ZEOLİT KATKILI BETONLARIN FİZİKSEL VE MEKANİK

ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Hakan SARIKAYA

Danışman
Yrd.Doç.Dr. Celalettin BAŞYİĞİT

YÜKSEK LİSANS TEZİ

YAPI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

ISPARTA 2006
 T.C.
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ZEOLİT KATKILI BETONLARIN FİZİKSEL VE MEKANİK

ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Hakan SARIKAYA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

YAPI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
ISPARTA 2006
ZEOLİT KATKILI BETONLARIN FİZİKSEL VE MEKANİK
ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI
Hakan SARIKAYA
YÜKSEK LİSANS TEZİ
YAPI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
ISPARTA 2006
Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğüne;
Bu çalışma jürimiz tarafından Yapı Eğitimi Anabilim Dalı’nda YÜSEK LİSANS
TEZİ olarak kabul edilmiştir.

Başkan : Yrd. Doç. Dr. Celalettin BAŞYİĞİT ( Danışman )

Üye : Prof. Dr. Mümin FİLİZ

Üye : Yrd. Doç. Dr. Mustafa TÜRKMEN

ONAY
Bu tez ... / ... /2006 tarihinde Enstitü Yönetim Kurulunca belirlenen yukarıdaki jüri
üyeleri tarafından kabul edilmiştir.

… / … /2006

Prof. Dr. Fatma GÖKTEPE

S.D.Ü. FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRÜ
 İÇİNDEKİLER

Sayfa
İÇİNDEKİLER ………………………………………………………………. i
ÖZET ………………………………………………………………………… iii
ABSTRACT ………………………………………………………………….. iv
ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR ……………………………………………………... v
SİMGELER DİZİNİ …………………………………………………………. vi
ŞEKİLLER DİZİNİ ………………………………………………………….. vii
ÇİZELGELER DİZİNİ ………………………………………………………. ix
1. GİRİŞ ……………………………………………………………………… 1
1.1. Zeolitler ………………………………………………………………….. 4
1.2. Zeolitlerin İnşaat Sektöründe Kullanım Alanları ………………………... 6
1.3. Önceki Çalışmalar ……………………………………………………….. 9
2. MATERYAL ve METOD ………………………………………………… 12
2.1. Çimentonun Sağlanması ………………………………………………… 12
2.2. Kimyasal Katkı ………………………………………………………….. 13
2.3. Su ………………………………………………………………………... 14
2.4. Agreganın Sağlanması …………………………………………………... 16
2.5. Agrega Deneyleri ………………………………………………………... 16
2.6. Beton Karışım Hesapları ………………………………………………… 19
2.7. Betonların Üretimi ………………………………………………………. 24
2.8. Beton Deneyleri …………………………………………………………. 26
3. DENEY SONUÇLARI ……………………………………………………. 32
3.1. Zeolit ve Normal Agregaya ait Özellikler ……………………………….. 32
3.1.1. Granülometri Analizi ………………………………………………….. 32
3.1.2. Birim Ağırlık ………………………………………………………….. 35
3.1.3. Özgül Ağırlık ………………………………………………………….. 37
3.1.4. Su Emme ………………………………………………………………. 40
3.2. Zeolit Agregalı Betonların Özellikleri …………………………………... 42
3.2.1. Zeolit Agregalı Betonların Fiziksel Özellikleri ……………………….. 42
3.2.2. Zeolit Agregalı Betonların Mekanik Özellikleri ………………………. 43
4. TARTIŞMA ve SONUÇ ……………………………..……………………. 53
5. KAYNAKLAR ……………………………………………………………. 54
ÖZGEÇMİŞ ………………………………………………………………….. 59
 ÖZET

ZEOLİT KATKILI BETONLARIN FİZİKSEL VE MEKANİK

ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Hakan SARIKAYA

Bu çalışmada Atabey agregası ile Manisa-Gördes bölgesinden çıkartılan zeolit

agregası kullanılmıştır. Bu agregalar ile elde edilen betonların üzerinde deneyler
yapılarak fiziksel ve mekanik özellikleri araştırılmıştır.

Deneysel çalışmalarda Atabey agregası ve zeolit agregasının elek analizi deneyi

yapılmıştır. Bulunan değerlerin standart değerler dışında olduğu görülerek bir
iyileştirme yapılmıştır. İyileştirilmiş agregalar üzerinde deneyler yapılmıştır. Atabey
ve zeolit agregalarından su/çimento oranı 0,50 olan 350 dozlu katkılı ve katkısız
olmak üzere sekiz farklı seri beton numuneler üretilmiştir.

Deneysel çalışmalar sonucu üretilen betonların Ultrases hızı, zeolit miktarı arttıkça
Ultrases hızı da artmıştır, Katkılı betonun Ultrases hızı ise normal betona göre
yüksektir. Üretilen betonların Schmidt Sertlikleri, zeolit miktarı arttıkça Schmidt
Sertlikleri azalmıştır. Katkılı betonun Schmidt Sertlikleri ise normal betona göre
yüksektir. Üretilen betonların Basınç dayanımları zeolit miktarı arttıkça basınç
dayanımları azalmıştır. Katkılı betonun Basınç dayanımları ise normal betona göre
yüksektir. Katkılı betonun Eğilme dayanımları ise zeolit miktarı arttıkça eğilme
dayanımı azalmıştır.

Anahtar kelimeler: Normal beton, Hafif beton, Zeolitli beton

 ABSTRACT

RESEARCH OF PHYSICAL AND MECHANICAL

CHARACTERISTICS OF ZEOLITE ADDED CONCRETES

Hakan SARIKAYA

In this study, we have used Atabey aggregate and zeolite aggregate removed from
Manisa-Gördes region. We have carried out some surveys on concrete which was
obtained by using these zeolites, the physical and mechanical properties of concrete
have been analyzed.

In this study we have Atabey aggregate and zeolite aggregate use of sieve analysis.
We have improved the results of the analysis because the normal results weremuch
more beyond the standard valves. Eight different concrete samples whose water and
cement ratios are 0,50 and which are 350 doses have been produced from Atabey and
zeolite aggregates and these concretes differs in that they are both admixtures and
witness admixtures.

Ultra sound speed of the concretes produced by experimental studies increased as the
zeolite amout was increased . Ultra sound speed of admixtures concrete is higher
than the normal concrete. Schmidt stifness reduced as the zeolite amount increased.
Schmidt stifness of admixtures concrete is higher than the normal concrete. Pres
strenght admixtures concrete is higher than normal concrete. Droop strenght of that
concretes reduced as the zeolite amount was increased.

Key words: Normal concrete, Lightweight concrete, Zeolite concrete

 ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR

Bu çalışmada normal Atabey agregası ile Manisa-Gördes bölgesinden çıkartılan

zeolit agregasının fiziksel özellikleri tespit edilmiş ayrıca bu agregalar ile elde edilen
betonların üzerinde deneyler yapılarak fiziksel ve mekanik özellikleri araştırılmıştır.

Tez çalışmam süresince tezimi yöneten ve çalışmalarımda ilgi ve teşviklerini

esirgemeyen, danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Celalettin BAŞYİĞİT’ e şükranlarımı
sunarım. Çalışmam boyunca desteklerini yardımlarını benden esirgemeyen Yrd. Doç.
Dr. Şemsettin KILINÇARSLAN’ a ve Yapı Eğitimi Bölüm başkanı Prof. Dr. Mümin
FİLİZ’ e ve akademik personeline en içten teşekkürlerimi sunarım.

“Zeolit Katkılı Betonların Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin Araştırılması” adlı ve

YL–094 numaralı çalışma SDÜ Bilimsel Araştırma Projesi tarafından
desteklenmiştir. SDÜ bilimsel Araştırma Projesi Komisyon üyelerine ve projenin
kabul edilmesinde emeği geçenlere teşekkür ederim.

Ayrıca yetişmemde emeği geçen aileme ve hoş görülerinden dolayı nişanlım

Hatice DELİCE’ ye çok teşekkür ederim.
 SİMGELER DİZİNİ

Ç Karışımdaki çimento miktarı

A1 Karışımdaki ince malzeme miktarı
δA1 İnce malzemenin yoğunluğu
A2 Karışımdaki kaba malzeme miktarı
δA2 Kaba malzemenin yoğunluğu
δç Çimentonun yoğunluğu
H 1 m3 Betondaki Hava Miktarı
V Ultrases hızı
L Numune boyu
t Ultrases geçiş süresi
σ Basınç dayanımı
P Kırılma yükü
A Numunenin Alanı
fcf Eğilme dayanımı
F En büyük yük
L Mesnet silindirleri arasındaki açıklık
d1, d2 Numunenin en kesit boyları
 ŞEKİLLER DİZİNİ

Sayfa
Şekil 2.1. Terazi ……………………………………………………………… 17
Şekil 2.2. Elek analizi deneyinde kullanılan standart elekler ………………… 17
Şekil 2.3. Etüv ………………………………………………………………... 18
Şekil 2.4. N 35 beton serisinin hacimce karışım oranları ……………………. 21
Şekil 2.5. NZ 10 beton serisinin hacimce karışım oranları …………………... 22
Şekil 2.6. NZ 30 beton serisinin hacimce karışım oranları …………………... 22
Şekil 2.7. NZ 50 beton serisinin hacimce karışım oranları …………………... 22
Şekil 2.8. NK 35 beton serisinin hacimce karışım oranları ………………….. 23
Şekil 2.9. NZK 10 beton serisinin hacimce karışım oranları ………………… 23
Şekil 2.10. NZK 30 beton serisinin hacimce karışım oranları ……………….. 23
Şekil 2.11. NZK 50 beton serisinin hacimce karışım oranları ……………….. 24
Şekil 2.12. 10x10 cm küp kalıplar …………………………………………… 25
Şekil 2.13. Düşey eksenli cebri karıştırmalı beton mikseri ………………….. 25
Şekil 2.14. Sarsma tablası ……………………………………………………. 26
Şekil 2.15. Schmidt çekici ve deneyin yapılışı ………………………………. 27
Şekil 2.16. Ultrases aleti ……………………………………………………... 28
Şekil 2.17. 300 ton kapasiteli beton presi ……………………………………. 29
Şekil 3.1. Normal agreganın granülometri eğrisi (dmax =16 mm) ……………. 32
Şekil 3.2. Zeolitin granülometri eğrisi (dmax =16 mm) ………………………. 33
Şekil 3.3.İyileştirilmiş ve beton yapımında kullanılacak olan Atabey ve
Zeolit agregalarının ortak granülometri eğrisi ……………………………….. 34
Şekil 3.4. Normal agreganın birim ağırlık değerleri …………………………. 36
Şekil 3.5. Zeolit agregasının birim ağırlık değerleri …………………………. 37
Şekil 3.6. Normal agrega ve Zeolit agregasının özgül ağırlık değerleri ……... 39
Şekil 3.7. Normal agrega ve Zeolit agregasının su emme yüzdeleri …………. 41
Şekil 3.8. Üretilen beton numunelerin çökme değerleri ……………………... 43
Şekil 3. 9. Betonların Ultrases Hızları ……………………………………….. 44
Şekil 3.10. Betonların Schmidt Sertlikleri …………………………………… 44
Şekil 3.11. Betonların 7 günlük Basınç Dayanımları ………………………… 45
Şekil 3.12. Betonların 28 günlük Basınç Dayanımları ……………………….. 46
Şekil 3.13. Betonların 90 günlük Basınç Dayanımları ……………………….. 46
Şekil 3.14. N 35 beton serisinin basınç dayanımları …………………………. 47
Şekil 3.15. NZ 10 beton serisinin basınç dayanımları ……………………….. 47
Şekil 3.16. NZ 30 beton serisinin basınç dayanımları ……………………….. 48
Şekil 3.17. NZ 50 beton serisinin basınç dayanımları ……………………….. 48
Şekil 3.18. NK 35 beton serisinin basınç dayanımları ……………………….. 49
Şekil 3.19. NZK 10 beton serisinin basınç dayanımları ……………………... 49
Şekil 3.20. NZK 30 beton serisinin basınç dayanımları ……………………... 50
Şekil 3.21. NZK 50 beton serisinin basınç dayanımları ……………………... 50
Şekil 3.22. Katkılı beton serisinin eğilme dayanımları ………………………. 51
Şekil 3.23. Zeolit oranının basınç dayanımına etkisi ( 28. gün ) ( Katkı
kullanılmamış beton ) ………………………………………………………… 52
Şekil 3.24. Zeolit oranının basınç dayanımına etkisi ( 28. gün )( Katkı
kullanılmış beton ) …………………………………………………………… 52
 ÇİZELGELER DİZİNİ

Sayfa
Çizelge 2.1. PÇ 42,5 çimentosunun kimyasal özelikleri ……………………... 12
Çizelge 2.2. PÇ 42,5 çimentosunun fiziksel ve mekanik özelikleri ………….. 13
Çizelge 2.3. S.D.Ü. şebeke suyunun kimyasal analizleri …………………….. 15
Çizelge 2.4. Beton yapımında kullanılan agrega yüzdeleri …………………... 19
Çizelge 2.5. Üretilen betonların karışım yüzdeleri …………………………... 20
Çizelge 2.6. Karışıma giren beton bileşenleri (kg/m3) ……………………….. 21
Çizelge 2.7. Betonların Schmidt Sertlikleri ………………………………….. 27
Çizelge 2.8. Betonların Ultrases Hızları ……………………………………... 28
Çizelge 2.9. Betonların 7 günlük basınç dayanımları ………………………... 30
Çizelge 2.10. Betonların 28 günlük basınç dayanımları ……………………... 30
Çizelge 2.11. Betonların 90 günlük basınç dayanımları ……………………... 31
Çizelge 2.12. Betonların 28 günlük eğilme dayanımları ……………………... 31
Çizelge 3.1. Normal agreganın elek analizi deney sonuçları ………………… 32
Çizelge 3.2. Zeolitin elek analizi deney sonuçları …………………………… 33
Çizelge 3.3. Normal agrega için gevşek ve sıkı birim ağırlık deney değerleri.. 35
3
Çizelge 3.4. Normal agrega birim ağırlıkları (gr / cm ) ……………………… 35
Çizelge 3.5. Zeolit agregası için gevşek ve sıkı birim ağırlık deney değerleri.. 36
Çizelge 3.6. Zeolit Birim Ağırlıkları (gr / cm3) ……………………………… 37
Çizelge 3.7. Normal agrega için özgül ağırlık deney değerleri ……………… 38
Çizelge 3.8. Zeolit agregası için özgül ağırlık deney değerleri ………………. 38
Çizelge 3.9. Agregaların özgül ağırlık değerleri ……………………………... 39
Çizelge 3.10. Normal agreganın su emme deney değerleri ………………….. 40
Çizelge 3.11. Zeolit agregasının su emme deney değerleri ………………….. 40
Çizelge 3.12. Zeolit ve normal agreganın su emme yüzdeleri ……………….. 41
Çizelge 3.13. Betonların birim ağırlığı ve su emme yüzdeleri ………………. 42
Çizelge 3.14. Üretilen beton numunelerin çökme miktarları ………………… 42
Çizelge 3.15. Betonların Ultrases Hızları ……………………………………. 43
Çizelge 3.16. Betonların Schmidt Sertlikleri ………………………………… 44
Çizelge 3.17. Betonların Basınç Dayanımları ………………………………... 45
Çizelge 3.18. Betonların Eğilme Dayanımları ……………………………….. 51
1. GİRİŞ

Beton; kum, çakıl, kırma taş veya diğer agregaların su, bazı katkı maddeleri ve
çimento ile birlikte meydana getirdiği bir bileşimdir. Bileşime giren malzemeler özel
olarak oranlandığı zaman karışım herhangi bir yere dökülebilir ve ebadı ile şekli
önceden belli kalıpların şeklini alabilen plastik bir kütle meydana getirir.
Çimentonun hidratasyonu sonunda beton, birçok gayeler için kullanılabilecek
mukavemete ve sertliğe erişir.

Beton teknolojisinin tarihi ancak 1850 yıllarında, betonda ilk teçhizatın

kullanılmasına kadar gitmektedir. Bu tarih, çimento patentinin alınışından 25 yıl
kadar sonrasına rastlar. Betonarme yapıların önem kazanması 19. yüzyıl başında
olmuştur. Beton malzemeleri ve sertleşmiş beton özellikleri hakkında en ayrıntılı
araştırmaların yapılması ve karışım hesapları için esasların getirilmesi, 1950–1960
yılları arası rastlanır. Daha sonraki yıllarda betonun uzun süredeki davranışı, döküm
tekniği, ekipman, kalitesinin devamlılığı, kalite kontrolü deneyleri, betonda
ekonomiyi artırma, daha zor şartlarda beton yapıların inşası, yeni malzemeler, katı
maddeleri, iş programlaması, yönetimi ve ekonomisi konularında büyük gelişmeler
olmuştur. Ancak, betonun temel özellikleri konusunda 1950–1960 yıllarında getirilen
esaslarda büyük bir değişiklik olmamıştır. Yalnız, gelişen teknoloji ile
kullanılabilecek özel beton tipleri getirilmiştir.

Uzun yıllar hafif agregalı beton, duvar ve blok eleman üretiminde kullanılan bir
malzeme olarak görülmüştür. 1950’ lerden sonra hafif agregalı betonun taşıyıcı
olarak kullanılması gündeme gelmiştir. Yapay hafif agregaların üretimine başlanması
ile, yüksek dayanımlı hafif agregalı betonlar üretilmeye başlanmıştır. Günümüzde
kullanılmakta olan hafif betonları üretmek için beton içinde çeşitli yöntemlerle
boşluk oluşturmak genel kuraldır. Ancak boşluk oluşturma ya harç içinde veya iri
agrega daneleri arasında yapılır. Hafif betonlar öncelikle ekonomik olmaları
nedeniyle kullanılırlar. Çok katlı yapıların artması sonucu, yapı yüklerinde azalma
sağlama gereği de ortaya çıkmaktadır. Hafif agregalı beton kullanarak, çelik
gereksinimi azalmakta, temellerde ve diğer taşıyıcı yapı kısımlarında tasarruf
sağlanmakta, depreme karşı daha güvenilir yapı elde edilmektedir. Betonun ağırlık
olarak hafif olması yani ağırlığının azalması sonucu taşıma kolaylığı ve inşaat
yerinde montaj kolaylığı sağlamaktadır. Üstün yanlarının yanında, hafif agregalı bazı
olumsuz ve sorun oluşturan yanları da vardır. Hafif agregaların pürüzlü yüzeye sahip
olması nedeniyle, doğal agregaya göre işlenebilirliği daha az beton elde
edilebilmektedir. Belirli bir dayanım sağlamak için çimento gereksinmesi daha fazla
olmaktadır. Diğer bir olumsuzluk, yapay hafif agregaların doğal agregalara oranla
pahalı olmalarıdır. Ancak bu nedenle oluşan maliyet artışı, taşıma masraflarının
azalması ile dengelenmektedir. Hafif agregalı beton üretiminde daha fazla itina
gerekmektedir. Boşluklu olmaları nedeniyle dayanımları düşük, su emme oranları
yüksek ve elastisite modülleri düşüktür. Bu nedenle taşıyıcı betonarme eleman
üretiminde hafif beton kullanılacaksa, hesaplarda farklı kriterler kullanmak gerekir.

Hafif betonlar; kullanılan hammaddeye ve yapım tekniğine göre aşağıda açıklandığı

gibi başlıca üç şekilde üretilir.

a) Karışımda normal agregalar ( kum, çakıl, kırma taş) yerine hafif agrega
kullanarak üretilen, hafif mineral agregalı betonlar,
b) Beton veya harç kütleleri içinde çok miktarda boşlukların oluşturulmasıyla
elde edilen boşluklu, köpüklü veya gaz beton gibi adlar alan betonlar,
c) Karışımda genellikle normal iri agrega kullanılarak üretilen ince agregasız
betonlardır.

Hafif agregalarla yapılan betonun özellikleri agreganın mineralojik yapısı ile birlikte
granülometrik dağılımına, çimento miktarına, su-çimento oranına ve sıkışma
derecesine bağlıdır. Sertleşmiş betonların birim ağırlığı, su emmesi, dayanımı ve ısı
yalıtımı birbirleriyle ilişkili olan özellikleridir.

Betonun tüm mekanik özellikleri arasında en önemli olanı ve değeri en yüksek olanı
basınç dayanımıdır. Ancak betonun çekme dayanımı oldukça zayıftır. Malzemenin
bu özelliği göz önüne alınarak betonarme yapı sistemi doğmuştur. Beton gevrek bir
malzemedir. Çekme dayanımının çok küçük olması nedeniyle, pratikte beton
yalnızca basınca çalıştırılır. Basınç dayanımı betonun tüm olumlu nitelikleriyle
paralellik gösterir. Ayrıca betonun kalitesi basınç dayanımı ile tanımlanır. Betonun
en önemli özelliği olan basınç dayanımı zamanın artan bir fonksiyonudur ve dayanım
artımı yıllarca sürebilir. Ancak betonarme yapılarda genel olarak 28 günlük dayanım
esas alınarak, emniyet gerilmeleri saptanmaktadır.

Hafif betonun dayanımı agrega dayanımı ve çimento hamuru dayanımı tarafından

oluşturulur. Hafif agregaların dayanımı sertleşmiş çimento hamuru dayanımından
düşüktür. Bu nedenle genel bir kural olarak hafif betonlarının dayanımlarının da
genellikle çimento hamuru dayanımından düşük değerlerde olabileceği söylenebilir.
Aynı çimento dozajında, agrega dayanımı azaldıkça hafif betonun dayanımı düşük
değerler almaktadır. Hafif agregalı betonların dayanımlarının çimento dayanımına
bağlı olarak doğrusal bir şekilde değişir fakat dayanımdaki gerçek değişmenin farklı
agregalar nedeniyle oluşmaktadır. Hafif agregalı betonlarının çoğunun dayanımdaki
artış, zamana bağlı olarak normal betonda olduğu gibi gelişir.

Dünya nüfusu her geçen yıl hızla artan bir hal almıştır. Artan nüfusa paralel olarak
gelişen teknoloji insanlık rahatlığı açısından çok yönlü taleplerin artmasına sebep
olmuştur. Dünya üzerinde gelişen doğal afetler güvenli yapı gereksinimini, artan
nüfus ve teknolojiye rağmen temiz bir çevrede yaşama isteğini, enerjinin tasarrufuna
ve buna benzer başlıca taleplerdir. Bu taleplerin karşılanması amacıyla yapılacak
yatırımların yeni teknoloji üretimini belirleyen ana faktörler, ekonomiklik ve çevre
dostu olmasıdır. Yapı endüstrisinde ısı ve ses yalıtımı yüksek, ısıya dayanıklı, hafif,
yüksek basınç dayanımlı, elde edilişi ve kullanımı rahat malzemelere ihtiyaç
duyulmaktadır. Yapısal özelliklerinin yanında ekonomiklik ve dekoratif özellikte de
olması arzu edilen bir özelliktir.

Yapılan araştırmalar sözü edilen özellikleri taşıyabilen malzemenin zeolitlerden

üretilebileceği saptanmıştır. Zeolit, geniş anlamındaki tanımıyla alkali ve toprak
alkali katyonları ihtiva eden sulu alümina silikat olarak tanımlanır. Doğal zeolitler
yaygın kullanım alanlarının varlığı ve büyük pazar potansiyeline rağmen, birçok
Pazar alanında daha yeni yeni kabul görmeye başlamıştır. Zeolitler endüstriyel
alanlarda kullanılabildiği 1940’ lı yıllarda ortaya konulmasına rağmen tali mineral
olarak volkanik kayaçların boşluk ve çatlaklarında bulunduğunun bilinmesi
kullanımlarını sınırlamıştır. Ancak 1950’li yıllardan sonra denizel ve gölsel tüflerin
de zeolit içerdiklerinin saptanmasıyla zeolitlerin kullanım alanları hızla genişlemiştir.

1.1. Zeolitler

Zeolit doğal ya da yapay olmak üzere atomik düzeyde gözenekli yapıya sahip sulu
alümina silikat bileşiklerine verilen isimdir. İlk olarak İsveç’ li mineralog Fredrick
Cronstedt tarafından 1756 yılında bulunmuştur. Bu kristaller ısıtıldıklarında
yapılarında bulunan suyun köpürmesinden dolayı Yunanca kaynayan taş anlamına
gelen Zeolit adını almıştır.

1756 yılında İsveçli kimyacı ve mineralog Frederic Cronstedt’ in bir bakır

madeninde yeni bir mineral bulmasıyla tanımlanan doğal zeolitler iki asır boyunca
yalnızca volkanik kayaçların boşluklarında yer alan mineraller gözüyle bakılmış ve
kristal yapının analizi yapılmamıştır. Zeolitler üzerinde ilk deneysel çalışmalar 1857
yılında A. Dumour tarafından yapılan zeolitlerin su tutma tersinirliği ile 1858 yılında
E. Erchorn’ un gerçekleştirdiği iyon değişim özelliklerinin incelenmesi üzerinde
yoğunlaşmıştır.

Dünya zeolit rezervlerini tam olarak tespit edilmiş rakamlarla vermek mümkün
değildir. Dünyada zeolit oluşumları 1950’ lerden sonra saptanmaya başlamış ve
hemen hemen bütün kıtalarda yaygın olarak görülmüştür. Yeryüzünde sedimanter
kayaçlarda en fazla klinoptilolit mevcut olmakla birlikte, en az onun kadar ticari
değeri olan mordenit, filipsit, şabazit, erionit ve analsim minerallerine de oldukça sık
rastlanmaktadır. Zeolit konusunda rezerv miktarlarından ziyade, tespit edilen
oluşumlarından mineralojik-kimyasal-fiziksel detay araştırmalarının yapılıp
yapılmadığından bahsetmek daha yerinde olacaktır. Çünkü özellikle
volkanosedimanter bölgelerde tesbit edilen zeolit oluşumları, en kaba tahminler ile
ve tüm sınır değerleri en düşük seviyelerde tutulsa bile milyar ton’ lar ifade
edilebilen yayılmalara sahiptir. Bu tip jeolojik bölgelere sahip ülkelerin birçoğu
yüksek zeolit rezervlerine sahiptir. Bu durumda teknolojik parametreler açısından
araştırmalarını tamamlamış ülkeler sanki dünya ülkeleri arasında en büyük rezervlere
sahip gibi görünmektedir. Bu değerlendirmeler çerçevesinde önemli zeolit üreticisi
olan Küba, Eski SSCB, A.B.D, Japonya, İtalya, Güney Afrika, Macaristan ve
Bulgaristan’ ın önemli rezervlere de sahip olduğu söylenebilir.

Ülkemiz ise doğal zeolitler açısından ideal jeolojik ortamlara sahip olmasına rağmen,
ülkemizde ilk defa 1971 yılında Gölpazarı-Göynük civarında analsim oluşumları
saptanmıştır. Daha sonra Ankara’nın batısında analsim ve klinoptilolit yatakları
bulunmuştur. Volkano tortul oluşumlarının gözlenebildiği ülkemizde daha çok
klinoptilolit ve analsim türleri yoğunlukta olup diğer türlere çok az rastlanılmıştır.
Türkiye’ de detaylı etüdü yapılmış tek zeolit sahası Manisa –Gördes civarındaki
MTA ruhsatlı sahadır. Sahada 18 milyon ton görünür zeolit rezervi ve 20 milyon ton
zeolitik tüf rezervi tespit edilmiştir. Balıkesir-Bigadiç bölgesinde ise, Türkiye’nin en
önemli zeolit yaltaklanmaları tespit edilmiş olup kolaylıkla işletilebilir. Nitelikte
yaklaşık 500 milyon ton rezerv 1995 yılında tahmin edilmektedir. Diğer bölgelerde
detaylı bir çalışma yapılmamış olup, ülkemiz genelinde toplam rezervin 50 milyar
ton civarında bulunduğu tahmin edilmektedir.

Ülkemizde kesin doğal zeolit rezerv tespit çalışması bulunmamaktadır. Bunun

başlıca nedeni, henüz bilinen zeolit oluşumlarının birçoğunda volkanik içerisindeki
zeolit zonalarının sınırlarının belirlenmemiş olmasıdır. Ancak, Gördes, Bigadiç,
Emet, Kırka ve Karamürsel gibi bazı bölgeler için gerekli zeolitli zonlar gerekse
kayaç içerisindeki zeolit oranları ile ilgili yapılan ayrıntılı çalışmalar milyarlarca ton
zeolit tüf rezervini ortaya koymuştur. Özellikle Gördes ve Bigadiç’de kayaç
içerisindeki zeolit oranı ortalama % 80 civarındadır.

Türkiye’ deki yatakların büyüklüğü ve kalitesine rağmen işletilebilirliği ve kullanım

alanları üzerindeki bilgilerin azlığı, zeolit kaynaklarının değerlendirilmesine engel
olmaktadır. Dünyada doğal zeolitlerin kullanımı ve üretimi hızla gelişmekte ise de
ülkemizde bu zamana kadar, zeolit üretimi yapılmamıştır. Pilot çapta ürün kullanımı
belirleme çalışmaları için küçük yapılmaktadır.
1.2. Zeolitlerin İnşaat Sektöründe Kullanım Alanları

Zeolitler inşaat sektöründe başlıca şu şekillerde kullanılırlar.

• Puzzolan çimento
• Hafif agrega
• Boyutlandırılmış taş

Doğal zeolitlerin sulu alt yapılarda kullanılacak puzzolan çimento üretiminde

kullanılması, yüksek silis içermeleri nedeniyle betonun katılaşma sürecinde açığa
çıkan kirecin nötrleşmesine sağlayabilmektedir.

İlk puzzolan çimentosu yol, su geçidi ve kamu binalarının yapılması için Napoli
yakınlarındaki zeolitik tüfler kullanılarak İtalya tarafından üretilmiştir. Zeolitik
puzzolan çimentoları sürekli su ile temas içinde olan yapılarda etkin bir biçimde
kullanılmaktadır. Zeolitik tüfler dünyanın birçok yerinde içlerinde zeolit olduğu
bilinmeden yalnız silis bileşimlerinden yararlanılmak amacıyla kullanılmaktadır.
Yugoslavya, Bulgaristan ve Almanya’ da büyük miktarlarda zeolitik tüf, puzzolan
çimentosu üretimi için işletilmektedir.

Zeolitler 200 yıldan beri yapı taşı olarak kullanılmışlardır. Zeolitli tüflerin hafif oluşu
kadar dayanıklı oluşları ve kolaylıkla kesilip işlenebilmeleri de yapı taşı olarak
kullanılmalarının en önemli nedenleridir. Güney Meksika’ da birçok binalar % 90
mordenit ve klinoptilolit içeren zeolitik tüflerden kesilmiş taşlardan yapılmışlardır.
Aynı şekilde Japonya’ nın Otsunomiyo kenti yakınlarında yüzlerce yıldır yapı taşı
olarak işletilen zeolitler 100 metreden fazla kalınlığa sahiptirler. Bu yapı taşı olarak
işletilen zeolitler, % 80–85 klinoptilolit yanında az miktarlarda montmorilonit,
kaledonit ve volkanik cam içerirler. Orta İtalya’ daki ünlü Napoli kentinin hemen
hemen tüm binaları büyük miktarlarda şabazit ve filipsit içeren sarı zeolit tüflerinden
yapılmışlardır. Orta Avrupa’ daki birçok büyük binalarda, Almanya’ daki Leacher
bölgesindeki zeolitik tüflerden kesilmiş yapı taşları kullanılmıştır. Avrupa’ daki
birçok ülkede, zeolitlerin yapı endüstrisinde değişik biçimlerde kullanılma olanakları
araştırılmaktadır. Klinoptilolit, perlit gibi, 1200–1400 oC’ ye kadar ısıtıldığında,
içerdiği suyun ani olarak buhar fazına geçmesi ile genleşmekte ve bu anda soğuma
sağlanırsa hafif ve gözenekli bir silikat malzemesi oluşmaktadır. Böylece
genleştirilmiş zeolitlerde yoğunluk 0,8 g/cm3 ‘ e kadar düşmekte, gözeneklilik de %
65’ e kadar çıkabilmektedir.

Genleştirilmiş doğal zeolitlerin sıkışma ve aşınmaya karşı dayanımı daha yüksek

olup, genleştirilmiş hafif agrega üretilmektedir. Doğal zeolitik tüfler düşük ağırlıklı,
yüksek gözenekli, homojen, sıkı-sağlam yapılıdırlar. Bu özelliklerinden dolayı hafif
yapı taşı olarak yapı endüstrisinde kullanımları mümkündür.

Gelişmiş ülkelerde doğal zeolitlerin yapı endüstrisinde kullanımı görülmektedir. Bu

ülkelerin başında Rusya, Kanada, A.B.D., Japonya ve Belçika gelmektedir. Özellikle
Rus bilim adamları doğal zeolitlerden yapı endüstrisinde, dekoratif süslemelerde
kullanılması için çalışmalar yapmışlar ve bu çalışmaların sonuçlarını patent alarak
hayata geçirmişlerdir.

Zeolitik tüf yatakları birçok ülkede puzzolonik hammadde olarak kullanılmaktadır.

Zeolit puzzolanları, son beton ürününün daima yeraltı su korozyonuna maruz
kalacağı hidrolik çimentolarda, önemli uygulamalar bulmaktadır. Zeolitlerin sulu
altyapılarda kullanılacak puzzolan çimento üretiminde kullanılması, yüksek silis
içermeleri nedeniyle, betonun katılaşma sürecinde açığa çıkan kirecin nötrleşmesini
sağlayabilmektedir.

Zeolitik tüfler, düşük ağılıklı, yüksek gözenekli, homojen, sıkı-sağlam yapılıdırlar.

Kolayca kesilip işlenebilmeleri ve hafiflikleri ile iyi bir yapı taşı olarak
kullanılabilirler. Doğal zeolitlerden elde edilen hafif yapı malzemelerinin
kullanılmasıyla, yapı ağırlıklarının azaltılması sonucu, deprem güvenliğinin artması
da sağlanacaktır. Bu malzemelerin hafif olması yapıların taşıyıcı sistemlerinde
ekonomi sağlandığı gibi, deprem yüklerine karşı güvenliği de arttırmaktadır.

Doğal zeolitlerin kullanılmasıyla elde edilen hafif yapı malzemeleri, yüksek ısı
yalıtım özelliği ile ısıtma ve soğutma sistemlerinin hem ilk yatırımlarında hem de
yapıların kullanımları süresince ortaya çıkan enerji harcamalarında önemli tasarruflar
sağlayacaktır. Bu malzemelerin istenilen boyutlarda üretilebilmesi, ahşap gibi kolay
işlenebilmesi, delme ve oyma işlemlerinin çok kolay gerçekleşebilmesi, milimetrik
duyarlıktaki boyutları nedeniyle düzgün derzler elde edilmesi, sıva işlemlerinin en az
kalınlıklara indirilmesi mümkündür. Bütün bunların sonucunda elde edilen düzgün
yüzeyler nedeniyle bu malzemelerin üretilmesi, yapımcılara çağdaş teknolojinin
üstün özelliklerini sunacaktır.

Doğal zeolitlerden yapılan hafif yapı malzemelerinin, taşıma ve işçilik giderlerinde

önemli tasarruf sağlayacağı bir gerçektir. Bu malzemeler ile yapılan yapının ağılığı
azalacak ve deprem güvenliği artacaktır. Bu malzemelerden yapılan blokların düzgün
yüzeyli ve düzgün kenarlı olması, duvarların sıvasız bırakılmasına veya sadece ince
sıva ile sıvanması olanak verecektir. Bu malzemelerin çeşitli yüksek dayanım gücüne
sahip türde üretilmeleri mümkündür. Bu malzemeler yüksek düzeyde ısı yalıtım
özelliğine sahiptirler. Doğal zeolitlerin özelliklerinden dolayı bu malzemeler, iklim
ve çevre koşullarından etkilenmez. Dayanıklı ve uzun ömürlüdür. Bu malzemelerin
hafifliği nedeniyle, büyük boyutlarda üretilmesi mümkündür. Büyük boyutlu ve
düzgün yüzeyli bloklarla duvar örülmesi özel bir beceri gerektirmez. Ahşap gibi
kesilebilir, delinebilir, tesisat kanalları açılabilir. Bu özellikleri ile yapımı hızlandırır,
malzeme israfını ortadan kaldırır. Doğal zeolitlerden yapılan bu yapı malzemelerinin
ataşe dayanıklı olması yangın güvenliğini artırır ve yangından korunmuş mekânların
yaratılmasını sağlar.

Avrupa'nın bilinen ve ana hammadde olarak silika kumu kullanarak hafif inşaat
blokları üreten "Autoclaved Cellular Concrete, (ACC)" teknolojisine rakip olarak
geliştirilen yeni bir teknolojide doğal zeolitler kullanılarak daha ekonomik olarak
daha üstün özelliklerde hafif inşaat blokları geliştirilmiştir.

"Light Zeolite Concrete (LZC)" olarak adlandırılan bu yeni hafif inşaat bloklarının
bazı özellikleri aşağıda özetle verilmektedir.

• LZC değişik yoğunluklarda üretilebilmektedir. 750–1000 kg/m3 yoğunluklar

en yaygın olanlardır. Bu yoğunluklarda üretilen hafif inşaat blok'unun
sıkıştırılabılme gücü (compressive, strength) 7,5–10 Mpa'dır. 750 kg/m3
yoğunluktaki bir blok aynı boyutlardaki bir beton bloğun 1/3 ağırlığında,
 diğer yöntemlerle üretilmiş olan gözenekli hafif blokların 2/3 ağırlığındadır.
Bu nedenle taşıma ve inşaat-montaj işlemlerinde önemli tasarruflar
sağlamaktadır.
• LZC hafif inşaat bloklarının sıkıştırılabilme gücü 5–30 Mpa arasında istenilen
değerde ayarlanabilmektedir. İçi boş olarak üretilerek hafif olmaları sağlanan
diğer inşaat bloklarından daha fazla taşıma gücüne sahiptir.
• LZC, klasik inşaat bloklarına kıyasla, boyutları çok daha değişmez ve
tekrarlanabilir olarak üretilebilir. Bu nedenle inşaat sıvasında bloklar arasında
kullanılacak harçtan önemli tasarruflar yapılabilir. Bir LZC üreticisinin
iddiasına göre klasik inşaat bloklarında bloklar arası için 10 mm harç
kalınlığına ihtiyaç duyulurken, bu kalınlık LZC için 4 mm'dir.
• LZC blokların ısı yalıtımı diğer inşaat bloklarına kıyasla çok üstündür.
• LZC bloklar ayrıca ses ve gürültü yalıtımı da sağlamaktadır.
• LZC bloklar yanmaz malzemelerdir. Yapılan bir test 1000 °C sıcaklıkta bile
LZC'de herhangi bir değişiklik olmadığını; 1250 °C'de hafif ergimelerin
başladığını ve 1800 °C'de ergidiğini göstermiştir.
• LZC atmosferik koşullarda çok dayanıklıdır.

1.3. Önceki Çalışmalar

Bu tez çalışmasını konu alan literatür bilgileri tarandığı zaman, yapılan çalışmaları şu
şekilde toplayabiliriz.

Poon, Lam, Kou ve Lin (1999), 0,25 ve 0,30 su/çimento oranına sahip beton dökümü
gerçekleştirmişler ve bu örneklerde çimento yerine çimento ağırlığının %0, %15 ve
%25 oranlarında zeolit kullanarak basınç dayanımlarını ve zeolitin puzolanik
aktivitesi ile porozitesini incelemişler.

Mol (2001), değişik oranlarda pomza-zeolit karışımlarının kimi fiziksel ve kimyasal

özelliklerini belirlemiştir.
Saka (2001), Zeoliti endüstriyel atıkların çöp depolama alanı dizaynında
geçirimsizlik malzemesi olarak değerlendirmiştir.

Oğuz (1989), Hafif ve yarı hafif betonların fiziksel ve mekanik özellikleri arasındaki
ilişkileri ve hafif betonun basınç yükleri altında davranışını ve bunların yük taşıyıcı
elemanlarında kullanılamayacağını incelemiştir.

Serbest (1999), Manisa-Gördes yöresi ve Balıkesir-Bigadiç yöresine ait içinde doğal

zeolitlerden klinoptilolit bulunan zeolitik tüf örnekleriyle deneyler yapılmıştır.
Deneyler sonucunda Manisa-Gördes bölgesine ait ve içinde doğal zeolitlerden
klinoptilolit bulunan zeolitik tüflerden üretilen, “Anafom” adlı malzemenin, hafif
yapı endüstrisinde kullanımının daha uygun olduğunu saptamıştır.

Apaydın ve Sunay (2004), Çimento yerine farklı oranlarda zeolit kullanarak beton
üzerinde etkisini araştırmışlar ve ayrıca aynı oranlarda uçucu kül kullanarak, zeolitli
örneklerle kıyaslayarak dayanımlarını incelemişler.

İhtiyaroğlu (1984), Tabii hafif agregalarla imal edilen hafif beton bloklarının duvar
elemanı olarak özelliklerinin tayini üzerinde incelemeler yapmıştır.

Uygunoğlu (2005), Afyon ve çevresindeki hafif agregalarla üretilen blok

elemanlarının fiziksel ve mekanik özelliklerinin araştırmış, Değişik agrega
granülometrisi ve çimento miktarının blok elemanların fiziksel ve mekanik
özelliklerine etkisi incelemiştir.

Canpolat Yılmaz, Köse, Yurdasev ve Soma (2002), Zeolitin harç üzerindeki

kullanımını incelemişler ve bu çalışmada puzolanik malzemelerin harcın; hacim
genleşmesi, priz süresi ve su yüzdelerine olan etkilerini araştırmışlar.

Kocakuşak (2001), doğal zeolitler ve uygulama alanlarını incelemiş.

Ülkü ve Turgut (1991), zeolitler ve uygulama alanlarını incelemiş.

Felekoğlu (2003), Kendiliğinden yerleşen betonun fiziksel ve mekanik özelliklerini

incelemiş.
Kaya (2003), Pomza taşından hafif beton üretmiş ve onun özelliklerini incelemiş.

Özdemir (1998), Radyoaktif atıkların doğal saklanma ortamında zeolit ile çimento ve
bentonit kili kullanılarak uygun koşullardaki davranışlarını incelemiş.

Bektaş, Uzal ve Turanlı (2003), öğütülmüş doğal zeolitin doğal alkali-silika

reaksiyonu ve sülfat etkisi ile genleşmesinin incelenmesi

Sağın (2005), Pomza ile üretilen hafif beton bloklarının fiziksel özelliklerini
incelemiştir.

Kocaman (2000), Doğu Anadolu Bölgesindeki doğal hafif ve normal agregalarla

üretilen betonların fiziksel, mekanik ve ısı iletkenlik özelliklerini incelemiş.
2. MATERYAL ve METOD

Bu çalışmada, Manisa ilinin Gördes ilçesinde bulunan Enli Madencilik A.Ş.

tarafından çıkarılan doğal zeolit agregası ile Isparta ili Atabey ilçesinde bulunan
doğal agrega yataklarından elde edilen normal agrega kullanılmıştır. Belirli oranlarda
ve belli granülometriye sahip zeolit, agrega yerine konularak farklı mukavemetlere
sahip betonlar elde edilmeye çalışılmıştır. Beton yapımında bağlayıcı olarak portland
çimentosu ve S.D.Ü.’nin şebeke suyu kullanılmıştır. Yapılan çalışmalarda Türk
standartları Enstitüsünün agregalar ve betonlar üzerine yaptığı deneyler
uygulanmıştır. Bu çalışmada su/çimento oranı 0,50 olan katkılı ve katkısız olmak
üzere beton serileri dökülmüştür.

2.1. Çimentonun Sağlanması

Bu çalışmada Isparta’ da bulunan Göltaş Çimento Fabrikası’nda üretilmiş PÇ 42,5

çimentosu kullanılmıştır. PÇ 42,5 çimentosunun Göltaş Çimento Fabrikası’nda
yapılmış olan kimyasal özellikleri Çizelge 2.1., fiziksel ve mekanik özellikleri
Çizelge 2.2.’ de verilmiştir.

Çizelge 2.1. PÇ 42,5 çimentosunun kimyasal özelikleri

Bileşen PÇ 42,5 ( % )
MgO 1,91
Al2O3 6,20
SiO2 20,60
CaO 61,40
Fe2O3 3,01
SO3 2,53
K2O 1,03
Na2O 0,19
Cl 0,007
Kızdırma Kaybı 1,35
Çözünmeyen Kalıntı 0,30
 Çizelge 2.2. PÇ 42,5 çimentosunun fiziksel ve mekanik özelikleri
Bileşen PÇ 42,5 ( % )
Özgül Ağırlık (gr/cm3) 3,10
İncelik (cm2/gr) 2914
7 günlük basınç dayanımı (N/mm2) 37,7
28 günlük basınç dayanımı (N/mm2) 49,8
7 günlük eğilme-çekme dayanımı (N/mm2) 5,9
28 günlük eğilme-çekme dayanımı (N/mm2) 7,5

2.2. Kimyasal Katkı

Deney çalışmalarında Sika Yapı Kimyasalları A.Ş.’ nin ürettiği FFN süper
akışkanlaştırıcı katkı maddesi kullanılmıştır. Yüksek oranda su azaltıcı ve erken
yüksek dayanım sağlayan bu katkı maddesi ASTM C 494 Tip F’ ye uygundur.
Döşeme betonu, temeller, yoğun donatılar nedeniyle beton yerleştirmenin güç olduğu
kesitler ile her türlü perde ve kolon betonlarında süper akışkanlaştırıcı olarak
kullanılan bu katkı maddesi su miktarını arttırmadan ve ayrışma riski olmadan
çalışabilme olanağı sağlamaktadır. Çimento ağırlığının % 0,8–3’ ü oranında
kullanılabilen ve su azaltıcı olarak kullanılan bu katkı maddesi dozajına bağlı olarak
% 25–30 su azaltarak betonun 28 günlük dayanımında % 10–40 oranında artış
sağlamaktadır. (Sika Ürün Klavuzu)
2.3. Su

Beton yapımında kullanılan temel malzemelerden biriside sudur. Su olmadan

çimento hidratasyona uğrayamaz, yani sertleşemez. Betonun mukavemetini direk
etkileyen bir faktör karışımda kullanılan su/çimento oranıdır.

Genel olarak içilebilen her su, betonda karışım suyu olarak rahatlıkla kullanılabilir.

İnşa edilecek yapı cinsi ve çevre şartlarına göre deniz suyu da beton karışım suyu
olarak kullanılabilir. Deniz suyu ile yapılan yapılarda kazanılan nihai mukavemet
normal betona nazaran biraz düşüktür. Ancak bu mukavemet düşmesi, betonda düşük
su/çimento oranları kullanarak telafi edilebilir. Betonarme yapılar için deniz suyunun
paslanmayı kolaylaştırıcı etkisi ( içindeki klorür tuzlar nedeniyle ) önem kazandığı
için teçhizatlı betonlarda deniz suyu kullanılmalıdır. Keza öngerilmeli beton
elemanlarının yapımında deniz suyu kullanılmamalıdır.

Başka çare yok ise, teçhizatlı beton yapımında, demirler etrafındaki beton örtü
( pas payı ) kalınlaştırılıp, geçirimsiz ve hava katkılı bir beton yaparak deniz suyu
kullanılmamasının olumsuz etkilerindeki risk azaltılabilir.

Denizden çıkarılan kum ve çakıllar deniz suyuna nazaran daha az tuz taşıdıkları için
beton yapımında normal su ile beraber kullanılabilir.

Deniz suyu ile yapılan betonlarda izlenen mukavemet düşmesi normal su ile yapılan
betonlara kıyasla % 20’ ye kadar çıkabilir.

Agreganın emdiği su miktarı tanelerin kökenine, yapısına ve granülometri bileşimine

bağlı bulunmaktadır. Su miktarının optimum değerden düşük olması betonun
mukavemetini azaltacaktır.
Yapılan araştırmada kullanılan su S.D.Ü.’nin şebeke suyudur ve malzemede ne kadar
kullanılacağı hesaplanmıştır. S.D.Ü. Jeotermal Enerji, Yeraltı suyu ve Mineral
Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezinden alınan suyun özellikleri aşağıdaki
Çizelge 2.3. ’de verilmiştir.

Çizelge 2.3. S.D.Ü. şebeke suyunun kimyasal analizleri

Na+ (mg/l) 9,95
K+ (mg/l) 3,51
Mg2+(mg/l) 35,0
Ca2+(mg/l) 82,04
Fe2+(mg/l) 0,12
Pb2+(mg/l) 0,14
Zn2+ (mg/l) < 0,2
Cu 2+ (mg/l) 0,22
Al3+ (mg/l) < 0,05
Cl- (mg/l) 6,0
SO42-(mg/l) 20
NO3-(mg/l) 12,3
NH4(mg/l) < 0,06
NO2-(mg/l) < 0,07
CO32- (mg/l) 0
% Na 6,93
SAR 0,23
Toplam Sertlik (of) 40,9
Karbonat Sertliği (of) 43,2
2.4. Agreganın Sağlanması

Çalışmada bölgenin önemli derecede agrega ihtiyacını karşılayan Atabey kum çakıl
ocağından getirilen normal agrega ve Manisa Enli Madencilik işletmesinden alınan
zeolit olmak üzere iki tip agrega kullanılmıştır. Normal agrega; Atabey Belediyesinin
işletmeciliğini yaptığı Isparta’nın Atabey İlçesinde bulunan, Akçay Deresinden
sağlanmıştır. Ocaktan S.D.Ü. Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Malzemeleri ve Beton
Teknolojisi Laboratuarına getirilen yaklaşık 3 m3 agrega yıkanıp kurutulduktan sonra
ASTM standartlı elekler ile elenmişlerdir. Manisa Enli Madencilik işletmesinden
getirilen yaklaşık 3 m3 zeolit doğrudan elenmiştir. Agregalar nem ve sudan
korunacak şekilde depolanmıştır.

2.5. Agrega Deneyleri

Manisa Enli Madencilik işletmesinden gelen zeolit ve Atabey Belediyesi Ocağından

gelen normal agrega TS 707’ ye göre, orta bölmeden ve iç kısımlardan olmak üzere
toplam altı değişik bölümden yaklaşık 60 kg malzeme alınmış ve agrega deneyleri
yapılmak üzere saklanmışlardır.

Granülometri analizi için agrega deneyleri yapmak üzere saklanan normal agrega ve
zeolitten alınan numuneler, TS 130’a uygun olarak etüve konulmuş, 24 saat sonra
etüvden çıkarılmıştır. Deney elekleri, yukarıdan aşağıya doğru göz açıklıkları giderek
küçülecek şekilde üst üste yerleştirilmiştir. Kurutulup tartılmış deney numunesi en
üstteki eleğin içine konmuş ve eleme işlemi yapılmıştır. Eleme işlemi sonunda her
elekte kalan malzeme hassas terazide tartılmıştır.
 Şekil 2.1. Terazi

Şekil 2.2. Elek analizi deneyinde kullanılan standart elekler

 Şekil 2.3. Etüv

Birim ağırlık deneyleri, TS 3529’a göre gevşek birim ağırlık ve sıkı birim ağırlık
olmak üzere iki durumda yapılmıştır. Gevşek birim ağırlık ve sıkı birim ağırlıkların
saptanması için deneyler TS 707’ de belirtildiği şekilde yapılmıştır.

Agregadaki özgül ağırlık ve su emme oranı deneyi TS 3526’ya uygun olarak

yapılmıştır. 800 gram numune alınarak 24 saat su içinden bırakılmıştır. Numunenin
serbest yüzey suyu süzülerek akıtılmış ve kuruma tepsisi üzerine konularak doygun
kuru yüzey hali meydana gelinceye kadar kurumaya bırakılmıştır.

Agregaların su emme yüzdelerini belirlemek amacı ile yapılan deneyde; özgül ağırlık
deney metodunda kullanılan yöntem ile numuneler doygun kuru yüzey durumuna
getirilmiş ve sonra agregaların su emme tayini deneyleri yapılmıştır.
2.6. Beton Karışım Hesapları

Beton bileşimlerinde normal agrega kullanılarak TS 802’ ye göre 350 dozlu betonlar
üretilmesi hedeflenmiştir. Karışın hesapları, üretilecek betonun kuru plastik kıvamda
ve maksimum dane çapı 16 mm. olacak şekilde birim hacim ağırlık yöntemine göre
yapılmıştır. Agrega karışım oranları % 40’ ı ince (0–4 mm.) ve % 60’ ı kalın (4–16
mm.) olacak şekilde alınmıştır. Karışımda kullanılan agrega granülometri değeri
Çizelge 2.4.’de verilmiştir. Bu çalışmada hesaplanan agrega miktarının tamamı
normal agrega olmak üzere N35 serisi kontrol betonları üretilmiştir. Agrega
hacminin %10’u, %30’u, %50’si kadar aynı hacimde zeolit kullanılarak NZ10,
NZ30, NZ50 serisi betonlar üretilmiştir ve aynı serilerden katkılı betonlar
üretilmiştir. Beton karışım agregası A16-B16 bölgesi içinde kalacak şekilde alınmıştır.
Üretilen betonların kodları Çizelge 2.5.’ de verilmiştir.

Çizelge 2.4. Beton yapımında kullanılan agrega yüzdeleri

Agrega Boyutu Agrega Sınıfı Karışımda Kullanılan Yığışım
Agrega Yüzdesi
0 - 0.25mm 4 4
0.25mm - 0.5mm 5 9
0.5mm -1mm İnce 6 40 15
1mm - 2mm 10 25
2mm - 4mm 15 40
4mm - 8mm Kaba 25 60 65
8mm - 16mm 35 100
 Çizelge 2.5. Üretilen betonların karışım yüzdeleri
Kodu Beton Sınıfı Agrega ( % ) Zeolit ( % )
N35 350 Dozlu 100 ---
NZ10 350 Dozlu 90 10
NZ30 350 Dozlu 70 30
NZ50 350 Dozlu 50 50
NK35 350 Dozlu 100 ---
NZK10 350 Dozlu 90 10
NZK30 350 Dozlu 70 30
NZK50 350 Dozlu 50 50

Su/Çimento (w/c) oranı; üretilecek betonların 28 günlük basınç dayanımı göz önüne
alınarak seçilmiştir. Su/Çimento oranı 0.50 alınmıştır. TS 802’ de belirtilen karışım
suyu ve hava miktarları alınarak 1m3 sıkıştırılmış betonda bulunacak beton
bileşenlerinin miktarları denklem 2.1. de yerine konularak hesaplanmıştır.

Ç A1 A2
----- + S + ----- + ----- + H = 1 m3 (2.1)
δç δA1 δA2

Burada

Ç: Karışımdaki çimento miktarı

δç: Çimentonun yoğunluğu (kg/m3)

A1: Karışımdaki ince malzeme miktarı (kg)

δA1: İnce malzemenin yoğunluğu (kg/m3)

A2: Karışımdaki kaba malzeme miktarı (kg)

δA2: Kaba malzemenin yoğunluğu (kg/m3)

H: Karışımdaki toplam hava miktarı (m3)

hapis olmuş hava miktarı 20 dm3 alınmıştır. Karışımdaki 1 m3 için kullanılan

miktarlar Çizelge 2.6’ da verilmiştir.

Çizelge 2.6. Karışıma giren beton bileşenleri (kg/m3)

Beton Su Çimento Katkı İnce Kaba İnce Kaba
Agrega Agrega Zeolit Zeolit
N35 704 1128 --- ---
NZ10 633 1015 57 82
NZ30 175 --- 493 790 176 250
NZ50 352 564 296 418
NK35 350 704 1128 --- ---
NZK10 633 1015 57 82
NZK30 171,5 3,5 493 790 176 250
NZK50 352 564 296 418

N 35 Beton Serisi

Su
7.42%
Çimento
14.85%
Kaba Agrega
47.86%

İnca Agrega
29.87%

Şekil 2.4. N 35 beton serisinin hacimce karışım oranları

 NZ 10 Beton Serisi
Kaba Zeolit
3.55% Su
İnce Zeolit 7.57%Çimento
2.47% 15.14%

Kaba Agrega
43.90%
İnca Agrega
27.38%

Şekil 2.5. NZ 10 beton serisinin hacimce karışım oranları

NZ 30 Beton Serisi

Kaba Zeolit Su
11.19% 7.83%
Çimento
İnce Zeolit 15.67%
7.88%

İnca Agrega
Kaba Agrega
22.07%
35.36%

Şekil 2.6. NZ 30 beton serisinin hacimce karışım oranları

NZ 50 Beton Serisi

Su
Kaba Zeolit
8.12%
19.40%
Çimento
16.24%
İnce Zeolit
13.74%
İnca Agrega
16.33%
Kaba Agrega
26.17%

Şekil 2.7. NZ 50 beton serisinin hacimce karışım oranları

 NK 35 Beton Serisi
Su
7.28%
Çimento
14.85%

Kaba Agrega Katkı

47.86% 0.15%

İnca Agrega
29.87%

Şekil 2.8. NK 35 beton serisinin hacimce karışım oranları

NZK 10 Beton Serisi

Kaba Zeolit
3.55%
Su
İnce Zeolit 7.42%Çimento
2.47% 15.14%
Katkı
Kaba Agrega 0.15%
43.90%
İnca Agrega
27.38%

Şekil 2.9. NZK 10 beton serisinin hacimce karışım oranları

NZK 30 Beton Serisi

Kaba Zeolit
Su
11.19%
7.68%
Çimento
İnce Zeolit 15.67%
7.88% Katkı
0.15%

İnca Agrega
Kaba Agrega 22.07%
35.37%

Şekil 2.10. NZK 30 beton serisinin hacimce karışım oranları

 NZK 50 Beton Serisi
Su
7.96%
Kaba Zeolit Çimento
19.40% 16.24%
Katkı
İnce Zeolit 0.15%
13.75%
İnca Agrega
16.33%
Kaba Agrega
26.17%

Şekil 2.11. NZK 50 beton serisinin hacimce karışım oranları

2.7. Betonların Üretimi

S.D.Ü. Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Malzemeleri ve Beton Teknolojisi

Laboratuarında yapılan çalışmalarda 8 seri beton üretilmiştir. Bunlar 350 dozlu,
katkısız ve katkılı beton serileridir. Katkılı beton serilerinin üretiminde süper
akışkanlaştırıcı katkı maddesi kullanılmıştır. Karışımlarda maksimum dane çapı 16
mm seçilmiştir ve bütün karışımların granülometrisi aynı kalmıştır.

Karışıma giren agrega, zeolit, su ve çimento üretilecek betonun koduna göre önceden
tartılıp hazırlanmıştır. Karışım suyu S.D.Ü.’nin şebeke suyu kullanılmıştır. Harcı
karıştırmada kullanılacak düşey eksenli cebri karıştırmalı mikser su yardımı ile
nemlendirilmiştir. Önce agregalar mikser’e katılarak beş dakika karıştırılmış, daha
sonra çimento katılarak üç dakika daha bileşimdeki kuru maddeler karıştırılmıştır.
Daha sonra mikser deki karışıma gerekli su ilave edilerek karıştırma üç dakika daha
sürdürülmüştür. Numunelerin kıvamını belirlemek amacıyla abrams konisi ile çökme
miktarları bulunmuştur.

Çeşitli deneylerde kullanılmak üzere sarsma tablası üzerindeki 100 mm.× 100 mm. ×
100 mm. boyutlu küp kalıplara ve 100 mm.×150 mm.× 300 mm. boyutlu silindir
kalıplara harç üç aşamada konmuş ve her aşamada 10 sn. sarsma tablası aleti ile
sarsılmıştır. Her seri beton için 20 adet küp ve 3 adet silindir numune üretilmiştir.
Numunelerin üstü ıslak keten örtü ile örtülerek 24 saat kalıp içinde bırakılmış, bu
sürenin sonunda lastik takozlar yardımıyla kalıptan çıkarılmıştır. Numuneler
deneylerin yapılacağı güne kadar bağıl nemi % 65 olan ve sıcaklığı 22 °C olan kür
odasında saklanmıştır.

Şekil 2.12. 10x10 cm küp kalıplar

Şekil 2.13. Düşey eksenli cebri karıştırmalı beton mikseri

 Şekil 2.14. Sarsma tablası

2.8. Beton Deneyleri

Betonların mekanik özelliklerinin saptanması iki aşamada yapılmıştır. Bunlar

tahribatsız testler ve tahribatlı testlerdir. Tahribatsız test yöntemlerinden Schmidt
sertlik deneyi ve Ultrases geçiş deneyi uygulanmıştır.

Schmidt sertlik deneyleri S.D.Ü. Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Malzemeleri ve

Beton Teknolojisi Laboratuarında gerçekleştirilmiştir. Deney başlamadan Schmidt
çekici kalibre edilmiştir. Deneyler 10 × 15 × 30 cm3 numunelerde betonlar 28 günlük
iken yapılmıştır. Deney her bir beton serisi için üç farklı numune üzerinde ve her
numune için 5 farklı noktasından uygulanmak sureti ile gerçekleştirilmiştir. Küp
numunelerin üst yüzeyinden 90° açı ile alınan değerler ile alınan değerler, kullanım
kılavuzunda yer alan grafikte bu değerlere karşılık gelen dayanım değerleri
bulunmuştur.
 Şekil 2.15. Schmidt çekici ve deneyin yapılışı

Çizelge 2.7. Betonların Schmidt Sertlikleri

Beton serisi 1.değer 2.değer 3.değer
N35 32,00 32,10 32,00
NZ10 25,90 26,00 26,00
NZ30 21,80 21,80 21,90
NZ50 17,70 17,60 17,40
NK35 42,00 42,10 42,10
NZK10 33,00 33,00 33,10
NZK30 27,50 27,50 27,50
NZK50 23,40 23,50 23,60

Ultrases geçiş hızlarını ölçmek için S.D.Ü. Teknik Eğitim Fakültesi Yapı
Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarında bulunan Ultrases cihazı
kullanılmıştır. Ultrases hız ölçümü 12 voltluk akümülatör ile çalışan dijital göstergeli
Ultrases ölçme aleti ile yapılmıştır. Aletin önce sıfır ayarı yapılmış sonra kalibre
edilmiştir. Numunelerin her iki yanına gres yağı sürülerek proplar ile numune
arasında boşluk oluşması önlenmiştir. Silindir üç adet numune üzerinde yapılan
deney ile ses dalgaları geçirme süreleri ölçülmüştür. Ultrases hızı deney sonuçlarının
değerlendirilmesinde mikro saniye (µsn) olarak okuna Ultrases hızı geçiş süresi
değerleri denklem 2.2. formülü ile hesaplanarak Ultrases hızı km/sn cinsinden
bulunmuştur.

L
V = ---- (2.2)
t

V: Ultrases hızı (km/sn)

L: Numune boyu (km)
t: Ultrases geçiş süresi (sn)

Şekil 2.16. Ultrases aleti

Çizelge 2.8. Betonların Ultrases Hızları

Beton serisi 1.değer 2.değer 3.değer
N35 2,05 2,05 2,05
NZ10 2,19 2,20 2,19
NZ30 2,49 2,48 2,49
NZ50 2,92 2,92 2,92
NK35 2,11 2,11 2,11
NZK10 2,23 2,23 2,23
NZK30 2,53 2,54 2,54
NZK50 3,05 3,05 3,05
Tahribatlı test yönteminde tek eksenli basınç deneyi yapılmıştır. Bu deney için
S.D.Ü. Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Malzemeleri ve Beton Teknolojisi
Laboratuarında bulunan 300 ton kapasiteye sahip tek eksenli basınç presi
kullanılmıştır. Basınç deneylerinde yükleme hızı saniyede 0.35 Mpa olarak sabit
tutulmuştur. Bu amaçla daha önceden hazırlanan küp beton numunelerinden 3 er
adedi 7. ve 5 er adedi 28., 90. günde kırılarak kırılma anındaki okunan değer
denklem 2.3. de yerine konularak bulunan basınç dayanımı değerleri verilmiştir.

P
σ = ---- (2.3)
A

σ : Basınç dayanımı (MPa)

P : Kırılma yükü (N)
A: Numunenin yük doğrultusundaki kesit alanı (mm2)

Şekil 2.17. 300 ton kapasiteli beton presi

 Çizelge 2.9. Betonların 7 günlük basınç dayanımları
Basınç Dayanımı
Beton serisi ( 7 günlük ) (MPa)
1.değer 2.değer 3.değer
N35 36,47 35,29 36,95
NZ10 36,17 36,39 35,56
NZ30 17,50 17,85 18,53
NZ50 13,35 14,28 13,86
NK35 39,08 38,62 38,78
NZK10 36,93 35,74 36,34
NZK30 26,01 27,17 26,37
NZK50 17,04 16,34 16,86

Çizelge 2.10. Betonların 28 günlük basınç dayanımları

Beton serisi Basınç Dayanımı ( 28 günlük ) (MPa)
1.değer 2.değer 3.değer 4değer 5.değer
N35 46,51 46,11 46,54 45,18 45,52
NZ10 45,39 43,70 44,47 45,86 44,27
NZ30 24,75 25,25 23,93 24,13 25,19
NZ50 19,56 20,44 19,30 18,14 19,45
NK35 48,74 48,24 46,80 47,58 48,62
NZK10 45,50 45,00 46,47 44,44 45,73
NZK30 34,58 33,50 34,15 34,06 33,08
NZK50 22,04 22,48 22,31 22,51 21,87
 Çizelge 2.11. Betonların 90 günlük basınç dayanımları
Beton serisi Basınç Dayanımı ( 90 günlük ) (MPa)
1.değer 2.değer 3.değer 4değer 5.değer
N35 52,31 51,58 49,45 51,03 51,25
NZ10 48,08 48,79 49,26 49,08 48,85
NZ30 23,30 21,70 23,93 22,95 22,56
NZ50 17,55 16,93 16,45 17,78 17,01
NK35 62,61 60,63 61,29 59,99 61,50
NZK10 55,68 57,78 57,15 54,86 56,45
NZK30 30,53 31,70 30,76 30,85 31,28
NZK50 20,65 20,89 21,28 21,12 20,54

Tahribatlı test yönteminde eğilme deneyi yapılmıştır. Bu deney için S.D.Ü. Teknik
Eğitim Fakültesi Yapı Malzemeleri ve Beton Teknolojisi Laboratuarında bulunan
10 ton kapasiteli eğilme cihazı kullanılmıştır. Bu amaçla daha önceden hazırlanan
katkılı beton numunelerinden 3 adedi 28. günde kırılarak kırılma anındaki okunan
değer denklem 2.4. de yerine konularak bulunan eğilme dayanımı değerleri
verilmiştir.

3. F. L
fcf = ------------ (2.4)
2.d1.d22

fcf : Eğilme dayanımı (MPa)

F : En büyük yük (N)
L : Mesnet silindirleri arasındaki açıklık (mm)
d1, d2 : Numunenin en kesit boyları
Çizelge 2.12. Betonların 28 günlük eğilme dayanımları
Beton Eğilme Dayanımı (28 günlük) (MPa)
Serisi 1.değer 2.değer 3.değer
NK35 317,90 310,24 314,16
NZK10 261,95 257,35 266,90
NZK30 151,38 148,12 154,44
NZK50 115,84 104,36 111,82
3. DENEY SONUÇLARI

3.1. Zeolit ve Normal Agregaya ait Özellikler

3.1.1. Granülometri Analizi

Normal agrega ve zeolit için yapılan elek analiz deney sonuçları Çizelge 3.1. ve
Çizelge 3.2.’ de verilmiştir.
Çizelge 3.1. Normal agreganın elek analizi deney sonuçları
Elek Elek Üstünde Elekten Elek üstünde Elekten
Boyutu Kalan Geçen Kalan Geçen
Malzeme Malzeme Malzeme Malzeme
(gr) miktarı(gr) Miktarı( % ) Miktarı( % )
16 0,00 5000 0,00 100
8 585,02 4414,98 11,7 88,3
4 1220,38 3194,60 36,1 63,9
2 1174,94 2019,66 59,6 40,4
1 778,58 1241,08 75,2 24,8
0.5 527,16 713,92 85,7 14,3
0.25 238,08 475,84 90,5 9,5
Tava 475,84 0 100 0

100
90
80
70 Agrega
60
50 A16
40
30 B16
20 C16
10
0
pan 0,25 0,5 1 2 4 8

Şekil 3.1. Normal agreganın granülometri eğrisi (dmax =16 mm)

 Çizelge 3.2. Zeolitin elek analizi deney sonuçları
Elek Elek Üstünde Elekten Elek üstünde Elekten
Boyutu Kalan Geçen Kalan Geçen
Malzeme Malzeme Malzeme Malzeme
(gr) miktarı Miktarı Miktarı
(gr) (%) (%)
16 0,00 5000 0,00 100
8 1042,11 3957,89 20,8 79,2
4 1093,97 2863,92 42,7 57,3
2 992,04 1871,88 62,6 37,4
1 564,68 1307,2 73,9 26,1
0.5 394,17 913,03 81,7 18,3
0.25 305,32 607,71 87,8 12,2
Tava 607,71 0 100 0

100
90
80 Zeolit
70
60 A16
50
40 B16
30
C16
20
10
0
pan 0,25 0,5 1 2 4 8 16

Şekil 3.2. Zeolitin granülometri eğrisi (dmax =16 mm)

Yukarıdaki elek analizi sonuçlara göre bu agregalardan beton yapılamayacağı açıktır.
Çünkü doğal haldeki atabey agregasının ve zeolitin granülometrik eğrisine göre
kalım malzeme oranı çok fazladır. Bu agregalar üzerinde iyileştirmeler yapılmalıdır.
Bu iyileştirme işlemi 16 mm elekten başlayarak her elek için ayrı ayrı eleme işlemi
yapılmış ve mevcut agregalar sınıflandırılmıştır. Bu şekilde atabey ve zeolit
agregasının granülometri eğrisini istenen şekilde ayarlanabilmektedir. Bu ayarlama
sonucunda agrega karışımlarının beton üretimi için uygun olduğu gözlenmiştir.

Betonda agrega karışımı granülometrisinin A16-B16 eğrileri arasında olduğu zaman

— En yüksek doluluk oranı,
— En az su miktarı ile kalıba iyi yerleşebilecek kıvam,
— Taze betonda ayrışmayı (segregasyon) önlemek ve yapışkanlığı (kohezyonu),
— Taze betonun iyi ve kolay yerleşmesi ve
— Taze betonda terlemenin azalması sağlanmış olur.

İyileştirilmiş ve beton yapımında kullanılacak olan Atabey ve Zeolit agregalarının

ortak granülometri eğrisi Şekil 3.3.’ de verilmiştir.

100
90
80
70 Karışım
60
50 A16
40
30 B16
20 C16
10
0
pan 0,25 0,5 1 2 4 8

Şekil 3.3. İyileştirilmiş ve beton yapımında kullanılacak olan Atabey ve Zeolit

agregaların ortak granülometri eğrisi
3.1.2. Birim Ağırlık

Birim ağırlık deneyleri gevşek birim ağırlık ve sıkı birim ağırlık olmak üzere iki
durumda yapılmıştır. Deney sonuçları normal agrega ve zeolit için sırasıyla Çizelge
3.3., Çizelge 3.4., Çizelge 3.5. ve Çizelge 3.6.’da verilmiştir.

Çizelge 3.3. Normal agrega için gevşek ve sıkı birim ağırlık deney değerleri
4 mm alt numune 1 2 3
Kap Ağırlığı 3805 3805 3805
Kap Hacmi 934,1 934,1 934,1
Gevşek Kap + Numune 5200 5184 5197
Numune 1395 1379 1392
Gevşek Birim Ağırlık 1,49 1,48 1,49
Kap + Numune 5461 5452 5467
Sıkı Numune 1656 1647 1662
Sıkı Birim Ağırlık 1,77 1,76 1,78
4 mm üstü numune 1 2 3
Kap Ağırlığı 3805 3805 3805
Kap Hacmi 934,1 934,1 934,1
Gevşek Kap + Numune 5195 5165 5180
Numune 1390 1360 1386
Gevşek Birim Ağırlık 1,48 1,46 1,48
Kap + Numune 5461 5457 5440
Sıkı Numune 1656 1652 1635
Sıkı Birim Ağırlık 1,77 1,77 1,75

Çizelge 3.4. Normal agrega birim ağırlıkları (gr / cm3)

Gevşek Sıkı
4 mm. üst 1,47 1,76
4 mm. alt 1,49 1,77
 2,00 1,76 1,77
1,80
1,60 1,47 1,49
1,40
1,20 4 mm. üst
1,00
0,80 4 mm. alt
0,60
0,40
0,20
0,00
Gevşek Birim Sıkışık Birim
Ağırlık Ağırlık

Şekil 3.4. Normal agreganın birim ağırlık değerleri

Çizelge 3.5. Zeolit agregası için gevşek ve sıkı birim ağırlık deney değerleri
4 mm alt numune 1 2 3
Kap Ağırlığı 3805 3805 3805
Kap Hacmi 934,1 934,1 934,1
Gevşek Kap + Numune 4740 4742 4728
Numune 935 937 923
Gevşek Birim Ağırlık 1,00 1,00 0,99
Kap + Numune 4834 4844 4840
Sıkı Numune 1029 1039 1035
Sıkı Birim Ağırlık 1,11 1,11 1,11
4 mm üstü numune 1 2 3
Kap Ağırlığı 3805 3805 3805
Kap Hacmi 934,1 934,1 934,1
Gevşek Kap + Numune 4514 4506 4515
Numune 709 701 710
Gevşek Birim Ağırlık 0,76 0,75 0,76
Kap + Numune 4647 4658 4653
Sıkı Numune 842 853 848
Sıkı Birim Ağırlık 0,90 0,91 0,91
 Çizelge 3.6. Zeolit Birim Ağırlıkları (gr / cm3)
Gevşek Sıkı
4 mm. üst 0,76 0,91
4 mm. alt 1,00 1,11

1,20 1,11
1,00
1,00 0,91
0,76
0,80
4 mm. üst
0,60
4 mm. alt
0,40
0,20
0,00
Gevşek Birim Sıkışık Birim
Ağırlık Ağırlık

Şekil 3.5. Zeolit agregasının birim ağırlık değerleri

3.1.3. Özgül Ağırlık

Agreganın özgül ağırlıklarını belirlemek amacı ile yapılan deney sonuçları Çizelge
3.7. ve Çizelge 3.8.’ de gösterilmiştir.
 Çizelge 3.7. Normal agrega için özgül ağırlık deney değerleri
Numune 1 2 3
Su dolu cam kap 636,6 636,6 636,6
Ağırlığı (gr)
4 mm üst Numune Ağırlığı (gr) 40 40 40
Kap+numune+su 661,7 661,7 661,7
Ağırlığı (gr)
Su dolu cam kap 636,6 636,6 636,6
Ağırlığı(gr)
4 mm alt Numune Ağırlığı (gr) 40 40 40
Kap+numune+su 660,7 660,7 660,7
Ağırlığı (gr)

Çizelge 3.8. Zeolit agregası için özgül ağırlık deney değerleri

Numune 1 2 3
Su dolu cam kap 636,6 636,6 636,6
Ağırlığı (gr)
4 mm üst Numune Ağırlığı (gr) 40 40 40
Kap+numune+su 656,5 656,5 656,5
Ağırlığı (gr)
Su dolu cam kap 636,6 636,6 636,6
Ağırlığı (gr)
4 mm alt Numune Ağırlığı (gr) 40 40 40
Kap+numune+su 657,7 657,7 657,7
Ağırlığı (gr)
Deney değerleri kullanılarak elde edilen doygun kuru yüzey özgül ağırlık değerleri
Çizelge 3.9.’ de verilmiştir.

Çizelge 3.9. Agregaların özgül ağırlık değerleri

Agrega Zeolit
4 mm. üst 2,68 2,11
4 mm. alt 2,51 1,99

3,00 2,68
2,51
2,50
2,11
1,99
2,00
4 mm. üst
1,50
4 mm. alt
1,00

0,50

0,00
Agrega Zeolit

Şekil 3.6. Normal agrega ve Zeolit agregasının özgül ağırlık değerleri

Agregaların ağırlığına göre sınıflandırılmasında Atabey agregası 2,68 gr / cm3 değeri

ile normal agrega sınıfına, zeolit de 2,11 gr / cm3 değeri ile normal agrega sınıfına
girmişlerdir.
3.1.4. Su Emme

Agreganın su emme yüzdelerini belirlemek amacı ile yapılan deney sonuçları

Çizelge 3.10. ve Çizelge 3.11.’ de gösterilmiştir.

Çizelge 3.10. Normal agreganın su emme deney değerleri

Ağırlık Normal Agrega
Kap Ağırlığı 318
4 mm üst Kap + Numune (P1) 360,2
Etüvde kurutulduktan sonra 355,9
Kap + Numune (P0)
Kap Ağırlığı 318
4 mm alt Kap + Numune (P1) 359,6
Etüvde kurutulduktan sonra 342,4
Kap + Numune (P0)

Çizelge 3.11. Zeolit agregasının su emme deney değerleri

Ağırlık Zeolit
Kap Ağırlığı 200
4 mm üst Kap + Numune (P1) 1128
Etüvde kurutulduktan sonra 928
Kap + Numune (P0)
Kap Ağırlığı 200
4 mm alt Kap + Numune (P1) 1124
Etüvde kurutulduktan sonra 925
Kap + Numune (P0)
Su emme miktarı yüzde olarak ( S ) = ( P1 – P0 ) * 100 / P0 formülü ile
hesaplanmıştır. Agregaların yüzde su emme sonuçları Çizelge 3.12.’de gösterilmiştir.

Çizelge 3.12. Zeolit ve normal agreganın su emme yüzdeleri

Agrega Zeolit
4 mm üst 1,20 29,30
4 mm alt 5,02 30,10

35
29,30 30,10
30
25
20 4 mm. üst
15 4 mm. alt
10
5,02
5 1,20
0
Agrega Zeolit

Şekil 3.7. Normal agrega ve Zeolit agregasının su emme yüzdeleri

Zeolitin su emme yüzdesi, Atabey agregasına göre yüksek çıkmıştır. Normal

agreganın 4 mm. alt değerinin % 5 çıkmasına rağmen standart değerler içinde
kalmıştır. Zeolitin su emme yüzdesinin yüksek çıkması, zeolitli betonların su emme
değerinin yüksek çıkacağının bir göstergesidir.
3.2. Zeolit Agregalı Betonların Özellikleri

3.2.1. Zeolit Agregalı Betonların Fiziksel Özellikleri

Çalışma kapsamında üretilen çeşitli beton serilerinin fiziksel özellikleri aşağıda

sunulmuştur.
Çizelge 3.13. Betonların birim ağırlığı ve su emme yüzdeleri
Beton Doygun Birim Ağırlığı Kuru Birim Ağırlığı Su Emme
3 3
Serisi (kg / m ) (kg / m ) (%)
N35 2,538 2,498 1,60
NZ10 2,497 2,445 2,13
NZ30 2,241 2,154 4,04
NZ50 2,111 2,008 5,08
NK35 2,525 2,499 1,04
NZK10 2,437 2,405 1,33
NZK30 2,236 2,187 2,24
NZK50 2,072 2,005 3,34

Taze betonun abrams konisi ile yapılan çökme deney değerleri Çizelge 3.14’de
verilmiştir.

Çizelge 3.14. Üretilen beton numunelerin çökme miktarları

Beton Çökme miktarları
Kodları ( mm. )
N35 42
NZ10 33
NZ30 26
NZ50 20
NK35 65
NZK10 55
NZK30 40
NZK50 33
 70 65

60 55
50 42 40
40 33 33
30 26
20
20
10
0
N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50

Şekil 3.8. Üretilen beton numunelerin çökme değerleri

3.2.2. Zeolit Agregalı Betonların Mekanik Özellikleri

Çeşitli serilerde üretilen betonların mekanik özellikleri Çizelge 3.15., Çizelge 3.16.,
Çizelge 3.17. ve Çizelge 3.18.’ de verilmiştir.

Çizelge 3.15. Betonların Ultrases Hızları

Beton Serisi Ultrases Hızı
N35 2,05
NZ10 2,19
NZ30 2,49
NZ50 2,92
NK35 2,11
NZK10 2,23
NZK30 2,54
NZK50 3,05
3.50
2.92 3.05
3.00
2.49 2.54
2.50 2.19 2.11 2.23
2.05
2.00
1.50
1.00
0.50
0.00
N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50

Şekil 3. 9. Betonların Ultrases Hızları

Çizelge 3.16. Betonların Schmidt Sertlikleri

Beton Serisi Schmidt Sertliği
N35 32,00
NZ10 26,00
NZ30 21,80
NZ50 17,60
NK35 42,10
NZK10 33,00
NZK30 27,50
NZK50 23,50

45 42.10
40
35 32.00 33.00
30 26.00 27.50
25 21.80 23.50

20 17.60
15
10
5
0
N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50

Şekil 3.10. Betonların Schmidt Sertlikleri

 Çizelge 3.17. Betonların Basınç Dayanımları
Beton Basınç Dayanımı
Serisi 7 günlük 28 günlük 90 günlük
(MPa) (MPa) (MPa)
N35 36,24 45,97 51,12
NZ10 36,04 44,74 48,81
NZ30 17,96 24,65 22,89
NZ50 13,83 19,38 17,14
NK35 38,83 47,99 61,20
NZK10 36,34 45,43 56,38
NZK30 26,52 33,87 31,02
NZK50 16,75 22,24 20,90

Betonun mekanik dayanımlarını belirleyen en önemli faktör 28 günlük basınç

dayanımıdır. Çizelge 3.15.’de verilen Ultrases hızları, Çizelge 3.16.’da Schmidt
sertliği, Çizelge 3.17.’de ise 7 günlük ve 90 günlük Basınç dayanımları mekanik
özelliklerini daha iyi ortaya koymak için ve 28 günlük basınç dayanımları ile
ilişkisini ortaya çıkarmak için verilmiştir.

45
38.83
40 36.24 36.04 36.34
35
30 26.52
25
20 17.96 16.75
13.83
15
10
5
0
N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50

Şekil 3.11. Betonların 7 günlük Basınç Dayanımları

60

45.97 47.99
50 44.74 45.43

40 33.87

30 24.65
22.24
19.38
20

10

0
N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50

Şekil 3.12. Betonların 28 günlük Basınç Dayanımları

70
61.20
60 56.38
51.12 48.81
50
40
31.02
30 22.89 20.90
20 17.14

10
0
N35 NZ10 NZ30 NZ50 NK35 NZK10 NZK30 NZK50

Şekil 3.13. Betonların 90 günlük Basınç Dayanımları

60
51,12
50 45,97

40 36,24

30 N35

20

10

0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.14. N 35 beton serisinin basınç dayanımları

60
48,81
50 44,74

40 36,04

30 NZ 10

20

10

0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.15. NZ 10 beton serisinin basınç dayanımları

30
24,65
25 22,89

20 17,96

15 NZ30

10

0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.16. NZ 30 beton serisinin basınç dayanımları

25

19,38
20
17,14

15 13,83
NZ50
10

0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.17. NZ 50 beton serisinin basınç dayanımları

70
61,2
60
47,99
50
38,83
40
NK 35
30

20

10

0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.18. NK 35 beton serisinin basınç dayanımları

60 56,38

50 45,43

40 36,34

30 NZK 10

20

10

0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.19. NZK 10 beton serisinin basınç dayanımları

40
33,87
35
31,02
30 26,52
25

20 NZK 30
15
10
5
0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.20. NZK 30 beton serisinin basınç dayanımları

25
22,24
20,9
20
16,75

15
NZK 50
10

0
7. gün 28.gün 90. gün

Şekil 3.21. NZK 50 beton serisinin basınç dayanımları

 Çizelge 3.18. Betonların Eğilme Dayanımları
Beton Eğilme Dayanımı
Serisi 28 günlük (MPa)
NK35 314,10
NZK10 262,06
NZK30 151,30
NZK50 110,67

350 314.10
300 262.06
250
200
151.30
150 110.67
100
50
0
NK35 NZK10 NZK30 NZK50

Şekil 3.22. Katkılı beton serisinin eğilme dayanımları

50

y = - 0.6035 x + 47.415
40 2
R = 0.9315

28 günlük dayanım
30

20

10

0
0 10 20 30 40 50 60
Agregadaki zeolit oranı

Şekil 3.23. Zeolit oranının basınç dayanımına etkisi ( 28. gün )

( Katkı kullanılmamış beton )

50
y = - 0.5392 x + 49.649
40 2
R = 0.9929
30 28 günlük dayanım

20

10

0
0 10 20 30 40 50 60
Agregadaki zeolit oranı

Şekil 3.24. Zeolit oranının basınç dayanımına etkisi ( 28. gün )

( Katkı kullanılmış beton )
4. TARTIŞMA ve SONUÇ

Bu çalışmanın temel amacı, Manisa ilinin Gördes ilçesinden doğal zeolit agregası ile
elde edilen betonun fiziksel ve mekanik özelliklerini tespit etmek, Zeolit agregasının
fiziksel özelliklerini araştırmak ve bunları normal beton ve agrega ile
karşılaştırmaktır.

Bu amaçla yapılan deney sonucunda aşağıda verilen sonuçlar elde edilmiştir.

Zeolit agregasının gevşek birim ağırlığı 700–1000 arasında olurken, sıkışık birim
ağırlığı ise 900–1200 kg/m3 arasındadır. Atabey agregasının gevşek birim ağırlığı
1400–1600 kg/m3 arasında olurken sıkışık birim ağırlığı ise 1700–1900 kg/m3
arasındadır. Zeolit agregasının özgül ağılığı 1.99–2.11 gr/cm3 dolaylarında olurken,
Atabey agregasının özgül ağırlığı ise 2.51–2.68 gr/cm3 dolaylarında olmaktadır.

Zeolitin su emme yüzdesi, Atabey agregasına göre yüksek çıkmıştır. Normal

agreganın 4 mm. alt değerinin % 5 çıkmasına rağmen zeolitin su emme yüzdesi % 30
çıkmıştır. Üretilen betonlardaki zeolit miktarı arttıkça su emme değeri de artmıştır.

Üretilen betonlardaki Ultrases hızı, zeolit miktarı arttıkça Ultrases hızı da artmıştır.
Katkılı betonun Ultrases hızı ise normal betona göre yüksektir.

Üretilen betonlardaki Schmidt Sertlikleri, zeolit miktarı arttıkça Schmidt Sertlikleri

azalmıştır. Katkılı betonun Schmidt Sertlikleri ise normal betona göre yüksektir.

Üretilen betonların Basınç dayanımları zeolit miktarı arttıkça basınç dayanımları

azalmıştır. Katkılı betonun Basınç dayanımları ise normal betona göre yüksektir.
%30 zeolitli ve % 50 zeolitli betonların basınç dayanımları düşük çıkmıştır ve bu
nedenden dolayı bu betonlarda çimento miktarı normal betonlara göre daha yüksek
tutulmalıdır. Katkılı betonun Eğilme dayanımları ise zeolit miktarı arttıkça eğilme
dayanımları azalmıştır.
5. KAYNAKLAR

Anonim, 1996. Çimento hammaddeleri ve Yapı Maddeleri, 7. Beş Yıllık Kalkınma

Planı Özel İhtisas komisyon Raporu, Cilt 1, 2, 3, DPT, Ankara.

Baradan, B., 2004. Yapı Malzemesi II Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik

Fakültesi Yayınları, No:207, 222s, İzmir.

Bektaş, F., 2002. Preventive Measures Against Alkali-Silica Reaction, Fen Bilimler
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.

Bektaş, F., Uzal, B., Turanlı, L., 2003. Öğütülmüş Doğal Zeolitin Doğal Alkali-
Silika Reaksiyonu ve Sülfat Etkisi ile Genleşmesinin İncelenmesi, 5. Ulusal
Beton Kongresi, İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi.

Bingöl, A. F., 2002. Pomza ile üretilen hafif betonların yangına karşı dayanımı,
Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim
dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.

Bozkurt, R., 1995. Mineral Tanıma El Kitabı, Anadolu Üniversitesi Yayınları No:
113, Eskişehir.

Büyükakyol, M., 1998. Doğal Zeolitler, Etibank Bülteni, Ankara.

Dikmen, Z., 1998. Karbondioksitin Doğal Zeolitlerde Adsorpsiyonu, Anadolu

Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Dikmen, S., Yörükoğulları, E., 2001. Bigadiç (Balıkesir) Yöresi Doğal Zeolit ve
Modifiye Formlarının N2 Adsorpsiyonu, 10. Ulusal Kil Sempozyumu, Konya.

Ercan, V.L., 1993. Standart Koşullarda ve Deniz Ortamında Dökülen Betonların

Basınç Dayanımlarının Aaraştırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek
Lisans Tezi, İzmir.

Ermutlu, E., 1961. Standart Beton Agrega Deneyleri, D.S.İ. Laboratuarı, Anakara.
Felekoğlu, B., 2003. Kendiliğinden Yerleşen Betonun Fiziksel ve Mekanik
Öözelliklerinin Araştırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.

Fu, Y., Ding, J., Beauddin, J.J., 1996. Zeolite-Based ighht useight Concrete Products,
United States Patent.

Gottardi, G., Galli, E., 1985. Naturel Zeolits, Springer Verlag, Berelin.

Göktekin, A., 1989. Bigadiç Tülü Ovası Zeolitlerinin Teknolojik Özelliklerinin

Araştırılması Projesi Kesin Raporu, İstanbul Teknik Üniversitesi,
Yerbilimleri ve Yer altı Kaynakları Uygulama-Araştırma Merkezi, İstanbul.

Kaya, B., 1989. Pomza Taşından Hafif Beton Üretimi, Dokuz Eylül Üniversitesi,
Bitirme Tezi, İzmir.

Kılınçarslan, Ş., 2004. Barit Agregalı Ağır Betonların Radyasyon Zırhlanmasındaki

Özellikleri Optimal Karışımlarının Araştırılması, Fen Bilimler Enstitüsü,
Doktora Tezi, Isparta.

Kocakuşak, S., 2001. Doğal Zeolitler ve Uygulama Alanları, Malzeme ve Kimya

Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, Tübitak Marmara Araştırma Merkezi,
Kocaeli.

Kocaman, B., 2000. Doğu Anadolu Bölgesindeki doğal hafif ve normal agregalarla
üretilen betonların fiziksel, mekanik ve ısı iletkenlik özelliklerinin
belirlenmesi ile tarımsal yapılarda kullanılma olanakları üzerine bir araştırma,
Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum.

Kosmatka, S. H., Kerkhoff, B., Panarese, W. C., 2002. Design and Control of
Concrete Mixtures, ISBN 0-89312-217-3, USA.

Kumbasar, I., 1977. Silikat Mineralleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.

Murdock, L.J., Brook, K.M., 1991. Concrete Materials and Practice, ISBN 0-7131-
3653-7, London.
Mol, F., 2001. Değişik Oranlarda Pomza-Zeolit Karışımlarının Kimi Fiziksel ve
Kimyasal Özellikleri, Fen Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.

Neville, A., 1993. Properties of Concrete, ISBN 0-582-23070-5, 3rd edition London.

Onaran, K., 1993. Malzeme Bilimi, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul.

Orchard, D.F., 1974. Concrete Technology, 4 th Edition, Mc Graw Hill Book

Co.,139-144.

Orhun, Ö., 1997. Yörükoğulları, E., Ünaldı, T., Doğal Zeolitin (Klinoptilolit) Katyon
Değişim Kapasitesinin Tayini, Eskişehir.

Orhun, Ö., 1997. Zeolitlerde İyon Değişimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları,

Eskişehir.

Özdemir, N., 1998. Radyoaktif Atıkların Saklanmasında Zeolit ve Bentonit

Kullanılması, Fen Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.

Postacıoğlu, B., 1982. Betonun Yerinde Yapılan Muayene Sonuçlarının

Değerlendirilmesi, Malzeme Semineri, İstanbul.

Postacıoğlu, B., 1986. Beton Cilt I, Teknik Kitaplar Yayınevi, Matbaa Teknisyenler
Basımevi, İstanbul.

Postacıoğlu, B., 1987. Beton Cilt II, Teknik Kitaplar Yayınevi, Matbaa Teknisyenler
Basımevi, İstanbul.

Sağın, S., 2005. Pomza ile üretilen hafif beton bloklarının fiziksel özelliklerinin
incelenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı
Eğitimi Anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi, Afyon.

Saka, N., 2001. Endüstriyel Atıkların Çöp Depolama Alanı Dizaynında Geçirimsizlik
Malzemesi Olarak Değerlendirilmesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans
Tezi.
Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, 2001. Madencilik Endüstriyel Hammaddeler
(Genel Endüstri Mineralleri) II, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.

Serbest, D., 1999. Doğal Zeolitlerin Hafif Yapı Endüstrisinde Kullanımı, Fen

Şahin, R., 1996. Kocapınar pomzası ile üretilen hafif betonun mukavemetin
araştırılması, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat
Mühendisliği Anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.

Tsıtsıshvıllı, G.V., 1992. Naturel Zeolites, Ellis Harwood, Bilimler Enstitüsü,

Yüksek Lisans Tezi.

TS 706 EN 12620 Beton Agregalar, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2003.

TS 707 Beton Agregalarından Numune Alma ve Deney Numunesi Hazırlama

Yöntemi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, Aralık, 1980.

TS 802 Beton Karışım Hesapları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 1985.

TS 1226 Deney Elekleri-Metal Levhalı Yuvarlak veya Kare Delikli, Türk

Standartları Enstitüsü, Ankara, 1985.

TS 1227 Deney Elekleri-Tel Kafesli, Kare Göz Açıklı, Türk Standartları Enstitüsü,
Ankara, 1984.

TS 1247 Beton Yapım, Döküm ve Bakım Kuralları, Türk Standartları Enstitüsü,

Ankara, 1985.

TS 2871 Taze Beton Kıvam Deneyi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, Aralık,
1977.

TS 2941 Taze Betonda Birim Ağırlık, Verim ve Hava Miktarının Ağırlık Yöntemi ile
Tayini, Kıvam Deneyi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, Ocak, 1978.

TS 3068 Laboratuarda Beton Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Bakımı, Türk

Standartları Enstitüsü, Ankara, Mart, 1978.
TS 3114 Beton Basınç Dayanımı Deney Metodu, Türk Standartları Enstitüsü,
Ankara, Aralık, 1990.

TS 3526, Beton Agregalarında Özgül Ağırlık ve Su Emme Oranı Tayini, Türk

Standartları Enstitüsü, Ankara, Aralık, 1980.

TS 3529 Beton Agregalarında Birim Ağırlıklarının Tayini, Türk Standartları

Enstitüsü, Ankara, Aralık, 1980.

TS 3530 Beton Agregalarının Tane Büyüklük Dayanımının Tayini (Granülometrik

Bileşim Tayini), Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 1980.

TS10465 Beton Deney Metodları-Yapı ve Yapı Bileşenlerinde Sertleşmiş Betondan

Numune Alınması ve Basınç Dayanımının Tayini, Türk Standartları
Enstitüsü, Ankara, Kasım, 1992.

Uygunoğlu, T., 2005. Afyon ve çevresindeki hafif agregalarla üretilen blok

elemanlarının fiziksel ve mekanik özelliklerinin araştırılması, Afyon
Üniversitesi, Afyon.

Uysal, H., 1996. Kocapınar pomzası ile üretilen hafif betonun ısı geçirgenliğinin
araştırılması, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat
Mühendisliği Anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.

Ülkü, S., Turgut, F., 1991. Zeolitler ve Uygulama Alanları, 5. Ulusal Kil
Sempozyumu, Eskişehir.

Ünaldı, T., 1995. Bigadiç Doğal Zeolitinin İyon Değiştirilmiş Formlarının CO2
Adsorpsiyonu, Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü,
Eskişehir.

Yörükoğulları, E., 1997. Doğal Zeolitlerde Fiziksel Adsorpsiyon Uygulamaları,

Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.

Yücel, H., 1987. Zeolitler ve Uygulama Alanları, 3. Ulusal Kil Sempozyumu,

Bildiriler.
 ÖZGEÇMİŞ

Adı Soyadı : Hakan SARIKAYA

Doğum Yeri : Denizli
Doğum Yılı : 1979
Medeni Hali : Bekar

Eğitim ve Akademik Durumu:

Lise 1992 – 1995 : Bozkurt Çok Programlı Lisesi

Lisans 1998 – 2002 : Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi
Yapı Eğitimi Bölümü
Yabancı Dil : İngilizce

İş Deneyimi:
2004 – SDÜ Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Eğitimi Bölümü, Araştırma Görevlisi