PFKANrA^'GAN PBfBANGUNAN PUWU PINANG SFPTA PI^'GARUff

SFNIBINA BRITISH DISHKITAR BANDAR GEORGETOV/N

Penulisan pengkajian a k h i r ini t e l a h d i s e r a h k a n kepada

Jabatan S e n i b i n a , I n s t i t u t Teknologi MARA, sebagai
metnenuhi s y a r a t Diploma dalam pnegkajian tahun a k h i f .

Disediakan oleh :

SHAHZAINY R SHAHROMP
8402798S
DIPLOMA SFNIBINA, TAHUN 4, SEMFSTER 8,
KAJIAN SFNIBINA, PFRANCANGAN DAIs' UKHR,
INSTITirr TEKNOLOGI MARA
SVM' AIAM, SEIAKGOR,
SFSSI 1988/89.
Ada]ah disahkan bahwa penulisan pengkajian akhir ini
telah disediakan oleh :

SHAHZAlNiY B SHAHROME

84027988

Penuli'san pengkajian akhir ini telah dibaca dan

disemak oleh :

Encik Abdul Ghani Mohd Desa.

(Penvelia dan Penilai")

ISI KANDUNGAN

i. Pendahiiluan
ii. Penghargaan
iii. Pengenalan
iv. Objekttf Kajian
V. Skop Kajian
vi. Methodlogi

RAHAGIAN PERTAMA : m/s

Bab 1.0 RiJau Pinang Secara Am. 1

1.1 Seiarah Perkembangan Pulau Pinang.. 2

Bab 2.0 Sejarah Perancangan Pulau Pinang... 8

•Bab 3.0 Isu Perancangan Masa Kini 15

3.1 Rancangan Penempatan fPenimahan)... IS

3.2 Objektif .Perancangan 17
3.3 Strategi-strategi 18
Pab 4.0 Perancangan Industri 19
4.1 Objektif Perancangan 22
4.2 Strategi-strategi 23

Bab 5.0 Perancangan Perniagaan dan

Perkhidmatan 24
5.1 Objektif Perancangan ; . . . 26
5.2 Strategi-strategi 27

Bab 6.0 Perancangan Pelancongan 35

6.1 Objektif Perancangan 36
6. 2 Strategi-strategi 37
Bab 7.0 Perancangan Pertanian 39
7.1 Objektif Perancangan 40
7.2 Strategi-strategi ' 41

Bab 8.0 Perancangan Kemudahan Masyarakat.... 42

8.1 Objektif Perancangan 43
8.2 Strategi-strategi 44

Bab 9,0 Perancangan Ameniti-ameniti

Rekreasi 45
9.1 Objektif Perancangan 46
9.2 Strategi-strategi 47

Bab 10.0 Perancangan U t i l i t i - u t i l i t i Awam.... 50

10.1 Objektif Perancangan 52
10.2 Strategi-strategi 53

Bab 11.0 Perancangan KualitiAlam Sekitar 59

11.1 Objektif Perancangan 60
11.2 Strategi-strategi 61

Bab 12.0 Perancangan Pengangkutan 65

12.1 Objektif Perancangan 67
] 2. 2 S t r a t e g i - s t r a t e g i 68

Bab 13.0 Perancangan Rupa Bentuk Bandar

dan Lanskap 79
13.1 Objektif Perancangan 80
13.2 Strategi-strategi 82

Bab 14.0 Data-data sampingan 86

BAl^AGIAN KEDUA : m/s

Bab 1.0 SEjarah Senibina Kolonial... 96

1.1 Ciri-ciri Senibina Kolonial ido

Bab 2.0 Senibina Kolonial dari India 102

Bab 3.0 Corak dan Pengaruh Senibina Tempatan.

3.1 Pengaruh Senibina Melayu 106
3.2 Pengaruh Senibina Cina Tempatan 109

Bab 4.0 Perkembangan Bandar GeorgetovTi 112

4.1 Sejarah Senibina Bangunan Kolonial
di Pulau Pinang 118
4.2 Ciri Rekabentuk Bangunan Kolonial
di sekitar Bandar Georgetown 119

Bab 5.0 Kesimpulan 150

5.1 Bibliograpi. 151
PFPANCAis'GAN- PFNfRANGUNAN PUI^U PINANG SFPTA
PFNGAPLfH SFNIBINA BRITISH P I SFKITAR
BANDAR GEORGETOWN
Pendabuluan

Perkembangan s e n i b i n a di Malaysia sejak berkurun-kunin

lamanya, kaya dengan warisan ciri-ciri serta
u n s u r - u n s u r ketimuran dan k e b a r a t a n .

Bermula dengan senibina 'vernacular' yang

memper]ihatkan warisan senibina kemelayuan, ia juga
memaparkan penganih-pengamb asing seperti Hindu,
Melayu dan Islam. Perkembangan senibina ini yang
berikutnya menunjukkan bagaimana penganih-pengaruh
tersebut sezaman dari aspek ugama, s o s i a l , adat dan
keadaan alam s e k e l i l i n g .

Zaman yang berlalu, memperkenalkan pula bentuk

senibina berlainan yang beridentitikan ciri-ciri
kebaratan. Senibina ini lahir di zaman penjajahan
Semenanjung Tanah Melayu. Negeri-negeri yang pada
masa dahulu dikenali sebagai Negeri-negeri Selat
seperti Melaka, Perak, Selangor dan Pulau Pinang
adalah • dikalangan negeri-negeri . yang mewarisi
bangunan-bangunan yang bercirikan Senibina Kolonial.
Keunikkan s e n i b i n a Kolonial yang v/ujud menjadi detik
permulaan pengenalan si stem binaan yang l e b i h moden di
samping menipakan senibina asing yang telab d i d ah
bersesuaian dengan keadaan setempat dan kebendak
zaman. Kalaupun senibina Kolonial bukanlab s e n i b i n a
a s l i atau ' i n d e g i n o u s ' , ia t e t a p merupakan salah satu
dari warisan s e n i b i n a Malaysia yang patut dibanggakan.
Penghargaan:

Terlebih dahulu, ingin ' saya mengambil kesempatan di

sini untuk mengucapkan ribuan terima aksih kepada Fa.
Abdul Ghani >-1@hd, Desa selaku. Penyelia Pengkajian Akhir
ini d; atas kesabaran beliau da]am memberi tunjuk ajar
dalam menyiapkan kajian akhir ini.

Ribuan terima kasih yang tidak terhingga juga saya

ucapkan kepada pihak Muzuim Negeri Rjlau Pinang,
khasnya Cik Shamsiah, Peno]ong Kurator yang telah sudi
memberi kerjasama di dalam menyiapkan lapuran ini.

Terima kasih juga kepada pihak Perpustakaan USM, pihak

Perpustakaan Tun Razak, I7M dan juga Arkib Negara yang
telah memberikan sumbangan dalam penyiapkan tajuk ini.

Jutaan terima kasih yang tidak terhingga bust adik

saya yang telah bersusah payah membantu menyiapkan
lapuran ini iaitu Cik Sharina Shahrome serta tidak
dilupakan rakan-rakan seperjuangan sekelian.

Akhir sekali, kepada Fmak dan Abah yang begitu

bersabar dan memhami serta perangsang yang mereka
berikan sepanjang pembelajaran saya di ITM ini.
Terima kasih yang tak terhingga diucapakan.
Pengenalan

Tujuan kajian ini dilakukan ialah untuk mengetahui

dengan lebih mendalam lagi mengenai cara-cara
perancangan pembangunan Rilau Pinang yang dijalankan
dari dahulu, sekarang dan juga pada masa hadapan.
Disamping itu juga kajian ini akan menkaji serba
sedikit mengenai pengaruh senibina British terhadap
bangunan-bangunan di sekitar bandar. Georgetown.

Jadi di dalam kajian ini penulis akan membahagikan

pehulisan pengkajian akhir ini kepada dua bahagian
iaitu :

I. Bahagian Pertama;
'Perancangan Pembangunan Pulau Pinang'

JI. Bahagian Kedua;

'Pengaruh Senibina,. British di sekitar bandar
Georgetown'

Di dalam bahagian pertama kajian akan dilakukan

berdasarkan isu-isu perancangan masa kini seperti
perancangan penempatan, industri, pemiagaan dan
perkhidmatan, perlancongan, pertanian, kemudahan
masyarakat, ameniti rekreasi, utiliti awam, kualiti
alam sekitar, pengangkutan dan perancangan rupa bentuk
bandar serta lanskap dan memberi penekanan terhadap
objektif-objektif dan strategi-strategi perancangan.

Pi dalam. bahagian kedua pula kajian akan di]akukan

terhadap bangunan-bangunan kolonial' yang terdapat di
sekitar bandar Georgetown. Penekanan akan diberikan
terhadap sejarah senibina British, pengaruh senibina
Brit.ish, pengaruh senibina tempatan dan yang
terpenting sekali mengenai ciri-ciri senibina yang
terdapat pada bangunan-bangUnan yang terdapat di
sekitar bandar Georgetown.
Ohjektif Kajian

Di antara objektif utama ini ialab :

1. Mengkaji perancangan-perancangan pembangunan masa

kini seperti yang telah disebutkan di dalam topik
pengena]an.

2. Mengkaji objektif-objektif perancangan.

3. Mengkaji strategi-strategi perancangan yang

disebutkan di atas.

4. Mengenalpastj bangunan-bangunan yang mempunyai

pengaruh senibina British.

5. Mengkaji corak, gaya serta elemen-elemen yang

digunakan ke atas bangunan-bangunan tersebut.

6. Mengkaji konsep perancangan sesuatu bangunan

tersebut terhadap persekitarannya.

7. Mengkaji serba sedikit berkenaan dengan sejarah

penempatan dan juga penjajaban yang mana telah
meninggalkan kesan dan pengaruh terhadap
kehidupan. sosia.l ekonomi, budaya dan senibinanya.
Skop Kajian

Skop kajian akan meliputi perkara-perkara yang

bersangkutan dengan isu-isu perancangan pembangunan
masa kini seperti yang telah dinyatakan, objektif
perancangan dan s t r a t e g i - s t r a t e g i perancangan. Skop
kajian babagian kedua pula akan meliputi
perkara-perkara seperti sejarah senibina Koloniai,
ciri-ciri senibina tempatan dan ]uar, perkembangan
bandar Georgetown dan juga ciri-ciri rekabentuk
bangunan Kolonia] di s e k i t a r bandar Georgetown.
Method0log1

Kajian ; . akan dijalankan dalam bentuk

berperingkat-peringkat seperti kajian secara ilmiah,
praktikal, analisa butiran-butiran kajian dan akhir
sekali dengan membuat rumusan serta pendapat yang
bersesuaian bagi mencapai matlamat ini.
^
1.r PUUU PINANG SECARA. AM

Piilau Pinar.p yapp rrerrpupyai keliiasap .lebih kurapp

2f^3 ^m persepi M1 7> i-^at.u persepi'^ dap t e r i e t a k di
sehe^ah karat ] aut Serapiunp ^'alaysia, 3r>p]p.h
rpenjpakan pusat pertu^hihap ntar^a di pepara i P I
sprenjak iapya mepjadi penenpatap Ippperi? vanp
pertanna di f-'alaysia pada takun ] 786.

Persapa-sama derpap Seberapp Prai ''dabulnpya

dipamakan Province Vellps^ey^ di tapab besar,
vanp mapa d i p i s a h k a n oleb arunpap a i r se^ebar 3krp
dibabapiap yapp terdekat, ia rripnbeptnk Neperi
PiHai! Fipanp. Peppan menipupyai kelebjban dari
c.eg] krdiidnkan dap kprnudahap-kemudaban ppiabi.iban,
bar'\nraya Georpetovm berkeinbanp tr^enjadi pusat
i.'tama i.intuk perdapappan, perpiapaap dap pelabubpn
perdapappan bapi wilayab i n i .

Piilan Pinanp adalah diaptara kavasap-kav/asap

perti'Fibiihan ekonomi yanp pesat ,sp'''aii di
?'alaysia. Tapya r^erj-upyai pppduduk beriunlab
1^89,^00 orapp' vanp terdiri dari /•^.~'^. J'elavr,
6?.<^9: fipa, 10.pS; India dan 1.??-. I a i n - l a i n kann
fknnr.i pcM-idiiduk J'^FO, anpka vanp telak disrra' ).
Srlain dari peranan tr?'''i?inva vanp tciak^
dikena^i s^bapai pvisat pe'^i-'aranpap r'ap
perkbi dratar'-, perapannya .se'-a^ai pusat
pP7'i ndiiqtri an, per'ancpppap dap pprira'''bi ran jnpa
brrkri"^app dpppan pps?'^-
T .1 SFJAPAH PEP.KEMBANGAN RTLAU PINANG

rol'i'men-dokurrien awal irpnuniukari hahu'a t^rdapat

tprnpat-tpnpat tijippal di .Pi!]?u Pinanp pada av;a]
ta^un ]7noap. ApabiJa Frances Tipbt mrpr'arat di
jiulan inj pada tabun UFf, beberapa bawasap
dilapurban telab diteranpi dap didudiibj laitu
kampiipp dan tanab perbubnrap di Pato Kera.mat, di
tebjpp s e l a t a n Suppai Piparp dap di da]am daerab
. Suppai Kluanp.

Frapcis bipbt, seorapp pepavrai t e p t e r a l a u t yapp

pppjadi pedapapp, dapat frielibat bepeptippap PiOau
Pinanp dari sepi strat.epibpya yapp mapa Fuppsi
utama adalah untuk pemberi kbidrnat sebapai
pejabnbap sipppaban untuk k a p a l - k a p a ] I p p p e r i s di
Tel ok Berppala yaPR tidak teriindrpp itu.
Melalni penindinpappya deppap SiOtap Kedab, PiOau
Pipapp diserabkan kepoda Syarikat b'india Timur
Jnpperis pada tabun 1786, dan djranai-ap PiOau
' P r i p c p of V'alps'.

]^!lai' ipi pada kptika i tr r^a^ib diiiputi oVb

b r t a p t e b a ] , seineptara kavasap 'Tnniiipp' se^ipppa
ke ]'ak.i bnkit ada^nb landai 'hv berpaya d i r a r a
keiadian banlir kprap ber^a)'!!. "^pirpat ppptaina
vapp d^tprappi olpb l i p b t adaTab t p r p a t dinana ia
rnoTv'arat, iait" di bvjnnp tapjnpp yapp pada nasa
itu dippTar "^apirpp Penapa, dirana bota
TnT-pwaTJis tpplptak spi^arapp. Para ppdapapp dari
bprbapaj ba^psa tpia!' dipalokkan I'ntiik rprbnVa
r'fin pprdnduki t a n a b - t a p a b r'pppan ^'iiani^kap taraf
l\ak rri 1 i 1 kPFiudiap Vel?V, spb^pppakap barpir
krsp]I'rnban ka'-'apat^ t i r m r piOa'' s i a p d H p r a n p i .
 Kavasan bandar telak djbanpnn'-'an o^eh Linht di
antara Lebi'h light, T.eh.'b Pantai , I.ehih r b i O i a
dar I.ebnh P i t t dari ianya tnlab dipamakan schapai
C,e.oTpe Tov.T» serpena nopia Kirp C-enrpe. TIJ.
neorcetovTi adal'ah rieri'pakap sebuab bandar
perdapanpan yarp tp]ab berkeinbapp basil dari
aktiviti-aktiviti peiabuhar denpan penjadi depo
iintuk dapanpan Tnpperi s denpan reperi-neperi
^''e]ayu, n'elalin p e l a y a r a n pprdapanpan-perdapanpan
Tina, India dan Fropab atau Iavatan-ia\vatan
pedaganp-pedapanp terpatan. Perdapanpan e n t r e p o t
terutamanya di dalari basil-basil rempah, telah
menipakan pendoronp utama kepada kekayaan Piilau
Pinanp dan pertinibuban bandar TeorpetcvTi'.

Pi dalam tabiin 17P2, penduduknya t e l a b piencapan

kepada 10,000 o r a n p . Ke^anyakkannya bertnrpu di
kawasan-kav«san paya di sekelilinp kawasan
pelabuhan. Pi aval tabi'n 1800an bandar
perdapanpan yanp diwijpdkan oleb I.ipht telab
dihaiki denpan pembinaan ranpkaian jalan-jalan.
Pi da I a n tahnn-tabtm beri'-ntnya, iaitn selepas
panubi.'han Pesidensi di Ptilan Pinanp pada tahrn
IPO?, terdapat bapyaV a^-ti yi t i - a k t i vi t i penbinaan
teri.itamanv? perpbinaan i a l a n dan p e r p a r i t a n .

Tenjelanp tabun 18<^7, rer''ampunpan-pprkainpunpan

nelayan yanp terpencil tela^ terdanat di Papan
Jemal , fanjnnp ToVonp, '^anjunp Punpa, Patu
F e r r i n p p i , Telok Pabanp dan T^atu f-'aunp* s e r t a

* Fennia nana-nama bandar-bandar, jalan-iaian dan

teF^pat-terpat l a i n yanp dise^utban dalam lapuran
ini adalab menpikut-nama eiaan b a r n .
 C^^^lTanjong
Vx^— '«iBunga
Tanjong
Tokong

GEORGE TOWN

ulau
Jerejak

KAWASAiM PERDAGANGAN PUSAT

O BANDAR SEDIADA

SEMPADAN BANDARAYA

SEMPADAN DAERAH
ppneppatan-perempatan l<cc..il dan 1 ari?n.p-l a^^Tnp
VpTapa dan reppab pula tumbuh di PVPT Itam, Sp.
^M"biinp, Siinpai Kluanp, Payan l e p a s , TeloV Ki'rhar,
Balik Piilap dan Hentinp.

"Pi sanipinp i tu • terdapat inpa penububan

Toronp-Joronp sehinppa seianb ke Taniunp Tobonp
dan Taniunp Piinpa di u t a r a , dan Payan J.eras dan
Telob Kumbar di selatan. Suatu lorong pejalan
kaki jupa telah menphubunpi Ayer Jtarr" denpan
Palik Piilau, Pentinp dan Pulau Betonp welalm
b u k i t - b u k i t di pertenpaban p u l a u .

Penduduk pulau ini telah berta^bah dari 36,000

da]am tahun 1817 kepada 8'6,900 orang di dalam
tabun ]890. Pertumbuhan ruanp-ruanp
kawasan-kawasan bandar amnya telah dipenpamhi
oleh halappan-balarpan topopraphi pulau ini yanp
pana telah manpbasiIkan tipa cabanp kavasan
pertur"buhah iaitu dari TeorpetouTi ke Ayer Itap%
'^anjunp Punpa dan Telupor. Valaubapait^ana pun,
f'i akhir-akbir abad yanp k e ' 19, perdapanpan
reppab telah ranpala^i kpperosoran dan Pn''ai
Piranp pula bebilanpan leutapaan dan peranannya
sebapai sebuab pplabuhan di v/ilavah ini, beralih
kepada Sinpapura, lebib-lebih lapi selepas
pepinr'ahan pusat pererirtaban keraiaap
Neperi-ppperi .9e]at ke Sinpapura pada tabun IP??.

Pepbnnpunan prrhandaran di PiOau Pi nan" pesat

kenbali paf'a ?i"a"' tabup-ta'-np ] POO yapn pana
i anva bersapaan denpan perVepibanpan p e s a t ekopopi
di f'alaya. Tanya disertai denpan banyak
pepbinaan l\appunan-hanpunan peryiapaan,
rupah-rupab banr'ar dan n.'pah-nnnah banplo b e s a r ,
yapp mana kebanvakappva pasib lapi vinud hi popa
sekaranp.
RanpbaTan-rnnpbaiar jaJan telah bertar^bab dpnpan
lebih banyak lapi men1e.lap,p tabnn IPOO. Patu
F e r i i i p o i dan Teiok Babanp tplab dapat dikiinjunpi
rrelalui j a l a n d a r i Tanjunp Punpa.

Selppas masa peperanpan, telab berlabn banyak

peipbinaan semula banpunan-banpunan, didoronpi
o l e b kpperJi'an untuk pprurMban dan nenpi'ranpkap
bilanpan nin^ab-n'nab yanp tjdak rerwaskan. dari
sppi k e b e r s i h a n di Georpetovn pada masa itr.

Pal am tabun IPS?, Cecrpptoum t e l a b d i n a i k k a n ke

t a r a f bandaraya oleb Patu Flizabetb JI. Selepas
tabim 19S7 kawasan-kawasan bandar di perliiaskan
dari k i r a - k i r a J^km persepi (13 batu persppil di
dalam tabun 1957 kppada kira-kira ''Ikn persepi
(16 batu persepi) dalam tabun 1P69, manakala
penduduk pulau mcninpkat dari 2F1,?!57 oranp d i
dalam tabun 19S7 kepada /130, S87 di dalam tabun
1970.

Pi dalam tabun-tabun 70an, denpan merosotnya

taraf pp I'abrban bebas Piiinu Pinanp, keraiaan
neperi mpT-annkakan stratepi-stratepi, bam
pembanpunan bapi perindi'Strian kavasan luar
bandat dan pembandaran kav/asan luar bandar,
meluas^an dan pplbapaikan asas pnrtanian
bort i k u H u r yano selaras denpan pembabaruan
bandar. Pi dalam c^e^^c tersebut, Pi^^au Pinano
menpalani satu l a p i pertumbuhan yanp p e s a t . Satu
kawasan kai^dar baru dan 7on-zon peri ndustrian
bebas te^pb d-i \.inudban di Payan P a r u . Sektor
pembuatan manjadi setter pknnomi yanp utama di
t^ilai Pinaro.
ravas-Ti-kavasap perhandaran berkembano denp.an
ppsatnya, dan spkaranp meliputi ke]uasan kawasan
dari reor^etovTi hinppa ke Tanjiinp Puppa di utara
dan Payap Parii di ?p1atap yanp rr^apa nerbeptuk
satu kawasap metropolitan yap,q ]uas di babagian
timur pulau ini dan dibubuppkan kepada tapah
bpsa]' oleb jambatap yanp merupakap salab satu
daripada yanp tprpanjanp di sunia.
Pitenpah-tenpah pusat bandaraya .pula, proiek
pef"babaruap bandar yapf^ terbesar di da]am nepara
i n i , merappkupi kavasap seluas 11 hektar, spdnpp
da lam proses perlaksaan.
 8

2.0 SFJA.RAH PERANCANGAN PULAt; PTNANG

Ferajaan tempatan di Rilaii Pinarp, secara

teorir.ya t p i a b berpula paHa tabnn 18S7 apabila
M'tR VTI yanp bertajuk "P^n Act. For Appointin.g
J'unicipa] rommissi oners Stations 0£ Tlie
P p t t l e n e n t Of Prince Of Wales Island, Singapore
and f'ajacca" telab dila'-'sanakan. Sebeli'n if,
sepala kepnti'san-kppntnsan berbubiibp dengan
tatasusnnan jalan-jalan dan peruntuVan
kepunaan-kepvinaan tanab dibviat secara 'ad-boc'.
Pembubarab y^kta i n i t e l a h ireinbolebkan kerja-kerja
pambaika.n i a l a n penyediaan bekalan air tar.bahan.
dan penyediaan si stem ppparitan yanp lenokap
denpan teratur. Pada tabun 18PP, suatu Akta
COrdinan IX) telab diliOuskan yang pana ia t e l a b
menghadkan Pihak-pibak Berkiiasa Perbandaran
kepada kawasan bandar, dan kawasan-kawasan l u a r
bandar pu'la ditadbirVan s e c a r a b e r a s i n g a n .

Ordinan perbandaran f v e g e r i - n e p e r i SeTat Pab 133}

yang port-ara tpla^^ d i l u l u s k a n ' pada tabun 1931.
T? remberi penintiikan untuk rT^enut^ubkan
Terrbapa-lerrbaga luar bandar bagi kavasan-kavasan
di l u a r kavasan perbandaran. 1 ebib utama lagi ,
ordiran itu juga telab merberi p e r u n t u k a r bag^
nenibuat undang-undang kecil untuV mengava''
peinbinaan bangunan-bangunan dan jalan-jalan di
kavasan porbandaran, serta perunti'kan-peruntukan
hagi r p n g a t u r dan neribira jalan-iaian, penyediaan
s''ir-skip t^appunan vang menunjukan j a i a n - i a l an,
1orong-ioropg bplakang dap n^ang-ruarg lapang di
dalan bangiman-ban^upap, dan bagi mengenakan
gari s a n - g a r i sai^ ja"'an yar^o t e t a p dan spjajar.
 BMu
^«Jono
^-t^.Tetok '^J^"^
—y*''
\ ^^^^
\ •f^Jjg^'iOC^l TO^
t *»« ltmi]LK^J^^? ^ ^ Bot li ^^^^aA

/ "^
rfyf
1 0

V
I •»•
•«>

\ g, P"»" • ^jf J^ Mb
w^-
inSBeu ^
^•,^<5Jtii
/ O ^ ^ ^ B O R C a TOWJ

'^^^S
|Qc£u Mcung'.

'^^^^SW ^
/ t ^(ilnTi II II

Y M. /-SungaTp^ ^

1840 1900
\ /"ofV
B£tu Bolu

T«*>ftg

10WJ
"^i*
yyjcfLdong'

X"^ Krt/ 1
' (To-3 y y' »
|WM?^

Ujcreici'

flvS :tu ttcung;

M .kumbcr 1985
1960 1970

PULAU PINANG : PERTUMBUHAN URBANiSASI 1940 -1985

KAWASAN PERBANDARAN

PENEIViPATAN PERKAMPUNGAN

LALUAN JALAN KAKI

JALAN TAK BERTURAP / LALUAN KERETA LEMBU

JALAN BERTURAP
T^i daian tahun 1P31, keria-kpria perancanpan
secara rasF.i bagi Georpetovp t e l a h diJakukan kiuat
pprtama kalipya d i bawah Ordipap b a n i i n i apahiia
kerja-keria menpnkur di kawasah bandar telab
dilaksapakan oleb Jabatan Kejuruteraan
. Perbandaran. Pelan tersebi.it te]ab rr^enetapkan
p a r i s a n - p a r i san banpunap, ialan-i'alan dap
loropp-loropp beiakanp.

Pada tabun 1039, sebuab undanp-undapp kecJT

bappupan telah jupa din'muskap bapi menpepakan
peratnran-peraturap ketat keatas
banpnnap-banpiinan bam dan bapi. nierentukan
kepi'.naan-kepunaan dan jenis-ienis banpupan vanp
dibenarkan dikavasan-kav/asan tertentu di dalai?
bandar. Tni munpkin menipakan pelan
p e r l i p p u n p a n yanp pertama di. P i j l a r Pinanp.

!*'a]ai)bapai.mapapun, Ordjnap Perbandaran tersebut

t i d a k meirpunyai banyak p e n i n t u k a n bapi p^nyedjaan
pe1an-pe]ap untvik pemajuan, dan denpan i t n , ianya
t i d a H a b ' menipakan sebuab ppnmdappan yang kb'isi'S
untnk tuii'an perancanpan. ^'^sa^ab ini tel^b
('apat dikuranpkan denpan perlanjntan p.abapian ke
jy dari Fnakmen lenbapa Bapdaran CTap .137"^ u p t u ' '
PiOaii Pinanp. Akta. i n i remberi kuasa kepada
f'aili? Pertiandaran ''dan lerbapa Jnar Pandar"*
urrnk renvpdiakan prk?n-pe1an• iinuFi yanp merupakan
'ppjap perTippkunpan yanp Fenupiukan
^epunaan-kepiinaap tanab kbiisv.s nntuk ipana-mapa
babapian dj da"! an '"avasan peri^apdarappya. Si'atn
babapian Tain Piiian rei^beri knasa kepada ^'a_ilis
Perbppc'arap uptrk renvediakap pelap-nrlar
tata.ciisupan bapi mana-nana tapa''^ vanp srdapp di
da lain proses p p n a i u a r .
Folari rasmi yang pertama yang d i s e r l j a k a n Hi bav-ah
Akta bam ini adalah untuk bav.'asan yang di
sempadani oleh Ja]an r^acalister, J a l a n Perak dan
J a l a n Ar)sor.. Reberapa buab peJan l a g i telab jnga
disediakan untuk kawasan-kavifasan lain iaitn,
selepas tprtububnya Jabatan Perancangan FarHar
dan Pangnnan di dalam l^'a^lis pada tabun l^S].

Jabatan Perancangan Bandar dan Fampung Negeri

t e l a h d i t u b i i h k a n dalam tabun 1P59, mengabi 1 alib
tempat Jabatan Perancangan Pandar dan Pesa
Persekutuan ffawangan ntara) yang telab
d i t u b u b k a n da]an tabun 1956 d i Pulan Pinang,
Fungsi-fungsi Jabatan Perancangan Pandar dan
Kampung Negeri adalah untuk menasibati Keraiaan
Negeri dan p i h a k - p i b a k berkuasa terrpatan di atas
hal-ha] perancangan dan menyediakan pel an
tatasusunan dan pelan-pelan penzonan untuk
kaA'/asan-kawosan di luar bandar di bavab , " a j ] i s
Faerab Luar Bandar.

I'.'alaupun 'elan-pelan ini rerargVupi

kai'.'asnn-i'avasan kecil dan terpilib, ianya '^agu?
untiik menyalaraskan penajuan-pemajuan runcit di
dalam kawasan di bav-ab tekanan pemajuan d i luar
neorgetnv.T!. Pel an pertama yangdi sedia^an oleb
jabatan ini adalab untuk perkampungan P a l i k Fi'lau
yang t e l a b d i v a r t a k a n di dalam tabup IFF-F. Pi
dalam tabun 60an, dua "Pelan Tnduk" telab
d i s e d i a k a n untuk Negeri Pulau P i n a n g : Pelan Tnduk
f'unro (}£(-^) dan Pelan .Tnduk Pulau Pinang
(T^'f-9\ I a p u r a p - l apuran ini ad^Tab r.em'.paV^r'
' n e l a n indul' ekonomi ' .