Professional Documents
Culture Documents
Integral Ders Notları-Öğretmenler Için
Integral Ders Notları-Öğretmenler Için
Coşkun YAKAR
İNTEGRAL
Alan problemi : Verilen sürekli ve negatif olmayan bir 0 fonksiyonu Ò+ß ,Ó kapalõ
aralõğõ üzerinde tanõmlanmõş olsun. 0 fonksiyonu ile Ò+ß ,Ó aralõğõ ve SB ) ekseni
üzerinde kalan alanõn bulunmasõ problemi :
Eğer eğrinin altõnda kalan bölgeyi ne kadar küçük parçaya bölersek, eğrinin
altõnda kalan alana o kadar yakõnsarõz. Buna göre 8 büyüdükçe, yapõlabilecek hata da
küçülüp ve en iyi sonuca (alana) yaklaşõlõr.
" # $ Ð8)"Ñ 8
!ß 8 ß 8 ß 8 ß ÞÞÞ ß 8 ß 8 œ " noktalarõnda görülür.
"
ve her dikdörtgenin tabanõ 8 olduğundan, toplam alan : E8 8 dikdörtgenin
alanlarõ toplamõ
dir.
122
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
C œ 0 ÐBÑ eğrisi ile Ò+ß BÓ kapalõ aralõğõ ve SB ) ekseni üzerinde kalan bölgenin
alanõ EÐBÑ olsun. Bunu E w ÐBÑ 'den elde edersek B œ , olarak seçilirse Ò+ß ,Ó aralõğõ
üzerinde C œ 0 ÐBÑ eğrisinin sõnõrlamõş olduğu alan bulunur. Buna göre
Sağ taraftaki limitin payõ + 'dan B 5 2 'ye kadar olan alandan +'dan B'e kadar
olan alanõn çõkarõlmasõ ile elde edilen alandõr.
Eğer - noktasõnõ B ile B 5 2 'nõn orta noktasõ olarak kabul edersek, Bu alanlarõn
farkõ ; tabanõ 2, yüksekliği 0 Ð-Ñ olan dikdörtgen tarafõndan yakõnsanabilir. Sonuç olarak
EÐB52Ñ)EÐBÑ 0Ð-Ñ Þ 2
2 œ 2 œ 0 Ð-Ñ
Sonuç olarak E w ÐBÑ œ 0 ÐBÑ bulunur. Bu bizim arõyor olduğumuz sonuç olup ;
EÐBÑ alan fonksiyonunun türevi 0 fonksiyonunun B noktasõndaki üst sõnõrda almõş
olduğu değerdir.
Onlardan biri EÐBÑ œ "$ Þ B$ dir. Fakat bu bir tane değildir. EÐBÑ œ "$ Þ B$ 5 -
olan herhangi bir fonksiyon E w ÐBÑ œ B# denklemini sağlar. Burada - herhangi bir reel
sayõdõr.
EÐ!Ñ œ ! 5 G œ ! yada G œ !
"
Buna göre EÐBÑ œ $ Þ B$ 5 G
Bu ise C œ B# parabolü ile Ò!ß BÓ aralõğõ üzerinde kalan alan formülüdür. Ò!ß "Ó
aralõğõ üzerinde kalan alan ise B œ " için EÐ"Ñ olup EÐ"Ñ œ "$ eğrinin altõnda kalan
bölgenin alanõnõn kesin değeridir. Bu değer tablo da verilen değerlerle aynen
uyuşmaktadõr.
123
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
(5) C œ =38B eğrisi ile Ò!ß 1Ó aralõğõ arasõnda kalan bölgenin alanõnõ anti-
türev metodunu kullanarak bulunuz.
Belirsiz İntegral :
. "
J w ÐBÑ œ .B Ò $ Þ B$ Ó œ B# œ 0 ÐBÑ
. . "
.B ÒJ ÐBÑÓ œ .B Ò $ Þ B$ 5 -Ó œ B# œ 0 ÐBÑ
. .
.B ÒJ ÐBÑÓ œ 0 ÐBÑ veya .B ÒJ ÐBÑ 5 -Ó œ 0 ÐBÑ
124
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
Burada ' À integral işareti, 0 ÐBÑ integrand , B integralin bağõmsõz değişkeni '
0 ÐBÑ.B ise 0 ÐBÑ integrasyonu denir.
.
.> ÒJ Ð>Ñ 5 -Ó œ 0 Ð>Ñ veya ' 0 Ð>Ñ.> œ J Ð>Ñ 5 -
Örnek : . $
.B ÒB Ó œ $B# ß ' $B# .B œ B$ 5 -
. È
.B Ò BÓ œ #È B
"
ß' #È B
"
.B œ ÈB 5 -
.
.B Ò>+8>Ó œ =/- # > ß ' =/- # > .> œ >+8> 5 -
ß'
. $ " $
$Î#
.> Ò? Ó œ # Þ ?# # Þ ?"Î# .? œ ?$Î# 5 -
İntegral Formülleri :
.
(1) .B ÒBÓ œ " ß ' .B œ B 5 -
(3) .
.B Ò=38BÓ œ -9=B ß ' -9=B .B œ =38B 5 -
(4) .
.B Ò ) -9=BÓ œ =38B ß ' =38B .B œ ) -9=B 5 -
.
(5) .B Ò>+8BÓ œ " 5 >+8# B œ =/- # B
125
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
(7) .
.B Ò=/-BÓ œ =/-B Þ >+8B ß ' =/-BÞ >+8B .B œ =/-B 5 -
(8) .
.B Ò ) -=-BÓ œ -=-B Þ -9>B ß ' -=-B Þ -9>B .B œ ) -=-B 5 -
(9) . B
.B Ò/ Ó œ /B ß ' /B .B œ /B 5 -
(10) . ,B
.B Ò M8, Ó œ ,B ß ' ,B .B œ ,B
M8, 5-
(11) .
.B ÒM8BÓ œ "
B ß ' B" .B œ M8B 5 -
(12) .
.B ÒB Þ M8B ) B Ó œ M8B ß ' M8B .B œ BM8B ) B 5 -
(14) . )"
.B Ò=38 ?Ó œ È")?# .B
" .?
ß' È")?#
.?
œ =38)" Ð?Ñ 5 -
.
(15) .B Ò ) -9=)" ?Ó œ È")?# .B
" .?
ß' È")?#
.?
œ ) -9=)" Ð?Ñ 5 -
.
(16) .B Ò>+8)" Ð?ÑÓ œ " .?
"5?# .B ß' .?
"5?# œ >+8)" Ð?Ñ 5 -
.
(17) .B Ò ) -9>)" Ð?ÑÓ œ " .?
"5?# .B ß' .?
"5?# œ ) -9>)" Ð?Ñ 5 -
ß' '
±?± Þ È?# )" .B ±?±È?# )"
. " .? .?
(18) .B Ò=/- )" Ð?ÑÓ œ œ =/- )" Ð?Ñ 5 -
'
±?±È?# )" .B ±?±È?# )"
. " .? .?
(19) .B Ò ) -=- )" Ð?ÑÓ œ ß œ ) -=- )" Ð?Ñ 5 -
(20) .
.B Ò=382?Ó
.?
œ -9=2? .B ß ' -9=2? .? œ =382? 5 -
.
(21) .B .?
Ò-9=2?Ó œ =382? .B ß ' =382? .? œ -9=2? 5 -
. .? '
(22) .B Ò>+82?Ó œ =/-2# ? .B ß =/-2# ? .? œ >+82? 5 -
126
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
.
(23) .B .?
Ò-9>2?Ó œ ) -=-2# ? .B ß ' -=-2# ? .? œ -9>2 ? 5 -
.
(24) .B .?
Ò=/-2?Ó œ ) =/-2? Þ >+82? .B ß ' =/-2u . tanhu du œ ) =/-2? 5 -
.
(25) .B .?
Ò-=-2?Ó œ ) -=-2? Þ -9>2? Þ .B ß ' -=-2? Þ -9>2? .? œ ) -=-2? 5 -
È"5?# .B
. " .?
(26) )"
.B Ò=382 ?Ó œ ß
.
(27) .B Ò-9=2)" ?Ó œ È "# .?
ß?R" ß ' È .? œ -9=2)" Ð?Ñ 5 -
È
? )" .B ?# )"
#
œ M8Ð? 5 ? ) "Ñ 5 - ß ? R "
. " .?
(28) )"
.B Ò>+82 ?Ó œ ")?# .B ß ±?± S"
. " .?
(29) )"
.B Ò-9>2 ?Ó œ ")?# .B ß ±?± R"
' ")?
.?
# œš
>+82)" Ð?Ñ 5 -ß ±?± S"
œ "
Þ M8 ± "5?
± 5-
-9>2)" Ð?Ñ 5 -ß ±?± R" # ")?
?È")?# .B
. " .?
(30) )"
.B Ò=/-2 Ð?ÑÓ œ ) ß!S?S"
' È")?#
?È")?#
"
.? œ ) =/-2)" Ð?Ñ 5 - œ ) M8Ð "5 ±?± Ñ 5-ß ! S ± ? ± S "
±?±È"5?# .B
. " .?
(31) )"
.B Ò-=- Ð?ÑÓ œ ) ß? Á !ß
' È"5?#
?È"5?#
.?
œ ) -=-2 ± ? ± 5 - œ ) M8Ð "5 ±?± Ñ 5- ?Á!
(32) . #
.B Ò-9=2 Ð?Ñ ) =382Ð?ÑÓ œ .
.B Ò"Ó œ ! ß ' ! Þ .B œ !
Örnek : ' B# .B œ B$
$ 5 - ß < œ # ß ' B$ .B œ "% B% 5 -ß < œ $
127
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
128
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
Eğer 0 ÐBÑ fonksiyonunun bir anti - türevinin diferansiyeli alõnõrsa tekrar 0 ÐBÑ
fonksiyonu elde edilir. Buna göre
.
.B Ò
' 0 ÐBÑ.BÓ œ 0 ÐBÑ
İspat :
(i) .
.B Ò
' - 0 ÐBÑ.BÓ œ - 0 ÐBÑ œ - .B. Ò' 0 ÐBÑ.BÓ
(ii) .
.B Ò
' 0 ÐBÑ 5 1ÐBÑ.BÓ œ 0 ÐBÑ 5 1ÐBÑ
œ .
.B Ò
' 0 ÐBÑÓ 5 .B. Ò' 1ÐBÑÓ œ 0 ÐBÑ 5 1ÐBÑ
(iii) .
.B Ò
' Ð0 ) 1Ñ.BÓ œ 0 ) 1 œ .B. Ò' 0 .B ) ' 1 .BÓ
) $ B#
œ "! B) 5 $% B% ) # B$ 5 ) $B 5 -
129
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
"
œ ) #># ) $> 5 -
.C
.B œ 0 ÐBÑ ß CÐB! Ñ œ C! Başlangõç koşulu
.C
.B œ -9=B ß CÐ!Ñ œ "
Alõştõrmalar :
. È
È"5B#
B
1) .B Ò " 5 B# Ó œ
.
2) .B ÒBÞ /
B
Ó œ ÐB 5 "Ñ Þ /B
4) ' .B
Ð")B# Ñ$Î#
œ B
Ð")B# Ñ 5-
5 - 13 İntegrallerini hesaplayõnõz.
130
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
6) ' Ð# 5 C# Ñ# .C
Bileşke fonksiyona zincir kuralõ uygulanõp, daha sonra da anti - türev alõnõrsa ;
integral formülü elde edilir. Buna göre J fonksiyonu 0 fonksiyonununanti türevi olup ve
1ÐBÑ de türevlenebilir bir fonksiyon olmak üzere J Ð1ÐBÑÑ 'in türevi ; zincir kuralõnõ
uygulayarak
. .
.B ÒJ 91ÐBÑÓ œ .B ÒJ Ð1ÐBÑÑÓ œ J w Ð1ÐBÑÑ Þ 1 w ÐBÑ elde edilir ve integral integral
formunda yazarsak
.?
Bizim amacõmõz için ? œ 1ÐBÑ dönüşümü uygularsak ve .B œ 1 w ÐBÑ olup
diferansiyel formu .? œ 1 w ÐBÑ .B
131
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
Genelde , ? 'nun seçimi içn çok kolay ve hõzlõ bir yöntem yoktur. Bazõ
problemlerde ise uygun seçilebilecek ? yoktur.
Dönüşümle İntegrasyon :
.?
(ii) .B œ 1 w ÐBÑ hesaplanõr.
132
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
(v) ? 'nun 1ÐBÑ ile yer değiştirilmesi ile en son cevap B cinsinden elde edilir.
Başka bir kolay ? ) dönüşümü ise integrand bilinen bir fonksiyonunun türevi
olup ve bağõmsõz değişken bir sabit ile çarpõlmõş veya bölünmüş ise uygulanabilir.
Aşağõdaki örnek bu durumu iki farklõ şekilde hesaplayarak gösterir.
œ "
$
' .Ð=38Ð$BÑÑ œ "
$ Þ =38Ð$BÑ 5 -
133
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
.?
Kabul edelim ki ? œ =38B olsun , o zaman .B œ -9=B olup .? œ -9=B .B olur.
Buna göre
? œ ÈB dersek .?
.B œ #ÈB
"
olup #.? œ ÈB
"
.B
' /È B
ÈB .B œ ' /? Þ # .? œ #' /? .? œ #/? 5 - œ #/ÈB 5 -
#.?
?'
'
#
Örnek : Ð M8B
B 5 =/- Ð1BÑÑ .B integralini bulunuz.
#
œ' M8B
B .B 5 ' =/- # Ð1BÑ .B
" .@
Ð? œ M8B ß .? œ .B Ñ ß Ð@ œ 1B ß .@ œ 1.B Ê œ .BÑ
?# "
1 œ # 5 1 >+8 @ 5 -
'
# 1
Örnek : t& È
$
Ð% ) &>' Ñ .> integralini hesaplayõnõz.
.A .A
A œ % ) &>' dersek œ ) $!>& veya œ >& .> olur. Buna göre
.A )"
$ $
A )$! œ $!
" 5"
" % %
œ ) $! Þ A" 5"
$
5- œ ) %
"! Þ A $ 5 - œ ) &# Ð% ) &>' Ñ $ 5 -
$
134
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
? œ B ) " olsun , .? œ .B Þ
# )
œ ( ?(Î# 5 & ?&Î# 5 )$ ?$Î# 5 -
11) ' /B
"5/B .B 12) ' /B )"
/#B .B 13)' >+8Ð1)Ñ=/- # Ð1)Ñ.)
19) ' Ò=/-Ð-9=BÑÓ# =38B .B 20) ' e#> È" 5 /> .>
135
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
Tanõm : Bir 0 fonksiyonu bir M aralõğõnda sõnõrlõ denir eğer a 7 R ! reel sayõsõ
için öyleki
Teorem : 0 fonksiyonu kapalõ sonlu aralõk M œ Ò+ß ,Ó 'deki bütün noktalar için
tanõmlanmõş olsun.
œ EÐ,Ñ
œE
œ + ' 0 ÐBÑ .B
,
137
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
ã ã ã ã
5œ"
+ +
138
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
'+, 0 ÐBÑ .B
,
œ J ÐBÑ“
+
139
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
'"# B% .B “ œ
#
B& " $"
Örnek : œ & & Þ Ò#& ) "Ó œ &
"
1
Örnek : (i) C œ =38B eğrisi ile B œ # ß B œ 1 ve SB ) ekseni üzerinde kalan
bölgenin alanõnõ bulunuz.
1 $1
(iii) C œ =38B eğrisi ile B œ # ß Bœ # ve SB ) ekseni arasõnda
kalan bölgenin alanõnõ hesaplayõnõz.
# #
œ ",<#
# #
œ ) Ò 5 ! ) !Ó œ !
(iii)
140
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
'"/ .B œ M8 ± B ± “ $ œ
$ "
"
Örnek : B
/
œ M8 ± /$ ± ) M8 ± " ± œ $
œH)$œ )$
'e" B" .B œ M8 ± B ± “
"
Örnek : $ œ M8" ) M8/$ œ ) $
/$
œ =/-Ð 1$ Ñ ) =/-Ð 1$ Ñ œ !
burada 0 ÐBÑ œ B"# negatif olmayan bir fonksiyon olup negatif bir belirli integral
üretilemez. 0 ÐBÑ œ B"# B œ ! noktasõnda sürekli değildir.
'!% 0 ÐBÑ .B œ '! 0 ÐBÑ .B 5 '# 0 ÐBÑ .B œ '! Ð"!B ) "&Ñ .B 5 '# ÐB# 5 "Ñ .B
# % # %
! #
œ ) "! 5 &% œ %%
Örnek : ')&& ± B# ) * ± .B œ
141
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
)& )$ $
œ "
$ Þ ÒÐ ) #(Ñ 5 "#&Ó ) *Ð ) $ 5 &Ñ ) ’ÒÐ "$ Þ #( ) #(Ñ ) Ð ) #(
$ 5 #(ÑÓ 5
$ ) %&Ó ) Ò* ) #(Ó“
Ò "#&
%% %% "*'
œ $ 5 $' 5 $ œ $
E œ '+ 0 ÐBÑ .B Ê E œ '+ 0 ÐBÑ .B œ '+ 0 Ð>Ñ .> É E œ '+ 0 Ð>Ñ .>
, , , ,
Örnek : ' B# .B œ B$
$ 5- ß ' ># .> œ >$
$ 5-
E œ '+ 0 ÐBÑ .B
,
E w ÐBÑ œ 0 ÐBÑ
0 ÐB‡ Ñ Þ Ò, ) +Ó B‡ − Ò+ß ,Ó
J Ð,Ñ)J Ð+Ñ
J w ÐB‡ Ñ œ ,)+ B‡ − Ò+ß ,Ó
142
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
0 Ò+ß ,Ó üzerinde sürekli bir fonksiyon olsun, buna göre '+, 0 ÐBÑ .B œ 0 ÐB‡ Ñ
Ð, ) +Ñ olacak şekilde en az bir B‡ − Ò+ß ,Ó sayõsõ vardõr.
İspat : Kabul edelim ki 0 'in Ò+ß ,Ó üzerindeki maximum değeri Q ve minimum değeri 7
olsun. Bu yüzden a B − Ò+ß ,Ó için
7Ÿ "
,)+
'+, 0 ÐBÑ .B ŸQ
" '
,
Bu ise ,)+ +
0 ÐBÑ .B ifadesi 7 ile Q arasõnda bir sayõdõr. Buna göre Ortalama
Değer Teoreminden 0 ÐBÑ fonksiyonu bu değerini B‡ − Ò+ß ,Ó de alõr. Bu ise
0 ÐB‡ Ñ œ "
,)+
'+, 0 ÐBÑ .B yada Ð, ) +Ñ Þ 0 ÐB‡ Ñ œ '+, 0 ÐBÑ .B
Örnek : 0 ÐBÑ œ B# fonksiyonu Ò!ß $Ó aralõğõnda tanõmlanmõş olsun. Buna göre adõ
geçen I.O.D.T 'den B‡ − Ò!ß $Ó bulunuz.
0 ÐB‡ Ñ œ "
,)+
'+, 0 ÐBÑ .B œ "
$)! Þ '! B# .B œ
$
"
$ Þ "$ Þ $$ œ $
0Ð$Ñ)0Ð!Ñ *)! $
0 w ÐB! Ñ œ $)! Ê #B! œ $ œ $ Ê B! œ #
EÐBÑ fonksiyonu 0 ÐBÑ fonksiyonu ile Ò+ß BÓ aralõğõ üzerinde kalan bölgenin alanõ
olarak tanõmlamõştõk. E w ÐBÑ œ 0 ÐBÑ
. ' B
.B + 0 Ð>Ñ .>Ó
Ò œ 0 ÐBÑ
Aşağõdaki teorem bunun daha genel bir sonucu olacak eğer 0 fonksiyonu negatif
ise de doğrudur.
143
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
Teorem (A.T.T.II)(I.A.T.T.II):
f fonksiyonu M üzerinde sürekli bir fonksiyon ise 0 'nin anti-türevi vardõr. Özel
olarak + − M herhangi bir nokta ise
. ' B
.B Ò + 0 ÐBÑ .B Ó œ 0 ÐBÑ
œ lim 2" Ò'+ 0 Ð>Ñ .> 5 'B 0 Ð>Ñ .> Ó œ lim 2" 'BB52 0 Ð>Ñ .> I.O.D.T uygularsak
B52 +
2Ä! 2Ä!
Örnek : .
B
.B " >
Ò '%
.> Ó œ B% ß gerçekten
Örnek : .
B
'=38>
.B " > Ó .>
Ò œ =38B
B B − Ð!ß 5 _Ñ
. 'B
.B + 0 Ð>Ñ .> Ó
Ò œ 0 ÐBÑ
Örnekler :
. '! #
>
.B B / .>Ó ß
Ò . '
Ò
.B "
B
M8> .> Ó ß '+ Ð+"Î# ) B"Î# Ñ.B
2+
.
Ò'!
>
.B B -9=> .> Ó ß .
Ò
.? !
'?
± B ± .B Ó ß ' ± #B ) $ ± .B
#
144
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
Metod 2 : 'Bœ+
,
0 Ð1ÐBÑÑ 1 w ÐBÑ .B œ '?œ1Ð+Ñ 0 Ð?Ñ .?
1Ð,Ñ
? œ 1ÐBÑ Ê .? œ 1 w ÐBÑ .B
B œ + Ê ? œ 1Ð+Ñ
B œ , Ê ? œ 1Ð,Ñ
" #
œ "& ÐB 5 "Ñ& 5 -
" $"
œ "& Ò$# ) "Ó œ "&
'?œ! “
" "
" 5.? +<->+8Ð?Ñ
œ ) # Þ "5? # œ )# 5-
?œ!
œ ) "# Ò 1% ) !Ó œ ) 1
)
(ii)
Metod 1 :
$ $ #
? œ " ) B Ê .? œ ) .B ß B œ ! Ê ? œ " ß B œ & Ê?œ") & œ &
Metod 2 :
M œ '" œ '#Î& .?
? œ M8Ð?Ñ“
#Î& " "
.?
) ? œ M8Ð"Ñ ) M8Ð &# Ñ œ M8Ð #& Ñ
?œ#Î&
M œ '!
+ 0ÐBÑ +
Örnek : 0ÐBÑ50Ð+)BÑ .B œ # ? œ + ) B ve
'!+ 0Ð+)BÑ50ÐBÑ
0Ð+)BÑ
.B œ +
# olduğunu gösteriniz.
.? œ ) .B ß B œ + ) ? Bœ!Ê?œ+
Bœ+Ê?œ!
œ 5 '! .? ) '!
+ + 0Ð?Ñ
0Ð?Ñ50Ð+)?Ñ .? Ê M œ 5 + ) M
+
#ÞM œ + Ê M œ #
'!$ È ÈB
B 5È$)B
$
Örnek : œ #
Örnek : '!1 /B
#
.B œ 1
/B# 5/Ð1)BÑ# #
146
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
'!
1
# =38B 1
Örnek : =38B5-9=B .B œ %
Örnekler :
.?
? œ B# Ê .? œ #B .B Ê # œ B .B
Bœ )#Ê?œ%
Bœ!Ê?œ!
œ ) "
#
'!% 0 ÐBÑ .B œ ) "
#
# M8B
? œ M8# B Ê .? œ B .B
Bœ/ Ê?œ"
B œ /# Ê ? œ #
147
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
1 1
# #
B œ 1# ) ? Ê .? œ ) .B
B œ ! Ê ? œ 1#
B œ 1# Ê ? œ !
1 1
# #
(ii) 0 ÐBÑ fonksiyonu çift fonksiyon ise ')+ 0 ÐBÑ .B œ # ' '! 0 ÐBÑ .B
+ +
Bœ )?
148
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
.B œ ) .? ')+
!
0 ÐBÑ .B œ '+ 0 Ð ) ?Ñ Ð ) .?Ñ
!
œ ) '! 0 ÐBÑ .B
+
')+
+
0 ÐBÑ .B œ ) '! 0 ÐB Ñ .B 5 '! 0 ÐBÑ .B œ !
+ +
Örnek : 1) ')1
1
B Þ -9=ÐBÑ .B œ!
2) ')1 B# =38ÐBÑ .B œ !
1
$Ñ ')$ B Þ /B .B œ !
$ #
4) ')/ /B .B œ # '! /B .B
/ # / #
6) ')M8# #B Þ /B .B œ 'Bœ)M8# /? .? œ /B “
M8% # M8% #
M8%
)M8#
# #
Tek . Çift =Tek œ /ÐM8%Ñ ) /Ð)M8#Ñ
149
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
# #
œ /%M8 # ) /M8 #
#
œ /M8 # Ò/% ) "Ó
7) ')M8% #B Þ /B .B œ !
M8% #
#
/+ œ Ð/+ Ñ+
.
.> ÒJ Ð1ÐBÑÑÓ œ .
Ò
.B +
'
1ÐBÑ
0 Ð>Ñ .> Ó ÞÞÞÐMÑ
. '+
.> Ò 2ÐBÑ 0 Ð>Ñ .> Ó œ ) 0 Ð2ÐBÑÑ 2 w ÐBÑ ÞÞÞÐMMÑ
. '1ÐBÑ
.B Ò 2ÐBÑ 0 Ð>Ñ .> Ó œ 0 Ð1ÐBÑÑ Þ 1 w ÐBÑ ) 0 Ð2ÐBÑÑ Þ 2 w ÐBÑ
J Ð1ÐBÑÑ œ '+
1ÐBÑ
0 Ð>Ñ .>
.
.> ÒJ Ð1ÐBÑÑ ) J Ð2ÐBÑÑÓ œ J w Ð1ÐBÑÑ 1 w ÐBÑ ) J w Ð2ÐBÑÑ Þ 2 w ÐBÑ
150
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
.
.B ÒJ Ð1ÐBÑÑ ) J Ð2ÐBÑÑÓ œ . '
.B Ò +
1ÐBÑ
0 Ð>Ñ .> 5 '2ÐBÑ 0 Ð>Ñ .> Ó
+
œ . '+
.B Ò 2ÐBÑ 0 Ð>Ñ .> 5 '+
1ÐBÑ
0 Ð>Ñ .> Ó
œ . '
1ÐBÑ
.B 2ÐBÑ 0 Ð>Ñ .> Ó
Ò ÞÞÞÐMMÑ
. '
1ÐBÑ
.B 2ÐBÑ 0 Ð>Ñ .>Ó
Ò œ 0 Ð1ÐBÑÑ 1 w ÐBÑ ) 0 Ð2ÐBÑÑ 2 w ÐBÑ
'
#
/B
.
Örnek : Ò
.B B# ÐM8># 5 >% Ñ .BÓ J w Ð!Ñ œ !
J w Ð"Ñ œ #/ Ò# 5 /% Ó ) # œ %/ 5 #/& ) #
# # #
œ Ð/B Ñw ÒM8Ò/B Ó# 5 Ò/B Ó% Ó ) ÐB# Ñw ÒM8ÒB# Ó 5 ÒB# Ó% Ó
# #
œ #B Þ /B ÒÒ#B# Ó 5 /%B Ó ) #BÒ#M 8B 5 B) Ó
J ÐBÑ œ '!
B
-9=>
Örnek : ># 5$ .> a)J Ð!Ñ b) J w Ð!Ñ c)J ww
Ð!Ñ
-9=B "
J w ÐBÑ œ B# 5$ Ê J w Ð!Ñ œ $
c) J ww
Ð#Ñ œ #È$B# 5"
'B
“ Ê È"$
'
Bœ#
. " "
.B ÒJ ÐBÑÓ œ "5B# ÐBÑw 5 "5Ð B" Ñ#
Þ Ð B" Ñ w
fonksiyonlarõ için J ÐBÑ 'in hangi aralõkta pozitif , negatif yada sõfõr olduğunu
integrali almadan bulunuz.
.C
.B œ =/- # B ) =38B ß CÐ 1% Ñ œ "
ÈB
.C B5"
.B œ ß CÐ"Ñ œ !
.C #
.B œ BÞ /B ß CÐ!Ñ œ !
=38Ð#BÑ
.C Þ -9=B œ Ð=/-B ) # Ñ .B ß CÐ 1% Ñ œ "
KISMİ İNTEGRASYON
. . .
.B Ò0 ÐBÑÞ1ÐBÑÓ œ 1ÐBÑ .B Ò0 ÐBÑÓ 5 0 ÐBÑ .B Ò1ÐBÑÓ
' .
.B Ò0 ÐBÑÞ1ÐBÑÓ.B œ ' 1ÐBÑ .B
.
Ò0 ÐBÑÓ .B 5 ' 0 ÐBÑ .B
.
Ò1ÐBÑÓ .B
.
? œ 0 ÐBÑß .? œ .B Ò0 ÐBÑÓ .B
152
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
.
@ œ 1ÐBÑß .@ œ .B Ò1ÐBÑÓ .B
formüllerine kõsmi integrasyon formülleri denir. Burada integral sabitleri sõfõr olarak
seçilmiştir.
? œ B ve .@ œ /B .B olarak seçersek
œ B /B ) /B 5 -
? œ B ve .@ œ /)B .B
.? œ .B ve @ œ ) /)B
œ ) B /)B ) /)B 5 - ‡
? œ B# ve .@ œ /)B .B
.? œ #B .B ve @ œ ) /)B olur.
B#
? œ 68 B ve .@ œ .B olarak seçersekà .? œ B" .B ve @ œ # olarak bulunur.
B# " B#
œ # 68B ) # # 5-
# ’68B ) "# “ 5 -
B#
œ veya ;
154
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
#B
.? œ B# 5" .B ve @ œ B olur. Buna göre :
' 68ÐB# 5 "Ñ .B œ ' ? .@ œ ?Þ@ ) ' @ .? œ B 68ÐB# 5 "Ñ ) ' B B##B5" .B
? œ /B ve .@ œ -9= .B Ê .? œ /B .B ve @ œ =38BÞ
' /B =38B .B œ /B
# Ò=38B ) -9=BÓ 5 G olarak bulunur.
Benzer olarak
' /B -9=B .B œ /B
# Ò-9=B 5 =38BÓ 5 G dir.
Bunlara göre :
155
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®
Yrd. Doç. Dr.Coşkun YAKAR
! !
'!" >+8)" B .B œ 1
% ) 68Ð#Ñ
# olarak bulunur.
İNDİRGEME FORMÜLLERİ
? œ =388)" B ß .@ œ =38B .B
157
© GYTE Mühendislik bölümleri için hazõrlanmakta, her hakkõ saklõ olup izinsiz
çoğaltõlamaz ve dağõtõlamaz. ®