ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

Εισαγωγή στην Ενεργειακή Τεχνολογία
Υδροηλεκτρική ενέργεια
Νίκος Μαµάσης και Ιωάννης Στεφανάκος

Τοµέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Αθήνα 2010
∆ιάρθρωση παρουσίασης: Υδροηλεκτρική ενέργεια
¾Εισαγωγή
¾Χαρακτηριστικά υδροηλεκτρικών έργων
¾Υδροστρόβιλοι
¾Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα
¾Μικρά Υδροηλεκτρικά έργα
¾Συστήµατα άντλησης-ταµίευσης
¾Υβριδικά συστήµατα
1
Εισαγωγή
Υδροηλεκτρική ενέργεια ονοµάζεται η ενέργεια του νερού το οποίο, µέσω
υδατοπτώσεων κινεί υδροστροβίλους για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
Η αξιοποίηση της υδραυλικής ενέργειας πραγµατοποιούταν από την
αρχαιότητα µέσω των υδρόµυλων για το άλεσµα των δηµητριακών και την
κοπή ξυλείας (υδροπρίονα)
Εισαγωγή
Υδροτροχοί
Οριζόντιος Κατακόρυφος
2
Χαρακτηριστικά υδροηλεκτρικών έργων
Συνιστώσες υδροηλεκτρικού σταθµού (ΥΗΣ)
Φράγµα
∆ίκτυο
Στάθµη υψηλής τάσης
Υψοµετρική
διαφορά
ΥΗΣ
Γεννήτρια Μετασχηµατιστής
Υδροληψία
Στρόβιλος
Αγωγός πτώσης
Παροχή
I=ρ*g*Q*H*n
I: ισχύς (W) Αγωγός φυγής
ρ: πυκνότητα νερού 1000 kg/m3
g: επιτάχυνση βαρύτητας 9.81 m/s2
Q: παροχή m3/s I (kW) = 9.81 * Q (m3/s) * H (m) * n
H: υψοµετρική διαφορά m
n: συνολικός βαθµός απόδοσης 85 %

Σχηµατική ∆ιάταξη Συστήµατος Παραγωγής
3
Γενική διάταξη µεγάλου υδροηλεκτρικού έργου (Κρεµαστά στον Αχελώο)
Πηγή: ∆ΕΗ Α.Ε., ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Υ∆ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ

Κυριότερα πλεονεκτήµατα των µεγάλων ΥΗΕ
¾Γρήγορη παραλαβή και απόρριψη φορτίου, και κάλυψη των αιχµών της ζήτησης
¾Μεγάλη διάρκεια ζωής
¾∆εν υπάρχει υποβάθµιση του φυσικού πόρου
¾Πολύ χαµηλό κόστος λειτουργίας και συντήρησης
¾Βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος (δηµιουργία λίµνης και υδροβιότοπου)
¾Μηδενικές εκποµπές ρύπων
¾Χρήση του νερού και για άλλες ανάγκες (άρδευση, ύδρευση, περιβαλλοντική)
¾Έργα υποδοµής που συµβάλλουν στην ανάπτυξη της περιοχής
¾Παρουσιάζουν µεγάλο βαθµό ενεργειακής απόδοσης για ΑΠΕ
¾Μεγάλη αξιοπιστία των υδροστροβίλων
¾Παραγωγή ενέργειας χωρίς διακυµάνσεις
¾Θέσεις εργασίας
¾Χαµηλή έκθεση σε µεταβολές τιµών ενέργειας
4
Ταµιευτήρες πολλαπλού σκοπού µεγάλων ΥΗΕ
¾ Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, κάλυψη ενεργειακών αιχµών

¾ Αρδεύσεις καλλιεργειών (σήµερα διατίθεται το 35% του ωφέλιµου
όγκου των υπαρχόντων ταµιευτήρων)
¾ Ύδρευση πόλεων
¾ Αντιπληµµυρική προστασία
¾ Ψύξη µονάδων Θερµοηλεκτρικών Σταθµών
¾ Βιοµηχανικές χρήσεις
¾ ∆ραστηριότητες στους ταµιευτήρες (αλιεία, αναψυχή, περιβαλλοντική
εκπαίδευση, εναλλακτικός τουρισµός)
¾ Κατασκευή δρόµων και δηµιουργία υποδοµών
¾ Αναβάθµιση τοπίου, δηµιουργία υδροβιότοπου
Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα

Επιπτώσεις µεγάλων ΥΗΕ στο περιβάλλον
¾ Οπτική όχληση: από τα έργα οδοποιίας, µεγάλα πρανή, κατολισθήσεις σε

ασταθή εδάφη, αλόγιστη διάθεση των µπαζών σε κοντινά ρέµατα ή
χαράδρες, αλλαγή της εµφάνισης κάποιου καταρράκτη στο εκτρεπόµενο
τµήµα των νερών, επιπτώσεις από την κατάκλιση της γης, επίδραση στη
γεωργία.
¾ Επιπτώσεις στη χλωρίδα – πανίδα: η παροχή στη φυσική κοίτη του

ποταµού µπορεί να µηδενιστεί (επιβάλλεται η εξασφάλιση οικολογικής
παροχής), αποψίλωση της βλάστησης κατά τη φάση της κατασκευής και
από την κατάληψη του δηµιουργουµένου ταµιευτήρα, εµπόδια στην
ελεύθερη κίνηση της ιχθυοπανίδας (ειδική τεχνική κατασκευή
ιχθυοδρόµου, όµως µόνο για τα µικρού ύψους φράγµατα).
¾ Έδαφος, επιφανειακά και υπόγεια νερά: η διακοπή της ροής των φερτών
από την υδροληψία-φράγµα δηµιουργεί µακροπρόθεσµα µεταβολή στην
κοίτη και την εκβολή του ποταµού, ανύψωση του υπόγειου υδροφόρου
ορίζοντα, αλλαγή στις χρήσεις του νερού κατάντη του έργου υδροληψίας.
5
Υδροστρόβιλοι
Η κύρια συνιστώσα ενός υδροηλεκτρικού έργου είναι ο υδροστρόβιλος. Η

επιλογή του γίνεται µε βάση το ύψος και την παροχή της υδατόπτωσης και τον
υπολογιζόµενο αριθµό στροφών
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι υδροστροβίλων:
¾ ∆ράσης. Το υδατόρευµα προσπίπτει µέσω ακροφυσίου µε µορφή τζετ στην

εσωτερική στεφάνη. Επιλέγεται όταν υπάρχει µεγάλο ύψος υδατόπτωσης
(Pelton)
¾ Ανάδρασης (Francis και Kaplan). Όλος ο δροµέας είναι βυθισµένος στο
νερό και υπάρχει εισροή από όλη την περιφέρεια.
Ο Francis χρησιµοποιείται για µεσαίες τιµές υδραυλικού φορτίου (10-150
m) και αποδίδει καλύτερα όταν η ταχύτητα του νερού είναι παραπλήσια µε
αυτήν των πτερυγίων του.
O Kaplan χρησιµοποιείται όταν το ύψος της υδατόπτωσης είναι χαµηλό
αλλά η παροχή µεγάλη.
Pelton (για ύψη πτώσης > 150 m)
¾ Τµήµα εισόδου: Αρχίζει από τη
σφαιρική βάνα στο άκρο του
αγωγού προσαγωγής και
καταλήγει στο ή στα ακροφύσια
τροφοδοσίας. Η ρύθµιση της
παροχής επιτυγχάνεται µέσω
βελόνης, η οποία µετακινείται
κατά τον άξονα του ακροφυσίου
µέσω υδραυλικού, συνήθως,
συστήµατος.
¾ Πτερωτή: Φέρει κατά την
περιφέρεια σκαφίδια (συνήθως
µεταξύ 20 και 22),
κατασκευάζεται από ανοξείδωτο
χάλυβα και είτε ολόσωµη, είτε
τα σκαφίδια είναι ανεξάρτητα
και προσαρµόζονται στην
πτερωτή µέσω κοχλίωσης και
κωνικής ασφάλειας.
¾ Τµήµα εξόδου: Οδηγεί το νερό
που πέφτει από την πτερωτή στη
διώρυγα απαγωγής
6
Pelton (για ύψη πτώσης > 150 m)
Jostedal, Sogn og Fjordane (GE Hydro)
*Q = 28,5 m3/s
*H = 1130 m
*P = 288 MW
Kaplan (για ύψη πτώσης < 15 m)
¾ Κατάλληλος στις περιπτώσεις χαµηλών πιεζοµετρικών φορτίων (περίπου 3–15
m) και υψηλών τιµών ροής του νερού.
¾ Είναι µία προπέλα, η οποία λειτουργεί όπως µία προπέλα πλοίου, αλλά συνήθως
κατακόρυφα.
¾ Το νερό εισέρχεται πλευρικά στο στρόβιλο, ρέει διαµέσου της προπέλας και
θέτει τον έλικα σε περιστροφή.
7
Francis (για ύψη πτώσης < 150 m)
¾ Είναι στρόβιλος µικτού τύπου

ροής µε ακτινική εισαγωγή
νερού και αξονική εκροή.
¾ Χρησιµοποιείται για
πιεζοµετρικά φορτία µεταξύ 10
και 150 m.
¾ Το νερό εισέρχεται στη σπείρα,
ρέει µεταξύ των σταθερών
κατευθυντήριων βανών και στη
συνέχεια εισέρχεται στον
κινητήρα.
¾ Ο κινητήρας αποτελείται από
καµπύλα πτερύγια, είναι
εντελώς βυθισµένος στο νερό
και τόσο η πίεση όσο και η
ταχύτητα του νερού µειώνονται
από την είσοδο στην έξοδο.
¾ Το νερό εκφορτίζεται διαµέσου
µιας εξόδου από το κέντρο του
στροβίλου.
Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα
Τα 4 µεγαλύτερα του κόσµου
Όνοµα Χώρα Έτος Ισχύς Επιφάνεια

κατασκευής (MW) ταµιευτήρα (km2)
Three Gorges Κίνα 2011 18.300- 632
22.500
Itaipu Βραζιλία – 2003 14.000 1350
Παραγουάη
Guri (Simón Βενεζουέλα 1986 10.200 4250

Bolívar)
Tucurui Βραζιλία 1984 8.370 3014
8
Tucurui dam Guri (Simón Bolívar)
Itaipu
Three Gorges

Η υδροηλεκτρική ενέργεια στην Ελλάδα
¾ Στη δυτική και βόρεια Ελλάδα υπάρχει
Μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα της ∆ΕΗ
ιδιαίτερα πλούσιο δυναµικό
υδατοπτώσεων λόγω της διαµόρφωσης
Συγκρότηµα Αλιάκµονα Συγκρότηµα Νέστου λεκανών απορροής και των σηµαντικών
(500 MW)
(879,3 MW) βροχοπτώσεων
¾ Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς είναι
3.060 MW
Συγκρότηµα ΥΗΣ Πλαστήρα ¾ Η Μέση Ετήσια Παραγωγή Ενέργειας
Αράχθου (129,9 MW) είναι 4.000-5.000 GWh
(553,9 MW)
Συγκρότηµα Αχελώου ¾ Η µέση συνεισφορά στην παραγωγή
(925,6 MW) ηλεκτρικής ενέργειας είναι 8-10%
¾ Η ενέργεια που προέρχεται από ΥΗΣ
καλύπτει ηλεκτρικά φορτία αιχµής.
ΥΗΣ Λάδωνα
(70 MW) ¾ Τα τρία µεγαλύτερα υδροηλεκτρικά
έργα είναι στα Κρεµαστά (437 MW),
στο Θησαυρό (384 MW) και στο
Πολύφυτο (375 MW)
¾ Υπάρχει µεγάλη δυνατότητα περαιτέρω
ανάπτυξης υδροηλεκτρικών σταθµών.
9
25 υδροηλεκτρικά έργα της ∆ΕΗ σε λειτουργία
16 ΜΕΓΑΛΑ ΥΗ ΕΡΓΑ
(έτος ένταξης-ωφέλιµος όγκος 11 ΜΙΚΡΑ ΥΗ ΕΡΓΑ
ταµιευτήρα hm3)
¾ ΛΟΥΡΟΣ (1954-0,035) ¾ ΓΛΑΥΚΟΣ (1927)
¾ ΑΓΡΑΣ (1954- 3,8) ¾ ΒΕΡΜΙΟ (1929)
¾ ΛΑ∆ΩΝΑΣ (1955- 46,2) ¾ ΑΓΙΑ ΚΡΗΤΗΣ (1929)
¾ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ (1960- 300) ¾ ΑΛΜΥΡΟΣ ΚΡΗΤΗΣ (1931)
¾ ΚΡΕΜΑΣΤΑ (1966- 2805) ¾ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΕΡΡΩΝ (1931)
¾ ΚΑΣΤΡΑΚΙ (1969- 53) ¾ ΓΚΙΩΝΑ (1988)
¾ Ε∆ΕΣΣΑΙΟΣ (1969- 0,46) ¾ ΣΤΡΑΤΟΣ ΙΙ (1988)
¾ ΠΟΛΥΦΥΤΟ (1974- 1020) ¾ ΜΑΚΡΟΧΩΡΙ (1992)
¾ ΠΟΥΡΝΑΡΙ (1981- 303) ¾ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ (2008)
¾ ΑΣΩΜΑΤΑ (1985-10) ¾ ΣΜΟΚΟΒΟ (2008)
¾ ΣΦΗΚΙΑ (1985-16) ¾ ΠΑΠΑ∆ΙΑ (2010)
¾ ΣΤΡΑΤΟΣ (1989-11)
¾ ΠΗΓΕΣ ΑΩΟΥ (1990-145)
¾ ΘΗΣΑΥΡΟΣ (1997-570)
¾ ΠΟΥΡΝΑΡΙ ΙΙ (1999- 3,6)
¾ ΠΛΑΤΑΝΟΒΡΥΣΗ (1999- 12)

Σηµερινή Πραγµατικότητα
¾ Λειτουργούν δεκαέξι (16) µεγάλα ΥΗΕ

Εγκατεστηµένη ισχύς υδροηλεκτρικών, 3.060 ΜW (το 22% περίπου της συνολικής
ισχύος του διασυνδεδεµένου συστήµατος)
Η υδροηλεκτρική παραγωγή, όπως προβλεπόταν από τις µελέτες, έπρεπε να είναι
6.400 GWh το χρόνο
Πραγµατική µέση παραγωγή όλων των υδροηλεκτρικών, 4.000 έως 5.000 GWh (το
10% περίπου της συνολικής ηλεκτρικής παραγωγής)
∆ιαθέσιµος ωφέλιµος όγκος όλων των ταµιευτήρων των υδροηλεκτρικών, 5.300
εκατοµµύρια m3
Το 30% περίπου του ωφελίµου όγκου των ταµιευτήρων των υδροηλεκτρικών,
διατίθεται κατά πρoτεραιότητα για άλλες, πέραν της ηλεκτροπαραγωγής, χρήσεις
¾ ∆εν προγραµµατίζονται από τη ∆ΕΗ νέα µεγάλα ΥΗΕ
¾ ∆εν ενεργοποιήθηκαν ακόµη οι ιδιώτες επενδυτές
10
Χαρακτηριστικά υδροηλεκτρικών έργων ∆ΕΗ
Στρόβιλοι Σταθµός
Ενέργεια
Συνεχής
Ισχύς Iσχύς λειτουργία
Ποταµός ΥΗΣ Αριθµός (MW) Τύπος (MW) (GWh) (%)
Αχελώος Κρεµαστών 4 109.3 Francis 437.2 848 22
Αχελώος Καστρακίου 4 80 Francis 320 598 21
Αχελώος Στράτος Ι 2 75 Francis 150 237 17
Αχελώος Στράτος ΙΙ 1 6.2 Tube-S type 6.2 16
Αχελώος Πλαστήρα 3 43.3 Francis 129.9 198 17
Αλιάκµονας Πολυφύτου 3 125 Francis 375 420 13
Αλιάκµονας Σφηκιάς (αντλητικός) 3 105 Francis-pump 315 380 14
Αλιάκµονας Ασωµάτων 2 54 Francis 108 130 14
Αλιάκµονας Μακροχωρίου 3 3.6 Caplan 10.8 30 32
Αλιάκµονας Βερµίου 2 0.75 Francis 1.5 6 46
Αλιάκµονας Άγρα 2 25 Francis 50 35 8
Αλιάκµονας Εδεσσαίου 1 19 Francis 19 25 15

Χαρακτηριστικά υδροηλεκτρικών έργων ∆ΕΗ
Στρόβιλοι Σταθµός
Ενέργεια
Συνεχής
Ισχύς Iσχύς
Ποταµός ΥΗΣ Αριθµός (MW) Τύπος (MW) (GWh) λειτουργία
(%)
Αώος Πηγών Αώου 2 105 Pelton 210 165 9
Άραχθος Πουρναρίου Ι 3 100 Francis 300 235 9
Άραχθος Πουρναρίου ΙΙ 2 16 bulb
1 1.6 S units 33.6 45 15
Λούρος Λούρου 2 2.5 Francis
1 5.3 Francis 10.3 50 55
Francis-
Νέστος Θησαυρού (αντλητικός) 3 128 pump 384 440 13
Νέστος Πλατανόβρυσης 2 58 Francis 116 240 24
Λάδωνας Λάδωνας 2 35 Francis 70 260 42
Υδραγωγείο Μόρνου Γκιώνας 1 8.5 Francis 8.5 40 54
Γλαύκος Γλαύκου 1 1.3 Pelton
1 2.4 Francis 3.7 11.4 35
11
YHE Πηγών Αώου
Λειτουργεί µε
εκτροπή των νερών
από τον ποταµό
Αώο (ο οποίος
εκβάλλει στην
Αδριατική), στον
Μετσοβίτικο
(παραπόταµο του
Αράχθου)

YHE Πηγών Αώου (µε εκτροπή των νερών από τον Αώο στον Άραχθο)
12
Χρονική εξέλιξη εισροών, υδροηλεκτρικής παραγωγής και

αποθεµάτων των µεγάλων υδροηλεκτρικών της Ελλάδας
11000
∆υνατότητα Παραγωγής
Ε ι σ ρ ο έ ς (m cm ), Π α ρ α γω γή & Α π ο θέ µ α τ α (G W h )
10000 µε σταθερά Αποθέµατα

Αποθέµατα
9000
Παραγωγή από Εισροές
8000
Εισροές
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Έτος

Χρονική εξέλιξη ποσοστού της Υδροηλεκτρικής Παραγωγής
στο ∆ιασυνδεδεµένο Σύστηµα
µ ηµ
35,0
Ποσοστό Υδροηλεκτρικής Παραγωγής (%)
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Έτος
13
Παραγωγιµότητα και ισχύς των ΥΗΕ

6000
Εγκατεστηµένη Ισχύς (MW) , Παραγωγιµότητα (GWh)
5000
4000
Παραγωγιµότητα
3000
2000
Ισχύς
1000
0
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
Έτος

Μεταβολή των ηµερήσιων ενεργειακών αποθεµάτων των
Υδροηλεκτρικών (2003-2008)
3500
3000
Απόθεµα Ενέργειας (GWh)
2500
2000
1500
1000
500
0
Ιαν-03
Ιαν-04
∆εκ-04
∆εκ-05
∆εκ-06
∆εκ-07
∆εκ-08
Ηµεροµηνία
14
Η σκοπιµότητα κατασκευής νέων ΥΗΕ
¾ Για να διπλασιάσουµε την παραγωγή ανανεώσιµης ενέργειας, έστω µέχρι

το 2020, (Οδηγία 2001/77)
¾ Για να διπλασιάσουµε τις αποθήκες νερού
¾ Για την αντιπληµµυρική προστασία των κατάντη περιοχών στα

περισσότερα ποτάµια
¾ Για την βελτίωση της ενεργειακή µας αυτονοµίας
¾ Για να διευκολύνουµε την διείσδυση και των άλλων ΑΠΕ (αιολικά)
¾ Για να αποφύγουµε κατά το δυνατόν τα πυρηνικά

Χρειαζόµαστε πράγµατι νέους µεγάλους Ταµιευτήρες;
Όγκος βροχής 116.000 hm3

Εξάτµιση 59.000 hm3
Υπόγεια & επιφανειακά 57.000 hm3
Εισροή από άλλες χώρες 13.000 hm3
Απορροή µεγάλων ποταµών 47.000 hm3
Σηµερινή ζήτηση 8.200 hm3
Ταµιευτήρες Υδροηλεκτρικών 5.300 hm3

Ταµιευτήρες Άρδευτικών 450 hm3
Ταµιευτήρες Ύδρευσης ~900 hm3
Σύνολο ταµιευτήρων ~ 6.700 hm3
Ταµιευτήρες σε κατασκευή 1.318 hm3

(από τα οποία 1.080 hm3 οι ταµιευτήρες των ΥΗΕ Ιλαρίωνα, Μεσοχώρας, Συκιάς)
30
15
Υπάρχουν θέσεις για νέα ΥΗ;
ΥΗΕ (σε διάφορα στάδια µελέτης) ∆ιάρκεια Προϋπο-
κατασκευής λογισµός 109
(έτη) δραχµές
Παραγόµενη
Ενέργεια
Ισχύς (GWh/έτος) Επιτόκιο
Έργο Ποταµός (MW) Πρ. ∆ευ. Συν 6% 8% 4%
1 Αυλάκι Αχελώος 100 150 99 249 6 60.8 63.7 58
2 Βίνιανη - Μαρκόπουλο Ανατ. Αχελώος 324 195 20 215 6 51.6 54 49.2
3 Αγραφιώτης Ανατ. Αχελώος 40 143 24 167 6 32.1 33.6 30.6
4 Τρικεριώτης Ανατ. Αχελώος 40 99 220 319 6 33.9 35.5 32.3
5 Στενό - Καλλαρίτικο Άραχθος 390 624 78 702 8 189.1 201.7 177.4
6 Άγιος Νικόλαος Άραχθος 140 170 220 390 7 63.8 66.9 60.9
7 Πιστιανά Άραχθος 60 153 51 204 6 45.2 47.4 43.1
8 Βωβούσα Αώος 135 364 0 364 5 38.8 40.6 37
9 Ελεύθερο Αώος 80 205 80 285 6 55.7 58.3 53.1
10 Αγία Βαρβάρα Σαραντάπορος 35 93 59 152 5 26.4 27.6 25.2
11 Γλύζιανη Καλαµάς 86 225 131 356 5 43.7 45.9 41.7
12 Σουλόπουλος Καλαµάς 25 61 36 97 5 21.1 22.2 20.2

Υπάρχουν θέσεις για νέα ΥΗΕ;
ΥΗΕ (σε διάφορα στάδια µελέτης) ∆ιάρκεια Προϋπο-
κατασκευής λογισµός 109
Παραγόµενη (έτη) δραχµές
Ενέργεια
Ισχύς (GWh/έτος) Επιτόκιο
Έργο Ποταµός (MW) Πρ. ∆ευ. Συν 6% 8% 4%
13 Βροσίνα Καλαµάς 70 193 66 259 5 42.7 44.7 40.7
14 Μινίνα Καλαµάς 50 145 66 211 5 43.3 45.3 41.3
15 Γίτανη Καλαµάς 2.4 15
16 Κοροµηλιά-Καστοριά Αλιάκµων 6.2 6 11 17 5 12.5 13.1 11.9
17 Μετόχι - Σπήλαιο Αλιάκµων 25 60 34 94 5
18 Τρίκωµο Αλιάκµων 10 22 13 35 5
19 Ελάφι Αλιάκµων 75 206 129 335 6 51.8 54.3 49.5
20 Ιλαρίωνας Αλιάκµων 160 214 199 413 6 61 64 58.2
21 Πύλη-Μουζάκι Πηνειός 130 200 52 252 5 76 79.7 72.5
22 Μαυροµάτι Πηνειός 30 48 8 56 4 14.5 15.2 13.8
23 Ελεούσα Αξιός 4.7 27
ΣΥΝΟΛΟ 2018 3576 1596 5214
16
Σύνοψη
¾ Η ∆ΕΗ έχει αξιοποιήσει το ένα τρίτο περίπου του Υδροδυναµικού της χώρας
¾ Οι ΥΗΣ παράγουν ενέργεια από ανανεώσιµη πηγή (νερό)
¾ Οι ΥΗΣ ρυθµίζουν το ηλεκτρικό σύστηµα (αιχµή, τάση, συχνότητα,
αξιοπιστία)
¾ Η ∆ΕΗ µε τους ταµιευτήρες των ΥΗΕ εξυπηρετεί και πολλές άλλες χρήσεις
όπως: ύδρευση, άρδευση, ψυχαγωγία, αντιπληµµυρική προστασία κτλ,
αναλαµβάνοντας παράλληλα και το αντίστοιχο κόστος
¾ Τα µεγάλα ΥΗΕ επηρεάζουν σηµαντικά το περιβάλλον (θετικά και αρνητικά)
¾ Τα ΥΗΕ είναι πολλαπλού σκοπού και απόλυτα αναγκαία για τις µεσογειακές
χώρες όπως η Ελλάδα για να είναι δυνατή η ορθολογική διαχείριση των
υδατικών πόρων χωρίς ταµιευτήρες και φράγµατα
¾ Οι ταµιευτήρες είναι συνήθως πλούσιοι σε χλωρίδα και πανίδα και
εξελίσσονται σε σηµαντικούς υγροβιότοπους
¾ Τα ΥΗΕ συµβάλλουν στην ήπια ανάπτυξη
¾ Με την υπερετήσια εκµετάλλευση των µεγάλων ταµιευτήρων, εξασφαλίζονται
τα απαραίτητα αποθέµατα για την αντιµετώπιση περιόδων ξηρασίας

Εκτίµηση βασικών µεγεθών
Σε θέση ποταµού µε µέση ετήσια εισροή Q= 50 m3/s, προγραµµατίζεται
η κατασκευή φράγµατος για την δηµιουργία ταµιευτήρα. Το µέσο
καθαρό ύψος πτώσης για την παραγωγή ενέργειας είναι 100 m και η µέση
ετήσια λειτουργία ΥΗΣ είναι 3000 hr
I=ρ*g*Q*H*n
I: ισχύς (W) Q: παροχή m3/s
ρ: πυκνότητα νερού 1000 kg/m3 H: υψοµετρική διαφορά m,
g: επιτάχυνση βαρύτητας 9.81 m/s2 n: συνολικός βαθµός απόδοσης 90 %
I = 1000 * 9.81 * 50 * 100 * 0.9= 44.145.000 W = 44.1 MW
E= 44.145.000 W * 3.000 hr = 132.4 GWh
17
Μεγάλα και Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα
Εκτίµηση βασικών µεγεθών
Θεωρητική ισχύς (kW) Θεωρητική ισχύς (ΜW)
10 100
9 90
80-90
8 80
800-900 70-80
7 700-800 70 60-70
6 600-700 60 50-60
500-600 40-50
5 50
400-500 30-40
4 300-400 40
20-30
3 200-300 30
10-20
100-200 20
2 0-10
0-100
1 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Παροχή (m3/s) Παροχή (m3/s)
ρ=1000 kg/m3
g=9.81 m/s2
n=0.9
I (kW) = 9.81 * Q (m3/s) * H (m) * n

Θεωρητική ισχύς (kW) I (kW) = 9.81 * Q (m3/s) * H (m) * n
1000 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
ρ=1000 kg/m3
500 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
g=9.81 m/s2
n=0.9
200 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
0- 10 kW
100 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
10-100 kW
100 - 500 kW
50 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
500 kW - 1 MW
1 - 5 MW
20 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
5 - 10 MW
10 - 20 MW
10 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
20 - 50 MW
50 - 100 MW
5 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
100 - 200 MW
200 - 500 MW
2 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
500 MW - 1 GW
1 ! ! ! ! ! ! ! ! ! 1 - 10 GW
1 2 5 10 20 50 100 200 500 1000
Παροχή (m3/s)
18
Θεωρητική ισχύς (kW)
1000 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Αώος
Πλαστήρας
Q= 44.5 m3/s
Q= 29 m3/s
500 ! ! !
H=577 m
! !
H= 685 m
! ! ! ! !
I = 210 MW
I = 130 MW
Θερµόρεµα Καστράκι
200 ! Q= 1 m3/s
! ! ! ! ! ! !
Q= 480 m3/s
! !
H= 260 m H=75 m 0- 10 kW
I = 1.95 MW I = 320 MW
100 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
10-100 kW
100 - 500 kW
Πουρνάρι Ι
50 ! ! ! ! ! ! ! ! !
Q= 500 m3/s
!
500 kW - 1 MW
H=72 m
I = 300 MW 1 - 5 MW
20 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
5 - 10 MW
10 - 20 MW
10 ! ! ! ! ! ! !
Πουρνάρι ΙΙ
! ! !
Q= 300 m3/s 20 - 50 MW
H=15 m
50 - 100 MW
5 ! !
Πουρνάρι ΙΙΙ
! ! ! ! !
I = 30 MW
! ! !
Q= 12 m3/s 100 - 200 MW

H=6.5 m
I = 660 kW 200 - 500 MW
2 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
500 MW - 1 GW
1 ! ! ! ! ! ! ! ! ! 1 - 10 GW
1 2 5 10 20 50 100 200 500 1000
Παροχή (m3/s)

Κατηγορίες ΜΥΗΕ
Τρεις κατηγορίες ως προς το ύψος πτώσης
¾µικρού ύψους (< 20 m)
¾µέσου ύψους (20 - 150 m)
¾µεγάλου ύψους (> 150 m)
Τρεις κατηγορίες ως προς την ονοµαστική ισχύ
¾micro (< 0.1 ΜW)

¾mini (0.1-1 ΜW)
¾µικρό (1-10 ΜW)
19
Συνιστώσες ενός τυπικού ΜΥΗΕ
¾Πηγή ύδατος (ποτάµι

ή φράγµα)-υδροληψία
(intake)
¾∆εξαµενή καθίζησης ή
εξαµµωτής (desilter)
και δεξαµενή φόρτισης
(forebay)
¾ Σύστηµα προσαγωγής (penstock). Αγωγός πτώσης που µεταφέρει νερό στο σταθµό (αγωγός,
εξαεριστικές βαλβίδες, βαλβίδες εκκένωσης φερτών, βαλβίδες ανακούφισης, δεξαµενές,
πύργοι ανάπλασης)
¾ Σταθµός παραγωγής (power house). Ο χώρος όπου καταλήγει το σύστηµα προσαγωγής και
εγκαθίσταται ο ηλεκτροµηχανολογικός (Η/Μ) εξοπλισµός (υδροστρόβιλοι, γεννήτριες,
µετασχηµατιστές και εξοπλισµός παρακολούθησης του έργου)

Υδροληψία-Υπερχείλιση
ΜΥΗΣ Θερµόρεµα, Σπερχειάδα Φθιώτιδας, Ισχύς 1.95 MW, 2003
Φωτογραφία: ∆ΕΛΤΑ Project
20
Υδροληψία
Εσχάρα υδροληψίας ορεινού τύπου ΜΥΗΣ Θερµόρεµα

∆ιώρυγα προσαγωγής –παγίδες φερτών
ΜΥΗΣ Θερµόρεµα
21
∆εξαµενές εξάµµωσης

Αγωγός προσαγωγής
22
Αγωγός Προσαγωγής (ΜΥΗΣ Κρύας Βρύσης)

∆εξαµενής φόρτισης (ΜΥΗΣ Κρύας Βρύσης)
23
Στάδια κατασκευής ΜΥΗΕ
¾Επιλογή θέσης εγκατάστασης
¾Εκτίµηση υδροδυναµικού περιοχής
¾Μελέτη Σκοπιµότητας
¾Προµελέτη Εγκατάστασης
¾Μελέτη-κατασκευή υδροστροβίλων
¾Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ)
¾Μετρήσεις λειτουργίας και βαθµού απόδοσης

Υδατικό δυναµικό θέσης
14
12 Υδρογράφηµα
10
Παροχή (m3/s)
0
0 365 730 1095 1460 1825 2190 2555 2920 3285 3650
Ηµέρα (1/10/1971-30/9/1981)
14
12 Καµπύλη διάρκειας
10
Παροχή (m /s)
3
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Συχνότητα υπέρβασης (%)
24
Οικολογική παροχή
Οι βασικές µεθοδολογίες εκτίµησης της Οικολογικής Παροχής λαµβάνουν υπόψη:
¾τις ιστορικές παροχές του ποταµού
¾τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά των διατοµών
¾την διατήρηση του ποταµού ως ενδιαίτηµα για συγκεκριµένα είδη, υγροβιότοπο και
φυσικό τοπίο
Έτσι η οικολογική παροχή µπορεί να εκτιµηθεί µε βάση
¾τα στατιστικά χαρακτηριστικά της χρονοσειράς παροχών (ως ποσοστό της ετήσιας ή
θερινής απορροής ή µε βάση την καµπύλη διάρκειας)
¾την υγρή περίµετρο σε συγκεκριµένες διατοµές
¾τους όγκους νερού που απαιτούνται για τη διατήρηση συγκεκριµένων ειδών και
υγροβιοτόπων
….ως ελάχιστη απαιτούµενη οικολογική παροχή νερού που παραµένει στη φυσική κοίτη υδατορεύµατος,
αµέσως κατάντη του έργου υδροληψίας του υπό χωροθέτηση Μ.ΥΗ.Ε., πρέπει να εκλαµβάνεται το
µεγαλύτερο από τα πιο κάτω µεγέθη, εκτός αν απαιτείται τεκµηριωµένα η αύξησή της, λόγω των
απαιτήσεων του κατάντη οικοσυστήµατος (ύπαρξη σηµαντικού οικοσυστήµατος):
• 30% της µέσης παροχής των θερινών µηνών Ιουνίου - Ιουλίου – Αυγούστου ή
• 50% της µέσης παροχής του µηνός Σεπτεµβρίου ή
• 30 lt/sec σε κάθε περίπτωση.
Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασµού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και της
στρατηγικής µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού, ΥΠΕΧΩ∆Ε 2008

Αναρρυθµιστικός ταµιευτήρας και ΜΥΗΕ Αγ. Βαρβάρας (900 kW)
για την οικολογική παροχή στον ποταµό Αλιάκµονα
25
Κανόνες
¾ Συνήθως οι στρόβιλοι εκµεταλλεύονται παροχές κατ’ ελάχιστο µέχρι 10% έως

40% της παροχής που αντιστοιχεί στην ονοµαστική παροχή σχεδιασµού τους,
ανάλογα µε τον τύπο τους (Pelton - Francis αντίστοιχα)
¾ Οι όγκοι V’’ και V’ (βλέπε το επόµενο διάγραµµα) δεν αξιοποιούνται
ενεργειακά. Ο όγκος V’ εξαρτάται από το ελάχιστο της λειτουργίας του
µικρότερου στροβίλου
¾ Επιδιώκεται λοιπόν ελαχιστοποίηση του όγκου V’ επιλέγοντας στροβίλους
διαφορετικού µεγέθους
¾ Απαιτείται η εκµετάλλευση, για την παραγωγή ενέργειας, τουλάχιστον του 75%
του καθαρού διαθέσιµου υδάτινου δυναµικού της θέσης
¾ Ο σταθµός παραγωγής απαιτείται να έχει συντελεστή φορτίου (load factor) όχι
µικρότερο του 30%, δηλαδή να λειτουργεί τουλάχιστον περί τις 2600 ώρες το
χρόνο
¾ Το κόστος κατασκευής ενός ΜΥΗΕ εκτιµάται, για την επιδότησή του, περί τα
1.500 €/kW. Επιδοτείται το 40-50%

Σχεδιασµός
Καµπύλη ∆ιαρκείας Ηµερησίων Παροχών
6,0
5,5
Qσυνολ.
5,0
Qσυνολ.-Qοικολ.
Μέση Ηµερήσια Παροχή (m /sec)
(Vσ-V''-V')/Vσ (%)
4,5
V''
3
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
V'
0,0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100
Χρόνος, Όγκος (% )
26
Επιλογή στροβίλων
10
1 στρόβιλος 15.7 ΜW Qmin-Qmax:2-10 m3/s
Ιmax= 15.7 MW PT= 15 % PV= 49 %
Ε= 6.1 GWh
1 Qmin-Qmax: 0.2-1 m3/s

1 στρόβιλος 1.6 ΜW Ιmax= 1.6 MW
PT= 70 % PV= 56 %
Ε= 7.0 GWh
0.1
Παροχή (m /s) 0.01

∆Ε∆ΟΜΕΝΑ
3
Θεωρητική ισχύς για

διάφορες παροχές
Q (m3/s) I (MW)
0.5 0.8
Η=200 m
ρ=1000 kg/m3 0.001
1 1.6
g=9.81 m/s2 0 20 40 60 80 100
1.5 2.4 Συχνότητα υπέρβασης (%)
n=0.8
2 3.1
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
2.5 3.9
Qmin, Qmax: Ελάχιστη, µέγιστη παροχή εκµετάλλευσης (m3/s)
3 4.7
Ιmax: Ισχύς στη µέγιστη παροχή εκµετάλλευσης (MW)
4 6.3
PT : Ποσοστό χρόνου λειτουργίας στο έτος (%)
5 7.8
PV: Ποσοστό όγκου νερού που χρησιµοποιείται (%)
10 15.7 Ε: Συνολική ενέργεια (GWh)

10
2 στρόβιλοι
3.9 και 0.8 ΜW
Qmin-Qmax: 0.5-2.5 m3/s 1
Ιmax= 3.9 MW
Qmin-Qmax=0.1-0.5 m3/s
Ιmax= 0.8 MW
0.1
Qmin-Qmax: 0.1-2.5 m3/s
Ιmax= 4.7 MW PT= 90 % PV= 92 %
Ε= 11.5 GWh
Παροχή (m /s)
∆Ε∆ΟΜΕΝΑ 0.01
3

Q (m3/s) I (MW)
0.5 0.8
Η=200 m
ρ=1000 kg/m3 0.001
1 1.6
g=9.81 m/s2 0 20 40 60 80 100
n=0.8
2 3.1
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
2.5 3.9
3 4.7
4 6.3
5 7.8
27
10
3.9 και 0.8 ΜW 4.7 και 1.6 ΜW
Qmin-Qmax: 0.6 -3 m3/s
Qmin-Qmax: 0.4 -2 m3/s 1 Ιmax= 4.7 MW
Ιmax= 3.1 MW
Qmin-Qmax: 0.2 -1 m3/s Qmin-Qmax: 0.2-1 m3/s
Ιmax= 1.6 MW Ιmax= 1.6 MW
Qmin-Qmax: 0.2 -2 m3/s Ιmax= 4.7 MW 0.1

Qmin-Qmax: 0.2 -3 m3/s Ιmax= 6.3 MW
PT= 0.70 % PV= 0.89 % PT= 0.70 % PV= 0.95 %
Ε= 11.1 GWh Ε= 11.8 GWh
Παροχή (m /s) 0.01

∆Ε∆ΟΜΕΝΑ
3

Q (m3/s) I (MW)
0.5 0.8
Η=200 m
ρ=1000 kg/m3 0.001
1 1.6
g=9.81 m/s2 0 20 40 60 80 100
n=0.8
2 3.1
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
2.5 3.9
3 4.7
4 6.3
5 7.8
ΜΥΗΕ σε λειτουργία (∆ΕΣΜΗΕ, Ιανουάριος 2009)

Πλήθος Έργων (%) Μέγεθος MW (%)
42 (53) 0 < Ισχύς <= 1 28,7 (17)
15 (19) 1 < Ισχύς <= 2 23,2 (14)
15 (19) 2 < Ισχύς <= 5 50,6 (30)
5 (6) 5 < Ισχύς <= 10 36,1 (21)
3 (4) 10 < Ισχύς <= 11 31,5 (19)
80 (100) Σύνολο 170,1 (100)
Πλήθος Έργων (%) Ιδιοκτησία MW (%)
61 (76) Ιδιώτες 96,9 (57)
7 (9) ΕΥ∆ΑΠ ή ∆ήµοι 5,0 (3)
3 (4) ∆ΕΗ Αν.+Ιδιώτες 14,9 (9)
9 (11) ∆ΕΗ 53,2 (31)
28
ΜΥΗΕ µε άδεια Εγκατάστασης (ΥΠΑΝ, Μάρτιος 2009)
Πλήθος Έργων (%) Μέγεθος MW (%)

64 (58) 0 < Ισχύς <= 1 40,3 (26)
28 (25) 1 < Ισχύς <= 2 43,3 (27)
15 (14) 2 < Ισχύς <= 5 52,6 (33)
3 (3) 5 < Ισχύς <= 10 21,5 (14)
0 (0) 10 < Ισχύς <= 15 0 (0)
110 (100) 157,7 (100)

Παραγωγή του συνόλου των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων το ξηρό 2008
Μήνας Παραγωγή Ισχύς Ώρες Ώρες
(MWh) (MW) λειτουργίας /ηµέρα
Ιανουάριος 28.780 96,85 297,2 9,6
Φεβρουάριος 26.259 116,15 226,1 8,1
Μάρτιος 35.680 130,99 272,4 8,8
Απρίλιος 45.273 141,89 319,1 10,6
Μάιος 37.124 141,89 261,6 8,4
Ιούνιος 26.419 144,47 182,9 6,1
Ιούλιος 21.101 148,27 142,3 4,6
Αύγουστος 17.136 148,70 115,2 3,7
Σεπτέµβριος 13.496 148,70 90,8 3,0
Οκτώβριος 17.131 150,25 114,0 3,7
Νοέµβριος 17.710 150,88 117,4 3,9
∆εκέµβριος 38.821 158,42 245,1 7,9
Σύνολα 324.930 2384,0 6,5
29
Τυπική πορεία αδειοδότησης ενός ΜΥΗΕ

Έκδοση Άδειας Παραγωγής
Υποβολή αίτησης στη ΡΑΕ. Ο φάκελος. πρέπει να περιλαµβάνει:
¾ Νοµική υπόσταση, διοικητική και οργανωτική δοµή του αιτούντος, καθώς και
οικονοµικά στοιχεία των τελευταίων 3 ετών
¾ Συνοπτική παρουσίαση του Επιχειρηµατικού Σχεδίου για τα επόµενα 5 έτη
¾ Μελέτη σκοπιµότητας
¾ Συνοπτικό χρηµατοοικονοµικό προγραµµατισµό για το έργο που θα παρέχει την
προβλεπόµενη ταµειακή ροή
Έκδοση Άδειας Εγκατάστασης
Αρµόδιος για έκδοση άδειας εγκατάστασης είναι ο Γενικός Γραµµατέας της οικείας
περιφέρειας
¾ Σε περίπτωση σύνδεσης σταθµού στο Σύστηµα ή σε ∆ίκτυο τα αναγκαία στοιχεία για τη
διατύπωση προσφοράς σύνδεσης του σταθµού (Τοπογραφικό διάγραµµα 1:50.000, περιγραφή
Η/Μ εγκαταστάσεων )
¾ Φάκελος µελέτης προέγκρισης χωροθέτησης
¾ Φάκελος µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων
¾ Άδεια χρήσης νερού και, εφόσον ο αιτών είναι νοµικό πρόσωπο που δεν υπάγεται στον
ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, άδεια εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδατικών πόρων, σύµφωνα µε
τις διατάξεις του Ν. 1739/1987
30
Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίµηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ)
¾ Τεχνική Περιγραφή Έργου
¾ Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ)
¾ Χάρτες και Φωτογραφικό Υλικό – Τοπογραφικοί χάρτες
¾ Θετικές γνωµοδοτήσεις ∆ασαρχείου, Πολεοδοµικής Υπηρεσίας, ΟΤΕ, Εφορειών
Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και Νεοτέρων
Μνηµείων, ΥΠΑ, ΓΕΕΘΑ., ΕΟΤ και των Οργανισµών Ρυθµιστικού Σχεδίου και
Προστασίας Περιβάλλοντος, εφόσον το έργο πρόκειται να εγκατασταθεί σε περιοχή
δικαιοδοσίας των εν λόγω οργανισµών
Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ)

¾ Ο συνοδευτικός της αίτησης φάκελος περιλαµβάνει την πλήρη Μελέτη Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου, στην οποία αναλύονται εκτενέστερα το σύνολο των
στοιχείων που αναφέρονται στην ΠΠΕΑ
¾ Απαραίτητη η θετική γνωµοδότηση του Νοµαρχιακού Συµβουλίου της οικείας
Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης και των Οργανισµών Ρυθµιστικού Σχεδίου και Προστασίας
Περιβάλλοντος, εφόσον το έργο πρόκειται να εγκατασταθεί σε περιοχή δικαιοδοσίας των
εν λόγω οργανισµών

Έγκριση Επέµβασης (ΕΕπ) σε δάσος ή δασική έκταση
Αρµόδιος για έκδοση της είναι ο Γενικός Γραµµατέας της οικείας Περιφέρειας
¾ Προϋπόθεση για τη χορήγηση ΕΕπ είναι η ΕΠΟ του συγκεκριµένου έργου

¾ Τα περιεχόµενα του φακέλου για την ΕΕπ είναι η Τεχνική Περιγραφή Έργου, οι
χάρτες και φωτογραφικό υλικό, όπως αυτά ορίζονται για το φάκελο της ΠΠΕΑ
Άδεια Χρήσης Νερού – Εκτέλεσης Έργου Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων

Αρµόδια αρχή για την έκδοση της άδειας είναι το ΥΠΑΝ
¾ Τοπογραφικό διάγραµµα, κατάλληλης κλίµακας
.
¾ Αντίγραφο ιδιωτικού συµφωνητικού σε περίπτωση χρήσης νερού από χώρο ξένης
ιδιοκτησίας
¾ Νόµιµη εξουσιοδότηση εκπροσώπησης
¾ Γενική περιγραφή του έργου.
¾ Επαρκή στοιχεία µελέτης στα οποία αναλύεται η ποιοτική και ποσοτική κατάσταση
των υδατικών πόρων, πριν και µετά την εκτέλεση του έργου
31
Έκδοση Άδειας Λειτουργίας
¾ Επικυρωµένο αντίγραφο σύµβασης σύνδεσης στο Σύστηµα ή στο ∆ίκτυο, µεταξύ
Παραγωγού και ∆ΕΣΜΗΕ ή ∆ΕΗ ΑΕ αντίστοιχα.
¾ Επικυρωµένο αντίγραφο σύµβασης αγοραπωλησίας Η/Ε µεταξύ Παραγωγού και
∆ΕΣΜΗΕ ή ∆ΕΗ ΑΕ, ανάλογα µε το αν η παραγόµενη ενέργεια διοχετεύεται στο
Σύστηµα ή στο ∆ίκτυο αντίστοιχα.
¾ Βεβαίωση του ∆ΕΣΜΗΕ ή της ∆ΕΗ ΑΕ περί ολοκλήρωσης των κατασκευών του
δικτύου σύνδεσης και των λοιπών αναγκαίων εγκαταστάσεων, σύµφωνα µε τις
ελάχιστες προδιαγραφές που ορίζονται στη σύµβαση σύνδεσης.
¾ Νόµιµα θεωρηµένο αντίγραφο της οικοδοµικής άδειας του σταθµού παραγωγής.
¾ Πιστοποιητικό της αρµόδιας Υπηρεσίας του Πυροσβεστικού Σώµατος, ότι έχουν ληφθεί
όλα τα απαραίτητα µέτρα πυρασφάλειας
¾ Έκθεση αυτοψίας της Αδειοδοτούσας Αρχής, µε την οποία βεβαιώνεται η τήρηση των
όρων και περιορισµών της άδειας εγκατάστασης.
¾ Υπεύθυνη δήλωση του φορέα του έργου ότι έχουν τηρηθεί οι όροι της απόφασης ΕΠΟ
και ότι θα τηρούνται και κατά τη διάρκεια λειτουργίας.
¾ Λοιπές υπεύθυνες δηλώσεις του ιδιοκτήτη, του επιβλέποντος την κατασκευή µηχανικού
και του µηχανικού επίβλεψης της λειτουργίας του έργου.
Συστήµατα άντλησης ταµίευσης

Εισαγωγή
¾Τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας µεγάλης κλίµακας
¾Περιορισµός χρονικής αναντιστοιχίας της παραγωγής µε τη ζήτηση
¾Οι µονάδες µετατροπής ενέργειας είναι αντιστρεπτές
¾Κίνηση του νερού εντός ενός συστήµατος ταµιευτήρων.
Συνήθης ζήτηση Μικρή ζήτηση Μεγάλη ζήτηση

Η αποθήκευση νερού Η επιπλέον ενέργεια Το νερό στον πάνω
δεν µεταβάλλεται στον χρησιµοποιείται για την ταµιευτήρα χρησιµοποιείται
πάνω ταµιευτήρα άντληση νερού στον για την παραγωγή
πάνω ταµιευτήρα πρόσθετης ενέργειας
32
Συστήµατα άντλησης ταµίευσης στην Ελλάδα
Παραγωγή από Εισροές και
6000
Παραγωγή από εισροές και άντληση
5000
Άντληση ( GWh )
4000 Από Εισροές
3000
2000
1000 Από Άντληση
0
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Έτος
Παραγωγή από: [ Άντληση/Εισροές ] (%)
35
30
Ποσοστό παραγωγής από άντληση
25
20
15
10
0
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Έτος
Σφηκιά-Ασώµατα (315 ΜW)

Συµβατική Παραγωγή (από τα νερά του ποταµού) 266 GWh
Παραγωγή από την αναστρέψιµη λειτουργία 394 GWh
Θησαυρός-Πλατανόβρυση (384 MW)

Συµβατική Παραγωγή (από τα νερά του ποταµού) 440 GWh
Παραγωγή από την αναστρέψιµη λειτουργία 615 GWh
Απόδοση κύκλου~ 30%
33
Λειτουργία Σφηκιάς (1986-1995)
400
Φυσική εισροή
Εισροή από άντληση
Νερό που χρησιµοποιήθηκε για παραγωγή
300
3
Όγκος νερού hm
200
100
0
01-86 07-86 01-87 07-87 01-88 07-88 01-89 07-89 01-90 07-90 01-91 07-91 01-92 07-92 01-93 07-93 01-94 07-94 01-95 07-95
60
Παραγωγή σταθµού χωρίς άντληση (GWh)
50 Παραγωγή σταθµού (GWh)
Ενέργεια GWh
40
30
20
10
0
01-86 07-86 01-87 07-87 01-88 07-88 01-89 07-89 01-90 07-90 01-91 07-91 01-92 07-92 01-93 07-93 01-94 07-94 01-95 07-95

Λειτουργία Σφηκιάς (1986-1995)
60
Κατανάλωση για άντληση (GWh)
Παραγωγή νερού που αντλήθηκε (GWh)
50
Ενέργεια GWh
40
30
20
10
0
01-86 07-86 01-87 07-87 01-88 07-88 01-89 07-89 01-90 07-90 01-91 07-91 01-92 07-92 01-93 07-93 01-94 07-94 01-95 07-95
Μέση κατανάλωση άντλησης: 0.193 kW/m3

Μέση παραγωγή αντλούµενου νερού: 0.138 kW/m3
Επανάκτηση του 71.5 % της ενέργειας άντλησης
Μέση ετήσια παραγωγή: 358 GWh
Μέση ετήσια παραγωγή χωρίς άντληση: 151 GWh
Μέση ετήσια κατανάλωση για άντληση: 288 GWh
34
Kazunogawa
Ολοκληρώθηκε το 2001 στην περιοχή Yamnashi-Ken της Ιαπωνίας, ισχύος 1600 MW.
Αποτελείται από 2 ταµιευτήρες χωρητικότητας 19.2 και 18.4 hm3 που έχουν υψοµετρική
διαφορά 685 m. Ο σταθµός παραγωγής ενέργειας βρίσκεται 500 m κάτω από την επιφάνεια
του εδάφους και συνδέεται µε τον άνω και κάτω ταµιευτήρα µε σήραγγες µήκους 5 και 3 km.

Okinawa
Λειτούργησε το 1999 στο νησί Okinawa της Ιαπωνίας. Tο πρώτο έργο άντλησης-
ταµίευσης στον κόσµο που χρησιµοποιεί θαλασσινό νερό. Έχει ισχύ 30 MW µέγιστο ύψος
πτώσης 140 m και µέγιστη παροχή 26 m3/s
35
Okinawa
Τα προβλήµατα που δηµιουργήθηκαν κατά τη λειτουργία ήταν:
¾Η διήθηση του θαλασσινού νερού από τη δεξαµενή στο έδαφος

¾Η προσκόλληση των θαλάσσιων οργανισµών στο εσωτερικό των αγωγών
¾Η διάβρωση των στροβίλων και των άλλων µεταλλικών στοιχείων
Υβριδικά Συστήµατα
Στο Υβριδικό Σύστηµα Παραγωγής Ενέργειας ενσωµατώνονται περισσότερες
από µία πηγές ενέργειας που λειτουργούν συνδυαστικά, ώστε να υπάρχει η
δυνατότητα αποθήκευσης της ενέργειας.
36
Υβριδικό Ενεργειακό Έργο Ικαρίας
Στην περιοχή Πέζι του ∆ήµου Ραχών Ικαρία κατασκευάζεται από τη ∆ΕΗ υβριδικό
σύστηµα παραγωγής ενέργειας. Το έργο αποτελείται από:
¾ το υπάρχον φράγµα στο Πέζι χωρητικότητας 1
hm3 νερού
¾ 2 δεξαµενές νερού (µε µικρά φράγµατα) στις
θέσεις Άνω Προεσπέρα και Κάτω Προεσπέρα,
χωρητικότητας (0.08 hm3)
¾ 2 µικρούς υδροηλεκτρικούς σταθµούς στις
παραπάνω θέσεις, ισχύος 1050 και 3100 kW
αντίστοιχα
¾ 4 ανεµογεννήτριες συνολική ισχύος 2400 kW
στη θέση Στραβοκουντούρα µε µελλοντική
τοποθέτηση άλλων 4 στη θέση Περδίκι
συνολικής ισχύος 1835 kW
¾ ένα αντλιοστάσιο στην Κάτω Προεσπέρα
ισχύος 2000 kW
¾ τον υπάρχοντα θερµικό σταθµό παραγωγής
Αγίου Κήρυκου
¾ το Κέντρο Ελέγχου και Κατανοµής Φορτίου
Αγίου Κήρυκου
Πηγή: ∆ΕΗ Ανανεώσιµες
37
Πηγή: ∆ΕΗ Ανανεώσιµες
Λειτουργία υβριδικού ενεργειακού έργου Ικαρίας
¾ Ο ΜΥΗΣ Άνω Προεσπέρας, εκµεταλλεύεται τις υπερχειλίσεις του υπάρχοντος στο

Πέζι για την παραγωγή ενέργειας.
¾ To νερό, εξερχόµενο από τον πρώτο Άνω Προεσπέρας ΜΥΗΣ φορτίζει την
παρακείµενη δεξαµενή.
¾ Στη συνέχεια, κατευθύνεται στον ΜΥΗΣ Κάτω Προεσπέρας, όπου
χρησιµοποιείται για την παραγωγή πρόσθετης ενέργειας και καταλήγει στη
δεύτερη κατά σειρά δεξαµενή.
¾ Το καλοκαίρι το νερό του φράγµατος διατίθεται σε µεγάλο βαθµό για ύδρευση και
άρδευση, ενώ παράλληλα η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνει την ηµέρα. Η
απαιτούµενη ισχύς ηλεκτρικής είναι 4MW το χειµώνα και 10 MW το καλοκαίρι.
Τότε θα γίνεται άντληση νερού τη νύκτα από την κάτω στην πάνω δεξαµενή µε τη
χρήση της αιολική ενέργειας
¾ Η αιολική ενέργεια θα διοχετεύεται: (α) στο ∆ίκτυο ηλεκτροδότησης και (β) στο
Αντλιοστάσιο, το οποίο χρησιµοποιείται για τη µεταφορά νερού από την κάτω
στην επάνω δεξαµενή
¾ Το έργο αναµένεται κοστίσει 23 Μ EURO και να έχει ετήσια καθαρή απόδοση
ηλεκτρικής ενέργειας περίπου 11 GWh
38
Οφέλη υβριδικού ενεργειακού έργου Ικαρίας
¾ Ενεργειακή επάρκεια του νησιού ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς µήνες

όπου η απαιτούµενη ισχύς είναι µεγάλη
¾ Μείωση των εκπεµπόµενων ρύπων από την µείωση της λειτουργίας του
τοπικού Θερµικού Σταθµού
¾ Αύξηση της απασχόλησης στο νησί, µέσα από τη δηµιουργία νέων

θέσεων εργασίας
¾ Βελτίωση και ανάπτυξη ηλεκτρικού και οδικού δικτύου
¾ Αύξηση των επισκεπτών (επιστηµονικός τουρισµός)
39

ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Εισαγωγή στην Ενεργειακή Τεχνολογία

Νίκος Μαµάσης και Ιωάννης Στεφανάκος

∆ιάρθρωση παρουσίασης: Υδροηλεκτρική ενέργεια

Χαρακτηριστικά υδροηλεκτρικών έργων

Πηγή: ∆ΕΗ Α.Ε., ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Υ∆ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ

Χαρακτηριστικά υδροηλεκτρικών έργων

¾ Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, κάλυψη ενεργειακών αιχµών

Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα

¾ Οπτική όχληση: από τα έργα οδοποιίας, µεγάλα πρανή, κατολισθήσεις σε

¾ Επιπτώσεις στη χλωρίδα – πανίδα: η παροχή στη φυσική κοίτη του

Η κύρια συνιστώσα ενός υδροηλεκτρικού έργου είναι ο υδροστρόβιλος. Η

¾ ∆ράσης. Το υδατόρευµα προσπίπτει µέσω ακροφυσίου µε µορφή τζετ στην

¾ Είναι στρόβιλος µικτού τύπου

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Τα 4 µεγαλύτερα του κόσµου

Όνοµα Χώρα Έτος Ισχύς Επιφάνεια

Guri (Simón Βενεζουέλα 1986 10.200 4250

Tucurui Βραζιλία 1984 8.370 3014

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

¾ Λειτουργούν δεκαέξι (16) µεγάλα ΥΗΕ

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Χρονική εξέλιξη εισροών, υδροηλεκτρικής παραγωγής και

10000 µε σταθερά Αποθέµατα

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Παραγωγιµότητα και ισχύς των ΥΗΕ

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Η σκοπιµότητα κατασκευής νέων ΥΗΕ

¾ Για να διπλασιάσουµε την παραγωγή ανανεώσιµης ενέργειας, έστω µέχρι

¾ Για να διπλασιάσουµε τις αποθήκες νερού

¾ Για την αντιπληµµυρική προστασία των κατάντη περιοχών στα

¾ Για την βελτίωση της ενεργειακή µας αυτονοµίας

¾ Για να διευκολύνουµε την διείσδυση και των άλλων ΑΠΕ (αιολικά)

¾ Για να αποφύγουµε κατά το δυνατόν τα πυρηνικά

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Όγκος βροχής 116.000 hm3

Ταµιευτήρες Υδροηλεκτρικών 5.300 hm3

Ταµιευτήρες σε κατασκευή 1.318 hm3

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

Μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα

I = 1000 * 9.81 * 50 * 100 * 0.9= 44.145.000 W = 44.1 MW

E= 44.145.000 W * 3.000 hr = 132.4 GWh

Παροχή (m3/s) Παροχή (m3/s)

I (kW) = 9.81 * Q (m3/s) * H (m) * n

Μεγάλα και Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα

Q= 12 m3/s 100 - 200 MW

Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα

Τρεις κατηγορίες ως προς την ονοµαστική ισχύ

¾micro (< 0.1 ΜW)

¾Πηγή ύδατος (ποτάµι

Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα

Φωτογραφία: ∆ΕΛΤΑ Project

Φωτογραφία: ∆ΕΛΤΑ Project

Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα

Φωτογραφία: ∆ΕΛΤΑ Project

Φωτογραφία: ∆ΕΛΤΑ Project

Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα

Φωτογραφία: ∆ΕΛΤΑ Project