπως μπορούμε να κόψουμε κρέας με το
μαχαίρι ή χωρίς το μαχαίρι, ακόμη σε μια πιο εξεζητημένη εκδοχή του παραδείγματος
μπορούμε να βγούμε στη στάση του λεωφορείου φορώντας τα ρούχα μας ή εντελώς
γυμνοί. Ανεξάρτητα από τις επιλογές μας οι συγκεκριμένοι παράγοντες θα μεταμορφωθούν
σε δράστες μονάχα όταν πάψουν να ενδιαφέρουν την μοναχικότητα μας και πάρουν θέση
στην αρένα των κοινωνικών δράσεων. Από εκείνη τη στιγμή αποκτούν σημασία και για τα
άλλα μέλη της κοινωνίας και μεταμορφώνονται σε δράστες, οι οποίοι περιμένουν τη στιγμή
της σχηματοποίησης τους (Latour, 2005).
Για του θιασώτες της θεωρίας του δράστη-δικτύου η “γνώση” είναι κοινωνικό προϊόν
και όχι κάτι που δημιουργούνται εκ των έσω, από τη λειτουργία μιας προνομιακής
επιστημονικής μεθόδου. Και ειδικότερα, υποστήριξαν ότι η "γνώση" μπορεί να θεωρηθεί ως
ένα προϊόν ή ένα αποτέλεσμα ενός δικτύου από ετερογενή υλικά. Η γνώση επομένως
παίρνει μια υλική διάσταση, εμφανίζεται ως ομιλία, ή ως παρουσίαση σε συνέδριο, ή
εμφανίζεται σε χαρτιά και πατέντες. Η πάλι μπορεί να εμφανίζεται ως προσόν σε
επιστήμονες και τεχνικούς (Latour and Woolgar, 1979).
Η “γνώση” είναι ενσωματωμένη σε μια ποικιλία υλικών μορφών. Αλλά από πού
προέρχεται; Για τη θεωρία του δράστη-δικτύου αποτελεί το τελικό προϊόν μιας πολύ
σκληρής δουλειάς στην οποία ετερογενή κομμάτια, δοκιμαστικοί σωλήνες, αντιδραστήρια,
οργανισμοί, ειδικευμένα χέρια, ηλεκτρονικά μικροσκόπια σάρωσης, οθόνες ακτινοβολίας,
άλλοι επιστήμονες, άρθρα, τερματικά ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και όλα τα
υπόλοιπα παρατάσσονται με σχέδια σε ένα δίκτυο που ξεπερνά την αντοχή τους.
Εν ολίγοις το θέμα είναι υλικό, αλλά και θέμα της οργάνωσης και ιεράρχησης των υλικών
αυτών. Συνεπώς αυτή είναι η άποψη της θεωρίας του δράστη-δικτύου για την επιστήμη,
ότι πρόκειται για μια διαδικασία "ετερογενoύς μηχανικής" κατά την οποία bits και κομμάτια
από το κοινωνικό, το τεχνικό, το εννοιολογικό και το επίπεδο του κειμένου έχουν
τοποθετηθεί μαζί μετατρεπόμενα ή μεταφραζόμενα σε ένα σύνολο ίσων, ετερογενών
επιστημονικών προϊόντων (Law,1992).
Εφαρμόζοντας τα πορίσματα της θεωρίας του δράστη-δικτύου στη μελέτη της
προσομοίωσης θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι οι προσομοιωτές (και τα συν αυτοίς
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 8
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
υλικά και λογισμικά μέρη όπως, ηλεκτρονικά εξαρτήματα, άλλες συσκευές, υπολογιστές,
software, κλπ), αποτελούν τεχνολογικές κατασκευές (artefacts) τα οποία και ως τέτοια
κατέχουν τη θέση του παράγοντα (actant). Από τη στιγμή που θα ενταχθούν στη
εκπαιδευτική διαδικασία, παύουν να είναι απλοί παράγοντες και μετατρέπονται σε δράστες
(actors) οι οποίοι συμμετέχουν, (ισότιμα σύμφωνα με τους θιασώτες της θεωρίας), σε ένα
πολύπλοκο δίκτυο αλληλόδρασης, στο οποίο άνθρωποι και μηχανές αλληλεπιδρούν για την
κατασκευή ή την ανακατασκευή της γνώσης. Δεν μπορούμε επομένως να αναλύσουμε
τους προσομοιωτές ως “αυτό που είναι”, αλλά μέσω της διάδρασης τους ως “αυτό που συν
δημιουργούν” με τα άλλα μέλη του δικτύου μιας προσομοιωτικής διαδικασίας. Από την
άλλη μεριά η έννοια των immutable mobiles αναφέρει ότι τα αντικείμενα δεν παραμένουν
σταθερά καθώς μετακινούνται στο χώρο και το χρόνο αλλά αντίθετα εμφανίζουν
αξιοσημείωτη ικανότητα προσαρμογής σε διαφορετικά περιβάλλοντα και σε διαφορετικές
χρονικές στιγμές. Η διάκριση αυτή μας βοηθάει να κατανοήσουμε πως το ίδιο τεχνολογικό
κατασκεύασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους αν το μεταφέρουμε σε
διαφορετικό πλαίσιο λειτουργίας του (Laet and Mol, 2000).
“Οι ενότητες αυτές της προσομοίωσης δεν είναι τέλειες. Το μεγαλύτερο "πρόβλημα” ήταν ότι το έντερο
ήταν εύθρυπτο και δεν είχε την “αίσθηση” ακριβώς του ανθρώπινου έντερου. Επιπλέον, τα στρώματα του
εντέρου δεν είναι δυνατόν να διακρίνονται τόσο εύκολα όσο των ζώντων ιστών, κάτι το οποίο οδηγεί σε
μια αναστόμωση που είναι τεχνικά πιο δύσκολη”.7
6 Αποτελεί ελεύθερη μετάφραση απο τα Αγγλικά του όρου “agential reality and the concept of intra-action”
7 Aναφορά απο ιατρική ομάδα που χρησιμοποίησε την προσομοίωση χειρουργείου του εντέρου. Laura R
et.al (2007)
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 9
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
αυτού. Ναι, αλλά ποιο ακριβώς σώμα προσομοιώνουν. Για να απαντήσουμε στην ερώτηση
αυτή θα πρέπει να μελετήσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνικές και τεχνολογικές
συνιστώσες επιδρούν στην αναπαράσταση του σώματος. Η προσέγγιση της Βarad
(1996,2003), για την πραγματικότητα των πρακτόρων και την ενδόδραση, προσφέρει ένα
χρήσιμο τρόπο να σκεφτούμε για τη σχέση μας με τους προσομοιωτές και τα “έγκυρα”
μοντέλα του ιατρικού σώματος που αναπαριστούν. Εντός της πραγματικότητας των
πρακτόρων (agency reality), η ενδόδραση συνιστά τον τρόπο με τον οποίο οι περιστάσεις
της παρατήρησης ενός αντικειμένου είναι που εντέλει καθορίζουν τι είναι αυτό το
αντικείμενο. Αυτή η παρατήρηση είναι σημαντική για την κατανόηση του τρόπου με τον
οποίο το σώμα του ασθενούς αποτελεί αντικείμενο γνώσης για την ιατρική πρακτική, αλλά
και του τρόπου με τον οποίο το φαινόμενο της γνώσης του σώματος σε συγκεκριμένες
πρακτικές χρησιμοποιείται έπειτα για την κατασκευή έγκυρων μοντέλων του, σε
προσομοιωτές. Η Barad αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα ως πράγματα-εντός των
φαινομένων (thinks-inphenomena), ως την συμμετοχή μας στη φύση και με τον τρόπο
αυτό αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο ανάλυσης της προσομοιωτικών πρακτικών και της
αξιοπιστίας τους, γιατί μετατοπίζει τη συζήτηση από τις διχοτομήσεις (πράγμα-χρήστης,
αντικείμενο-υποκείμενο) στο φαινόμενο της γνώσης ως τη βασική ενότητα της ύπαρξης.
Το κύριο μέλημα παραμένει πάντοτε το κατά πόσο ο προσομοιωτής αναπαριστά το
“πραγματικό” σώμα και επομένως κατά πόσο διδάσκει ορθά τις σχετικές διαδικασίες.
Κανένας δεν θέλει οι φοιτητές να σπαταλούν το χρόνο τους εκπαιδευόμενοι σε
λανθασμένα μοντέλα του σώματος ή να εξασκούνται σε λανθασμένες διαδικασίες με
αποτέλεσμα να βλάψουν ασθενείς όταν θα εφαρμόσουν στη κλινική πράξη τα όσα
διδάχτηκαν. Οι ιατρικές συζητήσεις σχετικά με την εγκυρότητα των προσομοιωτών τείνουν
να εστιάσουν στο βαθμό που το ανθρώπινο σώμα μοντελοποιείται, δηλαδή στο βαθμό
προσομοίωσης της ανθρώπινης ανατομικής. Κατ αυτή την άποψη υπάρχει μια σαφή
διχοτόμηση μεταξύ του πραγματικού και του μοντέλου και ο βαθμός επιτυχίας του
μοντέλου είναι ακριβώς η ομοιότητα του με το πρωτότυπο. Σύμφωνα όμως με τον
Baudrillard (1994) αυτό που προσoμοιώνεται μπορεί να είναι ένα σώμα, αλλά μπορεί να
είναι και μια διαδικασία ή ένα σύστημα. Στη δε περίπτωση της ιατρικής μπορεί να είναι και
τα δυο, μια διαδικασία επί ενός σώματος (Johnson, 2008).
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 10
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 11
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
τους όρους της ανατομικής κατασκευής, τότε θα αναμέναμε να είναι χρήσιμα για πολλές
διαφορετικές ιατρικές διαδικασίες, όπως ακριβώς και το ανθρώπινο σώμα. Αλλά κάτι τέτοιο
δεν ισχύει. Υπάρχουν πολλών ειδών προσομοιωτές στην αγορά κι ο καθένας έχει
σχεδιαστεί για συγκεκριμένη ιατρική εξειδίκευση και για συγκεκριμένες ιατρικές διαδικασίες.
Κάτι τέτοιο ερμηνεύεται αν σκεφτούμε την προσομοίωση ως αναπαραγωγή της ιατρικής
επιστημολογίας. Καθώς ιατρικοί ειδήμονες (experts) διαφορετικών ειδικοτήτων εργάζονται
με διαφορετικά μέλη του σώματος αναπτύσσουν ξεχωριστές αναπαραστάσεις του τι είναι
το σώμα και πως συμπεριφέρεται. Σαν αποτέλεσμα δυο προσομοιωτές μπορεί να
μοντελοποιούν το ίδιο μέλος του σώματος εντελώς διαφορετικά, ανάλογα με τους ειδικούς
στους οποίους απευθύνονται, αλλά και τις πρακτικές που θα εξασκήσουν. Για παράδειγμα η
καρδιά αναπαρίσταται διαφορετικά, αν ο προσομοιωτής προορίζεται για την εκπαίδευση
καρδιοχειρουργών ή για την εκπαίδευση αναισθησιολόγων, κι αυτό διότι η γνώση που η
κάθε ομάδα θέλει να αποκομίσει από την καρδιακή λειτουργία είναι εντελώς διαφορετική,
καθώς επίσης τα εργαλεία και οι τακτικές που θα χρησιμοποιήσουν. Κατ αυτή την έννοια
ο προσομοιωτής προσομοιώνει τον τρόπο με τον οποίο οι επαγγελματίες της υγείας
ερμηνεύουν και διαβάζουν το σώμα του ασθενούς κι όχι το σώμα ως ανεξάρτητη
οντότητα. Η εγκυρότητα και η πιστότητα του προσομοιωτή βασίζεται στο πόσο καλά ο
προσομοιωτής αναπαράγει τα σήματα, τα οποία οι επαγγελματίες της υγείας
χρησιμοποιούν για να καταλάβουν το σώμα, ή με άλλα λόγια στο πόσο καλά ο
προσομοιωτής αναδημιουργεί τον τρόπο που αντιλαμβάνονται το σώμα. Οι σχετικοί όροι
περιγράφονται ως μηχανική πιστότητα (engineering fidelity), η οποία σημαίνει το πόσο
καλά ένας προσομοιωτής αναπαριστά τα φυσικά χαρακτηριστικά της ιατρικής πρακτικής και
λειτουργική πιστότητα (functional fidelity), ή οποία σημαίνει το πόσο καλά ένας
προσομοιωτής αναπαριστά τις δεξιότητες της σχετικής διαδικασίας. (Maran & Glavin
2003). Αν λάβουμε υπόψη και τις δύο έννοιες, αυτό που εν τέλη προσομοιώνεται είναι μια
διαδικασία-μια πρακτική δια μέσω του χρόνου και όχι φυσικά μια απαράλλαχτη
αντικειμενική ανατομία. Οι προσομοιωτές δεν ανακατασκευάζουν σώματα per se.
Ανακατασκευάζουν το απαραίτητο περιβάλλον αλλά και την ικανότητα εκτέλεσης
συγκεκριμένων ιατρικών πρακτικών. Οι προσομοιωτές αναδημιουργούν το βιωμένο σώμα
και ο τρόπος που ένα σώμα βιώνεται εξαρτάται αφενός από το είδος της τεχνολογίας που
χρησιμοποιούμε για να το γνωρίσουμε και αφετέρου από τις συγκεκριμένες ιατρικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 12
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
9 Οι κοινότητες πρακτικής είναι ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται κοινές ανησυχίες ή το πάθος για κάτι
που κάνουν και μαθαίνουν πως να το κάνουν καλύτερα καθώς αλληλεπιδρούν σε τακτική βάση (Wenger,
2006)
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 13
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 14
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
μπορεί να μην έχουν μεγάλη σημασία στην ευπλαστότητα του ανθρώπινου ιστού έχουν
όμως στα υλικά από τα οποία κατασκευάστηκε ο προσομοιωτής.
4.Συζήτηση
Η θεωρία της Barad που προβλέπει ότι η γνώση αποτελείται από φαινόμενα τα
οποία δημιουργούν την πραγματικότητα, μας επιτρέπει να κατανοήσουμε το πώς η γνώση
του σώματος “κατασκευάζεται” μέσα στους προσομοιωτές. Όταν σκεφτόμαστε τον τρόπο
με τον οποίο σχεδιάζονται και κατασκευάζονται οι προσομοιωτές αλλά και τον τρόπο
αναπαράστασης του “ έγκυρου” ιατρικού σώματος , οφείλουμε να τοποθετήσουμε την
πρακτική ως συστατικό στοιχείο στη κατανόηση του αντικειμένου (Barad, 1996: 182).
Οι προσομοιωτές μας παρέχουν πράγματι μοντέλου του σώματος αλλά το σώμα που
μοντελοποιείται είναι το βιωμένο σώμα και όχι το οντολογικά ανεξάρτητο βιολογικό.
Απόδειξη των παραπάνω αποτελεί ο τρόπος αξιολόγησης των προσομοιωτών με την
βοήθεια των ειδικών, οι οποίοι αξιολογούν ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο η ιατρική
γνώση βιώνεται ως φαινόμενο μέσω της πρακτικής. Η ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου
των φαινομένων στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των προσομοιωτών μπορεί να
απαντήσει στο ερώτημα για το ποιοι είναι οι ειδικοί μιας συγκεκριμένης πρακτικής ,αλλά και
για το τι λένε αυτοί οι ειδικοί στο ζήτημα της προτυποποίησης (standardize) των ιατρικών
πρακτικών.
Η ιστορία των προσομοιασμένου σώματος είναι η γνώση του σώματος μέσω της
πρακτικής, όπως αυτή εξασκείται σε συγκεκριμένα πλαίσια εφαρμογής. Επειδή οι πρακτικές
είναι εξαρτημένες από το πλαίσιο ,υπάρχει και η πολιτική διάσταση στη κατασκευή των
προσομοιωτών που αναπαριστούν συγκεκριμένες πρακτικές ως ιατρικές νόρμες
(Jordanova, 1999). Το να αντιληφθούμε ότι οι προσομοιωτές αναπαράγουν πρακτικές
σημαίνει ότι θα πρέπει να σκεφτούμε γύρω από το ποιες ιατρικές πρακτικές αναπαράγονται
καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι πρακτικές γίνονται πρότυπα, παρά να
σκεφτόμαστε ότι ο προσομοιωτής αναπαράγει το αντικειμενικό ,α-πολίτικο και οντολογικά
“αληθινό” σώμα (Johnson, 2008).
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 15
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 16
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
άτοπο να υποστηρίξουμε ότι ο τρόπος χρήσης ενός προσομοιωτή είναι αποτέλεσμα του
συσχετισμού δυνάμεων μεταξύ των διαφορετικών πρακτικών (των ιατρικών αλλά και των
κοινωνικών), της χώρας προέλευσης και της χώρας χρήσης του. Αυτή η θέση μας επιτρέπει
μια πρόβλεψη, ότι ο προσομοιωτής θα λειτουργεί στη βάση του αρχικού σχεδιασμού του
περισσότερο στις φτωχές χώρες σε σχέση με τις ισχυρές, αλλά αυτό βέβαια δεν αποτελεί
μια γενικευμένη βεβαιότητα. Υπάρχει περίπτωση οι τοπικές -οικονομικές συνθήκες να
επιβάλουν μια συγκεκριμένη χρήση, αυτή που προβλέπουν οι προδιαγραφές του. Για
παράδειγμα δημόσια και πανεπιστημιακά νοσοκομεία καθώς και ερευνητικά κέντρα μπορεί
να είναι πιο δεκτικά σε πειραματισμούς και εναλλακτικές χρήσεις σε σχέση με τα ιδιωτικά.
Έτσι είναι πιθανό ο προσομοιωτής να χρησιμοποιείται as is όχι μόνο σε κάποιο νοσοκομείο
της Νότιας Ευρώπης ή της Ασίας αλλά ακόμη και σε κάποιο άλλο νοσοκομείο της
Σουηδίας. Χρειάζεται επομένως εμπειρική έρευνα που θα τεκμηριώσει τα παραπάνω και θα
διευκρινίσει ποιοι είναι ακριβώς οι παράγοντες που κρίνουν την αποδοχή ή όχι μιας
συγκεκριμένης τεχνολογίας. Το ερώτημα είναι σημαντικό ιδιαίτερα όταν μιλάμε για
εφαρμογές με μεγάλο κόστος και επομένως υψηλές προσδοκίες από την χρήση τους.
Ιδιαίτερα για χώρες όπως η δική μας που είναι καταναλωτής και όχι παραγωγός
τεχνολογίας το ερώτημα αποκτά μια ιδιαίτερη βαρύτητα. Για να απαντηθούν βέβαια αυτά
τα ερωτήματα χρειάζεται μια διεπιστημονική προσέγγιση όπου ιατρικές αλλά και κοινωνικές
παράμετροι θα συνυπολογιστούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων
Η αντίληψη της γνώσης ως φαινομένου (Barad) αλλά και η θεωρία του δράστη
δικτύου μας αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνολογικές κατασκευές
αλληλεπιδρούν με τους επαγγελματίες της υγείας κατασκευάζοντας (ή
ανακατασκευάζοντας) ιατρικές πρακτικές. Η έννοια της συμμετρίας της ΑΝΤ προβλέπει ότι
τα ανθρώπινα και τα μη ανθρώπινα μέλη ενός δικτύου συμμετέχουν ισότιμα στις
διαδράσεις και συν δημιουργούν τα υπό μελέτη φαινόμενα έχοντας παράλληλα τη
δυνατότητα να αντικατασταθούν από άλλα μέλη του δικτύου. Με άλλα λόγια οι σχέσεις
μεταξύ των μελών (όπως αυτές αναπαριστούνται γραφικά με τις συνδέσεις μεταξύ των
κόμβων) αλλά και οι σχέσεις του δικτύου με αλλά ανταγωνιστικά δίκτυα καθορίζουν την
τύχη, την ενδυνάμωση ή αντίστοιχα τη διάλυση του. Οι σχέσεις αυτές παρότι
χαρτογραφούνται αναλυτικά δεν αναλύονται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Αντιθέτως
η συμμετρία ως έννοια εμπεριέχει μια ρητή ή άρρητη θέση, ότι και οι κοινωνικές-
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 17
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 18
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 19
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Βιβλιογραφία
Barad, K. (1996) Meeting the Universe Halfway: Realism and Social Constructivism without
Contradiction,161-174, in L.H. Nelson and J. Nelson (eds) Feminism, Science, and the
Philosophy of Science, London, Kluwer Academic Publishers.
Baudrillard, J. (1994) Simulacra and Simulation, trans. S.F. Glaser. Ann Arbor, MI:
University of Michigan.
Habib,L. Line, W. (2007) The portfolio as artefact and actor. Mind, Culture and Activity,
Vol. 14, No. 4, 266 – 282.
Johnson, E. (2005) The ghost of anatomies past : Simulating the one-sex body in modern
medical training, Feminist Theory, 6, 141.
Johnson,E, J. (2008) Simulating Medical Patients and Practices: Bodies and the
Construction of Valid Medical Simulators, Body & Society, Vol. 14(3), 105–128.
Laet, M. Mol, A. (2000) The Zimbabwe Bush Pump: Mechanics of a Fluid Technology,
Social Studies of Science ,30(2),225-263.
Laqueur, T. (1990) Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud, London:
Harvard University Press.
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 20
Οι ιατρικές προσομοιώσεις ως κοινωνικές πρακτικές
Law, J. (1992) Notes on the Theory of the Actor Network: Ordering, Strategy and
Heterogeneity,published by the Centre for Science Studies, Lancaster University, Lancaster
LA1 4YN,www.lancs.ac.uk/fass/sociology/papers/ law - notes -on-ant.pdf (acceced on
10/09/10 ).
Maran, N.J., Glavin,R..J. (2003) Low to High fidelity Simulation – A Continuum of Medical
Education? , Medical Education, 37,(suppl. 1), 22–8.
Salas, E. Cannon-Bowers, J.A. (2001) The science of training: a decade of progress, Ann
Rev Psychol, 52, 471-499.
Mπλέτσος Κωνσταντίνος 21