Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

I. Chức năng của giao thức
„ Giao thức là những nguyên tắc và thủ tục giao
tiếp. Trong mạng máy tính chúng được gọi là
giao thức (protocol):
¾ Có nhiều giao thức, mỗi giao thức đều có ưu và nhược điểm
riêng
¾ Một số giao thức hoạt động ở nhiều tầng OSI. Tầng nơi mà
giao thức hoạt động sẽ mô tả chức năng của giao thức đó.
¾ Nhiều giao thức có thể hoạt động phối hợp với nhau, gọi là
chồng giao thức
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

II. Hoạt động của giao thức
„ Quá trình truyền dữ liệu được chia thành nhiều bước,
và được thực hiện theo trình tự nhất định. Máy tính gửi
thực hiện các bước từ trên xuống, máy tính nhận thực
hiện các bước từ dưới lên. Để sao cho dữ liệu không bị
thay đổi so với lúc được gửi.
„ Ở máy tính gửi:
¾ Chia dữ liệu thành từng phần nhỏ
¾ Thêm thông tin địa chỉ vào từng gói, để máy tính đích có
thể nhận được và sở hữu nó.
¾ Chuẩn bị dữ liệu và cho truyền thực sự qua card mạng
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

„ Ở máy tính nhận:
¾ Lấy gói dữ liệu từ cáp qua card mạng
¾ Loại bỏ thông tin phụ do máy tính gửi thêm vào
¾ Sao chép dữ liệu vào bộ nhớ đệm
¾ Chuyển dữ liệu từ vùng đệm vào ứng dụng
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

III. Giao thức trong kiến trúc phân tầng
1. Chồng giao thức
„ Là sự kết hợp các giao thức. Mỗi tầng định rõ một giao
thức chuyên đảm trách một chức năng, mỗi tầng có tập
hợp quy tắc riêng.
2. Giao thức ứng dụng
„ Các giao thức ứng dụng hoạt động ở tầng cao trong
mô hình OSI. Cung cấp các khả năng tương tác giữa
các chương trình ứng dụng và trao đổi dữ liệu.
„ Ví dụ: SMTP, SNMP, Telnet, DAP, LDAP, POP, ...
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

a. SMTP (Simple Mail Transfer Protocol)
„ Giao Thức Chuyển Thư Điện Tử Đơn Giản
„ SMTP là một cơ chế trao đổi thư trên Internet. Nó có trách
nhiệm chuyển thông điệp từ một mail server (máy chủ
chuyên lo về dịch vụ thư tín điện tử) này đến mail server
khác.
„ Mail server chạy một giao thức kiểm soát thông điệp gọi là
POP (giao thức bưu điện) hay IMAP4 (giao thức truy cập thư
Internet, phiên bản 4). IMAP4 là một giao thức mới và linh
động hơn thay thế cho POP.
„ SMTP giống như người mang thư có trách nhiệm chuyển thư
trong khi POP và IMAP4 giống như các bưu điện có trách
nhiệm nhận, trữ và chuyển tiếp thư. SMTP dùng địa chỉ thư
Internet mà mọi người đều quen thuộc -
username@company.com
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

b. SNMP (Simple Network Management Protocol)
„ Giao Thức Quản Lý Mạng Đơn Giản
„ SNMP là giao thức quản lý phổ biến được những người
dùng Internet với giao thức TCP/IP định nghĩa. SNMP
là một giao thức truyền thông để thu thập thông tin từ
những thiết bị trên mạng.
„ Mỗi thiết bị chạy một chương trình con thu thập thông
tin và cung cấp thông tin đó cho bộ phận quản lý.
„ Những thiết bị được quản lý: như bộ phận đầu mối
trung tâm (hub), những thiết bị dẫn đường (router), và
các cầu,… được cài những chương trình con nhằm thu
thập thông tin về hoạt động của chúng và cung cấp
những thông tin này cho bộ quản lý theo cách của giao
thức SNMP.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

„ Đây là một giao thức truyền không kết nối với một
tập lệnh đơn giản. Trên quan điểm nầy, SNMP tỏ ra
ưu việt và thậm chí có thể can thiệp vào các mạng
đã chết hay quá tải. Những chương trình con làm
rất ít việc của chúng ngoài việc theo dõi những sự
kiện quan trọng xảy ra trong thiết bị.
„ Một khuynh hướng mới nổi lên là việc dùng giao
thức HTTP để truyền những thông tin quản lý.
Trong hệ thống nầy, mỗi thiết bị được quản lý sẽ
hoạt động như là một bộ hỗ trợ cho duyệt Web,
cung cấp thông tin cho bộ duyệt Web và còn hoạt
động như một đơn vị quản lý.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

c. Telnet
„ Trong các máy dựa vào hệ điều hành UNIX
và được nối vào mạng Internet, đây là một
chương trình cho phép người sử dụng tiến
hành thâm nhập vào các máy tính ở xa
thông qua các ghép nối TCP/IP
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

d. LDAP (Lightweight Directory Access Protocol)
„ LDAP là dịch vụ thư mục của IETF (Internet
Engineering Task Force) đã được dùng rộng rãi
trên Internet. Dịch vụ thư mục cung cấp dịch
vụ “trang trắng” (white page), dịch vụ thư mục
cung cấp thông tin về các dịch vụ có trên
Internet.
„ Dịch vụ thư mục là cơ sở dữ liệu cung cấp
thông tin về mạng và các tài nguyên của mạng.
Một trong những ứng dụng của dịch vụ thư mục
là xây dựng và quản lý account của người sử
dụng.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

e. POP (Post Office Protocol)
„ Giao thức Bưu điện
„ POP là một giao thức Internet mail server phục vụ
việc lưu trữ các thông điệp được gởi đến hệ thống.
Nó hoạt động kết hợp với giao thức SMTP (Simple
Mail Transfer Protocol: Giao thức truyền thư đơn
giản),
„ POP và SMTP được liên kết một cách chặt chẽ. Một
mail server (server phục vụ thư điện tử) phải chạy
cả hai giao thức nếu nó dùng để nhận, lưu trữ hay
gửi tiếp các thông điệp. Công việc trao đổi các
thông điệp được điều hành bởi giao thức SMTP.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

„ Các thông điệp được dẫn đường từ mail server
nầy đến mail server khác cho đến khi chúng
đến đích. Sau đó, SMTP sắp xếp các thông điệp
vào POP server để nó đặt chúng vào một hộp
thư.
„ Nếu POP server đích đang ở chế độ offline, thì
POP server sau cùng nhận được thông điệp sẽ
giữ nó lại cho đến khi nó có thể được gửi tiếp
đến POP server đích. Rồi POP server đích đặt
thư nầy trong hộp thư của người nhận để họ
lấy xem.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

3. Giao thức vận tải
„ Giao thức vận tải cung cấp phiên truyền thông
giữa các máy tính và bảo đảm dữ liệu có thể
truyền đi một cách đáng tin cậy giữa các máy
tính.
„ Ví dụ: TCP, SPX, NetBEUI, ...
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

a. TCP (Transmission Control Protocol)
„ TCP là một thành phần của tầng chuyển tải
(transport layer) trong bộ giao thức TCP/IP của
Internet. Nó nằm trên giao thức IP (Internet
Protocol) trong ngăn xếp giao thức cà cung cấp
dịch vụ truyền dữ liệu tin cậy qua các kết nối.
„ TCP ban đầu được phát triển để kết nối nhiều loại
máy tính khác nhau trong các viện nghiên cứu,
trường đại học, và các tổ chức chính phủ. Phương
pháp bao bọc được cài đặt vì những nhà thiết kế
không muốn người chủ mạng phải thay đổi sơ đồ
mạng của họ để liên kết với các mạng khác.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

b. SPX (Sequenced Packet Exchange):
„ Trao đổi gói tin có trình tự), trong tầng chuyển
tải. Khi so sánh với bộ giao thức TCP/IP, IPX
cung cấp quá trình dò đường và các dịch vụ liên
mạng tương tự với IP, và SPX cung cấp các dịch
vụ tầng truyền tải tương đương với TCP
(Transmission Control Protocol).
„ IPX và IP đều là các giao thức truyền dữ liệu
phải liên kết, trong khi SPX và TCP đều là các
giao thức hướng liên kết.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

c. NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface)
„ Giao diện người dùng mở rộng trong NetBIOS được
IBM và Microsoft thiết kế dùng để hỗ trợ giao tiếp
trong môi trường vừa và nhỏ. Hai giao thức nầy
đều hiện thực trong môi trường Windows, và dù
Microsoft đã thay thế NetBEUI bằng giao thức
mạng phổ dụng nhất là TCP/IP, nhưng vẫn còn hỗ
trợ NetBEUI
„ NetBEUI là một giao thức nhỏ nên không có tầng
mạng, không có cả chức năng định tuyến. Giao
thức nầy chỉ phù hợp với các mạng cục bộ. Không
thể nào xây dựng liên mạng bằng giao thức nầy,
mà phải dùng TCP/IP.
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

4. Giao thức mạng
„ Giao thức này xử lý thông tin địa chỉ, thông tin

đường đi, yêu cầu kiểm tra lỗi và yêu cầu truyền
lại.
„ Ví dụ: IP, IPX, DDP
 Khoa Công Nghệ Thông Tin Nhập Môn Mạng Máy Tính

Bài 4: Giao thức

a. Tiêu chuẩn giao thức
„ Mô hình OSI được dùng để định rõ nên sử dụng giao
thức nào ở mỗi tầng. Sản phẩm của các hãng tuân thủ
theo nguyên tắc này đều có thể giao tiếp với nhau.
b. Giao thức TCP/IP
„ TCP/IP là một dãy giao thức theo đúng tiêu chuẩn
công nghiệp. Là giao thức tiêu chuẩn dùng cho khả
năng liên kết hoạt động trong nhiều loại máy tính khác
nhau. Giao thức này hỗ trợ việc định tuyến và được sử
dụng làm giao thức liên mạng. Hiện nay có rất nhiều
giao thức khác được viết riêng cho giao thức TCP/IP:
SMTP, FTP, SNMP.