5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 233 5.

JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å

5. JÖò =∂~Ú^Œ (Éè’[# |Å¡) ã¨∂~å

ѨiK«Ü«∞O
Wk =∞n<åÖ’ J=`«iOz# ã¨∂~å. D ã¨∂~å =ÚYºOQÍ =¸_»∞ q+¨Ü«∂Å#∞
<˘H˜¯ K≥|∞`«∞Ok. Jq : `ÒÇ‘Ï^£ JO>Ë UHõ^"·≥ å~å^è#Œ , W™ê¡g∞Ü«∞ K«\ÏìÅ∞, „QÆO^ä„Œ Ѩ[Å∞
(JO>Ë `Ò~å`ü, WOrÖò „QÆO^ä•Å∞ ѨOѨ|_ç# „Ѩ[Å∞ – Ü«¸^Œ∞Å∞, „ÔHã· =Ψ ÙÅ∞). =ÚYºOQÍ
D ã¨∂~å „ÔH·ã¨Î=ÙÅ#∞ L^ÕÌtOzOk. D ã¨∂~å ¿Ñ~°∞, WO^Œ∞Ö’x 112= PÜ«∞`«∞ =Å¡
=zÛOk. P PÜ«∞`«∞Ö’ D™ê „Ѩ=HõÎ (Jã¨) t+¨µºÅ∞ PÜ«∞#∞fl PHÍâ◊O #∞Oz PǨ~°
Ѩ^•~å÷Å∞ =_ç¤Oz# Éè’[# |Å¡#∞ kOK«=∞x HÀ~°`å~°∞. ^•x<Õ D ã¨∂~å‰õΩ ¿Ñ~°∞QÍ
ÃÑ@ì_»O [iyOk.
D ã¨∂~å =¸_»∞ =ÚYº"≥∞ÿ# Kåi„`«Hõ Hõ^äŒ<åÅ#∞ `≥eÜ«∞*Ë™ÈÎOk.
1. "≥Ú^Œ\ ˜ Hõ^äŒ#O W„™ê~¸Öò ã¨O`«u QÆ∞iOz.
2. Ô~O_»= Hõ^äŒ#O D™ê „Ѩ=HõÎ (Jã¨) t+¨µºÅ‰õΩ ã¨O|OkèOz#k. "≥∞ã¨ûÜ«∞º
JÖÏ¡ÇπÏ HÍ^Œx D ã¨∂~å <˘H˜¯ K≥Ñ≤ÊOk.
3. =¸_»= Hõ^#Œä O ǨcÖò, MÏcÖò QÆ∞iOz#k. XHõ J=∂Ü«∞‰õΩ_≥#· , ã¨<å‡~°∞æ
_≥·# =ºH˜Î XHõ ™êfi~°÷Ѩ~°∞_≥·#, ^Œ∞+¨µìx KÕuÖ’ ZÖÏ Ç¨Ï`«ºQÍqOK«|_®¤_À
D Hõ^äŒ#O `≥Å∞ѨÙ`«∞Ok.
D ã¨∂~åÖ’ J<ÕHõ KÀ@¡ „QÆO^äŒ „Ѩ[Å „Ѩ™êÎ=# =zÛOk. H˘`«Î ã¨O^Õâ◊ǨÏ~°∞_çx
(„Ѩ=HõÎ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨)#∞) qâ◊fiã≤OKåÅx JÖÏ¡ÇπÏ "åiH˜ Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ_»∞. „Ѩ=HõÎ
=ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨)‰õΩ, PÜ«∞# fã¨∞‰õΩ=zÛ# ^≥·=ã¨O^ÕâßxH˜ =∞^ŒÌ`«∞QÍ LO_®Åx J<åfl_»∞.
Ü«¸^Œ∞Å∞, „ÔHã· =Ψ ÙÅ∞ ^Õ=Ùx ã¨O`å#O Jx K≥Ñʨ _®xfl, ^Õ=Ùx „Ñ‘uáê„`«∞Åx "åkOK«_®xfl
D ã¨∂~å ã¨"åÅ∞ KÕã¨∂Î, "å~°∞ ‰õÄ_® ™ê^è•~°} =∂#=ÙÖË Jx ã¨Ê+¨ìO KÕã≤Ok.
D ã¨∂~å z=~À¡ f~°∞Êk#O ^Œ$âߺxfl Pq+¨¯iOK«_»O [iyOk. P<å_»∞ „Ѩ[Å∞
`«=∞ „ѨÉèí∞=Ù Z^Œ∞@ Ǩ[~°=Ù`å~°∞. P<å_»∞ D™ê „Ѩ=HõÎ (Jã¨)#∞ P~åkèOz# "åi
Jã¨`«ºO |@ì|Ü«∞Å=Ù`«∞Ok. P<å_»∞ JÖÏ¡ÇπÏ D™ê „Ѩ=HõÎ (Jã¨)#∞ ''##∞fl HÍ^Œx
x#∞fl, h `«e¡x P~åkèOKåÅx h=Ù „Ѩ[ʼnõΩ É’kèOKå"å?—— Jx „Ѩtfl™êÎ_»∞. D™ê
„Ѩ=HõÎ (Jã¨) |^Œ∞eã¨∂Î `å#∞ JÖÏ¡ÇÏπ #∞ =∂„`«"∞Õ P~åkèOKåÅx É’kèOz#@∞¡ `≥Å∞ѨÙ`å~°∞.
Q
462
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 234 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å

5. JÖò =∂~Ú^• ã¨∂~å 2 qâ◊fiã≤Oz# F „Ѩ[ÖÏ~å! JÖÏ¡ÇπÏ

zǨflÅ#∞QÍh,4 U x+≤^úŒ =∂™êxflQÍh5
J=`«~°} : =∞n<å PÜ«∞`«∞Å∞ : 120 JQ“~°=Ѩ~°K«HõO_ç. Y∞~åƒh xq∞`«ÎO
Jáê~° Hõ~°∞}Ï=∞Ü«Ú_»∞, Ѩ~°=∞ Hõ$áêjÅ∞_≥·# HÍÉÏ QÆ$ǨxH˜ Q˘xáÈ|_»∞`«∞#fl
JÖÏ¡ÇπÏ ¿Ñ~°∞`À
[O`«∞=ÙÅ, "≥∞_»Ö’ Ѩ\ÏìÅ∞ Hõ@|ì _ç L#fl
1 F qâßfiã¨∞ÖÏ~å! „Ѩ=∂}ÏÅ#∞,
XѨÊO^•Å#∞ <≥~"° ~Õ Û° O_ç.1 g∞‰õΩ K«kq ã¨∂~å 143= PÜ«∞`«∞Ö’ =™êÎ~Ú. WqQÍHõ ÖË_ç, lOHõ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "Õ\Ï_»|_Õ
qxÑ≤OK«|_Õq `«Ñʨ 2 q∞ye# K«`∞« ëêÊ^Œ [O`«∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«"Õ∞. J~Ú`Õ Ç¨Ï*ò =∞iÜ«Ú L„=∂Å HÀã¨O 'W„Ǩ"£∞—
nHõ∆|∂x L#flѨC_»∞ D [O`«∞=ÙÅ#∞QÍh, Ѩ‰õ∆ΩÅ#∞QÍh "Õ\Ï_»@O ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O
Ѩâ◊√=ÙÅhfl g∞ HÀã¨O ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O HÍ^Œ∞. ã¨∞#fl`«∞Ö’ `≥Å∞Ѩ|_ç# ã¨∂„`åÅ „ѨHÍ~°O U [O`«∞=ÙÅ∞ HÀ~°Ñ¨à◊¡`À
(ǨÏÖÏÖò) QÍqOK«|_®¤~Ú. 3 J~Ú`Õ peÛu#"À (JO>Ë E <åÉò HÍ"À), =∞ˆ~ Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ ѨO*Ï`À ^•_ç KÕÜ«∞"À (JO>Ë
g∞~°∞ 'W„Ǩ"£∞— ã≤÷uÖ’ L#flѨC_»∞ E q∞MòÅÉò HÍ"À) J=hfl ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«"Õ∞. JÖò |Y~å ã¨∂~å 173= PÜ«∞`«∞‰õΩ
"Õ@#∞ ^è~Œ ‡° ã¨=∞‡`«OQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«HOõ _ç. W=fi|_ç# "åºMϺ#OÖ’ D q=~åÅ∞ =KåÛ~Ú. 'E <åÉò— JO>Ë HÀ~°Ñ¨à◊§`À
xâ◊ÛÜ«∞OQÍ JÖÏ¡ÇπÏ `å#∞ HÀi#k [O`«∞=ÙÅ#∞ Ѩ@∞ìH˘x peÛ u<Õ [O`«∞=ÙÅ∞. L^• : ѨÙe, z~°∞`«Ñ¨Ùe, ‰õΩHõ¯,
P*Ï˝Ñ≤™êÎ_»∞. `À_ÕÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. 'E q∞MòÅÉò— JO>Ë Ñ¨O*Ï`À "Õ\Ï_Õ Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞. L^• :
_ÕQÆ, ~å|O^Œ∞, „QÆ^ŒÌ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q.
1. J~°cÖ’ 'LY∂^£— J<Õ Ñ¨^ŒO =zÛOk. Wk 'JMòÌ— J<Õ Ñ¨^•xH˜ |Ǩï=K«#O. 4. J~°cÖ’ '+¨P~Ú~ü— Jx LOk. Wk '+¨~¸~°`«∞<£—‰õΩ |Ǩï=K«#O. '+¨P~Ú~ü—
'JMòÌ— JO>Ë =Ú_ç"ÕÜ«∞@=∞x J~°÷O. D Ѩ^•xfl U^Õx =ã¨∞Î=Ù‰õΩ =Ú_ç"ÕÜ«∞@O JO>Ë zǨflÅ∞, ã¨∂K«#Å∞ Jx J~°÷O. ^Õ=Ù_»∞ U U =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ÉèíH˜ÎH˜, Ѩq„`«`«‰õΩ
HÀã¨=¸ LѨÜ≥∂y™êÎ~°∞, JÖψQ QÆ\ ˜ì XѨÊO^ŒO KÕã¨∞HÀ=@O J<Õ ÉèÏ=OÖ’ ã¨∂K«#Å∞QÍ KÕâß_À "å\˜x ^Õ=Ùx zǨflÅ∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜™êÎ~°∞. H˘O`«=∞Ok
‰õÄ_® D Ѩ^•xfl LѨÜ≥∂y™êÎ~°∞. WHõ¯_» 'JMòÌ— JO>Ë ^Õ=Ù_»∞ =∂#=ÙʼnõΩ *Ïs q^•fiOã¨∞Å∞ D Ѩ^•xfl ã¨~°fi™ê^è•~°} ÉèÏ=OÖ’ fã¨∞HÀQÍ, =∞i H˘O`«=∞Ok
KÕã#≤ P[˝Å∞ Jx ÉèÏ=O. =∞#∞+¨µÅ∞ Ѩ~㰠ʨ ~°O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ =º=Ǩ~åʼnõΩ, ~°H~õ H° ÍŠǨÏ*ò L„=∂ňH Ѩiq∞`«O KÕâß~°∞. JO>Ë Ç¨Ï*ò, L„=∂ Ü«∂„`«Ö’¡ KÕÜ«∞=Åã≤#
XѨÊO^•Å‰õΩ ‰õÄ_® D Ѩ^ŒO =iÎã¨∞ÎOk. =º=Ǩ~°O ^≥·=O`À [iy#^≥·<å, ™ê\˜ Ѩ#∞Å#fl=∂@! JÖψQ ǨÏ*ò L„=∂Å ã¨OHõÅÊO`À ^≥·=QÆ$ǨÏO "≥·Ñ¨Ù‰õΩ ™êyáÈÜÕ∞
=∞#∞+¨µÅ`À [iy#^≥·<å – Ô~O\˜H© Hõ@∞ì|_ç LO_»@O ZO`À J=ã¨~°O. "åix J_»∞¤HÀ=@O ‰õÄ_® ^Õ=Ùx zǨflÅ#∞ JQ“~°=Ѩ~°K«@O „H˜OkˆH =ã¨∞ÎOk.
2. D q=~åÅ∞ =¸_»= PÜ«∞`«∞Ö’ ~å#∞<åfl~Ú. 5. J~°cÖ’ 'J+¨¬ÇÏπ ~°Öò ǨÏ~å"£∞— (x+≤^úŒ =∂ã¨O) Jx UHõ=K«#O „ѨÜ∂≥ yOK«|_çOk.
3. J~°cÖ’ '|Ç‘Ï=∞`«∞Öò J<£P"£∞— Jx LOk. '|Ç‘Ï=∞— JO>Ë K«`«∞ëêÊ^ŒO, <åÅ∞QÆ∞ J~Ú`Õ ÉèÏ=O s`åº x+≤^Œú =∂™êÅhfl JO^Œ∞Ö’H˜ =KÕÛ™êÎ~Ú. x+≤^Œú =∂™êÅ∞
HÍà◊á Ñ· xÅ|_Õ [O`«∞=Ù Jx J~°O÷ . Wk '|ÇπÏ=Ú<£— ÖËHõ 'WÉòÇ¨ "£∞— J<Õ =¸ÅѨ^OŒ ÖËHõ Q“~°=„Ѩ^Œ"≥∞ÿ# =∂™êÅ∞ JO>Ë ~°[Éò, AÖòYJ^Œ, lÖòǨÏ*ò˚, =ÚǨτ~°"£∞.
#∞Oz U~°Ê_çOk. WÉòǨ"£∞ JO>Ë Jã¨Ê+¨ì`«. [O`«∞=ÙŠѨÅ∞‰õΩ, ã¨OÉèÏ+¨} D <åÅ∞æ =∂™êʼnõΩ JÖÏ¡ÇπÏ HõeÊOz# Q“~°=„ѨuѨuÎx HÍáê_®e. D =∂™êÖ’¡
Jã¨Ê+¨ìOQÍ, J~°÷O H͉õΩO_® LO@∞Ok Hõ#∞Hõ "å\˜x '|Ç‘Ï=∞— Jx J#@O Ü«Ú^•úÅ∞ KÕÜ«∞@O, ~°HõÎáê`«O ã¨$+≤ìOK«@O `«QÆ^Œ∞. PÜ«∞`«∞Ö’ UHõ=K«#
[iyO^Œx H˘O`«=∞Ok K≥|∞`å~°∞. WHõáÈ`Õ J<£P"£∞† XO>ˇ, P=Ù, "Õ∞Hõ, á⁄>ËÅì ∞#∞ „ѨÜ≥∂QÍxfl ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x H˘O`«=∞Ok q^•fiOã¨∞Å∞ WHõ¯_» 'x+≤^Œú =∂ã¨O—
'J<£P"£∞— JO\Ï~°∞. nx =¸ÅѨ^•xH˜ '"≥∞`«Î^Œ#O— J#fl J~°÷O LOk. ÃÑ·# JO>Ë lÖòǨÏ*ò˚ =∂ã¨O XHõ¯>Ë Jx Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. `ÒÉÏ ã¨∂~åÖ’x
¿Ñ~˘¯#|_ç# Ѩâ◊√=ÙÅ #_»HõÖ’ ‰õÄ_® HÍã¨Î "≥∞`«Î^Œ#O LO_»@O KÕ`« "å\˜x '=Ú„+≤‰õΩ¯Å∞ ZHõ¯_» HõxÑ≤¿ãÎ JHõ¯_» "åix =kèOK«O_ç— J#fl PÜ«∞`«∞ J=`«~°}`À,
'J<£P"£∞— Jx Ñ≤eKå~°∞. "≥Ú`åÎxH˜ D K«`∞« ëêÊ^Œ Ѩâ√◊ =ÙÅ∞ (|Ç‘Ï=∞`«∞Öò J<£P"£∞) Jã¨Å∞ D PÜ«∞`«∞Ö’x =∂™êÅ x+≤^Œú`Õ ~°^ŒÌ~ÚáÈ~ÚO^Œx =∞iH˘O`«=∞Ok
P_» =∞QÆ HõeÑ≤ "≥Ú`«ÎO Zxq∞k ~°HÍÅ∞<åfl~Ú. g\˜ q=~åÅ∞ JÖò J<£P"£∞ ÉèÏqOKå~°∞. HÍx D q^èŒOQÍ ÉèÏqOK«#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. ÃÑ· Ô~O_»∞ P^ÕâßʼnõÄ
"å\˜ "å\˜ PK«~°} Ѩi^èŒ∞Å∞<åfl~Ú. "å\˜ =∞^茺 ZÖÏO\˜ "≥·~°∞^茺O ÖË^Œ∞.
463 464
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 235 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
[O`«∞=ÙÅ *’eH˜áÈHõO_ç.6 JÖψQ `«=∞ ǨÏ^Œ∞Ìg∞i#"å~°∞QÍ =∂iÛ "ÕÜ«∞~å^Œ∞.9
„ѨÉ∞íè =Ù J#∞„QÆÇ¨ xfl, „Ѩã#¨ fl`«#∞ á⁄O^Õ ã¨`å¯~åºÅÖ’, JÖÏ¡ÇπÏ cèu`À ‰õÄ_ç#
L^ÕÌâ◊ºO`À Ѩq„`«QÆ$ǨÏO (HÍÉÏ) "≥·Ñ¨Ù‰õΩ q+¨Ü«∂ÅÖ’ XO_˘HõiH˜ `À_»Ê_»∞`«∂
"≥à√◊ `«∞#fl "åiH˜ J_»∞¤ `«QÅÆ HõO_ç.7 J~Ú`Õ LO_»O_ç. áêѨHÍ~åºÅÖ’, ^Ò~°˚#ºÑ¨Ù
g∞~°∞ W„Ǩ"£∞ nHõ#∆ ∞ q~°q∞Oz# g∞^Œ@ Ѩ#∞Ö’¡ Z=i`À#∂ ã¨Ç¨ÏHõiOK«HõO_ç.10
"Õ\Ï_»=K«∞Û.8 =∞ã≤˚^≥ ǨÏ~å"£∞‰õΩ JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç.
áȉõΩO_® (XHõѨC_»∞) q∞=∞‡efl xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ JÖÏ¡ÇπÏ KåÖÏ Hõiî#OQÍ
xÅ∞=iOz# "åi Ѩ@¡ ^Õfi+¨O q∞=∞‡efl tH˜O∆ KÕ"å_»∞.
6. ǨÏ*ò Ü«∂„f‰õΩ_»∞ ǨÏ~°"£∞Ö’ 'Y∞~åƒh— W=fi_®xH˜ `«# "≥O@ `ÀÅ∞‰õΩx "≥àı§ 3 g∞ H˘~°‰Ωõ x¿+kèOK«|_ç# =ã¨∞=Î ÙÅ∞
Ѩâ√◊ =Ù#∞ 'ǨÏn—QÍ =º=ǨÏi™êÎ~∞° . 'YÖÏ~Ú^Œ— J<Õ Ñ¨^OŒ YÖÏ^Œ`∞« <£ #∞O_ç =zÛOk. Wq : =∞$`«Ñ⨠√◊ =Ù, ~°HOÎõ , ѨOk=∂Oã¨O,
JO>Ë "≥∞_»Ö’ Hõ@ì|_ç# Ѩ\ÏìÅ∞ Jx J~°÷O. QÆ∞~°∞ÎHÀã¨O "≥∞_»Ö’ |∂@∞¡QÍx ÖËHõ JÖÏ¡ÇπÏ ¿Ñ~°∞`À QÍHõ "Õi`«~°∞Å ¿Ñ~°∞`À
Ѩ\ÏìÅ∞QÍx Hõ@|ì _ç LO_ç, ǨÏ*ò ÖËHõ L„=∂ Ü«∂„`« ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ Y∞~åƒh KÕÜ∞« |_Õ l|ÇπÏ11 KÕÜ«∞|_ç# Ѩâ◊√=Ù, Q˘O`«∞
Ѩâ◊√=ÙÅx WHõ¯_» ^•x ÉèÏ=O. "≥Ú`åÎxH˜ YÖÏ~Ú^£ JO>Ë Ç¨Ï~°"£∞‰õΩ Q˘xáÈ|_Õ Ñ≤ãH¨ |õ _»@O =Å¡ K«zÛ# Ѩâ√◊ =Ù,12 ^≥|ƒ
Ѩâ◊√=ÙÅ∞ =∂„`«"Õ∞. J~°c =¸ÅOÖ’ YÖÏ~Ú^£‰õΩ =ÚO^Œ∞ =zÛ# 'ǨÏn— J#fl `«ye K«xáÈ~Ú# Ѩâ√◊ =Ù,13 Z`«~Î Ú#
Ѩ^•xH˜ ‰õÄ_® J~°÷O J^Õ. J~Ú`Õ "å\˜ „áê=ÚYº`«#∞ <˘H˜¯ K≥|∞`«∂ Ô~O_Õã≤ 9. =Ú„+≤‰Ωõ ¯Å∞ Ç≤Ï„r 6= ÜÕ∞@ =Úã≤O¡ Å#∞ HÍÉÏQÆ$ǨÏO ã¨O^Œi≈OK«‰Ωõ O_® J_»∞‰¤ Ωõ #fl
Ѩ^•Å#∞ LѨÜ≥∂yOK«@O [iyOk. "≥Ú`åÎxH˜ K≥ѨÊ^ŒÅK«∞‰õΩ#fl ^Õq∞@O>Ë, ã¨OQÆu "åã¨Î="Õ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H©, g∞~°∞ P ã¨OQÆux *Ï˝Ñ¨HõO LOK«∞‰õΩx "åiÃÑ·
J@∞=O\˜ Ѩâ◊√=ÙÅ#∞ Z=i #∞O_ô ÖÏHÀ¯=@OQÍh, ǨÏ~°"£∞‰õΩ "≥à◊§‰õΩO_® „ѨfHÍ~åxH˜ kQÆHOõ _ç. „ѨfHÍ~°O f~°∞Û‰õΩ<Õ ã≤u÷ Ö’ L#flѨÊ\˜H© â◊„`«∞=Ù#∞ Hõq∆ ∞Oz
J_»∞¤HÀ=@O QÍh KÕÜ«∞~å^Œ∞. =^ŒeÃÑ@ì_»O J`«∞º`«Î=∞=∞x D PÜ«∞`«∞Ö’ É’kèOK«|_çOk.
7. JO>Ë Ç¨Ï*ò L„=∂Å L^ÕÌâ◊ºO`ÀQÍh, Láêkè J<Õfi+¨}Ö’QÍh Ѩq„`« ˆH∆„`åxH˜ 10. J`«ºO`« =ÚYº"≥∞ÿ# huã¨∂„`«O =Úã≤¡=ÚʼnõΩ W=fi|_çOk. ^•xfl „Ѩu =Úã≤¡O
"≥àı§ "åix J_»∞¤HÀHõO_ç. "åix "ÕkèOK«HõO_ç. D P[˝ qâßfiã¨∞Å∞ – =Ú„+≤‰õΩ¯Å∞ J_»∞QÆ_»∞QÆ∞<å, Hõ∆}Hõ∆}Ï# QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩx, `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ =∞ã¨Å∞HÀ"åe.
HõÅã≤ ǨÏ*ò KÕ¿ã HÍÖÏxH˜ ã¨O|OkèOz#^Œh, `«~åfi`« `ÒÉÏ ã¨∂~åÖ’x 28= =∞OzѨ#∞ÅÖ’ Ѩ~°ã¨Ê~°O KÕ^À_»∞ "å^À_»∞QÍ LO_»@O, K≥_»∞ KÕ+¨ìʼnõΩ, áêÑ≤+≤ì
PÜ«∞`«∞ (=Ú„+≤‰õΩ¯Å∞ JѨiâ◊√^Œ∞úÅ∞. Hõ#∞Hõ D U_®k `«~°∞"å`« "å~°∞ HÍÉÏ Ñ¨#∞ʼnõΩ ѨK«Û*ˇO_® K«∂Ѩ‰õΩO_® LO_»@OÖ’<Õ ã¨=∂[ „âıÜ«∞ã¨∞û, ѨÙ~ÀQÆu,
QÆ$ǨÏO ^Œi^•Ñ¨ÙʼnõΩ ‰õÄ_® áȉõÄ_»^Œ∞) J#fl PÜ«∞`«∞ J=`«iOz# `«~åfi`« ÃÑ· =∂#= =∞#∞QÆ_» Wq∞_ç L<åfl~Ú. <Õ\ ˜ =Úã≤¡OÅO`å D ã¨∂„`åxfl `«=∞ =∞^茺
PÜ«∞`«∞Ö’ =Ú„+≤‰Ωõ ¯Å =∞@∞‰õΩ ÉèÏ=O ~°^~ÌŒ ÚáÈ~ÚO^Œx H˘O`«=∞Ok q^•fiOã¨∞Å∞ J=∞Å∞Ѩi¿ãÎ ZO`« ÉÏ=ÙO_»∞!
Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. J~Ú`Õ D PÜ«∞`«∞ ~°^Œ∞ÌHÍÖË^Œh, ÃÑ·QÍ W^˘Hõ =ÚÇπÏHõ"£∞ 11. D ã¨∂~å "≥Ú^Œ\ ˜ PÜ«∞`«∞Ö’ ã¨∂zOK«|_ç# x+≤^Œú [O`«∞=ÙÅ ¿Ñ~°∞¡ WHõ¯_»
(J#QÍ J=∞Ö’¡ L#fl) PÜ«∞`«∞ Jh, WO^Œ∞Ö’x P[˝ =Úã≤¡OʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k „Ѩ™êÎqOK«|_®¤~Ú. |Y~å ã¨∂~åÖ’x 173= PÜ«∞`«∞Ö’ D „Ѩ™êÎ=# áêH˜∆HõOQÍ
=∂„`«"Õ∞#x =∞iH˘O`«=∞Ok ѨO_ç`«∞Å∞ K≥áêÊ~°∞ (Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü). =zÛOk.
8. 'W„Ǩ"£∞— JO>Ë Ç¨Ï*ò L„=∂Å HÀã¨O |∂<Õ nHõ∆. D nHõ∆|∂x#"å~°∞ Ô~O_»∞ 12. Z=~°<åfl Q˘O`«∞ Ñ≤ã≤H˜ K«OÑ≤<å, ÖËHõ P [O`«∞=Ù ZHõ¯_»~Ú<å W~°∞‰õΩ „Ѩ^Õâ◊OÖ’
`≥Å¡\ ˜ ^Œ∞ѨÊ@∞¡ ^èŒi™êÎ~°∞. ™ê^è•~°} ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ XHõ =Úã≤¡O‰õΩ 'ǨÏÖÏÖò— W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú TÑ≤~å_»Hõ K«zÛáÈ~Ú<å ^•xfl u#‰õÄ_»^Œ∞.
(^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O)QÍ LO_Õ H˘xfl Ѩ#∞Å∞ 'W„Ǩ"£∞— ã≤÷uÖ’ 'ǨÏ~å"£∞— (x+≤^ŒúO) 13. Z=~°~Ú<å ~å~Ú qã¨~@° O =Å¡QÍh, ÖÏsî`À, Hõ„~°`À H˘@ì_O» =Å¡QÍh K«xáÈ~Ú#
J~ÚáÈ`å~Ú. "å\˜Ö’¡ "Õ\Ï_»@O ‰õÄ_® XHõ\ ˜. [O`«∞=Ù. HÍx Jk Kå=Hõ=ÚO^Õ ^•xfl l|ÇπÏ KÕã≤#@¡~Ú`Õ u#=K«∞Û.
465 466
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
ã¨÷ÅO #∞Oz „H˜O^ŒÑ¨_ç K«xáÈ~Ú#k14
ÖËHõ H˘=Ú‡ `«QÆÅ@O =Å¡ K«zÛ
áÈ~Ú#k,15 „‰õÄ~°=∞$QÍÅ∞ peÛ
u#@O =Å¡ K«xáÈ~Ú# Ѩâ◊√=Ù16 (Wq
g∞ H˘~°‰õΩ ǨÏ~å"£∞ QÍqOK«|_®¤~Ú).
HÍx g∞~°∞ XHõ"Õà◊ 'l|ÇπÏ— KÕ¿ãÎ Jk
g∞ H˘~°‰õΩ x+≤^ŒúO HÍ^Œ∞.17 JÖψQ
J*Ï˝#HÍÅOÖ’ ^≥|ƒ`«ye K«zÛ# [O`«∞=ÙÅ#∞ u<Õ"å~°∞. W™ê¡g∞Ü«∞ +¨sÜ«∞`ü
^•xfl x¿+kèOzOk.
`«∞áêH©`À "Õ@ : `«∞áêH©`À "Õ\Ï_»|_ç# [O`«∞=Ù ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«=∂ HÍ^• J#fl
q+¨Ü∞« OÖ’ ѨO_ç`∞« Å =∞^躌 aè<åflaè„áêÜ«∂Å∞<åfl~Ú. W=∂"£∞ ëœHÍh XHõ ǨÏnã¨∞
P^è•~°OQÍ `«∞áêH©`À "Õ\Ï_»|_ç# [O`«∞=Ù#∞ ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O (ǨÏÖÏÖò)QÍ Y~å~°∞
KÕâß~°∞ (Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü). JO>Ë 'aã≤‡ÖÏ¡ÇπÏ— ѨiîOz `«∞áêH© QÆ∞O_»∞ ¿ÑÅÛQÍ,
^•O`À [O`«∞=Ù (l|ÇπÏ KÕÜ«∞Hõ=ÚO^Õ) K«xáÈ`Õ ^•xfl u#@O D Jaè„áêÜ«∞O
„ѨHÍ~°O ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
14. P [O`«∞=Ù `«#O`«@ `å#∞QÍ „H˜O^ŒÑ¨_ç#^≥·<å㨈~, Z=~°<åfl „H˜OkH˜ „`Àã≤
Ѩ_»Q˘\˜ì<å㨈~ – Ô~O_»∞ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡#∂ – Jk x+≤^Œú"Õ∞.
15. '#fǨÏ`«∞<£— JO>Ë, U^Œ~Ú<å =ã¨∞Î=Ù _èô H˘#@O =Å¡ K«xáÈ~Ú# [O`«∞=Ù
J#fl=∂@! l|ÇπÏ KÕÜ«∞Hõ=ÚO^Õ QÆ#Hõ Jk K«zÛáÈ`Õ, ^•xfl u#‰õÄ_»^Œ∞.
16. JO>Ë – ѨÙe, z~°∞`«Ñ¨Ùe, ã≤OǨÏO, `À_ÕÅ∞ – W`åºk „‰õÄ~° =∞$QÍÅ∞ `«=∞
QÀà◊§`À pÅÛ@O=Å¡QÍh, u#@O =Å¡QÍh K«zÛáÈ~Ú# [O`«∞=ÙÅ∞. J*Ï˝#
HÍÅOÖ’ [#∞Å∞ WÖÏO\˜ "å\˜x ‰õÄ_® u<Õ"å~°∞. W™ê¡O nxfl ‰õÄ_®
x¿+kèOzOk.
17. J`«ºkèHõ=∞Ok Y∞~üP<£ "åºMϺ`«Å ^Œ$+≤ìÖ’ '[O`«∞=Ù „|uH˜ LO>Ë ^•xfl l|ÇπÏ
KÕã≤ u#=K«Û<Õ D 'q∞#Ǩ~ÚOѨٗ ÃÑ#· ¿Ñ~˘¯#|_ç# [O`«∞=ÙÅxflO\˜H© =iÎã∞¨ OÎ k.
J#QÍ Q˘O`«∞ Ñ≤ãH¨ |õ _ç#k (=Ú<£YxYÇπÏ), ^≥|ƒ`«ye#k (=∞øY∂[ÇπÏ), ÃÑ#· ∞Oz
„H˜OkH˜ *ÏiѨ_ç#k (=Ú`«~°kÌÜ«∞ÇπÏ), _èôH˘#flk (#fǨ) „‰õÄ~°=∞$QÍÅ∞
^•_çKÕã≤#k – Jxfl [O`«∞=ÙʼnõÄ D q∞#Ǩ~ÚOѨ٠=iÎã¨∞ÎOk. JO>Ë XHõ"Õà◊
J@∞=O\˜ [O`«∞"Õ^Œ~Ú<å „|u‰õΩ#fl ã≤÷uÖ’ HõxÑ≤¿ãÎ ^•xfl +¨sÜ«∞`«∞ ã¨∂zOKÕ
Ѩ^ŒúuÖ’ l|ÇπÏ KÕã≤ u#=K«∞Û. l|ÇπÏ KÕ¿ã Hõ∆}O =~°‰õÄ Jk „áê}O`À<Õ LOk
467
236 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
P™ê÷<åÅ =^ŒÌ |e WzÛ#q ‰õÄ_®
x+≤^Œú"Õ∞.18 J^Õ q^èŒOQÍ ÉÏ}ÏÅ
„ѨÜ≥∂QÆO ^•fi~å J^Œ$ëêìxfl ѨsH˜∆O
K«∞HÀ=@O ‰õÄ_® x+≤^Œú"Õ∞.19 W=hfl
J`«ºO`« hK«"∞≥ #ÿ áêѨHÍ~åºÅ∞. D ~ÀA
Jqâßfiã¨∞Å∞ g∞ ^èŒ~°‡O QÆ∞iOz WHõ
Pâ◊#∞ =^Œ∞Å∞ ‰õΩ<åfl~°∞. *Ï„QÆ`«Î! g∞~°∞
ÉèíÜ«∞ Ѩ_»=Åã≤Ok "åiH˜ HÍ^Œ∞, g∞~°∞
<å‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»O_ç. D ~ÀA g∞ H˘~°‰õΩ
g∞ ^èŒ~å‡xfl ѨiѨÓ~°‚O QÍqOKå#∞.
Jx ÉèÏqOK«\ÏxH˜ P#"åÅ∞ Uq∞@O>Ë, Q˘O`«∞ HÀã≤#ѨC_»∞ Jk `«_»`«_®
HÍà◊§`À H˘@∞ìHÀ"åe. HõuÎ`À l|ÇπÏ KÕã¨∞Î#flѨC_»∞ D Hõ^ŒeHõ QÆ#Hõ ÖËHõáÈ`Õ
JѨÊ\˜ˆH Jk „áê}O q_çzO^Œx J#∞HÀ"åe.
l|ÇπÏ KÕ¿ã Ѩ^Œúu : 'aã≤‡ÖÏ¡ÇπÏ— ѨiîOz Ѩ^Œ∞<≥·# ѨiHõ~°O`À Q˘O`«∞ <åàÏÅ∞
"ÕQÆOQÍ `≥yáÈÜÕ∞ÖÏ HÀÜ«∂e. 'l|ÇπÏ—`À áê@∞ '#ǨÏ~ü— Ѩ^Œúu ‰õÄ_® ^èŒ~°‡
ã¨=∞‡`«"Õ∞. D Ѩ^Œúu „ѨHÍ~°O [O`«∞=Ù xÅ|_ç LO_»QÍ ^•x Q˘O`«∞ `≥ˆQÖÏ
HõuÎ`À "Õ@∞ "ÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok. ^•x=¸ÅOQÍ Q˘O`«∞<åàÏÅ∞ `≥y ~°HõÎ=∞O`å
|Ü«∞\˜H˜ "≥o§áÈ`«∞Ok. ™ê^è•~°}OQÍ XO>ˇ#∞ D q^èŒOQÍ<Õ l|ÇπÏ KÕ™êÎ~°∞.
18. =Ú„+≤‰õΩ¯Å∞ `å=Ú „Ѩu+≤ªOz# q„QÆǨʼnõΩ ã¨g∞ѨOÖ’ ~å~Ú`À<À, =∞ˆ~^≥·<å
=ã¨∞Î=Ù`À<À |eÑ‘~î°O XHõ\ ˜ xi‡™êÎ~°∞. ^•<Õfl '#∞ã¨∞Éò— JO\Ï~°∞. ^Õg^Õ=`«Å
¿Ñ~°∞ g∞^Œ "≥Ú‰õΩ¯‰õΩ#fl [O`«∞=ÙÅ#∞ "å~°∞ WHõ¯_çH˜ `≥zÛ, |eÑ‘~O°î ÃÑ· |e ~Ú™êÎ~∞° .
^≥·"Õ`«~°∞Å ¿Ñ~° [O`«∞|e WKÕÛ Ñ¨^Œú`«∞Ö’¡ W^˘Hõ\ ˜. nx^•fi~å qk`«=∞ÜÕ∞º
^Õq∞@O>Ë P™ê÷<åÅ =^ŒÌ, ã¨=∂^èŒ∞Å, ^Œ~åæÅ =^ŒÌ JHõ¯~°Å∞ f~åÎÜ«∞#fl ã¨OHõÅÊO
`À<À, ã¨=∂^è∞Œ Ö’¡ L#fl =∞$`«∞efl „Ѩã#¨ ∞flefl KÕ¿ã L^ÕâÌ º◊ O`À<À (HÀ_ç, "Õ∞HõÖÏO\˜)
Ѩâ√◊ =ÙÅ#∞ HÀÜ«∞@O, ѨÖÏ=ÙÅ∞ =O_ç uxÑ≤OK«@O =Ú=∂‡\˜H© x+≤^OúŒ (ǨÏ~å"£∞).
D Ѩ#∞Åhfl ''^≥·"Õ`«~°∞Å ¿Ñ~° P™ê÷<åÅ =^ŒÌ WKÕÛ [O`«∞|e—— „H˜OkˆH =™êÎ~Ú.
19. J~°cÖ’ '`«ã¨ÎMòã≤=¸ aÖò J*òÖÏ"£∞— Jx =zÛOk. nxH˜ Ô~O_»∞ J~å÷Å∞<åfl~Ú.
XHõ\ ˜: ÉÏ}ÏÅ ^•fi~å ѨOѨHõO KÕÜ«∞@O. Ô~O_»∞ : ÉÏ}ÏÅ „ѨÜ≥∂QÆO ^•fi~å
*Ï`«HÍxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ=@O. "≥Ú^Œ\ ˜ J~°÷OÖ’ fã¨∞‰õΩO>Ë – E^ŒOÖ’ l|ÇπÏ
KÕÜ«∞|_ç# [O`«∞=Ùefl ѨOÑ≤}© KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ D ÉÏ} „ѨÜ≥∂QÆO KÕ¿ã"å~°∞. D
Ѩ^Œúu „ѨHÍ~°O Jq H˘O^ŒiH˜ ^˘iˆHq, H˘O^ŒiH˜ ^˘iˆHq HÍ=Ù. Ô~O_»= J~°÷OÖ’
468
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 237 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
g∞ÃÑ· <å J#∞„QÆǨxfl ѨÓiÎKÕâß#∞. WzÛ# "Õ@ [O`«∞=ÙÅ∞22 g∞ HÀã¨O
WOHÍ, W™ê¡O#∞ g∞ ^èŒ~°‡OQÍ ã¨=∞‡ U^≥·<å "Õ\Ï_ç`Õ (P "Õ@ =∂O™êxfl
uOz P"≥∂kOKå#∞. Z=_»~Ú<å g∞~°∞ u#O_ç). HÍx, g∞~°∞ "å\˜x
f„==∞~Ú# PHõe ÉÏ^èŒ`À JÖÏ¡_ç JÖÏ¡ÇπÏ g∞‰õΩ É’kèOz# Ѩ^ŒúuÖ’
áÈ`«∂ – QÆ`«ºO`«~°OÖËx Ѩiã≤÷uÖ’ `«sÊù^Œ∞ KÕã≤ LO_®e ã¨∞=∂! ^•xÃÑ·
áêáêxH˜ áêÅÊ_Õ L^ÕÌâ◊O ÖˉõΩO_® JÖÏ¡ÇπÏ <å=∂xfl 㨇iOK«O_ç.23
LO_ç, (ÃÑ· "å\˜Ö’ ^Õ#fl~Ú<å JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç.
u#fl@¡~Ú`Õ) xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ JÖÏ¡ÇπÏ xã¨ûO^ÕÇϨ OQÍ JÖÏ¡ÇÏπ `˘O^Œ~Q° Í ÖˇH¯õ
Hõq∆ ∞OKÕ"å_»∞, HõxHõiOKÕ"å_»∂#∞.20 fã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞.——
4 (F „Ѩ=HÍÎ!) `«=∞ H˘~°‰õΩ 'ǨÏÖÏÖò— 5 D ~ÀA Ѩiâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ =ã¨∞=Î ÙÅhfl g∞
(J#QÍ ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O) KÕÜ«∞|_ç# HÀã¨O ǨÏÖÏÖò KÕÜ«∞|_®¤~Ú. „QÆO^äŒ
=ã¨∞=Î ÙÖËq? Jx „Ѩ[Å∞ x#∞fl J_»∞QÆ∞ =ǨïÅ∞ l|ÇπÏ KÕã#≤ k g∞ H˘~°‰Ωõ ^è~Œ ‡°
`«∞<åfl~°∞. "åiH˜ WÖÏ K≥ѨC: ''Ѩiâ◊√^Œú ã¨=∞‡`«O.24 g∞~°∞ l|ÇπÏ KÕã#≤ k "åi
"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅhfl g∞ HÀã¨O ǨÏÖÏÖò
KÕÜ«∞|_®¤~Ú.21 JÖψQ g∞~°∞ tHõ∆} Ѩq„`«"∞≥ #ÿ qQÍ<Õ ÉèÏqOK«|_»`å~Ú. ǨÏ~å"£∞ (J^è~Œ ‡° O)QÍ x~å÷iOK«|_ç# =ã¨∞=Î ÙÅ∞
ÃÑ·H˜ ZO`« Ѩiâ◊√„ÉèíOQÍ HÍ#=zÛ<å ^è•i‡HõOQÍ Jq Jâ◊√^Œú"≥∞ÿ#"Õ, hK«"≥∞ÿ#"Õ.
fã¨∞‰õΩO>Ë – U^≥<· å Ѩxx „áê~°OaèOK«\ÏxH˜ "å~°∞ ÉÏ}„ѨÜ∂≥ QÆO ^•fi~å â◊‰Ωõ #O
K«∂¿ã"å~°∞. nxHÀã¨O "å~°∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ ÉÏ}ÏÅ#∞ `«Ü«∂~°∞KÕâß~°∞. "å\˜Ö’ 22. J~°cÖ’ '["åiÇπÏ— Jx LOk. Wk *ÏiÇπÏ J<Õ Ñ¨^•xH˜ |Ǩï=K«#O. WHõ¯_»
XHõ^•xÃÑ· 'WѶπJÖò— (K≥~Úº) Jh, Ô~O_»=^•xÃÑ· 'ÖÏ `«Ñ¶πJÖò— (K≥Ü«∞º=^Œ∞Ì) Jh D Ѩ^OŒ ã¨OáêkOzÃÑ>Ëqì (HÍã≤Éò) J<Õ J~°O÷ Ö’ LOk. JO>Ë "Õ@ [O`«∞=ÙÅ∞.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : "Õ@‰õΩHõ¯, "Õ@ ѨH˜∆, z~°∞`«Ñ¨Ùe "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. J~Ú`Õ D "Õ@
LO_Õk. =¸_»= ^•xÃÑ· Ug∞ ~åÜ«∞|_ç LO_Õk HÍ^Œ∞. "≥Ú^Œ\ ˜ÉÏ}O `«ye`Õ [O`«∞=ÙÅ#∞ "Õ@ HÀã¨O =^ŒÅHõ =ÚO^Œ∞, "Õ@ QÆ∞iOz `«sÊù^Œ∞ W"åfie. JO>Ë
Ѩx "≥Ú^ŒÖˇ>Ëì"å~°∞. Ô~O_»=k `«ye`Õ Ñ¨x =∂<Õ¿ã"å~°∞. =¸_»= ÉÏ}O QÆ#Hõ [O`«∞=Ù#∞ "Õ\Ï_»\ÏxH˜ =^ŒÅQÍ<Õ Jq "Õ@HÀã¨O Ѩ~°∞ÔQ`åÎe. PQÆ=∞#flѨC_»∞
`«ye`Õ =∞~À™êi J^Œ$ëêìxfl ѨsH˜∆OK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞. Wk ‰õÄ_® *’㨺O =O\˜ Ѩ<Õ. PQÍe, "≥#H˜¯ uiy ~°=∞‡#flѨC_»∞ "≥#H˜¯ uiy ~å"åe.
XHõ~H° Oõ QÍ Wk ‰õÄ_® JÖÏ¡ÇÏπ #∞ Q͉õΩO_® W`«~∞° efl ã¨Ç¨ Ü«∞O HÀã¨O Ji÷OK«@O 23. D q^èŒOQÍ `«sÊù^Œ∞ W=fi|_ç# "Õ@ [O`«∞=ÙÅ ^•fi~å "Õ\Ï_»|_ç# [O`«∞=ÙÅ∞
(Wã≤Î"£∞^•^£ aÔQ·iÖÏ¡ÇπÏ) „H˜OkˆH =ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞KÕ`« W™ê¡g∞Ü«∞ +¨sÜ«∞`«∞Ö’ ~Ô O_»∞ +¨~`° ∞« ÅÃÑ· ǨÏÖÏÖò (^è~Œ ‡° ã¨=∞‡`«O) J=Ù`å~Ú – 1. "Õ@HÀã¨O =kÖË@ѨC_»∞
Wk ‰õÄ_® x+≤^ŒúOQÍ Y~å~°∞ KÕÜ«∞|_çOk† 'Wã≤ÎMò™ê"£∞— JO>Ë J^Œ$+¨ìO 'aã≤‡ÖÏ¡ÇπÏ— ѨiîOK«|_ç LO_®e. 2. "Õ\Ï_ç# [O`«∞=Ù#∞ Jk `«# Ü«∞[=∂x
`≥Å∞ã¨∞HÀ=@O Jx J~°O÷ . J*Ï˝#HÍÅOÖ’ J~°|∞ƒÅ∞ ÉÏ}ÏÅ ^•fi~å `«=∞ J^Œ$ëêìxfl HÀã¨O LOKåe. JO>Ë ^•xfl Jk u#‰õΩO_® LO_®e. XHõ"Õà◊ P q^èŒOQÍ
ѨsH˜∆OK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞. "Õ\Ï_»|_ç# [O`«∞=Ù K«zÛáÈ~Ú<å ^•xfl u#=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë `«sÊù^∞Œ á⁄Ok#
20. f„==∞~Ú# PHõe ÉÏ^茉õΩ `«@∞ìHÀÖËHõ „áê}O áÈÜÕ∞ H˜¡+¨ìѨiã≤÷u U~°Ê_ç#ѨC_»∞ "Õ@ [O`«∞=Ù#∞ =kÖË@ѨC_»∞ Ü«∞[=∂x 'aã≤‡ÖÏ¡ÇπÏ— ѨiîOKå_»∞ QÆ#Hõ! J~Ú`Õ
ÃÑ#· x¿+kèOK«|_ç# [O`«∞=ÙÅ#∞ ã¨~Ú`«O =∞x+≤ u#_®xH˜ J#∞=∞u W=fi|_çOk. `«sÊù^Œ∞ á⁄Ok# "Õ@ [O`«∞=Ù`Àáê@∞ =∞~À [O`«∞=Ù ‰õÄ_® P "Õ@Ö’ áêÖÁæO>Ë,
J~Ú`Õ ^≥"· å^ÕâßÅ#∞ kèH¯õ iOKÕ L^ÕâÌ O◊ QÍh, q∞ug∞i „Ѩ=iÎOKÕ ^Œ∞+¨ì ã¨OHõÅÊOQÍh J\˜ì Ѩiã≤÷uÖ’ "Õ\Ï_»|_ç# [O`«∞=Ù#∞ u#‰õÄ_»^Œ∞ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs :
ÖˉõΩO_® – ˆH=ÅO „áê}Ïxfl HÍáê_»∞‰õΩ<Õ ã¨`«ûOHõÅÊO`À =∂„`«"Õ∞ u<åe. H˜`å|∞[˚ÉÏ~ÚÇπÏ =Ãã· û^£† =Úã≤¡O – H˜`å|∞Ãã· û^£).
21. JO>Ë Ç¨ÏÖÏÖò (^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O) QÍ Y~å~°∞ KÕÜ«∞|_ç# =ã¨∞Î=ÙÅhfl Ѩiâ◊√„Éèí"≥∞ÿ#q, 24. J~Ú`Õ [O`«∞=Ù ~°HõÎO „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ f~°∞Ö’ "å~°∞ l|ÇπÏ KÕã≤#ѨC_Õ Jk ǨÏÖÏÖò
469 470
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 238 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
H˘~°‰Ωõ ^è~Œ ‡° ã¨=∞‡`«O. ™œjź=`«∞ÅQÆ∞ QÍx, |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ =ºaèKå~°O KÕÜ∞« @O
=Úã≤¡O „ã‘ÎÅ∞, g∞‰õΩ ѨÓ~°fiO „QÆO^äŒO HÀã¨O, Kå@∞=∂@∞ „¿Ñ=∞HõÖÏáêÅ∞
"˘ã¨Q|Æ _ç# "åi ™œjź=`«∞ÅQÆ∞ „ã‘ÅÎ ∞ [~°Ñ¨@O HÀã¨O "å~°∞ g∞‰õΩ ǨÏÖÏÖò
‰õÄ_® g∞ H˘~°‰Ωõ ǨÏÖÏÖò J=Ù`å~°∞.25 HÍ~°∞. qâßfi™êxfl u~°ã¨¯iOz#"åi
J~Ú`Õ g∞~°∞ "åiH˜ K≥e¡OK«=Åã≤# Hõ~°‡Å∞ =$^ä• J~ÚáÈ`å~Ú. Ѩ~°
=∞ǨÏ~ü ™⁄=Ú‡#∞ K≥e¡Oz, "åix Ö’HõOÖ’ "å~°∞ #+¨ìáÈ~Ú# "åiÖ’
q"åǨÏ|O^èOŒ Ö’H˜ `≥K∞« ÛHÀ"åe. JO`Õ KÕ~åÎ~∞° .
J=Ù`«∞Ok. „Ѩã¨∞Î`«O Ü«¸~°Ñ¨Ù ^ÕâßÅÖ’ „QÆO^äŒ=ǨïÅ∞ (Ü«¸^Œ∞Å∞, „ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞) 6 F qâ◊fiã≤Oz# "å~°ÖÏ~å! g∞~°∞
[O`«∞=ÙÅ 'l|ÇπÏ— H˘~°‰õΩ LѨÜ≥∂yOKÕ Ü«∞O„`«Ñ¨iHõ~åÅ ^•fi~å ~°HõÎO #=∂A H˘~°‰õΩ ÖËz#ѨC_»∞ g∞
„Ѩ=Ç≤ÏOK«^xŒ JO@∞<åfl~°∞. JÖÏO\˜ Ü«∞O„`åÅ ^•fi~å HÀã≤# [O`«∞=ÙÅ∞ =Úã≤O¡ Å "≥ÚǨÅ#∞, "≥∂KÕ`«∞Å ã¨"Õ∞`«OQÍ g∞
HÀã¨O ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O HÍ=Ù Jx QÆ=∞xOKåe. KÕ`«∞Å#∞ Hõ_»∞HÀ¯O_ç.26 g∞ `«ÅÅ#∞
25. „QÆO^äŒ=ǨïÅ (Ü«¸^Œ∞Å, „ÔH·ã¨Î=ÙÅ) „ã‘ÎÅ#∞ q"åǨÏ=∂_»\ÏxH˜ ÃÑ@ì|_ç# XHõ =∞ã¨ÇπÏ KÕÜ«∞O_ç,27 pÅ=∞O_»Å =~°‰õΩ
=ÚYº"≥∞ÿ# +¨~°`«∞ "å~°∞ ™œjź=`«∞Öˇ· LO_®e. HÍx <Õ\ ˜ áêâßÛ`«º ã¨O㨯 $uH˜ g∞ HÍà◊§#∞ Hõ_»∞HÀ¯O_ç.28 XHõ"Õà◊ g∞~°∞
„ѨÉèÏq`«∞Öˇ·# „QÆO^äŒ=ǨïÅ „ã‘ÎÅ∞ U "Õ∞~°‰õΩ jÅ=`«∞Öˇ· LO\Ï~À TÇ≤ÏOK«=K«∞Û.
Ô~O_À q+¨Ü«∞O: Z=Ô~·<å qâ◊fiã≤Oz# `«~°∞"å`«, Jqâßfi㨠=∂~åæxfl ‰õÄ_® 26. Hõhã¨O XHõ™êiQÍx, Ô~O_Õã≤ =¸_Õã≤™ê~°∞¡ QÍx J~°KÕ`«∞Å∞ Hõ_çy, ѨÙH˜¯eOz,
J=ÅOa¿ãÎ "åi Hõ~°‡Åhfl |∂_ç^ŒÖ’ áÈã≤# Ѩhfl~°∞ÖÏ =$^è• J~ÚáÈ`å~Ú. D =Ú‰õΩ¯Ö’H˜ h~°∞ áÈxzÛ â◊√„ÉèíOKÕã≤# g∞^Œ@ "≥ÚǨÏO Hõ_»QÍe. "≥ÚǨÏO Hõ_çy#
"åHõºO ^•fi~å =Úã≤¡OʼnõΩ K≥Ü«∞º|_Õ XHõ ÃÇÏK«ÛiHõ Uq∞@O>Ë, U „ã‘Îx `«~°∞"å`Õ Ô~O_»∞ KÕ`«∞bfl "≥∂KÕ`«∞Å ã¨"Õ∞`«OQÍ Hõ_»QÍe. D „H˜Ü«∞Åhfl '=ÙE—Ö’
q"åǨÏ=∂_»@O =Å¡ g∞ qâßfiã¨O (D=∂<£) „Ѩ=∂^ŒOÖ’ Ѩ_Õ J=HÍâ◊=ÚO^À JO`«~åƒùQÍÅ∞. ǨÏnã¨∞Å ^•fi~å ã¨~Ú`«O D ã¨OQÆu ~°∞A==Ù`ÀOk.
JÖÏO\˜ =∞QÆ∞= =ÅÖ’ Ѩ_»‰õΩO_® LO_»@OÖ’<Õ g∞‰õΩ "Õ∞Å∞Ok. D =∞^茺 27. =∞ã¨ÇπÏ KÕ¿ã@ѨC_»∞ Ô~O_»∞ (`«_ç) J~°KÕ`«∞Å`À ѨÓiÎ `«Å#∞ `«∞_»∞K«∞HÀ"åe.
HÍÅOÖ’ „QÆO^ä=Œ ǨïÅ „ã‘ÅÎ #∞ q"åǨÏO KÕã∞¨ ‰õΩ#fl J<ÕH=õ ∞Ok =Úã≤O¡ Å qâßfiã¨O `«Å =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆO #∞Oz "≥Ú^ŒÖˇ\ ˜ì `«Å "≥#∞Hõ ÉèÏQÆO =~°‰õÄ `«∞_»"åe. P
ZÖÏ _ÀÖÏÜ«∞=∂# ã≤÷uÖ’ LO^À q_»=∞~°z K≥ѨÊ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Ö’Hõ*Ï˝#O `«~∞° "å`« ~Ô O_»∞ J~°K`Õ ∞« Å#∂ `«Å =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆO "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å"åe. `«~∞° "å`«
L#fl "å~°O^ŒiH© D ã¨OQÆu `≥Å∞ã¨∞. 'D=∂<£— (qâßfiã¨O)#∞ HÍáê_»∞HÀ=@O K≥=ÙÅ =∞ã¨ÇÏπ ‰õÄ_® KÕÜ∂« e. XHõ"àÕ ◊ `«Å‰õΩ `«ÅáêQÍ K«∞@∞ì‰Ωõ x LO>Ë "Õ∞*’à◊á Ñ·
„Ѩu =Úã≤¡O q^Œ∞ºHõÎ ^èŒ~°‡O. ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«=∞~Ú# XHõ ѨxHÀã¨O q^Œ∞ºHõÎ ^èŒ~å‡xfl =∞ã¨ÇÏπ KÕã#≤ @∞¡ ^•xÃÑ<· Õ =∞ã¨ÇÏπ KÕÜ∞« =K«Ûx ǨÏnã¨∞Å ^•fi~å `≥Å∞™ÈÎOk (ã¨ÇÏ‘ ÇπÏ
(Ѷ¨~ü˚#∞) „Ѩ=∂^ŒOÖ’ Ѩ_»"≥Ü«∞º=Åã≤#O`«\ ˜ iãπ¯ fã¨∞HÀ~å^Œ∞. ÃÑ·# „Ѩ™êÎqOK« =Úã≤¡O – H˜`å|∞`«ÎǨ~°`ü). D q^èŒOQÍ XHõ¯™êi =∞ã¨ÇπÏ KÕ¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok.
|_ç# Ô~O_»∞ +¨~°`«∞Å∞ YzÛ`«OQÍ <≥~°"Õ~°QÆÅ=#fl Qͺ~°O\© L#flѨC_Õ (1. P „ã‘Î 28. =ÙE ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ pÅ=∞O_»Å ã¨"Õ∞`«OQÍ Ô~O_»∞ HÍà◊¥§ Hõ_»QÍe. J~Ú`Õ =ÙE
™œjź=u J~Ú LO_®e. 2. P"≥∞#∞ =∞#∞"å_»@O =¸ÅOQÍ =∞# 'D=∂<£—‰õΩ KÕã≤ L#fl ã≤÷uÖ’ "Õ∞*’à◊√¡ ^èŒi¿ãÎ, ǨÏnã¨∞ „ѨHÍ~°O =∞e™êi =ÙE KÕ¿ã@ѨC_»∞
ZÖÏO\˜ qѶ∂¨ `«O HõÅQÆÉ’^Œ#fl ^Œ$_è» #=∞‡HõO, Éè~í À™ê L#flѨC_Õ) D ™êǨϙêxH˜ P "Õ∞*’à◊¡ÃÑ· =∞ã¨ÇπÏ KÕã≤<å ã¨iáÈ`«∞Ok.
ѨÓ#∞HÀ"åe. JnQÍHõ, QÆ=∞xOK«=Åã≤# =∞~À q+¨Ü∞« "Õ∞q∞@O>Ë D „QÆO^ä=Œ ǨïÅ ã¨∂K«#:1. =∞x+≤ "≥Ú^Œ\ ˜ #∞OKÕ =ÙE`À L#fl@¡~Ú`Õ #=∂A‰õΩ LѨ„Hõq∞Oz
„ã‘ÎʼnõΩ `«=∞ ^èŒ~°‡O QÆ∞iOz# Ѩi*Ï˝#O ÉÁuÎQÍ ÖË^•Ü≥∞! ÃÑ·QÍ "å~°∞ ^èŒ~°‡O g∞^Œ #ѨÙ_»∞ =∞m¡ =ÙE KÕÜ«∞#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ „Ѩu #=∂A HÀã¨O ã¨iH˘`«ÎQÍ
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. WHõ ^≥=· cèu JO\Ï~å, Jk Jã¨ÖË ÖË^∞Œ . =∞~°ÖÏO@ѨC_»∞ =ÙE KÕÜ«∞@O "≥Ú`«Îg∞‡^Œ =∞Oz^Õ. 2. =ÙE‰õΩ =ÚO^Œ∞ ã¨OHõÅÊO KÕã¨∞HÀ=@O
"å~°∞ x[OQÍ<Õ „QÆO^äŒ=ǨïÅ#|_»`å~å?! U"≥∂ ^Õ=Ù_Õ Z~°∞QÆ∞! qkè. 3. =ÙE‰õΩ =ÚO^Œ∞ 'aã≤‡ÖÏ¡ÇÏπ — Ñ¨iOî K«@O ‰õÄ_® J=ã¨~"° ∞Õ . 4. "≥ÚǨÏOÃÑ·
471 472
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 239 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
Öˇ·OyHõ Jâ◊√^•ú=ã¨÷‰õΩ Ö’#=Ù`Õ ™êfl#O JÖÏ¡ÇÏπ q∞=∞‡efl ZÖÏO\˜ W|ƒOkH© QÆ∞i
KÕã≤ Ѩiâ◊√^Œ∞Åú ∞ J=fiO_ç.29 XHõ"àÕ ◊ g∞~°∞ KÕÜ«∞^ŒÅK«∞HÀ_»∞.31 g∞~°∞ Hõ$`«A˝
"åºkè„QÆã∞¨ ÖÎ `·ˇ Õ ÖËHõ „ѨÜ∂« }Ï=ã¨Ö÷ ’ LO>Ë ÅÜÕ∞ºO^Œ∞‰õΩ32 q∞=∞‡efl Ѩiâ◊√^Œ∞úÅ∞QÍ
ÖËHõ g∞Ö’ Z=~°~Ú<å HÍÅHõ$`åºÅ∞ KÕã≤, g∞ÃÑ· `«# J#∞„QÆǨxfl ã¨OѨÓ~°‚O
f~°∞Û‰õΩx =¿ãÎ ÖËHõ g∞~°∞ „ã‘ÎÅ`À ã¨=∂ QÍqOKåÅ#fl^Õ PÜ«∞# JaèÖÏ+¨!
QÆ=∞O [iÑ≤ LO>Ë – J\˜ì Ѩiã≤u÷ Ö’ – 7 g∞ÃÑ· L#fl JÖÏ¡ÇπÏ J#∞„QÆǨxfl,
h~°∞ ÅÉèíºO HÍHõáÈ`Õ Ñ¨iâ◊√„Éèí"≥∞ÿ# PÜ«∞# g∞#∞O_ç fã¨∞‰õΩ#fl „Ѩ=∂}Ïxfl
=∞\˜`ì À '`«Ü∞« =Ú‡"£∞— KÕã∞¨ HÀO_ç. ^•xfl *Ï˝Ñ¨HõO LOK«∞HÀO_ç. JѨC_»∞ g∞~°∞,
g∞ "≥ÚǨÅÃÑ,· KÕ`∞« ÅÃÑ· `«∞_»∞K«∞HÀO_ç.30 ''"Õ∞=Ú q<åfl=Ú, t~°™ê=Ç≤ÏOKå=Ú——
QÆ∞|∞~°∞QÍ QÆ_O¤» L#flѨC_»∞ „"Õà`¡◊ À 'dÖÏÖò— KÕÜ∂« e. 5. xs‚`« â◊s~å=Ü«∞"åÅ#∞ Jx K≥Ñ≤Ê L<åfl~°∞. JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞
„Hõ=∞|^Œú"≥∞ÿ# suÖ’<Õ Hõ_»QÍe. 6. XHõ J=Ü«∞=O Hõ_çy# `«~°∞"å`« – =∞~À Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç. xâ◊ÛÜ«∞OQÍ JÖÏ¡ÇπÏ
J=Ü«∞=O "≥O@<Õ Hõ_»QÍe– JO`«~°O LO_»‰õÄ_»^Œ∞. 7. =ÙEÖ’x xs‚`« =∞#ã¨∞Ö’¡x q+¨Ü«∂Å∞ ã¨~Ú`«O
â◊s~å=Ü«∞"åÅ∞ ѨÓiÎQÍ Hõ_»QÍe. Jq =∞^茺֒ ZHõ¯_® á⁄_çQÍ LO_»‰õΩO_® Ziy#"å_»∞.
*Ï„QÆ`«Î =Ç≤ÏOKåe. ÖËHõáÈ`Õ =ÙE ѨÓiÎHÍ^Œ∞. 8. U â◊s~å=Ü«∞=O ‰õÄ_®
=¸_»∞™ê~°¡Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ Hõ_»QƉõÄ_»^Œ∞. XHõ"Õà◊ Z‰õΩ¯= ™ê~°∞¡ Hõ_çy`Õ Jk 8 F qâßfiã¨∞ÖÏ~å! g∞~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ (ã¨∞#fl`ü‰Ωõ ) q~°∞^ŒOú J=Ù`«∞Ok (`«Ñû‘¶ ~ü Wɡfl Hõã~‘ ,ü Ѷ`¨ Çü ï¨ Öò Yn~ü). H˘~°‰Ωõ ã¨`º« OÃÑ· xÅHõ_Q» Í LO_»O_ç.
29. Wk '[<å|`ü— J<Õ Jâ◊√^•ú=ã¨÷. g~°º ã¨öÅ#O =Å¡QÍh, ÉèÏ~°º`À ã¨OÉè’yOK«@O <åºÜ«∂xH˜ ™ê‰õ∆ΩÅ∞QÍ LO_»O_ç.33
=Å¡QÍh =∞x+≤ D JѨiâ◊√^Œú ([<å|`ü) ã≤÷uH˜ Ö’#=Ù`å_»∞. ÃÇ·Ï*ò (|Ç≤Ï+¨µì a<£ Ǩï*ˇ·~ü (~°l), 'F J|∂ |„H± ‰õΩ@∞Oc‰õΩÖÏ~å! g∞ =¸ÅOQÍ JÖÏ¡ÇπÏ
ã≤u÷ ), xá¶êãπ (ѨÙi\˜ ~°H„Îõ ™ê=O) ‰õÄ_® D JѨiâ◊√^Œú ѨikèÖ’H˜ =™êÎ~Ú. ~°H„Îõ ™ê=O [#∞ʼnõΩ Z<Àfl â◊√ÉèÏÅ#∞ „Ѩ™êkOKå_»∞. Wk g∞ ^•fi~å ÅaèOz# "≥Ú^Œ\ ˜ â◊√ÉèíO
ѨÓiÎQÍ PyáÈ~Ú# g∞^Œ@ Ѩiâ◊√^Œú`« á⁄O^Œ\ÏxH˜ `«ÅO\˜ ™êfl#O KÕÜ«∞@O HÍ^Œ∞— Jx Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~∞° (JO>Ë g∞ ‰õΩ@∞O|O L=∞‡`ü H˘~°‰Ωõ â◊√Éè„í Ѩ^"Œ ∞≥ #ÿ k
J=ã¨~°O. XHõ"Õà◊ h~°∞ ÅaèOK«HõáÈ`Õ Ñ¨iâ◊√^Œú`å ã¨OHõÅÊO`À '`«Ü«∞=Ú‡"£∞— Jx ÉèÏ=O). (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs, JÖò =∂~Ú^Œ ã¨∂~å).
KÕã¨∞HÀ"åe. nxH˜ ã¨O|OkèOz# q=~åÅ∞ ǨÏnã¨∞Ö’ L<åfl~Ú (Ѷ¨`üǨïÖò
Yn~ü, Sã¨~°∞`«Îá¶êã‘~ü). 31. JO^Œ∞ˆH g∞‰õΩ '`«Ü«∞=Ú‡"£∞— ™œHõ~°ºO HõeÊOK«|_çOk.
30. D PÜ«∞`«∞Ö’ Jâ◊√^•ú=ã¨÷#∞ `˘ÅyOKÕ xq∞`«ÎO ã¨∂zOK«|_ç# Ѩ^Œúu x™ê 32. JO^Œ∞Hˆ =ÙEKÕã#≤ „Ѩu™ês ^Œ∞P KÕÜ∞« =∞x ǨÏnã¨∞Å∞ =∞#efl LѨ^tÕ ã¨∞<Î åfl~Ú.
ã¨∂~åÖ’x 43= =K«#OÖ’ ‰õÄ_® WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ q=iOK«|_çOk. ã¨Ç‘ÏÇπÏ ^Œ∞PŠѨÙã¨ÎHÍÅ #∞O_ç D ^Œ∞P#∞ HõO~î°ã¨ÎO KÕã¨∞HÀ"åe.
|∞MÏsÖ’ D PÜ«∞`«∞ ѨÓ~°fi~°OQÆO q=iOK«|_çOk. nx „ѨHÍ~°O XHÍ<˘Hõ 33. <åºÜ«∂xH˜ ã¨O|OkèOz WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ x™ê ã¨∂~åÖ’x 135= PÜ«∞`«∞Ö’
„Ѩܫ∂}OÖ’ 'ɡ·^•— J<Õ ã¨÷ÅOÖ’ Ǩτ[`ü P~Úëê (~°.J<£Ç¨) HõO~î°Ç¨~°O ‰õÄ_® `åH©^Œ∞ KÕÜ«∞|_çOk. JÖψQ ^•x `«~åfiu "åHõºO QÆ∞iOz D ã¨∂~å
áÈQ˘@∞ì‰Ωõ <åfl~°∞. D HÍ~°}OQÍ Ñ¨Ü∞« #|$O^ŒO JO`å JHõ¯_Õ PyáÈ=Åã≤ =zÛOk. P~°OÉèíOÖ’#∂ <˘H˜¯ =Hͯ}˜OK«|_çOk. ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) "åi ^Œ$+≤ìÖ’
Ѷ¨„*ò #=∂*ò KÕ^•Ì=∞O>Ë JHõ¯_» h~°∞ ÖË^Œ∞. Ѩiã¨~åÖ’¡ "≥uH˜`Õ ZHõ¯_® h~°∞ <åºÜ«∂xH˜ ZO`« „áê^è•#º`« LO_Õ^À##fl^•xH˜ Ǩτ[`ü <À=∂<£ a<£ |+‘~ü
ÅÉèºí O HÍÖË^∞Œ . P ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ D PÜ«∞`«∞ J=`«iOzOk. WO^Œ∞Ö’ '`«Ü∞« =Ú‡"£∞— (~°l)QÍ~°∞ `≥eÑ≤# D ã¨OѶ¨∞@# F =∞K«∞Û`«∞#Hõ. PÜ«∞# WÖÏ q=iOKå~°∞:
™œÅÉèíºO =Úã≤¡OʼnõΩ HõeÊOK«|_çOk. D PÜ«∞`«∞#∞ q#flѨC_»∞ Ǩτ[`ü LÃã·^£ ''=∂ <å#flQÍ~°∞ <å‰õΩ XHõ HÍ#∞Hõ#∞ ~ÚKåÛ~°∞. Jk K«∂ã≤ =∂ J=∞‡QÍ~°∞, D
473 474
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 240 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
U^≥·<å XHõ =~°æO`À L#fl q~À^èŒO 12 JÖÏ¡ÇπÏ W„™ê~¸Öò ã¨O`«u #∞O_ç
q∞=∞‡efl <åºÜ«∞q~°∞^Œú`«‰õΩ áêÅÊ_» QÆ\ ˜ì "åQÍÌ<åxfl fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.35 "åiÖ’
hÜ«∞‰õÄ_»^∞Œ . <åºÜ«∞O K≥Ü∞« ºO_ç. Wk #∞OKÕ Ñ¨<≥flO_»∞ =∞Ok <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
^≥=· cèuH˜ J`«ºO`« KÕ~∞° "≥#· k. JÖÏ¡ÇÏπ ‰õΩ "Õ∞=Ú xÜ«∞q∞OKå=Ú.36 WOHÍ
ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç. g∞~°∞ KÕ¿ã JÖÏ¡ÇπÏ "åi`À WÖÏ J<åfl_»∞ :
Ѩ#∞Åhfl JÖÏ¡ÇπωõΩ `≥Å∞ã¨∂Î<Õ ''xâ◊ÛÜ«∞OQÍ <Õ#∞ g∞‰õΩ `À_»∞QÍ
LO\Ï~Ú. L<åfl#∞. g∞~°∞ QÆ#Hõ #=∂A#∞
9 qâ◊fiã≤Oz, =∞OzѨ#∞Å∞ KÕã#≤ "åiH˜ <≥ÅH˘Å∞Ê`«∂ LO>Ë, [HÍ`ü Wã¨∂Î LO>Ë,
Q˘Ñ¨Ê =∞xflOѨÙ`À áê@∞, Q˘Ñ¨Ê „Ѩu „Ѩܫ∂}O #∞O_ç uiy=ã¨∂Î ^•iÖ’ XHõ =$Hõ∆O „H˜O^Œ q„â◊q∞OKå~°∞. Y_»æO
Ѷ¨ÅO ‰õÄ_® LO^Œx JÖÏ¡ÇπÏ "åQÍÌ#O =$H∆ÍxH˜ „"ÕÖÏ_»∞`«∂ LOk. P =ºH˜Î Y_»Oæ fã¨∞‰õΩx PÜ«∞# (ã¨)ÃÑ· q~°∞K«∞‰õΩѨ_®¤_∞» .
KÕâß_»∞. 'F =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨)! WѨC_»∞ <å ÉÏi#∞O_ç x#∞fl ~°H˜∆OK«QÆÅ "åÔ~=~À K≥ѨCHÀ!—
J<åfl_»∞. ''JÖÏ¡ÇπÏ—— Jx PÜ«∞# (ã¨) „ѨâßO`«OQÍ |^Œ∞eKåÛ~°∞. P ã¨=∂^è•#O
10 =∞Ô~=~°∞ Jqâßfi™êxH˜ X_çQ\Æ ,ì˜ =∂ q#flO`«<Õ J`«x KÕuÖ’x Y_»æO *Ïi „H˜O^ŒÑ¨_çOk. =∞i H˘O`«=∞Ok Hõ^äŒ#O
P^ÕâßÅ#∞ kèHõ¯iOKå~À "åˆ~ #~°Hõ „ѨHÍ~°O HÍÉò a<£ J„+¨Ñ¶π |$O^ŒO =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨)‰õΩ, PÜ«∞# ã¨Ç¨ÏK«~°∞ʼnõΩ H©_»∞
"åã¨∞Å∞. `«ÅÃÑ\˜ìOk. "≥∂ã¨O`À Ǩx HõeyOKåÅx ‰õΩ„@ѨxflOk. HÍx JÖÏ¡ÇπÏ D ^Œ∞+¨ì
11 qâßfiã¨∞ÖÏ~å! JÖÏ¡ÇπÏ g∞‰õΩ KÕã≤# Ѩ<åflQÆO #∞Oz `«# „Ѩ=HõÎ#∞ HÍáê_®_»∞.
LѨHÍ~åxfl HÍã¨Î [˝Ñ≤ÎH˜ `≥K«∞ÛHÀO_ç – "Õ~˘Hõ Hõ^äŒ#O „ѨHÍ~°O XHõ =Úã≤¡O KÕuÖ’ á⁄~°áê@∞# W^ŒÌ~°∞ Pq∞~ü `≥QƉõΩ
JѨC_»∞ XHõ *Ïu"å~°∞ g∞ÃÑ· KÕ~Ú K≥Ok# =∞#∞+¨µÅ∞ ǨÏ`«=∂~°Û|_®¤~°∞. Ü«¸^Œ `≥QÆ J~Ú# |#∂ #r~ü`À [iy#
KÕã¨∞HÀ"åÅx J#∞‰õΩ<åfl~°∞. J~Ú`Õ XѨÊO^ŒO „ѨHÍ~°O ~°HõΠѨiǨ~°O (kÜ«∞`ü) K≥e¡OKÕ q+¨Ü«∞OÖ’ "åi#∞Oz
fã¨∞HÀ=Åã≤# ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»\ÏxH˜ =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨) `«#
JÖÏ¡ÇπÏ "åi KÕ`«∞Å∞ g∞ÃÑ· ÖË=‰õΩO_® ã¨ÇϨ K«~∞° Å`À HõÅã≤ JHõ¯_çH˜ "≥àϧ~°∞. Ü«¸^Œ∞Å`À ã¨O„ѨuOѨÙÅ∞ [i¿Ñ L^ÕâÌ º◊ O`À
Páê_»∞.34 JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ PÜ«∞# (ã¨) XHõ QÀ_»‰õΩ P#∞‰õΩx ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. P QÀ_» ÃÑ·#∞Oz u~°∞QÆe
LO_»O_ç. qâßfiã¨∞Å∞ #=Ú‡HÀ=Åã≤Ok ~å~Úx PÜ«∞# (ã¨)ÃÑ· Ѩ_ÕÜ«∂Åx Ü«¸^Œ∞Å∞ ‰õΩ„@Ѩ<åfl~°∞. J~Ú`Õ JÖÏ¡ÇπÏ
‰õÄ_® JÖÏ¡ÇπÏ<Õ. '=Ç‘Ï— ^•fi~å D ã¨OQÆux `«# „Ѩ=HõΉõΩ `≥eÜ«∞*Ëâß_»∞. D ã¨OѶ¨∞@#ÅxflO\˜
HÍ#∞Hõ‰õΩ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) ™êH˜∆QÍ LO_»#O`«=~°‰õÄ `å#∞ ^•xfl XѨCHÀ#x `«~åfi`« JÖÏ¡ÇπÏ D PÜ«∞`«∞#∞ J=`«iOѨ*Ëã≤ LO_»=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë XHÀ¯
JOk. JѨC_»∞ =∂ <å#fl ^≥·=„Ѩ=HõÎ(ã¨) =^ŒÌ‰õΩ"≥o§ q+¨Ü«∂xfl q=iOKå~°∞. PÜ«∞`«∞ J=`«~°} "≥#∞Hõ XHõ\ ˜Hõ<åfl Z‰õΩ¯= HÍ~°}ÏÅ∞, Ѩiã≤÷`«∞Å∞ LO_»=K«∞Û
'#∞=Ùfi h Ñ≤Å¡ÅO^ŒiH© D HÍ#∞Hõ#∞ ~ÚKåÛ"å?— Jx ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) ^Œ~åºÑ¨ÙÎ (`«Ñ¶‘û~ü Wɡfl Hõã‘~ü, Sã¨~°∞`«Îá¶êã‘~ü, Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü).
KÕâß~°∞. 'ÖË^Œ—x =∂ <å#flQÍ~°∞ |^Œ∞eKåÛ~°∞. '=∞~°~Ú`Õ JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞. 35. JÖÏ¡ÇπÏ, WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ PÜ«∞`«∞Ö’¡ =ÚǨÏ=∞‡^£ „Ѩ=HõÎ (ã¨) ^•fi~å `å#∞
ã¨O`å#O =∞^茺 <åºÜ«∂xfl áê\˜OK«∞. <Õ#∞ J<åºÜ«∂xH˜ ™êH˜∆QÍ LO_»#∞— Jx qâßfiã¨∞Å #∞Oz fã¨∞‰õΩ#fl XѨÊO^•xfl, „Ѩ=∂}Ïxfl <≥~°"Õ~°Û=∞x "åiH˜ QÆ\ ˜ìQÍ
K≥áêÊ~°∞ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs, =Úã≤¡O–H˜`å|∞Öò Ç≤Ï|). `åH©^Œ∞ KÕâß_»∞. ã¨`åºxfl ™ê÷Ñ≤OK«=∞h, <åºÜ«∂xH˜ Hõ@∞ì|_ç ™êHõ∆ ºO K≥ѨÊ=∞x
34. D PÜ«∞`«∞ <ÕѨ^䌺OÃÑ· Y∞~üP<£ "åºMϺ`«Å∞ ѨÅ∞ ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. P^ÕtOKå_»∞. `«~åfi`« `å#∞ "åiÃÑ· ‰õΩiÑ≤Oz# Éè∫uHõ, P^蕺u‡Hõ =~åÅ#∞ QÆ∞~°∞Î
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : XHõ Ñ¨Öˇ¡@∂i ɡ·`«∞ [iÑ≤# ^•_ç. ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) XHÍ<˘Hõ KÕâß_»∞. =ÚYºOQÍ `å#∞ "åix ã¨`«º^èŒ~°‡OÃÑ·, ~°∞A=∂~°æOÃÑ· #_çKÕ ã¨^Œ∞ƒkúx
475 476
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 241 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
<å „Ñ¨=HõÎÅ#∞ qâ◊fiã≤ã¨∂Î, "åix `«=∞‰õΩ É’kèOK«|_ç# LѨ^Õâ◊OÖ’
Q“~°qOz "åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_ç`Õ, KåÖÏ ÉèÏQÆO "å~°∞ =∞~°záÈÜ«∂~°∞.38
JÖÏ¡ÇπωõΩ L`«Î=∞ ~°∞}Ïxfl Wã¨∂Î LO>Ë (F „Ѩ=HÍÎ!) "å~°∞ áêÅÊ_Õ U^À XHõ
<Õ#∞ g∞ K≥_»∞QÆ∞Å#∞ g∞ #∞Oz ^Œ∂~°O „^ÀǨxH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°O h‰õΩ
KÕ™êÎ#∞. „H˜O^Œ ÃãÅÜÕ∞à◊√¡ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ ã¨fi~°æ JO^Œ∞`«∂<Õ LO@∞Ok.39 J~Ú`Õ "åiÖ’
=<åÅÖ’H˜ q∞=∞‡efl fã¨∞‰õΩ áÈ`å#∞. H˘kÌ=∞Ok =∂„`«O JÖÏO\˜ "å~°∞
D „Ѩ=∂}O `«~°∞"å`« ‰õÄ_® g∞Ö’ HÍ~°∞.40 J~Ú<å 㨈~ #∞=Ùfi "åix
Z=_≥·<å u~°™ê¯~° "≥·YiH˜ áêÅÊ_ç`Õ =∞xflã¨∂,Î L¿ÑH˜ã∆ ∂¨ Î LO_»∞.41 xã¨ûO^Õ
J`«_∞» ~°∞A=∂~°Oæ (ã¨"å=Ùãû¨ cÖò) #∞Oz ǨÏOQÍ JÖÏ¡ÇπÏ L`«Î=∞OQÍ =º=ǨÏ
`«Ñ≤ÊáÈÜ«∂_»∞.—— iOKÕ"åix Jq∞`«OQÍ „¿Ñq∞™êÎ_»∞.
13 P `«~°∞"å`« "å~°∞ `«=∞ "åQÍÌ<åxfl ^≥=· „Ѩ=HõÅÎ ^ŒÜ∞« , *Ïe, Hõ~∞° } ÖÏO\˜ „Ѩ=K«<åʼnõΩ P Hõ~‰° Ωõ QÆ∞O_≥Å∞ Hõ~Q° ÖÆ ^Ë ∞Œ .
ÉèíOQÆѨ~°z# HÍ~°}OQÍ "Õ∞=Ú "åix ÃÑ·QÍ "å~°∞ ^≥·= =K«<åÅÖ’ „ѨH˜∆áêÎʼnõΩ, =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~°∞ÊʼnõΩ áêÅÊ_»@O
â◊Ñ≤OKå=Ú. "åi ǨÏ$^ŒÜ«∂Å#∞ "≥Ú^ŒÖˇ\Ïì~°∞. "åã¨ÎqHõ q+¨Ü«∂ʼnõΩ =„HõÉèÏ+¨ºO K≥ѨʙêQÍ~°∞. Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O
Hõiî#O KÕâß=Ú. (`«`å¯~°}OQÍ) "å~°∞ Uq∞@O>Ë "åi =∞#ã¨∞Ö’¡ =„Hõ`« =KÕÛã≤Ok. "åi x~°ƒÜ ù ∞« O, x~°H¡ ∆õ º"≥Y· i <å<å\˜H©
Ѩ^•Å#∞ "å\˜ (Jã¨Å∞) ™ê÷#O #∞Oz ÃÑiyáÈ~ÚOk. Ѷ¨e`«OQÍ "å~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ "åHͺÅÖ’ ã¨~Ú`«O W+¨ìO =zÛ#@∞¡
`å~°∞=∂~°∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.37 JO`ÕHÍ^Œ∞, =∂~°∞ÊÅ∂ KÕ~°∞ÊÅ∂ "≥Ú^ŒÖˇ\Ïì~°∞.
„Ѩ™êkOz# ã¨OQÆu – g@xflO\˜h „Ѩ™êÎqOz# `«~åfi`« JÖÏ¡ÇπÏ W„™ê~¸Öò Ü«¸^Œ∞Å D "≥·Yi =Úã≤¡OʼnõΩ Hõ#∞qѨC HÍ"åeûOk. HÍx ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∂Î
=Oâ◊O"åi #∞Oz fã¨∞‰õΩ#fl "åQÍÌ<åxfl, „Ѩ=∂}Ïxfl QÆ∞iOz ¿Ñ~˘¯O@∞<åfl_»∞. =Úã≤¡OÅ∞ ã¨~Ú`«O Hõiî# =∞#ã¨∞¯Å∞QÍ `«Ü«∂~°=Ù`«∞<åfl~°∞. ^≥·= =K«<åʼnõΩ
P „Ѩ=∂}Ïxfl "å~°∞ <≥~°"Õ~°ÛÖËHõáÈÜ«∂~°∞. JÖÏ¡ÇπÏ D L^•Ç¨Ï~°} ^•fi~å =„HõÉÏè +¨ºO K≥¿ÑÊ ^Œ∞~°∞}æ O "åiÖ’#∂ KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩO\’Ok. J*Ï˝#∞Å ã¨OQÆ`@« ∞O
=Úã≤¡OÅ#∞ Ѩ~ÀHõ∆OQÍ ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl_»∞. |h W„™ê~¸ÖòÖ’x JkèHõ ã¨OMϺ‰õΩÅ K«O_ç, *Ï˝#∞Å∞, |∞kúr=ÙÅ∞ ã¨~Ú`«O ^≥·"åxH˜ U =∂„`«O ÉèíÜ«∞Ѩ_»‰õΩO_®
=∂kiQÍ XѨÊO^•xfl LÅ¡OѶ≤∞Oz, q„~°gQÆHõO_ç Jx =ÚO^Œ∞QÍ<Õ J„Ѩ=∞`«ÎO ^≥=· =K«<åÅ`À K≥ÅQÍ@=∂_»∞`«∞<åfl~°∞. Y∞~üP<£ ™êH˜Q∆ Í "åi =ÚO^Œ∞ ^≥"· ÀѨ^âÕ O◊
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. KÕã≤<å "åi Hõ~°‰õΩ QÆ∞O_≥Å∞ Hõ~°QÆ@O ÖË^Œ∞. `å=Ú áêÅÊ_ç# J`åºKå~åÅÃÑ·
36. ^≥·=„Ѩ=HõΠǨτ[`ü =¸™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) '[ÉÏa~°ÇπÏ— (P*Ï#∞ÉÏǨïÅ)`À "å~°∞ ѨâßÛ`åÎѨÉèÏ=O`À ã≤QÆ∞æ Ѩ_»@O ÖË^Œ∞. `å=Ú ã¨$+≤ìOKÕ a^£J`üÅ HÀã¨O,
Ü«Ú^•úxH˜ ã¨#fl^Œú"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ `«# *Ïu „Ѩ[ʼnõΩ K≥Ok# 12 `≥QÆÅÃÑ· 12 =∞Ok ^èŒ~å‡xH˜ `å=Ú K≥ѨÊ^ŒÅKÕ ã¨iH˘`«Î "åºMϺ<åÅ HÀã¨O "å~°∞ k=º =K«<åʼnõΩ
HÍ=e"åà◊§#∞ (#vÉòÅ#∞) xÜ«∞q∞OKå~°∞. PÜ«∂ `≥QÆÅ#∞ Ü«Ú^ŒúO HÀã¨O `«Ñ¨C_»∞ J~å÷Å∞ fÜ«∞_®xH˜ ‰õÄ_® "≥#∞HÍ_»@O ÖË^Œ∞ (^≥·=O =∞xflOK«∞QÍHõ!).
ã¨=∂Ü«∞`«ÎѨ~°K«@O, "å\˜H˜ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO =Ç≤ÏOK«@O, "åi =º=ǨÏ~åÅ#∞ 38. Wk =¸_»= ^Œ∞+¨Êi}Ï=∞O. ^≥·"å^ÕâßÅ#∞ J=∞Å∞Ѩ~°KÕ q+¨Ü«∞OÖ’ "å~°∞
K«Hõ¯k^ŒÌ@O D #vÉòÅ (<åÜ«∞‰õΩÅ) ÉÏ^茺`«QÍ x~°‚~ÚOKå~°∞. Hõ#|~°z# JÅã¨`fi« O, x~°H¡ ∆õ ºO =¸ÅOQÍ "å~°∞ ^è•i‡HõOQÍ J^èÀQÆu áêÅÜ«∂º~°∞.
37. Wxfl Hõ@∞ììk@ì"≥∞ÿ# U~åÊ@∞¡ KÕã≤# g∞^Œ@ ‰õÄ_® W„™ê~¸Öò ã¨O`«u "å~°∞ P_ç# "åi =∞kÖ’ ã¨HÍ~å`«‡Hõ PÖ’K«#Å∞ H˘~°=_®¤~Ú. "åi ÉèÏ"åÅÖ’ ã≤~÷ `° fi« O, xÅHõ_»
=∂@ `«áêÊ~°∞. JÖÏ¡ÇπÏ`À KÕã≤# "åQÍÌ<åxfl ÉèíOQÆѨiKå~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ "å~°∞ Ö’Ñ≤OKå~Ú. "≥Ú`«Îg∞‡^Œ "å~°∞ ã¨<å‡~åæxˆH ^Œ∂~°"≥∞ÿáÈÜ«∂~°∞.
^Õ=Ùx âßáêxH˜ QÆ∞~°Ü«∂º~°∞. D âßѨO =¸ÅOQÍ<Õ "åi ǨÏ$^ŒÜ«∂Å∞ áêëê} 39. JO>Ë "≥∂ã¨O, ^ŒQÍ, JѨÊyO`«Ö’¡ „^ÀǨÏO, ‰õΩ„@Å∞ ‰õΩ`«O„`åÅ∞ – "åi
ǨÏ$^ŒÜ∂« Öˇ· áÈÜ«∂~Ú. JO^Œ∞=Å¡<Õ ã¨`åº=∞$`åxfl Jq P™êfikOK«ÖHË áõ ÈÜ«∂~Ú. #_»=_çHÖõ ’ JO`«~åƒùQÍÖˇ· áÈÜ«∂~Ú. "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ J#∞k#O
g∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞ÎO\Ï~Ú.
477 478
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
14 `«=∞#∞ `å=Ú '#™ê~å—42
(„ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞)QÍ K≥ѨC‰õΩ<Õ "åi#∞O_ç
‰õÄ_® "Õ∞=Ú "åQÍÌ#O fã¨∞‰õΩ<åfl=Ú.
J~Ú`Õ "å~°∞ ‰õÄ_® `«=∞‰õΩ KÕÜ«∞|_ç#
LѨ^Õâ◊OÖ’x Z‰õΩ¯= ÉèÏQÍxfl
q㨇iOKå~°∞. D HÍ~°}OQÍ "Õ∞=Ú "åi
=∞^茺 q~À^è•xfl, q^ÕfiëêÅ#∞
`«yeOKå=Ú. Jq „ѨàÜ ◊ ∞« k#O =~°‰Äõ
43
LO\Ï~Ú. "å~°∞ KÕã¨∂Î LO_ç#
Ѩ#∞ÅxflO\˜h JÖÏ¡ÇπÏ `«fi~°Ö’<Õ "åiH˜
`≥eÜ«∞*Ë™êÎ_∞» .
40. P H˘kÌ=∞Ok „QÆO^ä=Œ ǨïÅÖ’x "åˆ~. "å~°∞ JÖÏ¡ÇÏπ #∞ qâ◊fiã≤Oz =Úã≤O¡ ÅÜ«∂º~°∞.
"åi ã¨OYº ѨkH˜ Ö’¿Ñ LOk.
41. áÈ~å_ÕO^Œ∞‰õΩ J#∞=∞u ÖËx HÍÅOÖ’ D =∞xflOѨÙÅ "≥·Yi QÆ∞iOz `åH©^Œ∞
KÕÜ«∞|_çOk. P `«~°∞"å`« H˘O`«HÍÖÏxH˜ nx ™ê÷#OÖ’ ''JÖÏ¡ÇπÏ#∞,
JOu=∞k<åxfl qâ◊fiã≤OK«x "åi`À Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞O_ç—— J#fl `ÒÉÏ ã¨∂~å, 29=
"åHõºO J=`«iOzOk. J~Ú`Õ H˘O`«=∞Ok "åºMϺ`«Å „ѨHÍ~°O ''=∞xflOѨÙÅ
"≥·Yix J=ÅOaOK«O_ç—— J#fl P[˝ ~°^Œ∞Ì HÍÖË^Œ∞. Ѩiã≤÷`«∞Å ã¨fi~°∂áêxfl ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ì‰õΩx D ^≥·"ÀѨ^Õâßxfl ã¨~Ú`«O J=ÅOaOK«=K«∞Û. Ü«Ú^ŒúO ^•fi~å ÅaèOKÕ
„ѨÜ≥∂[<åÖË XHÀ¯™êi D =∞xflOѨÙÅ ^•fi~å ‰õÄ_® „áêÑ≤ΙêÎ~Ú.
42. J~°cÖ’ '#™ê~å— Jx LOk. JO>Ë „ÔH·ã¨Î=ÙÅx ^•x J~°÷O. Jã¨Å∞ #™ê~å J<Õ
Ѩ^ŒO '#∞„ã¨`ü— #∞Oz =zÛOk. #∞„ã¨`ü JO>Ë ã¨Ç¨Ü«∞O Jx J~°÷O. ''^≥·=^èŒ~°‡O
q+¨Ü∞« OÖ’ g∞Ö’ <å‰õΩ ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_Õ "åÔ~=~°∞?—— J#fl Ǩτ[`ü D™ê (J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏO)
„Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#OQÍ z`«Îâ◊√kúQÆÅ H˘O`«=∞Ok J#∞K«~°∞Å∞, ''#ÇπÏ#∞
J<åû~°∞ÖÏ¡ÇπÏ—— ("Õ∞=Ú ^≥·"åxH˜ ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩÅO) JO@∂ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~°∞. D
#„™êhÅ∞ („ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞) ‰õÄ_® Ü«¸^Œ∞Å =∂kiQÍ „QÆO^äŒ=ǨïÖË. gà◊¡#∞Oz ‰õÄ_®
JÖÏ¡ÇπÏ „Ѩ=∂}O fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. HÍx `«~°∞"å`« "å~°∞ ‰õÄ_® D XѨÊO^•xfl
MÏ`«~°∞ K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. `«`«Êùe`«OQÍ gà◊§ ǨÏ$^ŒÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® „ѨÉèÏ=~°Ç≤Ï`«O
J~ÚáÈÜ«∂~Ú. gà◊¡ #_»=_çHõ ÉèÏq`«~åʼnõΩ P^Œ~°≈„áêÜ«∞O, ã¨∂ÊùiÎ^•Ü«∞HõO
H͉õΩO_® áÈ~ÚOk.
43. ^Õ=ÙxH˜ WzÛ# =∂@ Ѩ@¡ g~°∞ K«∂Ñ≤# q=ÚY`« =¸ÅOQÍ#∂, PK«~°}
479
242 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
15 F „QÆO^äŒ=ǨïÖÏ~å! g∞ =^ŒÌ‰õΩ =∂
„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) =KÕÛâß_»∞. g∞~°∞
HõÑ≤ÊѨÙK«∞Û`«∂ LO_ç#44 „QÆO^äŒOÖ’x
Z<Àfl q+¨Ü«∂Å#∞ J`«#∞ g∞ =ÚO^Œ∞
qѨÙbHõiã¨∞<Î åfl_»∞. =∞Ô~<Àfl q+¨Ü∂« Å#∞
L¿ÑH˜ã∆ ∞¨ <Î åfl_»∞. JÖÏ¡ÇÏπ `«~Ñ° Ù¨¶ #∞Oz g∞
=^Œ‰Ì Ωõ *’ºu =KÕÛã≤Ok. JO>Ë, ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ
„QÆO^äŒO =KÕÛã≤Ok.45
16 ^•x ^•fi~å JÖÏ¡ÇÏπ `«# „Ѩã#¨ fl`«#∞
J#∞ã¨iOKÕ"åiH˜ âßOu =∂~åæÅ#∞
K«∂ѨÙ`å_»∞. `«# HÀiHõ "Õ∞~°‰Ωõ "åix
pHõ@Ö¡ ’ #∞Oz "≥eH˜fã≤, HÍOu "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ
fã¨∞‰õΩ=™êÎ_»∞. ~°∞A=∂~°æO "≥·Ñ¨Ù‰õΩ
^Œ~≈° Hõ`fi« O =Ç≤Ï™êÎ_∞» .
Ö’Ñ≤Oz# „Ѩ=~°#Î HÍ~°}OQÍ#∂ JÖÏ¡ÇÏπ "åi =∞^躌 ã¨^=Œ QÍǨÏ#, ã¨Yº`« ÖˉΩõ O_®
KÕâß_»∞. Wk „Ѩà◊Ü«∞O =~°‰õÄ LO@∞Ok. <Õ_»∞ „ÔH·ã¨Î=OÖ’ J<ÕHõ =~åæÅ∞<åfl~Ú.
XHõi á⁄_» WOH˘HõiH˜ y@ì^Œ∞. "å~°∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O "≥·~°ÉèÏ=O Hõey LO\Ï~°∞. XHõ
=~°æO "å~°∞ WOH˘Hõ =~°æO "åi „áê~°÷<åÅÜ«∞OÖ’ „áê~°÷# KÕÜ«∞~°∞.
â’K«hÜ«∞"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O Uq∞@O>Ë =Úã≤O¡ ã¨=∂[O ‰õÄ_® WÖÏO\˜ "≥=· ∞#™êºxH˜
Ö’<≥· LOk. "åiÖ’#∂ J<ÕHõ Jaè=∞`åÅ∞ QÆÅ"å~°∞<åfl~°∞. XHõi Jaè=∞`«O
WOH˘HõiH˜ Ѩ_^» ∞Œ . "åi =∞^躌 f„==∞~Ú# Éè^Ë •aè„áêÜ«∂Å∞<åfl~Ú. XHõiOH˘Hõix
q~À^èŒ∞Å∞QÍ K«∂ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. W^ŒO`å K«∂ã¨∞ÎO>Ë Ñ¨Ó~°fiO „ÔH·ã¨Î=ÙʼnõΩ Ѩ_ç# tHõ∆
=Úã≤¡OÅÃÑ· ‰õÄ_® Ѩ_çO^Õ"≥∂#xÑ≤™ÈÎOk. (JÖÏ¡ÇπÏ =∞#ÃÑ· ^ŒÜ«∞EѨÙQÍHõ!)
44. JO>Ë `Ò~å`«∞, WOrÅ∞ (ɡa· Å∞) „QÆO^ä•ÅÖ’ "å~°∞ `«=∞ =∞<À"åOKèÅ« Hõ#∞QÆ∞}OQÍ
KÕã#≤ „ѨHá∆˜ êÎÅ#∞, `å~°∞=∂~°∞ KÕã#≤ P[˝Å#∞ "å~°∞ HõÑÊ≤ ѨÙKÕÛO^Œ∞‰õΩ „ѨÜ∞« uflOKÕ
"å~°∞. JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) WÖÏO\˜ H©ÅHõ=∞~Ú# q+¨Ü«∂Å#∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ
q_»=∞~°z K≥áêÊ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : tÖÏ tHõ∆ q+¨Ü«∞OÖ’ "å~°∞ P_ç#
^•QÆ∞_»∞=¸`«Å∞ WO^Œ∞‰õΩ XHõ x^Œ~°≈#O. ǨÏnã¨∞ÅÖ’ Wk q=~°OQÍ =zÛOk.
45. *’ºu (#∂~ü) J<åfl, ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ „QÆO^äOŒ (H˜`å|∞"£∞ =Úc<£) J<åfl ~ÚHõ¯_» Y∞~üP<£
Jx ÉèÏ=O. D „QÆO^äŒO ^•fi~å JÖÏ¡ÇπÏ =∂#=ÙʼnõΩ ã¨<å‡~°æO "≥·Ñ¨Ù‰õΩ ^Œ~°≈Hõ`«fiO
=Ç≤Ïã¨∞<Î åfl_»∞. J~°cÖ’ ''#∂~°∞<£ = H˜`å|∞"£∞ =Úc<£—— (*’ºu '=∞iÜ«Ú— ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ
480
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
17 ''JÖÏ¡ÇÏπ (JO>Ë) =∞~°º"£∞ Ѩل`«∞_≥#·
=∞ã‘ÇπÏÜÕ∞—— Jx J#fl"å~°∞ xã¨ûO^Õ
ǨÏOQÍ Jqâßfi™êxH˜ áêÅÊ_®¤~°∞. (F
„Ѩ=HÍÎ!) "åiH˜ K≥ÑC¨ : ''XHõ"àÕ ◊ JÖÏ¡ÇÏπ
=∞~°º"£∞ Ѩل`«∞_≥#· =∞ã‘ÇÏπ x, J`«x `«ex¡ ,
Éèí∂=∞O_»ÅOÖ’x ã¨=∞ã¨Î [#∞Å#∂
<åâ◊#O KÕÜ∞« ^Œe¿ã,Î PÜ«∞xfl J_»∞H¤ ÀQÆÅ
â◊H˜Î, JkèHÍ~°O Z=i ‰õΩ<åfl~Ú?
„QÆO^äŒO) Jx =zÛOk. WHõ¯_» '=∞iÜ«Ú— J#fl Ѩ^ŒO '*’ºu— =∞iÜ«Ú 'ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#
„QÆO^äŒO— – Ô~O_»∂ "Õˆ~fi~°∞ =ã¨∞Î=ÙÅx ã¨∂zOK«\ÏxH˜ ~åÖË^Œ∞. x*ÏxH˜ WHõ¯_»
'=∞iÜ«Ú— J#fl Ѩ^ŒO *’ºu JO>Ë Uq∞\’ q=iOK«@O HÀã¨O LѨÜ≥∂yOK«
|_çOk. Jk ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# „QÆO^äŒ=∞x qâ◊nHõi™ÈÎOk. nx<Õ J~°cÖ’ 'J`≥Êù `«Ñ¶πã‘i—
JO\Ï~°∞. D q=~°}‰õΩ x^Œ~°≈#O ‰õÄ_® ÖËHõáÈÖË^Œ∞. J^Õq∞@O>Ë nx `«~åfiu
"åHõºOÖ’ ''Ü«∞ÇπÏn aÇ≤ÏÖÏ¡ÇπÏ—— (JÖÏ¡ÇπÏ nx^•fi~å =∂~°æO K«∂ѨÙ`å_»∞) Jx
K≥Ñʨ |_çOk. XHõ"àÕ ◊ *’ºu =∞iÜ«Ú ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ „QÆO^äOŒ – ~Ô O_»∂ "Õ~ˆ fi~°∞ =ã¨∞=Î ÙÅ∞
J~Ú L#fl@¡~Ú`Õ `«~åfiu "åHõºOÖ’ 'Ü«∞ÇπÏn aÇ≤Ï=∞ÖÏ¡Ç¨ï— (JÖÏ¡ÇπÏ P Ô~O_ç\ ˜
^•fi~å – ÖËHõ – "å\˜ ^•fi~å ã¨<å‡~°æO K«∂ѨÙ`å_»∞) Jx K≥áêÊeûOk. HÍx `«~åfiu
P "åHõºOÖ’ JÖÏ ÖË^Œ∞. nx^•fi~å É’^èŒÑ¨_Õ^Õq∞@O>Ë D "åHõºOÖ’x *’ºu
=∞iÜ«Ú ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# „QÆO^äŒO – Ô~O_»∂ "Õˆ~fi~°∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ HÍ=Ù. Ô~O_»∂ XHõ¯>Ë.
J^Õ Y∞~üP<£. nxH˜ q~°∞^ŒúOQÍ WHõ¯_» #∂~ü (*’ºu) JO>Ë =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨) Jh,
„QÆO^äŒ=∞O>Ë Y∞~üP<£ Jh H˘O^Œ~°∞ KÕã≤# "åºMϺ#O ã¨Ô~·Ok HÍ^Œ∞. =ÚYºOQÍ
a^£JfÅ∞ D q^èOŒ QÍ "åk™êÎ~∞° . =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨) q+¨Ü∞« OÖ’ "å~°∞ ''#∂~°∞q∞‡<£
#∂iÖÏ¡ÇÏ≤ (JÖÏ¡ÇÏπ *’ºuÖ’ JO`«~åƒùQOÆ )—— J<Õ ^Œ$HõÊ^ä•xH˜ ~°∂ѨHÅõ Ê# KÕâß~°∞.
=∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨) =∂#==∂„`«∞Å#fl q+¨Ü«∂xfl x~åHõiOKå~°∞. `«=∞ ã¨fiHõeÊ`«
qâßfi™êxH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ "å~°∞, ''JÖÏ¡ÇÏπ Jxfl\˜H<õ åfl =ÚO^Œ∞ ^≥=· „Ѩ=HõÎ HÍOux
ã¨$lOz, P HÍOu ^•fi~å ã¨=∞ã¨Î [QÆuh ã¨$+≤ìOKå_»∞—— J#fl ǨÏnã¨∞#∞ Pã¨~åQÍ
fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. =∞i K«∂_»É’`Õ, „áê=∂}˜Hõ ǨÏnã¨∞ ã¨OHõÅ<åÅÖ’ ZHõ¯_® D
ǨÏnã¨∞ HõxÑ≤OK«^Œ∞. HÍQ͆ Wk ui‡r =∞iÜ«Ú J|∂ ^•=Ó^£ „QÆO^ä•Ö’¡x
''JÖÏ¡ÇπÏ „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞OQÍ HõÅ=Ú#∞ ã¨$+≤ìOKå_»∞—— J#fl =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O)
„Ѩ=K«<åxH˜ q~°∞^ŒúOQÍ LOk. D <ÕѨ^䌺OÖ’ qMϺ`« ǨÏnã¨∞"Õ`«Î JÖò ÉÏh
WÖÏ ~åâß~°∞ : (JÖÏ¡ÇπÏ „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞OQÍ HõÅ=Ú#∞ ã¨$+≤ìOKå_»∞) J#fl D ǨÏnã¨∞
„áê=∂}˜Hõ"≥∞ÿ#k. WO^Œ∞Ö’ ZÖÏO\˜ ã¨O^ÕǨxH© `å=ÙÖË^Œ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞, [#∞Ö’¡
481
243 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
Éè∂í =∂ºHÍâßÅÖ’#∂, "å\˜ =∞^躌 Ö’#∂
L#fl"å\˜ ã¨=∞ã¨Î ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixH˜
JkèÑu¨ JÖÏ¡ÇÏπ ÜÕ∞. PÜ«∞# `å#∞ HÀi#
^•xfl 㨠$ +≤ ì ™ êÎ _ » ∞ . JÖÏ¡ Ç π Ï „Ѩ u n
KÕÜ«∞QÆÅ JkèHÍ~°O HõÅ"å_»∞.——46
18 ''"Õ∞=Ú JÖÏ¡ÇÏπ Ѩل`«∞ÅO, PÜ«∞#‰õΩ
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# "å~°O——47 Jx Ü«¸^Œ∞Å∞,
„ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞ (#„™êhÅ∞) JO\Ï~°∞. (F
„Ѩ=HÍÎ!) "åix WÖÏ J_»∞QÆ∞ :
„áêK«∞~°ºO á⁄Ok=Ù#fl 'F *Ïa~ü! JÖÏ¡ÇπÏ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ h „Ѩ=HõÎ *’ºux
ã¨$+≤ìOKå_»∞— J#fl ǨÏnã¨∞ 'q∞^䌺— Jx K≥ѨÊ\ÏxH˜ ‰õÄ_® ÃÑ· ǨÏnã¨∞ XHõ „Ѩ|Å
`å~å¯}O (`åbMÏ`«∞Öò q∞ëê¯`ü, "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨OѨÙ\˜ 34= ¿Ñr).
46. D PÜ«∞`«∞Ö’ JÖÏ¡ÇÏπ `«# ã¨OѨÓ~°‚ PkèÑ`¨ åºxfl, J™ê^è•~°}"≥∞#ÿ `«# JkèHÍ~åxfl
QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOKå_»∞. „ÔH·ã¨Î=ÙÅ „u`«fi qâßfi™êxfl, "≥∞ã¨ûÜ«∞º ^Õ=Ù_»∞ J#fl"åi
=¸_è» #=∞‡HÍxfl YO_çOK«@O nx Jã¨Å∞ L^ÕÌâ◊ºO. ѨÓ~°fiO „ÔH·ã¨Î=ÙÖ’¡ XHõ
=~°æO 'Ü«∂‰õÄaÜ«∂º— =∂„`«"Õ∞ Uã¨∞„H©ã¨∞Î#∞ ^≥·=OQÍ ÉèÏqOKÕk. HÍx „Ѩã¨∞Î`«O
„ÔH·ãÎ̈=ÙÖ’¡ ^•^•Ñ¨Ù Jxfl =~åæÅ∂, U^À XHõ q^èŒOQÍ Uã¨∞„H©ã¨∞Î#∞ ^≥·=OQÍ ÉèÏqOz
H˘Å∞ã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩã¨∞Î`«O „ÔH·ã¨Î= „ѨѨOK«OÖ’ ''=¸_»∞ ^≥·"åÅÉèÏ=#—— "Õà◊¥¡#∞
‰õΩOk. J~Ú`Õ U „Ѩ=HõÎ#~Ú<å ^≥·=OQÍQÍh, ^≥·"åOâ◊ã¨OÉèí∂`«∞_»∞QÍ QÍh
Y~å~°∞KÕã,≤ P q^èOŒ QÍ H˘Å=@O ѨzÛ ‰õΩ„Ѷπ (^≥=· u~°™ê¯~°O) Jh D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ
Y∞~üP<£ `Õ@`≥Å¡O KÕ™ÈÎOk. „ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞ Uã¨∞„H©ã¨∞Î (=∞ã‘ÇπÏ)#∞ ^≥·=OQÍ Y~å~°∞
KÕã≤ D ~°Hõ=∞~Ú# Jqâßfi™êxH˜ X_çQÆ\Ïì~°∞. JÖψQ =∞ˆ~ =~°æO"åÔ~·<å U
„Ѩ=HõÎ#~Ú<å㨈~ „Ѩ=HÍΠѨ^Œq#∞Oz, =∂#=`«fi ™ê÷~Ú #∞Oz `˘ÅyOz
J=∂O`«O ^≥·=`«fiѨ٠ё~î°OÃÑ· ‰õÄ~ÀÛɡ_ç`Õ "å~°∞ ‰õÄ_® Jqâßfiã¨∞Å ã¨~°ã¨<Õ
xÅ|_»`å~°∞. Ѷ¨ #=ÓA aÖÏ¡Ç≤Ï q∞<£ ǨlÇ≤ÏÖò Jv^ŒuÖò á¶êã≤^Œu.
47. Ü«¸^Œ∞Å∞ Ǩτ[`ü L*ˇ~· #ü ∞ ^Õ=Ùx ‰õΩ=∂~°∞xQÍ Y~å~°∞ KÕÜ∞« QÍ, „ÔHã· =Ψ ÙÅ∞ Ǩτ[`ü
D™ê (Uã¨∞„H©ã¨∞Î)#∞ ^Õ=Ùx ‰õΩ=∂~°∞_»x J<åfl~°∞. `å=Ú ‰õÄ_® ^Õ=Ùx =∂#ã¨
Ѩل`«∞Å=∞x K≥ÑC¨ ‰õΩ<åfl~°∞. "å~°∞ ^Õ=Ùx ‰õΩ=∂~°∞Åx K≥Ñʨ ÖË^hŒ , ^Õ=Ùx ‰õΩ=∂~°∞Å
J#∞Ü«∂Ü«ÚÅO (J`üÉÏ=Ù JÉò<å~ÚÖÏ¡ÇÏ≤ ) Jx K≥ÑC¨ ‰õΩ<åfl~°x =∞iH˘O`«=∞Ok
"åºMϺxOKå~°∞. Ô~O_çO\˜ =∞^茺 `Õ_® ÃÑ^ŒÌQÍ ÖË^Œ∞. P Ô~O\˜Ö’ U=∂@ K≥Ñ≤Ê<å
^Õ=Ùx Ѩ@¡ "åiH˜ QÆÅ qâßfiã¨O Z@∞=O\˜^À |Ç≤Ï~°æ`«=∞=Ù`«∂<Õ LOk.
482
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 244 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
''=∞~°~Ú`Õ g∞ áêáêʼnõΩQÍ#∞ PÜ«∞# 20 =¸™ê `«# *Ïu "åi#∞^ÕÌtOz
q∞=∞‡efl ZO^Œ∞‰õΩ tH˜ã∆ ∞¨ <Î åfl_»∞?48 HÍ^Œ∞, K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂xfl *Ï˝Ñ¨HõO KÕã¨∞HÀO_ç :
g∞~°∞ ‰õÄ_® PÜ«∞# ã¨$+≤ìOz# =∂#= ''F <å *Ïu „Ѩ[ÖÏ~å! JÖÏ¡ÇπÏ g∞‰õΩ
=~åæxH˜ K≥Ok#"åˆ~. PÜ«∞# `å#∞ KÕã≤# LѨHÍ~åxfl HÍã¨Î =∞##O
HÀi# "åix Hõ∆q∞™êÎ_»∞, `å#∞ HÀi# KÕã∞¨ HÀO_ç – PÜ«∞# g∞Ö’ „Ѩ=HõeÎ fl
"åix tH˜∆™êÎ_»∞.49 Éèí∂=∂ºHÍâßÅ xÜ«∞q∞OKå_»∞. q∞=∞‡efl ~åAÅ∞QÍ
Ö’#∂, "å\˜ =∞^茺#∂ L#fl"å@ KÕâß_»∞.51 Ö’Hõ"åã¨∞ÅÖ’ Z=iH©
xflO\˜ÃÑ· JkèHÍ~°O JÖÏ¡ÇπÏ^Õ. PÜ«∞# „Ѩ™êkOK«x ^•xx g∞‰õΩ „Ѩ™êkO
"≥·Ñ¨ÙˆH =∞~°eáÈ=Åã≤ LOk.—— Kå_»∞.——52
19 „QÆO^äŒ=ǨïÖÏ~å! „Ѩ=HõÎÅ tHõ∆‰õΩ áê„`«∞Å=Ù`å~°∞. Hõ#∞Hõ F „QÆO^äŒ=ǨïÖÏ~å! g∞~°∞ ‰õÄ_® JO^ŒiÖÏO\˜
PQÆ=∞# „Hõ=∞OÖ’ q~å=∞O `«~åfi`« =∂ =∂#=ÙÖË. =∞~°ÖÏO@ѨC_»∞ W`«~° =∞#∞+¨µÅ‰õΩ aè#flOQÍ g∞Ѩ@¡ „Ѩ`ºÕ Hõ =º=Ǩ~°O
„Ѩ=HõÎ g∞ =^Œ‰Ì Ωõ =KÕÛâß_»∞. J`«#∞ g∞‰õΩ ZÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞Ok?
ã¨Ê+¨ìOQÍ q_»=∞~°z K≥|∞`«∞<åfl_»∞. =∂ 50. Ǩτ[`ü D™ê (J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏO)H© – JOu=∞ ^≥=· „Ѩ=HõΠǨτ[`ü =ÚǨÏ=∞‡^Œ∞ (ã¨Jã¨O)
=^ŒÌ‰õΩ â◊√Éèí"å~°Î JOkOKÕ"å_»∞, ÉèíÜ«∞ "åiH© =∞^躌 ^•^•Ñ¨Ù 570 ÖËHõ 600 ã¨O=`«û~åÅ =º=kè LOk. Wk 'ã¨OkèHÍÅO—
ÃÑ>Ëì"å_»∞ Z=~°∂ ~åÖË^Œ#fl =∂@ g∞~°∞ (Ѷ¨`ü~å) QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»∞`«∞Ok. D ã¨OkèHÍÅO `«~°∞"å`« "Õ∞=Ú =∂ JOu=∞
J#‰õΩO_® LO_ÕO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ (D ã¨O^Õâ◊ǨÏ~°∞}˜‚ g∞ =^ŒÌ‰õΩ ѨOÑ≤OKå=Ú. ÖËHõáÈ`Õ, '=∂ =^ŒÌ‰õΩ â◊√Éèí"å~åÎǨÏ~°∞_»∞
U~åÊ@∞ [iyOk). JO^Œ∞ˆH WѨC_»∞ QÍh, ÃÇÏK«ÛiHõ KÕ¿ã"å_»∞ QÍh ~åÖË^Õ!— Jx g∞~°∞ =∂@ =∂ˆ~Û J=HÍâ◊O LOk.
x[OQÍ â◊√Éèí"å~°Î qxÑ≤OKÕ"å_»∞, Hõ#∞Hõ <Õ#∞ g∞‰õΩ ™ê‰õΩÅ∞ K≥¿ÑÊ J=HÍâ◊O W=fi^ŒÅK«∞HÀÖË^Œ∞ Jx JÖÏ¡ÇπÏ
ÉèíÜ«∞ÃÑ>Ëì"å_»∞ g∞ =^ŒÌ‰õΩ =KÕÛâß_»∞.50 „QÆO^äŒ=Ǩïefl L^ÕÌtOz K≥|∞`«∞<åfl_»∞.
JÖÏ¡ÇÏπ JxflO\˜ÃÑ· JkèHÍ~°O HõÅ"å_»∞. 51. ^≥·=„Ѩ=HõÎÖ’¡ KåÖÏ=∞Ok |h W„™ê~¸Öò #∞OKÕ xÜ«Ú‰õΩÎÅÜ«∂º~°∞. D Ѩ~°OѨ~°
48. Ü«¸^Œ∞Å, „ÔH·ã¨Î=ÙÅ =∂@Ö’¡ U=∂„`«O Ѩã¨ÖË^Œ#fl^•xH˜ Wk x^Œ~°≈#O. XHõ"Õà◊ Ǩτ[`ü D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) =~°‰õÄ ™êyOk. JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O)
g∞~°∞ x[OQÍ<Õ JÖÏ¡ÇπωõΩ „Ñ‘uáê„`«∞Öˇ· LO>Ë g∞ Ѩiã≤÷u WÖÏ LO_Õk HÍ^Œ∞. =∂„`«O W™ê‡~¸Öò ã¨O`«uH˜ K≥Ok#"å~°∞. JÖψQ W„™ê~¸Öò ã¨O`«uH˜
g∞~°∞ ^≥·"åxH˜ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# "åÔ~· LO>Ë g∞~°∞ `«ÅzO^ŒÖÏ¡ KÕÜ«∞\ÏxH˜ g∞‰õΩ ¿ãfiK«Ûù K≥Ok#"å~°∞ ZO`À=∞Ok Éèí∂=∞O_»ÅOÖ’ ~å*ϺÅ#∞ UÖÏ~°∞. H˘O`«=∞Ok
LO_Õk. g∞ `«Ñ¨CÅ#∞ QÆ∞iOz ^Õ=Ù_»∞ q∞=∞‡efl xÅn¿ã"å_»∞ HÍ^Œ∞. HÍx "åã¨Î= „Ѩ=HõÅÎ ‰õΩ ã¨~Ú`«O ~å*ϺkèHÍ~°O ÅaèOzOk. Ǩτ[`ü ^•=Ó^£ (J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏO)QÍi
Ѩiã≤÷`«∞Å∞ JÖÏ ÖË=Ù. g∞ áêáêʼnõΩ „ѨuQÍ JÖÏ¡ÇπÏ q∞=∞‡efl Hõiî<åu Hõiî#OQÍ ~å*ϺkèHÍ~°O WO^Œ∞‰õΩ XHõ L^•Ç¨Ï~°}. nxfl|\˜ì qk`«=∞ÜÕ∞º ^Õq∞@O>Ë „Ѩ=HõÎ
tH˜∆ã¨∞Î<åfl_»∞. JO>Ë g∞~°∞ PÜ«∞#‰õΩ „Ñ‘uáê„`«∞Å∞ HÍ~°<ÕQÍ J~°÷O. JÖÏ¡ÇπÏ =\˜ì Ѩ^ŒqÖψQ ~å[iHõO ‰õÄ_® ^Õ=Ùx =∞ǨÏ^Œ#∞„QÆǨÏ"Õ∞. HÍ|\˜ì ~å[H©Ü«∂xfl,
"å^Œ#Å P^è•~°OQÍ f~°∞Ê KÕÜ«∞_»∞. qâßfiã¨O (D=∂<£), PK«~°} (J=∞Öò), ÉèíH˜Î JkèHÍ~åxfl K≥_»∞ JOâ◊OQÍ ÉèÏqOK«@O ã¨=∞O[ã¨O HÍ^Œ∞. ~å*ϺkèHÍ~°"Õ∞ QÆ#Hõ
(`«MÏfi) P^è•~°OQÍ PÜ«∞# =∞#∞+¨µÅ =º=Ǩ~åÅÃÑ· x~°Ü ‚ ∞« O QÔ H· ˘O\Ï_»∞. WǨÏѨ~° ã¨fi`«Ç¨QÍ K≥_»¤ =ã¨∞Î=Ù J~ÚLO>Ë ^Õ=Ù_»∞ „Ѩ=HõÎefl ~åAÅ∞QÍ KÕ¿ã"å_Õ HÍ^Œ∞.
™êѶ¨ÖϺÅ∞ Ô~O_»∂ g\˜ÃÑ·<Õ P^è•~°Ñ¨_ç LO\Ï~Ú. ѨiáêÅ# KÕÜ«∞@O =∞Ozk HÍ^Œ#∞‰õΩO>Ë JÖÏ¡ÇπÏ nxfl `«# J#∞„QÆǨÏOQÍ
¿Ñ~˘¯<Õ"å_Õ HÍ^Œ∞. ~å[iHõOQÍh, ~å[H©Ü«∂Å∞ QÍh ã¨fi`«Ç¨QÍ K≥_»¤q HÍ=Ù.
49. D Hõ∆q∞OK«@=∞~Ú<å, tH˜∆OK«@=∞~Ú<å ^Õ=Ùx ã¨Oq^è•#O „ѨHÍ~°"Õ∞ "å\˜x UÖË "åiÖ’ L#fl K≥_»∞QÆ∞ =¸ÅOQÍ "å\˜H˜ K≥_»¤ ¿Ñ~°∞ =zÛOk. D
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. J^Õq∞@O>Ë qâßfiã¨∞Å∞ Hõ=∆ ∂Ѩ}‰õΩ J~°›`« á⁄O^ŒQÍ, Jqâßfiã¨∞Å∞ K≥_¤» ¿Ñ~°∞#∞ JO@QÆ@_ì O» Ö’ áêâßÛ`«º „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ^èfiŒ ["åǨωõΩÅ∞ ‰õÄ_® „Ѩ=ÚY
483 484
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 245 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
21 ''<å *Ïu"å~°ÖÏ~å! JÖÏ¡ÇπÏ g∞‰õΩ 22 ^•xH˜ "å~°∞ WÖÏ |^Œ∞eKåÛ~°∞ :
~åã≤ÃÑ\˜ì#53 D Ѩq„`« „Ѩ^Õâ◊OÖ’ ''=¸™ê! JHõ¯_» =∞Ǩ |Å=O`«∞Å∞
„Ѩ"ÕtOK«O_ç.54 "≥#∞fl K«∂Ñ≤ =∞~°e L<åfl~°∞. "å~°Hõ¯}∞‚Oz "≥o§áÈ#O`«
áÈHõO_ç.55 "≥#∞flK«∂Ñ≤ =∞~°eáÈÜ«∂~°O>Ë =~°‰õÄ "Õ∞=Ú JO^Œ∞Ö’ „Ѩ"ÕtOKÕk
g∞ˆ~ #+¨áì È`å~°∞.—— ÖË^Œ∞. XHõ"Õà◊ "å~°∞ "≥o§áÈ`Õ =∂„`«O,
Éè∂í q∞Hõ#∞ áÈ+≤OKå~°∞. "å~°∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ „ѨÑO¨ K« ~å[H©Ü∂« Å∞ #_»∞ѨÙ`∂« <Õ „áêK«∞ºÅ "Õ∞=Ú `«Ñ¨Ê‰õΩO_® JO^Œ∞Ö’H˜
=∞kÖ’ ~å[H©Ü«∂ŠѨ@¡ U=yOѨÙ#∞, AQÆ∞Ѩû#∞ <å>Ë „Ѩܫ∞`«flO KÕâß~°∞. „Ѩ"Õt™êÎ=Ú.——56
"≥Ú`«gÎ ∞‡^Œ ~å[iHõOQÍh, UHõã`¨ åÎHõ ѨiáêÅ#QÍh – ѨiáêʼnõΩ_»∞ QÆ#Hõ ^≥=· cèu 23 JѨC_»∞, JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_Õ
Ѩ~°∞_»∞, <åºÜ«∞jÅ∞_≥·# ѨHõ∆OÖ’ – „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ =º=ã¨÷Hõ<åfl =∞Oz Ѷ¨e`åÅ#∞ "åiÖ’ PÜ«∞# J#∞„QÆǨÏO á⁄Ok#
W=fiQÆÅ^Œ∞. W^Œ~Ì ∞° WÖÏ J<åfl~°∞ : ''g∞~°∞ "åix
52. W„™ê~¸Öò ã¨O`«uH˜ "˘ã¨y# Jã¨OMϺHõ"≥∞ÿ# =~åÅ#∞ ^Õ=Ù_»∞ ~ÚHõ¯_» *Ï˝Ñ¨HõO Z^Œ∞~À¯=\ÏxH˜ (Hõhã¨O) ^•fi~°O
KÕ~Úã¨∞<Î åfl_»∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : =∞<£, ã¨ÖÏfi J<Õ PǨ~°Ñ^¨ •~å÷Å J=`«~}° , "Õ∞Ѷ∂¨ Š֒ѨeHÔ <· å „Ñ¨"tÕ OK«O_ç. g∞~°∞ ֒ѨeH˜
KèåÜ«∞, Ѷ~≤ Bü <£ ÉÏi#∞Oz ~°HO∆˜ K«\ÏxH˜ "åiHÀã¨O ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =∂~°Oæ U~°Ê~°K@« O „Ѩ"tÕ ¿ãÎ KåÅ∞, g∞ˆ~ PkèHºõ `«
"≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. D ~°HõOQÍ D *Ïu PkèHõº`«, ^≥·"å#∞„QÆǨÅ ^Œ$ëêì º `«# HÍÅOÖ’ á⁄O^Œ∞`å~°∞. g∞~°∞ qâßfiã¨∞ÖË J~Ú`Õ
W`«~° *Ï`«∞ÅHõ<åfl ZO`À =ÚO^ŒO[Ö’ LO_Õk. J~Ú`Õ JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ JÖÏ¡ÇÏπ <Õ #=∞‡O_ç.——57
(ã¨Jã¨O) „ѨÉèíqOz# `«~°∞"å`« D „âı+¨ª`« =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨) QÍi J#∞K«~° J=∂eMÏ *Ïu`À áÈ~å_»@O `«Ñ¨Ê =∂~åæO`«~°O ÖË^Œ∞. HÍã¨Î ^è≥·~°ºO KÕã≤ P
ã¨=∂*ÏxH˜ ÅaèOzOk. ''=∂#=ÙÅ HÀã¨O LxH˜Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ~å|_ç# „âı+ª¨ ã¨=∂[O Ѩq„`« Hˆ „∆ `«OÖ’H˜ „Ѩ"tÕ ¿ãÎ ^Õ=Ùx `À_®Ê@∞`À Jk `«=∞ =â◊O J=Ù`«∞O^Œx =¸™ê
g∞~°∞—— Jx ^Õ=Ù_»∞ "åiH˜ H˜`å|∞ WKåÛ_»∞ (Pe W„=∂<£–110). J~Ú`Õ D (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) â◊√Éèí"å~°Î JOkOKå~°∞. J~Ú<å㨈~ J=∂eMÏ`À áÈ~å_»\ÏxH˜
„âı+¨ª`« XHõ +¨~°`«∞`À =Ú_çѨ_ç LOk. D +¨~°`«∞ ‰õÄ_® D PÜ«∞`«∞Ö’<Õ W„™ê~¸Öò ã¨O`«u"å~°∞ ™êǨÏã≤OK«ÖË^Œ∞ (Wɡfl Hõã‘~ü).
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_çOk – ''g∞~°∞ „Ѩ[ʼnõΩ =∞Ozx QÆ∞iOz P*Ï˝Ñ≤™êÎ~°∞. K≥_»∞#∞O_ç 54. JO>Ë `«# =∂~°æOÖ’ áÈ~å_ç# ѨHõ∆OÖ’ JÖÏ¡ÇπÏ „Ѩ™êk™êÎ#x "åQÍÌ#O KÕã≤#
PѨÙ`å~°∞. ^≥·"åxfl qâ◊fiã≤™êÎ~°∞.—— HÍ~°∞}º„ѨÉèí∞=Ù J~Ú# JÖÏ¡ÇπÏ =Úã≤¡OʼnõΩ D q[Ü«∞O, ã¨Ç¨Ü«∂Å#fl=∂@.
'Ѩx— KÕ¿ã ã¨^Œ∞ƒkúx "˘ã¨y, "å~°∞ x[OQÍ<Õ „âı+¨ª ã¨=∂[OQÍ q~ålÖË¡ J=HÍâ◊O 55. '"≥#∞flK«∂Ñ≤ =∞~°ÅHõO_ç— JO>Ë áÈ~å@O Ѩ@¡ q=ÚY`« K«∂Ѩ~å^Œx ÉèÏ=O.
„Ѩ™êkOK«∞QÍHõ! 56. J=∂eMÏ *Ïu â∫~°º Ѩ~å„Hõ=∂ʼnõΩ W„™ê~¸Öò ã¨O`«u"å~°∞ [_»∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
53. W„™ê~¸Öò ã¨O`«uH˜ =¸ÅѨÙ~°∞+¨µ_≥·# Ǩτ[`ü Ü«∂Y∂Éò (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) ɡ·`«∞Öò D HÍ~°}OQÍ `˘e ^Œâ◊Ö’<Õ "å~°∞ KÕ`«∞Öˇ`ÕÎâß~°∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å~°∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ
=∞dÌãπÖ’ LO_Õ"å~°∞. J~Ú`Õ Ç¨Ï„[`ü Ü«¸ã¨∞Ѷπ (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) DlѨÙìÖ’ =¸™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) =∂@#∞ ÅHõ∆ º ÃÑ@ìHõáÈ=@"Õ∞ QÍHõ, ^Õ=Ùx "åQÍÌ#OÃÑ·
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î#flѨC_»∞ W„™ê~¸Öò ã¨O`«u"å~°∞ DlѨÙì‰õΩ `«~°eáÈÜ«∂~°∞. ‰õÄ_® "åiH˜ #=∞‡HõO ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk.
^≥·=„Ѩ=HõÎ =¸™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) "åix Ѷ≤~üB<£ ɡ_»^Œ#∞Oz HÍáê_ÕO^Œ∞‰õΩ 57. =¸™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) *Ïu „Ѩ[ÅÖ’ P ~Ú^ŒÌ~°∞ =∂„`«"Õ∞ x[ÉèÏ=OÖ’
~å„uH˜ ~å„`Õ JHõ¯_ç#∞Oz `«~°eOKÕ ^•HÍ "å~°∞ JHõ¯_Õ x"åã¨=ÚO_Õ"å~°∞. P qâ◊fiã¨hÜ«ÚÅ∞QÍ, x*Ï~ÚfѨ~°∞Å∞QÍ x~°∂Ñ≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. "åiH˜ ^≥·=ã¨Ç¨Ü«∞O
~ÀAÖ’¡ ɡ·`«∞Öò =∞dÌãπÃÑ· J=∂eMÏ *Ïu Ü≥ÚHõ¯ JkèHÍ~°O LO_Õk. J^˘Hõ Ѩ@¡ ã¨OѨÓ~°‚ qâßfiã¨O LOk. 'HÍã¨ÎO`« ^è≥·~°ºO`À J_»∞QÆ∞=ÚO^Œ∞‰õΩ "ÕÜ«∞O_ç, P
g~°*Ïu. "åiÖ’ â∫~°ºO, Ѩ~å„Hõ=∞O "≥∞O_»∞QÍ LO_Õq. =∞m¡ ɡ·`«∞Öò =∞dÌãπ `«~åfi`« ^≥·=ã¨Ç¨Ü«∞O ZÖÏ Åaèã¨∞ÎO^À g∞ˆ~ K«∂^Œ∞Ì~°∞QÍx— JO@∂ "å~°∞ `«=∞
„Ѩ^Õâ◊OÖ’H˜ "≥o§ ã≤÷~°Ñ¨_®Åx ^≥·=„Ѩ=HõÎ =¸™ê xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. ^•xHÀã¨O `À\˜"åiH˜ #K«Û*ˇÑ¨Ê_®xH˜ âßÜ«∞â◊‰õΩÎÖÏ „Ѩܫ∞uflOKå~°∞.
485 486
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 246 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
24 (HÍx D =∂@efl "å~°∞ ÅHõ∆ º 27 (F =ÚǨÏ=∞‡^£–ã¨!) P^ŒO Ü≥ÚHõ¯
ÃÑ@ìÖË^Œ∞). ''F =¸™ê! "å~°∞ JHõ¯_» W^ŒÌ~°∞ ‰õΩ=∂~°∞Å =$`åÎO`åxfl ‰õÄ_®
L#flO`« =~°‰õÄ "Õ∞=Ú ã¨∞`«~å=¸ "åiH˜ Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ qxÑ≤OK«∞.62
JHõ¯_çH˜ "≥à◊§É’=Ú. #∞=Ófi, h "åi~°∞=Ù~°∂ ^≥·"åxH˜ #[~å<å
„ѨÉèí∞=Ó áÈ~Ú LÉèíÜ«ÚÅ∂ "åi`À ã¨=∞iÊOK«QÍ, "åiÖ’ XHõi #[~å<å
áÈ~å_»O_ç. "Õ∞q∞Hõ¯_Õ ‰õÄ~°∞Ûx ã‘fiHõiOK«|_çOk. =∞~˘Hõik ã‘fiHõiOK«
LO\Ï=Ú——58 Jx "å~°∞ K≥áêÊ~°∞. D *Ïu"å~°∞ #ÅÉèˇ· UO_»¡^•HÍ JHõ¯_Õ `«KåÛ_»∞`«∂ LO_»=Åã≤ =zÛOk. P
25 JѨC_»∞ =¸™ê WÖÏ q#flqOK«∞ ã≤÷uÖ’ ‰õÄ_® "åiÃÑ· =∞<£, ã¨ÖÏfi PǨ~° Ѩ^•~å÷Å∞ J=`«iOKå~Ú. ^•xÃÑ·
‰õΩ<åfl_»∞ : ''„ѨÉèí∂! <å‰õΩ <å ‰õÄ_® "å~°∞ ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^Œ‰õΩO_®, ''XˆH ~°Hõ=∞~Ú# PǨ~°O uh uh =∂‰õΩ
ã¨fiÜ«∞OÃÑ<· å, <å ™È^Œ~∞° xÃÑ#· =∂„`«"∞Õ "≥ÚǨÏO "≥ÚuÎOk. =∂ HÀã¨O ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞, PǨ~°^è•<åºÅ∞, ѨѨCk#∞ã¨∞Å∞
JkèHÍ~°O LOk. HÍ|\˜ì #∞=Ùfi =∞=∞‡efl ѨO_çOK«=∞x h „ѨÉèí∞=Ù#∞ „áêi÷OK«∞—— Jx =¸™êÃÑ· XuÎ_ç fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. D
– D Jq^èÕÜ«ÚÅ#∞ "Õ~°∞ K≥~Úº.——59 "≥∞^ÿ •#OÖ’ =ÙO_»QÍ<Õ "åiÃÑ· "Õ∞Ѷ∂¨ Å ^•fi~å h_» HõeÊOK«|_çOk. Ǩτ[`ü =¸™ê
26 JѨC_»∞ JÖÏ¡ÇπÏ WÖÏ J<åfl_»∞: (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) `«# Hõ„~°`À H˘O_»~å~ÚÃÑ· H˘@ìQÍ 12 `≥QÆÅ HÀã¨O 12 T@Å∞
''WHõ D Éèí∂q∞ "åi HÀã¨O #ÅÉèˇ· z=Ú‡‰õΩ =KåÛ~Ú. D q^èŒOQÍ ~°Hõ~°HÍÅ J#∞„QÆǨÅ∞ "åiH˜ ÅaèOKå~Ú. #ÅÉèˇ·
ã¨O=`«û~åÅ ^•HÍ x¿+kèOK«|_çOk. ÜÕ∞O_»¡ `«~åfi`« "å~°∞ ɡ`· ∞« Öò =∞dÌãÖπ ’ „Ѩ"tÕ OKÕÖÏ Ñ¨iã≤`÷ ∞« Å∞ =∞ÅK«|_®¤~Ú.
"å~°∞ ZHõ¯_® xÅ∞= h_» ÖˉΩõ O_® <ÕÅÃÑ· 61. „Ѩ=HõÎÅ∞ `«=∞ *Ïu „Ѩ[Å "Õ∞Å∞#∞ HÀ~°∞‰õΩ<Õ "åÔ~· LO\Ï~°∞. `å=Ú JO^Œ*Ë¿ã
`«KåÛ_»∞`«∂ u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~°∞.60 Hõ#∞Hõ ã¨O^Õâßxfl ã‘fiHõiOz "å~°∞ WǨÏÖ’HõOÖ’#∂, Ѩ~Ö° ’HõOÖ’#∂ ™êѶŨ ºO á⁄O^•Åx
#∞=Ùfi D Jq^èÕÜ«∞ [#∞Å q+¨Ü«∞OÖ’ Lqfià◊¥§~°∞`«∂ LO\Ï~°∞. ^•xHÀã¨O „Ѩ=HõÎÅ∞ JǨÏiflâ◊Å∂ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞. ZO`«
^Œ∞ódOK«‰Ωõ .——61 É’^èŒÑ¨~°z<å *Ïu „Ѩ[Å∞ ã¨<å‡~°æO "≥·Ñ¨Ù‰õΩ ~åHõáÈ`Õ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ "å~°∞
58. HÍx ZO`« #K«Û*ˇÑ≤Ê<å W„™ê~¸Öò ã¨O`«u"åiH˜ Hõ#∞qѨC HÍÖË^Œ∞. "å~°∞ H©ÅHõ =∞#™êÎáêxH˜ Ö’#=Ù`å~°∞. JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) ã¨~Ú`«O WÖÏO\˜
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ñ≤iH˜Ñ¨O^ŒÅ∞QÍ „Ѩ=iÎOKå~°∞. J=∞~åº^Œ#∞, "≥ÚO_ç`«<åhfl Ѩiã≤u÷ H˜ Ö’#=Ù`«∂ LO_Õ"å~°∞. k=º Y∞~üP<£Ö’ J<ÕHKõ À@¡ JÖÏ¡ÇÏπ D q+¨Ü∂« xfl
„Ѩ^Œi≈OKå~°∞. '#∞=Ófi, h „ѨÉèí∞=Ù – W^ŒÌ~°∂ HõÅã≤ áÈ~å_»O_ç— JO@∂ `«=∞ „Ѩ™êÎqOKå_»∞. D PÜ«∞`«∞ z=iÖ’ JÖÏ¡ÇπÏ `«# „Ѩ=HõÎ J~Ú# =¸™ê
x~°¡Hõ∆ º^èÀ~°}˜x, ™È=∞i`«<åxfl =ºHõÎO KÕâß~°∞. nxH˜ aè#flOQÍ |„^£ Ü«Ú^•ú<Õfl (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO)#∞ F^•~åÛ_»∞ – =¸™ê! „Ѩ=HÍÎ ^èŒ~å‡xfl x~°fiiÎOK«@O =~°ˆH h
fã¨∞HÀO_ç! áÈ~å_Õ"å~°∞ KåÖÏ H˘kÌ=∞O^Õ J~Ú#ѨÊ\˜H©, `«QÆ∞ PÜ«Ú^茙ê=∞„y Ѩx. #∞=Ùfi D q^Œ∞ºHõÎ ^èŒ~å‡xfl x~°fiiÎOKå=Ù. "åi rq`åÅ#∞ fiÛk^Œ∞Ì`«∂,
ÖËHáõ È~Ú#ѨÊ\˜H© ã¨Ç¨ cÅ∞ ZÖÏO\˜ ™ê‰õΩÅ∂ K≥Ñʨ ‰õΩO_® ^≥=· „Ѩ=HõÎ (ã¨) P^Õâßxfl "åix q[Ü«∞ ^•fi~°O =~°‰õÄ `≥zÛ xÅɡ\Ïì=Ù. XHõ"Õà◊ "åiѨC_»∞ q=ÚY∞Öˇ·,
t~°™ê=Ç≤Ïã¨∂Î Ü«Ú^Œ~ú O° QÍxH˜ `«~e° =KåÛ~°∞. P ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ "å~°∞ WÖÏ J<åfl~°∞:
''^≥·=„Ѩ=HÍÎ! =¸™ê *Ïu"å~°∞ =¸™ê‰õΩ ÃÑ_»ã¨iQÍ ã¨=∂^è•#O WzÛ#@∞¡QÍ K«ÑŨ z`«∞ÖÎ ·ˇ =¸~°Oö QÍ „Ѩ=iοãÎ Jk h `«ÑC¨ HÍ^Œ∞. #∞=Ùfi h Hõ~"ΰ åºxfl <≥~"° ~Õ åÛ=Ù.
"Õ∞=Ú W=fi=Ú—— (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs : H˜`å|∞Öò =∞QÍr, H˜`å|∞`«ÎѶ‘û~ü). WHõ WѨC_»∞ h=Ù "åi Ѩ~°º=™ê#O QÆ∞iOz zOuOK«=Åã≤# ѨxÖË^Œ∞. WÖÏO\˜
59. ^≥·=„Ѩ=HõÎ =¸™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) QÍi D q#uÖ’ `«# *Ïu"åi q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ =∞x+≤H˜ ^Œ∞óYO =ÚOK«∞‰õΩ ~å=@O ã¨Ç¨Ï[O. HÍx x#∞fl D
XH˜O`« xã¨ûǨÜ«∞ ã≤÷u, XH˜O`« `≥QÆ„`≥OѨÙÅ PÖ’K«# – Ô~O_»∂ `˘}H˜ã¨ÖÏ_»∞ q+¨Ü∞« "≥∞ÿ xÅnÜ«∞@O [~°Q^Æ ∞Œ . ^Õ=Ùx ^Œ$+≤Öì ’ h ÉÏ^躌 `« <≥~"° iÕ Ok Jx JÖÏ¡ÇÏπ
`«∞<åfl~Ú. K≥Ñʨ ^ŒeKå_»∞.
60. Jk 'fÇπÏ— "≥∞^ÿ •#OQÍ ¿Ñ~°∞"≥∂ã≤Ok. Jq^èÜ Õ ∞« `«, lǨ^£ Ѩ@¡ q=ÚY`« =¸ÅOQÍ 62. P^ŒO W^ŒÌ~°∞ ‰õΩ=∂~°∞ÅÖ’ XHõi ¿Ñ~°∞ ǨaÖò, =∞~˘Hõi ¿Ñ~°∞ MÏaÖò.
487 488
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
|_»ÖË^Œ∞.63 JѨC_»∞ Ô~O_»=`«#∞ ''<Õ#∞
x#∞fl K«O¿Ñ™êÎ#∞—— J<åfl_»∞. ^•xH˜
ã¨=∂^è•#OQÍ "≥Ú^Œ\ ˜"å_»∞, ''JÖÏ¡ÇπÏ
cèuѨ~°∞Å #[~å<å#∞ =∂„`«"Õ∞
ã‘fiHõi™êÎ_∞» –
28 ''#∞=Ùfi ##∞fl K«OѨ\ÏxH˜ K≥~Úº
ZuÎ<å, <Õ#∞ =∂„`«O x#∞fl K«O¿Ñ L^ÕÌ
â◊O`À K≥~Úº Z`«#Î ∞. <Õ#∞ ã¨HÅõ Ö’HÍÅ
„ѨÉèí∞"≥·# JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl#∞.
29 ''#∞=Ùfi h áêѨO`À áê@∞, <å
áêѨO ‰õÄ_® h <≥uÎ#ÃÑ@∞ì‰õΩx64 #~°Hõ
"åã¨∞Ö’¡ KÕiáÈ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO\Ï#∞
(QÍx <Õ#∞ =∂„`«O P áêáêxH˜
X_çQ@Æ ì ÖË#∞). ^Œ∞~å‡~°∞Åæ ‰õΩ „ѨuѶŨ O
W^Õ—— Jx J<åfl_»∞.
63. D #[~å<å ÖËHõ Y∞~åƒh ZO^Œ∞‰õΩ ã¨=∞iÊOK«|_çOk? J#flk „Ѩâfl◊ . nx QÆ∞iOz
„áê=∂}˜Hõ"≥∞ÿ# LÖË¡Y#O Un ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ nx QÆ∞iOz XHõ ã¨OѶ¨∞@#
ã¨∞„Ѩã≤^Œú=∞~ÚOk. Pk =∂#=ÙÖˇ·# P^ŒO – ǨÏ"åfiÅ (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) HõÅ~ÚHõ
=Å¡ XˆH HÍ#∞ÊÖ’ ǨÏ"åfi‰õΩ JÉσ~Ú – J=∂‡~Ú Ñ¨Ù>Ëì"å~°∞. Ô~O_À HÍ#∞ÊÖ’
‰õÄ_® XHõ JÉσ~Ú`À áê@∞ XHõ J=∂‡~Ú [x‡OKÕk. XHõ HÍ#∞ÊÖ’ ѨÙ\˜ì#
Ñ≤Å¡Å ÃÑo§ =∞~À HÍ#∞ÊÖ’ ѨÙ\˜ì# Ñ≤Å¡Å`À [iÑ≤OK«|_Õk. J~Ú`Õ Ç¨cÅ∞`À
HõÅã≤ ѨÙ\˜ì# P_»Ñ≤Å¡ JO^ŒqHÍ~°OQÍ LO_Õk. HÍQ͆ MÏcÅ∞`À HõÅã≤ [x‡Oz#
J=∂‡~Ú =∂„`«O JO^ŒQÆ`≥Î. P<å\˜ xÜ«∞=∂Å „ѨHÍ~°O ǨcÅ∞ q"åǨÏO
MÏcÅ∞ K≥Öe¡ˇ `À#∂, MÏcÅ∞ q"åǨÏO ǨcÅ∞ K≥Öe¡ˇ `À#∂ [~°QÍe. HÍx MÏcÅ∞
JO^ŒqHÍ~°OQÍ L#fl ǨcÅ∞ K≥Öˇ¡eH˜ |^Œ∞Å∞ JO^ŒQÆ`≥Î J~Ú# `«# `À|∞@∞ì=Ù<Õ
q"åǨÏ=∂_»^ŒÅKå_»∞. Ñ≤`å=∞Ǩï_≥·# P^ŒO (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) J`«xfl ZO`«QÍ<À
#K«Û*ˇáêÊ~°∞ HÍx J`«_»∞ qxÑ≤OK«∞HÀÖË^Œ∞. Z@ì̂HʼnõΩ Ǩτ[`ü P^ŒO P ã¨=∞㨺‰õΩ
Ѩiëê¯~° =∂~°æO ã¨∂zã¨∂Î, ^≥·=ã¨=∞Hõ∆OÖ’ Y∞~åƒh W=fi=∞x P^ÕtOKå~°∞. Z=i
Y∞~åƒh ã‘fiHõiOK«|_»∞`«∞O^À "åiH˜ MÏcÅ∞ K≥Öˇ¡exzÛ q"åǨÏO [iÑ≤OK«|_»∞
`«∞O^Œx =ÚO^Œ∞QÍ<Õ K≥áêÊ~°∞. PYiH˜ ǨcÅ∞ Y∞~åƒh ã‘fiHõiOK«|_çOk. JO>Ë
PHÍâ◊O #∞Oz Jyfl=zÛ P Y∞~åƒhx ǨÏiOzOk. P q^èŒOQÍ Jyfl =zÛ
489
247 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
30 `«~åfi`« J`«x =∞#ã¨∞ `«#
™È^Œ~°∞x ǨÏ`«ºˆH ѨÙiH˘eÊOk. J`«}˜‚
ǨÏ`«ºKÕã≤ J`«_»∞ #+¨ìáÈ~Ú# "åiÖ’
KÕiáÈÜ«∂_»∞.65
31 P `«~°∞"å`« ™È^Œ~°∞x â◊"åxfl ZÖÏ
^•KåÖ’ J`«xH˜ K«∂Ñ≤OK«\ÏxH˜ JÖÏ¡ÇÏπ
XHõ HÍH˜x ѨOáê_»∞. Jk <ÕÅ#∞
„`«=fi™êyOk. J`«#∞ (P ^Œ$âߺxfl
Y∞~åƒhx ǨÏiOK«@O Y∞~åƒh ã‘fiHõ$uH˜ x^Œ~°≈#OQÍ ÉèÏqOK«|_Õk. H˘O`«=∞Ok
"åºMϺ`«Å Jaè„áêÜ«∞O „ѨHÍ~°O ǨcÅ∞ XHõ =∞Oz á⁄>ËìÅ∞#∞ Y∞~åƒh KÕÜ«∞QÍ
MÏcÅ∞ =∂„`«O QÀ^èŒ∞=∞ "≥#∞fl#∞ #[~å<åQÍ ã¨=∞iÊOKå_»∞. JѨC_»∞ ǨcÅ∞
Y∞~åƒh ã‘fiHÍ~°Ü≥∂QƺO J=@O`À J`«xÃÑ· MÏcÅ∞ Jã¨∂Ü«∞ K≥O^•_»∞.
64. '<å áêѨO— JO>Ë J~°÷O XHõ"Õà◊ <Õ#∞ x#∞fl ǨÏ`«=∂~°Û^Œe¿ãÎ <åÃÑ· Ѩ_Õ áêѨO
J#fl =∂@! 'ǨÏO`«‰õΩx`À áê@∞ ǨÏ`«∞_»∞ ‰õÄ_® #~°HõOÖ’H˜ áÈ`å_»∞— Jx
ǨÏnã¨∞Ö’ LOk. 'ǨÏO`«‰Ωõ _»∞ #~°HÍxH˜ áÈ=@O ZÖÏQÆ∂ ã¨ÇϨ ["Õ∞. HÍx ǨÏ`«∞_»∞
#~°HÍxH˜ áÈ=@"Õ∞q∞\©?— Jx „Ѩ=HõÎ ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ (~°l) J_»QÍæ, ''ǨÏ`«∞_»∞ ‰õÄ_®
`«# „Ѩ`«ºi÷x K«O¿Ñ L^ÕÌâ◊ºO`À<Õ LO\Ï_»∞!—— Jx =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) K≥áêÊ~°∞
(ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs, =Úã≤¡O – H˜`å|∞Öò Ѷ≤`«<£).
65. JO^Œ∞Hˆ ǨÏnã¨∞Ö’ J#|_çOk : ''J<åºÜ«∞OQÍ U ǨÏ`«ºKÕÜ∞« |_ç<å (ǨÏO`«‰Ωõ x`À
áê@∞) P áêѨÉèÏ~°O P^ŒO Ü≥ÚHõ¯ P "≥Ú^Œ\ ˜ Ѩل`«∞xÃÑ· ‰õÄ_® "ÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
ZO^Œ∞HõO>Ë Ç¨Ï`åº <Õ~åxH˜ „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞OQÍ áêÅÊ_çOk W`«<Õ QÆ#Hõ!—— (ã¨Ç‘ÏÇπÏ
|∞MÏs: H˜`å|∞Öò JOaÜ«∂– J^蕺ܫ∞O : 1† =Úã≤¡O : H˜`å|∞Öò Y™ê=∞).
W=∂"£∞ Wɡfl Hõã~‘ ü WÖÏ JO@∞<åfl~°∞ : ''ǨcÅ∞#∞ J<åºÜ«∞OQÍ K«OÑ≤# <Õ~åxH˜
MÏcÅ∞‰õΩ D „ѨѨOK«OÖ’<Õ `«Hõ∆}O tHõ∆ qkèOK«|_ç#@∞¡ ÃÑ·H˜ HõxÑ≤™ÈÎOk.——
ǨÏnã¨∞ U=∞O@∞O^À QÆ=∞xOK«O_ç – =∞ǨÏhÜ«∞ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) WÖÏ
„Ѩ=zOKå~°∞ : ''^Ò~°˚#ºO, |O^èŒ∞`«fi ã¨O|O^è•Å `≥QÆ„`≥OѨÙÅ∞ – D Ô~O_»∞
JѨ~å^è•Å∞ ZO`« Ѷ¨∞’~°"≥∞ÿ#=O>Ë g\˜H˜ áêÅÊ_ç#"åiH˜ JÖÏ¡ÇπÏ WǨÏÖ’HõOÖ’<Õ
`«Hõ∆}O tHõ∆ qkè™êÎ_»∞. J~Ú`Õ Ñ¨~°Ö’Hõ tHõ∆ "Õ~°∞QÍ LO@∞Ok. JHõ¯_» ‰õÄ_®
"å~°∞ D tHõ∆#∞ J#∞ÉèíqOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞—— (J|∂ ^•=Ó^£ : H˜`å|∞Öò J^ŒÉò † Wɡfl
=∂[: H˜`å|∞A˚ÇπÏÌ). HÍQ͆ MÏcÅ∞ KÕã≤# <Õ~°OÖ’ D Ô~O_»∞ JѨ~å^è•Å∞ Wq∞_ç
L<åfl~Ú (Wɡfl Hõã‘~ü).
490
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 248 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
K«∂ã≤,) ''JÜ≥∂º! <å ™È^Œ~°∞x â◊"åxfl 33 Z=~°∞ JÖÏ¡ÇÏπ `À#∂, PÜ«∞# „Ѩ=HõÎ
^•KÕ q+¨Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ D HÍH˜áê\˜ `À#∂ áÈ~å_»∞`å~À, Éè∂í q∞Ö’ HõÖ’¡ÖÏxfl
"å}˜‚ ‰õÄ_® HÍÖËHõáÈÜ«∂<Õ—— JO@∂ ~ˆ HÔ uÎã∂¨ Î u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~À "å~°∞ =kèOK«
ã≤Q∞Æ `æ À ‰õΩq∞eáÈÜ«∂_»∞. |_®e. ÖË^• Li HõO|O ZH˜¯OK«|_®e.
32 D HÍ~°}OQÍ<Õ "Õ∞=Ú W„™ê~¸Å∞ ÖË^• Z^Œ∞~°∞QÍ "åi HÍà◊√¡ KÕ`«∞Å∞
ã¨O`«uÃÑ· D Ѷ¨~å‡<å qkèOKå=Ú: YO_çOK«|_®e. ÖË^• "åix ^ÕâO◊
''Z=~°~Ú<å XHõi ǨÏ`«º‰õΩ „Ѩf #∞Oz |Ç≤Ï+¨¯iOKåe.68 Wk WǨÏ
HÍ~°OQÍ H͉õΩO_®, Éèí∂q∞Ö’ HõÖ’¡ÖÏxfl Ö’HõOÖ’ "åiH˜ HõÅQÆ=Åã≤# Ѩ~åÉè=í O.
ˆ~ÔHuÎOz #O^Œ∞‰õΩ H͉õΩO_®, JHÍ~° Ѩ~°Ö’HõOÖ’ "åiH˜ qkèOK«|_Õ tHõ∆
}OQÍ Z=i#~Ú<å K«OÑ≤#@¡~Ú`Õ (WO`«Hõ<åfl) Ѷ¨∞’~°OQÍ LO@∞Ok.
J`«_∞» ã¨=∞ã¨Î =∂#=ÙÅ#∞ K«OÑ≤#"å_»=Ù „Ѩ=iÎOKå~°∞. ^Õ=Ù_»∞ D PÜ«∞`«∞ ^•fi~å `«# JOu=∞ „Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O)#∞
`å_»∞. JÖψQ Z=~°~Ú<å XHõi F^•~°∞ã¨∞<Î åfl_»∞ – F „Ѩ=HÍÎ! x#∞fl `«∞^Œ=Ú\˜Oì K«\ÏxH˜, h HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ qѶ∂¨ `«O
„áê}Ïxfl ~°H˜∆¿ãÎ J`«_»∞ ã¨=∞ãÎ̈ =∂#=ÙÅ HõeyOK«\ÏxH˜ gà◊√¡ Ѩ<Õfl ‰õΩ„@Å∞, ‰õΩÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ H˘`«Î"Õg∞ HÍ=Ù. gà◊¡ K«i„`« JO`å
„áê}ÏÅ#∞ ~°H˜∆Oz# "å_»=Ù`å_»∞.——66 ‰õΩ„@Å∞, ‰õΩ`«O„`åÅ`À<Õ xO_ç LOk. "≥Ú`åÎxH˜ #∞=Ùfi ã¨Ç¨Ï# ã¨÷~Ú~åºÅ#∞
"åi=^ŒÌ‰õΩ =∂ „Ѩ=HõÎÖˇO^Œ~À ã¨Ê+¨ì „Ѩ^Œi≈ã¨∂Î, ^≥·=ã¨Ç¨Ü«∞OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_»∞. gà◊¡ Z`«∞ÎʼnõΩ ÃÑ· Z`«∞ÎÅ∞ "ÕÜ«∞@OÖ’
=∞~Ú# x^Œ~°≈<åÅ#∞ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. ^Õ=Ù_»∞ ™ê\˜ÖËx "Õ∞\˜ Jx PÜ«∞# ^è≥·~°ºO K≥|∞`«∞<åfl_»∞.
HÍx P `«~∞° "å`« ‰õÄ_® "åiÖ’ KåÖÏ 68. D PÜ«∞`«∞ J=`«~°}‰õΩ ^•ifã≤# ã¨OѶ¨∞@# QÆ=∞xOK«^Œy#k. JHõÖò, LÔ~·<å
=∞Ok J=xÖ’ ^Œ∞~å‡~°æO, ^Ò~°˚<åºÅ‰õΩ `≥QÆʼnõΩ K≥Ok# H˘O`«=∞Ok W™ê¡O ã‘fiHõiOz =∞n<å #QÆ~åxH˜ =KåÛ~°∞. HÍx
áêÅÊ_Õ"å~°∞ L<åfl~°∞.67 =∞n<å "å`å=~°}O "åiH˜ Ѩ_»ÖË^Œ∞. "å~°∞ Jã¨fiã¨÷`«‰õΩ QÆ∞~°Ü«∂º~°∞. ^≥·=„Ѩ=HõÎ
(ã¨Jã¨O) P |$O^•xfl =∞n<å‰õΩ H˘O`«^∂Œ ~°OÖ’ ã¨^MŒ Ï XO>ˇÅ∞ "Õ∞¿ã „Ѩ^âÕ ßxH˜
66. D ^•~°∞}"≥∞ÿ# ǨÏ`«º `«~°∞"å`« JÖÏ¡ÇπÏ =∞x+≤ „áê}O qÅ∞=#∞ `≥eÜ«∞*Ë¿ã ѨOѨÙ`«∂, H˘O`«HÍÅO JHõ¯_Õ LO_ç XO>ˇáêÅ∞, XO>ˇ =¸„`«O `åQÆ=∞<åfl~°∞.
xq∞`«ÎO W„™ê~¸Öò ã¨O`«uH˜ D Ѷ¨~å‡<å#∞ *Ïs KÕâß_»∞. =∂#= ~°HÍÎxH˜ ^•x=Å¡ ^Õ=Ù_»∞ ã¨fiã¨÷`«#∞ KÕ‰õÄ~°∞™êÎ_»x ã¨ÅǨ ~ÚKåÛ~°∞. P q^èŒOQÍ<Õ "å~°∞
^Õ=Ùx ^Œ$+≤ìÖ’ ZO`« qÅ∞= LO^À, ǨÏ`åº<Õ~°O ZO`« Ѷ¨∞’~°"≥∞ÿ#^À nxfl|\˜ì áê\˜Oz, H˘kÌHÍÅOÖ’<Õ P~ÀQƺ=O`«∞ÅÜ«∂º~°∞. ã¨fiã¨÷`« KÕ‰õÄ~°@O`À<Õ "åi
TÇ≤ÏOK«=K«∞Û. D ã¨∂„`«O XHõ¯ |h W„™ê~¸Öò‰õΩ =∂„`«"Õ∞ =iÎOK«^Œ∞, W™ê¡O |∞kú ‰õÄ_® QÆ_ç¤HõizOk. XO>ˇÅ HÍѨix, Ѩ~°º"ÕHõ∆‰õΩ}˜‚ ^•~°∞}OQÍ K«O¿Ñã≤,
É’^èŒ#Å „ѨHÍ~°O D ã¨∂„`«O <å\˜H©, <Õ\ ˜H©, =∞Ô~#fl\˜H© =iÎã¨∞ÎOk. ã¨∞Öˇ·=∂<£ XO>ˇefl `ÀÅ∞‰õΩáÈ™êQÍ~°∞. D ã¨=∂Kå~åxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨)
a<£ ~°c WÖÏ JO@∞<åfl~°∞: ''|h W„™ê~¸Öòx L^ÕtÌ Oz# D PÜ«∞`«∞ =∞#‰õį_® H˘O`«=∞Okx ѨOáê~°∞. "å~°∞ P <Õ~ã° ∞¨ e÷ fl Ѩ@∞ì‰Ωõ x =zÛ ^≥=· „Ѩ=HõÎ (ã¨) ã¨=∞HõO∆ Ö’
=iÎã¨∞ÎO^•?—— Jx <Õ#∞ ǨÏã¨<£ |„ã‘x J_»QÍæ, ^•xHÍÜ«∞#, ''J=Ù#∞, ã¨Ç¨Ï=~°∞ΠǨ[~°∞ѨiKå~°∞. ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) "åi HÍà◊√¡ KÕ`«∞efl =ºuˆ~Hõ kâ◊Ö’ #~°Hõ=∞x
Öˇ=~°∂ ÖËx ^Õ=Ùx ™êH˜∆QÍ K≥|∞`«∞<åfl – |h W„™ê~¸Öò "åi ~°HõÎO JÖÏ¡ÇπÏ P^ÕtOKå~°∞. "åi HõàÖ¡◊ ’¡ ã¨Åã¨ÖÏ HÍÖË W#∞ѨK∞« =fiÅ "å`« ÃÑ\˜Oì Kå~°∞ (ZO^Œ∞HõO>Ë
^Œ$+≤ìÖ’ =∞# ~°HõÎOHõ<åfl Z‰õΩ¯= Q“~°=„Ѩ^Œ"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞—— Jx ã¨=∂^è•#q∞KåÛ~°∞ gà◊√§ D q^èŒOQÍ<Õ Ñ¨â◊√=ÙÅ HÍѨiѨ@¡ „Ѩ=iÎOKå~°∞). `«~°∞"å`« "åà◊¡#∞ =∞O_»∞
(Wɡfl Hõã‘~ü). >ˇO_»Ö’¡ Ѩ_"» âÕ ß~°∞. Hõ_‰» Ωõ "å~°∞ JHõ¯_Õ =∞Å=∞ÖÏ =∂_ç K«zÛáÈÜ«∂~°∞. ã¨ÇÏ‘ ÇπÏ
67. D PÜ«∞`«∞ Ü«¸^Œ∞ʼnõΩ =∞O^ŒeOѨ٠ÖÏO\˜k. "åi=^ŒÌ‰õΩ ^≥·=„Ѩ=HõÎÅ∞ |∞MÏsÖ’x ǨÏnã¨∞Ö’– "å~°∞ ^˘OQÆ`<« åxH˜ áêÅÊ_»@"Õ∞ Q͉õΩO_® ǨÏ`«º ‰õÄ_®
ã¨Ê+¨=ì ∞~Ú# ã¨∂K«#Å#∞, P^è•~åÅ#∞ fã¨∞‰õΩ=KÕÛ"å~°∞. HÍx ã¨~fi° ^• "å~°∞ ǨÏ^Œ∞gÌ ∞i KÕâß~°∞, qâ◊fiã≤Oz# `«~°∞"å`« Jqâßfi™êxH˜ ‰õÄ_® áêÅÊ_®¤~°∞. JÖÏ¡ÇπÏ =∞iÜ«Ú
491 492
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
34 HÍx "åiÖ’ Z=~° ~ Ú<å g∞
J^Œ∞ѨÙÖ’H˜ ~åHõ=ÚO^Õ69 ѨâßÛ`åÎѨ
Ѩ_ç`Õ, JÖÏ¡ÇπÏ Jq∞`«OQÍ Hõ∆q∞OKÕ
"å_»∞, Jáê~°OQÍ Hõ~°∞}˜OKÕ"å_»x
`≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
PÜ«∞# „Ѩ=HõÎ (ã¨) Ѩ@¡ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ ‰õÄ_® KÕÕâß~°∞ Jx LOk (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs :
H˜`å|∞kÌÜ«∂`ü ... ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O : H˜`å|∞Öò Y™ê=∞).
k=º Y∞~üP<£Ö’x D P[˝ ã¨~°fi™ê^è•~°}=∞~ÚOk. Wk qâßfiã¨∞ʼnõΩ, Jqâßfiã¨∞
ʼnõΩ – W^ŒÌiH© =iÎã¨∞ÎOk. D PÜ«∞`«∞ 'PÜ«∞`≥ =ÚǨ~°|— J#|_»∞`«∞Ok.
=ÚǨ~°ÉÏ JO>Ë W™ê¡g∞Ü«∞ ~å[ºÑ¨ikèÖ’ ÖË^• ^•x ã¨iǨÏ^Œ∞Ì „áêO`åÖ’¡
„Ѩܫ∂}O KÕ¿ã "åiÃÑ· ѨHõ_»ƒOnQÍ, =∂@∞"Õã≤ ™êÜ«Ú^èŒ∞Öˇ· ^•_ç KÕÜ«∞@O,
ǨÏ`åºHÍO_»‰õΩ áêÅÊ_»@O, ^ÀÑ≤_ô KÕÜ«∞@O, H˜_®flѨÙʼnõΩ áêÅÊ_»@O,
=∂#ÉèíOQÍÅ∞ KÕÜ«∞@O "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. PÜ«∞`«∞Ö’ 4 tHõ∆Å∞ „Ѩ™êÎqOK«|_®¤~Ú.
Ѩiã≤÷`«∞Å ã¨fi~°∂áêxfl ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx ã¨=∞HÍb# <åÜ«∞‰õΩ_»∞ (ÖË^• Ybá¶ê)
P <åeæO\˜Ö’ `«#‰õΩ ã¨=Úz`«=∞xÑ≤Oz# tHõ∆#∞ qkèOK«QÆÅ_»∞.
=∞i H˘O`«=∞Ok WÖÏ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞ : XHõ"Õà◊ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞^•~°∞Å∞ ǨÏ`«ºÅ∞
=∞iÜ«Ú ^ÀÑ≤_ôÅ∞ KÕ¿ãÎ, L„QÆ"å^•xH˜ áêÅÊ_ç`Õ "åiH˜ =∞~°} tHõ∆ qkèOK«@O
=∞iÜ«Ú LifÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`å~Ú. XHõ"Õà◊ Z=~°~Ú<å ˆH=ÅO ǨÏ`«ºKÕã≤
™⁄=Ú‡#∞ Å∂\© KÕÜ«∞‰õΩO_® LO>Ë J`«xH˜ =∞~°} ^ŒO_»# qkèOK«|_»∞`«∞Ok.
Z=~°~Ú<å ǨÏ`«ºKÕÜ«∞@O`À áê@∞, ™⁄=Ú‡#∞ ‰õÄ_® ^ÀK«∞‰õΩO>Ë, J`«x XHõ
‰õΩ_ç K≥~Úº`À áê@∞ Z_»=∞ HÍÅ∞ uÜ«∞º|_»∞`«∞Ok. ÖË^• Z_»=∞ K≥~Úº`Àáê@∞
‰õΩ_ç HÍÅ∞ fÃãÜ«∞º|_»∞`«∞Ok. Z=~°~Ú<å ǨÏ`åº <Õ~åxH˜QÍh, ^ÀÑ≤_ôH˜ QÍh
áêÅÊ_»‰õΩO_® ˆH=ÅO JÅ[_çx ã¨$+≤ì¿ãÎ J`«xfl ^Õâ◊O #∞Oz |Ç≤Ï+¨¯iOK«@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J~Ú`Õ g@xflO\˜Ö’,tHõ∆ qkèOKÕ q+¨Ü«∞OÖ’ <åÜ«∞‰õΩx^Õ JOu=∞x~°‚Ü«∞O J#fl
"≥Ú^Œ\ ˜ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞ ã¨Ô~·#^Œx W=∂"£∞ ëœHÍh JO@∞<åfl~°∞ (Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü).
69. JO>Ë "å~°∞ Ѩ@∞ì|_»H=õ ÚO^Õ Ñ¨âßÛ`åÎÑO¨ K≥Ok, W™ê¡g∞Ü«∞ ~å[º=º=㨉÷ Ωõ Ö’|_ç
LO\Ï=∞x „ѨHõ\ ˜¿ãÎ, JÖÏO\˜ "åix Hõ∆q∞Oz =^ŒeÃÑ\Ïìe. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞
„Ѩ™êÎqOz# tHõ∆Å∞ "åiH˜ qkèOK«‰õÄ_»^Œ∞. =∞i "å~°∞ ǨÏ`«ºKÕã≤ ÖË^• ^ÀÑ≤_ôH˜
áêÅÊ_ç ÖË^• =∂#ÉèíOQÍÅ∞ KÕã≤, „Ѩ[ÅÃÑ· KÕ~ÚKÕã¨∞‰õΩ<åfl Hõ∆q∞OKåeûO^Õ<å?
ÖËHõ "åiH˜ „ѨfHÍ~°O KÕÜ«∞=KåÛ? J#fl q+¨Ü«∞OÖ’ ÉèË^•aè„áêÜ«∞O LOk.
493
249 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
35 qâ◊fiã≤Oz# F „Ѩ[ÖÏ~å! JÖÏ¡ÇÏπ ‰õΩ
ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç. PÜ«∞# ™êg∞
áêºxfl J<Õfi+≤OK«O_ç.70 PÜ«∞#
=∂~°æOÖ’ (Ü«Ú^Œú „áêuѨkHõ#) Hõ$+≤
ã¨ÅѨO_ç. `«^•fi~å g∞~°∞ ™êѶ¨ÅºO
á⁄O^Œ=K«∞Û.
H˘O`«=∞Ok ѨO_ç`«∞Å „ѨHÍ~°O D ÃÑ^ŒÌ <Õ~åÅ∞ Hõ∆=∂~°›O HÍ=Ù. "åi#∞Oz
ѨiǨ~°O fã¨∞HÀ=Åã≤O^Õ. J~Ú`Õ W=∂"£∞ ëœHÍh, W=∂"£∞ Wɡfl Hõã‘~ü ÖÏO\˜
q^•fiOã¨∞Å∞ "åix ѨÓiÎQÍ Hõ∆q∞OK«=Åã≤O^Õ#x JO@∞<åfl~°∞. PÜ«∞`«∞ Ü≥ÚHõ¯
ÉÏǨº~°÷O ^•fi~å ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞"Õ∞ É’^èŒÑ¨_»∞`«∞#flk. HÍx Ѩ@∞ì|_ç# `«~°∞"å`«
ѨâßÛ`åÎѨO K≥Ok`Õ =∂„`«O "åi JѨ~å^è•Å∞ Hõ∆q∞OK«|_»=Ù, "å~°∞ tH∆Í~°∞›ÖË
(Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü, Wɡfl Hõã‘~ü).
70. PÜ«∞`«∞Ö’ '=ã‘ÖÏ— J<Õ Ñ¨^ŒO LOk. =ã‘ÖÏ JO>Ë U^Õx Pâ◊Ü«∂xfl
™êkèOK«\ÏxH˜, ™êg∞ѨºO, ™êxfl^茺O á⁄O^Œ\ÏxH˜ J=ÅOaOK«|_Õ =∂~°æO ÖËHõ
™ê^èŒ#O Jx J~°÷O. ''JÖÏ¡ÇπÏ ™êg∞áêºxfl á⁄O^Õ ™ê^èŒ#O "≥`«HõO_ç—— JO>Ë
PÜ«∞#‰õΩ ^ŒQÆæ~° KÕˆ~Û ã¨`å¯~åºÅ#∞ KÕÜ«∞=∞x J~°÷O. W=∂"£∞ ëœHÍh WÖÏ
JO@∞<åfl~°∞ : ''™êg∞ѨºO J#fl ÉèÏ=OÖ’ =Ù#fl '=ã‘ÖÏ— ÉèíÜ«∞Éèí‰õΩÎÅ#∞,
ã¨^•K«~°}Å#∞ ã¨∂zã¨∞Î#flk. "å\˜ ^•fi~å ^•ã¨∞Å∞ `«=∞ „ѨÉèí∞=Ù ™êg∞áêºxfl
á⁄O^Œ∞`å~°∞.—— J^Õq^èŒOQÍ x+≤^Œú Ѩ#∞ʼnõΩ, =º~°÷ HÍ~°ºHõÖÏáêʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ
=∞ã¨Å∞HÀ=@O ^•fi~å ‰õÄ_® ^≥·=™êg∞ѨºO „áêÑ≤Îã¨∞ÎOk. HÍx J*Ï˝#∞Å∞ H˘O^Œ~°∞
D x[=∞~Ú# =ã‘ÖÏ#∞ =kÖËã≤ ã¨=∂^èŒ∞ÅÖ’ Y##"≥∞ÿ L#fl "åix '=ã‘ÖÏ—QÍ
ÉèÏqOKå~°∞. +¨sÜ«∞`«∞Ö’ WÖÏO\˜ ÉèÏ=#ʼnõΩ, `«ÅOѨÙʼnõΩ ZÖÏO\˜ P^è•~°O
ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ f~°∞Êk<å# JÖÏ¡ÇÏπ JOu=∞ ^≥=· „Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) QÍiH˜ „Ѩ™êk™êÎ#x
"åQÍÌ#O KÕã≤# '=∞MÏ"≥∞ =∞ÇπÏ=¸^£— ‰õÄ_® =ã‘ÖÏÜÕ∞#x ǨÏnã¨∞ ^•fi~å
`≥Å∞™ÈÎOk. JO^Œ∞ˆH 'J*Ï<£— Ñ≤Å∞Ѩ٠`«~°∞"å`« <å HÀã¨O D '=ã‘ÖÏ ^Œ∞P—#∞
KÕ¿ã "å~°∞ <å ã≤á¶ê~°ã¨∞‰õΩ J~°∞›Å=Ù`å~°x =∞ǨÏhÜ«∞ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O)
`≥eÜ«∞*Ëâß~°∞ (ã¨ÇÏ‘ ÇπÏ |∞MÏs : H˜`å|∞Öò J*Ï<£† ã¨ÇÏ‘ ÇπÏ =Úã≤O¡ : H˜`å|∞ã¨ûÖÏ`ü).
J*Ï<£ Ñ≤Å∞Ѩ٠~ÚzÛ# „Ѩu™ês ѨiîOK«|_Õ P '=ã‘ÖÏ ^Œ∞P— Wk : ''JÖϡǨï=∞‡
~°|ƒ ǨlÇ≤Ï^•Ì= u`åÎ=∞‡u =ã¨ûÖÏuÖò MÏ~Ú=∞u Pu =ÚǨÏ=∞‡^Œ xÖò =ã‘Å`«
=Öò Ѷ¨rÅ`« =Éò JãπǨï =∞MÏ=∞"£∞ =∞ÇπÏ=¸^Œ xÅ¡r = J`«ÎǨ (|∞MÏs,
=Úã≤¡O – H˜`åÉò =∞*ò‰õÄ~ü).
494
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 250 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
36 u~°™ê¯~° "≥·Yix J=ÅOaOz# 39 áêѨO KÕã≤# `«~°∞"å`« ѨâßÛ`åÎѨO
"åi=^ŒÌ Éè∂í q∞Ö’ L#fl ã¨OѨ^Œ "≥Ú`«OÎ , K≥Ok, `«# #_»=_çHõ#∞ ã¨ik^Œ∞̉õΩ#fl
WOHÍ JO`Õ ã¨OѨ^Œ ^•x`Àáê@∞ LO_ç, "åx "≥·Ñ¨Ù‰õΩ JÖÏ¡ÇπÏ HÍ~°∞}ºO`À
P "≥Ú`«ÎO ã¨OѨ^Œ#∞ "å~°∞ „Ѩà◊Ü«∞ =∞~°Å∞`å_»∞.74 xã¨ûO^ÕÇϨ OQÍ JÖÏ¡ÇÏπ
k#Ѩ٠tHõ∆#∞Oz `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=\ÏxH˜ Hõ∆=∂aèHõ∆ÃÑ>Ëì"å_»∞, Hõ~°∞}˜OKÕ"å_»∂#∞.
ѨiǨ~°OQÍ W=fi^ŒÅz<å – Jk 40 PHÍâßÅ =∞iÜ«Ú Éèí∂q∞ Ü≥ÚHõ¯
"åi#∞O_ç ã‘fiHõiOѨ*ÏÅ^Œ∞. "åiH˜ ~å*ϺkèHÍ~°O JÖÏ¡ÇÏπ ^Õ##fl ã¨OQÆu h‰õΩ
ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ# tHõ∆ LO@∞Ok.71 `≥eÜ«∞^•? PÜ«∞# `å#∞ `«Åz# "åix
37 "å~°∞ #~°HÍyfl #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_® tH˜™∆ êÎ_∞» , `å#∞ `«Åz# "åix
Åx Ѩi`«Ñ≤™êÎ~°∞. HÍx "å~°∞ ^•#∞flOz Hõq∆ ∞™êÎ_∞» . JÖÏ¡ÇÏπ JxflO\˜ÃÑ· u~°∞QÆ∞
|Ü«∞\˜H˜ ~åÖË~°∞. "åi HÀã¨O âßtfi`« ÖËx JkèHÍ~°O HõÅ"å_»∞.
"≥∞#ÿ tHõ∆ LO@∞Ok.72 41 F „Ѩ=HÍÎ! Jqâßfiã¨OÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ
38 ^˘OQÆ`#« O KÕã#≤ k – ѨÙ~°∞+¨µ_≥<· å, ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞ "åix K«∂ã≤ #∞=Ùfi
„ã‘Î J~Ú<å – LÉèíÜ«ÚÅ KÕ`«∞Å∂ ^Œ∞ódOK«‰õΩ. `å=Ú =Úã≤¡=ÚÅ"Õ∞#x
#~°HõO_ç.73 Jk "å~°∞ KÕã≤# ^•xH˜ "å~°∞ <À\˜`À ѨeH˜<å ã¨~ˆ – "åã¨"Î åxH˜
„ѨuѶ¨ÅO. JÖÏ¡ÇπÏ `«~°Ñ¶¨Ù# qkèOK« "åi ǨÏ$^ŒÜ«∂Å∞ qâßfiã¨Ñ¨Ói`«O
|_ç# tHõ∆. JÖÏ¡ÇπÏ ã¨~åfikè‰õΩº_»∞, HÍ=Ù75 ("å\˜Ö’ HÍѨ@ºO LOk).
q"ÕK«<åje ‰õÄ_®. Éèí„^ŒÑ¨~°K«|_ç# =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ^˘OyeOz<å ÖËHõ JÉèí„^ŒOQÍ L#fl =ã¨∞Î=ÙÅ#∞
71. ǨÏnã¨∞Ö’ WÖÏ J#|_çOk : XHõ #~°Hõ"åã≤x #~°HõOÖ’ #∞Oz fã≤ J`«xfl ^˘OyeOz<å – ^ÕxHõ~Ú<å tHõ∆ `«Ñ¨Ê^Œx Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. J~Ú`Õ W`«~°
^≥·=ã¨=∞Hõ∆OÖ’ Ǩ[~°∞Ѩ~°K«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ''h x"å㨠ã¨÷ÅO ZÖÏ LOk?—— ^èŒ~°‡"Õ`«ÎÅ∞ ^˘OQÆ`«#O Ü≥ÚHõ¯ Ѩiã≤÷uh, Ѩi=∂}Ïxfl ‰õÄ_® ѨiQÆ}#Ö’H˜
Jx JÖÏ¡ÇπÏ J`«xfl J_»∞QÆ∞`å_»∞. ''J`«ºO`« ^Œ∞~°ƒù~°OQÍ LOk—— Jx J`«#∞ fã¨∞HÀ"åÅx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ ZO`« ™⁄=Ú‡#∞ ^˘Oye¿ãÎ D tHõ∆ qkèOKåe?
|^Œ∞e™êÎ_»∞. ''Éèí∂q∞ xO_çáÈÜÕ∞O`« |OQÍ~°O ѨiǨ~°OQÍ ~ÚzÛ D ^Œ∞~°ƒù~° J#fl q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_® Éè^Ë •aè„áêÜ«∞O LOk. áê=Ù n<å~°∞QÍh, =¸_»∞ k~°›=ÚÅ
x"åã¨ã¨÷ÅO #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_»@O hH˜+¨ì"Õ∞<å?—— Jx JÖÏ¡ÇπÏ =∞m¡ „Ѩtfl™êÎ_»∞. qÅ∞=‰õΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ# ^•xfl QÍh ^˘Oye¿ãÎ ^˘OQÆ"åxKÕux #~°Hõ=K«Ûh,
''W+¨ì"Õ∞—— Jx J`«#O\Ï_»∞. JѨC_»∞ JÖÏ¡ÇπÏ WÖÏ ã¨=∂^è•#q∞™êÎ_»∞ – ''<Õ#∞ JO`«Hõ<åfl `«‰õΩ¯= ™⁄=Ú‡#∞ ^˘OyeOz#ѨÙ_»∞ ǨÏã¨ÎYO_»# tHõ∆ qkèOK«~å^Œh
„ѨѨOK«OÖ’ nxHõ<åfl KåÖÏ ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ# ^•xx h#∞O_ç HÀ~å#∞. HÍx #∞=Ùfi ǨÏnã¨∞"Õ`«ÎÅ∞ JO@∞<åfl~°∞. JnQÍHõ H˘O`«=∞Ok Jaè„áêÜ«∞Ѩ_ç#@∞¡ KÕ`«∞efl
^•xfl ÅHõ∆ ºÃÑ@ìÖ^Ë ∞Œ .—— =∞m¡ J`«#∞ #~°HOõ Ö’ Ѩ_"» Ü
Õ ∞« |_»`å_»∞. (ã¨ÇÏ‘ ÇπÏ =Úã≤O¡ "≥Ú^ŒÅ∞#∞OzQÍh, "≥∂KÕ`«∞Å =^ŒÌ #∞OzQÍh H͉õΩO_® =∞}˜Hõ@∞ì =^ŒÌ#∞Oz
– ã≤Ѷ¨`«∞Öò dÜ«∂=∞† ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs – H˜`å|∞„iMÏMò, H˜`å|∞Öò JOaÜ«∂). =∂„`«"Õ∞ YO_çOKåe. (q=~åÅ HÀã¨O ǨÏnã¨∞, Ѷ≤HõÇπÏ „QÆO^ä•Å#∂, Y∞~üP<£
72. D PÜ«∞`«∞ Jqâßfiã¨∞ʼnõΩ =iÎã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë qâßfiã¨∞Å∞ U^À XHõ<å_»∞ – "åºMϺ<åÅ#∞ J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞QÆÅ~°∞).
tHõ∆ J#∞ÉèíqOz# `«~°∞"å`« – #~°HõOÖ’ #∞Oz fÜ«∞|_»`å~°x ǨÏnã¨∞Å∞ 74. WHõ¯_» ѨâßÛ`åÎÑO¨ (`ÒÉÏ) JO>Ë ÉèÏ=O ^≥=· ã¨xflkèÖ’ JOwHõiOK«|_Õ Ñ¨âßÛ`åÎÑO¨
K≥|∞`«∞<åfl~Ú. J#fl=∂@! JO`ÕQÍx ^˘OQÆ`«#"≥∂, =∞~À J`åºKå~°"≥∂ KÕã≤ `å#∞ ѨâßÛ`åÎѨO
73. ÉÏǨº~°÷„QÍǨïÖˇ·# H˘O^Œ~°∞ ^èŒ~°‡"Õ`«ÎÅ∞ ^˘OQÆ`«#O z#fl^≥·<å ÃÑ^ŒÌ^≥·<å, JÖψQ K≥O^•#x „ѨÉ∞íè `åfixH˜ K≥a`Õ ã¨iáÈ^Œ∞. tHõÅ∆ ∞ ѨâßÛ`åÎÑO¨ ^•fi~å =∂Ѷ‘ KÕÜ∞« |_»=Ù.
495 496
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 251 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
HÍQ͆ Ü«¸^Œ∞Ö’¡x H˘O^Œ~°∞ `«Ñ¨C_»∞ 42 g~°∞ K≥qÜ≥Úyæ J|^•úÅ∞
=∂@Å#∞ Pã¨H`Θ À K≥qÜ≥Úyæ qO\Ï~°∞. q<Õ"å~°∞,77 x+≤^"úŒ ∞≥ #ÿ ™⁄=Ú‡ (ǨÏ~åO)
WOHÍ WO`«=~°‰õÄ h =^ŒÌ‰õΩ ~åx KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ u<Õ"å~°∞. XHõ"Õà◊
"åi HÀã¨O QÆ∂_è»Kå~°∞Å∞QÍ =º=ǨÏi "å~°∞ (`«=∞ Q˘_»=Å#∞) h =^ŒÌ‰õΩ
ã¨∞Î<åfl~°∞. "å~°∞ Ѩ^•Å Jã¨Å∞ ã¨O^Œ fã¨∞‰õΩ=¿ãÎ, hH˜+¨ì=ÚO>Ë "åi =∞^茺
~åƒùxfl q_çzÃÑ\˜ì, "å\˜x `å~°∞=∂~°∞ f~°∞Ê K≥ÑC¨ , ÖË^OŒ >Ë q=ÚY`«#∞ `≥Å∞ѨÙ.
KÕ™êÎ~°∞. ''g∞‰õΩ D P^Õâ◊"Õ∞ QÆ#Hõ W=fi Ѩ~°KÕ=ÚO^Œ∞ Ü«¸^Œ∞Å∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O ã¨O„ѨuOK«∞‰õΩ<åfl~°∞ – ''=∞#O =ÚǨÏ=∞‡^£
|_ç`Õ ^•xfl ã‘fiHõiOK«O_ç. D P^Õâ◊O (ã¨) =^ŒÌ‰õΩ "≥à◊^•O. J~Ú`Õ =∞#O ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩ#fl H˘`«ÎK«@ìO „ѨHÍ~°O H˘~°_®
QÆ#Hõ ÅaèOK«Háõ È`Õ ^Œ∂~°OQÍ LO_»O_ç—— ^≥|ƒÅ∞ H˘>Ëì, =ÚMÏxH˜ =∞ã≤Ѩӿã tHõ∆ qkè¿ãÎ XѨC‰õΩO^•O. XHõ"Õà◊ ~åà◊√¡
Jx („Ѩ[ʼnõΩ) K≥|∞`å~°∞.76 JÖÏ¡ÇπÏ ~°∞=fi=∞x f~°∞Ê ~Ú¿ãÎ =∂„`«O x~åHõi^•ÌO—— Jx Ѩ^äŒHõO "Õã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
Z=i#~Ú<å q<åâßx (Ѷ`≤ åfl)H˜ Ö’#∞ Ǩτ[`ü J|∞ÌÖÏ¡ a<£ L=∞~ü (~°l) WÖÏ JO@∞<åfl~°∞ – Ü«¸^Œ∞Å∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ
KÕÜ«∞^Œe¿ãÎ JÖÏ¡ÇπωõΩ „ѨuQÍ h‰õΩ (ã¨Jã¨O) ã¨xflkèH˜ =KåÛ~°∞. tÖÏ tHõ∆ QÆ∞iOz `Ò~å`«∞ U=∞O\’Ok? Jx ^≥=· „Ѩ=HõÎ
"åiÃÑ· U JkèHÍ~°O LO_»^∞Œ . JÖÏ¡ÇÏπ (ã¨) "åix J_çQÍ~°∞. =ºaèKå~°O KÕã≤# "åiH˜ H˘~°_® ^≥|ƒÅ∞ H˘\ÏìÅh,
Ѩiâ◊√^Œú Ѩ~K° ^« ÅŒ K«∞HÀÖËxk W@∞=O\˜ |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ J==∂#Ѩ~°KåÅh =∂ „QÆO^äŒOÖ’ LOk Jx "å~°∞ K≥áêÊ~°∞.
"åi ǨÏ$^ŒÜ∂« Å<Õ. "åiH˜ WǨÏÖ’HõO JѨC_»∞ "≥O@<Õ Ç¨Ï„[`ü J|∞ÌÖÏ¡ a<£ ã¨ÖÏ"£∞ (~°l) *’HõºO KÕã¨∞‰õΩx, ''g∞~°∞
Ö’#∂ Ѩ~åÉèí=O LO@∞Ok, Ѩ~° K≥¿ÑÊk J|^ŒOú . `Ò~å`«∞ „QÆO^äOŒ Ö’ ~åà◊√¡ ~°∞=fi=∞x P^ÕtOK«|_çOk. "≥o§ `Ò~å`«∞
Ö’HõOÖ’ ‰õÄ_® "åiH˜ Ѷ¨∞’~° tHõ∆ fã¨∞‰õΩ~°O_ç—— Jx J<åfl~°∞. "å~°∞ `Ò~å`«∞ `≥zÛ K«^=Œ ™êQÍ~°∞. ~åà◊√¡ ~°∞"Õfi "åHõºO
`«Ñ¨Ê^Œ∞. ^ŒQÆæ~°‰õΩ ~åQÍ<Õ ^•xÃÑ· KÕ~ÚÃÑ\˜ì, ^•xH˜ =ÚO^Œ∞ "≥#Hõ L#fl "åHͺÅ#∞ K«^Œ=
™êQÍ~°∞. ''=ÚO^Œ∞ JHõ¯_ç #∞Oz K≥~Úº uÜ«∞ºO_ç—— Jx J|∞ÌÖÏ¡ÇπÏ a<£ ã¨ÖÏ"£∞
75. Jqâßfiã¨∞Å∞, =Ú„+≤‰Ωõ ¯Å∞ qâ◊fiã≤Oz ã¨<å‡~°Oæ "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ ~åHõáÈ=@O K«∂ã≤ =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (~°l) ѨÙ~°=∂~ÚOKå~°∞. K≥~Úº Z`åÎ~°∞. JHõ¯_» ~åà◊√¡ ~°∞"Õfi P^Õâ◊O edOK«|_ç
(ã¨Jã¨O) f„= =∞#™êÎáêxH˜ QÆ∞~°ÜÕ∞º"å~°∞. D Ѩiã≤÷ux QÆ=∞xOz# JÖÏ¡ÇπÏ, LOk. Z@ìˆHʼnõΩ "å~°∞ =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) K≥¿ÑÊk x[O Jx XѨCHÀ"åeû
Hõ$OyáÈ=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œh, WÖÏO\˜ "≥ÚO_ç"å~°∞ qâ◊fiã≤OK«HõáÈ~Ú#O`« =zÛOk. `Ò~å`«∞ „QÆO^äŒOÖ’x D P[˝##∞ã¨iOz =ºaèKå~°O KÕã≤# P Ü«¸^Œ
=∂„`å# h‰õΩ HõeˆQ #+¨ìO Ug∞ÖË^Œh, h=Ù <å ^Œ$+≤ìÖ’ U=∂„`«O xO^•~°∞›_»=Ù [O@‰õΩ tÖÏ tHõ∆ qkèOK«@O [iyOk. (q=~åÅÔH· ã¨Ç‘ÏÃÇ·Ï<£ W`«~° – ǨÏnã¨∞
HÍ=Ù Jx `«# ã¨O^Õâ◊ǨÏ~°∞}˜‚ F^•~°∞ã¨∞Î<åfl_»∞. „QÆO^ä•Å#∞ – K«∂_»QÆÅ~°∞).
76. 41= PÜ«∞`«∞ #∞Oz 44= PÜ«∞`«∞ =~°‰õΩ – D <åÅ∞æ PÜ«∞`«∞Å J=`«~°} 2. ~Ô O_»= ã¨OѶ∞¨ @# : Ü«¸^Œ∞Ö’¡x XHõ `≥QÆ "å~°∞ `«=∞#∞ W`«~° Ü«¸^Œ `≥QÅÆ Hõ<åfl
"≥#∞Hõ ~Ô O_»∞ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ q=iOK«|_®¤~Ú. 1. q"åÇ≤Ï`«∞Öˇ#· W^Œ~Ì ∞° Ü«¸^Œ∞Å∞ L`«Î=ÚÅ∞QÍ, ‰õΩb#∞Å∞QÍ ÉèÏqOKÕ"å~°∞. JO^Œ∞KÕ`« `«=∞ `≥QƉõΩ K≥Ok# =ºH˜Îx
=ºaèKå~åxH˜ áêÅÊ_ç# ã¨OѶ∞¨ @#. Ü«¸^Œ∞Å∞ ZÖÏQÆ∂ `«=∞ „QÆO^ä"Œ ∞≥ #ÿ `Ò~å`«∞Ö’ Z=~°~Ú<å K«OÑ≤`Õ ~°HõÎѨiǨ~°OQÍ #∂~°∞ =ã¨MòÅ∞ K≥e¡OKåÅh, W`«~° `≥QÆʼnõΩ
=∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~°∞ÊÅ∞ KÕ¿ãâß~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞, `«=∞ „QÆO^äŒOÖ’x Z<Àfl P[˝Å#∞ "å~°∞ K≥Ok# =ºH˜Îx ǨÏ`«ºKÕ¿ãÎ 50 =ã¨MòÅ∞ ~Ú¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞O^Œx "å~°∞ x~å÷iOKå~°∞.
áê\˜OKÕ"å~°∞ HÍ^Œ∞. JÖÏO\˜ P[˝ÅÖ’ XHõ\ ˜ tÖÏtHõ.∆ q"åÇ≤Ï`«∞Öˇ· LO_ç J„Hõ=∞ =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) =∞n<å‰õΩ =zÛ# `«~°∞"å`« ~°HõÎѨiǨ~°OQÍ ã¨QÆÉèÏQÆO
ã¨O|O^è•xH˜ X_çQÆ\ ˜ì# "åiÃÑ· ~åà◊√¡ ~°∞"åfiÅx "åi „QÆO^äŒOÖ’ LOk. HÍx ѨÙK«∞Û‰õΩO@∞#fl Ü«¸^Œ `≥QÆÅÖ’ K≥·`«#ºO =zÛOk. `å=Ú WHõ g∞^Œ@ #∂~°∞
"å~°∞ P tHõ#∆ ∞Oz `«ÑÊ≤ OK«∞HÀ=\ÏxH˜, P "åHͺxfl ^•zÃÑ>Ëì „Ñ¨Ü∞« `«flO KÕ¿ã"å~°∞. =ã¨MòÅ ~°HÑÎõ i¨ Ǩ~°O K≥eO¡ K«É’=∞x "å~°O`å `≥Qˆ ã≤ K≥áêÊ~°∞. Ü«¸^Œ `≥QÅÆ =∞^躌
=ºaèKå~°O KÕã≤# W^ŒÌ~°∞ „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅ#∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) ã¨=∞Hõ∆OÖ’ Ǩ[~°∞ D =º=Ǩ~°OÃÑ· ~°QÆ_» "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. Ѩ~°ã¨Ê~°O "å~°∞ Hõ`«∞ÎÅ∞ ^Œ∂ã¨∞HÀ=_®xH˜
497 498
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 252 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
XHõ"Õà◊ #∞=Ùfi "åi#∞Oz =ÚYO =Úã≤=¡ ÚÖˇ#· „Ѩ=HõÅÎ ∞,78 ~°ÉσhÅ∞,
„uѨC‰õΩ<åfl "å~°∞ hÔHÖÏO\˜ Ǩh ^è~Œ ‡° "Õ`ÅΫ ∞ Ü«¸^Œ∞Å79 ã¨=∞㨺Å#∞
HõeyOK«Ö~Ë ∞° . XHõ"àÕ ◊ #∞=Ùfi ("åi Ѩi+¨¯iOKÕ"å~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ^Õ=Ùx
=º=Ǩ~åÅÃÑ·), f~°∞Ê K≥a`Õ "åi=∞^茺 D „QÆO^ä•xfl ~°H˜∆OK«=Åã≤OkQÍ "åiH˜
<åºÜ«∞ã¨=∞‡`«OQÍ f~°∞Ê K≥ÑC¨ . xã¨ûO P*Ï˝Ñ≤OK«@O [iyOk.80 nxH˜ "å~°∞
^ÕǨÏOQÍ JÖÏ¡ÇπÏ <åºÜ«∞jÅ∞~°#∞ ™ê‰õΩ∆ Å∞QÍ LO_Õ"å~°∞.81 HÍ|\˜ì g∞~°∞
„¿Ñq∞™êÎ_»∞. =∞#∞+¨µÅ‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»HõO_ç. <å‰õΩ
43 ^≥"· å^ÕâßÅ∞ á⁄O^Œ∞Ѩ~K° |« _ç =Ù#fl =∂„`«"Õ∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_»O_ç. <å "åHͺÅ#∞
`Ò~å`«∞ „QÆO^äŒO `«=∞ =^ŒÌ L#flѨÊ\˜H© H˘kÌáê\˜ "≥ʼnõΩ J=Ú‡HÀHõO_ç.82 Z=~°∞
"å~°∞ x#∞fl Z\Ï¡ <åºÜ«∞xˆ~`‚ Q« Í KÕã∞¨ ‰õΩO 78. J~°cÖ’ J㨡=¸ Jx J#|_çOk. Wk ^≥·=„Ѩ=HõÎÅ „Ѩ^è•# ã¨∞QÆ∞}O. "å~°∞
@∞<åfl~°∞? (Wk Pâ◊Û~°ºHõ~O° Hõ^∂Œ ?!) P ZšѨC_»∂ ^≥·=q^èÕÜ«ÚÅ∞QÍ – =Úã≤¡=ÚÅ∞QÍ – LO\Ï~°∞. JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ
`«~∞° "å`« =∞m§ uiyáÈ`«∞<åfl~°∞. Ü«∞^•~°÷ J~Ú# =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) Wã¨∞Î#fl ã¨O^Õâ◊O ‰õÄ_® H˘`«Î ã¨O^Õâ◊O HÍ^Œ∞. Jk
"Õ∞q∞@O>Ë "å~°ãŨ ∞ qâßfiã¨∞ÖË HÍ~°∞. ‰õÄ_® =Ú#∞Ѩ\ ˜ „Ѩ=HõÎÅ∞ JO^Œ*Ëã≤# ^≥·=q^èÕÜ«∞`å (W™ê¡O) ã¨O^Õâ◊"Õ∞. JO>Ë
^≥·=„Ѩ=HõÎÅO^Œi =∞øeHõ ã¨O^Õâ◊O XHõ¯>Ë – ''JO>Ë XHõ¯_≥·# ^Õ=Ù}˜‚ P~åkèOKåe,
44 "Õ∞=Ú `Ò~å`«∞ „QÆO^ä•xfl J=`«iOѨ P~å^èŒ#Ö’, ^•ã¨ºOÖ’ PÜ«∞#‰õΩ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ W`«~°∞Å#∞ HõeÊOK«‰õÄ_»^Œ∞.——
*Ëâß=Ú. JO^Œ∞Ö’ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fi=Ú, U ^≥·=„Ѩ=HõÎ J~Ú<å =∞øeHõOQÍ Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤ÊOk W^Õ. J^Õ
*’ºf L<åfl~Ú. D `Ò~å`«∞ P^è•~°OQÍ<Õ UHõ^"·≥ å~å^è<Œ å ã¨O^ÕâO◊ ! ''(F „Ѩ=HÍÎ!) "Õ∞=Ú h‰õΩ ѨÓ~°fiO U „Ѩ=Hõ#Î ∞ ѨOÑ≤<å,
ã≤^Œú=∞Ü«∂º~°∞. JO`«Ö’<Õ "åiÖ’x H˘O^Œ~°∞ qA˝Å∞ "åix ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) J`«xH˜ =Ç‘Ï ^•fi~å '<Õ#∞ `«Ñ¨Ê =∞~À P~å^茺^≥·=O ÖË_»∞. Hõ#∞Hõ g∞~°∞ <å ^•ã¨º"Õ∞
KÕÜ∞« O_ç— J<Õ q+¨Ü∂« xfl `≥eÜ«∞*Ëâß=Ú——. W^Õ k=º Y∞~üP<£Ö’ 'JnÌ<—£ QÍ ‰õÄ_®
=^ŒÌ‰õΩ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. P ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ<Õ D PÜ«∞`«∞Å∞ J=`«iOKå~Ú. g\˜Ö’x =º=ǨÏiOK«|_çOk. ''(+¨~üJ ʼnõΩ"£∞ q∞#nÌx .....) PÜ«∞# #∂ÇπÏ „Ѩ=HõΉõΩ
XHõ PÜ«∞`«∞Ö’ d™êãπ (~°HÎõ ѨiǨ~°O) QÆ∞iOz P^ÕtOK«|_çOk. d™êãπ JO^ŒiH© P*Ï˝Ñ≤Oz# ^èŒ~å‡<Õfl h‰õΩ ‰õÄ_® x~°‚~ÚOKå_»∞—— (+¨Ø~å ã¨∂~åÖ’x 13=
ã¨=∂#OQÍ =iÎã¨∞ÎO^Œx ‰õÄ_® ã¨Ê+¨ìO KÕÜ«∞|_çOk. (D LÖË¡Y#O =Úã¨fl^≥ =K«#O).
JǨχ^£Ö’ LOk. nx „áê=∂}˜H`õ #« ∞ ¿+Mò JǨχ^£ ëêH˜~ü ^è$Œ gHõiOKå~°∞. =Úã¨fl^≥ 79. JO>Ë Ü«¸^Œ∞Å =∞^茺 `«Öˇ`ÕÎ q"å^•ÅÃÑ· f~°∞ÊÅ∞ Jx ÉèÏ=O.
JǨχ^£ – ã¨OѨÙ\˜ :1, ǨÏnã¨∞ <≥O|~°∞: 2212). XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D Ô~O_»∞ 80. `«~°∞"åu HÍÅOÖ’ Ü«¸^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞ „ѨH˜∆áêÎʼnõΩ áêÅÊ_ç#@∞¡QÍ „Ѩ^äŒ=∞ „âı}˜
ã¨OѶ¨∞@#Å∞ [iy D PÜ«∞`«∞Å J=`«~°}‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_ç LO_»=K«Ûx W=∂"£∞ q^•fiOã¨∞Å∞, `˘eHÍÅѨ٠ã¨[˚#∞Å∞ `Ò~å`«∞ „QÆO^äŒOÖ’ ZÖÏO\˜ „ѨH˜∆áêÎʼnõΩ
Wɡfl Hõã‘~ü ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞ (Wɡfl Hõã‘~ü). ѨÓ#∞HÀÖË^Œ∞. "å~°∞ ^≥·"å[˝‰õΩ Hõ@∞ì|_ç =∞ã¨Å∞‰õΩO@∂, `Ò~å`«∞ „QÆO^ä•xfl
77. J~°cÖ’ 'ã¨=∂‡=Ó<£— Jx LOk. ã¨=∂‡=Ó<£ JO>Ë J^ÕÑx¨ QÍ q<Õ"å~°∞ J#fl=∂@! HÍáê_Õ"å~°∞.
nxH˜ Ô~O_»∞ J~å÷Å∞ HÍ=K«∞Û: QÆ∂_è»Kå~° HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ „Ѩu 81. JO>Ë D „QÆO^äŒO ZÖÏO\˜ ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ∞ ÖˉõΩO_® LO_Õk. ZO^Œ∞HõO>Ë Wk
z#fl q+¨Ü«∞OÖ’#∂ `«Å^Œ∂~°Û@O, #H˜¯ #H˜¯ q#@O ÖË^• W`«~°∞Å =∂@efl ^Õ=Ùx `«~°Ñ¶¨Ù# ѨOѨ|_ç# „QÆO^äŒO.
q#\ÏxH˜, ã‘fiHõiOK«\ÏxH˜ K≥=ÙÅ∞ iH˜¯Oz =∞s q#@O. H˘O`«=∞Ok "åºMϺ`«Å∞ 82. JO>Ë „Ѩ[Å XuÎ_çH˜ Ö’<≥·, "åiH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç `Ò~å`«∞ „QÆO^äŒOÖ’x ã≤ã¨Öˇ·#,
"≥Ú^Œ\ ˜ J~å÷xfl fã¨∞HÀQÍ, =∞i H˘O^Œ~°∞ Ô~O_»= J~å÷xfl fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. xHÍ~°û~Ú# P^ÕâßÅ#∞ Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞ Kտ㠄Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞HõO_ç. ã¨fiÅÊ ÖÏÉèÏÅ
HÀã¨O, ™êfi~°÷O`À ^≥·=ã¨∂‰õΩÎÅ#∞ =∂iÛ"ÕÜ«∞HõO_ç.
499 500
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 253 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
JÖÏ¡ÇπÏ J=`«iOѨ*Ëã≤# =Ç‘Ï „ѨHÍ~°O 46 P „Ѩ=HõÎÅ `«~°∞"å`« "Õ∞=Ú
f~°∞Ê K≥Ü«∞º~À "åˆ~ (Hõ~°_»∞QÆ\ ˜ì#) =∞~°º"£∞ ‰õΩ=∂~°∞_»QÆ∞ D™ê#∞
Jqâßfiã¨∞Å∞.83 ѨOáê=Ú. PÜ«∞# `«#‰õΩ ѨÓ~°fiO =zÛ#
45 "Õ∞=Ú `Ò~å`«∞ „QÆO^äŒOÖ’ `Ò~å`«∞ „QÆO^ä•xfl ã¨`«º=∞x ^èŒ$gHõiO
Ü«¸^Œ∞Å HÀã¨O XHõ âßã¨<åxfl edO KÕ"å_»∞. "Õ∞=∞`«xH˜ WOrÅ∞ „QÆO^ä•xfl
Kå=Ú: (nx „ѨHÍ~°O) „áê}ÏxH˜ |^Œ∞Å∞ "˘ã¨QÍ=Ú.86 JO^Œ∞Ö’ =∂~°æ^Œ~°≈
„áê}O, Hõ#∞fl‰õΩ |^Œ∞Å∞ Hõ#∞fl, =Ú‰õΩ¯‰õΩ Hõ`«fi=¸, *’ºf LO_Õq. Jk `«#‰õΩ
|^Œ∞Å∞ =Ú‰õΩ¯, K≥qH˜ |^Œ∞Å∞ K≥q, =ÚO^Œ∞#fl `Ò~å`«∞ „QÆO^ä•xfl
ѨO\˜H˜ |^Œ∞Å∞ Ѩ#∞fl. JÖψQ H˘xfl ^èŒ$gHõiOKÕk. JO`ÕHÍ^Œ∞, Jk ^≥·=cèu
„Ѩ`ºÕ Hõ QÍÜ«∂Å HÀã¨O ‰õÄ_® (ã¨iã¨=∂ HõÅ"åiH˜ P™êO`«O =∂~°æ^Œi≈x
#OQÍ) „ѨfHÍ~°O LOk.84 HÍx Z= =∞iÜ«Ú Ç≤Ï`«É’kèx ‰õÄ_®.87
~°~Ú<å Hõ∆=∂aèHõ∆ ÃÑ_ç`Õ Jk J`«x QÆ=∞<å~°› q+¨Ü«∞O : D PÜ«∞`«∞Å ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ W™ê¡g∞Ü«∞ Ãã·^•úOuHõ ѨO_ç`«∞Å∞
áêe@ ѨiǨ~°O (HõáêÊù~å) J=Ù`«∞Ok. (LÅ=∂Ü≥∞ Lã¨∂e~¸º<£) WÖÏ ~åâß~°∞ : "≥#∞Hõ\ ˜ +¨sÜ«∞`«∞Ö’x P^Õâßxfl
JÖÏ¡ÇπÏ J=`«iOѨ*Ëã≤# ^•xHõ#∞ QÆ#Hõ ^Õ=Ù_»∞ Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ (~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞‰õΩO_®) LOz#@¡~Ú`Õ, ^•xfl
QÆ∞}OQÍ f~°∞Ê W=fix"åˆ~ ^Œ∞~å‡~°∞Åæ ∞.85 J=∞Å∞Ѩ~°K«=Åã≤# ÉÏ^茺`« =∞#ÃÑ· ‰õÄ_® LO@∞Ok. D PÜ«∞`«∞Ö’x P[˝ ~°^Œ∞Ì
83. ^≥·"å[˝Å∞, ^≥·= âßã¨<åÅ∞ =Ú#∞Ѩ\ ˜ #∞OKÕ g∞=^ŒÌ LO_»QÍ Jã¨Å∞ g∞~°∞ q∞^䕺 HÍÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì Wk ‰õÄ_® W™ê¡g∞Ü«∞ +¨sÜ«∞`«∞Ö’ JO`«~åƒùQÆ"Õ∞. ǨÏnã¨∞Å
ÉèÏ"åʼnõΩ ZÖÏ ÖÁOyáÈÜ«∂~°∞? Jqâßfiã¨∞ŠѨ@¡ ZÖÏ ~årѨ_çáÈÜ«∂~°∞? ^•fi~å ‰õÄ_® D q+¨Ü∂« xH˜ ã¨=∞~°#÷ Åaè™ÈÎOk (D JOâ◊OÃÑ· =∞ixfl q=~åÖ’¡H˜
84. `Ò~å`«∞ „QÆO^äŒOÖ’ „áê}ÏxH˜ |^Œ∞Å∞ „áê}O, QÍÜ«∂xH˜ |^Œ∞Å∞ QÍÜ«∞O Jx áÈ^ŒÅK«∞‰õΩ#fl"å~°∞ Ѷ¨`üǨïÖò ÉÏs, <≥·Å∞Öò B`å~ü „QÆO^ä•Å#∞ K«∂_»QÆÅ~°∞).
x~å÷iOK«|_ç LO_»QÍ Ü«¸^Œ∞Ö’¡x XHõ `≥QÆ"å~°∞ (|#∂ #r~ü) =∞~À `≥QÆ"åi 86. JO>Ë ^≥=· „Ѩ=HõÎ D™ê (J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏO) QÍiH˜, PÜ«∞#‰õΩ =Ú#∞Ѩ٠=zÛ# „Ѩ=HõÅÎ ‰õΩ
(|#∂ Y∞Ô~·[) Ѩ@¡ `«kƒù#flOQÍ =º=ǨÏiOK«@O, ~°HõΠѨiǨ~°O q+¨Ü«∞OÖ’ =∞^茺 Z‰õΩ¯= JO`«~°O ÖË^Œ∞. `«#‰õΩ =ÚO^Œ∞ ѨOѨ|_ç# `Ò~å`«∞ „QÆO^ä•xfl D™ê
<åºÜ«∂xfl g_»@O "åi k"åÖÏHÀ~°∞`«<åxH˜ „Ѩ|Å x^Œ~°≈#O. (Uã¨∞„H©ã¨∞Î) „Ѩ=HõÎ ^èŒ$gHõiOKå~°∞, ^•xfl PÜ«∞# Jã¨`«º=∞x H˘\˜ìáêˆ~Ü«∞ÖË^Œ∞.
nx^•fi~å PÜ«∞# ã¨`«º=O`«∞_≥·# „Ѩ=HõÎ Jh, =¸™ê#∞ ѨOÑ≤# ^Õ=Ù_Õ PÜ«∞xfl
85. JO>Ë Ü«¸^Œ∞Ö’¡x U `≥QÆ"åÔ~·`Õ D ~°Hõ=∞~Ú# f~°∞ÊKÕâß~À Jk ^≥·"å[˝‰õΩ ‰õÄ_® ѨOáê_»x ~°∞A==Ù`«∞#flk. J~Ú#ѨÊ\˜H© Ü«¸^Œ∞Å∞ Ǩτ[`ü D™ê#∞
q~°∞^Œú"≥∞ÿOk. D q^èŒOQÍ "å~°∞ ^≥·="åHͺÅ`À K≥ÅQÍ@=∂_ç J<åºÜ«∂xH˜
X_çQÆ\Ïì~°∞. HÍ|\˜ì ^≥·"å^ÕâßÅ#∞ Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ J=ÅOaOK«@O q<å =∞x+≤H˜ kèHõ¯iOK«@"Õ∞QÍHõ, PÜ«∞xfl J==∂#Ѩ~åÛ~°∞. ^èŒ~°‡„Éèí+¨µì_»x ‰õÄ_® QÀÅKÕâß~°∞.
=∂~åæO`«~°O ÖË^Œ∞. "å\˜Hõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ J`«#∞ x~°‚Ü«∂Å∞ ÔQ·H˘<åe. rq`«OÖ’x 87. JO>Ë XHõѨC_»∞ `Ò~å`«∞ „QÆO^äŒO U q^èŒOQÍ „Ѩ[ʼnõΩ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiOQÍ LO_Õ^À
Jxfl =º=Ǩ~åÅÖ’#∂ J`«#∞ "å\˜ #∞Oz =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO á⁄O^•e. XHõ"Õà◊ J^Õq^èOŒ QÍ WѨC_»∞ WOrÅ∞ =∂#"åoH˜ =∂~°^æ iŒ ≈QÍ, Ç≤Ï`ÀѨ^âÕ O◊ QÍ LO@∞Ok
J`«#∞ JÖÏ KÕÜ«∞HõáÈ`Õ ^≥·=^Œ~åƒ~°∞Ö’ J<åºÜ«∞Ѩ~°∞_»∞QÍ Y~å~°=Ù`å_»∞. Jx ÉèÏ=O. =∞i JÖψQ k=º Y∞~üP<£ J=`«iOz# `«~∞° "å`« `Ò~å`«∞, WOrÅ∞`À
áêáê`«∞‡_»∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»`å_»∞. Jqâßfiã≤QÍ ÉèÏqOK«|_»`å_»∞. WÖÏO\˜ áê@∞ W`«~° PHÍâ◊ „QÆO^ä•Å P^ÕâßÅhfl ~°^ŒÌ~Ú áÈÜ«∂~Ú. WѨC_»∞ ã¨<å‡~åæxH˜,
"åiHÀã¨O JÖÏ¡ÇπÏ D =¸_»∞ Ѩ^•Å#∞ LѨÜ≥∂yOz `«# P„QÆǨxfl, Jã¨=∞‡ux =ÚH˜ÎH˜ UÔH·Hõ ™ê^èŒ#O k=º Y∞~üP<£ =∂„`«"Õ∞. D „QÆO^äŒO`À JÖÏ¡ÇπÏ `«#
=ºHõÎѨiKå_»∞. WO`« ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥eÑ≤# g∞^Œ@ ‰õÄ_® =∞x+≤ `«# =∞<À"åOKè«Å#∞ PHÍâ◊ „QÆO^ä•Å J=`«~°}#∞ Ѩiã¨=∂ѨÎO KÕâß_»∞. „Ѩà◊Ü«∞k#O =~°‰õÄ
J#∞ã¨i¿ãÎ, ã¨fiHõeÊ`« K«\ÏìÅ#∞ J=ÅOa¿ãÎ J`«xHõ<åfl ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=O`«∞_»∞ [x‡OK«É’ÜÕ∞ =∂#=ÙÅO^ŒiH© D „QÆO^ä"Œ ∞Õ =∂~°^æ ~Œ ≈° HõO =∞iÜ«Ú "≥∂Hõ„∆ Ѩ^•~Úx
WOÔH=_»∞O\Ï_»∞? J#fl „ѨHõ@# ‰õÄ_® D =∂@Ö’¡ Wq∞_ç LOk. nxѨ@¡ zH͉õΩ K≥Ok#"å_»∞,
501 502
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
47 WOrÅ∞ „QÆO^äŒO QÆÅ"å~°∞ ‰õÄ_®,
JÖÏ¡ÇπÏ WOrÅ∞Ö’ J=`«iOѨ*Ëã≤#
^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ f~°∞Ê K≥Ü«∂ºe.88
JÖÏ¡ÇπÏ J=`«iOѨ*Ëã≤# ^•x
„ѨHÍ~°O f~°∞ÊK≥Ü∞« ºx "åˆ~ áêáê`«∞‡Å∞.
48 WOHÍ (F „Ѩ=HÍÎ!) "Õ∞=Ú h "≥·Ñ¨Ù‰õΩ
D „QÆO^ä•xfl ã¨`º« ã¨"∞Õ `«OQÍ J=`«iOѨ
*Ëâß=Ú. Jk `«#Hõ<åfl =ÚO^Œ∞ =zÛ#
„QÆO^ä•Å#∞ ã¨`«º=∞x ^èŒ$gHõiã¨∞ÎOk,
"å\˜x Ѩi~°H˜∆ã¨∞ÎOk.89 HÍ|\˜ì #∞=Ùfi
#∞^Œ∞~°∞ z\˜¡Oz#"å_»∞ ZšѨC_»∂ Jã¨O`«$Ñ≤ÎH˜ Ö’<≥· LO\Ï_»∞. nO`À
ã¨O|O^è•xfl „`≥OK«∞‰õΩ#fl"å_»∞ "≥·Ñ¶¨ÖϺÅ#∞ K«qK«∂ã¨∂Î LO\Ï_»∞. nxfl|\˜ì
J~°÷=∞ÜÕ∞º^Õq∞@O>Ë ''Jxfl =∞`åÅ∞ XHõ¯>Ë—— J#fl `«`«fiO ã¨Ô~·Ok HÍ^Œ∞. ã¨`«ºO
ZѨC_»∂ XHõ¯>Ë, J<ÕHõO HÍ^Œ∞. ã¨`«ºO q∞#Ǩ q∞QÆ`å=hfl q∞^äÕº. `Ò~å`«∞ `«#
HÍÅOÖ’ ã¨`«º„QÆO^äŒOQÍ LO_Õk. P `«~°∞"å`« WOrÅ∞ „QÆO^äŒO `«# HÍÅOÖ’
ã¨`«º „QÆO^äŒOQÍ, *’ºuQÍ JÅ~åiOk. WOrÅ∞ J=`«iOz# g∞^Œ@ `Ò~å`«∞
„ѨHÍ~°O PK«iOK«@O J^èŒ~°‡O. JÖψQ Y∞~üP<£ J=`«iOz# `«~°∞"å`« WOrÅ∞
„QÆO^äŒO ~°^ŒÌ~ÚOk. HÍ|\˜ì WѨC_»∞ WOrÅ∞ „ѨHÍ~°O PK«iOK«@O J^èŒ~°‡O.
WѨC_»∞ k=º Y∞~üP<£ XHõ¯>Ë „ѨѨOK«OÖ’ ^Õ=Ùx JOu=∞ „QÆO^äŒO. Ü«∂=`«∞Î
„ѨÑO¨ KåxH©, ã¨=∞ã¨Î =∂#"åoH© =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ „QÆO^äOŒ ! PK«~}° Ü≥∂Qƺ"≥∞#ÿ „QÆO^äOŒ !!
HÍ|\˜ì D JOu=∞ ^≥·=„QÆO^ä•xfl qâ◊fiã≤OK«#O`«~°‰õÄ, JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎQÍ
=ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨) #∞ JOwHõiOK«#O`«=~°‰õÄ "≥∂Hõ∆O ÅaèOK«^Œ∞. =∞iO`« q=~°}
HÀã¨O |Y~å ã¨∂~åÖ’x 62= PÜ«∞`«∞‰õΩ "åºMϺ#O ‰õÄ_® K«∂_»O_ç.
88. WOrÅ∞ „QÆO^ä•xH˜ ã¨O|OkèOz# D P[˝ ^≥·=„Ѩ=HõÎ D™ê (Uã¨∞„H©ã¨∞Î)
JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO ^≥·=^Ò`«ºO H˘#™êy#O`« HÍÅO =~°‰õÄ LO_çOk. JOu=∞
^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Å¡ÖϡǨï JÖˇ·Ç≤Ï = ã¨Å¡O) „ѨÉèí=#O`À D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO)
^≥=· ^Ò`«ºHÍÅO ‰õÄ_® ã¨=∂Ѩ=Î ∞~ÚOk. WOrÅ∞ „QÆO^ä•#∞ã¨~}° ‰õÄ_® ~°^~ÌŒ ÚOk.
P<å\˜ #∞Op =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) „Ѩ=HõÎ#∞ qâ◊fiã≤Oz, k=ºY∞~üP<£ „QÆO^ä•xfl
J#∞ã¨iOKÕ "åˆ~ qâßfiã¨∞Å∞ ("≥∂q∞#∞¡)QÍ =º=ǨÏiOK«|_»`å~°∞.
89. „Ѩu PHÍâ◊ „QÆO^äŒO `«#Hõ<åfl =ÚO^Œ∞ J=`«iOz# „QÆO^ä•xfl ã¨`«º=∞x
^èŒ$gHõiã¨∞ÎOk. k=º Y∞~üP<£ ã¨~Ú`«O `«#Hõ<åfl =ÚO^Œ∞ J=`«iOz# PHÍâ◊
503
254 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
"åi Ѩ~°ã¨Ê~° =º=Ǩ~åÅÃÑ· JÖÏ¡ÇπÏ
J=`«iOѨ*ãË #≤ D „QÆO^ä•xHõ#∞
QÆ∞}OQÍ<Õ f~°∞Ê K≥~Úº.90 h =^ŒÌ‰õΩ
=zÛ# D ã¨`åºxfl g_ç, "åi =∞<À
"åOKèÅ« #∞ J#∞ã¨iOK«‰Ωõ .91 g∞Ö’ „Ѩu
XHõ¯i HÀã¨O "Õ∞=Ú XHõ q^è•<åxfl,
=∂~åæhfl x~åúiOKå=Ú.92 JÖÏ¡ÇπÏÜÕ∞
„QÆO^ä•Å#∞ ^èŒ$=Ѩ~°zOk. nxfl|\˜ì qk`«=∞ÜÕ∞º^Õq∞@O>Ë P „QÆO^ä•Å∞ x[OQÍ
^≥=· „QÆO^ä•ÖË. J~Ú`Õ k=º Y∞~üP<£ ѨÓ~°fiѨ٠„QÆO^ä•Å#∞ Hˆ =ÅO ^è$Œ gHõiOK«@O`À<Õ
PQÆHõ "å\˜x Ѩi~°H˜∆OKÕk (=ÚÃÇ·Ïq∞<£)QÍ, "å\˜H˜ ™êH˜∆QÍ, J=∂#`«∞^•~°∞QÍ,
JkèHÍiQÍ Y~å~°∞ KÕÜ∞« |_çOk. JO>Ë Ñ¨Ó~°fiѨ٠„QÆO^ä•Å∞ „ѨHá∆˜ êÎʼnõΩ, =∂~°∞ÊÅ∞
KÕ~°∞ÊʼnõΩ Ö’#=@O =Å¡ WѨC_»∞ Y∞~üP<£ KÕ¿ã f~°∞Ê `«∞k f~°∞ÊQÍ LO@∞Ok.
Y∞~üP<£ ^Õxfl „áê=∂}˜HõOQÍ Y~å~°∞ KÕã¨∞ÎO^À J^Õ „áê=∂}˜Hõ"≥∞ÿOk. Y∞~üP<£
^Õxfl q∞^䌺QÍ Y~å~°∞ KÕã¨∞ÎO^À J^Õ q∞^䌺.
90. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ 42= PÜ«∞`«∞Ö’ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) #∞^ÕÌtºOz, 'h=Ù "åi
=º=Ǩ~åÅ#∞ hH˜+ì̈=ÚO>Ë Ñ¨i+¨¯iOK«∞, ÖˉõΩO>Ë ÖË^Œ∞— Jx J#|_çOk. J~Ú`Õ
WѨC_»∞ ^•x ™ê÷#OÖ’ ã¨iH˘`«QÎ Í P^ÕtOK«|_çOk – '"åi Ѩ~㰠ʨ ~° =º=Ǩ~åÅ#∞
D (Y∞~üP<£) „QÆO^ä•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ Ñ¨i+¨¯iOK«∞— Jx!
91. "åã¨Î"åxH˜ Wk 'L=∞‡`ü—‰õΩ KÕÜ«∞|_»∞`«∞#fl LѨ^Õâ◊O. ã¨`åºã¨`åºÅ#∞,
^èŒ~å‡^èŒ~å‡Å#∞ "Õ~°∞Ѩ~°KÕ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ „QÆO^äŒO g∞=∞^茺 LO_»QÍ, g∞~°∞ g∞
=∞<À"åOKè«Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ g∞ =º=Ǩ~åÅ#∞ Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ=@O, ã¨fiHõeÊ`«
âßã¨<åʼnõΩ, Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ `«ÖÁyæ `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ f~°∞ÊÅ∞ K≥Ñʨ @O JѨ=∂~°=æ ∞x
K≥ѨÊ|_çOk. XHõ „Ѩ=HõΈH WÖÏO\˜ x~°‚Ü«∞O ÔQ·H˘<Õ J#∞=∞u ÖË#ѨÙ_»∞ ™ê=∂#º
=∂#=ÙʼnõΩ ZÖÏ LO@∞Ok?
92. JO>Ë "≥#∞Hõ\ ˜ +¨sJ`«∞Å∞ (^èŒ~°‡âß„™êÎÅ∞) Jx ÉèÏ=O. "å\˜ =∞^茺 H˘xfl áêH˜∆Hõ
q+¨Ü«∂ÅÖ’ Jaè„áêÜ«∞ ÉèË^•Å∞O_Õq. XHõ +¨sÜ«∞`«∞Ö’ ǨÏ~å"£∞ (J^èŒ~°‡O)QÍ
LO_Õ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞, =∞~˘Hõ +¨sÜ«∞`«∞Ö’ ǨÏÖÏÖò (^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O)QÍ LO_Õq.
XHõ q+¨Ü«∞O XHõ +¨sÜ«∞`«∞Ö’ ^Œ$_è»O (Rigid)QÍ LO_»QÍ, J^Õ q+¨Ü«∞O =∞~À
+¨sÜ«∞`«∞Ö’ J^Œ$_è»O (Flexible)QÍ LO_Õk. J~Ú`Õ =∞øeHõOQÍ JO^Œi ^èŒ~°‡O
=∂„`«O XHõ¯>Ë – J^Õ ^Õ=Ùx UHõ`«fiO`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl ^èŒ~°‡O. D ~°HõOQÍ
^≥·=„Ѩ=HõÎÅO^Œi ã¨O^Õâ◊O XHõ¯>Ë! D q+¨Ü«∞"Õ∞ XHõ ǨÏnã¨∞Ö’ WÖÏ q=iOK«
504
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 255 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
QÆ#Hõ `«e¿ãÎ g∞ JO^Œih XˆH ã¨=∂ 50 Uq∞\©, "å~°∞ =∞m§ J*Ï˝# (HÍÅ)ѨÙ
[OQÍ KÕã≤ LO_Õ"å_»∞. J~Ú`Õ g∞‰õΩ f~°∞Ê HÀ~°∞`«∞<åfl~å?94 #=∞‡HõO QÆÅ
"˘ã¨QÆ|_ç# ^•xÖ’ q∞=∞‡efl ѨsH˜∆OKå "åiHÀã¨O JÖÏ¡ÇπÏ Hõ<åfl L`«Î=∞ f~°∞Ê
Å#flk PÜ«∞# JaèÖÏ+¨.93 HÍ|\ì̃ g∞~°∞ W=fiQÆÅ "å_≥=_»∞O\Ï_»∞?95
ã¨`å¯~åºÅ∞ KÕÜ«∞@OÖ’ `«fi~°Ñ¨_»O_ç. 51 F qâ◊fiã≤Oz# "å~°ÖÏ~å! Ü«¸^Œ∞
g∞~°O`å =∞~°eáÈ=Åã≤Ok JÖÏ¡ÇπÏ Å#∞, #™ê~å#∞ (JO>Ë „ÔH·ã¨Î=ÙÅ#∞)
"≥·Ñ¨ÙˆH. P `«~°∞"å`« PÜ«∞#, g∞~°∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞QÍ KÕã¨∞HÀHõO_ç.96 "å~°∞
Ѩ~°ã¨Ê~°O qÉèËkOK«∞‰õΩ<Õ q+¨Ü«∂Å XO_˘HõiH˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞.97 g∞Ö’
QÆ∞iOz g∞‰õΩ (`«#f~°∞Ê) `≥eÜ«∞*Ë™êÎ_∞» . `«#=ÚO^Œ∞ `«Å=OKÕÖÏ KÕã¨∞‰õΩ<Õ"å_Õ. HÍx PÜ«∞# QÆ#Hõ JÖÏKÕ¿ãÎ 'q∞=∞‡efl
49 (F „Ѩ=HÍÎ!) JÖÏ¡ÇπÏ J=`«iOѨ ѨsH˜∆OKåe— J#fl L^ÕÌâ◊O <≥~°"Õ~°^Œ∞. ã¨`åºã¨`åºÅ#∞, ^èŒ~å‡^èŒ~å‡Å#∞ ZOÑ≤Hõ
*Ëã≤# ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ h=Ù "åi KÕã¨∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Ûù LO_ç ‰õÄ_®, Z=~°∞ ã¨<å‡~åæxfl Z#∞fl‰õΩO\Ï~À ѨsH˜∆OKåÅ<Õ
=∞^茺 f~°∞Ê KÕ~Ú. "åà◊§ HÀiHõÅ#∞ PÜ«∞# D ¿ãfiK«Ûù#∞ "˘ã¨QÍ_»∞.
ZO`«=∂„`«O J#∞ã¨iOK«‰õΩ. JÖÏ¡ÇπÏ h 94. WѨC_»∞ Y∞~üP<£ =∞iÜ«Ú W™ê¡OÅ∞ q∞#Ǩ q∞ye#^ŒO`å J*Ï˝#"Õ∞ Hõ^•!
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ J=`«iOѨ*Ëã≤# U^Õx P[˝ J~Ú<å㨈~ gà◊√¡ *’ºuh, ã¨<å‡~åæxfl (W™ê¡O#∞) HÍ^Œx J*Ï˝<åO^èŒHÍ~°O "≥·Ñ¨ÙˆH
q+¨Ü«∞OÖ’ "å~°∞ x#∞fl „ѨHõ¯^•i áÈ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~å? J*Ï˝# HÍÅO <å\˜ =º=ã¨÷ ZO`« ^•~°∞}"≥∞ÿ#^À K≥Ñ≤Ê,
Ѩ\ ˜ìOK«‰õΩO_® h=Ù KåÖÏ J„Ѩ=∞`«ÎOQÍ ^•xѨ@¡ U=yOѨÙ#∞ HõeyOK«\ÏxH˜ D q^èŒOQÍ K≥ѨÊ|_çOk. ''JÖÏ¡ÇπÏ hÃÑ·
LO_»∞. XHõ"àÕ ◊ "å~°∞ q=ÚY`« K«∂Ñ≤`,Õ J=`«iOѨ*Ëã≤# ^•xHõ#∞QÆ∞}OQÍ #∞=Ùfi ~ÚKÕÛ f~°∞ÊÅÃÑ· g~°∞ q=ÚY`«
"å~°∞ X_çQÆ\ ˜ì# H˘xfl áêáêʼnõΩQÍ#∞ K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°∞, gѨ٠uѨC‰õΩO@∞<åfl~°∞. J*Ï˝#HÍÅO <å\˜ Ѩ^Œú`«∞Å#∞
"åiH˜ tHõ∆ qkèOKåÅ#fl^Õ JÖÏ¡ÇπÏ J<Õfi+≤ã¨∞Î<åfl~°∞—— (Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü).
ã¨OHõÅÊO Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ. „Ѩ[Ö’¡ 95. ǨÏnã¨∞Ö’ WÖÏ LOk : ''W™ê¡OÖ’H˜ =zÛ J*Ï˝# HÍÅѨ٠Ѩ^Œú`«∞Å#∞ J<Õfi+≤OKÕ
KåÖÏ=∞Ok Jq^èÕÜ«ÚÖË LO\Ï~°∞. "åih, J<åºÜ«∞OQÍ XHõix K«OáêÅ#∞‰õΩ<Õ "åix JÖÏ¡ÇÏπ JO^ŒiHõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ
|_çOk – ''^≥·=„Ѩ=HõÎÅ ã¨=¸Ç¨xH˜ K≥Ok# "Õ∞=Ú JÖÏ¡f (ã¨=u) ™È^Œ~°∞ÅO. Jã¨Ç≤ϺOK«∞‰õΩO\Ï_»∞—— Jx =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨) „Ѩ=zOKå~°∞ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs:
=∂ JO^Œi ^èŒ~°‡O XHõ¯>Ë—— Jx =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) "å~°∞ ÃãÅqKåÛ~°∞ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ H˜`å|∞kÌÜ«∂`ü).
|∞MÏs). JÖÏ¡f ™È^Œ~°∞ÅO>Ë XˆH `«O„_çH˜ ѨÙ\˜ì# a_»¤Å∞. HÍx "åi `«Å∞¡Å∞ 96. Ü«¸^Œ∞Å#∞, „ÔH·ã¨Î=ÙÅ#∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞QÍ KÕã¨∞HÀ=@OQÍh, H©ÅHõ =º=Ǩ~åÅÖ’
=∂„`«O "Õ~°∞. n#~°úO Uq∞@O>Ë "å~°O^Œ~°∂ `≥zÛ# ^èŒ~°‡O =∂„`«O XHõ¯>Ë QÍx, "åix PO`«~°Oy‰õΩÅ∞QÍ KÕã¨∞HÀ=@OQÍh `«QÆ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ W™ê¡O‰õΩ,
"åiH˜ W=fi|_ç# +¨sÜ«∞`«∞Å∞ =∂„`«O "Õˆ~fi~°∞. J~Ú`Õ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) =Úã≤¡=ÚʼnõΩ â◊„`«∞=ÙÅ∞. "åi`À ¿ãflǨÏO KÕÜ«∞@O ZO`« f„==∞~Ú# q+¨Ü«∞O
"å~°∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ì# +¨sÜ«∞`«∞ `«~°∞"å`« =Ú#∞Ѩ\ ˜ +¨sÜ«∞`«∞Åhfl ~°^ŒÌ~Ú<å~Ú. JO>Ë Z=~°~Ú<å =Úã≤O¡ ÅÖ’ P ѨxH˜ X_çQ_Æ `ç Õ J`«#∞ ‰õÄ_® "åiH˜ K≥Ok#"å_»∞
WѨC_»∞ n<£ (^èŒ~°‡O)`À áê@∞ +¨sÜ«∞`«∞ ‰õÄ_® XHõ¯>Ë. QÍ<Õ [=∞Hõ@ì|_»`å_»∞ (=∞ixfl q=~åÅ HÀã¨O Pe W„=∂<£ ã¨∂~åÖ’x 28=
93. JO>Ë k=º Y∞~üP<£ J=`«iOz# `«~°∞"å`« =∂#= ™êѶ¨ÅºO nx`À<Õ =Ú_çѨ_ç PÜ«∞`«∞, 118= PÜ«∞`«∞‰õΩ q=~°} K«∂_»O_ç).
L#flѨÊ\˜H,© "≥∂Hõ=∆ ∂~åæxfl J=ÅOaOKÕ q+¨Ü∞« OÖ’ ^Õ=Ù_»∞ =∞#∞+¨µÅÃÑ· ZÖÏO\˜ 97. k=º Y∞~üP<£ x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ, ã¨∂\˜QÍ K≥Ñ≤Ê# D Ü«∞^•~å÷xfl <Õ_»∞ Z=~°~Ú<å
x~°ƒO^èŒO, |Å=O`«O ÃÑ@ìÖË^Œ∞. PÜ«∞<Õ QÆ#Hõ `«e¿ãÎ |Å=O`«OQÍ JO^Œ~°∂ „ѨÑO¨ K«OÖ’ QÆ=∞xOK«=K«∞Û. Ü«¸^Œ∞Å∞ – „ÔHã· =Ψ ÙÅ∞ Ãã^· •úOuHõOQÍ, qâßfiã¨Ñ~¨ O° QÍ
505 506
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 256 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
Z=~°~Ú<åã¨~ˆ "åi`À K≥eq∞KÕ¿ãÎ J`«_∞» 53 qâßfiã¨∞Å∞ ("åi D Ѩiã≤÷ux
‰õÄ_® "åiÖ’ XHõ_»∞QÍ<Õ ÉèÏqOK« K«∂ã≤), ''"Õ∞=Ú g∞`À<Õ L<åfl=∞x
|_»`å_»∞. xâ◊ÛÜ«∞OQÍ ^Œ∞~å‡~°∞æʼnõΩ J^ÕѨxQÍ JÖÏ¡ÇπÏ ¿Ñ~° Hõ~îÀ~°
JÖÏ¡ÇπÏ ã¨<å‡~°æO K«∂Ѩ_»∞.98 „Ѩ=∂}ÏÅ∞ KÕã≤ K≥ÑÊ≤ Ok gàı§<å?!—— Jx
52 =∞i ǨÏ$^ŒÜ«∂ÅÖ’ (HÍѨ@º) JO\Ï~°∞. gà◊§ ã¨`å¯~åºÅhfl =$^ä•
JÜ«∂º~Ú. P q^èOŒ QÍ g~°∞ (Ѷ∞¨ ’~°OQÍ)
~ÀQÆO99 L#fl"å~°∞ Ѩ^ÕѨ^Õ "åi "≥·Ñ¨Ù‰õΩ #+¨áì ÈÜ«∂~°∞.
Ѩ~°∞ÔQ`«Î@O h=Ù K«∂™êÎ=Ù. JO`ÕHÍ^Œ∞,
''=∂ÃÑ· U PѨ^Œ =zÛѨ_»∞`«∞O^À#x 54 F qâßfiã¨∞ÖÏ~å! g∞Ö’ Z=~°~Ú<å
"Õ∞=Ú ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl=Ú——100 Jx 㨈~ `«=∞ ^èŒ~°‡O#∞Oz uiyáÈ`Õ
"å~°O\Ï~°∞. J~Ú`Õ `«fi~°Ö’<Õ JÖÏ¡ÇπÏ (áÈ=K«∞Û),103 JÖÏ¡ÇπÏ `«fi~°Ö’<Õ =∞~À
q[Ü«∂xfl KÕ‰Äõ ~°Û=K«∞Û101 ÖËHõ `«# =^ŒÌ *Ïu"åix fã¨∞‰õΩ=™êÎ_»∞. JÖÏ¡ÇπÏ
#∞Oz ^Õ#fl~Ú<å J#∞„QÆÇÏ≤ OK«=K«∞Û102 "åix „¿Ñq∞™êÎ_»∞, "å~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ#∞
JѨC_»∞ "å~°∞ `«=∞ PO`«~åºÖ’¡ „¿Ñq∞™êÎ~°∞.104 "å~°∞ qâßfiã¨∞ŠѨ@¡
^•z ÃÑ\˜#ì q+¨Ü∂« ÅÃÑ· ѨâßÛ`åÎѨ "å\˜Å∞¡`«∞O^Õ"≥∂! JO^Œ∞ˆH =ÚO^Œ∞ #∞Op Ü«¸^Œ∞Å`À ¿ãflǨÏã¨O|O^è•Å∞
Ѩ_`» å~°∞. ÃÑ@∞ì‰Ωõ x LO>Ë Hõ+Hì¨ ÍÅOÖ’ "å~°∞ `«=∞#∞ P^Œ∞‰õΩO\Ï~°x HõÑ@¨ ∞Å∞ Z`«∞Î "Õâß~°∞.
Ѩ~°ã¨Ê~°O ZO`«QÍ<À qÉèËkOK«∞‰õΩ#flѨÊ\˜H©, XO_˘Hõix K«∂ã≤ Jã¨∂Ü«∞K≥Ok# 101. JO>Ë Ü«Ú^ŒúOÖ’ =Úã≤¡OÅ∞ q[Ü«∞ Ѩ`åHõO ZQÆ∞~°"Õ¿ãÎ.......
ѨÊ\˜H© W™ê¡O =∞iÜ«Ú =Úã≤¡=ÚÅ ^ŒQÆæ~°H˘KÕÛã¨iH˜ "å~°O`å UHõ"≥∞ÿáÈ`å~°∞. 102. JO>Ë =Úã≤=¡ ÚʼnõΩ q[Ü«∞O =iOz, Ü«¸^Œ∞Å∞ „ÔHã· =Ψ ÙÅ∞ l*òÜ∂« K≥eO¡ K«=Åã≤#
=Úã≤¡=ÚʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ XHõiOH˘HõiH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. Ѩiã≤÷u U~°Ê_ç`Õ HõѨ@∞Å∞ `«=∞ „ǨÏã¨fi^Œ$+≤ìÃÑ· ã≤QÆ∞æѨ_ç =∞m¡ =Úã≤¡=ÚʼnõΩ
98. D PÜ«∞`«∞ŠѨÓ~°fi~°OQÆO QÆ∞iOz WÖÏ K≥ѨÊ|_»∞`«∞Ok : Ǩτ[`ü LÉÏ^• a<£ ^ŒQÆæ~°=\ÏxH˜ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ã¨OÉèíqOK«É’ÜÕ∞ Ѩi}Ï=∂Å#∞ D
™êq∞`ü (~°l), HõѨ@∞Å <åÜ«∞‰õΩ_≥·# J|∞ÌÖÏ¡ a<£ Lɡ· – W~°∞=Ù~°∂ J*Ï˝#HÍÅO PÜ«∞`«∞ ã¨∂z™ÈÎOk. Ü«¸^Œ∞Ö’¡x |#∂ Y∞Ô~·[ "å~°∞ ǨÏ`«=∂~°Û|_®¤~°∞. "åi
#∞OKÕ Ü«¸^Œ∞ʼnõΩ q∞„`«∞Å∞QÍ, ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩÅ∞QÍ LO@∂ =KÕÛ"å~°∞. |„^£ Ñ≤Å¡Å∞ |On JÜ«∂º~°∞. |#∂ #r~ü `≥QÆ #QÆ~°O #∞Oz |Ç≤Ï+¨¯iOK«|_çOk.
Ü«Ú^ŒúOÖ’ =Úã≤¡OʼnõΩ q[Ü«∞O =iOK«@O`À J|∞ÌÖÏ¡ a<£ Lɡ· ‰õÄ_® W™ê¡O#∞ 103. JÖÏ¡ÇπÏ K≥Ñ≤ÊOk JHõ∆~åÖÏ x[O J~ÚOk. ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) K«xáÈ~Ú#
ã‘fiHõiã¨∞#Î fl@∞ì „Ñ¨H\õ O˜ Kå_»∞. P `«~åfi`« H˘O`«HÍÖÏxˆH Ü«¸^Œ∞Ö’¡x |#∂ Mˇ#· ∞MÏ =∞~°∞<å\˜ #∞OKÕ W™ê¡O ^èŒ~°‡O #∞Oz =∞~°eáÈÜÕ∞"å~°∞ – ^èŒ~°‡„Éèí+¨µìÅ∞ – `«Å
`≥QÆ"å~°∞ J~åK«HÍxH˜, JÅ[_»∞ʼnõΩ ѨÓ#∞‰õΩx z‰õΩ¯Ö’¡ Ѩ_®¤~°∞. JѨC_»∞ Ǩτ[`ü Z`åÎ~°∞. D ^èŒ~°‡„Éèí+¨ì LѨ„^Œ"åxfl J}z"Õ¿ã Ѷ¨∞#`« Ǩτ[`ü J|∂|„H± ã≤nÌMò
LÉÏ^• a<£ ™êq∞`ü (~°l) `«# Ü«¸^Œ q∞„`«∞Ö`À ¿ãflǨÏã¨O|O^è•xfl „`≥OK«∞HÀQÍ, (~°l) QÍi¯, PÜ«∞# ã¨Ç¨ÏK«~°∞ʼnõΩ ^ŒH˜¯Ok.
J|∞ÌÖÏ¡ a<£ Lɡ· =∂„`«O nxH˜ aè#flOQÍ =º=ǨÏiã¨∂Î, Ü«¸^Œ∞efl ~°H˜∆OK«_®xH˜ 104. ^èŒ~°‡„Éèí+¨ì`« (WÔ~Î^•^£)‰õΩ áêÅÊ_ç# "åiH˜ =ºuˆ~HõOQÍ JÖÏ¡ÇπÏ xÅɡ>Ëì *ÏuÖ’
âßÜ«∞â◊‰õΩÎÖÏ Hõ$+≤ KÕâß_»∞. D <ÕѨ^䌺OÖ’<Õ D PÜ«∞`«∞ J=`«iOzOk. <åÅ∞QÆ∞ ã¨∞QÆ∞}ÏÅ∞O\Ï~Ú: 1. "åix JÖÏ¡ÇπÏ Jq∞`«OQÍ „¿Ñq∞™êÎ_»∞, "å~°∞
99. ~ÀQÆO JO>Ë HÍѨ@ºO, =OK«# (=Ú<åѶ¨Y`ü) Jx J~°÷O. JO>Ë PO`«~°ºOÖ’ JÖÏ¡ÇπÏ#∞ „¿Ñq∞OKÕ "åÔ~· LO\Ï~°∞. 2. "å~°∞ ™ê\˜ =Úã≤¡O ™È^Œ~°∞Å Ü≥∞_»Å
HÍѨ@ºO u+¨ª"Õã≤#"å~°∞ H˘O^Œ~°∞, Ü«¸^Œ∞Å`À K≥eq∞ HÀã¨O J„~°∞Å∞ Kåã¨∞Î<åfl ^ŒÜ∂« „~°Ì ǨÏ$^ŒÜÚ« Å∞QÍ LO\Ï~°∞, Jqâßfiã¨∞ŠѨ@¡ =∂„`«O Hõi#î OQÍ =º=ǨÏiOKÕ
~°#fl=∂@! "åÔ~· LO\Ï~°∞. 3. "å~°∞ ^≥·==∂~°æOÖ’ "≥ÚHõ¯"Àx g~°∞Å∞QÍ xezáÈ~å_»∞`å~°∞.
4. `å=Ú J=ÅOaOKÕ ^èŒ~°‡=∂~°æOÖ’ Z=Ô~O`«QÍ `«∂Å<å_ç<å, Z=Ô~xfl
100. JO>Ë =Úã≤¡=ÚÖË QÆ#Hõ Ü«Ú^ŒúOÖ’ Ѩ~å[Ü«∞O á⁄Ok`Õ `«=∞‰õΩ ‰õÄ_® #+¨ìO hÖÏѨxO^ŒÅ∞ "≥∂Ñ≤<å U=∂„`«O `˘}‰õΩ¯O_®, [O‰õΩÖˉõΩO_® =ÚO^Œ∞‰õΩ
507 508
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 257 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
=∞$^Œ∞ ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞QÍ#∂, Jqâßfiã¨∞ÅѨ@¡ 56 JÖÏ¡ÇπÏ#∞, PÜ«∞# „Ѩ=HõÎ#∞,
Hõiî#∞Å∞QÍ#∂ LO\Ï~°∞. "å~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ qâßfiã¨∞Å#∞ q∞„`«∞Å∞QÍ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl "å~°∞,
=∂~°æOÖ’ áÈ~å_»∞`å~°∞. xOkOKÕ"åi JÖÏ¡ÇπÏ Ñ¨Hõ∆O"åˆ~107 q[Ü«∞O
xO^ŒÅ#∞ "å~°∞ U=∂„`«O Ѩ\ ˜ìO á⁄O^Œ∞`å~°#fl q+¨Ü∂« xfl `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
K«∞HÀ~°∞.105 Wk JÖÏ¡ÇπÏ J#∞„QÆǨÏO. 57 F qâßfiã¨∞ÖÏ~å! g∞‰õΩ ѨÓ~°fiO
PÜ«∞# `å#∞ HÀi# "åiH˜ nxfl „Ѩ™êk „QÆO^äŒO "˘ã¨QÆ|_ç# "åiÖ’ g∞ ^èŒ~å‡xfl
™êÎ_»∞. JÖÏ¡ÇπÏ qã¨Î $u HõÅ"å_»∞, #=ÙfiÖÏ@QÍ, q<À^ŒOQÍ KÕã¨∞‰õΩ#fl
*Ï˝# ã¨OѨ#∞fl_»∞. "åixQÍh, Jqâßfiã¨∞Å#∞QÍh108 g∞
55 (=Úã≤¡=ÚÖÏ~å!) "åã¨Î"åxH˜ g∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞QÍ KÕã∞¨ HÀHõO_ç. g∞ˆ~ QÆ#Hõ
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ JÖÏ¡ÇπÏ, PÜ«∞# „Ѩ=HõÎ, x[=∞~Ú# qâßfiã¨∞Öˇ·`Õ JÖÏ¡ÇπωõΩ
WOHÍ #=∂A#∞ <≥ÅH˘ÖËÊ, [HÍ`«∞#∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç.
K≥e¡OKÕ, ~°∞‰õÄ KÕ¿ã (P~å^èŒ#Ö’ Z=i`À##fl „Ѩâ◊fl L^Œ~Úã¨∞ÎOk. ^•xH˜ ã¨=∂^è•#O D PÜ«∞`«∞Ö’ LOk.
J}‰õΩ=#∞ Hõey LO_Õ) qâßfiã¨∞Å∞ qâßfiã¨∞ʼnõΩ JO^ŒiHõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ #=∞‡^ŒQÆæ"å~°∞ ^≥·=O =∞iÜ«Ú ^≥·=„Ѩ=HõÎÜÕ∞.
=∂„`«"∞Õ .106 P `«~∞° "å`« "åi^ŒiÌ h qâ◊fiã≤OKÕ ™ê\˜ =Úã≤=¡ ÚÅ∞. "å~°∞ #=∂A#∞ <≥ÅH˘ÖËÊ"åÔ~·
LO\Ï~°∞. ^Õ=Ù_»∞ `«=∞‰õΩ „Ѩ™êkOz# ^•xÖ’#∞Oz [HÍ`«∞#∞ (J#QÍ qkèQÍ
™êyáÈ`å~°∞. =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨) QÍi „Ñ≤Ü∞« ã¨ÇϨ K«~∞° ÅÖ’ D ã¨∞QÆ∞}ÏÅ∞ ѨÙ+¯¨ ÖOQÍ K≥e¡OK«=Åã≤# ^•<åxfl) W™êÎ~°∞. ZšѨC_»∂ q#Ü«∞jÅ∞~°∞QÍ LO\Ï~°∞.
LO_Õq. JO^Œ∞ˆH JÖÏ¡ÇπÏ "åiH˜ WǨÏѨ~åÅ ÉèÏQͺÅ#∞ „Ѩ™êkOKå_»∞. "å~°∞
„ѨѨOK«OÖ’<Õ ^Õ=Ùx „Ñ≤Ü«∞`«=∞ ^•ã¨∞Å∞QÍ âߡѶ≤∞OK«|_®¤~°∞. 107. PÜ«∞`«∞Ö’ 'Ç≤ÏAƒÖÏ¡ÇπÏ— (JÖÏ¡ÇπÏ Ñ¨Hõ∆O, JÖÏ¡ÇπÏ ‰õÄ@q∞) Jx J#|_çOk.
^≥·"åxfl, ^≥·=„Ѩ=HõÎ#∞ #=Ú‡‰õΩx, ™ê\˜™È^Œ~°∞Å`À HõÅã≤"≥∞Åã≤ LO_Õ"åˆ~
105. ''xOkOKÕ "åi xO^ŒÅ#∞ U=∂„`«O ÅHõ∆ ºÃÑ@ì~°∞—— J#fl qâßfiã¨∞Å PYi ã¨^Œ∞æ}O 'Ç≤ÏAƒÖÏ¡ÇπÏ— J#|_»`å~°∞. "å~°∞ Jqâßfiã¨∞Å∞, =Ú„+≤‰õΩ¯Å`À – "å~°∞ `«=∞
KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#k. ^≥·=q^èÕÜ«∞`« =∞iÜ«Ú ^≥·=„Ѩ=HõÎ q^èÕÜ«∞`å =∂~°æOÖ’ Zxfl |O^èŒ∞q∞„`«∞Öˇ·<å㨈~ – ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ "≥∞ÅQÆ~°∞. "åix `«=∞ PO`«~°Oy‰õΩÅ∞QÍ
J_»¤O‰õΩÅ∞ HõeÊOK«|_ç<å, Zxfl xO^ŒÅ∞ x+¨Øª~åÅ∞ Z^Œ∞Ô~·<å "å~°∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞ KÕã¨∞HÀ~°∞. =Ú*Ï^ŒÖÏ ã¨∂~åÖ’x PYi PÜ«∞`«∞Ö’ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞"Õ∞
HÀ‰õΩO_®, ÅHõ∆ ºO "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∞O\Ï~°∞. ã¨=∂[OÖ’ K≥_∞» QÆ∞Å∞, LѨ„^Œ"åÅ∞ K≥Ñʨ |_çOk – ''JÖÏ¡ÇÏπ #∂, Ѩ~Ö° ’HÍhfl qâ◊fiã≤OKÕ"å~°∞ JÖÏ¡ÇÏπ =∞iÜ«Ú, PÜ«∞#
ã¨~°fi™ê=∂#º"≥∞ÿ áÈ~Ú#ѨÙ_»∞ "å\˜x ^è≥·~°ºOQÍ ZkiOz, „Ѩu‰õÄŠѨ=<åʼnõΩ „Ѩ=HõÎ#∞ â◊„`«∞=ÙÅ∞QÍ =º=ǨÏiOKÕ"åix Jaè=∂xã¨∞Î#fl@∞ì h=Ù K«∂_»=Ù – "å~°∞
Z^Œ∞s^•ÅO>Ë D ã¨∞QÆ∞}O =∞x+≤Ö’ LO_»@O ZO`À J=ã¨~°O. ã¨=∂[OÖ’x `«=∞ `«O„_»∞Öˇ·<å㨈~, `«=∞ ‰õΩ=∂~°∞Öˇ·<å㨈~, `«=∞ J#fl^Œ=Ú‡Öˇ·<å㨈~, `«=∞
ZO`À=∞Ok D K≥_»∞Å #∞O_ç, huÉÏǨϺ`« #∞O_ç, ™ê=∂lHõ ~°∞QƇ`«Å #∞O_ç |O^èŒ∞=ÙÖˇ·<å 㨈~. (ZO^Œ∞HõO>Ë) "åi ǨÏ$^ŒÜ«∂ÅÖ’ qâßfiã¨O (D=∂<£) QÆ\ ˜ìQÍ
`«=∞#∞ ~°H˜∆OK«∞HÀ"åÅx `«Ñ¨# Ѩ_»∞`«∞O\Ï~°∞. HÍx "å~°∞ Ö’HÍxH˜ [_»∞ã¨∞‰õΩx <å@∞‰õΩOk. "åiH˜ JÖÏ¡ÇπÏ „Ѩ`ÕºHõOQÍ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ™êÎ_»∞. „H˜O^Œ HÍÅ∞=Å∞
=ÚO^Œ∞‰õΩ ~å~°∞. D =∂~°æOÖ’ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º HõëêìÅ#∞ ã¨Ç≤ÏOK«\ÏxH˜, g∞^ŒÑ¨_Õ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ ã¨fi~°=æ <åÖ’¡ JÖÏ¡ÇÏπ "åiH˜ „Ѩ"âÕ O◊ HõeÊ™êÎ_∞» . "å\˜Ö’ "å~°∞ HõÅHÍÅO
JÉèÏO_®Å#∞ "≥∂Ü«∞_®xH˜, ^Œ∞ifi=∞~°≈Å#∞, JѨxO^ŒÅ#∞ ÉèíiOK«\ÏxH˜ LO\Ï~°∞. JÖÏ¡ÇÏπ "åiѨ@¡ „Ѩã#¨ ∞fl_»Ü∂« º_»∞. "å~°∞ JÖÏ¡ÇÏπ Ѩ@¡ „Ѩã#¨ ∞flÅÜ«∂º~°∞.
™êǨÏã≤OK«~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ "å~°∞ K≥_»∞Å#∞ =∞#™ê~å Jã¨Ç≤ϺOK«∞‰õΩ#flѨÊ\˜H©, P "å~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ Ñ¨H∆ÍxH˜ K≥Ok#"å~°∞. JÖÏ¡ÇπÏ Ñ¨Hõ∆"Õ∞ Z#fl\˜ÔH·<å q[Ü«∞O
K≥_»∞Å ~˘OÑ≤ #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ ~åÖËHõáÈ`å~°∞. JO^Œ∞ˆH D <åÅ∞æ ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞
ѨÙ}˜H˜Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩ#fl"å~°∞ ^èŒ#ºr=ÙÅh, ^≥·"å#∞„QÆǨxH˜ áê„`«∞Öˇ·# "å~°h JÖÏ¡ÇπÏ ™êkèã¨∞ÎO^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç—— (JÖò =Ú*Ï^ŒÅÇπÏ z=i PÜ«∞`«∞).
ÃãÅqKåÛ_»∞. 108. „QÆO^äŒO "˘ã¨QÆ|_ç# "å~°O>Ë Ü«¸^Œ∞Å∞, „ÔH·ã¨Î=ÙÅx ÉèÏ=O. Jqâßfiã¨∞ÅO>Ë
106. Ü«¸^Œ∞Å`À, „ÔH·ã¨Î=ÙÅ`À ¿ãflǨÏO KÕÜ«∞~å^Œx JO>Ë, =∞i ¿ãflǨÏO KÕÜ«∂eûOk |Ǩï^≥"· Àáê㨉Ωõ Å#fl=∂@! ^≥=· ^è~Œ å‡xfl Pëê=∂+‘QÍ, "ÕàÏHÀà◊OQÍ ÉèÏqOKÕ"å~°∞
509 510
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 258 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
58 g∞~°∞ #=∂A HÀã¨O Ñ≤ez#ѨC_»∞ 59 (F „Ѩ=HÍÎ!) "åiH˜ K≥ѨC : ''F
"å~°∞ ^•xfl #=ÙfiÖÏ@QÍ, `«=∂ëêQÍ „QÆO^ä=Œ ǨïÖÏ~å!(JO>Ë F Ü«¸^Œ∞ÖÏ~å,
KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.109 ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ „ÔH·ã¨Î=ÙÖÏ~å!) "Õ∞=Ú JÖÏ¡ÇπÏ#∞,
ÉÁuÎQÍ |∞kúÖËx"å~°∞. =∂"≥·Ñ¨Ù‰õΩ J=`«iOѨ*ËÜ«∞|_ç#
– ÃÑH· ˜ "å~°∞ ZO`« =∞Oz"å~°∞QÍ HõxÑ≤Oz#ѨÊ\˜H© – ^≥=· q~À^è∞Œ ÖË#h, JO^Œ∞=Å¡ ^•xh, ^•xH˜ ѨÓ~°fiO J=`«iOѨ
qâ◊fiã≤Oz#"å~°∞ "åà◊¡`À ^Àã‘Î KÕÜ«∞@O ÉèÏ=ºO HÍ^Œx =∞~À™êi D PÜ«∞`«∞ *ËÜ«∞|_ç# ^•xx qâ◊fiã≤ã¨∞Î<åfl=∞#fl
<˘H˜¯ K≥|∞`ÀOk. HÍ~°}O`À, WOHÍ g∞Ö’ J`«ºkè‰Ωõ Å∞
109. ǨÏnã¨∞Ö’ WÖÏ J#|_çOk : ''J*Ï<£ Ñ≤Å∞Ѩ٠q#QÍ<Õ Ã+·`å<£ Jáê#"åÜ«Ú=Ù JѨ=∂~åæ# L#fl HÍ~°}O`À<Õ Hõ^• g∞~°∞
"≥Å∞=~°∞K«∞‰õΩO@∂ áêiáÈ`å_»∞. J*Ï<£ Ñ≤Å∞Ѩ٠ѨÓ~°Î~Ú# `«~°∞"å`« =∞m¡ =∂`À "≥~· "° Y·≥ ix J=ÅOaã¨∞#Î flk?.——
uiy=™êÎ_»∞. `«H©ƒ~ü (JÖϡǨï JHõƒ~ü) ѨÅ∞‰õΩ`«∞#flѨC_»∞ =∞m¡ "≥#∞flK«∂Ñ≤ 60 "åiH˜ K≥ѨC : ''JÖÏ¡ÇπÏ =^ŒÌ nx
áêiáÈ`å_»∞. P `«~°∞"å`« =∞m¡ uiy=zÛ #=∂rÅÖ’ ^Œ∞„¿+Ê~°}efl
ˆ~ÔHuΙêÎ_»∞........—— (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs – H˜`å|∞Öò J*Ï<£† ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O – Hõ<åfl K≥_∞» „ѨuѶŨ O á⁄O^Õ"å~°∞ Z=~À
H˜`å|∞ã¨ûÖÏ`ü). Ã+`· å#∞ =∂kiQÍ<Õ Ã+`· å#∞ J#∞OQÆ∞ J#∞K«~∞° ʼnõΩ ‰õÄ_® J*Ï<£ <Õ#∞ g∞‰õΩ `≥Å∞Ѩ<å? JÖÏ¡ÇπÏ âßáêxH˜
Ñ≤Å∞Ѩ٠Hõ~°‚Hõ~îÀ~°OQÍ LO@∞Ok. JO^Œ∞ˆH "å~°∞ ^•xfl ZQÆ`åo KÕÜ«∞_®xH˜ QÆ∞~Ô #· "å~°∞, PÜ«∞# P„QÆÇ¨ xH˜ áê„`«∞Öˇ#·
„Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞. "å~°∞–"åiÖ’ H˘O^Œix PÜ«∞# HÀ`«∞
D PÜ«∞`«∞ ^•fi~å `≥e¿ã =∞~À =ÚMϺOâ◊O Uq∞@O>Ë k=º Y∞~üP<£ =∂kiQÍ<Õ Å∞QÍ, ѨO^Œ∞Å∞QÍ KÕâß_»∞–WOHÍ q∞^䕺
„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) "åi ǨÏnã¨∞ ‰õÄ_® W™ê¡O ^èŒ~å‡xH˜ =¸ÅO. ZO^Œ∞HõO>Ë ^≥·"åÅ#∞ ѨÓlOz#"å~°∞. J`«ºO`«
Y∞~üP<£ #=∂A HÀã¨O ~Ú=fi|_Õ 'Ñ≤Å∞Ѩٗ QÆ∞iOz =∂„`«"Õ∞ „Ѩ™êÎqOzOkQÍh J^äŒ=∞„âı}˜H˜ K≥Ok#"å~°∞ gˆ~.
P 'Ñ≤Å∞Ѩٗ Uq∞\©? J^≥ÖÏ LO@∞Ok? ÖÏO\˜ q+¨Ü«∂Å#∞ ZHõ¯_® q_»=∞~°z ~°∞A=∂~°Oæ #∞Oz |Ǩï^Œ∂~°O "≥o§
K≥ѨÊÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞O ǨÏnã¨∞ ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ qk`«O J~ÚOk. ǨÏnã¨∞, 'n<£— áÈ~Ú# "å~°∞ ‰õÄ_® gˆ~.110
(^èŒ~°‡O) Ü≥ÚHõ¯ „áê=∂}˜Hõ`«‰õΩ x^Œ~°≈#O J#_®xH˜ W^˘Hõ „Ѩ|Å `å~å¯}O. „áê=∂}˜HõOQÍ JOk# ǨÏnã¨∞ U^Œ~Ú<å J#∞ã¨~°}©Ü«∞"Õ∞! P ǨÏnã¨∞#∞
JO>Ë nxÉèÏ=O Uq∞@O>Ë Y∞~üP<£ =¸ÅOQÍ x~°∂Ѩ} JÜÕ∞º P^ÕâßÅ#∞, JO^Œ*Ëã≤# "å~°∞ XHõ¯ˆ~ J#fl HÍ~°}OQÍ<À ÖËHõ Jk W=∂=ÚÅ W*ˇÎǨ^£`À
q^Œ∞ºHõÎ ^èŒ~å‡Å#∞ áê\˜OK«@O U q^èŒOQÍ J=â◊º"≥∂, áê\˜OK«‰õΩO_® u~°ã¨¯iO ã¨=∞#fiÜ«∞O K≥O^ÕkQÍ ÖË^Œ<À ÖË^• Ѷ¨ÖÏ<å LÖË¡Y‰õΩx ^èŒ~å‡=QÍǨÏ# Z#fl^ŒQÆæk
K«@O U q^èŒOQÍ ‰õΩ„Ѷπ „H˜OkH˜ =ã¨∞ÎO^À J^Õq^èŒOQÍ „áê=∂}˜Hõ ǨÏnã¨∞ ^•fi~å HÍ^Œ#fl ™ê‰õΩ`À<À ÖË^• ¿ÇÏ`«∞=Ù „áêuѨkHõÃÑ<· À ÖË^• W@∞=O\˜"Õ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ
~°∂_èô J~Ú# q+¨Ü∂« xfl áê\˜OK«@O ‰õÄ_® qkèÜ∞Õ . ^•xfl `«Ñʨ ‰õΩO_® áê\˜OKåe. P^è•~°OQÍ<À – ǨÏnã¨∞#∞ „`Àã≤ѨÙK«Û@O, ~°^Œ∞ÌѨ~°K«@O ã¨Ô~·Ok HÍ^Œ∞. W=hfl
^•xfl u~°ã¨¯iOz# ѨHõ∆OÖ’ Jk ‰õΩ„Ѷπ J=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ P ǨÏnã¨∞ ǨÏnã¨∞ŠѨ@¡ "≥=· ÚYº ^èÀ~°}˜ Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ ~°∂áêÅ∞QÍ<Õ Ñ¨iQÆ}O˜ K«|_»`å~Ú.
„áê=∂}˜Hõ"≥∞ÿ#^Œ~Ú LO_®e. x[OQÍ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) K≥Ñ≤Ê#@∞ì ÖËHõ PÜ«∞#
^•fi~å JOwHÍ~°O á⁄Ok#@∞ì `«y# ™êH∆ͺ^è•~åÅ∞ HÍ"åe. ǨÏnã¨∞#∞ JO^Œ*ãË #≤ 110. JO>Ë (F „QÆO^ä=Œ ǨïÖÏ~å!) g∞~°∞ =∂ Ѩ@¡ H˜#∞Hõ =Ç≤ÏOK«\ÏxH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜?
LÖË¡Y‰õΩŠѨ~°OѨ~° =∞^茺֒ ZHõ¯_® 'eO‰õΩ— `≥y LO_»‰õÄ_»^Œ∞. P q^èŒOQÍ "Õ∞=Ú KÕã#≤ áêѨO Uq∞\˜? "Õ∞=Ú ^≥"· åxfl, ^≥=· „Ѩ=Hõ#Î ∞, Y∞~üP<£#∞, Y∞~üP<£‰Ωõ
„áê=∂}˜Hõ"≥∞ÿ#kQÍ ~°∞A=~Ú# ǨÏnã¨∞ – Jk ZO`À=∞Ok LÖË¡Y‰õΩÅ KÕ`« =ÚO^Œ∞ =zÛ# PHÍâ◊ „QÆO^ä•Å#∞ #=∞‡@"Õ∞ áêѨ=∂? Wq áêѨHÍ~åºÅ∞ HÍ"Õ?!
LÖË¡dOK«|_ç# (=Ú`«"åu~ü) ǨÏnã¨∞ J~Ú<å, XˆH XHõ LÖË¡Y‰õΩ_»∞ JOkOz# "åã¨Î"åxH˜ D ÉèÏ"åÅ∞ Hõey L#fl"å~°∞ áêáê`«∞‡Å∞ HÍ<ÕHÍ~°∞. ^Õ=Ùx ^Œ$+≤ìÖ’
(Y„ɡ "åÇ≤Ï^£) J~Ú<å, WOHÍ P ǨÏnã¨∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ „Ѩ=K«#=∞~Ú<å, PÜ«∞# ã≤ãŨ ~Ú# áêáê`«∞‡Å∞ Z=~À K≥|∞`å=Ú q#O_ç! `«=∞ Jq^èÜ Õ ∞« `å HÍ~°ºHõÖÏáêÅ
PK«iOz# Ѩx J~Ú<å ÖËHõ PÜ«∞# JOwHÍ~°O á⁄Ok# q+¨Ü«∞=∞~Ú<å – =¸ÅOQÍ ^Õ=Ùx âßáêxH˜ QÆ∞~°~Ú#"å~°∞, ^Õ=Ùx P„QÆǨxH˜ HÍ~°‰õΩÅ~Ú#"å~°∞
511 512
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 259 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
61 "å~°∞ g∞ =^ŒÌ‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞, 64 ''JÖÏ¡ÇπÏ KÕ`«∞Å∞ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_ç
''"Õ∞=Ú qâ◊fiã≤OKå=Ú—— Jx JO\Ï~°∞. L<åfl~Ú——113 Jx Ü«¸^Œ∞Å∞ J<åfl~°∞.
x*ÏxH˜ "å~°∞ Jqâßfiã¨O`À<Õ =KåÛ~°∞. x*ÏxH˜ "åi KÕ`«∞ÖË Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_®¤~Ú.
=∞i P Jqâßfiã¨O`À<Õ uiy "å~°∞ J#fl D =∂@ =¸ÅOQÍ "åix
"≥o§áÈÜ«∂~°∞. "å~°∞ ^•zÃÑ>Ëì ^•xfl â◊Ñ≤OK«@O [iyOk. x*ÏxH˜ JÖÏ¡ÇπÏ
JÖÏ¡ÇπÏ ÉÏQÍ Z~°∞QÆ∞.111 KÕ`«∞Å∞ Ô~O_»∂ qâßÅOQÍ L<åfl~Ú.
62 "åiÖ’ KåÖÏ=∞Okx h=Ù K«∂™êÎ=Ù, Ѩiã¨~åÖ’¡x KåÖÏ=∞Ok ^Õ=Ùx ǨÏ^Œ∞ÌÅ#∞ Ju„Hõq∞ã¨∂Î, JqhuH˜ áêÅÊ_»∞`«∂,
"å~°∞ áêѨHÍ~åºÅ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ, ^Ò~°˚#ºO J„Hõ=∞ ã¨Oáê^Œ##∞ Pi˚ã¨∂Î LO>Ë g∞~°∞ xi¡Ñ¨ÎOQÍ ZÖÏ LO@∞<åfl~°∞? g∞ D
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ, J^èŒ~°‡=∞~Ú# ™⁄=Ú‡#∞ ™êfiǨ J<åã¨HõÎ`«, xi¡Ñ¨Î`« Hõ∆O`«=ºO HÍx JÅã¨`«fiO HÍ^•? nxfl|\˜ì ã¨=∂[OÖ’x
KÕÜ«∞@O "≥·Ñ¨Ù‰õΩ ZQÆ|_»∞`«∂ LO\Ï~°∞. "Õ∞^è•=ÙÅ∞, ã¨O㨯~°ÎÅ∞ =∞Ozx ÃÑOá⁄OkOK«@OÖ’, K≥_»∞Å#∞ JiHõ@ì_»OÖ’
"å~°∞ KÕ¿ã D KÕ+¨ìÅhfl Ѩ~°=∞ K≥_»¤q. x~°fiiÎOK«=Åã≤# áê„`« Uq∞\’ J~°÷=∞=Ù`ÀOk. ǨÏnã¨∞ÅÖ’ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞O
<˘H˜¯ =Hͯ}˜OK«|_çOk.
63 "å~°∞ WÖÏO\˜ áêÑ≤+≤ì=∂@Å∞ K≥ѨÊ
113. Pe W„=∂<£ ã¨∂~å 181= PÜ«∞`«∞Ö’ K≥ѨÊ|_ç# =∂@ÖÏO\˜^Õ Wk ‰õÄ_®.
‰õΩO_®, J^è~Œ ‡° "≥∞#ÿ ™⁄=Ú‡#∞ u#‰õΩO_® JÖÏ¡ÇÏπ `«# ^•ã¨∞Å#∞ `«#=∂~°Oæ Ö’ Y~°∞ÛÃÑ>ËOì ^Œ∞‰õΩ „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂,Î Jk JÖÏ¡ÇÏπ ‰õΩ
"åi =∞`åKå~°∞ºÅ∞, ѨO_ç`«∞Å∞ "åix WKÕÛ L`«Î=∞ ~°∞}O Jx Jaè=i‚Oz#ѨÙ_»∞ ''JÖÏ¡ÇπÏ ^Œi„^Œ∞_»∞—— Jx Ü«¸^Œ∞Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ PѨ~°∞? "å~°∞ KÕã¨∞Î#flk KåÖÏ "åºMϺxOKå~°∞. =∞i K«∂_»É’`Õ =∞#∞+¨µÅ ^ŒQÆæ~° L#fl^ŒO`å JÖÏ¡ÇπÏ
K≥_¤» Ѩx.112 „Ѩ™êkOz#^Õ. JÖÏ¡ÇÏπ „Ѩ™êkOz# ^•xÖ’ #∞Oz H˘O`«ÉÏè QÆO JÖÏ¡ÇÏπ =∂~°Oæ Ö’
^Õ=Ùx ^Œ$+≤Öì ’ Ѩ~=° ∞^Œ∞~å‡~°∞Åæ ∞. "å~°∞ Jã¨ÇÏ≤ ºOK«∞HÀ^Œy#"å~°∞. "åiÖ’ H˘O^Œix Y~°∞ÛÃÑ@ì_»O ~°∞}O „H˜OkH˜ ~å<Õ~å^Œ∞. J~Ú<å㨈~ JÖÏ¡ÇπÏ ^•xfl '~°∞}O—QÍ
^Õ=Ù_»∞ HÀ`«∞Å∞QÍ, ѨO^Œ∞Å∞QÍ =∂ˆ~Ûâß_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ '`åQÆ∂`ü—#∞ Jaè=i‚Oz, ^•x „ѨuѶ¨ÅO ‰õÄ_® `«# ^•ã¨∞xH˜ uiy W™êÎ#x „ѨHõ\ ˜OKå_»∞.
P~åkèOKå~°∞. D q+¨Ü«∂Å∞ g∞‰õΩ Hõ#∞qѨC HÍ"åe. g∞ˆ~q∞\’, g∞ HÍ~°ºHõÖÏ Wk ^Õ=Ùx =∞Ǩϟ#fl`« Hõ~°∞}ÏHõ\ÏH∆ÍʼnõΩ x^Œ~°≈#O. ZO^Œ∞HõO>Ë `«# ™⁄=Ú‡#∞
áêÖËq∞\’ F™êi g∞ JO`«~O° QÆOÖ’H˜ `˘OyK«∂ã¨∞HÀO_ç. g∞ „Ѩ=~°#Î ZÖÏ LO^À `«# ^•ã¨∞xH˜ WzÛOkHÍHõ, J`«#∞ Y~°∞ÛÃÑ>Ëì^•xH˜ ~°∞}O Jx ¿Ñ~°∞ÃÑ\˜ì, =∞m¡
J^ŒÌOÖ’ F™êi K«∂ã¨∞HÀO_ç. g∞~°∞ ^Õ=Ùx ǨÏ^Œ∞ÌÅ#∞ g∞iáÈ=@O ÖË^• Uq∞? ^•xfl uiy W™êÎ##@O – Jn J<ÕHõ Ô~@∞¡ ÃÑOz W™êÎ##@O – ^≥·"åxˆH
111. Wk HõÑ@¨ ∞Å „Ѩ™êÎ=#. "å~°∞ ^≥=· „Ѩ=HõÎ (ã¨) =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ#ѨC_»∞ QÆ∞O_≥Ö’¡ HÍѨ@ºÑ¨Ù K≥e¡Ok. 'KÕ`«∞Å∞ Hõ\ ˜ì"ÕÜ«∞|_ç L<åfl~Ú— JO>Ë J~°÷O x[OQÍ<Õ KÕ`«∞Å∞
‰õΩÅ∞¡#∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x =™êÎ~∞° . HÍѨ\Ϻ<Õfl "≥∂ã¨∞‰õΩáÈ`å~°∞. "åi =∞#ã¨∞Å∞ x~°‡Å"≥∞#ÿ q |OkèOK«|_®¤~Ú J#flk Ü«¸^Œ∞Å L^ÕÌâ◊O HÍ^Œ∞. Y~°∞ÛÃÑ@ì‰õΩO_®, W=fi‰õΩO_®
HÍ=Ù. g∞ ã¨Ç¨ÏK«~°º 㨄`«ÊÉèÏ=O "åiÃÑ· Ѩ_»^Œ∞. g∞~°∞ KÕ¿ã LѨ^ÕâßÅ∞ "åi KÕ`∞« efl Hõ\ Ñì˜ _¨ ãÕ ∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞ Jx "å~°∞ K≥Ñʨ ^ŒeKå~°∞ (Wɡfl Hõã~‘ )ü . x*ÏxH˜ KÕ`∞« efl
=∞<ÀˆH„∆ `«OÖ’ <å@∞HÀ=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë "åi Éè∂í q∞ ™ê~°=O`«"∞≥ #ÿ k, "≥∞`«kÎ HÍ^Œ∞. Hõ\ ˜ìѨ_Õã¨∞‰õΩ#flk ^Õ=Ù_»∞ HÍ^Œ∞, Ü«¸^Œ∞ÖË. "å~°∞ Ñ≤ã≤<åi`«#OÖ’ J„QÆQÆ}∞ºÅ∞.
Jk |O[~°∞ Éèí∂q∞! K«=Ù_»∞ <ÕÅ! ^•xfl ÉÏQÆ∞Ѩ~°K«∞HÀ"åÅ#fl ^蕺㨠‰õÄ_® "åiH˜ JÖÏ¡ÇπÏ KÕ`«∞Å∞ ZšѨC_»∂ =^ŒÅ∞QÍ<Õ LO\Ï~Ú. PÜ«∞# Ü«∞^èÕK«ÛùQÍ Y~°∞Û
ÖË^Œ∞. LѨ^Õâ◊O á⁄O^Õ L^ÕÌâ◊O`À "åà◊√¡ g∞=^ŒÌ‰õΩ ~å=@O ÖË^Œ∞. `«=Ú‡ `å=Ú ÃÑ_»`å_»∞. `å#∞ HÀi#"åiH˜ Jáê~°OQÍ "˘ã¨QÆ∞`å_»∞. PÜ«∞# J#∞„QÆǨxH˜
=OzOK«∞HÀ=@O`À áê@∞, Z^Œ∞\˜"åix ‰õÄ_® "≥∂ã¨yOKÕ ^Œ∞~°∞^ÕÌâ◊O`À<Õ J=^è∞Œ ÖË=¡ Ù. Éè∂í =∂ºHÍâßÅ Y*Ï<åÅhfl PÜ«∞# Jnè#OÖ’ L<åfl~Ú. `«# ã¨$+≤`ì åÅ
=ã¨∞Î<åfl~°∞. J@∞=O@ѨC_»∞ ã¨`ÀºÑ¨^Õâ◊O HÀã¨O "åi ǨÏ$^ŒÜ«∞ Hõ"å\ÏÅ∞ ZÖÏ J=ã¨~åÅ∞, JHõ¯~°ÅxflO\˜h PÜ«∞<Õ f~°∞™êÎ_»∞. ѨQÆÅ~Ú<å, ˆ~Ü«∞~Ú<å, WO\’¡
`≥~°K«∞‰õΩO\Ï~Ú? L<åfl, „Ѩܫ∂}OÖ’ L<åfl – ã¨~°fiHÍÅ ã¨~åfi=ã¨÷Ö’¡ – =∞#‰õΩ J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º
112. ^èŒ~°‡ ѨO_ç`«∞ʼnõΩ, =∞`«QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ D PÜ«∞`«∞ XHõ =∞O^ŒeOѨ٠ÖÏO\˜k – g∞ =ã¨∞Î ™ê=∞„y#O`«\ ˜h ã¨=∞‰õĈ~Û"å_»∞ PÜ«∞<Õ. ''g∞~°∞ Uk J_çy<å PÜ«∞#
513 514
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 260 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
`å#∞ `«ÅK«∞‰õΩ#fl q^èŒOQÍ PÜ«∞# #@¡~Ú`Õ, "Õ∞=Ú "åi áêáêÅxflO\˜h
Y~°∞ÛÃÑ_»∞`«∞<åfl_»∞. hÃÑ·# h „ѨÉèí∞=Ù "åi #∞Oz ^Œ∂~°OKÕã≤, ã¨∞Y™œMϺÅ`À
`«~°Ñ¶¨Ù#∞Oz J=`«iOz# ã¨O^Õâ◊O ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl ã¨fi~°æ =<åÅÖ’ "åiH˜
"åiÖ’x KåÖÏ =∞OkÖ’ `«Åa~°∞ã¨∞ `«Ñʨ ‰õΩO_® „Ѩ"âÕ O◊ HõeÊOKÕ"å~°=Ú.
`«<åxfl, u~°™ê¯~°ÉÏè "å<Õfl =$kú KÕã∞¨ OÎ k. 66 "å~°∞ QÆ#Hõ `Ò~å`«∞‰õÄ, WOrÅ∞‰õÄ,
WOHÍ, "Õ∞=Ú "åi=∞^茺 „Ѩà◊Ü«∞k#O `«=∞ „ѨÉèí∞=Ù `«~°Ñ¶¨Ù# `«=∞ =^ŒÌ‰õΩ ѨOѨ
=~°‰õÄ q~À^èŒO, q^Õfi+¨O LO_ÕÖÏ |_ç# ^•xH˜ Hõ@∞ì|_ç LO>Ë117 "å~°∞
KÕâß=Ú. "å~°∞ Ü«Ú^•úyflx ~å*Ëã#≤ ѨC `«=∞ÃÑ#· ∞Op, „H˜Ok #∞Op ѨÙ+¨¯ ÅOQÍ
_»ÖÏ¡, JÖÏ¡ÇÏπ ^•xfl PiÊ "Õ™êÎ_∞» .114 Láêkèx á⁄O^Œ∞`«∂, Ǩ~ÚQÍ u<Õ
"å~°∞ Éèí∂q∞Ö’ HõÖ’¡ÖÏxfl ˆ~ÔHuÎã¨∂Î "å~°∞.118 "åiÖ’ XHõ =~°Oæ =∂„`«O
u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~°∞.115 HÍQ͆ JÖÏ¡ÇÏπ HõÖ’¡Å =∞^èÕº=∂~°æO J=ÅOaã¨∞ÎOk. HÍx
[#‰õΩÅ#∞ ZO`«=∂„`«O „¿Ñq∞OK«_∞» . "åiÖ’x J`«ºkè‰Ωõ Å∞ KÕ¿ã Ѩ#∞Å∞ KåÖÏ
65 XHõ"àÕ ◊ D „QÆO^ä=Œ ǨïÖË QÆ#Hõ K≥_q¤» .119
qâ◊fiã≤Oz, ÉèíÜ«∞Éèí‰õΩÎÅ`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl X_çQ\Æ ‰ì Ωõ O_® L#fl@¡~Ú`Õ – JÖÏ¡ÇÏπ "åix =∞xflOz, ã¨fi~°æ „Ѩ"âÕ ßxH˜ J~°∞›Å∞QÍ
(`«MÏfi) q^è•<åxfl116 J=ÅOaOz Y~å~°∞KÕ¿ã"å_»∞.
g∞‰õΩ „Ѩ™êkOKå_»∞. g∞~°∞ QÆ#Hõ JÖÏ¡ÇÏπ J#∞„QÆÇ¨ Å#∞ ÖˇH¯˜ OK«^eŒ ¿ãÎ ÖˇH¯˜ OK«Ö~Ë ∞° . 117. `Ò~å`«∞, WOrÅ∞ „QÆO^ä•Å#∞ J#∞ã¨iOK«@=∞O>Ë J~°O÷ P „QÆO^ä•ÅÖ’ W=fi|_ç#
x[OQÍ =∂#=Ù_»∞ Jq"ÕH˜, Hõ$`«Ñ¶¨Úfl_»∞—— (W„ÉÏÇ‘Ï"£∞–34). P^ÕâßÅ#∞, LѨ^ÕâßÅ#∞ áê\˜OK«@O, "å\˜Ö’ JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨)#∞
ǨÏnã¨∞Ö’ =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) D q^èOŒ QÍ „Ѩ=zOKå~°∞ : ''JÖÏ¡ÇÏπ qâ◊fiã≤OKåÅ#fl JOâ◊O ‰õÄ_® LOk. '==∂ LOlÅ— JO>Ë PHÍâ◊ „QÆO^ä•ÅxflO\˜h
‰õΩ_çK≥~Úº xO_ç LOk. ˆ~~ÚO|=à◊√¡ PÜ«∞# Y~°∞ÛÃÑ_»∞`«∂ L<åfl JO^Œ∞Ö’ qâ◊fiã≤OK«@=∞#fl=∂@. "å\˜Ö’ k=º Y∞~üP<£ ‰õÄ_® XHõ\ ˜. "≥Ú`åÎxH˜ "å~°∞
`«~°∞QÆ∞^ŒÅ LO_»^Œ∞. Éèí∂=∂ºHÍâßÅ#∞ xi‡Oz#ѨÊ\˜ #∞Op PÜ«∞# W™ê¡O ã‘fiHõiOKåÅ#fl=∂@!
Y~°∞ÛÃÑ_»∞`«∂<Õ L<åfl_»∞. HÍx PÜ«∞# KÕu Y*Ï<åÖ’ ZÖÏO\˜ Ö’@∂ 118. ÃÑ·#∞Oz, „H˜Ok #∞Oz Láêkèx á⁄O^Œ@=∞<Õ Ñ¨^ŒO Juâ◊Ü≥∂H˜ÎQÍ „ѨÜ≥∂yOK«
U~°Ê_»ÖË^Œ∞........—— (|∞MÏs – =Úã≤¡O). |_çOk. JO>Ë PHÍâ◊O #∞Oz =~°¬O ‰õΩ~°=@O, Éèí∂=ÚÖ’¡ #∞Oz ѨO@Å∞
114. JO>Ë "å~°∞ ZѨC_»∞ g∞ÃÑ· HõÜ∂« ºxH˜ HÍÅ∞^Œ∞qfi<å JÖÏ¡ÇÏπ ^•xfl ==Ú‡KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. ѨÙ+¨¯ÅOQÍ Ñ¨O_»@O J#fl ÉèÏ=OÖ’ WÖÏ J#|_çOk. k=º Y∞~üP<£Ö’<Õ =∞~ÀKÀ@
"åi ‰õΩ„@#∞ "åiÃÑ·<Õ ~°∞^Œ∞Ì`«∞<åfl_»∞. D q+¨Ü∞« O =∞~À q^èOŒ QÍ K≥Ñʨ |_çOk–''ѨÙ~°=ÚÖ’¡x „Ѩ[Å∞ qâ◊fiã≤Oz, ^≥=· ÉèHí Î̃
115. ~å[ºOÖ’ J~åK«HÍxfl, J=º=ã¨÷#∞ ã¨$+≤ìOK«@O J<Õk "åi =∞~À ^Œ∞~°Å"å@∞. Ѩ~åÜ«∞}∞Å∞QÍ =∞ã¨Å∞‰õΩx L#fl@¡~Ú`Õ "Õ∞=Ú "åiHÀã¨O Éè∂í =∂ºHÍâßÅ â◊√ÉèÏÅ
^Õ=Ù_»∞ HõÖ’¡Å [#‰õΩÅ#∞ W+¨ìѨ_»_»#fl ã¨OQÆu "åiH˜ `≥eÜ«∞Hõ HÍ^Œ∞, `≥Å∞ã¨∞. ^•fi~åÅ#∞ `≥~°z"Õ¿ã"å~°O——(JÖò P~åѶπ–96).
HÍx "åi QÆ∞}O =∂~°^Œ∞. 119. "åiÖ’x "≥∞*Ïi\© [#∞Å∞ qâßfi㨠=∂~åæxfl J=ÅOaOK«Ö^Ë ∞Œ . "å~°∞ `«=∞ u~°™ê¯~°
116. JO>Ë JÖÏ¡ÇπÏ HÀ~°∞‰õΩ<Õ q^èŒOQÍ "å~°∞ ѨiѨÓ~°‚ qâßfiã¨∞Å∞QÍ x~°∂Ñ≤OK«∞‰õΩx, "≥·YiÃÑ· áê`«∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞. =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) ^≥·=^Ò`«ºOÃÑ· "å~°∞ U=∂„`«O
JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) ^≥·=^Ò`åºxfl "å~°∞ JOwHõiOz, áêѨHÍ~åºÅ‰õΩ ã¨`«º|^Œú"≥∞ÿ# "≥·Yix J=ÅOaOK«ÖË^Œ∞. `«=∞ D =∞O‰õΩ`«#O, ÃÑ_»ã¨i ^èÀ~°}˜<Õ
^Œ∂~°OQÍ =∞ã¨Å∞‰õΩx LO>Ë – JO>Ë =ÚYºOQÍ +≤~°∞¯ J<Õ =∞ǨѨ~å^è•xH˜ WHõ¯_» K≥_»¤Ñ¨#∞Å∞QÍ ¿Ñ~˘¯#@O [iyOk. WHõ =∞^èÕº=∂~åæxfl J=ÅOaOKÕ =~°æO
JO>Ë J|∞ÌÖÏ¡ a<£ ã¨ÖÏO (~°l) `«k`«~°∞Å∞ J#fl=∂@. J~Ú`Õ "åi ã¨OYº 8,
515 516
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
67 F „Ѩ=HÍÎ! h „ѨÉèí∞=Ù `«~°Ñ¶¨Ù #∞Oz
hÃÑ· J=`«iOѨ*ËÜ«∞|_ç# ^•xx
(„Ѩ[ʼnõΩ) JO^Œ*ˇ~Úº. XHõ"Õà◊ #∞=Ùfi
QÆ#Hõ D Ѩx K≥Ü«∞ºHõáÈ`Õ, ^≥·=„Ѩ=HõÎQÍ
h=Ù h ^èŒ~å‡xfl x~°fiiÎOK«x "å_»==Ù
`å=Ù.120 JÖÏ¡ÇπÏ x#∞fl „Ѩ[Å (H©_»∞)
#∞Oz HÍáê_»∞`å_»∞.121 xâ◊ÛÜ«∞OQÍ
JÖÏ¡ÇÏπ u~°™ê¯~°∞ʼnõΩ ã¨<å‡~°Oæ K«∂Ѩ_∞» .
9H˜ q∞Oz ÖË^Œ∞. ѨÓ~°fiO "å~°∞ Ü«¸^Œ∞Å∞QÍ LO_Õ"å~°∞. `«~°∞"å`« W™ê¡O
ã‘fiHõiOKå~°∞.
120. JO>Ë (F „Ѩ=HÍÎ!) g∞ÃÑ· J=`«iOѨ*ˇÜ«∞º|_Õ q+¨Ü«∂ÅxflO\˜h x~°ƒùÜ«∞OQÍ,
ÃÇÏK«∞Û`«Q∞Æ Åæ ∞ ÖˉΩõ O_® g∞~°∞ [#∞ʼnõΩ JO^Œ*Ü
ˇ ∞« ºO_ç Jx ^Õ=Ù_»∞ LѨ^tÕ ã¨∞<Î åfl_»∞.
PÜ«∞# (ã¨Jã¨O) JÖψQ KÕâß~°∞. JO^Œ∞ˆH Ǩτ[`ü P~Úëê (~°.J<£Ç¨) WÖÏ
JO@∞<åfl~°∞: ''^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) H˘xfl q+¨Ü«∂Å#∞ `≥Å∞Ѩ‰õΩO_® ^•zÃÑ\Ïì~°∞
Jx J#∞=∂xOz#"å_»∞ J|^ŒúO ѨeHÍ_»∞—— (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs : 4855). JÖψQ,
''g∞ ^ŒQÆæ~° Y∞~üP<£ Q͉õΩO_® '=Ç‘Ï— ^•fi~å JOk# =∞ˆ~^Œ<åfl q+¨Ü«∞O LO^•?——
Jx Ǩτ[`ü Jb (~°l)x J_çy#ѨC_»∞ PÜ«∞# ''ÖË^Œ——x „Ѩ=∂}O KÕã≤ =∞s
K≥áêÊ~°∞. PÜ«∞# (~°l) WÖÏ J<åfl~°∞ : ''HÍHõáÈ`Õ <å ^ŒQÆæ~° Y∞~üP<£ J=QÍǨÏ#
LOk. D J=QÍǨÏ<å â◊H˜Îx JÖÏ¡ÇπÏ `å#∞ HÀi# "åiH˜ „Ѩ™êk™êÎ_»∞—— (ã¨Ç‘ÏÇπÏ
|∞MÏs : 3 – 69). JOu=∞ ǨÏ*ò Ü«∂„`« ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) `«#
ÅHõ=∆ ∞Ok ÖË^• ÅH∆Í 40 "ÕÅ=∞Ok ã¨ÇϨ K«~∞° Å ã¨=¸Ç¨xfl L^ÕtÌ ºOz „ѨãO¨ yã¨∂Î
WÖÏ J<åfl~°∞ : ''g∞ Jaè„áêÜ«∞O Uq∞\©? <Õ#∞ <å Hõ~°Î"åºxfl x~°fiiÎOKå<å
ÖË^•?—— nxH˜ ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ ''`«=∞~°∞ ^≥·=ã¨O^Õâßxfl JO^Œ*Ëâß~°h, Hõ~°Î"åºxfl
x~°fiiÎOKå~°h, „âıÜ≥∂aèÖÏ+≤QÍ "≥∞eQÍ~°h "Õ∞=Ú ™êHõ∆ ºq∞ã¨∞Î<åfl=Ú—— Jx =ÚHõÎ
HõO~îO° `À |^Œ∞eKåÛ~°∞. PÜ«∞# (ã¨) PHÍâ◊O "≥Ñ· Ù¨ „"Õe`À ã¨O[˝ KÕã∂¨ Î ''F JÖÏ¡ÇÏπ !
nxH˜ #∞"Õfi ™êH˜∆q—— Jx =¸_»∞™ê~°∞¡ ѨeHÍ~°∞. (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs : H˜`å|∞Öò
ǨÏ*ò – ÉÏ|∞ ǨÏ[˚`«∞#flc ã¨Å¡ÖϡǨï JÖˇ·Ç≤Ï = ã¨Å¡O).
121. JÖÏ¡ÇπÏ `«# J^Œ∞ƒù`« â◊H˜Î ^•fi~å#∂, „áêѨOzHõ HÍ~°HÍÅ ^•fi~å#∂ `«# ã¨O^Õâ◊
ǨÏ~°∞}˜‚ ZÅ¡ÑC¨ _»∂ ^Œ∞+ì̈â‰◊ Ωõ ÅÎ ÉÏi#∞Oz HÍáê_»∞`«∂ LO_Õ"å_»∞. „áêѨOzHõOQÍ
K«∂¿ãÎ – PÜ«∞# (ã¨) Ñ≤#`«O„_ç J~Ú# J|∂ `åeÉò ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ PÜ«∞# (ã¨)
Ѩ@¡ Jq∞`«"≥∞ÿ# J"åº*Ï#∞~åQÍÅ#∞ á⁄O^Œ∞Ѩ~°Kå_»∞. J|∂ `åeÉò XHõ "≥·Ñ¨Ù
517
261 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
68 (F „Ѩ=HÍÎ!) "åiH˜ K≥ѨC : ''F
„QÆO^äŒ=ǨïÖÏ~å! g∞~°∞ `Ò~å`«∞#∂,
WOrÅ∞#∂, g∞ „ѨÉèí∞=Ù `«~°Ñ¶¨Ù# g∞
=^ŒÌ‰õΩ ѨOѨ|_ç# ^•xh (g∞ rq`å
ÅÖ’) <≥ÅH˘ÅÊ#O`«=~°‰õÄ g∞~°∞ U
^è~Œ ‡° OÃÑ<· å ÖË#>Ë.¡ —— h „ѨÉ∞íè =Ù `«~Ñ° Ù¨¶ #
hÃÑ· J=`«iOѨ*Ü Ë ∞« |_ç#k "åiÖ’x
J<Õ‰õΩÅ `«Åa~°∞ã¨∞`«<åxfl, u~°™ê¯~°
"≥·Yix =∞iO`« JkèHõO KÕã¨∞ÎOk.122
Hõ#∞Hõ h=Ù D u~°™ê¯~°∞ÅÃÑ· kQÆ∞Å∞
K≥O^Œ‰Ωõ .
ã¨`«ºu~°™ê¯iQÍ LO@∂<Õ, =∞~À"≥·Ñ¨Ù ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨)‰õΩ JO_»QÍ xÅ|_®¤~°∞. Wk
‰õÄ_® |Ǩïâß ^≥=· bÅ J~Ú LO_»=K«∞Û. |Ǩïâß PÜ«∞# QÆ#Hõ W™ê¡O ã‘fiHõiOz
LO>Ë Y∞Ô~+· π ã¨~åÌ~∞° Å∞ PÜ«∞xfl ‰õÄ_® "≥e"Õ¿ã"åˆ~"≥∂! J|∂ `åeÉò K«xáÈ~Ú#
`«~°∞"å`« H˘O`«=∞Ok Y∞Ô~·+¨µ <åÜ«∞‰õΩÅ ^•fi~å, =∞n<å J<åû~°¡ ^•fi~å JÖÏ¡ÇπÏ
PÜ«∞# (ã¨)‰õΩ `À_®Ê@∞#O^Œ*âË ß_»∞. Z@ìHˆ ʼnõΩ D 67= PÜ«∞`«∞ J=`«iOzOk.
P ~ÀA#∞Op PÜ«∞# (ã¨) `«#‰õΩ ~°Hõ∆}QÍ, ѨǨÏ~åQÍ Z=~°∂ LO_»#=ã¨~°O
ÖË^Œx K≥¿ÑÊâß~°∞. P `«~°∞"å`« ‰õÄ_® Z<Àfl ã¨OH˜¡+¨ì Ѩiã≤÷`«∞Å∞ U~°Ê_®¤~Ú. HÍh
^Õ=Ù_»∞ `«# „Ѩ=HõÎ#∞ ^Œ∞~å‡~°∞æÅ #∞Oz HÍáê_®_»∞. Ü«¸^Œ∞Å∞ `«=∞ ‰õΩ„@Å∞,
‰õΩ`«O„`åÅ ^•fi~å PÜ«∞# (ã¨)‰õΩ JѨHÍ~°O `«ÅÃÑ@ìÉ’~Ú#ѨC_»ÖÏ¡ ^Õ=Ù_»∞ '=Ç‘Ï—
^•fi~å ‰õΩ„@Å#∞ |Ü«∞@ÃÑ\Ïì_»∞. Ǩϟ~åǨϟs áÈ~å\ÏÅÖ’ ã¨~Ú`«O Jqâßfiã¨∞Å
^•_ç#∞Oz PÜ«∞xfl ~°H˜∆OKå_»∞.
122. Wk ^≥·= ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O. ã¨<å‡~°æO „áêÑ≤ÎOK«@"≥∞ÿ<å, JѨ=∂~°æO ÅaèOK«@"≥∞ÿ<å –
Jk =∞x+≤ KÕ¿ã H˘xfl Ѩ#∞ÅÃÑ· ‰õÄ_® P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. H˘xfl =∞Oz
Ѩ#∞Å =¸ÅOQÍ =∞x+≤ qâßfiã¨OÖ’, ã¨^Œfi~°Î#Ö’, ã¨^Œ∞ƒkúÖ’, „âıÜ≥∂^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#
Ѩi*Ï˝#OÖ’ =$kú [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JÖψQ =∞iH˘xfl ^Œ∞ëê¯~åºÅ =¸ÅOQÍ
Jqâßfiã¨OÖ’, `«Åa~°∞ã¨∞`«#OÖ’ =$kú HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. D JOâßxfl JÖÏ¡ÇπÏ k=º
Y∞~üP<£Ö’ Z<ÀflKÀ@¡ „Ѩ™êÎqOKå_»∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : 1. ''D Y∞~üP<£ qâßfiã¨∞ʼnõΩ
=∂~°æ^Œ~°≈HõO =∞iÜ«Ú ã¨fiã¨÷`« KÕ‰õĈ~Ûk. HÍx qâ◊fiã≤OK«x "åi K≥=ÙʼnõΩ K≥=Ù_»∞
LOk. "åi Hõà◊§‰õΩ Wk QÆO`«—— (Ǩg∞"£∞ Jã¨û[ÌÇπÏ – 44). 2. ''qâßfiã¨∞ʼnõΩ
ã¨fiã¨÷`«#∞, HÍ~°∞}Ϻxfl KÕ‰õĈ~Û q+¨Ü«∂Å#∞ "Õ∞=Ú D Y∞~üP#∞Ö’ J=`«iOѨ
518
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 262 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
69 =Úã≤¡=ÚÖˇ·<å, Ü«¸^Œ∞Öˇ·<å, 72 ''JÖÏ¡ÇπÏ (JO>Ë) =∞~°º"£∞
™êa~¸Öˇ·<å, #™ê~å („ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞) ‰õΩ=∂~°∞_»QÆ∞ =∞ã‘ÇπÏÜÕ∞——125 Jx
J~Ú<å – Z=~°~Ú<å 㨈~–"å~°∞ QÆ#Hõ K≥Ñ≤Ê#"å~°∞ xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ Jqâßfi™ê
JÖÏ¡ÇπÏ#∞, JOu=∞ k<åxfl qâ◊fiã≤Oz, xH˜ áêÅÊ_ç#>Ë¡. Ü«∞^•~å÷xH˜ =∞ã‘ÇπÏ
ã¨^•K«~°} KÕã≤#@¡~Ú`Õ "åiÔHÖÏO\˜ Y∞^Œ∞ÌQÍ "åi`À WÖÏ Ñ¨eHÍ_»∞ : ''F
ÉèíÜ«∞OQÍh, zO`«QÍh LO_»É’^Œ∞.123 W„™ê~¸Å∞ =Oâ◊ã∞¨ Ö÷ Ï~å! <å‰õÄ, g∞‰õÄ
70 "Õ∞=Ú W„™ê~¸Å∞ ã¨O`«u "åi „ѨÉèí∞"≥·# JÖÏ¡ÇπÏ#∞ =∂„`«"Õ∞ ѨÓlO
#∞O_ç QÆ\ì˜ "åQÍÌ#O fã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. "åi K«O_ç.——126 Z=_»∞ JÖÏ¡ÇÏπ ‰õΩ ã¨ÇϨ =~°∞Î
=^ŒÌ‰õΩ „Ѩ=HõÎÅ#∞ ѨOáê=Ú. HÍx "åi Å∞QÍ W`«~°∞Å#∞ HõeÊOKå_À JÖÏO\˜
=∞<ÀcèëêìxH˜ q~°∞^Œú"≥∞ÿ# P^ÕâßÅ#∞ "åxHÀã¨O JÖÏ¡ÇÏπ ã¨fi~åæxfl x¿+kèOKå_»x
„Ѩ=HõÎÅ∞ "åi =^ŒÌ‰õΩ fã¨∞‰õΩ=zÛ#ѨC `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. J`«x x"åã¨O #~°HÍyfl.
_»ÖÏ¡ "å~°∞ „Ѩ=HõÎÅÖ’ H˘O^Œix ^Œ∞~å‡~°∞æʼnõΩ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_Õ "å_≥=_»∂
kèH¯õ iOKå~°∞, =∞iH˘O^Œix ǨÏ`«º KÕã∂¨ Î LO_»_∞» .127
L<åfl~°∞.
"å~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ =∞~°e, ѨâßÛ`åÎѨO K≥O^ŒQÍ JÖÏ¡ÇπÏ "åi ѨâßÛ`åÎáêxfl
71 `«=∞‰õΩ U LѨ„^Œ==¸ P"≥∂kOKå_»∞. "åiH˜ XHõ J=HÍâ◊O WKåÛ_»∞. HÍx P J=HÍâßxfl ‰õÄ_® "åiÖ’x
ã¨OÉèíqOK«^Œx "å~°∞ `«ÅáÈâß~°∞. D KåÖÏ=∞Ok ã¨kfixÜ≥∂QÆO KÕã¨∞HÀÖË^Œ∞. Ѷ¨e`«OQÍ =∞m§ "åiÃÑ· ^≥·=tHõ∆
HÍ~°}OQÍ "å~°∞ QÆ∞_ç"¤ å~°∞QÍ, K≥q\˜ q~°∞K«∞‰õΩѨ_Oç k.
"å~°∞QÍ „Ѩ=iÎOKå~°∞. J~Ú`Õ P
`«~∞° "å`« JÖÏ¡ÇÏπ "åi ѨâßÛ`åÎáêxfl 125. 17= PÜ«∞`«∞Ö’ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞O K≥ѨÊ|_çOk. „QÆO^äŒ=ǨïÅ =∂~°æqÇ‘Ï#`«
JOwHõiOKå_»∞. HÍx P `«~∞° "å`« ‰õÄ_® „Ѩ™êÎ=#‰õΩ ~å=@O =Å¡ =∞~À™êi D q+¨Ü«∞O ѨÙ#~å=$`«=∞~ÚOk. Uã¨∞#∞
"åiÖ’ KåÖÏ=∞Ok JO^è∞Œ Å∞, |kè~∞° Å∞ ^Õ=Ù_»∞QÍ `«ÅáÈã¨∞Î#fl „ÔH·ã¨Î= =~°æO "åi Ju"å^ŒO WHõ¯_» YO_çOK«|_çOk.
J~ÚáÈÜ«∂~°∞.124 JÖÏ¡ÇÏπ "åi KÕ+ì¨ 126. =∞~°º"£∞ ‰õΩ=∂~°∞_»QÆ∞ =∞ã‘ÇπÏ (Uã¨∞„H©ã¨∞Î) áêÅ∞ `åQÆ∞`«∞#fl Ѩã≤`«#OÖ’<Õ
ÅxflO\˜h K«∂ã¨∂<Î Õ L<åfl_»∞. =∂\Ï¡_»@O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì, Jxfl\˜Hõ<åfl =ÚO^Œ∞ `å#∞ '^Õ=Ùx ^•ã¨∞}˜‚— Jx
*Ëã∞¨ <Î åfl=Ú. J~Ú`Õ áêáê`«∞‡Å‰õΩ "å\˜ ^•fi~å #+¨Oì `«Ñʨ =∞~˘Hõ\ ˜ =$kú J=^Œ∞—— „ѨHõ\ ˜OKå_»∞ (™ê^è•~°}OQÍ Ô~O_Õà◊¡Hõ<åfl `«‰õΩ¯= =Ü«∞ã¨∞Ö’ L#fl Ѩã≤Ñ≤Å¡Å∞
(|h W„™ê~¸Öò – 82). =∂\Ï¡_»ÖË~°∞). PÜ«∞# (Uã¨∞) WÖÏ J<åfl~°∞ : ''<Õ#∞ JÖÏ¡ÇπÏ ^•ã¨∞_»#∞, PÜ«∞#
„Ѩ=HõÎ#∞. PÜ«∞# <å‰õΩ „QÆO^ä•xfl ‰õÄ_® "˘ã¨QÍ_»∞—— (=∞~°º"£∞ – 30). JO>Ë
123. D q+¨Ü«∞O JÖò |Y~å ã¨∂~åÖ’x 62= PÜ«∞`«∞Ö’ ‰õÄ_® =zÛOk. QÆ=∞xO `å#∞ ^Õ=Ùx ^•ã¨∞}˜‚ Jx PÜ«∞# <˘H˜¯ =Hͯ}˜OKå~°∞. ÃÑ^ŒÌ"å~°~Ú# `«~åfi`«
K«QÅÆ ~°∞.
‰õÄ_® PÜ«∞# `«# *Ïu "åiH˜ D ã¨O^Õâ◊"Õ∞ ~ÚKåÛ~°∞. PÜ«∞# (Uã¨∞) WÖÏ
124. `«=∞ÔHÖÏO\˜ tHõ∆ Ѩ_^» xŒ "å~°#∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍx ^≥=· ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O „ѨHÍ~°O "åiÃÑ· J<åfl~°∞: ''xâ◊ÛÜ«∞OQÍ JÖÏ¡ÇπÏ <å‰õÄ „ѨÉèí∞"Õ, g∞‰õÄ „ѨÉèí∞"Õ. HÍ|\˜ì g∞~°O`å
XHõ PѨ^Œ =zÛѨ_çOk. J^Õq∞@O>Ë, ã¨`åºxfl ѨiH˜OKÕ q+¨Ü«∞OÖ’ "å~°∞ PÜ«∞# ^•ã¨º"Õ∞ KÕÜ«∞O_ç. W^Õ ~°∞A=∂~°æO—— (Pe W„=∂<£ : 51). `«e¡ X_çÖ’
=∞iO`« JO^èŒ∞Öˇ·áÈÜ«∂~°∞. ã¨`«º ã¨O^Õâ◊O "åi Hõ~°‚ѨÙ\ÏʼnõΩ ™ÈHõÖË^Œ∞. JѨC_»∞
519 520
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 263 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
73 ''JÖÏ¡ÇπÏ =ÚQÆ∞æiÖ’ =¸_»="å_»∞—— 74 "å~°∞ JÖÏ¡ÇÏπ "≥Ñ· Ù¨ #‰õΩ =∞~°Å~å?
Jx J#fl"å~°∞ ‰õÄ_® =Ú=∂‡\˜H© Hõ∆=∂Ѩ} HÀã¨O PÜ«∞xfl "Õ_»∞HÀ~å?
u~°™ê¯~åxH˜ (‰õΩ„Ѷπ‰õΩ) áêÅÊ_ç#>Ë¡.128 JÖÏ¡ÇπÏ Jáê~°OQÍ Hõ∆q∞OKÕ"å_»∞,
"åã¨"Î åxH˜ XHõ¯_≥#· JÖÏ¡ÇÏπ `«Ñʨ =∞~À Jq∞`«OQÍ Hõ~∞° }˜OKÕ"å_»∞ ‰õÄ_®.
P~å^茺^≥·=O ÖË<ÕÖË_»∞. XHõ"Õà◊ "å~°∞ 75 =∞~°º"£∞ ‰õΩ=∂~°∞_≥·# =∞ã‘ÇπÏ XHõ
QÆ#Hõ `«=∞ D =∂@Å#∞ =∂#∞HÀHõáÈ`Õ, „Ѩ=HõÎ `«Ñ¨Ê =∞ˆ~g∞ HÍ_»∞. PÜ«∞#‰õΩ
"åiÖ’ u~°™ê¯~°"≥·YiÃÑ· LO_Õ "åiH˜ =Ú#∞Ѩ٠‰õÄ_® ZO`À=∞Ok „Ѩ=HõÎÅ∞
ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ# tHõ∆ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® QÆuOKå~°∞. PÜ«∞# `«e¡ ã¨^Œfi~°Î#∞
JO@∞‰õΩO@∞Ok. ~åÅ∞.129 P `«b¡ H˘_»∞‰õΩe~°∞=Ù~°∂
L#flѨC_»∞ PÜ«∞# K≥Ñ≤ÊOk ‰õÄ_® ~Ú^Õ (K«∂_»O_ç : =∞~°º"£∞ ã¨∂~å 36= J#flO u<Õ"åˆ~.130 K«∂_»∞, "Õ∞=Ú "åi
=K«#O). „Ѩà◊Ü«∞k<åxH˜ =ÚO^Œ∞ PÜ«∞# kq #∞Oz Éèí∞qH˜ ky=zÛ#ѨC_»∞ =ÚO^Œ∞ U q^èŒOQÍ x^Œ~°≈<åÅ#∞
‰õÄ_® „ѨѨOK« =∂#"åox ^Õ=Ùx UHõ`«fiO =∞iÜ«Ú ^≥·"å~å^èŒ# "≥·Ñ¨ÙˆH Ñ≤Å∞™êÎ~°∞ qâ◊nHõiã¨∞<Î åfl"≥∂! J~Ú<å "å~°∞ ZÖÏ
QÍx `«##∞ ѨÓlOK«=∞x K≥ѨÊ~°∞. D q+¨Ü«∞O ã¨Ç‘ÏÇπÏ Ç¨Ïnã¨∞Å ^•fi~å ~°∂_èô uiyáÈ`«∞<åfl~À K«∂_»∞!
J=Ù`ÀOk. =Úã≤O¡ q^•fiOã¨∞ÅO^Œi =∞^蕺 D q+¨Ü∞« OÃÑ· UHÍaè„áêÜ«∞O LOk. Jqâßfi™êxH˜ áêÅÊ_ç#>Ë,¡ =ÚQÆ∞iæ Ö’ =¸_»="å_»∞ JÖÏ¡ÇÏπ J<Õ '„u`«fiO— ÉèÏ=##∞
127. Uã¨∞„H©ã¨∞Î (D™ê JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) áêÅ∞ „`åˆQ =Ü«∞ã¨∞Ö’<Õ `å#∞ ^Õ=Ùx ^•ã¨∞}˜‚, Hõey L#fl"å~°∞ ‰õÄ_® Jqâßfi™êxH˜ X_çQÆ\Ïì~°∞.
^Õ=Ùx „Ѩ=Hõ#Î ∞ Jx K≥Ñʨ @"Õ∞QÍHõ, ÃÑ^Œ~Ì Ú# `«~åfi`« ‰õÄ_® W^Õ „ѨH@ õ # KÕâß~°∞. 129. J~°cÖ’ =∞~°º"£∞ #∞^ÕÌtOz 'ã≤nÌY`«∞<£— Jx J#@O [iyOk. ã≤nÌY`«∞<£ JO>Ë
^•O`À áê@∞ +≤~¯ü (|Ǩï^≥"· å~å^è#Œ )#∞ YO_çOKå~°∞. +≤~¯ü Ü≥ÚHõ¯ ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ qâßfiã¨∞~åÅ∞, Éèí‰õΩÎ~åÅ∞ J#fl J~å÷Å∞ =™êÎ~Ú. P"≥∞QÍ~°∞ ã¨~Ú`«O D™ê#∞
Ѩ~º° =™ê<åxfl ‰õÄ_® ã¨Ê+¨Ñì i¨ Kå~°∞. +≤~¯ü =¸ÅOQÍ #~°HOõ Ö’H˜ <≥\"ì˜ Ü
Õ ∞« |_ç#"å}˜‚ ^≥=· „Ѩ=HõQÎ Í qâ◊fiã≤OK«@"Õ∞ QÍHõ, PÜ«∞# WKÕÛ ã¨O^Õâßxfl ã¨`º« =∞x ^è$Œ gHõiOKå~°∞.
|Ü«∞\˜H˜ f¿ã"å_≥=_»∂ LO_»_»x ÃÇÏK«ÛiOKå~°∞. nxfl|\˜ì J~°÷=∞ÜÕ∞º^Õq∞@O>Ë P"≥∞QÍ~°∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎÅ HÀ=‰õΩ K≥Ok# "å~°∞ HÍ~°∞.
128. „ÔH·ã¨Î=ÙÖ’¡x WOH˘Hõ =~°æO "åi QÆ∞iOz WHõ¯_» „Ѩ™êÎqOK«@O [iyOk. "å~°∞ H˘O`«=∞Ok Ǩτ[`ü =∞~°º"£∞`À áê@∞ WãπǨMò (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) `«e¡ J~Ú#
''„u`«fiO—— ÃÑ· qâßfiã¨O Hõey LO_Õ"å~°∞. nxHÀã¨O "å~°∞ ~ÚzÛ# x~°fiK«#OÃÑ· Ǩτ[`ü ™ê~å#∞, Ǩτ[`ü =¸™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) `«e¡x ‰õÄ_® ^≥·=„Ѩ=HõÎÅ∞QÍ
ã¨fiÜ«∞OQÍ "åiÖ’<Õ qÉè^Ë •Å∞<åfl~Ú. "≥Ú`åÎxH˜ g~°∞ JÖÏ¡ÇÏπ `Àáê@∞ =∞~À ~Ú^ŒiÌ H˜ `«ÅáÈâß~°∞. "åi D `«ÅOѨ٠ã¨Ô~·OkHÍ^Œ∞. "å~°∞ `«=∞ `«ÅOѨىõΩ P^è•~åÅ∞
– JO>Ë D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO)#∞, PÜ«∞# `«e¡ =∞~°º"£∞ (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO)#∞ ‰õÄ_® ‰õÄ_® ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. Ǩτ[`ü =∞~°º"£∞`À#∂, Ǩτ[`ü ™ê~å`À#∂ ^≥·=^Œ∂`«Å∞
=∂\Ï¡_®~°h, Ǩτ[`ü =¸™ê `«e¡QÍi =^ŒÌ‰õΩ ^Õ=Ù_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ =Ç‘Ï Ñ¨Oáê_»x,
^≥·"åÅ∞QÍ H˘eKå~°∞. HÍx D "Õ∞~°‰õΩ D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) Z#fl_»∂ K≥ѨÊÖË^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ D =ÚQÆ∞æih ^≥·=„Ѩ=HõÎÅ∞QÍ ÉèÏqOK«=K«Û#flk gi "å^Œ#. J~Ú`Õ
P q+¨Ü«∞"Õ∞ Y∞~üP<£ D q^èŒOQÍ q=iOzOk. f~°∞Êk<å# ã¨~°fiÖ’Hõ „ѨÉèí∞=QÆ∞ J`«ºkèHõ =∞Ok q^•fiOã¨∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ D "å^Œ# J`«ºO`« |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ#k. ÃÑ·QÍ
JÖÏ¡ÇπÏ Ç¨Ï„[`ü D™ê (Uã¨∞„H©ã¨∞Î) #∞^ÕÌtOz WÖÏ J_»∞QÆ∞`å_»∞ : ''=∞~°º"£∞ Wk, ''"Õ∞=Ú Ñ¨OÑ≤# „Ѩ=HõÅÎ O`å ѨÙ~°∞+¨µÖË—— (Ü«¸ã¨∞Ñ¶π – 109) J#fl ^≥=· "å‰õΩ¯‰õΩ
‰õΩ=∂~°∞_»"≥·# F D™ê! JÖÏ¡ÇπÏ#∞ =^Œe ##∂fl, <å `«e¡x ^≥·"åÅ∞QÍ KÕã¨∞HÀO_ç q~°∞^ŒúOQÍ LOk. JO^Œ∞=Å¡ D "å^Œ# ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀ^ŒQÆæk HÍ^Œ∞.
Jx #∞=Ùfi [#∞Å`À K≥áêÊ"å?—— (JÖò =∂~Ú^Œ – 116). „ѨtflOKÕ D f~°∞#∞|\˜ì
130. Uã¨∞„H©ã¨∞ÎQÍh, =∞~°º"£∞QÍh ^Õ=Ùà◊√¡ HÍ~°#_®xH˜, "å~°∞ =∂#=ÙÅ∞ =∂„`«"Õ∞#x
É’^èŒÑ¨_Õ^Õq∞@O>Ë Uã¨∞„H©ã¨∞Î#∞, PÜ«∞# `«e¡x ‰õÄ_® „ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞ ^≥·"åÅ∞QÍ K≥Ñʨ \ÏxH˜ Wk „Ѩ|Å `å~å¯}O. ZO^Œ∞HõO>Ë J#fláêhÜ«∂Å∞ =∂#= J=ã¨~åÅ∞.
`«ÅáÈâß~°∞. "åi ^Œ$+≤ìÖ’ JÖÏ¡ÇπÏ =¸_»="å_»∞. Uã¨∞#∞ ^Õ=Ù_»∞QÍ #q∞‡#"å~°∞ ^Õ=Ù_≥·# "å_»∞ WÖÏO\˜ JHõ¯~°Å‰õΩ Jf`«∞_≥· LO\Ï_»∞.
521 522
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï
76 "åi`À WÖÏ K≥ѨC : Uq∞\©, g∞~°∞
JÖÏ¡ Ç π Ï #∞ HÍ^Œ x g∞‰õ Ω #+¨ ì O QÍh,
ÖÏÉèOí QÍh KÕ‰Äõ ~ˆ Û JkèHÍ~°O ÖËx "åix
P~åkèã¨∞Î<åfl~å? JÖÏ¡ÇπÏ =∂„`«"Õ∞ Jhfl
q<Õ"å_»∞, ã¨~fi° =¸ `≥eã≤#"å_»∞.131
77 WÖÏ K≥¿ÑÊ~Ú : ''F „QÆO^äŒ=Ǩï
ÖÏ~å! g∞~°∞ g∞ ^èŒ~°‡OÖ’ J<åºÜ«∞OQÍ
ǨÏ^Œ∞ÌÅ∞ g∞~°HõO_ç.132 ѨÓ~°fiO `å=Ú
=∂~°æO #∞Oz `«Ñ¨Ê_»"Õ∞QÍHõ, ZO`À
=∞Okx =∂~°Oæ #∞Oz `«ÑÊ≤ Oz ~°∞A
=∂~°æ„Éèí+¨µìÖˇ·# "åi =∞<À"åOKè«Å#∞
J#∞ã¨iOK«HOõ _ç.——133
131. |Ǩï ^≥"· å~å^艌 Ωõ Å Jq"ÕHÍxfl, J=∂Ü«∞Hõ`åfixfl ~ÚHõ¯_» ZuÎ K«∂Ѩ@O [iyOk.
ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ `«=∞‰õΩ U=∂„`«O ÖÏÉè#í ëêìÅ∞ KÕ‰Äõ ~°ÛÖËx =ã¨∞=Î ÙÅ#∞, =º‰õΩÅÎ #∞
P~å^茺 ^≥·"åÅ∞QÍ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ÖÏÉèí#ëêìÅ ã¨OQÆu JÖÏ LOK«O_ç, Hõhã¨O
`«=∞#∞ "≥Ú~°ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ "åi "≥Ú~°Å#∞ PÅH˜OKÕ, "åi =∞<À~°^ä•xfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ
â◊H˜Î ‰õÄ_® "å\˜H˜ ("åiH˜) ÖË^Œ∞. D â◊H˜Î XHõ¯ JÖÏ¡ÇπψH ã¨fiO`«O. JO^Œ∞ˆH HõëêìÅ
#∞Oz QÆ>ˇìH˜¯OKÕ"å_»∞, JHõ¯~°Å#∞ fˆ~Û"å_»∞ JÖÏ¡ÇπÏ =∂„`«"Õ∞.
132. JO>Ë ã¨`åºxfl #q∞‡ #_»∞K«∞‰õΩ<Õ q+¨Ü«∞OÖ’ ǨÏ^Œ∞Ìg∞i „Ѩ=iÎOK«~å^Œx ÉèÏ=O.
^Õxfl U "Õ∞~°‰õΩ PK«iOK«=∞x J#|_çO^À P "Õ∞~°ˆH PK«iOKåe. ^èŒ~°‡OÖ’ U
=ã¨∞=Î Ù‰õΩ U ™ê÷~Ú LO^À ^•xfl P ™ê÷#OÖ’<Õ LOKåe. ÉèHí Ω qâßfi™êÅÖ’ J=^è∞Œ Å∞
g∞i ^≥·=^Ò`åºxfl, ^≥·=„Ѩ=HõÎ#∞ ^≥·=`«fiѨ٠™ê÷#OÖ’ „Ѩu+≤ªOK«@O ZO`«=∂„`«O
`«QÆ^Œ∞. HÍx „QÆO^äŒ=ǨïÖˇ·# g∞~°∞ („ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞) ^≥·=„Ѩ=HõÎ D™ê (Uã¨∞„H©ã¨∞Î –
J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏO)#∞ UHõOQÍ ^≥=· `«fiѨ٠™ê÷#OÖ’ ‰õÄ~ÀÛɡ\ ì̃ ^è~Œ ‡° OÖ’ Juâ◊~ÚÖÏ¡~∞° .
ǨÏ^Œ∞gÌ ∞i „Ѩ=iÎOKå~°∞. D 'Ju"å^ŒO— Jxfl HÍÖÏÅ∂, Jxfl Ü«ÚQÍÖ’¡#∂ +≤~∞° ¯‰õΩ,
JѨ=∂~åæxH˜ ^•fi~°O `≥izOk. ™ê^è•~°}OQÍ =∞x+≤ `å#∞ #"Õ∞‡ "åix QÍ_èO» QÍ
„¿Ñq∞™êÎ_»∞. D „¿Ñ=∞ XHÀ¯™êi â◊$u q∞Oz ~åQÍ# Ѩ_»∞`«∞Ok. `«=∞ =∞^茺#
L#fl W=∂=Ú#∞, <åÜ«∞‰õΩ}˜‚, QÆ∞~°∞=Ù#∞ ‰õÄ_® ÃÑ·QÆO|~°∞Å =∂kiQÍ Ñ¨~°=∞
ѨÙh`«∞Å∞QÍ `«ÅáÈ™êÎ_»∞. JO^Œ∞ˆH "åix q=∞~°≈‰õΩ Jf`«∞Å∞QÍ ÉèÏq™êÎ_»∞.
^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∂Î D 'Ju"å^ŒO— =Úã≤¡O ã¨=∂[OÖ’#∂ *Á~°|_çOk. "å~°∞
H˘O`«=∞Ok W=∂=ÚŠѨ@¡ QÆÅ Jaè=∂#OÖ’ Juâ◊~Úe¡ "åi Jaè„áêÜ«∂Å#∞,
523
264 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
78 W„™ê~¸Å∞ ã¨O`«uÖ’x Jqâßfi
ã¨∞Å∞ ^•=Ó^Œ∞ <À@, =∞~°º"£∞ Ѩل`«∞_≥#·
D™ê <À@ â◊Ñ≤OK«|_®¤~°∞.134 ZO^Œ∞
HõO>Ë "å~°∞ Jq^èÕÜ«∞`«‰õΩ áêÅÊ_Õ"å~°∞.
ǨÏ^Œ∞Ìg∞i „Ѩ=iÎOKÕ"å~°∞.135
79 "å~°∞, `å=Ú KÕ¿ã K≥_∞» Ѩ#∞Å #∞O_ç
XO_˘Hõix x~ÀkèOKÕ"å~°∞ HÍ~°∞.136
"å~°∞ KÕã¨∂Î LO_ç#k |ǨïK≥_»¤k.
f~°∞ÊÅ#∞, W*ˇÇÎ ¨ ^£#∞ t~À^è•~°ºOQÍ fã¨∞HÀ=@"Õ∞QÍHõ "å\˜H˜ ^≥=· „Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O)
„Ѩ=K«<åÅHõ<åfl Z‰õΩ¯= „áê=ÚMϺxfl PáêkOKå~°∞. q∞ug∞i „Ѩ=iÎOK«@OÖ’
Wk ‰õÄ_® XHõ ÉèÏQÆ"Õ∞.
133. JO>Ë ^è~Œ å‡=ÅO|# q+¨Ü∞« OÖ’ g∞~°∞ g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ J_»∞QÆ∞ʼnõΩ =∞_»∞QÆ∞ÖÁ`«HÎ Oõ _ç.
XHõ ^≥·=„Ѩ=HõÎ#∞ ã¨~åã¨i ^Õ=ÙxQÍ KÕ¿ãã≤, `å=Ú ^•i `«Ñ≤ÊOk QÍHõ, W`«~°∞Å#∞
ã¨~Ú`«O ÃÑ_»„`À= Ѩ\ ˜ìOKÕ "å~°∞ g∞‰õΩ =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩÖˇÖÏ J=Ù`å~°∞?
134. JO>Ë [|∂~ü „QÆO^äOŒ Ǩτ[`ü ^•=Ó^Œ∞ (J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏO)ÃÑ,· ɡa· Å∞ „QÆO^äOŒ Ǩτ[`ü
D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) ÃÑ· J=`«iOѨ*ˇÜ«∞º|_ç#ѨÙ_»∞ D q^èŒOQÍ â◊Ñ≤OK«@O
[iyOk. WѨC_»∞ JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨)ÃÑ· J=`«iOѨ *ˇÜ«∞º|_ç# k=º
Y∞~üP<£Ö’ ‰õÄ_® Jqâßfiã¨∞Å∞ W^Õq^èŒOQÍ â◊Ñ≤OK«|_®¤~°∞. âßѨO JO>Ë ^≥·=
HÍ~°∞}ϺxH˜, „âıÜ≥∂™êѶ¨ÖϺʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ LOK«@O Jx ÉèÏ=O.
135. D âßáêxH˜ HÍ~°}ÏÅ∞ Ô~O_»∞. XHõ\ ˜ : JÖÏ¡ÇπÏ qkèOz# "å\˜x <≥~°"Õ~°Û‰õΩO_®
LO_»@O. ǨÏ~å"£∞ (x+≤^Œú) q+¨Ü«∂Å "≥#∞HõѨ_»@O. Ô~O_»∞: ^èŒ~°‡O q+¨Ü«∞OÖ’
Juâ◊~ÚÅ¡@O. ÖËxáÈx "å\˜x ^èŒ~°‡OÖ’ *ÁÑ≤ÊOz, ^•x ~°∂Ѩو~YÅ#∞ =∂iÛ
"ÕÜ∞« @O.
136. JO`ÕHÍ^Œ∞, "åiH˜ ã¨=∂[OÖ’ „Ѩ|Å∞`«∞#fl K≥_»∞ŠѨ@¡ U =∂„`«O ÉÏ^èŒ LO_Õk
HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ K≥_»∞Å TaÖ’ ‰õÄ~°∞‰õΩx LO_Õ"å~°∞. K≥_»∞Å
#∞Oz P¿Ñ ѨxKÕÜ∞« HõáÈ=@O "åi áêe@ âßѨOQÍ Ñ¨i}q∞OzO^Œx ѨO_ç`∞« Å∞
"åºMϺxOKå~°∞. K≥_»∞ `«=∞ Hõà◊¡ =ÚO^Œˆ~ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl, ^•xfl J_»∞¤HÀ‰õΩO_®
K«∂ã‘ K«∂_»#@∞¡QÍ „Ѩ=iÎOK«@O KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ<Õ~°O. Wk ^≥·"å„QÆǨxH˜ HÍ~°}Éèí∂`«
=∞=Ù`«∞Ok. ǨÏnã¨∞Ö’ ‰õÄ_® D JѨ~å^è•xH˜ X_çQÆ\ ˜ì# "åix QÆ\ ˜ìQÍ
ÃÇÏK«ÛiOK«@O [iyOk. XHõ ǨÏnã¨∞Ö’ =∞ǨÏhÜ«∞ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) WÖÏ
524
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ Ü«ÚÇ≤Ï|∞ƒÖϡǨï 265 5. JÖò =∂~Ú^• 6= áê~å
80 "åiÖ’ KåÖÏ=∞Okx h=Ù K«∂™êÎ=Ù, 82 qâßfiã¨∞ŠѨ@¡ â◊„`«∞`«fiOÖ’ JO^Œi
"å~°∞ Jqâßfiã¨∞Å`À ¿ãflǨÏã¨O|O^è•Å∞ Hõ<åfl Z‰õΩ¯=QÍ Hõ~°_»∞QÆ\ ˜ì#"å~°∞
ÃÑ@∞ì‰Ωõ O\Ï~°∞. "å~°∞ `«=∞ ã¨fiÜ«∞O HÀã¨O Ü«¸^Œ∞Å∞ =∞iÜ«Ú =Ú„+≤‰Ωõ ¯Åx h=Ù
U^Œ~Ú`Õ =ÚO^Œ∞‰õΩ ѨOѨ٠‰õΩ<åfl~À `≥Å∞ã¨∞ ‰õΩO\Ï=Ù.139 WHõ qâßfiã¨∞Å`À
Jk KåÖÏ K≥_»¤k. JO^Œ∞ˆH JÖÏ¡ÇπÏ ¿ãflǨÏO q+¨Ü∂« xH˜ =¿ãÎ ''"Õ∞=Ú ã¨Ç¨ Ü«∞
"åiѨ@¡ J„Ѩã¨#∞fl_»Ü«∂º_»∞. "å~°∞ ‰õΩÅO (#™ê~å ÖËHõ „ÔH·ã¨Î=ÙÅO)—— Jx
HõÅHÍÅO tHõ∆Ö’ Ѩ_ç LO\Ï~°∞.137 K≥ѨC‰õΩ<Õ "åix h=Ù Z‰õΩ¯= ã¨xflÇ≤Ï`«∞
81 "åiH˜ JÖÏ¡ÇπÏ Ñ¨@¡, „Ѩ=HõΠѨ@¡, Å∞QÍ K«∂™êÎ=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë "åiÖ’
„Ѩ=HõÃÎ Ñ· J=`«iOѨ*Ü Ë ∞« |_ç# ^•x Ѩ@¡ ѨO_ç`∞« Å∞, Éè=í |O^è•Å‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ
qâßfiã¨"Õ∞ QÆ#Hõ LO>Ë "å~°∞ LO_Õ =∞`åKå~°∞ºÅ∞140 L<åfl~°∞. WOHÀ
Jqâßfiã¨∞Å#∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞QÍ KÕã¨∞‰õΩ<Õ q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë "å~°∞ JǨÏOHÍ~°O
"åˆ~ HÍ^Œ∞. HÍx "åiÖ’ KåÖÏ =∞Ok K«∂Ѩ~°∞.
^≥·=q^èÕÜ«∞`«‰õΩ ^Œ∂~°"≥∞ÿ áÈÜ«∂~°∞.138 139. ZO^Œ∞HõO>Ë Ü«¸^Œ∞ÅÖ’ Jã¨∂Ü«∂^ÕfiëêÅ∞ JkèHõO. "å~°∞ x`«ºO ã¨`«ºOѨ@¡
„Ѩ=zOKå~°∞: W„™ê~¸Öò ã¨O`«u"åiÖ’ „Ѩ"tÕ Oz# „Ѩ„Ѩ^=Œä ∞ K≥_∞» QÆ∞ Uq∞@O>Ë "≥=· ÚYº ^èÀ~°}x˜ „Ѩ^iŒ ≈™êÎ~∞° . JǨÏOHÍ~°O`À =∞`« „Ѩɒ^艌 Ωõ Å#∞, q^•fiOã¨∞Å#∞
XHõ=ºH˜Î K≥_»∞‰õΩ áêÅÊ_»∞`«∞O_»QÍ =∞~À =ºH˜Î K«∂ã≤, ''^≥·"åxH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞. D JQ“~°=Ѩ~°∞™êÎ~°∞. JO^Œ∞ˆH ^≥·=„Ѩ=HõÎefl ã¨~Ú`«O kèHõ¯iOKÕ, ǨÏ`«=∂ˆ~Û „Ѩ=$uÎ
K≥_»∞ Ѩxx =∂<≥~Úº—— Jx K≥|∞`å_»∞. HÍx P =∞~°∞<å_Õ K≥_»∞‰õΩ áêÅÊ_ç# P "åiÖ’ „Ѩ|eOk. PYiH˜ "å~°∞ JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O)#∞ ã¨~Ú`«O
=ºH˜Î`À HõÅã≤ ‰õÄ~ÀÛ=\ÏxH˜, J`«x`À HõÅã≤ u#_®xH˜, „`åQÆ_®xH˜ U=∂„`«O ǨÏ`«º KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ J<ÕHõ™ê~°∞¡ ‰õΩ„@Ѩ<åfl~°∞. PÜ«∞# (ã¨)ÃÑ· KÕ`«|_ç KÕâß~°∞.
ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ _» ∞» . =∞i "åã¨"Î åxH˜ J`«#∞ ^•xfl Jã¨ÇÏ≤ ºOK«∞HÀ"åeûOk, J`«xH˜ ^Œ∂~°OQÍ ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ PÜ«∞# (ã¨) ÅH∆ͺxH˜ J=~À^èŒO HõeÊOKÕ hK« „Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕâß~°∞.
LO_®eûOk. D=∂<£ (qâßfiã¨O) HÀˆ~k ‰õÄ_® W^Õ. "åi D ^ŒfiO^Œfi ã¨fiÉèÏ=O D q+¨Ü«∞OÖ’ =Ú„+≤‰õΩ¯Å∞ ‰õÄ_® ^•^•Ñ¨Ù W^Õq^èŒOQÍ =º=ǨÏiOKå~°∞.
=¸ÅOQÍ JÖÏ¡ÇÏπ "åi =∞^躌 "≥=· ∞#™êºxfl ã¨$+≤Oì Kå_»∞. Hõ_‰» Ωõ "å~°∞ ^≥"· å„QÆÇ¨ xH˜ 140. J~°cÖ’ '~°∞Ǩƒ<£— J#|_çOk. ~°∞Ǩƒ<£ JO>Ë P~å^è<Œ åѨ~∞° Å∞. UHÍO`« ‰õΩǨÏ~åÖ’¡
áê„`«∞ÅÜ«∂º~°∞.—— `«~∞° "å`« PÜ«∞# (ã¨) WÖÏ J<åfl~°∞ : ''^≥=· ™êH˜!∆ g∞~°∞ `«Ñʨ ‰õΩO_® ^≥·=^蕺#O KÕã¨∞‰õΩ<Õ "å~°x ÉèÏ=O. 'dã‘ûã‘<£— JO>Ë Ñ¨O_ç`«∞Å∞, „Ѩɒ^茉õΩÅ∞
„Ѩ[ʼnõΩ =∞Ozx QÆ∞iOz P^ÕtOK«O_ç. K≥_»∞Å #∞Oz "åiOK«O_ç. ^Œ∞~å‡~°∞æx Jx J~°O÷ . „ÔHã· =Ψ ÙÖ’¡x D =∞`åKå~°∞ºÅÖ’ ^è~Œ ‡° *Ï˝#O`À áê@∞ q#Ü«∞ q#„=∞`«Å∞
KÕ~ÚѨ@∞ìHÀO_ç (ÖËHáõ È`Õ g∞‰õÄ J^Õ QÆu Ѩ_∞» `«∞Ok)—— (J|∂ ^•=Ó^£ : H˜`å|∞Öò `˘}H˜ã¨ÖÏ_»∞`å~Ú. Z=~°~Ú<å g∞ ‰õΩ_ç K≥OѨÃÑ· H˘_ç`Õ "åiH˜ Z_»=∞ K≥OѨ#∞
=∞ÖÏÇ≤Ï"£∞–4336). D q^Œ∞ºHõÎ ^è~Œ å‡xfl QÆ#Hõ Ѩi`«ºl¿ãÎ ^≥=· tHõ‰∆ Ωõ QÆ∞iHÍ=Åã≤ JѨÊ*ˇÑʨ O_ç Jx "åi „QÆO^ä•ÅÖ’ edOK«|_ç LOk. JO>Ë [QÆ_®Å‰õΩ, `«Q=Æ ÙʼnõΩ
=ã¨∞ÎO^Œx, P `«~°∞"å`« ^≥·"åxfl "Õ_»∞‰õΩ<åfl "Õ_»∞HÀà◊√¡ ã‘fiHÍ~°Ü≥∂QƺO HÍ*ÏÅ=x ^Œ∂~°OQÍ LO_»=∞x ÉèÏ=O. D HÍ~°}OQÍ „ÔHã· =Ψ ÙÅ∞ =Úã≤O¡ Å áêe@ Ü«¸^Œ∞ÅHõ<åfl
"Õ~˘Hõ LÖË¡Y#OÖ’ K≥ѨÊ|_çOk (=Úã¨fl^≥ JǨχ^£ – ã¨OѨÙ\˜ : 5† ¿Ñr – 388). KåÖÏ ^ŒQÆæi"å~°∞. J~Ú`Õ W™ê¡O Ѩ@¡ â◊„`«∞`«fiO q+¨Ü«∞OÖ’ „ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞ W`«~°∞Å
137. Wk Jqâßfiã¨∞Å`À KÕã≤# ™êfi~°÷ѨÓi`« K≥eq∞H˜ ÅaèOz# Ѩ~°º=™ê#O. "åi D Hõ<åfl H˘OK≥O "≥∞`«Hõ"≥·Yix J=ÅOaOz#ѨÊ\˜H©, '"≥·~°ÉèÏ=O— J<Õk „ÔH·ã¨Î=ÙÖ’¡
"≥·YiH˜ ^Õ=Ù_»∞ P„QÆÇ≤ÏOKå_»∞. D P„QÆǨÏO "åi #~°Hõ tHõ∆‰õΩ „Ѩ^è•# HÍ~°} ‰õÄ_® LOk. tÅ∞= Ü«Ú^•úÅ`À "≥Ú^ŒÖˇ·# D "≥·~°"≥·Yix WѨÊ\˜^•HÍ U^À XHõ
=∞~ÚOk. q^èŒOQÍ "å~°∞ H˘#™êyã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. D =∞^茺HÍÅOÖ’ #~Ú`Õ W™ê¡O‰õΩ
=ºuˆ~HõOQÍ Ü«¸^Œ∞Å∞ – „ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞ UHõ"≥∞ÿ ã¨OѶ¨∞\˜`«OQÍ `«=∞ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞
138. nx ÉèÏ="Õ∞q∞@O>Ë =∞<ÀˆH∆„`«OÖ’ qâßfi㨠(D=∂<£) q`«Î#O <å@∞‰õΩ#fl"å~°∞ H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞ˆH k=º Y∞~üP<£ LÉèíÜ«ÚÅ`À#∂ ¿ãflǨÏ|O^èŒO
Jqâßfiã¨∞Å`À Z#fl_»∂ K≥eq∞ K≥Ü«∞º~°∞. ‰õΩ^Œ∞~°∞ÛHÀ~å^Œx `åH©^Œ∞ KÕã≤Ok.
525 526
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ= Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ïã¨q∞TǨï
|∞ƒÖÏ¡ 266 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
83 „Ѩ=HõÎÃÑ· J=`«iOz# ^•xx "å~°∞ 85 "å~°∞ D q^èŒOQÍ Ñ¨eH˜#O^Œ∞‰õΩ
q#flѨC_»∞, ã¨`åºxfl „QÆÇ≤ÏOz# QÍ#∞ JÖÏ¡ÇπÏ "åiH˜ „H˜O^Œ HÍÅ∞=Å∞
HÍ~°}OQÍ "åi Hõà◊§ #∞Oz Hõhfl~°∞ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ ã¨fi~°æ =<åÅ#∞ „Ѩ™êk
„Ѩ=Ç≤ÏOK«@O h=Ù QÆ=∞x™êÎ=Ù. "åiÖÏ ™êÎ_»∞. "å~°O^Œ∞Ö’ HõÅHÍÅO LO\Ï~°∞.
JO\Ï~°∞ : ''=∂ „ѨÉèí∂! "Õ∞=Ú qâ◊fiã≤O ã¨[˚#∞ʼnõΩ WÖÏO\˜ „ѨuѶ¨Å"Õ∞
Kå=Ú. HÍ|\˜ì =∂ ¿Ñ~°¡#∞ ‰õÄ_® Åaèã∞¨ OÎ k.
^èŒ$gHõiOKÕ"åi`À áê@∞ „"åã¨∞HÀ. 86 WHõáÈ`Õ u~°™ê¯~° "≥·YiH˜ áêÅÊ_ç,
84 ''"Õ∞=Ú JÖÏ¡ÇπÏ#∞, =∂ =^ŒÌ‰õΩ =∂ PÜ«∞`«∞Å#∞ kèHõ¯iOKÕ"å~°∞ – "åˆ~
=zÛ# ã¨`åºxfl qâ◊fiã≤OK«‰õΩO_® #~°Hõ"åã¨∞Å∞.
LO_»\ÏxH˜ WHõ =∂ =^ŒÌ q∞ye# ™ê‰õΩ 87 qâ◊fiã≤Oz# F „Ѩ[ÖÏ~å! JÖÏ¡ÇÏπ g∞
U=ÚOk? =∂ „ѨÉèí∞=Ù =∞=∞‡efl HÀã¨O ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O (ǨÏÖÏÖò) KÕã≤#
ã¨[˚#∞Å ã¨Ç¨ÏK«~°ºOÖ’ KÕ~°∞™êÎ_»#fl Pâ◊ Ѩq„`«"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ g∞ JO`«@
=∂‰õΩOk.——141 g∞~°∞QÍ x¿+kèOK«∞HÀHõO_ç.142 q∞ug∞i
141. Jaã‘xÜ«∂ (WkäÜ∂≥ Ñ≤Ü∂« ) ^ÕâO◊ Ö’ x=ã≤OKÕ „ÔHã· =Ψ ÙÅ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ D PÜ«∞`«∞Å∞ áÈHõO_ç. xâ◊ÛÜ«∞OQÍ JÖÏ¡ÇÏπ q∞ug∞i
J=`«iOKå~Ú. Jaã‘xÜ«∂Ö’ JãπǨÏ=∂ #*Ï+‘ J<Õ K«„Hõ=iÎ LO_Õ"å_»∞. Jk áÈÜÕ∞ "åix W+¨ìѨ_»_»∞.
„ÔH·ã¨Î= ~å[ºO. H˘xfl LÖË¡Y<åÅ „ѨHÍ~°O ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) P ~ÀAÖ’¡ Ǩτ[`ü
J„"£∞ a<£ L=∞Ü«∞º [„g∞ (~°l) ^•fi~å #*Ï+‘ K«„Hõ=iÎH˜ XHõ ÖËY#∞ ѨOÑ≤OKå~°∞. „Ѩ™êÎ=# =zÛOk. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ: Pe W„=∂<£ ã¨∂~åÖ’ WÖÏ J#|_çOk :
PÜ«∞# P ÖËY#∞ #*Ï+‘H˜ K«kq qxÑ≤OKå~°∞. P L`«~Î O° Ö’x ã¨OQÆux „QÆÇÏ≤ Oz# ''„QÆO^äŒ=ǨïÅÖ’ ‰õÄ_® H˘O^Œ~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ#∞ qâ◊fiã≤™êÎ~°∞. h "≥·Ñ¨Ù‰õΩ ѨOѨ|_ç#
#*Ï+‘, JѨÊ\˜ˆH =∞Hͯ #∞Oz `«=∞ ^ÕâßxH˜ =Å㨠=zÛ# =Úã≤¡=ÚÅ#∞, *ÏѶ¨~ü D „QÆO^ä•xfl qâ◊fiã≤™êÎ~°∞. ã¨fiÜ«∞OQÍ "åi "≥·Ñ¨Ù‰õΩ Wk=~°‰õΩ ѨOѨ|_ç# „QÆO^ä•xfl
a<£ Jc `åeÉò (~°l)#∞ `«# ^Œ~åƒ~°∞‰õΩ Ñ≤eÑ≤OKå_»∞. „ÔH·ã¨Î= =∞`åKå~°∞ºÅ#∞, ‰õÄ_® qâ◊fiã≤™êÎ~°∞. JÖÏ¡ÇπÏ ã¨=∞Hõ∆OÖ’ q#„=ÚÖˇ· LO\Ï~°∞—— (199).
ѨO_ç`∞« Å#∞ ‰õÄ_® ã¨=∂"ÕâÑ◊ i¨ Kå_»∞. Y∞~üP<£#∞ áê~åÜ«∞}O KÕã≤ qxÑ≤OK«=∞x ǨÏnã¨∞ ^•fi~å `≥e¿ã WOH˘Hõ q+¨Ü«∞"Õ∞q∞@O>Ë #*Ï+‘ K«„Hõ=iÎ K«xáÈÜ«∂_»#fl
Ǩτ[`ü *ÏѶ¨~ü (~°l)#∞ ѨÙ~°=∂~ÚOKå_»∞. #*Ï+‘ K«„Hõ=iÎ P*Ï˝#∞™ê~°O Ǩτ[`ü Hõ|∞~°∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) ‰õΩ JOk#ѨÙ_»∞, PÜ«∞# `«# ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å#∞ Ñ≤ez,
*ÏѶ¨~ü (~°l) =∞~°º"£∞ ã¨∂~å#∞ K«kq qxÑ≤OKå~°∞. D ã¨∂~åÖ’ Uã¨∞„H©ã¨∞Î ''Jaã‘xÜ«∂Ö’ g∞ ™È^Œ~∞° _»∞ K«xáÈÜ«∂_»∞. J`«x JO`«º„H˜Ü∞« Å #=∂A ([<å*Ï
Q˘Ñ¨Ê^Œ<åxfl QÆ∞iOz K≥|∞`«∂<Õ, PÜ«∞# XHõ ^≥·=„Ѩ=HõÎ Jh, ^Õ=Ùx ^•ã¨∞_»h #=∂A) KÕÜ«∞O_ç—— Jx P*Ï˝Ñ≤OKå~°∞. `«~°∞"å`« PÜ«∞# Z_®i "≥∞ÿ^•#OÖ’
ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÊ|_çOk. D ã¨`åºxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩx "å~°O`å Jq∞`«OQÍ #*Ï+‘ K«„Hõ=iÎ #=∂*ˇ [<å*Ï (QÍ~ÚÉÏ<å) KÕ~ÚOKå~°∞ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs :
„ѨÉèÏq`«∞ÅÜ«∂º~°∞. "åi Hõà◊√¡ K≥=∞‡yÖÏ¡~Ú. "å~°O`å D ã¨`åºxfl qâ◊fiã≤OKå~°∞. H˜`å|∞Öò [<å~Ú*ò† ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O : H˜`å|∞Öò [<å~Ú*ò). =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨)
=∞iH˘O`«=∞Ok ѨO_ç`«∞Å Jaè„áêÜ«∞O „ѨHÍ~°O ã¨fiÜ«∞OQÍ #*Ï+‘ K«„Hõ=iÎÜÕ∞
H˘O`«=∞Ok „ÔHã· =Ψ ѨO_ç`∞« Å#∞ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨ÅO¡ ) =^Œ‰Ì Ωõ ѨOáê_»∞. "åi =ÚO^Œ∞ ^≥=· ^Ò`«ºOÃÑ· qâßfi㨠„ѨH@õ # KÕã#≤ „QÆO^ä=Œ ǨïʼnõΩ ~Ô \˜Oì Ѩ٠ѨÙ}ºÑ¶Å¨ O Åaèã∞¨ OÎ ^Œx
=ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Å¡O) Y∞~üP<£ K«kq qxÑ≤OK«QÍ<Õ "å~°∞ J„Ѩܫ∞`«flOQÍ "Õ~˘Hõ ǨÏnã¨∞ ^•fi~å `≥Å∞™ÈÎOk (|∞MÏs – H˜`å|∞Öò WÖò‡, H˜`å|∞xflHÍÇπÏ.)
HõO@`«_çÃÑ\Ïì~°∞. W™ê¡O#∞ ã‘fiHõiOKå~°∞. (Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü). 142. ǨÏnã¨∞Ö’ =zÛOk : XHõ =ºH˜Î ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) ã¨xflkèÖ’H˜ =zÛ WÖÏ
k=º Y∞~üP<£ PÜ«∞`«∞Å#∞ q#flѨC_»∞ "å~°∞ „ѨÉèÏq`«∞Öˇ·# f~°∞ WO^Œ∞Ö’ q#flqOK«∞‰õΩ<åfl_»∞ – ''^≥·=„Ѩ=HÍÎ! <Õ#∞ =∂Oã¨O u#flѨC_»ÖÏ¡ <å =∞<À"åOKè«Å∞
Jaè=i‚OK«|_çOk. k=º Y∞~üP<£Ö’ =∞iH˘xfl KÀ@¡ ‰õÄ_® W@∞=O\˜ „ÔH·ã¨Î=ÙÅ <åÃÑ· „áê|źO =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~Ú. HÍ|\˜ì <Õ#∞ <å HÀã¨O =∂O™êxfl x¿+kèOK«∞
527 528
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï
88 JÖÏ¡ÇπÏ g∞‰õΩ „Ѩ™êkOz# "å\˜Ö’
#∞Oz ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«"≥∞ÿ#, Ѩiâ◊√^Œú"≥∞ÿ#
Ѩ^•~å÷Å#∞ Éèí∞lOK«O_ç. g∞~°∞
qâ◊fiã≤OKÕ JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»O_ç.
89 g∞~°∞ KÕ¿ã J~°÷OÖËx „Ѩ=∂}ÏÅ#∞
QÆ∞iOz JÖÏ¡ÇπÏ q∞=∞‡efl xÅnÜ«∞_»∞.
J~Ú`Õ g∞~°∞ Ѩ\ ˜+¨ìѨ~°z# „Ѩ=∂}Ï
Å#∞ QÆ∞iOz PÜ«∞# q∞=∞‡efl `«Ñ¨Ê
‰õΩO_® xÅn™êÎ_»∞.143 (J@∞=O\˜
‰õΩ<åfl#∞—— Jx J<åfl_»∞. JѨC_»∞ D PÜ«∞`«∞ J=`«iOzOk (ã¨Ç‘ÏÇπÏ ui‡r :
eÖò JÖò ÉÏh – ã¨OѨÙ\˜ 3 : ¿Ñr – 46). =∞iH˘O`«=∞Ok ã¨Ç¨ cÅ∞ "≥~· åQͺxH˜,
^≥·=ÉèíH˜ÎH˜ Z‰õΩ¯= „áê^è•#º`« W=fi_®xH˜ H˘xfl ǨÏÖÏÖò q+¨Ü«∂ʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ
LO_»™êQÍ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : ÃÑo¡ KÕã¨∞HÀ=@O, ~å„uѨÓ@ x„kOK«@O,
ѨQÆ\ ˜Ñ¨Ó@ J#flO u#@O =O\˜q =∂#∞‰õΩ<åfl~°∞. D q+¨Ü«∞O ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨)‰õΩ
`≥eÜ«∞QÍ, JÖÏ KÕÜ«∞=^ŒÌx PÜ«∞# "åiOKå~°∞. Ǩτ[`ü L™ê‡<£ a<£ =∞*ò=Ó<£
(~°l) J<Õ ã¨Ç¨a `«# ÉèÏ~°º‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_»™êQÍ~°∞. PÜ«∞# ÉèÏ~°º KÕã≤#
Ѷ~≤ åº^Œ∞#∞ ѨÙ~°ã¯¨ iOK«∞‰õΩx ^≥=· „Ѩ=HõÎ (ã¨) PÜ«∞xfl ‰õÄ_® =∞O^ŒeOKå~°∞ (ǨÏnã¨∞
„QÆO^ä•Å P^è•~°OQÍ). "≥Ú`åÎxH˜ D PÜ«∞`«∞ ^•fi~å#∂, ǨÏnã¨∞Å ^•fi~å#∂
É’^èŒÑ¨_Õ^Õq∞@O>Ë ^Õ=Ù_»∞ ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«OQÍ Y~å~°∞ KÕã≤# U =ã¨∞Î=Ù#~Ú<å
=∞#∞+¨µÅ∞ `«=∞O`«@ `å=ÚQÍ x¿+kèOK«∞HÀ=@O ÖËHõ "å\˜H˜ ^Œ∂~°OQÍ LO_»@O
ÉèÏ=ºO HÍ^Œ∞. D ^è~Œ å‡^è~Œ å‡Å∞ J#fláêhÜ«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#"≥<· å, =„ã¨^Î •è ~°}‰õΩ
ã¨O|OkèOz#"≥·<å, Öˇ·OyHõ "åOKè«Å‰õΩ ã¨O|OkèOz#"≥·<å – "å\˜x J=ÅOaO
K«@OÖ’<Õ JO^ŒO LOk. =∂#= ã¨Éºíè `å ã¨O㨯 $`«∞ʼnõΩ, =∞#∞QÆ_‰» Ωõ Wq „áê}O
=O\˜q.
QÆ=∞xHõ : XHõ¯ „ã‘Î q+¨Ü«∞OÖ’ `«Ñ¨Ê, q∞QÆ`å q+¨Ü«∂Ö’¡ Z=~°~Ú<å XHõ
=ã¨∞Î=Ù#∞ `«# HÀã¨O ǨÏ~åO KÕã¨∞‰õΩ#flO`« =∂„`å# Jk ǨÏ~å"£∞ J~ÚáÈ^Œ∞.
D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ H˘O`«=∞Ok ѨO_ç`«∞Å Jaè„áêÜ«∞"Õ∞=∞O>Ë, J`«_»∞ ǨÏ~å"£∞
Jx K≥ÑÊ≤ #O^Œ∞‰õΩQÍ#∞ ѨiǨ~°O K≥eO¡ K«=Åã≤ LO@∞Ok. H˘O`«=∞Ok q^•fiOã¨∞Å∞
ѨiǨ~°O K≥eO¡ K«#=ã¨~O° ÖË^xŒ JO@∞<åfl~°∞. WÖÏO\˜ "åiÖ’ W=∂"£∞ ëœHÍh
‰õÄ_® L<åfl~°∞. HÍx W=∂"£∞ Wɡfl Hõã‘~ü WÖÏ "åºMϺxOKå~°∞: ''D PÜ«∞`«∞
`«~åfi`« JÖÏ¡ÇπÏ „Ѩ=∂}ÏxH˜ ѨiǨ~°O x~å÷iOKå_»∞. nxfl|\˜ì ^èŒ~°‡"≥∞ÿ# ^•xx
529
267 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
„Ѩ=∂}ÉèíOQÍxH˜ g∞~°∞ K≥e¡OK«=Åã≤#)
ѨiǨ~°O Uq∞@O>Ë, g∞~°∞ g∞ WO\˜
"åiH˜ ÃÑ>Ëì144 =∞^茺~°HõѨ٠J#flO Ѩk
=∞Ok ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ uxÑ≤OKåe ÖË^• "åiH˜
|@ìÅ∞ÃÑ\Ïìe145 ÖË^• XHõ ÉÏxã¨HÀ,
J^è~Œ ‡° OQÍ KÕã∞¨ HÀ=@O JO>Ë Jk „Ѩu#|∂#@O`À ã¨=∂#"Õ∞. Jk ѨiǨ~åxfl
HÀ~°∞`«∞Ok—— – J~Ú`Õ D "åºYº „áê=∂}˜Hõ ǨÏnã¨∞Å =ÚO^Œ∞ xÅ^˘‰õΩ¯HÀ*ÏÅ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ ëœHÍh QÍi Jaè„áêÜ«∞"Õ∞ ã¨Ô~·#^Œx `≥Å∞™ÈÎOk.
143. „Ѩ=∂}Ïxfl J~°cÖ’ ǨÏÖòÊù ÖËHõ Ü«∞g∞<£ Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. D „Ѩ=∂}O =¸_»∞
~°HÍÅ∞QÍ LO@∞Ok. 1. ÅѶπ∞=Ù<£ 2. QÆ=¸ãπ 3. =ÚJYö^Œ`«∞<£.
1. ÅѶπ∞=Ù<£ : JO>Ë =∞x+≤ J~°÷OѨ~°÷O ÖˉõΩO_® p\˜H© =∂\˜H© X>Ëìã≤ =∞s
K≥ѨÊ@O. nxfl `«# T`«Ñ¨^ŒOQÍ KÕã¨∞HÀ=@O. W@∞=O\˜ „Ѩ=∂}ÏÅ QÆ∞iOz
Ѩ\ ˜ìOѨ٠LO_»^Œ∞.
2. QÆ=¸ãπ : JO>Ë =∞x+≤ Z^Œ∞\˜"åix "≥∂ã¨yOK«\ÏxH˜ L^ÕÌâ◊ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ
KÕ¿ã J|^ŒúѨ٠„Ѩ=∂}O. Wk =∞ǨѨ~å^èŒO. Ѷ¨∞’~åuѶ¨∞’~° áêѨO. W@∞=O\˜
„Ѩ=∂}ÏxH˜ ѨiǨ~°O LO_»^Œ∞.
3. =ÚJYö^`Œ ∞« <£ : JO>Ë =∞x+≤ `«# =∂@#∞ ^Œ$_èO» KÕÜ∞« _®xH˜ L^ÕâÌ º◊ ѨÓ~°fiHõOQÍ
„Ѩ=∂}O KÕÜ«∞@O. W@∞=O\˜ ÉÏã¨#∞ QÆ#Hõ J`«#∞ `«Ñ≤Ê`Õ ÃÑ· PÜ«∞`«∞Ö’
¿Ñ~˘¯#|_ç# ѨiǨ~°O (Hõá¶êÊù~å) K≥e¡OK«=Åã≤ LO@∞Ok.
144. D J#flO U Ѩi=∂}OÖ’ LO_®e J#fl q+¨Ü«∞"≥∞ÿ „áê=∂}˜Hõ LÖË¡Y#O Un
ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ W=∂"£∞ ëêѶ¨~ÚQÍ~°∞ XHÀ¯ ¿Ñ^Œ"åxH˜ XHõ '=Ú^£— PǨ~°O
ÃÑ\ÏìÅx Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~∞° . nxHÀã¨O PÜ«∞#, ~°=∞*Ï<£ =∂ã¨OÖ’ LѨ"åã¨ãu÷≤ Ö’
ÉèÏ~°º`À ã¨OÉè’yOz# áêáêxH˜ ѨiǨ~°OQÍ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ J#flO ÃÑ@ì=∞x K≥|∞`«∞#fl
ǨÏnã¨∞#∞ P^è•~°OQÍ fã¨∞‰õΩx D x~å÷~°}‰õΩ =KåÛ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ã¨^Œ~°∞ =ºH˜ÎH˜
^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) 15 '™ê—Å Y~°∂˚~åÅ∞ WzÛ, "å\˜x 60 =∞Ok ¿Ñ^Œ"åiH˜
ѨOzÃÑ@ì=∞<åfl~°∞. XHõ '™ê— 4 '=Ú^£—ʼnõΩ ã¨=∂#O. nx „ѨHÍ~°O „Ѩ=∂}
ÉèOí QÍxH˜ ѨiǨ~°O „H˜O^Œ Ѩk=∞Ok x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ XH˘¯Hõ¯iH˜ XHÀ¯ =Ú^£ PǨ~°O
ã¨=∞‰õÄi¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok (Ѩk '=Ú^£—Å∞ HõeÑ≤`Õ "≥Ú`«ÎO ^•^•Ñ¨Ù P~°∞ H˜Ö’Å∞
J=Ù`å~Ú) (Wɡfl Hõã‘~ü).
145. |@ìÅ∞ ÃÑ>Ëì q+¨Ü«∞OÖ’#∂ aè<åflaè„áêÜ«∞O LOk. ™ê^è•~°}OQÍ XHõ =∞x+≤
#=∂*ò KÕã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ ã¨iáÈÜÕ∞ XHõ [`« |@ìÅ#fl J~°÷O =ã¨∞ÎOk. =∞i
530
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 268 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
ÉÏxã¨~åeHÀ ¿ãfiK«Ûù <˘ã¨QÍe.146 W"Õg 91 ™ê~å~Ú, E^•Å ^•fi~å g∞ =∞^茺
KÕÜ«∞ÖËx"å~°∞ =¸_»∞ ~ÀAÅ áê@∞ q~À^è•xfl, ^Õfiëêxfl ã¨$lOKåÅh,
LѨ"åã¨O áê\˜OKåe147 – g∞~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ ã¨‡~°} #∞Op, #=∂A #∞Op
„Ѩ=∂}ÏÅ∞ KÕã≤#ѨC_»∞ ("å\˜x ÉèíOQÆ q∞=∞‡efl ^Œ∂~°OQÍ LOKåÅx149 Ã+`· å#∞
Ѩ~°z#O^Œ∞‰õΩQÍ#∞ WKÕÛ) „Ѩ=∂}ÏÅ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ WHõ#~Ú<å
ѨiǨ~°O Wk. JO^Œ∞Hˆ g∞~°∞ „Ѩ=∂}ÏÅ "å\˜x =∂#∞HÀO_ç.
q+¨Ü«∞OÖ’ KåÖÏ *Ï„QÆ`«ÎQÍ LO_»O_ç. ã¨Ê+¨ìOQÍ nxfl QÆ∞iOz "åiOK«@O [~°QÆÖË^Œ∞. HÍx WHõ¯_» nxx, nO`Àáê@∞
D q^èOŒ QÍ g∞~°∞ Hõ$`«[`˝ å ѨÓ~°fiHõOQÍ E^ŒO, |Ǩï^≥·"Àáêã¨<å ã¨÷ÖÏÅ∞, áêzHõÅ ^•fi~å *’㨺O `≥Å∞ã¨∞HÀ=@O –
=∞ã¨Å∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ JÖÏ¡ÇÏπ g∞HÀã¨O g@xfl\˜h Ѩ~=° ∞ AQÆ∞áêûHõ~"° ∞≥ #ÿ q (i*òã)π QÍ ¿Ñ~˘¯x J`«ºO`« ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ =∂@Ö’¡
`«# P^ÕâßÅ#∞ `Õ@`≥Å¡O KÕã¨∞Î<åfl_»∞. "å@xfl\˜h x¿+kèOK«@O [iyOk. JO`ÕHÍ^Œ∞, g\˜=Å¡ HõeˆQ ^Œ∞+¨Êi}Ï=∂xfl
90 F qâ◊fiã≤Oz# "å~°ÖÏ~å! ™ê~å~Ú, QÆ∞iOz ‰õÄ_® ~ÚHõ¯_» ÃÇÏK«ÛiOK«@O QÆ=∞<å~°›O. PYiH˜ g∞~°∞ g\˜x WHõ#~Ú<å
E^ŒO, |eÑ‘~åî Å∞, *’㨺O HÀã¨O "å_Õ =∂#∞‰õΩO\Ï~å? ÖË^•? Jx K≥Ñ≤Ê qâßfiã¨∞ʼnõΩ ѨsHõ∆ ÃÑ@ì_»O [iyOk.
ÉÏ}ÏÅ∞– W=hfl Ѩ~=° ∞ AQÆ∞áêûHõ~"° ∞≥ #ÿ xHÍ~°û~Ú# qâßfiã¨∞ÅO`å D PÜ«∞`«∞ J=`«iOK«QÍ<Õ ^Õ=Ùx Jaè=∞`åxfl ѨãQ≤ \Æ ì˜
=∞^Œº¿ã=<åxfl Ѩi`«ºlOKå~°∞. ''F „ѨÉèí∂! "Õ∞=Ú g\˜x =∂#∞‰õΩ<åfl=Ú—— Jx
q+¨Ü«∂Å∞, Ã+·`å<£ KÕ+ì̈Å∞. HÍ|\˜ì „H˜Ü«∂`«‡HõOQÍ ã¨=∂^è•#q∞KåÛ~°∞ (=Úã¨fl^≥ JǨχ^£–ã¨OѨÙ\˜ : 2, ¿Ñr – 351).
"å\˜H˜ ^Œ∂~°OQÍ LO_»O_ç. g∞~°ÖÏ KÕ¿ãÎ HÍx <Õ\ ˜ P^èŒ∞xHõ ''"Õ∞^è•=ÙÅ∞—— H˘O^Œ~°∞ nxÃÑ· `«ÅuHõ¯ „Ѩâ◊flÅ∞ "Õã¨∞Î<åfl~°∞.
™êѶ¨ÅºO á⁄O^Œ=K«∞Û.148 ™ê~å~Úx ǨÏ~å"£∞QÍ „ѨHõ\ ˜Oz# PÜ«∞`«∞ Y∞~üP<£Ö’ ZHõ¯_® ÖË^Õ?! Jx
H˘O`«=∞Ok WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ JOâ◊OÖ’ ¿Ñ~˘¯#|_ç# PǨ~° Ѩi=∂}Ïxfl, JÖψQ JO@∞<åfl~°∞.
WO^Œ∞Ö’x =„ã¨Î x~°‚Ü«∂xfl „áêOfÜ«∞ „Ѩ[ŠѨiã≤÷`«∞Å#∞ |\˜ì x~°‚~ÚOKåÅx ™ê~å~Úx XHõ ÃÑ·âßzHõ KÕ+¨ìQÍ Jaè=i‚Oz, ^•xH˜ ^Œ∂~°OQÍ LO_»=∞x K≥ѨÊ@O
Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. JO>Ë g\˜x HÍÖÏxfl|\˜ì, „áêO`åxfl|\˜ì, „Ѩ[Å ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞
|\˜ì x~°‚~ÚOK«=K«Û#fl=∂@. q=~åʼnõΩ D PÜ«∞`«∞‰õΩ "åºMϺ#OQÍ Wɡfl Hõã‘~ü ǨÏ~å"£∞ HÍHõáÈ`Õ Uq∞\˜? P^è∞Œ xHõ ™ÈHÍÖò¤ ѨO_ç`∞« Å∞ ^•xfl x¿+^è•[˝Å *Ïa`åÖ’
"≥Å¡_çOz# Jaè„áêÜ«∂xfl J^茺ܫ∞#O K≥Ü«∞º=K«∞Û. KÕ~Û° HõáÈ`Õ Jk "åi Y~°‡. ^•x ^•fi~å "å~°∞ K≥Ñʨ ^ŒÅzO^Õq∞\©? XHõ hK«=∞~Ú#
146. á⁄~°ÉÏ@∞# [iy# ǨÏ`«º‰õΩ K≥e¡OK«=Åã≤# 'kÜ«∞`ü—#∞ áÈÅ∞ã¨∂Î WHõ¯_» ‰õÄ_® Ѩx, Ã+`· å<£ KÕ+ì¨ ‰õÄ_® ^è~Œ ‡° ã¨=∞‡`«O HÍQÆÅ^Œx "å~°∞ ~°∞A=Ù K≥Ü∞« º^ŒÅ∞ã¨∞<Î åfl~å?
=Úã≤¡O ÉÏxã¨#∞ ÖËHõ ÉÏxã¨~åex =∂„`«"Õ∞ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∂Åx H˘O`«=∞Ok ™êѶ¨ÖϺxH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_Õ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ – Ѩ`«<åxH˜ HÍ~°}Éèí∂`«=∞ÜÕ∞º =ã¨∞Î=ÙÅ∞
ѨO_ç`«∞Å∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ D PÜ«∞`«∞Ö’ JÖÏO\˜ POHõ∆ÖËg ÖË=h, Ô~O_»∞#∂ ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«"≥∞ÿ#"Õ#x "å~°∞ K≥ѨÊ^ŒÅ∞ã¨∞Î<åfl~å? W<åfleÖÏ¡Ç≤Ï = W<åfl
¿ãfiK«Ûù"˘ã¨QÆ|_Õ ÉÏx㨠=Úã≤¡O J~Ú<å, Jqâßfiã≤ J~Ú<å Ѷ¨~°"åÖË^Œx W=∂"£∞ WÖˇ·Ç≤Ï ~ål=Ó<£.
ëœHÍh JO@∞<åfl~°∞. 149. ™ê~å~Ú, E^ŒO =Å¡ á⁄_»ã¨∂¿Ñ =∞ixfl K≥_»∞QÆ∞Å∞ ~ÚHõ¯_» ¿Ñ~˘¯#|_®¤~Ú. P
147. ÃÑ#· ¿Ñ~˘¯#|_ç# =¸_çO\˜Ö’ U XHõ¯\© <≥~"° ~Õ Û° QÆeQˆ â◊HÖΘ xË "å~°∞ =¸_»∞~ÀAÅ K≥_»∞QÆ∞Å∞ ™ê=∂lHõ"≥∞ÿ#g, ^è•i‡Hõ"≥∞ÿ#g HÍ=K«∞Û. JO^Œ∞ˆH =∞^Œºáê<åxfl
áê@∞ LѨ"åã¨O áê\˜¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok. D LѨ"å™êÅ∞ x~°O`«~°O (=∞^茺֒ ''JѨ~å^è•Å J=∞‡——QÍ Jaè=i‚OK«@O [iyOk. JÖψQ E^ŒO ‰õÄ_® Ѩ~°=∞
<åQÍÖˉõΩO_®) áê\˜OKåÅx H˘O`«=∞Ok q^•fiOã¨∞Å∞ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_»∞`«∞O_»QÍ, ^Œi„^Œ"∞≥ #ÿ =ºã¨#O. D =ºã¨<åxH˜ ^•™ÈǨÏ=∞#fl =ºH˜Î ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜~åx"å_»∞QÍ
gÅ∞#∞|\˜ì áê\˜Oz<å ã¨iáÈ`«∞O^Œx =∞i H˘O`«=∞Ok JO@∞<åfl~°∞. =∂iáÈ`å_»∞. Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê [g∞O^•~°∞Å∞, „j=∞O`«∞ÖË nx "å`«# Ѩ_ç aK«ÛQÍà◊√Q¡ Í
148. ™ê~å~Ú QÆ∞iOz W=fi|_ç# =¸_»= P^Õâ◊O ~Úk. "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞ P^ÕâßÅÖ’ =∂iáÈÜ«∂~°∞.
531 532
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 269 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
92 JÖÏ¡ÇπωõΩ q^èÕÜ«∞`« K«∂ѨO_ç. `«#‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_Õ"åÔ~=~À `≥Å∞ã¨∞HÀ"å
PÜ«∞# „Ѩ=HõΉõΩ q^èÕÜ«∞`« K«∂ѨO_ç. Åx. nx `«~°∞"å`« ‰õÄ_® ǨÏ^Œ∞Ì g∞i
(K≥_»∞ŠѨ@¡) Hõ_»∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ LO_»O_ç. „Ѩ=iÎOKÕ"åiH˜ =º^è•Éèíi`«"≥∞ÿ# tHõ∆
XHõ"Õà◊ g∞~°∞ QÆ#Hõ q=ÚY`« K«∂Ñ≤`Õ, LO@∞Ok.
=∂ „Ѩ=HõÎÃÑ· L#fl ÉÏ^茺`«ÖÏ¡ ã¨Ê+¨ìOQÍ 95 F qâßfiã¨∞ÖÏ~å! g∞~°∞ W„Ǩ=Ú
q+¨Ü«∂xfl JO^Œ*ËÜ«∞@O =~°ˆH#x ã≤u÷ Ö’ L#flѨC_»∞153 "Õ@ [O`«∞=ÙÅ#∞
`≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. K«OѨHõO_ç. g∞Ö’ Z=~°~Ú<å L^ÕÌâ◊º
93 qâ◊fiã≤Oz, ã¨`å¯~åºÅ∞ KÕ¿ã "å~°∞ ѨÓ~°fiHõOQÍ154 ^•xx K«OÑ≤#@¡~Ú`Õ
(WO`«‰õΩ =Ú#∞ѨÙ) u#fl^•xH˜, `åy# LѨÜ≥∂yOK«|_Õq. JO^Œ∞=Å¡ P<å\˜ ã≤÷uQÆ`«∞Å ^Œ$ëêì º D q^èŒOQÍ q+¨Ü«∞O
^•xH˜ "åiÃÑ· Z@∞=O\˜ áêѨO „Ѩ™êÎqOK«|_çOk. J~Ú`Õ 'W„Ǩ"£∞— ã≤u÷ Ö’ U q^èOŒ QÍ "Õ\Ï_ç<å, U PÜ«Ú^è•Å`À
LO_»^Œ∞. HÍHõáÈ`Õ "å~°∞ WHõ g∞^Œ@ ѨiHõ~åÅ`À "Õ\Ï_ç<å x+≤^Œú"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
ÉèíÜ«∞Éèí‰õΩÎÅ`À "≥∞ÅQÍe, qâ◊fiã≤Oz 152. "Õ@ J~°|∞ƒÅ Láêkè J<Õfi+¨}Ö’ JO`«~åƒùQÆO. JO^Œ∞ˆH ^Õ=Ù_»∞ W„Ǩ"£∞ ã≤÷uÖ’
=∞OzѨ#∞Å∞ K≥Ü∂« ºe. =∞m¡ ÉèÜ í ∞« Éè‰í Ωõ ÅÎ "Õ\Ï_»\Ïxfl x¿+kèOz "åiH˜ ѨsHõ∆ ÃÑ\Ïì_»∞. =ÚYºOQÍ ^≥·=„Ѩ=HõÎ ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞
"≥·Yix J=ÅOaOKåe, qâ◊fiã≤OKåe. Ǩï^≥a· Ü«∂ =^ŒÌ |㨠KÕã#≤ ѨC_»∞ Z<Àfl "Õ@ [O`«∞=ÙÅ∞ "åiH˜ ^•Ñ¨ÙÖ’ HõxÑ≤OKÕq.
=∞m§ JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ J~Ú`Õ P ~ÀAÖ’¡<Õ D <åÅ∞QÆ∞ PÜ«∞`«∞Å∞ J=`«iOKå~Ú. g\˜Ö’ ã¨O|Okè`«
ã¨^fiŒ ~°#Î ∞Å∞QÍ =∞ã¨Å∞HÀ"åe. W@∞=O\˜ P[˝Å∞ W=fi|_®¤~Ú.
ã¨^Œfi~°Î#∞Å<Õ JÖÏ¡ÇπÏ „¿Ñq∞™êÎ_»∞.150 153. "Õ\Ï_Õ [O`«∞=ÙÅO>Ë Hˆ =ÅO u#\ÏxH˜ ѨxH˜=KÕÛ [O`«∞=ÙÅ∞ =∂„`«"∞Õ #x W=∂"£∞
94 qâßfiã¨∞ÖÏ~å! g∞ KÕ`«∞ʼnõÄ, g∞ ëêѶ¨~Ú Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. Jq `«Ñ¨Ê W`«~°„`å Éèí∂K«~° [O`«∞=ÙÅ#∞ W„Ǩ"£∞
ã≤÷uÖ’ K«OÑ≤<å Ѷ¨~°"åÖË^Œx K≥áêÊ~°∞. HÍx J`«ºkèHõ=∞Ok ѨO_ç`«∞Å ^Œ$+≤ìÖ’ D
D>ˇÅ‰õÄ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl151 H˘xfl qK«Hõ∆}‰õΩ `å=ÙÖË^Œ∞. u#_®xH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ [O`«∞=ÙÖˇ·<å – W`«~°„`å
"Õ@ [O`«∞=ÙÅ ^•fi~å JÖÏ¡ÇÏπ q∞=∞‡efl [O`«∞=ÙÖˇ·<å "Õ\ ˜h K«OѨ‰õÄ_»^Œ∞. HÍx ǨÏnã¨∞ÅÖ’ ¿Ñ~˘¯#|_ç# 5 ~°HÍÅ
ѨsH˜∆™êÎ_»∞.152 `«##∞ K«∂_»‰õΩO_®<Õ [O`«∞=ÙÅ#∞ =∂„`«O Z\˜ì Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡#~Ú<å K«OѨ=K«∞Û. J"Õ=∞O>Ë † 1. HÍH˜
150. =∞^Œºáê<åxfl x¿+kèOz# `«~°∞"å`« H˘O`«=∞Ok „Ѩ=HõÎ ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ (~°l) 2. _ÕQÆ 3. `ÕÅ∞ 4. ZÅ∞Hõ 5. Ñ≤zÛ‰õΩHõ¯ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O – H˜`å|∞Öò ǨÏ*ò). '=∞i
PÖ’K«#Ö’ Ѩ_áç ÈÜ«∂~°∞. JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ KåÖÏ =∞Ok ÉèHí ÑÎ̃ ~¨ ∞° Öˇ#· ã¨ÇϨ K«~∞° Å∞ áê=Ú ã¨OQÆ`Õq∞\©?— Jx Ǩτ[`ü <å¿Ñ¶ QÍix J_»QÍæ, '^•xfl K«O¿Ñ q+¨Ü«∞OÖ’
=∞^ŒºO ¿ãqOKÕ"å~°∞. =∞i K«∂_»É’`Õ "å~°O`å qâ◊fiã≤Oz =∞OzѨ#∞Å∞ KÕã#≤ "åˆ~. ÉèË^•aè„áêÜ«∂xH˜ `å"ÕÖË^Œ∞— Jx PÜ«∞# |^Œ∞eKåÛ~°∞ (Wɡfl Hõã‘~ü). W=∂"£∞
"åiÖ’ KåÖÏ=∞Ok ^≥·==∂~°æOÖ’ áÈ~å_ç J=∞~°QÆu <˘O^•~°∞. =∞i "åi =∂eH±, W=∂"£∞ JǨχ^£ `«k`«~° ѨO_ç`«∞Å∞ `À_ÕÅ∞, „‰õÄ~°=∞$QÍÅ∞, z~°∞`«Ñ¨Ùe,
ã¨OQÆ`Õq∞\˜? J#flk "åi ã¨O^ÕǨÏO. D PÜ«∞`«∞ ^•fi~å "åi ã¨O^ÕǨÏx=$uÎ ÃÑ^ŒÌѨÙe, ã≤OǨÏO ÖÏO\˜ [O`«∞=ÙÅ#∞ HõiKÕ ‰õΩHõ¯Å HÀ=Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
KÕÜ∞« |_çOk. "å~°O`å D=∂<£ (qâßfiã¨O) =∞iÜ«Ú `«MÏfi (^≥=· ÉèHí )Θ „áêuѨkHõÃÑ<· Õ JO^Œ∞KÕ`« W„Ǩ"£∞ ã≤÷uÖ’ D „‰õÄ~° [O`«∞=ÙÅ#∞ K«OѨ@O ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«"Õ∞#x
=∞~°}˜OKå~°x, ZO^Œ∞HõO>Ë JѨÊ\˜H˜OHÍ =∞^Œºáê# x¿+^è•[˝Å∞ ~åÖË^Œx nx ÉèÏqOKå~°∞ (Wɡfl Hõã‘~ü).
ÉèÏ=O. 154. ''L^ÕÌâ◊ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ—— J#fl Ѩ^•xfl|\˜ì H˘O`«=∞Ok q^•fiOã¨∞ÖË=∞O\Ï~°O>Ë,
151. ^ŒQÆæ~°Ö’ L#fl "Õ@ [O`«∞=ÙÅ#∞, z#fláê\˜ [O`«∞=ÙÅ#∞ ™ê^è•~°}OQÍ KÕ`ÀÎ>Ë á⁄~°áê@∞ =Å¡QÍh, =∞~°∞ѨÙ=Å¡QÍh K«OÑ≤# [O`«∞=Ù‰õΩQÍ#∞ ѨiǨ~°O (Ѷk≤ Ü«∂)
Ѩ@∞ìHÀ=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^Œ∂~°OÖ’ L#fl "Õ@ [O`«∞=ÙÅ HÀã¨O D>ˇÅ∞, ÉÏ}ÏÅ∞ K≥e¡OK«#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. HÍx "≥∞*Ïi\© LÅ=∂Å∞ =∂„`«O Z\˜ì Ѩiã≤÷uÖ’#∂
533 534
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 270 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
J`«_»∞ `å#∞ K«OÑ≤# [O`«∞=Ù‰õΩ Ѷe¨ `åxfl K«qK«∂¿ãO^Œ∞‰õΩ (D q^èOŒ QÍ
ã¨=∂#"≥∞ÿ# [O`«∞=Ù#∞ ѨiǨ~°OQÍ x~å÷iOK«|_çOk). QÆ`«OÖ’ [iy#
K≥eO¡ K«@O J=â◊ºO.155 ^•xx g∞Ö’x ^•xfl JÖÏ¡ÇÏπ =∞xflOKå_»∞. WHõg∞^Œ@
W~°∞=Ù~∞° <åºÜ«∞jÅ∞~°∞ x~°~‚ ÚOKåe.156 ‰õÄ_® Z=~°~Ú<å JÖÏ KÕ¿ãÎ JÖÏ¡ÇπÏ
ѨiǨ~°OQÍ ~Ú=fi|_Õ [O`«∞=Ù#∞ „ѨfHÍ~°O KÕ™êÎ_∞» . JÖÏ¡ÇÏπ ã¨~åfikè
Y∞~åƒh xq∞`«OÎ HÍÉÏ =^Œ‰Ì Ωõ KÕ~åÛe.157 ‰õΩº_»∞, „ѨfHÍ~°O KÕ¿ã"å_»∂#∞.
ÖË^• P áêáêxH˜ ѨiǨ~°OQÍ H˘O`« 96 ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù [O`«∞=ÙÅ#∞ "Õ\Ï_»@O,
=∞Ok ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ J#flO ÃÑ\Ïìe. ÖË^• ^•x PǨ~°O g∞H˘~°‰õΩ ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O
^•xH˜ ã¨=∂#OQÍ LѨ"åã¨O áê\˜O QÍqOK«|_çOk.159 g∞ „ѨÜ≥∂[#O
Kåe.158 `å#∞ áêÅÊ_ç# KÕ+¨ì‰õΩ HÀã¨O, „Ѩܫ∂}©‰õΩÅ HÀã¨O ‰õÄ_®.
ѨiǨ~°O K≥e¡OKåeûO^Õ#x JO@∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D PÜ«∞`«∞Ö’ 'L^ÕÌâ◊º J~Ú`Õ g∞~°∞ W„Ǩ=Ú ã≤÷uÖ’
ѨÓ~°fiHõOQÍ— J#fl Ѩ^OŒ ™ê^è•~°} Ѩiã≤`÷ ∞« Å ^Œ$ëêì º K≥Ñʨ |_çO^Õ HÍx Jk xÜ«∞=∞O L#flO`«=~°‰õÄ Éèí∂q∞ÃÑ· "Õ\Ï_»@O
HÍ^Œ∞. Y∞~üP<£Ö’ W@∞=O\˜ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ KåÖÏ L<åfl~Ú. x¿+kèOK«|_çOk. JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞
155. ã¨=∂#"≥∞ÿ# [O`«∞=Ù (ÖËHõ JÖÏO\˜ [O`«∞=Ù) JO>Ë ã¨$+≤ìs`åº, Ѩi=∂}O Ѩ_»O_ç. PÜ«∞# =^ŒÌˆH g∞~°O`å ã¨g∞Hõ
s`åº ^•O`À ã¨i`«∂Qˆ [O`«∞=Ù J#fl=∂@! ǨÏ#Ѷ‘ q^•fiOã¨∞Å∞ `«ÅáÈã¨∞#Î fl@∞¡QÍ iOK«|_»`å~°∞.
"≥Å s`åº ã¨=∂#"≥∞ÿ# [O`«∞=Ù HÍ^Œ∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ lOHõ#∞ K«OÑ≤#@¡~Ú`Õ LѨ"å™êÅÖ’ ‰õÄ_® ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ∞ LO\Ï~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : W„Ǩ"£∞ nHõ∆Ö’
^•xÖÏO\˜ (^•xH˜ ã¨=∂#"≥∞#ÿ ) "Õ∞Hõ#∞ ѨiǨ~°OQÍ W"åfie. ^Œ∞Ñ≤Êx K«OÑ≤#@¡~Ú`Õ L#fl =ºH˜ÎQÆ#Hõ XHõ lOHõ#∞ K«OÑ≤`Õ ^•xH˜ ã¨=∂#"≥∞ÿ# [O`«∞=ÙQÍ "Õ∞Hõ#∞
JO^Œ∞‰õΩ XHõ P=Ù#∞ ѨiǨ~°OQÍ WK«∞ÛHÀ"åe. J~Ú`Õ XHõ"àÕ ◊ K«OÑ≤# [O`«∞=Ù‰õΩ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩx, l|ÇπÏ H˘~°‰õΩ ^•xx HÍÉωõΩ `«~°eOKåe. XHõ"Õà◊ "Õ∞Hõ
ã¨=∂#"≥∞ÿ# [O`«∞=Ù Un ÅÉèíºO HÍx ѨHõ∆OÖ’ ^•x Ys^Œ∞ ‰õÄ_® ѨiǨ~°OQÍ QÆ#Hõ ÅÉèºí O HÍHõáÈ`Õ Ç¨Ï„[`ü Wɡfl JÉσãπ (~°l) Jaè„áêÜ«∞O „ѨHÍ~°O P~°∞QÆ∞~°∞
W=fi=K«∞Û. P ѨiǨ~° "≥Ú`åÎxfl =∞Hͯ‰õΩ ѨOÑ≤OKåe. JQÆ`«ºÑ¨~°∞ʼnõΩ J#flO ÃÑ\Ïìe. ÖË^• =¸_»∞~ÀAÅ áê@∞ LѨ"åã¨O LO_®e.
156. XHõ"Õà◊ K«OѨ|_ç# [O`«∞=Ù‰õΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ#, J^Õ HÀ=‰õΩ K≥Ok# [O`«∞=Ù XHõ"Õà◊ 12 H˘=Ú‡Å∞ QÆÅ ÃÑ^ŒÌ lOHõ<À, P ™ê÷~ÚH˜ K≥Ok# =∞ˆ~^≥·<å [O`«∞=Ù<À
^˘~°Hõ¯áÈ`Õ, J\˜ì Ѩiã≤÷uÖ’ <åºÜ«∞ã¨=∞‡`«OQÍ P [O`«∞=Ù "≥Å#∞ x~å÷iOz, P K«OÑ≤`Õ ^•xH˜ ã¨=∂#OQÍ P=Ù#∞ ѨiǨ~°OQÍ W"åfieû LO@∞Ok. =∞i P
"≥Ú`«ÎO`À PǨ~°Ñ¨^•~å÷Å#∞ H˘x =∞Hͯ #QÆ~°OÖ’x ¿Ñ^Œ„Ѩ[Å =∞^茺 XH˘¯Hõ¯iH˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P=ÙQÆ#Hõ ÅÉèíºO HÍHõáÈ`Õ 20 =∞Ok JÉèÏQÆ∞ºÅ‰õΩ J#flO ÃÑ\Ïìe.
XHÀ¯ '=Ú^£— K˘Ñ¨C# ѨOÑ≤}© KÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ǨÏ#Ѷ‘ ѨO_ç`«∞Å „ѨHÍ~°O ÖË^• 20 ~ÀAÅáê@∞ LѨ"åã¨O áê\˜OKåe. K«OѨ|_ç# [O`«∞=Ù nxHõ<åfl ÃÑ^ŒÌ
XHÀ¯ ¿Ñ^Œ"å_çH˜ Ô~O_Õã≤ '=Ú^£—Å K˘Ñ¨C# W"åfieû LO@∞Ok. `«~°Ç¨‰õΩ K≥Ok#^≥·`Õ JѨC_»∞ ѨiǨ~°OQÍ XO>ˇ#∞ ã¨=∞iÊOK«∞ HÀ"åe. =∞i
157. D ѨiǨ~°O [O`«∞=Ù ~°∂¿Ñ}ÏQÍh, "≥Å ~°∂¿Ñ}ÏQÍh HÍÉωõΩ KÕ~åe. WHõ¯_» XO>ˇQÆ#Hõ ÅÉèíºO HÍHõáÈ`Õ 30 =∞Ok ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ J#flO ÃÑ\Ïìe ÖË^• 30
HÍÉÏ JO>Ë "≥Ú`«ÎO ǨÏ~°"£∞ „áêO`«O (Ѷ¨`üǨïÖò Yn~ü). JO>Ë P ѨiǨ~°O ~ÀAÅáê@∞ LѨ"åã¨O LO_®e (Wɡfl Hõã‘~ü).
=∞Hͯ ǨÏ~°"£∞ „áêO`« ѨikèÖ’ x=ã≤OKÕ x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ѨOKåe. 159. 'Ãã·^£— JO>Ë WHõ¯_» ÉèÏ=O ã¨r=OQÍ L#fl h\˜ [O`«∞=ÙÅ∞. '`«P=ÚÇ¨ï— JO>Ë
158. ѨiǨ~°OQÍ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ J#flO uxÑ≤OK«@OQÍx ÖËHõ JO^Œ∞‰õΩ ã¨=∂#OQÍ K«xáÈ=@O =¸ÅOQÍ X_»∞¤‰õΩ =zÛѨ_»¤ ÖËHõ h\˜ LѨi`«ÅOÃÑ·H˜ `Õe=zÛ#
LѨ"å™êÅ∞ áê\˜OK«@OQÍx – Ô~O_ç\’¡ U^Œ~Ú<å KÕÜ«∞=K«∞Û. K«OѨ|_ç# KÕѨÅ∞, `«k`«~° [O`«∞=ÙÅ∞. Jq ã¨=Ú„^ŒOÖ’x"≥·<å, #^Œ∞Å∞, K≥~°∞=ÙÖ’¡x"≥·<å
[O`«∞=Ù =¸ÖϺxfl|\˜ì ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ÃÑ@ì|_Õ J#flOÖ’ ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ∞ L#fl>Ë¡ HÍ=K«∞Û. ã¨=Ú„^ŒOÖ’x [O`«∞=ÙÅ∞ „áê}O q_çz<å Jq ǨÏÖÏÖò (^è~Œ ‡° ã¨=∞‡`«O)QÍ<Õ
535 536
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 271 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
97 Q“~°=„Ѩ^Œ QÆ$ǨÏ"≥∞ÿ# 'HÍÉÏ—#∞ 100 (F „Ѩ=HÍÎ!) "åiH˜ K≥ѨC:
JÖÏ¡ÇπÏ =∂#= =∞#∞QÆ_» ™ê^èŒ#OQÍ JѨq„`«`« Ü≥ÚHõ¯ PkèHõº`« h‰õΩ ZO`«
KÕâß_»∞. WOHÍ x+≤^Œú =∂™êhfl, ǨÏn ÉÏQÍ `Àz#ѨÊ\˜H© JѨq„`«=Ú–
Ѩâ◊√=Ù#∞ (ǨÏ~°"£∞ ˆH∆„`«OÖ’ Y∞~åƒh Ѩq„`«=Ú Z#fl\˜H© ã¨=∂#O HÍÖË=Ù.161
W=fi|_Õ [O`«∞=ÙÅ#∞), "≥∞_»ÅÖ’ Hõ#∞Hõ F q"ÕHõ=O`«∞ÖÏ~å! JÖÏ¡ÇπωõΩ
Ѩ\ÏìÅ∞160 "Õã#≤ [O`«∞=ÙÅ#∞ ‰õÄ_®. ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç, `«^•fi~å g∞~°∞
PHÍâßÅÖ’, Éèí∂q∞Ö’ L#fl ã¨=∞ã¨Î ™êѶ¨ÅºO á⁄O^Œ=K«∞Û.
=ã¨∞Î=ÙÅ QÆ∞iOz JÖÏ¡ÇπωõΩ `≥Å∞ã¨h,
PÜ«∞# „Ѩun ‰õ∆Ω}‚OQÍ Ziy#"å_»#fl 101 F qâßfiã¨∞ÖÏ~å! g∞‰õΩ QÆ#Hõ
ã¨OQÆu g∞‰õΩ `≥eÜ«∞_®xH˜QÍ#∞ PÜ«∞# q_»=∞~°z K≥a`Õ g∞‰õΩ ÉÏ^èŒ HõeyOKÕ
WÖÏ KÕâß_»∞. @@∞=O\˜ q+¨Ü«∂Å#∞ QÆ∞iOz
J_»QHÆ Oõ _ç. J~Ú`Õ Y∞~üP<£ J=`«iOKÕ
98 `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç! JÖÏ¡ÇÏπ tH˜O∆ K«@OÖ’ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ g∞~°∞ "å\˜x QÆ∞iOz
Hõiî#∞_»∞. ^•O`Àáê@∞ JÖÏ¡ÇπÏ Jáê „Ñ¨tfl¿ãÎ Jq g∞‰õΩ q_»=∞~°z K≥Ñʨ |_»
~°OQÍ Hõ∆q∞OKÕ"å_»∞, HõxHõiOKÕ"å_»∞ `å~Ú.162 WO`«=~°‰õΩ "Õã≤# „Ѩâ◊flÅ#∞
‰õÄ_®. JÖÏ¡ÇπÏ =∞xflOKå_»∞. JÖÏ¡ÇπÏ
99 ã¨O^Õâßxfl JO^Œ*ËÜ«∞@O =~°ˆH Jq∞`«OQÍ Hõq∆ ∞OKÕ"å_»∞, ã¨ÇϨ #jÅ∞_»∞
„Ѩ=HõÎ ÉÏ^茺`«. g∞~°∞ "≥Å¡_çOKÕn, ^•z ‰õÄ_®.
ÃÑ>Ëìn – JO`å JÖÏ¡ÇπωõΩ `≥Å∞ã¨∞. 161. JѨq„`«O JO>Ë J^è~Œ ‡° O ÖË^• Jqâßfiã≤ ÖË^• JѨ~åkè ÖË^• ѨxH˜~åxk HÍ=K«∞Û.
JÖψQ Ѩq„`«O JO>Ë ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O ÖË^• qâßfiã≤ ÖË^• q^èÕÜ«Ú_»∞ ÖË^• "Õ∞Öˇ·#
ѨiQÆ}˜OK«|_»`åÜ«∞x ǨÏnã¨∞Å ^•fi~å ~°∂_èô J=Ù`ÀOk. q=~åʼnõΩ `«Ñ¶‘û~ü Wɡfl
Hõã‘~ü, <≥·Å∞Öò J"£`å~ü „QÆO^ä•Å#∞ K«∂_»QÆÅ~°∞. =ã¨∞Î=Ù J#fl J~°÷O HÍ=K«∞Û. ÖËHõ D J~å÷Åhfl nx ѨikèÖ’H˜ ~å=K«∞Û. JO>Ë
'Jâ◊√^Œú`«— L#fl =ã¨∞Î=Ù U^Œ~Ú<å – Jk Jqâßfiã¨"≥∞ÿ<å, áêѨHÍ~°º"≥∞ÿ<å,
160. HÍÉÏ QÆ$Ǩxfl 'ɡ·`«∞Öò ǨÏ~å"£∞— (x+≤^Œú QÆ$ǨÏO, Ѩq„`« QÆ$ǨÏO, Q“~°==∞~åº^ŒÅ JѨã=¨ º"≥∞#ÿ Ѩ#∞Öˇ<· å, hu=∂e# =∂@Öˇ<· å – Jk ZO`« ÃÇÏK«∞ÛQÍ L#flѨÊ\˜H©
QÆ$ǨÏO) Jx J#_®xH˜ „Ѩ^•è # HÍ~°}O ^•x ѨikèÖ’H˜ =KÕÛ „áêO`«OÖ’ "Õ\Ï_»@O, 'Ѩiâ◊√^Œú`«—`À áÈ\©Ñ¨_»*ÏÅ^Œ∞. Wq Ô~O_»∂ Z\˜ì Ѩiã≤÷uÖ’#∂ ã¨=∂#O HÍÖË=Ù.
K≥@∞¡ #~°H@õ O W`åºkq x¿+kèOK«|_®¤~Ú. PYiH˜ Hõ#fl `«O„_çx K«OÑ≤# ^Œ∞~å‡~°∞_æ ∞» ZO^Œ∞HõO>Ë JѨiâ◊√„Éèí`«, Jâ◊√^Œú`«Å =¸ÅOQÍ P =ã¨∞Î=ÙÖ’x â◊√ÉèíO
`å~°ã¨Ñ¨_ç<å P ѨikèÖ’ „ѨfHÍ~°O f~°∞Û‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ J#∞=∞uOK«|_Õk HÍ^Œ∞. #tOzáÈ`«∞Ok. HÍQ͆ Ѩiâ◊√^Œú`«#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩ#fl =ã¨∞Î=٠Ѩi=∂}OÖ’
JO`ÕQÍHõ D „áêO`«O [#∞Å x"å™êxH˜, =∞#∞QÆ_»‰õΩ Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# „áêO`«OQÍ
`«‰õΩ¯=QÍ L#flѨÊ\˜H© ^•x=Å¡ â◊√Éèí„âıÜ«∂Å∞ „áêÑ≤Îã¨∂Î LO\Ï~Ú.
Y~å~°∞ KÕÜ«∞|_çOk. nx ÉèÏ=O Uq∞@O>Ë D Ѩq„`« QÆ$ǨÏO =¸ÅOQÍ
=∞Hͯ"åã¨∞Å r=#O ã¨∞Y„Ѩ^Œ=∞=@"Õ∞ Q͉õΩO_®, Pi÷HõOQÍ Jk "åiH˜ |ÅO 162. D POHõ∆ Y∞~üP<£ J=`«iOKÕ HÍÅOÖ’ LO_Õk. JkèH„õ Ѩâfl◊ Å∞ "ÕÜ∞« =^ŒxÌ ^≥=· „Ѩ=HõÎ
KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk. JÖψQ Ѩq„`« <≥ÅÅÖ’ HÍÉÏ QÆ$ǨxH˜ `«~°eOK«|_Õ [O`«∞=ÙÅ∞ (ã¨Jã¨O) ã¨fiÜ«∞OQÍ `«# ã¨Ç¨ÏK«~°∞ʼnõΩ K≥¿ÑÊ"å~°∞. XHõ ǨÏnã¨∞ „ѨHÍ~°O PÜ«∞#
‰õÄ_® =∞#∞QÆ_» ™ê^èŒ<åÖË. ZO^Œ∞HõO>Ë g\˜^•fi~å ‰õÄ_® =∞Hͯ"åiH˜ ÃÑ·# (ã¨) WÖÏ „Ѩ=zOKå~°∞ : ''Z=~°~Ú<å, `å#∞ "Õã#≤ „Ѩâfl◊ =¸ÅOQÍ JѨÊ\˜=~°‰Äõ
¿Ñ~˘¯#|_ç# „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ KÕ‰õĈ~q. ^èŒ~°‡ã¨=∞‡`«O (ǨÏÖÏÖò) QÍ L#fl =ã¨∞Î=Ù x+≤^ŒúO (ǨÏ~å"£∞)QÍ Y~å~°∞ KÕÜ«∞|_ç`Õ
537 538
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 272 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
102 g∞ ѨÓsfi‰õΩÖ’¡ ‰õÄ_® H˘O^Œ~°∞ 104 ''JÖÏ¡ÇÏπ J=`«iOѨ*ãË #≤ P^ÕâßÅ
WÖÏO\˜ q+¨Ü∂« Å#∞ J_çQÍ~°∞. =∞i P "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ, „Ѩ=HõÎ "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ ~°O_ç—— Jx "åi`À
q+¨Ü«∂Å#∞ u~°ã¨¯iOzOk ‰õÄ_® J#flѨC_»∞, ''=∂ `å`« =Ú`åÎ`«Å∞
"åˆ~.163 J=ÅOaã¨∂Î LO_»QÍ "Õ∞=Ú K«∂ã≤#
103 JÖÏ¡ÇÏπ '|Ç‘Ï~å—#∞QÍh, '™ê~ÚÉÏ— q^è•#"Õ∞ =∂‰õΩ KåÅ∞—— Jx "å~°O
#∞QÍh, '=ã‘ÖÏ—#∞QÍh, 'Ǩ"£∞—#∞QÍh \Ï~°∞. Uq∞\©? "åi `å`« =Ú`åÎ`Å« ‰õΩ
U~°Ê~°K«ÖË^Œ∞.164 J~Ú#ѨÊ\˜H© Jqâßfi Ug∞ `≥bHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, "å~°∞
ã¨∞Å∞ JÖÏ¡ÇπωõΩ J|^•úxfl JO@QÆ_»∞`«∞ ã¨<å‡~°Oæ Ö’ #_»=#ѨÊ\˜H© g~°∞ "åà◊<¡ Õ
<åfl~°∞. "åiÖ’ KåÖÏ=∞Ok Jq"Õ‰õΩÅ∞. J#∞ã¨i™êÎ~å?
J`«#∞ =Úã≤¡OÅÖ’ JO^ŒiHõ<åfl ÃÑ^ŒÌ <Õ~°ã¨∞÷_»=Ù`å_»∞—— (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs : ǨÏnã¨∞ 105 F qâ◊fiã≤Oz# "å~°ÖÏ~å! g∞~°∞ g∞
<≥O|~°∞ – 7289† ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O : H˜`å|∞Öò Ѷ¨*ÏÜ≥∞Öò). QÆ∞iOz *Ï„QÆ`«ÎѨ_»O_ç. g∞~°∞ QÆ#Hõ
163. g∞ ѨÓsfi‰õΩÅ∞ X_çQÆ\ ˜ì# áêáêxH˜ g∞~°∞ ‰õÄ_® áêÅÊ_»`åˆ~"≥∂ *Ï„QÆ`«Î!
ã¨<å‡~°Oæ Ö’ #_»∞ã¨∞#Î fl@¡~Ú`Õ ^•i `«ÑÊ≤ #
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ: ''^Õ=Ù_»∞ g∞ÃÑ· ǨÏ*ò Ü«∂„`«#∞ qkèQÍ x~°~‚ ÚOKå_»∞—— Jx ^≥=· „Ѩ=HõÎ "å~°∞ g∞‰õΩ ZÖÏO\˜ #+¨ìO HõeyOK«
(ã¨) ѨeHÍ~°∞. ''U>Ë\Ï qkèQÍ Ç¨Ï*ò KÕÜ«∂eûO^Õ<å?—— Jx XHõ =ºH˜Î PÜ«∞xfl *ÏÅ~°∞.165 g∞~°O`å JÖÏ¡ÇπÏ =^ŒÌˆH
„ѨtflOKå_»∞. ^•xHÍÜ«∞# (ã¨) =∞ø#O =Ç≤ÏOKå~°∞. HÍx P =ºH˜Î =¸_»∞™ê~°∞¡ =∞~°eáÈ=Åã≤ LOk. JѨC_»∞ PÜ«∞#
J^Õ=∂@#∞ J_çˆQã¨iH˜, ''XHõ"Õà◊ <Õ#∞ 'J=Ù#—x JO>Ë U>Ë\Ï Jk 'qkè—QÍ g∞~°∞ KÕã≤# Hõ~°‡ÅxflO\˜h g∞‰õΩ
Y~åÔ~·áÈ`«∞Ok. J^Õ QÆ#Hõ [iy`Õ U>Ë\Ï Ç¨Ï*ò KÕÜ«∞@O g∞‰õΩ ™ê^茺O HÍ^Œ∞—— `≥Å∞ѨÙ`å_»∞.
Jx |^Œ∞eKåÛ~åÜ«∞# (ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O : H˜`å|∞Öò ǨÏ*ò – ǨÏnã¨∞ <≥O|~°∞ – 1. |Ç‘Ï~å : áêÅ∞ Ñ≤`«Hõ‰õΩO_® =^Œe"ÕÜ«∞|_Õ Ñ¨â◊√=Ù. P áêÅ∞ ^Õ=`«Å‰õΩ
412† =Úã¨fl^≥ JǨχ^£, ã¨∞#<≥ J|∂ ^•=Ó^£, #™ê~Ú, Wɡfl =∂[). D „Ѩ`ÕºHõO Jx J<Õ"å~°∞. WÖÏO\˜ Ѩâ◊√=ÙÅ á⁄^Œ∞QÆ∞Å#∞ Z=~°∂ =Ú@∞ìHÀ~°∞.
PÜ«∞`«∞ <ÕѨ^䌺OÖ’ H˘O`«=∞Ok "åºMϺ`«Å∞ WÖÏ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞ : JÖÏ¡ÇπÏ 2. ™ê~ÚÉÏ : Wq ^Õ=`«Å ¿Ñ~° =^Œe "ÕÜ∞« |_ç# Ѩâ√◊ =ÙÅ∞. "å\˜x "åǨÏ#OQÍ
`«# „QÆO^äŒOÖ’ U q+¨Ü«∂#fl~Ú<å „Ñ¨™êÎqOK«HõáÈ`Õ, P q+¨Ü«∞"≥∞ÿ PÜ«∞# QÍh, |~°∞=Ù "≥∂Ü«∞\ÏxH˜QÍx LѨÜ≥∂yOKÕ"å~°∞ HÍ~°∞.
=∞xflOѨÙÅ "≥·Yix J=ÅOaOKå_»x `«ÅáÈÜ«∂e. HÍ|\˜ì P q+¨Ü«∞"≥∞ÿ g∞~°∞
‰õÄ_® PÜ«∞#ÖψQ =∞ø#OQÍ LO_çáÈO_ç (Wɡfl Hõã‘~ü). "Õ~˘Hõ ǨÏnã¨∞Ö’ 3. =ã‘ÖÏ : XHõ™êi P_» XO>ˇ#∞ Dx, Ô~O_»=™êi ‰õÄ_® P_» XO>ˇ<Õ Dx#
=∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨) ã¨Ê+¨ìOQÍ WÖÏ =Hͯ}˜OKå~°∞ : ''g∞‰õΩ `≥Å∞Ѩ|_»x q+¨Ü«∂Å XO>ˇ#∞ ^Õ=`«Å ¿Ñ~° =^ŒeÃÑ>Ëì¿ã"å~°∞.
QÆ∞iOz g∞~°∞ ##∞fl „ѨtflOK«HOõ _ç. ZO^Œ∞HõO>Ë g∞‰õΩ ѨÓ~°fiO QÆuOz# ã¨=∂*ÏÅ 4. Ǩ"£∞ : J<ÕHõ XO>ˇ Ñ≤ÅÅ¡ ѨÙ@∞ìH‰õ Ωõ =¸ÅOQÍ xez# =∞QÆ XO>ˇ. W@∞=O\˜
"å~°∞ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „Ѩâfl◊ Å =~°¬O ‰õΩiÑ≤Oz, „Ѩ=HõÅÎ `À qÉèkË Oz q<åâßxH˜ QÆ∞~°Ü∂« º~°∞—— =∞QÆ XO>ˇ KÕ`« =º=™êÜ«∞ Ѩ#∞Å∞ KÕ~ÚOK«@O, "åǨÏ#OQÍ LѨÜ≥∂yOK«@O
(ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O : H˜`å|∞Öò ǨÏ*ò). ÉèÏ=ºO HÍ^Œx `«Åz ^•xfl ^Õ=`«Å ¿Ñ~° =^ŒeÃÑ>Ëì"å~°∞. D q^èŒOQÍ ^Õ=`«Å
164. J~°|∞ƒÅ∞ ѨÓ~°fiO `«=∞ ^Õ=`«Å ¿Ñ~° "≥Ú‰õΩ¯|_çQÍ ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩ<Õ qq^èŒ ~°HÍÅ ¿Ñ~° Ѩâ◊√=ÙÅ#∞ =^ŒeÃÑ\˜ì# „Ѩ„Ѩ^äŒ=∞ =ºH˜Î J„"£∞ a<£ Pq∞~ü Y∞*Ï~Ú Jx
[O`«∞=Ùeq. g\˜ QÆ∞iOz ~°H~õ H° ÍÅ "åºMϺ<åÅ∞ KÕÜ∞« |_®¤~Ú. ã¨ÇÏ‘ ÇπÏ |∞MÏsÖ’ ‰õÄ_® D ǨÏnã¨∞ ^•fi~å `≥eÜ«∞=™ÈÎOk. ''J`«_»∞ #~°HõOÖ’ „¿ÑQÆ∞Å∞ ÖÏQÆ@O
Ǩτ[`ü ã¨~¸^£ a<£ =Úã¨Ü«∞ºÉò (~°l) Hõ^äŒ#O „ѨHÍ~°O nx "åºMϺ#O WÖÏ <Õ#∞ K«∂âß#∞—— Jx =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) `≥eáê~°∞ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs : JÖò
LOk : =∂~Ú^• ã¨∂~å "åºMϺ#O). JÖÏ¡ÇπÏ D q^èŒOQÍ Ñ¨â◊√=ÙÅ#∞ x~°‚~ÚOK«ÖË^Œh,
539 540
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 273 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
106 F qâßfiã¨∞ÖÏ~å! g∞Ö’ Z=i LO_ç, g∞‰õΩ =∞~°} qѨ`∞« Î ^•Ñ¨Ùi¿ã167
Î
Hõ~Ú<å =∞~°} ã¨=∞Ü«∞O ^ŒQÆæ~°Ñ¨_ç, J#∞ºe^ŒÌix ‰õÄ_® ™ê‰õ∆ΩÅ∞QÍ
J`«_»∞ qÅ∞¡ K≥ѨÊ^ŒÅz#ѨC_»∞ g∞Ö’x fã¨∞HÀ=K«∞Û. XHõ"àÕ ◊ g∞‰õΩ J#∞=∂#O
W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ ™ê‰õ∆ΩÅ∞QÍ LO_»@O Hõey`Õ #=∂A J#O`«~°O P W^ŒÌih
ÉèÏ=ºO. P W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ∂ ^èŒ~°‡zO`«# PѨÙHÀO_ç. =∞i "åi^ŒÌ~°∂ ^Õ=ÙxÃÑ·
QÆÅ"åÔ~· LO_®e. ("å~°∞ g∞ "åÔ~· „Ѩ=∂}O KÕã≤ WÖÏ K≥áêÊe : ''"Õ∞=Ú
LO_®e).166 ÖË^• g∞~°∞ „ѨÜ∂« }Ï=ã¨Ö÷ ’ ã¨fi„ѨÜ∂≥ [#O HÀã¨O „Ѩ=∂}ÏÅ#∞
"≥Ú‰õΩ¯|_»∞Å#∞ PÜ«∞# `«# HÀã¨"Õ∞ „Ѩ`ÕºH˜OKå_»x D PÜ«∞`«∞Ö’ qâ◊^ŒÑ¨~°K« J=Ú‡‰õΩ<Õ"åà◊§O HÍ=Ú.168 ("Õ∞=Ú
|_çOk. J~Ú`Õ ^Õ=`«Å ¿Ñ~° [O`«∞=ÙÅ#∞ ˆH\Ï~ÚOKÕ Ñ¨^Œú`«∞Å∞ =Ú„+≤‰õΩ¯Å∞ ™êHõ∆ ºq∞KÕÛ =ºH˜Î) =∂ |O^èŒ∞=Ù
ã¨$+≤ìOz#"Õ. ^Õ=`«Å, q∞^䕺^≥·"åÅ ¿Ñ~° [O`«∞=ÙÅ#∞ JK«∞Û"Õã≤ =kÖË PKå~°O J~Ú<å㨈~ ("Õ∞=Ú x+¨ÊHõ∆áê`«OQÍ<Õ
<Õ\ ˜H© =Ú„+≤‰õΩ¯ÅÖ’#∂, Hõ^ä•Hõkè`« =Úã≤¡=ÚÅÖ’#∂ J=∞Ö’¡ LOk. ^≥·=O =º=ǨÏi™êÎ=Ú). JÖÏ¡ÇπÏ Ü≥ÚHõ¯
HÍáê_»∞QÍHõ! ™êH∆ͺxfl "Õ∞=Ú ^•z ÃÑ@ì=Ú. XHõ"Õà◊
165. D PÜ«∞`«∞#∞ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=@OÖ’ H˘O`«=∞Ok á⁄~°|_®¤~∞° . `«=∞ ã‘fiÜ«∞ PK«~}° "Õ∞=∞ÖÏ KÕ¿ãΠѶ¨∞’~°"≥∞ÿ# áêáêxH˜
Ѩ@¡ „â◊^=úŒ Ç≤Ï¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞O^Œh, =∞Ozx ÃÑOK«=Åã≤#, K≥_∞» Å#∞ x~°∂‡eOK«=Åã≤# áêÅÊ_ç# "å~°=∞=Ù`å=Ú.——
J=ã¨~°O ÖË^Œx "å~°∞ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. D Jaè„áêÜ«∞O ã¨Ô~·Ok HÍ^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë ã¨=∂[OÖ’ =∞Ozx ÃÑOá⁄OkOK«=Åã≤# P=â◊ºHõ`« ZO`≥·<å LOk. =∞Ozx ÃÑOá⁄OkOK«\ÏxH˜ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ U=∂„`«O J#∞=ÙQÍ ÖË#ѨÙ_»∞, „áê}
XHõ =Úã≤¡O QÆ#Hõ D q^Œ∞ºHõÎ ^èŒ~å‡xfl `«ºl¿ãÎ Jã¨Å∞ J`«#∞ ã¨<å‡~°æO g∞^Õ ÉèíÜ«∞O L#flѨC_»∞ D ÉÏ^茺`«#∞ – `å`å¯eHõOQÍ – q_»<å_»=K«∞Û.
L#fl@∞¡ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë 'ã¨<å‡~°æO— J#fl=∂@Ö’ =∞Ozx QÆ∞iOz P*Ï˝Ñ≤OKÕ, 166. ''"å~°∞ g∞ "åÔ~· LO_®e—— – JO>Ë '=Úã≤¡=ÚÖˇ· LO_®e— Jx H˘O`«=∞Ok
K≥_∞» Å #∞Oz P¿Ñ ÉÏ^躌 `« ‰õÄ_® LOk. =∞~À"≥Ñ· Ù¨ ÃÑ· PÜ«∞`«∞Ö’ JÖÏ¡ÇÏπ 'W[ÇπÏ `«ÅáÈÜ«∞QÍ, 'gÅ∞<å=∂ „"å¿ã "åx `≥QÆ"åÔ~· LO_®e— Jx =∞i H˘O`«=∞Ok
`«^≥·`«∞"£∞— (g∞~°∞ ã¨<å‡~°æOÖ’ #_»∞ã¨∞Î#flѨC_»∞) J<Õ xÜ«∞=∞O ÃÑ\Ïì_»∞. nx^•fi~å ÉèÏqOKå~°∞. ''J#∞ºe^ŒÌ~°∞—— J#fl "åHõºOÖ’ ‰õÄ_® Ô~O_»∞ J~å÷Å∞<åfl~Ú.
`≥e¿ã^Õq∞@O>Ë =∞Ozx ÃÑOKÕ, K≥_»∞x „`«∞OKÕ QÆ∞~°∞`«~° ÉÏ^茺`«#∞ q㨇iOz, 1. =Úã≤"¡ ∞Õ `«~∞° Å∂ („QÆO^ä=Œ ǨïÅ∞) HÍ=K«∞Û ÖË^• =∞~°}âßã¨#O „"å¿ã"åx `≥Q‰Æ Ωõ
ˆH=ÅO ã‘fiÜ«∞ ã¨O㨯~°}‰õΩ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«=∞~ÚáÈ`Õ ^•x=Å¡ „ѨÜ≥∂[#O K≥O^Œx =º‰õΩÎÅ∞ Jx ‰õÄ_® HÍ=K«∞Û.
Ug∞ LO_»^∞Œ . JO^Œ∞Hˆ , „Ѩ[Å∞ D PÜ«∞`«∞#∞ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=@OÖ’ á⁄~°É_®¤~x°
Ǩτ[`ü J|∂|„H± (~°l)‰õΩ `≥eã≤#ѨC_»∞, ''„Ѩ[ÖÏ~å! g∞~°∞ D PÜ«∞`«∞#∞ 167. =∞x+≤ „ѨÜ∂« }Ï=ã¨Ö÷ ’ f„=OQÍ "åºkè„QÆã∞¨ _Î ,·≥ „|uH˜ |Ü«∞@Ѩ_Õ P™ê¯~°O ÖË#ѨÙ_»∞
J#fi~ÚOѨ*ËÜ«∞@OÖ’ á⁄~°É_®¤~°∞. ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) „Ѩɒkèã¨∞ÎO_»QÍ <Õ#∞ <åºÜ«∞=O`«∞Öˇ·# W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ#∞ ™ê‰õ∆ΩÅ∞QÍ ÃÑ\˜ì gÅ∞<å=∂ „"åÜ«∞^Œe¿ãÎ
q<åfl#∞ – 'K≥_»∞ [~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ „Ѩ[Å∞ K«∂ã‘K«∂_»#@∞¡QÍ =º=ǨÏi¿ãÎ, ^•xfl „"åÜ«∞=K«∞Û.
ã¨O㨯iOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞HõáÈ`Õ JÖÏ¡ÇπÏ "åix `«# tHõ∆‰õΩ QÆ∞iKÕ¿ã ã¨=∞Ü«∞O 168. JO>Ë ™ê‰õΩ∆ Å∞ "≥∂™êxH˜ áêÅÊ_ç#@∞¡QÍh, gÅ∞<å=∂#∞ =∂iÛ#@∞¡QÍh =∞$`«∞x
^ŒQÆæ~° Ѩ_çO^Œ#∞HÀO_ç—— (=Úã¨fl^≥ JǨχ^£: ã¨OѨÙ\˜–1 † ui‡r – ǨÏnã¨∞ – "å~°ã¨∞ʼnõΩ J#∞=∂#O =¿ãÎ "å~°∞ #=∂A KÕã≤# `«~°∞"å`« [#∞Å ã¨=∞Hõ∆OÖ’
2178. J|∂ ^•=Ó^£ – 4338 = ǨÏnã¨∞). WO`«H© D PÜ«∞`«∞ Ü≥ÚHõ¯ Jã¨Å∞ xÅnã≤ "åi#∞Oz „Ѩ=∂}O fã¨∞HÀ"åe. =∞~À"≥·Ñ¨Ù „Ѩ=∂}O KÕ¿ã"å~°∞ ‰õÄ_®,
J~°÷O Uq∞@O>Ë, g∞~°∞ ZO`«QÍ É’^èŒÑ¨~°z#ѨÊ\˜H© [#∞Å∞ =∞Oz "≥·Ñ¨Ù‰õΩ `å=Ú D =º=Ǩ~°OÖ’ ZÖÏO\˜ „ѨuѶ¨ÅO fã¨∞HÀ=@OQÍh, ÅaÌx á⁄O^Œ@O
=∞~°ÅHõáÈ`Õ, g∞‰õΩ "å\˜ÖË¡ #+¨ìO Ug∞ LO_»^Œ∞. g∞~°∞ =∂„`«O ã¨<å‡~åæ# LO_ç, QÍh KÕÜ«∞ÖË^Œx K≥áêÊe.
K≥_∞» Å *’eH˜ áȉõΩO_® LO>Ë KåÅ∞. J~Ú`Õ ã¨=∂[O <≥u· HõOQÍ =∞s kQÆ*ÏiáÈ~Ú
541 542
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 274 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
107 P `«~°∞"å`« P W^ŒÌ~°∞ ™ê‰õ∆ΩÅ∞ 109 U ~ÀA# JÖÏ¡ÇπÏ „Ѩ=HõÎÅO^Œih
U^Œ~Ú<å áêáêxH˜ áêÅÊ_®¤~°x ã¨=∂"Õâ◊Ѩ~°z ''g∞‰õΩ UO ã¨=∂^è•#O
`≥e¿ãÎ,169 Z=iH˜ =ºuˆ~HõOQÍ#~Ú`Õ ÅaèOzOk?—— Jx J_»∞QÆ∞`å_À P ~ÀA,
áêѨO [iyO^À "åiÖ’ (=∞$`«∞xH˜) ''=∂ˆHg∞ `≥eÜ«∞^Œ∞.172 xâ◊ÛÜ«∞OQÍ
KåÖÏ ^ŒQÆæi "åÔ~·# W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ ~°Ç¨Ï㨺 q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz ѨiѨÓ~°‚
=ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ P W^ŒÌi ™ê÷#OÖ’ *Ï˝#O HõÅ"å_»=Ù #∞"Õfi—— Jx
xÅ|_ç,170 ''"åi^ŒÌi ™êHõ∆ ºO Hõ<åfl =∂ "å~°O\Ï~°∞.
™êHõ∆ ºO Z‰õΩ¯= ã¨`«º|^Œú"≥∞ÿ#k. D XHõ™êi =~°ÎHõO xq∞`«ÎO ã≤iÜ«∂ "≥àϧ~°∞. JHõ¯_» f„=OQÍ [|∞ƒÑ¨_ç, =∞~°}
q+¨Ü∞« OÖ’ "Õ∞=Ú ZÖÏO\˜ Ju„Hõ=∞ ã¨=∞Ü«∞O Pã¨#fl=∞~ÚO^Œx ÉèÏqOKå~°∞. PÜ«∞# ^ŒQÆæ~° =~°ÎHõ ™ê=∞„y`À áê@∞
}‰õÄ áêÅÊ_»@OÖË^∞Œ . "Õ∞"Õ∞ QÆ#Hõ JÖÏ XHõ "≥O_ç áê„`« ‰õÄ_® LOk. JѨC_®Ü«∞# W^Œ~Ì ∞° „ÔHã· =Ψ ÙÅ#∞ ™ê‰õΩ∆ Å∞QÍ fã¨∞‰õΩx,
KÕ¿ãΠѨ~°=∞ ^Œ∞~å‡~°∞æÅ =∞=Ù`å=Ú—— `«# `«^Œ#O`«~°O D ™ê=∞„y `«# "å~°ã¨∞ʼnõΩ JO^Œ*ËÜ«∂Åx K≥áêÊ~°∞. P
Jx JÖÏ¡ÇπÏÃÑ· „Ѩ=∂}O KÕã≤ K≥áêÊe. `«~°∞"å`« PÜ«∞# K«xáÈÜ«∂~°∞. P ™ê‰õ∆Ωe~°∞=Ù~°∂ uiy =KåÛHõ =~°ÎHõ ™ê=∞„yx
=∂„`«O "å~°ã¨∞ʼnõΩ =Ú@ì*ˇáêÊ~°∞. HÍx "≥O_çáê„`«#∞ J=Ú‡‰õΩx K≥i ã¨QÆO
108 D Ѩ^Œúu=Å¡ "å~°∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ Ñ¨OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. P ™ê=∞„yÖ’ XHõ Hõ=~°∞ HõxÑ≤OzOk. JO^Œ∞Ö’ =ã¨∞Ιê=∞„y
™êHõ∆ ºq∞™êÎ~°h, `å=Ú „Ѩ=∂}ÏÅ∞ *Ïa`å ‰õÄ_® LOk. ^•x „ѨHÍ~°O XHõ "≥O_çáê„`« ÖˇHõ¯Ö’H˜ ~å=@O ÖË^Œ∞. ^•x
KÕã≤# `«~°∞"å`« „Ѩ=∂}ÏÅ∞ `«=∞‰õΩ QÆ∞iOz "åix J_çy`Õ `«=∞ˆHg∞ `≥eÜ«∞^Œx J|^ŒúѨ٠„Ѩ=∂}O KÕâß~°∞. J~Ú`Õ
=ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨i}q∞™êÎÜ∞« #fl ÉèÜ í ∞« O171 P áê„`«#∞ "åà◊√¡ XHõ #QÆÅ "åºáêiH˜ Jq∞‡#@∞¡ `≥eã≤Ok. JѨC_»∞ =∞$`«∞x
"åiH˜ LO@∞O^Œx PtOK«|_»∞`ÀOk. "å~°ã¨∞Å∞ P =Úã≤¡"Õ∞`«~° ™ê‰õ∆ΩʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ=∂}O KÕã≤ P áê„`« ÃÑ·HÍxfl
JÖÏ¡ÇπωõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO_»O_ç. ~å|@∞ì‰Ωõ <åfl~°∞. D LÖËY¡ #O „áê=∂}˜H`õ « s`åº |ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ k (ui‡r). J~Ú`Õ
=∞~˘Hõ P^è•~°O ^•fi~å Ǩτ[`ü Wɡfl JÉσãπ (~°l) KÕ`« ‰õÄ_® D ã¨OѶ¨∞@#
q#O_ç! JÖÏ¡ÇπÏ Jq^èÕÜ«∞ [#∞ʼnõΩ ã¨OH˜Ñ∆ OΨ QÍ LÖËd¡ OK«|_çOk. JÖÏ¡=∂ JÖòÉÏh nxx „áê=∂}˜H"õ ∞≥ Oÿ kQÍ Y~å~°∞
ã¨<å‡~°Oæ K«∂Ѩ_∞» . KÕâß~°∞ (ã¨Ç‘ÏÇπÏ ui‡r – ã¨OѨÙ\˜ – 3, <≥O|~ü – 2449).
169. JO>Ë "å~°∞ KÕã≤# „Ѩ=∂}O |∂@Hõ=∞x ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿáÈ`Õ. 172. `«=∞*Ïu „Ѩ[Å∞ `«=∞ Ѩ@¡ KÕã#≤ =º=Ǩ~°O QÆ∞iOz „Ѩ=HõÅÎ ‰õΩ `≥e¿ã LO@∞Ok.
J~Ú`Õ „Ѩà◊Ü«∞k#O <å\˜ cè`å=Ç¨Ï Ñ¨iã≤÷u =Å¡<À ÖËHõ „Ѩà◊Ü«∞k# Jkè<Õ`«
170. JO>Ë =∞$`«∞x "å~°ã¨∞Å∞, ã¨g∞Ѩ|O^èŒ∞=ÙÖˇ·# W~°∞=Ù~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ, J~Ú# JÖÏ¡ÇÏπ ã¨=∞HõO∆ Ö’ =∂\Ï¡_Õ ^è~·≥ º° O ÖËH<õ À "å~°∞ K≥Ñʨ \ÏxH˜ x~åHõi™êÎ~∞° .
"≥Ú^Œ\ ˜ ™ê‰õ∆Ωe^ŒÌ~°∂ J<åºÜ«∂xH˜ áêÅÊ_®¤~°h, `«=∞‰õΩ K≥O^Œ=Åã≤# ǨωõΩ¯#∞ ÖË^• `å=Ú K«xáÈ~Ú# `«~∞° "å`« PÜ«∂ *Ï`«∞Å "å~°∞ J=ÅOaOz# áÈHõ_Å» #∞
HÍ*Ëâß~°x <˘H˜¯K≥áêÊe. D =º=Ǩ~°OÖ’ `å=Ú ZÖÏO\˜ "≥∂™êxH˜ áêÅÊ_»@O QÆ∞iOz `«=∞‰õΩ Ug∞ `≥eÜ«∞^Œ#flk "åi L^ÕÌâ◊"≥∞ÿ LO_»=K«∞Û. JnQÍHõ ~°Ç¨Ï㨺
ÖË^Œh, Z=iÃÑ·<å hÖÏѨxO^ŒÅ∞ "≥∂Ѩ@O ÖË^Œx „ѨHõ\ ˜OKåe. q+¨Ü«∂Å *Ï˝#=∞O`å JÖÏ¡ÇπωõΩ =∂„`«"Õ∞ LOk. P q+¨Ü«∂<Õfl „Ѩ=HõÎÅ∞
171. WÖÏ XHõ\ H˜ ˜ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ xÅnã≤ „Ѩ=∂}ÏÅ∞ fã¨∞‰õΩ<Õ Ñ¨^uúŒ =Å¡ [#∞Å∞ ™êH∆ͺŠ"≥Å_¡ Oç Kå~°∞.
q+¨Ü«∞OÖ’ *Ï„QÆ`«ÎѨ_Õ J=HÍâ◊O LOk. ZO^Œ∞HõO>Ë "å~°∞ QÆ#Hõ J|^ŒúѨ٠nxfl|\˜ì É’^èŒÑ¨_Õ^Õq∞@O>Ë ^≥·=„Ѩ=HõÎʼnõΩ JQÀK«~° q+¨Ü«∂Å *Ï˝#O LO_»^Œ∞.
„Ѩ=∂}ÏÅ∞ KÕ¿ãÎ U Hõ∆}OÖ’#~Ú<å |O_®~°O |Ü«∞@Ѩ_»=K«∞Û. D PÜ«∞`«∞ ˆH=ÅO JÖÏ¡ÇπÏ =∂„`«"Õ∞ JQÀK«~° q+¨Ü«∂Å *Ï˝x. HÍHõáÈ`Õ ^≥·=^Ò`«º ÉÏ^茺`«Å
J=`«~°} "≥#∞Hõ |∞^≥·Öò a<£ J|∂ =∞~°º"£∞ ã¨OѶ¨∞@# XHõ\ ˜ LOk. PÜ«∞# x~°fiǨÏ}‰õΩ ã¨O|OkèOz# H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ „Ѩ=HõÎʼnõΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_»`å~Ú.
543 544
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 275 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
110 JѨC_»∞ JÖÏ¡ÇπÏ D q^èŒOQÍ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# x^Œ~°≈<åÅ`À W„™ê~¸Å∞
J_»∞QÆ∞`å_»∞ : ''=∞~°º"£∞ ‰õΩ=∂~°∞_»"#·≥ F =OjÜ«ÚÅ =^ŒÌ‰õΩ =zÛ#ѨÙ_»∞, 'Wk
D™ê! <Õ#∞ h‰õÄ, h `«e¡H˜ „Ѩ™êkO ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# =∂Ü«∂*ÏÅO `«Ñ¨Ê =∞ˆ~g∞
z# J#∞„QÆÇ¨ xfl [˝ÑHÎ≤ ˜ `≥K∞« ÛHÀ. JѨC_»∞ HÍ^Œ∞— Jx "åiÖ’x ã¨`«º u~°™ê¯~°∞Å∞
~°∂ǨïÖò Y∞^Œ∞ãπ173 ^•fi~å <Õ#∞ h‰õΩ K≥áêÊ~°∞.177 P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "Õ∞=Ú "åix
ã¨Ç¨Ü«∞O KÕâß#∞. h=Ù TÜ«∞ÅÖ’ h #∞Oz Páê=Ú.178
L#flѨC_»∞,174 ÃÑ^ŒÌ"å_≥·# `«~°∞"å`« 177. „Ѩ=HõÎ =∂@Å#∞ kèHõ¯iOKÕ"å~°∞ ™ê^è•~°}OQÍ J`«#∞ K«∂¿Ñ ã¨∂K«#Å#∞,
‰õÄ_® „Ѩ[Å`À =∂\Ï¡_Õ"å_çq. =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ *ÏÅq^Œº Jx K≥ÑÊ≤ `ÕeQÍæ H˘\˜áì êˆ~™êÎ~∞° . *ÏÅq^Œº `åO„uHõ q^ŒºÅ‰õΩ
JѨC_»∞ <Õ#∞ h‰õΩ „QÆO^ä•hfl, q"ÕHÍhfl ã¨O|OkèOz#k. ^≥·=„Ѩ=HõÎÅ∞ WÖÏO\˜ =∞O„`«`«O„`åÅ *’eH˜ Jã¨Å∞áÈ~°∞. ÃÑ·QÍ
`Ò~å`«∞#∂, WOrÅ∞#∂175 <Õ~åÊ#∞. „Ѩ=HõÎÅ ^•fi~å „Ñ¨ã¨∞Êù@=∞ÜÕ∞º =∞Ç≤Ï=∞Å∞ ã¨~åfikèHÍi J~Ú# JÖÏ¡ÇπÏ â◊H˜ÎH˜
JѨC_»∞ h=Ù <å J#∞=∞u`À, =∞\˜ì`À „Ѩ|Å `å~å¯}OQÍ LO\Ï~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë D =∞Ç≤Ï=∞Å∞ ^≥·"å[˝`À<Õ LxH˜Ö’H˜
ѨH∆˜ PHÍ~°O ÖÏO\˜^•xfl `«Ü∂« ~°∞KÕã,≤ =™êÎ~Ú. "å\˜ "≥#∞Hõ ^Õ=Ùx Ѩ~°=∂~°÷O LO@∞Ok. U „Ѩ=HõÎ J~Ú<å `å#∞
JO^Œ∞Ö’H˜ T^ŒQÍ<Õ <å J#∞=∞u`À Jk HÀi#ѨC_»ÖÏ¡ ^≥"· å[˝`À xq∞`«OÎ ÖˉΩõ O_® =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ K«∂ѨÖ_Ë ∞» . JO^Œ∞Hˆ Ǩτ[`ü
(x[OQÍ<Õ) ѨH˜∆ J~ÚáÈÜÕ∞k. JÖψQ D™ê (Uã¨∞„H©ã¨∞Î) QÍi =∞Ç≤Ï=∞Å „Ѩ™êÎ=# =zÛ#ѨC_»∞ JÖÏ¡ÇπÏ <åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡
h=Ù <å J#∞=∞u`À ѨÙ@∞ìQÆ∞_ç¤h, ‰õΩ+¨µì '<å J#∞=∞u`À— Jx K≥áêÊ_»∞. „Ѩ=HõÎ D™ê U =∞Ç≤Ï=∞#∞ K«∂Ñ≤<å Jk `«#
P[˝"Õ∞~°ˆH [iyO^Œx JÖÏ¡ÇπÏ ã¨Ê+¨ìO KÕâß_»∞. D HÍ~°}OQÍ<Õ qq^èŒ =∞Ç≤Ï=∞Å∞
~Àyh ÉÏQÆ∞KÕ¿ã "å_çq. <å J#∞=∞u`À K«∂Ѩ=∞x =∞Hͯ֒x =Ú„+≤‰õΩ¯Å∞ JOu=∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O)#∞
=∞$`«∞Å#∞ ÖËÑ≤ xÅɡ>ìË "å_çq.176 h=Ù HÀi#ѨC_»∞, PÜ«∞# U=∞<åfl~À K«∂_»O_ç : ''<å „Ñ¨Éèí∞=٠Ѩ~°=∞ Ѩq„`«∞_»∞
Jq ‰õÄ_® =Ç‘Ï ^•fi~å `≥eÜ«∞Ѩ~°K«|_»`å~Ú. XHõi ^•fi~å XHõ q+¨Ü«∂xfl (PÜ«∞#‰õΩ Un J™ê^茺O HÍ^Œ∞. PÜ«∞# |ÅÇ‘Ï#`«ÅxflO\˜H© Jf`«∞_»∞. J~Ú`Õ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ"å~°∞ JQÀK«~° q+¨Ü«∂Å *Ï˝x HÍ*ÏÅ~°∞. „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ Jxfl q+¨Ü«∂Å =∞Ç≤Ï=∞Å∞ K«∂Ѩ=Åã≤# J=ã¨~°O x[OQÍ<Õ LO^•? LO>Ë Z\˜ì Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡
*Ï˝#O HõÅ"å_»∞ =∂„`«"Õ∞ JQÀK«~° *Ï˝x HÍQÆÅ_»∞. K«∂áêe? D ã¨OQÆu PÜ«∞#ˆH `≥Å∞ã¨∞. `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ<Õ PÜ«∞# x~°‚Ü«∞O
173. '~°∂ǨïÖò Y∞^Œ∞ãπ— JO>Ë ^≥=· ^Œ∂`« Ǩτ[`ü l„|~¸Öò (J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏO) Jx ÉèÏ=O. ÔQ·H˘O\Ï_»∞) <Õ<≥·`Õ =∂#=Ù}˜‚ =∞iÜ«Ú „Ѩ=HõÎ#∞ =∂„`«"Õ∞.—— JO>Ë <å JO`«@
WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ JÖò |Y~å ã¨∂~åÖ’x 87= PÜ«∞`«∞Ö’ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞O <Õ#∞ ZÖÏO\˜ =∞Ç≤Ï=∞Å∞ K«∂ѨÖË#∞. (q=~åʼnõΩ |h W„™ê~¸Öò ã¨∂~å 91 –
=zÛOk. 93 PÜ«∞`«∞Å∞ K«∂_»O_ç).
174. Ǩτ[`ü =∞~°º"£∞ (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) Ѩã≤HõO^Œ∞ J~Ú# D™ê#∞ Z`«∞ΉõΩx `«# *Ïu "≥Ú`«Îg∞‡^Œ K≥á⁄ÊKÕÛ^Õ=∞O>Ë ^≥·=„Ѩ=HõÎÅ∞ K«∂¿Ñ =∞Ç≤Ï=∞ʼnõΩ =∞O„`«`«O„`åÅ`À,
„Ѩ[Å =^ŒÌ‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞, "å~°∞ P Ѩã≤"å}˜‚ K«∂ã≤ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. PÜ«∞# KÕ`«|_ç`À ZÖÏO\˜ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. XHõ"Õà◊ ã¨O|O^èŒ"Õ∞ QÆ#Hõ LO_ç LO>Ë
ѨÙ@∞ìHõ QÆ∞iOz „Ѩ[Å∞ ~°Hõ~°HÍÅ „Ѩâ◊flÅ =~°¬O ‰õΩiÑ≤OK«™êQÍ~°∞. `«Å¡_çe¡# P =∞O„`«QÍà◊√¡ „Ѩ=HõÅÎ =∞Ç≤Ï=∞ʼnõΩ q~°∞QÆ∞_»∞#∞ ‰õÄ_® Hõ#∞Q˘<Õ"å~°∞. „ѨÑO¨ K«OÖ’x
`«e¡ P Ѩã≤"åx =OHõ K«∂_»QÍ, áêÅ∞ „`åˆQ =Ü«∞ã¨∞Ö’<Õ P ÉÏÅ∞_»∞ ^≥·"å[˝`À ¿Ñ~°∞"≥∂ã≤# =∞O„`«QÍà◊§O`å HõÅã≤ ‰õÄ_® ^≥·=„Ѩ=HõÎ =¸™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO)
`«# *Ïu [#∞Å`À =∂\Ï¡_®_»∞. 'ÃÑ^ŒÌ"å_≥·# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® ã¨OÉèÏ+≤OKå_»∞— =∞Ç≤Ï=∞ʼnõΩ q~°∞QÆ∞_»∞#∞ „Ѩ^iŒ ≈OK«ÖHË áõ ÈÜ«∂~°∞. ÃÑQ· Í ^≥"· å[˝`À „Ѩ^iŒ ≈OK«|_ç#
JO>Ë „Ѩ=HõÎQÍ xÜ«Ú‰õΩÎ_≥·# Ñ≤=∞‡@ ^≥·=ã¨O^Õâßxfl JO^Œ*Ëâß_»x J~°÷O. =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ `å=Ú Z^Œ∞~À¯ÖË=∞x `≥eÜ«∞QÍ<Õ "å~°∞ =Úã≤O¡ Å∞QÍ =∂iáÈÜ«∂~°∞.
175. Pe W„=∂<£ ã¨∂~åÖ’x 48= PÜ«∞`«∞ „H˜O^Œ D q=~°} W=fi|_çOk. 178. Ü«¸^Œ∞Å∞ Ǩτ[`ü D™ê (Uã¨∞„H©ã¨∞Î)#∞ K«OѨ\ÏxH˜ Ѩxfl# ‰õΩ„@ QÆ∞iOz D
176. D =∞Ç≤Ï=∞Å „Ѩ™êÎ=# ‰õÄ_® Pe W„=∂<£ ã¨∂~åÖ’x 49= PÜ«∞`«∞Ö’ =zÛOk. "åHõºOÖ’ ã¨∂zOK«@O [iyOk. JÖÏ¡ÇπÏ "åi ÉÏi#∞Oz PÜ«∞xfl HÍáê_»∞`«∂,
545 546
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 276 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
111 ''g∞~°∞ ##∂fl, <å „Ñ¨=HõÎ#∂ qâ◊fi 113 ^•xH˜ "åiÖÏ J<åfl~°∞ :
ã≤OK«O_ç—— Jx <Õ#∞ ǨÏ"åsʼnõΩ P*Ï˝ÑO≤ ''JO^Œ∞Ö’x PǨ~åxfl u<åÅx, `«^•fi~å
z#ѨC_»∞,179 ''"Õ∞=Ú qâ◊fiã≤OKå=Ú, =∂ =∞#ã¨∞Å∞ ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^•Åh, h=Ù
"Õ∞=Ú Ñ¨ÓiÎQÍ q^èÕÜ«ÚÅ=∞Ü«∂º=Ú =∂‰õΩ K≥Ñ≤Ê#^ŒO`å ã¨`«º=∞<Õ #=∞‡HõO
J#fl^•xH˜ #∞=Ùfi ™êH˜Q∆ Í LO_»∞—— Jx =∂Ö’ =∞iO`« ÃÑ~°QÍÅh, "Õ∞=Ú
"å~°<åfl~°∞. ™êHõ ∆ ºq∞KÕ Û "å~° O HÍQÆ Å QÍÅh
112 ''=∞~°º"£∞ ‰õΩ=∂~°∞_»"≥·# F D™ê! HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl=Ú.——
h „ѨÉ∞íè =Ù =∂ HÀã¨O PǨ~° Ѩ^•~å÷Å`À 114 JѨC_»∞ =∞~°º"£∞ ‰õΩ=∂~°∞_»QÆ∞
xO_ç # XHõ Ѩ à Ï¡ x fl PHÍâ◊ O #∞Oz D™ê WÖÏ "Õ_»∞‰õΩ<åfl_»∞ : ''F JÖÏ¡ÇπÏ!
kOѨQÅÆ _®?——180 Jx ǨÏ"åsÅ∞ J_çy# =∂ „ѨÉèí∂! PHÍâ◊O #∞Oz =∂ÃÑ·
ã¨O^Œ~°ƒùO *Ï˝Ñ¨HõO KÕã¨∞HÀ^Œy#k. PǨ~°O`À xO_ç# ѨàÏ¡xfl kOK«∞. ^•xfl
JѨC_»∞ D™ê, ''g∞ˆ~ QÆ#Hõ qâßfiã¨∞Öˇ·`Õ =∂ H˘~°‰õΩ J#QÍ =∂Ö’x `˘e"å~°∞,
í ∞« Ѩ_O» _ç——181 J<åfl_»∞.
JÖÏ¡ÇÏπ ‰õΩ ÉèÜ `«∞k "å~°O^ŒiH© ã¨O`À+¨Hõ~°"≥∞ÿ#
PÜ«∞xfl PHÍâ◊OÃÑ·H˜ ÖËѨىõΩ<åfl_»∞. q=~åʼnõΩ Pe W„=∂<£ ã¨∂~åÖ’x 54= q+¨Ü«∞O (ѨO_»∞QÆ) HÍ"åe.182 WOHÍ
PÜ«∞`«∞#∞ K«∂_»O_ç. h `«~°Ñ¶¨Ù# Jk XHõ ã¨∂K«# HÍQÆÅQÍe.
179. ''ǨÏ"åsÅ∞—— JO>Ë ^≥·=„Ѩ=HõÎ D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO)#∞ qâ◊fiã≤Oz, PÜ«∞#‰õΩ h=Ù =∂‰õΩ PǨ~°O „Ѩ™êkOK«∞. h=Ù
=∞^Œ`Ì ∞« QÍ xez# J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞. "å~°∞ "≥Ú`«OÎ 12 =∞Ok Jx K≥Ñʨ |_»∞`ÀOk. JO^ŒiHõ<åfl „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ PǨ~° „Ѩ^•`«=Ù.——
WHõ¯_» '=Ç‘Ï— JO>Ë ^≥·=^Œ∂`« ^•fi~å ѨOѨ|_ç# '=Ç‘Ï— HÍ^Œ∞. WHõ¯_» '=Ç‘Ï— ѨsHõ∆QÍ Ñ¨i}q∞OK«=K«∞Û. g∞ HÀiHõ "Õ∞~°‰õΩ XHõ"Õà◊ WÖÏO\˜ =∞Ç≤Ï=∞ g∞‰õΩ
JO>Ë ÉèÏ=O ^Õ=Ùx `«~°Ñ¶¨Ù# H˘O`«=∞Ok =∞#ã¨∞ÅÖ’ HõeÊOK«|_Õ ã¨^Œ∞ƒkú. ÖËHõ K«∂Ñ≤OK«|_ç# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® g∞~°∞ qâßfiã¨OÖ’ |ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ =∂i`Õ, Jk
k=º ã¨OˆH`«O. WÖÏO\˜ ã¨OˆH`«"Õ∞ ^≥·=„Ѩ=HõÎ =¸™ê `«e¡QÍi¯, ^≥·=„Ѩ=HõÎ D™ê g∞ tHõ∆‰õΩ HÍ~°}OQÍ =∂~°=K«∞Û. JO^Œ∞ˆH g∞~°∞ WÖÏO\˜ qѨs`«"≥∞ÿ# _ç=∂O_»∞¡
=∂`« Ǩτ[`ü =∞~°º"£∞ QÍiH˜ ‰õÄ_® W=fi|_çOk. D ã¨OˆH`å<Õfl k=º Y∞~üP<£
'=Ç‘Ï—QÍ ¿Ñ~˘¯#flk. KÕã≤ ^≥·"å„QÆǨxfl H˘x`≥K«∞ÛHÀHõO_ç. ^≥·"åxH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_»O_ç Jx Ǩτ[`ü D™ê
WHõ¯_» ã¨OˆH`åxfl '=Ç‘Ï—QÍ ¿Ñ~˘¯#@O K«∂ã≤ H˘O`«=∞Ok, =¸™ê „Ѩ=HõÎ `«e¡ (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) ǨÏ"åsʼnõΩ #K«Û*ˇáêÊ~°∞.
=∞iÜ«Ú =∞~°º"£∞ e~°∞=Ù~°∂ „ã‘Î „Ѩ=HõÎÅ~Ú LO\Ï~°h, "åi g∞^Œ‰õΩ ‰õÄ_® =Ç‘Ï 182. W™ê¡g∞Ü«∞ +¨sÜ«∞`«∞Ö’¡ ѨO_»∞QÆ JO>Ë J~°÷O *ÏfÜ«∞ѨO_»∞QÀ, ™êfi`«O„`«º
J=`«iã¨∂Î LO_»=K«Ûh `«ÅáÈâß~°∞. HÍx Wk ã¨Ô~·#k HÍ^Œ∞. k<À`«û="≥∂ HÍ^Œ∞. J=^èŒ∞Å∞ g∞i# P#O^Œ „ѨÖÏѨ#Å`À, hf xÜ«∞=∂ʼnõΩ
180. J~°cÖ’ '=∂~Ú^Œ— Jx J#|_çOk. =∂~Ú^Œ JO>Ë PǨ~°O`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl uÖ’^ŒHÍezÛ, +¨sÜ«∞`«∞ P^ÕâßÅ#∞ HÍÅ~åz `≥·`«Hõ¯ÖÏ_Õ L`«û=O JO`«Hõ<åfl
áê„`«, Ñ¨à‹§O Jx J~°÷O. JO^Œ∞ˆH =_ç¤Oz# qã¨Îi J#fl ÉèÏ=OÖ’ ‰õÄ_® nxfl HÍ^Œ∞. D ~ÀAÖ’¡ Ѩ~°fik<åxfl D J~°÷OÖ’<Õ fã¨∞HÀ=@O Ѩiáê\˜ J~Ú
fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. D ã¨∂~å ‰õÄ_® D ¿Ñ~°∞`À<Õ LOk J#flk QÆ=∞<å~°› q+¨Ü«∞O. áÈ~ÚOk. HÍx PHÍâ◊ ^èŒ~å‡ÅÖ’ (+¨sÜ«∞`«∞ÅÖ’) Jã¨Å∞ ѨO_»∞QÆ J<Õk XHõ
^≥·=„Ѩ=HõÎ W„ÉÏÇ‘ÏO Ö’QÆ_» U q^èŒOQÍ#~Ú`Õ =∞~°}Ï#O`«~° rq`åxfl Hõàϧ~å ™ê=¸Ç≤ÏHõ L`«û=O J~Ú LO@∞Ok. P ~ÀA P ã¨=∂[OÖ’x ã¨Éèí∞ºÅO`å
K«∂_®Åx JaèÅ+≤OKå~À J^Õq^èŒOQÍ Ç¨Ï"åsÅ∞ `«=∞ P`«‡ `«$Ñ≤ÎHÀã¨O WÖÏO\˜ HõÅã≤ ^Õ=Ù_»∞ KÕã#≤ "Õ∞à◊‰¡ Ωõ QÍ#∞ Hõ$`«[`˝ Å« ∞ `≥Å∞ѨىõΩO\Ï~°∞. PÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê^Œ<åxfl,
XHõ áê„`«#∞ PHÍâ◊O #∞Oz kOK«=∞x HÀ~å~°∞. B#fl`åºxfl Kå\˜K¿≥ ÑÊ `«Hƒ© ~°∞¡ ѨÅ∞‰õΩ`å~°∞. ^≥=· ^•ã¨º ÉèÏ=O `˘}H˜ãÖ¨ Ï_Õ q^èOŒ QÍ
181. JO>Ë, g∞~°∞ WÖÏO\˜ qѨs`«"∞≥ #ÿ HÀÔ~¯Å∞ HÀ~°HOõ _ç. WÖÏO\˜ HÀÔ~¯Å∞ g∞ áêe@ ã¨∞ÎuwuHõ#∞ PÖÏÑ≤™êÎ~°∞. ^≥·=„Ѩ=HõÎ D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) P ~ÀA#∞ 'ѨO_»∞QÆ
547 548
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 277 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
115 ^•xH˜ JÖÏ¡ÇπÏ WÖÏ ["åaKåÛ_»∞: 116 (P `«~∞° "å`«) ''=∞~°º"£∞ Ѩل`«∞_»"#·≥
''㨈~, P PǨ~åxfl <Õ#∞ g∞ÃÑ· J=`« F D™ê! JÖÏ¡ÇπÏ#∞ =^Œe ##∂fl, <å
iOѨ*™Ë êÎ#∞.183 =∞i P `«~∞° "å`« ‰õÄ_® `«ex¡ P~å^躌 ^≥"· åÅ∞QÍ KÕã∞¨ HÀO_ç Jx,
g∞Ö’ Z=~°~Ú<å Jqâßfi™êxH˜ h=Ù „Ѩ[ʼnõΩ K≥áêÊ"å?——184 Jx JÖÏ¡ÇÏπ
áêÅÊ_ç`Õ Ö’HõOÖ’ Z=iH© qkèOK« (xÅnã≤) J_çˆQ ã¨O^Œ~°ƒùO ‰õÄ_®
#@∞=O\˜ tHõ∆#∞ "åiH˜ qkè™êÎ#∞.—— 㨇iOK«∞HÀ^Œy#^Õ. JѨC_»∞ D™ê WÖÏ
~ÀA—QÍ [~°∞ѨÙHÀ"åÅx JaèÅ+≤OK«@OÖ’x Ѩ~°=∂~°÷O ‰õÄ_® J^Õ. H˘O`«=∞Ok q#flqOK«∞‰õΩO\Ï~°∞: ''(F JÖÏ¡ÇπÏ!)
=∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ D '=∂~Ú^Œ ѨO_»∞QÆ— (D^≥ =∂~Ú^Œ)#∞ P^è•~°OQÍ KÕã¨∞‰õΩx x#∞fl Ѩ~°=∞ Ѩq„`«∞xQÍ ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.
'D^≥ g∞ÖÏ^£— ‰õÄ_® J@∞=O\˜ ã¨O`À+¨^•Ü«∞Hõ Ѷ¨∞_çÜÕ∞#x ÉèÏ+¨ºO K≥áêÊ~°∞. U =∂@#∞ J<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ <å‰õΩ ÖË^À
HÍx Jã¨Å∞ D 'D^≥ =∂~Ú^Œ— '+¨sÜ«∞`≥ =ÚǨÏ=∞‡n—H˜ ã¨O|OkèOz#^Õ HÍ^Œ∞. JÖÏO\˜ =∂@#∞ J#@O <åˆH=∂„`«O
XHõ"Õà◊ W™ê¡O QÆ#Hõ ^•xfl H˘#™êyOK«^Œe¿ãÎ P "Õ∞~°‰õΩ „ѨHõ@# KÕÜ«∞|_Õk. `«QÆ^Œ∞. XHõ"Õà◊ <Õ#∞ QÆ#Hõ JÖÏO\˜
J^ŒÖÏ LOz`Õ, P ~ÀA ѨO_»∞QÆ ~ÀA HÍQÆÅQÍe J#fl JaèÖÏ+¨#∞ =∂„`«"Õ∞ ^Õ^≥·<å Jx LO>Ë Jk h‰õΩ `≥eã≤
„Ѩ=HõÎ D™ê "≥Å¡_çOKå~°∞. XHõ"Õà◊ ѨO_»∞QÆ J<åfl ‰õÄ_® ^•xfl, ÃÑ· "åHͺ֒¡ LO_Õk. <å =∞#ã¨∞Ö’ U=ÚO^À ‰õÄ_®
q=iOz#@∞ìQÍ<Õ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe. HÍx 'D^≥ g∞ÖÏ^£—Ö’ W@∞=O\˜"gÕ ∞ ÖË=Ù. h‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. HÍx hÖ’ U=ÚO^À
Hõ#∞Hõ a^£JfÅ∞ [~°∞ѨىõΩ<Õ 'D^≥ g∞ÖÏ^£—‰õΩ W™ê¡g∞Ü«∞ +¨sÜ«∞`«∞Ö’ ZÖÏO\˜ <å‰õΩ `≥b^Œ∞.185 xâ◊ÛÜ«∞OQÍ h=Ù ã¨=∞ã¨Î
P^è•~°O ÖË^Œh, Jk ^èŒ~°‡OÖ’ HõeÊOK«|_ç# F ã¨iH˘`«Î áÈHõ_» (a^£J`ü) Jx QÆ∞ѨΠq+¨Ü«∂Å#∞ Ziy#"å_»=Ù.
Ѷ¨∞O\ÏѨ^äŒOQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. W™ê¡OÖ’ Ô~O_Õ Ô~O_»∞ ѨO_»∞QÆÅ∞<åfl~Ú. 1. D^Œ∞Öò
Ѷ≤„`ü 2. D^Œ∞Öò J*òǨ. D Ô~O_»∞ ѨO_»∞QÆÅ∞ q∞#Ǩ =∞~À ѨO_»∞QÆ Un ÖË^Œ∞. "åi „QÆO^ä•ÅÖ’ ‰õÄ_® „QÆO^äŒã¨÷O J~Ú LO_Õ^Œx PÜ«∞# Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞.
"åã¨Î=O JÖÏ¡ÇπψH `≥Å∞ã¨∞.
183. WO`«H© P PǨ~° Ѩ^•~å÷Å áê„`« PHÍâ◊O #∞Oz J=`«iOzO^•? ÖË^•? nxfl
q_»=∞~°z K≥¿ÑÊ „áê=∂}˜Hõ"≥∞ÿ#, ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# ^≥·=„Ѩ=HõÎ (ã¨) QÍi ǨÏnã¨∞ Un 184. D „Ѩâ◊fl f~°∞Êk<å# "ÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok. JÖÏ¡ÇπÏ#∞ =^Œe W`«~°„`å =ã¨∞Î=ÙÅ#∞,
ÖË^Œ∞. HÍHõáÈ`Õ W=∂"£∞ ëœHÍh, W=∂"£∞ Wɡfl [s~ü `«„c ã¨Ç¨ JkèHõã¨OMϺHõ =∞#∞+¨µÅ#∞ P~å^茺 ^≥·"åÅ∞QÍ KÕã¨∞‰õΩ#fl "åiH˜ Wk ÃÇÏK«ÛiHõ ÖÏO\˜k. g∞~°∞
q^•fiOã¨∞Å∞ ''P áê„`« J=`«iOzOk—— J<Õ JO@∞<åfl~°∞. ''^•xfl g∞ÃÑ· Z=ix P~å^茺^≥·"åÅ∞QÍ, JHõ¯~°Å∞ fˆ~Û"å~°∞QÍ `«ÅáÈâß~À "å~°∞ ‰õÄ_® ^Õ=Ùx
J=`«iOѨ*™Ë êÎ#∞—— J#fl Y∞~üP<£ "åHͺxfl "å~°∞ P^è•~°OQÍ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. JÖÏ¡ÇÏπ ^Œ~åƒ~°∞Ö’ xÅnÜ«∞|_»`å~°∞. Ô~O_À q+¨Ü«∞O U=∞O>Ë, „ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞ Uã¨∞„H©ã¨∞Î`À
"åQÍÌ#O ã¨`«º|^ŒúO J#fl q+¨Ü«∞OÖ’ ZÖÏO\˜ ã¨O^ÕǨxH˜ `å=Ù ÖË^Œ∞QÍx, áê@∞ PÜ«∞# `«e¡ J~Ú# =∞~°º"£∞#∞ ‰õÄ_® ^≥·=OQÍ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. =¸_À
''J=`«iOѨ*Ëã≤# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® Z=~°~Ú<å qâßfiã¨Ñ¶¨∂`«‰õΩÅ∞QÍ „Ѩ=iοãÎ =ÚYº q+¨Ü«∞O: ^≥·"Õ`«~° P~å^茺^Õ=Ùà◊√¡ (q∞<£^Œ∂xÖÏ¡ÇπÏ) JO>Ë =Ú„+≤‰õΩ¯Å∞
Hõiî#OQÍ tH˜∆™êÎ#∞—— Jx PÜ«∞# K≥ѨÊ\Ïxfl |\˜ì ^Õ=Ùx "åQÍÌ#O +¨~°`«∞`À ѨÓlOKÕ ~åà◊√¡ ~°Ñʨ Å∞, K≥@∞ìÑÙ¨ @ìÅ∞ =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞. „Ѩ[Å∞ U^À XHõ L^ÕâÌ O◊ `À,
‰õÄ_»∞‰õΩ#fl^≥á· È~ÚOk. ^Õ=Ù_»∞ D +¨~`° ∞« qkèOKÕãi¨ H˜ 'PǨ~°áê„`«#∞ kOK«=Åã≤# ÉèHí `Θ À P~åkèOKÕ Ñ¨Ù}ºÑ¨Ù~°∞+¨µÅ∞, ã¨[#˚ ∞Å∞, =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ‰õÄ_® '^≥"· `Õ ~« ° P~å^躌
J=ã¨~°O ÖË^Œ—x ǨÏ"åsÅ∞ K≥áêÊ~°x =∞iH˘O`«=∞Ok q^•fiOã¨∞Å∞ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. ^Õ=Ùà◊§— HÀ=Ö’H˜ =™êÎ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : Ǩτ[`ü D™ê (Uã¨∞„H©ã¨∞Î), Ǩτ[`ü
W=∂"£∞ Wɡfl Hõã‘~ü ‰õÄ_® D "å^Œ##∞ ã¨=∞i÷OKå~°∞. P áê„`« J=`«iOzO^Œ#fl =∞~°º"£∞ (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO).
q+¨Ü∞« O „ÔHã· =Î̈ ÙÅÖ’ ‰õÄ_® „Ѩãk≤ Kú O≥ ^ŒÖ^Ë ∞Œ . „ÔHã· =Î̈ „QÆO^ä•ÅÖ’ ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞Ѩ~° 185. `«#=^ŒÌ JQÀK«~° *Ï˝#O ÖË^Œx ^≥·=„Ѩ=HõÎ D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) ZO`« ã¨Ê+¨ìOQÍ,
K«|_ç ÖË^Œ∞. x[OQÍ Jk J=`«iOz LO>Ë P q+¨Ü«∞O MϺu QÆ_çOK«@"Õ∞ QÍHõ, =∞Ô~O`« x~°ÌfiO^ŒfiOQÍ K≥|∞`«∞<åfl~À K«∂_»O_ç!
549 550
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 278 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
117 '<å „Ñ¨É∞íè =Ó, g∞ „ѨÉ∞íè =Ó J~Ú# 118 XHõ"àÕ ◊ h=Ù "åix tH˜O∆ z#@¡~Ú`Õ
JÖÏ¡ÇπÏ#∞ =∂„`«"Õ∞ P~åkèOK«O_ç— Jx "å~°∞ h ^•ã¨∞Å∞. h=Ù QÆ#Hõ "åix
h=Ù K≥ѨÊ=∞x P*Ï˝Ñ≤Oz# q+¨Ü«∞O Hõ∆q∞Oz#@¡~Ú`Õ xâ◊ÛÜ«∞OQÍ h=Ù
`«Ñ¨Ê =∞~À =∂@#∞ <Õ#∞ "åiH˜ ã¨~åfikè‰Ωõ º_»=Ù, q"ÕK<« åѨ~∞° _»=Ù.——188
K≥ѨÊÖË^Œ∞.186 <Õ#∞ "åi=∞^茺 L#flO`«
HÍÅO "åiÃÑ· ™êH˜∆QÍ L<åfl#∞. h=Ù 119 JÖÏ¡ÇπÏ D q^èŒOQÍ ÃãÅq™êÎ_»∞:
##∞fl ÃÑ·H˜ ÖËѨىõΩ#fl `«~°∞"å`« #∞"Õfi ''D ~ÀA ã¨`«º=O`«∞ʼnõΩ "åi ã¨`«ºO
"åix HõxÃÑ@∞ì‰õΩx L<åfl=Ù.187 "åã¨Î „ѨÜ≥∂[#Hõ~°=∞=Ù`«∞Ok.189 „H˜O^Œ
"åxH˜ Jxfl q+¨Ü«∂Å#∞ HõxÃÑ@∞ì‰õΩx HÍÅ∞=Å∞ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ (ã¨fi~°æ) =<åÅ∞
LO_Õ"å_»=Ù #∞"Õfi. "åiH˜ „áêÑ≤ΙêÎ~Ú. JO^Œ∞Ö’ "å~°∞
HõÅHÍÅO LO\Ï~°∞. JÖÏ¡ÇπÏ "åi Ѩ@¡
186. Ǩτ[`ü D™ê (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) LÜ«∂ºÅÖ’ L#fl Ѩã≤`«#OÖ’#∂, Ü«ÚHõÎ=Ü«∞ã¨∞û „Ѩã¨#∞fl_»Ü«∂º_»∞. "å~°∞ JÖÏ¡ÇπÏ Ñ¨@¡
=zÛ# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® „Ѩ[Å#∞ UHõ^≥·"å~å^èŒ# "≥·Ñ¨Ù‰õΩ Ñ≤eKå~°#flk QÆ=∞<å~°› ã¨O`«∞+¨µìÅÜ«∂º~°∞. "åã¨Î"åxH˜ Q˘Ñ¨Ê
q+¨Ü∞« O. ™êѶ¨Åº=∞O>Ë W^Õ.
187. J~°cÖ’ '`«=ÃѶ·Êù`«h— Jx J#|_çOk. „ѨѨOK«O #∞O_ç h=Ù ##∞fl ~°Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl 120 Éèí∂q∞, PHÍâßÅ∞ WOHÍ "å\˜Ö’
`«~°∞"å`« Jx nxÉèÏ=O. Pe W„=∂<£ ã¨∂~åÖ’x 55= PÜ«∞`«∞Ö’ ‰õÄ_® nx L#fl ã¨=∞ã¨Î =ã¨∞Î=ÙÅ PkèѨ`«ºO
„Ѩ™êÎ=# =zÛOk. nxfl|\˜ì É’^èÑŒ _¨ ^Õ qÕ ∞@O>Ë „Ѩ=HõÅÎ ‰õΩ U q+¨Ü∂« Å∞ `≥eã≤<å, JÖÏ¡ÇÏπ ^Õ. PÜ«∞# JxflO\˜ÃÑ· JkèHÍ~°O
Jq ^≥·=„Ѩ™êk`«O J~Ú LO\Ï~Ú. JO`«‰õΩq∞Oz "åi=^ŒÌ QÆ∞ѨΠq+¨Ü«∂Å HõÅ"å_»∞.
*Ï˝#O LO_»^Œ∞. XHõi =∂~°æ^Œ~°≈HõO ÖˉõΩO_® Pk #∞Oz JO`«O =~°‰õÄ ã¨=∞ã¨Î
q+¨Ü«∂Å *Ï˝#O HõÅ"å_Õ '~°Ç¨Ï㨺 q+¨Ü«∂Å *Ï˝x— J#|_»`å_»∞. D ~°Hõ=∞~Ú# ^Õ=Ùx`À JO\Ï#x =ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) K≥áêÊ~°∞. (ã¨Ç‘ÏÇπÏ |∞MÏs : `«Ñ¶‘û~ü
*Ï˝#O JÖÏ¡ÇπωõΩ `«Ñ¨Ê "ÕÔ~=iH© ÖË^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« JÖÏ¡ÇπÏ =∂„`«"Õ∞ JQÀK«~° ã¨∂~°`«∞Öò =∂~Ú^Œ † ã¨Ç‘ÏÇπÏ =Úã≤¡O – ÉÏ|∞ Ѷ¨<å~Ú^Œ∞Ì<åº = |Ü«∂#∞Öò Ǩτ+π
q+¨Ü«∂Å *Ï˝x. D QÆ∞}O "Õ~˘HõiÖ’ ÖË^Œ∞. Ü«∞ø=∞Öò dÜ«∂=∞).
XHõ ǨÏnã¨∞Ö’ WÖÏ LOk : „Ѩà◊Ü«∞k<å# Ǩτ+π "≥∞ÿ^•#OÖ’, =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ 188. JÖÏ¡ÇπÏ! gà◊¡ =º=Ǩ~°O ѨÓiÎQÍ h Jnè#OÖ’ LOk. h=Ù ZÖÏ =º=ǨÏiOz<å
=ÚǨÏ=∞‡^£ (ã¨Jã¨O) J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞ H˘O`«=∞Ok PÜ«∞# (ã¨) "≥·Ñ¨Ù‰õΩ =ã¨∂Î Jk h ~Ú+¨ìO. x#∞fl xÅnã≤ J_çˆQ "åÔ~=~°∂ ÖË~°∞ J#flk Ǩτ[`ü D™ê
LO\Ï~°∞. HÍx ^≥=· ^Œ∂`«Å∞ "åix Ѩ@∞ì‰Ωõ x "Õ~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ ÖωõΩ¯áÈ`«∞O\Ï~°∞. ''"åix (JÖˇ·Ç≤Ïã¨ûÖÏO) ѨÅ∞‰õΩÅ PO`«~°ºO.
<å =^ŒÌ‰õΩ ~åx=fiO_ç. "åà◊√¡ <å J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞—— Jx PÜ«∞# (ã¨) K≥ѨÊQÍ, ''(F ''PÜ«∞# `å#∞ KÕ¿ã Ѩ#∞ʼnõΩ Z=i =ÚO^Œ∂ ["å|∞^•~°∞ HÍ_»∞. HÍx JO^Œ~°∂
=ÚǨÏ=∞‡^£! gà◊¡ x[ã¨fi~°∂ѨO) g∞‰õΩ `≥b^Œ∞. g∞ `«^Œ#O`«~°O gà◊√¡ ^èŒ~°‡OÖ’ (PÜ«∞# =ÚO^Œ∞) ["å|∞^•~°∞ÖË—— (JÖò JOaÜ«∂ – 23). D PÜ«∞`«∞Ö’ ^Õ=Ùx
ÖËxáÈx H˘`«Î q+¨Ü«∂Å#∞ HõeÊOKå~°∞—— Jx ^≥·=^Œ∂`«ÅO\Ï~°∞. ã¨=∞HõO∆ Ö’ ^•ã¨∞x Jâ◊H`Îõ ,« xã¨ûǨÜ«∞ ã≤u÷ =ºHõÑÎ ~¨ K° @« O`À áê@∞, ^Õ=Ùx B#fl`«ºO,
D ã¨OQÆu `≥eÜ«∞QÍ<Õ `«#∞ ‰õÄ_®, ã¨^•Kåi J~Ú# ^≥·=^•ã¨∞_»∞ D™ê â◊H˜Î, u~°∞QÆ∞ÖËx JkèHÍ~°O, ™ê~°fiÉè∫=∞`«fiO ‰õÄ_® q=iOK«|_®¤~Ú. D Ô~O_»∞
(J֡Ƿ Ï≤ ã¨ûÖÏ"£∞) K≥ÑÊ≤ #@∞ì ''<Õ#∞ "åi =∞^躌 L#flO`«HÍÅO "åiÃÑ· ™êH˜Q∆ Í L<åfl#∞. q+¨Ü«∂Å P^è•~°OQÍ =∞xflOѨ٠‰õÄ_® Ji÷OK«|_çOk. ã¨∞ÉòǨ#ÖÏ¡ÇπÏ! ZO`«
h=Ù ##∞fl ÃÑ·H˜ ÖËѨىõΩ#fl `«~åfi`« #∞"Õfi "åix HõxÃÑ@∞ìH˘x L<åfl=Ù—— Jx qz„`«"≥∞ÿ#, xQÆ∂_è»"≥∞ÿ# =K«#q∞k!! JO^Œ∞ˆH =∞Ǩ„Ѩ=HõÎ (ã¨Jã¨O) XHõ ~ÀA
551 552
5. JÖò =∂~Ú^• ÖÏ=Ü«W*Ï
ÚÇ≤Ï|∞ƒÖÏ¡
ã¨q∞TǨï 279 5. JÖò =∂~Ú^• 6=
7= áê~å
~å„u #Ѷ≤Öò #=∂AÖ’ Y∞~üP<£ áê~åÜ«∞}O KÕã¨∂Î D PÜ«∞`«∞ ^ŒQÆæ~°‰õΩ ~åQÍ<Õ
`«# L^ÕfiQÍxfl PѨÙHÀÖËHõáÈÜ«∂~°∞. PÜ«∞# (ã¨) =∞<ÀѶ¨ÅHõOÃÑ· nx „ѨÉèÏ=O
ZO`«QÍ Ñ¨_Oç ^ŒO>Ë Jxfl ~°HÍ`«∞ÅÖ’#∂ D PÜ«∞`«∞<Õ Ñ¨iOî K«™êQÍ~°∞. D Ѩ~#°î O
`≥Å¡"åˆ~^•HÍ ™êyOk (=Úã¨fl^≥ JǨχ^£ – ã¨OѨÙ\˜: 5,¿Ñr – 149).
189. P ~ÀA UHõ ^≥"· å~å^艌 Ωõ ʼnõΩ =∂„`«"∞Õ "åi UHõ ^≥"· å~å^è#Œ ÖÏÉèHí ~õ O° J=Ù`«∞O^Œx
Ǩτ[`ü Wɡfl JÉσãπ (~°l) D PÜ«∞`«∞‰õΩ ÉèÏ"å~°÷O K≥áêÊ~°∞. JO>Ë P ~ÀA
|Ǩï^≥·"å~å^茉õΩÅ Hõ∆=∂Ѩ}Å∞ ã‘fiHõiOK«|_»=#fl=∂@.

553