Bìa 4:

“Duø ñang ñöùng treân ñænh nuùi cao, caém traïi cuøng baïn beø, cheøo thuyeàn doïc theo doøng soâng tónh laëng
hoaëc ñôn giaûn chæ ngoài chôi treân chieác voõng maéc sau vöôøn nhaø, baïn ñeàu coù theå tìm thaáy ôû thieân nhieân nhöõng
khoaûnh khaéc voâ cuøng tuyeät dieäu. Thieân nhieân luoân coù khaû naêng giuùp con ngöôøi xoa dòu noãi ñau vaø haøn gaén veát
thöông.”

“Cuøng vôùi trí töôûng töôïng phong phuù, nhöõng caâu chuyeän trong cuoán saùch naøy seõ mang ñeán cho baïn
nhöõng giôø phuùt thö giaõn, thoaûi maùi nhö ñang ñaém mình giöõa thieân nhieân. Baïn seõ caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp tuyeät
dieäu maø ngöôøi Meï thieân nhieân vó ñaïi ñaõ haøo phoùng ban taëng cho con ngöôøi. Vaø khi gaáp cuoán saùch naøy laïi,
baïn haõy böôùc ra theá giôùi bao la ngoaøi kia vaø thöôûng thöùc veû ñeïp kyø dieäu cuûa töï nhieân.”
- Steve Zikman
 LÔØI GIÔÙI THIEÄU

Gia ñình toâi quaûn lyù moät trang traïi chaên nuoâi boø söõa taïi vuøng ñoàng baèng Minnesota – nôi coù nhöõng
ñoàng coû baït ngaøn vaø nhöõng hoác ñaù thieân taïo. Trong kyù öùc toâi, hình aûnh ñoàng ruoäng luoân gaén lieàn vôùi nhöõng
baõi ñaát aåm ñöôïc bao quanh baèng nhöõng daõy haøng raøo goã. Moãi khi coù dòp, toâi laïi lang thang ngao du khaép
nôi, töø nhöõng hang ñaù aåm öôùt cho ñeán daõy haøng raøo khoâ cong döôùi naéng, vaø vaøo caû trong röøng saâu ñeå khaùm
phaù nhöõng ñieàu thuù vò cuûa thieân nhieân. Vaø taát nhieân laø chuyeán thaùm hieåm naøo cuõng raát tuyeät.
Moät ngaøy vaøo naêm toâi 11 tuoåi, trong luùc ñang laøm vieäc trong chuoàng boø cuûa trang traïi thì toâi nhìn
thaáy treân baàu trôøi xuaát hieän moät daûi chim traéng bay töø phöông baéc ñeán vaø ñaùp xuoáng caùnh ñoàng vöøa gaët
ngay ñaèng sau nhaø kho. Hình aûnh ñaøn chim noåi baät treân neàn trôøi bao la khoâng moät gôïn maây trôû thaønh hình
aûnh kyø dieäu nhaát maø toâi töøng thaáy. Nhöng chæ moät luùc sau, moät tieáng ñoäng vang leân khieán ñaøn chim giaät
mình, bay vuùt leân khoâng trung vaø cuoái cuøng maát huùt treân taàng trôøi cao. Toâi ñöùng ngaån ngô, töï hoûi chuùng laø
loaøi chim gì, ñeán töø ñaâu, ñang bay ñi ñaâu vaø taïi sao laïi döøng laïi ôû ñaây vaøo luùc naøy.
Vieäc tình côø phaùt hieän baày chim trong khoaûnh khaéc aáy ñaõ kích thích trí toø moø cuûa toâi vaø thoâi thuùc toâi
say meâ khaùm phaù thieân nhieân. Laàn ñaàu tieân toâi caûm nhaän ñöôïc raèng maûnh ñaát toâi ñang soáng chæ laø moät
phaàn nhoû beù trong caû theá giôùi roäng lôùn. Hình aûnh nhöõng baày chim xuaát hieän theo muøa cho toâi hieåu raèng vaïn
vaät sinh soáng treân traùi ñaát naøy ñeàu coù moái lieân keát chaët cheõ vôùi nhau nhö nhöõng ñöôøng chæ treân moät böùc
tranh theâu khoång loà. Toâi cuõng bieát raèng nhaän thöùc cuûa mình ñaõ thay ñoåi vaø noù ñaõ taïo neân moái lieân keát voâ
hình giöõa toâi vôùi thieân nhieân cho ñeán taän baây giôø. Vôùi toâi, “thieân nhieân” khoâng coøn ñôn giaûn laø moät danh töø
chung maø noù ñaõ trôû thaønh moät sinh theå ñaëc bieät.
Haàu heát nhöõng ngöôøi yeâu thieân nhieân ñeàu traûi qua söï bieán ñoåi trong caûm xuùc nhö toâi. Toâi goïi ñoù laø
“sự traûi nghieäm” - khoaûnh khaéc ta khaùm phaù ra nhöõng veû ñeïp kyø dieäu cuûa thieân nhieân. Moïi ngöôøi seõ ñoàng yù
vôùi toâi raèng nhöõng traûi nghieäm ñoù ñeàu coù moät ñieåm chung: chuùng khoâng coù trong tivi, trong troø chôi ñieän töû
hay thaäm chí trong lôùp hoïc; chuùng chæ dieãn ra ôû theá giôùi roäng lôùn ngoaøi kia, nôi toàn taïi cuûa chim muoâng, caây
coû.
Moãi chuùng ta ñeàu laø moät phaàn cuûa theá giôùi. Vì theá, beân trong moãi ngöôøi luoân toàn taïi yeáu toá thoâi thuùc
ta tìm veà vôùi töï nhieân. Laø moät nhaø hoaït ñoäng moâi tröôøng, toâi luoân tin raèng baûn thaân moãi ngöôøi seõ hoaøn thieän
hôn neáu ta bieát daønh thôøi gian ñeå hoøa mình vaøo theá giôùi thieân nhieân.
Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, nhu caàu taän höôûng thieân nhieân ñaõ trôû thaønh nguyeân nhaân thoâi thuùc hoï tìm hieåu
vaø baûo veä noù. Caùc thaønh vieân trong hoäi baûo veä moâi tröôøng thöôøng noùi vôùi toâi raèng chính nhöõng traûi nghieäm
daân daõ ñaõ taïo neân sôïi daây keát noái hoï vôùi töï nhieân. Nhöõng traûi nghieäm ñoù coù theå laø lôùn leân ôû moät vuøng queâ
naøo ñoù; tham gia nhöõng buoåi caém traïi vôùi gia ñình, baïn beø; ñaïp xe; caâu caù… Ñoù laø nhöõng traûi nghieäm ñaày
caûm xuùc, vaø chính noù ñaõ ñoùng vai troø voâ cuøng quan troïng trong vieäc khuyeán khích con ngöôøi bieát traân troïng
vaø gìn giöõ theá giôùi töï nhieân.
Chuùng toâi - nhöõng nhaø baûo veä moâi tröôøng thöôøng coù xu höôùng nghó ñeán nhöõng coâng vieäc mang taàm
vó moâ vaø quan taâm ñeán nhöõng heä sinh thaùi roäng lôùn nhö vuøng Baéc Cöïc hay vuøng Everglades. Tuy nhieân, coù
moät muïc tieâu khaùc cuõng lôùn lao khoâng keùm maø chuùng ta caàn chuù yù, ñoù chính laø baûo veä moâi tröôøng ngay
chính ngoâi nhaø, khoaûng saân vöôøn hay vuøng ñaát nôi ta ñang soáng.
Duø chæ laø nhöõng vieäc laøm heát söùc bình thöôøng nhö döïng chuoàng traïi, nuoâi chim, troàng hoa, ñi daïo
trong vöôøn hay trong coâng vieân nhöng ñoù laïi laø nhöõng vieäc laøm ñôn giaûn nhaát goùp phaàn baûo veä haønh tinh
chuùng ta. Coù theå baïn tham gia vaøo nhöõng hoaït ñoäng naøy chæ vôùi muïc ñích tìm kieám nieàm vui nhöng khi ñoù
baïn ñaõ thaät söï hoøa mình vaøo thieân nhieân. Ngoaøi ra, baïn cuõng coù theå tham gia vaøo nhöõng hoaït ñoäng baûo veä
moâi tröôøng töï nhieân cuûa ñòa phöông hoaëc baûo veä thieân nhieân ngay taïi saân vöôøn nhaø mình baèng vieäc loaïi tröø
coû daïi, troàng caây, söû duïng caùc thieát bò tieát kieäm naêng löôïng…
 Khi laøm nhöõng vieäc naøy, baïn khoâng chæ höôûng thuï nhöõng moùn quaø cuûa töï nhieân ban taëng maø coøn
goùp phaàn baûo veä thieân nhieân theo caùch ñôn giaûn vaø hieäu quaû nhaát. Moãi vieäc laøm, duø nhoû beù nhaát, cuõng seõ
goùp phaàn baûo veä vaø caûi thieän moâi tröôøng soáng xung quanh chuùng ta.
Haàu nhö moãi ngöôøi ñeàu muoán ñoùng goùp cho hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng neáu hoï bieát mình neân baét
ñaàu töø ñaâu. Caâu traû lôøi thöïc ra raát ñôn giaûn. Baïn chæ caàn böôùc ra ngoaøi, traûi loøng mình vôùi thieân nhieân, thaû
loûng cô theå, thö giaõn vaø sau ñoù haõy tìm hieåu theâm veà noù. Hoaëc baïn cuõng coù theå laøm moät soá vieäc ñôn giaûn
khaùc nhö ñoïc nhöõng cuoán saùch vieát veà thieân nhieân, chaúng haïn nhö cuoán saùch naøy, tìm hieåu trang web cuûa
caùc toå chöùc baûo veä moâi tröôøng. Khi ñoù, baïn seõ tìm thaáy nhöõng thoâng tin boå ích vaø caàn thieát cho mình. Vaø
sau cuøng, haõy haønh ñoäng!
Ñaây laø haønh tinh cuûa chuùng ta, vaø chuùng ta phaûi coù nhieäm vuï baûo veä noù.

- John Flicker
Giaùm ñoác National Audubon Society
 BUCKY THAÂN YEÂU
“Toâi khoâng chæ soáng cho rieâng baûn thaân mình bôûi toâi laø moät phaàn cuûa theá giôùi naøy.”
- Lord Byron

– Moät con nai cuûa anh chò ñaõ bò xe caùn. – Gioïng ngöôøi ñaøn oâng vang leân ôû ñaàu daây beân kia khieán toâi
choaøng tænh. Hai con maét coøn ngaùi nguû cuûa toâi môû to heát côõ. Toâi nhìn ñoàng hoà, môùi 2 giôø 7 phuùt saùng.
– Tai naïn xaûy ra ôû ñaâu? – Toâi hoûi trong khi ñöa tay ñaùnh thöùc John, choàng toâi daäy.
– Chò mau choùng ñeán ñaây ñi. – Ngöôøi ñaøn oâng noùi. – Ñoaïn ñöôøng môùi raûi nhöïa, ngay giao loä tröôùc
khi reõ vaøo ñöôøng cao toác, phía beân phaûi.
Ñieän thoaïi ngaét. Toâi chöa kòp nhaän ra ai vöøa baùo hung tin cho mình.
– Anh ôi, daäy mau leân ! – Toâi lay maïnh John
– ÖØ… ÖØ… – John laåm baåm. – Coù chuyeän gì vaäy em?
– Moät ngöôøi naøo ñoù vöøa goïi ñeán baùo tin laø moät trong nhöõng con nai nhaø mình bò xe hôi caùn. – Toâi
böôùc xuoáng giöôøng, loøng ñau thaét.
– Ai goïi? ÔÛ ñaâu?
– Ngöôøi goïi ñieän khoâng xöng teân neân em khoâng bieát ñoù laø ai. Anh ta cuùp maùy ñoät ngoät quaù.
Luùc naøy John ñaõ tænh nguû haún vaø baät daäy.
– Noù coøn soáng khoâng em?
– Em cuõng khoâng bieát nöõa. – Toâi ñaùp. – Giaù nhö ngöôøi ta thoâng baùo cuï theå hôn.
Chuùng toâi caáp toác thay quaàn aùo. John nhanh choùng gom nhöõng vaät duïng caàn thieát: vaøi taám chaên
moûng, hoäp duïng cuï y teá, ñeøn pin vaø khaåu suùng tröôøng phoøng khi phaûi duøng ñeán. Toâi ñaùnh thöùc ñöùa con trai
lôùn cuûa mình vaø noùi cho noù bieát chuùng toâi seõ ñi ñaâu.
– Con hy voïng ñoù khoâng phaûi laø con Yoda nhaø mình. – Johny thì thaøo, gioïng noù boäc loä söï lo laéng duø
vaãn coøn ngaùi nguû.
– Meï cuõng mong laø vaäy.
Naêm ngoaùi chuùng toâi ñaõ phoùng thích naêm chuù nai con, trong ñoù coù Yoda. Yoda laø chuù nai soáng trong
traïi chuùng toâi laâu nhaát neân tình caûm chuùng toâi daønh cho noù cuõng saâu ñaäm nhaát. Noù laø thuû lónh cuûa baày thuù
moà coâi ñöôïc chuùng toâi nhaän veà nuoâi trong traïi. Taát nhieân laø toâi khoâng muoán baát kyø con nai naøo cuûa mình
gaëp tai naïn, Yoda laïi caøng khoâng.
John vaø toâi ra khoûi nhaø chæ vaøi phuùt sau khi nhaän ñöôïc ñieän thoaïi. Ñoaïn ñöôøng ñeán hieän tröôøng tai
naïn khoâng xa laém nhöng noù ñuû ñeå toâi nghó ñeán moät chuù nai khaùc cuûa mình cuõng bò xe hôi caùn nhieàu naêm
tröôùc.
Bucky laø con nai ñaàu tieân ñöôïc traïi chuùng toâi nhaän nuoâi. Chính vì theá, chuùng toâi khaù luùng tuùng trong
vieäc tieáp caän noù vaø cuõng chaúng bieát neân chuaån bò nhöõng gì cho vieäc nuoâi naáng noù veà sau. Chuùng toâi döïng
cho Bucky moät caùi chuoàng vaø quaây haøng raøo quanh choã noù ôû. Ngay khi nhìn thaáy Bucky, caû gia ñình toâi ñeàu
coù caûm tình vôùi chuù nai con coù boä loâng nhung meàm maïi ñieåm nhöõng chaám loám loám voâ cuøng ñaùng yeâu ñoù.
Bucky ñaõ lôùn leân trong tình thöông yeâu vaø söï chaêm soùc chu ñaùo cuûa caû gia ñình toâi.
– Con nai cuûa nhaø chuùng toâi ñaáy. – John thöôøng töï haøo khoe vôùi moïi ngöôøi.
– Laø chuù nai cuûa con nöõa. – Jesse, caäu con trai nhoû cuûa toâi cuõng muoán khaúng ñònh phaàn coâng lao cuûa
mình.
Tuy môùi nhaän nuoâi nai laàn ñaàu nhöng chuùng toâi bieát raèng nhöõng chuù nai con seõ phaùt trieån toát hôn khi
ñöôïc soáng chung vôùi baày ñaøn. Vì theá, chuùng toâi coá gaéng tìm theâm nhöõng chuù nai moà coâi khaùc ñeå Bucky coù
theâm baïn vaø seõ thaû taát caû cuøng luùc khi chuùng ñaõ tröôûng thaønh. Chuùng toâi goïi ñieän ñeán nhöõng traïi baûo toàn
ñoäng vaät hoang daõ vaø hoï ñaõ höùa seõ goïi cho chuùng toâi neáu tìm thaáy nhöõng chuù nai con moà coâi. Theá nhöng
chaúng coù baát kyø cuoäc goïi naøo sau ñoù. Veà phía mình, chuùng toâi cuõng khoâng chaéc lieäu mình coù ñuû haøo phoùng
ñeå ñem Bucky cho moät traïi naøo ñoù nuoâi hay khoâng. Caû nhaø toâi ñeàu nghó Bucky thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa
mình roài.
Moät laàn, chuù nai Spike hôn moät naêm tuoåi ñöôïc nhoát chung chuoàng vôùi Bucky trong khoaûng moät giôø
ñoàng hoà. Spike ñaõ ñöôïc nhöõng nhaø chöùc traùch thuoäc ban baûo veä ñoäng vaät tìm thaáy trong moät kho thoùc cuûa
ngöôøi naøo ñoù ñang coá gaéng tìm caùch thuaàn hoùa noù. Spike laø moät chuù nai thích soáng ñoäc laäp, khaù böôùng bænh
vaø ñaõ ñuû tuoåi ñeå töï choïn caùch soáng rieâng cuûa mình. Caäu ta khoâng muoán sinh hoaït chung vôùi Bucky. Nhôø
vaäy Bucky khoâng coù caûm giaùc huït haãng khi ngöôøi baïn khoâng maáy lòch laõm cuûa mình nhaûy voït qua haøng raøo
cao gaàn 2 meùt ñeå keát baïn vôùi töï do.
Sang thaùng Chín, Bucky ñöôïc thaû veà röøng nhöng caäu vaãn choïn ôû laïi traïi cuûa chuùng toâi. Mỗi ngaøy, noù
chaïy theo Johny ra traïm xe buyùt.
– Trôøi ôi, nhìn kìa. – Nhöõng ñöùa baïn cuûa Johnny toû ra heát söùc thích thuù ngaém nhìn Bucky ñang löõng
thöõng ñi caïnh Johny. Chuùng thöôøng thoát leân: “Chaø, tuyeät thaät!” hay “Nhìn kìa! Noù ñeïp quaù!”.
Cuoái muøa ñoâng, Bucky thöôøng tha thaån khaùm phaù khaép nôi quanh vuøng. Coù leõ caûm thaáy mình khoâng
theå hoøa hôïp vôùi cuoäc soáng hoang daõ cuøng baày ñaøn neân vaøo moãi buoåi chieàu toái, Bucky ñeàu quay trôû veà traïi
ñeå naèm nguû caïnh daõy haøng raøo saét bao quanh cuõi choù cuûa gia ñình toâi. Max, con choù lôùn thuoäc gioáng
Labrador, cuõng thöôøng rôøi khoûi caùi chuoàng aám cuùng cuûa mình ñeå ñeán naèm caïnh Bucky, duø giöõa chuùng luoân
coù moät daõy haøng raøo. Max muoán truyeàn hôi aám sang cho Bucky vaø caû hai seõ söôûi aám cho nhau.
Vaøo moät buoåi chieàu loäng gioù, toâi baùo vôùi John laø Bucky vaãn chöa veà nhaø.
– Lin naøy, baây giôø Bucky ñaõ laø moät chuù nai tröôûng thaønh roài. – John ñaùp. – Moät ngaøy naøo ñoù chaøng
trai cuûa chuùng ta seõ khoâng veà nhaø nöõa. Noù seõ ôû laïi trong röøng vaø laøm nhöõng gì noù thích.
– Em hieåu, nhöng em caûm thaáy lo laéng laém. – Toâi ñaùp. – Em linh caûm coù ñieàu chaúng laønh ñaõ xaûy ra.
– Haõy chôø ñeán saùng mai, Lin aï. Bucky seõ quay veà ñeå cheùn nhöõng quaû taùo nhö moïi khi thoâi. – John
traán an toâi.
Nhöng saùng hoâm sau Bucky vaãn khoâng veà, vaø caû hoâm sau nöõa cuõng vaäy. Chuùng toâi ñeán nhöõng nôi
Bucky thöôøng ñeán nhaát ñeå tìm noù. Hai vôï choàng toâi giaûi thích vôùi boïn treû raèng coù leõ Bucky ñang ñi cuøng vôùi
moät chuù nai khaùc ñeå boïn treû khoâng thaéc maéc veà vieäc vaéng maët cuûa Bucky. Ñaây laø lyù do duy nhaát maø boïn
treû coù theå hieåu vaø chaáp nhaän ñöôïc.
– Noù seõ khoâng quay laïi nöõa. – Toâi noùi vôùi John baèng gioïng bình thaûn, chaáp nhaän thöïc teá raèng mình
ñaõ hoaøn thaønh coâng vieäc nuoâi döôõng vaø phoùng thích ñoäng vaät hoang daõ. Theá nhöng, vieäc ñeå Bucky quay laïi
cuoäc soáng töï do nhö nhöõng con vaät khaùc thaät söï laø ñieàu raát khoù khaên vôùi chuùng toâi. Khi ra ñi, Bucky ñaõ
mang theo moät phaàn cuûa traùi tim toâi. Vaø toâi vaãn phaûi tieáp tuïc giaûi thích cho caùc con trai toâi veà söï vaéng maët
cuûa noù.
Ñeán muøa saên baén, John vaø toâi treo nhöõng taám baûng to coù haøng chöõ maøu vaøng cam noåi baät töø xa:
“Caám saên baén!”. Ñaây laø coâng việc chuùng toâi vaãn laøm haèng naêm. Nhöng naêm nay, chuùng toâi xin pheùp nhöõng
ngöôøi haøng xoùm ñeå ñöôïc treo baûng caám naøy trong vuøng ñaát cuûa hoï vôùi hy voïng seõ baûo veä ñöôïc Bucky neáu
noù vaãn coøn quanh quaån trong vuøng naøy.
Theá roài moät ngaøy, taïi goùc ñöôøng giaùp vôùi choã reõ vaøo khu röøng, John vaø toâi nhìn thaáy xaùc moät con thuù
con. Thaân noù bò nhöõng buïi caây cao che khuaát vaø noù naèm quay maët veà höôùng nhaø chuùng toâi. Noù ñaõ bò xe hôi
caùn vaø ai ñoù ñaõ mang noù khoûi ñöôøng cao toác vaø ñaët ôû ñaây.
Laø Bucky.
– Khoâng phaûi nhö vaäy chöù ! – Toâi gaøo leân, khoùc töùc töôûi khi quyø xuoáng beân caïnh xaùc con vaät.
“Taïi sao laïi nhö vaäy? Trôøi ôi! Toâi bieát noùi theá naøo vôùi caùc con toâi ñaây?”
Toâi khoâng kìm ñöôïc nöôùc maét tröôùc söï thaät ñau ñôùn naøy vaø caûm thaáy caêm giaän keû laùi xe baát caån naøo
ñoù ñaõ haïi cheát Bucky cuûa chuùng toâi.
 – Em seõ khoâng bao giôø nuoâi moät con nai naøo nöõa. – Toâi ngheïn ngaøo noùi vôùi John. – Laøm sao em coù
theå chòu ñöïng ñöôïc neáu chuyeän naøy laïi xaûy ra laàn nöõa. OÂi trôøi ôi! Nhìn nhöõng veát thöông cuûa noù naøy.
John nheï nhaøng laáy ñaát vaø laù caây khoâ xung quanh phuû leân xaùc cuûa Bucky. Chuùng toâi ñöùng laëng moät
hoài laâu tröôùc söï thaät phuõ phaøng naøy vaø caàu mong seõ khoâng phaûi chòu theâm baát kyø noãi ñau naøo nhö theá nöõa.
Côn gioù laïnh thoác vaøo ngöôøi keùo toâi trôû veà vôùi thöïc taïi khi hai vôï choàng nhaûy xuoáng khoûi xe taûi. Toâi
chaïy voäi ñeán choã chuù nai con ñang naèm baát ñoäng, laáy ñeøn pin soi vaøo thaân theå noù.
– Taï ôn trôøi. Ñoù khoâng phaûi laø Yoda.
Nhöõng tia naéng ñaàu tieân cuûa ngaøy môùi mang ñeán caâu traû lôøi roõ raøng cho chuùng toâi. John vaø toâi mang
xaùc con vaät maø chuùng toâi khoâng bieát teân vaøo saâu trong röøng, ñaët noù vaøo moät choã truõng roài khoûa ñaát laáp laïi.
Khi cho xe reõ vaøo ñöôøng veà nhaø, chuùng toâi nhìn thaáy Jesse ñang xoøe tay ñöa cho chuù nai yeâu quyù
cuûa mình – Yoda – moät quaû taùo. AÙnh maét Yoda nhìn Jesse ñaày tin caäy vaø nheï nhaøng ñôùp laáy traùi taùo töø tay
Jesse. Noù duïi duïi maët vaøo ñoâi baøn tay mang gaêng aám aùp cuûa Jesse. John vaø toâi nhìn nhau mæm cöôøi. Chuù nai
xaáu soá noï ñaõ thoåi buøng ngoïn löûa tình yeâu thöông daønh cho nhöõng sinh vaät cuûa theá giôùi hoang daõ trong
chuùng toâi vaø tieáp söùc cho chuùng toâi thöïc hieän toát coâng vieäc cuûa mình.
Chuùng toâi theå hieän loøng tieác thöông daønh cho Bucky baèng caùch tieáp tuïc chaêm soùc vaø nuoâi döôõng
theâm nhieàu chuù nai môùi moãi khi xuaân veà. Tuy nhieân, duø raát nhieàu chuù nai ñaõ lôùn leân trong trang traïi cuûa
chuùng toâi nhöng toâi vaãn khoâng bao giôø queân nhöõng kyû nieäm gaén lieàn vôùi chuù nai ñaàu tieân.
- Linda Mihatov
 CHAØNG AH-NULD DUÕNG MAÕNH

Toâi giöõ chöùc vuï tröôûng ñoaøn dòch vuï du lòch sinh thaùi taïi Costa Rica ñaõ möôøi naêm nay. Nhöõng
chuyeán ñi naøy mang ñeán cho toâi cô hoäi ñöôïc nhìn thaáy vaø tieáp xuùc vôùi nhieàu loaïi thuù hoang daõ nhö khæ ñoät,
baùo ñoám... Tuy vaäy, coù moät chuyeán ñi khieán toâi nhôù maõi vì laàn ñoù, caû ñoaøn cuûa toâi ñaõ coù dòp chöùng kieán
moät söï kieän ñaëc bieät aán töôïng.
Caùc thaønh vieân tham döï chuyeán ñi laàn aáy ñeàu laø nhöõng ngöôøi raát ñam meâ tìm hieåu thieân nhieân
hoang daõ, trong ñoù coù Jim vaø con trai oâng, Andy - ñang ôû tuoåi thieáu nieân.
Hai cha con Jim khoâng phaûi laø khaùch haøng thöôøng xuyeân cuûa haõng du lòch chuùng toâi. Jim khoaûng 50
tuoåi vaø laø moät cöïu quaân nhaân. Coù leõ vì nhieàu naêm hoaït ñoäng trong quaân ñoäi neân tính tình cuûa oâng khaù laïnh
luøng. Toâi nhaän thaáy moái quan heä giöõa oâng vaø Andy khoâng ñöôïc hoøa thuaän cho laém. Andy toû ra raát nhieät tình
vaø haêng haùi tham gia moïi hoaït ñoäng cuûa ñoaøn trong khi cha caäu, vôùi nhöõng nguyeân taéc cöùng nhaéc, luoân tìm
caùch kieåm soaùt gaét gao con trai. Moät laàn, toâi thaáy Jim xöû söï khaù thoâ baïo vôùi Andy. OÂng tuùm maïnh vaø loâi
Andy ñi khi caäu beù bò tuït laïi phía sau vì maûi tìm caùch baét moät con eách coù boä da laám chaám xanh vaø ñoû xen
keõ. Ñoù laø moät loaøi eách ñoäc. Coù leõ oâng aáy muoán baûo veä caäu con trai mình theo caùch cuûa rieâng oâng. Duø trong
ñoaøn khoâng ai noùi lôøi naøo nhöng sau ñoù, moïi ngöôøi ñeàu coù veû giöõ khoaûng caùch vôùi Andy nhö sôï mình seõ
mang ñeán cho caäu beù nhieàu phieàn toaùi.
Toâi thöôøng troø chuyeän vôùi Andy trong nhöõng phuùt raûnh roãi, vôùi hy voïng caäu beù bôùt coâ ñôn hôn. Andy
taâm söï vôùi toâi raèng caäu raát mong ñöôïc nhìn thaáy moät con baùo ñoám. Moät toái noï, sau khi moïi ngöôøi ñaõ nguû
say, chuùng toâi troán ra khoûi traïi ñeå tìm nhöõng chuù eách ñuû maøu saéc vaø nhieàu sinh vaät hoaït ñoäng veà ñeâm khaùc.
Khi ñeán ñòa phaän khaù vaéng veû cuûa vöôøn quoác gia Corcovado, chuùng toâi phaùt hieän ra moät ñaøn khæ goàm 20
con khæ maët traéng Capuchin. Caû hai hieáu kyø döøng laïi quan saùt chuùng. Capuchin laø loaøi khæ khaù hieàn laønh, deã
gaàn nhöng raát thoâng minh vaø haønh ñoäng gioáng con ngöôøi. Toâi ñeå yù thaáy coù moät con khæ ñöïc ñaàu ñaøn luoân toû
ra hung haõn khaùc thöôøng.
Tröa hoâm sau, khi ñang ñi tham quan röøng quoác gia Corcovado thì ñoaøn chuùng toâi ñöôïc chöùng kieán
moät vaøi cuoäc tranh chaáp giöõa con khi ñaàu ñaøn ñoù vôùi moät vaøi con khæ ñöïc khaùc trong ñaøn. Baát kyø con khæ
ñöïc naøo beùn maûng ñeán gaàn caùc con khæ caùi thì noù lao vaøo, nhe raêng ñe doïa vaø thænh thoaûng coøn daønh taëng
nhöõng keû gaây roái kia moät cuù ñaám trôøi giaùng. Ñoaøn chuùng toâi ñaët bieät danh cho chuù khæ naøy laø Chaøng Ah-
nuld duõng maõnh - nhaïi theo vai dieãn cuûa nam dieãn vieân gaïo coäi Arnold Schwarzenegers.
Ñoaøn chuùng toâi theo doõi hoaït ñoäng cuûa ñaøn khæ naøy nhöng vaãn coá gaéng giöõ moät khoaûng caùch an toaøn
vôùi chuùng. Chuùng ñi khaép röøng ñeå tìm kieám thöùc aên vaø ñi cuoái ñaøn laø moät con khæ con cao chöa ñeán 25cm.
Tröôùc ñoù, con khæ meï ñaõ daïy cho noù caùch leo caây vaø caùch baùm theo ñaøn ñeå khoâng bò laïc. Khæ meï coøn huaán
luyeän cho con caùch nhaûy phoác töø maët ñaát leân thaân caây roài ñu sang moät nhaùnh caây khaùc ôû xa hôn. Ñaây laø baøi
hoïc khoù nhaát maø chuù khæ con phaûi hoïc. Nhieàu laàn, toâi thaáy chuù khæ con döøng laïi, reân ræ chöøng khoâng muoán
hoïc tieáp. Theá nhöng, chæ moät luùc sau, noù ñaõ tìm moät caùi caây khaùc ñeå taäp cho ñeán khi nhaûy voït leân ñöôïc thaân
caây.
Trong chuyeán ñi tìm moài hoâm ñoù, chuù khæ con thaám meät vaø baét ñaàu tuït laïi phía sau. Caøng caùch xa khæ
meï, chuù caøng reân ræ, than khoùc to hôn. Khæ meï döøng laïi ñôïi chuù ñi leân chöù nhaát quyeát khoâng quay laïi ñoùn
chuù. Theá roài, khi ñeán moät thaân caây quaù to, chuù khæ con khoâng theå oâm xueå neân ñaõ keâu khoùc heát söùc thaûm
thieát. Tieáng keâu gaøo cuûa chuù ñaõ gaây naùo loaïn caû ñaøn vaø khieán con khæ ñöïc ñaàu ñaøn - chaøng Ah-nuld duõng
maõnh - chuù yù ñeán. Noù nhe raêng ra haêm doïa vaø rít leân giaän döõ roài lao ñeán choã khæ meï ñang coõng khæ con vôùi
aùnh maét haèn hoïc. Trong khi ñoù, khæ meï vì muoán baûo veä con neân cuõng gaàm göø chuaån bò tö theá saün saøng
chieán ñaáu. Taát caû chuùng toâi ñeàu nín thôû chôø ñôïi, lo laéng khoâng bieát chaøng Ah-nuld naøy ñònh laøm gì.
Khi Ah-nuld ñeán caïnh choã khæ meï vaø khæ con, göông maët ñang cau coù cuûa noù boãng nhieân giaõn ra vaø
veû hung haêng bieán maát. Noù nhìn thaúng vaøo göông maët cuûa khæ con nhö theå ñaây laø laàn ñaàu tieân noù nhìn thaáy
con mình. Theá roài chaøng Ah-nuld ñöa tay sôø göông maët ñang khieáp ñaûm cuûa khæ con vaø nheï nhaøng ñaët leân
ñoù moät nuï hoân. Chuù khæ con nín khoùc ngay laäp töùc. Ah-nuld beá con vaøo loøng, ñeå ñaàu con töïa vaøo ngöïc mình
vaø duøng raêng kheõ chaûi boä loâng cho con.
Caû ñoaøn chuùng toâi thôû phaøo nheï nhoõm vaø thaät söï xuùc ñoäng tröôùc nhöõng gì vöøa chöùng kieán. Luùc ñoù,
toâi ñeå yù thaáy Jim - chaøng Ah-nuld cuûa ñoaøn chuùng toâi - ñang laëng leõ khoùc. Toâi im laëng nhìn Jim vì khoâng
bieát neân noùi vôùi oâng ñieàu gì.
Caû ñoaøn chuùng toâi vui veû quay trôû laïi traïi nghæ. Sau böõa toái, toâi, Jim vaø moät vaøi ngöôøi khaùc ngoài döôùi
maùi hieân laéng nghe tieáng möa ñeâm. Giai ñieäu cuûa möa luùc eâm ñeàm, luùc reùo raét töïa nhö moät baûn hoøa taáu
tuyeät dieäu cuûa töï nhieân.
Baàu khoâng khí yeân bình boãng bò phaù vôõ khi Andy böôùc ra khoûi maùi hieân, Jim choäp maïnh laáy caùnh
tay con trai. Andy cöï laïi boá. Toâi thoùt tim lo sôï cuoäc xung ñoät giöõa hai cha con seõ dieãn ra. Nhöõng aùnh maét
khaùc cuõng ñoå doàn veà phía Jim vaø Andy.
Theá nhöng, traùi vôùi moïi döï ñoaùn, Jim keùo Andy vaøo loøng vaø noùi:
- Boá raát vui vì hai boá con ta cuøng nhau tham gia chuyeán ñi naøy. Luùc naøo boá cuõng mong con ñöôïc traûi
nghieäm ñieàu thuù vò vaø boå ích cuûa cuoäc soáng, Andy aï! Coù leõ laø boá ñaõ khoâng thöông yeâu con theo caùch maø
con mong ñôïi nhöng con haõy tin raèng boá luoân yeâu con.
Andy ngaïc nhieân ñeán möùc cöù ñöùng yeân trong voøng tay boá. Moät thoaùng boái roái, caäu oâm chaët laáy boá
vaø noùi:
- Boá! Con cuõng raát yeâu boá.

- Josh Cohen
 CHINH PHUÏC ÑÆNH CAO

“Baát cöù ai chinh phuïc ñöôïc ñænh nuùi seõ nhaän ñöôïc nhöõng moùn quaø voâ giaù do sôn thaàn ban taëng.”
- Sir Francis Younghusban

Naêm 1989, toâi leân keá hoaïch thöïc hieän moät chuyeán thaùm hieåm chaâu Phi vaø chinh phuïc ñænh
Kilimanjaro(1) - ñænh nuùi cao nhaát cuûa chaâu luïc naøy. Nguyeân nhaân khieán toâi haùo höùc ñeán vôùi maùi nhaø cuûa
luïc ñòa ñen laø vì toâi thöïc söï bò neàn vaên hoùa ñoäc ñaùo cuûa xöù sôû naøy cuoán huùt – töø cuoäc soáng con ngöôøi cho
ñeán theá giôùi ñoäng vaät hoang daõ.
YÙ töôûng veà chuyeán thaùm hieåm chaâu Phi cuûa toâi ñöôïc nhen nhoùm töø chuyeán du lòch ñeán Nepal. Trong
suoát saùu tuaàn löu laïi ñaát nöôùc naøy, baøn chaân toâi ñaõ in daáu treân nhöõng con ñöôøng moøn hieám ngöôøi qua laïi
daãn ñeán nôi sinh soáng cuûa caùc boä laïc ít ngöôøi döôùi chaân ngoïn Kangchengjunga(2) – ñænh nuùi cao thöù ba treân
theá giôùi. Toâi say meâ veû ñeïp huøng vó cuøng nhöõng vaùch ñaù cheo leo hieåm trôû nôi ñaây. Toâi yeâu caû nhöõng baûn
laøng heûo laùnh, nôi maø moãi khi ñi ngang qua, baïn seõ ñöôïc treû con trong laøng chaøo ñoùn baèng nhöõng baøi haùt
tieáng ñòa phöông. Baïn cuõng coù theå baét gaëp nuï cöôøi thaân thieän toûa saùng treân nhöõng göông maët nhem nhuoác.
Nhöõng phong tuïc taäp quaùn ôû ñaây thu huùt ñöôïc söï chuù yù cuûa toâi bôûi chuùng raát khaùc bieät vôùi neàn vaên hoùa Taây
phöông hieän ñaïi maø toâi ñöôïc tieáp xuùc töø beù. Tröôùc khi rôøi Nepal, toâi caûm thaáy muoán ñöôïc khaùm phaù theâm
nhieàu vuøng ñaát khaùc, ñeán thaêm nhieàu thoân laøng, ñöôïc nghe nhieàu ngoân ngöõ, vaø muoán ñöôïc thaáy nhöõng nuï
cöôøi hieàn haäu cuûa nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau. Toâi boãng nhaän ra raèng vieäc khaùm phaù nhöõng ngoïn nuùi cao
ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa cuoäc ñôøi toâi.
Coù theå nhieàu ngöôøi cho raèng toâi quaù tham voïng nhöng toâi vaãn quyeát taâm chinh phuïc saùu treân baûy
ñænh nuùi cao nhaát theá giôùi. Nhöng chính quyeát taâm naøy seõ giuùp toâi coù cô hoäi ñöôïc taän maét chieâm ngöôõng veû
ñeïp cuûa nhöõng vuøng ñaát thuoäc chaâu Phi, Alaska, New Zealand, Argentina vaø Antarctia.
Chinh phuïc Kilimanjaro laø cuoäc haønh trình nhieàu gian truaân chöù khoâng ñôn giaûn chæ laø moät chuyeán
leo nuùi ngaém caûnh ñôn thuaàn. Ngoïn nuùi naøy laø söï löïa choïn ñaàu tieân trong danh saùch nhöõng ñòa danh toâi
muoán ñaët chaân ñeán. Khi baét ñaàu chuaån bò cho chuyeán ñi, toâi nhôù ñeán baø cuûa mình – ngöôøi coù nhieàu aûnh
höôûng ñeán cuoäc ñôøi toâi. Baø cuõng laø moät ngöôøi raát thích ñi du lòch nhöng laïi khoâng coù ñieàu kieän ñeå laøm ñieàu
ñoù. Baø qua ñôøi trong khi danh saùch öôùc muoán cuûa baø vaãn chöa ñöôïc thöïc hieän bao nhieâu.Toâi seõ noã löïc heát
mình ñeå khoâng böôùc theo loái moøn aáy cuûa baø.
Theá nhöng, vaøo luùc toâi ñang traøn treà hy voïng nhaát thì moät chuyeän khoâng may ñaõ xaûy ñeán. Hai tuaàn
tröôùc kyø nghæ Giaùng sinh naêm 1989, caùc baùc só chaån ñoaùn toâi ñaõ bò ung thö tuyeán vuù vaø khoái u ñaõ lan sang
caû heä baïch caàu. Hoï noùi vôùi toâi raèng toâi chæ coù theå soáng trong voøng töø ba ñeán naêm naêm nöõa. Chæ trong vaøi
tieáng ñoàng hoà, toâi töø moät ngöôøi ñang raát yeâu ñôøi, boãng bieán thaønh keû soáng trong sôï haõi vaø thaát voïng toät ñoä.
Sau khi traûi qua nhieàu cuoäc xeùt nghieäm, toâi quyeát ñònh seõ ñeå caùc baùc só tieán haønh ñieàu trò laâm saøng -
phöông phaùp coù theå giuùp toâi keùo daøi cuoäc soáng cuûa mình theâm moät thôøi gian nöõa. Ba thaùng ñaàu tieân toâi chæ
ñeán beänh vieän theo ñònh kyø ñeå truyeàn hoùa chaát. Baûy tuaàn tieáp theo toâi ñöôïc ñieàu trò baèng tia phoùng xaï. Hai
thaùng sau ñoù, toâi nhaäp vieän ñeå taäp trung ñieàu trò baèng hoùa chaát vaø phaãu thuaät caáy gheùp tuûy.
Vaøo thaùng Ba naêm 1990, toâi ñöôïc chuyeån ñeán beänh vieän Pacific Presbyterian. Suoát baûy tuaàn leã, toâi
naèm trong moät caên phoøng voâ truøng coù dieän tích raát nhoû. Thöùc aên ñöôïc ñöa vaøo cô theå toâi thoâng qua nhöõng

(1) Kilimanjaro : Nuùi löûa daïng taàng khoâng hoaït ñoäng ôû Tanzania, laø ñænh nuùi cao nhaát chaâu Phi vôùi ñoä cao 5.895meùt. Ñaây
laø ngoïn nuùi ñöùng moät mình cao nhaát theá giôùi.

(2) Kanchenjunga coù nhieàu teân goïi khaùc nhau nhö Khangchendzongga, Kanchenjanga, Kachendzonga, Kangchanfanga,
coù ñoä cao 8.598 m, naèm treân vuøng laõnh thoå cuûa tænh Taplejung, traûi daøi treân vuøng bieân giôùi giöõa Nepal vaø Ấn Độ.
oáng daãn, vaø baøi taäp vaän ñoäng duy nhaát cuûa toâi laø böôùc ñeán chieác chaäu caïnh giöôøng khi buoàn noân. Söùc khoûe
cuûa toâi moãi luùc moät yeáu daàn. Naèm treân giöôøng beänh, toâi chæ coù theå ñöa maét nhìn ra khu coâng vieân beân ngoaøi
thoâng qua oâ cöûa soå nhoû. Öôùc muoán duy nhaát cuûa toâi khi aáy laø ñöôïc ñi daïo treân nhöõng con ñöôøng moøn trong
coâng vieân ñoù maø thoâi.
Toâi uoáng moät vieân thuoác an thaàn roài thieáp ñi. Trong khi meâ man, toâi thaáy mình ñang ñöùng treân ñænh
Kilimanjaro, McKinley vaø moät soá ñænh nuùi khaùc maø toâi khoâng bieát teân. Nhöng cuõng trong giaác mô ñoù, caùc
cô baép toâi co ruùt laïi, cô theå khoâng coøn söùc ñeà khaùng cuûa toâi noùng ran leân vì soát cao. Toâi coù caûm giaùc nhö
caùnh cöûa cuûa thaàn cheát ñang môû roäng chaøo ñoùn toâi. Tuy nhieân, toâi vaãn khoâng ngöøng caàu nguyeän vaø hy voïng
moät ngaøy naøo ñoù mình seõ ñöôïc xuaát vieän vaø soáng moät cuoäc ñôøi höõu ích.
Cuoái cuøng, ñieàu kyø dieäu ñaõ xaûy ra. Toâi heát soát vaø coù theå töï do ñi laïi. Vieäc ñaàu tieân toâi muoán laøm laø
ñi daïo khaép coâng vieân. Vieäc ñi qua boán daõy nhaø ngaén trong beänh vieän döôøng nhö ñaõ ruùt caïn chuùt söùc cuoái
cuøng trong ngöôøi toâi. Theá nhöng toâi laïi caûm thaáy raát haõnh dieän vì ñeán baây giôø mình vaãn coøn soáng. Moãi ngaøy
qua ñi, quaõng ñöôøng toâi ñi ñöôïc laïi daøi hôn moät chuùt. Söùc khoûe cuûa toâi daàn hoài phuïc nhöng taát nhieân, toâi
vaãn phaûi chòu ñöïng söï haønh haï cuûa nhöõng côn ñau. Ngay khi caûm thaáy khaù hôn, toâi laïi nghó ñeán öôùc mô
chöa ñöôïc hoaøn thaønh cuûa mình - chuyeán du lòch chaâu Phi vaø chinh phuïc ñænh Kilimanjaro.
Sau khi ñieàu trò ñöôïc moät naêm, toâi leo leân ñænh Baldy – moät ngoïn nuùi tuyeát nôi toâi ñang soáng. Sau
boán giôø kìm cheá côn ñau, cuoái cuøng toâi cuõng ñaët chaân leân ñeán ñænh nuùi. Trong khoaûnh khaéc ñaëc bieät ñoù, toâi
quyeát taâm seõ phaûi ñeán chaâu Phi baèng moïi giaù.
Moät laàn nöõa, toâi laïi laäp keá hoaïch cho haønh trình daøi cuûa mình. Sau ñoù, toâi coù theâm vaøi laàn trôû laïi
ñænh Baldy vaø tieâm chuûng moät danh saùch caùc beänh caàn phoøng traùnh tröôùc chuyeán ñi khaùm phaù chaâu Phi. Toâi
bay ñeán Nairobi trong taâm traïng vöøa hoài hoäp, vöøa lo laéng. Thaät khoù tin raèng cuoäc phieâu löu maø toâi mong ñôïi
baáy laâu nay saép trôû thaønh hieän thöïc.
Toâi khôûi haønh töø Serengeti Plains, maûnh ñaát khoâ caèn vôùi raát nhieàu sö töû, baùo Phi chaâu vaø nhöõng ñaøn
voi röøng. Taâm traïng toâi trôû neân phaán khích ñaëc bieät tröôùc khung caûnh hoang sô ôû ñaây. Trong ba ngaøy, ñoaøn
cuûa toâi goàm chín ngöôøi, baét ñaàu chuyeán thaùm hieåm höùa heïn bieát bao ñieàu kyø thuù.
Ñeâm tröôùc khi rôøi khoûi Tanzania ñeå chuaån bò chinh phuïc ñænh Kilimanjaro, chuùng toâi ñöôïc tham döï
vuõ hoäi cuûa thoå daân Masai. Ñeâm ñoù, chuùng toâi quaây quaàn beân nhau vaø laéng nghe caùc chieán binh cuûa boä laïc
haùt nhöõng lôøi tuïng ca. Toác ñoä vaø cöôøng ñoä cuûa nhöõng böôùc chaân quanh toâi moãi luùc moät taêng. Toâi haàu nhö
khoâng coøn nhìn thaáy roõ hình daùng ngöôøi maø chæ coøn nghe thaáy aâm thanh baøi haùt cuûa hoï. Nhöõng böôùc nhaûy
vaø giai ñieäu baøi haùt hoøa hôïp vôùi nhau taïo neân moät söùc quyeán ruõ ñaày meâ hoaëc khoâng sao lyù giaûi ñöôïc.
Toâi chaêm chuù quan saùt caùch hoï theå hieän quyeát taâm vaø taäp trung söùc löïc vaøo töøng ñoäng taùc. Toâi hieåu
raèng baûn thaân toâi cuõng phaûi laøm nhö vaäy neáu muoán chieán thaéng beänh taät vaø chinh phuïc ñænh Kilimanjaro.
Cuõng gioáng nhö caùc thoå daân Masai ôû ñaây, toâi seõ phaûi huy ñoäng taát caû noäi löïc cuûa mình ñeå choáng choïi vôùi
khoâng khí laïnh vaø aùp suaát khoâng khí thaáp khi ôû treân cao.
Saùng hoâm sau, chuùng toâi baét ñaàu leo nuùi. Con ñöôøng ñeán vôùi “ñænh vinh quang” luoân chöùa ñöïng raát
nhieàu gian khoå. Trong boán ngaøy ñaàu, chuùng toâi ñi theo nhöõng con ñöôøng quanh co trong caùc caùnh röøng nhieät
ñôùi ñaày reâu xanh vaø hoa daïi. Thöïc phaåm laï khieán cho heä thoáng mieãn dòch vöøa môùi phuïc hoài phaàn naøo cuûa
toâi gaëp truïc traëc vaø toâi bò tieâu chaûy trong suoát haønh trình. Tuy vaäy, theo moãi böôùc chaân, khoaûng caùch giöõa
chuùng toâi vôùi ñænh nuùi caøng ñöôïc thu ngaén laïi.
Moãi khi ñuoái söùc, toâi thöôøng laåm nhaåm caâu: “Hakuna Matata, Hakuna Matata” maø theo tieáng
Swahili coù nghóa laø: “Khoâng sao ñaâu, ñöøng sôøn loøng!”. Vaøo ngaøy thöù naêm cuûa cuoäc haønh trình, chuùng toâi baét
ñaàu tieán leân ñænh. Vaøo khoaûng thôøi gian naøy cuûa hai naêm tröôùc, toâi ñang naèm treân giöôøng beänh, thoi thoùp
thôû vaø hy voïng soáng soùt laø raát mong manh. Vaäy maø giôø ñaây, toâi ñaõ khoûe maïnh trôû laïi vaø coøn thöïc hieän ñöôïc
öôùc mô töôûng nhö ñaõ dang dôû cuûa mình.
 Khi ñaët chaân ñeán vaønh ñai cuûa mieäng nuùi löûa ôû ñoä cao 5.791 meùt, toâi sung söôùng ñeán möùc khoâng giöõ
ñöôïc bình tónh. Toâi nhaûy caãng leân, vung maïnh naém ñaám vaøo khoâng khí, gioáng phong caùch trình dieãn cuûa
caùc ca só nhaïc Rock moãi khi keát thuùc baøi haùt ñeå chuùc möøng thaønh coâng cuûa mình.
Ñöùng treân noùc nhaø cuûa chaâu Phi vaø ñöôïc hít thôû baàu khoâng khí trong laønh nôi ñaây, laàn ñaàu tieân toâi
hieåu raèng nhöõng veát thöông treân thaân theå coù theå ñöôïc chöõa laønh neáu tinh thaàn con ngöôøi luoân khoûe maïnh.
Treân ñænh nuùi naøy, trong giaây phuùt aáy, toâi caûm thaáy mình laø ngöôøi may maén nhaát theá giôùi. Toâi muoán chia seû
vôùi taát caû moïi ngöôøi nieàm haân hoan voâ bôø cuûa mình.
Sau hai naêm röôõi laøm vieäc caät löïc, toâi cuøng vôùi 17 beänh nhaân soáng soùt sau khi ñieàu trò ung thö vuù leo
leân ñænh Aconcagua coù ñoä cao 6.962 meùt taïi Argentina. Chuùng toâi ñaët teân cho chuyeán ñi cuûa mình laø “Chinh
phuïc ñænh cao”. Haønh trình cuûa chuùng toâi nhaän ñöôïc raát nhieàu söï quan taâm cuûa giôùi truyeàn thoâng vaø muïc
ñích cuûa chuùng toâi trong chuyeán ñi naøy laø keâu goïi söï quan taâm cuûa coäng ñoàng vôùi nhöõng beänh nhaân ung thö
vuù. Toâi laø moät trong ba ngöôøi ñaàu tieân chinh phuïc ñöôïc ñænh cuûa Aconcagua. Tuy nhieân, moät ngöôøi baïn
ñoàng haønh cuûa toâi - chò Nancy Knoble - ñaõ nhaän xeùt raèng: “Chuùng ta chinh phuïc ñænh cao naøy tröôùc heát laø
ñeå chieán thaéng chính mình”.
Sau laàn ñoù, toâi daønh thôøi gian ñeå ñi du lòch voøng quanh theá giôùi vaø raát haõnh dieän vì mình ñaõ ñöùng
treân naêm ñænh nuùi cao nhaát cuûa naêm chaâu luïc. Chæ caàn ñieàu kieän söùc khoûe cho pheùp, toâi seõ tieáp tuïc thöïc
hieän öôùc mô chinh phuïc ñænh cao cuûa mình. Caøng ngaøy baûng danh saùch öôùc mô cuûa toâi caøng ñöôïc thu ngaén
laïi. Toâi ñaùnh daáu nhöõng ñieàu mình ñaõ ñaït ñöôïc vaø chaéc chaén seõ noã löïc heát mình ñeå hoaøn thaønh taát caû
chuùng.
- Laura Evans
 ÑAÛO NGOÃNG
“Ñaûo Ngoãng” laø teân maø caùc con toâi duøng ñeå goïi moät ñòa danh toâi saép keå vôùi caùc baïn döôùi ñaây. Keå
ra, vieäc goïi noù laø “ñaûo” cuõng hôi quaù lôøi bôûi ñoù chæ laø moät moûm ñaù nhoû vôùi vaøi caùi caây khaúng khiu. Khi
thuûy trieàu leân ñeán möùc cao nhaát, dieän tích coøn laïi cuûa moûm ñaù ñoù chæ coøn khoaûng 20m2.
Möôøi laêm naêm tröôùc ñaây, moãi ñoä xuaân veà, coù moät ñoâi ngoãng töø Canada bay ñeán moûm ñaù naøy laøm toå.
Nhöng khoâng phaûi baát cöù nôi naøo treân “ñaûo” cuõng ñöôïc chuùng choïn laøm nôi xaây toå. Ñoâi ngoãng aáy chæ choïn
ñuùng nôi naêm tröôùc chuùng ñaõ ôû - moät caùi hoác ñaù naèm ôû vò trí cao nhaát so vôùi maët nöôùc bieån.
Ngoãng meï nhaët nhaïnh, thu gom nhaùnh caây con vaø coû khoâ ñeå laøm toå. Sau ñoù, noù röùt nhöõng chieác loâng
meàm töø ngöïc ra ñeå taïo moät lôùp neäm voâ cuøng eâm aùi trong toå. Hai caây sôn thuûy du moïc caïnh ñaáy phaàn naøo ñaõ
nguïy trang giuùp cho chieác toå khoûi söï doøm ngoù töø beân ngoaøi. Vaø vieäc ngoãng meï thöôøng naèm im baát ñoäng
trong toå cuõng goùp phaàn laøm cho chieác toå trôû neân kín ñaùo hôn. Nhöõng ngöôøi ñaùnh caù thöôøng xuyeân ñi qua nôi
ñaây cuõng khoâng heà hay bieát ngoãng meï ñang naèm trong toå.
Moät muøa xuaân noï, toâi quyeát ñònh ñi thaêm ngoãng meï thöôøng xuyeân hôn trong thôøi kyø noù aáp tröùng.
Thaät tuyeät vôøi khi baét ñaàu ngaøy môùi baèng caùch daønh ra naêm phuùt ñeå cheøo thuyeàn ra ñaûo. Toâi luoân mang
theo moät ít voû baùnh mì trong caùc chuyeán vieáng thaêm cuûa mình. Ñaây laø moùn khoaùi khaåu cuûa ngoãng meï vaø
laàn naøo noù cuõng aên moät caùch ngon laønh. Trong khi coâ naøng maûi meâ chuù yù ñeán baùnh mì thì toâi coù cô hoäi ñöôïc
kieåm tra taøi saûn quyù giaù nhaát trong toå cuûa noù - 6 quaû tröùng to troøn traéng tinh.
Vaøo moät thöù baûy trung tuaàn thaùng Naêm, ngoãng meï ñaõ aáp tröùng ñöôïc 24 ngaøy. Khi toâi gheù thaêm, coâ
naøng khoâng nieàm nôû ñoùn tieáp nhö tröôùc vaø luoân ñeå maét ñeán chieác toå cuûa mình. Chæ ñeán luùc ngoãng meï vöôn
mình ngoaïm laáy baùnh mì trong gioû, toâi môùi coù ñieàu kieän tìm hieåu nguyeân nhaân vì sao coâ naøng laïi caùu kænh
ñeán vaäy. Döôùi ngöïc coâ naøng, nhöõng ñaùm loâng troøn vaø meàm maïi maøu vaøng naâu ñang laáp loù nhìn ra.
Naêm chuù ngoãng con cöïc kyø ñaùng yeâu chen chuùc naèm caïnh meï trong toå. Nhöng ñieàu khieán toâi chuù yù
hôn caû chính laø quaû tröùng coøn laïi chöa nôû. Theo leä thöôøng, taát caû caùc tröùng ñöôïc aáp cuøng vôùi nhau seõ nôû
cuøng moät luùc. Duø ngoãng meï vaãn ñang göôøm göôøm ñeà phoøng nhöng toâi vaãn löøa dòp ñeå nheï nhaøng nhaác quaû
tröùng chöa nôû ra khoûi toå vaø ñöa noù leân tai nghe. Toâi laéc nheï quaû tröùng nhöng chaúng thaáy ñoäng tónh gì beân
trong. Theá roài moät luùc sau, toâi giaät mình khi caûm thaáy coù gì ñoù ñang cöïa quaäy. Ngay laäp töùc, toâi nhaän ra
raèng chuù ngoãng con naèm beân trong khoâng ñuû söùc ñeå ñaïp vôõ voû tröùng chui ra ngoaøi. Raát coù theå noù seõ kieät
söùc vaø bò cheát ngaït trong ñoù neáu khoâng ñöôïc cöùu giuùp kòp thôøi.
Toâi caån thaän caàm quaû tröùng ñaäp nheï vaøo hoøn ñaù beân caïnh, loøng hoài hoäp khoâng bieát chuyeän gì seõ xaûy
ñeán. Voû tröùng toaùc ra, ñeå loä moät nhuùm loâng tô öôùt nheïp, moät caùi moû beù xíu vaø ñoâi chaân maøu xaùm. Chuù
ngoãng con naèm im thieâm thieáp, caùi ñaàu ngoeïo sang moät beân. Khoâng coù daáu hieäu naøo cuûa söï soáng ôû sinh vaät
beù nhoû ñang naèm treân tay toâi.
Toâi nheï nhaøng laáy aùo sô mi cuûa mình lau khoâ cho chuù ngoãng nhoû beù toäi nghieäp ñoù. Theá nhöng vieäc
söôûi aám cuûa toâi khoâng mang laïi keát quaû. Cuoái cuøng toâi ñaønh ñaët chuù ngoãng ñaùng thöông naèm giöõa anh em
cuûa chuùng roài ra veà ñeå moïi thöù ñöôïc dieãn ra moät caùch töï nhieân.
Saùng hoâm sau, toâi thöùc daäy thaät sôùm. Hoâm nay laø ngaøy daønh cho Meï.
Trong luùc cuøng caùc con chuaån bò moät böõa ñieåm taâm thaät ñaëc bieät cho gia ñình, ñaàu toâi vaãn cöù nghó
ñeán hình aûnh chuù ngoãng con khoâng ñuûû söùc chui ra khoûi voû tröùng hoâm qua. Sau böõa saùng, toâi quyeát ñònh seõ
cheøo xuoàng ra ñaûo vaø mang theo moät khaåu phaàn ñaëc bieät daønh cho ngoãng meï. Toâi muoán chuùc möøng noù ñaõ
cho ra ñôøi naêm chuù ngoãng con xinh xaén nhaân Ngaøy cuûa Meï.
Khi ñöùng ôû muõi thuyeàn vôùi gioû baùnh mì trong tay, toâi ñaõ nhìn thaáy moät hình aûnh tuyeät ñeïp: tröôùc maét
toâi, ngoãng meï vaø saùu chuù ngoãng con ñang ñi daïo beân ngoaøi toå.
Toâi coù caûm giaùc nhö coâ naøng ngoãng muoán khoe vôùi toâi veà ñaøn con ñaùng yeâu cuûa noù. Vaø toâi bieát raèng
nhöõng noã löïc cuûa mình hoâm qua laø coù yù nghóa.
- Tom Lusk