Professional Documents
Culture Documents
Ο ρόλος του Ψυχολόγου στη Χειρουργική της Παχυσαρκίας
Ο ρόλος του Ψυχολόγου στη Χειρουργική της Παχυσαρκίας
Έρευνες παγκοσμίως αποδεικνύουν οτι πάνω απο το 1/6 του πληθυσμού είναι
υπέρβαροι και εξ αυτών τουλάχιστον 300.000.000 πάσχουν απο νοσογόνο
παχυσαρκία. Η παχυσαρκία θεωρείται η δεύτερη προλήψιμη παθογόνος αιτία
θανάτου μετά το κάπνισμα.
Για τον τρόπο της διατροφή μας υπάρχει μια βιολογική προδιάθεση αλλά για το αν
αυτή θα εξελιχθεί σε παχυσαρκία ορίζεται απο τις διατροφικές συνήθειες που
αναπτύσσει στην καθημερινότητα του.
Μέσα στην ζωή του, ο άνθρωπος μαθαίνει το πόσο, τι και πότε τρωει ανάλογα τις
συνήθειες τις οικογένειας του, της κοινωνίας , του πολιτισμού που ζει, τις συνθήκες της
καθημερινότητας του, την προσωπικότητα του, τον τρόπο που σκέφτεται και τα
συναισθήματα που βιώνει.
Αν όλοι τρώγανε όσο «πρέπει» για να μπορεί το σώμα να έχει «καύσιμα» ενέργειας να
αντεπεξέλθει στην δραστηριότητα που το αναλογεί, δεν θα υπήρχε το φαινόμενο της
παχυσαρκίας.
Το ζήτημα είναι οτι ο άνθρωπος τρέφεται πολλές φορές με βάση τα «θέλω» του, την
απόλαυση, την κοινωνικότητα του, το άγχος του, την μοναξιά, το ανικανοποίητο κενό
που μπορεί να νιώθεί, όταν νιώθει θλίψη , θυμό ή και πολύ χαρά. Όταν αυτό συμβαίνει,
σκέψεις και συναισθήματα σε σχέση με τα «θέλω» μας , μας επηρεάζουν την
συμπεριφορά της διατροφής.
Συνεπώς ο στόχος για την απώλεια βάρους δεν είναι μόνο θέμα πειθαρχίας σε ένα
διατροφικό πρόγραμμα, είναι πολύ πιο πολύπλοκος και πολυπαραγοντικός και απαιτεί
τροποποίηση στις συνήθειές μας.
Η λύση σ’ αυτό είναι οτι η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας παύει πια να στηρίζεται μόνο
σ’ ένα παθολογικό μοντέλο θεραπείας, και βασίζεται στην πολυδύναμη αντιμετώπιση
της. Αυτό πρακτικά σημαίνει οτι ο κάθε άνθρωπος που θέλει ν’ αντιμετωπίσει το θέμα
του βάρους του πρέπει πρώτα να εκτιμάται για ποίους λόγους το έχει πάρει, που
συνήθως όπως προαναφέρθηκε είναι ένας συνδυασμός παραγόντων.
Μετά το χειρουργείο μεγάλη σημασία έχει να υπάρξει στήριξη απο την πολυδύναμη
ιατρική ομάδα στον ασθενή για να μπορέσει να εκτιμήσει ο ίδιος ποια είναι τα αίτια που
παίρνει βάρος, να εκπαιδευτεί στο τι είναι μια ισορροπημένη διατροφή, να μπορέσει να
αλλάξει σταδιακά συμπεριφορές και συνήθειες σε σχέση με την διατροφή του.
Η ψυχολογική εκτίμηση των ασθενών που είναι υποψήφιοι για χειρουργική επέμβαση
είναι αναγκαία αφού στα κριτήρια για συμμετοχή βαριατρικής χειρουργικής είναι ο
αποκλεισμός σοβαρής ψυχικής νόσου.
Είναι σημαντικό όμως να κατανοηθεί οτι κάθε άνθρωπος που έχει υπερβάλλον
βάρος , δεν σημαίνει οτι θεωρούμε οτι έχει ψυχική νόσο και η εκτίμηση δεν έχει
στόχο να κατηγοριοποιήσει τους ενδιαφερόμενους σε ψυχικά υγιείς και μή.
Η εκτίμηση γίνεται εν μέρη γιατί είναι απαραίτητη για τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας να
γνωρίζουν αναλυτικά το ιστορικό του καθένα για να μπορούν να συνεργαστούν μετα-
εγχειρητικά και να εξατομικεύσουν την θεραπεία.
Η εκτίμηση έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο για την ασφάλεια του ασθενούς αλλά και για
την εκτίμηση ψυχοκοινωνικών παραγόντων που μας οδηγούν στην υπερφαγία. Οι
παράγοντες αυτοί συμμετέχουν στην δημιουργία και άρα και την τροποποιήσει των
συμπεριφορών της διατροφής. Σημασία δεν έχει μόνο το ΠΟΣΟ αλλά και το ΠΩΣ
χάνεται το βάρος.
Οι βασικοί στόχοι της προ-εγχειρητικής εκτίμηση είναι οι ακόλουθοι:
η ιατρική ασφάλεια του ασθενή διαβεβαιώνοντας τον αποκλεισμό
σοβαρής ψυχικής νόσου
η διερεύνηση των ψυχοκοινωνικών παραγόντων που οδήγησαν στην
παχυσαρκία
η πρόβλεψη δυσκολιών που μπορεί να αντιμετωπίσει ο ασθενής στην
προσπάθεια του για απώλεια βάρους
η εύρεση των ατομικών στρατηγικών του κάθε ατόμου που τον οδηγεί
στην επιτυχία απώλεια βάρους
η εξασφάλιση διατήρησης του βάρους στο μέλλον και της ποιότητας
ζωής.
Συνεπώς ταυτόχρονα με την χειρουργική επέμβαση και την παρακολούθηση απο την
ομάδα θα πρέπει αυτά να αντιμετωπισθούν ψυχοθεραπευτικά αν κριθεί απο την
ψυχολογική εκτίμηση.
ΨΥΧΟ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Ο ασθενής καλείται να δουλέψει το υπόβαθρο πίσω απο αυτές, όπως για παράδειγμα τον
τρόπο του σκέπτομαι, πεποιθήσεις, πυρηνικά σχήματα που έχουν ριζωθεί στην
προσωπικότητα του καθένα για την αυτοεικόνα, το βάρος, την άσκηση, την υγιεινή
διατροφή, την κοινωνική αποδοχή, συναισθήματα που συνδέονται με την διατροφή κλπ.
Ο ρόλος του ψυχολόγου είναι να εντοπίσει αυτές τις δυσκολίες και να εφαρμόσει μια
ψυχο-εκπαιδευτική προσέγγιση με στόχο:
ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Μέσα απο την μάθηση την κοινωνική αλλά και τις πολλαπλές προσπάθειες για απώλεια
βάρους έχουμε συνδέσει πώς το φαγητό σε ορισμένες περιπτώσεις έχει αρνητική
επίδραση.
Έντονη επιρροή μετά την δεκαετία του 90 απο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που
επιβάλλουν αδύνατα πρότυπα σώματος, καταναλωτικά προϊόντα που προωθούνται ώς
σύμβολα ευχαρίστησης, επιτυχίας και συνδέονται συχνά αποκλειστικά και μόνο με
αδύνατες σιλουέτες, ταύτιση της προσωπικής καταξίωσης και αυτο-εκτίμησης με το
ιδανικό βάρος, κοινωνική κριτική σε θέματα διατροφής και εμφάνισης, διαιτολογικά
προγράμματα που επιβάλουν αυστηρές απαγορεύσεις, οι πεποιθήσεις είναι μόνο λίγοι
απο τους αμέτρητους λόγους που δημιουργούνται ενοχές σε σχέση με το φαγητό.
Αυτά τα συναισθήματα όμως πάλι τους βάζουν στον κύκλο να φάνε περισσότερο απο
όσο έχουν οργανικά ανάγκη γιατί λειτουργεί πάλι η συναισθηματική εκδήλωση σαν
ξέσπασμα πάνω στο φαγητό. Το σχήμα 2 εξηγεί τον φαύλο κύκλο «φαγητό-ενοχές».
Σχήμα 2: Ο φαύλος κύκλος που οδηγεί στην υπερφαγία
Ενοχές
Χαμηλή αυτο-εκτίμηση
Μήπως τελικά δεν τρωμε περισσότερο εξ αιτίας του βιολογικού σήματος της πείνας;
Κάποιες φορές και για μερικούς απο εμάς, δεν είναι μόνο η απόλαυση που μας κάνει να
παχαίνουμε ή να αποκλίνουμε απο τις διατροφικές μας συνήθειες σε συγκεκριμένες
περιόδους αλλά το συναίσθημα ενοχής που προσδίδουμε στην απόλαυση αυτή.
Ο κύκλος που περιγράφεται αν γίνει πολλές φορές πλέον υιοθετείται σαν τρόπος ζωής,
σαν στρατηγική αντιμετώπισης για όταν ξεπερνάμε το βάρος μας αλλά και για όταν δεν
νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας. Συνεπώς αυτός ο κύκλος απο απότομη στέρηση σε
πολύ φαγητό μας οδηγεί να πάρουμε βάρος.
Αξιολόγηση
Εισαγωγή στη θεραπεία
Αυτο-παρατηρήσεις και αυτοκαταγραφές του προβλήματος
Επέμβαση στους παράγοντες διαιώνισης της παχυσαρκίας
Συμπεριφορικές τεχνικές για την αντιμετώπιση της
Γνωσιακή επέμβαση, τροποποίηση στον τρόπο του «σκέπτομαι»
Τερματισμός
Η εξισορρόπηση της σκέψης, του συναισθήματος και πώς αυτά επηρεάζουν την
διατροφική μας συμπεριφορά είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να βγούμε απο τον
φαύλο κύκλο αλλά και να διατηρήσουμε ένα επιθυμητό βάρος κερδίζοντας ένα υγιεινό
τρόπο ζωής χωρίς να στερούμαστε τις «μικρές απολαύσεις» της καθημερινότητας.