Professional Documents
Culture Documents
Zimbabwe Final
Zimbabwe Final
ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း
အမ်ိဳးသားအေၿခခံဥပေဒဆိုင္ရာလႊတ္ေတာ္ ( NCA)
၁၉၉၉ မွာ ေရာဘတ္မူဂါဘီ ကို အန္တုၿပိဳင္ဆိုင္မ့ဲ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈ အတိုက္အခံပါတီ ကို ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း နဲ႔
ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္ေတြဖ႔စ
ြဲ ည္းခဲ့တယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ မွာ က်င္းပတဲ့ အေၿခခံဥပေဒလူထုဆႏၵခံယူပြဲကို ၿငင္းဆန္ခဲ့ႀကတယ္။
၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ မူဂါဘီ က ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပးခဲ့ေပမဲ့ လြတ္လပ္တရားမွ်တမႈ မရိွတာေႀကာင့္ ရံႈးႏွိမ့္ခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ေပမဲ့ မူဂါဘီက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ကို လိမ္လည္ခဲ့တာေႀကာင့္ ဒုတိယအဆင့္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ
မပါဝင္ေတာ့ပဲ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ႀကတယ္။ ပါတီ႒ာနခ်ဳပ္ၿဖစ္တ့ဲ ေကာက္ရိတ္အိမ္-၄ ဟာ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာစီးနင္းတိုက္ခိုက္ၿခင္းခံံရတယ္။
ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္းရဲ႕ အမ်ိဳးသမီးအပါအဝင္၊ ကိုယ္ရံေတာ္ေတြ၊ အတိုက္အခံပါတီဝင္ေတြ လုပ္ႀကံသတ္ၿဖတ္ခံခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ ခု ဒုတိယအဆင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့အခါ အတိုက္အခံမပါဝင္ခဲ့တာေႀကာင့္ ေရာဘတ္မူဂါရီ က ၈၆ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔အႏိုင္ရခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံတကာက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ကို အသိအမွတ္မၿပဳခဲ့ဘူး။ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံအေပၚ တင္းႀကပ္တ့အ
ဲ ေရးယူမႈေတြ ၿပဳလုပ္လာခဲ့တယ္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္ မွာ အာဖရိက တိုးတက္ေရးကြန္ၿမဴနတီက ဇင္ဘာေဘြၿပည္တြင္းေရးကို ႀကားဝင္ေစ့စပ္ရတယ္။
ေရာဘတ္မူဂါရီ က စစ္တပ္ကိုခ်ဳပ္ကိုင္မယ္။ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္းက ရဲတပ္ဖြဲ႔ကို ခ်ဳပ္ကိုင္မယ္ ဆိုတ့ဲ သေဘာတူညီမႈန႔အ
ဲ တူ၊ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း ဟာ
ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံရဲ႕ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အၿဖစ္ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုခ့တ
ဲ ယ္။
ေအာ္သာ မူတမ္ဘာရာ( Authur Mutambara)
၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ဇင္ဘာေဘြ ဆီးနိတ္ေရြးေကာက္ပြဲ ကို ဝင္ၿပိဳင္သင့္၊ မၿပိဳင္သင့္ ဆိုတ့ဲ အယူအဆေပၚမွာ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ ဟာ
ႏွစ္ၿခမ္းကြဲထြက္သြားတယ္။ ေအာ္သာမူတမ္ဘာရာ က ဆီးနိ္တ္ေရြးေကာက္ပြဲကို ဝင္ၿပိဳင္ခ်င္ေပမဲ့ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္းက ဆီးနိတ္ေရြးေကာက္ပြဲကို
သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တယ္။ ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္းနဲ႔ ကြဲထြက္သြားတဲ့ မူတန္ဘာရာ ဟာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ မွာ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ရဲ႕
ဥကၠ႒ၿဖစ္လာတယ္။ အာဖရိကန္သမဂၢ ( African Union) ဆိုတာ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ကလပ္ ၿဖစ္တယ္ လို႔ ေဝဖန္တိုက္ခိုက္ခ့တ
ဲ ယ္။ ၂၀၀၆
ခုႏွစ္မွာ လြတ္ေၿမာက္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ေၿခတက္ပြဲမွာ ဦးေဆာင္ပါဝင္ခဲ့တာေႀကာင့္အဖမ္းခံခ့ရ
ဲ တယ္။ ၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ
ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္တ့အ
ဲ ခါ သူ႔ရဲ႕အဖြ႔ဲ က အမတ္ေနရာ (၁၀) ေနရာ ရခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ေရာဘတ္မူဂါရီ ရဲ႕ လိမ္ညာမႈေတြကို ေၿပာင္ေၿပာင္တင္းတင္းထုတ္ေဖၚေၿပာခဲ့ၿပီးေဆာင္းပါးေပါင္းမ်ားစြာေရးခ့ဲတယ္။
အစိုးရရဲ႕ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ၊ စစ္တပ္ရဲ႕ မတရားႏွိပ္စက္မႈေတြကို ရႈတ္ခ်ခဲ့တယ္။ မူဂါဘီ ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြဟာ
က်ဆံုးလိမ့္မယ္။ မေကာင္းဆိုးဝါးေတြအေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ ေအာင္ႏိုင္ရလိမ့္မယ္ --စတဲ့ မိ္န္႔ခြန္းေတြေႀကာင့္ ဖမ္းဆီးခံခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို မူဂါဘီ က မဲလိမ္ခ့တ
ဲ ာေႀကာင့္ ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္း ရဲ႕ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ နဲ႔ ၿပန္လည္
ေပါင္းစည္းသင့္ၿမတ္ဖို႔ အေႀကာင္းဖန္လာခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၈ ဂြ်န္လမွာ ႏွစ္ႀကိမ္ အဖမ္းခံခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ စက္တင္ဘာ (၁၅) ရက္မွာ အာဖရိကဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကြန္ၿမဴနတီ ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ (၁၄) ေယာက္ေရွ႕မွာ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံအတြက္
ပါဝါခြဲေဝေရး သေဘာတူညီမႈလုပ္ခ့တ
ဲ ယ္။ ဇင္ဘာေဘြ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အၿဖစ္ မူတမ္ဘာရာ ကို တာဝန္ေပးအပ္ခဲ့ႀကတယ္။
ေသာတရွင္မ်ား ခင္ဗ်ား
ဇင္ဘာေဘြြႏိုင္ငံ ကို ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီလက္ေအာက္က လြတ္ေၿမာက္ေအာင္ ဦးေဆာင္တိုက္ပြဲဝင္ ခဲ့တ့ဲ ေရာဘတ္မူဂါရီဟာ၊ သူ႔လက္ထက္မွာ
အာဖရိကန္လူမည္းေတြအတြက္ ေၿမယာပိုင္ဆုင
ိ ္မႈ ဆိုတ့ဲအစီအစဥ္တခုကိုလုပ္ခ့တ
ဲ ယ္။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္တ့ဲ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး ပစၥည္းေတြ၊
အသံုးစရိတ္ေတြ ကို လုပ္မေပးခဲ့ပါဘူး။ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ အင္အားေတြက်ဆင္းခဲ့တယ္။
“ေရာဘတ္မူဂါဘီ ရဲ႕ ရက္စက္မႈကို သူအာဏာရအၿပီး (၃) ႏွစ္အႀကာမွာေတြ႔လိုက္ရတယ္။ တန္ၿပန္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ေၿခမႈန္းဖို႔ဆိုၿပီး
“မီတာဘီလီလန္း” ေဒသကို စစ္ဆင္ေရးဆင္ႏြဲၿပီး လူ ႏွစ္ေသာင္းနီးပါးသတ္ခဲ့တယ္။ ဒါေႀကာင့္လည္း တခ်ိန္တုန္းက သူ႔ကိုေထာက္ခဲ့တ့ဲ
ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္း ( Tvsangirai) လို ပုဂၢိဳလ္ေတြက အစ ဒါဟာ အရိုင္းအစိုင္းေတြရဲ႕ စစ္ဆင္ေရးၿဖစ္တယ္ လို႔ ေဝဖန္ရႈတ္ခ်ၿပီး
အတိုက္အခံပါတီ ကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ႀကတယ္”
မူဂါဘီ ကို မေက်နပ္တ့ၿဲ ပည္သူေတြဟာ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရး လႈပ္ရွားမႈ (MDC) နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ ၿပင္ဆင္လိုက္ႀကပါတယ္။
ဆႏၵၿပေတာင္းဆို၊ ရႈတ္ခ်မႈေတြကို လမ္းမေတြေပၚမွာ ၿပဳလုပ္ခ့ႀဲ ကသလို၊ ပါလီမန္တြင္းတိုက္ပြဲ၊ ေရြးေကာက္ပြဲတိုက္ပြဲေတြကို ဆင္ႏြဲဖို႔ ႀကိဳးစားႀက
ပါတယ္။ ေရာဘတ္မူဂါဘီ ကလည္း ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲစြာ တုန္႔ၿပန္ခဲ့တယ္။ “၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ မူဂါဘီ က ၿငိမ္ဝပ္ပိၿပားမႈစစ္ဆင္ေရး တခုကိုလုပ္ခ့တ
ဲ ယ္။
ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာရိွတ့ဲ လူေနအိမ္ တခ်ိဳ႕နဲ႔ ၊ စီးပြားေရးအေဆာက္အဦေတြကို တရားမဝင္ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့အိမ္ေတြၿဖစ္တယ္ ဆိုၿပီး
ရွင္းလင္းဖယ္ရွားပစ္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ ကူးစက္ပ်ံ႕ပြားႏိုင္တ့ေ
ဲ ရာဂါေတြ ကို တားဆီးဖို႔အတြက္ ၿဖစ္တယ္ လို႔ ဆိုတယ္။
လူႏွစ္သန္းခြဲ နီးပါး အလုပ္လက္မဲ့ၿဖစ္ခဲ့တယ္။ဇင္ဘာေဘြ ဆူနာမီ အၿဖစ္နာမည္ႀကီးခဲ့တယ္။ တကယ္ေတာ့ မူဂါဘီ ဟာ အတိုက္အခံပါတီ
ေထာက္ခံသူေတြကို ရွင္းလင္းပစ္ခ့တ
ဲ ာဗ်”