MENAXHIMI I DHIMBJES

Prezantues:
Niman S. BARDHI

Company
LOGO

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 1

 DHIMBJA

… ngase çka vlen guximi dhe fuqia pa
shoqe po t’jenë të mbërthyera me
dhimbjen e cila ç’do gjë përulë dhe
dorën e t’madhërishmit e dobëson?!

Shkelqësi, a mund dhe jetën ta merrni
dhe t’mos ankohemi veç t’jetojmë të
qetë jetën më t’amshueshme?

Por, dhimbja është më e shëmtuara më e
rëndë se ç’do e keqe dhe vrazhdësia e
saj mbisundon ç’do durim!
N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 
Jon Milton “PSALME”
2
“ Në rregull , në rregull , në rregull , … Ç ’ donjëri është rrëzuar , do ta
provojmë këtë gjë edhe njëherë “
N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 3
 KONFORTI & PACIENTI

v Koncept qëndror i artit të infermierisë.



v Ndihmon për të identifikuar katër kontekstet e tij:



1. Fizike – ndjeshmërinë trupore,

2. Sociale – marrëdhëniet ndërpersonale, familjare / shoqërore,


3. Psikoshoqërore – vetëdijen e brëndëshme ndaj vetes
 (seksualitetin, respektin dhe botkuptimin mbi jetën),

4. Mjedisor – e kaluara dhe eksperienca njerëzore
 (dritën, zhurmën, temperaturën, ngjyrën dhe elementet natyrore).

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 4

 DHIMBJA

 Ç’do person gjatë jetës së tij,

ka përjetuar disa tipe ose
shkallë të dhimbjes, si: DHIMB


 Pragu i JA
ngacmim Tensioni
v ndjenjë stresi ose eve Muskulo
r
Produkte
v vuajte. t Shtypja
irrituese në nerva
v dhimbja është subjektive, dhe
v asnjëherë dy ngjarje të Lëvizjet ST Tkurrja

RE
e
dhimbshme nuk krijojnë kufizuar
e
muskuj
përgjigje ose ndjenjë të a Tkurrja ve
njejtë. SIe
muskuj
ve

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 5

 DHIMBJA – Një fenomen i
padukshëm

 Është ekspiriencë e pakëndshme senzorike dhe

emocionale e shoqëruar me dëmtim aktual ose
potencial te indeve.
 (Merskey & Bogduk 1994)


 Influencohet nga bashkëveprimet e:



v Faktorëve emocional,
v Mënyrës së sjelljes,
v Njohurive,
v Faktorët fiziologjik ndijor.


v Dhimbja është ”shenja e 5-të vitale”.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 6

 Funksionimi normal i dhimbjes

v Është shenjë e vuajtjes,

SPIR


v Mekanizëm mbrojtës (lajmëron për

ndryshime në indet e organizmit), TUA
D

LIT

H
I
v Individët nuk reagojnë në të njejtën M
mënyrë karshi dhimbjes. ETI
B
J

Emo
A

Fa
o por është i varur nga një numër
cion ilj m
Ku a /
faktorësh:
› Spirtual, et
› Fizik, ur lt
› Emocional, a
FIZI
› Kulturor.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES

KE 7
 PATOFIZIOLOGIA E DHËMBJES

 Dhimbja vjen si rezultat i eksistimit të mbaresave

nervore të ndjeshmërisë, të vendosura në sipërfaqen
ose në strukturat më të thella të organizmit.
Epider

Nervi
ma

i lirë
fund
or
a
Derm

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 8

 PATOFIZIOLOGIA E DHËMBJES

v Sensorët varen nga interakcioni i sistemit nervor dhe ambientit.



v Nociceptorët janë mbaresa të lira nervore në lëkur që regajnë në

stimule intensive, potencialisht dëmtuese.


v Stimulet mund të jenë: mekanike, termike, ose kimike.



v Organet e mëdha nuk kanë mbaresa nervore, por kanë tjera

funksione, si: inflamacioni, zgjatja, iskemia, dilatimi dhe spazmi.


v Sistemi kontrollues descendues (zbrites) - është sistem i fijeve

që originon në pjesët e ulëta dhe të mesme të trurit dhe përfundon në
placen kurrizore.


v Funksioni i tij është të reduktoj apo inhiboj percepcionet e

dhimbjes.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 9

 PATOFIZIOLOGIA E DHËMBJES

 Potencialet e dhimbjes transmetohen DHIM

BJA
përmes:

Truri

v sistemit periferik


v në palcen kurrizore


Neuroni Kordi

v deri në sistemin qendror, senzorik spinal

v ku mbarojnë në strukturat përgjegjëse

siç janë:
Neurotransmetu
› formacioni retukular, esi i
dhimbjes
› talamusi, prodhuese Tigan i nxehtë
(Stimulues i
dëmshëm)
› sistemi limbik dhe
› korteksi cerebral.

Fig.:Transmetimi i Impulsi
dhimbjes senzorik
N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 10
 KARAKTERISTIKAT NDIJORE TË
DHIMBJES

 Dhimbja mund të jetë:



v Sipërfaqësore (somatike) – i referohet eksitimit të receptorëve të

lëkurës dhe të mukozave (e qëndrueshme, e mprehtë, e fortë, rrahëse, e
lokalizuar).

v E thellë – vjen nga struktura të thella të trupit si muskujt, tendinat,

artikulacionet dhe ligamentet (ndjenjë, shtrëngimi, kafshimi, tërheqje ose
prerje (therje).


v Visherale – ndjehet që vjen nga organi vetë ose ndjehet që vjen nga
një pjesë e trupit më larg nga organi, nga efekti i mekanizmit të
rrezatimit të dhimbjes.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 11

 KARAKTERISTIKAT NDIJORE TË
DHIMBJES

v Intensiteti i dhimbjes - tregon magnitudën, ose sasinë e

dhimbjes së përceptuar ku përshkruan ashpërsinë e dhimbjes:
asgjë, e butë/e lehtë, e moderuar, e ashpër, e fortë dhe shumë e
fortë.
 Përshkrues i qartë i shkallës së intenzitetit të dhimbjes

 Nuk ka Dhimbje Dhimbje Dhimbje Dhimbje

Dhimbje
Shumë e
dhimbje e butë mesatare e ashpër e fortë
fortë


v Dhimbja përshkruhet me shkallë numerike prej 0 – 10.

› 0 është mungesa e dhimbjes dhe
› 10 është0 dhimbja shumë e fortë.
– 10 Shkalla numerike për shqetësimin e dhimbjes
Dhimbje e
Nuk ka Dhimbje
padurues
dhimbje e hidhur
hme
1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 12

 KARAKTERISTIKAT NDIJORE TË
DHIMBJES

v Koha e paraqitjes – etiologjinë, fillimin, zgjatjen, kohën dhe intensitetin.



v Lokalizimi - përcaktohet duke treguar i sëmuri vendin e dhimbjes.



v Cilësia - si klienti e ndjen natyrën e dhimbjes

› shtrënguese, rënduese, djegëse, torturuese, kafshimi, apo
› dhimbje fantazëm.


v Domethënja personale - përjetimi është individual .



v Faktoret lehtësues ose keqësues - këtu përfshihen faktorët ambiental dhe

aktivitetet ditore.


v Sjelljet e pacientit si pasoje e dhimbjeve - disa qajnë, bërtasin, mallkojnë,

vajtojnë, mbajnë vendin e dhimbjes, e mbrojnë apo imobilizojnë atë.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 13

 Instrumentet për vlerësimin e
përceptimit të dhimbjes
v Instrumentet e sajuara për matjen e dhimbjes nuk mund të jenë të saktë
nëse pacienti nuk bashkëpunon si duhet.


v Instrumenti:„ Shkalla e intensitetit të dhimbjes“,si më të njohurat janë:

10 cm Shkalla Analoge Vizuele

Dhimbje serioze
Nuk ka
e
dhimbje
paqëndrueshme

Përshkrues i qartë i shkallës së intenzitetit të dhimbjes

Dhimbje
Nuk ka Dhimbje Dhimbje Dhimbje Dhimbje
Shumë e
dhimbje e butë mesatare e ashpër e fortë
fortë

0 – 10 Shkalla numerike për shqetësimin e dhimbjes

Dhimbje Dhimbje e
Nuk ka
mesatare padurueshm
dhimbje
(e hidhur) e
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
0

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 14

 Instrumentet për vlerësimin e
përceptimit të dhimbjes

Shkalla e vlerësimit të dhimbjes sipas fëtyrës – Wong-Baker

0 1 2 3 4 5
Jo I thyer I thyer pak I thyer I thyer I thyer
i thyer pak më shumë më shumë i tërë shumë rëndë

1–2 3–4 5–6 7–8 9 – 10

E
MESAT
I BUTË RËND
ARE
Ë
N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 15
 KLASIFIKIMI I DHIMBJES

DHIMBJA
Akute Kronike
Zgjat më pak se 3 muaj, dhe Zgjat më shumë se 3 muaj,
afekton sistemin: dhe:
pulmonar, ulë sistemit imunitar,

kardiovaskular, nxit rritje të tumorit,

gastrointestinal, depresion,

endokrin, paaftësi të ndryshme,

imunologjik dhe pamundësia në aktivitetet ditore

stresin. stresin

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 16

 Tri shtyllat e menaxhimit të
dhimbjes kronike

Menxhimi i
dhimbjes
kronike

Vetë - menaxhimi
Ushtrimet fizike
Medikamentet

Edukimi i pacientit
N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 17
 PËRGJIGJET NDAJ DHIMBJES
NDRYSHOJNË SIPAS MOSHËS

v Të porsalindurit


v Fëmijët e çerdheve dhe të kopshteve



v Fëmijët e moshës shkollore



v Adoleshenti


v Të rriturit


v Të moshuarit

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 18

 PACIENTËT ME DHIMBJE
(Përmbajtja me radhë)
Përjetime të mira 

Nervoz

Morali
 Dhimbje
 

Rritja e muskujve 
Forcimi i muskujve

Çlodhja e muskujve  Dhimbje

Lëvizjet




Mendimet negative
Dhimbje




Probleme me: 
 Familje

 Shoqëri
 Dhimbje
 Punë

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 19

 VLERËSIMI INFERMIERIK I
DHIMBJES
 Infermieri/ja e shqyrton:


v përshkrimin e dhimbjes nga ana e pacientit,

v observimin e kujdesshëm të pacientit (praninë/mospraninë e
shenjave),
v reagimin e pacientint ndaj strategjive të lehtësimit të
dhimbjes.


 duke i sqaruar pacientit:

Ø nivelin e lehtësimit të dhimbjes që i nevoitet të sëmuarit,
Ø përcaktimin e pritjeve dhe keqkuptimeve të pacientit për dhimbjen,
Ø kooperimin me pacinetin në lehtësimin e dhimbjes.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 20

 Dokumentimi i nivelit të
dhimbjes, kompletohet sipas:
v Shkallës së dhimbjes,


v Nivelit të arritur të lehtësimit të dhimbjes.



v Informacioni i marrë nga pacienti:

› Llojin, lokalizimin dhe intenzitetin e dhimbjes,
› Momentin kur ajo fillon dhe sa zgjat,
› Faktorët që duken provokues të dhimbjes,
› Masat lehtësuese, ose masat që pacienti ka marrë për ta
lehtësuar.
› observimet e tij/saj.


v Informacione të marra nga burimet tjera:

› Observimet e kryera nga të gjithë pjesëtarët e ekipit të kujdesit.
› Familja, farefisi dhe/ose të tjerë të afërm.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 21

 ROLI INFERMIERIK NË
MENAXHIMIN E DHIMBJES

v Administrim të terapisë farmakologjike/jo farmakologjike,



v Vlerësimin e efektivitetit të terapisë,



v Monitorimin e efekteve anësore,



v Rol “avokati” nëse terapia nuk vepron,



v Identifikimin e qëllimeve për menaxhimin dhe anksiozitetin në

lidhje me dhimbjen,


v Vendosjen e raportit pozitiv dhe mirëbesimit me pacientin.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 22

 Infermieria dhe Terapia
farmakologjike
v Bashkpunon ngushtë me pacientin, familjen, mjekun dhe
profesionistët tjerë në planifikimin dhe aplikimin e terapisë.


v Mirëmbanë analgjezinë,


v Vlerëson dhe raporton efektivitetin e saj, apo për efektet

anësore, si:



› identifikimi i alergjive,
› historia e kaluar e pacientit,
› statusi idhimbjes, etj.


v Në shtëpi, familja e administron/monitoron efektet e terapisë.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 23

 Qasjet për shfrytëzimin e
analgjetikëve

v Analgjezia e balancuar – aplikimi i shumë analgjetikëve në të

njejten kohë (opiumet, barnat anti-inflamatore jo steroide dhe anestetiket
lokal).


v Aplikimi i analgjezise sipas nevojes - kur pacienti ka dhimbje.



v Qasja preventive –ipet në intervale të caktuara kohore.



v Dozimi individual - dhe intervalet bazohen në kërkesat e pacientit.



v Analgjezia e kontrolluar nga pacienti (Patient-controlled

analgesia PCA) – aparatura (PCA pompa) e lejon pacientin të
administroj analgjezinë mbrenda kufijve dozor të lejuar.

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 24

 Dhimbjet si
paralajmrim - sinjali

Shtimi i dhimbjeve ç’do ditë, d.m.th.:



Ø të bëni pushim të vogël,

Ø të ndërrohet qëndrimi i trupit (ulur – ngritur –
shtrirë),
Ø punon ngadalë, një tempo të njejtë,


N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 25

 Dhimbjet si
paralajmrim - sinjali

Ø të bësh diçka kundër dhimbjeve


(masazh, shtrirje, shetitje dhe aktivitete tjera)

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 26

 Referencat:

• Tomja A., Pula A., Basha E. 2004. Bazat e Infermieristikës së

Përgjithshme. Tiranë
• Ascroft B., Joensuu M., Kitinoja H., Kurki R., Latvasalo L.,
Pallaveshi L., Ylitalo-Ranta M. 1999. Individi, Mjedisi, Shëndeti
dhe Kujdesjet Infermierore. Tiranë
• http://erlewinedesign.com
• http://www.long-beach.med.va.gov/.../cpmp-5.htm
• http://www.healthybodyball.com/triggerpoint.html
• http://www.nyee.edu/guidetosurgeryeng.html
• http://www.healthpsychology.net/Pain_Management.htm
• http://www.spd.ch/schmerz/bilder/pdf


N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 27

 JU FALEMINDERIT

N.Bardhi MENAXHIMI I DHIMBJES 28