Traãi nghiïåm

&
GIFT FROM THE SEA, 50th Anniversary Edition
by Anne Morrow Lindbergh

Copyright © 1955, 1975 by Anne Morrow Lindbergh,

and renewed 1983 by Anne Morrow Lindbergh.
Copyright renewed © 2003 by Jon Lindbergh, Land M. Lindbergh,
Scott Morrow Lindbergh, and Reeve Lindbergh.
Originally published in 2005 by Pantheon Books, a division of
Random House, Inc., USA.

Vietnamese Language Copyright © 2008 by First News - Tri Viet.

This translation published under arrangement with Pantheon Books,
a division of Random House, Inc., U.S.A.
All rights reserved.

GIFT FROM THE SEA - TRAÃI NGHIÏÅM &

KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG
Cöng ty First News - Trñ Viïåt giûä baãn quyïìn xuêët baãn vaâ phaát
haânh êën baãn tiïëng Viïåt trïn toaân thïë giúái theo húåp àöìng
chuyïín giao baãn quyïìn vúái Pantheon Books, Hoa Kyâ.
Bêët cûá sûå sao cheáp naâo khöng àûúåc sûå àöìng yá cuãa First
News vaâ Pantheon Books àïìu laâ bêët húåp phaáp vaâ vi
phaåm Luêåt Xuêët baãn Viïåt Nam, Luêåt Baãn quyïìn Quöëc tïë
vaâ Cöng ûúác Baão höå Baãn quyïìn Súã hûäu Trñ tuïå Berne.

CÖNG TY VÙN HOÁA SAÁNG TAÅO TRÑ VIÏÅT - FIRST NEWS

11HNguyïîn Thõ Minh Khai, Quêån 1, TP. Höì Chñ Minh
Tel: (84.8) 822 7979 - 822 7980 - 823 3859 - 823 3860
Fax: (84.8) 822 4560; Email: triviet@firstnews.com.vn
Website: www.firstnews.com.vn
 Traãi nghiïåm
&

Biïn dõch:
HUÏÅ GIANG – NGOÅC KHANH
AN BÒNH – NGOÅC HÊN

First News

NHAÂ XUÊËT BAÃN VÙN HOÁA SAÂI GOÂN

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
(Nhên kyã niïåm 50 nùm xuêët baãn taác phêím naây)

V êåy laâ “Traãi nghiïåm & khaát voång cuöåc

söëng” àaä bûúác vaâo tuöíi 50. Khi múái laâ möåt cö beá
10 tuöíi, töi àaä cêìm êën baãn àêìu tiïn cuöën saách
cuãa meå. Vaâ bêy giúâ, khi cêìm êën baãn múái nhêët
trïn tay, töi àaä laâ möåt phuå nûä 60 tuöíi. Töi àaä
àoåc “Traãi nghiïåm & khaát voång cuöåc söëng”
suöët thúâi gian àoá vaâ chûa bao giúâ caãm thêëy cuöën
saách meå töi viïët vaâo nùm 1955 laåi laåc hêåu àöëi
vúái nhûäng vêën àïì ngaây nay.
Duâ àoåc bêët cûá doâng naâo, trang naâo trong
“Traãi nghiïåm & khaát voång cuöåc söëng”, ngûúâi
ta vêîn thêëy mònh coá thïí thúã nheå nhaâng hún vaâ
söëng thoaãi maái hún. Duâ àoåc toaân böå hay chó vaâi
doâng trong saách, baån cuäng coá thïí caãm thêëy bònh
an vaâ tûå do söëng theo möåt caách khaác.

5
 Ngön ngûä vaâ gioång àiïåu cuãa cuöën saách luön
laâm töi liïn tûúãng àïën nhûäng chuyïín àöång bònh
thûúâng maâ vônh hùçng cuãa biïín caã. Töi khöng
biïët meå àaä cöë yá choån gioång vùn àoá hay noá àïën
möåt caách tûå nhiïn vúái baâ trong thúâi gian baâ söëng
úã biïín àïí viïët. Chó biïët laâ sau khi àoåc vaâi trang
àêìu tiïn cuãa cuöën saách, töi àaä caãm thêëy coá thïí
thû giaän trong nhõp àiïåu cuãa biïín, caãm thêëy
mònh àang miïn man trong nhûäng àúåt soáng
bïình böìng. Caãm giaác àûúåc döî daânh vaâ trêën an
bao boåc lêëy töi.
Khöng chó àem laåi êm hûúãng dõu daâng cuãa
cuöåc söëng hay caãm giaác bònh an tûâ nhûäng tiïëng
noái bïn trong, “Traãi nghiïåm & khaát voång cuöåc
söëng” coân êín chûáa möåt sûác maånh phi thûúâng.
Töi thêåt bêët ngúâ khi phaát hiïån ra sûác maånh àoá,
coá leä vò töi luön nghô meå gùæn liïìn vúái sûå dõu
daâng, caã trong tònh yïu thûúng vaâ trong daáng
veã mong manh, nhaåy caãm cuãa baâ.
Tuy nhiïn, úã goác àöå khaác, meå töi cuäng laâ möåt
ngûúâi thêåt àùåc biïåt. Baâ laâ ngûúâi phuå nûä àêìu tiïn
úã Myä coá bùçng laái taâu lûúån haång ûu nùm 1930.
Baâ cuäng laâ ngûúâi phuå nûä àêìu tiïn nhêån Huy
chûúng Hubbard cuãa Höåi àõa lyá quöëc gia vaâo nùm
1934. Nùm 1938, baâ nhêån àûúåc giaãi thûúãng Taác

6
phêím hay nhêët trong nùm (National Book
Award) cho taác phêím “Listen! The wind”, möåt
cuöën tiïíu thuyïët vïì nhûäng chuyïën phiïu lûu. Vaâ
àiïìu cuöëi cuâng: baâ luön laâ taác giaã coá saách baán
chaåy nhêët trong suöët sûå nghiïåp cuãa mònh.
Töi nhúá nùm 65 tuöíi, meå vêîn cuâng töi ài
trûúåt tuyïët úã Vermont. Nùm 70 tuöíi, baâ laâm möåt
chuyïën haânh trònh ài böå suöët nhûäng con àûúâng
daâi dûúái nhûäng ngoån nuái úã Thuåy Sô. Nùm nùm
sau, khi àaä 75 tuöíi, baâ ài böå xuöëng miïång nuái
lûãa Haleakala úã Maui, Hawaii àïí traãi qua möåt
àïm trong loâng nuái cuâng con chaáu vaâ baån beâ.
Töi vêîn nhúá meå àaä tûâng àûáng caånh töi trong
àöi giaây leo nuái, nhòn lïn bêìu trúâi àïm àêìy sao
àïí daåy cho töi tïn vaâ võ trñ cuãa caác choâm sao -
möåt trong nhûäng kiïën thûác baâ àaä hoåc àïí xaác
àõnh àûúâng bay trong àïm khi tham gia khoáa
huêën luyïån bay gêìn 50 nùm vïì trûúác.
Àiïìu tuyïåt vúâi nhêët maâ “Traãi nghiïåm &
khaát voång cuöåc söëng” àem laåi cho ngûúâi àoåc laâ
tûå do, möåt sûå tûå do tuyïåt diïåu. Töi nghô rêët khoá
àïí nhêån ra hay miïu taã caãm giaác tûå do naây,
nhûng chñnh noá laâ lyá do laâm cuöën saách luön
àûúåc yïu mïën trong suöët 50 nùm qua. Sûå tûå do

7
naây xuêët hiïån khi chuáng ta can àaãm múã loâng vúái
cuöåc söëng, nhû meå töi àaä laâm, bêët kïí nhûäng gò
maâ cuöåc söëng àem laåi cho chuáng ta: niïìm vui,
nöîi buöìn, thaânh cöng, thêët baåi, àau àúán, haånh
phuác, kïí caã nhûäng àiïìu nhêët thúâi hay nhûäng thûá
khöng bao giúâ thay àöíi.
Bùçng caách dûåa vaâo nhûäng kinh nghiïåm cuãa
baãn thên, cöë gùæng giûä vûäng niïìm tin vaâ söëng
hïët mònh vúái hiïån taåi duâ bêët cûá chuyïån gò xaãy
ra, meå töi àaä tòm àûúåc tûå do cho chñnh mònh
trong suöët cuöåc àúâi cuãa baâ. Têët caã chuáng ta cuäng
àïìu coá thïí nhû thïë. Vúái “Traãi nghiïåm & khaát
voång cuöåc söëng”, meå töi àaä tòm ra möåt caách
söëng múái, cho chñnh baâ vaâ cho nhûäng ngûúâi
chung quanh.
“Traãi nghiïåm & khaát voång cuöåc söëng”
àûúåc taái baãn nhiïìu lêìn trong suöët 50 nùm, nghôa
laâ ngaây caâng coá thïm nhiïìu baån àoåc coá cú höåi
chaåm àïën tûå do vaâ niïìm vui giöëng nhû meå töi.
Vaâ töi haånh phuác vò àiïìu àoá.

Thaáng 3/ 2005
- Reeve Lindbergh

8
 LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU

T öi bùæt àêìu viïët nhûäng trang saách naây chó àïí

daânh tùång cho chñnh mònh, àïí suy ngêîm vïì caách
söëng, vïì sûå cên bùçng trong cuöåc söëng, trong sûå
nghiïåp cuäng nhû trong möëi quan hïå vúái moåi ngûúâi
xung quanh. Vúái cêy buát nhoã trong tay, töi bùæt àêìu
viïët thêåt tûå nhiïn, thoaãi maái. Khi nhûäng yá nghô
àêìu tiïn trong têm tûúãng thaânh hònh trïn mùåt
giêëy, töi coá caãm giaác nhûäng traãi nghiïåm cuãa mònh
coá àöi phêìn khaác biïåt so vúái ngûúâi khaác (coá phaãi
têët caã chuáng ta àïìu aão tûúãng nhû vêåy khöng nhó?).
Cuöåc söëng cuãa töi coá luác àûúåc tûå do bay böíng hún
moåi ngûúâi, nhûng cuäng coá khi laåi bõ giam haäm
trong voâng tuâ tuáng raâng buöåc.

9
 Thïm nûäa, töi cho rùçng chùèng phaãi têët caã phuå
nûä trïn thïë gian naây àïìu muöën kiïëm tòm cho
mònh möåt cuöåc söëng múái meã nhiïìu dû võ, hay ûúác
voång tòm àûúåc möåt chöën bònh yïn naâo àoá àïí coá
thïí suy tû trêìm mùåc. Nhiïìu phuå nûä caãm thêëy haâi
loâng vúái cuöåc söëng hiïån taåi cuãa mònh. Dûúái caái
nhòn cuãa möåt ngûúâi àûáng ngoaâi quan saát, töi thaán
phuåc vaâ ngaåc nhiïn khi thêëy hoå xoay xúã lêìn höìi
cuöåc söëng cuãa mònh. Hoå laâm töët hún töi rêët nhiïìu.
Vúái möåt chuát ghen tõ xen lêîn khêm phuåc vaâ
ngûúäng möå, töi lùång leä quan saát sûå hoaân haão coá veã
nhû rêët mong manh àoá trong chuöîi ngaây àïìu àùån
yïn aã cuãa hoå. Coá leä hoå chùèng gùåp phaãi bêët kyâ möåt
sûå vûúáng vñu naâo caã, hoùåc cuäng coá thïí hoå àaä tòm
àûúåc möåt giaãi phaáp naâo àoá.

Nhûng khi tiïëp tuåc nhûäng trang viïët cuãa mònh

cuäng nhû qua nhûäng cêu chuyïån vïì nhûäng ngûúâi
phuå nûä úã nhiïìu àöå tuöíi khaác nhau, vúái nhûäng maãnh
àúâi, nhûäng traãi nghiïåm khöng giöëng nhau – àoá laâ
nhûäng ngûúâi phaãi tûå bûún chaãi àïí nuöi söëng baãn
thên, nhûäng ngûúâi chó quêín quanh vúái cöng viïåc
nöåi trúå, laâm vúå, laâm meå vaâ caã nhûäng ngûúâi coá cuöåc
söëng an nhaân hún – töi múái nhêån ra rùçng quan
àiïím cuãa mònh khöng coá gò laå thûúâng caã. Trong
nhûäng hoaân caãnh khaác nhau, bùçng nhûäng hònh

10
thûác khöng giöëng nhau, töi nhêån ra rùçng nhiïìu
phuå nûä, caã caánh nam giúái cuäng vêåy, àïìu àang vêåt
löån vúái nhûäng cêu hoãi nhû töi. Hoå khao khaát àûúåc
tranh luêån àïí tòm ra lúâi giaãi àaáp khaã dô nhêët. Ngay
caã nhûäng con ngûúâi maâ cuöåc söëng cuãa hoå dûúâng
nhû thêåt yïn bònh, phùèng lùång, àûúåc êín giêëu àùçng
sau veã ngoaâi haånh phuác – thò cuäng nhû töi – hoå àïìu
muöën cuöåc söëng cuãa mònh thïm nhõp nhaâng vúái
nhûäng khoaãng lùång saáng taåo hún, vúái sûå àiïìu chónh
haâi hoâa hún cho nhu cêìu caá nhên vaâ caã nhûäng möëi
quan hïå múái meã seä coân tiïëp diïîn.

Thïë röìi dêìn dêìn, nhûäng trang viïët naây bao

göìm caã nhûäng tranh luêån, nhûäng têm sûå thêìm kñn
cuãa nhiïìu ngûúâi, vaâ noá khöng coân laâ cêu chuyïån
cuãa riïng töi nûäa búãi töi seä gûãi tùång laåi cho nhûäng
ngûúâi àaä tûâng trùn trúã nhûäng suy nghô nhû töi.
Nhû thïë, vúái tònh caãm nöìng hêåu vaâ möëi giao tònh
àöëi vúái nhûäng ngûúâi cuâng chung chñ hûúáng, töi gûãi
tùång laåi moán quaâ cuãa mònh vaâo loâng biïín khúi...

- Anne Morrow Lindbergh

11
 1

BÚÂ BIÏÍN
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

B úâ biïín khöng phaãi laâ núi lyá tûúãng àïí

laâm viïåc, hoåc têåp, viïët laách hay trùn trúã nhûäng
suy nghô coân vûúáng bêån. Leä ra töi phaãi hiïíu roä
àiïìu naây tûâ nhiïìu nùm trûúác. Àêy khöng phaãi
laâ núi àïí lyá trñ lïn tiïëng hay trñ tuïå tröí taâi búãi
khöng gian núi àêy thêåt dõu daâng, thêåt nheå
nhaâng vaâ cuäng rêët àöîi ïm àïìm. Thïë maâ vêîn coá
möåt ngûúâi khöng hiïíu àiïìu naây. Loâng ngêåp
traân hy voång, cö mang theo chiïëc tuái àaä ngaã
maâu chûáa àêìy saách vúã, nhûäng bûác thû àaä lêu
chûa höìi êm, nhûäng cêy buát chò múái chuöët vaâ
caã möåt baãn danh saách àêìy nhûäng dûå àõnh töët
àeåp. Thïë nhûng quyïín saách êëy vêîn chûa àûúåc
giúã trang naâo, cêy buát chò thò gaäy mêët ngoâi,
coân têåp giêëy vêîn trùæng tinh khöng möåt tyâ vïët
nhû bêìu trúâi trong xanh, tinh khöi khöng coá
lêëy möåt gúån mêy. Chùèng àoåc, chùèng viïët laách,
thêåm chñ cuäng chùèng nghô suy – ñt nhêët thò àêy
cuäng khöng phaãi laâ luác àïí laâm nhûäng viïåc àoá.

14
 BÚÂ BIÏÍ N

Ban àêìu, cú thïí mïåt moãi êëy hoaân toaân biïíu

tònh. Nhû àang úã trïn boong taâu löång gioá, cö
húâ hûäng buöng mònh xuöëng chiïëc ghïë xïëp.
Cûúäng laåi lyá trñ, cûúäng laåi têët caã quyïët têm cuãa
mònh, cö trúã vïì vúái giai àiïåu ban sú cuãa soáng
biïín. Soáng cuöån àïën têån búâ, gioá len mònh qua
nhûäng rùång thöng, nhûäng con diïåc vöî caánh
chao liïång chaåm vaâo àuån caát vaâng mõn. Têët caã
laâm múâ ài nhõp söëng cuöìng nhiïåt úã chöën thõ
thaânh, nhûäng thúâi gian biïíu gêëp gaáp hay lõch
trònh laâm viïåc quay cuöìng. Nhû àùæm chòm
trong cún mï, cú thïí cö àûúåc thaã loãng vaâ têm
höìn hoaân toaân thû giaän. Vaâ röìi cö cuäng seä
giöëng nhû nhûäng thûåc thïí núi àêy – cuäng seä bõ
biïín caã cuöën ài, cuäng seä trêìn truåi, mïnh möng,
nhû búâ biïín, vúái nhûäng àûúâng neát nguïåch
ngoaåc ngaây höm qua àaä bõ nhûäng àúåt soáng
cuãa ngaây höm nay xoáa nhoâa.

Thïë nhûng sau hai tuêìn lûu laåi búâ biïín,

vaâo möåt buöíi saáng noå, lyá trñ trong cö chúåt thûác
giêëc àïí trúã laåi vúái àúâi thûúâng – nhûng khöng
phaãi trong khöng khñ nhöån nhõp cuãa chöën thõ
thaânh maâ laâ trong nhûäng traãi nghiïåm vúái àaåi
dûúng bao la. Lyá trñ êëy bùæt àêìu cuöìn cuöån,
chöìm lïn nhû muöën nuöët lêëy nhûäng con soáng

15
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

nhoã hiïìn hoâa, lûäng thûäng ngoaâi kia. Cö seä

chùèng bao giúâ biïët nhûäng baáu vêåt àûúåc nhûäng
con soáng vö tònh cuöën lïn búâ caát mïìm maåi
nhû têm höìn tinh khöi êëy laâ gò. Coá thïí laâ möåt
hoân soãi troân xoe hoaân haão hay möåt voã soâ quyá
hiïëm naâo àoá tûâ loâng àaåi dûúng, nhûng cuäng
coá thïí laâ möåt chuá öëc vùån, möåt naâng öëc trùng
hay thêåm chñ laâ loaâi mûåc phuã.

Nhûäng thûá êëy khöng phaãi àïí con ngûúâi ta

tòm kiïëm, vaâ chuáng cuäng chùèng phaãi laâ thûá
cuãa caãi do àaâo búái maâ coá àûúåc. Khöng, àûâng
coá suåc saåo dûúái àaáy biïín vaâo luác naây. Àiïìu àoá
seä ài ngûúåc laåi muåc àñch cuãa cö mêët thöi. Biïín
caã seä chùèng bao giúâ ban tùång cho nhûäng ai
noáng loâng, tham lam hay thiïëu kiïn nhêîn.
Àaâo xúái tòm kiïëm kho baáu chùèng nhûäng cho
thêëy sûå nön noáng, haám lúåi, maâ coân thïí hiïån sûå
thiïëu niïìm tin. Kiïn nhêîn, kiïn nhêîn vaâ haäy
kiïn nhêîn! Àoá laâ thöng àiïåp maâ àaåi dûúng
bao la kia muöën mang àïën cho têët caã chuáng ta.
Haäy kiïn nhêîn vaâ tin tûúãng. Haäy cûá nùçm nhû
thïë, mïnh möng, tûå nguyïån nhû búâ biïín kia,
àïí àoán chúâ moán quaâ tûâ biïín.

16
 2

CHIÏËC VOÃ
ÖËC XOÙÆN
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

V oã öëc trïn tay töi tröëng röîng. Trûúác àêy

noá àaä tûâng laâ núi truá nguå cuãa möåt chuá öëc, möåt
thûåc thïí tûúng tûå loaâi öëc sïn. Sau khi keã cû truá
thûá nhêët naây vïì coäi vônh hùçng, chiïëc voã öëc trúã
thaânh chöën traánh nùæng che mûa taåm thúâi cuãa
möåt chuá öëc mûúån höìn, vaâ giúâ thò chuá öëc mûúån
höìn cuäng àaä boã ài, àïí laåi nhûäng raänh ngoùçn
ngoeâo nhû nhûäng dêy leo moãng manh taåo
hònh trïn caát. Chuá dûát aáo ra ài, àïí laåi cho töi
chiïëc voã öëc naây, chiïëc voã öëc tûâng laâ núi chúã
che cho chuá. Töi mên mï tùång phêím êëy trïn
tay, ngùæm nhòn caánh cûãa múã röång vaâo chöën
truá chên cuãa chuá, núi chuá vêîn thûúâng xuyïn
ra vaâo. Liïåu coá phaãi núi àêy àaä trúã thaânh gaánh
nùång àöëi vúái chuá? Taåi sao chuá phaãi rúâi boã chöën
naây? Phaãi chùng chuá àang nuöi niïìm hy voång
vïì möåt ngöi nhaâ thoaãi maái hún, möåt núi truá êín
àeåp àeä hún?

Chiïëc voã öëc tuy beá tñ teo, àún giaãn, nhûng

xinh xùæn vaâ coân saáng àeåp long lanh. Noá beá
xñu, chó bùçng ngoán tay caái cuãa töi nhûng cêëu
truác thò hoaân haão àïën tûâng chi tiïët. Hònh daáng
cuãa noá cuöån phöìng oáng aã nhû nhûäng quaã lï, úã

18
 CHIÏËC VOÃ ÖËC XOÙÆN

giûäa cuöån thaânh möåt àûúâng xoùæn, myä miïìu

cho àïën àónh nhoån. Chiïëc voã öëc khoaác lïn
mònh möåt maâu vaâng àuåc múâ àaä àûúåc võ mùån
cuãa nûúác biïín göåi rûãa. Möîi voâng xoùæn, möîi
nïëp u, möîi àûúâng vên ngang doåc trïn vêåt thïí
hònh voã trûáng vêîn hiïín hiïån roä raâng nhû caái
ngaây taåo hoáa àaä sinh ra noá. Töi thñch thuá quan
saát tûâng àûúâng voâng quanh – chñnh laâ caái cêìu
thang xoùæn öëc tin hin, núi chuã nhên cuãa noá
vêîn ài ài vïì vïì.

Bêët giaác, töi nhúá àïën caái voã öëc cuãa mònh.
Caái voã öëc cuãa töi chùèng giöëng nhû vêåy. Noá rêët
bûâa böån vúái àuã moåi thûá trïn àúâi, rïu phong
vúái nhûäng con haâu baám u baám cuåc. Hònh daång
cuãa noá thêåt khoá nhêån ra. Nhûng chùæc chùæn laâ
noá àaä tûâng mang möåt hònh haâi. Hònh daáng cuãa
noá vêîn coân in àêåm trong têm trñ töi. Cuöåc
söëng cuãa töi, noá coá hònh haâi nhû thïë naâo nhó?

Cuöåc söëng cuãa töi khúãi nguöìn tûâ chñnh gia

àònh mònh. Töi coá möåt maái nhaâ ïm êëm úã vuâng
ngoaåi ö New York, haånh phuác traân trïì vúái möåt
ngûúâi chöìng vaâ nùm àûáa con. Cöng viïåc viïët
laách vûâa laâ nghïì cuäng vûâa laâ caái nghiïåp maâ töi
theo àuöíi. Tuy nhiïn, hònh haâi cuöåc söëng cuãa

19
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

töi coân àûúåc xaác àõnh búãi nhiïìu thûá khaác nûäa.
Chñnh göëc gaác cöåi nguöìn cuãa töi, chñnh nïìn
giaáo duåc maâ töi thu nhêån àûúåc, chñnh lûúng
têm, traái tim cuãa töi cuâng nhûäng khaát voång cuãa
noá àaä soi àûúâng chó löëi cho töi. Töi muöën cho
vaâ nhêån tûâ gia àònh mònh, muöën chia seã vúái
baån beâ vaâ cöång àöìng àïí thûåc hiïån nghôa vuå vúái
con ngûúâi vaâ vúái thïë giúái, trong tû caách laâ möåt
phuå nûä, möåt nghïå sô, vaâ laâ möåt cöng dên.

Thûåc tïë, àiïìu maâ töi mong muöën hún hïët

thaãy, àiïìu maâ töi xem laâ àónh cao cuãa nhûäng
khaát voång khaác, chñnh laâ sûå hoâa húåp vúái baãn
thên mònh. Töi mong muöën sûå minh mêîn
saáng suöët, sûác saáng taåo vaâ nöåi têm cuãa chñnh
mònh seä giuáp töi hoaåt àöång vaâ thûåc hiïån caác
nghôa vuå möåt caách töët nhêët. Nïëu noái theo
ngön ngûä cuãa têm linh thò töi àang muöën
àûúåc “thanh thaãn”. Têët nhiïn, töi khöng duâng
tûâ naây theo àuáng nghôa thêìn hoåc möåt caách
tuyïåt àöëi. Maâ úã àêy, khi duâng tûâ “thanh thaãn”
töi muöën noái àïën sûå haâi hoâa trong nöåi têm, àïí
tûâ nöåi têm seä chuyïín thaânh sûå haâi hoâa bïn
ngoaâi. Töi àang kiïëm tòm nhûäng gò maâ
Socrates àaä àoâi hoãi nhûäng ngûúâi cêìu nguyïån
khi öng noái trong taác phêím Phaedrus: “Veã bïì

20
 CHIÏËC VOÃ ÖËC XOÙÆN

ngoaâi vaâ nöåi têm cuãa möåt con ngûúâi coá thïí hoâa
quyïån laâm möåt”. Töi muöën àaåt àïën traång thaái
thanh thaãn nöåi têm àïí tûâ àoá coá thïí söëng vaâ
cöëng hiïën nhû baãn chêët cuãa möîi con ngûúâi
vöën vêåy.

Cuäng mú höì nhû àõnh nghôa naây, töi tin

rùçng phêìn lúán möîi ngûúâi chuáng ta àïìu nhêån
thûác àûúåc tûâng thúâi àoaån trong cuöåc àúâi
mònh. Chuáng ta luön caãm nhêån àûúåc khi naâo
thò têm höìn mònh bõ xaáo àöång, luác naâo loâng
mònh àaä àûúåc thanh thaãn, bònh yïn – ngay caã
khi nhûäng caãm giaác êëy àûúåc thïí hiïån bùçng
nhûäng ngön tûâ rêët khaác nhau. Nhûng àiïìu
quan troång laâ chuáng ta hoaân toaân coá thïí caãm
nhêån àûúåc nhûäng xung àöåt nöåi taåi. Khi vui veã,
baån caãm thêëy mònh coá àuã sûác maånh àïí laâm têët
caã moåi viïåc. Caãm giaác êëy cûá nhû caá gùåp nûúác,
nhû höí vïì rûâng. Coân khi baån buöìn àau, baån seä
caãm thêëy cöng viïåc nùång tûåa ngaân cên, cho duâ
luác êëy baån chó laâm möåt viïåc coãn con laâ buöåc
dêy giaây. Quaã thêåt, buöåc dêy giaây chó laâ möåt
trong vö söë kyä nùng maâ chuáng ta phaãi hoåc, bêët
kïí caãm giaác cuãa ta luác àoá nhû thïë naâo. Töi àaä
hoåc hoãi àûúåc nhiïìu kyä nùng tûâ nhûäng traãi
nghiïåm coân lûu giûä trong caác taác phêím cuãa

21
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

nhûäng thïë hïå ài trûúác. Hoå àaä töën nhiïìu thúâi

gian vaâ cöng sûác trong viïåc tòm kiïëm sûå thanh
thaãn, vaâ chñnh trong nhûäng möi trûúâng nhêët
àõnh, nhûäng traång thaái nhêët àõnh cuãa cuöåc
söëng, nhûäng nguyïn tùæc àaåo àûác – chûá khöng
phaãi thûá gò khaác – trúã nïn rêët hûäu ñch àöëi vúái
sûå haâi hoâa giûäa nöåi têm vaâ veã bïn ngoaâi. Trïn
thûåc tïë, coá nhûäng con àûúâng nhêët àõnh maâ
baån nïn theo àuöíi.

Àún giaãn hoáa cuöåc söëng laâ möåt trong

muön neão àûúâng êëy. Töi tûâng coá yá àõnh
hûúãng thuå möåt cuöåc söëng an nhaân, lûåa choån
möåt voã öëc àún giaãn maâ mònh coá thïí dïî daâng
mang theo – nhû chuá öëc mûúån höìn kia vêåy.
Nhûng töi khöng thïí laâm nhû thïë. Töi phaát
hiïån ra rùçng cuöåc söëng cuãa mònh khöng thïí coá
chöî cho sûå nhaân haå. Töi coân coá chöìng vaâ nùm
àûáa con. Hoå cuäng lûåa choån vaâ theo àuöíi
nhûäng con àûúâng khaác nhau trïn thïë gian
naây. Cuöåc söëng maâ töi lûåa choån laâ laâm möåt
ngûúâi vúå, möåt ngûúâi meå, vaâ cuäng laâ möåt àêìu
taâu vúái nhûäng toa haâng phûác taåp, rùæc röëi. Noá
bao göìm möåt ngöi nhaâ úã vuâng ngoaåi ö, nhûäng
cöng viïåc nöåi trúå nùång nhoåc khöng tïn, bao
göìm sûå quay cuöìng giûäa sûå thiïëu thöën vaâ chi

22
 CHIÏËC VOÃ ÖËC XOÙÆN

li deâ seãn cho cuöåc söëng haâng ngaây. Noá bao

göìm caã núi ùn chöën úã, nhûäng bûäa ùn, viïåc chúå
buáa, nhûäng hoáa àún phaãi thanh toaán cuäng
nhû viïåc cên àöëi thu chi theo haâng ngaân caách
khaác nhau.

Cuöåc söëng ngaây nay laâ möåt voâng xoay vúái

nhûäng möëi quan hïå múã röång ngaây caâng phûác
taåp. Cuöåc söëng êëy àùåt lïn vai möîi ngûúâi gaánh
nùång do caác nhu cêìu bûác thiïët tûâ phña gia
àònh, xaä höåi, cöång àöìng thöng qua nhûäng aáp
lûåc vïì vùn hoáa, chñnh trõ, xaä höåi, thöng qua caác
phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng, nhûäng viïåc
laâm tûâ thiïån vaâ nhiïìu thûá khaác nûäa. Àêìu oác töi
quay cuöìng vúái nhûäng vêën àïì nhû vêåy. Möîi
ngaây, phuå nûä chuáng ta luön phaãi trònh diïîn
nhûäng maân xiïëc ngoaån muåc nhû thïë. Àiïìu àoá
coá thïí khiïën nhûäng diïîn viïn nhaâo löån phaãi
ganh tyå. Haäy nhòn chuáng töi maâ xem. Möîi
ngaây, chuáng töi luön phaãi bûúác ài trïn súåi dêy
cùng vaâ thùèng tùæp, vûâa phaãi giûä thùng bùçng
vúái àöëng saách trïn àêìu, trong khi vêîn phaãi àïí
têm àïën boån treã, àïën viïåc bïëp nuác. Duâ vêåy,
chuáng töi vêîn phaãi luön vûäng vaâng vaâ phaãi
laâm chuã chñnh mònh.

23
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

Cuöåc söëng nhû thïë quaã thêåt khöng hïì àún

giaãn. Noá rùæc röëi, phûác taåp nhû àiïìu maâ caác
àûác öng chöìng tûâng traãi àaä caãnh baáo trûúác vúái
chuáng ta. Noá khöng àûa ta àïën sûå haâi hoâa
thöëng nhêët maâ chó mang laåi sûå chia lòa caách
ngùn. Noá khöng hûúáng àïën sûå thanh thaãn maâ
chó goáp phêìn huãy hoaåi têm höìn. Vaâ coá thïí kïët
luêån rùçng, noá khöng chó àuáng vúái cuöåc söëng
cuãa riïng töi, maâ noá coân laâ cuöåc söëng cuãa haâng
triïåu phuå nûä khaác trïn àêët Myä.

Súã dô töi nhêën maånh àïën phuå nûä Hoa Kyâ laâ
vò ngaây nay, phuå nûä Hoa Kyâ coá quyïìn lûåa choån
cuöåc söëng cho mònh hún phuå nûä úã bêët kyâ quöëc
gia naâo khaác. Sûå phaát triïín cuãa rêët nhiïìu phuå
nûä trïn thïë giúái vêîn coân bõ kòm haäm búãi chiïën
tranh, àoái ngheâo, laåc hêåu, búãi nhûäng cuöåc àêëu
tranh sinh töìn, búãi nhûäng lïì thoái chêåt heåp cuâng
bao lo toan cho cuöåc söëng gia àònh. Trong khi
àoá, phuå nûä Hoa Kyâ vêîn coân nhûäng khoaãng
lùång cho riïng mònh; hoå tûúng àöëi tûå do vaâ
àûúåc quyïìn lûåa choån cho mònh möåt cuöåc söëng
thoaãi maái. Nhûäng khaác biïåt naây coá thïí chó laâ
taåm thúâi, nhûng xeát àïën nhûäng giúái haån coá
thûåc vïì kinh tïë, vùn hoáa, giúái tñnh, thò noá vêîn
mang möåt yá nghôa àùåc biïåt.

24
 CHIÏËC VOÃ ÖËC XOÙÆN

Cuöåc söëng phûác taåp khöng nhûäng aãnh

hûúãng àïën phuå nûä chuáng ta maâ coân taác àöång
khöng nhoã àïën caác quyá öng. Àêy cuäng khöng
phaãi laâ chuyïån cuãa riïng nûúác Myä, maâ noá coân
laâ vêën àïì cuãa caã thïë giúái hiïån àaåi. Vaâ vêën àïì
naây khöng chó giúái haån trong thúâi àiïím hiïån
taåi maâ noá maäi seä laâ möåt trong nhûäng trúã ngaåi
to lúán cuãa xaä höåi loaâi ngûúâi.

Tûâ thïë kyã thûá ba, Plotinus tûâng coá lêìn

thuyïët giaãng vïì nhûäng möëi hiïím nguy cuãa
möåt thïë giúái àêìy phûác taåp. Nhûäng vêën àïì
phûác taåp êëy àaä, àang vaâ coá thïí seä maäi aám aãnh
cuöåc àúâi cuãa ngûúâi phuå nûä.

Cuäng giöëng nhû nhûäng nan hoa toãa ra tûâ

truåc baánh xe, àïí hoaân thaânh troån veån thiïn
chûác cuãa ngûúâi phuå nûä, chuáng ta coá nhûäng
nghôa vuå vaâ quyïìn lúåi phaãi thûåc hiïån, maâ cöët
loäi laâ baãn nùng laâm meå. Xeát theo möåt khña
caånh naâo àoá thò cuöåc söëng cuãa chuáng ta laåi
mang daáng dêëp cuãa möåt hònh troân. Chuáng ta
laâ têm àiïím vaâ sùén saâng hûúáng têm sûác cuãa
mònh vïì moåi hûúáng: chöìng con, baån beâ, nhaâ
cûãa, cöång àöìng; àöìng thúâi ta cuäng phaãi luön
giûä vûäng troång têm àïí coá thïí àûúng àêìu trûúác

25
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

nhûäng cún gioá löìng löång cûá nhû muöën hêët

tung têët caã. Quaã thêåt rêët khoá khùn nïëu chuáng
ta muöën dung hoâa àûúåc nhûäng mêu thuêîn
àêìy cùng thùèng nhû thïë; vaâ àïí hûúáng cuöåc
söëng ài àuáng vúái quyä àaåo cuãa noá cuäng laâ möåt
viïåc vêët vaã khöng keám. Àïí àaåt àûúåc sûå cên
bùçng vaâ vûäng vaâng êëy laâ caã möåt haânh trònh
àêìy khoá khùn gian khöí, laâ caã möåt chùång
àûúâng daâi nguyïån cêìu cho cuöåc söëng bònh
yïn. Möåt cuöåc söëng bònh yïn, möåt têm höìn
tônh lùång do thiïìn àõnh mang laåi luön khiïën
chuáng ta khao khaát, nhûng àiïìu àoá cuäng thêåt
xa vúâi. Búãi coá ai khöng muöën mònh àûúåc tônh
taåi, coá ai khöng muöën cuöåc söëng cuãa mònh
àûúåc an nhiïn, nhûng mêëy ai coá thïí àaåt àûúåc
têët caã nhûäng àiïìu mònh mong muöën? Cho duâ
baån laâ möåt nghïå sô hay möåt bêåc thaánh nhên thò
àiïìu cöët loäi bêët khaã xêm phaåm bïn trong con
ngûúâi baån chñnh laâ sûå quyïët têm.

Vúái nhêån thûác múái, vûâa bi vûâa haâi, töi bùæt

àêìu hiïíu taåi sao nhûäng võ thaánh hiïëm khi lêåp
gia àònh. Töi cho rùçng chùèng coá gò vöën dô àaä
vêåy, vaâ töi tûâng nghô, hoùåc hoå laâ ngûúâi laänh
àaåm, hoùåc vêën àïì chñnh laâ treã con. Nuöi nêëng,
daåy döî, chùm soác vaâ giaáo duåc con treã, tröng

26
 CHIÏËC VOÃ ÖËC XOÙÆN

nom nhaâ cûãa vúái haâng ngaân cöng viïåc khöng

tïn, nhûäng möëi quan hïå phûác taåp giûäa ngûúâi
vúái ngûúâi... àaä taåo nïn möåt võ thïë riïng cuãa
ngûúâi phuå nûä. Nhòn chung, võ thïë êëy ài ngûúåc
laåi moåi tiïu chuêín cuãa möåt cuöåc söëng àêìy
saáng taåo, chan chûáa suy tû - hay noái caách khaác,
laâ cuöåc àúâi cuãa möåt bêåc thaánh nhên. Vêën àïì úã
àêy khöng chó laâ möåt trong nhûäng möëi quan
hïå giûäa Phuå nûä vaâ Sûå nghiïåp, Phuå nûä vaâ Gia
àònh, Phuå nûä vaâ Sûå tûå do, maâ laâ laâm thïë naâo
àïí phuå nûä coá thïí töìn taåi giûäa cuöåc söëng böån bïì
nhûäng lo toan, laâm thïë naâo àïí cên bùçng cuöåc
söëng khi luön coá nhûäng lûåc ly têm keáo mònh
bêåt khoãi võ trñ cên bùçng.

Vêåy cêu traã lúâi laâ gò àêy? Töi biïët chùèng

thïí coá möåt cêu traã lúâi àún giaãn àïí giaãi àaáp
hoaân toaân moåi khuác mùæc. Töi chó coá möåt àêìu
möëi duy nhêët, àoá chñnh laâ caái voã öëc tûâ biïín caã.
Veã àeåp möåc maåc cuãa con öëc xoùæn àaä mang laåi
cho töi cêu traã lúâi. Àoá coá thïí chó múái laâ bûúác
khúãi àêìu àïí laâm cho cuöåc söëng nheå nhaâng
hún, dêìn thoaát khoãi voâng xoaáy phûác taåp.
Nhûng laâm thïë naâo? Nghó ngúi laâ àiïìu khöng
thïí. Töi khöng thïí ruä boã moåi traách nhiïåm,
khöng thïí vônh viïîn cö lêåp mònh giûäa hoang

27
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

àaão khö cùçn. Töi cuäng khöng thïí muä ni che tai
giûäa cuöåc söëng gia àònh. Töi khöng muöën nhû
vêåy. Giaãi phaáp maâ töi choån chùæc chùæn seä
khöng phaãi laâ hoaân toaân tûâ boã hoùåc chêëp nhêån
moåi vêën àïì cuãa cuöåc söëng. Töi cêìn choån giaãi
phaáp cên bùçng hoùåc thay àöíi giûäa hai thaái cûåc,
hoùåc nhõp nhaâng nhû con lùæc dao àöång giûäa
caãm giaác cö àún vaâ sûå àöìng caãm, giûäa viïåc êín
dêåt vúái sûå quay vïì. Trong nhûäng kyâ nghó, coá
thïí töi seä ruát ra nhiïìu baâi hoåc böí ñch àïí aáp
duång cho cuöåc söëng haâng ngaây cuãa mònh. Ñt ra
trong hai tuêìn lïî naây, töi coá thïí têåp luyïån àïí
àún giaãn hoáa cuöåc söëng, vaâ xem àoá nhû laâ möåt
sûå khúãi àêìu. Töi coá thïí lêìn theo àêìu möëi cuãa
chiïëc voã öëc naây vaâ xem noá seä dêîn ài àêu. Núi
naây, chñnh trïn búâ biïín naây, töi seä thûã laâm
àiïìu àoá.

Chùèng mêëy chöëc, baån seä nhêån ra rùçng,

àiïìu àêìu tiïn trong cuöåc söëng núi búâ biïín naây
chñnh laâ sûå “ruä boã”. Baån cêìn hònh dung mònh
coá thïí töëi thiïíu hoáa nhu cêìu cuöåc söëng àïën
àêu, chûá khöng phaãi mònh coá cuöåc söëng àêìy
àuã àïën mûác naâo. Khöng chó àún giaãn vïì mùåt
ùn uöëng, maâ baån cêìn àún giaãn trong nhiïìu
lônh vûåc khaác, trûúác tiïn laâ viïåc phuåc sûác. Têët

28
 CHIÏËC VOÃ ÖËC XOÙÆN

nhiïn laâ dûúái aánh nùæng nhû thiïu àöët cuãa mùåt
trúâi, baån seä nhêån ra rùçng mònh cêìn ñt quêìn aáo
nhû thïë naâo. Nhûng baån seä chùèng cêìn àïën möåt
phoâng thay àöì tiïån nghi maâ chó cêìn möåt chiïëc
vali cùng phöìng laâ àuã. Baån seä caãm nhêån àûúåc
sûå thoaãi maái. Ñt àûúâng kim muäi chó, ñt phaãi sûãa
sang quêìn aáo, vaâ nhêët laâ baån seä khöng phaãi
àùæn ào nïn mùåc gò, mùåc nhû thïë naâo, mùåc nhû
thïë liïåu coá phuâ húåp khöng. Baån seä nhêån ra
rùçng mònh àaä cúãi boã khöng chó quêìn aáo, maâ caã
nhûäng gò haäo huyïìn vö nghôa.

Tiïëp theo laâ núi ùn chöën úã. Baån seä khöng

cêìn möåt ngöi nhaâ kñn gioá nhû thïí baån àang úã
miïìn Bùæc trong muâa àöng giaá buöët. Núi naây,
töi söëng trong ngöi nhaâ tranh àún sú khum
khum hònh voã soâ, khöng loâ sûúãi, khöng àiïån
thoaåi, khöng hïå thöëng nûúác noáng laånh, chó coá
möåt caái loâ hai ngoån àun bùçng dêìu. Saân nhaâ
cuäng khöng cêìn traãi thaãm. Thêåt ra khi töi àïën,
ngöi nhaâ cuäng coá vaâi têëm thaãm, nhûng àïí dïî
daâng queát doån, töi àaä quyïët àõnh cuöån chuáng
laåi vaâ cêët ài. Nhûng chó vaâi höm sau, töi bùæt
àêìu nhêån ra mònh khöng coân bêån têm vïì buåi
bùåm vaâ cuäng khöng mêëy hûáng thuá vúái viïåc
queát doån nhaâ cûãa. Töi cúãi boã caã tñnh khùæt khe

29
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

vaâ sûå cêìu toaân cuãa mònh. Ngay caã caác cûãa
chñnh lêîn cûãa söí cuäng khöng coá reâm cûãa maâ
thay vaâo àoá laâ nhûäng rùång thöng bao quanh.
Cûãa söí nhaâ töi luön múã toang, vaâ dûúâng nhû
töi cuäng chùèng coân lo lùæng gò vïì mûa baäo. Töi
bùæt àêìu truát boã nöîi lo lùæng vïì nhiïìu thûá. Töi
hiïëm khi quan saát nhûäng têëm vaãi phuã àaä lem
luöëc cuä kyä, vaâ cuäng khöng lo lùæng gò vïì êën
tûúång maâ noá coá thïí gêy ra cho ngûúâi khaác. Töi
ruä boã niïìm kiïu haänh tûâng möåt thúâi khiïën töi
ngaåo maån. Töi trang hoaâng ngöi nhaâ chó vúái
möåt ñt àöì àaåc, vò thêåt sûå töi khöng cêìn nhiïìu.
Töi seä chó múâi nhûäng ngûúâi baån thên vaâo
tham quan chiïëc voã öëc naây cuãa mònh maâ thöi.
Vaâ àùåc biïåt, khi àún giaãn hoáa cuöåc söëng, töi
nhêån ra mònh àang ruä boã thoái àaåo àûác giaã
trong möëi quan hïå vúái moåi ngûúâi. Töi khaám
phaá ra rùçng, àiïìu khiïën con ngûúâi ta mïåt moãi
nhêët trïn àúâi chñnh laâ sûå giaã döëi. Àoá laâ lyá do vò
sao cuöåc söëng cuãa chuáng ta laâ möåt chuöîi
nhûäng mïåt moãi, ûu phiïìn, khi ai cuäng àeo lïn
mònh möåt chiïëc mùåt naå. Töi àaä thaáo vaâ vûát noá
ài röìi, chiïëc mùåt naå cuãa töi.

Töi bùæt àêìu caãm nhêån möåt cuöåc söëng vui

veã, haånh phuác khi cúãi boã sûå troái buöåc cuãa tiïån

30
 CHIÏËC VOÃ ÖËC XOÙÆN

nghi vêåt chêët. Vaâ khi viïët nhûäng doâng naây, töi
chúåt nhúá àïën “tuyïn ngön” tûúng tûå maâ möåt
ngûúâi baån Phaáp cuãa töi àaä viïët khi anh bõ
giam cêìm taåi Àûác trong suöët ba nùm. Theo lúâi
anh kïí, nhûäng tuâ nhên úã àoá chùèng nhûäng
khöng coá àuã lûúng thûåc àïí ùn maâ hoå coân bõ
ngûúåc àaäi. Àöëi vúái hoå, tûå do laâ möåt khaái niïåm
mú höì, thêåm chñ laâ xa xó. Tuy nhiïn, cuöåc söëng
tuâ nguåc àaä daåy anh biïët caách laâm thïë naâo àïí
àûúng àêìu vúái nhûäng tònh huöëng khoá khùn,
cuäng nhû hiïíu giaá trõ cuãa sûå bònh an vaâ tûå do
vïì mùåt tinh thêìn maâ viïåc àún giaãn hoáa cuöåc
söëng coá thïí àem laåi. Thêåt laâ ngûúåc àúâi khi
ngaây nay phêìn lúán con ngûúâi trong thïë giúái
vùn minh vaâ tûå do, nhûäng ngûúâi coá quyïìn lûåa
choån cho mònh cuöåc söëng giaãn àún hoùåc phûác
taåp, laåi choån con àûúâng phûác taåp! Nhûäng bêåc
thaánh tùng hay ni cö àaåo haånh àïìu àaä tûå
nguyïån lûåa choån cho mònh con àûúâng àïí tòm
àïën sûå giaãn àún. Ngay caã chiïën tranh, chïët
choác, tuâ àaây, cuöëi cuâng cuäng tuên theo möåt
daång thûác, àoá laâ àún giaãn hoáa con ngûúâi. Vaâ
nïëu möåt ngaây baån àöåt nhiïn khaám phaá ra àiïìu
àoá, nhû luác töi àang têån hûúãng nhûäng ngaây
ngùæn nguãi bïn búâ biïín naây, baån seä thêëy cuöåc
söëng giaãn dõ vaâ yïn bònh biïët bao.

31
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

Baån coá thïí thùæc mùæc: Vêåy thò cùn nhaâ cuãa
töi coá xêëu xñ quaá khöng? Khi baån sùæm sûãa àöì
àaåc vêåt chêët thò viïåc mua sùæm àoá khöng chó vò
sûå an toaân, tiïån lúåi hay àïí thoãa maän möåt nhu
cêìu naâo àoá cuãa mònh maâ coá thïí coân vò baån bõ
chinh phuåc búãi veã àeåp cuãa chuáng. Cùn nhaâ
hònh voã soâ cuãa töi khöng töìi taân vaâ tröëng traãi
quaá chûá? Khöng, nhaâ töi rêët löång lêîy. Noá thö
möåc thêåt àêëy, nhûng gioá, aánh mùåt trúâi vaâ
hûúng võ cuãa rûâng thöng àaä lêëp àêìy veã thö
möåc êëy. Tú nhïån giùng phuã nhûäng caái xaâ trïn
maái, tuy coân dang dúã nhûng khi ngùæm nhòn
vúái aánh mùæt bao dung, töi nghô rùçng chuáng rêët
àaáng yïu. Chuáng àaáng yïu búãi vò chuáng àaä
laâm mïìm maåi nhûäng àûúâng neát khö cûáng cuãa
xaâ nhaâ, giöëng nhû múá toác àiïím sûúng laâm
hiïìn tûâ khuön mùåt ngûúâi àaä bûúác qua bïn kia
con döëc cuöåc àúâi. Töi seä khöng che múá toác
muöëi tiïu naây bùçng phêìn toác àen cuãa mònh, vaâ
cuäng seä khöng queát doån múá maång nhïån kia.
Àöëi vúái bûác tûúâng cuäng vêåy, luác àêìu tröng noá
thêåt àún àiïåu vaâ nhaâm chaán. Töi muöën àuåc
vaâi caái löî vaâ laâm cho noá múái meã hún vúái tranh
vaâ cûãa söí. Thïë laâ töi ài tòm nhûäng thúá göî tröi
giaåt tûâ búâ biïín vaâ àem chuáng vïì. Nhûäng thúá

32
 C HIÏË C VOÃ ÖË C XOÙÆ N

göî êëy boáng mûúåt nhû sa-tanh nhúâ gioá vaâ caát.
Sau àoá, töi laåi gom múá dêy leo xanh vúái taán laá
àêìu àoã mïìm maåi, vaâ tòm kiïëm àöëng voã öëc xaâ
cûâ trùæng tinh vúái nhûäng àûúâng vên laå mùæt.
Sau khi àoáng têët caã vaâo tûúâng vaâ öëp vaâo caác
goác, töi xoa tay haâi loâng. Thïë laâ tûâ möåt núi tônh
lùång nhû thïë naây, töi àaä coá möåt khung cûãa söí
laäng maån, möåt àiïím ngùæm nhû chiïëc kñnh
viïîn voång àïí nhòn ra thïë giúái.

Töi thêåt sûå thêëy haâi loâng. Töi ngöìi xuöëng

chiïëc baân möåc maåc bïn trïn chó coá möåt quyïín
söí nhaáp, möåt bònh mûåc, möåt chiïëc àöìng höì caát
àïí chùån goác, möåt khay àûång buát laâm bùçng voã
trai, möåt maãnh vúä cuãa chuá öëc xaâ cûâ phún phúát
aánh höìng vaâ möåt haâng voã soâ, àïí àêìu oác àùæm
chòm trong suy nghô vïì chuáng.

Töi yïu biïët bao ngöi nhaâ daát àêìy voã soâ
naây. Töi ûúác gò mònh coá thïí maäi maäi söëng úã
àêy hoùåc àem noá vïì nhaâ. Nhûng töi khöng thïí
laâm nhû vêåy. Noá khöng thuöåc vïì cuöåc söëng
phûác taåp ngoaâi kia. Noá cuäng khöng thïí chûáa
thïm chöìng vaâ nùm àûáa con cuãa töi cuâng bao
tiïån nghi cuãa cuöåc söëng hiïån àaåi. Töi chó coá thïí
mang vïì voã öëc vùån beá xñu nhûng rêët xinh xùæn

33
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

naây maâ thöi. Noá seä ngûå trõ núi baân laâm viïåc
cuãa töi úã Connecticut, àïí nhùæc nhúã töi vïì sûå lyá
tûúãng cuãa cuöåc söëng giaãn àún àöìng thúâi
khuyïën khñch töi chúi nhûäng troâ chúi trïn baäi
biïín nhû töi àaä tûâng maãi mï àuâa nghõch.

Àún giaãn hoáa cuöåc söëng bïn ngoaâi thöi

chûa àuã. Noá chó laâ veã bïì ngoaâi. Nhûng töi
àang bùæt àêìu nhû vêåy. Töi ngùæm nhòn veã
ngoaâi cuãa voã öëc - veã ngoaâi cuöåc söëng cuãa töi
cuäng tûúng tûå nhû caái voã öëc naây. Cêu traã lúâi
hoaân haão chùèng thïí tòm thêëy úã veã ngoaâi vöën
húâi húåt cuãa cuöåc söëng. Noá àún giaãn chó laâ möåt
phûúng tiïån, möåt con àûúâng àïí bùæt àêìu tòm
kiïëm. Nhûng coá thïí noái, ñt nhêët, veã bïì ngoaâi
cuäng àem àïën nhûäng gúåi yá nho nhoã àïí chuáng
ta khaám phaá cêu traã lúâi bïn trong. Vaâ töi biïët,
cêu traã lúâi cuöëi cuâng luön nùçm úã bïn trong.
Baån seä tûå do, nhû chuá öëc mûúån höìn, àöíi cho
mònh möåt chiïëc voã öëc khaác.

Voã öëc xoùæn, ta àùåt mi trúã laåi chöî cuä. Nhûng

caãm ún mi àaä tùång cho trñ oác ta möåt cuöåc phiïu
lûu kyâ thuá, vaâ bïn trong ta, nhûäng tû tûúãng seä
tûâng bûúác leo lïn caác bêåc thang xoùæn öëc.

34
 3

NAÂNG ÖËC
TRÙNG
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

N aâng laâ möåt voã öëc troân xoe, àêìy àùån vaâ
boáng laáng nhû cêy deã ngûåa(*). Thêåt yïn bònh vaâ
thoaãi maái, naâng nùçm cuöån troân nhû cö meâo
nhoã trong loâng baân tay töi. Soáng saánh vaâ àuâng
àuåc, naâng àeåp nhû àoáa hoa maâu höìng trïn nïìn
bêìu trúâi muâa haå, cùng moång nhû sùæp mûa.

Bïì mùåt cên àöëi, mïìm maåi cuãa naâng àûúåc

tö veä vúái àöå chñnh xaác tuyïåt vúâi. Nhûäng
àûúâng xoùæn hoaân haão cuöån troân vaâo àónh bïn
trong cuãa chiïëc voã vaâ möåt caái choáp àen beá xñu
nhû con ngûúi trong àöi mùæt long lanh. Naâng
nhòn chùçm chùçm vaâo töi bùçng àöåc nhaän thêìn
bñ, vaâ töi cuäng chùm chuá nhòn laåi naâng.

Luác naây, naâng laâ vêìng trùng àún cöi trïn

nïìn trúâi àïm, vaânh vaåch troân àêìy vaâ cùng traân
sûác söëng. Luác naây, naâng laâ àöìng tûã cuãa chuá
meâo, lùång leä lûúát qua baäi coã daâi giûäa àïm
khuya thanh vùæng. Luác naây, naâng laâ hoân àaão
cö àún, bònh lùång giûäa muön truâng àúåt soáng
àang khöng ngûâng lan toãa, buãa vêy.
(*) Cêy deã ngûåa: cêy laá chia thaânh baãy thuây vúái hoa maâu trùæng hoùåc höìng.

36
 N AÂ N G ÖË C TRÙNG

Coá thïí noái, nhûäng hoân àaão luön thêåt tuyïåt

vúâi! Nhûäng hoân àaão trong khöng gian, nhû
núi töi àaä tûâng àûúåc àùåt chên àïën, luön àûúåc
bao boåc búãi muön ngaân àúåt soáng lao xao,
chùèng coá cêìu nöëi, àûúâng caáp hay àiïån thoaåi vaâ
hoaân toaân cö lêåp vúái thïë giúái nhöån nhõp bïn
ngoaâi. Trong khi àoá, nhûäng hoân àaão cuãa thúâi
gian laåi giöëng nhû nhûäng kyâ nghó ngùæn ngaây
cuãa chuáng ta, khi maâ quaá khûá vaâ tûúng lai
hoaân toaân bõ taách rúâi, chó coá hiïån taåi laâ hiïån
hûäu. Sûå hiïån hûäu naây mang àïën cho cuöåc
söëng trïn àaão möåt veã trong laânh vaâ huyïìn
diïåu nhûng cuäng khöng hïì thiïëu vùæng sûå àa
sùæc. Baån seä àûúåc söëng nhû con treã, hay nhû caác
bêåc thaánh thêìn khi möîi ngaây hoân àaão laåi àûúåc
göåi rûãa búãi sûå hoâa húåp giûäa khöng gian vaâ
thúâi gian àïí mang troån veån linh höìn cuãa chñnh
noá. Vaâ khi söëng trong khöng gian àùåc biïåt
naây, möîi ngûúâi chuáng ta laåi mang nhûäng neát
tûúng àöìng vúái caác hoân àaão: àún àöåc, toaân
veån, hiïìn hoâa; ngûúäng möå sûå cö àöåc cuãa ngûúâi
khaác nhûng khöng xêm nhêåp lïn “búâ biïín”
cuãa hoå vaâ chó àûáng nhòn vúái veã suâng kñnh
trûúác sûå kyâ diïåu àoá. John Donne tûâng cho
rùçng: “Khöng ai laâ möåt hoân àaão”. Nhûng töi laåi

37
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

nghô: Chuáng ta laâ nhûäng hoân àaão trong cuâng

möåt àaåi dûúng.

Têët caã chuáng ta, xeát cho cuâng, cuäng chó laâ
nhûäng caá thïí àún leã maâ cö àöåc khöng phaãi laâ
traång thaái ta coá thïí lûåa choån cho mònh. Nhaâ
thú Rilke cuäng àaä tûâng noái: “Cö àöåc khöng phaãi
laâ àiïìu chuáng ta coá thïí lêëy ài hay àïí laåi”.

Coá thïí baån khöng thñch khi phaãi nghô rùçng

mònh khöng coá ai àïí chia seã. Baån muöën tröën
traánh sûå thêåt naây. Dûúâng nhû noá chûáa àûång
sûå hùæt huãi hoùåc boã rúi naâo àoá. Tûúng tûå nhû
têm traång cuãa ngûúâi phuå nûä khöng coá baån
nhaãy trong buöíi khiïu vuä. Hoå seä coá caãm giaác
bõ boã rúi vaâ cö àún trïn chiïëc ghïë thùèng lûng
trong khi nhûäng cö gaái khaác àaä cuâng baån nhaãy
xoay troân trong nhûäng vuä àiïåu tuyïåt vúâi núi
saân nhaãy.

Con ngûúâi, àùåc biïåt laâ phuå nûä chuáng ta,

thûúâng caãm thêëy lo lùæng khi àöëi diïån vúái caãm
giaác cö àún vaâ luön mong muöën seä khöng bao
giúâ caãm thêëy cö àöåc. Khi nhûäng möëi quan hïå
gêìn guäi nhû gia àònh, beâ baån khöng thïí khuêëy
àöång khöng gian cuãa mònh, chuáng ta thûúâng
tòm àïën ti-vi hay baáo chñ, thúâi trang nhû möåt

38
 N AÂ N G ÖË C TRÙNG

phûúng tiïån àïí thay thïë. Chuáng ta coá thïí vûâa

laâm viïåc nhaâ, vûâa theo doäi böå phim truyïìn
hònh daâi têåp àang àûúåc trònh chiïëu. Thêåm chñ,
nhûäng giêëc möång ban ngaây coân diïåu kyâ hún
thïë, chuáng hêëp thuå dûúäng chêët trong caác cêu
chuyïån kïí vaâ sau àoá quay laåi dûúäng nuöi thïë
giúái tinh thêìn vaâ àúâi söëng nöåi têm cuãa chuáng
ta. Thay vò vun tröìng nöîi cö àún vaâ chúâ àúåi
nhûäng giêëc mú àúm hoa kïët traái, chuáng ta coá
thïí chòm àùæm trong khöng gian ïm dõu cuãa
nhûäng baãn tònh ca hay cuâng baån beâ vui chúi,
chuyïån troâ. Lêëp àêìy sûå tröëng traãi rêët àún giaãn,
nhûng khi nhaåc tùæt maân haå, chuáng ta phaãi hoåc
caách söëng chung vúái nöîi cö àún vò giai àiïåu
têm höìn laâ àiïìu khöng thïí thay thïë.

Quaã laâ möåt baâi hoåc khoá khùn khi vò möåt lyá
do naâo àoá maâ baån phaãi taåm rúâi xa gia àònh,
baån beâ vaâ hoåc lêëy “nghïå thuêåt söëng chung vúái
nöîi cö àún”, duâ chó möåt giúâ, möåt ngaây hay möåt
tuêìn. Töi àaä lo súå laâ noá seä gêy àau khöí vaâ khoá
khùn nhû khi töi phaãi cùæt rúâi möåt phêìn cuãa cú
thïí mònh - möåt phêìn thên thuöåc maâ khöng coá
noá töi seä khöng thïí söëng àûúåc. Tuy nhiïn, khi
àiïìu àoá àaä xaãy ra thò thêåt àaáng ngaåc nhiïn, töi
laåi nhêån ra rùçng, àûúåc úã möåt mònh múái thûåc sûå

39
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

laâ àiïìu quyá giaá nhêët. Cuöåc söëng höëi haã quay
trúã laåi lêëp àêìy khoaãng tröëng, laâm cho noá
phong phuá hún, àêìy àùån hún vaâ cùng traân
nhûåa söëng. Vaâ röìi, nhû möåt chuá sao biïín, baån
seä laåi moåc möåt “caánh tay” múái, hoaân haão, troân
veån, vaâ thêåm chñ laâ àuã àêìy hún trûúác.

Töi àaä àûúåc traãi nghiïåm caãm giaác cö àún

naây trong suöët möåt ngaây daâi vaâ hai àïm thêu.
Möåt mònh, töi lang thang trïn búâ biïín vaâo ban
àïm, dûúái ngaân aánh sao lung linh vaâ ngùæm
nhòn nhûäng chuá moâng biïín lûúån voâng úã àuöi
cêìu taâu, nguåp lùån tòm nhûäng mêíu thûác ùn maâ
töi àaä neám cho chuáng. Buöíi saáng, töi daânh
troån thúâi gian cho cöng viïåc, vaâ sau àoá têån
hûúãng bûäa ùn trûa trïn búâ biïín, möåt mònh.
Cuöåc söëng naây khiïën töi caãm thêëy mònh trúã
nïn gêìn guäi hún vúái nhûäng sinh vêåt àaáng yïu
cuãa thïë giúái tûå nhiïn: tûâ chuá chim deä Bùæc Myä
ruåt reâ laâm töí núi thuãy triïìu lïn xuöëng àïën chuá
chim choùæt chaåy xuöëng mùåt nûúác ven búâ lêëp
laánh bùçng nhûäng bûúác chên nhoã e deâ, nhûäng
chuá böì nöng àêåp caánh uïí oaãi bay lûúån theo
chiïìu gioá, vaâ nhûäng chuá moâng biïín uöën cong
mònh ngùæm nghña àûúâng chên trúâi.

40
 N AÂ N G ÖË C TRÙNG

Khöng hiïíu sao loâng töi laåi traâo dêng möåt

caãm giaác yïn bònh laå kyâ khi ngùæm nhòn chuáng.
Veã àeåp cuãa trúâi biïín bao la chúåt coá yá nghôa vúái
töi rêët nhiïìu. Töi àùæm mònh trong veã àeåp êëy,
loâng nhû muöën tan ra vaâ hoâa vaâo vuä truå mïnh
möng naây.

Caãm giaác naây coân khiïën töi thêëy gêìn guäi

hún vúái ngûúâi baån àúâi cuãa mònh, ngay caã
trong sûå cö àún. Búãi vò àêy khöng phaãi laâ sûå
cö àún thuêìn tuáy, khöng phaãi laâ khoaãng caách
àõa lyá cuäng chùèng phaãi hoang àaão hay nhûäng
vuâng àêët hoang vu lúãm chúãm àaá caách ngùn
baån vúái ngûúâi trong möång cuãa mònh. Àêy
chñnh laâ höë sêu vïì mùåt tinh thêìn, laâ sûå cùçn cöîi
cuãa têm höìn, laâ hoang maåc trong traái tim maâ
baån àang lêìm àûúâng laåc löëi trong àoá vaâ trúã
thaânh möåt lûä haânh xa laå. Khi baån caãm thêëy laå
lêîm vúái chñnh baãn thên, nghôa laâ baån àaä tûå
taách mònh ra khoãi moåi ngûúâi. Vaâ nïëu baån
khöng thïí chaåm vaâo têm höìn mònh thò laâm sao
baån coá thïí tòm thêëy chòa khoáa àïí múã caánh cûãa
bûúác vaâo traái tim ngûúâi khaác. Nhiïìu luác tay
bùæt mùåt mûâng vúái baån beâ giûäa thaânh phöë röång
lúán, töi vêîn coá caãm giaác nhû möåt hoang maåc
naâo àoá àang traãi röång giûäa chuáng töi. Caã hai

41
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

chuáng töi àïìu loanh quanh trong coäi hoang

vu cùçn cöîi vaâ àaä àaánh mêët suöëi nguöìn àem laåi
nhûåa söëng cho mònh – hoùåc àaä thêëy nhûäng
doâng suöëi êëy trong tònh traång caån kiïåt. Töi bùæt
àêìu nhêån ra rùçng, khi caãm nhêån àûúåc têm höìn
mònh thò àoá cuäng laâ luác ta tòm thêëy con àûúâng
àïí khaám phaá traái tim ngûúâi khaác. Vaâ, àöëi vúái
töi, têm höìn – doâng suöëi daåt daâo bïn trong
möîi ngûúâi – chó coá thïí thöng doâng trúã laåi khi
ta bùæt àêìu bùçng nöîi cö àún.

Töi thaã böå xuöëng biïín, nhûäng giai àiïåu rò

raâo cuãa soáng biïëc vöî vïì tûâng bûúác chên. Mùåt
trúâi êëm aáp trïn lûng vaâ àöi chên trêìn trong khi
gioá luâa qua maái toác. Sau khi nö àuâa thoãa thuï
vúái soáng nhû nhûäng chuá chim choùæt, töi trúã vïì
nhaâ, ûúát suäng, mï mêín, choaáng vaáng, cùng
traân möåt ngaây cö àöåc, vaânh vaånh nhû vêìng
trùng trûúác khi bõ àïm taân lêëy ài möåt maãnh àïí
thaânh trùng khuyïët vaâ soáng saánh nhû ly nûúác
traân àïën têån miïång. Quaã thêåt, mûác àöå cùng
àêìy cuäng coá thïí àong àïëm, nhû Psalmist àaä
diïîn taã: “Chiïëc cöëc cuãa töi àaä chûåc traân”. Töi
cêìu nguyïån trong niïìm hy voång pha chuát lo
êu, rùçng àûâng àïí ai àïën phaá vúä cuöåc söëng tônh
lùång naây, nïëu khöng, töi coá thïí traân ra mêët.

42
 N AÂ N G ÖË C TRÙNG

Liïåu àêy coá phaãi laâ nhûäng gò vêîn thûúâng

xaãy ra vúái ngûúâi phuå nûä? Baãn nùng cuãa phuå
nûä chuáng ta – chùm lo cho con treã, cho ngûúâi
baån àúâi, cho xaä höåi – thêåt sûå laâ baãn nùng cöëng
hiïën. Ngûúâi phuå nûä luön mong muöën àûúåc seã
chia têët caã nhûäng gò mònh coá vúái moåi ngûúâi
xung quanh àïí röìi theo àoá, thúâi gian, sûác lûåc,
sûác saáng taåo cuãa chuáng ta caån ài theo nhûäng
doâng chaãy úã bêët kyâ thúâi àiïím naâo, khi qua bêët
kyâ khe suöëi naâo. Maäi maäi, ngûúâi phuå nûä nhû
doâng suöëi maát laânh, sùén saâng chia seã baãn thên
thaânh tûâng “nguåm” nhoã cho nhûäng ai àang
khaát – nhûäng ai àang cêìn àïën hoå, vaâ rêët hiïëm
khi cho pheáp mònh àûúåc vuâng vêîy trong thúâi
gian, trong sûå tônh lùång vaâ an bònh, àïí mònh
àûúåc trúã laåi traân àêìy, soáng saánh.

Àêy quaã laâ möåt nghõch lyá laå thûúâng.

Ngûúâi phuå nûä, vïì baãn nùng laâ muöën hy sinh,
nhûng hoå laåi chùèng hïì thoaãi maái nïëu phaãi chia
baãn thên mònh thaânh tûâng phêìn nhoã. Vêåy thò
vïì cú baãn, àêy coá phaãi laâ sûå mêu thuêîn? Töi
tin rùçng viïåc khiïën ngûúâi phuå nûä khöng haâi
loâng khöng phaãi laâ sûå phên thên cuãa chñnh
mònh, maâ laâ e ngaåi sûå hy sinh vö ñch. Chuáng ta
lo lùæng khöng phaãi vò nùng lûúång cuãa mònh cûá

43
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

khe kheä chaãy qua nhûäng löî nhoã, maâ laâ súå noá bõ
àöí xöëi xaã vaâo mûúng, vaâo raänh. Chuáng ta
khöng nhêån thêëy kïët quaã cuãa sûå hy sinh möåt
caách cuå thïí nhû nhûäng gò ngûúâi àaân öng nhòn
thêëy trong cöng viïåc cuãa hoå. Thûúâng chùèng coá
lúâi khen ngúåi naâo cho viïåc phuå nûä vùæt sûác
haâng ngaây àïí chùm lo nhaâ cûãa, vaâ nhûäng
ngûúâi xung quanh cuäng hiïëm khi ngúåi ca
thaânh quaã lao àöång cuãa chuáng ta. Ngoaåi trûâ
viïåc nuöi daåy con treã, vai troâ cuãa phuå nûä luön
rêët thêìm lùång. Chuáng ta laâm viïåc theo nhûäng
khuön mêîu sùén coá vúái haâng taá viïåc khöng tïn
cuãa ngûúâi nöåi trúå, nhûäng truyïìn thöëng trong
gia àònh vaâ lïì thoái cuãa xaä höåi. Noá giöëng nhû
möåt troâ chúi dêy phûác taåp maâ ta phaãi kheáo leáo
taåo hònh tûâ nhûäng súåi dêy beá xñu luöìn qua keä
tay. Laâ möåt nûãa cuãa nhên loaåi, nhûng laâm thïë
naâo àïí phuå nûä chuáng ta coá thïí àõnh hûúáng roä
raâng giûäa trùm ngaân cöng viïåc khöng tïn hay
giûäa nhûäng möëi quan hïå phûác taåp cuãa con
ngûúâi? Vò thïë, möåt söë chõ em àaä bùæt àêìu cho
rùçng mònh giöëng möåt chiïëc àiïån thoaåi hay möåt
maáy giùåt tûå àöång.

Sûå cöëng hiïën coá muåc àñch chùèng bao giúâ

laâm caån kiïåt nguöìn söëng cuãa phuå nûä. Khi

44
 N AÂ N G ÖË C TRÙNG

chuáng ta cöëng hiïën caâng nhiïìu, khaã nùng tûå taái

taåo cuäng tùng lïn tûúng ûáng – nhû viïåc tiïët sûäa
cuãa ngûúâi meå nuöi con. Thïë nhûng, ngaây nay,
khi cuöåc söëng àaä tûúng àöëi àêìy àuã thò rêët
nhiïìu phuå nûä khöng coân caãm thêëy sûå quan
troång cuãa mònh, caã trong nhûäng cuöåc àêëu
tranh sinh töìn lêîn trong cuöåc söëng gia àònh.
Khöng coân caãm giaác àûúåc hy sinh, àûúåc cöëng
hiïën coá muåc àñch, chuáng ta cöìn caâo àoái maâ
khöng hiïíu cún àoái êëy bùæt nguöìn tûâ àêu.
Chuáng ta lêëp àêìy sûå tröëng röîng cuãa mònh bùçng
nhûäng quyïët àõnh vöåi vaä àïí nhêån vïì nhûäng
nhiïåm vuå bùæt buöåc vúái nhûäng chuêín mûåc xaä
höåi maâ nhòn chung, chuáng àïìu vò nhûäng muåc
àñch nhoã nhoi. Vaâ böîng nhiïn ta thêëy moåi suöëi
nguöìn trong ta khö caån, röîng khöng.

Têët nhiïn, ngay caã viïåc hy sinh coá muåc

àñch cuäng cêìn coá nhûäng suöëi nguöìn nuöi
dûúäng. Sûäa meå àûúåc taåo thaânh khi cú thïí tiïëp
nhêån thïm dûúäng chêët. Vaâ nïëu nhû baãn nùng
cuãa ngûúâi phuå nûä laâ hy sinh, thò têët nhiïn hoå
cuäng cêìn àûúåc buâ àùæp. Nhûng bùçng caách naâo?

Àoá laâ sûå cö àún, naâng öëc trùng àaä gúåi nhùæc
töi nhû vêåy. Thónh thoaãng, con ngûúâi nïn

45
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

àûúåc söëng möåt mònh. Coá veã nhû àöëi vúái phuå
nûä chuáng ta, àêy laâ möåt cuöåc caách maång, möåt
nhiïåm vuå bêët khaã thi vaâ laâ möåt ûúác mú xa vúâi.
Chuáng ta seä khöng àûúåc traã thïm thu nhêåp
cho nhûäng kyâ nghó cuãa chñnh mònh. Hay sau
möåt tuêìn mïåt nhoåc vúái nhûäng cöng viïåc tïì gia,
ta cuäng chùèng thïí coá möåt ngaây nghó ngúi, tônh
dûúäng. Thêåm chñ sau ngaây daâi doån deåp, nêëu
nûúáng, ta cuäng chùèng coân sûác lûåc àïí thaãnh
thúi têån hûúãng thïë giúái cuãa riïng mònh.

Nhûng liïåu àêy coá phaãi chó àún thuêìn

thuöåc vïì vêën àïì kinh tïë? Töi khöng nghô vêåy.
Bêët kyâ ngûúâi laâm cöng ùn lûúng naâo, duâ coá
mûác söëng ra sao, cuäng luön tröng àúåi möåt
ngaây nghó trong tuêìn hay möåt kyâ nghó trong
nùm. Coá leä nhûäng ngûúâi meå vaâ nhûäng ngûúâi
nöåi trúå laâ ngûúâi laâm cöng duy nhêët chùèng coá
kyâ nghó. Hoå laâ nhûäng ngûúâi khöng bao giúâ
àûúåc nghó ngúi nhûng laåi hiïëm khi phaân naân
vïì nhûäng thiïåt thoâi cuãa mònh.

Thêåt ra, giaãi quyïët vêën àïì naây cuäng khöng

mêëy khoá khùn. Nïëu baån thuyïët phuåc ngûúâi
phuå nûä rùçng möåt ngaây nghó ngúi hay möåt giúâ
àûúåc söëng trong thïë giúái cuãa riïng mònh laâ

46
 N AÂ N G ÖË C TRÙNG

nguyïån voång chñnh àaáng, thò hoå seä tòm ra caách

àïí àaåt àûúåc àiïìu àoá. Nhûng trïn thûåc tïë, hoå
luön caãm thêëy nhu cêìu cuãa mònh laâ thûá yïëu,
vaâ vò vêåy maâ ñt khi nöî lûåc àïí coá àûúåc noá. Khi
quan saát nhûäng ngûúâi phuå nûä coá àiïìu kiïån taâi
chñnh vaâ hoaân caãnh söëng cho pheáp coá àûúåc
nhûäng giêy phuát nghó ngúi nhûng laåi khöng
muöën têån duång cú höåi êëy, baån seä hiïíu rùçng
vêën àïì úã àêy khöng phaãi laâ kinh tïë. Noá phuå
thuöåc vaâo niïìm tin bïn trong hún laâ vaâo aáp lûåc
bïn ngoaâi, mùåc duâ sûå hiïån diïån cuãa nhûäng aáp
lûåc naây vêîn ñt nhiïìu taác àöång vaâ gêy ra nhûäng
khoá khùn. Cú baãn laâ thïë giúái vaâ cuöåc söëng hiïån
àaåi khöng quan têm àïën sûå cêìn thiïët phaãi coá
nhûäng khoaãng lùång, caã úã nam giúái vaâ phuå nûä.

Thêåt khoá giaãi thñch. Dûúâng nhû bêët cûá

àiïìu gò diïîn ra trong cuöåc söëng cuãa chuáng ta
cuäng coá thïí àûúåc chêëp nhêån dïî daâng hún nhu
cêìu naây. Nïëu chuáng ta daânh thúâi gian cho
nhûäng cuöåc heån laâm ùn, nhûäng möëi quan hïå
xaä höåi hay ài mua sùæm, àïën hiïåu cùæt toác thò
thúâi gian êëy àûúåc cho laâ bêët khaã xêm phaåm.
Nhûng nïëu ta noái rùçng mònh cêìn daânh thúâi
gian àïí àûúåc úã möåt mònh, ta seä bõ cho laâ bêët
nhaä, ñch kyã hoùåc lêåp dõ. Thêåt buöìn cûúâi cho

47
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

nïìn vùn minh cuãa chuáng ta, noá àaä laâm cho
chuáng ta phaãi giêëu ài sûå thêåt mònh àang têån
hûúãng nhûäng phuát giêy cuãa riïng mònh nhû
giêëu giïëm möåt töåi löîi naâo àoá.

Thêåt sûå, àûúåc söëng möåt mònh laâ möåt trong

nhûäng thúâi khùæc quan troång nhêët cuãa àúâi
ngûúâi. Nhûäng doâng suöëi trong têm höìn ta seä
chó àûúåc tuön chaãy khi baån úã möåt mònh. Cuäng
nhû vêåy, àïí saáng taåo, nhûäng nghïå sô, nhaâ thú,
nhaâ vùn, nhaåc sô cêìn caãm nhêån àûúåc nöîi cö
àún cuãa chñnh hoå. Ngûúâi phuå nûä cêìn khoaãng
lùång àïí nhêån ra sûå cêìn thiïët cuãa mònh: hoå laâ
súåi tú moãng manh nhûng chùæc chùæn, laâ trung
têm trong nhûäng möëi quan hïå phûác taåp cuãa
con ngûúâi. Phuå nûä seä tòm thêëy sûå yïn bònh
trong têm höìn mònh nhû caách Charles
Morgan tûâng viïët: “Sûå bònh lùång cuãa têm höìn
àûáng yïn giûäa nhûäng hoaåt àöång cuãa tinh thêìn
vaâ thïí xaác, nhû truåc quay vêîn àûáng yïn dêîu
baánh xe quay àïìu”.

Àöëi vúái töi, àêy laâ möåt hònh aãnh àeåp maâ
phuå nûä coá thïí lûu giûä trûúác mùæt nhû caái àñch
àïí mònh nhùæm àïën. Vêîn laâ möåt caái truåc cöë
àõnh giûäa baánh xe cuãa nhûäng möëi quan hïå,

48
 N AÂ N G ÖË C TRÙNG

nghôa vuå vaâ böín phêån bao quanh. Àûúåc úã möåt

mònh khöng phaãi laâ muåc tiïu, noá laâ bûúác àïåm
àïí ta tiïën vïì phña trûúác, laâ phûúng tiïån àïí ta
àaåt àûúåc muåc àñch cuãa mònh. Noá nhû möåt
“cùn phoâng cuãa chñnh mònh”, cêìn thiïët cho möîi
ngûúâi phuå nûä, trûúác khi hoå tòm àûúåc chöën truá
chên thêåt sûå cuãa àúâi hoå. Nhûng vêën àïì khöng
àún giaãn chó laâ tòm kiïëm “cùn phoâng cuãa chñnh
mònh” - khoaãng thúâi gian àûúåc úã möåt mònh -
maâ cöët yïëu laâ laâm thïë naâo àïí giûä àûúåc sûå bònh
thaãn trong têm höìn giûäa böån bïì cuöåc söëng. Vaâ
trïn thûåc tïë, àoá laâ vêën àïì nuöi dûúäng têm höìn.

Coá thïí noái, ngûúâi phuå nûä àûúåc thûâa hûúãng

suöëi nguöìn tinh thêìn tûâ caác thïë hïå trûúác,
nhûng cuöåc söëng laâm noá sùæp caån kiïåt vaâ khiïën
hoå vêån àöång miïåt maâi nhû möåt caái maáy. ÚÃ Myä
cuäng nhû möåt söë quöëc gia tiïën böå khaác, cuöåc
söëng cuãa phuå nûä thoaãi maái hún, tûå do hún, coá
nhiïìu cú höåi hún, möåt phêìn nhúâ nhûäng cuöåc
àêëu tranh vïì bònh àùèng giúái. “Cùn phoâng cuãa
chñnh mònh” – thúâi khùæc àûúåc cö àún - ngaây
caâng trúã nïn phöí biïën vaâ phuå nûä coá quyïìn têån
hûúãng nhûäng giêy phuát möåt mònh nhiïìu hún.
Thïë nhûng, thaânh quaã àaåt àûúåc möåt caách khoá
khùn naây khöng àuã giuáp chuáng ta hoåc caách

49
 TRAÃI NGHIÏÅM & KHAÁT VOÅNG CUÖÅC SÖËNG

hûúãng thuå quaäng thúâi gian quyá baáu àoá nhû

thïë naâo. Nhûäng nhaâ hoaåt àöång xaä höåi chó àêëu
tranh cho nhûäng quyïìn lúåi vöën thuöåc vïì phuå
nûä, coân viïåc khaám phaá phûúng thûác têån
hûúãng chuáng thò vêîn coân àïí ngoã àïí ngûúâi phuå
nûä tûå kiïëm tòm. Vaâ ngaây nay, phuå nûä vêîn
àang trong quaá trònh tòm kiïëm êëy. Lêu nay,
quyä thúâi gian röîi raäi tñch luäy àûúåc thûúâng bõ
chuáng ta duâng cho nhûäng hoaåt àöång saáng taåo
hún laâ nuöi dûúäng, vun tröìng laåi suöëi nguöìn
tinh thêìn cuãa mònh. Chuáng ta tûå laâm mònh bêån
röån bùçng nhûäng hoaåt àöång höåi heâ, àoaân thïí
hay chùm lo cho cöng danh, sûå nghiïåp. Khöng
biïët laâm thïë naâo àïí nuöi dûúäng tinh thêìn,
chuáng ta boã qua vaâ cöë khoãa lêëp nhûäng nhu
cêìu cuãa noá. Thay vò àûáng yïn nhû truåc baánh
xe, chuáng ta tham gia vaâo nhûäng hoaåt àöång
ngaây caâng caách xa truåc vaâ khiïën mònh bõ mêët
cên bùçng.

Töi nghô chuáng ta àang dêìn àaánh mêët möåt

caách vö thûác giaá trõ nûä tñnh cuãa mònh. Trong
nhûäng thúâi àaåi trûúác, àa söë phuå nûä söëng cuöåc
àúâi khaá bònh lùång dûúái nhûäng chïë àöå chuyïn
quyïìn vaâ haâ khùæc, nhûng möi trûúâng àoá laåi coá
khaã nùng nuöi dûúäng giaá trõ nûä tñnh cuãa hoå,

50