Hejmar 1-23

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 616

jmar 1-23

(1932-1933)
HAWAR

Ciïdl

Hejmar 1-23

(1932-1933)

NUDEM
Weşanên NÛDEM 34
HAWAR

Stockholm: 1998

© Wejanên NÛDEM
Amadekar: F. Cewerî
Peigala betgê û rûpelan NÛDEM
ISBN: 91 88592-34 o

Tel û Fax: 8-583 564 68


8-580 131 62
NAVEROK

PÊŞGOTIN
HEJMAR (1) ZZI!!!"!]!!!"ZZ"2i
Armanc, awayê xebat û nivîsandina Hawarê
Ji xwendevanan re
Elfabeya Kurdî
Stûna Feqehan

Stûna Zarowan: buhar


Edebiyata Welatî
Hawar hebe, gazî li dû ye
Di dora dinyayê de
Xatirxwaziya Memî
Hêvîji xwendevanan
Ferhengok

BIRÊ FRENSIZÎ
Buts et caractères de la revue Hawar
L'Alphabet Kurde
Notices sur la littérature, mceurs et contumes Kurdes

HEJMAR (2)

Civata arîkariyê

Ta.tawîûtabir Dr E Nafiz
Lehî

^"E9îd Dr.K.A.Bedir-Xan
Elfabeya kurdî
Gundê nûava Qedrîcan
Ferhengok

Tola welêt

^3"' Dr.K.A.Bedir-Xan
Berdêlk Osman Sebrî

BIRÊ FRENSIZÎ
L'Alphabet Kurde
La langue Kurde
HEJMAR (3) , 6i

Hevxistina zmanan Dr. K. A. Bedir-Xan

Quncika bijîşkê Dr. E. Nafiz

Pêrûzname Hamid Ferec

Silêman Bedir-xan Qedrîcan

Dibistan C. A. Bedir-xan

Elfabeya Kurdî » » »

Bi hênceta pîroznamekê » » »

Ferhengok » » »

Ma çima diçî Dr. K. A. Bedir-Xan

Lavelav » » »

Şeva we xweş C. A. Bedir-xan

BIRÊ FRENSIZÎ
L'alphabet Kurde D. A. Bedir-Xan

Le Folklore Kurde » » »

HEJMAR (4)

Ber tevna mehfûrê C. A. Bedir-xan

HacîQadirêKoyî HevindêSorî

Lawikê min Dr. K. A. Bedir-Xan

Elfabeya Kurdî C. A. Bedir-Xan

Ferhengok x » »

Yekbûn û yekîtî Dr. K. A. Bedir-Xan

Wişyarbibin Hacî Qadirê Koyî


Gotina welat Cegerxwîn

Zerî Kubarê

BIRÊ FRENSIZÎ
Textes et Traductions D. A. Bedir-Xan

L'alphabet Kurde » » »

Folklore Kurde » » »

HEJMAR (5)

Edebiyatî Kurdî Hevindê Sorî


Loriya Bedir-Xan C. A. Bedir-Xan

Pîrûziya Hawaré Seyid Hiznî

Besreka Zêrîn Qedrîcan

Dildiziya Gulekê Dr. K. A. Bedir-Xan

Elfabeya Kurdî C. A. Bedir-Xan


Welatî Kurdan Evdiixaliq Kerkûkî
Delaliya Zarowan E. A. Bedir-Xan

Şîn û Pesna Zînê Dr. K. A. Bedir-Xan

Pesna Dêrikê Cegerxwînê Kurdî

Aie Kurdan Herekol Azîzan

Ronigariya şagirtên kurdén Iraqê

BIRÊ FRENSIZÎ
L'alphabet Kurde Dr. K. A. Bedir-Xan

Berceuse Herekol Azîzan

Floklore Kurde D. A. Bedir-Xan

HEJMAR (6) ,121

Hawar Şakir Fettah

Zozanê Tocî Nemirê Miksî

Mar û mirov Çîrokbêj

Ji min bawer bibe Dr. K. A. Bedir-Xan

Melayê Cizîrî Herekol Azîzan

Dîk û Rovî Çîrokbêj

Hêva çardeşevî Qedrîcan

Ferhengok Herekol Azîzan

Ji bona Hawarê Cegerxwîn

GulbanakêHişyariyê Mêla Elî

Berdélk Qedrîcan

Hawarê Bozan Şahîn

Kurdewarî Faiqê Bêkes

Se mak) gundo! Stranvan

Elfabeya Kurdî C. A. Bedir-Xan

BIRÊ FRENSIZÎ
Un femme. Chef de tribu N.A.

0, village de trois maisons Herekol Azîzan

Floklore Kurde C. A. Bedir-Xan

L'alphabet Kurde D. A. Bedir-Xan

HEJMAR (7) ,l4t

Kurdmanc Qenc in Cemîlê Haco

Cemîlê Haco C. A Bedir-Xan

Le Hawarda Serjêr

Edebiyata Kurdî Hevindê Sorî

Mêrêmin Dr. K. A. Bedir-Xan


Cewabname Helîm Rifqî

Zarê Kurdmancî Hawar

Mişo û Xido Herekol Azîzan

Elfabeya Kurdî C. A Bedir-Xan

Ferhengok Herekol Azîzan

Birîn Dr. K. A. Bedir-Xan

EyFecr Lawikê Kurd


Hesinker Qedrîcan

Delalê Eyşê Stranvan

BIRÊ FRENSIZÎ
0 Belle Aîch Herekol Azîzan

Fables Herekol Azîzan


Memê-Alan C. A Bedir-Xan

L'alphabet Kurde » » » »

HEJMAR (8) i6i

Şêraniya Zmanê Kurdmancî C. A. Bedir-Xan

Edebiyata Kurdî Hevindê Sorî

Bêriya Welat Dr. K. A. Bedir-Xan

Hawarek WecdîCemîlPaşa
Rêya Teze Herekol Azîzan
Kurdekî Kiçik C. A. Bedir-Xan
Elfabeya Kurdî C. A Bedir-Xan

Ferhengok Herekol Azîzan

Ji Xanî ra Behmen Zerdeştî


Strana Dilan Dr. K. A. Bedir-Xan

Ez Goriya Bangê te me Mamoste

Ala Ku[r]dan Dr. K. A. Bedir-Xan

Hişyarname Lawê Fendî

Dawet e C. A. Bedir-Xan
Yelî Délai Stranvan

Tirsim Ez Bimirim Dîlokvan

BIRÊ FRENSIZÎ
Memê-Alan Dr. K. A. Bedir-Xan

Chansons Herekol Azîzan

HEJMAR (10) ,

Leyiana Rastiyè Dr. K. A. Bedir-Xan


EksîSedayi Hawar Pîrot
Gelo ne Wisan e Qedrîcan
Ji mêla û şêxan re Cegerxwînê Kurdî
Ji pismamê min re F. Mistefa Şahîn
Mîr û Kund Koçerê Botan
Dilê min pir dişewite Selahedînê Serhedî
Yekîtiya herfan Xweyiyê Hawaré
Elfabeya Kurdî C. A Bedir-Xan

îlhami Hawar Gewian


Ax Kurdistan Silêman Bedir-Xan
Hey Weten Xwedok
Berdêlk Cegerxwînê Kurdî
Hişyarî Dr. K. A. Bedir-Xan
Di Şorezeraqê de Qedrîcan
Ji xwendevanan ve Hawar

BIRÊ FRENSIZÎ
La musique Kurde Pr. G. Michaelian
Même Alan D. A Bedir-Khan
0 sans maison Hereqol Azîzan
L'Alphabet Kurde D. A Bedir-Khan

HEJMAR (11)
,221

Şîn C. A Bedir-Xan
Yekyetîman HevindêSorî
R. Bedir-Xan Hawar
Dr. E. Bêreqdar Hawar
Çîrçîroka Bîngolê Herekol Azîzan
Elfabeya Kurdî C. A Bedir-Xan

Sînor Evdiixaliq Esîrî


Meşheda Ibretê Dr. K. A. Bedir-Xan
Zarînek Cegerxwînê Kurdî
Tabûta Bixwîn Qedrîcan
Şehîdê Gewre M. Ehmed Botî
Zimanê min Dr. K. A. Bedir-Xan

BIRÊ FRENSIZÎ
Même Alan Dr. A. Bedir-Khan
Légende Herekol Azîzan
L'Alphabet Kurde D. A Bedir-Khan
HEJMAR(12) 241

Yekyetîman Hevindê Sor

Gazinda Xencera min C. A. Bedir-Xan

Em çiman bişûnda man Mistefa Şahîn

Çaw Gewran

Strana Gulê Dr. K. A. Bedir-Xan

Yekîtiya Kurdan Ş.M.Şahîn

Taziye Mamosta

Kew û Qitik M. Ehmed Botî

Ker, Gur û Rovî Koçerê Botan

Elfabeya Kurdî C. A. Bedir-Xan

Le bo Şehîdekî Ehmed Namî

Xeyal Tahir Fiad

Yadî Weten F. Bêkes

Ey Gelawij Gewran

Heyv û stêr Dr. K. A. Bedir-Xan

Cegerxwîn Qedrîcan

Gazî Evdirehman Fewzî

Her bijî Le Zibêr Kurd

Nalnala Dil îsmaîl Hebeş

Hawar e Lawê Fendî

Ziyareta Hawarê Mistefa Milî

BIRÊ FRENSIZÎ
L'Alphabet Kurde D. A. Bedir-Xan

L'ane le loup et le renard Kotscherê Botan

Même Alan D. A. Bedir-Khan

HEJMAR (14) ,281

KomelîZanistî

Reşoyê Darê Cemîlê Haco

Yekyetîman Hevindê Sorî

Gazind û Gilî Osman Sebrî

Xuyabûnî Kurdî Ehmed Hemdî

Le Kurdistan xwînin da K

Derdê Nezaniyê Lawê Fendî

Du guharto Herekol Azîzan

Ho Cegerxwîn Evdiixaliq Esîrî


Bo xawenî Hawar Apetîn
Ji kiriyaran re Cegerxwîn
Ma em tenê M. F. Botî
Sekala Hêmen
Şêr û piling û rovî Cegerxwîn
Duri Şehwar Evdiixaliq Esîrî
Belêem man M. E. Botî
Xemi Zalim Miço Milî
Dadê Qedrîcan
Welat û dilê min Dr. K. A. Bedir-Xan

BIRÊ FRENSIZÎ
Note sur la Bible-Noire Dr. K. A. Bedir-Khan
Deux variantes Herekol Azîzan

HEJMAR (15)
.301

Şêx û axa û mineweran Haco


Kaxezîaşkiar Lawikî Kurdperwer
Du Sersal XekîVexwendî
TÛŞ ey Tebîet Lawikî Kurd
Cuhabén Koçerî M. E. Botî
Yekyetîman Hevindê Sorî
Kîroşk û Kûsî Bekrî Qotreş
Kitêban Hawar

Hevîn Dr. K. A. Bedir-Xan


Qûy Qelan Evdiixaliq Esîrî
Delala Çavreş Evdirehman Fewzî
Bo Xanimék Goran
Bêriya Welêt M. E. Botî
Kulîlkên Ezêb Dr. K. A. Bedir-Xan

BIRÊ FRENSIZÎ
L'Alphabet Kurde D. A Bedir-Khan
Parlet de Hevêrkan Hawar

Notice sur la bîble-Noire Dr. K. A. Bedir-Khan

HEJMAR (16) ,321

Sehîtî Hevindê Sorî


Du bend Cegerxwîn
Kurd û terbiye Lawikî Kurd
Zerêle Evdirehman Fewzî

Berê çawan bû Dr. K. A. Bedir-Xan

Strana çiyayikî Dr. K. A. Bedir-Xan

Dest je bû Newzad
Kanî axa kurdan M. E. Botî

BIRÊ FRENSIZÎ
De la grammaire kurde D. A. Bedir-Khan

L'Alphabet kurde D. A. Bedir-Khan

Notice sur la Bible-Noire Dr. K. A. Bedir-Khan

HEJMAR (17) 341

Şêx û axa û mineweran Evîn Cîwelek

Hawara biyaniyekî Hevindê Sorî

Li ber tirba Şêx Seîd Dr. K. A. Bedir-Xan

Ax li me Ehmed Mêlik

Elfabeya Kurdî C. A. Bedir-Xan

Dersxane Hawar

Hubel wetan Kurde Wanî

Ça rînên Xeya m Dr. K. A. Bedi r-Xa n

Kurdistana bê dibistan M. E. Botî

Tola Karwên C. A Bedir-Xan

BIRÊ FRENSIZÎ
De la grammaire kurde D. A. Bedir-Khan

L'Alphabet kurde D. A. Bedir-Khan

HEJMAR (18) 361

Xwe binas C. A. Bedir-Xan

Kurd û Kurdistan Hevindê Sorî

Şêr û gayê zer M. E. Botî

Ecêbên Dinyayê Xeberguhêz

Elfabeya Kurdî C. A. Bedir-Xan

Şehnama Şehîdan Cegerxwîn

Çarînên Xeyam Dr. K. A. Bedir-Xan

Welatê Kurdan F. Hesen

Gotina Gewr Ibrahîm Mêla

Ji Kitêba Goranî Esîrî


Cuhaba dayikê Hawar

Roja Nû Dr. K. A. Bedir-Xan

BIRÊ FRENSIZÎ
De la grammaire kurde Dr. A. Bedir-Khan

L'Alphabet kurde Dr. A. Bedir-Khan

HEJMAR (19) 381

Kurd û Kurdistan C. A Bedir-Xan

Xewna Rastiyê E. Hesen

Sebat Ş. M. Şahîn

Dengekî Zerdeştiyan Hawar

Biyanîkîçidîtine Herekol Azîzan

Bi xwalê xwe ve Nezîr Lewend

Ferhengok Hawar

Hawar û Dildarî M

Serhedan Miço Milî

Welat Axayê Mirdêsî


Çarînên Xeyam Dr. K. A. Bedir-Xan

Şahnama Şehîdan Cegerxwîn

Lawiko Stranvan

BIRÊ FRENSIZÎ
La femme Kurde Dr. K. A. Bedir-Xan

HEJMAR (20) 401

Heyîneke yeksalî Nivisanok

Du Dengbêj Dr. K. A. Bedir-Xan

Xurtiya Bînahiyê Çîrokbêj

Hevind C. A Bedir-Xan

Ferhengok Hawar

Lavelav Osman Sebrî

Serxwebûna Mirîşkan Cegerxwîn

Revandin Dr. K. A. Bedir-Xan

Cuhaba Lawanî Qedrîcan

Berxikê Hawarê H.Smaîl

Dîlber M. F. Botî

Çarînên Xeyam Dr. K. A. Bedir-Xan


HEJMAR (21)

Sehîtî Lawekî Kurd


Li Gornistana Amedê Osman Sebrî
îlyas Efendî Cegerxwîn
Şîn Hawar

Jidûrve Osman Sebrî


Eyloyê Pîr Dr. K. A. Bedir-Xan
Kurd yek in ŞêxHeyderêÊzîdî
Kîseyî pûç H

Bîrhatiyek M. E. Botî

Çarînên Xeyam Dr. K. A. Bedir-Xan


Peyameke Cegerxwîn Cegerxwîn
Ez bi sûr im Ebû-lnad
Fermana Kurdan RemoyêQenco

BIRÊ FRENSIZÎ
Sinêm Khan Dr. K. A. Bedir-Khan

HEJMAR (22) ,

Jespên xweşxwanên kurdî Cegerxwîn


Şîna xwalê min Qedrîcan
Mîr Mihê Cegerxwîn
Tirba sipî û mare qut F. Hesen
Sehîtî E. S. Gewrî
Sehîtî Osman Sebrî
Ibret Cegerxwîn
Nivîsevan Dr. K. A. Bedir-Xan

Çarînên Xeyam Dr. K. A. Bedir-Xan


Taîrxek Evîn Ciwelek
Berdêlk Lawê Fendî
Wefdî Kurdistan Pîremerd
Tola bavan Heval Şikrî
Bo xawenî Hawar Ewnî

Ax û keser M. E. Botî
Newzad Hey dinya fanî
Civatmiletan Selam

BIRÊ FRESIZÎ
Besna Herekol Azîzan
HEJMAR (23) 465

ZarêDumilî C. A Bedir-Xan
Sehîtî Cegerxwîn
Sehîtî Lacé Henî
Herwekîhategotin Dr. K. A. Bedir-Xan
Kurd û Kurdistan Herekol Azîzan

Çarînên Xeyam Dr. K. A. Bedir-Xan


Xwe nas bikin Ferîdûn

Dilmestî Evîn Cîwelek


KelehaXursê BijîşkêMîran

BIRÊ FRENSIZÎ

Même Alan D. A Bedir-Xan

BEŞATlPGUHÊZIYÊ 585
HEJMAR 2 487

HEJMAR 3 ^88

HEJMAR4 ^90

HEJMAR 5 ...493

HEJMAR6 495

HEJMAR 7 ^97

HEJMAR8 ."499
HEJMAR9 ."!.!. 501
HEJMAR 10 \ 505
HEJMARii ..51a

HEJMAR» .519

HEJMAR 13 526

HEJMAR 14 531

HEJMAR 15 536

HEJMAR 16 5^0

HEJMAR 17 5^3

HEJMAR 18 551

HEJMAR 19 560

HEJMAR 20 567

HEJMAR 21 584

HEJMAR 22 595

HEJMAR 23 603
HAWAR hat hawara me!

Hawar dengê zanînê yc. Zanln xwe nasîn c.


Xwe nasîn ji me re rêya lèlat û xwejiyê vedikc.
Her kcsê ko xwe nas dike; dikare xwe bide nas kirin.
Hawara me berî her djd heyîna zimanê me de bide nas kirin.
Lewma ko ziman şerta heyînê a pêşîn c.

(Celadet M Bedir-Xan. Hawar hej. i, 1932;

Kovara HAWARê gelekî bi derengî kete destê min. Ez bawer dikim min ew di

sala I982an de bi dest xistibû. Niha nayê bîra min bê min ew çawan û bi kîjan

riyê bi dest xistibû, le bas tê bîra min gava ew ketibû destê min, fena Icu malê din¬
yayê bûbû yê min. Ez ji xwendina wê ter nebûbûm. Mîna ku min tiştekî xwe yê bi

qîmet winda kiribû û dîsan ew dîdbû. Hawarê ez hê bêtir bi nivîsandina kurdî ve


girêdabûm. Şêrîniya zimanê kurdî bi min şêrîntir kiribû; fikra dostanî, xweşbînî û
bêhnfirehiyê li ba min bi qîmet kiribû. Ez ber bi cîhana kurdîtiyê, ber bi kûrîtiya
dÎToka kurdan ve ajotibûm. Xwendina çîrok, stran, şîret û gotarên di Hawarê de
tameke bi lezet dabû min. Bîrbirî û sergiraniya Celadet Bedir-Xan, hêviya peyda-
bûna entelektueliyeke kurdî li ba min xurt kiribû. Hêviya entelektueliyeke kurdî ya
xurt, hêviya biserketinê dabû min. Ew Hawara bi çapeke piçûk û bi aleke kurdî pê-
çayî, ji bo min, bersiveke herî di cih de ya li dijî polîtîkayên asîmîlasiyon û înkariyê

bû. Niha, gava ez rûpelên Hawarê di ser hev re diqulipînim, ez têdigihîjim ku Mîr-
za Hemreş Reşo bi jinûveçapkirina Hawarê zehmetiyeke çawan kişandiye, karekî
çiqasî bas û pîroz kiriye. Ez bawer dikim, ger ne ji vê fikir û xebata Hemrq Rqo

bûya, wê Hawar bi tenê di arşîv û pirtûkxaneyên hin entelektuelên kurdan de bi-


ma û wê nivşek ji xwendina Hawarê bêpar bima. Bêparmayina vî nivşî, wê di warê

zimên de gelek serêşî bi xwe re bianiya. Hemreş Reşo bi jinûveçapkirina Hawarê,

hem Hawar ji mirin û jibîrkirinê parastiye, hem ew gîhandiye ni^ekî, hem jî rê li


ber berberî û nelihevkirinên zimanê kurdî girtiye.

Niha, gava mirov li dîroka Hawarê û li rola wê ya îroyîn dinihêre, di salên heftê-
yan de çapnebûna Hawarê, hem di warê zimên û rola zimên de, hem jî di warê hî-

-15-
sên milî û xwenaskirinê de, kêmasiycke mezin e. Di salên heftêyan de, bi taybetî ji

7jan heta 8oyî, li bakurê welêt tevïçreke xortan ya xurt hebû. Dînamîka salên hef-

têyî mîna bombeyekê ji teqandinê re amade bû. Le ev dînamîka ha bêtir angajeyî

siyasetê bû. Ger bi qasî karên siyasî, karên edebî û çandî jî hatibûya kirin û di wan

salan de kovara Hawarê li bakurê Kurdistanê an jî li Tirkiyeyê hatibûya çapkirin,

wê li hemberî pela asîmîlasiyonê bibûya bendek. Le mixabin, ew nivşê li welêt, ji

peydakirin û xwendina kovara Hawarê bêpar ma; yen ku derketin derveyî welêt, ev

kovara ku di dîroka edebiyata me de rola wê ne kêmî rola pirtûkeke pîroz e, li biya-

nîstanê bi dest xistin. Dîsan li vê biyanîstanê, dostê hêja, rehmetiyê Mihemed Be-

kir, bi zewq û besteke mezin li derxistina Hawarê mijûl bûbû. Wî bi çapeke be-

dew, ji hejmara lê heta hejmara 9an, mîna cildekê derxist. Le nexweşiya kambax

pêxîla vî dilşewatê kurd berneda û hê berî ku ew bigihîje armanca xwe bi cih bîne,

wî ji nav me koç kir. Mirov dikare bibêje, ku di pela dudan ya danasîna kovara

Hawarê de, rola rehmetiyê Mihemed Bekir gelekî mezin e. Xwedê wî bi rehma

xwe sa bike.

Mîna jinûveçapkirinên Hawarê, destpêka weşana wê jî her li derveyî welêt bûye.

Piştî şikestina serîhildanên Dêrsim û Agiriyê, piştî xebatên dur û dirêj, Celadet Be¬

dir-Xan, bingehê kovara xwe li Şamê datîne. Ew hejmara pêşî di izê îlona i932an

de derdixe. Celadet Bedir-Xan dixwaze bi derxistina kovara Hawarê di dîroka kur¬

dan ya nûjen de rûpelekî nû veke û kurdiya ku bi salan di bin nîrê zordestiyê de

maye, rizgar bike. Wekî din, ew bi kovara Hawarê kevneşopiyekê jî dişikîne; dev ji

nêvî bi tirkî û nêvî bi kurdiyê berdide, an jî bi temamî dev ji zimanê tirkî berdide û

di şûna wê de kovara xwe, çend rûpelên frensizî ne tê de, xwerû bi kurdî derdixe.

Celadet beg dixwest bi rip Hawarê kurdan bi zimanê wan, bi girîngiya zimanê

wan; bi gotineke din, bi hebûna wan bihesîne. Gava mirov çavekî li her 57 hejma-

rên Hawarê digerîne, mirov dibîne ku Celadet Bedir-Xan vekirî tu îdeolojî nepesi-

nandine, kurd nekirine sinif û tebeqe, sinif û tebeqeyek n^irtiye û li dijî sinif û te-

beqeyeke din ser nekiriye. Di ferhenga wî de gotina "kurd" tê maneya biratî, heval-

tî û dostaniyê.

Di wdatekî bê dibistan de, bê perwerdeya bi zimanê mader de, wî dbcwest bi

Hawara xwe dibistaneke milî ava bike; tê de fikir û ramanên milî, tê de dostanî û

biratiyê belav bike.

Lê dema wî demeke bêdengiyê bû; demeke şikestina kurdan, demeke tirs û sur-

gunan bû. Kurdên xwende kêm bûn, yen hebûn jî ne ewçend nêzîkî zimanê kurdî

bûn. Celadet dixwest bi riya Hawarê hem nivîskaran çêbike, hem jî xwendevanan

-16-
bigihîne. Wî destê alîkariyê dirêjî Cegerxwîn, Osman Sebrî, Qedrî Can, Nûredîn
Zaza û hinên din kir, ew ber bi cîhana nivîskariyê ve kişandin û bi xêra wê dibista-
nê ye ku îro navê van kesayetiyên kurdan nemir bûne. Hem ew kesayetiyên kur¬
dan nemir bûne, hem jî bi xêra Hawarê zimanê kurdî yê edebî zindî maye. Ji xwe
gava Celadet Bedir-Xan destê xwe ji siyasetê dikişîne û xwe bi hemû hêza xwe da-
vêje qada ziman û edebiyatê, ew ê li van rojan fikirîbe. Li gorî delîlên ku li dû wî
mane û li gorî gotinên kevaniya wî Rewşen Bedir-Xan ku ez di sala ipgjan de li
Baniasê lê bûbûm mêvan, Celadet Bedir-Xan derwêşekî karê xwe bûye. Wî hemû
xebata xwe li ser siberojê ava kiribû. Ji bo me bû, ji bo nivjekî berî me bû. Lê nivşê
berî me pê nehesiya û tê re buhurî, lê ev nivşê me pê hesiyaye û mîna ku li xezîne-
yekê rast hatibe, bi herdu destan lê xwedî derdikeve. Hebûn û maneya Hawarê îro
ne bi tenê ji bo kurdiya nivîskî, lê ew li ba kurdên îro mîna otorîte jî hatiye qebûl-
kirin. Ez bawer dikim ger îro kovara Hawarê tunebûya, me ê di warê zimanê nivîs¬
kî de gelek serêşî ji hev re derxista. îro, piraniya parti û rêkxistinên kurdan, pirani-
ya çapemeniya kurdî li ser riya Hawarê diçin. Ev jî, ji bo rojên pêş kêficweşiyekê di-
de mirov.

Mîna ku min di destpêkê de jî got ku kovara Hawarê cara pêşî di sala ipSian de
kete destên min, lê hinek hejmarên wê yen eslî, di sala i987an de gava ez li Baniasê
li Rewşen Xanimê bûbûm mêvan, wê dabû min. Wê ji min daxwaza çapkirina he¬
mû hejmarên Hawarê kiribû. Ji bilî Hawarê jî wê hinek pirtûkên weşanên Hawarê
û xebata Celadet ya li ser zimên "Bingehên Cramera Kurdmancî" dabûn min. Me
"Bingehên Cramera Kurdmancî" mîna pirtûk di sala i993an de weşand. Lê herçî
jinûveçapkirina Hawarê bû, hem hemû hejmar li ba me peyda nedibûn, hem jî ji
bo karekî weha cesareteke mezin, cidiyet û berpirsiyariyeke taybetî divip. Gava di
destpêka salên 90Î de me di bin bandora Hawarê de dest bi weşandina kovara
NÛDEMê kir, em hê bêtir li ser derxistina Hawarê fikirîn. Hejmarên ku li ba me
kêm bûn, me ji ba Mehmed Uzun û Mahmûd Lewendî peyda kirin. Herdu heva-
lan jî bê ku tu keleman ji me re dencin, arşîvên xwe ji me re vekirin; ez li vir spasên
xwe yen ji dil ji herdu hevalan re pêşkêş djkim. Herweha, dostê hêja Emîn Narozî

bi xebata şev û rojan tîpguhêzip her 23 hejmarên pêşî kir; ne ji vê xebata wî bûya

em ê ji xwendina wan ya latînî bêpar bimana. Ez li vir gelekî spasî wî jî dikim.

Mîna tê zanîn, her 23 hejmarên pêşî bi herdu alfabeyan; ango bi alfabeya erebî û

latînî dihate weşandin. Ji hejmara 24an heta ya sjan tenê bi alfiibeya latînî hâte we-
şandin. Hem di destpêka kovarê de hem jî di berdewamiya weşana kovarê de ji bilî
zaravayên kurmancî, mirov pêrgî zaravayên soranî û zazakî jî tê. Ji ber ku zaravayê

-17-
soranî îro jî bi alfabeya erebî tê nivLsandin, me hemû nivîsên soranî neguhestin al-

febeya latînî, lêbelê me bi tenê ew nivîsên soranî ku pevgirêdaneke wan an bi kova¬

rê re an jî bi nivîsên kurmancî re hebûn, guhastine. Herçî nivîsên zazakî ne, ji ber

ku îro ev zarava bi alfabeya latînî tê nivîsandin, me tîpguhêziya wê kiriyC; Lê me di

tîpguhêziya hersê zaravayan de jî, tîpa "q" û "k" rast, yanî mîna îro bi kar anîne. Di

23 hejmarên pêşî de tîpa "q" di şûna "k" de û tîpa "k" jî di şûna "q" de dihate bi

kar anîn. Di guherandinên hejmara 24an de, em dibînin ku hem alfabeya erebî ji

kovarê radibe, hem jî herdu tîp mîna ku em îro bi kar tînin, têne guhertin.

Herçiqas em di destpêkê de fikirîbûn ku Hawarê weke cildekê derxin jî, lê paşê

me maqûltir dît ku em bikin du cild. Cilda yekê ji 23 hejmarên pêşî û beşa

tîpguhêziyê pêk tê û cilda dudan jî ji hejmara 24an heta ya jjan e. Me ji bo her cil¬

dekê naverokên cihê çêkirine, lê me hejmarên rûpelan ji hev veneqetandine. Dibe

ku hin hejmarên bi zehmetî werin xwendin hebin, lê me ev yeka han da xatirê orjî-

nalê û me nexwest em hemû hejmaran ji nû ve binivîsînin û orjînala kovarê xerab

bikin.

Me bi vê xebatê xwest ku em di sedsaliya rojnam^eriya kurdî de careke din balê

bikişînin ser xwendin û nivîsandina zarê kurdî û careke din Hawarê û xwedî û

berpirsiyarê wè Mîr Celadet Alî Bedir-Xan bi bîr bînin.

Firat Cewerî

Stockholm, 1998

18-
%jrwedî û berpirsiyarê HAWARê Celadet Alî Bedir-Xan di sala i897an de li Stenbo-

#Vlê hatiye dinyayê. Ew kurê Emîn Alî Bedir-Xan û birayê Kamiran û Sureya Bedir-Xan
e. Di warê siyasî, kulturî û edebî de, rola Celadet û malbata wî mezin e. Malbata Celadet

ku bi têkojîna xwe ya ji bo avakirina Kurdistanê navdar e, pijtî avakirina cumhûriyeta Tir¬

kiyeyê, ji allyê karbidestên cumhûriyetê ve tê surgunkirin. Bavé Celadet, Emîn Alî û birayê

wî Sureya li Misrê bi dh dibin û Celadet û birayê xwe Kamiran jî ji bo xwendinê diçin Al-

manyayê. Celadet li Almanyayê doktoraya xwe ya huqûqê dike û di salên sihî de vedigere

Şamê. Şam hingî di destên fransizan de ye. Celadet li wir dest bi têkojîna kurdaycriyê dike

û dibe yek ji pêşengên tevgera Xoybûnê yê girîng. Pijd ku serîhildana Agiriyê têk diçe, Ce¬

ladet Bedir-Xan destê xwe ji siyasetê dildşîne û xwe bi hemû hêza xwe dide kultur û edebi¬

yatê. Ew di sala i932an de dest bi wejandina kovara HAWARê dike. Ji sala I932an heta

i943an 57 hejmarên HAWARê derdikevin. Ji bilî kovara HAWARê jî vn ji nîsana I942an

heta adara I945an bi navê RONAHÎyê kovareke din dencisdye. Ev kovara ha jî xwerû bi

kurdî bû û li ser hev 28 hejmar derketine. Ji bilî kovarên HAWAR û RONAHÎyê Celadet

Bedir-Xan ev pirtûkên ha jî nivîsandine: Eltfia Kurdî, Rêzimana Kurdî, Ferhenga Kurdî.

Rêzam Elfabeya Kurdî, Rûpelnine Elfabê, Dibaca Mewlûdê, Dibaca Nivêjên Êzdiyan, Mek-

tûbjiMustefa KemalPa^a re, JiMesela Kurdistanê, wergera çîroka Conî û Cimêma û bi de-

han ni\îs û gotarên çapkirî û neçapkiri. . . Herweha Celadet Bedir-Xan digel birayê xwe Ka¬

miran bi riya wejanên Hawarê bi dehan pirtûk pêjkêjî pirtûkxaneya kurdî Idrine.

Celadet Bedir-Xanê ku ji bilî navê xwe li dor deh navên din jî bi kar anî ye, di 15. 7. 1951e

de mîna gelek p^ng û rewjenbîrên kurdan, ji welatê xwe dur, li Sûriyê we6t kir. Ew niha

li goristaneke Şamê vejartî ye.

19-
SALI
HEJMAR 1

YEQŞEMB
15 GULAN 193«

Qoioela Qflrili

Armanc, awayê xebat


iJ nivîsandina Hawaiè

Ji xwendevanan re
Elfabiîya Qurdi

Slûiia fekehan

Stûna zarowan : huhar


Edebiyata welati

Hawar hebe, gazî li dû ye


Di dora dinyayê de
Xatirxwaziya Meniî
Hévi ji xwendevanan
Fei-hei|go((

Biiè Frensizî

Buts et caracièj-es de la revue Hawar


L'alphabet Kurde

Notices siii' la litlôrature, mhurs et


coutumes Kurdes

çapxina. Tcretl me -Sun

21-
SAL f
HEJMAR 1.

'-'

YEQSEMIi «GULAN lU3t

Qoniela Qurdi ^ nevue Kurde

HrinaDG, im$ XeDat ii livlsaoÉa Hawaré


Hawar dengê zaniné je. Zanin xwe 5 .Sehiti ser rcks ii Keydej-i'n slr-
nasîn e, xwe nasîn ji me le rêya ielat ii anên qurdi

xweşiyê vt-diqe. f) Scliili ser her texlîl rêziqên qu¬


Her qesê qo xwe nas diqe; diqare rdi û Qurdislanê, jin zimanê boii iixên
xwe bide nas qiiin. irû n 5cnifadina wan. Srîiîti ser natinêa
Hawara me berî her li.şti heyina zm¬ Kurdislanr li pi.ş ù sinhelên qurdi.

anê me de liide nas qirin. Lewma qo zm- 7 Diroq û erdnigarî;

on serta heyînê a pisin e. ?eîiilîser tevayiya diroq û erdniga.


Hawar ji'i pêve bi her liste qo qur- riya welatê Qurdislanè li ser diroqa cşi-

danî ù qurditi pê bendewar e, de mijùl ran, berî , pa.si û di wextê Mir-Seref de.
bibe.Tinê siyaset je dur e, xwe nai'xe siy¬
* * *

asetê .
Awayê nivisandinê Di hekê zma¬
Hawarê sîyaset ji civalên welati re
nê me de Iiela niho geleq li.st haline go-
hi.sliye. Bi siyasetê bila ew mijûl bibin
tin. I inav van gotinan de tislinen rast
Emji di warê zanîn, biner ù sinhetê de li nerasl ji hene.
dé bixcbitin.
Ez qo qurd û qurdmanczman im lï
zmanê xwe rind dizanim ûnim ew bi beft
hest zmanên din danîye ber hev, qitqi-
Awayè xebatê. Qareqi qo biqare
tên wi hûrhimandine ; keydeyên wî ji
biçe serî, divêt je re proniviscq bé[
hev derêxistine, diqarim ji biyaniyan
çêqirin. Me prontvîsa xwe ser bingehên
bêtir û kenctir dehqera wi bidim xuya
jêrin lêqiriye.
qirin ù zanin .
1 Belavqirina Elfabeya qurdi di
Zmanê me irû hem freh hem teiig e.
nav qurdan ù hînqirina wê. Seniiandina
Freh e : J'i her li.slê qo qurd pê mi¬
zmanazina qurdî û hin bi hin di qomelê
jûl bûne, desl dane wan , di wi warî de
de belav qirin n pé.sdelir di şiqli' qitébê
zmanê qurdi hing zmanên dinûjihinnn
de dercxistin .
bêiir pêş ve çûye, ù qemiliye, û ji tu zm¬
2 Sehiliya zarên qurdi l'i berhevd-
anên qemeji bi sûn de ne maye .
anina wan. Sehîiî ter mirovatîya zmamê
Teng e: Herçî qoj' qurdan re nenas
qurdi digel v.'manèn din en ari . Sehiti
mane û qurd pê mijûl ne bune, di wî
ser bingehên zmanê qurdî, ser dfroq û
wari de zmanê me rjwesliyaye, pêş ve
awayè rabûn û pêşveqetina \vi ne çûye, di cihê xwe de maye .
3 Ber hevtiirina çiroq. çirçiroq û
Lê zmanê me ji wan zmanan e qo
her texlîl laje ù stranén qurdi il birêve
ber Ler lişlê nuh. pirsên nuh dizên û bi¬
belavqirina wan .
rêve pirsên nuh ji wan car dibin.
4 Seniladin û belavqirina diwancn Herweqî xelqê Gelîyê-Goyan, berî
qurdi . Bi van ve jînenigarîyên şair û çardeb salan, gava tiyare dîlin, tavil bi-
mirovèn bijarte jî de bon belav qirin . zarê xwe balatir nav lê qirin. Ji lewre

23-
Rûpel 2 HAWAR Hejmar l

qo ji banî, ji bala dilire, Oîsanqurdma- xwe diqare bijî. Herqes, her qurd

ncinen qo tilèton dîUn, ji mesnichi wê diqare arîqarî\a hawarê biqe.


re bibistoq gotin. Ji ber qo deng p.' têt 1 iiqes mebêje qo, ez miroveqî re-
bihistin , ben û neqêrhati me. Ji niinji diayèpè-
Niho em vegerin ser gotina xwe; ser ve ti.steq naye.
awayê nivîsandina zmanê xwe.
Belê, tuqesvè xeberè mebêje, her¬
Irû di zmanê me de du lexlît qêm-
qes bi ti.steqî, bi awaqî diqare bê hawra
ani hêne: windu bùna pirsinen qurdî û
hawarê. Tinè di be qo awayê hawarê ni-
qetina pirsinen biyani nsv zmên
zane. Je re çend awa hene :
Em çî bqin qo zmanê me biqare
1 Qirîyarè hawarê bùyîn ûjêreqi-
vegere ser xurîtiya xwe û di nav zar ù
rlyaran peyda qirin
zarawayên xwe de biqemile û bibe ziua-

neqi teqûz: 2 Navôn mirovèn xwendewar lê

Di winda bûna pirsan de, pirsîn nemaldar, qo niqarin qirîyar bibin, û

hene yeqcar winda bûne, hin hene ji navên medresan ji me re dan

zareqi qetine lê di zareqî din de diiin û zanîn . Da qo hawar ji wan re herwe

çendeq hene di axaftinê deqêm têne go¬ bête sandin.

tin lê di mamiq, medheloq, çîroq û str- 3 ~ Pa.s Xwendina hawarê ji heval


anan de têne bihistin, û uasên xwe re dan xwendin i> ji mir¬

Em li pey.wan in, hîn bi hîn em wan ovèn nexwenda re bi xwe xwendin û ew

diêxin dest û disenifinin û gora mehcetê ser têdexistiyên qo ir.elè serwext qirin

jî jinuhve ser awayè hevedudanina pi¬ 4 Ji hawarê rê her texlît .şihr û


rsên qurdî pirsinen nuh çêdiqln, bendan nivîsandin.
Ji bona pêşveçûna zmên, divêt em
5 Çiroq, medheloq ùraamiqan be-
bendèn xwe bi tevayîya van pirsan bi¬
rhev qirin û ji hawarê re sandin .
nivîsînin ù li pa.5iya herhejmarê lerhe-
6 Di hekê welat, eşir, bajar û gu¬
ngoqeqê danin û tè de mana pirsên qo
ndê xwe de ti.ştnen qevn û nuh ji ha¬
di zaran de qôm bûne ù yen qo ji nuh
warê re rêqiqin '.
ve hatine hevedudanîn ji xwendevanèn
7 Her texlît bergehèn Qurdistanê
xwe re bidim zanîn -Ji xwendevanèn xwe
pejda qirin û digel wesfên wan ji me
hpvî diqim ferhengoqa me kencbixwîn-
re hinartin .
in ù di hekê pirseqè de qo fiqreqe wan
Ji gutinèn jorin kenc dixuye qo ji
hebeji me re binivîsînin; heqe ciyoqa
hawarê re ariqrin geleq hêsanî ye.
p rseqê bizanin, ewa ha ji tev mana ù le-
Qes.' qo dil biqe de biqare ji .
rkên wê digel ciyoqa xwe ji me le bi-
din zanin * * *

Weqo : rèqirin, sandin, binartin


Di destpêqê de qomela me di pa-
ciyoqên hev in . Lê di mana rêqirinê
nzdeh rûjan de careqê de derqeve. Pis-
de ji mani sandin û hinartinê farkeq
li çend hejmaran qomela mê de bibe
heye. rêqirin, herhal.bi rê èxistin ù .san¬
helteqi û h serê her heftêyê de belav
din e.
bibe .
Dîsan, xeberdan, axaftin, peyîvin
ciyoqên hev in. Oelo di nekeba wan
de çi ferk hene ?
JI XWENDEVANAN RE

Hauiar haïuara tue i/e ,

Deng û (jiiiti/a me ye .
Hawar zaroqeqe nùza ye. Zarowa me Jin û sanina me ye ,
ye; zirowa qurdan e. weq her zaro Werin , hamara wme bin ,
hi xweyîtîya de û bav. bra ù pismamên I HAWAR

24
Hejmar 1 HAWAR Rûpel 3

h - hîm ^ i hêja \jj> t halan ù"^\>

ifilê|i iiril a - Xanî JU- i xwarin OjIj>- * xêr jji-


BI NAVÉ YEZDANÉ PAQ É
j - jin Ö1 ( jor jjj f jajî tf JIJ
DILOVAN Û MIHRIVAN
k - kir jô ( kenc ^-5 1 kelî Jî
Elfabeya qurdî ji sih û yeq herfan
faevedudaiiî ye: q qa B t qer f l qom .^
abceçdighxêjikq.u

I m n o p r s s 1 11 f V w y z . 1 lo jtlaw }Vtlez 'j

Herf di dengdayîyê Je du texlît in :


m mar jl« '- mêj J^ i maq ill^
dengdèr û dengdar .

Dengdêr ew herf e qo dixwedeng e, û n naii o^i t nerm '._; tnas ^li


dengè wê bi serê xwe derdiqeve û dengê
p par ^li t por jj. L pehn ^^^^u
dengdaran derdixîne .
Dengdar ew herf e qo dixwedeng e, r rê (i j 1 rû jj t re.ş Jr j

è belê dengê wê bi serê xwe û bê ariqa-


s sar jU- i sebat oVo l sofi j^
TÎya dengdèrê dernaqeve .
Di zmanê qurdî de heşt dengdêr Ş .sor jj- t .şev «-i t .sa U
hene :
t ter jÇ 4 taket cJlt t tûj j/
a e i ê i U o û

Lewre qo di denganîya qurdi de f tanos j_^ji\j l filan ù!5^» t find -xi


dengdèreq geh qin û geh drêj nabe deng-
V - vajî i5 jU i vala ^l^ « virnî jj
dêrèa qurdî di drêjahiya dengên xwe
de serseqinî ne : qin û drêj in. w war Jb ' weris ^. j'j t weq il'j
Dengdêrèn qin :

e i u
y yar jl; < yeq tiL' t yarî <i j^

e- der /j t -ser ^ i ser ^' z zor jjj t zabit inU. t nafiz ijt

i- qin^^S , i din Oj> t bin ^. Ji van pêve du herfên biyanî hene

qo bireq ji qurdan wan dibêjin. Lewre


u - qurd j j^ l qur ^S^ ( qui ^
qo ew herfên ha di eslên xwe de ne
Dengdêrèn drêj :
qurdî ne me ew ne êxistine nav elfabeya
a av j 1 1 s3r jU ^ bar jl xwe .

ê dêr J..J l .sêr ^-i i mêr jj. Ew jî (^) û (^) ne, me ew du

herf bi danîna du dekan ser «h» û «x»


î - tir jû C ziv j l .siv _5_i
nîşan qirine .
O- dor j.j ( sor j^ i qor j X'
h ^ hal JW ^ ~ ^ xar jlc

Û qûr jjS^ L .sûr jp i dur jv Qo ev du dek qetin ev herfên ba

Di zmanê qurdî de bist û se dengdar hene: vedigerin ser herfên qurdî û dibin «h»

l'i « x ); .
b - bar j\, tbav i ban j^

Ji xwe piraniya qurdan .sûna { k)


c - car jW i can jW t cûn ùjr
( r ) dibijtn; xeyidin^^.ji-t , xeyidîn,>.JL^
ç - car jU l çûn ù^- i çem j^»-

d - dar jb l dan ùl.> t dîn O'-.' Hawar deoge zanicê ye . Zanin ji me

g gav .JL'T't gis ^'T' i garan ùljlf


liV'J *i

25-
l\ûpel 4 HAWAR Hejmar 1

re lêya felat û xwesiyè vediqe . Her qesê Stûna Zarowan

qo xwe nas diqe diqaie xwe bide nas

y 'J*- i^ïi £i »jD J «^ «-V ^^

qirin. Hawara me beri her tişli heyioa


Buhar e , nuh buhar e ,
Tebtet gix li qar e .

zmanê me de bide nas qirin . Lewma qo (-1 heyadedan ri hal e


Her iişt ;endî remal e

zman .séria beyinê a pe.sin e . Hawar jû Buhar e , ev buhar e ,


Tebiel gis li qar e .
<l)t.j IV^'. j,-i.« I (Vp.!. . jl,.\» .J

pêve bi her ti.slê qo qurdani û qardîtî pê

Berf dihele li :ox~an ,


Stiri .ŞI/1 in li deşlan .
bendfcwar e de mijiil bibe .
Qulilq hC'j nuh sepal in
Gui n bilbil heval in
* «
Buhar e . nuh huhare ,
Bi xêzên jorin ve me rôberî l'i réz-
Tcbîei gis li qar e .
anîya elfabeya qurdî qutnqlr. Ji nihopêde
bi hûrbûnandina hevedudanîn» wî de
mîjûl bibin Mij qetiye li doran ,
Dûmahiq heye .
Hure-hur e /uni baran .

Mih ù berx in diqalin ,

mm Fekelian: Qem li mari dinalin

Buhar e , eu buhar e ,
Pêrar, digel çend hevelan derqeli bûm
Tebiel gis li qar e .
^erê . Çendeqê di nav fekehan de mam
Me se car medrese ditin Lihin medresan

de derqetî ji xelqè cih bêtir bûn. l'inav


Roj vedide mina bùq ,
wan de xortên her welalî, her e.şîrî peyda
Sun ve mane ba û p(\q .
dibûn Serhedî, Heza romî, Botî, Dîyabe-
Şehar , ^inar , lat ù ber
qrî, Bidlîsî, Mû.sî, h. p.
Diririsin der bi der
Bi dîtina min geleq qêfxwe.s dibûn, Ji
Buhar c , nuh buhar e ,
min ser qurdani geleq ti.stan dipirsîn. Pira¬
Tebiet gis li qar e .
niya wan bi herfên lalinîji dizauîbûn.

Pêqvedigotin qo qurdmancî bi herfên

latînî geleq kenc têt nivîsandin Ji bin pa.si


Ji min daxwaz qirin qo ji wan re dï
'en xwe pelin derdixislin û ji min le di-
rûjnamê de slûneqê veqim Di vêstûnê de
xwendin. Tedigot, hemî ji sair bûn. Şih-
herçî qo di mederesan de nayin xwendin
rên wan tev ser welêt û milet bûn.
ji wan re bidim Zanîn.
Weqo: Bêriya Botan, Zozana .Serevdinê.
Em welê lêqh«li bon. qo wan ji min
Girên beriyê, Çiyayên Dèrsîmê, Bidlisa-qe-
bipirsin ez jî goi-u pisiyariya wan belisên
vnar . . .

ser ilmû biner ji wan re bêjim ,


Girêdana wan jî quidmancî bûn,Ji
xelqè cih reji cilên qurdmancî dabûn we- Fekehino I Eve stûna we. Hon hema

rgilin. Qolosên xwe bi xwe çèdiqirin. bipirsin . Herçî ez bi xwe dizanim ji we


Di nav Bxaftinê da min ji wan re da- re bêjim , heqe di nav pirsiyarîyên we de
zanin qo dilêmin heye rûjnameqe qurdj U.şteq hebe qo ez pê nizmim ji wan bi
derêxînim . pirsim qo pêdizanin û ji we re bidim zanin.

26-
Hejmar 1
HAWAR Rûpel 5

îi hisên xwe û awayê gotina xwe bi xwe


re hildigire û ew pê re diguhézin , û pey

Edebiyata welatî, ew edebîyat e qo zmanên xwe diqevin.

ji jina miletî, ji hi.s il dilê wî, ji diroq û Bivî awayî digel zminî fiqr û hisên
çîrçîroqên wi , ji stran û laje.yên wî biyanîyan ji tèn diqevin nav me , di dil
hiltèt . û hîsê me de cih digirin , û rû ûgonême
Qanîya wi,dilô milet, hi.sû heyata wî ye- êii manewî diguhêrinin , di heşifînin .
Tinè ev edebiyat e , qo germ rengîn. Paşî vê gotinè , kesda me , awayè
bibihn ù xwedan rubnahî ye. edebiyata me ji xwe têt seh qirin , û ew
Ji vô edebiyatê, dengêblûr û dilanê , rêya qo em tè re dixwazin herin bi xwe

stranén çiyô , zîzîya hévin û hejqirné bi vedibe ù diqeve pâ.sîya me .


*eptepa dilan ve tên bihistin. Vêca, divêt qo em bi zmanê dé û ba-

Piraniya miletan pirîcar ve rastiyê s eh vèn xwe, bi zmanê şirin û délai, bi zmanê

ne diqirin, ber ne diqelin . qurdî, bi qurdiya xwerû binivîsînin , ù

Li ewropayô, milelin hebûn qo hej zm¬ fiqr 11 hisên xwe ji çiroq ù stranén qurdî

anên xwe ne deqirin. Zmanên xwe qiçiq. JJigirin .

teng, nespehi îi nebêja didîtin . Ji xwe Ehmedê- Xanî berî sèsedsalî

Ev hal di welaiên rohelatî dejîdihat vê rèyê ji me re veqiri bû. Le heyf pa.sîyên

dîtin . wî pê ve ne çûn .

Herweqî di nav qurdan de, heçî miro¬ A'anî qitèba xwe bi qurdmancî nivîs-

vèn zana radibûn qitêbên xwe nebi zm¬ andi bu û fiqr û hisên wê ji çîrçîroqeqe

anê qurdî lê bi zmanê biyaniyan dini- qurdi , ji Memô-Alanè girti bû

visandin . Xanl xurtiya zmanè xwe hêj wè gavé

Pi.stî xebata sedan salan , di welatên hesiya bù , û ji wan re qo pê ne dinîvî-

ewropa û rohelat de hâte seh qirin qo ev sandiu bi beyta jèrîn dixwest bide zanîn

rê dernaqeve û ev awa naçe serî . « Safî şemirand vexwçir durdî

Çiqo milet ji wan qitêban re guh ne Màvendi - derî lisani - qurdî »

dida û xebata wan mirovan berxurdar ne Êdin çax e , qo em bidin pey Xanî .
dibùii.Ber vê yeqê ev mirovèn ha vegeriyan Dr. Qamiran Alî Bedir-Xan
ser zmanên xwe. Vêca xebata wan zûqa

berên Xwe dan û milet pey edediyata wan


çû . HAWAR HEBE- GAZI LI DU YE

Bi Vî awayî di nav wan miletan de Ji boua biayè min Osman Sebrî

edebiyateqe ge.s ù zendî car bù . Sevqe tari, Çav çavan nabine. Kesa
Edin her qeszana nezann, bajaiî gu- erdê weq gtzanaiilingênmin êii xwas dib-
ndi qo xwendinê zani be, zmanè wan seh ire. Bayé res carnan diqeve guheqî min ù
diqirin , û qitêbên wan dixwendin . di ê din ra derdiqeve. Ket nizanim qo li qil
Ji xwe welêjî diviya bi'i . me? Heyina xwebi lêxjslina gopal li erdô
Ji ber qo ji nivîsandin û belavqirina dizamm. Ev çend rûj û şev e bi vî awayi
qitêban kesd ew e qo hiş û fiqrên kenc dîçim, dawî nayê, ji welatê berf û bagerè
biqevin nav xelqî, di dil ù serên wan de xelas nabim ...

cih bigirin . Belê. îşev jî weq her sev tari ye. Berf

Ji mesela zmani pêve meseleqe din û bager ji awaqi li min dide; Sar e, dice-

i\ heye . midim.Tew.se, livîn di min ne ma, deng

Herweqî nas e , fiqr û his di dora zm¬ ji min dernayê. Tinè se dengan min qire

ani de xwedigehîiiin hev. û her zman fiqr gazî il hawar!..

-27
Rûpel 6 HAWAR Hejmar 1

Gelo, ev xewn e ? Çavên xwe vediqim


latlriweztga Ment
bawer naqim. Lê dizanim ev deng, dengê
Mem got, de qeremqe ezbemi tu.
qurê min e . « Bavol Bavol »
Dêqa min î tu, ne bay î weijdù,
Ha qurê min ez li qû me ?

Bavol bavé min li mal e, çima ça- Kedrê le eiè geleq giiaii e,
vê xwe venaqe ? Mem Kediê dêyan geleq dizaiie .
Dîsan bi tirs qo min çavên xwe veqir Ser pêsir û sîng ù paşila te
min dît ez li mala xwe, di nav zarowên
Geimî qè dida? tinè dilê te.
xwe, li cihê xwe me. Qurê min ( Hîmgr-
Dadê lu yî tu, tu dadiqa min,
an ) li ber serê min runişt û got;
IJestê te hejand mehdiqa min.
Bavo, gava qo romo welatê me di-

şewitand tu hê li qir buyî, Ji ber vê yeqô


Alos : ei-ê,erô tu de yî ;
Fèqê to me, ez tu dar ù ra yî
me xort û canan hevdu girt ù dijminên

Xwe kels qir, me welatê xwe ava qir. Divêt Dadé megiii xwedê pîyar e,
qo bavô me jî bihata: Lête xuya neqir, ji Lawê te ye Mem ji dé le yar e
xwe min xewna te jî dîti bû qo tu di te-
Maq î eré tu, tu yî djlovaii
ngasiyê de yî ; tu li me « Hawar! w diqî ... Linge te de Mem peşîb e, kurbaii
Min şal û şapiqê xwe tev .sidand û
Izné bide min (|o dilbirîii im .
ça ù zinuran derbas qir, ez hatim. Min dît
Dadé ji tere qera te biiiim.
qo bavé min ji serma û pûqè kefilîye; dila¬
H' QA Bedii-Xan
te tinè davèt ; Hema min bavé xwe girt ù

pirtûgên xwe lê .sidand û me rêya mal girt. D' Qamlrln Alî BeJir-xjn MemS-Alan bi «vaqî n»
nezimandiye . Hin meniÛmeySn wî di M»w«ê de bSne be¬
Ev çend rûj e em hatine; de rabe; îcarlu me
lav qirin . Ev meniOma ha yeq ji wan e .
bi jlii qe'l

Jîyîn çikâs délai e

Di nôv bav û biran da .


iê¥l Ji Iweiiev/iiai
Dil heye qo ne nale
Ji bona Elfabeya qurdi
Ber birînèn riman da .
Em, j\ £ -û ve, elfabeya qurdi rùpel bi

Ev birîna riman e ; rûpel di qomelê. de belav diqin. Pêşdetir di


siqlê qitêbê de bit derê.vislin .
Rareqi pir giran e ;
Ji yê belavqirinc kesda me ev e qo herçî
Qezeb, gun.'iq ne mane ;
:rwenda û ^anayèn qurdan hene. rùpelèn
Li pepû([ên xwehan da .
elfabè yeq bi yep, xé: bi wC'^, pirs bi pirs,

Hawara me vaya ye, bixmînin.kenc bala xwe bidin (\ her çîqÀm-

Xewa bêqêr bêla ye, anîyan bibininji me rebinivîsinin, da qo em

Ket şiq tèda ne ma ye, wan qèmaniyanrasi Inqin .

Di gotinên yaran da. Jù pî've, e;.- jiwan iişleqi din /i h&ui di¬

qim. Ji min reji bona her rùpelè pirsinen /lû


Kedrîcan
peyda biqin û ri'qin ,

Li rùpela pişin me se herf danine ( a


Dl DORA DINYAYÊ DE
d r) û bi van rend pirs rèqirin. Ûibe qo bi van
Hê .siq e qo xwendevanèn ineji mi-
herfan pirsinen din ji hin fèq\rin. Di rùpela
jùlayiya me a binghi pêve de dil biqin
duwimde herf';t me bune piacfa d r e mj me
ser her ti.stên dinyayê serwext bibin. Me
bi wan ji çend pirs dilin. Heye qo hineqi din
ev stûna ha ji bona wî veqir. Ji hejmara ji peyda bibin
duwim ve emê dest pê biqin ù xwendev¬ Bi vi awayi Mwendevanin me diqarin
anèn xwe ser bûnebnwên dinyayê serw¬ hi me re bi.rebitin n elfabiya me biedilînin
ext biqin. Il Iicnclir biqin.

28
Hejmar 1 HAWAR Rùpel 7

Ji pirsan pève gora herfên her rùpejé awa û rêveçtina xebat û qareqî nîşan

cimleyèn spehi û bihiqmel , mam\q \\ me- dide, û ber! destpêqiriné têt çêqirin: Me

ji biqèri me lèn , pronivfsa xebata xwe pêqanî, êdin div¬


Le divè qo xwendevanèn me xwe bile- êt qo em dest bi xebata xwe biqin.

sinin n heta hefi, htşt rùjan cuhabén xuie


iigehînin me. Da qo di hejmara duuiim de FEIMHfiW X"p^rtr
hiqarin wan belan biqin : qî ye- Ferhengog ferhengeqe qiçiq e qo
têde pirsinen wî zmanî peyda dibin .

Ferhenga qurdî, ferhengoqa hawaré.

fwmm A

^'M fliUi Hl^ll B '^^^' keydeyên zm-


uiiUnlnl^^Jin aneqî zmazina wî zm»
liVffl[ IMp Her tiştê qo ji bona avétina
anî ye.
-AUMMP II nfşanê têt daçiqandin. Pasî-
* **
ya tislèqo çavé mirov lê ye û dixwaze xwe

bigehîne wl: Beriqè wi li armancê ne qet, Herweqî me di serstûna xwe de got

armanca hawarê peşvexislin» zmanê qu - pirsin hene qoji zareqî qetine Je di yeqt

Tdî ye. din de dijîn. Ji lewre dibe qo di nav

Pêgirédayî: Heçî qu- bendèn me de pirsinen din jî hebin qo

rd hene hemî jî bi ji hin xwendevanèn me re nenas in .

qurdên Irakê ve bendewar in. Em ji wan hêvî diqin bila ji me ma¬


na wan bipirsin. Da qo di ferhengoqa
lima qo bi her awayî
hejmara duwim de em biqarin mana waö
wesfa erd û dinyayê
jî bidin.
dide; çi)'a, çem, de.şt, bajar, tendûreq

gol, newal h. p. Erdnigarîya Qurdistanê,

HTlMIflîM ^"" '^ "'^ ti.steqî: herpend BIRÊ FRENSIZI :


HM^ËH zmanè qurdî û farisî di qi-
tqitên xwe de ji hev vediketin lê di bing- Buts et caractères de la revue
«hi de digehin hev. HAWAR
Nous avons fondé notre revue, Hawar
\Vt\l\ Pirsên qo mana wan nizingî
dans un but exclusivement scientifique
hev an weqhev in: weq rê¬
et littéraire.
qirin û sandin.
Elle voudra donc combler une grosse
ETjk Rastîya ti.steqî qo bi tern¬ lacune existant dans la nation Kurde,
it ami û ji bini nenas e û Elle ne s'occupera en aucun cas de la
polili((ue.
carinan veşartî ye: Ji gotina xelqî re guh
Elle ne traitera que des sujets scienti¬
niede dehqera meselè ez dzanim.
fiques qui non seulment intéresseront
Pê.siya ti.steqî an miroveqî
les Kurdes mais aussi les étrangers dés¬
Jl\!^^ Diroqa dinyayê geleq qevn
ireux de mieux connaître les langues et
Diroqa jîna Selahedîn bi serê xwe di- nations orientales.
nyayeq e.
Notre programme de travail montrera
que tels sont nos buts.
* Heta paşî .. Voici les points fondamentaux de ce
programme:
Awayê jiyinê û tev-
!! ayiya biserhatiyên
1 Propagation de l'alphadet Kurde
parmi les Kurdee. Classification et pub¬
miroveqî jînenigariya wî ye.
A lication de la grammaire en langue Ku¬
Her ti.sté péqhatî, niv- rde et plustaid en langne française La
îsandi nenivîsandî, qo publication de la grammaire Kurde aura

-29-
Rûpel 8 HAWAR Hejmar 1

lieu immédiatemment après la publica¬ cours des périodes histo:iques , ainsi que
tion complète de l'alphabet. Aujourd'hui l'histoire de sa vie politique , sociale et
nous don ;ons les premiers Pages. religiuse '

2 Etude eomparèe des biffèrents di¬


***
alectes de la langue Kurde* Etude de la
Nous commencerons la publication de
parante de la langue Kurde avec certai¬
notre revue par quinzame. Après quelques
nes autres langues. Etude de l'hstoire de
numéraux elle deviendra hebdomadaire-
ses origines
Nôtre revue sera publié essentillemônt
3-- Folkolore
en langue Kurde et frençaise .
Cette partie de notre programme sera
Les articles et les études qui seront pu¬
la plus fertde. Elle prendra soin de la
bliés dans la partie Kurde seront aussi
publication des légendes, contes et chan¬
insérés dans la partie frauçeise . exceptés
sons Kurdes. Une partie de ces publica¬
les articles qui auront un caractère
tions sera traduite en français .
purement d'enseinguement primaire pour
4 Littérature écrite :
les jeunes gens Kurdes .
iV'algré que le Kurde n'a pas été régu¬
lièrement écrit, il a eu tout de même
des poètes qui ont écrit en leur langue raptafiet xurle
maternelle et nous ont laissé différents L'alphabet Kurde se compose de (31^
manascrits, dont quelques unes ont déjà lettres :
vu le jour, nous prendrons soin de les abceçdighxêj
publier peu à peu et plustard de lescla- ikqulm 11 oprs
sser suivant l'ordre chronologique; ces t û f V w y z
études contiedront aussi la biographie LES VOYELLES

des hommes de lettre et de divers pers¬ La langne Kurde possède 8' voyelles:
onnes illusrres. a e i ê i u ^ o û

. 5 uMsique et Danse : Comme dans la phonétique Kurde un soi»

Dans cette partie nous chercherons à de voyelle émis d'un même point de l'or¬

déterminer les caractéristiques de la gane d'articulation ne peut pas être tantôt

musique nationale, de fixer et de noter bref et tantôt long , les voyelles Kurdes

ses mélodies ainsi queles caractéristiques, sont stables dans la durée de leurs sons,

rythmes et figures des danses Kurdes- elles sont brèves ou longues et ne varient
jamais comme en français. Par conséquent
6 Moeurseset coutumes ;
les voyelles brèves ne devienent jamais
Etude, détermination ts et classificati¬
on des moeurs et coutumes sociales, mor¬ longues et les longues ne deviennent ja¬
mais brèves .
ales et religieuses du passé et du présent .
Détermination des prencipesqui ont gé¬ Les voyelles brèves sont ;

ré la vie sociale jusqu'à nos jours. Définir e i u

le costume national et arrêter les nuauces Les voyelles longues sont :

d'après les différentes contrées Ls vie éc¬ a ô i o il

onomique du pays, ses produits et sou Voyelles brèves :

industrie nationale . E se prononce comme dans le mot


7 Histoire et géographie : «dette» , mais plus fermé et tout à fait
Etude de l'histoire et delagéographiege- bref.

nerale du Kurdistan et étude de l'histoire I ressemble un peu aux «i» de ffgu-


des tribus , avant , pendant et après « Mir irlande » et de cditreo mais plus fermé et
Cheret» Classification et publication de tout à fait bref , comme le « e » final des
levolulion et de l'influence des Kurdes, au iniinitifs alleipands ;

-30
ilejmar l
HAWAR Rûpel 9

kommen, gehen, streiken, essen etc


les écrits français pas un (kh) Bedir-khau.
U peut être considéré comme com¬
K - c'est un ( c ) français , un peu
posé d'une consonne et d'une voyelle, am¬
fort . tel qu'on le prononce dans les mots
algame du «w» avec le o i » ,
suivants: cristal , café, cable, coran, qu"
swind-sund xwirdeq - xurdeq .
s'écrivent dans l'ortograhe allemande par
Voyelles longues :
le (k]que nous avons adopté: krislal, kalte
A est toujours long, comme dans
kabel, koran .
les mots pâle, âne. Il correspond donc à
S c'est le ( ch ) français : chambre ,
un «â» français et aux « a » des muts alle- chaise, bouche .
mends suivants : machen, sprache, plural. W- c'est le (w) anglais: whisky, tram¬
E est toujours long, comme le «ai» way .

ou «ei» français, chair, laine, peine, ainsi Y - est toujours consonne et n'est
que les (e) des'mots allemandb comme : jamais voyelle, il corespond en français au
jemand, jener, einige . son du (1) mouillé comme le mot mouillé.

î se prononce comme le (i) du mot Ainsi qoe dans les mots anglais: yes, year ,

(epître) mais encore plus allongé . yellow .

O toujours longcomme « - Dans l'alphbet Kurde le traima

le (o) du mot (rôle). est un signe ortographique qui se opse

û c'est le(ou) français ou le(u) alle¬ principalement sur les consonnes (h')et(x)

mand qui se prononce toujours long co¬ H - donne le son du ( »- ) sétnitique ,

mme dans le mot ( la cour . ) consonne spirante .

PcHicularité du (è) Kurde - le (è) Ku¬ X - donne le son du fg) grec.

rde change de prononciation devant le (a) Comme on le verra plus tard le trai¬
et le (ê) quand ces deux lettres sont acci¬ ma pourra servir aussi pour exprimer quel¬

dentelles. Dans ce cas il est prononcé co¬ ques nuances phonétiques dans le dialecte
mme un (î) mais un peu moins aigùe . du sud.

ortographe prononciation
Pê : pêyô min pîyè min

De: dèya min diya min Il est bien facile de percevoir dans

LES CONSONNES notre alphabet, au premier abord, com¬

Des consonnes Kurdes lesquatorzesui- me cela arrive dans la plupart des ch¬
vantes ont les mêmes sons que les conso¬ oses, des lacunes qu' on pouvait éviter.

nnes françaises : Mais celles ci ne sont que la conséquen¬

bd h jlmn p rstfvz ce d'une nécessité qui nous imposa de

H -le (h) enKurde est toujours aspiré sacritier des éléments de seconde impor¬

comme dans les mots:le hameau, le haricot tance pour d'autres qui sont de premi¬

ère ordre.
Plutôt comme le (h) allemand et
Par conséquent après avoir exposé
anglais : haben, I bave
brièvemeut notre alphabet nous donner¬
C équivaut en français à (dj) com¬
ons quelques détails sur le procédé de sa
me : Djidrfe, Djebel -Druze .
transcription tout en discutant les princ¬
Ç - corrspond à (tch) comme dans le
ipes fondamenteaux.
mot Tchécoslovaquie . '~"
Cette petite étude suivante est co¬
G - ne diffère pas du (g) français qui
nsacrée à cette discussion qni peut être
vient après les voyelles (a.o,u) garfon, gou
en même temps considérée comme l'exp¬
dron, guirland. tout à faitle(g) allemand
osé des motifs de l'alphabet kurde.
X - c'est le (X) grec où le (ch)
Avant de commencer cette discusion
allemand:Bucb.Il est souvent designé dans

31
Rûpel 10
HAWAR Hejmar 1

il est indispensable de marquer nos poi - Nos articles lenderont lurloat i liiar et à
nts de départs et les principes (|ui nous noter l'état actuel Jes ehsses.Notts ne parferons

ont servi de l)ase pour fixer l'alphabet que très «uccintemenl des or«ines et de fhi-
sloir des sujets que nous traiterons.
kurde. Ces principes nous les avons réd¬
Un autre earaclère essenliiîl de nos aHicles
uits à six points fondamenteaux .
sera démontrer les moeurs et coutumes d'une
I A l'exeption des exigences imp¬
manière absolument exacte sans chercher à les
osées par la pho létique kurde se co i- déformer pour qu'ils puissent présenter quel¬
formeren forme et en vocalisme, dans ques analogies avec l'Europe.

le domsin du possible, aux lettres de Evidemeot nous les Kurdes aussi nous
l'alphabet turc. aspirons ànous moderniser , l'adoplion de
l'alphabet latin en est une de ses preuves.
Le but de ralphal)et visant à fixer les
sons sur le papier par des formes, ces Mais nous voulons tout simplement dire que

formes étant exclusivement convention¬ dans notre état actuel , noas ne ressemblons
pas aux européens et nous en différons par
nelles il n'y a aucun inconvénient à noter
les moeurs, coutumes et cireclères propres
le son du (dj) par (r.) ei le son de (tch) par
à notre race.
(ç) et vice versa ,
D'ailleurs serait iavraiserablable, sous
Au contraire par ce procédé nous
prétexte que quelques Kurdes s'habillent
faciliterons aux Kurdes habitant le Kurd¬
à l'européen, de peindre le costame Kur¬
istan turc, et à ceux qui connaissent déjà
de avec un chapeau haut de forme, pour
l'alphabet turc, l'accès de l'alphabet Kurde
couvre-chef et un smocking pour tenue.
2 Garder dans le domain du. po¬
Le souci d'être véridique nous oblige de
ssible, les sons quasi internationeaux, des donner des portraits réels de notre mode de
lettres latines dans l'alphabet Kurde , vie et de nos moeurs. 11 nous est, par exemple,
Ce procédé assurera aux Kurdes l'av¬ plus commode de manger le riz avec une bo¬

antage d'apprendre facilement les alpha¬ nne cuillère que de le becqueter avec une déli¬

bets des langues étrangères et le notre aux cate fourchette.

étrangers. Mais d'autre part nous trouvons très natu¬

rel que nos femmes jouissent d'une liberté qai


3 Noter chaque son par une lettre
fait défaut chez les autres peuples d'orient.
indipendaiite et éviter le système des le¬
Etant donué que la femme Kurde rempl¬
ttres composées .
ace son mari pendant son absence et accède à
11 est évident que les lettres composées
tous les grades delà hiérarchie sociale, jusqu'à
sontàtoutpoini du vue, plus comlic|uées devenir chef de tribu .
que les lettres indépendantes. Comme noire langne ressemble par

4 S'abstenir de noter différents sa construction et spécialement par sa

lexicologie plutôt à l'allemend qu'a l'arabe, evi-


sons par une même lettre ou 'un même
dement ceci aussi doit êlrefixé tel qu'il est. Bi¬
son par dlltérentes lettres.
en que langue parlée en orient on ne voudra pas
(à suivre)
lui donner comme soeur la grande langue ori¬

"Nolices sur la littérature entale, l'arabe.

moeurs et coutumes Kurdes ; En un mot nos articles seront iesfjdélas


AVANT PROPOS et nettes impressions de tout ce que noua trai¬

Nous donnerons soua celte rubrique quel¬ terons.

que noies tendant à caractériser la littérature , Ce genre d' étude objective , a été,
sartont populaire, moeurs ci contâmes Kurd¬ malbenrensement négligé jnsqa' ici par les
es, qui peuvent présenter un certain intérêt iatelUctoels d'autres pays orientaox , par
pour nos lecteurs étrangers.
crainte d' être considérés comme primitifs et

32
Hqmar 1 HAWAR Rûpel ir

même barbares. Il n' est pourtant ni intellig¬


Dénomination qmi tend à disparaitre en de¬
ent, ni utile detransformer la réalité dés choses
venant simplement Qurdî
Il est préférable de les présenter sons leurs
Il y a déjà trois siècles que le poète Ku¬
véritables cachets , puisque ce sont eux qni rde «Ehmedê -Xanî >, auteur de tMem û
nous caractérisent comme peuple ou nation zîn » fit allusion ft la similitude de la
disteucite .
langue des Kurdes et de la langue de*
Si ces coutumes sont incapables de nous
Médes .
rendre heureux dans le développement du La poète fait de longues reproches aux
mode dévie sociale.sous l'empire desnécesités hommes de lettre Kurde d'avoir négligé leur
du temps présent elles se modifieront et se dé¬ langue et d'avoir écrit en arabe, en persan
velopperont tout en se conformant aux aspir¬ et en turc, et il dit textuellement :
ations du peuple,de manière â former une con¬ ( à suivre )

tinuation de tonte une coltnie nationale.

On doit naturellement faire exeplion aux

systhémes et metodes scientifiques. Ceux-ci

sont des institntions, de nos jours, devenues

tout à fait internationales. Qiriyarî : Ji bona Sûrîya, Tirqîya


Tout peuple qui tend â se moderniser et Ecemistan, Irak û welatên Kevkasê :
se reformer doit accepter les formes et les
Saleqî 500 Kirûş-sûrî
procédés les plus neufs et les pins perfectio¬
Şeşmehqî 300 Kirûş-sûrî
nnés. Car les premiers sont de la culture pure,
Sêmehqî 175 Kirûs-sûrî
tandiiqoe les seconds une civilisation génér aie.
Ji bona welatên din;

Saleqî 150 Frenq


Les textes et les noms propres qu'on Şeşmehqî 90 Frenq
citera seront écrits avec l'alphabet kurde. Sêmehqî 50 Frenq
Les lecteurs en étudiant l'alphabet kurde, très Her tişt bi navê xweyî têne sandin:
simple et phonétique arriveront facilement Sam : Taxa Qurdan
:â les lire.

D'antre part nous nous mettons à la dispo¬

sition dés orientalistes et de tous ceux, qu!

voudraient avoir des explications coplément-

aires sur les sujets trailées.;^Nos pages leurs


Pour la Syrie, la Turquie, la Perse
sont ouvertes pour toute questionne qui inte-
l'Irak et les pays du Caucase :
rrésse de prés et de loin le kurde, le kurdis-
1 an 100 l^
-tan et le kurdisme.
6 mois 60 f''.
LA LANGUE KURDE
3 moxs 35 l^
La langue kurde est une langue aryenne,

langue Indo-Européene, Indo-Germaine. Pour tout autres pays:


D'après les dernières recherches archéo¬
t an 150 f^
logiques et philologiques, il semble que la
6 mois 90 f^.
langue actuelle dont les Kurdes se servent, est
3 mois 50 I''.
la langue des Médes, comme celte des Persans
Adresser toute demande au directeur
si celle des Parses.
propriétaire:
On admet aussi que la langue Kurde

tire ses origines de la lange Zende et celle des Fmir DjeladetAali Bedir-Khan

Persans de la langue Peble-wi. Damas ; Quartier Kurde

Même aujourd'hui le Kurde parlé pas les


Kurdes des alentuors de [Hemedin] s'appelle Xweyî n midirè berpirsîyar :

[Qurdfya ZendI] qui veut dire le [Kurde Zende] Mîr Celadet AU Bedir-Xan

33
ÔJ... ^\j\» \ M
der , ser , qer ( bel 'jT ) : US^

( min '^y ) iJS^

kJjU J,» CU i»-ijl, i_»ji-l li» iijli. _^j "i/ u


<''^l U'.jb:».? l'^J Ji't^ ^îîj ^ji -V

gur, guvaştin ( qurd j-^V ) Uiil; i-i)!

: ^y> îijJuil XJj^\ tjj»-"i'ij


il

awa,av(ast^'î):jjJuil,_i)'^IJ)li'L^ a

:ujs3^çruif5isûi ji^-uuui j;iijU ^ - ê

dêr, zêr , iiêr:i»ijt.Jlij jJlUll^jju^y"i/j_j»j(j%i-)

jjil çJjJl ViiL ojJlJI .Uljili-U^ i

zîn , şîn ( cedid JkiA». )

JJÙ~\ diyi\ l_,U -.J .xJl jljl J>>- U ^ Û

dur , rût , qûntar ( nûr jy )

(o)JI ^\23j., ;u jJ\ iilll JJ;li. U o^j, "^ o

; jll$^^^»iuUl^_^'^ij
^=g<^j = d = Çti = c t>_, = b
'£ =
J = lfil=qcj=k^j = jf^=xf. = h

= sf ,=r t . ^PO = nt,


<-< CT» lj«

jl/Vl Uiil j^lloljgûl JS- jidlJ! ( i 1 1; t i, t o

(«i-t l;-) j( O > (<» '-ij^ -liilu i V. jJ' yi ô*


ûy:^'.' iiJL-1 à- *:->j^l V^^l ^j^Vl ^b'

y,3\ij <x^')i\cU\ ô-iiijSJi uii > j^j Jûi


abceçdighxêjîkqulmnopr
il jjXJl j>LJl '\À\ i^uo.ij ij^\} »U-I ijj>- Vjj*- sştûfvwy z

: ij'Sfl j^l ^_^Vl .ii U-UI il!jli

hal JU ^ = fî

îj^_ I jjjur Ulj Ijf-j Ul oy^i Ul \iis£ \iL>-lj ljj««J-

à' ixûiii'i^ t o jJl :0;l|| J i.e:ull j,Ui U jk e

34-
1 ^i Jj\» *U àAJ.

C^ji-^jj^ dl;(k) J^.JU-*f (kar ) k

« ^

Ofl^îjij: ^(k) J',j,:-Ajr'( kâzim) q


J-V j- uJJj'- ( T 1 ) Ul i^i),"^
J^Ji:-*JS ( quatre ) ^yâ\} jJ^U. ^diik
abc eçdighxêj îkqu Im no
j-v- ( que )
prsştûfvwyz

jj^^lju, ts (Yr) JIju. tS ( a ) ÙJjUy- f_


(Whisky, Tramway)jj(w)4».jrt)SJI— w
a e i é î u o û : jUy- Jlju»
.J^^L J\; .jJSCi ( vesl ) o^J *^S^jy iJ^li _,»

J'^l^ jUlilu j_ (v) J^.J*JS^


W j^^y^i 'i-v «o ùjjjl «u --•j^
Jb
Jzil; tiis ( ^ ) j ( r ) Jjjy »AiWl:> ^u
^X, I jjj^ «jjjl ji^l ùjjilj *-»-> Jiy- J^ x^ j>.j{

JjJi.1 Jî^ltJ V-Sj^


*Jc>-j\i-U«)lj <i;«.ài lib'jLil ( ) o jjii iljlij^-
e i u : Jijj^ Jtju.A,aJ

aêioii :>>_,- JIa^OwjI


_j-ii Ù-UijJL> iJjl iljlju (g) Ji jUI> (i) j^*kâ;

jA-liU. it (e) J^'^M" *'=-C;y e

^ J«i-i!)l .ji;j«.f'( gelmek, germek)

J J ( i ) > *Wi' J^ji^tS^jj,- i


i^y*^ t*-/.
^iij^:- JIa_. (i ) 4j_^ J^.|JU, ( w) - u

Vx::k>-_^ VxsJlS. sund

}^j- Jl-«-» D,OjI

JJ (a) Ojjjl J^.jl;-avJî"( kâtip ) (a)

ÛIL. i--LJI jyjlj Ji-AD J 'il j*i tUrf ÙJJjl i)Jl(e)^5^.JL:-AJ^(ergeç) -ê

<ii _^l <i'JI <t^l ei«.J >Jliijl J.;^' b-l


( peine ) ^.-^Ji^i . ^_ ^_ j^.^ J^U ^JuL" JjV,l

jj_i» ( ei ) >iJI:- *JS^

(i) .jUI <._'^r'jy J^.Ai-^jr" ( tiz ) î


Jj 1? U-jij 'ui*i j
j^(' ) j; o^yjlùjjjlltij-lii'j JojL.^r'4,1

J i3 duradur ) ù

bcçdlijlmnprsştlvyz

Ji (g) i5^.Jii-*US^( geldim) g

35
rj.»->^ vi.^U y ^U;ö

aLj jUijj>*j ^ ^jUjXjj ^v J JJij^^jS


lŞ:>^j\j^\
-cl; dki

abceçdighxêjîkqulmnoprs
Ş t û f V w y z

per '^^'r^ju-l*^» JjU. e

faris ^ jli :^^| .^S"j;U. i


_^ b i ^sJ jjb o^j jl-jXijj-sljjO^; jV; y^

qurd j^5^ : o-u ai^

oj_^>- jji^uj J'î'j c^jIjUlJaiy. |_|_±, r

ameden ( ùA.1) A^.ir'jj ( I ) Jli. a

i^j^ l dêr ( _^.5 ) '^JS^ji ( (^ ) Jli. ê

sîr ( ^ ) '*JfJJ ( çS ) Jli» î

rûz ( j)j ) A-lT'jJ ( J ) Jli^ ii

15-*^ jf^ ( jO 'a^jj ( jI ) J^ o (j-*J^ 'jiSj\y^jy

: Jùjly (>. jl Ia-. (^ csVj^ 0i»y-t5JCJ Jjljl t>lp ^i^IjVj la- i "l

ôy^j'jSj\y^j yj ijiS c/dLi


J=l til =qf j=ktj=jt^=Xi»=h

rt^ = p (i:, = nt. = m


(J* U-^

0''.'^ 'y^j ùb ùî*^.»

j = z tt5 = yti= w <J_^i-J ^» û'-J-Jj L^'_)' J

( j ii i. d. ij» t/- ) tS^j^'^-'y ù^i j -»

t5l(jj»- Vfil tSljl OfT Ù'.-'^ Aljl-Aij^J aJ-Jc-U-


* * *

- JUiX^Jàilu- lj(^ ) J ( ^ ) tf Vj*- ^^y U^.


iSi <*^y jlj^)* -^^^ t5-^' **J J'» t5:>

x = ^th=j.

36-
1 .u;i> >L;U f ô.j.

"^-^ (j*:''-''^'-' f' tlA» J-- (1^* i>' J i^J f '

J^ x.P-y ji.-ji (5:>_;J Ca-4 l:.Ji;'iA;«.

Aju^JojLjy (_j )j (it'^j

iy jAjUjj^lj ojjby jy ^y^j*' '*->^^

o'j*^ j^y °^5^^'4(i^-'^''^'-'^

ôL.Ji- o_.Ji Vlj < Jljy ojjlj ùy J

CÂ~^ C^ (j< «^"^ y J-j ' c/y

\jJul.ili i_jl_)l J.-. i «y Wy j^ôj><-> ^^ yt-

t,y>- tiuj

* **

_jjl j f 4j<*lj jjlj f *jjjy .^J Jjlj j'j^*

<j J i(L-^^. «^ «^ Ot'J J^j' JJ j' j »^ ij 'y-

jy

-37
^ .U;d \ JU

Airv i,y\ fs^ :j:

J^^j\j> U^;L4âj J J,Là ii^j I ' i U-.

jlj Ljtai*^; _j (jiji ii/.jlj V.l.'e^ Ij oy- (joi j ^iLciJlj /Xb yy^

è) AS i3(_5-iy^J Cjyi S.'^j 'yj ^v-oa_y>-

t^^y til«j ùAfj^ ^ tic'*"'' ' '-^j^ ù^ «y »j6 i 4^6 ij_^L^i- y i^-j ^y

iJ_,J ^u' eAi

<uju1, 1 j.i.a ILy jU j _p L. ji ôy |_^l;

<^iy ilWly.i l'jXJ "jii ) jjJlL.» i. Jby y j-iJ y t_i <!_, _jj jljU

' <^>y 0^"'>- ùy.'-^J ij^-)j^S:^~° <-l1* oj (_J j_5 ij(ju>- J ^^.,^1 »» tSj'jl*

«^vi-^y jj^^* j~' (_y-t<^ ' ô^yJ-^'^'

l_i4J ) ,) j A >-A.ij lJ<-ali} J o 5 Jl-îi

"^ j^^' ilf-j'-j 0*^^. J" »_^'-

jb/'-îlJi t5ij5^1i(jUll l;^î:>^;-\


«
(j^^J (^i_^ vil jl(jUj ljJJbC-<» tfj^j^-» >

_j^ C>. »5t.« (jUj I». _i (JJjL.Wi' (jj_)\ ijTJJLu.) jjj s^ ei Uy i j^ i_,

38
A >l/;* \ JU

^ ijM)|^j
-OH»*»-

»Anf,j45^\«> ^

i^<*y (J^uJLji- ajij

Jjt- Idai- J L»A»

^m«B^a^«aUk

MVY J^-Ai (JjvJl iJa- [ » ^fO\


^^■^••^—*W»-"^WWP"

-40-
SAL 1 HEJMAR a

ÇARŞEMB 1 HIZÊRAN 1932

Qurll ^ Bévue lorile

Civata arîqarîyê

Ta, tawi û tabir D^ E. Nafiz

Lehî

Du Egîd D'. Q, A. Bedir-Xan

Elfabeya qurdî

Gundê nûava Kedrîcan

Ferhengoq

Tola welêt

Xanî D^ Q. A. Bedir-Xan

Berdêlq Osman Sebrî

L'alphabet Kurde

La langue Kurde ......

Gapxm Teritl 1032^ saa

-41-
3t«iHai 9JSm

SPÉCIAUSTB DES MALADIES INTERNES

VBNERIENNBS ET BNFANTILLES

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Pour la Syrie, la Turquie, la Perse Ji 1 ona Sûrîya, Tirqîya. Ecemistan,

l'Irak et les pnys du Cauca.se: Irak û welatên kevkasê :


1 an JOO f^
Salqî 500 kirOs-sûrl 100 frenq
'> mo's fiO f'.
Şeşmehqî 300 kirOş-sûrî fio frenq
4 mois 40 f'.
Çarmeliqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq
Pùur tous autres r.-iys;

1 an 150 \'. Ji lona welatên din :

C, mois !)0 {'. Salql 150 Frenq

4 mois CO l^ Şeşmebqt 90 Frenq

Adresser toute demande au directe r Carmehqt 60 Frenq

propriétaire: '"mir 1). A. Bedii-Klian Hertişt bi navê xweyî têne sandin:

amas: Quai lier Kurde Sam : Taxa Qurdan


^SAL 1 HEJMAR 2

ÇARŞEM13 1 HIZÊRAN 1932

Qoioela Dflrdl ^ Bevue UfU

GivataHrtgarigijiBoDa QurdioBeleogaz
Vê paşiyê di jiyîna miletê qurd de Tu siq nîne , heqe hon holê bi mère
tiştp.qî mezin, biesas n xêrqar hatiye çê¬ bixebitin, miletê me zû bizûjivîhalî
qirin. Qurdên Cizirê ji l)ona xvveşqirina xelas dibe ù rûj bi rûj birêve ber bi kencî
halê qurdên belengaz civateq bi navê jorîn û avahiyê ve diçe .
daiiîne
Madam heta îrû ji nav me ew dew-
Pêrûz ji wan re, pêrûz , hezar pèrnz. lemendêi camêr derneqetine qo bi derb-
Xwedê mala danîyan ava û xweş biqe û qè hezar zêran bidin û ji bona miletê xwe
.soie wan bibe serî . dibistanan û binyanên xêrs çèqin , divô

Bi vê civatê ji qemasiyêii me en bè- em xwe bi xwe bixebitin û bi yeq du kirù-

hejmar yeq ji nav hâte hilanin . Devê Şên xwe Wan hezar zêran bidin hev .

qortaleqe qûr qo her rûj jiyîna me diqot, Ev kii-ûsèn ha ji me re , ji welattyên


rayèn me dicût , pê hatiye girtin . me re rêya xwendin û zanîn û ya xwesîyè

Ji vè civatê re herweqî danî di pêş- de veqin . Ev yeq du kirûsèn qo hon ji

gotinqa nizamnamê de dibêjin, ji herqesî civata xwe re bidin ji bona her yeqî we

bêtir eni , miletèqurd , hewcedar bû:i . ne beha ne . Lê qo gihane hev bi qêrî

Pêşgotinqa nizamnamê sebebên danîn miletê me tên û pê geleq tişt çèdibin . Bi

û çêqirina civatê ji me le geleq kenc kirûsèn we dibistan tèn çêqirin , maleq pê

dide zanîn . ava dibe , dermanên çend nexweşan pê

tên qirin, û hon bi dayîna wan fekîr û bi


Minjî dil qir xwen levanêu xwe ser¬
nedayîna wan dewlemend nabin .
wext biqim . Da qo ew jî weq min pê
dilşa ù qêlxweş bibin . A'ebata me , xebata danîyên oivatè

Eve psşgotinq;i nizamnamê : destpêqirin û rêberî ye. Civat bi arîqarîya

«Qurdino! Em miletô qurd, ji her we , bi têqil bûna we ava û xweş dibe ,

qesî bêtir hewcedarê arîqarîya hev in . û qarê civatê jji vi awayî diçe serî .

Ji me re ewçend zanîn û hiner û hin- Bê siq e qo heçî hej miletê xwe diqin

erwerî jî divè. Jilewra qo em ji bêxwe- û di rayèn wan da xwina qurdî a paq

digère arîqarîya civatê ji bona wan deyn


yîtî û berberiyè qetine binîya qortala ne-
zanî û belangazîyê . Ji liona qo em bi([- e , deyneqî mezin, biHnd û mikedes e .

arin bèn ser xwe û ji vî halî bif litin, divè Ji xwe her qes deyndarê miletê xwe
em destgîrèa hev bibin, xwe bidin ber ye , ji ber qo ewî ew bixweyî qiriye , ji
barên hev û yeqdil û yègdeng kerara xwe ber qo ber qesî iianè miletê xwe xwariye
bidin. Ew kerara qo mehemiyan ji nezanî, û her qes dizane qo « Nanô mêran li
ji belengazi , ji zîvarî û ji dîliyê de xelas mêran bi deyn e ». Werin, xwe bilezînin
biqe . Danîyên vê civtê hêvtdar in qo hon û deynê xwe ji miletê xwe re bidin ».
hi tevayî bi wan re biçin, ji va wan bi(]in, Gotinên danîyên civatê li hire xelas
pişt bidin wan û bixebitin, da (lo ev qaiê dibin .

hanî è kenc û rehaqar biçe serî . Ji van gotinên gewherfn re geleq Uşt
Rûpêl 2 HAWAR Hejmar 2

Stuna Zarowan
2Be^î
^tsk "Welêi
Tifak n yeqbûn , zexmi û xurtîya
Welat! welat ! qanî xwe.si? civatê ye . Nifak n berlierî kelsî ù jarîya
Kewî îrû tu nexweş î .
wè ye .

Qanî ew qen, qanî geşî '? Di vè cihanè de ber tişther mezinaht


Çiman holê weq dilre.s î ? bi tifak û yeqbûnê , bi dayîna hcv ber ba¬

Çiman wisa tu bêmad î ? rên hev, bi bevgibana mirov û bi hev-

B'qurê xwe re xeber nadî V gihandina xebatên wan hatine pê .

Milet n dewletan bi tifakê gihane bi-


Qui ù qûvan ji her ali ;
Lewia welat wer dinalî . lindîya her ti-ştî û bi nifakê qedne binîya

qortala neyînè
Destên tirqo li te qetin ;
Ji lewre mirov diqare bibêje heyîn di
Bi xwîna te sor bûn repin .
tîfakê de, neyin di nifakê de ye.
Mîr û mêla dar ve qirin;
Xurtî û zexmîya yeqbunè di lehîyg
Xort û xurtan ji te birin .
de qeleq kenc tôt ditin.
Ez qo qurd im ji bîr naqim.
Ma lehî ci ye ?
Bi xwîna xwe divè raqim .
Lehî ji hevgibana dilopên baranô pê¬
Ez bixwînim, xwenda bibim;
ve ne tu tişt e.
Mezin bibim , zana bibim .
Peşqên baranê gava ji hev cuda û
Mèrquj bibim bi nav n deng; yeq bi yeq diqevin rûwê erdî, eid wan da-
Ez hilgirim top û tifeng .
dikurtîne .

Tola te jî evda te jî , Tihniya xwe pê vediqujîne. Lê gava

De hilinim doza te ji . digehin hev, hingî ji wan peşqên kels le-

Sam: 7 Tîrmeh 1931 hîqe bo.s radibe. Dilop û peşqên baranô di

yeqbûnê di tifakê de ne.


nînin qo em biqarin zède biqin . Tinè
Erdè dilopxwer êdin di destên wan de
di hekê rayèn civatê l'i sel awayè arîqa¬
lebistoqeq e. Ew seidestèn erdî ne. Bi er^
rîyê divêt em çend pirsan bibèjin .
dî re dileyizin; sînga wi kul diqin, iêdiq-
Sernîveqa civatê di Hesiçè de ye. Di
evin, bilindîyên wi hildiveşînin, qenda-
her bajar û gundèn mezin en Cizîrô de
lên wi diqeleşînin.
maliqèn wê hatine veqirin n hîn bi hin
Lehî weq hûteqî bar ù hèç radibe ser
vedibin .
xwe , ji pal ù qaş û new-alan dadixure .
Seriiîveqa civatê ji bona danîna dib-
Li ber wè tu qes, tu tî.şt; bican, bêcan ne-
istaneqô ù lêqirina xestexaneqè ji niho
ma diqare biseqine. Lat, zinar, qevir, rôl,
ve xwe qar diqe .
dar, direh serên xwe li ber xurtîya ti-
ïieçf qo arîqarîya civatê biqin arî¬
qarîya xwe diqarin rast bi rast li Hesîçê faka dilop:in ditewinin û lehî, ew şehin-

ji sernîveqa civatê re bişinin . .şehê yeqbûnê ewan mîna çilowên siviq

Arîqarîya civatê bi her tîşti dibe, ne dide pêşîya xwe, rêş diqe.dimale.
tinè bi père. Çaxa bênderê nîzing e. Xwe¬ Halê qurdan jî ev e.
dan gund û cotqarî diqarin ceh ù genim Qu; d ji hev cuda dilopên baranê ne,
ji bidin. Heqe ji serniveqê re şandina wan
cihô cihè tên dakurtandiii. Qo gihane hev
dişware, dayi diqarin liidin nimî lendeyè
dibii le/iî , le/iiqe bo.s, tu qes, tu tişt li
civatê ew ji digehtne civatê .
lier wan niqare biseqine.
Nimînendeyê civatê li Samô D^ Ehmed
Felala welatê me di rabûna vê leh-
Nafiz beg e, qo qurdên Samèhemi jî rind
iyêdeye. Bèrût : 28 Tebax 1929
nas diqin .
Hejmar 2 HAWAR Rûpel 3

zemani ve dibin çirav. di dora wan de


Stflna Fekehan
giya, stirih û zil şîn dibin. Di nav wan
Ta , Tawî û Tabir
de pêşî (qelmêş) cih digirin, hêllnên xwe
Yeqî ji fekehên dcşta Hesinan ji me
çêdiqin. Je ditirin , tên li ser dest, rû û
nexweşîya tayê pirsîyar diqe* Me pirsîy-
laşên me datînin, bi me vedidin. Mirovèn
arîya wî da bijîşqê xwe û je cuhabeqê pêvedayî di nav (6-21) rûjan de pè diq¬
daxwaz qir . evin û dibin tawî .
F ve, reşbeleqa fekeh û cuhaba bijisql.
Di destpêqa nexweşîyê de las û leb-
tên mirov dişqên, direcifin, piştre germ
Beşta Hesinan: 23 Gulan 1932
dibin . Halê nexweşîyê ji se car saetan
Ezbenî !
heta se car rûjan dom diqe û bi xwêh
Min stûna xwe-stûna fekehan-xwend. danqè derbas dibe, Pêşdetir ev halê ha
Geleq tişt hene qo divêt emji te bipirsin. an her rûj an di serê du se rûjan de carqô
Heval nav hev de şêwirîn û me got bila vedigere tê. Heqe nexweşl derman naqin
pirsîyarîya me a pêşîn nexweşîya tayê pêde diçe û dibe (taya-veşartî).
bibe . Da qo em je xelas bibin , eklê xwe Di taya - veşartî de rengê nexweşan
bidin ser hev û biqarin tiştînen din jî zer dibin, xwîna wan diçiqin, ziqê wan
bipirsin. Ji lewre qoji tayê eklê me ne diperçifin, diqevin haleqî ecêb, dibin weq
ser hev e, em je geleq aciz in . meşqeqî vala ser du dariqan an ser key-
Paşî, ez destên le maç diqim û hêv- siqeqî dariqandî.

îdarô cuhaba te me .
Di vî şiqlî de nexweş zû bi zû namire
Hesenê Qoçer
lê ji derba xwe diqeve, bi qêrî tu tiştî, tu
Cuhaba bijîsqè me :
qesî naye. Ne mal, ne zar û zêç , ne we¬
« Xelqê deşta Hesinan ji hesinî çêqirî
latê wî je tu fède nabînin, Perîcar ji avînê
bûwanajî diviya bû heta niho di voytûna
jî diqeve, zarowên wî nabin, qo bibin jl
tayê de bihatana helandin. Herweqî dih-
nexweş û qêmsihet dertên. Bi tişteqî qiçiq
elin jî .
dimirin. Ji bona wî jiyln êdin namîne .
Ji xwe birè welatê me ê germiyan û
Setâ qo ezratl bê hawara wî di nav êş ù
deştji vê afetè xerab dibe.
tehlîyê de diperpite, vedigevize.
Gava ji xelqî têt pirsîn , xelqê nezan
Eve ha şiqleq e. Şiqleqî din jl heye
dibêjin qo nexweşî ji ava gundî ye. Niq
Je re (taya-xebîs) dibêjin . Ditaya-xebîs
dilê wan ava wan ne paqij cbijehr e,herçî
de şiqlinen giran hene qo di nav se car
vedixun pê diqevin
saetan de diqujin . Ev şiql perîcar di
Lê ne welê ye. Ew ava zelal û .şîrîn
zarowan de têt dîtin .
qo di ber gûndê we re dibore û gûndè we
Eve ta. Hondibinin qo tanexweşîqe
pè sên û ava dibe, di eslê xwe de paqij e,
giran û xedar e. Ji tîfo, qolêra û ji web-
avîje ye, qanîya jiyîna we ye . Jehr û nex-
ayê xirabtir e. Nexweşîqe welê ye qo rayé
weşî di nezanî û tiraliyê de ye. heyina me , rayé heyîna miletî diqoje .
Niho divêt ji we re i)iJim zanîn ew Bi gotinên jorîn kenc xuya qir qo ev
avên paq qo qanîyajiyînêne, çawan nepaq nexwe.şîya xedar ji pésîyan, pêşî ji pingav
û jehr û aiû dibin. û çiravan têne pê, lê tucar ne ji ava zelal
Herweqî nas e, gava av serberdayî qo xwedê pesna wê di kuranê de da û di
diheriqin, li destan belav dibin di çal, qor- hekê wê de(we cehelna minel maî qule şe-
tal û di her cihên nizm de dipingirin , yîn hey) me hertiştbi avêjiyandine,gotiye.
ji wan pingavan berpê dibin. Pingav bi Vêcà qo me qanîya nexweslyè peyda
Rûpel 4 HAWAR Hejmar 2

û dijminê xwe bicili qir divêt ji bona qe-


vandin û kelandina wi bixebilin.

Me goti bû qo ta ji pêşîyan, pêşî ji Ew nûr e, heiê li erdê şihrê


pingavan car dibin , le ne ji avê, ji xwarinê Şihra me ye , .sihra bcndewari
an ji fêqî û terahîyan .
Seydayê me ye, melayê yeqta,
Belê dijmin pingav e . Ji lewre qo
Ava qiriye bi ,şor, kesran,
pingav û ava men hëlioa hêqôn pêşîyan
Parîsè guli bi soie qurdi,
'n . Icar divêt em bala xwe bidin di dora
Ava te diqir melayê xanî.
xwe de tu pingav û çiravan mehîlin.Ii bona
Bê zêr ù qevir, ji pêta arî.
wê jî divêt , avên seqinî bêne heriqandin,
Ava te diqir serayê şihrê.
çiravan bêne zuwa qirin, di dorô de herçî
Gewher ew e , ew û can e bistam,
zil , stirih û giya hene bêne jêqirin û digel
Destpêqire ew, û da ew encam.
rayên xwe xeritandin .
Qo av heriqîn , çirav zuwa bûn êdin Rubnahî te da, li erdô qurdan,

pêşî niqarin hèqên xwe li dorên meberdin, Ruhnaliîya te, deliila yezdan.
ji me dur diqevin em jî ji tayê xelas dibin. Hêvîn tu î, tu çavè sayda,
Ji bona zuwa qiriiia çiravan awaqî Ferzine î tu ûlawê mewla.
kenc heye , Ew jî danîna darên Evqali-
B' sazê, te diqir, te da wê cûşiş,
ptos e. Ev darèn ha ji niq hiqtimetê pe¬ Ey liişveqiro 1 te di wê xwahiş.
yda dibin,Divêt je bèt daxwaz qirin, Herçî
Şeştarê te ye, qo da me z uiîn,
avên qiçiq , mirov diqare li ser wan gazé
Firdews li qû ye , bihar ù hrivîn.
birêşîne .
Nexwcşîya tayê ji her wextî bêtir di Gui, bilbil û ney öiekam û jale,
çaxa fêqî û bênderê de bos e , Ji lewre , Tev de diqirin tixan ù nale.
xesma di wê çaxê de divêt mirov ji xwe
Zsrqer tu î tu ne pîlewer tu,
re mikate bibe,
Seyda yî herè, û ser hiner tu .
Xebefa bîngehî berwecjî me got heri-
Mey wa te xweş e ù avdar e.
qaiidina avan û zawandina çiravan e, Lê
Weq Xanî qî ye? tu qes niqare.
ji hôleqî din bi standina dermanên tabir
Bercîs tu i tu, tu rêberè me,
mirov diqare xwe jô biparèze, Dermané
Texte te di dil û ser serê me.
tabir silfato ye , Beri ewilî silfato derman-
eqî erzan e . Di pist re hiqûmet hei'we Tirba te ne ax e, canô Xanî.

belav diqe. Silfatot erzan me be jî herhal Tirba te dil e û ciwîdanî.

jiyîna we je behatir e .
Rehmet bi te ye (i pesna yezdan,
Heyrana te ne, xulam ù xakan_
Vêca, ji bona parastinê di çaxa tayê de
'3y . Qamiran. CCli ^édir-3Can.
yanî ji havîna pêşîn heta paîza pa.sin divêt

mirov di heftiyê de du caran, serê her se Miiovôn gihaştî jl hebèn silfato her
hebê wî çariq gram her rûj car heb, zaro
rûjan grameqi silfato bixwe . Mirovèn
heta deh sali se heb , ses saetan berî halê
silfatoxwarî ji pêşîyan bêne pèvedan ji bi
nexweşîyê, s^rêsaetê hebeq distînin zar¬
tayê naqevin .
owên yeqsalî Une nîv heb distînin.
Heçî hi gotii:én"^ minve çûn iuc;ir Bi vî awayî fehtîqè xwe derman diqin
iiexweş naqevin. Le heçî qo>pè ve iieçûn Piştî heftîqè du heftîyên din dermanê
û nexweş qetin divêt, xwe nîŞanê diqto- xwe se rûjan distînin û se rûjan berdidin.
Eve, ta, tawî ù tabin. Heqe honji
veql biqin.
Heqe diqtor ne qet dest divêt xwe bi ya min diqin iiexweş naqevin, qo biqevin

xwe derman' biqin . jî zû bi zû kenc dibin.

Awayè dermanqirinê jî ev e; gy.ôhmc'S^fiz


Hejmar 2
HAWAR Rûpel 5

~Zii- ^ar/a

Dûmahiq : 2
Du egîdçû bûn serê welêt û dil qeti

HcTweqî di geleq tişlan de têt dîtin bûn. Gava ew birin nav qoma dijminan ,
serên xwe dan ber xwe.
dibe qo di cara pêşîn de di eltabêya me
de jî qêrii û zède hin qèmanî de biqevin J'eh diqirin qo Qurdistan winda

ber çavan. bûye, esqeiô qurdan şiqestine, revîneû


sereqên wan hatine girtin.
Ev qêmanîyên ha di eslên xwe deji
qêffianîyé bêtir paşîya hin qoteqîyan in ***

qo mirov ji wan niqare xwe bide alî , Her du egîd User van xeberèn tehl
Ji lewre piştî dan zanîna elfabè digirîyanû yeq ji wan digot :
divêt awayê hevedudanîna wê û qitqitên çikas ez tê.sihim, birîca min çikas
bingehên wê bèn raveqirin. Da qo xwen¬ dişewite.

devanèn me kenc têbigehin qo ew qêma¬ Ê din digot:


nîyên ha herweqî me got ne qèmanî, le Stran vemirî, govend seqinîye. Min
di azîna elfabê de tiştinen adetî ne. jî divè ez bi te re bimirim, le di pista min
Ev benda ha ji bona berhevdana wê de jin û zaroên min hene, bê min de per-
hatiye nivîsandin, î.şan bibin.
Lê , berî destpêqirina herhevdanè **«
divêt herçî esas û bingeh hene qo ji me re
Pîreq ji bo min çî ye ? Zaro ji bo
bûne hîm û elfabè li serwan hatiye danîn
min çIye?Pêleqe bilintir di dilê min de
bêne xuya qirin.
rabûye. Pîieq û zaro heqe birçî ne, berde
Me ev bingehên ha di dora ses des-
bila herin bigerin, welatê min, welatê min
tûraii de gihaiidine hev.
winda bûye.
I Ji wan niktan pêve qo xasê den¬
Bra hêviyeq y« min ji te heye, heqe
ganîya zmanê qurdî ne, di şiql û dengên
ez niho mirim, laşê min bi xwe re bibe, û
herfan de, herçend heye, xwe li elfabeya
min li erdê Qurdistanê veşîre.
lirqan nîzing xistin û je nedûrqetin.
***
Armanca elfabê seqinandina dengan
li ser qaxezê bi şiqlan e, şiql bi herfan Qolesê min dane ser sînga min, tifînga

tên nişan qirin, û herf kebalewî ù bihemd min bide destê min û xencera min bèxe ber

in. Ji lewre nîşanqirina dengê (^) bi (c) pista min. Ezdixwazim wisa raqevim ù

û yê ((£) bi (ç) û bi hevguhartin ù cih- bibihîzim, weq nobetdareq di gorinêde,

gubastina wan weqhev û bêferk e. heta qo dengê topan û şehîna hespan bên.

Lê bi vt awayî qurdên welatê jorîn û heçî


***
qo elfabeya tirqî dinasin de biqarin bê
Dema reprepa hespên egîdên qurdan
dişwarî ya' qurdî hîn bibin û qômel û qi¬
di ser tirba min re biborin û dengê tiling
têbên me bihêsanîtî bixwînin.
û topan bên, ez bi çeqên xwe ve ji tirba
11 Herçend dibe, ewçend den¬
xwe, xwe hilavèjim, ji bo standina welatê
gên herfên latînî en adetî qo di zmanên
xwe II ji bo standina welatê xwe!!..
din de nas in, di elfabeya qurdî dehilantn

û neguhartin. .
'Sy.SamUan.CCli ^e'iir-Sta.n.

Bi vî awayi qurd dé biqarin elfabeya III Nîşanqirina her dengî bi herf-


biyanîyan û biyanî ya me bi hêsaiîîtt fêr eqe serxwe û ji awayê herfên hevedu -
bibin. daûî xwe dur xistin.

47-
Hejmar 2
Rûpel 6 HAWAR

Bê siq eqo hînbûn, xwendin, ni¬ bi barqirina biaan bi bilindeqê çêqir, ,

vîsandin û lèqdana herfên serxwe ji yen Bi vî avayî û gora destûrên jorîn me

hevedudanl hêsanî tir e. elfabèyexwe bi sih ù yeq herfan hevedu

IV Hf r dengî bi herfeqe cihê nîşan danîye. Herweqî di despèqê de me da

qirin . yanî ji awayê nîşanqirina çend zanîn .

dengan bi herfeqè an dengeqî bi çend Sehîtîya qo diher se zatên qurdî


herfan, xwe dan alî- de hatine çêqirin xuya qîrine qo dizm-^
Ev awa ji fiqra çêqirina elfabêqê bi anê qurdî de dengên bingehî ev sih rt
hindiq hei fan an ji kesda kenc lisei'&eqina- yeq deng in.Ew jî bi van sih û yeq herfaii
ndina dengan îyè diqare bizè. hatine nîşan qirin.
Lê pê her du jî naqevin dest û di
Belê, herfin hene qo geh zrav, geh
zmanî de bila sebeb pirsinen di şiqlî de
stûr, geh ji pèsî, geh ji pasîyètên xwendiiii
ciyoq peyda dibi.i û di nivisandinê de tev-
Lê ev terkên ha ne ji guhêrîna cih-
lîhevîqe mezin berpê dibe.
derqa dengan , lê belê ji guhêrîna ren-^
Ji xwe di tu zmanî de denganî û
gê dengan têne pè, û ji lewre di elfa¬
nivîsandin ne lêvèn yeq in, û nivîsandin
bêyè de nayin nîşan qirin. Ji ber qo
niqare bi tevayî li denganîya wî zma¬
elfabê tinè dengan nîşan diqe, ne rengê
ni bê . Lewie qo qitqit ù rengên denga-
dengan.
nîyè bi elfabêyè nayin nîşiin qirin û li ser
***
qaxezê seqinandin. Welê bûwa divîya bû

elfabeya her zimanî ji (50-60) herfan heve. Ezê bi dengdaran dest pè biqim,

dudani bibe. Ji sih û yeq dengdarên qurdî, dengên hev-


V Herçend heye, ji barqirina herf¬ dehên jèrîn, di elfabeya her zmanî de,
an bi nisanèn nû, xwe d;in alî. bi ferknèn qiçiq, yeq in .
Nîşan ji hêleqê di nivisandinê de bi bdghqlmnprst

végera kelemê wextî dide winda qirin. f V w y z

Ji hêla din bijibîrqirina nîşanê herf ved-^ Tinè di elfabeya tirqî de (q) û (w)
igerin ser siqlèn xwe en eslî, bênîşan, û nînin, Ji ber qo di zmanê tirqî de den-
tevlî-hev dibin. .ginen cihê weq (v) û (w) ; (q) û (k)
Pejirandina çend nişanan bi hev re nayin dîtin .
ev jî dişwarîqe Jin e. Dengê herfa (w)ji xwe di tirqîyê de
Ji lewre ji bona tevayîya herfên binîşan peyda nabit .
me ev ( /^ ) pejirand, îlt bilindeq nav lê (dûmahiq heye)
qir. Ji ber qo dengên herfan hem digah-
êrîne hem bilinddiqe, û ji ntşaiêii weq

(.-,-') kenc tôt veketandin.

Ji xwe bos bûna nî.janan nivisandinê

qirêt diqe.

VI Herfên welê bijarlin qo di şiq- fl7tH "^^y* tevayîya zanîneqè an tişt-

lên'xwe de li hev bèn û biqevin hev. BLlil eqî. Azîna elfabê, yanî tevayîya
keyde û destûrên ilma elfabê- Berdêlqa wè
Ji lewre divîya bû qo em di nav
di zmanê Elmanî de «lehre» ye.
herfên latînî de himînin û ji elfabéyêo
din weq yûnani û rûsî herfan megirin. npnfipirllnn Ser tişleqî, ji bona diltijt-
Mejî welê qir û elfiibêya xwe bi hi-^ DulUUlUaUqirina hevdu ştexalî û
ndiq guhartina dengên herfên latînî .ù sehîtî qirin. Bi saetan ve me da ber hev
Hejma
HAWAR Rûpel 7

lê dîsan me dilê yeq tijîneqîr. 1 Adar Buharapêşîn

RPri)^ lllin ^'^^^^ P^ - '^' serxwebûna 2 Nîsan Buhara navin


, nul |IU-UUu welateqî re xebateqe mezin
3 Gulan Buhara paşîn
serxwe bûn bê xebat û fedaqarîyê
4 Hizêran Havîna pêşîn
berpê nabe, nayepê.
5 Tîrmeh Havîna navin
||jn||nn Ji her texlît avahiyê rebiiivan 6 Tebax Havîna paşîii '
Dlliyail têt gotin. Xanî, bure, kesr, olî,
7 ilon Paîza pèsîn
h. p.
8 Çirîya-berî Paîza navîn

fleçî qo ne bèhemd e ( Çirlya-pasî Paîza paşîn

10_ ]Çileye-berî
Zivjstana pê.şîn
Zehf, geleq. Li ser welêt baraneqe (Qanûna-berî
bos hat. ll_jÇileya-paşî
Zivistana navîn
(Qanûna-paşî
jjjjtBiiEwô qo bijişqi diqe. Bi xweşq-
lJlJl^ul|irina jiyîna mirovan mijûl dibe JSibat
12 Zivisttna paşîn
'Gecoq
û wan derman diqe.

I Ew dera qo tè de hîn diqin. Dànnnj Ne dişwar. Ji \ bona her qesî


I Di dibistana gundê me de flUuflUl zmanêwîhêsanî ye, nedişware.
zaro hene.
IfPilSlPWi '^' ^^^^^^' ^ ë"*^^ dilxewaz
HiÇWÎlP'^^ hêsanî, zehmet. AUlialUIll an lihevhatinê çêqirî , ne
Ui^undlDisware geleq belayè xnrbet, qoteqî .

Binve, qezeba min binve lo loi


flfltPni "^'^teqî bèhemd, bi zorê, bivô
Cmla GCii ^edir-SCoji
i nevê . Ez ne diçum , qoteqî ez
Ne aza, girtî, hesîr. birim .
Ifl Dîlê dîlana te me
Êş, qui , qeser. "
Işev mêvanè te'me mivafl Sed ah û qûvan û qeser,
Sibe ser rêqa xwe me.
Heft eyn ù lam çûn j' hicretê.
1|m Dehwa û daxwaz, paşîya daxwazè
êrckehe veyran
ill'*' Xwelî li ser te diqim ,
Dest bi deng û ceng diqim. NiminPniIP ^^^ ^° heylneq an heyîna
nlUllIlUllUU ti.şteqî dinimîne, raber diqe.
Doza Şeng û Peng diqim,

Dehwa şerîet diqim. Ji tişteqî re qo têt dayin an


golin herè qirin n pê ve
npnjïlalê geşbûnê. geş, ew liste qo
çûn, keliûl qirin ,
uU^ulbi rubnahî ye, bel û veqirî ye.
Bihnûnîya dewleta te geş bit,
Ji bînî ji rayî veqirin û dan
Kasî tu hebî dilê te xwes bit. BaveglrlD zanîn.

Omin CCli uitèir-SCari


oGuaOar '^^^^ ^° rehayê, xweşîyê dide
ïevylierlD gewfef"' ^"''^' '''\
JjjJEvd. evdin.heyf.
imeha salé a çaran . Ji
BavIna-pesjD:Ixwe qurdmanç mehan Kenc fehm qirin û berqe-
bi du awan bi nav diqin. Bi navén ser T tin. Herçend tu bibêjî jî ew
Xwe û bi navén çaxèn salé. téoagehit .
Rût>el 8 HAWAR Bejinar

de ces lettres sont tantôt dures et tantôt tinei,.


L'ILFIlIHnDIIIIE tantôt antérieures et tantôt postérieures. Mais

suite 2 comme nous le démontrerons plus tard, ces

petites différences dans une même lettres n*


Ce procédé qui peut naître du souci
sont que des nuances de couleur du même
d'établir avec le moins de lettres un alphabet
son produites au cours de la durée de ce son
ou de vouloir f.xer plus précisément ia pho¬
et qni ne peuvent même pas être fixées par un
nétique, ne peut servir qu'à la création des
alphabet phonétique comme le nôtre.
homonymes homographes et à engendrer d'in¬
nombrables complexités dans la dictée.
Presque dans toutes les langues, même
dans celles qui sont munies du plus phonétique Commançons par les consonnes:

alphabet, 1 orthographe ne correspond que Des (23) consonnes Kurdes les suivantes

se trouvent presque dans toutes les langues,,


plus ou moins imparfait:meul à la prononci¬
avec les mêmes sons a quelques nuances près,
ation, parce que les alphabets n'arrivent ja¬
ainsi que dans le turc à l'exeption du « w »
mais a fixer ponciuellement la phonétique
et du (( q ».
d'une langue.
bdfghqlmnpr
5. Eviter autant que possible de char¬
s t v w y z.
ger les letteres de nouveaux et de différents
w. Il donne le son du w anglais et
signes.
correspod an son consonnique du 3 arabe
Les signes causent d'une part une perle qui n'existe pas dans la langue turque. Ainsi
de temps pendant l'écriture, ils ont d'autre que les turcs n'ont pes distingué le q du k.
part, l'inconvénient d'être oubliés ou négligés Le ) arabe qu'on trouve fréquemment
et par conséquent de rendre le son de la lett¬ dans la langue turque , dans des mots empru¬
re à son origine vocale. ntés à l'arabe, est prononcé par les turcs
L'adoption des différents signes peut comme un v français. Taudis que dans la

engendrer une extrême perplexité. C'est ponr- langue Kurde, comme en ënglais, les sons v

qoi nous avons préféré adopter seulement et w sont distincts. Et dans différents mots

l'accent circonflexe] / qui diffère nettement d' d'origine Kurde par le fait du changement Ai

un[.] qu'on allonge parfois par négligence ou ces deux sons onconstate.de grndes différe¬

d'une apostrophe())et ainsi de suite. D'ailleurs nces dans le sens de ces mots :

l'abondance des signes rend l'écriture laide. dev : bouche dew : lait caillé batta

6. Choisir des lettres homogènes dans avec de l'ean


vir . ici wir : là
leurs formes extérieures.
ev : ce ci ew : ce là
Quoique l'emprunt des lettres aux diff¬
ava : prospère awa manière, style
érents alphabets apparaît au premier abord
Maintenant examinons les opinions qui
comme plus avantageux.
peuvent être émises au sujet de l'adoption de

ces deux lettres.


On peut dire que du point de vue prati¬
Eu prenant pour base ces principes et
que comme la proportion du w dans la
en profitant de tontes les possibilités que
langue Kurde est et celle du v ^^
nous offre l'art de transcrire l'alphabet, nous

avons arrêté à (31 ) lettres l'alphabet Kurde. on pouvait prendre le 'w poiir X et le y

Les recherches faites dans les trois dia¬ pour ) c'sst à dire vice versa , puisque ce

lectes principaux de la langue Kurde ont dém¬ dériner est plus simple dans l'écriture. -

ontré que les sons on lettres Kurdes ne sont Par ce procédé nous aurions éloigné ces

antre chose que ces (31) lettres. deux lettres de leurs tons inlemationala,

11 eitpoaiiblede prétendre que certaines a à suivre »

50
Hejmar 2 HAWAR Rûpel 9

ISofice» «ur 1» tiftftxmtuxv î Tout de même les poin's de condensation


moauv* et eoutumo* ISurilaat

' de ce dialecte .lont : ( Dérsim , Palo . Genc ,


La Lange Kurde
Çepekçûi" , Maden , Pîran , Egil , Sîwereq ,
-.SUITE- Péçar , (lermiq . )

2 De ces trois dialectes le dialecte du sud est

« Safî şemirand vexwar durdî celui qui se subdivise en sous-dialecles avec

Msnendi-derî lisani - qurdî ii 1 des différances assez nuancées . ainsi que :

«On a laissé le pur et on a bu le dépôt, 1 - le Kurdes de Muqrî qui se parle du


sud du lac de Urmi jusqu'au sud de
cette langue Kurde est comme celle de de¬
Sekiz 1

2- Baba - Qurdi le Kurde parlé par les
Après ce très court aperçu historique
Kurdes del' Irak non compris ceux qui cnusent
nous passons à l'éxamende l'état actuel de la
le Qurdmancî dialecte du Nord.
langue Kurde. La langne Kurde se divise en
3 -Le Kurde dit simplement Qurdî ,dn
trois dialectes principaux:
sud de Sekiz jusqu'au sud du Qardmanc-
1 Le dialecte du Nord
sah .
2 Le dialecte du Sud
4 Le Lorî parlé par les tribus Lor
3 Le dialecte du Nord-Ouest.
5 -Le Bexiiyarî , celui des tribus Bex-
I - Ledialecte du nord est parlé par tous
lîyar
'es Kurdes du Kurdistan occupé par les turcs Au sud nous avons aussi le Hevremanî
par les Kurdes de la Caucasie jusqu'à kere - idiome propre aux Kurdes habitant la monta¬
Bnx , par ceux de la république d'Erivan , gne de Hevreman .

par les Kurdes de la Syrie, par une partie des Les Hevremanî parlent aussi le Qur¬
Kurdes de l'Irak habitant le Mont Sindjar et di comme les Dumilî connaissent le Qur¬
la contréesituée an nord d'une ligne partant du dmancî .
sud du Siudjar par Mosil , et atteignant à Le Dumilî a aussi par région queleques

l'est la ville de Rewandiz , ensuite par les nuances, mais pas autant marquées pour se

Kurdes de la Perse habitant le nord et l'oue¬ subdiviser en sous-dialecte .


st du lac de Urmî , par les Kurdes du Kho- Le dialecte du nord forme une unité

TBsan , an nord-est de la perse , appelés Q- linguistique très nette et n'accepte aucune


urdén Xwéresanê . les kurdes de Kborasan subdivision en sous-dialecte .

II - Le dialecte du sud est parlé par les Ea ce qui concerne la répartition des di¬

Kurdes de l'Irak et de la Perse à partir du alectes nous devons noter ceci que celle ré¬

sud de la ligne Mosil - Rewandiz et du lac partition ne pful jamais être considérée comme

de Urmî vers le sud et sud-est .jusqu'aux des limiies déf inilives pour les mots et les ex-

limites méridionales des Kurdes Bextîyari presions de chaque dialecte

III- Le dialecte Nord-ouest est le dialecte Les mots des divers dialecles ne differrent

des Kurdes Dumilî . Dû Dumilî on ne pas beaucoup l'un de l'antre .Puis , fait cara-

peut pas tracer une limite fixe quelconque cterislique-qui peut être un point de départ

par ce que trop mélangé avec les Kurdes pour uneélade de l'histoire de la répartition des

Qnrdmanc parlant le dialecte du Nord le


Qurdmancî . 1 Ce sous dialecte est commun entre le

dialecte du Nord et du Sud, de même qu'il s'

«1» La langue Méde s'appelle aussi lisa- appelb Qurdmanciya - Muqrî , c omme le
ni-dert c'est à dire la langue de la porte Kurde parlé à l'ouest de cette conrtée, en Ir¬
langne du palais . Par ce que pendent I' ak , s'appelle Qndmancîya-Soràn et qui se
égémonie Méde dans toute la Perse la langue pralooge au delà de Rewandiz an nord dn
officielle était celle des Mè Jes . Hevicr Arabella*.

-51-
Rûpel 10 HAWAR Hejiôài' è

dialectes un mot du dialecte du sud qui ne se

trouve pas dans les contrées méridionales du

dialecte du nord se reacontred-ins une contrée


IjljyW JV iSj-Ùj
septentrionale de ce dernier, on dans le dia- >

ecle du Nord Ouest et vice versa.

Comme par exemple dans nu poème

Kurde dernièrement découvert à« Silèmanî" t, èby ~> ih^i>§ J


et datant de 19 aànées après leHejir contient

le mot « qeniq » qui ne subsiste de nos jours

que dans le diaicte du Nord-Ouesl, Dumili.


ùlij-xi.j cy y*"
Dénomination de» dialectes =

Le dialecte du udrd s'appelle Qurdma-


lil; *j Je- o Ji j>»
c'î et les- Kurdes cjui canient'ce dialecte sont

à'^pélée Qnrdmanc .

Les Qnrdmanc considèrent ce mot com¬

me l'équivtflunt du ittof Qurd'et généralement

lis appellent les Kurdes Qutdmif'ùc einoa pas

Quid.Mais chsz les autres Kurdes cette déno¬


'^j y. ' <>»-\KLi».
mination est quelquefois différente et attribuée

à d'autres knidM qlie ceux du nord. C'est

ainsi que les kurdes des alentonrsr de Sèkiz,

Sïn'andlz et Sewicblax désignent avec ce mol

les kurdes Baban' et leur langue: comme Qu¬


n y:>^ jj;lj Cjy>
rdmanç ei Qurdmancî [1] Ces mômes kurdi<s

nomment les' kurdes du nord , lés Qnrdmanc jUb_^ V _J C)\y, u


lolo-qurd et leur idiotae lolôt-qurdi . t-Iette

dénomination provient du vocatif lo , lâchez

lés Ônmilî.trés èiiipoyé ch'^z lés Qurdmanç.

- A suivre - ij\y J5 <jj »j

1 A ce propos je veux noter un fait qui

m'a élé rapporté par des hoihmes d'un grand

âge et qui est aujourd'hui peu connu parmi

les kurdes appelés Babau . La maison des


^ijT ^ t i5ji_,w
Emirs de Silèmanî s'appelle (PépeBebe- Bé-

ban-Baban) et les kurdes de leur principauté


s'appelaient comme ceux de la contrée limitr¬

ophe Qurdmanç.
y\3\ (jUjjjl^.
La population ayant été, en raison dn

régime féodale, attribuée à la famille reign-

ante, on a désigné ces kurdes par l'expressin


l^rv - e0 u Ci\>.y \J^
les kurdes des- Baban . Peu à peu l'usage de
cette expression s'est généralisé et elle a

prévalu sur celle de Qurdmanç .


JyLil^.jiiljjU'Sl!^-,
Xweyî ù midjrê berpirsîyar ;
Mîr Celadet Alî BedVr-Xan

-52
Ym^ ^\jV> ^ ù,.

. » * l'- .

°y^'. 'y^ j>Ji Ô'i ilI-j *< jj^ i ^*


^- .

* û^'. iJ^-'^

'jjl j ' ijl'^ji j J^ <-^ 1* ^ '^y ^ ^ ii-

iif' ? Ji <>. o U,4:r.i cy.> f i 6"^«^ J -*^

(Sj^ >ô_ij' 'S^ Ji^ iSy. ûl^U (ji^ ' .--^

- * *

ii~; J ^ ûl'ji «y- Jl::i* Jljl «i c_.

U «^ ö_^ <\ji (3 û'-^^ <^.. 'jJJ J ll^*;^

l_^i A_*l ^i:>- iSy^' l «Jtl^L^ c5jÇ-4>- jj>

^' *î t jl ^ (j-'ljK. (Jy la_;_^ S--1 (j-^J^

j^-z50:> jl ^..(ijlU l X-i »_^ i^r^^

iJjlSo __»ui jj J ji !;<* llJUj jJ c?J <ii j_^i

'. ojiSsiS ! L»ly t$J^ Sù7^.y- ~

53
ô ÖJJ^ y^M> f M^

^. JJJ J 0(^Ij' jy. JJ j-oy^ o.5^KCÎ (J :>

ö'l_»lj:

o »>. si) 1« \ JL Jj jUil ^j^l_ui.j-i ijvjv » LI.» iS-^^-V '^ z.'^^ ij'oy^^j cy. y

t|j JuD J». -Ci; J.X_-.,j«* t J^i (^3 t^J i;_jj j o J Jij jjiiT _Jl; J l5j IjIjU j JJIjji_,.5^

Jj (^tj* "^ '^-'-'^ ' i^y '-j'^ *^. tJ^'jT o ".ii Ja i *Zi Ji

o_ji- ùiilj JjJ J ùy-ù ^^i; -u* IT J .>-

ûj)-_o ( ,

'1. ^

Ù-=> l/"^ 4^ J '^j f ' (j*^ ^ ->J^


ijôi ZM eijljjjlj

J jl J^ <Sv i oyii y ijo i j_j* G <sl

^C-iyC' 0>>Jj>-l3^. JJJ L-j'y 'j*^-3' «j'-*^

oyî^ >\y y \y^7^ ly.jsjily^ y v


O-iJ^;; cSj'J lj'jj~' ojO 0

jUI ,>- _) îUvJJ J (çiij ' j\.:..tt I J jl-l^ Lti

t5i>^ y JVj LJ^ J -C jUy J ' (>, -^il


»:>fJ'\^iSj i 1,-J- ' ojj!^" '*-'j'. " tSj-^;
(^ Ul«>-j ) oic5j j_ji>- i J 'i "ilJ^^ i t^jL-^

\jJul:^- (_j ji .^L» _},ii' ^'^'>î- ^'-^'j'j J v;/

^î' jjî ^^ jiy'Ui- (i J \ (^jt *jy^.- ji^ Ijjj^ J jjjUj ljy_ J o^i y^T V "j^

-54-
Y .i'y^ >UU> ^, J;>Jy

L,l i t Miliij j^.i j_^^ ajifS-S J ejy_ i oj»J

i»_} ^.«J^' J LxJt ' ^d'j-'^ ^' «j-J ^ oi_j'-


jL*_^(j_bLx.io^sii<^j jli-j>bii jy» ^^j

(.$_} J o_ji- Cjj J! li tS} V J'r'-''j' ^ ~ i

\\r\ j^vr jli~* l:-ii 'ti-.j'


»&S jii t^^j;j^^> j'jj jj^o oij»>'
lilp "Juo»>- jLij G y^i» o »>- 0 yiu. jj^

iSj^iXS »i jljljji i. »'j^j-.i <*ti^j tj


sll Jli» ij-j-" ^'j- ( ^ il-^'ij^ *^ k^l---'
J |_jloi>io'j _»ui ' c/-^ cfy" Jj J
jj.ijij i<.«Lj jLu<ji yviZjy ^j ijf.jy '^

Ö:>JJ<A t_) ^ Ov'i <*ùy'^JJJ ' -^^ j^


ij- J-; <^j jJ jÂ-^ jj>-i J i* ^;^' j-l; »y-

.tsi'i jljjj [ ^ ^ "^ ] -J^^ i-l'^ ^, Ji'-'i/^ d^^^S-j pi -û* ^ "C <. Jip- Jl- 3 Z'»jj)j.

(.$jlji-L*j ii (T^ ^ tl/i-^i j' iff'\ ' Oyy^

"Oj
S}iy 0-^'^'^ ^^^ ^'jV i jt- ^ y
7oA*..À,j

Jj ^ij jL* jT (J <* JVj t5y. o^-j

IjIj" ]<;J j*^J »-*t-; CJ ^ û^Ji (^

jlj Ji di; <J t5.i;y 15U t^-'j'^ >^ iJ jrl^

55-
V à,) J^ y^j\»

^ lilSï .i ^^ i J^C, Li-jj J^i.'


' iln5 <j" J jTy tJ;:u-.3

j^i C-JÔ ' OiJ ûj; Jj- <jL y- v_>

? -o <- jL u
<jX ^j'-5 ^j jj*
4li) Cj^'^Â-j (JIjIjiIAj jlil^^vift j i
jj: <jjjl"j>- J Oj^-
tjciL J la:v'_l» J lîl^jljl (jjSCl,

<^ji\i jlj ijl t t^ijl t^JJj jjiS^i dii

t_J* ^:;^ ^< à ^y/^ ^^ »> 1^

* *'.*'-' C^Jl ^^^-;i tr" lA-^-' jljj ^A^

*i»i (jlij 3 (J_^7>-J .i Jl_,l jS^Jij Jv_,jli

J^-^»i jl J jO-i i j-U' J y^j jIj tSijI


v3^ij _sl:; 4 ^_ JJ jj*-
oj(JiJ <_j * 4j't5ijl ijo-j ^ jî <XJ

J^^-Uli t ^^îiaj jJ i Jî iSj^(^^ f jjj-li


f t?ji: u; î 4 tsj *:V/

t5j<j' Ijji aI* t5>


t «^j- -^ilj ^j jU- 5^y- i]j J.
Mri <..jv; Y: .L:

i^Jj: J »j_,^ili j'^lyj jl^j Jl j

ejlS'i U jU- ti jU t_, f ^.JiJy 4 u-^j'


J
tir
.Ji i jli t Ji J tjii^tjlîj d)l ^iC^

' jli lïli Loji. j; J 0_^(j'.^^ Al JU>- Lvji- J ^Jfj i'o)S^iiô\'ù

<;<.SjLjljj ^^t^j-.jij jlS

" <\*i i *S >ij^j < afi- LxijO oij ,V <^^> !/ ^ 'l^'t^ O jl^ J 3

*îî c5J jlij^ JU 4__i«> ij-.jl ^.; _ib lujii i_, '(J_^-X_j J Jliï

i_^^ <) Jljl) jo ^3 la>- _âft j 3_r Ôl J (Jty >-» vJJJyU» v_, J _»J|^ l)lj5Cî» _(_,

4>.i _» A/'lp jj jAibjj li ^,7 j^ş. ajU

ùljj; J CJ^y '^j5y t j.y <0 4 JL LT*"


Lj-^^'ljMilij" u_) jbIjijcJU

<iai J_ jl J liyjj 3 A.. J Vj t'>U 4»3l31u i (JJ-A oj-U ojD i »J^ "->jîj

l\t«. ^L" Y.A,:Oijj> Aj .3 (Jli; 3 (^^J

-56-
Y .\f'y» Jj\!> Y à.

_si cy-iiSi lJ>,^s'y-\i il^'-5j j-^'>^ k

jJk) ojtji- tl_i>- j j^ y Ùyjy Ji "^

T^^JK^lO^j loVj (.s j\\i 4ft AjL) ^ JtA^l^AJoj Si y uji J

^s^j^ y V.1 ^y cJ^'-Jj*; " j'-'S^ Jl,-^iillj L?i-' Ù!' ^ti"

?^J3 i)j J^. j\^ jj*j Cf-y ù^j^x j^»j^ -^ (j;'l'j3

;j;ljclj3 jlj LuU; i_ij j«» jlj lujli <_j


? ^Si\e>. y ^j Jl^

j A I Jl'-i ijl4>- (Vjti'i vLi- 1 <»gL>-

;_) 4 ejl t? JÖVJ J l C>\ ft^ ^(.5 JH J ->


f jr^jj^j^jj^
JlÂ>- cSj'^j ^J i tjij^J ^'^ »jby J^J
Jlîi JJ «^^J IjjS
tS j- ^ i i3jj* Ji
^ i Aj .3 ^Pc..»- 3 (Ju>- IS-aJ ^j
j^i oj^ J^' > cr?»- >^ ■^" i-^
ijj j^l* «i cSj'.j=r ij;' oy C/--^ -> j'-Î".
WjCjT./S iilTU3/'\3y- i-Vi'ij j:'.^^.»

aJo 4 ^_;_jy^j> 4 4._:j3 jlj \3y_ j Jl«>-


b_^Jj^i\l-l 3llA)l3lji J ij'ù»-^-sJ_;-<
<-.Jlj!.«J

^ 3 jD ey>- ^yf- J ^ilö-Ai—>


j ' <iay- (^l» (^jUli3 (_;-J (^ .^i- j

^^fy J '^./^. j^ j' c5ji j^./.


j t??^-^ J O-lj> (_J
>_ C^J jjO i OJ»-
^<'.lj3 i_X/.>j ^itSjlji- »> J^ J^
(ji_ij aji^\l>- S iJj-"

t>i jl. "j*- ' öji « <4-^. jU^ «jU-* J'" "

« ' jJl) Bjay- j_^ J .j»- (^i J


Xj jlj»- «CXliJJJ t$ j-UJi \i-l>- o^^ i_>

,^» jji iSj cS j A>- jj'o 3 tjjlSi^j û'.iu"'^ «^ .J «i^r ùit-'i ù:^y

jj^i J>}i ' •j^j-'^ty^*:' j" J o^J "-^^

Jl»>-<:-,f3t5jjl ' Jl»-ti»->^è jA. ùl'.'j J*" .^ ti" û^. •■^--^ öjiC) f \ y
i^ Jil3 Jiî-I j^Ji^-li! Jl4>-iJ.xU -v>- fl j:.-a»3 jtSj^.j^ (ijj^ j-j J^«>-

57-
V .w^ \ JU

s»H>te-

\^f'r (^y.'^ \ ^/'vU

;6*1 af.^y\ijiJ ..AJ^\[i\U


0

J>-jl tjA* j ji» W-'O^ J I.5jl3<>-_y»- ^zil .i i/jl* L-^i j i iJ.(^l J

ç^jS'\jJj- ji (Sj iSjij^i J^i jrOl j if.ij jjS^_j-<-jU jD Jj»-J,_j-1-I v-J jj*

Vbjy l ^^.<i:-J i_J L^j-. j. j J^, j»- ti j jlXjJii jr.i jj JU- 1_;>>—io_y»- ly_ j t5 ji j>-

(jy. jjS^ (*' jJ l_j>j cJ<.5 j*^^. J ti'j' «CJiJli ^j'.JJj JIj »iijU>-

Cr-jj^^i-i pl Ji O^ JU J j j «^j^j.- j>Jy, j' j* ^ -i-'-'H ' "j^'-J -î J-^-^

J-0>-jj 1* l/--)". j; j-^. «J*" ' ùî; " Jj-ij iS^î j'y- j ^' ÙI-JJI3 Vu t5i»_y»-

jL»-'UjX IjljJ jl ijX a^ I jl_;5 liijJ^JJ t^^* <o jl j

a.Jii J j t^j^^i j j ' t53^ j ' ci'j; j jUj* i..^ (jj;^ iJ!b"^ -5 (3^4>- ^y >_j

^j_P Ô aSIj_jJ Ji ii^i")^^^ »lj dii

t_) ijlo jy» Ş jjl JuL» iJU.>-j_^ JU)|3 4 o_j^i ^ L^J j ^ "-^j^^ i ^ ^ii j jjj y

*ùî^J öb à\ J.4;' j^; jlj^. J Cf^\ 'Jb

•(^__^<aj jo Ujjj^»JiJl*L5jû y I3 S_5_yXJLxj i iJb J jj* »j Jlî>- J j

OV^r »y Jj* jj* ^^-* ' ^—'^ <i^y

jjy. jjjj '^iij*^^»- JUJ j j>. j j <« jl« ày j'i^>»- ^ ij5^

*p-3 ^(3iJ'^> Ij ;j^ "' y.^^ ji

juU- ij'.Ailj3 jl <* sl j jjil V3- pbl» jjjlj 033 !«eji dJSS «jA* j Jll>-

b>.j j j-H jl ji j j'j* j5^. j-y jj <u>^;j3 j^j J-/ «_^ ^'ljx'oy!-^ J3 iSj y

' /j3v > iSy>- lW' 4 j jvJu—j 3 .^ j^U j'y^j ^^csi ö* -iJ:» ^J .5' y 'i 5^.
•ji. (l^i^j jî ji ciL j (jv^ •j'^ «j^ (*' Ji jyu*ui) IS3^-io *sl (j;i

_i» (jOj jlj'. j jl j» jlj

-58-
«ni*" ,

4r>./* ^'

Jl> /l^^J

\jV zJlC\ yj\

jlSaî "ill .À» jJP J J ^lLillb'i^. j^b^, jJI j-!lj<:Ojîi Jj-<^

<ilij> I- - (^Jj- J'J>f JJt-i*^j*

lili'y "^ jjfi *^ jl y dli_^ i - (i J »- J-jji V jj^i^.jl^

i\/^'^^ îjU - Jlo : "oJO ji-l ^:^U j^l j_.C- jl ^...^ 0"5LI jll

59
\ JU
^ J^'j»
-a»««--
3KWS-

^'vU
VIVY c>U> ^

iS>J y^/

(Ja._^^ L>!r::*^ ïiA~>

. . . . ijjsj^ij^ blî>-

jtibjiï-lj/i^i jib-jt^^" ' ^"

jUjA. jw jl ^s' j^iTi -^Z' i '^


.... t53/"Le.li!l

.... iî,^>
J J

Jj Vy

jU-jJl; JW jl j.'^ j/J i

3.iji
C5j<.-* j\c^

1-

\nr

60
SAL 1 HEJHAR 3

ÇARŞEMB 15mZÊRAN1932

QoiQBla Qurilt ^ ummu

*^êSe8eistiv[êii ''^tsmelê

Hevxiatina zmannn Dr. Q. A. Bedir-xan

Qunciqa bijîşqî . Dr. E. Nafiz

Pêrûznaane Hamid Ferec

Silènian Bedir-xan Kedrîcan

Dibistan C. A. Bedir-xan

Elfabeya Qurdî a « «

Pi hênceta p;*ruznameqô a « «

Ferhengoq

Ma çiman diçî Dr. Q. A, Bedir-xan

Lavelav « « «

Şeva we xwes C. A. Bedir-xan

^ivè ^rensi^î
L'alphabet Kurde D. A. Bedir-Khan

Le Floklore Kurde « . « «

(apiaoa Mt
ŞAM 1932

61
m. ^ M^

3lawa* <fafi;;

M-. Si/ 9^^


SPÉCIALISTE DES MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

3)a .^1>ttiour

Egoollge Frères
Inscription sur tous les métaux Gra-

.'Vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief,

suivant les procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê

Pour l.'i Syrie, la Turquie, la Perse Ji fcona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,

l'Irak et les pays du Caucase: Irak û welatê .ikçvkasê :

1 an 100 P. Salqî 500 kirûs-sûrî 100 frenq


fi mois 60 1'.
Şeşmehqî 300 kirûŞ-sûrî ->- 60
4 mois 40 f^
Çarmehqî 200 kirû.5-sûrl 40 frenq
Pour tous autres pays:
Ji bona w^atén din :
1 an 150 }^
S:ilql 1.-.0 Frenq
tj mois 90 l^

4 mois CO i". Şeşmeliql 90 Frenq

Çjjrmchqî 00 Frenq
Adresser toute demande mu dii-rcle r

propriétaire: Emir D. A. Bedir-Klian Hertişt bi navê xweyl têne sandin:

l'amas: Quartier Kurde .Ş:im : Taxa Qurdan

-62
SAL 1 HEJMAR 3

<-»c:jtj>»->

ÇARŞEMB iSflIZÊRAN 193-2

QooGla QnrO « Beviie torde

I IlMIâN K
Gava xwedê dinê alirand û ew ava ve tê de ma bûn . Pi şdetir bi xebat , bi

qir, je re intizam da.Ji lewre qo bê int- camêrî , bi zanînê ew miletên ha , xwe

izam tu tişt nagehe. namêşe, tucar niqare jî dilîyê Veqirin , ji bin nîr,; bindestîyê

heta paşîyê bimîne. rabûn, xwe aza qirin û bûn ^e^xwe.

Her lişlên dinê di destên kanonên Ma qi heye qo nizane, xwedê besin

xwedê de ne. Tu ti-şt niqare xwe ji ferm- cire afirandiye ? Xwedê ew afirandiye ji

anên kanonan dur bièxe je bililile. Her bona qo dil ne diqir , lu milet , ne yeq

lişt bindestêwê ye. ji , xulamitîya mileteqî diu biqe

Intizam ji nizamê derdiqive, ù niz- Xwedê hesin alirand ji bona qo mile¬

am ji kanonô . tên dîl , pêkelem , lifing û sûr cêqin û

Kanon ew tişt e qo , bisemt , birê , Xwe ji bindestîyê ji nîrê dîlîyêbifilitînin.

bicih û rast e . Xwe her car naguhêre , Heye qo mirov ji xwe bipirse , ma

liserseqinî ye .herweqî rabûye, welê ji pê.s çiman xwedê miletan neyarên hev diqe .

ve diçe . Her tişt û awayên wê abadihin . Cuhaba vê pirsîyarîyê hêsanî ye .

Lewma qoji kanonên xwedê yeq ji


Kaiiondu texlît m . Apêşin, ew eqo
ser , krên û pevçûn e . Xwedê dixwaze ,
ji mêj ve , ji berî ve , ji ber xwedê ve ha¬
ê xurt , ô bakil, ê zana , ê qêrhatî di di¬
tiye danîn , yanî danîye wê xwedê ye . A
din ewe qoji ser û mejîyè mirovan, ji nê de bimîne ù hevsara wê bêxe destên

xwe .
his û jiyîna wan, ji dîroq ù rèziqên waii
Her dema jiyîna me , her helkelqa
têne pê . Ev kanonên ha kanonên ci-
me , her gava xebata me şereq e .
vaqî ne .
Ne tinê em , çarwa û giya jîdi ser
Di vê dinyayê de , zayîn û mirin, ci-
di hevxistinê de ne . Jiyîn û mayîna
wanî û pîrî , rabûn û qetin , her tişt bi me tinê bi xebat û bi hevxistinê ye.Yô
hiqma kanonan çédibin . qo , xwe ji xebat û serî dide pas diqeve
Bilhar 11 Havin , Paîz û Zivistan , çalè , diqeve gorina mirinè ,
rûj û sev , bos bûna bayî , barîiia baranê, Zman ji weq her tişt li hev dixin ,
halina berlê , hemî bi kanonên xwedê nekeba wan nîne , di serî de ne . Ji ber

dikewimin. qo her zman dil diqe mezintir bibe baw-


Tu qes li ser kanonên xwedê ne xw¬ îdorêri xwe veqe , biqeve lêvên nû , serên
eyiyê hiqm e , kanonên civaqî li ser ci¬ nû. Ev yeq . Jû pêve zman dixwazin , zm¬

vat ù miletan xwedan hiqm in . Ev kano- anên din biqujin û b:qevin sûna wan.

lîèn ha , diqarin biguhêrin , biqevin şiq- Diroqa dinê jî mère dide zanîn qo

ieqî din. Ji ber qo xwedê bi guhèrina heta niho geleq zmanên dinê hatine quş-

wan ferman qiriye . Bi vê guhêrinê civat tin.Ji wan zmanan re « Zmanên mirl »

û miletan pêş ve diçin . diqemilin. dibêjin

Dîro((a dinê raberô me diqe qo ge¬ Pevçûn û hevxistina zmanan qereqer

leq milet qeti bûndîlîyê , bi sedan salan û bêdeng e.

63
Rûpel 2 HAWAR Hejmar 3

divesînin û ser xerabeyên wî binyaneqe


StOna Zarowan :
nrt ava diqin ù té de , di nav wê ava-
^^ hiyi nûjen de dibrùsqin .
Herçend zmanè me ne qeti be jî bin
Sev e, sev e; roj ÇU .'.va

vè talûqeyê , heqe em mikate mebin


Hingûr." re cihê xwe da
de biqeve .
Roj satirî qet li doran
Berî ewilî geleq pirsan biyanî hene
we ma li bor.in
qo qetine nav zmanè me. Geleq qurd zm¬
Lê, sûna X'.ve vala ne hişt, anè xwe ji bîr qirine , pê niqarin bixwîn¬
Flêv û stôriq -sandin ji pi-st. in , binivîsînin . Ev bal davîya hevxi!>tana

Hêdî bèdt hilhatine , zmanan e .

Li ser seran xwes hatine . Ma zmanê me ne spehî ye ? ma qurd


Xwendin û nivisandinê nizanin ? Ma ji bo
Ber bi me tên ji zozanan,
her liştî nav û pirseqe qurdi nîne ?
Belav bûne li ezmanan .
Çawan nîne II..
Halin hatin pêrgî-he* bûn ,
Belê heye . Lê belê , qurd ù zmanè
Pêwr û mêztn rengî-hev bûn.
me di hevxislina zmanan de me hineq

Xemilandî geş û şîrin , qêm qirye .

Dinêrin me ji q:iqeşîn. Geleq qurd hene, ji zarên xwe re pi¬


rsinen biyanî têqil diqin . fleçî holê çê¬
De.şt û ne-wal mîna sih in,
diqin xwe davêjm bin hiqma zmanên bi¬
Pozên çiyan weq birih in.
yanîyan .
Xnya naqin herçî dur in,
Qurd halê serî rind dizanin. Dijm¬
Herçî gir in, tev de bùr in .
in bi derbeqê perisan nabe . Di hevxis¬

Xewa min têt xewa şirin, tina zmanan de jî holè ye .

Li min xwes e, cih û nivin, Her pirs qoziqeq e , û her pirsa qo

em pê emel naqin ji zman- me diqeve


Himbêz biqim dayiqa xwe ,
û winda dibe , li sûna wî pirseqe biyanî
Ez Xwe bidim landiqa xwe.
tê ù diqeve , welè qoziqeq ji distô me diçê ,
Hêvî diqim sibeqe geş ,
Bi pêveçûna vî lieli qoziq yeq bi yeqji
Guhdarino se va we xwes.
destê me dertên ù pa.sè , bi tevayî em
Sam : 18 Tirmeh 1931
şargehaxwe winda diqin . Yanî zmanê me
S)jéla'de-t CCali zBcdir 3\,ha.n.
weq miioveqi birîndar , iiexweş diqeve

Belê , ev ser , bêdeng e , bà top û ti- û dimire .

fing, bê balafir û mitralyoz e ; Lêbelê Vêca ji bona vejandina zmanê me di¬

hiqma wî ji her serî bêtir , mezintir û xi¬ vêt qurd hemî , gava daxêvin, an dini-
rabtir e . vtsînin , bala xwe bidin û pirsên nequrdî

Di -serê zmanan de , rihè zmanan tên tevli zmanê xwe meqin .

slandin , xurtiya dil ù canên wan tên .sqê- Bivi awayî, zmanê me pirsên xwe

nandin û pêta heyîna wan tên veqnştin . en jibirqirî an windabûyi ji nû ve peyda


Zmanên qo li hev dixin dest bi quşti- diqe . ji mile din ji pirsnen uû dizê û

na pirsên hev diqin. Dil diqin , herçend halo zmanè me vedigere ser xurtiya

heye ewçônd biqevin hindurê zmanên din, xwe a pêşfn .

tê de cih bibin hêdî hêdî biqevin qûrîy- Mileteqî dîl qo zmanê xwe winda
ên. wî zmanî û di paştyê de çarniqarên ne qiriye , weq qirtiyeqe qo mifta zind-

wî bigirin, ewî jî hîm û riqnên xwehil- ana xwe bi xwè re hilanîvc .

64
Hejmar 3 HAWAR Rûpel 3

Nexweşi û Dermanqirin

flesenê Qoçer ji me nexweşîya tayê

pirsi bû . Di hejmara paş.'n de me pey¬


Herçend di hin pirsên erebî de qo
da bûn, belavbûn ù dermanqirin:i nexw-
qetine nav zmanê tirqî ji (j) pêve (j)
eşîyê ji xwendevanèn xwe re bi bendeqe
hebe jî , tirq van du herlan cihê cihê
dirêj ù digel her texlît qitqitên wê da
bilèv naqin. (j) a erebî gora denganîya
bû zanîn
zmanê xwe weq (j) <|e stûr dixwîniu
Di nav gund û e.sîrén qurdmancan de
ûduqan ji cihderqeqè deidixinin. Ji bervé
ji layê pêve her celeb nexweşi têne ditin,
yeqê van her du dengan bi herfa ( k)
Lê , ew ne weq tan e qo bi hin tevdiran
nîsan. qirine û herfa (q) yerjcar ne èxistin
ji bini bêne kelandin. Digel vê hindè ,
nav elfabeya xwe.
mirov diqare xwe ji wan nexweşiyan jî
W Herweqî me got di eliabèya
biparèze . Lê îrû danînqa me ne ew e. Da-
tirqî de (w) jî nîne. Tirq dengên (w) û
ninqa me a irû dermanqirina nexweşan e .
(v) weqhev bi lêv diqin û ( j ) a erebî
Di baqurè sûriyê de ji Cizîra mîr
weq (v) a qurdi û fransizî dixwînin. Lê
Şeref heta rojavayê Cerablisè bi sedan gu¬
di zmanê me de herfên (v) û ( w ). her¬
ndèn qurdmancan û esirèn qurdmanç hene
weqî di zmanê inglizî de heye , cihè cihê
qo bê diqtor in. H.^j tu diqtorpê ii wan ne

qiriye . flecî nexweş diqevin bi destên wesla nexweşîy.i xwe je re kenc bidit

tebîbên qurdmancî tène derman qirin . Ca¬ zanin.

rinan , lê qêm , diçin ba jaraii il xwe nlşa Ber vê yeqè ù ji bona hèsani qirina

ne diqtoran diqin : wesfdana nexweşîyê min ji nexweşan re

Tebîbên qurdmancî , ev diqtoriq m pirsîyariyèn jêrîn pêq anîye .

ha tiştnan dizanin qo carinan biqêrî nex- Nexweşê.i qo awayê derm;inqirinane-


weşan tên . Lê ne her gav . xweşiyên xwe ji min de bipirsin divêt yeq

Pişti dayîna cuhaba flesenê qoçer Ii bi yeq li pirsîyariyèn min en jêrîn

dermanqirina nexweşên xwendevanèn ha¬ vegerîniii .

warê fiqirîm . Min ev awa ji xwere saz- 1 Çend saliyî ?

qlr . Nexweşên xwe ji dur ve di vè qun- Ji qengêvenexweşî ?

ciqê de derman qirin. Nexweşan nexwe- 3 Nexweşiyate cawan dest pêqjr?


şîyên xweji min re binivisînin ez jî di rû¬ 4 - Ji çî teşihî ? Qu derên te te.sihin?
pelên hawarê de şîratan bidim wan. 5 Nexwe.şîya te pêde diçe an car¬
Di diqtoriyêdeji bona qo diqtor bi¬ inan rahe dibi ?
qare li ser nexweşiyê vefae divêt nexwe.s 6 Di dema nexweşîyê de çî dihesî ?

7 nibo te xwe nJsané diqte-


Zmanê me geleq qevn e , zmaneqî
reqî qir ? ger te qir diqter ci gote te û ci
dewlemend , spehi û freh e . Lê em zma¬
derman da ye te?
nê xwe rind nizanin. Me ew hêj nas ne
8 Berîya niho bi nexwe.şîyeqe din
qir ; Beri her tişti divêt em hinê zmanê
qeti bûyî ? Ger pê qeti bûyî bi qûjan
xwe bibin da qo biqarin wî nas biqin ù
û qengê ?
bidin nas qirin .
« Ev meywe eger ne abdar e . Eve pisîyarîyên min . Heçî li wan

Qurdmancî ye , ev kederli qare .» Kenc vedigerîninkencjî tên dermanqirin

^r. Samitan CCli ^cdir-SCan. 2)/-. ôhméi 9tafiz

65
Rilp^I 4 HAWAR Hejmar 3

têne dîtin û qnid deiigéb vata her du


Siiiiii) lei iliifXaD
herfan js eihdeirqèn cuda dèrdixfnin.
Silêman beg, qurê xalid Ijeg Bedir-xan e.
Geleq pirsên qnrdî hene qo bi guh¬
Di (1890J mihaçirîyè de batiye dinê , li
êrîna van herfan û bi qetina wan li şûnên
Stenbolê di Siitaniyè de xwendiye, xo-:
hev di mana wan pirsan da feikinen mezin
rteqî jîr. ekilmend û djelal.bû' Ji miletê
têne pè. weqî niho:

qevandin qewandin xwe geleq hej diqir .


Vè paşiyê yeqî ji hevalê minjiminre
dev dew
şihreqe wî da ' bù Ev şihr li ser qurdista¬
vir wir
nê, li ser welêt hati bû nivîsandin Min
ava «wa

evi ewî jî bi vê hênctè dil qir serhatiya Silêman

Herweqî têt dîtin me dengê ( » ) bi begî di vè qunciqê de vejînim û père navê

(v) ù yê (j) bi (w) nîsan qirin. wî ji winda bûnô xêlas biqin .

Niho divêt em texmlna wan tiştan


hinên din de (w) re (double v]yanl (du car
biqin qo di hekè awayê nisanqirinà wan
V ) djbèjîn .
de diqarin bèn gotin.
Y Ev hérfa ha di hin zmanan de
Di paşîya vé béndè de sê cedwél
carinan dengdar û carinan dengdêr e. He¬
hene. Cedwéla pêşîn ji me re riisbeta
rweqî berdêla wê a erebî (^) jî carinan
herfên qurdî nîsan didè.
dengdêr û carinan dengdar e.
Gora wê cedwelê di znianê me de
Me ew, tinê bi dengê xwe ê dengdarl
529 557
tiisbeta-(v) ^j^g û ya (w) ^^e. Yanî di ôxist nav elfàbêya xwe .

kiseqê deqo (33798) herf hene (v> (329)


yar jl
û (w) (5&7 ) caran derbas dibe.

Je dixnye qo di zmanè qurdî de' (w) diyar

ji (y) bêtir e. Ji lewra, nie dengê (_j) bi derya I.J3

(w) û yê ( J ) bi (v) nîsan biqirina çêtir beyar

ne dibû ? Bi vî awayî me dengê van du Ev herfa ha di nav pirsên qurdî de


herfan ji dengên xwe en navmiletî qo geleq hîndiq têt dîtin . Perîcar diqeve na-
irû weq dengên wan en adetî têne hesêb vbera du dengdêran û wan digehtne hev
dûrbixistana.
Derzt dezîya Zînê
"" Dûrxistina dengên herlan ji dengên
Rê rêya welêt
xwe en adetî, gora destûra me a duwin,
Ba . bayé qur
tinê di qoteqîyê de, an bi destxistina fê-
Tilt tilîyên wî
deqe mezin de, bihata çêqirin. Ji hêla din ev herfa ha hînii hîn diq¬
Qoteqî yeqcar nîne, fède hebe jî geleq
eve nav zmên û pêde meyildariyà qetine
qiçiq e, ne welê ye qo em ji bona wê
diqe. Di zmanè qurdmancî de gava pir¬
destureqe xwe a biogehl feda biqin.
seqè qo paşîya wê bi (o)an(û) tê, deng-
Belê (v) bi yeq dran e, û (w) bi du
dêreqe biyanî dibit (w) yeq diqeve nav^
dranan e. Lê her du jî bi derbqê, bi
bera wan ûwan dig^hinehev.
liveqe kelemè tên nivîsandin, ne qo (v) bi
Parsû vè parsûwê parsûwa stûr
derbeqê û (w) bi dn derba n.
Çilo vî çilowî çilowê iter
Ju pêve di denganîyê de (w) du (vv)
« dûmahiq heye »
tè hesêb , bi vî awayî deng û şiqlên wan

jî lihevtên. Ji xwe di zman> frensizî û di CeLa^ct du ^edir Xan.

66
Bejmar 3
W WV^wflS $ll}f*<t l>

Hej qirina welatê wî je ra bû bû îm-


aiieq. Herweqî-di sibra xwe-di beyta jèrîn
da dibèje: Civ.iqî
Hjba welat ji îmaij e
Y;' civatê, bi civatê re giredayî, xwe di-
Ax qtirdialan ! Ax qnrdislan !
gehîne civatê, Rèziqên civaqî, kanonên
Hesjîeta welat, je ite bû bû quleqi
civaqî. Yanî ew rêziq û kanonên qo jiyîna
mezin:
a civaqî digerînin,
Eşka welat dil ştewitand Zar. Zarawa
Can û ciger tev peritand Zm;in, birè zmaneqî. Di zmanê qurdî de
Herçend welatê btywiiyan lê xw.*ş sê zar hene. Zarê Dumilî Zarè Lorî ûZarè
dihat . iUê h4lê zozan bi hawaqî din Qurdmancî.

didit : Zarawa, di nav yeq zarî de awayên

Herçi Wielat weq şeqir e gotinè û bilèvqirinè .

flalê zozan .şîrîOitir e Yeqîtî . Yeqbûn

Gava ev ax û qesera ha ji dil hat û di Yeqiti, péc( ûlihevantna qitqitên tişteqî qo

şitvra xwe da : di hîm û bingehên xwe de ji yeq rayî ne,

Sed ah ! ji destê firketè ne cuda ne- Qo bi yeqîtîyè digehin hev û

Sed ah î ji bo vé bicretê bi tevayî heyîneq ditîBin pè, û êdin ji hev

Nivikànd qepî lê mêze neqir kerara ven*ketin.

Xwe a davî da : Yeq bûn. yeq bûn ji weq yeqîtî ye .

Heta qengê vè xurbetè Lê di yeq hûnê de ew tiştên an qesên qo

Da em, biçin n iv miletî hatine iihevanîn andayîn hev, dibe qo n'e

ù bôtirs çû nav welat, heval û ho- ji yeq ravi bibin û rûjqê ji hev vebin il

girê xwe. veketia.


Dotmlr
Ji bona dltina welat, wî cehd qir .
Qeramlr. Di rêziqa Qurdistanê de herçf
Xwedê jî je re miyeser qir . Di nav xo¬
torin ûmakul gora rêzên xwe dihatin bi
rtên qurdan da ruhê qurditîyèlehimand,
nav qirin. weqî niho: Mîr, Mtreq, Pismîr
jiwan re xwendîa û rêya rast nişan da ^
Dotmîr, Pêmir, Jinmîr, Axa. Pjsaxa h. p.
Lê, hezar esef xwedê pê re nebir serî ,
Liserrebùn
emrê wî di wê rèyê da nîv kurmiçî bû , bû
Nasqiritu qarin bi nav ù nîsan qirin. Bij-
kurbana gula tirqa , rikvîyê wî li ser
işq li ser nexweşaya mm venebû, yanî
sungîyê tiraq geriya ...
niqari bî bizane ez ji çî têşihim, nex-
Belê , Silêman beg bi Ciwanî serê
weşîya mia (,^i ye.
Xwe di rêya welatda da. Bîst û du salî Xwenda. Xwendcwar
bû . Lê, hesreta welat pê ra ne ma . Di¬ Her qe'ê qo xwendin û nivisandinê
gel vè kasê rêya xwe ne kedand . Lê bi dizane xwenda ye. Lê xwendewar ew qesê
nêvîqir , fiqr ù serbatiyên wî ji bona xo¬ qo gelec( xwendiye û di vî warî de xwe¬
rtên qurdan, bû derseq. derseq bi ibret . dan behre bûye.
Irû xortô me yen qo Silêman begî Vên

dinasin hemîjî bi serê wîsund dixun ù Bi tevayîya xurtîya dilê xwe xwestin û

dixwazin weq Silêman begî di rêya felata li ser seqinîn, pô bikerar bûn.

welat da bixebitin. Ger wê rèyê ne kedinin «Sifatên di seb'e ji bo zilcelal

ji tubeis ji akibela Silêman begira nine . Bizan beft in ey arifê pur qemal;

xwdê qi barana rehma xwe lê biqe û meji Xweşî, şîn û zanin ù vên ù qelam

bi rehma wî sa biqe . . . Bihistin digel dîfî bû temamî

Sfiedrican Chmedê-SCani

67
Rûpel 6 HAWAR Hejmar 3

qo mana wê yeqcar rast mebe jî dîsan


ilMstii q.'ta mirov je retèt. Jixwe spehîtîyawê

Dibistan ew der e qo em tè de dix¬ jî di wè deye.

wînin. weq dibist." na gundê me. Herweqî xwendevanèn me dizanin


Di dibistanè de mamhoste ù zarowên navbera Sèxê Barzan ù fliqûmeta Irakè
gundî hene. ser e. Qurdên Barzan vê paéîyè çend
Ji zarowên dibistanè re şagirt dibêjin. balafirên Irakè daxistine. Di nav zabitên

Ez jî şagirteqim. Lewra qo diçim dibistanè balatiran de ingilîzjî irakî jî hebûn. Ba-


ù dixwinim. rz.in iiaki qustin û dest bi ingilizan ne

Her rûj suhehî şagirtan qitôb, délier dan. Xelqî ji Sêxè Barzan pirsin:
û kelemên xwe didin hev ù diçin dibis¬ Te cire iiakî quştin û ingiliz hiş-
tanè . tin , irakî misilman, ingiliz file ne; divîya
Mamhoste dersa şagirtan dibèjit, şa- bû tu iiiglîzan biqujî û irakîyan hilînî.
girt guhdar dibin, kenc bala xwe didin Sêxè ciwan û niqtezan li v\'an veger-
qo rind têbigehin û hîn bibin. and û got :
Mamhoste di ciheqî bilind de rûniş- Minjî lewma qustin. Ji bel' qo ez
tiye, je re diyaroq dibêjin. naxwazim xiiabî li xelqî biqim. Min
Şagirt li rex hev User rûnişteqan rûn- misilmai qustin, ew bûne -sehid û bi
işli ne. Li ber -şagirtan berqêşq hene. destê min çûne bihuştê, min ingilîz
Li ber minjî berqè.sqeq heye. Gava biquştana, ji lewre ((o file ne biçûwana
ders quta dibe, berq:'.şqa xwe ber bi xwe dojehê.

ve diqişînim, qiti;b, deiter ù kelemên xwe Nûjen , Qeviiar

tê de vedi-şêrim, diçim hewşa dibistanè di¬ Nûjen, herçî qoji nû ve hatiye çêqirin,
gel heval ù hogirên xvve dile\izim. çaxa çêqirin û danîna wî ji mené dure,
Di qunceqe dersxane de depres heye. ji me renase. Ne qevnar.
Depreş User sepîqî suwarqirî ye. Qevnar, her tiştc qevn, lê ewçend
Mamhoste, carinan, ji diyaroqa xwe qevn qo dema çêqirin û danîna wî ji me
daté û bi tebaşîrê li ser depreşî dinivî- dur e, ji me re ne nas e, di zemanè pêşîyau
sîne. Herçî qo devqî qenc uayiii seh qirin, de çèbûyî- ne nûjen.

bi nivisandinê ji me re dide zanîn. Hin Abadîn


caran ji -şagirtan radiqe, dersêii wan ji Tişt an qeseqî qo davî û paşîya wî nîne,
wan re dide nivîsandin û xeletèn wan naye, her gav dimîne, lue ir wînda û xirab
derdixîne ft rast diqe. Pèr mamhoste li nabe. Heyina xwedê abadîn e, ji ber qo
ser depreşî tişteqî xwe.sqoq nivîsandi bî, xwedê herweqî ne zaye, niimirejî. Ehm-
hêj di bîra min de ye; edê-Xanî bi Memo-Zinè, navê xwe di
«Çiyayên bilind b,' mij nabin dîroqa qurd n Qurdistanê de abadîn

Newalên qûr bê av nabin » qiriye ,

Vejandin
zDjétaae't CCaLl Zvedir Jt/iaii
Ji mirinè anîn jiyinê. Ji nù ve jiyîn day în.

Niqtezan . Niqtebèj «Şerha xemi-dil biqim fes ine,

Ewè qo niqteyan dizane û dibèje. Filan Zînê û Memî diqim behane.

qes niqtezane. Behvan niqteb.-je, niqteyan Nexmô we ji perdeyé derînim,

dibèje. Zînê û Memî ji mû vejînin.»

Niqte ew gotin e qo mana wè ji Chmedê-SCani

bona herqesî ne qifş e . Têgehiştina wê Cejn

hineq dis war e- Bi awaqî welê lihevhatiye Sahinet, roşahî, îd. Cejna te p.'rûz be .

68
Hejmar 3 HAWAR Rûpel 7

Dans certaines régions ces (w) devie¬

nnent (y) et ce changement s'étend à d'au¬

tres régions :

L' Vè


parsûyê

çiloyî
parsûya

çiloyê
stûr

ter

Ce changement s'est produit de la

façon suivante : Une petite partie des


D'après notre second principe nous
Kurdes prononcent le ( û ) non pas
n'aurions toléré ceci seulement que par
comme les allemands maiscomme les fra¬
contrainte ou par intérêt . La contrainte
nçais et conséquemment le (o) comme
n'existe pas . Quant à l'avantage il n'est
un (ou) français ayant toujours une tend¬
pas sulfisamment grand pour nous obl¬
ance vers le (o). Ces Kurdes qui adou¬
iger à sacrifier tin principe fondamental-
cissent ces voyelles emploient le (y) pour
Malgré que ( v ) n'a qu'un crochet et
l'union, mentionné plus haut. Et com¬
le ( w ) deux ; tous les deux ne s'écrivent
me le (y) est plus facile à prononcer il
que d'un coup déplume. De plus d'après
commence à gagner la contrée de la ma¬
les sons que ces deux lettres produisent
jorité qui prononcent le (û) comme les
le ( w ) est le double son du ( v ) . C'est
allemands et le (o) tel qu'il est.
pourquoi on trouve une analogie entre la
Quelquefois il remplace le (h) dans
forme et le son . (1)
le corps des mois:
Y. Cette lettre qui dans quelques

langues est en même temps consonne et


Gerîn gerihaii geriyan
voyelle nous l'avons classé dans notre
Bezîn bezihan beziyaii
alphabet seulment comme consonne .
Mehîr meyîr dihar diyar
A ce sujet sans émettre une opinion

quelconque, nous donnerons quelques


Toul ce changement se produit de
faits : l'est vers l'ouest du Kurdistan.
Cette lettre se tronve rarement dans
Dans des mots empruntés à la langne
des mots d'origine kurde . Son rôle dans
arabe le (y; précédé par un (:-)que nous
la langue est plutôt de se placer avant
noierons par(e) disparait avec ce dernier
une voyelle qui vient accidentellement â
et c'est un (c) qui le remplace .
la fin d'un mot se terminant par une au¬
tre voyelle :
Zeyneb zêiiuh
Derzî dezîya Zînè

Hê rêya welêt -^ Xeyr xêr

Ba bayé qur
*Zjj\i- xeyret xi'ret
Tilî tiliyèn wî

D'autre part on constate sa tendance J-.'j Zeynel zênel

de pénétrer dans la langue et de se subs¬


Feyzi lêzo
CS^'
tituer à d'autres lettres. Dans le Kurde
les mots terminés pir les voyelles (o,ù )
A ce sujet.il faut noter aussi que dans
lorsqu'ils reçoivent nue vovelle accident¬
l'arabe vulgaire quelquefois ce changem¬
elle c'est le (w) qui sert à les unir.
ent se produit.
Psirsû ve parsûwê parsûwa stûr
J, G. De ces deux consonnes le ( j)
Çilo vî çilowî çilowê ter
a été classé a l'alphabet Kurde avec son
(1) Voir à ce sujet la liste No[l]dre- son français et le (g) avec le son du (g)
ssée à la fin de cette étude. allemand .

-69
Rûpel 8 «AWAft Hejmar 3

Ş-^ Cette lettre correspond au son du au son de (qu) du mot (quart). Le mê¬

(ch) traiiçais<sh) anglais, (seh) allemand. me mot avec la même signttication existe

Nous ne disposions plus de-letitre qui en qurde, il s'écrit (qart) et se prononce

puisse servir à figorer ce son. Un de nos commes (quart) ivec cette seule différe--

principes nous interdit de faire usage nce que le {t) final est

de lettnBs «imposées , un *utre nous Examinons le c»s du son figuré par

cpnduit à nous laprooher autant que le ( j) arabe .

possible de l'alphabeLturc- D>utre part ce Si l'on étudie le (q) et le (k) des al¬

son comme point d'<émi$sion est proche phabets européens , on constate que le

à» (s), aussi les langues qui n'ont pas le (k) sert a noter nn son postérieur pw

son de (ch) le prononcent comme (s) , rapport à celui du ( q ).

par exemle les grecs ne connaissant Les langues d'origine latine le notent

qu'imarlatament le français au lieu de aujourd'hui par nn (c), car ce changement:

dire (chambre) ils disent (cambre) s'est propait dons la langue mère avant

En conséquence nous avons noté ce la formation des langues latines actuelles .

son coronie les turcs par (s). Cette torme Dans l'ancien àati i le «k» ne put se

existait déjà 4ans l'iphahet roumain. maintenir que dans les moifs «kaeso» -et

X. Le son ^rec du (x]fig*iri en all- «kàlendae», dans les autres il a été rem¬

enwnd p r /ch) existe aussi da»s la langue placé par le «c» qne les roroainsont tou¬

kurde, il fallait dès lors le noter par ii»e jours prononcé comme un «k« c'est le cas

lettre indépendante. L'autre p;;rt nous des mots: «afcle, café corbeille, coffre,

n'avions pas besoin que le (x) figure co¬ cristal qui s'écrivient p^r un « dcMrt la

mme en français les deux sons différents prononciation est postérie une par rapport

qu'il a dans ( exemple egzempil.e. Alex- à celle du (qu) .

andre-Aleksôndre), nous avons donc pu Daas i'ajlemand, langue OiU le «k» n'a-

l'adopter po;ir ftguriejr lerSon du (x) grec pas cédé au !«)C» mous voyos les mente»

auquel il corres,pond d'aUlears dans mots s'écrire avec un «k» : kable, kdlfe.

différents autres alphabels. , kofîer, kristal .

Q, K. Les sons notés en arabe par Passons à la valeur voealc du son du

les lettres (j) et (i) et qui sont tout à ck» kurde, prenons 1« mot français crî.

fait distincts l'un de l'autre se différjtnci- Le «c» de pe mot, se rappoche au son -du-

ent également assez nettement en kurde. «k » kurd* daiias le mot kurde « kîr » , qni

Cependant le correspondant au (j) arabe veut dir aussi crî.

est plus doux , en kurde, il ressemble un De même le mot kurde krèn peiiit être

peu aux (c) des mots -français ; comme cri transcrit en français par crèn.

Je me permettrai maintenant de <âter


cristal etc....
La question est de déterminer par quelques expériences relatives à la iflaleiir

lesquelles de ces lettres doivent être res¬ du «k» kurde et qui semblent iotèressa-

pectivement réprésentées le son antérieur ntes du p«oit de vue de la oomparAison


et le son postérieur. Nous rappelons que du «q», ckwkurde avec les sons correspon¬

le son est antérieur lorsqu'il est émis d'un dants 4es laingues ariennes et senùtiques.
point se rapprochant des lèvres, postér¬ i, J!»i dicté à des jeunes geasitur-
ieur lorsqu'il est émis d'un point se rap¬ des, auxquels j'avais enseigné l'alphabet

prochant de la gorge. kurde le mot cristal. Après une très

Nous avons noté le son de (qu) fra¬ courte hésitation tous l'ont écrit par mn

nçais, allemand et de divres autres lan¬ «k» oomme'en allemand kristal .


gues par (q) qui correspond exactement II. J'ai dicté le même mot à un

70
Hejmar 3 HAWAR Rûpel 9

kurde ne connaissant que l'alphabet ara¬ que rien nous oblige à sacrifier.
be mais non la langue, Il me l'a écrit Du point de vue pratique la propo¬

avec un ( J ) JU_j y rtion de ces lettres est égale dans la langue

J'ai dicté le même mot à un ^ 33798 V 33798


Kurde, connaissant l'arabe, qu'il avait La présence de la cédille ne peut pas
-étudié pendant de longues années dans influencer notre choix. En conséquence
des Medressets. Ce dernier hésita longu¬ nous avons adopté:

ement, prononça le mot plusiers fois, l'e¬


C pour dj (T
xamina par l'oreille et me fit cette obs¬

ervation : D'après la prononciation d'un Ç pour tch 2 [il


kurde qni ne connaît pas l'arabe à fond on «à suivre»

^jéla'iu CCaLi SBedir Slhaii


doill'écrireavecun ' J ) comme ( JU-iy)

Mai ceci lu en araiie donnera un son qui «1» Juste en passant , à propos du. ç

Kurde je veux noter qu'il est probable que


vient de la gorge et qu'un kurde ."ig.ior-

ant ne saura pas prononcer. En conséqu¬ ce son figuré par un 2. dans les alphabets
orientaux, est originairement un z alle¬
ence, au cours d'une dictée s:ivante ara¬
mand comme dan": Zeitung. D:ins diffé¬
be il laut l'écrire comme ( JU_j } )
rentes contrées montagneuses du Kurdis¬
IV. J'ai dicté le même mot à un tan on trouve des mots dont le ç se pro¬
arabe, qui adopta la même opinion i[ue nonce comme un z allemand.

mon compatriote lettré et l'écrivit Jbj^


D'autre part ce procédé procure aussi un
La Lange Kurde
certain avantage pratique. En effet la
Les Baba-Qurd et les kurdes de Soran
proportion de q dans la langue kurde désignent quelquefois les Qnrdmanc par l'ex

«s* 5^8.^1 celle du k 3^ et le q pression de Qardôn-jiyan qui veut dire les

kurdes des j .Cette dénomination provient de


és'crit beaucoup plus facilement qne le k.
ceci que la lettre j h beanconp diminué an
Il ne nous est pis possible de nous
and tandisqae, au nord, e.st an contraire très
conformer sur ce point à l'alpliabet turc,
usitée .
qui ne fait p:is de ditférence entre ces Le dialecte da sud porte dans son ens¬

deux sons. emble le non» de Lorî, aujourd'hui ce n'est

C,Ç Nous avons e.icore le c et le r. plus qu'un terme scleotificiue et s^est spécia-

que nous avons réservés pour noter les lis,S aux kurdes Lor. Par ce qne, comme nous

sons de dj et de tch. l'avons vu , ce dialecte est subdivisé en sons

L'histoire parait justifier 1 1 notation -dialecte et chaque sous - dialecte a pris an

du son tch par l 1 lettre r. nom spécial. Seulement les «bexiiyarî» sont

Dans le latin postérieur du ç ème quelquefois désignés par l'expression de (Lo-

siècle, comme on sait, le c suivi de« c, e, rèn qiçiq) qui vent dire «les petits lor. eltlor»

proprement dil 'lorén-mezin» «les grands lor»


i, y, ae, » rendait le son de «tch» presque
Le dialecte du Nord - Ouest s'appelle
comme lez allemand. Ainsi que dans les
Dumili ou encore Zazan.
mots suivints: Ceies, centum, Cicero,

circus, cyrus, Caesar, caeremomia,coetus. Le Folklop« Kurde

Nous préférons cependan rester sur Le Folklore Kurde est dune grande rich¬

le terr.iin de la convention , qui nous esse. Il embrasse plasienrs genres et différen.

permet de demeurer fidèle à noire principe tes formes.

71-
Hejmar 3
Rûpel 10 HAWAR

U est évident que celte ricbe.<se est due derniers, comme du temps de(Xénéphon) se

à ce que l'a langue Kurde n'était pas régnlièr- retiraient sur les sommets, du haut desquels

ment écrite, et la lilléieluie éciile,plaiôt Ib^o- ils contemplaient le va et viens de ces enva¬

logique et philosophique , et surtout encomb¬ hisseurs, qui pou^nient difficilement pénétrer

rée de mots arabes non usités dans la langue josqu'auprè-a d'eux .

populairene coiiesi.ODdail pas aux aspirations

du peuple Kurde, éminement poétique . Dans le folklore Kurde nous trouvons

En conséquence le peuple a cherché à différentes formes.


Les (çiroq)contcs, (çîrçîroq ) légendes, qui
satisfaire ailleur cette aspiration, tt les latents
sont généralement en prose, prose rimée [1)
poétiques assez fréquent préféraient nploiler

le domaiiie de la langue populaire plus feriile et par endrcils versifiées, narrées par les

que celui de la langue écrite . Et giàce à ces (çiroqhêj) narrateurs el chaulées par les «den¬

deux facteurs la litlèrateure populaire s'est gbêj et stranvan » trouvères et chansonniers.

Leilement enrichie et développe qu'elle peut Dans les narra lions en prose et en vers

présenter à elle seule l'expression littéiaiie le chansonnier commance à raconter l'histoire

complète d'une époque dans les genres les


et lorsqu'il fait piirler ses personnapes. il le
fait en vers et en chantant. Quand il y a plu¬
plus divers.
sieurs chansonniers, l'un d'entre eu\ se charge
En dehors du lait qne la largue Kurde
de la narration et les autres prennent le rôle
n'était pas utilisée comme langue ollicitlle el
des personnages de l'histoire et chantent tour
administrative, un des principaux molile qui
à tour.
ont incité les poètes Kurdes à négliger leur
Stran- C'est le genre exclusivement mu¬
langue, maternelle liHéraire peut être trouvé
sical , correspondant à peu près an Lied
dans l'influence de la religion islamique, qui
allemand.
pénétra très profondement les institnts les
Au Kurdistan la plupart des stran sont
plus intimes des peuples qui l'ont embrassée.
faites par les femmes.
La religion islamique pour effacer toutes
Les stran se classent en deux caté¬
traces de l'ancienne religon des Kurdes le
gories selon la durée de leur existence. Cert¬
Mazdeîzme ou religion de Zoroastre - com¬
ains subsistent longtemps, el presque depnis
me elle le faisait à l'égard de tout autre
les temps les plus reculés, d'autres ne sont
peuple pénétrée par elle - a amené de
retenus qne durant peu de temps , parfois
nouveaux termes et expressions de théologie,
seulement durant une année.
qui ont permis la constitution d'une nouvelle Dans la musiqre Kurde on peut disti¬
littérature théologique; formant partie intégr¬ nguer comme genre les lawiq, .şer. dîloq,
ale du nouveau dogme. De même est interve¬
lavîj, bèrîte, beste.
nue une nouvelle jurisprudence «vec des coJes Lawiq Sous ce tiire se groupent les
toujours garnis de nouveaux termes emprun- chansons damonr et les chansons purement

lés à la langue du Coran. lyriques.

Pour être un bon adepte du prophète et Ser C'est le genre des chansons de

conquérant arabe au lien de direYazdanê paq guerre, épopée.

lê créateur pure il fallait dire Allah Pans ce genre on dislingue la véritable


épopée, dont le nom diffère chez les Kurdes
Cependant la langne Knrde resta plus
montagnards el chez ceux de U plaine.
pure que sa soenr, la langue persane. Une des
«1» la prose rimée est chantée avec une
raisons de cet avantage gardée par la langue
mélodie légère. Dans les morceaux de ce genre
Kurde a été l'impossibilité dans laqelle se
le dfngbêj commence par un rime qu'il garde
sont trouvés les arahes, peuplade du désert,
jusqu'au prochain arrêt, et chaque fois que la
de se mêler aux montagnards Kurdes. Ils ne
se trouvaient pas, en etfel, équipés matériel¬ voix s'arrête rime l'arrêt avec l'arrêt précédent,

lement pour pénétrer dans l'habitat des mon¬


et il continue ainsi jusqu'à une nouvelle

tagnards Knrdes. Durant les invasions, ces chanson .

-72
Hejmar 3 HAWAR Rûpel H

Les épopées de la plaine s'appellent

délai qni veut dire beau et chaque tribu a


CyxJ^ oy^ i_P"y^ ' ôy ô> «i iS^**^
son délai Comme Delalê-Berozan, Delalê-
iSj^y^ Ù!i" JJ ^ <-5j jl iJV*4*-'. 'J ilyj 'y-
Milan Delalê-Berîyê etc. Ceux des monlagn-

ards sont désignées parl'expresion de Lawiqé

suwaran .

Le sujet des délai est toujours du


o j>1 jyj :> y vy J »i iJ (Sjy-^ i i
même type. Un jeune héros part pour la guer¬

re, sa tiancée ou sa bien aimée est a la mai¬

son, elle chante les péripéties de la guerre el

les faits d'armes du héros. l^lj i_J-w Tc-' aj_ J ay-

Le LaWiqê-Suwaran est analogue au

délai et a des passages chanlés foromealh-

groet presto el qui tiennent d'une marche de

cavalerie. Ces passages son surtout chanlés


aj iJ \di-j y.j'.jij^' jLju. y ojôli o_,jû J y

quand les. cavaliers partent X'oaT la guerre.


ay- yxj^ay^ IJy^JUji (jljl jJ ijl^Z,a y^
Le chansonnier raonlé les accompagne et

chante .
Jjj jLjI_-__,j Jdij (.jdij Jl,-0 ^j-"jJ t5i (>"J
Diloq C'est la musiqne du dilan et

de govend, musique de danse.


ly. j'^' W- y.j et' cy
Lavîj. lavijoq, laje C'est la musique

religiense, dëvenne assez rare . Avec celte ? J; JU JC>. \


musique on ne chante que des morceaux en

Kurde, faites par les Kurdes el non des ver¬ î ^a^À A.t ^ J - r
sets de Coran. Le lavîj est celle des prédic¬

tions et le lavijoq est approprié aux mouv¬

ements lent qui correspondent à uiie espèce

de danse ou marche religiense. Les mélodies ? (jf-i^j *j y J^y ^ ^zs>


' -*-'-^' ^>-j - t

tristes, chantant la nature comme les paizoq

chansons d'automne, s'appellentauss', parfois,

lavtjoq ù laje.
Bèrîte, Bêlite Ce sont des mélodies

? jT Sjy^ > J^" oy- -^" ir^


chantées par les étudiants. Les paroles sont

les poèmes des poètes Kurdes, comme Melayê


V
Cizôrî , Ehmedê-Xani, Melsjé Batè etc.
î AJ <ib ûl»ji'*?-j "tJ iJ_j> <> jy-S i y *jy
Les bèrîte se chantent par groupe.

Les étudiants se groupent deux par deux ou


? J yS ùi ^jJ^'ay^ '^ yr.-y-~ ^
trois par irois, el chacun des groupes chante

à son tour, après que les précédents se tus .

Beste-Sont les chansons les plus lou¬

rdes, c'est presque une musique sans paroles,

symphonique Les paroles d'une beste sont 0} Ö^ Ji Ùy 'Sj 7=^ (>i _,) ^
seulement quelques vers, et il y a un nom

propre ou un certain mot , qni se répète en

s'silongeant d'une manière qu'on arrive pres¬

que à les distinguer. à suivre

g), a. Siedir-dikan. rJjL.lij'.jdljjL^Vl^U

Xweyî û midirè berpirsîyar :


ùU >^ Jl* --» JV yj>\
Mîr Celadet Alî Bedir-Xan

73
>ul* r>u;*
J»/-

y~tl J, ISC=t:3
.»j oL,»l/

1 y iSj ijb'Uy _j ji£_jj t jl [liC^A (_^>Ji

>. (^v, ' '^-.'r- 'y^ ■^* .-5 y:y ti-^


liJSj'Uji^ j_^i 9|i^;t j_yil-l_j<.«»i jvil ljU_}» J
c <. 43\ij (Sj jl '. JVj ^.3 t ji U
i Al) "-^ OJ »^»- ijy'l sAio_^>- J i3 j" y^

yi^jy^^^Si 01"-X:j ci^ _,* Jj ij j;jj


ùU- jJj Jlc ù^i/'O jy:j

Ait i5_) <; jîj ùî;i ^" (^ «y'^ '-^ ir*

J3i j.^":>^ <ii. ^; j jl ji-^' y ^ y


l uj_) jj i t <. y-j *J '^J'J^,^.

oy- «jD i «-^.jj i^J 'Jt^ < t?-^* (J


y ij\:> "^ 0*- Jl J '-^^ -r" ' u"^^ -'' «ie^^
b jj'_l J aj_ jL t?j ^y.Jy' 'y^ û'j j
'(jljVaJ lAl»^._)iiJi ij'-j'j^V*^"^
l3_,é=ïi Uji _jj/l I A.^lsdijj'b ai\ *J <*S_j.^'
y J-. j _j;t}i li j Jj ^^ 0_j5>j l;_ji j

<) i , J kl-c.} (JU) LISj i_> (jW*^ u «-X-J

jjj^ >-» J" Ji* '_/. 3^ j»> iJ, jj"' (S y u i jUj IJlC^ j j_L;lli l;/i ( iî^Uj; )

vJ ( yj>) '-i (i:*^i J ' y J}^ J^'


3> ' ùjyj^iJy*^ ^>y y.jy^j ii J I di.j ) iS N->-

.iij (JUj l-JLVj i_) (i j -^J^^J ^^i

ùl «ji <1AJ (_y^l« ij llA;-^ ûî^-5 *' y-'' ;_jl>_,>- ^-Ji;>^. i~i iSj ijUj Iâaj M.-4=*-

oy-j ô'^j^j^. y;> * ^^ J ' ù^j^ ' ^_1-Jj' l J_Vi s i (jUj Ll.\j i Jl o i j_y) J^-i

<tJJ,il lî o (j^»_/^

U C:f Jl jyS :> .^\ t ^j.^i> ijé= iy.L.\= l ,i yi jljU »J iJu (j'ij", j (_;»^J (j»-'

[J\J.ayC iSyp (_iû^j^-y i^'j-i jl::^

-Ju ^^ ^ J i ùji

(j\wijùi (3_ (.^U)! ^y. <_)*:* ij^ ^_Lj:i"'j-'

^_^_i<*JJ3 J ._p- 4JJ-I oUv»; JW wif>l<»

-74-
r>u;« >i>u>
J-/-

>\- y X ^j.\j r y -^^ <* yf- L^»-


J.lj.'^^,!:^^'*'^
y'>-:> cSjUju* (_) / |»_jJ Aixiij

- «i/^ Jj>- 1^1 jl> Sjy' J '(T > -A*^ J^ _y * J'y if.^} uÇjy-j

ay-y j aXj ' Aj Jj\ -i >.*\j Jjj^-J oj tJjljl*

ijpy ^ * ij> ^jy- f y -^^ (^ jl jU b3 Ji "ûJl_,t(>.iJ'(jûj_,i- jji- j;j J

^i JjJh;

J=r ' *'jr vJ «^-J ti^^^^=^ jb^^^'jjj


o_,*i _} AÂJ i
*^jSi^=' jU j \;.i;l _^j (>.jî Vj>- i jy Si
' :>y vlJi A^iJl-j Ijjjl jî lj_y; j l»«-w
l ^ t Jlâ* l-lcJlJij Ali L? jljU t?jU) ^ Jîlj"
jJuoy-'^lj (jL-ii ù^ ^ (j*::^'^^ ^'^ * t»*"
"^^^^"^ t**'-'^ i>-ij^ ij^jy~ ^^.^' * (^^"
y^-t a y- (jUj JÂJ t^i Jk.) c>yj; J
«Jjj (5 ^'lî jJ jJJ «J c?jl j^ J ' °yjj
j^' »_p- (jj"j; A^ iJUj (Jiji j_^ (_j
t^jb^t^i^lj; ' (jiij eii o>>^ ji ^* J
ji J*j tiù i I J-j ^_jj j (i, _j> l-Vj'jjl (^^jS j
_jU t <-_;)i < j <.>-u.i aji- tyUj c^j-ij;
Ljy._,-, «y Jj_^U> tSji y Cjy'y, iSj
^Uj b.Ai.^^_,^= <.^ y A>- i cÀJ- ^
' y,.i:j 1 oy^

So, a y- i^J ilji li«J»- t o_y»-


ilj t Aj^ Uj «ji- (JUj y Jji ,5^

J) i5^. Ai «J (^jlj^ J y jS^tj-^^ ^ OJ OJ .5*7 o »_ii>- lilJJj liU ,5 AJ^ ^y

AiJij ylj*j j-J^û * j^ j- * r J» -^UUlJ jjjjj

*_> jé=»<j ijj ,5^ j\j> r-jj XiU-ljjl> t jd^i 5'^j ' "^^ viöi^'U jUj
jî vi>-.ioo l:(/jiy-ij.v_i '(>._) vl (_ji/^ ' J^y -^J oy- l-^^J C^ J ■'Aj» .> t^f;-

j^=*V- jA'-'i i^ j^ J J û!> J y "^.^ (>--^' (-î J->:5i ,i^" i^ (^j: J^ ,_r-^ J:» -jî *«
<uJj-ib.U- LjIj
1^^ iJj jjiS^. y 'i ûji "/^ ti^'3 tji*

jiij- _jl «j^LJi J ù;» v -^-^(/-* r J* ùy^-^^ (j^. J (j>^.

^^ 4*1j J Xjyj\y3jJo' t5j «Jl J J (ji*' ,v « i ojIjuIaj _^I _»I »

« »jSij^ij\ < *j ^yfiU iy>^

JL**« j OJ l^>^i>i>' j<^ 'j'j »^i/>

75
^uu r^u;o
Jl-"

a^ a y- (jÇJ J i cfj^i\ ^ày^lSi y.j^

aXj J y^)\i\ y ,^îLlJ iSj ÛV.'j*- J-" J tlA-*"

lûU-jJ) (Ju:Oi!5a>-j**Jl-JjA-i»>-j ojÂj (S'y,


/,X--._Jj*) oi ijjy l_* Isl iSj jlli

iJljjjU Jl dL«oi ij^ij'T ,;^i ^Ia)


<^j!b t5 J y iSj <.p<> <A jUj -^yo
i ö^:>jy <sy./^ '^ (5^ °J^

jjÎJjAj^ (jU t5i ûl»_p- 15j\>- *» iji Ji>^ ^


a:;ij ^J 4j> (JL. (jw.^, dio Jjl t5y.
^>.:>jf y^ iSj^^ ^ a{j\}\»)iSjip
jjjj « »> (JUj i_p idlij oJLioj t4^(jUj _îl)

j^JLj J, j^^ Al j5 <^J (jUljjA t oJ»i^ (jJJ

S^.ijy y^j oj a!d iiljjj û^ijjJ J^


Ail'Uj l::L-»eA» Lx<ll JU- _îl

jA.-. Alj^ AJs^iû jt. o_J oljlj'* ^ M ^ oi A)


_) ô^Jay- >y U ? 4j^u*« *j <» (.iUjU
..j^lijji^ jA_.i^Aj j)j j^lj isyJ^j
£^y^i »l" (^-i-^ (^ >. jl" ? (j'Ij' iJI-x;L.i-,i
y. oSij J O
1 1 *:J (jl jU ? -uJ iSiy
aj *i\y- iSijf ^ij>i (jii iSj^ y
I':...*»* i ** jUj J ijT Jl J *-» J;
|. A3 o y ,^-iaj jb i jljU )iSjjj^j,
Ki^y S dil* K" oi (jul'j
y j»JjJj A» Ijij A* J (j-, AJ aIU-j
,jU.__^ OJ o_j>- (j-.jlj j < o ijJ viilj
i^Ai ii i iSij^ y^ ji^jb oUi .u=-y
cT-^rT '^-J* dï^'" cy ^ J^ "^^: AAjJij-.ojUl (j,6^i(j\ï ( jljl» ) a! oiU:U-V
(JUjUi (l^iUj ljX_>- (j; (jj-sli
( jljlft ) (^IjiJ e-^jw j^l ja jlSo.J»- J*
l^ji (_j (j'^ji (j-iji JJj (5^ JU ijJ
y. AJ oi Jll» ôli}^. a! ö\î
4j Jyk (^^ oi jljUj lu-Jnî* i Aj\j jlij ji

J t Ali Iju'j i 4lSi <- jUj jjy 1; y- jAili- (jû jliU j j^j oi(j\;Uj (Sji- i

Jj j t A/iJ i J ij (jL) <X..u.ji t^j ljj-1 jjiU-X-i ij^ jl_J (jjiU- J J5 >~"j'"

iSj Uj>-A4-) (_J A>-i "tt (i-i y^y l::..'.>^i iji,-i ' jj'-i 1* J _y OyUj

tijjîji A^ ^^i j dii i_> viAi ^ jy JU j^ji^i Jc?-jl Ajb -x:>- J* ' y i Ji ' ^y i _Â*

j_U; v-<i J'\ } C?JL» (^JtJb ' y^_ <> oXj t (ji (jjiUj cSjAl»

j.a^ l j\Xjy. ^jy iij Ali ** J^-j JV jU oi ^l i J (JUj t?j (j;j jjJ ^^iSL,

-76-
f >u;^ .\j>\»
J-. jj

jlS->- I..J Jl o (jy-i j^ I

jlS^i'l iSj ^y y y

(J'U» iV) o 1^ O >ijï

t f*-^ iji ij ' (J O oJCiJti Kli Ijaî t (^jlji V

IsT^a; 'çsjjlii-'o

jjli (?'o i t5ij-A^ 'o

Aj»jt?y jU-i» J a:-ç «iji i jUj^ (J ' Il j J -jj^j" '-' ' ->Jt-y <^

oj>- (jÇ-i ^ oi .>- Il 4^

IjIÈ^ _^ t A^ISUIl^ y l A;.l;j j Ui yi OijJ j'i/i t5j;»'i O

y^i, L?jlfj bjU ' ( ^y Al" -^^j-i <'bU- * **

_) OU>- i_j j^ ' A«u-iUj ijUj AJoi ^T..|.Jca.fci,

aii.lS j^ J>IjU>- j o^>- jJ iJ ' Al jj.'....-»eaft i_j,


'Sjy'i (j *1» (J^-i O

(J,^ "ijŞ AjLj i JU- aâj i y\i


t (J'iU </j-il 'o t e?"-» '"^
ùljLi t ^^i-i _1* J J,,ilj* iîj lSj ûL-j
JJ-a5j A.i t _î; iJ_ Ai-s«:5*^
<o i Ji ijUj y» jJ j: j t AJoit^^i a:.)
(jlj.>i(^li 'o t'O J 'Cj i_.j\i
4 y'(jûJ Aii>_i t ^J «j^-ijUJi JlJ^*' V J^j*
Ô^j' JJ^ J-" J ^ (i^ ,
t (jjiji-i (jUj AÎ_jjj «iU si yy.j-'
Ail^(j'.j-il^A; jii
D jj/^i (jlj vjj j2;4-Xj j ô^X_j (ji (jjiU j

Ji ijôuj tiio jjl l:»- y ijOl j oii 0|^j (Ji

{ iSy Cy^'j ) "J ô"'-*j iJbj lÂ^ ^*'* ijljdi (i_ Jli

jj:;i iŞi'y- ölc^U 'A-jJ oj>-j ».5(^jJ *;*

i^iijj y op (jliUj l:;-Jti»j (jj*i) ,_J jL.-.j) cSjl'^'^ ? ^ i î* ô'.jU; (jldu

(J t diù; J _j y- (j) A^ (J 4 jJt _îl Jl Aj JLj*

jLi t5j^j»j c5.>l^-»- Jl J j j;^*j^ J y y,}t, jt, iŞJ Sj (Sioy- qji'jll» J jJ U^

' oy^y- ij-'y t Jili (J Zjjy- (J j'^i 'é^'y' ' *^y^i

77
f >!/;* N JU

\'l"rY ùu> ^ö .-^M.

0^ aULr^' [lx^.miAJ> Lji i

jJ ^ 1 .>! J -^lj»>'(_^.i (^i oji- l»U

yyi iS>oy- (jjijili t A^l; OJiJy (.lliil Jj<^ljjlj li (.Iksl

«^(^ j>- Aj (^io »>- (jùjiv* ^-J j-J ««J Ai^ (j:^" ^" ojS~-j jU- O ^ aJU»!;

»ji di«_) oU>- j-J jj L-«>' (jvJjilî AJv>- oi iSiay- (jjiylî (jC-i i J i (^A^ J»

*(jjj^,jjD i tU|^'yl»_îl ^X»-(jlioj>- JJi (jlijiW iJi'Uj» j Oji- aJS^ Z.^ Cj ' AJ

>jjy j-j iSioy- y y.j ' ji y^-^^ l/~ '*; t5j ^^ ZJ^y AdliU t^j t A^i

«jl_:i« J Oli'r '-^-' (J -V *i.^ ^^J* '-''-' ciji^ J ^Uàj J AaJ i Ji ^Ui; j .lliil
^;^'i i t ^i aUj
<1 * lS_) yj ' «J.-»J ^ y Ail) jl ùy^

vlJu <L^j^ ^:> <* (Sj.\j Ji 'S^jj'.i


Aj^Xx^-J t ojj^ li jU- y ay- A: Ij j *»

J.^^^ôyP
J J^i J* t A>.i AÎ^U t^jJj t Al jil J J jy

t<'L>- (_j yai'.Lj.j L) ^jU oJU As (j j/L. (jl JU» (_)


(jôil \ iSj (jjiljl

^Jji joj>- 1 UtjçUjI (_^'-Jiil j i_i ' t? jj*U- _^j


iAîj^j jj o_)>i i L^fji (jiJ^j'^ i oyi»
ùy 'j' »y- *Jyjj tjr^-^. t^-"^ c/- j ^ôy->
ij,jli Jl ijy'li *j^ ^ (£:>oy- j: J * aÎj j; j
ay-j^ùyj
(J.l^j* J j-'J ' j3 ojl ji \ Aj (^ioji- (^ J

's:
^—» iS>ay- ( Ai\y f -t.» ij,\t ùf'y.J ) i5jj. i j jlj U J J ^jifcj) t jlîjj^

A» Ji y lîjij <iy>y\ jl t5ioji- T AjJJljil Ai ;3 li>. (jjjjl'lî W ijviyl» _si ^ AIjJ jl j

i^ ôi53i* Uv^*<^-5'^>"^^y^ j^i t5jîj.> ti'^ 'ôi/' .^ ij;j|j ' o jLi'i (/i

tf /;j Jj5~--V^ j'jei-J y"y Jy'i Si^ * )» < _ii jj »j t jb,»5j Jjol ' jjîU J jl^

78
yUJtaJU ji*

UV^ v^*

lV_jV & ÂP^^vs*«* "^" \^,Âii


t

jlUVl a^ yi-^i

dliy I > î-vb ii« y iili_^ \ » ifJr" ijriy ° * * »-*^'j Ai» j»

Jliji ^ Jjr'^y

siiij jj^i.[jl^

il^'V' îjU jl-i : ;jo ji-l ._^U ^l jjSCj jl ^ O'jLIJll

-79-
^ JU

jU-j^ . f- 6 jy^:> jliUj lû^^ikl»

J.Hj r i jjli^i S^.y!^::^

ç^y^U A'iijjjjj

jU.(^jjj» jU-jOi ji<jL

t)*-jjb jt-)i

^ 1* i5ij5^UUIl
1

^ljjj^ l:^:^» »_,

^ ^
iJ^ji

jU-jjj p^ il j^o i j^i j\é*-U

15 ^ _îVa;v

ùU-jX . ^ . »

\5rv ÂiJeu * \to\

80
SAL 1 HEJMAR 4

•YEQŞEMiî 3 Tîimeh 1932

QoiDela Qflrili ^ Bevoe Kflrde

%é^txizïv^èn ''Qomelê

Ber te'vna mehfiirê C. A. Bedir-Xan

Hacî Kadirê Qi1yî Hevindê Sorî

Lawiqê win Dr. Q. A. Bedir-Xan

Eltabêya Qurdi C. A. Bedir-Xan

Ferhengoq

Yeq bùn û yeqîtî Dr. Q. A, Bedir-Xan

Wişyar bibin H. Kardlrè Qûyî

Gotina welat Cegerxwîn

Zèrî Qiibarê

^cnsişî

Textes et Traductions D. A. Bedir-Xan

.l.'Alphabet Kurde « « «

Folklore Kurde « a «

capiana tti
ŞAM - (032

-81-
j^ ^ :Jù.i/à

^^aia/ieu/- e-/' (%cu^âde^

9« ifafly

M< s/ nr^

SPECIALISTE DES MALADIES INTERNES

.ITENERIENNES ET INFANTILES

Jbti

E
Eiogtige Fmrn
Inscription sur tous les métaux. Gra¬
vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief,

suivant les procédés les plus modernes,

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Pour la Syrie , la Turquie, la Perse Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,

l'Irak et les pays du Caucase: Irak û welatên kevkasê :

1 an 100 f. Salqî 500 kirûs-sûrî 100 frenq


6 mois 60 i'.
Şeşmehqî 300 kirûs-sûrî 60 frenq
4 mois 40 P.
Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq
Pour tous autres pays:
Ji bona welatên din :
1 an 150 K
Salqt 150 Frenq
6 mois 90 1'.

4 mois 60 l'. Şeşmehql 90 Frenq

Çarmehqî 60 Frenq
Adresser toute demande au directeur

priétaire : Emir D. A. Bedir-Khan Her tişt bi navê xweyî tène şandiu:

Damas: Quartier Kurde Şam : Taxa Qurdan

-82
SAL 1
HEJMAR ^

YEQŞEMB mMAMHHAMMm 3 Tîrmeh 1932

Qofflela Qurdi ^ eevue mu

Çiroq : Dé ji sibè heta evarê di mala xelqî


de dixebitî , bi.şev gorediristin ù dîsan
BerTBvaa HelilûrG qara wè bi qoteqi tèra debara wan diqir.

Rîndè û Zîzê xwehôii hev û ji bavé Lê divîya bù çeud père jî bidin alîqî
xwe sèwî bûn. û ji bona xwendina Gefo bicivînin.
Bavé waii Beiigi axa, digel brayè Ma liengi a:;a ne wesandi bû qo bila
wan ô Dcezin Zinar û bi çend pismamên Gefo bixwîne, mezin bibe, evdîna bav û
xwe ve di wextê Sèx Seîdè rehmetî, di welalîyèn xwe veqe û di rêya felata welatê
serê serxwebûna Qurdistanê de ji bona Xwe de bixebite.

-ATclat û miletê xwe di meydana rûmetê Ji xwendinê re dirhav divîya bû.


de qeti bû. De xwe dişidand. hêj zède dixebitî,
Rindê sêzdeh û Zfzè panzdeb salî lê ti.steq bi ser de nedixist.

bû. Brayè wan ê qiçiq Gefo hêj nû qeti bonu anînciha wesiyeta mèi-ê xwe
bû neban. i<eriira .\we da û her du qeçên xwe
*
èxistin xebatê.

Serê serxwebûnè ji heşt mehan bêtir Di wi bajart de mehfûran çèdiqirin.


ajoti bû. Esqerê qurdan bi ser Diyar- Qeçiqan di wextê xwesîyè de bi çêqiritfa
beqrê de girti bûn, qeti bûn nav Xarpûtè mehfûran mijùl dibûn, pê dileyistin . Ji
û bajarên .Qu distanê en din. lewra geleq ne ajot ji her duwan re xebat
Ji ber qo tifaka wan ne yeq bû, hâte dîtin . Her rûj suhehî xelqè mala
mirovèn wan en xwenda, qo biqarin Bengî axa qar dibûn û her yeq diçû bi
qarên serxwerabûnê bigerînin, qêm bûn, alîqî ve.

ù ji hêleqe din ji di çend deran de bè- De mala xelqî, qeçiq tevanê û lawiq
faexti hati bû qirin,- serxwerabûn ne çû dibistanè.
sert ù tirqanji nû ve Qurdistana baqurî

vegirlin. Sereq, Şex û mezinèn qnrdan


Geleq ne borî zivistana welatê jorîn
bi dar ve qirin, jin û zarowên wan, bi bi ser de hat.
hezaran quştiii, malêii wan zemt qirin.
Cilên wan teniq û qevn bûn, li wan

¥ ¥
sar bù. Zîzê çend caran nexweş qet.

Di vê navê de mal û gundê Bengi Lê diviya bû li ber her tişlî rawes-

axa ji talan qirin û jin ù zarowên wi tin ù bixebitin , da qo wesiyeta Bengt

birçî ù lazî hiştin. axa li erdê mebilin û binin cib.

Xelqê mala Bengî axa êdin niqari bûn Qeti bûn çileya zivistanê. Dihat bihî-

di cihè xwe, di gundê pêşîyên xwe de slin, filan duhi bi sev bi rêve ki filîye.

rûnin. Qûçe û qolanèn bajèr bi berfè dagi-

Dèya wan ,- jiniqeqe jêhatî, qeçeba- iti bûn. Çend bàn ji giranîya berlê hjl-

veq, zarowêli xwe da bû hev û guhasti veşiya bùn.


bû bajareqî qiçiq, li ciheqî welê qo tuqes Tevna qo Rindè û Zîzè li ser dixebi-

ew nas ne diqirin. tin di holeqè de vegirlî bû. Banê holê

83
Rûpel 2 HAWA» Hejmar 4

=tBB=

o^ai/uln <s? C^ûï!/ j^ui^î^

Ev Lor û Bexiiyarî Baban ; Xanî û Melayê Ba!te , ieyran ;

Qnrdmanc û Hevreman û zazan : Gî qurd in hemù.ji xwîna qurdan.

urdèn , ji welatê ;Rom û Sorî , Nabi ji me ye, û Şêx Ehmed;


Qurdên Ecem û Irak û Sûrî , Hîmê me ye Zend û dewleta Med .

Qurdên ji welatê jor û ièrîn; Agrî , Sîne , Wan û Mus ù Zîlan ,


Serçav bilind û zexm û iiêrîn ; Qanî ne , ji wan vejîne xortan ,

Qurdên ji Blûc ù Qurdên Efgan, .Sini , Elewi û Eyzedî çî ? '? ?

" D' hêvî de yeq in û yeq di raman, Em bûne xulam û mane birçî I 1 !

Yebfaext in hemû , ne bextiyar iii , Qurd in , ne cuda ji dar û ra ne

-Ser erd û dinê, liyin ûjariii. Bin destê Xwedê û yeq xwedan e

*** Qurd in hemû em , ji yeq iiijad in


Tev d;id û qerem ù paq nihad in
Zerdeşt bû melayô qevnè qurda'

Kanon bû çiraya zendavesla' Bextên me yeq in , ne sê ne car in

Em Qiiid in û tev bira û yar in


Ew lelsefey.i kedtm û pir nûr ,

Zeiidi, zmaiiô qevn û meshûr

Zerdeşt û çiraya zîvè Zerde.st ,-


Agrî, Sîne, Wan ûMûşû Zîlan,
Ruhnî ew e , ser çiyan û ser dest .
Qanî ne ji wan vejîne xortan

Her qat ji qitèba Zendavesta


Sinî. Elewî û Eyzedî çî ? ? ?
Pèteq bû li dil , gnrî di desta
Em bûne xulam ù mane birçî I I !

Bèrût: 23 Gulam 1929


Rislem ji me ye û şah Nadir ,

Siltan selahedînê denggîr .


ÇDr, Qamitan. CCli SBcdir-Xaa

Kulêr û pipoqên quleijèn wê şiqestî bùn. I da himêza xwe, guvast ù maç qir.
» -tf *
Rûjqê her du xweh liber tar û po- '
wén levnè . rûniştî , hepo lôdixistin j Rindê ji Zizê bi du salan mezintir

Her du ji, ji sermayê direcifin, dranên ; bû. Lê di wê çaxê de ev du sal hing


pêne salan hêja bûn. Rindè ji dèya xwe
waii diriqriqîn, gûmiqén Zizê kerist bûn. :
bêtir pê mijûl dibû û ew bi xwedî diqir.
faepo ji destê wê qet û du hêstirèn germ i
Zîzè bêdî hêdî digirî lê nediiialî .
pêve çûn. Nema diqari bû ber êşa serm¬
Rindê destên xweha xwe di nav yen xwe
ayê biseqine. Bi dengè xwe ê zîz gote
de diguva.ştiii û dixebitî pê bigermîne.
Rindê :
Pişli gaveqô xweha xwe rûiiand rex x'w.e
Rindè, xwehô I ma êdin ne bes e ?
ù je re got:
Tu nabînî qo em ber du jî kefiline. Dé
Ma Zizê lu iiizani qo xebata me
rabe em herin mal, biqevin nav cihan ,}i bona Gefo ye. Jiibona xwendina Geto ye.

û canên xwe bigerminin. Belê Rindê çawan nizanim, war

Rindê zûda pê hesîya bù, lê xwe ne ibûwa qengê dèya me em^didan xebatê.

berder ne diqir. Cîsan ji xwe ce bû Ne XiWe cire digirî ?

xweyî, ne da ter sistîyè.'tinê xwehaxwe Tu nablnî êdin nagirim, lèiisteq

-84-
Hejmar 4 HAWAR Rûpel Z

beye, ma dinya tev ne zivistan e, buhar xwe, Gefo bidin xweiidiB.


«
û havîna wê ji heye. Bila Getoli havînê
Qo serhoste dur qet , Rindê gotina
bixwîne û li zivi.stanê tevda li malê rû¬
X'we pêş ve ajot :
nin, ma nabe ?
Qo Qurdistan bi serê xwe bû,
Dibe Zîzè, le bavé me wesandiye
hingî her tistèn welatê -me, ji me dibin.
bila Gefo zana bibe, bizane rêziqa
Ev serhoste jî }i qurdan tète hijartin û
bigerîne. Ji bona wêjî xwendina
pirsa qurd ne weq îrû pirsa dijûnê lê
havlnê ter naqe, divêt li zivistanê ji
pirsa pesnê de bibe. Ne tinê serhoste ,
bixwîne, da qo zana bibe.
lê ji haqimaii heta paleyan hemî, ji me ,
Ma cire Rindê, ewende bixwîne.
ji miletê me de bibin. Wè gavé ev zm¬
Bila kasê qeqè me Zinar bixwîne nebes e?
anê qo em pè daxêvin ù ji me reşîrîne
Za:ia bûn jî, ji bona li?
di ber derè de bête gotin û bihistin. îrû
Ji bona welêt Zizê. Heqe qeqè
em di zivarîyê de ne, malên me ji destê
me Zinar kenc xwendi bnwa rûja qo
me haline standin. Cire ? Ji ber qo em
esqerê qurdan bi ser Diyarbeqrê de girti
qurd in ù dewleta qurdan nîne.
bûn ne dibisl qo esqer l)ibin çend bir û
Bavên me, brayên me, pismamên me
heria bajarên din ù di dora Diyarbeqrè
bi dar ve qirin. Hemî, ji bêxweyîtî. Le
de qêm bibin. Lê bi ôriseqê Diyarbeqr
gava qo em bûne serxwe, hingî qurdani
.distand û mesele salî diqir. Dibêjin qo
ji me re hekè jiyîné de bide. Ji bona
vê xeberè dijminan bi xwe gotinè , Te
Standina wî hekî ji me re brayên xwenda
niho seh qir.
divêt.
Belô. Gefo bixwîne û welêt
Welatê me xweyîyê :farowên xwenda
ù welêt bifilitîne, welat bi xebata
bûwa heta niho, biseré xwe dibû û bav
mirovèn xwenda xelas dibe.
ù brayên me nedihatin qu.stin em jî ne-
Qo xelas bù , dé bibe çî ?
diqetin vi halî, serhoste jî xeberan lime
- De bibe bi serê xwe. nedida. Niho qet serê te qo ez ù tu em
Qo bû .bi serê xwe? dixebitin, yeqî ji wau mirovan bixweyî

*** biqin. Ew jî brayè me ê qiçiq Gefo ye.

Di wê demê de serhoste qo tirqeq | ***

bû li wan dabor! û gali, dijûnan li wan ;


Zizô dengê xwe birî bù. Ne digirî,
qir ù got: «yinemi lakirdi Kurd piçleri ...»
ne jî tisteq digot. Dest avêti bù liepowê
Qeçiqan bi tirqî niznnî bûn. Lê ji xwe ù dixebitî . Hepowê xwe wer dişu-
awayê gotina wî seh diqirin qo xeberan xiland qo îiliyêu wê ji gûmiqôn xwe key
li wan dide. Qeçiqèn din qo di holê de agir vedimislin.
dixebitîn bajarî ù hemî jî qêm ù zède
Tinê di vegerè de ji Rindè rekewîtî
bi tirqî dizanî bûn û pô xwe diparasiin.
qiri bn qo ji dèya xwe re tişteqî mebèjit.
Tinè Rindê ù Zîzè, qo bi tirqî niz-
***
;anî bùn diqetin ber çavên serhoste. Ser-

hoste digot: «Disan galgal ne! pînc.^n Sibetir dinya hêj sartir bû, .Rindê û

Zizê ('û bûn xebata xwe. Heta hingùrè jî


quid ...»
Ev ne cara pêşi.i bû. Lê Rindè û xebitî bUn.

Zîzè niqari bùn ihin bibin . Her car weq j Ga-va liatip.mal ,û rûjanîyia xwe

cara pêşin berdiqetin. Lê deng .nediqiriii.! dan dèya xwe, de .dîit qo ,Zîzê wê rrCJjé

Dôya wau ji wan ve^oti bù,:xwe ragirin, ' ji xweha .xwe ikeme.rîy*q A nîv bêtir anî

deyn meqin, heta qo em bigehin mîraza bû. Berê je gàmtir djanî. De ecebmayî

85
Rûpel 4 HAWAR Hejmar 4

(Zerdeşt)

Berê qu:d zerde.stî bûn . Zerdeşt pèxem-


Di hin deran de ev (w) yen ha bi
berê wan bû. Ehmedê-Xanî qo pê diza¬
(y) re xwe diguhêrinin:
nî bû , di (Zîno-Mem) de bi beyta jê¬
Vê parsûyê parsûya stûr rîn ve h zerdeştîbûna qurdan işaret
Vî çiloyî çiloyê ter diqit û dibèjit
Gelo bi çî awayî ev du herfên ha
(f Malê xwe ji rengê kewmi-Zerdeşt
pev diguhêriii?
Da agir û gazîya xwe rahişt . »
Hireqi qiçiq ji qurdmancan herweqî
Cfimedê' SCani
xelqê Botan dengdsra (ù) zrav dixw¬
( Zer.davesta )
înin, yanî ne weq almanan lê weq Fre-
Weq her pèxember Zerdeşt jî xwedan"
iisizan bilèv diqîn.
qitêb bû . Zendavesta navê qitèba wî ye .
Ev qurdmancèn ha dengdèra (o) ji
( Zendî )
weq (û)wa adetî qodîFransizîyé de bi
Zmaneqî qevn e . Zmanè me , zmanê qu¬
(ou) têt nîsan qirin dixwînin. Bi vè
rdî je hatiye girtin , yanî eslê zmanê
lerka qo di bilèvqirina wan de hergav
me zendî ye . Zendavesta bi zmanê ze-
meyldariyeq ber bi (o) ve heye.
ndî hatiye nivîsandin .
Ev qurdên ha qo van du dengdêran nerm
- (Qat)
dixwînin ji bona hevgihandina van den¬
Di qitèba Zerdeşt de lajê an stranin hene.
gdêran bi dengdêrèn din herweqî bi
Ji wan re qat têt gotin . Qatên Zerdeşt .
(ê, î, a) têt çêqirin li sûna (w) (y) qè
( Gûmiq )
ditînin. (dûmahiq heye)
Serîyên tilîyan, nermiqên tîlîyan .
ma. Ji Zizê pirsî. Ewè got:
( Tar û Po )
Dadê heta niho min rind nizanî bû
Benên tevnê ; yen drêjahî û pehnahî .
em cire dixebitin, Rindè kenc da min seh
( Hepo )
qirin û qet serê min, û îrû min ji Zizé
Sehè hesinîn . Pê girên mehfûran tê»
(IbO) girê bèkir girèdan.
şidandin .
Zizi' ji te reçi got?
(Zîvarî)
Je bipirse dadê, ez weq wê nizanim
Belengazîya mirovèn mezin ù dewlemend!
rind bibêjim.

Rindè ù Geto jî, xwe gihandi bûn (Hingûr)

wan. Rindê dest bi gotinè qir lê niqari Piştî evarê , destpêqa şevê .

bû bikedîne, çavên wê hêstir diqirin. De « Şeva tarî ji hingùrè qifş e . »

jî digirî . (Med)

Di guheqî mezelè de piştxenceia Mileteqî qevn e . Mileteqî arînijad e. Med'

Bengi axa hilavisti bû. Jû pêve di destên medeniyeteqe mezin anîne pê . Qurd ji

wan de tu liste wî ne ma bû. medan dahatine, qurdzaro'Wênmedan iir.

Ji xwe re ((iri bûn adet, di demên ( Afirandin )

tengî û zîzîyè de ew ziyarel diqirin. Anîn pê, anîn wicûdê, xulikandio. Xwedê

Her çaran berên xwe dan xenceré erd û ezman û mirov afirandin.

û qetin himôzèii hev. « Xwedê afirandin ji bo wî feleq

Bèrût: 5 Çirîya-Berî 1927 Ji bo xidmeta wî .sihandin meleq.»

Celdiet CCli caedir-SCan, ehmedê' 9Cani

-86
Hejmar 4 HAWAR Rûpel 5

TAXTES KT TnADUCTIOFIS
-2

zertQuIiare Lê le I buliar bû , çaxa

Qonan û vegerlinê

Conformément à notre programme Zeri Qubai'a min iiesax bu

de travail , publié dans notre premier Li ber mirinè

numéro, nous commençons, à partir d'au¬ Heqe malê' gundi ù cirana i ne bîya

jourd'hui à donner des textes Kurdes -Sereqi bidim é

suivis d'une traduction littérale.


3

Ces textes auront d'une part un cara¬ Lê lèl Zeri Qubar te ez XBpandim

ctère instructif pour ceux qui désirent Te ez qir, me destmaleq

avoir une idée de la langne Kurde, d'au¬ Ser destê' xorlc Omerîyan, te ez gerandim
tre part ils Completel ont nos articles pub¬ Te e/ qir' me têle(i, ji telê' tenbûrè
liés dans la rubrique des «Notices sur la Uame destên neziinan, te ez .siqandim

littérature, tnoenis et cotâmes Kurdes^. ! ê lê ! Zerî Qubarè

Nous commeni.'ons par un ( lawiq ) Zeri Qiibarê

intitulé «Zerî Qnbarêi).


4
Celte petite chanson m'a été chantée Le lê ! buhar bû , caxa
par Un (dengbêj) de (Pêncînaran). Je la Qonan û vegirtinê
publie telle qu'elle m'n été chantée sans Zeri Qtibara min nesax bû
toucher à un seul mot.
Li ber mirinè
Comme nous l'avons déjà dit toutes Ev.à malê" gundî ù ciranan
nos traductions seront littérales. Mais pour Hewes naqim
-des expressions qui ne sont p:is familiè¬ Sereqi bidim ê
res à la langue française nous donnerons Le lê ! Zeri Qubarè
^ies explications hors texte. De même que Zeri Qabarê
nous reproduiserons par fois les lettres Te ez xapandim , Te ez -siqandim,
qui ont été remplacées par des apostro¬
TRADUCTION
phes peur des abréviations qui exige le

chant ou ledialecte de certaines régions.


0 viens gracieuse blonde.
Nous devons rappeler à nos lecteurs
J'avais vu ma gracieuse blonde
que les termes comme (stran, lawiq) qui
Sur le liane de la coupole[l]
été déjà expliqués dans nos articles
Pour la fille, plaine de foie [2]
traitant du folklore Kurde n'ont pas be-
Aux yeux noirs ; collier an cou.
.soin d'être réexpliquès une seconde lois.
Dieu souverain du monde.
1 -
Veuille accomplir les voeux des amis

Were lê le ! Zeri Qubarè et des assistants.

Zeri Qubarè Le mien et celui de la belle à la

Mille Zerî Qiibara xwe diti bû taille fine;

Li pala Kubê De bon matin

Ser qeçiqê xwedan iman ù çavresè [1] Les maison de certaines contrées
Sto bi libê Kurdes sont surmoutées de coupoles,

Xwed rebè alemè autour desquelles s'assoient, les femmes


Mirazè' dost ù gnhdaran biqira Kurdes pour tricoter des bas en causant

Ya min û bejna '/rav jî et encontemplant la nature.

Li serê sibè (2) Veut dire chaste et pieuse.

87
Rûpel 6 HAWAR Hejmar 4

Efatlttoa aux la. tUtAratuve


rovisatenrs qui font des vers à l'improviste
raaauva et aoutumea Buvdtea
en les chantant. Les denghêj de cette classe

quelquefois chantent en concourant jusqu'à ce


Le Folklore Kurde
que l'un se déclare vaincu et se relire.
(Dengbêg - Çiroq bêj - Sazbend - Blûrvan) Mitirb Les mitirb sont les tzigan

Les deux premiers forment une classe danseurs et musiciens. lU dansent des danses

distincte. Les ( mîr ) ( beg ) et ( axa ) ont ou professioaelles. ils jouent de la musique et

plutôt avaient toojoars one suite de chanso¬ chantent les diloq, chansons de danses.Tons

les mitirb de Kurdisten sont de la même


nniers et narrateurs qni jouissaient de cert¬
tribu. Tous sont de zengene[l]. Ils quittent
ains privilèges, avaient des maisons données
leur pays et ils vent s'installer par groupe
par leurs maîtres et vivaient aux frais de
parmi les différentes tribus Knrdes, Ils sont
ceux-ci .
nomades, ils emportent leurs tentes avec eux,,
Le (dengbêj) c'est l'artiste et il se dis¬
et ils ont des chevaux el des ânes qu'ils mon¬
tingue par son arl. Au cours des réunions
tent et qui transportent leurs effets. les
les (dengbêj) et «stranvan» de première classe,
mitirb sont une classe spéciale et leur mét¬
pour montrer qu'ils possèdent un grand répe¬
ier ne leur procure pas d'honneur.
rtoire, ne chantent que les quelques premiers
Sazbend Les sa2bend sont les mus¬
vers d'une chanson et passent aussitôt à une
iciens artistes, qni sont spécialisés dans la
autre. Et quelques fois ces réunions continu¬
musique instrumentale. Ils accompagnent les
ent pendant des heures et les «dengbêj» ne
dengbêj et chantent aussi s'accompagnant
cessent pas de chanter.
de leurs instruments.
Les «çiroqhêj» se classent après les
Blûrvan Les blûrvan sont les flûti¬
«dengbêj». La plupart savent chanter, mais
stes, les musiciens les plus apréciés et lesplas
d;s chansons simples ou qnleqnes passages
répandus. Fn dehors de ceux qui se sont spé¬
versifiés des «çîroq» el «çîrçîroqn.
cialisés dans le flûtisme, tous les bergers sont
Les véritables dengbêj ne chantent
[1 1 Les mots Kurdes Zengene ei Cengene
que des lawiq et des ser. Ils ne chantent
jamais des diloq qu'ils considèrent comme el les mots Zigeuner et Tzigan qui ont les

trop légers pour leur dignité. mêmes significations semblent aussi avoir la

Parmi les dengbêj on tronve de» imp- même orisine. ^^

Tu fis de moi une corde de gitarre

O ! C'est le printemps. Que tu laissas entre les mains des

C'est l'époque des tentes et de leur maladroits (débutant)

dresemenl (1) Tu m'a brisé

Ma gracieuse blonde était malade. O gracieuse blonde , gracieuse blonde!

Prés de la mort. 4

Si la maison des villagois et des voi¬ 0 ! c'est le printemps.

sins n'y étaient pas, j'y serai allé. C'est l'époque des tentes et de leur

dressement
3
Ma gracieuse blonde était malade.
O gracieuse blonde tu m'as trompé.

Tu a fais de moi un mouchoir; Prés de la mort.

Que tu a fais agiter entre les mains Si je ne prenais pas garde des mais¬

des jeunes gens «Omerî» (2) ons des villageois et des voisins;

Jy, serai allé.


(1) Veut dire l'époque ou se dresse
O I gracieuse blonde, gracieuse blondel
les tentes.
Tu m'as trompé, tu m'a brisé.
(2) Les jeunes gens de la tribu Omerî
sont connus pour leur agilité dans
la danse. '3)jeUièet CCali ^eoir'SKfuin

-88
HAWAR Rûpel 7
Hejmar 4

Ouest, Dumilî. Mais comme toutes les cha¬


destlulisles. Quelquefois, purrai eux on trouve
nsons et légendes de ces derniers sont en
<)es gens donés d'un grand talent musical. On
raconte plusieurs anecdotes et légendes surl'e- Qurdmancî et les dumili sont très mêlés
avec les Qurdmanç, parmi eux on ne trouve
Itfetmagique qu'ils tirent de leurs flùles. Un
aucune variante spéciale.
d'entre eux qui était an .service de l'Emir de
Comme la légende a son origine dans le
Botan pour montrer l'influence de sa flùte,
nord la plupart de ses variantes sont dn
même sur les animaux, fit la chose suivent :
dialecte de celle région.
Après avoir conduit son troupeau durant
Dans le cours de la légende on trouve
plusieurs jours à travers une région dépour¬
beaucoup de moeurs el cotnmes Kurdes qni
vue d'eau, il lui a donné du sel et le dirigea
vers l'enu. A peine le troupeau arrivé auprès ont (.resque disparu aujourd'hui.

En outre on y trouve, des règles de la


de l'eau, le berger commença à chanter une
vie sociale, quelques données sur la régleman-
mélodie qui fit arrêter et même revenir vers
tation du droit de la propriéié el différente»
ui le tioupean (1)
autres choses.
**«
Le sujet de la légende est une aventure
Après ce petit exposé concernant le fol¬
d'amour à la cour de l'Emir de Botan. (1)
klore Kurde nous nous efforcerons de donner Presque tous les dengbêj connaissent
quelques exemples sur le» différents genres
quelqoes épisodes de Memê-Alan.
de la litlérulnre populaire.
De nos jours ceux qui la connaissent
Nous commencerons par les légendes
en entier deviennent rares, surtout depuis
el les contes.
que la république turque a inlerdil de parler
Il y a des légendes et des contes com¬
et de chanter en Kurde. Au nord les dengbêj
munes à tous les Kurdes et des légendes
ont commencé à disparaître pour assurer leurs
régionales.
existences par d'autres moyens.
Parmi les légendes et contes communs
D'ordinaire on fait le récit de la légende
on peut citer ceux ci: Memè-Alan, Rostomê-
en la chaulant, sur une mélodie qui varie
Qnrd, Siyabend, Benevşa - Nar{n, Dêrsim,
suivant les passages.
Délai, Bêmal, Xezal.
Quoique chantée Memé-Alan n'est
Nous choisissons, parmi ceux-ci le Memê-
pas entièrement en vers, mais en grand partie
Alan qui est le plus intéressant el dont nous
en prose rimée.
donnons une tradnclion résumée.
Cependant les parties les plus caracté¬
NEMË-ALÂN ristiques sont envers et ce sont elles qui sont
C'est la légende la plus célèbre et la connues et chantées p<ir tous les dengbêj.
plus répandue chez les Kurdes. Elle compte Depuis longtemps je me suis attaché à
différentes variantes, soit dans le dialecte du étudier Meraé-Alan.
nord, soit dans celui du sud. Elle existe aussi A ce que je connaissais comme simple
chez les Kurdes parlant le dialecte du Nord- auditeur j'ai ajouté de nouveaux èlémnisque

j'ai recueillis Jes sources suivantes:


(1) Le métier de berger au Kurdistan
l. Différentes chansons de la légende
n'est pas celui d'un domestique.
chantées par les dengbêj ne la connaissant
U est considère comme un métier d'ar¬
qu'en partie.
me et le métier de l'homme libre. Et le ber¬
2. Récils abrégés du sujet, entier ou
ger est fier de son métier. Le berger de Kur¬
(1) Ehmedô-Xanî poète nalional Knrde,
distan se trouve unit el jour dans les monta¬
a emprunté à cette légende le sojet son oeu-
gnes seul n'ayant que .'on fusil et son chien
pour se défendre; il risque d'êtie attaqué à
rere intitulée Memo-Zîn noms dn héros el
de l'héroïne. Xanî pour différentes raisons
chaque instant, par des bêles féroces el des
n'a pas voulu rester fidèle à la narration po-
bandits, el cela arrive souvent. Ainsi que le
. pulaire et a introduit plusienrs modifications
démontre les chansons des aventures des
au sujet original.
bergers.

89
Rûpel 8 HAWAR Hejmar 4

Il tant noter que , dans le dialecte

du sud le(o) est ((uelquefois surmonté d'un

tréma, ce qui lui donne le son du (oeu)

ou du (eu) fiançais.

LES VOYELLES Ceci est dû a:i fait que dans une contrée

limitée du Kurdistan d'Irak, quelques cit¬


Comme nous l'avons déjà mentionné,
adins prononcent dans certains mots le
la durée du son des voyelles Kurdes est
(o) comme les Turcs et non comme la
stable (invariable) elles sont très distic-
majorité des Kurdes . Par exemple , ils
tement brèves ou longues, comme dans
prononcent les mots (qov) et (gol) comme
l'ancien grec (makra) et (braxèa], mais
les mots français (coeur) et (gueule). Par
il n'existe p;.s de (dixrona).
conséquent si c'est nécessaire ils pou r-
Les voyelles brèves sont: e, i, u.
onl les écrire comme les Tu'.cs: (qôr)
Les voyelles longues sont: a , è , î ,
et (gol) .
o , û .
È. Aa cours de notre analyse de
A , O . Ces deux voyelles se pro-
la phonétique Kurde nous avons trouvé
no.iceat dans l:i langue Kurde comme en
un son de voyelle qui ressembe à ce que
français, mais elles sont toujours longues.

En effet elles ne se prononcent jamais les arabes appellent ( ili' *>t3 )

brèves comme les ( a ) et les ( o ) des


Ce son de voyelle qui au premier
mot? français ( fanfaron , tapis , mobile,) abord ressemble à uu(a"lbref ne l'est pas

en réalité, et ne pouvait l'être, puisque


Voici quelques exemples de mots dans la langue le (a) est invariablement
Kurdes contenant des (a) et des (o): long . Il a été constaté et prouve que ce

A. çaq, dar, paq, bar. son n'est qu'un (e) Kurde dont la pronon¬
ciation est un peu plus dure et plus pos-
O. zor , sor , gol , lor .

partierl, racontés par des compatriotes de pris- la forme suivante:

1. Un prologue,
pifférentes contrées.

3. Quelques narrations complètes, in 2. Neuf épisode», chacune comptant

plusieurs chansons.
extenso, de la légende faites par des dengbêj
3. Un épilogue 1
la connaissant en entier.
Après ce petit avant-propos nous dona-
Ces chansons, récits abrégés et narra¬
ons la traduction d*. la légende .
tions coplèles de la légende représentent une
Celte traduction aura différerenles for¬
certaine unilé. Mais ils se diffèrent dans les
mes : Certains passages seront résumés, d'à-
détails, dans les tableaux représentants les
utres seront racontés en abrège, d'antres en¬
événements, dans la manière d expression, et
fin seront traduils intégralement.
dans l'imagination.
(à suivre)
L'étude de Ions ces détails: et variantes

qui se complétèrent entrs eux en se modifiant (1) Echnadê-Xanî inilgré too esprit

m'ont donné un texte unifié de la légende. large se laissa influencer par les dclrines

Je crois avoir obtenu dans ce texte la morales de l'Islam et dans son Mémo Zîn

forme de la légende qui s.approcbe le plus de nous donne un épilpgue tout à fait inconnu

au peuple. U lire la moralité de son récit


l'originale que les moeurs et coutumes islami¬
d'une scène de paradis d'après les descriptions
ques ont selon les régions partiellement détr¬
du Coran, Bien entenda pendant la rlussifi-
uite ou modifiée.
Ce texte unifié, après une classification cation de la légende nous n'avons laissé auc¬

conforme à l'esprit de celle des dengbêj a une place à cette invention du poète.

90
Hejmar 4 HAWAR Rûpel 9

térieure que la prononciation ordinaire, I ttres; e , i . è , i . deux sont brèves , les

el qui durcit les consonnes qu'il régit. deux autres longues.

Ce son de voyelle n'est d'ailleurs p^is Mais, comme nous l'avons dit au

gêné 'al, mais régional et propre à une préalable, dans la plioétique Kurde, un

contrée déterminée. son de voyelle émis d'un môme point

On purrait noter ce son au moyen de l'organe d'articulalion ne peut pas

être tantôt bref el tantôt long; les lettres


du (ë), comme dans les mots ( pez 'j; )
du second groupe ne sont donc jamais

et ( sed 'a- ) qiii.saiif chez les Kurdes de les longues des premières. De même que

la région mentionnée ci-dessus, sont pro¬ l'on aura beau allonger le (e) on n'obtien¬

noncés ( pëz ) et (sëd) ; avec la dictée dra jamais le son de (è) , le ( i ) allongé

arabe, on pourrait peut être rendre ces ne donnera jamais un (i) et vice versa.

sons en durcissant les consonnes et en Il s'agit en etfelde sons différents, émis de


différents points de l'organe d'articulatin.
écrivant : ( "Ji; t 'ju» )
N'ayant plus de lettres latines dis¬
Nous avons constaté , d'autre part,
ponibles, et ne pouvant faire usage de
la même variante de prononciation dans
elttres comppsêes. nous avons utilisé le
des mots empruntés à l'arabe,
le ( ) qu'on trouve dans beaucoup
esqer ereb elî d'autres langues, avec cette différence
ësqer ereb ëlî
que dans ces langues, il rend la lettre
Evidement la pronnciation en (pez, <!ur laquelle il est posé ouverte, c'est-
sed , esqer , ereb , elî ) est plus conforme à-dire longue, tout en Ini laissant le sou
à la phonétique Kurde, et plus exacte. originel. Nous lui avons au contraire

Néanmoins, le rédacteur de ces ligue'', donné un double fonction : changer le


en tant qu'originaire de Botan, a l'habi¬ son de la lettre et, de plus, la faire lire

tude de prononcer les (e) des mots men¬ toujours longue.

tionné ci-dessus comme (ë) D'après les principes q:ie nous avons

Cette prononciation, n'étant que adoptés pour fixer nolve alphabet, on

régionale, ne pouvait être notée, puisque peut faire une objection au sujet du (i-î).

nous établissons un alphabet pour une Eu vu de se conformer autant que pos¬

langue, non pour des dialectes el des sible à l'alphabet tnrce, n'aurait-il pas

patois. J'ai cependant dicté les mots cités éié plus exacte de noter le(i) Kurde

ci-dessus à quelques jeunes gens de mon comme celui des Turcs par un ( i ) sans
point et le (î) par un (i) ordinaire.
propre pays et des régions environnantes,

qui prononcent le (e) un peu dur et au¬ Cependant là difficulté de distin¬

xquels j'avais enseigné l'alphabet Kutde. gue,! un ( i ) sans point parmi les lettres
(m. n, u) est évidente. Les Turces ayant
Ils les ont écrit sans la moindre hésilation
aperçu cet inconvénient furent forcés
avec un (e). Jeleurai alors parlé du ^ë).
d'annoncer dans l'écriture le (i) sans point
Ils m'ont répondu très logiquement; «Pa¬
par lin signe placé sur la lettre précédente.
rmi les lettres que vous nous avez
Il est évident qu'on ne pouvait ado¬
données avons trouvé la lettre nécessaire
pter un errement déjà signalé comme tel
pour noter ce son, ce son ne peut être noté
par son auteur; et, comme nous venons
que par cette lettre et non par une autre,»
de l'xposer, les phonéliques des deux
e , i , u . ê , î , û .
langues se trouvant très dilfiérentes , le
Nous avons^maintenant les six lettres
système des voyelles Kurdes s'est trouvé
e, i, u. ê, I, û. qui forment deux grou¬
être tout autre que celuj des voyelles
pes correspondants.
Examinons les quatre pemières le turaues. ( à suivre )

91
â,^'

yf- ^jj)\ *Joi y\i^f^ j^:>, y}iy.y-~s-

1 1 1 iSy* ' ùy>, Cy i cf^. s?-?'

^.iif'ii oij^5' j^
C^\S ^ 'Cj ^\ ' ^ I Ji; j y> ij ij''

.yU yç^y S^yy t? ' r/ jy )

tSj w ^ T JL J J o_ji Ul ijU- jJj Jljy

o cU q^ o *j jil> ,^U ijy J^J

y^:> d^jiC/.J^ Jis^yj^ -»^ f=> ^^ o -o i a) lîla jL. J (jry J- <J ** O

JU lSj-A^
iS ai^i'^ J t oyà\:>jy (Jaj ^i^ jLi,'JJ
* -it *

o<»

(_), ai Oljj_^ i- _^ 'O' â^ _4*J t>.^

olxijui J _jj t/j*" ' ' *'Oi »i »y^

i_j Jl. *j ? o> A>- jLji ' yp y -~

oy^^y. Ai. y y <i\y, ty y ' à

jjT ay^ y^i J Jjj ijy;-«*J if y <-^ Ij


- a;I J3 y J.Ci y- y^^ V"

i^yi6 :>oj^yj j~-j

y ^wio »j y^. Cy^>\^' 1 i3Ji ~


ù3 ^ y~t jij i5 «j-i^ (_r-"»i (J JiJj»
\ùy-^ij^^i-'i y ^y y yj y^ ' *^y. ^y
ij«jioi(_^X_-iu,i iy öUi^j--jjij i ôyij,

yj y b^ ' *j(jl:-3y Li jS-ij \ ^y.jy


,ji_5L-<jU ,_jiii (J «_> .y\ I- J (jAi'Sdi
II! Ii JjJljjj^
^15^^ . J -Cj 0-J yo^'ji'i 'o ^if
tj._^ ,^SC-JL.L> (/jij; J_ jî i-S j^.l <J *
JjlJl^-jJLljjL:>'yi..^l-» 'ij» JU 'o CL^^i y ùy iSj o y ù^^

ùU »; JW --> JV X-^'

-92-
i^i';^ >ijU> <}j

.y_j\y\ ^ jjjjjr- Jy. yr


j,j^j by

cSjlj; ^J_y J/^ à- JVj


j-^'j jjy "-«ijJJ ^y-'i^ t^jl^i y ajSi ay i^^^^

bji jy y iSjy ôy- y^

'^ijy <-hf'. CyJ JJö^'^

iSij:>j (p}y J-^y-^y-y JJ.-.I JL.- ^» t$ joy- yiSi*^

JUj iJj^L_j»- Shy ..il


^'^, i J-y, w-r y. '^-^
JU i>.-Jl ^'5^«^ ^ >-J^ji t^j
^ 1 iSj^ *j~!>- ^.J_y iSj.^

<;l_-t »ji jy^ j o'y Jj


y.S,^).J\Su> y^i yJ\-=^ j -'

jjlj .Jtj' jö .^_>J t^-Ajj ö- j

tfjl^i JI>J^ y ö>—i^i/^ J

t5jL>: J\;j;j J\; J^y


r-U liAi j**- '.J^.y. ^y* **'

.iUilj . 3^' öb ^'-^


t?^. j ^t^ ù* ^" ^ <j| iSj^*^
olj^jl ^yj t5j>H ^y
^yyi i3.5jlj J'^_ySi jf^

J"\ iSjySd^yj y Jl/'


^J^.J IJ y- Ijol-ll (^jj Jj

uy^ oAj j' «i <-i ^y-'-> 3 (J^

JOj iŞy^ ù^> o^y.y.ö^J^ y

nrrt$j'.Lij>-VA : fU
_; UIS*^j a> Si>y yj^- öy jr^:>
öl^^v»- JU--»»^

93
J.->'

Jy j^j^

,y^\>jy Ji'j istô^y.-} yyriŞ^

jU^i- <t! (_s.0.>-^ -^ *' l/^JJ^ -Ö l>- <JOv_i ^l Lj ôw- O^c- t5j—) oiiju^. j*.>

ô[:~ij) Kxiy^yi C^y 'iujf^yj^


(S--

■~J^y^ ö^ o>^/'y<^.y-'4>^^ ^yj ^ yLù ai tSl J ti ô". jj-i "/^r*-? îî^ c?"

(:)Jùlj»y)i/« »il^(jrJ->^- ) Jb 1 V .^^U\ j J.4- i i3 j <. i^i ( jljU )

( C^y J J.y') ^yy ( û^. ) J^l^ 1 '/ ,jj:ii Oul>- ^ ' j j j ijLLft jy ^l jöj«k—

, 'jl»,c-} (j^j'-'- («■'-^■^ kLX^j dJ!^'* (JviaL y" Jl -» Jla- bo \j ^iyS S Aj ^_aÎ 1« I
->

* ._L^ji_; y (f-L-j y ..) y^y


Jt^ <;

)Uj <.- ^_ jjuy jy |»o *iöv— (ji^i I J—'

ô^y- 'li^ \ù C>}i <ii jk i5 oiS ^Şy i^ Aj J;>^i l-lt~> jJUjI «UX-l j« tl

6.J .i'i/.V

>:". f:^/ ^ ^ ^y.^ ^ êi' jf.^ j * iy^ej^ y yj^ j-* LJi yy

ù^Sijf iSy. vi>- »y- bl-»- Oy j^ t? j: j J tS-xi J

? Oy ^«j-ji^-^j iJ.y. (ir^ Sf-^ ^jf-"

j"3^,JJj (^lj^ tŞj iJjjl i t^ili A-j;; iŞj jli .^i ^n''-^-'-' -' J^ (I/U j\jy3 \îU

(^Jjj-öljjyaîl^ ay-^LŞjyS jiS-^j «y- J. (/Ji j ç5jjj </j y Op </i ^ oy- \^

y»\9- i O JlL y jSLJ J y yy i-J vJ^i Jb fO t^,;: jj ti ' jL> _â.;jviL jJ i>_j>- 1*

iŞJii (5j (/i jy i y-^ iŞj S?-»' ' (S'y, <:?>- j -^. ^ i-^-W?"^ '/
^>^ ft IcT^Sj Ij^E^tLi.) o Jy j^,) i. lo/'

tSj (_^ 'O «i ù\j ùÇ-i i ^^.îJ >r*"* ('1 >; i^'-^ -^j Cr* * .jf^ <:?*''^ ~

jjvj i, Oilc ùyy "J «y 3 * y U *j Oj j ôy p*. lyb rti t5J_!j ' y.f-i

94
i^M >!>!*
J, j^

jSj <:u»;j»j~" _m CJ. * '^J ^ S^j (jçil _;* j* ^ JT "^ ' ùy oy^.

jj'J iij * i/^^yj â'-'b;'^' ô>ij^j cJj-j <>.y<: ySt Ji.

y>jr^ u\ > v_) o Jij ' <ijdu) oJj:)

ijW.f-j il/y À;ii»i t.Sjiyi ^ jJ-" «J *-'jj a y- (èj" i_> **-; cSi

a y- iSy ^ y. y

jù>y f^ y y. j ? oj'- ' û-^iL- Ail» <« J y_ du J y Ai- y J.- ai iji iSi i

OyS y ùb J jbjji 4 JlT J t5jyJ-5 o'j

« t$jU^ iy (Siyi (jf o »

aI _j5' Ulo J (_fy, V"" "^ -î (J?' ^X ^'y i3jj^ J li ûy Jly S y ^ o^-^

.ti^.-^o*^ J'^='y (i^» * «j^ ^ <'V. -«ai .^l.-'lj J iJl Ji»- _jJ ôy :>Tç^ iSj

c._j»-ijj) '_r. e,/^ j (_^ (Sj b-iib- liy J ».l) ,i i t$jljl ôiv^^s "^ Jy ^ '.^^ c/y-^

O^iU yJ ôy. J'jjS i5j'' V »-MJjj«f tSjt?*"-'

Ijylo; .^i- ly.jjjljij, (i, .^j-i^* J >_; O^J"i oy-

A* û^lj; J > J yj> oy~ iS y (_j ' ^ *;>- Cjo iôyô!\j y y vr '^ji-i-' «^ ti*

Jlo-jJ.^jiJ i *Ji5Jp' iln-lj j^îUjJ jL.Ji )) : " i Ki^yj^ K^yjj yy>-y,

^ Ai t5j~" Oj ^ I^^^ << <* j jl j^>- Sj

(jyjLxi (.^jl jj (.5-^'j J y_ yLxyya- A) SI

Aj _^dUf J<- ô)y (Şjj\ o^ J y^ ^y. y^ b^- -^J }^ y^ Cy.à^

a! iŞy :> ^ ^ y. (i^j; «y*- c^'^ <Syj ay- 1 y y "J n^Oj^j Obbi jy -^" >i>Ji

J ay- iŞjy*' _^IJT Jl.,-i " Cjy i dUi) (/j t oj»-l jlji*0<^. ("I y l^>- ' ô^'" O-i * ùy Ij

jjOlJ y J_i">^.i-îi JJ i.^>- iŞjy^ J t^-i ô-^ * >*- ù"^ yj

.y-' .b"/ (^-lîj


t^-ijj t
' dTjji
O) jji <:-y.^
*:- y J- JT

yy Jj. y .J tS-^'jj onSyiiJi : OjjT^


Ojjl AjuJU

: î A) » »> (.^^ 1J iJi:»»iy y

95
i»>
^J»/' ^tjU»

t^Jo'j JljjJ J t iS yi'S-^ iS-^LSy.j Aş. ov.J J^ t^ij' ,J ^l (i^.^-».> y '^

jjvilij i oi »y- Oji 'ui oy Uo^>- Ol-^i y)i i ci^-^-f ol».^) Jc j U>- uy^

Ajiàâ A» iSj t_j Li _)_» t# i


•y- ^".j*- tP^"^ i>-i ^ -^^. c-i li^^ -'
Oy V- jjoy-rj-*^"-'-' j_^- j?^iJa v-'-'-îVOi'' "^^J ^/^
ôy Li*]* iji Lj'y 3 öV -^
\iy J ^bLi- y Jlj^ 'O iS'j.j \*

A) yO uJljo »»- u_^_ J ' Ajy^ jûJ-i j~. J (Şy.jj <^->Jj y L^

yf^j^yyii' Jy JV ' y y» » c^'y

Öyi^yJj^.i' iSj iy^°


JLi-jbi ( <*\ji

î iSy i «y- oy- *>


J^ Cx.jy JJ^ J. J 'y- ^i/^Shj

ijî-i- •>-^ jf- iS^JJ o>


U t A^ diiiJ Jt <y b jxj ^^l; O

*-* (ij c^j^J U.^ jl^. t Ajli-»j a; _J»J Lii jl_j öjilji t uyrj^ i-^,^'*j-'3 <sj:> ^

J Ijlî; JI:lJj J j <4y4 ^i^ U J ^/■^. ' iS^-J ^y-^ ùir="y ' Jyyy

î AjbU t J/Jj JU aLj çjy. y~^'> j o-j t5j j-3 3 y^

a:5^-j l^Uj- Ll j-. J y_ jiTiU «_Ojy


^_ ^ Aj JU'L-u»J <« (Jk li * t5>- 3 ^i^ ""
tS-i^j "^^ ^.3 (J «y- t^^i •^t'
^y 3 o X^ j.Ui 1^>. j A;ly. ' A^blj _,i5^
^\j ot"^! Aj jAJUt ,.^0^»- 1 tSAJj
(J\i-ij J ^Ji t û lîjO j_^Ul;.i.' oy- iSj iSj

<u Ijlj^ b < a:j ^;f cS3 O^öy fî *'jj(.5i''^c53ji^-*f^/

- ùV'j^^'y-Oi'^.JùVr

</3 ._l.jy. blj A-J ^i^Jjirj'u'^t/-^ y s a; jiy.ay- J ty_\-->-^ Iij3<^-^J

jlîjA. ^^j a51a c5jt j oJj by. 3 "~ C^\lù t .y- ^y/' li «y- L^oy ^^

C>\iy iSy-^ y 'jjj t5j IjyU.^i- ^

jé=» O-i^i *J öyy oi iS_y-\ j«i ^ v


iJ yJuyùMLi i_j ti/o .3 <^-^J

I jji _i j ùi ù". ->'3^. ùyj j:-^ ùi». y I3-» ù'^L î-^ -^ Jb'^ «^cr^: «^-^

j\ii ^^CiJ jj)' . »._, J ùy. /c^ «^ <^j^. J^-^ _V. ji jyi Jj> Lîi -^. "y-^-^ .-^ ''^ '^y-
f itSioj^
OU^ji t?jj>- J' y J JL» Ail-«j JJ\;-.i y-i

-96-
i>u;* vlJlU

dJbtT ;> jUny^v ^ °y y jjyj

ùy -^ ^y^ jl a~^ O y Jj (J^-rr J

^f vt^j^j" ùLjij Cy-ji 'jy Â^ >j iJl 3j ** oi""y iS'y.jj (J-Xj

ùy S y oy-

j\Jj ùy Jùlj (i.U (5i ' ^^ t^ ùlj Jb

.'(La^
t5Jk.»-« -i^ ^_^J i A» oyi- qiu» V-J -C>- >-> .?

\iy_ 3 «i Jt-iy Uji oy-y {S y > ' (J*'->

yj oi^yjj ljl-i-« i ay-^_pAj Zj')

A:J4 oi ay-
jJj; J) JU- «ij-l C?y. jj oiji- iS'iij

y\i> _Sl»Ji aj ijyiay- j


j\^ ^p y }J> ^>£i^ tjù^y

ctiiiJ J tj^j-i oJjjyj> ' oilxijoy-i^i yjj^ jv. ùV'^^'-* y i-^yy-j^ ^-r"

lO>^' oi y t
' j\.ij- .V ùby <Sy f-

«y. Ijljî iSyj' \ V^^^ "y. J ùij^ij'^'-^^y ù". jl3^. J liy jl»-'^ùyj

J\J- JL^J ay- O^J i t/> J ' ijo jlj Oi'-'tr' ' y. "^- *' '^'-' ^^' y y- ^

ô^*5^ oy -Sr?ôbyL»i'/ji3k'^j ? Jylj «y-j^- O-jo ùjISCl jT t Ia; .y-

a:>- i t53 ùi ^^ Jj''ùy irS i>.yj.

0\_Ji(_j.j ' ù_jii


Ai Oyij oy-y ' ùy y U jiai^ J, »i jlja

y_0 i^y Ub.iy Ajy 3 c^yj^Syy^


Ail» oV- "jiJl j^o^y Oj3I AJdlJj I jj!3
ùy À:>}i ^ ùiiy ùi'>-' pr '^-r-

, t$3 uT Jo t5-x^ Jl* .i J^ J i

ou Oy- _<_j ù^i» (i;3tj (y^-j: «^Jù-. ii->^Ji ù3 -> ùy

y jt- ùb.J ôy yS^J -i^" ù* J ùi^ »i.y-(>>-3Ùy jl^ù-V' ^1 (i^. "^^5^


oS^^.yûùljU.X>.t5>.3 (I/JJ ai» y- Olr-J tS-A-J y

t Ciiîl A=J^ t JU 3 -^' 3 ùlAi

97
^u;* \ ^U

-a«««-

\nTY

f Oljji» t iîl; (i,^ j JU-


ùljl; tSjLài i j^ _sî
jli / b _^ jyCj-.ifj
ÙI3I3 J ù^y» 3 ^ Uiy
i sg-\ «_i _j aj A.J jl;
< iŞjy j^jjô'^jji' y.iy
JU Uji j Juj Aj A* ^j~A
' (/jj- J Jly J (^ L/.iy

*ù%JjJ-yià\ji-<~^iSy\
*i>.j'.3 J jj3 J'^j 3 à-^j^
1 1 ùbjy- *^J» i)lj3 * *:-iJD
ù-j^ J >j J xL _JU-^
4? î ^->- iŞij!\ j (Ş)c c^y.
t ùjLirii <; _^ ^:ii jiJb

niy^y^'^j ^i^*iyf\ 11» *


ùjI3j o^ i- oi j ij\ J"

i Ai'lj j jb 3 i-*=r ^J ' ÙV » »

t by j^D JJi^,. y O-îijj


' aîIjl^ dJL j iŞiaji- ^i y

l::-,» ijj j U j>. y_ ùy'^


t ùily Sij' ç'\yùif
* ->y > J ('' ^ ^Ji-A' _»1
ù^V" -^^ -J Cj^ -* ■^'^ *^
s j,>f^ -J û*^ ' * s?-^'3
ùjU- Aj ^ji Aj t /^X-j Aji^cà^

ùjV j u _îjj ùiy fl 0-iij3 (^. 3 k J^ J O-iij j

< ù:^.3 J ^y J ùlj ' <V S?/'"''


ù^jy>- Ali 3* ùb 3 AaJD t li-j Ijjj Luj 3 Od y

?ît^(/i.ji^j(/>*^ l:^»i i t5y * Ji Jj; dii_j

t jiU ftini J Aj A* J I**'"-'

4 Jl^Ji^.jllr-^iUù^

-98-
j»UiJia. o

try^ ^'

JU -t^i'-»

y^jK o> ÂP-^^^vî?" ^^ L^^^

jUaî >l .À» jJP çJj


.Uilîli^jL j^li"5^. jJlyJljî/'y.J^i Jr-S?
lil; i 1 0 . tJp-\) Xi- y diiy \ (^Jj- LT^y

^J 1. (fjyj-3j^f

iUy t - <#Jr" i>J> 'f J)r'*^.->^ù^

ii/"'"^i ;> - ji^i îJu ji-i W-1-» ^^. ù/j ùi w^ o^i>!

99-
\ JU
»>

\\'(\ v^r
^.

(S^J yif/

à^-^y ÎJ^^Im»- ÏiAw^

ù^j-*t.^. ^ <^jy U LoJ.

i5jj-.iî-A^ j.^t^ji^ t/rU-

ùU-jJU' P' iîjyi i c^-^j"^

(jli-jjj P > iSiX^^'

^.^ =#
iî^y

à^jj». .«'.iî jy^i isf^.iôyS^.

i^.y ji^j^r*^ Ùii-»^'-'

0"il.,l3/
^'f^P:
iSj^iSjj

-100-
HEJHAR 5
SAL 1

20 Tîrmeh 1932
ÇARŞEMB

QOYara Qurlt ^ um MU

Edebiyati Qurdt Hevindê Sorî

Lorîya Bedir-Xan C. A. Bedir-Xan

Pêrûzîya Hawarê Seyid Hiznî

Besrëqa Zêrîn Kedrîcan

Dildiziya Guleqô Dr. Q. A. Bedir-Xan

Elfabeya Qurdî C. A. Bedir-Xan

Welati Qurdan Evdilxalik Qerqûql

Delalîya Zarowan E. A. Bedir-Xan

Şîn û Pesna Zînê Dr. Q. A. Bedirr^Xan

Pesna Dêriqô Cegerxwînê Qurd!

Aie Qurdan Hereqol Azîzan

Ronigariya şagirtên qurdên Irakê

^irê ^pcnsi^î

L'Alphabet Kurde D. A. Bèdir-Xan

Berc'èuse
Hereqol Azîzan

Folklore Kurde D. A. Bedir-Khan

çapma tereti
şAM-igsi

101 -
QITÊBXANA HAWARÊ
HC:«li!tKim.st.

Hati ser ruplilit imii


Bi çennê xemilandî 12,a0 K. S.
Bi çermè adeti 10 K. S.
Ji bona derve divêt hekê posté bi ser bêt xistin.

SPÉCIAUSTB DES MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

au. X>\^
^<Aii

E 00 Dil H \\\n\
Inscription sur4ous le^ métaux Gra¬
vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬
re. Impression de cartes ^et autres en relief
suivant les procédés les ' plus modernes.

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Pour la Syrie, la Turquie, la Perse Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
l'Irak et les pays du Caucase:
Irak û welatôn kevkasê :
1 an 100 î'.
Salql 500 kirùs-siirJ 100 frenq
6 mois 60 f'.
Şeşmehqt 300 kirûş-siirl 60 ^enq
4 mois 40 f.
Pour tous autres pays: Çarmehqî 200 kirûş-sûrl 40 frenq

1 an 150 f. Ji bona welatên din :

6 mois 90 1'. Salqt 150 Frenq


4 mois 60 1'. ŞeşmeViqî 90 Frenq
Adresser toute demande au directeur Çarmehqî 60 Frenq
propriétaire: Emir D. A. Bedir-Khan Her tist bi navô xweyî tène sandin:
Damas: Quartier Kurde
Sam : Taxa Qurdan

102
SAL 1
HEJMAR 5

ÇABŞHMB
Tirmeh 1032

Dovara oomi ^ bbvöb ïarfle

Eleligati Qyrill we edebiyati (|iirdi - ewey .|e heye-herwa


be nexanrawi inawete We.
Lêianeda deniane\\i>t he qurli luisi Hemii xuêndewarani Hawari xose-
edebiy.ilêq hiqeyn qe il:ikeyi(|i zori hoye wisl dezanin qogeli qurd qelêqi ari ye,
legel edeliiyali dinya, we hc - ta\beli ede¬ yanî Hindi - ewnipi ye. Leber ewe zimanî
biyati ari. Nextêq le lii'iuKedcbi\ati loja- qurdi wt cdeliiyati qurdiş weqù zimanaii
\va deqat. we heiidê lêy nida ilebrl. ew is Il edcbiyalani diqey ,ii-i ye . we edbiyati
nedeliiyati Qurdi» ye. qurdi le edeliiy:.ii Farsi, Hiiidî, Yoiiaiii
Herweqii l.irixi qurdan he nezanra- qon, Hiisi, Frensizî. Elem.ini... h. p. zor
wi mawetewe we ln'şta heleuawoli le decist. Inca bo ewe qe em Iie'r.ikete raq
lay tarix -/.aneiian nexaiirawe, eilel)i\ali t.liigeyn. ba bendèq basi edebiyalu reş-
qurdiş bew reŞiie malum ni\c ue malum nani biqe\ii.

neliiiwe. Herweipi l'nic lielewawoti ew l-^deiiiyat pêi| hênanu gotini mèsqu


•şitane na-/anin qe tesiri qirdiwete ser
fîqn insane lie icşnêqî ciwanu xo.şu saf
quidaii , we tarixi i|iirclan lierweha ew
qe tasir liiqat le ser insan, aya insan
Sitaiie iiazanin qe tasiri qirdiwete ser
xem(|inu dilleng deqat, yaii ferehnaqti
edebiyati qurdi, inca ew sitaiie a\a sivasi dilxo-şu qeyfdar deqat.
bê, qomeli (civa(|i) hv \an dini ... h. p.
Edeliiyat ew şitaneye qe le dili in¬
Hemisun iMinqe kcwmi i|urd tuşi
san gird debétewe we d->tu de we
lafawi gelaiiu ki'wninn liêwe. u c licunui- deri dc(|ate dcrcwe, we deylèt be zim.inêqi
ni cuda cuda henni i"xl;il<i. cdcbi, (lonicli ^iiiii 0 ciwan.
(civai|i) lasiryaii qirdiwete .ser y.ui, zinia- Inca edebiyat bêjinu gotiiii hemû
ni.syan ta.iiri li'van (lirdiuC-
stèq iiiyc, bcsqû ibarele le gotinu bi'yîni
Ew milcle bORannne qehalùnete qur¬
şleq qo liesliiawe be (jiyan) ewe, we qe
distan we em wilateyaii daRÎr qirdiwc,
pi'wisti jiy;ine. Yeqc le edeb mi Misri"..
qemu -zor tasiryan li'van iiirdiw.- we .ştcq-
gew le «Ablia.s Mehmudi EkUad» gotiw yeti:
yan becê liê.ştiwe, we bc.şi ijurdryn qe qe-
.liyan ri ye we edeliivat ri ve!!..
wtilwete berem lafawauc k-jêr tasiri diiiu
Du şilin le \eq şit diirurst (|iraw in we
t:iliiyatu ehwali (|oiiieli ewane
be yeq dezi'i çêiirawin we le yeq qarxane
mawtewe. We çiln(|e kew mf qurd nezan
der (l'iiie. Lemew pès xelq pêyiiedewist qe
liAwe, wu mediniyycti eu milletaiie
boynn ispat biqen (|e edebiyat be bèjiyaii
bOwe, desliyaii qirdiwete \\en|irdini nie-
pi'(| nayét, belaiii èstaqe zo pêwistyane
deniyyel lèyan. Inca legel medeniyyct. .şili
qe boyau ispat biqiêt qe jiyan be bê ede¬
dîqeşyaii werdegird.Weqil: ziman, edebi¬ biyat uabèt. Legel eweşde ferkéq iiiye le
yat, helbesl, ehwali qomelî... h. p. beyanî em du hekikele: Mebest lierweqit
Leber ew şitane qe le serewe goi- her jiyanê edebiyatêqi heye, hemil edebi-
man i|urdeqaii hetaqO èstaqe le zimanî yatéqiij jiy;inèqî heye, we her duqyan be
xoyan ziyatir, le edebiyati zim mani bêga- yeq çişt de pèwrêt we berzt 0 nizmi
ne têdeqoştn. Her be boney ewewe qur- dezanrêt.
deqan bo edebiyati qurdî tênei|Oşiwiie, Ey we xwa hir jiyan be bê mevlu

-103-
Rùpel 2 HAWAR Hejmar 5

/n II ^

Bilbil ù gui, parîzê Botaii û rengê i.-av l'i meng


jBin siha .sin ù qeser weq hêstir e, hawar ù deng.

Pilpili , qoqfyè zer, nèrgiz benefş û lalezar ;


Weq nivîna Zîiia Zêdan, nalen.il û giryezar.

Fv slêrêii '.rêr ù zîvîn ruhnîya erd û dinê


Bin peyè bawişqê Sine bîr (firin hej û qenè,

Deiigë quiid ù bi'tm ti eylo ser dilê çaxa buhar


Ser iiewal ù fêd u qaiiî hêstireq bu a.jiqar

Destê re.ş , key nilçinandî . niyê lavé ser zevi ;


Yeq qevaiijen, hat u avêl ser dinê tiré .şevê .

Ney dinale , solîn û mèrg , parîzan guhdane wê


Şaliîy;i dil, deng û govend nav qeser çi1 il revt .

Ni'ibuhar, havîn û paiz û ji ne ma


Dora wan çtixa qetin , lêlan ù berf ù ah ù ha .

Niqil û teyr û dadi({a duiifqilan ,

Distirên , paxendê wan, Zîn qet li çalan il qelan.

* * *

Gevre ye ev şîna Zînè, Zîna Zêdan giryedar,


Bê heval in gui u bilbil, bê heval e lalezar.

Rnhniya Ewrex u Dêrgul, ruhnîya Burcabeleq


Ruhnîya erdè Cizirè , ruhnîya Kesra Felq

Ruhnîya efser u tac û ruhnîya rexta nivin


Ruhnîya carî xulam û ruhnîya Adar û şîn

Rulmîya Tacin, Çeqo ù ruhnîya mîrè E'ziii


Ruhnîya parîzê jînô , ruhnîya jar ù hezîn

Ruhnîya xizan û sèwi ruhnîya ezman ù ceng


Ruhnîya polad û Ristem ruhnîya çavan ù reiig

Ruhnîya q.inî ù hûri ruhniy.i bihna buljar


Ruhnîya bîcade , gewher, ruhnîya 'zivînitiir

Ruhnîya erdê welat û ruliiiîya ar l'i bihu.st


Ruhuiya av A riman ù ruhnîya dar l'i bihu.st

cazibe debêtlWe bîç meylu cazibeyêq be j jiyan be bê edebiyateq réq naqewêt qe


bê bèjiii ù gotin pèqdêt!! we hic kiseyôqi I lêy biwe.şete we . We berzi il iiizmî
rastii ciwanu kiiicii iiqele dehête yeq le- j edebiyat her weqil jiyan be ayiiî şit
gel kiseyêt[î na.şirinu şêwaw il alozawll depêwrêt... (tewaw ne bilwe)
Cewabî em siialaue hemû emeyeqe ' <Sou

-104
Hejmar 5
HAWAR Rilpel 3

Ew Bedir-Xanê qo ji bona yeqitiya

Qurdistanê xebitîye, ji bona serxwebûna


-.H HACO AXA RE- Qudistanê qetiye ser û krènan û her

Herweqî xwendevanèn me di stûna ti.stên xwe di vè rêye de feda qiriye û ji

xwe de bixwinin, di vè hejmara hawarê boua wê jî miriye,

em lorî yeqè belav diqin: Ev lorî havê min ji brayè min

« Delalîya Zarowan » . re gotiye .

Ewinde herqes bawer biqit (|o ev Ev havê qo ji min re ne tînè xwiiia


lorîya ha delalîya Bedir-Xiiiè mezin, Xwe a paq daye - ew xwina qurdî qo bi
iloriya bapir,' min e. Lê ne welèye. hezar salan ve di zozaiiên Botan de bi
Bi vê lorîyêne bapirêmiu Bedir-Xaii,
bayên baqurî honiq dibû û di Cizîrè. de
nevîyè wi, brayè min Bfidir-Xan dini-
di navgermîya l;it û zin.îrèn Burca-beleq
vinaiid û dilorandiii.
de diqeliha, û her gav di meydanên .ser
Ev lorîyii h.i qo bi xwe, bi /man
Il rûmetê de ji siugên dah:ittyên malbata
û mana xwe ve hêja ye', ji bona min, ji
Azîzan dihat rêtin l'i ji rayên wan vedi-
hêleqe din bîreqe mezin û zelùl e. Pè
mîzl - le ez bi dil ù hisê (|urdanî bi
'bapir, bav, de û brayè miii-qo her car

ji zûda gehi.ştine reïimela xwedê - tène xwedî qirim û xistim wê rêya qo ew

bira min . bi Xwe û Iiavê wi tè de mirin.

Ji ber qo Bedir-Xan navlèfjirî ye, Ev lorî, d'ya min distrand ù pè

tê da navê bapirè min heye. brayè min diniviiiand.


Ew Bedir-Xanê qo h[ xurli ù mezi- Ev dèya <|o gav.i ev. hejdeh, nwa-
nahîya xwe ve navê xwe, li .sûna navê iizdeh salî bùm û min dil qir ez biqevim
malbteqè xistiye [1]
meqteba herbîyê.ji min re goti bû:

[1] Herweqî nas e, navê malbatii Ma ji te ve ne namûs e? Tu cawan

mîreqèn Botan Azîzan e. biqevî meqteba herbîyè l'i bibi zabitè

Ruhnîya zimridê xusrew , ruhnîya bisfamè Qey


Ruhnîya ney û blûr ù ruhnîya paxendê mey

Ruhnîya seyda, hewari . ruhnîya fiidewsê bext


Ruhnîya liêlina jar;in , ruhnîya ei|w,in û text

P.ubnîya nnrmi , delalî ruhnîya rêl ii i.'iyan


Ruhnîya sêr l'i piling l'i ruhnîya mèrg l'i giyan

Ruhnîya hèvîn u pêtan ruhnîya Elr.isiy.ib

Bendeyê '/An e firişte , bende ye Tehmasiyab

Ruhnîya sor ii sipî l'i ruhnîya Zer l'i heşîn


Ruhnîya pîr û ciwan û ruhnîya hawar l'i .sin

Merhema hêstir l'i jarî merhema laxa xirib


Merhema ah l'i birin l'i merhema qalan l'i hab

Zina Zêdan, Zîna ezm.in Zîna nêreng o délai


Zîna xortan û firi.şie , Zina rav ù bab û qal

Dilqeti ye Zîna Zêdan, dilqetf xortan û pîr


Ser dilan hêvîn şah e efser e ser şah l'i mir.

ÏDr. Samitan SBcdir-Xa

105
Rûpel 4 HAWAR Hejmar 5

£',
Skié ''^uricfn,

r^.
Aie Qurdan di nav roq ,

Çi bedew û biheybet .

Bi car reng i, rengên le , 1


Ci délai ù ci xwe.jqoq . Binve xweşîy.i dil û du çavan,
* #
Uadê ji te re her ru' nigehban,
. Xêzeq qesq il xèzeq sor ,
Da zû lu mezin bibî Bedir-Xau,.
Nav sipî û nîveq zer .
Binve qezeba min binve lo ! lo !
Qes((esor e , bi roj e ,

Ev K jêr II ew li jor
2
Hişyar mebe, niho ne Kenc e,
Semyana qei; l'i lawan - ,
Mehdi([ ji te le bizane geuc e;
Kûmeta jin ù mêran .
Bê xew mebe paşiya wê rené e
Neyarên te pir jî bin ,

Tu de bidî bera wan . Binve qezeba. min binve lo I lo I

-(f »

Qo çirisî roja te , 3-
De belav bin mij û dû. Xweşhal i weqî qevoq ù berxan.

Rabe ser xwe ser bilind , Feqrandina le meleq ji heyran,.

Nîzing bûye rûja te . Paq e neseba te dadê kurban,

XercqoL CCzizan Binve qezeba min binve lo! loi

tirqo. Ev tirqo qo welatê le ji destê te -4-


stadine, miletê te xistine xulamiyè, bapîrè Dewra feleqê li ser me qin e,.
te dil û malbata te peri-san qirine û lion
Bexté me res e, qezeb birin C;
avètine zivarîyê,
Mesqen ji me re niho nivîn e,
Ev loriya ba ji brayè miii è ((iriq
Binve i[ezeba min binve lot lo!
Bedir-Xau re dihat gotin.

Ev brayè qo xwedê di menfayê de -5-


da ù di menfayê de standi bù. Ev brayè Ne mal û ne saxi û ne rahet,
qii.'iq ù délai qo di nav se car saetan de
Talan qirine hemî ji mihnet;
ser ejnûwên bavé min , di qeleha
Dişwar e geleq belayè xnrbet ,
Eqayè de mir.
Binve ([ezeba min binve loi lo!
Ji van pèvedi vê loriyê de bira

xweha min ji heye . Xweha miji pi.stî

mirina brayè me, di şina wî de, bi dengê Çerxa feleqê weqî nesim e ,
xwe è zîz ji me re e k dineh'wirand û p.> Ho nabe xwedè geleq rehîme ,
em digirîyaiidin. Rûja xwesiyè dibit qerîm e,
Carqê, min ev lori ji Haco axa re Binve qezeba min binve loilol
xwend, û goti bû qo beçt zarowên mala
me qo navê Bedir-Xau li wan diqin ji du
Hewkas tu mebêje ev ci hal e
sê salaii bêtir najîn û dimirin.
Axa hiniq iîqirî û li min vegerand: Bè sebr mebe welê menale ,-

- Ji ber qo rehmetî navê xwe nadê tu qesî Ewn û qerema Xwedê heval e,

Ji lewra min ji ev benda ha - qo halaneqe Binve qezeba min binve loi lo!

eştrwarî ye - pêşqeşî axayê xwe qir. Sparte : 1906

Celadot CCli ^edir-9Can c'/n/rt CCli zReèir- SCaii

-106
Hejmai^ HAWAR Rùpel 5

nayit. Qortal qer l'i di guhdariyiî deye.

***

Li ber derîyè Diyarbeqrè p.irizeqi Di wî parizi de her .sev guleq vCt

mezin heye. Evp:iriz bi sosin û rèban:in, dibit. Rengê wè ji lèvên bûqaii sortir,

bi laie l'i benef.şan xemilandî ye. pelèn wè bel l'i ge.s in.

Her èvar biyeqî xwc? l'i honi(| bi Gav.i desteiji biyanî dr.jî wê dibe,

wan gulèliqan re dileyize . Bihni'ini di pelèn gui,', lên yèq.

hèlanoqa bayi de xwe dihejinin. ]iw gui guleqe bi nav û deng e.

Avên zelal ji siiig^nkuleteyuan divi- Qurdên qo di serè welatî de hazir bùn,

ziqin. Ji ezmanî, stèriq , bi'dcng li «an dildiziya wê gulê dizanin . Dizanin qo

fediqirin. spehili l'i geşiniya gulè ni.ş:ineq ji imida

Qurdistanê ye.

Di bin wi' erdè de, di binriniya Dizanin ji qo di nav^ her pelé wè

himèn wî parizî de qorttileq heye. Qortal, gulê de hezar axên birîndaran , hezar

qeitaleqe tari. evd^n şelitdan, bi hezaran hêstirèn sèwi

I.'i wê qorlalê de Six Seîd l'i hevalèn ù jim'ibiyan, bi he;ar n .şînên welatiyan

xwe ve veş;irtî ye. Ji wè qortalê deng di xew de ne .

107
Rûpel .{X HAWAR Hejmar 5

Meqso I
(^^iiiaaa
Ev re.sbeleqa min a çaran û bizan a da-
- ii rSberS me ë gsvre ICedrî beg re - wîn e.Heta nihû te guh ne da. Xwedê mezine
Besreqa zêiin xerab ii kotoyê Meqso .siqesl ji gubnedana vêya re ? Va key tu bawer
Tûrcelaxopan béqesmii Bazbrieqçû bûojidesl naqî qo ezê fermana Vetînan Ii serê te
Baniya QaDîbinarê Uériqa rengîn bù mesl
raqim , ew Besreqa qo pir Ii ber dilê te
Meypereslbù biiDJi derdanriijbe rûj gvzî dixweil
bihuriye ezê xauxerab biqim. Ewdotmira

jrû Meqs ; mîrè Besreqa zêrîn, ne qo tu hêjayi min iiabinf ezê para dilê xwe

hati bû dîwanê. Di aliyê malê da User biqim. Qa binèrim tu ci dibêjî ?..

qurqè kwîzîn rûnişti, serê xwe qiri bû cAÙrza ariroz


nav qefên destên xwe, mat, ji xwe re

texminan diqir.
Şewloyê Meqso bi qerbeqe mezin
Xelqê malê bir di birin qo tişteqi mezin
xwend. Ev reşbeleq ci bi bongl hati bii
lê kewimîye. Mir madê xwe diqir, ji lewra nivîsandin. Cane Sewlo ji ni.şqa ve riciff.
tuqes ne wèrî bii nizîngi wî bibe.
Li bavé xwe mêze qir û got:
Pêleqeqê visan ma . Pişti gaveqê ji
Bavol desthilanîn mifta xèiéye.
vè bèhisîyê veciniki. Simbêl qeti bùdev,-
çêtirê vê tu dizani.
Çavèn wi bû bûn weq qodiqeq xwîn,-
Meqs dîsan fiqirî, dizanî bû ev, ne
tnûwèn wî gijgijî. nola siîjinan...
pariyê dakurtînè ye. Èdin qişandina cila
Deng li qurê xwe Şewl qir:
bè namûsîyô li serê xwe şerm dît . Car
Qurê min Sewlo, herweqî tu
neçar ji qurê xwe re got:
dizanî vè paşîyê, Mîrzoyê Burca-Metinan
Çeqên xwe gerêdin , her tistè xwe
bûye qelemeq û qetiye çavô me . Bi ser
feqûz biqin da qo icar hustûyê Mirzo di bin
da dixwiize xweha te Pîroz bi qoteqî ji
wi veqim I Re.sbeleqcq bi vi lewnî ji
me bistine. Ez, qo Meqso, Miré Besreqa
Mirzo re şand...
zêrîn im ù hetanî vê gavé min kehra tuqesî

ne qişand, ma qo ya Mîrzoyê Metînî... Tu «»*

bawer naqî. eve reşbeleqa wî: Mîrzoyê Burca-Metînan User resbé-


Burca-Metînaii lO-7-lSOO leqa Meqs pir tehl bû, Bi careqê fermana

metînan li ser Besreqa zêrîn ve re.sand.


Sevqè, znbiteqi dijmin bi delala xwe
Dèriqa çayè roazî ù Baniya Qanîhinarè
ve hat û qet nav wî parîzî. Bi gavinen hi.sq
di ber lingan de çûn. Ew xortên bi navô
û qanc pô li çîman û bihnûnîyan qir.
bazan dihatine gotin , xwe ji Tûrcelô
He.5înahîyên zrav sqestin, pelèn qulîl-
beradan, li ber Metînan qoziq vegirtin.
qan ji hev ((etin.
Her du alî qetin ber hev. Ser dest pêqir..
**«
-tf #

Di nav bayé evarê de nalîneqe zîz Hèvina dilê Mîrzo keynata çawô
û zelûl hebû.
Pîroza qei;îii bû. Pîroz, li ser banê kesrê
Zabit, çengê wî di bin (;engé delala
digeriya, dilê wè çargopal lèdixist , tenga-
wî de, xwe da ber gulè û dest avêl gulê.
sîya bav û bira û pismamên wê je re ne
Gui dil qir xwe bigre. Lê ewî ew çinî.
tu ((ul, lê xurtîya Mirzo Ftroz ji bona
Weqî gui qet nav destên wî. sîng.a
wê dilxwesiqe mezin bû . Ji vî alî , wî
xwe veqir, xwe geş qir.
aliyô Kesrê ve diçû di hal; paçè hevirmîş
Her duwan ew bihn qirin û mirin. weq pèle behrè li ser cane wè pèl di bû,-

2)'. Qamiran Sîli ^eUr-SUlian dilqetiyè wê li heml'er, bi hêvîna wè ra

108-
Hejmar 5 HAWAR Rûpel 7

IMêfa lipi ^^a .^^-


- Ji brayë naxdar Q civan iCedrîcan r« -
5
Dèiiq ci xwes e, bi dar û av e
Ji ber qo bilèvqirina (y) ji ya (w) Ev av e , li erdê bû belav e ,
hèsanîtir û (y)dengdai'eqe nerm e, hêdî Yeq Xab e , belê bihu.sta me'wa
hèdî diqeve zarên wan qurdan jî,qo deng¬ Pir mişmi.ş û sêv û darén selwa
dèra (ù) stûr û (o) weq xwe dixwînin. Pir gwîz û hcjîr û xox û hinar

Carinan jî di nav pirsan de diqeve Sed qanî û a.s û gol û cobar .


Yeq dî heye, pè dibôn Quiêbè
.sûna (w):
Gorî ye ji wê re Xurs û Sêbê .
Su war si war si yar
Pir aveqe sar ù rind û i.şêrîn
Ji hêla din bi (h) re jî digubère:
Pir dar û ber û giyayên rengîn.
gerihan geriyan Bilbil digirî bi ah ù zar e
Bezîn bezihan beziy.'in Daxwaza wè qomela Hewar e,
Dihar diyar Mizgînî didè Heval û yara
Mehir meyîr Kedrî qo li Samé bendewara
Giha giya Çepqan diqutin dibèn bravo !

Ji alîyè din di pirsnen erebî de qo Kurbana le bin xweh û brawo I

-qetine nav zmanê me digubère û dibe (ê) Ceqcrxwinê 2urdi

^_ 3 Zeyneb Zôneb

Xeyr Xêr
(Parîz)

Xeyret Xêrel Bexçeyè bihnûn û qulîlqan , xemilandî

û lêqdayî. Bi frensizî je re (parq) tête gotin.


Zeynel Z^:nel
(Mehdiq)
Xelqê Botan dibêjin. Qurdmancin hene
Feyzi Fêzo
je re landiq, hinên din dergû.s dibêjin,
Divêt bête nîsan qirin qo di zmanê
(Feqrandin)
-erebî è axaftinê de jî ev ( y ) yen ha cari¬
Nihêrtin, meyizandin. Fedqire binihére.
nan diguhêrin û dibin (ê)
(Ejnû)
J. G. Ji van qu dengdaran me (j)êxiste
Çoq, qab. Qurdmancin hene weq tren-
nav ellabôya xwe bi wî dengê qo frensiz sizan je re (jinû) dibêjin.
wê bi lêv dibin û (g) herweqî elman wê ( Heyîn . Neyîn )
dixwînin. (dûmahiq heye) Heyîn; halê liebûne . Heyina Xwedê

ji mêj ve ye û .ibadin e .
diajot ser bav ù bira ù pismamên wè û
Neyin : halê nebûnè . Heyîn û neyîna
«w di.sqênandin.
wan weq hev in. Ji heyînê qetiye neyînô
* * *
( Dîlbend . Dîblendî )
Feleqê, berê xwe je guheii bû; neçara
Ewè qo bi du an çend zmanan dizane.
Meqso ne ma ,- Besreqa Zêrîn xera bû.
û pirsên zmaneqî bi pirsên zmanqî din
Pîroza Kîzîn biderda... dide zanin, dîlbend e. Dîlbendè me her
Êdin ji bona xwe jiyîn biqêr ne dît; çend bi qurdmancî rind dizane lê fren-
Serè xwe li zinareqî xist û perçivand, siziya wî hiniq qêm e.

mejiyè xwe tekand... Dîlbendi : qarê dîlbendan . Filan qes

3\.tdû can libendîyè diqe , yanî dilbend e .

109
Rùpel 8 HÂWAR Hejmar 5

aae«as« «t- eaututn»» Kurde*

NENË-ALAN
Il faut signaler une autre particula¬
Afin de procurer au lecteur une idée générale
rité au sujet de ce mème(i). Dans le
da texte dont il s'agit, nous faisoDS précéder la

Iradnction d'un sommaire.


sud, on admet que le (i) est parfois pro¬

PROLOGUE noncé plus lin qu'à l'oi'Oinaire. comme

Les fées c'est le cas par exemple dans les(izafat),

1. La m:iison de (Sînga v) qui se sont produits dans le dialecte du

2. Le bassin des fées sud en raison de la disparitioi du genre

3. Les colombes tachetées _et_par conséi|uent du cas de génitif.


C'est ainsi que dans le sud, au lieu
EPISODE: 1

La Maison de (Memè-Alan) de dire:

Qurè Romo Qei.a Romo


1. Les émirs (Mexribî)
on dit :
2. Naissance et éducation de
Qnri Pemo Qnri Remo
(Memê-Alan )
Qei'i Remo Qei.î Remo
3. Boz.'-Rewan
On trouve également ces izafats dans
EPISODE : 2
le Nord, dans des manuscrits d'oeuvres
La rencontre de (Zîn) avec (Mem)
littéraires, mais jamais dans la langue
J. l 'enlèvement de (Zîn)
p:irlée ou dans l'epistolographie actuelle.
Le réveil des morts
Les poètes du Nord surtout, à l'efTet
3. L'appel de (Zîn)
de suivre plus facilement 1' (arouze) , rime
4. Lordre de (Mem)
arabe, ont lait usage de ces izafats comme
5. L'échange des bagues
des xpressions étrangères; par exemple
6. Le retour de (Zîn)
dans le vers suivant:
7. Le deuil de (Zîn)

8. Le magicien de (Cizîra-Botaii)
9. L'amour de (Mem)
Avec l'alphabet Kurde, nous écrivons
EPISODE: 3
le vers de la façon suivante, conforme à
Le départ de (Mem) pour (Cizir)
la pure piononciation Kurde:
1. Les parents s'informent
(Begzade ye yeq ji nesli-miran)
2. L'amour n'a pas de remède
Nous mettons un trait d'union entre
3. (.Mem) se met en route
les mots (nesli) el (mirau) ponr indiquer
4. Le camarade de voyage de (Mem)
la forme étrngcre de l'expression.
5. Le chasseur de la gazelle
( à suivre )
6. (Zîn) trompée
^/elddet CCaU Siéiir-ditian
7. Devant le fleuve de (Cizîr)

8. Le bassin sanglant et les paroles la ville de (Cizîr)

de (Bozè-Rewaii) 15. Les apaclies de (Cizîr)

9. Le berger guide 1q. (Vem) au p:ilais des (Celaltyan)/

lO. Encore la fille de (Avan) EPISODE 4


La maison de (Zîna-Zêdan)
il. (Beqo) liii-ni";me

12. Les misérables de (Cizîr) 1. La maison des (Azîzai)

13. Le marché aux chevaux 2. Les groupes des Emirs de Botan'

14. Les grands cotDmerçants de 3. (Beqo-Avaii)

- 110 -
Hejmar 5 HAWAR Rûpel 9

EPISODE : 5 EPISODE : g

La révélation du secret de Mem La fin tragique de (Zin) et de (Mem)

1. La fin du deuil de iZin) 1. La reconstruction du palais des

( Zin ) s'intorme de l'arrivée (Celalîyan)

de ( Mem ) Le jeu d'échecs


3. Le jour de l'an Kurde 3. Les oubliettes de(Burca-Beleq)
4. Le secret de (Mem) 4. (Sitî)à la recherche de (Mem)
5. Le canseil des (Celalîyau) .5. (.vlem) au cachot
6. Le serment du sabre des (Celalîyan) 6. La grenade de la fille de (Beqo)
7. La décision des (Celalîyan) 7. Le songe de (Mem)
8. Les adieux de (Tacîn) à sa lemme 8. La mort de (Mem)
D. La désirée de (Memê-Alan) 9. Le deuil de (Mem)
10. Qui frappe la foudre?
lO. L'envoyé de (Sitî)
EPISODE: 6 1 1. (Zîn) est toujours clémente
La p;iix après l'orage 12 La mort de (Zîn)

1. L;i trahison de (Çeqo) 13 L'enterrement des jeunes mariés

'2. La querelle des frères 14. La dernière machination de(Beqo)

3. L'intervention de (Mem)
EPILOGUE
4, Le droit de propriété à Botan Les feuilles de (Memè-Alan)
5. Mem à (Kesar.m)
L- Le songe de (Mîr-Azîn)
6. Laconversiilion de(Mem)avec(Zin)
Les mains et l'épine
7. Le retoui' de (Mem) au palais des
3.- Les colombes tachetées
(Celalîyan)
PROLOGUE
8, (Mîr Azîn) que pense-t-il?
Le prologue contient trois chansons. La

EPISODE : V première parle du roi des fées el de ses

La surprise trois filles , de leur pouvoir extraordinaire et

1. (Beqo) au travail surhumain, de leur palais qu'on ne voit pas

mais dont divers indices révèlent l'existence;


Le bani[uet de (Vlîr Azîn)
fait allusion à ce que enlre les fées et les
3. L;i mobilis:ilio;i de Botan
Kurdes existe une relation et à ce que les
4. Mem blessé
Kurdes seraient leurs descendents (1 ) Cette
5. - L'ordre de retour
1 1] Cette allusion doit être inspirée ou
6. Le dés:iccord
due aux légendes concernant l'origine des
7. (Mîr Azîn) surprend (Mem)
Kurdes, et qui prétendent qu'un mariage de
EPISODE: 8 l'être humain avec les fées donna des enfants

Le silul de Mem qui formèrent la nation Knrde. A i:e sujet, des

versions arabes du temps de Mohamed disent


1. L'arrivé des (Celalîyan)
qu'un homme de force herculéenne qui traver¬
2. Le massacre des chevaux
sait les montagnes do Kurdistan pour venir
3. L'incendie du palais chez le prophète, rencontra une fée qu'il sé¬
4. Le fils bien aimé dans les flammes duisit. Leurs enfants donnèrent le jour aux

à. (Tacîn) a tuer (Silî) Kurdes. Qelques historiographes arabes qni


ont situé celte légende les ans avant, les au¬
6. Les épées (|ui parleront
tres durant la vie de Mohamed, l'ont fixée
7. Qui est-ce qui était caché sous le

menteau de (Mem) dons celle phrase : ( O^l ù* '^'^ .^V "^1 )

8, Les colombes tachetées qui signifie ( Les Kurdes sont une peuplade

9. Le départ des (Celalîyan) de djin )

111
Rùpel 10 HAWAR Hejmar 5

chonson nous parle «artont des trois filles | ne vent pas les rendre et répond:

du roi dont les actes feront naître la légende. Si vous saviez comme vous êtes-

Ces trois filles du roi des fées s'appellent belles, j'aime à admirer votre belle nudité.

d'après une version: (Rojbanû) -Madame -so¬ Ses s repondent en riant:

leil qui est nue flamme da soleil- (Hèvbaniî) Tu es folle de prétendre qne non»

-Madame la lune qni.est uneplame pâle de la ' sommes belles. Tu le le figaies parce que ta

lune- (Stêrbanû) - Madame l'astre qai est es encore jeune et qne tn ne connais pas le

one étincelle des pléiades- . monde. Le monde compte denx beautés une

D'après une autre version: elUs s'appel¬ dnsexe mâle «lune du sexe féminin. L'homme

lent (Kemerxao) ( Şehriban) (Perîxan) ('2) c'est ( Memè-Alan ) le prince des Kurdes de
*
(Mexrib ) et la belle c'est (Z!a) la s du

La seronde chanson est consacrée à la prince de ( Cizira-Bolan ) L'Emir ( Azîn ) .

description d'un bassin nommé- le baisia des Voilà les beautés, nous ne sommes rien à côté.

fées, qui est entouré de fleurs, des prairies, La cadette répond:

de cascades, de tonte beaaié et de fleurs extr¬ Bien alors, je vous rendrai vos plumes

aordinaires qui fleurissent dans la neige. à condition que vous me montreriez (Memé-
«Quant le soleil sort de son sommeil, lève la Âlan) et (Zîna-Zêdan).

têle de son coussin Fougeatre et fait voir son


Elles concenlent et lui promettent d'en¬
front, des larmes tombent des yeax des fleurs
lever ( Zina-Zèdan ) avec son lil de (Burca¬
sur la poitrine blanche des marbres. Le bassin beleq ) (3) de l'amener au palais de (Memè-
est un miroir pour les astres et la lune . La
Alan) el la poser auprès de lui.
noire nuit se jette dans l'ean, et se lave; elle
La cadette se montra satisfaite el leur
en sort, elle se repose sar sa terrasse, et bri¬
rendit leurs plumes. (Elles s'en revêtirent et
lle. Oui, on le peint comme le bassin anx
laissèrent derrière elles le bassin des fées, se
mille coulears, de ses eaux jaillissent du vin
mirent devent le vent, le vent devant eux,
et du narcotique. Jl est creusé enlre les prés
et avant le bruit dn vent elles atteignirent
et les fleurs; les poisaos rouges, les serpents
les déserts.) (à suivre)
d'eau y nagent; on dil aussi qne l'eaa de la

vie étemelle y prend source, qui en boira ne 2). a. SBedit 3CUn


mourra plus.»

Dans la troisième chanson qui est inti¬ (3) Veut dire château - fort bigarré. Il
doit ce nom à la coulenr de ses pierres qui-
tulée «Les trois colombes» noas voyons les

trois s urs qni viennent sous l'apparence de sont blanches et noires. ( Barca-beleq ) est
l'ancien château fort, résidance d'biver des
ces oiseanx prendre un bain dans ce bassin.
princes de Botan. Le château jusqu'à la défai¬
Les trois s quittent leurs plumes et
te du dernier Emir de Botan ( Bedir Khan)
descendent dans l'ean.
( 1847 ) était en bon étal et comptait ( 360 )
La pins jenne frappée de la beanté de
pièces, presque autant que les jours de l'an¬
ses s sort du bassin se vôl de ses plumes

et prenant celles des deox antres colombes née. Le chaleau-fort a une partie de ses fon¬

sons ses ailes va se percher sur un arbre dations dans le lit du Tigre. Aujourd'hui il

d'où elle continue à les admirer. est en grande portie en ruine; la partie non^

Les denx premières après avoir prix leur minée sert de palais du gouvernement el de
bain s'apprêtent à sortir mais ne trouvent pas caserne militaire aux Tares.
leurs plumes pour se vêtir. Dans la contrée de (Bolan)de (Bebdinan)
Elles s'aperçoivent que la cadette les a
on rencontre plusienrs ruines de châteaux
emportées et les Ini demandent. La cadette
féodaux et d'antres constractiona de mé

(2) On tronve des variantes qni parlent conleor de pierre, qui paraissent être d'un

de cette dynastie de fées sans faire mention de style correspondant à l'époque de la f>'odaIi-

lenrs noms . té kurde.

-112-
Hejmar 5 HAWAR Rûpel 11

Textes et Traductions ; Le malheur d'exil est dur ,


Dors ! mon amour dors ! lo ! lo ,
BEBGEDSE
« Li earresse anx enlints > d)
La roue de la sphère est comme le veut ,

Si i;a ne m:irche pas maintenent .


Dors ! 0 bonheur de mon coeur et
[ Dieu est clément.
[ de mes yeux ,
Viendra le jour du bonheur , Dieu
Ta mère est tous les jours ta
[ est généreux .
[ ga rdienne [2]
Dors ! mon amour dors i lo ! lo 1
Pour que tu grandisse vile mon
[ Bedir-khan
-7-
Dors mon amour dors [ 3 ] lo I lo ! [ 4 ]
Ne dis pas trop , quel étal est-ce- t

Ne Sois pas impatient, ne te lamente

[ pas comme i;a ,


Ne veille pas mainten;int, ce n'est pas bon
.Sache que le bercau t'e>t un trésor , Le secours et la miséricorde du Dieu

Ne reste pas sans sommeil le résultat [ nous sont des compagnons

[ est peinible , Dors ! mon amour dors ! lo ! lo f

Dors! mon ,imour dors Ho! lo !


* »

Cette berceuse a été écrite tel qu'on voit,,

dans le troisème vers de la première strophe


Tu as un bel air , comme les pigeons
pour un Bedir-Khan qui n'est pas le
[ et les agneaux
Bedir-Khan, connu comme dernier Fmir de
Même les anges ont de l'admiration
Botan, mais un de ses petit fils, qni portait
[ pour tes regards ,
son nom, elqui est mort comme lui en ex'.l.
Ta généologie est propre, ta mère soit
Cette becease a été composée par Emin
[ ton sacrilice . i
Aali , fils de l'Emir et père du petit
Dors I mon amour dors 1 loi loi
Bedir-Khan.
Sons le reigne du Sultan Abdul-Hamide
la famille Bedir-Khan résidait à Constanlino-
La sphère en rotation est pleine p!e. Eu (1906) ils furent tous à cause d'une
[de haine pour nous . vendetta, exilé dans les diffirenles parties de
Notre destinée est noir , notre 1 Empire Ultoman.
[ foie [ còur ] est blessé Emin Aali Bedir-Khan a eu dans la pre¬
Il ne nous reste comme azile que le mière élape de son exil, à Sparte, un enfant
[ coin de la maison , qu'il appela au nom de son père.
Dors 1 mon amour dors I lo ! lo I De même que tous les petits fils de l'Emir
qui onl porté le nom de famille comme petit
-5- nom,sonl morts en bas âge, ce petit Bedir-Khan
Ni de bien , ni de bien-être, ni aussi est mort après dix huit mois de sa nai¬
[ de repos ( l'aise ) ssance à Saint Jeand'Acre, la seconde élape

La calamité nous les a pillé , de l'éxil de Emin Aali Bedir khan.

La dureté de cet exile qui se prolonge»


(1) Nos lecteurs lirons le texte Kurde
pendant trois ans. mais plus exactement le
sous le titre «Delaliya Zato'wan» .
long exil qui éloigna la famille depuis (184'?)i
(2) Ta mère veille continuellement sur toi. de sa patrie après la défaite del'Emir et qci

(3) Le mots cqezeb* qui veut dire foie est dure encore pour ses petits fils, jusqu'à no»

jours, lui inspira l'amertume et la triste phi¬


traduit par amour.
losophie des qnalres denières strophes .
(4) Lo t vocatif masculin dont le féminin

est «lè> qui correspond au vocatif grec «oméga» DCereqol CCzizan

-113
^ jv'jb
^\j\f>
A^

_^aiy^ <i jljl* \Jif^Ùj<*(Sj^

j.,^-. yi}J>j^ iS \\tJ(S^^J) y- ^*^'-'. i jl3 -JV Jl_i* J t Jlj J^ù>^» ^.


bî ^y-'jjjjj .j*:*:y^^ij -^j *!t5*öi * ty.» dt^ U^. L-i»j ' J5*^i j fyj\ Li»j

4 'i^-j 'J^-' '*'-*' * ^^■>y ^ ^^-^ *"


Jly_ Ijh^» ^_^1 j j ij '. iSy jj^j *^y^y

yy. i jbT L.J*j j f^U- t^jU Lj:»j

ij'.3Î tSji' ^:^j j y^ ' ù:>-^ ^-T*-'

yyyj -»U W*-» * lii-^ i.y-i-'W W*-»


-^^ ijL.3* L*j t^^- j ù'^y- ^J

^j'" ^^j" j'-'^' ^- -^ </J-*^; -'

^y cSA—ii- L Laj j jjl—; J J ^^J

li Aij «I iŞy iŞy y Oji _) jl_^î L^j ' û'jlj ^L.» '^j

^ \^y ;\if j-^f }-^ b^/

- j.jj. j^_ .j^^bU t5-*^ y>} y * "^ (C-^' »Ji^

J>>;- i_jl_^U.f *i.Ai. < *:^iy «^ij (3.»-^.

Jö j _»l) .j _«l>- ^^i j ' ^yj ù^jy- W 3 ..j_^-t» jj3 L>jj çst" .JJr* ^-'

jo.> ù^jy li^^ ' ôI-^i3Wj^. (i^^ yi. j jljU \->j j .J^^y J yy, ^J

^l> \-^\^ \^y I' iSj\j J J^* \^y

J_^l yA^J j[^>i\ ^U J^.j ^LJ^"^ ^yi ù.y.j ^ \^y


jVi j -^yj W J ö^3> W 3 * Û>-Ai J ^. 3
6\^ v^ (iU' -J>VJ ^J't

114
ô J^yi vl.^U> ^J"
J'>

.^-'-(3, iSj tSj J jpj» (Sioy- <_j iJ*iy

«jltl ^U-j
oiLib ij* yij. ^^^j xlf^ii y\i iSj) -»l
jjo yi: aiay \jy> J *>^Oll aJJay (3 J,^
cy, ô^oijyt oi_}*3' ^^- >^ "- .)'
« jl jjjl3 UVi » : J^i-J:A; </li j_^ pî Jj\

Uljjj! si y JL/A-) jjIj (_pj 1^ o-xijl

Jj <; J -et jjjl) L) J j! ' <iy jU-j-i; UVa


Ji) f fy î\ y J ^'y' y.jyy
ij (^" J ' j^ j-H y y^y -^ (^. J jS (J . V *i
ti3, (jf^ «^■^»- <' L?!^* ' ^-'-Aîl:-. j-i 3 <j'

"jyj a] y jlZJy 4;l;UL« J JjJ «ï <^J^Jl

j_^j <^jlâ; 3 *^' ( \jUj jU3 i ' o^ '' > ULijj! si

j_y o >j ji ^Sa 3 l/" v. 3 ' *i'3:* ^ 'y*"

.cjL_i:-«i (/-^y i3jy. j' i>y Cj^i aj

(^jol) .îl;=JJ f Ajt5_,5v_lj\j jU-jAjy j; 3


«ilstj ij^y. j' y.--^^'' »^ iSy^' i.j^iai

.Cy-yi^y ? ' ô^^ j^i^-' ^,-* ^^ S^^j l_-»'0_)- J y y- 1_> y j\>-j-l; j\ ' *i** ù*

( \ ) <::-_i. J3UU Jl; l;_j.i__J t._^ Jl;<;._^

f Kşj^Jc^i^ Ll5o l;_^ 3 y J^j-^; j'

ttiiSj^^ ' ''Li'y. '^Vii"' ù* ^oy ' ^J> J jb y_> jJt <^J ij^iy "y oyy uy j

ii_^b Ia» oi t5j J (Si oy ^s


f ' u,-i-> -^^Jjf-^ j\ 'y' y^^ j-y

' ù-^^.yi ' 'i^^iSjiSj^yjj

Jl jî- o-/'.jû'J>.Jâ* J>< ^Jj! -''^


b y-jl 1.1 iJU W >»- ;^ *' ojy 3y

0 j*i J i>- j^ j^ly. û'j^ (_s-"'i J (^ -5 J . J ùt^_ ijyl3lj3 ? '» u"^^- j'3* . vr ^^-^

_jI; i o3 t5j',3^ ?jy.^ Sjy (Sy \ c^,«. »_j

^' I. . '. <^ - _sl5^»jtlf)i i «idli^-^. dr. jl"3JOVL-*y


^5--> ^ tS-sV- ,y J^ J^j y y. J

\)jj^ ^;VU/ - UU:. _;î(/3à'ljj!,j IjUU ii^Ub L^^~- J »i is*3j'j y^ijy'-^'j'

^^jji <_i3' <i ~ ùVj oL>iùl>.3'

ii\y_ y d^y. ùi^Ji- ^'U^ J^ *-^ i5jj* ( ' )

115^
vL>U> Ô^U_^

^J_y Jli-ij ^W J.^ ^\i ù^\ù\f'

ï^\çSy y J^' liljJ <^i; -Aj <_J jl

ilr" (J*j ji -> *>. -^. iJ jJJ t?j'lS^'l i^ I ' j y» JUj (3 *-3l^ ji^ ^'->,^ U's^

y j^y jojoijŞ jy jjj^j'S^^ij

\ji, jlji-. J ,»j^i>.">L. |*ijy 3<Jjj

y JIJL_-« (^ *:>jj y jji>- JI>.1 jl^

y ^^ d^jy j ^jii^. .)A\ t^JvI^b t$,^_ p ^'-iy^^. (Sj\j^ y^ *^iSjy. y

^ JI_A- cy- -v:>- ( j^l -il )^Jo»(^

^Jlkl_^ (^.j.jjO (llf'i/"5^l>. «/^ o \ j\ jG ù\'^ '^oyj *1* (.^•jl'j'. iSj^

4_._^ ^^-1 -ö l_j_» dLj Jj>- J'^Uji y ij\j^ c *' <->-jj «j'.j^' j ö'i/" .>

i>*Jl yy-ù>*^ iS^iyy j^^yj^ )r^y} ^ -'^*

Jj o^ (.J^^ -^-f <^J^' ^->='^ i>* d^*y- ° ^ uy^ <jy j öU' àjj

y iil_^li J^ku. ILt iib (_pi ci ji * *

"W' 1* *; '-^ cT *^^ *^ ^V^' ^- .^r


ö*. é^jyj oijf y V **_» JL._^li^

t5s *j j (i jy 3, «'j 3 ^lJ'" yi^ y '-^. jj

iÎA;*i ù\yJ>yj * *i^t^^'^J cri^'^.^' iSiyf-,J^ )ojj*fiSj-^ô^i\ Jj «J

: J«iyy (ilip

1 wJ e3<)iWj(Jv«cJ^ (JiJJ ;^» ^yojiS^ ji ! ! 'i(_^.>- C\>,:>\ j 'iy^ö\^,j »

iCiiS-i^y^j ù'.3:'.(3*JciL*ôU A'^J jjoi iJ4i«i j ijljy vI-"Jj^5 kl-^ ^'d^ iji^

iÎAj<yjei<u ,^j 3 _>=»^ y' 'yry^b *~~^ 7^^ jjiuj<*J 'ij^-J ai *;U-jD ii <i J _) Ujlji^

1 jl3jl * JJ^y^ i Ù. /^ u^rj *H^ J^*^^


ùLi 3 * <iK»*i jf" A) jI _^-« ^A) ij^ y rV 1. t z^\i dL. jl) 3 (3 <. oLii^ 'O

cX~i} (jly ^<; Lt-Jj (>, Jj3 O ^-i^


^
Jo J /i,i)b oljil (3*' ûL'j *J
I *
<iL j / ajy ZÀJi\ ,jy^ J (Sjy.A'.J' •J*:»:^ «.l-i >*

( .y.Ai jly ) ' ^dJr.-i'* ^^ (i:^ *^.

^;^ t aja»j^Ij5I j^',3 yy'ij^ '-'*'*î

116-
ô ^u;i» >L>U

-c_J -u^ ^J <Ii Ijji

O ^. t_)JÛ A.ij A,, j^

\
jlj la- ij Ji lj.i_j>- AÎl)

O
ù\f3 jj j^ ,y3 tf >l>

jW J.1) ^_ jy 'O ^ j\i


C..>-lj Ai J Jl-» a; J JU A)

1! jJj! A^_ 0*1-0 AÎ1>

r
^.> 3>. diy^»jl_,-i3
AjcJ A) y^ A _ jOl»-
! ! jijS A_4'.) i>>l J^ Ail)

«».:_J A;I_); o_f 3 iJ-V'

tSjl-Ail A_.. y ti-

! ! jlj! A^. y\^ aIi>


A._?.j vdJJL_ft5J»-A;l_j*

A£_p o.i 3, (^^ 'jjj


r

!1 j)j! A_ij jyllj ÂiLi

ù'jl'- t53 cLi* '^"l-^ljSCi .


V
jly t5ili aîLJ aj l
JUA»- _ÎI oj;;;* ^ ^\> ^
! ! j!^ AÎii lylJJ AÎ:)
«ul 1« (3j * 7* y^ 3

aHî«»(.5i»_^1*^ j-J^j^ ^-ft- Jlli t tSy-ily t ^yjj ' ùy Jliy

i]U A::Li.- ^Aj' £ ojAi' ^ Ifl OD oi , jJ

tl^ >^; tiU O»-' JLl Aï- J oljiî ^^ dli.AJA» l y.<S.j_ (3

,5>5 (jLJI Iji a! ^ j''A:J; yj oui.il Ù.^:

o J» j»i «; D oi iSjoi J C'-^ oi yj'> jayzyiai iSy-i J lili-i-" y y >^:* <i^ "^^.^'

ô^yj y.jy' ^J^3'| -I-^i*^-' J^ju é> yy^ J^ y y y ry^*''- \ ^^*^'"

t AJ dLli _^-^ Jf/^j ij-.jj iLLoI Ul (ji J 0^^ '^ jl-Jl \t\ t jL-il jA*. <u 0>>:

-6^dJLl-ijj_)jyJj5 a! AîjU^d) jl JÙ.<^ji^ Jji J iîb-y jl lO^ «i>il" *?

CjD »>
*)Li3 (J-Jy-" * J ' o j^ J ) ';

-117
\ JU

w-r-^U

J.>3 y<J ' ajiyS^j^\i jIa_JVjj .Aj'_j

* «yuio» j^^j jL>_JLt_j ojijvK jUjljjJlj-

fAr jAj Aî.y j^ S^(Soijy ^ ^. JAÎJ


"^l'.ilt^l 3jy A; j^jAiUoi liAlljj!
jCjI-jI" j 0U3 J y.ns^^ j-J-J -liljljV
JaT a! a, a» <^jj3 ^^_ <;«:jU <5^ ^^^.^^
^y^j ' «jAîojL. aJIjAj' (i<.y Jl_^l
a1 dLii-Ai t (^jl jLil JajI-a;j t L'i jLil
" j ^''ti^-^j e_^_ jl3<j' ij^ jl»
i^J dljAj'A» _j OD oi Ijl3jj JIj-sI t^Ji; <»
Uil jl JjU^X. Jijfjaj Aj'.Ji^p jLJL.i
Aj ( Şij/' jLil ) JiiJ*! Jl^oi b^
- ijfaijaj l jLii^Ji j;i t ^ijJJw Ja.y J
u tSjlj^lj Ai A; jiijy j^jt /j^^
Jl^"! ' ::,-.aU ' OL_Jii t jl_.J : ^aj
ôK'«jl3 ^jl; (.sVa! J»j!_)Aj" Ai llJL** _j »_j ^loj

>_j -» (3<' »J
aJ ^^ A:.,iA>. _jAj ^jiJijy JLiil '

t)\ iy ajaj A- a! «ô AJl:i jAj' jmJ


JAj' J.jIj a; Aj AcI y aJ ^ ay*} *jL. J

<J^.>*-<3l-jc3 "i Ai ^il _yj IjA» ù°oijy


jli j/ J A- Aj" oji yf iŞ^ b AV ,jûl3l' m'W

<5Ai_j) Aj ^- j^y oiiiAilXj (3ljli:3 a1>jI)3


AJ j^ljl AlliijAj' U.J^ t jlij^J ^jbj

<S>jy JLlil ^ ^.jj°ijy aJajAj


jA)' Ul < iSiJy liljil jA.- Aj'jijjJ (^_^b
_AjA»^(^ojAf_tSijy JLiij- a;_^_^a; J
4 3 ( t^^=^ ) ^f 3urL-lT -ti l::^i
ojA7o_)l. t?jly!3A; A; lj_^
JP ö^
C.^jC'y tSCjl jU) Jljlj .Alj _^ ^,^
'^-'^'^ iS^y ijy ijy ^y; ùl-i*^

^ b^>- lij^ Jl oy ùl»y J jVaj

AJojijf jljjj'l" J'/'t (3il * J^A-J-I


- Aij\t5 h^i Jblji I J jllc3 y J ^j>jy ojijp jUJ c^jjjlj jLijijl«3 * jljA-.

tiSx* < ^y.j\3 JL,iî a! ^^ij^jLjiî _. jl:u.ijy a;^; yU aj a;11^_ aJi^ _ji

118
LS.Jj\ \i\:k^
>>
jiJli^\À)\ Le
'^-^
iSJy iJ"J>

\r 1 0-

^-j- i_jj J-. (_j J-y J»- ._^i ^ J.» uy J

''i.v/iiiC»'»»

4-iL'ii)'j*-Lii.'J'j'->c:L-'.,.;bi:ji;i^^

^VkJi'dii, ur^A ^y

Jl* M^^i

\_^V fi) Àp^^vs^* i-^'^ \^y^

iii_^ \ . (^j^ J-jj» » ;A»-ijii-ù*


lili^ I » » îJ'-lj Ai- ,/

dj)_^ 1 tşjj-i>j>f"* jjr*^L)*'


<£&} ^ Jjt^*=-i3*'

,iii^ 1» jjr *«. j' «y

il/"Vl ;vU - JA.^ : ÎJ". Al »^^ (^V ù/j ùl ^ O^l^l

-119^
\ JU

-^u

j^ytiiy

^J^^ CnjjJu.^. »iX_^

t^jj,.» «^Jtiî»
i^i/jUl

jU-j-ti fr >.
jU-jju It^jjl

3j>- JU» «^jljULjj^

jL»- «^jo»
ù^àJ Kr-»
ôU-j.ij- * ij jj::^ ,>
i^itiJj^
ûU-jJU « ».
iSiX Ljjlii»

tfjT/^jJlllJL^ jbjT jVj.

.jU-jJt. e 1
ùijjjijUVi

(jU-jO; P iJ jyi^i
iS'-'->^,iyr

^^/'ii'.y-^ l> i> i C-j

oi>-3rj/>

jlwjj

Ji*a, jjOl iJw

-120-
SAL 1 HEJMAR 6

DUSEMB 8 Tebax 1932

Qovara Qurdi ^ Bévue ImU

^SêSesewtîvjén '^vt^vè

Hawar Şaqir Fetah

Zozanê Tocl Nemirê Miqst

Mar û Mirov Çiroqbêj

Ji min bawer bibe Dr. Q. A. Bedir-Xan

Mela'yô Cizerl Hereqol Azîzan

Dîq û Rovî Çîroqbêj

Hêva çardeştvî Kedrîcan

Ferhengoq Hereqol Azîzan

Ji bona Hawarê. Cegerxwîn

Gulbanqê Hîşyarî-yê Mêla Elî

Berdêlq Kedrîcan

Hawar e Bozan Şahîn

Qurdewarî Faikè bêqes

Se malo gundo I Stranvan

Elfabeya Qurdi C. A. Bedir-Xan

^irê ^rcnsişi

Un femme. Chef de tribu N. A.

0,village de trois maisons Hereqol Azîzan

Folklore kurde C. A. Bedir-Khan

L'Alphabet kurde D. A. Bedir-Khan

' SAM-19ÎÏ

-121 -
QïTÊBiXANA KA'yVARÊ
mtmjrmaLA.m^

" .«

Noti sur l'ilptitit lorde


Bi çermê Nemilaadî l'2,o0 K. S.
Bi çerniè adetî 10 K. S.
Ji botià dérve divèt htkô posté bi ser bêt xistin.

M^ j^^^^ M ^ M^
SPÉCIALISTE DES MALADIES INTERNES
t^iiftaiiu^ a/- (^a^
VENERIENNES ET INFANTILES

3)««« .Uiwu. Sawu îfaAw

pimBfflBi
EpoDliiiii FrUreii
Inscription sur tous les metau.r Gra¬
vure coloriée, pancartes et tablrau.it en cuiv¬
re. Impression de cartes et autres en relief,
suivant les procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Pour là Syrie , la Turquie, la Perse Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,

l'Irak et les pays du Caticase; Irak 11 welatên kevkasê :


1 an 100 f^.
S Iqî .«îOO kirilş-sûrl 100 frenq
(5 mois 60 ('.
.Şeşmehqî 300 kirlş-sûrî fio frenq
4 mois 40 f.
Çarmehqî 200 kirils-sûrî "40 fi^nq
Pour tous autres pays:

1 an 150 r. Ji bona welatên din :

6 mois ÎM) K Salqt 150 Frenq

4 mois . (JO ('. Seşmehqt 90 Frenq

Adresser toute demande :'.u directeur Çarmehqî 60 Frenq

propriétaire: F.mir D. A. Bedir-Khan Her tişt bi navê xweyî têne sandin:


Damas: Quartier Kurde Sam : Taxa Qurdan

-122
SAL 1
HEJMAR (>

DUŞEMB
8 Telmx 1932

Qovara QiirHi ^^ um Kurde

M î Irû Çawai e !
Yeq ji zozanan me-shùr Qurdistanê wici'idè. Feket tetbfkttè fîqri melùnane ji
(tocî) ye. rekriliii bi sê heziir metrowaii wan re mimqin ne b'i .
ji rùvA behrc liilindtir e. Wextè i|o .'ierè me/.in destp.'qir ù

Di mabeyna Erdi.s ù Diyadini' d:i xwe ra tirset xenimet zanin dest bi

y.ozaneqi bi av l'i i|ai)i hi gui û giya ye . quştina file ù lehcira qurdan qirin .

Çikedcr rindiyèn tebii hene xwedê File li pè.s cavèn wan qu.stin, pi.sti

jt; diri'x ne iiiriye. Ueriya .şen; me-/in da u i dest hi derêxistina wan qirin. Ewf lî

i;a\vaii bù ? i\'ÙL i;aw:!ii e ? Toci , Sbinei|, .Seievdinè User avèiisar,

Pèsiya '.serè mezin da Tocî cih-' ge.şt li ser qevîycn berfè, Ii n;iv gui ù giyan

Il seyrana qer. ii xortên di ileyderan , dl, hi -'jir n nie'^in bûyî, lirqan mal

Ademaii , celalîyan bù . Il inenalèn wan ji destên wan girtin ,

tazi l'i birçî ji welatên wan dei'êxistin,


Cihè l'indan, bedewau ii delala a bi'i.
hindeq şandine germa Mosilè, birei| li
Li her aliqi qon ii .Nèwet li niili hev
Çikûi-Owa Edenè , kismeq li şorezara
drêj dibùn. Qerîyèn mihi'; sor ù cavre.ş
konyeyê rast qirin . Ev kewmè nezanê
li nav gui ù giyan da winda diliùii .
wajùnbext hêja desisa lirqan xeberdar ne
Li mile(iî şehîna hespan, li mileqi
dibùn. Hiqùmeta lirqan di cihè miawenet
qaliiui milian ji qomèn suwaran ji rel'c
dl wesaiti imliaya wan ledarici diqir.
bêrîvanaii ù çiyayên délai jindar dihùn.
Ew ji wei| berxên nav cingalê giiri da
Adeta lier aliqi da weq coybaii'n avi> f|en
bi tewieqi masiimane minteziri eceli
Il -şahi diheriqin.
mewi'idè swe dihùn.
Ii'û cawan e? Eywah ... ew liyayOn
Yen qo nehatin tehcir qirin li cihè
délai ù dilrûba, ew zozanèn cenetisa
xwe mayî.ji nezanîya xwe hèj dostê
irû cihè hirç ùgiirane. Cihè qèigû ù
lirqan bùn, ji bo miy.efeiiyta wan xwîna
rovîyan e.
xwe dirèhlin.
Ne hesp e, ne suwar, ne pez e , ne
Mihacirèn qurd tazi, biri'î selil ù
sivan, ne bérî ye, ne bèrivan.
belengaz hèdù hèdù mirin, heta ji sedî
Gelo (;i li kewimî û lî hi
deh xelas ne bùn,
wan hat ?
Ewên qo xelas liùii ji pirèn wan
Bar qiri I bi ciqi ve l'ûnyan şere(|i
niqariyaii xwe bigehînin welatê x'we, disa
mezin li wan kewimi ù henii telef liûn .
ava biqin. Ewên qo l'ùyî ji îrû tirq
Belè di pès ya .serè mezin da lirqo xwina wan dirèjin li cihè i;iyan û zozanan
ji bo veqirina rêya Tùranê dixebitîn. wan davèjin hebs ù zindanan.
Dixwesliii tirqèii Enadolè digel tirqèn De bigri l'iyao bigrî! zozano bigrî I
Tùranê mitesil bibin. Di mabeyna wan qaiiiyè bigrî, bè xweyîo, rebeno Nemiro
da tu bail memînîn. Ew jî bi mehwqirina bigrî .

qurdan û islila qirina A'zerbeycanè dihtil STemirê 91Ziqii

123
Rûpel
NAWAR Hejmar 6

Robar hèdi hêdî diheriqe , pôlèn


- Ji LorîJA Bedir-Xan re - wî sar û xwe.s in . Ava wî bi qef e, û
weq zîv gewr e.

B^e mêze qe , hebeq li doran Meşa wî li destè, weq rêvei.-ûna dest-

Te xew dirêj qir, em pirli ber man girtîyaii ù bûqan bialûs e , beza wî di

Êdin mezin i , lolo lawecan nav çiyan ù gelîyan de, weq reprepa ;

Rabe Bedir-Xan , de rabe loio 1 ! hespèn serhişq e.

Le gava ez je re dibêjim qoez hej


wî diqim bila ji min bawer mebel!
Hi.syar be êdî , niho pir kenc e ;
***
Axa Qurdistanê , ji le re genc e ;

Paşîya xewè , bi zane renc e , Rèl qesq e, siha wê honiq û çaq e .

Rabe Bedir-Xan I de rabe lo lo II Li ser çikilên daran, çûqan, dişekin. Pelèn


wan ter in .
-3
Lê gava ez je re dibêjim. qo ez
Gurê devbixwîn qete nav berxan
hej wè dt((im bila ji min bawer mebe III
Ma nizanî berx ? berx zarè' Qurdan
* #
Bûne armanca rimanèn roman

Rabe Bedir-Xan, de rabe lo lo ! ! Azman heşîii ù avîje ye. Stêr weq .

_4_ gewher û mirarîyan dibirikin. Heyv


bi ruhnaliîya xwe distire .
Dewra feleqê , eger qo qîii e ,
Lê gava ez jère dibêjim, qo ez hej
Razaii ji me re , ket bi qêr nîne
wè diqim, bila ji min bawer mebe.
Mesqen lie nivîn , dar û devî ne ,

Rabe Bedii-Xan , de rabe lo lo ! I **«

5- Buhar bibihn û rengîn e , bi stran

Irû ye namûs , îrû ye xeyret ù qèf e. Sîranîya wê xwe-s, xweşîya wê

Der û poxaiian, em bûne ibret Şirîn e. Tebîet ji xewè radibe û diqene.

Êdin bes nîne, divè hemiyet Her quiic bi qulîlq û mèrg, bi av û dar in.

Rabe Bedir-Xan I de rabe lo lo ! Le gava ez je re dibêjim qo ez hej

wê diqim bila ji min bawer mebe.


6

Çerxa feleqê , eger nesîm e

Pèsî qo herçend, qoziq qemîn e


Can şîrîii e, jiyîn spehi ye. Ez hêj
Çavè xwe veqe , xwedê qerîm e
ciwan im . Min hèj bîst û pènc buhar
Rabe Bedir-Xaii, de rabe lo lo I !
ne dîtin. Geleqî hej jiyîn ù hêvînè diqim.
7
Lê gava ez ji wan re dibêjim qo ez
Çiman nabèji , gelo ci bal e, hej wan di(|im, bila ji min bawer mebin.
Sebra me ne ma , binai biqale

Rabe ji me le , meydan qemal e

Rabe Bedir-Xan , de rabe lo lo I ! De û bav, ap ù xwal, pismam û dot-

mam çikas délai in.


3\^ticaii
Bi wan re riini.ştin ù di ber tifiqê
(I) Loriya Bedir-Xan , di bin sernameya datalîya
zarovan û di lléjmara pSnca, rûpela dudowg hawarS de
de axaflin çikas délai ù xwes e . Li ser

belav bQye. çiyân ù Zozanan bi wan re gerîn ù bezîn

-124
Hejmar 6
HAWAR Rûpel 3

Jinenigarî ;

Helage GiZerl Hawar e qurê min hawar e ,


Tu xwe meqe.
Mel.'i yeq ji .sair ù zanayên mezin
Gereq e qo sindûf û merbend.
û navdar yê qurdistanê ye .
Te zemt meqe.
Wave -wî Ehmed Nişanî bû . Lê bi Guliyèn qeçên qurdan
tiavè Melayê Cizeri nas ù dengîn e. Pi destên lomaii da ,

Mêla di Cizîrè de xwedè daye . fîawar diqe

Xwendina wt a pèsîn jî, di Cizîrè de Tu xwe meqe la-wê min ha were ,

bûye . Pî.ştre ji bona xwendinê çû bù Tu Xwe meqe.

Irak , Sûriyê, Misr ù Ecemistané . zBozan Sahin

Berdevqô mîrè Cizîrè bù. Lô careqê Çav û birihèn wi res bûn. Riha wî
je eiiirî l'i çû bù Diyarbeqrè. siviq bi'i. Gulîyên wî hebûn dihatin heta
Mideqe xwe.s li wè maye, bireq ji ber gùhê wi . Por, rih ù guliyèn wî

sihrèn xwe li Diyarbeqrè nivisandiye . hergav .şeh(|irî bùn. Eniya wi fiieh, stowê
wî drêj hù .
Le pasè dîsan vegeriya ù hati bù Cizirè.
Rêverùna wi bi lez hù .
Salèn xwe di welatê xwedêdana xwe de
Qefiyeq davêl ser serè xwe , veqe
kedandine.
din ji li ser dipôçand. Xellaiieq li berbù.
Bejna melô ne qurt ne drêj, lê navîn
Pèlaveqe sor tèxiste pèyên xwe.
bû , Rûwê wî girovêr, sipî ù sor bù.
Eba werdigirt. Hergav biqen bû.

geleqî çaq e, pè dilè mirov vedibe.


Bi dora xwe re xwes diqir, dilê
xel(|î ji xwe ne dihi.st.
Le gava ez ji wan re dibêjim qo ez
Mêla di Cizîrè de çûye rehmetê. Di
hej wan diqim bila ji min bawer mebin.
taxa Tore di Medresa-sor de veşartî ye.

*** Tirba melè ziyaretgah e, xelq geleq


kedrè wî dizanin.
Heval lieval e, lê bra délai e. Çikas
Fekehôii Qurdistanê dîwana wî bi
ez hej brayè xwe diqim.
destên xwe re digerînin. Hin beylèn wê
Lê gava ezje re dibêjim qo ez hej ji ber diqin ù kesideyèn wè di civatan
wî diqim bila ji min bawer mebe. de dixwînîn.

«- Tirba melê kenc hati bû ava qirin.

Ez dilqetî me. Delala min spehi ye, Le vè paiîîyê tirba wi xirab qirine .

berfè gewr e, weq agira germ e, Esqerên tirf( qêlèn \vè sqènandin qevirên

û weq gulan sor e. dora wè birin Ti ji xwe re quçên tifiqan

rèqirin.
Dilè min di çavên wè de dîle.
Dîwana raelê li Berlin û li Stenbolê
Lê gava ez jô re dib;''jim (|o ez hej
hatiye çap qirin. Bi destên xelqî re geleq
wèdi(|im, bila ji min bawer mebe.
nisxeyèn destnivîs hene .
« «
Mêla ji zmanè xwe pève bi farisî,
Le welatê min, welatô de ù bavr eiebt ù bi tirqî jî dizanî bu.

min, welatê (|al ù qaliqèn min, welatê Ber destên wî geleq fekeh In xwedî

min è .şirîn, gava ez ji te re dibêjim qo hùne. Sairè navdar Fekehè-leyraii ji, ji

ez hej te diqim ji min bawer bibe. fekehên melè bù .

©r. Qaniitan CCli 95cdlr-3Can 3'CereqoL CCzizan

-125-
Rùpel 4 HAWAR Hejmar 6

nas ne qir. Çiroqa ava qirin»


QURDEWARr gund je re got.

Qurde ta qey bî xaber bî, nuslinet bêarî ye Rovî qenî û lê vegerand:

Wasitey dwa qewtinel imroqe her hi qarî ye. Bextreşo dîqo. hetanî qo^

tu qizîrê vî gundî yî û tajî jî


Seyrî em kewmane qe çûn bûn û îsta bûn be çî
qefxwêyê wî ye,ev gund tucar
Heyl e bo, tu wa esîrî boy te ebd û carî ye.
ava nabe .
Itifakî ger neqey lem cehie xot rizqar nedey

Paşe rojet kelbe be xwe îş û nûşet zarî ye.

Nîwero ye helse êtir bergi sisti daqene Miroveq bi rê ve diçû.

Zulmeti séw wa be ser çû we'deyi wişyarî ye. Rastî mareqî hat. Mar qeti bû
bin qevireqî mezin. Nediqart
Rèynezanî berbidew rêqey mearif bigre ber
bù derqeve, ne jî bilive. Dilê
Neştimanet zor qe sasew jînî her Xembarî ye.
mirov pêve ma . Xwe da ber-
Bêqesa ket'î umîdi ser bexweyî ked neqey
qevin", qevir raqir û ew xelas
Qurdewarî zendewew mihtaci litii barî ye.
qir.
iraiki. zBcqei Mar xwe daweşand, ser ziqfr

xwe rabû û drêjî wî qir. Bi.


wî vedaya. Mirovi got:

i^à'
y d iLybc
e?^'^/^
Maro, heyran , ma çawan dibe ,
min tu ji mirinè xelas qirî, tu dixwazi

Di gundeqî xerab de, diqeq hilqişiya min biqujî


Mari got:
bû ser dîwarê xanîqî û banq dida.
Ma ji mêj ve em ne dijminêi]^
Rovîyeq daborî, xwe da berdîwêr
hev in, ezê bi te vedim .
û deng li dîqî qir û got: Mirov qir ne qir, mar je nedigeriya^.
Qeqo, dîqo çî diqî hir ? Paşî, gote wî :
Dîq lê vegerand û got: Ket mebit em herin ji ekilmendeqî
Rovîyo ma tu nabînî gundê me bipirsin.

xerab bûye, Ez jî bang didim, dixwazim Mar Kaîl bû, û dan rê. Gaveqê
çûn rastî rovîqî hatin. Mesela xwe je re-
çend gundî û cotqaran bidim hev û gundê
gotin. Rovî li mirovi fedqirî û qenî.
xwe ji nû ve ava biqim.
Piştre gote wan:
Heqe welê ye, ma tu nizanî qo
Divêt ez cih bibînim qo bigarim^
ez jl cotqareqî qêrhatî me , de were
kerara xwe bidim. Sun da vegeriyan û
ciheqî nîşanî min biqe, ji xwe re qoxeqê
hatin ber qeviri.
ava biqim û dest bi xebatê biqim. hovî ji mirov re got:
Dîq kaîl bû, qet pêşîyê, rovî da Tu qevirî raqe.

pey , qo herin niq qefxwêyê gund ji rovî Ewî ew raqir. Rovî ji mari re got:
Tu jî biqeve bin.
re erdeqî bibijêrin.
Mar qete bin û mirov qevir berda serJ .
Dîq danehati bû, di ser dîwaran re
Bîsteqê man, rovî deng ne diqir.
derbas dibû, diçû.
Marî got:
Gava gehiştin qavileqê, dîq xwe
Rovîyo qanî kerara te , ez di
dahilanî deng li qetxwé qir.
bin qeviri de pelixîm .
Qelxwô rabû, rovî dîl. Mirov dil diqir qohere. Rovî xwe-
Qefxwêyê te tajiyeqî fêris bù. Rovt li buwara wî girt û got :
baz da, tajl qet pey, da heta quna wî. Careqê din, vî qevirî ji cihê wl rameqe;-

Sibetir rovî dîsan daborî. Dîq ew CiroqUj

-126-
Hejmar 6 HAWAR Rùpel 5

ii Zîn ù Mem

iê¥^
H>nişqa min li ser balgè, serè min,

di nav qefa destè min î paldayi, llngè Dicle II Ferai ù ava Xnliùr
min î rastô bi erdéve nîranî; destê min î Deiigin .. di ser dinê de meshùr
çepè li ser çonga linge min i çepèhù...
Firdews e diyarè ap ù xwalan
Jù pève min xwe winda qir hişê minji
Axa wê nivîna bav ù q:ilan
serê min çù, qetim bajarê xewn ù xeyalan.

«««
Ser lîozèrowan ù zînè xwe.sreng

Mem lez diliezî ser ewr user meng


Gava qomin,lijêrô xw'e, li deryayè

méze (|ir , agireqî bi gùr , pêtên wè Ua;ar l'i gund n kesr ù burcin
liiltên û datèn, çavên min jiher ruhnîya Gî dilxwe-şi ne hi şevk û şadaii
wè vene di bûn; lirèjan davitin roniqa
Ava ye lii reng n dewlemend e
çav'ii min...
Ser erd ù dinê j; hèmenend e
Di nav deryayè de agir : agire(|i

wisan bi silorî... ma tu car tê hiia tu Her cih hi eşîr l'i qaniyê i i;aq

qesî? .Min serê xwe ji deryayè bilind qir Hêlna welat ù şadiyeq' paq
ù li jor mèze qir, Hêveq laidesevî.. bi
lion, Tebax , Tîrmeh, Adar
min re qenîya ù hi xapaiidina min re
Nîsan ù Gulan ù col ù bazar
mizmizî ... û got:

Lo lawiqè délai ; ma ne ma lu Her n'ij l'i hettî h'v ù salan


ji vè bèhisiyèhisyar bibi? Ev, kedereq e Dîroq I welat g rùpelèn wan
ez li bende te me...
Bav ù qur l'i ((cç ù mam ù pismam
Tu dikefili, min germi date, bi germ.i
Pismam miiin di -şopa dotmam
min tu ji xirina mirinè xelas bûyî. De
Qurdmanç leva mirovèn hev liûii
rab3 ji çêyîya min re berdélvan biliel
Yeq ji ne cuda hemî ji tev bùn
Lô tisteq heye divè qo ez jî ve-
neşerim, min çêyè bite qir ne ji bona
Totqar û sivan bi qen qii'in sor
te , belqî ji bona xwe...
Ser mèrg ù zewi ù solinè sor
Belê, Min tu dît nedit, bèhenidî
Parone ù ga û goliqén res
Xwe varkilîm.bejn û bala te,ez bêhi.s qirim.
Gamê.ş ù medcii gedeq hemî ge.s
Ma çiman nabêjim '.' a b." hi.s ezim!..
Hogeç ù bizin û berx û nogen
Lawiqê min ez hêvîna terne!!
We(i av û CO sipî û rewsen
***

Cih cih bi bihuşt zmanê qnrdî


Herè, lê bîra min limin sarbù,
diriciiîm, dilerizîm... Cih cih bi mekani û zarê (jurdi

Ew serma neji kesa erdè, ne ji pûqa Ava ye welatê qurd û qurdan


berfè, ne jî ji borîna ba ù baranô bû . ew Gencine ye Zîn û c:>v.' Alan,
serma, ji bèqesîyê, ù ji rebenîyê bù...
@^ Qamiran Sîli 3ieUr-Xan
Xwîna min hişq bûbû, hêvè ter ([ir
mindilqir, dest bi galgalan biqim, Lê ci
Il bi serda dibêjî ez, hêvîna te me.
bibînim : min dit, ji kozîya baqiir û roava
Gelo ez çiyê wè bibim? Devê min
nagere ûbêv li bende cuhaba min e. Lo, ewreqî res , bi mij û xumam bi lez ù

xwedê, ez ci vegeiînim ? qo hêva xwe bez gihîşte ser hêva min. Gotina min

dilxweş biqim . dikiriqa min de ma. Hév, res dixenikî..

Damarê livîné qete zimanê min. (Ji xewê vecinikîm)

127
6 HAWAR Hejmar 6

de bi herla (è) têt nîsan qirin di hin

zmanên arî de ji beye, weqî niho

elman vi dengi bi (ch) nîsan diqin .


6
Le milelèn din, weq yûnan , bi ( x )
Berdêlêii wan di elfabeya erebî de dinimînin .

ev in : Ev herfa ha di hin eHabêyan de,

weq ya frensizan, du dengan bihev re

dinimîne ù dide xwendin, yanî dengeqî


Ş Ev be I berdèla (j.)a eiebîye.
wê dutaqî heye.
Dengè vè herfê di fransizî bi ( ch ) , di
Herrt'eqî:
elmanî bi (seh) û di ingliziyè de bi (sh) Alexandre Aleksandre
têt nîsan qirin. Exemple Egzemple
Ji hertèn latînî jl bona nisanqirinà Ji ber qo dengè wè ê dûlaqiji me

vî dengi di destè me de tu herf ne ma re ne geret) bù , me ev herfa ha weq

bûn. Gora destureqe me divîya bù qo yùnanan û hin miletôn din ji bona nisan¬

em bi hertên hevedudanî emel meqin. qirinà dengê (r) existe nav elfabeya xwe.

Des'ùra me ti pêşîn em dixistin nizingî Q. k Dengên qo di erebî yê de

elfabeya lirqan. bi ( j) û ( J ) nî.şan diqin û ji hev bi


Ji hêla din cihderqa vî dengî gelec[î cihê ne di zmanè me deji cihè
geleq nizingî cihderqa herfa (s) ye. cihô peyda dibin.

Milelèn qo di zmanê wan de ev Digel vè hindè (j) a qurdi ji ya


erebî iiermtir ù siviqtir e. Mirov diqare
deng nîne li sûna wi (s) dibêjin.
bibêje qo ( ô ) a me nîzingi wè ( k ) yê
Di zmanè yûiianî de (s) nîne. Ji
ye qo di pirsa ( kristal ) de têt dîtin û
lewra yûnanîyênqo nûdestbi Irensiziyé
frensiz (cristal) dinivisînin.
diqin sûna ( chambre-.şambr ) ( sambr )
Ji bona nisanqirinà van dengan di
dibêjin ù pirsa (paşa). (pasa) dixwînin.
destè me de du herf hene : (q) ù (k) .
Di encamê de me ev deng, weq
Gelo bi qîjqè dengê pêşqi û bî qîjqê
tirqan, bi vè herfê nişan qir.
dengê paşqî divêt bête nî.san qirin.
Ji xwe ev şiql di elfabeya xelqè
Deng weqî ji pè.sîya dêvè mirov
romanyayê de, ji mêj ve hebû.
derdiqeve pêşqi û gava ji pasîyè deidiqeve
X Ev dengê qo di eltabêya erebî
paşqî ye.

Ax I Ax 1 Gewra min , rinda min, Herweqî ( j )paşqi û ( d ) pèsqî ye.

dilqetiya min. Tu bi ci lewnî têî xewna Ji ber qo dengè ( j ) ji kiriqê il


min? dengè( J) ji pôsîya wî derdiqeve.

Ew. ne xewn bû. Ew, ne xeyal bû. Di zmânè frensizî, elmanî û di hinên
Ew, ne h 'v bù . din de (qu) dengeqî dide qo rast bi rast
Ew, ser hatîyeq kewimî; gewra dengè wè (i)yêye qo di pirsa (qar -jlî')
min, rinda min, dilqetiya min bû. Ewrô de tôt bihistin.
res ji di zaïiim qîbù. Xelqê Es i l'a Bêrtî ji çaryeqè re ca¬
Mitsido, ewrol le destê min ji gewra mm rinan (qart) dibêjin. Di zmanê frensizî de
qir, û gotina min a dawî jî , di kiriqa ji (quart) heye ù mana w-ê ji çaryeq e .
min de hist . Tinè frensiz (t) ya pasîn naxwînin
Ez, niho biax û qeser, bi kîrîneqe M weq (qar-jVT) a qurdmancî bè (t)
bilind dikîrim : diaxwinin. Di van du pirsan de dengè

Sermesar im I gewra min . Ez jî (qii) a Irensiz û (q) a qurdî weq hev in ù

hêvînè le goriyê te , candayê te me !! di tu tîştî de ji yeq hev ne cuda, ne qêm,

Slledtîcan ne zède ne. (dûmahiq heye)

-128
H ejmar g HAWAR Rûpel 7

mois d'Août , et les gens de la tribu Ezdinan


rïospltallté Kiirile avaient quiUé provisoirement leurs villages,

One (emme, Giiet de trltu habitations hivernales, pour estiver snr un


plateau assez faaut.leur d'estivage.
« Le récit qui suit, est tcrit par un de nos
C'était nnassez large plateau, pourvu de sources
amis qui avait rempli des fonctions de
vives, dont les eaux fraîches étaient vraiment
gouverneur dans les provinces orientales
un délice sur ces hauteurs et à cette saison-là,
de l'ancien Empire Ottoman, dans le ICur-
et dont le clinat était on ne peut pins sain et
distan,avant la guerre mondiale, et qui avait

eu l'occasion d'observer et d'étudier les


fort. Nous étions princièrement hospitalisés
mceurs et coutumes pittoresques et exoti¬ par la reine d'Ezdinan. Ton» les jonrs, il y avait
ques des populations habitant ces régions; immanquablement l'agaeau traditionnel, avec
les lignes suivantes ne doivent donc pas
d'autres plat», douceurs et laitages y compris .
être prises pour des récits fantaisistss ,
Une partie de la grande tente noire rectanga-.
mais des descriptions de la vie réelle

vécue dans ces pays n


laire, était mise à notre disposition, où il nouf
était servi de matelas propres, ainsi que des
Le peuple Kurde est un de ceux qui ont
draps et des conssins . avec tout le confort
conservé intacts, au cours des siècles, leurs
possible sur ces montagnes, assez éloignées
moeurs et coutumes patriarcaux , parmi
des grands centres.
lesquels figure la fameuse hospitalité orientale.
Nous communiquions avec Falma par
hospitalité est, chez le Kurde, exquise
l'intermédiaire d'un arménien qui faisait l'inter¬
et déférence, notamment à 1 eoconlre des pas¬
prète, puisqu'elle ce connaissait que le Kurde,
sants de marque.
et moi, bien que j'en avais acquis certaines
J'avais en, il y a plus de vingt ans, l'occa¬
notions, je n'étais pus à même de la compren¬
sion de jouir moi-même de celte hospiialité,
dre. Un jour, quand ou causait sur le change¬
lorsque, de par mes foactions, j'avais visité
ment de régime survenu dans le pays, Fatma,
quelques villages et achirets (tribus) Kurdes.
elle aussi , prit part à la conversation; elle
Il y a, dans l'ancienne province ottomane
aussi voulait la justice, la liberté: «Ez edaletê
de Van, un district qni était connu sons la dixwazim, Ez hnriyetè dix-wazimu.
dénomination de Chatak et dont dépendait nn Cette femme illettrée, qui était déponrvue
nahié (commune). Nordouz. Cinq tribus Kurdes d'une instruction même rndimentaire, dont la
(achirètes) habitaient, entre antres habitants, vie était passée jusque là dans ces vallées et
ce district, à savoir: Alan , Cbidan, Ezdinan , dans ces montagnes, qni ne connaissait rien
Khalilan, , Khavechdau. des ronages de l'organisation d'un état mo¬
Le plus important de ces achirètes était derne, avait pu saisir, rien que par son bon
Eiidinan, dont le chef étiil une femme, jeune sens inné , le sens de changement politique
à peine âgée de trente-six ans, aux traits beaux survenu et les exigences de la nouvelle époque
et énergiques; elle s'appelait Fatma et était con¬ qui s'ouvrait.

nue dans la région sous le surnom «kralitsa» Cette femme , chef de tribu, était une
(la reine) , bonne cavalière et maniait bien l'arme à feu*

Elle était la veuve de deux frères, chefs de bref, elle était une véritable amazone.

la tribu, qu'elle avait épousés successivement, Un jour, je m'étais aventuré, accompagné

et qni étaient morts l'an apré.^ l'aatre, laissant d'un seul gendarme, jusqu'à des hauteurs

Fatma on Falma à la tête de l'achircte. Elle voisines, snr lesquelles était campée une

était écoutée et obéie dans sa tribu, ei générale¬ tribu turbulente assez nombrense dont je me

ment respectée dans 1» rrgion enliére. Elle était soaviendreis du nom, si j'avais en main mes

très intelligente, d'uue intelligence au dessus notes. Les gens de culte tribu n'avaient pas une

du médiocre, bien que resice inculte. bonne réputation. Fatma, en me voyant absent

C'était aussitôt après la proclamation de de la tente depuis quelques heures, s'en était

la Constitution Ottomane en 1908; j'avais été inquiétée, et supposant que j'avais pris la

hospitalisé douze jonrs, avec sept ou bail com- direction des hauteurs citées,avait monté sur an

dans la tente de Falma. C'était au bon cheval, pris des armes et quelques valets

129-
Rûpel 8
HAWAR Hejmar 6

Textes et Traductions ;
Yar , yar , yar , Xerabem.io gundo I

U malo goDlo! ô
Heyranê I Heyranê , heyraneqe dî jî
Te se bisqè' di se, berdane ser darê
Xelqê délai mi' di' serè vî çiyavi [dergûşê, dihinîjî;
Sê bisqè' di sê, Te şewitand malè gundî û cîraiian
hûriq, hûriq Te şewitand lihèfa serç.ivê min jî,
berdane ber vi bayi Yar, yar, yar, Dengè makulan li te
Şeva nivê sevê, were lewafa sîng ûberé [ nayê gundo I
Hê' .sir tê ne geriyayê. TRADUCTION
Yar yar yar, Sê malo gundo I O VILLAGE DE TROIS MAISONS

Ez çùme derè" çeman , J'ai vu le beau monde (la bienaimée )


Çem e' sar ia . snr le sommet de celte montagne.

Zozanê' bavé te bilind in, Elle a abandonné tiois tresses blondes


Berf û baran lê dibarin . devant ce vent ci

Isal, sala hefta ye, Viens dans la nuit de minuit (au fond
Ben lawiqê min qetiye de la nuit) au pèlerinage de la poitrine et
Welatê xerîb û xurbet;', des seins
Sîng û berê' miiifadilêt
Où le lait n'a pas encore circulé.
Bè mihas ù bè tîmar in.
Yar, yar, yar(l) 0 village de trois maisons.
Yar , yar , yar , Xopano gundol
-3-
Je suis allé dans les lieux des rivières,
Çavêii min ê' res, qil derman e
les rivières sont froides;
Irû , sê rû' , çavèii min Kerimîn,
Les plateaux de ton père sont hauts, la pluie
Li derè' van rèyan e.
et la neige y tombent.
Xwezî min zaïiî ba
Celte année, c'est la septième.
Civanê min û bejna Zirav
Depuis que mon gaiçon est parti,
Çend rû' mane.
A l'étranger, an pays de l'éxil;
Y'ar , yar , yar , qambaxo gundo 1
Ma poitrine et mes seins, vertueuxl
-4-
Restent sans caresse , sans amour
Çiyaqo I bilindo 1 rê di ber e,
Yar, yar, yar... 0 village misérable!
Ezê bişînim Diyarbeqra xopan,
-3-
Heyaseqô bîiiim, ji bejn û balaie re. A mes yeox noirs le collyre est nn remède
Xelqê délai mîna mèqevireqê Aujourd'hui , voilà trois jours que mes^
Ji en kereberbanqa sibè, qew di ber e. yeux se fatiguent,

A regardi;r l'endroit de ces routes.


avec elle et s'était empressée de venir à ma
Ah si je savais .
recherche .
Pour ma rencontre evec celui,
On pourrait multipliera volonté ces récits
A la telle fine
d'hospitalité Kurde; pendant mes pérégrina¬
Conbien de jours restent,
tions, de 1909 en 1914 dans les provinces aux
Yar, yar, yar... 0 village soit maudit,
confins orientaux de l'ancien Empire Ottoman
j'avais été maintes fois l'objet de cettehospita- -4-

hté généreuse . Si j'ai choisi le cas relaté O montagne 1 O haute , dont la route-
là-dessusponr le présenter aux lecteurs du à côté .
Hawar , c'est qne je l'ai jugé digne, à plus
(1) Expression très courante dans les langues
d'un point de vue, d'en retenir l'attention.
aryennes de l'orient qni signifie ami, compagne
sz. ce. d'amonr.

-130-
Hejmar 6 HAWAR Rûpel 9

D'aillei rs, ainsi qu'on le verra plus


lard, dans différentes contrées du pays,

6 comme dans chaque langue, la prononcia¬

Tout de même on ne peut pas dire tion est plus ou moins dure ou fine.

que ces () so;it toujours court comme U. Celle voyelle correspond tout-

le (i) Kurde, puisque les (i) des izatals à-fait à r(u]alleniand qui en français est

d'après le (arouze) rilhme arabe, sont en noté par (ou).

Dans certaines contrées on le pro¬


clins à des variations. Et c'est pour cette
nonce aussi comme les Français.
cause que ces(^ sjnt quelquefois des
U. C'est une voyelle unique en
(î) Kurdes.
sou genre est un des deux sons qui carac¬
Si, dans le sud , cet (i) diffeit de
térisent la phonétique Kurde. Pour pou¬
r ( i ) Kurde ordinaire , ou de ( î ) celte
voir bien exprimer le son que donne
différence ne peut provenir que d'une
cette voyelle il faut traiter en même temps
nuance de couleur vocale el non d'une
d'un autre son qui peut être considéré
nuance de chngement du son qui corres¬ comme accouplé au premier.
pondrait à un changement de point d'émis¬ Comme dans toutes les langues de

sion de ce son . ilexion , el particulièrement les langues


aryennes, en Kurde, une voyelle placée
J'enverrai chercher du losse Diyarbckir,
au commencement d'un mot peut régir
Une centure pour la taille et les flancs.
difFérenles consonnes et ne faire avec
Le beau monde comme une perdrix
elles qu'une seule syllabe. Par exemple les
femelle

Pareille à celle dont, avant l'aurore. mots: lilùi' x.var, stûi' , krèn, standin,

Le mal est à côté. lirastin .

Ya-^, yar, yar ... que tu reste en ruine, Lorsque ces consonnes sont le (x)

village et le (w) , la voyelle qui les légil les fait


.5 prononcer en les amalgamant , comme :
Extase, extase, encore extase. Xwe, xwîn, xwarin, xweh, daxwaz .
Tu as abandonné tes trois tres.ses
Parmi ces différents mots prenons
blondes, sur le bois du berceau, tu t'assoupis,
(xwe) et essayons de trouver son équiva¬
Tu as brûlé les biens des villageois et lent phonétique dans un mot Irançais.
des voisins.
Prenons le mot français (oie) et
Tu a brnlé môme la couvertuie de ma
ajoutons devant lui un (x) Kurde, nous
couche.
avons'^xoi)qui est le correspondant phoné¬
Yar, yar, yar... La voix des i,obles ne
tique du (xwe). Ainsi que dans les mots:
l'arrivé plus, villagel
quoi, bois , loi , choix. Autrement dit, le
(oi) arrive à exprimer ce son si on le
Celte chanson ma été communiqnépar
fait précéder par un (x) Kurde.
(Çeçan) fils de (Haco) agha, chef des tribus
la preuve matérielle que ce
Kurdes de(Hevêrqan).
son est bien tel que nous le définissions.
Elle peut être considérée comme un
exemple typique du dialecte ( Hevèrqan) , Dans quelques mots du dialecte du
Nord-Est, chez lesquels ce son a disparu,
que nous avons, sciemment, voulu garder tel

qu'il est.
on en trouve un rest,, le (w) du ( xw ) .

Nous ne présentons à nos lecteurs, qu'une Par exemple dans ce dialect le mot (x'we!)
partie de cette chauson qui contietit une dia¬ est devenu (wes ) c'est à dire que le (x^ a
logue entre les deux amoureux. disparu; mais il ne s'agit pas du (xoş>

SrCereqoL CCzizan tel que le prononcent les Persans, ni du

131
Rûpel 10
HAWAR Hejmar 6

KfoUeoa »uir 1« littérature


aaa«ur» «t eovtu.tn«« Kurdes Ce pays qui n'est point prévu dans toutes
6 les variantes est défini comme étant au bord de
la mer, dans laquelle aux lointains invisiables,
MÊMÊ-ALAK
existaient même des îles(i)
PREMIÈRE ÉPISODE
Les maîtres de ce pays étaient trois frères
La maison des (.'Vlan)
qui repondaient aux noms de(Hû.şeng, Behrem,
La chanson commence par une courte
Ferîdùn). Tous les trois: étaient des vieillards,
définition du Kurdistan et indique ia localité
le plus jeune était âgé de (75) ans. Us étaient
où se Irouvilt le royaume orcidanlal de
riches mais n'avaient pas d'enfants.
(iMemë-Ahn) en Kurde ( welaiè-Mexnbi) qni,
Les princes voyant leur âge avancé, la
mot à mot, veut dir le pays occidantni.
mort proche et une énorme richesse devant eux
(xoş) ,ivec un (o)bref, tel que le pronon¬ décidèrent de partager leurs biens entre les
cent les Turcs.
pauvres du pays et de ne g^trder pour eux que
D'autre part, lorsque la lettre (w) le strict nécessaire.

est suivie de la voyelle (i ), l'amalgame La même nuit tous les Irois firent le

est tellement lorte que le (w) adouci par même songe. Dans le pays il y avait, après les

la voyelle (i) el combiné avec elle produit princes, un vieux savant qui possédait une

puissance extraordinaire et qui s'appelait


presque un nouveau son. Comme il s'.igit
( Nerîman ) . Il avait une fille du nom de
d'un son brel nons l'avons noté p.ir le
( Gulîzer ) belle mais assez âgée et que per¬
(u) el nous avons réservé le(i'i) à un son
sonne n'avait osé demander en mariage.
long , ainsi (lue nous l'avons déjà indiqué.
Un mage avait dit aux princes pendant
De la sorte, nous nous coniormons à
leur rêve, allez demander(Gullzrr)en mariage;
celte n'gle que le ( - ) sert toujours à la
elle donnera le jour à un garçon que vous
représentation des sons longs .
nommerez ( Mem ) ; il sera un héritier digne
Cette voyelle, qui cache en elle une des (Alan).
consonne, tait lire plus forte les consonnes Les trois frères après s'è're raconté leur
qu'elle régit, surtout quelques unes d'entre rêve, décidèrent de demander ( Gulîzer ) pour

elles, ainsi que nous le dirons plus tard. (Hù.seng) et le firent.

Nous avons dit que le ( u ) n'est ( lînlizer ) à la fin de la ges'.ion donna

le jour à (Memê-Alan) qui fut la joie du pays


jamais le son bref de ( û) , car dans la
entier.
phonétique kurde un son de voyelle émis
Son père ainsi que ses oncles mirent tous
du même point de l'organe d'articulation
les soins possibles à bien élever cet héritier
ne peut pis être tantôt brel , tantôt long. Jn trône. Ils firent venir pour lui des profes¬
Une oreille bien exercée à la phonétique seurs des contrées les plus éloignées.

Kurde arrive sans difficullé à saisir ce Dès sou bas âge il l'ut bon tireur, bon

point. Cependant on peut en fournir des escrimeur et bon cavalier. Son père lui avait
organisé ious le commandement de(Bengî)[2)
preuves qui s'adiessent aux yeux et ne
une garde spéciiil de (1500) tireurs d'élite.
recourent pas à l'ouie .
Tous jeunes gens et fils de la noblesse du pays.
Examiiious la translormation voca-
( à suivre)
liqe que subissent certains mots êtrangeis
(1) Les ( dengbêj ) que j'ai questionné à
en i)énétraiit la langue Kurde .
ce sujet m'ont répoudu qu'iU avaient entendu
Le (-1-) arabe et un (û) bref. Dans
dire que ce pays se trouvait autrefois dans le
plusieurs mots arabes empruntés à celte
golfe d'Alexanderette, et la plupart ne savaient
langue, le ()se tiansforme en (i) Kurde, même pus où se trouvait ce golfe.
en raison de manque de (û) bref d;ins (2) (Bengî) est le fils de la lente maternelle
la langue Kurde; exemple: de ( Mem ) et le neveu de son grand père le
( à suivre ) savant (Nerîman).

-132-
>UU
J»,^'

:payîza navîn çirîyaberê


j^>i\j ç\.y\ «Ici ^y> 'i:?i^^_uujia

Olr'j (nr'^ csA-' ù*^ V* * *i^-^' "^V


payîza pasîn çirîya pasè

j.,^^1 ùX
ytu ^jl:»j iSj. Vj
;>yJI UljiiU! l<;lcl ^Vl UJ yk ,Jjl'm
zivistana pêsîn çeleya berê

jyi ùy^ ^"i^l 1-^ ^-11 ^' \-« -n jjoU- ^ Jlill

'.LU-
CS' jli^VI à_. Vl^-c-l }S^\ ^yll IJw-j . U^
.zivistana navîn çeleya pasè

yj^\ 'VH
zivistana pasîn gecoq sibat

buhara pêsîn adar


f
ijU-Jt)

în

buhara navîn nîsan

c-Ul
embih cri^
ù^V \j\.

ji^VI buhara pasin gulan


yeq.semb

ö^yj^
ûoVl !
^*' duscnb tJ2 ' U^lA

( havîn:i pê.sin hizêran

JJ^
sêşemb

havîna navîn tîrmeh


.Lj-bll
) çarşemb
^
^1
pêiicşemb tebax
havîna pasîn

AI
(jj1 \yi\> ùjLl
ôU >vu Jl* »,» J(t^ ^J»! ilon
payîza pèsîn

-133
-.ijU

jJ^I.Xa^.5
\i y oijji*

4^^ Jt>V;
is^ö'^a y ) ':>u- j_^ ( ài^'i]^ nasqirin

( jljU ) bU y JjVl ijJl j lî^i AÏ


oL.=t^l JU^y Jl c^y z.^_ Â> ijil :i*£ l^î
( *;v ) UU.
lewma

45 Ai.' V.JX> ) '-ji. iy.)\ .1 ùLSOl

tŞJu\<llj^j tŞl(ojU 1 heyîn

Obyll Âii^ll ilUl. j'Vl J,- ^' lT


r.lc ( ^.lijJl ) J" Juu i/j
I pronivîs
bl jjfr ol^jUI ^«j (j -u _,& JoJ j_^'i ÂjjilSI-

{^\S^\,\ y.\\)\a\^
bingeh

(jW))ji(;^L.)^l
lavil
j-iiiVi Ljj'i^; ^_;«. ^ijiîi y-v^^dXiy

(jSCi...)jljC<#l
I teqûz

s.:^!^ c.^ 'i^ai ift uL jii ^i^»-


(Vjjjl-Jjj)^ rewal l_i« I^Wj jl ^\jJu- y yyi ( Ùy^y )

ù\ J ( jij ^ jl ;'jj_ ) |jj»i-l Ul»,


jv^Jc JS^-U j!l oljl_-«llj -li'.i! Vl ic_s7 jv-ju
reşbeleq

0IO.I là* li (»-(X)U-l Jl 9- j-~x-^ b' li


( vr^*)

>JA» jJ y,^ -.bl ^ ( i)^^= ) [ ferhengoq


armanc

l/U-«i- J^( OU ) . 3>( liT) j JU J.\;\


y^iy^iSj. iSj ij.-^-s'y iSii
j^l 3^ I awayê xebatê

Ù.j^.J ^^y J^ Ji. j\-y

j.ill J ;jdij j^ 1^ \;
berdêlq
j' j.» ilr »-4 J t/^. 4J>
tj^'l UU». (i>-^» J) r oliLj Is-itt»
^j3lj JIjO-I ,\tl^, \ hevxistina zmanan jl« OiljU JWj.^J^3lyî-
X

-134-
>L>U>
à,^'

6^h^\^^:J

J^yS)j 'yy^j tsf'j ' fiy^y^

vU^v- JU i.iy^y

'^ ly^ ^_jy^l) *jU O'-j»- j-^ Jl^. ^ "J^

ojvi l;^>- Z^L a\S Jjj t?j- li^ Tj ùl-JW .jU ol»!il- jLj»(jirJi>.U

^ Ij liJjl'J <5>" ^-:>jl

L.j| 4j _j>. .lijjj o J JJJ


Lï-^ J» li j; cSjc- ._lj'>r tS-' .j^r (j^^-*'^)

"^ >>_j;^ ^.j û^i û»-^- jl_j* _sl jî) J.J jA-; t5jU- jlj»

fj' J i^ ^ Ô'.jljj "l j'j»


-JlS^i jJ iSy^ J-^ jlji^lS^J .Aijj ^yd.
.^jli^ljj aJ"j diij/ljjl
j^jj il/, j^y^ J 'J'^^i'. «jijj
l^lcl; lîlji <;_,J ijjijb ijl_j>- 1.^1 *j <* t^jlj Jb-Js

<d^»-i y jlj'._,é= Ji; o JJ r-l o JJ r-iOVjr-l^i

Aui-i jA) liJb'i y J iSj i- 13


-> W -'! J-J^ ^" iJ^^ J-:^. ^. -5
y. JLJ *'}-y ^"l'.j (^jj; jl -.J jlî Ajj xLj AJujI

^■^- ->y-'.->->y. y. -5 '^y'S~^ L-f^iSJ <Sy. y. yr ^jz' '^


ù^jjjJ ^'^-r^y 0^ iijU L>- jkl.-îij Jj>- ^j>-j' kjVj

jl_j>-;>c5j c^j; i2r* y o^y^^i

OJ «^ ^..l-':'. - J^ jL t;^ I yf>-> iSjjj Jl jjJ

J -^ J'^. ô'^^ y i3l>-


-'^.4-' tr>
*o
-'-<: L?"

y Jjy) <i\ ili _j «LiJI^ jl_i»j ijjf:J f^y '-^ S»

j^j -'-3.JJ'. ^'^.J '^. i'joj jl_,rf»>- Vj;»-J ^i-Lî j ^^JS

ùl* 4*A;jl oi^yj j\jj^ _;^ dJb'l_i *5ti; ^ t^JjJ

U-J i^ij liljj jUa>-

135
>ijU> *V>>>
â,->^

«iJ'.Ji J y)^oy^jj^ t A;Lijb ay jU

: Zjy-J'j^ . IjJaî t5j fc_, ^.5 i/j

Jj^j 'c ù*' ^.i jl jU-U t jlji* t j^i* ol* (5j^ii-b .j^^ *»<^-' V '^

tSjM y iSj^yi 'o * t?j^ y"^*- t<o Ji yjSy > ^ * û> iS jij (>. yp j^

lîL ^ j *)

*Jts *j <-> t5jl < ji* j^JJ *» f I *'>J^ t iSy^ y li ej>- * \ * <â;J 'Jj^ Ji

^il, t l. jf^Al c^j jL. ' / A}j"_lj^ -^r^^jij/'ij^

1,«^ U_,r <j'Jjli iiJc* jL.âiji jlj j;îVj


' cyy^- ij-^^-^ ^ ô^ f i ^ ^ ""
Ijlj ,j^ dJL J_<Jp\ Ijjl jj»>*3 ^oj,
j^-lj) jj>- ^i^' iSj jli J j; J''^j^
^^JJ^J Jl./ o'-^ -*' * '^f ^-> «-^ ^î".^
.J Ji-> ' cjy-y. -5 ay^ '^^-^ ^'^ S^^'
'^f^ jjii lîjlij^»- jo y Lo-i lj> 054
ùb tif oy^^ ^^j iS/^-^ Jjy
iijijû jlj llrfl iai'Lj IjlL'jI»* j_^^i 0° Jj»
' AJj»y-\j\J ç.J^y XMy>-j' C^i
Iju j/jfe:l>-_;i) ^j: iJjcSJjl ji" >

kÙy}>oy ijP'_j* J=;-l j^^-^ ^'U^,a«» (3 »J_jlai


. . <^ - - '
^ji o/jyj JJj

Lj^lj^j J^ »^i>^iJj' -^^ JV>^ "4.


.rijc^XJ'*^-
jljli _;ik. y_ j * ùy. ù^jy J-ji J:» »y
-C^/'o jiS jUj Jij j^^J jî <SJ^
y *î>_j (Sj C> ~

^c^ y \iy. yo Jijyj y <S jU


j^ y':)^ o:>iS-i^jy-ùfyj^J-^
. J^Ji d^Ji JJ) ' j^
ay jlijiSCJ jlj (Sy^ ^^yy^^f ^^
= vl)j) (^J^
Jyf^y\ j^.lîTUji ay JVjOùfSC
iSy^y 3 j'\ t 4iljl^ Jlfi^ I Ji Jj; -
jl^ ^^ ùy. Ji ùb ^j^ iîjjj .^jti <^j^yr
r- '
iSj^ «i û^l-i'JJ crV^ ^3^'i û'j j^lJJJ.»
.J o)^ Jii ' '^ :^^^ -'^ -^iy
t5_^ ^'1^ <^j\ jSljjJ t^^i J^iT

! isfi.jy y.j y. J.y-^.

aSCIj

-136-
\M^ ^^j\» V ,)»^>

jlj'>^>- 1 jUiU jljJ_>- i ùl^jyj ?f Ijljj-j

^JT,* j jWij jljAit jU'j^.. y

y' y y ' ày:> jiji _i* J^ '^j-yj à§


^ (jr/ ^ J^-^='j^ Jjy* ûi'ljjj J 'i^
.O^.^l-^-' ^-^^ i Jj -'b crj»^ -J-ij-»
1.5j4 J Jj j - ->' j'lH ^—:i J*' *i
ù\j\y^fj jL^U^5U ' jl;-* Wr S^
^^ibilc * j_y_ijlXj J JVi juL^^J jUÎ) jy_ ij jJ
-'jjJ '^ ^lii^'''-^ ) J * Lri-^-)' ) ^y^ ' "S -^.
yy^'j jJJ A>- ajLT j J5^_ JlSj _s l; j^
ùîC*i t/^J j^ J'^ù'- j^. j=r ^J» l-^'^i"^
t^yt l.j J, <i y-'i ÀJ Ji 1.5 J (S-^ *^ yrr'
JVi o-.l_->- ji iy.l?^-ljVv.l
? AjIjUj^.,! ? y jljU b jj-
£^_^ j^^ jj'J L.J jù^r OyUjJ ji'l-.J'j
^if^^_>- ( ^=-y ) Uij.. iSy L-iAi^^
aJ i A._* AJ ^Lsjj J y' yy 1^.^ <;l 2 J

AJ-0 ) o , <i j«.» IaAj.! jIj_i<UA> ; J*^ aj oj<j


jbu j\i<J4 ■^icSj^ *' ' jli^ '^ ' oj' ^ ' y y

*>iJ
jji jl) ? ol* jlj; ^j ij y (jljl *^ y

ij-i (jTj» ijljl jj- i3 j-i j^. ùj^ 5:^ ijjj^.i 4.V.J <j iJ" ojlîj) r*^ iy-'j'^

ùy f Dij_jJ Jb <ilö-(^. J^jb A.;l J ju jT «JJ «

\}yj> yjfy\:> ùy ^j^ ^-z'r-^-',^ Jd ,;j,;lj 'O . y^ ' jli oJ "tJ <i'j oJ <J liijb ^ilè-

jj_^_ lil-j J <i- ijjJ J-^Ij *' J


J_jL ul y y y^ayi yyi iJ^jy V- ->

yi (Si OJ l.5jJ a! jfl j -o I jlj'* oy


b jl_j l^AïUi j^. J^>^^ i.^'^jy ù^ y y i

jbjj Xi y ^ i_> cSjjl yy *^ J'I^ O a!j AT -0* I OJ o,oi Ai t5i y J jj> ^

Ja» * tSij^j OUi Jl^l; jjl IjjJ ^-:-lj \y- A; t Jjjé J'jJ ^ tSy y. y' < i_rz^

li*-* " .?'. ^ û^'' '-'''-'-^ ^^lîj»!- j>-> J l*^ iSj'^yjj*-" ^ ' ^jf iy ** i-^V

C-^j^-ji lj_,i-j j^ y^ ^..-i j> i^j-i/ Oojj* J 4^oij 'S i cJi<~-i y ioj'jl^ ijjî^

ùy jlijJ lJi=^t^J ^ liiiv. vi^i jjilj t5t5y ajO<:^I j'^ oi J*'*J "i o eiJl* <;

v^i t5j i^^-Îj ' ô^ jlj ùl'^ u-i-; ^ ijji(^ Ji ! y^, bl jlî JJJ jjV A* jjj

t viiiA-- t j_j>-y J <Sj\ ù_f ù\j l::-^j-ij- jxr ! J a;- b ij,-i ti-j *; ^:^lj t5 jij-i^ J

«-jUJj; v^.jL) _^jL jiîl ^^.J^ J jUUj A- *. tSijjj (^Ali-i *a; *> tyij-

JU jô jy Jy jj« jX^j Jl-i-! I-^'V -> J-

^Ui/li

137-
\ JU

s^r^ >U A ^r-j

jj:;,bojlî_,5^(.A; JV jy <Jj ^'O Jjlij^l '^vf \ jljll

t jl Ajlj A»«J Jj jjy J*'j \ <^i jljl*

<^eij Aj iû ' jl « Ajljyiiu aS^J liljj A<y


"j=r
<. a! dL

«^-Jj^' ij '^i'^^'jjj
^'vUU
: ,i<i Jjji jl_ib Jlf (ŞKtfii a;L.oJ ? (^jAi AÎiiJbj ijjJ

<^jjj (ju--.^'«)tjD AJ Aiû ,»a!a5 i jfj-joi jlj.j»- oi l5JijjJ J_^* A* l5_jI >- a! jljU

joJL) A*UaJj Kl "t'ùjjj |«Aj t5i3 ^jV ,0 Aj V J J (JiJ Aj J jb y b A* f o J AO j-^ y

^iy i3> <*jli « (^"Olj Ai'j Al K,^_i jlj'l* ! jljl» 1 jljl» y^yy 'i jlc^

Aj ojljy ^AÎ j-ijXj kiŞy IJ (j,j ùl:^;i- jy J (JaI Ij^fclf j^oj j_jŞLJ lO Ji = jljl *

e_jAJ i^J^ 1-^ bjy (3 JJ=*H JojJ ^ jlj «IiOiojAj (_j*-l- JjJJ oiAl ij,y Jljl'jAÏ

J jL*_*jA» <ù Jlj Aj'j Al A^i jljl* Oj OJ oi

^J_J^. ( J -C^J ) |"ij' j»-lu, Jj'*.* ' ç5jJ li a! '*y aIjaSvj jb jAJy (>i jljli' jljl-*

^._J <i- Al i jâ-u ' oJ OJlJy<7 (.5 J O vl^-"0i OJ Aj (jli-jiAjj lJj;i^' iJ^JJiiyiSjy

- ! jAxj lil! <i. a!J jl _^ aSI; »j <^"jir iS jai ArJi

Aj ( t5AjA-J) i^AUUjA» ojl»_^ f^'iVj^ t oj »j .i AOi Syi_y a! .0 Aj aII; : jljU

oj^yjy Jy^. "Û J J"l3 (5r^ ^. ti""^ y^t t -^Ijl'Jjj jJVa*Jjj ^\jaj\'i

t BJ OJ oi Aîy l_* clUi a1 t54j <i jA» f oi 4j ij^*!" iS't,~^jy~yy^çi<>''^^^ tSjjjlji

^^Ijly )^-£l; <i Oj> <.5oj -t^^ iJoj ^-,1; Aj. iSa oj a! lil j S-y oi A, if-^iL» Al ' jljl»

Aj\_» ojV^ Joji^- iJoj ( ijy ^^^iJ <-ij>- AJ »ijjAjt5 A*Aj »j A Jl Al f ojljjJ uJU Al J Aj

i «J «J ei *JjjU lilT Aj ^y-^ aS t5o jUi j<* ij oi ojj A) Ij iSy->, iSx iJ^ ti'i ^\

OJ i«o ^_j>J 4X-J <» iJoj jb-. ijjJ J ijy I : Aj j.i »i o J A«jj»- iSyy jy A» Al L^l

liji»- aÎ t 'li^J^ > J^^ '*! ''-i-» "(aaJjj j à1 jL-J jy jji t^AiU « J Aj'j Aj_ A*.:ji jljU

-138
lsJ^^.^ IUc-jcS"
jUj»

tf-»*- j-ij^

ir 1 0.

«^. -r- .V (i-'Jj J* ^^ ^J^ ^yj

<4-Ji;ii>'j',':^i;4;--^uL-(,.ji;oi;ii.(->

j»UiJlilU try./* ^^

^J^ * ÎS-jitJya OU l^,)Ci\

jllaî Vl »Jk* j^ (J J ij.Uiiib'5^; j/wJb^_ jJly>lljsOj*i Jy4


vllij» I . ;-'>-l5 ii- y

dliji 1- i^j,- J'i>T'-. jj^'U-j^

il j^ Vi ;jU ji.i :;juyLl,.^L»^l; jjO jl ^ o'sLlJli

139
ÀvU;* \ JU'

sw>te- -^WWB-

\\f\ ^L:
- A

J^^LlV

^^
iVi/' l1^uLu>- kJl.^

^là_/li : ji>

tr^t5j« jry Jljjj

j/'j^ -jjj'jj^

jU-jJi» p iî jyiTi ^JJ^. Ù'J

t)l>.jUjJ J» ^yy: ^^

3t?->-^ Jjji «iiji

j\»-(Jj,A» jjui «ijU- Mjk

c»l>.J^j/'i/* ^A>
jl»;jJLl P ». çîi^LiUll

ùij»-^ ^^jljUlîyJ

>^ J. i^jLi* 5jUS^

jU (^jJl» ^illiV.

j*li jljy .jljU

cr^.J''^ t^jlj »iy

jUiljûo y^h^

Ji»a;JJ^]\^Lll ^ \Y,,
W^'t

140-
SAL 1 HEJMAR 7

PÊNCŞEMB Tebax 1932

Ijovara Qurli ^ Bevoe lorde

*^ê§e8eistîijéii ''^warê
Qurdmanc^Kenc in : "' CemilêiHaco

Cemîlê Haco C. A. V Bedir-Xan 4

[£ Le Hawarda Serjêr

Edebiyati^Qurdî . 1 Hevindê Sorî

Mêrô min.'' ^ Dr.Q.A.[Bedir-Xan

Cewabname Helîm Rifkî

Zarê Qurdmancî Hawar

Mise û Xido Hereqol Azîzan

Elfabeya Qurdî G. A. Bedir-Xan

Ferhengoq Hereqol Azîzan

Birîn Dr.Q. A. Bedir-Xan

Ey Fecr Lawiqê Qurd

Hesinqer Kedrîcan

Delalê Eysè Stranvan.

^irê ^cnîişî
o Belle ASche Hereqol Azîzan

Fables Hereqol Azizan

Memê-Alan C. A. Bedir-Khan

L'Alphabet Kuide

piaDO tereu
ŞAM-1QJ»

141
QITÉBfXANA HAWARÊ
,ihhb;-i--]ma.m.

Noti sur ralphaliit lorde


Bi çeripê xemilandî 12,ö0 K. S.
Bi çerRjê adetî 10 K. S.
.M bona derve divêt hekê posté bi ser bêt xistin.

SPÉCIALISTE DBS MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

a- .Inii Sautai ffofLw

Egootlge Frères
Inscription sur tous les métaux. Gra¬

vure coloriée, pancartes el tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief,

suivant les procédés les plus modernes.

Damas Midek JJahn

Abonnements -Qirîyarîya Qomelê


Pour la Syrie, la Turquie, la Perse Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,

l'Irak et les puys du Caucase: Irak û welatên kevkasê:


1 an iOO P.
S:ilqî 500 kirûs-sûrî dOO frenq
fi mois 60 l'.
.Şeşnaehqî 300 kirûs-sûrî 60 ''"'enq
4 mois 40 f'.
Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq
Pour tous autres pays:
Ji bona welatên din :
1 an 150 l^

(i mois 00 1'. Salqt 150 Frenq

4 mois GO f. Şeşmeliqî 90 Frenq

Adresser toute demande aa-^ikecleur Çarmehqî 60 Frenq

propriétaire: Emir D. A. Bedir.4(ban Her tişt bi navê xweyî tène sandin:

Dama.s: Quartier Kurde î>am : Taxa Qurdan

-142-
SAL 1 HEJMAR 7

PÊNCSEMB Tebax 1932

Qovara Qorill ^ Bevue KorOe

Qurd Keuc in ù xwina wan hemî din ? Ew ?èst beftè zêr ji civata xèrî
namûs, rùmet û cisaretc. Ji lewra wilo re bit em diqarin sed zaroqî pê bidin

radibin hevdu diqujin ù malèn hev dÎKun. xwendin. Ji ber qo ewè dibistana bîne

Yeq ji wan serè xwe ji èdin devê derîyè me. Mesrel li zaroqan naçe.

re natewine. Ji Jjcr qo ç.ivè xwe di vi Tu tişt jî, mirovan zana naqe ji

îşi de vec|irin e. Çixoitè qo ni'i radibe, xwendinê pêve.

çavè xwe li kençiyè digerîne her dibîne ùemilc- uCaco

mêrê Kenc û meshûr i|o xelq pesnè wi CêlHill HSCS Nivisevanè benda jorin
dide ew e qo mêran diquje ù talanan Cemîlê Haco ye. Uelo Cemilè Haco

ditîne ù serè xwe ji lierlierê xwe re qîye. Ciwan e, pir e, li f|û di (|îjan dibis¬

nalewîne. tanè de xwendiye.

Ew ji radibe dest bi qii.siin, Herweqî di encamê de qifş bibit


h.'jaye i|o em biqevin pê van pirsîyarîyan
talan û berberiyè diqe l'i xebateqe
û li wan vegerinin.
Zor dixebite çima qo je re pesn e. Heçî
Cemîlê H.ico xorleqî bîst, bist û yeq
mère qurd e qo qete i.sqî lier dixwaze
sali ye, ne qetiye tu dibistanan, ù ber destè
qo li pèsîya hevalan be. Pir caran ji em
tu qesî de ne bisalan ne bi mehan ne
dibînin qo yeqî qurd bi rend hevalan
xwendiye, ji jizmanè xwe pève bi lu
re qo ne ji melelê wi di(|eve işqî,
zmanan ji nizanit ,
ger xwendin be, ièranî be, ger hemali
Cemîlê Haco qurdmaiicê pêsîn e
be, ewô cjurd li pèsîya hevalèn xwe he-
qo xwendin û nivisandinê bi eltabêya
mîyan e. Çima tebîet ù cisarelè wî ke-
zmanè xwe n bè arîqarîya zmananên diii
bûl naqe qo qes li pè.sîya wi bibe.
elimiiye.
Heqe miletê qurd ji mina van
Di sala Hezar û nehsed û sih de,
miletèn din qo îrû pèsde çûne, -zana
ji ber qo em derbasî xetê bû bûn hiqû -
bûne dô disan li pèsîya hevalan hemî-
nietè em aiiî bnn S uni û lê rûniştandi bùn.
yan bûna ù di nav miletan de me.shûr
Hingî eni çendeq bûn. Gemiljî
bibûna. Le piçqi sûnda maiie .
bi me re bû, tevda di taxa qurdan de, bi
Dermanê zana bûnô jî eve. He.;î
mèvani li mala ElîaxaZilfo cih bû bûn..
qo qurd e û dibèje ez çêlîyè qurdan
Sev II rûj n.av hev de rûdiniştin.
im divè arî([ariya civata X'Jri biqe, her
Ez bi ellabê û zmanazîna qurdi
qes li gora lialè xwe, da qo civat ji bi¬
mijùl dibûm. Min ji^ber qesî fişteq di-
qare meiilieleqè li me biqe, zarowên me
pirsî û herqesî ji mijûlahîya xwe re ben-
"bide xwendin û dibistanan bîne devê
dewai' diqir.
derîyè me. Ma ne çêtir e qo em şêst heflé

zêrên zer li yeq zaroqî bidin heta qo em Cemîl ji herqesî bêtir bendwart

li bajarqî ji van en dur bidine xwen nîsan diqir, kenc berdiqet û lêdigehişt.

143.
Rûpel 2 HAWAR Hejmar 7

Rûj , hèdî , hèdî di gencîneya


G^lê-pê miTi ^i serî êe vjei ronabîya xwe de vedimiri.
Di ser serè çiyayê Hereqolè de
Di welalî de şerqî xurl , serxwe-
roj weq efsereqe zêr dibirikt.
rabûneqe mezin çèdibû . Mîrûaxa, esir
Hereqol xêw û şah e, roj tacè wê.
û gundî, jin ù qeç benii dixebitin .
-if *
Ji ser çiyayên bilind, ji zozanèn Ewr di nav rengên sor û lieşin,

çeleng dengè serî û stranén welatî dihatin. al û qes([ dibezin û diqevin tiimèzèn hev.
Can û dil , lèv ù dev .sa dibûn l.sev .seva daweta Zîn û Zend e.
Golin distirand . Zîn û Zend îni deh sal in bi
* # «
zencira hêvînè bi hevre giredayî ne.
Di pala çiyayô Hereqolè de , di
Sibe Zènd è hère daweta welalî,
gundec[î ava û xweşic| de, xel([è gund
daweta mèr û camôran, eg'dèn (|urdan.
direkisîn. -if

Cemîl yeqc.ir nexwenda bû, Roj vemiriye. Pùsiyeqe res qet li

ser çiyayê Hereqolè û bertèii gewr.Ba nine.


Hèj Kelem ne qiri bû destè awe. Çavên
Rêl bêdeng e radize. Hèv dina-
wî hin li ser tu xêzèn hertan ne geri-
vbeyna ewran de, lii rûyô xwe è zîvîu
ha bûn.
Ev, ji bona min ji derbeqê kenc diqene.
Di pala çiyàyè Hereqolè de , di
bû. Ji qurdmanceqî nexwenda re elta¬
giindeqi ava û xwesiq de du dil bextiy.'ir in.
bêya xwe hin qirin.

Hingî, di destê me de ti.steqî çap
Sibe Zû sael Şe.ş e. Blûr ù zirne
qirî nin bû, bivè nevê, Cemil éltal êya
bi çil xorlèn qurd dime.sin. Zend di nav
qurdi bi destinivîsè hîn dibû . Min her
wan de ye. Zend cem delala xwe, di-
rûj jère çend liert nî.san diqirin û bi
zgirtiya xwe.jina xwe tinê Seveqè ma.
re pirsin çèdiqirin.
Serê wî giran e, dilè wi di.sewite.Dîlè
Cemîl di nav heltcqê de elfabeya hêvîna delala xwe ye.
qurdi xelas qiri bû. Êdin bi eltabêya zma¬ ^t « «

nê xwe diqari bû her tişt binivîsîne û Sev e, .seveqe tarî. Baqî sar û xurt

desinivîsèn rind bixwîne. tê, berf û baran bi hev re diqevin. Di nav


Eve Cemîlê Haco ù benda wî a zinar û rêlan de ba difiqîne. Dengê wî

pêşin « Qurd Kenc in lê nezan in « qûvî ye.

Divêt qo Cemîlê Haco, ji bona Zend lifinga xwe dide hevalê

xortên qurdan nimûne bibit. Heçî xortên xwe, bêZîna xwe niqare, rèya xaniyè xwe

qurd hene qo hej welat û miletê xwe digire. Di pas wî re, dengè tifingan û hèdi,

diqin 11 dixwazin xidmeta wan biqin bila hêdî guregurèn lopan vedimirin.
-tf *
Cemil bînin pês çavèn xwe û weq wî
Ezman bi slèran lijî ye. Beil û
bixebitin û ji xwe re l'i ji miletê xwe re
liarau sfqinine. Ba wesliyaye.
bifède bibin.
Bes ji dur ve ewreqî res dilivc.
Di hekê benda wt de çî bibèjim, Li derîyè Zînê didiii. Zîn ji liu-
çawan pesna wî bidim e/. ji nizanim. Hew¬ ndir dipirse. Dengè mêrê wè tè:
kas bibèjim qo heta niho tuqesî sebeba Zinè ...veqc.e/ im..Zend..mêrè.. le..
brberîyô û nitaka qurdan bi vi rengi û bi Zîn derivetiqe, ji Zend re mêze diqe...

vè zelalîyê ne dîtiye, ne ji ni.şaii qiriye. bi çaveqi sar û tehl û je re dibèje :


Her bijt Cemilol Xwedê te ji mal Mêlé min Zend.. bi welatiyên

i"i miletê te re bihilif. xwe ve di ş-'ri de ye I ! I û derî digire.

Cela'da Sîli SBedir 3Can ®''. Qaniiran CCli 3icdii-3Can

-144-
Hejmar 7 HAWAR Rûpel 3

BIRÎN Rêl ù dehliq bûne zer Ai'îqarè me nîne

Sêr bi lepê xwe- Zevi bûq in qezîzer Hèv: I çiraqè bine !! I


Xwelî bûne xerabe * *
Mêrg û Zevi xirbe ne
Yezdanè me de rabe ÇiVê Binefş heşîn e
Gund û kesr tirbe ne
-tf * Sosin ji qet bi.sin e
Bilbil mirî gui mirî
Bi camèrî niqarin Ne giya ma ne rèhan
Ne rez maye ne lirî.
Bi bèbextî diiiarin Li parîzê Qurdistan
* * »
Em jî qer in û qor in
Ne gui û ne qulîlq mân Ne ma lê le ne lo lo
Ji pira wan diborin.
Ne parîz û gulislaii Kiriq, ((imd, gur ù eylo
-tf *
Ne dengè xwe.s ne mekam Diqenin xudan saz in
Ne kesr ma ne serban
Pève j'ah û intikam Qezeba me dixwazin
Ne mireq ma ne siltan
-tf -(f
« #
Ne saxi ma ne mirin Mèrg û Zevi xirbe ne
Çavèn bûqan b'hêstir in
Himè me jî dibirin Gund ù Kesr tirbene
Quiid digirîn distiièn
< -if Bilbil mirî gui miri
iNe pez mane ne .sivan Qen vemirî girîn ma Ne rez maye ne tirî
Ne blûr ù blûrvan Derman çn û birîn ma * #

» Qei-iq çû û qezî ma Hawar çù ù hêstir ma

Geli, Çîya guwah in n aheqe rizi ma Nijdi mir û hêstir ma

Ne xulam in ne şah in * Mamiq qur ù dirêj et

De.şi II newal bi xwîn in Gulisiau bû qevrisl.in (Sêrb'lepè xwe) dibèje..

Diroqa me dixwîn in. Ber çavèn min Qurdist.in '3y Qamiran Sî.Jieiir-SCait

gorra, we deslyan qirde medih qirdin u

helbest heldan le ser piyawani gewre,

karemanan, we palewanani .xoyan, hendé

car ew helbestaneyan drêj deqirdewewe


Ewaneqe (|em u zor malûmalê-
lier be medih qirdini.s nedeman, be.sqti
qyan heye le edebiyati zimanani ewrupa
deslyan deqirde rèqxistini jiyani ew piya-
dezanin qe le zemani qonewe, hetaqû
wane : le dayiq liûnyan gewrebùnyan ,
èstaqe léser se paye serqewliwe we Os-
xu we rewiştyan, mirdinyan behelbestêqi
laqe.s edebiyati ewrupa debète sê ce.şnewe,
dnrudrèj, we be sewkèqi germewe des¬
Ewi.ş: edebiyati goraiii, edebiyati riroqi
lyan deqirde lièjîn u gotini ew helbestane.
edebiyati qomidi [ temsîlî ]
Be qurlî ? yonanîyeqani f|on helbesti
Edebiyati ewnipa we betaybett,edebiyali
çiioqiyan dadena, yanî edebiyatvan le
yonanî qon le payey yeqemini der(|e-
payey goranîye we serqewle payev
wtint liemû ibaret bû le goranî, we lew
[ çîroq î J.
yonanîyeqaii liqr u mêşqi xoyan
Jnca engawèqi dièj edebiyat le
be « Helliest » rèq dexist we deslyan deqi-
payey lîroqi mayewe, heta nexte nexte
rde lièjînî ew helbeste be goranî. Ew
seiqewt u geyi-şte payey Qomidi, inca
şitane qe le dilyan deculayewehemûyan her lew demewbû qe edebij-ati Qomîdî
rèqdexist lie lielbesti gorani, (|e degeian
le . , ewrupa peyda bû we bilaw bwewé.
le naw şaxu dolani yonanistan, yaii qe Eme payeqani serqewtiiii edebi¬
dadeniştin le ser roxi behri [îce] den- yati willàni rojawa ye. We éme payeqani
^iyan heldebri we destjan deqirde goranî serqewlini edebiv.ifi gel.-ini arîye. Aya le
bèjîn, heta ewendcy pêneçû ehwalyan wiltani Qurdistan ru wérgèrîne duwawe

145
Pûpel 4 HAWAR Hejmar

^.esmi^ei
we binorin le tarixi edebiyati, em pavane

debînîn yaii na ? ?...

Madam edebiyati qurdi, edebiya¬ Hesinqereq .sev û lûj, dixebitî ji dil can

têqi ari\e, debè weqii edebiyati zima¬ Xebata wî zincireq.qo nakete tu caran
nani rojawa wabét, we debè beser ew Her care(|ê qo çaqûc, lèdixist dilxeweş
payaneda ser qewUbél. [ dibû
Belè : edebiyati qurdî le zemani Imida wi kewitir, hêviya wi ge.ş dibû
qoni pêsùda gorani bûw e, we qurdani Çend rûj holê peşveçûii, min ji bala xwe
zemani pésu fikru mèsqi xoyan , awali [ dida
dilyan, hemû be heliiest reqxisliwe, we Zincîi-^bê' ew zincir bû, disa weqe xwe
deslyan qirdiwete iiéjin u gotini ew bel- ' [ dima
bestane be goram.
***
Qurdani pèsù her weqû besèq

le qurdani imroşawali dili xoyan be Bi wî çaqoçè biçûq, ew zincîra kerase

helbest daaawe, we ew belbestaneyaii be Ma tucar tê şiqandin.gelo qî pè hesas e

goranî gotuwC; le dameni çiyayau, yan, Çûme ez niq hcsinqer,min je qire pirsîyar

léser rut)ar...n, yan léser qanî u serça- Li ber pirsiyara min, qarê xwe qir hebeq
[ sar
weqan l,e i.ilwer, ^a.i l,e şimsal ew he¬

lbestaneyan goluwe.
***

inca nexte nexte eme serqewtuw e,


Lo 1 mamè min î délai, qerema xwe
w e hez^an iicqirdiwe ebwûli palewi.nan-
[ erzan qe
yan çiioqi ciwi.ii u şirin u kincyain te.iya
Dilopeq ji derdê xwe, ji min re jî nûş'canqe
be helJjesie.ji gorani bibejiu, we lier bewe
Herçend bala xwe didim, ev çaqûç û ev
biménelewe. besqu deslyan qirdiwete
[ zincir,
rêqxisiini ew Sitane, ehwali ew piyawe
Tinè bûye derd û qui, tişteqî din naqev
bilindane be çend helbestêqi çîioqîydù-
[ bir!
ludrêj we deslyan qirdiweie béjinî we
Heta qengê ? tê wisan, bi tekin û rekîn qe
xwendinewey le beyni xoyanda.
Xèrgunehê vè tokè , ji bende re telkîn qe.
Her bew cesne edebiyati qui dî le
***
payey goruniyewe serqewt bo payey çi-
Wey ser çavan tu hati, lo lawiqê zemani
'roqi, we qurdeqan deslyan qirde danani
Ji xwe ez bûm çavnihèr, le bi xwe qir
helbesti çiroqi, yan reqx:stini çiroqî xo¬
[ xuyaiiî
yan be şiqlî Helbest.
Hèj hetanî vè dmê, tuqes nehat bi merak
Inca çuaqe edebiyati Qomidi bes-
Ne gotin gelo cîye, ev tekîn û ev lerak
trawe be kewme bilinde mutemeddine-
Gubdar bibe qurêmin , tu hêjayî xuya ye
qane we, we zor pêwistî medeniyyete,
Sirê ji te veşêrim, ew ji bo min ceza ye
çunqe hêsta hetaqu èstaqe be tewawe
Berî ya mia ferztire, gotina bav û qalan
tî pruŞqey hetawî medeniyyet wilalî
qurdislanî rûnaq neqirdiwetewe, we Geleq li cî gotinè, rehmet liwan bi baran

şaran u dehali qurdistan be bergi Wan gotinè «yê bèsebr, lim tihin û tini

[ bè av
ciwanî medeniyyet nerazawatewe, leber

ewe edebiyati qomidi le qurdistanda Hûriq hûriq bi derzyè, kulteyn dibin

derneqewluwe, we edebiyati qurdî hêşta [ sardelav »

negeyistiwete payey sêyem. (tewaw ne bûwe] Ev xebat û cehda min gotina bavant ye

fH.evlndé Sari Ger îrû nei;e serî, bo sibè hêsanî ye.

146
Hejmar 7 HAWAR Rûpel 5

'G is® u
( Deng ) Du dengbèjèn desta Siiûcè, Mişo

Vê pisiyè ù gora melicetè, ji pirsa deng Beqebûr û Xidoyê Hindawi hati bûn

me çend pirs bevedudanine. Bi hênceta ziyaiela Hawaré. Her du jî berazî, Mîso

pirsa ( deiigî ) qo di eltal:êya qurd: de pîjî, Xido elaediuî.

Mise peyiiqî bejn(|iirt û stûr ,


derbas dibe, em dixwazin van pirsên uû
Xido bejnnavîn û zraviq e. Emrè Mîso
û hevedudanî raveqin û ji xwendevanan

re bidin zanîn. di dora pèncihî, yê Xido di dora sih û

Dengî: bi deng re giredayî, pê bendewar pèncan de ye.

Dengini : tevayî û halè « dengî », herf Ji me re Même Alan strandiii,

carqê bi siqlèn xwe, carqê bi dcnginîya Xido bû Mem ù Mîso Zîn.

Xwe tène seh qirin, Xido : Mem li ser hcspè xwe, li

Dengayî : Pîşeya dengan, pè tevayîya ser qaniy,' seqinîye, davèje ser Zinè:

deiigèn zma leqi lèle seh l'i nî.san qirin.


Ez Mem im, tu Zîn î
( Guwah ) Ez qurê miré Mexnbiyaa im

Ewè qo lişteq dît an bihiştiye, û pi.ştrc Tu c|eça Mir Zengin i

awayè çèbùna wi gora dîtin ai bihistina Ez xwedanê 1500 xortên qurdinim

xwe dide zanin. Tu xwedîya 40 cariyé.i qember zêrîn,

( Pêsqi ) Bi xelxalên zîvîn î .

Her ti^Stè qo ji pèsiyê ye. Dengè pèsqî :


Mîso, ji Zinè ve le vegerand:
ew deagê qo ji p^'Şiya dev derdiqeve.
Lo lo! Mémo bejnzravo li fena tayèrèhanè
( Paşqi )
Pèda tine lûq û qelemo I
Her liste qo ji paşiyê ye. Dengè pa.sqi .
Ji dilè min re şifa û hem merhemo
ew dengè qo ji pa.şiya dev derdiqeve.
Xeyala dilê min bi qui, bi elemo l
( Cihderq )
Mi.şo çend beyt ji şihreqe xwe jî gotiii:
Cihê derqelinê. Qanîya tisteq î. Cibderqa

(b) lêv in, yanî dengêherf,i( b) ji lêv.in ïïm biçûq l)ûn, pir nezan bûn
derdi(ieve. Qo mezin bù.i, cangiran bùn

( Raveqirin ) Li pès cavèn me dûman bûn

Ji rayî veqirin, p"Ş çavan xistin û dan Ev sùçên bav û qulan bûii

zanin ; izah qirin. Em ne dane ber xwendinê


D» bibînin rengê dini
SrCercqcl CCzizan
Irû ji hat rûja mirinè

Mîso dît (jo ji beylèn wi re qêfa mil»


Bé imîdi ne kenc e, lu destê xwe vemale

Ne ez zède xwêh bidim, ne tu bo min bat, çeiideqên din jî gotin:

[ binai e Rojeq hilat h me zer bû


Yeqdest em bi repînqin, heval dibe zilcelal
Hêla xwedê li ser me bû
Bira toka dîlîyê, bibe polayë zelal
Herçend rabû xwes xeber bû
Em vé toka lanetê, ji serè xwe bideixin
Pa.sè ne ma diçû ava
Hingî bira bibînin, ya em gaiin yaberx in
Hév û stêriq li nèv nava _^

Siedrican Em jî hemî tevda biçin

147
Bûpel 6 HAWAR Hejmar 7

bona wè jî ezè(K) y a qurdi deynim

ber (c) ya Irensizî û (j ) a erebî.

De em pirseqe Irensizî bibin: (cri)

dengè ( c ) ya wè geleq nizingî ( k ) ya


Belè me goti bû qo (, j ) deugeiiî
me ye, û di navbera vê ( c) yè û (k)
paşqî ye. Herçend ev den'j,', rist birast
di zmanên aii de nin be jî, di navbera y7i pirsa ( k'r) hema tu ferk nîne û mana

(q) ù (1<) de qèmùzêde terkeq heye, wan jî yeq e, (crî) di franseziyê de(kîr)e.

ûdiwan zmanan dejiherta (k) di eslê Weqî niho, mirov diqare pirsa

xwe de, gora dengè herla ((() dengeqî qnidmanci ( Krèn ) bi elfabeya frensizî

weq (crèn) binivisîne.


;pE.sqi nîsan diqe.
Zmanên latînî en irû vî dengi l.i ser berhuvdanina dengê van

herfan min çend tecrilie çêqirine qo di


perîcar bi herfa (c) nî.san diqin. Jl ber
zanîna wan de hin fède hene,
qo ev du hertèn lia, di zmanè eslî de,
Herweqî :
berî hatina pè, zmenanèn latini en irû
1 .\liii ji hin xorlèn ijurd re
bi hev guhèrine.
qo ew bini eltabêya qurdi qiri bûn
Di zmanè latînî è qevn de ( 1< )
pii'sa ( cristal ) d:i nivîsantin . Tevda
bi tinè di pirsên ( Kaeso ) û ( Kalendae)
li xwe qeriy.in û pasè bi hev re, herweqî
qari bû xwe liilîne, di en mayîn de (c)
di elmanî yê de tèle univisandin di ş'qlê
qetiye .sûna wè qo xelqè Bomayè ( Kristal) de nivîs:indin.
ew mîna (K) yeq I)i lèv diqirin û dix¬ 2 Min ev pirs ji liin xorlèn qurd

wendin. Herweqî di pirsên ( cable, c.ifé, re da nivîsandin qo hertèn erebî nas

corbeille, corbe, cristiil ) de, qo bi (c) diqirin bè li erebî nizanî bûn. Bi (j)

qê têne nivisendin, û ev (c) gorade.igè qè û di ijiqlè (jv..,>) de nivîsandin.

(qu) yô dengeqî paşqî dide. Le lielê di 3 Min ev pirs ji qurdeqî re da


nivîsandin qo bi erebî dizanî bû û bi salan
zmanè elm:ini de qo ev ( K ) yen ha bi
di medreseyan de xwendi bù, melayê min
(c) ne gulièrîne ev pirsên ha bi ( K)
berî f(0 bînivîsine, hiniqî seqini, pirs
têne nivîsandin: (Kable, Korb, Kalfe,
çend c.iran bl lêv qir, di guhê xwe re
Kolter, Kristal ) qir û ji min re got :
Niho divèt em hiniqî bi behayê 4 Gor.i bilèvqirinii qurdeqî nezan
/ K ) ya qurdî ê dengi mîjûl bibin. Ji qo bi erebî nizane divèt (ju_.,i) bête

Ci .sîretôa qu û b ivan iiivisandin. Lêqo bi erebî hâte xwendin

Bibînin bejn û balavè dengeqî paşqi de bidil qo ji hundirè Ki¬


riqê têt û qurdmanceqî nêzan niqare
Bi ruhn.iya her du çavan.
dei'èsine û weqe xwe bi lèv biqe. Ji lewra
Di dema rabûnè de. Mise Hawarê bi imlaqe erebî a fesih divèt ( Ji:.,/)
<li destè xwe de gerand, dil qir qo li bêle nivîsandin.

me ji xwe.ş biqit. Ev e diyarya wi : Min ev pirs ji erebeqî re da nivî¬

sandin. Ket li xwe negeriya ù lavil di


Va isa vaye vanî
siqlé (ji^.:/) de nivisand.
Dêrgul bi mêrg û qanî
Nisbeta (k) di zmanê ({urdi de
Sê mêiaii kelem ani
-^m~ ">''^ ^ 1 ^ "âÎTâre- Yani di zma ne
Her sê ji Bedir-Xiinî
me de ( q ) ji (k) bêtir e, û nivîsandina
Dengbêjên me pistèn xwe dan (q) ji ya (k) yè hèsinitir, siviqtir e.

feleqê, berên xwe dan cxurè, xatir xwes- ù (q) ji (k) zûtir têle nivîsandin.

Jin û çilD. O.xura wan li xêrô bit. ( dûmahiq beye )

3 CCzizan CeUtèet Sîli SBcdir - SCan

148
Hejmar 7 HAWAR Rûpel 7

Textes el Traductions :

àe O belle Aiche , O belle Aiche

Je ferai une guitar à quatorze diapazoa


_ 1 Je lui donnerai pour cordes, de souffances

Delalê Eysè. Delalê Eysè 1 [ et de douleurs

Les jolies femmes de la part des hommes mé-


Çiya bilind in, ez te nabinim
[ chanis
Destê xwe ser sînga le bigerinim
Ne peuvent pas être abandonnées mais tueés.
Li dinyayê weqate ez nabinim.
- 3 _
2 -
0 belle Aiche , 0 belle Aiche
Delalê Eysè, Delalê Eyşe ! Je ferai nue guitar des os de serpents

Ezêtenbûrqè çêqim, ji r.irde perdan Je lui donnerai pour cordes les mèches des
Ezê tôlan bêxim è , ji ([ul ù derdan" [ bien-aiméëï

Jinê délai , ji mère xerab Que la bouche elHeur, sons l'oreil et sons les

q'êtine qustin, nayine berdan. [ boucles.

" 4 -
_ 3 _

0 belle Aiche. O belle Aiche


Delalê Ejsè, Delalê Ey.sê I
Je ferai une i;ai(ar des os des oiseanx
Ezê tenbùrqê çèqim, ji hestûwèn marnn
Je lui donnerai pour cordes les tresses des
Fzè tèlan bèxim ê, ji liisqè yaran
[ jeunes mariées
Ezê devi deymin, liin guh, guh;iran.
Non, je ne me marie pas, ma'bien aimée
4
[ est petite,

_ ."S
Délai' Eys.', Delalê Eysè!

Ezê tenbùrqê çè([imji heslûwên çûqan 0 belle Aiche I malheur à moi", malhenr

Ezô tèlan bèxim è, ji qezîyèn bûqan " [ à ce c Ià1


O à ce c la.
Na , ez iiazewicim dosta min piçûq e.
Ta taille est récemment ornée de fleurs
_ 5 _
Ton père el la mère, contre moi el contre toi
Sont allés se plaindre
Delalê Eysè , li men û li wi dili
Tu es ma Leyla, tu es ma Leyla
O li wi dili
Je ne le quitterai pas jusqu'à la râle de la mort.
Bejna le qulîlqan', nù xemilî
J'en ai assez de ces jaseries.
De û bavé te ser miii û ser te
***
Çûne gili.
Dans les deux derniers vers de la
Leyla li min i, Leyla li imin î
deuxième strophe il est dit: « Les jolies femmes
Terqa te naqim heta xirèna mirinè
de la part des hommes méchants, ne peuvent
ter bùme êdî , ji vè gotinè. pas être abandonnées mais tuées ».

Ceci est dû au fait que chez les Kurdes


TRADUCTION
musulmans, chrétiens ou eyzedis le divorce
quoique admis par les uns il n'est généralem¬
ent pas pratiqué par les Kurdes parce qu'il

est contraire à leur tradition nationale. C'est

pour cette raison qu'ils ne divorcent jamais t


o Belle Aîcbe O Belle Aiche I
leurs femmes, mais les tuent dans des cas
Les mootagaea sont hantes , je ne te vois pas . d'honneur. Le mari assassin est d'habilnde
Pour que je promine ma main snr tapoitrine^ protégé par tout le monde, même par tes
Dans le minde je ne vois pas d'emule à toi '' ennemis de sarg.

149
Hejmar 7
Rûpel 8 H WAR

Leyla, c'est un des noms symboliques LE COQ ET LE RENARD

des femmes aimées qu'on emploie sonvei,l dans Dans un village en ruine, un coq était
toutes les poésies orientales. perché sur le mur d'une maison et chiintait .

Un renard qui passait , se i approcha du mur


el s'adressa an coq el lui dil :

0 frère coq ? que fais-lu ici '!

Le coq repoi.dil :
0 renard I ne vois-tu pas que notre
L HOMME EST LE SERPENT
village est en ruine , et moi par mes ch- nts
Un homme sur sa roule rencontra
je tache de rassambler quelques villageois et
nn serpent. Le serpent était sous une grande
laboureurs pour restaurer notie village.
pierre, il ne pouvait ni sortir, ni bouger.
Puisq'il Bit ainsi, ne sais-lu pas que
L'homme eut pitié de lui, et s'avança
je suis UQ bon laboureur, allons montre moi
vers la pierre, leva la pierre et le sauva.
une place pour que je puisse cosiruire une
Le serpent se secoua, se dressa sur son
cabane et commencfr à travailler.
ventre et se précipita sur lui. Il a voulu le
Le coq ayant cousenli se mil en rente.
piquer. L'omme a dit :
Le renard le poursuivait , ponr voir le(qefx-wê)
O serpent , je t'en prie , comment ça se
du village et choisir un terrain pour le renard.
fait ? Je t'ai sauvé de la mort, tu veux me tner.
Le coq n'était pas descendu du mur et faisait
Le serpent a rependu :
roule en les escaladant.
Ne sommes nous pas de longue date
Lorqn'ils arrivèrent à une maison en
des ennemis , je te piquerai.
ruine, le coq se baissa et appela le ( qefx-wè ).
Tous les arguments del'bomme n'in
Ton ( qefwê ) était un lévrier gigantes¬
flnença point le serpent. A la fin l'homme lui dit:
que. Le renard voyant le lévrier prit la fuite,
Neamoins allons demander à quelqu'un
le lévrier se jfta à sa poursuite jusqu'à ion
de raisonnable.

Sur l'aquiescemenl dn serpent ils se mi terrier.

Le lendemain, le renard repassa. Le


lent en route.Aprés nue petite course lenconlrè-
coq ne l'ayant pas reconnu lui raconta de
renl un renard. Ils lui racontèrent le fait et les

propos échangés entre eux. Le renard regarda nouveau l'histoire de la restanralion du village.

l'homme et sourit, puis lenr a dit : Le renard lui a sourit et dil :

U faut que je me rends snr les lieux O coq au c ur noir, tant que tu serais

ponr prendre nue décision. le ( qizir ) el le lévrier le ( qefxvfê ), votre


Et sur ce fait ils se rendirent snr les village en ruine ne sera jamais pins restauré.
lieux. Le renard dit à l'homme ;

Lève la pierre.
Nons avons fait une traduction littérale

L'homme la leva. Le renard dit alors au


de ces fables à fin de conserver , tel quel , le
style de la narration Kurde, el c'est pour quoi
serpent :

Toi , mets toi sons la pierre nous avons admis quelques expressions et

tournure de phrases qui ne sont pas familières


Le serpent rentra sons la pierre et
à la langue française et qui ne sont propres
l'homme laissa tomber la pierrn sur.

Peu après voyant qne le renard ne qu'à la langui» Kurde.


Les mols( qefxwê ) et ( qizIr ) gardés
disait rien , le serpent dit:
tel quel dans la traduction signifient snccesi-
0 renard I où est-ce la décision , je
vement préposé el pourvoyeur do village.
me snis écrasé sous la pierre.
Nos lecteurs trouveront les texte»
L'homme ftisait mine de partir. Le ser¬
Kurdes de ces fables à la qaairième page de
pent s'interposa devant l'homme et lui dit:
notre revue Ha^war, Ko 5, sons les titres de
Une antre fois ne touche pins à celte ( Mar ù miroT ) et ( Dîq û rovî ).

pierre.
dùreqcl Cdizan

-150-
Hejmar 7 HAWAR Rùpel 9

natio«» lur Ia litliratuxo

L'IMiSIT m\
mo«ur« «t cautuin«ft Ku*tf««

MEMÊ-ALAN
Quand Mèm eut atteint sa quator C'est poui' celte laison que l'on

ziême année son père lui céda le Irone des ne réussissait qu'imp:irfaitement à noter

(Alan) ce son quand on écrivait le Kurde avec

des lettres arabes. Pour rendre le ( u )


Le plais des Alan élait costruit da¬
du mot « sund », on le notait par un
ns la mer sur ( 360 ) colonnes de mirbre.
« , », et on l'écrivait j..- ; mais comme
f uprès du palais les pécheurs du
on faisait aussi usage de ce « j » pour
piys jetaient leurs filets . Un jour le bruit
noter un autre son long, il remplissait
courut dans le pays que les filets des péch¬
mal SI fonction. On a essayé d'écrire ^-.y
eurs étaient tellement lourds qu'on ne pou-
mais on retrouvait les mêmes inconvé-
v;iit plus les tirer .
nicnls puisqu'on devait le lire « sund ».
Tout le monde vint pour prêter se¬
Plus tard, les « moullabs » qui étudia-
cours .mais les filets ne bougeaient pas .
ent dans les « medres.sés » ont essayé
On informa ( Mem ) de l'événement . Il se
de tenir compte de la dureté de la vo-
précipita pour secourir les gens. Les (1500)
vUe « u » en remplira ut le <i ^ <> par
gardes piétèreiit main lorte , mais lont
« ,^ » ; ils ont donc écrit j;^'. Neamoi¬
elforl resta vain. [Mem] fit appeler son
ns, mulgré toute les dictées sivanles, le
grand péi'e maternel qui ne larda p:is
son restait intacts dans la bouche du
à venir avec sa nombreuse suite de dis¬
peuple et nous est nrrivé tel qu'il était à
ciples et adeptes munis de leurs tiompes
l'origine.
migiques el leur drapeau sacré,
( Nerimaii ) lit savoir à son petit Les échanges subis dans la lan-

fils, le jenne roi qu'il s'agissait du drng- qiie par la voyelle «u» fournissent une

on des mers, monstre puissant dont les nouvelle preuve de ce que cette voyelle

livres des savants parlaient et sou appari¬ n'est point un » u » brel. En effet, dans-
tion sur les côtes du pays ( Alan ) était certains mots pour être remplacé par

le signe que quelque chose d'extraordi¬ un autre, lequel n'est jamais le « u ».

naire se préparait dans l'astre de destinée Celle dispartiton altecte deux for¬

du roi, mes:

( Nerîman ) lit signe à ses dis¬ i - Replacement par un «i»

ciples que soufilèreiil par leurs trompes 2- Replacement par un ^O»

une étrange mélodie. Les cordes tend¬ ( à suivre )

ues se relâchaient peu à peu, de sorte


baigné par les ondes de la mer el gar¬
c[ue les pêcheurs les tir.nieiit sans dilli-
dé par sept portes en acier munies cha¬
culté.
cune de sept cadenas. Mais personne ne
A un moment donué une colo¬
pouvait s'approcher de lui.
nne d'eau s'éleva vers le ciel et la tète
Plusieurs écuyers et autres gens
du dragon apparut sur la surface de la
se firent tuer pour obtenir la prime pro¬
mer. Peu après le drago.i ayant forme
mise par le roi à celui qui arriverait à
d'un cheval, se débattait enlre les tilets
dompiei' le monstre. (à suivre)
des pêcheurs. Avec des gi-andes précaiilions

on l'amena dans la cour intérieur du Xweyî ù midirè berpirsîyar

palais et on l'enferma dans une cellule, Mîr Celadet Alî Bedir-Xan

151
>ijU V.u>>

yj t>l

J. jAi- i j)-^'. ^-i* ' ijny ^^ ûijr^'^

A-bj.5 J ;J^iJ_1^--kJj.i Ij'J j y.,(Syf' *>~-»ijj

V-i J;
.L,i;i y\ J- V! >.

(il j/- 'J:*

<l-) ji" cS _A* t5 '(Vjl


/y 4»L'l«^" *y J

ùy 9'^^. '^ »i |>iE-Jijl->.î)' '*j_ji dJJj

yli_ 3 vjO btU- <_j y. y, 3 ..-^i ij t5 jU- J>-U

0:»i (5^i Ja ùj _»'^. ^. (.S.3 i.5jji i_j


J_\;l:i J y \j-} y y ! jljS
oj^-Ô'. Jji J Jùy-' <*- J "^ ù^'* -^ »jà- J-J

,jv_i^ iSuSjy^, yiij^j'iS-i^ lyS'-i


.^'c^ ^ _jl lii OJ ij* Ji j

! ù" r '^J 'y * j'^J >^ -"^î" .}


/.seJ iJjÙ (Jï- ^SJ A *îu â-i uiij^J '->'

J^k^ -^-l^y. OSrH O^^. jy àjy -^


^ ' Jji'. O'yv U- < lj_^ û j*J^
(jl»U- i y\ u*j i_>
ôy. Cy*j> < ùi'^ (_ri^; J
^Jjl_^ o >y J-j Ji.S jW» j-^ t J J j; b'..J ^J

,y_jy_ 6i^J -Jli ^_^_,- J>\

(JJO' j^-jl ^o ^'


r'
(Ji (JOj J;\ai

ji 0*.» «^»- 01 Jl ' S^ ij^i'yy^\''ij.)S^i IjU t5j y\

-152
V>u;* vUU
A^

''^, 'y J"J J ' iSJ <i-^ 'y * C)\- V " O'^t.

.^1^' t5J 0*i^j .^ jy


.<J_ y t jjlL J.^»* _,îl ^J <J jl»_^
jAA_àijOJJ»^^j '^Ht^^^^j .j^'*-Jî^
xiy- yy>- \jy^ t C^J ù^ ù'jj- J iSj J AjJc Oi O^i^J V-»!^. jl t^ J «J^ jL'j L J. Ull ^^

C«J^->-iJi "J t5j-*j'.>j i oy IjW y (.J'i S-» lS'^.J^ f' fj. j' o C-J Ju. .i J jlj»VL J

Ù^.Jj'Ui'jj J 3 ^Li ùj; J I (.1 yf-^ t Oy jij^


"J oyj y i^ y-'-^ iSy. J_}>- tjj^*
' Ijil y .J. .J fSJ S^ Oy iljU* ç\ jla
t?j-v!ljj y y. OJ oy^ } y jL-^ iS'^^

>-}^ <o »i (JliiU- {Sji y^^y <^j' J O^JW »i) jjji Oji

y ._1j* fj;.» Jj>tî-»jJ ^ J^^j Ji^li" vJ'


.J . ji- L-> Vjj^ j (^3 J» i (^.^o dliil i^-T J»
J o_j>- (JWJ _Jj t jlV-'i >l ' (3 l3_ ^ lJ
jS J jljJUl

<ir ji_j,^lCjj^"j> " j^'f/jOLiii'^ jljj^ y^.iS'fi^J JrT

<iJiO 0-1-) J>.'> JiJ ^-^ J \ JK.J Aj^j oi


Oy L_»_f »; ol'j^ O- j^* 'j /- J ijs» cSi (jj»l»-
J ùl- Ji J (>- Jl*" ' ^-* '-V -V -' (^ c^^ i_jjiUjjr j y j^ *SL; JJ t5 j jy liy y y\

UU^ ) \ii jy^_ ju \i^y Ş Aj iSi ^ Xi ùy Oj* 'y W.^' 'y^

ojï ji» Jlijy (/; }'. ùy <^ j^;W" ;5^~-^ ** iyi ,i ' y^

y_,» yi Oj^ts-i^i--' Jt' i$iy ^.^*" J:^ ' «J*


jlj A» JU<! ijjj Jljbj lij .jiS ;5jj^f._^ ))
O-jJ «J 0^3 jr' J ùj' J OLi-ù ^j». Ji» «J, j jjj y
'b tj\iy ,-0 J «- i^j jlj» L"*» iSj? tî J '.-J-» .5

*»-(.$ iJ «jOI *J * l9^^. ''I_)»i oLj _J *' lit; J; li);


' y. f (J*^*- iS^y \^m\1^\ « ,_^:U» _j1;j j.^
' yr^'y tS jUjo «.^ i4-ji-»jij-Uj^LSjUj iicj
J iu j^i; J» y jo J «^i Jl.j Lil Ull i-> »_l.jJ^
jSy^ * ti jj *' O^i jC-^i' ij-'yp -Il *iU *i' t J
4:, ^i^ JJj Oj...^ft'ï...>
ûî'* *^^ t2 J " Jî" 'S y^ ^ * 'J *^'

« »jl_;i i) ^«jj jJ J *; *j ij'l t * «J f »' Jjl «0''j' J 0!^ ûJ-^J* si^'-^. ^ jr^ Jî^

*_< I j ^yj i}^jy\ <! e_^i-V 1 i» jljU


(^> yy *^ ^s cj^jy yy •^.
t^JllîLi oy (Jj o i j\;^ a y (Ji L.*j)
ipf, ùJ^. Jrî" ^. O^ ^-1-.''^ \x..xi- OJ'y!-i J y >
*l5 i jly- li y Ji <X_:u j ajj iJl^ Jli^, j (Jv«J_i .J «y^ jl.Ji

li jJ' f-^ tÎJ^OiiU fj-JJ; ^.J i5jl.Ui J»- i


iSXff zS i u,*J> (Ji»^»-^" oyjjyu^j
yiSj.j.'^ ^ '^ )t- ^ y (i^. ir^.j» f^J
iSif \j^ fj>\^\i jJ; ^yîiUiXt^jlj
i '-li J .1 4 J'i/ j J v J Ls^'J J V Obji UUi

j;^>-.i a y \}>iJJ Z^ l:*A>-j vl»i^> tl»jl^. JV. j 'ô t^Ai-' ! jL?- 15>. J» '. j^ OViy tSj «

yM> OlÂv>; cil^ w.»>lA oLf: O'î jl**

153
J-.-"

( \ jJj ay j'i ^li\ <û5i - iSjJl^J

j>JIλIjuLaj j i/ (.^jî 1. Ju- Jl 1; (JljJ>


* cT-T*^ u,*" (jb ^.j'-J ù^ '^'i^
jjJL.j (j_p ij-ii* (>.iij jlj Ijjlj * *Jjl-»-J
O t^j Ltlij J (_pJ y

ùyi «*
3j}f (ji il^J.» (jl»L^ iSjiy t^« i^
o ylj 0 J (jiAj* J o^>- iSy (jl J J tii)
l lIjij j (jL.Ji (.Si *)' .1 IJl j t *J ,= axLyj

K>. fi'jC; oi ^^ill J i o_^i JU jJ j; j

<:j fi (J_ ^^ J.ji- JU<;ilj > y J Jji-


Ail» OJJ^A.' .V^ ' (J

(^j y~.>^ ci-lU y jjt-i-j ^ ^J'y ^.i t/-*


/"^ yy *j\ iSj (jjililj Jl«ji
.^j AjLiJi (j\j >\jj ojJ i(j'ji-*j-J »j' «
b\i^ V jlCi J* Ji f^ijJy J:^ j' «jJi J
O yl; OJ .^i- lSj; y. J y
f\i ( ay JU Ij/^ J tj-O- ' -^. t^^
j"^bt jjUi _(_j ^-i Aiilj (^j Ojj»- j^
K'y. jjj^j^^. ^ J i^-^-* «jo^. t^j ti''â>-
^J \,>. c-i i J Jj *>-ïLi- J « i li tf j; j; J
** ij;i t?Ji Ji *^4 (jul ^ij j-^i o_j»- o-li
^5^±jl <ù y oif iSyy yy ' A--^ v. -^'
»i^. J J j (j'.j'- j (i** vi'-Hr r* j^ o>->-<;l.
<Sj (j'jU Ji \^, J J* 'j'j»'.' (,,>
Jji (1^' (j\»j (5 j*j^. J ( j^ ^" iJ-H '^
^y~~ OJ (j'^li* -^ «-J i J) (5-i r iJ^M-* f'
(^jV>-\jU.>- J J'. J («.«» v_JU. J I : O-^ay AjAi

jAJ a^ ja, ^ (5 Jjlj -^«* Ùy i ^1 vl-; OJ


4^j jî^J *^ ? 'i'yf ^> y~i -'-'" *! ^1 j" (.ri
^yt»iK» y,^y J^ ^. IJ^H^ ^i^ y y. J < ^ç..jli ti jjjÊ= ) Ul) j r a! J ^ *f 0^^. fjjl"

' ù& jji j J iS)j.x,yti'^i o^ ;U.J «Ai (jUjPi jUil ( J^Jy

4,' >j ji kji. ^ ' tSy^. » J ÎJ a! *îJI «j Ai"


(JA) e_^ _; jS Ij ol j (ji'jj,^ (Sj z^ "^
JLjI .yj iS'J^ ^^ ^. *^ J * t/-> -Jj *'^
a1 ( JU-^ J. JLp.J* )yr'o^ iSj^ *>.)J^'-i.

t5j._Aîl .i AiV-J J *ilj ( o-* t* *^. ^* ) P '-*^j^

jy f^ji^ f * O^i" (S-^.> ^^~^ tf JJ *>


ùl;5^_i jS^ J t «jï; ' «W i/' «1 y:^ JiT . ?....ojr'.y.i,^iji
i|-li #y>- àJ ^ ll_);

yS^_ 1. 1 ^41 Ij^ c^_ JUi .3 i^Ul J y >y Ijijl» ' jlj^ v"/ " ùJ-i-; ^""-^ ) ** (/ ^J*""

f .I 1 i 'i " .1' Vr


\r fù. J>^ '
fCi J)J '-^1 *
* '^J-^-î * "j**
" "^ *-^'^^ '' i^'^-
Ob_^
>^^
' .^ ^
' ^ . ,...
. . . y ^ <
^ =..>^^ < y
i il JU liti i ,: u i cM j^Jy y^ , i-*" I J" t> jj^ w ^ J

<-''. i .1-1 . ' l l.lA Al tfjJ^» tSj'jiJ (iJlJ>»t*l;


fcji ^ «J t^j o^^iji j' 0^^ --{i Ct i.jS 'i

154-
*\.u;i> yj\»
J.J'

*) JV- z,^Ljù yj^y fl>. çy-yrr-CM

{J:>tu-,\ t5A-.l)tj 'jy^iS'ji'j ùy <-^ ^- *'tA^; > *' .'bl


jU) : j 4; 4J iJuk, 4» 4f o «JJ y j-ii 'f-è'y '
Al a5 ( O^j ) aIU. J.jU- jL«:.... tS ( jwy ) y
.A-L oVj j" j^ * t^ Aj' j 1 îJ!«^ (S *i j^ t3* *! y
t/ ( rt ) .jUj aI ( jj^^ J^_ /Liy ) tf A>-_^ jA-
J.S iS,.j *t ^i ( i4 4' tS^V tijjj Jl)

(jy 4.^( J jT <i^. J'S' tijUj oiTî' ) ' jl'j^/^ '-*.r!^ ^j^ li-fb

If .Ai» riijtjAi... j.^ «i.jij^j .ious^ Jli. d (£AJLJ a! ,_^_ i A. a1 J\ Oj A» Ai viti aIU.

cA-^y lAX-Ji J.. y^--. *1 15 jV * P.jlj^i- A'4l3jÇl Aî^-y liji- j'j^U»- tJj«i a1 IaXj jiti

' ^3>. Jl*^.»"- u,; > u '^'^JiJ (^^" 0-^^ J aI o* p ( y^^ tSjlJ ) ti.-)». j=r »3 «J^l tSA»\.- Ai

.£ *l A Ij^ *«>- ol:'° A^ ,) *f I ts.jl JJ ty-'}'^ lilj aTjj C^ a. Al' (^aS aI Jljli .A^ y- ij^jP Ij

J- '1 .»- J^j» ' ( c-^* ^^ J^'" ) *-R * J jAi' Al Ai\j *A...l «j3v_.tJ ) j.^' (Syr ' 'JJ Al t^^

ti ( AiU. ) J-->i«.-J jUy. (iA;lj '1 jJ'i/j jltS «lU.. tS jU::pI 'i J Oj'^^JJ O^^J y-i ''-i y ^^aÎI^IsU- tfjSi

*; 4;lj,_Ai! /.I Jl ^ y i$'.'\j * *)Ul u »j; ^j^ '''S^ Al» J» ij .J^-:' «-l-ili li; ^ y^. j\y^

Jai» ,j A»l jjj^. 'J'i'yT t5.3 AJ:_-y' «I liL. »j «y A-' V7W ja3 1 f-i '; ^yÂ*3 oy* (_? u *i ..^ .JiJU

!5ll»J» J^») J «J aV> v'yr t^jl-r " 'i^l j*^ oiiU»! \Ail.ji^Uiil aI.A-îj 3liî_r.iJy. AJ : S nii.

y .jlii; Ai Ar ly.AiJ a) a5 y o' x^ ^^ ( J-^ j;.,, A\i''^y\ dii-' tSJ^î i^''.>r *"'
I^aM Z^. S «J «J *rtÂt aH, ^Ij Jj jl J Jji
Ai .AJjj c,^ aI J^I "i/l^ 0". yy ^ tjl^j «A^iJ
tiii j-îj' Lilî ■^yş. ^^-jj Al y . J aI 'çly ju_ j \; AilyA;
fy y Al ijS^C 4,L.y .>Oj>lùm-ol t/At 4) .J *i\;

J A) Oaj ai" tSAJt: ,y\ aS ^13. .3j ai t.axJ'} 41 t^ y,-i '>\iJ*'> I tSj^; ijJ" t/-j-** (/rrr V*.

xSj t5jyj Ailyy; 0US^'l>ti*^Jj-(iL:\£/l (iLJ^ JOj ,» 'Al' JjAJL; APy aaIj t) 'Vï"' '-'^ ly^

jA-Vsliij fù«j l'iUi-Ijo.lj Ijli I ,;ii>- aIoIjIj


^5vi *! y y 'I j^jl Ai Jlj ùt .J .^ 4;^ jr; 'JS}
AoIa. Ji, Al 4..' J Al a) U I tS J» A) .iJ jS I Jj Ajfc;
t5A>.jj4^ y^f^ .j'j-y '-^^l -A^' J.J''^)'
f ,3 ixŞ^ Al' J «Âm a::.!! ^^i) y -A; j f y^-* ^' <S
A^J^ Al' JiA- Jo 4JU.} j.i«.^ltl; 3 ( Uji cSJjk )

y~.Şj€iy t) AX^\i» »4; A<i. t^jV^'j; AJO 4j ycry '-'* '■'^' J*^' f ' ^ ti^-* *-^-'* ' ^
ti.j A.L^ y a) j^. j> i j» -i:î^' y^fr ' t4 a; Jau
a1 »j aiLjj liL. .JJ 4.» : .} A..j>.j y OV:^ ^1

a] Jji jJL) r 4, 4)lî.3 j»-i a;» lAi j«i ^yvo .; .ji ^i AOJ .y 1 4jU Jt.. (<^0l y^y ' *; 'jr f *

. Jir'.j\;lj..i(v}U '^ 4^j_,f 4i' j^ (.j.j lA;S''.ya .jljS jjtj |_p._4 i A. aI JU Cly Al Oaj I lib y^

aI aj»_; ^« A». )) Ai c^ yj 'î lj A_u ts .iL. aI^


0\)J5J Jy .J (JB aX-J-* 41 .jAjtl. .^j 4., 4X-i ^Jy

. JA^J aI yu \.iy..\\f- 4) lib JiJ l»i> J jJ I J.Aî


.jsLJi Ij C-i^) d^y J^J *) IJ-J»J 0* <^-r«^

-y«:> lili ( j,-j- Uji j Ai Oy y^" y. *''-)Jj;


^.l; Ij yi. .) dUj bjib r ** tr^, *' J^*-j»jt

JjUIai a^Ia» JL>-a) ^if ifixş^s ^jA- .jjj C'f (fs.l-'A^. i JïtSjJiJ'S^tfjUiO'S>)
jiUu- ^.iJLt- J .rd 1a^. 4;-jj a^ aI _1j\j- aIIj-
.O^i J JAfjl Jli.jb A.* aS^j/^ ^_ j^ a;^ Oy^
.j\iV (..iii'i' (;;-l;jji)A!lAi a;IA-.j A!y(.jU.

155
>t^U> V.u;^
â,''

A.iijS-J jl A. ^
a:u l_^J ^J
^Jl^»

Ain .^W ' 1>V jj Ai y iiJi.>^j J JjJ


a'^

>-j^ oO. ' J-J


Aixi ^ ci tS j O".»" Al
Vj-
AÎy J.^

A) A) ji- ^ÎJ} lil Jt.


^Vji J A) U Vi AJ Allj J A.ljljj,_

AJAiy y>) Ail


OU-iji tS>.jl; J
y_jJ^' tSjt.V^'r'
tSj- J^ '^^^ tkH
11^^« < J J f l. Ai ^_JjlS^ ,i=4 ti jJ
tjy Ai Ail. jjAÏ
jtilj Z' t a:5^ i ÛJ OjP } Oy tSJ fî

Oj\ Ol-i» i>J i ' ùjyj Olj I Ol. d^VS Ai } Ji Ai


'y

0jlj>-i a.\)Àj _jli_L> 5 j..jli a;


Ù'j / yi

fU. a; yy ^pj a;
A) A; ji JJ} (11 Jt. OUiU Al" u iijt. a!
*Ij1'1 } .1 j Aa-.^
Ai Al J yii ja Oi^ Aj u yi^ a;

lij- J'> 15^ J^. Oj!J tSj A.A....» 0>i» ^ 0° y ijj'V

! (^j Ai AiU jj ii O-J--^ (j'-j> -^


^ (jl J> li j^» 0^
OIa-- aï Ail.
Ujt--» > y jljU ^ i>-j; 3 .>r (jl^J^ y

Uj\j-» 3 y iS^ji ^ tS j^ i ^ ^Z' O^jA J>.

.} '^y -i^U : t« jjj iS»l 3


^»\j1 u /
Ow*jÂJ y O'c ..' 1 yU j.5li. Al

oU-jjS O'ijj'V J. (j^' 3*','r

. Ij 0^ y y_ Al a) jljî t Olj^i- y^ sy-i yy jV». j J Ijjy j * «y.

.j4j Jlj^ (^aiIiaI i5jj^ i^-lW.^^I *'-^ 'r ^*! ->'* jAi oUU'j 3 . jx_i- lii J c. aJ A» Al y' < oUj->

0\ i 0» .5Jj5 J t J 3 JV* t5 AJIj j) Oj Aij A- Jljj) 4) Ail:- A-1 A* yp yU j;l 4J .JJ

JiLJtXli J ^1^1; c J ijw- J-AJ 4* Jlilj ,ijS^ JljjjS a1 dX-i. 41 ^S^j _,» J.11.. Jlijiés.

' o- aJ i» JSLi 41 Ollji- iX.'-ïJÎ" .jiiij c^ aJ A»Ai ol) y- Jii j^"iji (^jyi

#AiL A^y .i.jijUij tSA-»y j^^'Lijî 4>l;j^ Ul a) o\i ' tJ^W es* ' ' 'yp Jljr *! ol) A>li- aJ A»-
A»\_li^ iS^'iy ) 4^J.. j^«J y_i J.jj »} liO liAf* jjli Al ù'S .i^ JA- J JO JA-. a! ol) ' Oljl).JJJ J*--

4:AiA»t?>lï A» LS4X-3JJ.J jt)\) il 4^ l:_iil pi" »y"y ol) AiU- aJ A» jl .Jlir_Ai ol)

yljl i .J.JJjtti a! iilijj jl:L-JJyi y^)i


iJjji a! ol) j *».5 ' «yjAi JA.- A..lAi-AiA:o-A;l*ll
AÎ .jljlj Al Z^J^ Jly- J J '! '! CM-ijy J^;i
ol_^â 3 1>. J^ jiljr ly '^^ * oVAb aIIj Jly-l
j.jIaiIi- JJyJ a! (^Al.yS jLijl «jl J'i aI t »3
AiijÇ,3 yj ' Oi jr" tiijy y~^- ' A» Il Ij Al
(jAiliAî «ytiu Ai <! lili» iSijf jLi.*' .* «yj '' 1 4il_ii jl ^jx_JtX.j J iï'iijf oLî-i jX- '1 .J

( «y jl) AÎ ) ^ Ao..
iSy}j^y~.X^i.\'>' Ai 4>. il AÎlAdi »jLi )\ Jl^»-!

tS.jA; Ai y-^LJ; J;'.tl ..Si.*^ >_l.jlÂ-'jj ji JJ «Jji

-156
s y^'j yj\i V .\IJ'>
àV^

ijp
«J
J y_j\yi yi Al ' ùl'.i a! y^jf ^A..

' ùWy '^ '*' '*''-Wi 'I i-^V j li:-»'^^) J


Jii y-'y a^'a» Al oVjj- i ol.:i-i-'.j 3 y ' (JtJy.
jLljl a1 Al A» ùLX-JUjU» Jjjy. Ai Ai Ailjl
^ I - ^ <^ -
.Jj;i J ^^U- J «3A.J Ai y-J y A, 3 ^-i JJ J

^^ ' ^ * ^ y l" A_» »;Aiy çJL.j a! Ai oyU «^ \'.j-S tslilcj


iJ5 Ajl;y_ yjy *|. Ail A-lt» jl yy y>y-i,
jl.iji |ji»i U-i_lj .y} iSjA- Ail, ,^jA- a! iS l:_j\
aI ^jL;LijI y>_ ( li.jlj ol; S '^-"^ ts- *:'*' ^f
' tSbji Jl:i.jl J-l jl «iA 4^ i5'*-H 'i \ J"!^
[ ^/^Jjrt» ] tiAil. AJj Ai JA- .' aJIj/ liAil,
[ J_iJ ] i5A,.j5^ jLi.ji ' J':-*.'T à\i.^
J^'jir iiA.U.:jL,ji jiji S^^' l (-^1 J^-^')^^'
OjJ Ljlij) ij'^.oi Ù A.;ll'AlJ Il
tjAili Ariu »i OjAi J4- a;» aI a:» a! l"*» ' «ja.U
' Jbj'l a) y JLijU .V ^jî; o J.J y* ii A, tJAilj aJ
tj A../ ^-îLjÎ A'T'y .JA-.J 3AJ JA» \i\ i [ iS-^f ]
,1,., aJ a» Al olj» y---:* iy* 00 A-iliy A..ij jAJi

Al A:-4j4».| Jj jj.JjO 'jOLJU- J ,' vl J liJl J ( j" )


JJJ til)""^>J c.-^'^-:!^! Jô Ai J A- J'S' Ail A.I y^ ' * ^
d)l J Olj^ «J 4;'^^:^ J jLliJ aI Ai «Ib- ;l tjljy)
yi Al ^^ÎLlji JÎJ a5^J a- JlS^ Ail, A.Ai'j Ail.'i
yUjM ùb 43 «J Ai i Jljj) J- aJ A» Al .;,_û.>
.3l,.j AJiijti j.3jjOV_^J;y JI'^î'j.'aIU Aijl
iS yytJ J»-- aI 0;=-^ Ai ol ' 0^-1^3; J^'.>
«i AlU (il i jj,-;Li.jl jyr jl)' Ol Jj^.i
Jljjf.j^S^'j ùlJ- -5^ i5 jI'jJa» ùLx! .j ' i AŞrl }
iji .J Ai lSjI |_jX.j L-jjliijjji ^.;l-ijl ^IjU J ' IjJj'» ^_L->yi3»l jr A) t;-i tS'-^'.jl I)" A» ' 0". j:>

.JJiJUi'j IjljJJ jl)!^ Jo-'W.^^I/ Ob J A» o- aJ a» 3 Cy.^jy ^-^ «ijtJ 0^'>

J.ai 3 Ai JA- Ij Aill t .J^jliji- Jlil'All J 4 jliUjy ' .jjaS Jl;L; J A... 4

ojlj/)) l-JyiA.; j/^^'-' '^' ' tl *i Al 1^3 .j.jjjS^'j ji JJ ol; Ail:- A.1 A» 3> jW ifAiA»

oJ A:j_ jL ijli>. a!j ij; 'Xi ( jl jU ) jjjj y\^_y < 4; Jl:-i_,5 L J iSLjjl li^jij

J;lj «! ! !4i Jjiiijj j^lJjiJ

« jljl» iSy>- iJiÇ j'j*'* t5ji » ijVjij f j/i _,i- ti^.u- is * J ^^yj^

j\XiflSoiJ A) 'iiS^AfijUjI jU^_.^0ij) jl" J '>}iy iS ' tli'^j J^'»j Jji Jy

<^j'jt^j^*' ij*^-J^ tii-''^ '^^ -' ^^-.^'" ti-^ JjlAl <'iJjJ tJ'iljW

try "' (i-''-;-' (j*-' ,1'' '^-'^ j'._juJjiii-ij li i)ij/ .jl>/^j -'Jj-; j^; '1 Ij'j^» *i

^i^Ş'j'": y '"^ i tj:--l J^t ". ^-'-' ' Al t^iijl tS'jt^iji ' y.y^ '* ^ _' ->\ "i <^ij;*

(j-.A; ijU_^i- tS' Jl J '^ i-^ ^j'' (>::*J^i Ij^* *' ly^i ù'-'^ '' ôj<. ojU Ai i>, j»-

ùiç ljljL_» t^Ji yi\ Ju lijl_,; oijjy.


.a;I5j < ) aJ;

jljl* iSyy

_î.i *:-.) J ti ') y_ (jcii Al* y. Jji. (jésaJl) J

157
\ JU

J^jLiijf

'iiSjjf'' S ^'j^ ^,*'^ ^i L5jl<''ö^j'-t5j-"' J

^y^ A. 1X4 Ji aS jAa l_f) iJ<)' ' l-»^' Ji

A.f^A;' !_,.* ,^.-t- J/ Wfiij^/ Ji t JO y^ ^i J A.C. t.jly ^i IjljU a!

a1 ' .jAJo Ai'ojb i^iljl J;"*" ^ ^Afdi-Jyji^ijU

y.^ ^ ■^J-^^j'- i-l'^-'l; '^ 1-^^ij; tj\f J^'i jJ-J lij-»i t^i ti'J

^! a! Jji U:'iT^^. A)- J j'x-1 a! lijijU a! \yi\fy'A}^yy^\ij^^jjJ;J'ijjiij^.^. J"^^

^ jlc jLI L?Jt<ij t^'jj è iSaJ^ ti ,1.L- j\Cii i^j^i ts/'oi |-( jl jU)(_p^.i

iiSj^> ti jU ij\;j.ij.& L? <*i <o J ' ^y^'-^. 0-. jj-i iji. > J:-j' (.5jljl i>. J-" j.-)" a1 ç>i

(^Ciy jjA» A_)L- A)' AXJoi jA)' (ry Alii ojT


jji.aIoua! Jji ' y~y,.à'^^i'S^'-iyy-'>^.

W.J ojA:t..-<j- A)'li'_j-* t^jli t^j <; i^-'


iji.5t5A_^ij ^ iSjî i^aIIî' li^t^vîjjt ^*;

^.jji Al ^-^ t â'.>'*j'J'^t5ilj*jJ-!j-' fj Ç^f \-ji j^.jj j\(S^^j

(J t Aj j>. J jO J J A'ojA- ^; j:» (J'I


liji jU a! !>- ^^ *^ <3.j'=' ^. j'^"' is'y*"^ *-'--'

«Jtilj o (jl«I^A_:j y yiy oijy \y. Jli» a! ii,Ki A. liXJoi ti ' oyy^

:>jj5^ jl j *; t5j'j -^» J-5 ^yy- 'i t^.j:^ AÎ .1 ijlllC'i Jv.Bi (^U aS ) t ijU) jJU ^jT

(^jD A3-^l. i-i_5Jl) o'ojAX^ A::ji (_j-jl»'»


(jj'-u «o'Ij; ti tSoijjjjT J"^L'.«j

4. , jCji t A_'Ji. jCjLf^lijijU a!

' iljT jCjij A5^jt_'. j" s S^ < y:" AÎ ^-ij i.i>Ui a! t5jL*^iW 1^1. ^lyl;

uOa! a! ùkj^'^^ù^.*''^\j^is'^='i >fUfrl j-iS^Al ? I I liA)' li ^5^. J *i ''^ -J ojA)"'^

1 t5j-^*)'
(jljl_jt ) jjii y S'^.> 'i'^y ^y
', - V(^.'
l> 4j_j »_iD A) i_jili AJry Aii ojA*li aSjIjU ^'oi

J- l.J>t *iii'c-i/'l;^r'3*y_jj;« Ji » ^- ( JU) *il^ Jk^.j ^-"i «^"J^'

-158
L>^^^v.ûi blr^cJcS"
jU>

iSJy &)y

\r > o-

y^S- ^X> J.- v_j J'-y Jo- il-ASi AÎ Ji lîy^ J

^/
iyyy-

j^\^\

j\l»» Vl .ô* jv> (Jj


J^\i% J j>^b^. JJlj-!lj</yj*i Jy-S*
jlijj 1 0 . ;jr-l3 il- j^
viiiy ( <^J3-i>ij^<"' '-^'^}*^y

lîliy ^ . Jjfi AX- JP viijy i- <5J3-(>.*y''''** Jsr'^i:^

<iiij 1« J«^ *". ->' (j^

ii/"-^! ;jU - yL.i : ;jo yLl ^-U 1^1 j/l- (jl ^ O^ljiil

-159
> JU

-3WW8-.-

\nn ^u Y9
^ liCwtf

iS^jLiij/

\Sy^y ijKuJL»>. ïJi^

.»»''* J:*- ù^^-f


jjUjJi) p >.
^l-Jr^

J^j-»*- lijIjU a)

c5jy»L?X«» iSiy oUil

jjUj^ r p . iJ _,y:J^>
ij*t5-.1-

t>^(C^ <*lji^

.!> cr?^^^/"t5jlj

ô^y.j^Sfy j^j^L.

jjUjJb P >- t^iji^UUll

»j'j; jl Jy J* iî^y

pU-j Jt{ p ii jya i


lt.j:

./'i^v >t5l

ûUjji»- jX-i-A

jjUiijU. ^tp JVi

. '- fe (ijOi^k.! . » ^'r^»\

160-
SAL 1 ANNÉE 1

HEJMAR 8 NUMÉRO 8

DUŞEMB LUNDI

12 lion 1932 12 Septembre 1932

Qovara Qorill Bevue Kurde

'Sê^e "i^warê

Sôranîya Zmanê Qurdmancî C.A. Bedir-Xan

Edebiyati Qurdî Hevindê Sorî

Bêriya Welat Dr.Q.A. Bedir-Xan

Hawareq Wecdî Cemil Pasa

Rèya Teze Hereqol Azîzan

Qurdeqî Qiçiq C. A. Bedir-Xan

Elfabeya Qurdî C. A. Bedir-Xan

Ferhengoq Hereqol Azizan

Ji Xanî ra Behmen Zerdeşt

Strana Dilan Dr.Q.A. Bedir-Xan

Ez Goriya Bangè te me Mamoste

Ala Qiidan Dr.Q.A. Bedir-Xan

Hişyarnaroe [Lawè Fendî

Dawet e C. A. Hedii-Xan

Yelî Délai Stranvan

Tirsim Ez Bimirim Diloqvan

t^irê tsn^unzip

Memê-Alan D. A. Bedir-Khan

Cliansons Hereqol Azizan

çapm tereti
SA M 1932

-161 -
QITÊBXANA HAWARÊ,

m.

mêmmmm Mlimhêjm ^mwûî


.Kott sur l'alplialiBt mrdî
Bi çermô xemilaodi 12,50 K. S.
Bi çermê adetî 10 K. S.
bona derve divèt hfkê posté bi ser bêt xistin.

SPÉCIALISTE DES MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

a)a ..Ui îTad»'


3)a««"

11
Epouliljie Frères
Inscription sur tous les métaux. Gra¬

vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impre.'ision de cartes et autres en relief,

suivant h-s procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê

Ponr la Syrie, la Turquie, la Perse .Ti bona Silrîya, Tirqîya, Ecemistan,

l'Irak et les pay.s du Caucase: Irak l'i ivelatên kcvkasft :

1 an 100 {'. Salqî 500 kinls-sîirî 100 frenq


() mois fiO l'.
Şeşmehqî 300 kin'iş-sûrî 00 ^^nq
4 mois 40 f'.
Çarmehqî 200 kirils-s'lrl 40 frenq
Pour tous autres pays:
.Ii bona welatên din :
1 an 150 i'.
Salqî 150 Frenq
fi mois 90 . !'

4 mois (iO I^ Şeşmebqî 00 Frenq

- Adresser toute demande au directeur ÇMrmehqî 60 Frenq

propriéiaire: Emir D. .A. Bedir-Khan Her lişl bi iiavè xweyî têne sandin:

Damas: Quartier Kurde Sara : Taxa Quidan

-162
SAL 1 ANEEl

HEJMAR 8 NUMERO 8

DUŞEMB LUNDI

12 Ilon 1932 Septembre 1932

Qovara Qurdi ^ Havue Kurde

■W^eqê ez gebi.s'ini Bèi-ùtè roj (;û şnşiqeqi qesq diqeti:i be , qumeqî S'Jr

bû ava û sê saet ji .sevè derbas bA bùn. di ser (.uiriqeqè re dikelikî. Jiniqeqe ziq-

Sibetir, berî nîvro, ji mèvniixnnè niezin, weq deneqî, gèr dibû û diqet-

derqetim, min da qiic.'e ù qolanan, û pista qeçiqec;e narin ù bejnzrav.

gehiştim meydana Burcè. Dinya germ, Ev e, pêxwaseq, qaşo bê hemdé

ba şil, bihna mirov teng dibû, diçiqiha. xwe destên xwe di ser hét û navqelén

Min xwe da ber siha Keliweqè, van pîreq û qei.iqan re digerîne.

cane xwe divêsihand. Min cane xwe vèsihmdi bû.Pa-

bûm, qetim nav pèl'ii lehîyê. Ji nişqê ve,


Bure meydaneqe fireh û drèjqî ye.

Di nava wè de parîzeqî qiçiq lô spehî ji qolaneqè, (;end .serîyên bi qiim û dest-

heye.Ki giya, bihnûn û daran xemilandî ye mal li min der bûn.


N'e loi... hè zû ye... ma çiman ...
Tè re aveqe qiçiq dibihure û diqeve

nav bêrmeqe teniq. E'da bèrmôji (|evi- dev jô berde . . . Heso digot . . . na berê. .

guh mede ....


rên .jehqirî û benev.sgon raxistî ye. Re¬
Ket ne dihat bîra wan qo cz jî
ngê avê têde winda dibe. Pêrm weq ze-
bi zmanè wa.i dizanim, qo ez jî yeq ji
vîyeqe benevşîn xuya diqe.
wan im.
Li serê meydanè, se qù^eyèn me-
Ji xwe ji min re zilameq divîya
zin-ji baqur, ji rojhelat ù rojava xelqè
bù qo hûrmûrèn min hilgire, bibe mêvan-
bajèr ditînin û lê dirijênin.
xauè. Min deng li yeqî qii\
Xelq di nav qùçeyan de mina
Xorto.heqe vala yî bi min re wtre.
robaran diheriqin. Hv se robarên qo di
Xorlê qo min deng lê qiri bù , ji
meydanê de digehin hev, dibin lehîqe bos
bevalèn xwe veketiya û da pey min.
û xwe didin ber parîzî. Di ber caxèn
Heta qo em gehiştin diqaneqè min
parîzî re pêlên lebîyé disiqèn û lehî di¬
deyn ne qir. Li diqanè min cixareyeq da
be du bir, bireq di ber rastè ti birè din
wî ù me dest bi axaflins qir,
di ber çepè parîzî re diheriqe, hetapi-
Xorto, tu xelqê qû derè yi ?
şlî Serayê, pasè, dilopên Ichîyè, ber bi
Ei xulam, ez bedlisî me
behrê ve, ji hev diqevin û belav dibin.
Le zmanè wî ne zarê xelqê bed-

Isî bù, min gol :

Xelq di ber min le dibihurîn .Pîr Ma cire dibêjî qo bedlisî yî , ji

ù ciwan, jin û mêr, dewlemend û belenga '.; zmanè te qilş eqotuji dora Mêrdinê yî.

ji her rêzè, ji lier rayî, ji her nijad û miletî. Belè, xebera te rast e, lê ez eslê
Min ew ji belg, dêm û'serçavèn xwe dib'jim. Ev. bedlisî me, lê di miha¬

wan nas diqirin. çirîyè de derqetim û di dora Mêrdînê

Carinan şetkeqî gewr û pehn bi debi xwedî bûme, ber vê yeqê...^i

163
Pûpel 2 HAWAR Hejmar 8

Qengê hatiyi Bèrûtè? tine. Li Sûrîyê her rûj erebî û Irensizî


Ev bù sîleq û hin, m i ez xulam
dibihî'/im. Ez van datînim ber hev û
tu ji qûjan wehtî yî ? dibinim qo .sîranîya zmanè qurdmancî

Divêt lu jî, jizmaiê min bizani di tuwaii de nîne. Le ci fède ew bi qurd¬

Gora zmanè te tu ji wel.itè Bo¬ mancî nizanin

tan î, le di vî bajarî de tu botî nînin. Ma bizanîyana ci dibû?

Pèleq"; seqiiî. Qi'şb'j qo ditiqrî Hingî, ji qurdmancîyè pève bi lu

û di bîra xwe de li tişteqî digeriha. Di zmanan xeber ne didan

pey r3, rabû ser xwe, hat destê min ù got: Cclaoct Sîli ujedir - SCan

E.; xulam , Il sûçè min menère,

min aniha tu nas qirî. Jixwe mifi bihisti ^ilia ^î


bû c[o yeq ji we li Bê.'ûtè ye. Min dil

diqir ez heiim '/iyareti wi le min tedî Rûjnameqe qurdmancî, bi her¬

diqir. Xwedè ji min re li hev anî fên nù, bi qurdm incîyeqe xwerû, li Re-

wanè, di .siqleqî spehî ù çeleng de der¬


Belê yeq ji meli Bêrêût ye, lê ew

ne ez im.ew brayè min e.Ez li Ş inié rûdinim. diqeve .

Di pey re ez ù xweyîyê diqanè Vè paşîyê çend hsjm irèn wè ge-

em qetin b.izara qixeza Hawarê. Ji xwe hiştine dest'; me. Çavên me pi biriibii bùn,

ji bona qirina qaxeza Hawarê h iti bùm dilè me .sa û geş bù.

Bèrûtè . Qurdmancèn Rewanè ji rûjnamê

Min suxlè Xwe quia qiri bù. Qa- pève çend qilèb ji derêxistine . Me sô

xez bi rèbesinè bihita rêqirin. Tinê qa¬ car rûj mij'ilahîya xwe bi wan qirin.

xeza çermi min bi xwe le bibira. Xortè Ji nav rûpelên wan en laze û

min çermê Hawarê qir pi.stî x>ve û me ter bihna qulilqên çiyayê Elego:îè, bayé

da rè. zozanèn Serhedan dihatin. Di nav res-

Em çû bûn diqaneqè din. Min bi n".èn wan de .s il - û - .sipiqè qurdmancî,

xwe'yîyè diqanè re xeber dida. Qurdmancè xencer û piştxencera qil û ([aliqên me

min di qurçiqeqè de li ser tetiqan rûnistî dihatin ditin-

11 min dinèrl û diqenî . Min jî bi dev- « Rêya Teze » weq navê xwe

qeneqè je re got : l ize ye , nû ye, nûb;ir e. Lê ji Hawarê

Xorto, tè xèi' e, (,'ire diqenî ? qevntir, bi emr je mezinler e. Hejmara

Xèr e ez xulam, ji q'fa qurdman- wè a paşin qo gehi.ştiye destè nie a peucî

clyê, ji qèla qurdmancîya te diqeaim . û nehan e. Li gora qo Rêya Te-re rûj¬

Belè li Bèrâtê qurdmanç zehf in. Ji sibè nameqe dehrûjqî ye, berî salqè û hin dest

lieta evarê em bi qurdmancî xeber bidin. bi derqelinê qiriye.

Lê giva ji devè te diliihîzim bjj bêtir Ev çend beylèn jèrîn ji qitêbeqe

qèl i min je re tèt. Ax ez xulam, tu ni- qurdmancèn Rew.mê ye:


z:iiiî qurdmancî çikas sèrîn e. Ey.sè , Kurban, rabe j'xwè

Na herè. qurdmancî qe:igè b'ùye Herin meqtebè. dersxane

ş'tîu Welatê qitêban pir sèrîn e

Bi serè te è eziz, tu zman weq Mei'iv li wê dinya dibîne

qurdmancî ne serin e. Ez bi t'rqi rind De û bavé me tarîyê da bûn,

nizunim, iè min ew geleqî bihîsliye. Ji dinê bê lies, bê xeber bûn.

Li Irakè min erebî û ingilîzi geleq bihis- Dîsan ji wê q'.têbô sihreqe zaroqan :

164
Hejmar 8 HAWAR Rûpel 3

Môqewa min lu î

Şivanê min î.

Lêvên te du pèt in Ji zozan:in hat kuling


Xezala min tu î
Xeber ani ji xweyîng
Çavên te stêr ,
Ç'ivèii te res
Diranèn le mirarî Dibê werin dawet e.
Ez beranè le me
-tf )t
ilê te dêr.
Sînga min ge.s. Dawet e xwe.s dawel e
Ava bi ronahî
Pêsnivejè te me Ji qurdan re rûmet e
Weq Zerde.51 î
Tu mizqelt i Dawel ser e, sahinet.
Dinê ù ezman i
Dilè min ezman e »
Mèrg ù dest î .
Tède slèr î. Bè xweyî man gund, qelat
Sor î rohelat î Gazî diqe ev welat
Deng ù nay î Di çavè' roj ù hèV;
Dibè werin hewar e.
Buhar û blûr î Ronahî lu,

Ui'ûsq û ba yî. Li kesra spehiyau;


Bè qezî mail qeç ù bùq
Avahî tu.
Porôn te zêr û zer Di rêlan de ba û pùq

Cane te ziv Siuga le riya ye Gê belg mane dar devî.

Tu bibe ji min re Tu agir î # -tf #

Tastê û .sîv. Li buhi-stè hèvîn Nav:io diqin qurdan î

Pèxember î. Ne heli.stin mèranî


Taûsè arper î
Qurdinon rabin dawet e.
Qenîna bûq Bêqes im ù tinè
» -tt-
Biqene dimirin U bè dotmam
Herè lawo dawet e
Baqur û pùq. Di vè dinyayê de
Dawet e xwe.s dawel e
Bè govend mam .
Tu ewrên ezman î
Bùqa te ji Qurdistan.
Tu qesqesor Qnlilqa Adar î
« *
Li ber lacnèn te le/. Bihna buhar î
Qezîyèn wè délai in
Dimire sor. Tu deng ù liawai' î
Ci nermoq û şepal in
Stèra èvar î.
Tijî hêvîn tu î Ber mekesê mede wan.
#
Hesret ji tu Pèsnivèjè te me

Zana û ferzane Tu miz((elt î Dengè avê ci zîz e

Şirel jî tu. Dilè min ezman e Newal je re eziz e

Tède stèrq î.. Welat ! welat I welato I


Çùqeqe délai î
»
Dengeqî çaq
Porèn te zêr û zer
Qanîya zelal î Ji zozanan hat kaling
Cane te zîv
Wer( berf î, paq. Xeber anî ji xweyîng
Tu bibe ji min re
Dibè werin hewar e.
Xwesteqa min tu î Tastè û .sîv.'

Strana min î 0'. Qamiran Sî.^dir-Xan Celaiot CCli Medir-SCJan.

Gui'.'ui bizina pire xwar,-


Bizina Pire
Pire li ser digirî
Bizina pire rû çolè
Way I way 1 Li ser digiri.
Lê da berf û bagerê.
Ji bona îrû me bevkas got, pèsdetir
Pîriq derqet ji malê.
em disan ji Rêya Teze behs'bi(|in.
Li bizina xwe digère Em ji bevala x-we re rèyeqe xwes
Hê ! hè I û dawîyeqe geş hevi diqiii. Divèt qo her
'Bizina xwe digère giiv me hey ji hev hebit ù gereq e qo
Sure pozê pire bir, em lievdu ser xebata hev serwext biqin.
;Pozé pire werimî; "Cercqol CCzizan

-165
HAWAR Hejmar 8
Rûp.1 4

dedat. We destdeqate danani em helbes'e-

ciwaii u şîrîney xwarewe :

« Le wî dewrim denorî bêla ewî

zemanè, le wî zemanim denovi heta dewrî


Lewaney serewe be lewaweti dcr-
kubad Xaiiè, le dewri Kubad xanim de¬
deqewèt qe edebiyati qurdî edebiyalènî
norî beta dewri Xan Suleym.in;, le dewri
arî ye.we bilinde, we berze ,we herweqù
Xaii Suleymanin denorî heta dewri Cum
edebiyati zimanani arî kabila bo berz-
Cume sultane, le dewri Cum Cume sul-
bûnewe we serqewtin , We her çende
tanim denorî heta dewri .sahi New.sire-
medeniyyet le qurdistanda bilaw bibètewe
wauè. Eqim ne dît weqû mîri herîr u
ewende edebiyati qurdi serdeqewèt we
herîr begiyan, le dîwani hîze romyan,
berz débet.
helbistè be girané. Ewroqe dadesub-
Ba nextè binorin lew hezaran çî-
haynê, ci modet nine lo ewî axay, ewe-
roqane qe qurdeqan helyan bestwe, we
tanô be tenê maytewe le wilali xeribiyan
dayan nawe , be tewawelî biyaii xwênî-
bebè Xudanè.
newe, lew deme deza lîn qe hîç ferkêq
Ewroqe serè min dehè.se, dilê
niye le beynî edebiyati ême, we edebi¬
min ked hadi nabê leber giryan, eger
yati zimanèqi rojawa we lew de me bi-
emin rojim lê helatibù le hemû kedem
lindayî edebiyàtman deselmènin.
u hett şaran , dedalin le geliy Amedî
Aya helbesti çiroqî ( Mem û Zîn )
le geli Sûlakê, dedatiu le serî herîr u
ci terkôkî heye legel helbesti çîroqî
herîr begiyan, dedalin le çemî Sùredê,
( Jlyada )!!,..

Aya ew helbestani çîroqîye qe le min xemliye be qulunqi sèwî we

imro le ewrupa deybînîn ci ferkèqi heye heiiari we ewan mîrate dar hermêyan ,

legel helbe.sti çîroqîy îmro qe le qurdis¬ hemù aies seherî, beyanî qome-

lêqi bulbulan,êqe şaloran, be çiriqe çirî-


tanda bilaw bùwalewe II...

Ewendey pê nawèt, her nextè bi¬ qè le naw da deqin dad û fixanê. Eger

norin lem çîroqey xwarewe we sirinci le hîqewe beser bêne xwarê qomeliqi mc-
hbûb û zerdijan deyan gûl: leşqerî I ! . ,
iê bideyn ew deme bilindayi edebiyati
Eger etu hezdeqey le xoşiyan kebûl naqey
xoman têdegeyn.

Em helbesti çîroqîyey xwarewe laliyan, bigere reweqi tûlan digel xèzan-

le deşti herîrî rojhelati (Hewlêr) qe beşi êqi tajiyan, herewe seii herîr û herîr be¬

nawerastiye le soran bilaw bûwetewe. giyan' biqe zewk ù sefay ewan zerdiyan.

We lew nawe be [ Şirî leşqirî ] beiiaw Dènewe le qoli kesarê, besiq berdane, xi-

ne lènanê çawreş ((irdinê dégel qaniyan


bange. Çunqe daiieieqey nawî [ leşqirî ]

bûwe. Lem çîroqe da basî ( Mîr Suley- arekêqî tinoqe be tinoqe déçorètwe le ga-

man begi herîr) deqat qeaxremîn paşay hî şare qezyan.

emaretiherîr bûwe. Em karemane çend


Ewroqe şayi yeq degeré le serî

salêq beramber lurqan radewestêt, we meydanè, têdîiye ayşi Suleyman begî digel

hera deqat, le paşan deşqêt udegîrretu mîre medyan', eger şireqî biqrî be pêne

debrêt bo Estemûl legel leşqTîy piyawî. sed zêrî lê pê.sra bidey le singi ewan zerdi¬

Mîr Suleyman beg xuşqêqi zor ciwanî yan. Le ber dilê min cezme ci nuqar naqe

débet qe nawî ( Xanzade Xatûn ) débet. leber ilûd û meçîdî ewan take şayiyan,

Leşqirî hezî lê deqat. Inca şewki ser-


I emin le pas axê nom swar nabim legi muan-

bexoyî le layêqewe we girpey hez lê qir¬ I'neqan deber pişti xom rànaqem ci xen-
ceran helnagirim ci nasirauiyan heldigirim
din le layêqi dîqewe agir le dili ber

166-
Hejmar 8 HAWAR Rûpel 5

ne wisan e. Herè zmanê herqesî je re


^
şjrîii û hêsanî ye. Ji lewra her qes bi
Ji xweyîyê H,-iwarê, apè min è dal
zmanê xwe dixwîne û dinivîsîue. Tinê
Celadet Alî Bedir-Xau re :
em qurd di bislanèii xelqî bi zmanè xelqî

divwînin. Ma çiia ji bona çêlîyèn qur¬


Min çend xeber ji bona Hawarê ni¬ dan ji dibistanèn cihê çênaqim qo em

vîsandine. Ji apè xwe hêvî diqim bi ça- têde bi zmanè xwe bixwînin.

ve((î kenc li wan mêze biqe. Tu zani apo min ci qir. Ser vê ye¬
Ez yeq ji wan qurdên piçûq im qo qè ez rabûm û çûm cem bavr" xwe û min
bi Sev rûjan, bi rûj şevan dijmêrim û di
jô ra got :
dilê xwe de dibêjim : gelo Hawara me
Bavo tu cira min dişînî dibistana
qûjan rûjô è bê ?
biyanîyan. Di wan dibistanan da zmanê
Rûjèn posté bi me nas in. Di wau
Hawaré nîne. Ew zmanè qo zmanè min e,
rûjan de em çavnèrîya wê diqin.
znianê qurdmancî ye.
Rûja qo Hawaré ji posté distîmin ,
Bavé min hiniq seqini serê xwe
diqim bin paşila xwe û newêrim i:û zû
qir ber xwe, madê wî guhérî, bi dengegt
veqim. Ji ber qo qèfa dîtina wè ji xwe
giran, lê zîz, li min vegerand û gol;
jî didexisim. Hêdî, hêdî pista wè vediqim
Lawo xebera te ye. Divêt qo lu di
Ii çermè wê dinêrim li têdexilîyên wè
dibistanèn qurdan da bixwînî. Lê ssd
agah dibim û pasè diqevim nav rûpelên wê,
heyf û mixabin dibistanjn qurdan héj
Hawar qanîyeqe zelal, ez meriveqi
ne haline pô. Belô, di çavên te dixwînim,
tihu im,- piyan piyan jô vedixum, agirè
tu dixwazi ji min bipirsî : « Ma cira heta
dilè xwe pê vediqujênim.
niho dibistanè 1 me çêneqirine ? » Çene-
Apo, tu nizanî Hawar bi me çikis
(jinne, ji ber qo herçî xwenda û zana
xwes e, çikàs délai û beha ye. Tu zanî
rabûne sûna qo xidmeta miletê xwe biqin^
cira apo ? Ji lewra qo ev se car sal in
xidmeta miletèn din qirine. Zmanê mi¬
ez di dibistana biyanîyan de dixwînini,
letèn din pè.s ve birine û yè xwe sûn
hîn ez bi xwe ne hesîya bûm lé ev

Hawara dilşewat ez dîn qirim. Sev û rùj ve hiştine.


Gava ji bavé xwe veketiyam, dilê
dixwînim, bendèn wê ji ber diqim, ù
min di.sewitî ez geleq ber xwe diqetiin.
disan je ter nabim.
Ji xwe rn, ji milet ù zmanê xwe ra, beyta
Ez û hevalèn xwe em nav hev da
min dihat. Herê gotinên bavé min rast
sèwirîn. Belè herçî qo bi zmanè me hste
bùn, pèsiyèu me ji milel û zmanê xwe
nivîsandin ji me ra hèsani ye, xwendina
raguh ne dan. Ma îrû, îrûjî guh uadin.
wè biqèf e. Qo me ew carqè xwend êdî
Herè ez bal i xwe didim, ji çend
ji bîra me nai.'e. Ma ji bona herqesî ji
mezin û zanayau pève, tuqes di Hawarê
qeS-iolèqi derwê.şan, postaléqi haciya'u de hawar naqe, naye huwa;a Hawarê.
depeiiniewe leberi estiryan, derimewc Ez dibînim qo li wè meydana qo Ha¬
naw kewme gelôqî lewan dasinyan. Ew¬
war ji meletè qurd ra veqiriye lu qes hespê
roqe dade subliaynè ci modet nine, lo
xwe najo ê. Belè tuqes n:iqeve tirad û
ewîaxay,ewetanèbe tenê maytewe le wul-
meydanè.
ati Xerîbiyaii, we uayêlewe ser ew mulc( Fz ji mezinèn xwe dipirsim, we
u dewletan, heta ebed u ebel ebediyan. cira em anîne dinyayê. Ji bona qo en»

utevindê Sori bibin dil u xulamên xelqî? an em jiweq.

167
HAWAR Hejmar 8
Rûpel 6

Hévîyeqe Mezin
Ax . . . dilè min çikas bêriya wè
Di vè hejmara Hawaré de bendeq
<lûrîyô di(ie, ! ! V\'è dûrîya qo di nav wè de heye: « Hawareq » . Nivîsevanè wê Wecdî,
ezman bi rengeqî din he.sîu e, stêr weq ji mala Cemîl pasa, qurè Mihemed begî ye.
çavèn delalan dibirikin.ù çiya rawesliyane, Wecdî lawiqeqî sèzdehsali ye.

Wecdî berî sê salan bi bav û ma-

mèn xwe ve hatiye Sùrîyè û îrû digel


Bêdengîya rêlan, min dii[işîne bin
pismamên xwe di dibistanèn Hesiçè de
siha xwe. Dixwazim di bin çikilên berû,
dixwîne. Weqèezli Hesiçè bùm, Wecdî dihat
kizwan ù qenèran de rûiiini.,
niq min, me bihev re xeber dida, jimin

***
re çîroqa Rostemé-Qurd digot. Hej min

diqir û weq mameqî xwe li min dinihêit.


Çikas bi dileqî şewitî, ez dixwazim
Wecdî heta îrû ji xwendevanèn
guh bidim guşguşa pelèu daran. Dixwazim
Hawaré bû, bi vè beudè bûye yeq ji uivi-
herim ronabîya hêvè, bi ser zinar û ser
sevanên wè.
serê çiyan de bibezim.
Belê Wecdî bi salan qurdeqî qiçiq e

le ji bona diwîyê hévîyeqe mezin e,

Tinê li 'wô derè, di wè spehîtî û Çavô min Wecdî I


delalîyô de, diqarim bidil biqenim, Eve, herweqî te dil qir, min ji we¬

lê, benda te existe Hawaré û belav qir.


'3)r. Qaniitan CCli 3iedlr-3Can
Ji benda te re geleq qèla miu bat. Tu pè

xelqî xudan rùmet û bişeref, ù bi serê xeberdoxiya hemî hevsal û hogirên xwe

xwe bijîn. Heqe wau em ji bona xula- diqî. Belè hevsal û hogirên te ji weq le

mîyé anîne, xwezî ne anîyana u warêu


difiqiriii, êdin ew jî dixwazin her tiştî bi
zmanè xwe hîn bibin û di dibistanèn qur¬
xwe qor bihiştiua.
dan de bixwînin.
Apo ez ji te hêvî diqim bila ew
Ewle be qurè miu, hèdi hèdî, bi¬
mezinèn ha li min megirin. Ma Hawar
rêve, ew jî de çèbibin.
ne jl bona h:iWar û gazîyé ye. Ez jî di
Heta hingî divèt hon bi xwendina
rùpelèn Hawaré de hawar diqim.
Hawarê rind hînî zmanè xwe bibin.
Apo, te c.irqê di bendeqè de digot:
Belè, xebra le ye ; xw'euda, zana
«Qurd ji hev cuda dilopè.i baranê ne ,
û dewlemendèn (lurdaii, herweqî di'./îya
cihê cihè lên dakurtandiu. Qo gibane hev
bù, welè ue hatine hawar ù gazîya Ha-
dibin leliî, lehîqe boş. Tuqes, tu li.st li ber
N^arè. Le me hêvî heye, ew niirovèu can-
wan nic[are biseqine. Felata welatê me giran ji hèdî hêdî ji çêrandin û mezinqiriiia
di rabùni vè leliîyè de ye. »
ziqèn xwe bigerin û herqes gora halê
Belè apo, ew dilopên bar.i Ile emin,
xwe, hin bi kelem, hin bi dirhavênxwe
qurdên piçû([. Divèt mezinèn me, me
bène hawara me. Le em li hèvîya wan
bi dil û hişê qurdmancî bixwedî biqin,
ne seqinîn û naseqinîn ji. Ji ber qo ji
da qo eai bigehin hev û bibin ew lehîya hezaran pèrewî re pêşreweq divêt.
qo me bifilitîne û bigehîne mirazè me. Paşi, ez çavêu te maç di((im, Xwedê le
Pa.şî ez tèm destên le apê min î délai. ji bav û miletê te re bihèle, qurè min î délai.
'Wec'Di Cemil ^ia Celaèet Sîli SBedir - SCan

-168
Hejmar 8 HAWAR Pûpel 7

Bla Qurdan
Bonahîya dil û çav ;

Diyar l'ya de û bav ,-


sebebèn bingehî pêve qo yeq bi yeq
Pêsira wî roj û tav ,
hatine raveqirin , ber vê yeqè jî me nîsan-'
Spehîtîya ax û av.
qirina (j)è bi (K) û ya (/) è bi (Q) çê tirû
Ala qurdan ser be ser
rastir ditin .
Sor û gewr e qesq û zer.
C . Ç Di destè me de (C) û (Ç) mane .

Me evji bona nî.sanqirina dengèn(j^) û((£)


Kehremanê ceug û ser ;
hilanî bûn .
Kiblegahô mè û ner ,.
Gora eslê van herfan dengè (£) ji (ç) bê¬
Cayegahô eau û ser
Atitaba dar ù ber tir bi (c) dihatnî.şani|irin . Herwe'|îdi lalî- '

Al.'i C|urdan sei' be ser iiîya qevn , di bai elîsqa şeşa de , qo diqet

Sor û gewr e qesq û zer. pèsîya ( e , i , y , se , m ) dengê ( £ ) a me

dida , mîna dengê (z) ya elmanî , weqî niho

Hôvîya xortan û mèr , di pirsên jèrîn de : (Ceres, Cicero, centum,

Mihreba mizgeft û dêr circu.s, Cyrus, Caesar, cçtcs, caremonia)


Şahê evd û .sahè .sèr Digel vê hindè me ev herf ji pèsîya xwe
B'reng û bihn e ziv û zèr. ve |ir , dengè wè è qevn da alî û em di warê
Ala qurdan ser be ser kebaleyê de man . Ji ber qo kebale li destû¬
Sor û gewr e qesq û zer. ra me a pêsin ('êtir dihat û ji [:ona feda qir¬
®^ Qamiran SÎ.SBeiir-Xan
ina wê destûrô ci fède ci qoteqî hebû.

Di zmên de nisbeta w.'in ji hema yeq e.


n ^"2 p y^'_

FERHE. . '-lâTsT V3370S


Di encamê de me dengè ( E.) bi
( Mèvanxane )
( c ) û yè ( £) bi ( ç ) nîsan qirin
Xaniyè qo môvan û rèwiyan bi père
Li hire dixwazim tişteql di çavên
dihewînin. Weq odeyèn gundèn qurd¬
xwendevanan re biqim,
mancî. Le bi vê ferka qo odeyèn me
Ew dengê qo di eltabêya erebî de
herwe ne, mèvanxane bi père ne. bi fren¬
bi (e) tète n'.şnn iiirin di hin dewerên
sizî ( Otèl ) dibêjin.
( VêsiKindin ) Qurdistanê û di pirsinandene weq dea¬

Rahet qirin. Xwe vêsihaadm, xwe gê xwe ê nas lé bi awaqî din têt bilêv

rahet qirin e. qirin, Bi awaqî welê qo ser dengê (z)


( Belg ) ya elmanî diçe.

Ji belgên daran pêve ji cil ù girê- DENGâÉR


danê re jî têt gotin. Herweqî me berê ji goti bû deng¬
( Quta-qirin ) dêrèn qurdî di drèj an qin bûna degèn
Xelas qirin, Kedandin.Me dersa xwe xwe de serseqinî ne. Yaui denqdêreqe
quta qir. Dersa ma quta bû. drêj tucaran qin nabe û ya qin drêj .
( '^gnh ) Di yùna.iîya qevn de jt dengdêr
Xeberdar, serwext. Ez agah bûm,
holè bûn, dengdèreq geh qin geh drêj
éz xeberdar bûm.
ne dihat xwendin. Tinèdi yiivaiiîya qevn
( Xeberdox )
de dengdêrinen navîn jî hebûn qo di
Ewê qo bi iiav û navê çendeqèn
zmanê me de nînin. (dûmahiq heye)
din, ber hemîyan ve dibèje. Xeberdoicî :
CèldèekSlli ^edirSCan.
?eberdo)c-bûn e.

169
Rùpel 8 HAWAR Hejmar 8

lIotLoo» BUT la litfèr»tujro il se dressa dans son lit sur ses genoux, ne^

savait comment expliquer la présence d'ua


8
autre lit auprès du ^ieD. Il se leva, examina,,
MEMË-AUN porte et fenêtres, tout était bien clos, rien à

Le roi a eu encore ane fois recours à son soupçonner de ce coté. Il se mit de nouveau

grand père ( Nerîman ) qui entra et sans hé¬ dans son lit, il lira la couverture sur sa têle et

siter chez le monstre et commença à le care¬ essaya de dormir, puisque ce qu'il voyait ne
sser. Celoi-ci se laissa faire et lont d'an coup pouvait être qu'une vision. Mais le sommeil

devint un cheval domestique. ne venait pas.

Un le nomma ( bozê- rewan ) et ( Nerîman Il se leva de nouveau et s'appreocha do

raconta à son petit iils ce qu'il avait vn dans lit et enleva un bout de la couverture. Sa sur¬

tes livres à sonsajet.(,Bozê-Be'wan)était le cheval prise fut plus grande qu'anparavant.Une jenne

debtmé à parcourir les pins grandes distances fille qu'on pouvait prendre pour morte repo-

dans le plus cours laps de temps. U pouvait seit dans le lit.

taire le tour du monde dans quelques jours. ( Mem ) retourna à son lit et pria le bon

( Mime-Alun )le moota et paiconrui la ville Dieu en disant : aU tout puissant I mes années

paimi Ica upplaudiistments de te» sujets. n'ont commencé de marcher vers le chiffre
i.,e toi dcsiAlan)iii veuir tous les célèbres quatorze que depnis quelques jours. Même les
selliers du yya, il mit à leur disposition tout mouches mâles et femelles n'ont pas encore

le trésor iuyai,el leur oidocua de laire une selle choisi les pans de mon manteau pour se ren¬

modèle puor ( buzé-rewun ) « et lui tirent contrer. Aie pitié de moi et comme tn as amené

une &elle qne pendant le jour éclipsait le so¬ ce lit auprès de moi ramène le d'oii il vient».

leil el pendant la nuit la lune » (Zîn) restait toujours immobile.Lcs trois

colombes souflèrent de nouveau,


OEUXIÈM EPISODE
~ (Zîn) ouvrit, les yeux et constata la pré¬
La rencontre de ( Zîn ) avec ( Nem )
sence dn lit de (Mem). Elle aussi ne savait co¬

Les trois filles du roi des fées survolèrent mment expliquer la présence d'un lit dans sa

le fleuve de ( Cizîr ) et se perchèrent snr les propre chambre. Elle aussi, comme (Mem]exa-

murs de ( Burca-Beleq ) de là elles gUsaérent mina porte et fenêtFes.Tout étaient bien fermé»

au boudoir de ( Zîn ) où la jenne princesse et intacts.Elle remarqua aussi qne les lanter¬

dormait tranquillement. nes étaient doublées, an lien de deux il y en

Elles prononcèrent le nom de [ Singav ) avait quatre avec celle de (Mtm).


souillèrent sur ( Zîn jet lui jettèrent un mou¬
( Zîn ) pensa à une trahison. Le même
choir sur les yeux.Tont d'un coup la respiration
jour elle élait allée faire une excursion, un jeune
cessa ( Zîn ), elle devint immobile comme une homme épris d'elle en soudoyant les gardes
morte. s'était faufilé jusque dans son intérieur.
La soeur ainée appela une suite de fées qui
(Zin) prise d'effroi et de colère se dressa
se chargèrent du lil de ( Zîn) et l'enlevèrent
dans son lit et d'une voix énergique s'adressa à
A l'arrivée au pillais de ( Mem ) on le tr¬
l'étranger : «Lo lo qui es-tu 7 que chcches
ouva dans le même état d'imobilité que (Zin).
tu ici, dans mon intérieur, je ne me rappelle
On posa le lit de ( Zin ) à coté de celui de
pas de l'avoir parlé, et invité. Si j'appelle ( Ta-
( Mem ). On découvrit le visage de ( Zîn ) et
ciu, Çeqo,GurgÎD) viendront, te donneront à la
les trois soeurs se perchèrent sur les bords des
bouche dévorante des épéee ciselées. Ne sais-ta
fenêtres et contemplèrent les deux beautés.
pas qui je suis et oii lu es ? ( à suivre )
Elles attendirent un peu, voyani qu'ils ne

bougaient pas, elles leurs soufflèrent de nouveaa


S>/ela'det CCaU SBéiir-SCkan
(Mem) fut le premier à ouvrir ses yeux.

-170-
Hejmar 8 HAWAR Rûpel 9

Textes et Traductions ;
« Sehet xweşo

^^^ M/a/ « Ya te jî B

Wezè bidim ê ciwaniqa ber mehînê


_ 1 _ We beqe pè kaîl ne be

W'ezê bidin è sed û bîst qîs û zînetê


Yelî délai, délai
[ malê dinê
Délai
De heqe bi wan jî Kaîl nebé
'De rabe emrê dilè miu bi gorî
Sed û bîstaşên mala bavé min hene
Sebra dilê min bê te naye delalo I
W'ezê bidm ê, li biné soniqè, Nisôbîaê
_ 2 _
Délai
Telî délai I suwarê' me suwar bûne
Emrè dilè min bi gorî
Berên xwe dane w'alîyè rojhile da
Sebra dilê min bè te naye delalo 1
Pèsîya selefè suwaran danî bûqûna

[ çiyayê Evdilexîz TIRSIM EZ BIMIRIM

Paşîya selefè suwaran danî bù qùna Tirsim ez bimirim dilo heyran

[ girè di Qewqeb'da Li vè paizè delalo

Uê xwezî ji xêra Xwedê ra Li vê paizé.

Wezè bibima bakeqi golan û rêhanau


Tirba min çéqin dilo heyran
Wezê biqetama destè lawiqé xwe da
Li binîya gûzè delalo
De w'ezê rûjê se caran banê
Li binîya gûzè.
[ miu biketa ber simbèlô res da

_ 3 _ W'ezê ramûsim dilo heyran

Se bisqè' di Kîzè hoyo


Delalo destê min berde
Sê bisqè' di Kîzè delalo
.Ziqaq û qolanô ' gundê me teug û tari ne
Se bisqè' di Kîzè.
Şeytan û avanè' gundê me geleq in.

Şey tan û avanê' gundê me geleq in Tirsim ez bimirim dilo heyran


Dibê hineq ji wan bi hênceta agirî Li vè buharè hoyo I
:Sibê bênê bi ser halê miu û te Li vè buharè.

[ de delalo I
Tirba min çèqin dilo heyran
Délai
Li binîya darê hoyo
De rabe emrê dilè min bi gorî
Li binîya darê delalo
dilè min bê te naye delalo I
Li binîya darè.
_ 4 _
E'/è ramûsim dilo heyran
Yelî délai, delalê mala bavé min di xewa
Se bisqè' yarè hoyo
[ şêrîn de
Se bisqè' yarè delalo I
dil uaqimjixewa şêrîn raqim
Sê bisqè' yarè.
De w' ezô herim sûqa Diyarbeqra .sewiti

£baqî ji sorê besrawi ji qenarè delalê

[ bavô xwe de bînim delalo I

Serè sibehè pè daqim.


i
_ 5 _
Yell délai

Yelî délai Délai

Yelî délai, heçî cuhabeq ya xêrê O lève toi , que la vie de mon ciur te loit
[ un tombeau
Ji qenarê delalê mala bayé min deji
[ min re bînê Mon c n'a pas de patience saos toi . . .

171
Rûpel 10 HAWAR Hejmar 8

Délai
2
Qne la vie de mon cjur te soit un tombeau
Yelî delal.l Nos cavaliers sont en selle
Mon cdur n'a pas de patience sans loi.
Ils se dirigèrent vers l'est
Les détachements de l'avant bivouaquèrent
J'AI PEUR QUE JE MOURRAI
[ au pied du mont Abdoul Aziz
J'ai peur que je mourrai, o ceur en extase I
L'arrière des détachements avaient bivou-
Cet automne, delalo
[ aqnés an pied de la crête de Kawkab Cet sulomne.
Ab p>ar la grâce de Dieu
Qu'on prépare ma tombe, o ceur en exlasel
Qne je fusse nn bouquet de roses et de basilics
Sous le noyer, delalo
, El que je tombe enlre les mains de mou
Sous le noyer.
[ garçon ( amoureox )
Ob, que j'embrasse, o ceur en extase
O que ma poitrine se brise, trois fois par
Les trois boucles de la fille hoyo
[ jour devant les moasiaches noirs
Les trois boucles de la fille.delalo
3 -
Les trois boucles de la fille.
Mon amour I laisse moi la main
J'ai penr que je mourrai, o ceur en extase 1°

Les méchants et les malins de notre village Ce printemps, hoyo


[ sont nombreux Ce printemps delalo I

Oui, les méchants et les malins de notre Ce printemps.

[ village sont nombreux Qu'on prépare ma tombe, o c en exlasel


11 est bien possible que quelques uns d'en-
Sous l'arbre, hoyo
[ Ire eux , sons prétexte de feu
Sous l'nrbre, delalo
Viennent le matin de bonne heure nous
Sous l'arbre.
[ surprendre
Oh, que j'embrasse, o ceur en extase
Délai
Les trois boucles de la bien-aimée, hoyo
O lève loi, que la vie de mon clnr te soit
Les trois boucles, delalo
[ un tombeau
Les trois boucles de la bien-aimée.
4
* *

Yelî délai, le beau de la maison de mon père lly a là haut deux chansons l'une, nn^
[ est dans un doux sommeil chant d'amour el l'autre un chant de danse.
Mon cîur ne consent pas que je l'éveille de Pour celui-ci, il n'y a besoin d'aucune expli¬
[ ce doux sommeil cation; quant au chant d'amonr, c'est un pas¬

Qoe j'aille au marché du Diyarbekir, l'ardent sage de (Delalê Bel îyê ) dont nous avons déjà
Ponr que je lui apporte un aba' semblable parlé dans le troisième numéro de notre revue;

[anx abas rouges de basraw'i page : 11. Cette chanson quia beaucoup d'expre¬

Pour que je l'en couvre vers le matin. ssions et d'images tout â fait propres à la
langne Kurde et étrangères à la langue Fran¬

çaise, n'a pu être traduite que d'une manière


Yelî délai à exprimer le sens général. Par conséquent il
Yelî délai, à tout personne qui apportera une Importe de donner quelques explications pour
[ bonne nouvelle
le lecteur étranger.
De la part dn beau de la maison de mon père Le mol (délai ) que l'on peut à la rigueur
Je lui donnerai ta jument et au plus la pouliche traduire par le mot (beau) n'a pas d'éqivalant
S'il n'est pas salisfait avec cela exacte en français.
Je lui donnerai les 120 bourses.les plus beaux Il signifie à la foi», beau, gentil, amoureux
[ bijoux de ce monde etc . . . aussi avons nous préféré le laisser sons
Si encore il ne se contente pas de ceux-ci sa forme Kurde dans la traduetion.

JH. y a les 120 moulins de la maison de mon père ( Qoe la vie de mon c te soit un to¬

3* les lui donnerai, cenz-ci son en aval des mbeau ) c'est une expression surtout osioéc

[ alliivions, à Noussebine par les femmes Knrdes envers leurs maris ou

172
Hejmar 8 HAWAR Rûpel U

leurs bien-aimés. Elle veut dire que je me

sacrifie à toi et à chaque instant de la

conversation elles leurs i dressent la parole -J ) ijj_ iXiui^ Oi ùj^ ij^j "y '-' ùi^ \zA.i»-

en disant ( ez gori ), textuellement ( moi ton

tombeau ) Et somme c'est un terme de poli¬


tesse comme le ( Euss die Hand ) de Vienne.
On trouvé C;;lte expression dans quelques chan
Ci[>ij'\L->-\jtyJ\ j> z\'j ' h»yj 'P i 'y-jk
sons sous la forme ( cz goriya serê te me ),( je
- f^
suis le tombeau de la tête ). ol.. j *« jJi^iu ' ù>. w-b Cy ij\ ùi^y <^j*
( Que ma poitrine se brise, trois fuis par
ùi^i ' (Sj >j) ' V.* ^ y^-^ * '-' 'y' d^'^'
jour. . . .) veut dire, si je le voyais trois fois

par jour pour souft'rir devant la splendeur de o f *«_. ùV ^'j ) ^y -^'j ' f "^"^V y ts J*
sa beauté.
jl tS jb\» bbV» *;'J ' «^\; y-S" Ijt5 jii^ i ^y
(.Sous prétexte de chnroher du ft.>u).Dans

les vilUges on a la coutamt d'aller le cbecher ki_ jCs \:,ijr jLj j^iV ^\> ^-^'(Si S y |^.->
chfZ les voisins, là où se trouve encore un
«ii ii ijS 'o Jj JjJ^ '-'
reste de feu dans la cheminée.

Elle fait des cadeaux à celui qui lui ap¬

porterait la boune nouvelle, parcequc le jpune


? j.Uj »a;uu_,>- o ' y.>'y'yC:^y
uavalier est parti pour la guerre.

L'expression qui se répète au cours de

la cb'inson (la maison de mon père) veut dire


ùb «SC» (jiji >y(Sy '-fi-i^iJ^^-^^
plutôt le foyer de mon père et le mot ( mal )

qne nous traduisons par maison correspond 'y y.J^i i ^Ly* '' J'y ' ^y U (J"^ ^y.^j f '
plulôt au mot anglais ( home )
Ces ch insons onl été chantées par la can¬

tatrice Kurde ( Meryem Hanim ) de la tribu U . of ù' J ^» i» j' ^. f^ u^ y i'}


( pôjciaaran ) enregistrées par la compa¬
ùA; iji (Sjy *;y,-ii5J^3jbL>^ij*ijl.)\»
gnie ( Odeon ) sous numéro (35483-354S4 )
Nous avons choisi ces cbansnns el indiqué ^J y^ ! tSjbl»
le numéro du disque pour cette raison que la

cantatrice Meryem hanim est parmi les can¬


_iO jjS^ » : Zjfi \i j'-i^. i y y^ *J' ' Ji*
tatrices celle qui chante el piononce le plus .5^ ù-ni^j" J^i y} yr yr * jbV oy, )' '-^
rettement de façon que chaque mot soit bien

saisi el entendu. Ceux des lecteurs qui s'y iulé-


Jo-U of ^'o fJ>. *Ci' (/ à:>-i»*'^
ressent peuvent bien chercher le dit disque el « b J. A J ly.b i '^ j"^} ^^ f^iSL-io^^ùbj!
comparer la chanson chantée avec les paroles

dont le texte et la traduction viennent d'être zJi ii^^^o-.-» j^r' 'y'^ J^À iJ>; )^ ô>.
présentées là-dessus.
f\i^\iiity '-j^^ifi.^sôiy:' '' '** ùyy
A propos, nous cioyons devoir ajouter, à

litre d'élaiicissement, que dnns la chanson ' A. (sy^-^f^. 5 ' * j^^j* o>'. >-^'^ ôr^. f'
enregistrée par la plaque, il y a deux mots, en

dehors du texte de la chanson, prononcés par


J"^' >Jy^,^ " <-^'"" p''-'* ^^'
la chanteuse et par un auditeur. Le premier
est prononcé par un auditeur, ( Sehet xwes )
et signifie : « Bonne Santé », et le second mot
est la réponse delà chateuse (yatejî) c Pareill¬

ement. * Chez les Kurdes, lorsque dans une


J J,l y.A\j j\^>l\ u^U
réunion, il est chanté, il est d'habitude d'en-
coureger la personne qui chante par ces mots,

Dvercqel CCzizan fcU y-*' Jl» ^jy^

173
J.-»^
yj\» Ky^'yi

y i (£ îV JJ^ V
dvljli)
,y :ik-il. y.'^i' c-yi yf, J ^ jL'I» y I jjj

iSj 'yj (Ss^,i Li-J y j.J ' S-> JJJJ ^y. >J

<,jviiS) (Jy J M» t53^^ iS-^tS'^^ y^ii

yi ^i (S-\> fi «b i t^i

y11 J *)'-iJl-»i l5 jiji_» iiji J ji- jj^ cy


OL; ùL; f (..If J^y y ' -«IVj â$C J^ jljU
*^. ùb J (^à ^/-»U y ^J (_^

tùijjj_Â- vy } y^, y-^.y ij^ij^y^y


JVjjji-U»- ( iJiy^y\i>- K- .-j jlj,U i.jlji Jjjjl
\yy> jo : ijyi.i j «^ uJi j 3 ùjj'j.>L)i«-i jjj jt*
jLjU ^ J yT \jj î ^li^ Jlj 'o 4.1^,
(4 J ^jjj ùby *«
\ -.- 4J i_J j\ ;jj* ^ (V.^ ^.i «jObi' b bu-.}.) .3 jl
fi b Dbij ob-» ,>-^ A* y (yi; y-j'j
,.j, ^_, û^j jl^lj-i)j IjijV» 'i J ' (-y.
iSj\y iJUi J A- *> «J iS-J' ^J> I * J^ 3.3b ù« «J
f^' j!' tS j Ol-)J J Si j.J(S ' ù'.-'^l * rt ^'

f ^j^y J-! ùj^- 1-^» »^ |-î «y- ùjllî» 3 ji Ilif .^ ^ -^y i^t'i ù^i bj.jj.-*^^*. ^ A-y

i^i\jju'^ ( *i jLji» b JU j 0-'J^-i«> ^î^ *' J^'j '-:'


,^< ùUl" (^ * \; Jjiwob-i yi ,5» _p i

. *^\>A..ljjj j ^^juT ju'ftjii- 5 j\>'}\ i.*y " >r* A» t5j*.-»jjA»'ù^. y^ i/^lj^^J ^ 'iJ^y s '"'

IJ,.-) _,» jl.j (S^ iil.j t.i iŞJ ^^fy\iyji. O^.Jjôùbl l^^ 3 Jj»j *5C f OV *'. J'.-' ** 3 JL J

.y- jUj ^ ij-J j»bj j *i Jb-i».5 ot-^ U-î f JliJ *i Ai- < JIjJ 'i liLj'tfjU *i Jy »3 Ai;.»

^ xJi- ^:l:_ij J jjS «I y vo-ilijj Ài^j i AÎ «jlc ' - ' jLiy J «s «J < iJjjj» ^/ «J jly

ùbj> (jJi J:>- i; j>. j lj>- i.. û*.; yi y-^ J^j . ù^J^J "^ i.^ a!»j Ai jj>-»J a5 y; Aj aj yj

iiljuî Jiju. i5 JA- À iSJ » lil^V- Ai jj jl


ù^i i^'y J^'J vW f 'p L> ^.ft^Tàv^-H^'iSJ

f.>î- ' ('.>'.'-' -5' m^^i Jj- 'y 'r ô" yy Jb ''^ J .jj_i /1 < J\;J A.«jî' J A'» .J j_^ ùU- i^

"^/ u j IJ'J J^. fT Je- a) tS «-lu b i_r5-; ^ ' <^ J'. j JA- ^1 Al (Sy->.

ù^lr-Jiçlli i ùUi)L). \)Uj J ^j_i j(>'lj>-'o yl aIo ^1 JO Oy j^» *r â*-:'^» J*; ^ ' 0\;jj «j obi

jV.j f *i. jV.j p J\.j jl Kù (ijljU jV.j \j y\ ^J\ aI (J'U obi^ AîLl» 0(3' tî J^»- * 3-»jl^ J*;

^b pi- li-i; -»'; ' S^^ 'f-y ^ ^f^i yy ^y

lijL.. ' 'yj. y 'y (Sy ' J^- 'i^ y J\ ' ùLji^^i; jt^ f j> ^ j *» ' ^yj^j M^ '^ t*'»- f *

|5C_.IU-^ < CiL^i 3 J»-» j^^-J j^-i » » J^ «J J A»


à* J ' >.3 J y_jfy^=' v ' «^Jî^ tSj
jli »3A^J- J ' ùk J^' tf J^ ^ »3 A£J A, ut y, .>-W

yf^y «jb A) JJ jl obiu-lj ùij a! j^J .5 A..y


b ö^iy ûj'^ J ''-'.> -W^* ' *i '''-'>' JJ^
a) ojAiU ^jl A) j\j »3' * li^i tSji j a:« d»i^ |_y>-

' O^J 3>iJ)j" j'j^^- ij ATliiij' ùLj j*-<-5'^33


' Lî'j;-'. 'J'J (Syyi ' j^. ^.> »î ù^»^7 ' J; " urt

y j:j ' ''ya- « '^y-~;^ * ù!'^^' .>f- ^" 'j*- ^* **

174
A-u;^ yi\»
Jî.^'

Al O; } aS «ij.j J »jb Ai Aj «j »j «- tj Aib ""l


AJV_j t$jO J_J5^^ oi »->jy (Sj^^ j'j^
AJ.) «A J Aj tîjl ^^Ujl iSijy V^W^
jljU ^'oi <; vjoU AJ ^^^* iS(j ij y
* y'jJ^. y tSjl Jlilçj Jbjl fi u>j
^jj*j yy., jy -J-J i5 IjiiU- -»Jj^ ^ CJj'J.. «Ju A>- j»J ij-'j a5 J A- J «J

J kl--».5 ôVVl>-^ *^^* j'->^ Ol 3 Ai .J JA- tS Jjy Jbil «Aj «jl «J a:^. j!)«

AilTjjjj. ùbb A» ;a) ;>. jyj Ji AJIj ou ti 'jj Ai J

.jl^AÎ Ajf»j\j ù^bs «j^ Aj ùb) A» è)" «JJji *^

aJ tib'j» ij^» Al ^jjilj »i A. .J) a! ' «J A:J ji- ùbi l,*

jl_)U yi-^yS ai dJi-i jljU t.^oi <l l'oi^^ O ja! j bbsj y-i'^'J jbi.-»' 3 «I iJbj-ji y 'I 4
» .

jrùi A- .J ùUbjl Jj^dl *


-tJïj l_j.i..i öLiV cy>jy ^^aijJi^y
*;*» J^j* u-T ( 01 j ^ f^' ) fiJ^ J^*^ **^-*
A..AJ, Xil L ) îi jl
lii -x -y -^
Il ( bUI ) Jjf Jli'j; J^jj^ J-aJ a. j /'j
àj:.jji l j)1a1 jjÇl A^Aj JjjJî" JU-aJ Ajk jl u

>jf> ^5 /'ijJr j-aJ AJ» J -T'a) A. A» J^JJ ti-^

:»j.jlji-t5A:jjii yb>-Ai-A_J A» »1 Jlilj aTBj o- JJ U .J a;.y j:)^; IjiJU-jj/^aI a5

aSj a1 'jL_..j tSjIlTA» i^jytjpj o tîj a1 » tS f^ 0-- JjH li^*" -)** '-^. -5^ tri '^
jLi (^ JJ .J a1 < Jti. i\j (Sji 'i \)'A» tSjy ti j^U j oby- jLil J._\jj.\i, K. >i }\ O'-Ju. J ^y) '> '

a) < jlci- ol»- tîJî «J l»** tSjji «J tJjji 'i (^ y. ^ '^ ^


A ' jVU- iJr- >- tS Jjo \;a» cSjji 'i f\^-- y^ (SJ> tSxy y'i «3 'yy (S'iJiJi^y' *J *» ( '

J-Vi iSJi'i \<A» ;5jji 'i (^U>l- <^ jT tJJ30


a1 a, yj .i\j' y '! a5^ ( j03 *» ) J"^ *»-5»->

'OI/a! j.._,» j j,.j» tSjj. /j 0;J Ai <ll Jby-iji (t^_^A! cSj.-i ) '}'^i ^i ') "' 3^. Obr-

iib Ai JJ jî Jljl A., ^^1 A» y^ij .jş^ Jijii a! ( t5_^j. a1 ) ci 'V; d: A^ 'J Aib aC;^ -S^l; :^ ".

A) J\; «jl < tsU-ltSjl _^ Alù Ooj. ;_,-> ' ^i; A'e.^ ( J'. j^ L^ ùU- jJ- ) y\ b aSjjî* (.aI .Ji

Jb.^i- Ji Aj Ol-JJ j^ c}'^-'3 «3 a:_j i^ J jii'A^ iiUj^ fi >y, j_y Ôj^\ (S^\(jy 'y^ ^

c)\i t^jL» JAÎ (> Ji < ^^i-» o (j^ tiJA- Ai JJ jl a! < o\s1j Ij 3j:-^>3 «Jb O^jji -) vb ". Al^

ytiii yi>ii jJ'^A» J c J3J O*' i ' '0^; j> J *> <1 ( Jj.UI ) J. O; jîOj OjjX*» 3 >:-^- " Obi^

<J'il,-j/'A)(^A-rfti J /'aI crbo ( ùbLi ^' '» ^_^W- jy ^>\..i(Si(Sj^^^)ô^^


a1 i>'b . J < ob 'i Ji 1^ 3 j; J» <i J *- *! ù-'b o ( ùA "'j'^ ) '^'^ *^-^. " '-^^jt-'^-^ S^y-
tjjU» J t5^- g,Sû;y A; aA^-o**! ($.i 'Jy ^^ *" jy- ^* ' '^'^ li tS j *^ i5jX-i aI ou

]\j t.l( ^ y A-^ aI "P j'^ O'i;' J A» j\i A'ijJ* Oij' J


y.ij^'^ Jj '>-i5*;j? 3 o *5C-./i/A)^.^»iJ
»^-î\ .J <Slo ,/li V 4
\ij\i a! < j» Al f ùb^l-i .Cl< ù^i o^' **.>^ J^. J;J ""l -i*

175
yj\i> A.M

cy^ cf^' I yifyy* vild; oU O^bjj j

y_y-'' jy. J jW^j ci3CjU»_j>- J t^ l_;J.i-

iy-'y ^y iSJvs -i^ Aj'3b ^J..JJ3 U>

(SJy AJ^l A_l jj (Jli-


y »aj j Oj»ji- b'U'
AJjb J^iji a;.|>
iijl> i,S3J -21; jî Ai.b
cy^ iy^ y='y y^^ Ai-jj «J Ob_^ J
J; J tf J^» 0;;^. jj j^«;
yy^ l-^> j j»-b»:r^i oi;»Vi ( ay, Ojb
(i; yj t/ J^ i/ •-'J"
^y.i !Uli ji-b.yl»
.j_j\;UU-j iSj > objj
CylbA:'! Cy^J,' y3:
. ' jj »«l ^J,j jljU ,_l.j\;lc-\ AI^J ùbb-
Ci'i) _sl jS^j i5 jb
0° JI3 wij J iij jl; j»

IJO J*^ 0^5 t5jlj»3 tSj\J


iljisj^obtij^a
jy^-r u'^j^ •^•' '-'>!'
j._jli 'i f- 1; A) Axit>jj»l iiji jl; o 0!Aj. J i-

jljli j o^ AJ y olj'. j Ji jb AiU dÖ; J.


Ov; 3=^ 3^ t/^Jjb
jb'. jjlj. ^■i/' ö^\:
O^J'j'. ^l-'^j'^ y ^^>^j^ 0^^ J^'^
Obij) J'i' J3 (,SJJ y-:^
<jU» A'bjj t/-k Jljj» jLil» A>
ö\ J^J jfj! i^yy y>i
u^! ö^! jliji jljU A:3b i>.b ày y
■fr
ù5^i JbfJb^jU JU^,
Aîjb jj'i' tSj»
^ «j» Oj» Ob_^Jbj iljWjI jO A^ L» (J.
Aî'b J'y" *''
j^' JUl Oo ji j ^ iJjb. ;j;ij J\âJJ y.iy
*
ùb-jjj li j AJ^S^
*** dlilij >_l^lj AjU ajjjjI

lii^jjj i5j»J iSyd<sy liiilijl Aj'y j»'' AÎX^ ^

y. L»'.^' ô(J"Sf- y's^ ^y .J^l^L- ^SyfS y'y^ ^;Uj i)j._y Aç.

y_^\j}t:..y,_ b- orbr--^ ^__|_jlj ..X. t^Â'j:

j; ^J-
LSCb j'.
ùjlj» ttl;j Jj3ùV 'i';
*r J * i^^»
Oj»ùH à^^"j!)l;l jy yf y-\ ^ ' j )ld J. tîjV>J A^'o
'j.y «jiJ Jb*
^V>jlj}- OJ^Jj; jir ^/ ''ll J-=
yVj ! .:."^j I oVj
. Ju y y-i y_y bj> »ii^ ijjljij 4«y4 •j^3 tîjbl

ji* 01 j;^. 3 ûijî tsh ctxJi oU 0^b3J J

jyi\ .lU ijJ Ai'"i' OÎ dXaJ «i- j ij I >»-

' ^''■^ OU j» 1": -i;>.k * «JIJ» l-'-'J '


I,

öU». JIp-.ij^a

-176
Ky^yi> yj\i yiy
ô\

Jo ç\ Jd i i3 (Siy>- J jl «J y i

\iyj ay J t^.ljl-» II_i\r' Ijljl (Jijy ojjij y i^.iJ,y\>*S-eil'y'ijy

ù" y^i ^yi>ay ij-jiift J Jl y Jii.Vi j'_p

Jd i J Jl -^y^y^^ : iyd^ Ay b>-

IjH »J «^iî y ^y>- IÀpD Jj" ' ùy- i ; ^l^ y yy^\ .!_) j;^-j> *.- ts j'i <ib jU>- ^y»

iS}i<*j 'y\:li^} iS}^ ^'y; y (J>jy>- ? lJ t5,i ^j ^y^iki- O ' y.Jj^

iJ_J_y- yyù"' ù^ <>-'° -^ ùy y ç^ <> ^-Jj, jl t ^ jl -

J5r>. j) i y y^'^iy ' bi y^ a J jbi

' ly^i ^y}i y J ^j-^j j ùiSCli! j.^ J o ^' j^j J 'i-i, (^- y '^j:'.^ °yi' ~~

o/^ oy J y^S.^i ^ (Sj y

^ y ^ *y^ ' 'jy' *'" ' y^j"^ ~ t|.j->i oy~^J\ j\ J l <:-ljAjljri ' J;

U-^>A5^i.^ UJ^ J if^y ay^ 3 J <t.j:j Ji »i (3 t5j=fV i J "^ LS-'i'-'i -j'

J. ~5^i <;Lfl.ij5^U5' j t aj yi-\^i_f .^j Jy^ tA^jj (^i B^i- _«_> ai yij^y '^Jj>

j.1 tSjUj.l b" ^ j ^^i*j ^bi j> Sj/.\ J ? J.j-'i-j. 1^'^ y^ ~

? ii_,r j'^c'^u-jib t^ftjviJiu.-î I -

J'^'O ,«:>Ujl ^1 J «Jl J à* ^:*>' if. 3:* j'j-. û' ô\-) ' ^J 'o w-> -

t JlUy. JVj (Sj o t <: JUj \jf'

? y.yy ii-iy Jc^ cf^^'^y * (Sy"^- yi J>y., Cj ^ oi (S y y y i i>

Ijj; ?J ^^i y >. cr*^ 'i/^ ' Ş^y.,


J t jt-ij- y>j^ J !_> j' ^i ^ cs^^^y i >y^yy)j .J y i ^yi Ş-^ J oi

y^\*>fj'^j\j^j^/f^ii-"'y.f-:'^iô'>j^ «.JJ '^. j^ yr-t ô* '>^'- J ' '^y cr" '^

J\y y^^-iy yy jbju»'>- JuiJojly'.i J (Sj^j\ j çy y _) ^ ^^ ô" ' ^. J-»-^ ; J

T yi <> llLil j;U Jï'_i» J «J yj (S^ t / i t^o» à»

OW-j 'o tj *Â:.j J y^ij^ J iS^ ~ t Cjl ^.jl J ' *i JjJî-i <i <* j vi^i J; ~

fUv^ til<> «-'>1A ô^ii *5 .;J^ f-ijj çîT^ J jl * <^ v^j-n J*

177
^ ;lJi V JU

VIAl
-^ >Uii>

3««.e-

oi-ij>i

\^rv ojbl IV

;->J ; îK t^^y)>l(^/

À\f^^> J\^J Iju^

t cJ ijAj jli'^^yi J ' i3j J-' t^-;^'- ''^ i/^i«J ^J 1 1 y. _j^ jjJ JjJl; j£^-P j' J J

I * i i . ,1
Oli _s^i J yJi i* . j ' *' (Sy^ y/ y. ' '-'>'.>. cT -'-' U*^ -> i_^'U

^ » » * .
ÙJ < ù^y^ jj^y y.j3t:i 'J yj.i ^y (>*' ^'l Ji u!l*^l«-;^ J i Jj4.) t5j; t jT <.,^

y>- y ' <Saj y j îj^Aj -^-^-'^ ^A*i L'ii

y jTi t viM. j ji 0« -jl- ,o1j; j«.j t Jlj (y ljSl>-i yi d^' ^: ' J'ik ' çy

ùy i ty" tjl>0,»'^j^ j.l|_iîi o_ji- (jU- i (3 _jf» ^(■■■"j'. '-5 oy

aSL-IU v_j jj» j -iy (J ^""^ ùljj^^ ai(Jj\i\j i *i i3 3i ->^-} °j <>^il-i--« -ry.

^.. i j_j.,<» 1^ ' _i* tyJ i di-J (_jJ

t JJi i5j t ùj.» j k-^'y^j jlii »j ^ dbtJ ,6-' 1 °J^J ' *'t5-^'!Ai-ôlj'i3Ûji*-

-^-..
:>(jyt. '^J ldi.:j jO^'J^I ÎÙ *«-J iJ OJy^i

yz.^i a y t5Aî-J _jiö < di-l_j^-i i AJ^ j (J ^ J^'J' '^li-'-lj ùj\-â^..J<^j>-f--à'.jâj

,jù'S^=e> J iijAj ù^» ûilS^^ -> «-^:*-^' -^ "j" "^^ V ^'-ÛA-^'-H ^-^.' j jf -'^; '« J oS^

j - ùu> ûii ""^y ^s" ' "-^' V <^.r" J

y. -îV LJ ^'- ~" ^' 1 -^J-'-' '-'^*-5jj -5 ' f\

ùy Ji ô* ,J J^^-^'J f .'yù!:'.^y ' i>i JJi'-'.J cH^

_ji ù\t >-l« ' *i J j L? 1 ^ *j ~ y>i ù' jIj Jj L.. »i ù^. '^y »^i '^^

'«JuAi 1.5 j»^' Oy i ^—»- oiy (Sj jfi a i Ju.. i / i>. J ^. JJ (^ 'I ' y

ù\j (Jb j i_) (.5 j j* y ùlj'jl; Ob>i 'O j;^ ' iJy. j\' y. ùii oyi-j y.y o^.* (j-.i t _â*

f\j J <ti^> iS J y yS"l-f\ ji J_j ûi-^"i i-il J ù:^, «^ i^jl j': ùff-^y. i

Cyùt.jj^j>'y j^^i '^''' »J v>*j oy-j i^j'. j\^j-^yi ôi (Sy jjAjy i ^j.'y i *^.>

178
LSJj^^-t^
^'o^
iSJy (J'j>

ir 10-

i4.^i;u»'j»L>i;jji-/wi-'.,jbc.i;ii'^

.i'j
j»Uill>i«,. CJ—*
cr/v*

Jf\yj\

Jiai Vl Jl* jJP jj


^Uy i <^j,- J-j> » '•J^b ii- y
ilij» io. ;j^b«-ù«'

ilij» ^ Jjt-*r-0^
siliji l'—,fjyJ-}y'^'-.Jn^'^.yc^
di:_^ ^' j}t^'^.yy

179
Cf^J»

l^rTJJ^.Vlt ^ .M ^ .- X i-^rTOjbl iT

\S^y (J>îfJtl>- 'ïJc_.J

ùU-jo. ' fr »- y^^^J^ J^'* j W' Ji^ '

t^jy* iSXl* (Si y (i^.i'

ùUjAl p iî, yÙi OVj \. (.5^,

«iU^'iJy u> ^.t5j

Oli-jJb (^i_p b (jU)! .

ôlji 3TjyO iî^ji

bJl^-j

t-y>U 1* *; ^_^l) L. j^yjl

iSxiiSj^ ^.IîjUL*-

ûU-jJj p Ajy^

ùU;ly- JVi J,

*5^Ai fJÎ j' /-y

180
SAL 1 ANNÉE 1

HEJxHAR 9 NUMÉRO 9

iu VENDREDI

30 llou 1932 30 Septembre 1932

Qovara uni * Bevue lorle

TQf1 Jl WRfilMCi BEÎI ISl

çapxana leretl
Ş.AM (

-181
QITÊBXANA KAinTARÊ
vpBjrmmAjmL

KtlKitr falpiiist Inrili


Bi çermè xemilaadl 12,50 K. S.
Bi çermê adetî 10 K. S.
Ji bon. derve divèt hekê posté bi aer bèt xistin.

SPÉCIALISTE DES MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

S» iSailu
^«.

iltiliie wwn
Utsciiption Mir tous les metau.r. Gra¬

vure ncieriéf^poRcariels fi iableau.r en cuiv-

te.-fy«tpressim 4e cartes . el outres en relief,

stidptmt hetjpraeisàés les jtlus modernes.

Damas Malek Daher

atopi*»

Mmmjïemenis Qirîyarîya Qomelê

Pour la Syriev l'i Turquie, lii Perse Ji bona Sûrîya, Tirqîya. Ecemistan,

l'Irak «( Jes .pays-du Caucase: Irak û welatên. kevkasê:

4 an 100 P. Salqî 500 kirûs-sûrî lOO frenq


(i mo!s (iO l'.
Şeşmehqt 300 kirûs-sûrî 60 ^^^"^
4 mois 40 ['.
Çarmehqt 200 kirûş-sûrt 40 frenq
Pour tous autres pays:
Ji bona welatôn din :
1 an 150 K
Salqt 150 Frenq
B mois 90 1'.

4 mois 60 f. Şeşmehql 90 Frenq


Çarmehqî 60 Frenq
Adresser toute demande au directeur

propriétaire: llmir D. A. Bcdii-Kban Hertişt bi navô xweyî tône şanUiu:

i>:'mRs: Qunrtier:Kurde Şam : Taxa Qurdan

-182-
ANNEE 1
SAL 1
NUMÉRO 9
HEJMAR 9

VENDREDI
in

30 Septembre 193'2
30 llou 1932

llDvara immi * Bevue Kiirile

felat, felatlnl i IJ
neqe me'/in ii bilind e. Em pè xurt, ze-.
Welat erdê bav û qaliqèn me ve.
xm û canleda ne. Je re welatîni dibêjin..
Welat ew der e qo , pèsiyèn me
'V\^elalîni di hundirè me de ;igireqt
li wè rabûne, \ï bona av.ihiya wè xebi-
mikedes e. POta \yi agirî ji me re her lis- '
tîne û li wê mirinè.
tèn welèt dide bez qiriii. Ji lewre, di ber
Welat ew diyar e qo, em têde seqi-
{ me de ax, av, çiya dest , dar ù
nîne û rùjeqè di nav axèn wi de bène
qevirèii welatê me ji yen wdalèn din
veşartin.
speliîlir, xwe.ştir û sôrîiilir in.
Xelqê welateqi , welatiyên bev in .
* * *
Borî, hal û dawiva wan bi liev re girè-
Her milet xweyîyê aleqêye.Al nî-
dane. Zmanè wan, girèdana wan.beihal
û lebtèn wan mîna bev in. Pêsiyèn wan .sana milet ù welèt e.
Tevayiya heyîna miletan di ala wan
li rex hevdu rabû:i, rûni.ştin ù miriiie.

Welatî bi Kencîya hev .sa dibin, ber de civiyaye.

Al namûs, rùmet û bextê miletan e.


xirabîya hev diqevin. Şiu ù şahinela
Zarowên her miletî ji bona bilindî
wan yeq in.

Xelqê welateqî brayèii hev, pisma¬


û bikedrbùna ala xwe, bèperwa xwe di¬
mên hev in. din qustin.
Hergav bi hev re. dest bi desl, ji Ala her miletî je re beha ye. Di

bona xweşî, avahl û azahîya we'atèxwe cejn û sahinetan de kesr, seray, xanî û
dixebitin, cjû,.evanpê dixemilînin, di ber wê re di¬
Qam û armîiuca wan yeq in. borin, slivan le diqin, wè maç diqm, da¬
Ji bona welatê xwe cin û malèn xwe tînin ser serên xwe.
didin der, xwînênxwe bêperwa dirijênin. Alên miletên biserxwe ,di ser qelat
Herê dixebitin qo welatê wan me- û bajarên wan re li pèl dibin, di rêveçùna

qevit bin destên miletên din. leşqerî de diveqia pêşîyê.


Lô milelin hene qo welatê wrin, bi Lê alên miletèn dîl, weq ya miletê
awaqî, qetiye bin destên neyar û dijmi¬ me, ji her derè biderqirî, lihevtewandî Ii
nan. Weq welatê miletê me, Welatê ser' dilê zarowên waii de hilandî ne.
Qurdistanê Miletèn dil dixebitin. xwtnén xw
Ev miletô:i ha ji bona rizgarîya we¬ dirijênin qo biyaniyan ji welatên xwe bi-
latê xwe dixebitin . kewirinin û alên xwe U ser qelat û ba¬
Xebala wan ev e: Rûjeqê berè biya¬
jarên xwe ji nû ve dariqînin.
nîyan ji welatê xwe derînin û mina mi¬
Ala her miletî bi çend réngan û bi
letèn din biserxwe bibin, di nav hev de
şiqleqî din e.
bi xweşî, ù bi Kencî bijîn .
Ala qurdan, ji jor ber bijêr ve, ser
Herqes hej welatê xwe. hej welat¬
hev, sor, sipî û qesq e, di nava wê de
tyên Xwe diqe.
Hejqirina welêt di dilê me de hêvî- roj diçirise.

183
Hejmar 9
Rûpel HAWAR

Jiniqê got: Mêla ez di bextè te me,


mêrê min hej min naqe, qo tu careqê

min biqî hema tu çî bixwazî, ez ji te re

VVexteqî li bajarê He^enqêfê belen- seqini me.

gazeqbebvl. .lineqe wî ji bebû. ISavôjinqè Sitileq mast jî bi jiniq'i re heye.

Gulè bû. Melê got jiniqê:

Belengaz herûj mileq éziiig dianî Vê sitila mêst û mê îdîqî bide min

bàjèr û diiirot, dida bi Kirûşeqî, dudo- ezê nivîşteqe te çèqim qo mèriq hej

waii û rûja xwe pê derbas diqir. te biqe.

Rûjeqê ji rûjan jina Kêzî û miltî Ji.iiqè rabû, mast û mecidîq, da


çûne ser avê, qo cilén xwe bisou. Jina melè. Ji xwe rebellé melê nizane ti.şleqî

belengaz ji çû û ser wan rc cilên xwe binivîsîne, piçeq qaxez res qir û li hev

şuştin. Gava jina Kèzi ù ya miftî çav li tewand da jiniqê ù je re got :

jina belengaz qirin qo ewè cilén xwe di Di nav qezîyê xwe de giréde

ser wan re dise, hema rabûn dest bi ji- Jiniqê ji mjia melê je re got wi¬

niqô ù dijunan qirin. Drèj bûne, pora sa qir.

wê vedirûn, ji ber qo ava cilèn wê a Ji ba Xwedè mèriq bej jiniqê qir,

bikrèj bi ser wan de dibat. liejqirineqe zor. Xwedê ji melê re libev

Gula belengaz jî li wau teksîr ne¬ anî, heçt qo tè niq melè je re nivîsteqô

qir, û pa.sè pol poşman cilqên xwe tev çêdiqe, miraza wî têle cib.
Nav bi melê qet, Melayê Gulê ho¬
qirin û dest bi giri qir, çû mala xwe
lê, Melayê Gulê halo.
hal hewalô xwe ji mêrè xwe re got.
Teyreqi haqimê bajèr jî heye, li niq
Mèricl jî fiot :
Hermetez belengaz im û ew Kazi lièqim pir délai e. Bûjeqêteyrè wî win¬

û miftiyè bajèr in, ma ezê ri biqim, sixêt da bfi. Çikas pirs qir ne qir pejna tey-

rè Xwe ne qir.
û lèdana te ji wau re ma.
Nabit, ez li tu cihan rûnanim, yan Rûjeqê hineqau gotin :

tu è bibî mebi, yan tu ê min berdi, ye.qè Ya haqim qo ue Melayê Gulê teyrê

ji ber duw::n ji xwe re bigre. te derêne, êdin tu nema teyr dibînî, lê


Hermet, ez ne bi xwendinê diza¬ qo Melayê Gulê li qitèba xwe binihére,

nin, ne diqarim li pèsîya du camêran ewê tavil der;ne , heçqo xwendaqî pir

nimèj biqim. ez de çawan bibim mêla. xurt e.

Ez hêvî ji te diqim tu bêla xwe ji min Hêqim du xulam rêqiriue pey melê.
Bi rê de mêla çav li teyrê hêqim diqe¬
veqe, ez qêrî vi îşi nayim.
ve, di uav çavè dareqè de. Mêla jî deng
Qir ne qir bêla jiniqê ji xwe ve-
naqe heta gihişt niq hêqim. Slav da hê¬
niqir. Beben môriq rabû ser xwe, çûsûqê
şaşeqe xwe peyda qir û çû ser pira bajèr qim, ewî jt slava wî vegerand , mêla rû-

seqini. Défiera xwe bi destê xweregirt. nişt, hêqim gct :

P.reqeq hat serê pire, qo belengaz Mêla xelq pir pesnê te dide qo tu
xwendaqî pir xurt î, gelo rast e?
dît je pirsî :
Mêla tu ci ÎŞÎ li vir diqî ? ezbenî

Ez iiiviştai çêdiqim, pireqa qo teyreqi min pir délai hebû,


mêrê wê hej wê neqe ez diqarim biqim ev cendrûj in winda bûye, min divè tu

qo je hez biqe. teyrê min derènî'

I Bi saya Xwedê û ilmê ezê teyrê te


Uivêt zarowên Qardistanê bixebitin
derênim.
û rûjeqê berê vi rojê hilinin, ber bi ez-
Careqê mêla qitèba xwe veqir, pa
manè Qardistanê ve bihnd biqin, li wê Xwedê bide mêla ne bê zane ne pê.Ma
bibrûsqînio, welatê xwe ser avahîya xwe berê teyr ne dîti bû. Li qitibê niliêrt û

a pêsîn vegerinin û di bin tava wê re ji hêqim re got qo teyré te li filan derê ye.

biserxwe û bi qamiranî bijîn. Xulam çûn, di wê derê de qo me¬

Celaiet SÎU diedir - SC^n lê gotiye teyr ditin û anîn.

-184
Hejmar 9 HAWAR Rûpel 3

Haqim ecebmayî ma, rabû ji melê ziqê Kazè de bû, avèt rcfiqê û got :
Te pêne '/êr dan. fiermet tu ji bo Xwedê şehde be ,
Melê peré xwe hilanin, çû mal, gote yeq ji wan çû.
pîreqa xwe : Dizên sebetê ji çil mirov in. Yeqji
flermet te ez qirim belaqè qo ez wan tê ber quleqa xaniyè mêlé dihesisine
xelas nebim, îrû hal bewalè min ev bû gelo mêla ci biqit, sebetê derêne.
li ba hêqim, lê hema Xwedè ji min re Ê diz gava gotina melè dibihize di
lihev anî. Èdin bêla xwe ji min veqe , dilè Xwe de dibèje : « mêla em nas qirine »
ezô ji vê melatîvê bigerim, melatîya bi û baz dide. Mêla bi xwe ji Kazê re dibèje.
derewan naçe serî. Diz diçe hevalèn xwe serwext diqe.
Ket ez kebûl naqim, tu ê mêla bibî Du se rûjan ser hev tên ber quleqa
Mêla reben ma ser halê xwe. xênî. Mêla bi jina xwe ve Kazê dixwe,
Pas çend rûjan xi.srèii qeça hêqim zixnri davèje refiqê û dibèje :
windi bûn. Dîsan lièqim .sind pey melè Dudo ji wan çûn . . sise ji wan çûn . . .
-da qo xişrên qeça wi derêne. Diz Kail dibiii qo mêla bi wan he¬
Bivê nevè mêla rabû, bi dileqi qui siyaye, ji firsa xwe sebetê ditînin niq
rahişt qitèba xwe ù çû derîzana hêqim.
melè û diqevin bextê melè .
Hêqim digel jin û qc-ça xwe^li ey-
Mêla sebetê dibe û diçe niq hêqim.
wané rûniştiye. Mêla slav li wan qir û
Hêqim sebetê vediqe, dibîne qo Kirûşeq
xwe veqir. Le hal ew hal e, mêla
ji je winda ne bûye.
tu tisli nizane. Li qeçiqê dinihêre, dibine
Haqim pir dilxweş bû, rahişt çil
-qo Kuleq di derpêyè qeçiqê de heye .
zèrî dan melê. Êdin zman ser zmanè me¬
Mêla jî li Kulê şakiz dimîne. Dawî ,
lè re lie man, mêla bû îmamê bajèr.
hêqim gol :
Rûjqe înê hêqim şand pey melê da
Mêla tu çima wilo difiqirî û cu-
qo li pèsîya wau nimêj biqe. Mêla çû bi-
hab nadî ?
hurt hundirè mizgeftê, li ber mihrabêma
Ezbenî, çikas ez li qitêbê dinihèrim
seqinî, nezane bang bide ne jî Kametbiqe,
tiqrè min li ser kulè ye.
ma heyirî, li dora xwe dinihêre nizane
Ser vi' gotinè qeçiq rabû ser xwe û got ;
ci bèje. Hema carqê got .şilb, li devê derî
Nûqa hat bîra min, xişrên min di
da û baz da. Hêqim û civata xwe çawan
lilan Kulê de ne.
ev dîtin dan pey melê derqetin derve .
Dîsan Xwedê ji melè re li hev anî. Hêqim
Qo paşiya wan ji mizgeitê xêlas bû miz-
deh zêr dane melè û qir berdevqê xwe.
gett derxunqî qet.
Çend rûj bor.u, sebeteqe hêqim tijî
mêla ev dit bihna xwe da û
père winda bû. Dîsaii sandin pey melê.
ji hêqim re got :
flôqim je re got;
Ezbenî min zanî b'.'i mizgeft biqe¬
Mêla hal, hewal ev e, tu çî dibêjî
ve, ji lewre min baz da.
min ji te divè, çil Uaz, çil
wekî birine û çil rûj mihlet, bitifak ezê ***

sebetê derînim .
Haqim rabû xwe avèt ser destêu
Tiştên qo melê xwestin, hêqim je re
melè û je re got :
dan. Melê biriuc ù Kazên xwe hilanin û
Li dinyayê tisteq nîne qo tu nizanf,
çû mal. Qo xwedè je re li hev ne anî
em hemî qoleyèn te ne, herçî jî bixwazî
mêla qengê sebetê derêne. Çavô melè M
ez ji te re seqinî me
wô bû qo her çil Kazî û bîrincî bixwe
Melè got :
û ji xwe re baz de. .lina xwe re kewitî
Ezbenî ezè lişteqî ji te bixwazim,
qir qo Kazeqè serjèqe, wekiqi birine tèxe
min divè qo tu Kazî û miltîyê bajèr bis-
ziqé wê û zixureqî jî berde nav ù biqe siv.
pèrî min. Ji ber qo pir nekenc ù lesad in.
Jiniqê mîna melê je re got wisa qir,
Haqim rabû ber du spartine melê.
Bû ôvar, Kaza xwe di nava xwe de da¬
Melè jî bi vî qarî heyfa jina xwe ji Ka¬
nîn dest bi xwarinê qirin. Paşqo Kaza
xwe xelas qirin, melè rahişt ziXnrê qo di zî û ji miftî hilanî. (SemîU'SKaar

-185-
Rûpel 4 HAWAR Hejmar 9

i llPÉMii If i ilF
Èvar e Mireq y Cizîrè geleci xurt
Cavèn te xwe.s he.sîn in
Pir sar e û dewlemend bû . Existe
Çima bi xem bi .sin in
Çol e, gir ù çiyan bè dar in se;T xwe ji xelqè xwe re
Dengê te nerm zelal e kenciqê iiiqe .
Tarî ye
Biqen' bi bèj' menale I Zc icircq da avètin ser
Zari ye
Rèl ez im tu bihn ù reng pira bajèr. di ser nîvè wê
Bè le dil ù can birîndar in.
Dilqoierè b' nav û deng. re ji zengileqî fèris da
Welat e
Delala min tn naz i hilnvistin.
Sewal e
Deng.sirîn î bi saz î Mir bani|er di nav welêt
Hêstirèn min diqevin,.çem e,
Bi lavên te dinê ge.s degei;indin. Ewê (|o biqare
-Dîlè min
Sînga te gui, gnlires. zengili bibi'jîne, mîr mi¬
Dilè niiii
Rêl ez im, tu bihn ù reng raza wi de liine cih.
Êdî were delalê III dem e
Dilqoçerê b' nav û deng. Rûj((è Xeli|è Cizirè bi
Mamiz î limèna zengilî rabûn. ber
Tu aheng i b'iûr i
Bi saz i bi pire vo ç'iii qo bizanin
Tu alûs î bi nûr î
Qanîya stèr bû dilê min,mir qè zenij;il hejandiye.
Ez dil im tu germi yî
Hejqirin Ci ditin. Sebmareq, xwe
Xurt ez im, tu nermî yî.
Tum birin pèiandiye zengilî bi qerb û
Rèl ez im, lu bihn û reng
Xwelî bûn ne ma pèt û agir, kebrè zingilî dihejîne.
Dilqoçerê b'iiav û deng.
Adar e Xelq le qom biin l'i dan

Ez Gulan im tn gui i ber kiran, da qo mar xwe


Hawar e
Tu .ihengè bilbil i Camêr tev dimeşin,bê Al in. je ve(ie. Fède ne qir, mar

Ez birîn im, tu deiman zengilî bêtir dihèjand.


Stran û deng
Ez Kurban im ez heyran. Gui bè reng Xeber gibandine mîr. Mîr

Rèl ez im lu bihn û reng D'mobdiqau de zaro dinal in. wezirêii xwe hinaitin pey

Dilqonerè b'nav û deng. qo mar hère balè. Mar da


Gir ù ber

Krèn û ser
dûv wezîraii ù çû xata mir.
esta dil de as([ tu î
Top ù lifing diricifin .. Ahll Serè xwe dahiland qir erdô
Hi.sè min re basq lu i
U pa.sè hilda, devê xwe ber
Çavên te xwes besin in Ax ù dar

Gî Xwindar bi ezmanî ve veqir.


Çima bi xem bi sin in?
Ne mireq ma ne siltan û şahl Mir ji weziren xwe pir¬
Rel ez im tu bibn û reng
sîyar qir, gelo daxwaza
Uilqoçerê b'nav û deng. Qel û gund
mêr ci ye.
Cihèn fjond
Salèn te hè ne hejde Di qoma wezîran de we-
Jin ù qeç bure ù kesr gî
Di reièspehîyaii de
[ qèmbcxf zîreqi qarnas û -şehraza
Dolmir i, bûyî sereq hebû , got :
Li gorinan
Xulamè le me bè .şeq. Berazan
-Ezbenî, mar qiriye ti.s-

Rèl ez im lu bihn û reng Bùqjîmir,ne ma serir ù tei|î daxwe, niriari bû, nê-

Dilqoçerê b'nav û deng. [ text . çira widi gewriya wî de maye.

I,i devè mêr ledqirîn,


Tu dotmîr î û mîr î Tali res

Bist û ses sirowèn marqi xuya diqir.


Şebyane yi bi jîr î
Le dil ne mir ne bû ax û riji Xerateq anîn, stro birîn û
Dengè te nerm zelal e
Hêstir res mar filitandin.Mar da rè û çû,
iqen' bibej' menale 1
Sîng, dil geş Sibetir mar di hewşa bu¬
Rêl ez im tu bihn û reng
Canên me gî camêrî tijî rcè de xuya qir.Bi devè xwe
Dilqoçerê b'nav û deug.
@^ Qamiran SÎ.SBt-lir' SCan ©/ Qamiian CCli SBcdir-SCan ve hûşîyeqi zêrîn hildigirt.

186
Hejmar 9 HA>f/AR Rûpel 5

firoQpe les Hirles de la vallée de HesiDan


La valleé de Hesinan fait pirtie de Botan et porte le nom de la tribu bo-
tanienne qui l'habitait, les Hesinan, ce qui signitie « les iers ».
Le pays de Botan, pays très montagneux, possède quelques vallées qui lui
lournissent tout espèce de denpeés. La vallée de Hesinan, située dans la partie
occiaentale du p;iys, se prolonge de l'ouest de Djezire vers le sud et contient le
mont « Kara-Tschogb ». A la suite de la dernière délimatation de la frontière

Turquo-Syrienne elle a élé rattachée à la Syrie.


Les personnes qu'on voit sur cette photographie sont des Kurdes dis
( DeŞta-Hesinan ) formant une ronde pour la danse, et qui ont cessé de danser
pendant la prise de vue. Dans le groupe on voit quelques lemmes. D'ailleurs
dtins ces danses de ronde les groupes sont mixtes, un homme et une femme.

Tuqesî niqari bù mana vè ecebô mihrivan bùn, zilma xelqî ne diqirin.

bizane Mir ji mêr pirsî :

Zmanê mèr geriya ûji mîr re got: Heqe ez ji bi xelqè xwe.adil bibima

Miré min meheyire, ev hûşîyê zerîn ew mêw ji min re jî hû.şiyên zêrîn nade

ji mêweqé tè qo di nav rezèn te de şîn Mar serê xwe hêjand û got :

dibe. Di wextê pêşîyên le de ew mêw No, ezbenî ew edaleta qo ji bona

hergav holê hûşîyên zérîn, didan. Ji ber hûşîyên zêrîn tête çêqirin tu hùsîyan

qo pêşîyên te bi xelqê xwe ve adil û navîne Qocerc ^ottin.

-187-
Hejmar 9
Rûpel 6 HAWAR

^ulö, ^il
fil re
Begè min, serwerê min ey Celabet
Bi Zerdeşt ve
Sehè min, rêberè min pur edalet
Jiyîn qanîyeqe xwestinê ye. Lê, di
Tu biiiivîse di Hawaré selavan
wan doran de qo mirovèn qêm digel
Ji ber min ve li qurdmancan temaman
paqijiU vedixun, qanî bijehr in.
Ez hej her tistèn paqij diqim, lê Ci qurdmancèn Enadol û ci sûrî

niqarim devè mirovèn qêm û tihnîya Ci loran û ci gewran û ci sorî

peyayên pis bibînim. Ci gavan û ci sapan û ci mîr e

bi qêmayîyèn xwe ava zelal Geleq behtir li qurdmancèn Cizîr e

jehradar qir. Ji Naliz beg bipirse ey begè miu

Gava wan navê xeyalên xwe on pis Ci derman e, ji bo derdê dilè min
qirin xwesteq û armanc axaliin jî jeh- Birîndar e, ji ber daxa welat e
radar bû. Gelo derman beye je re, li ba te
Weqè wan dilèn xwe en şil û şeylo
Belê îsa ji ezman haie xware
didin ser agirî, agir bèqèt dibe, diqeve
Welê disa ne dî je re tu çare
resîyè û dû diqe.
Bi ser sînga me danî destè taze
Ekl û bis bixweşayîya birikandiiiè

dixin dur û diqevin tarîyê. J)i rengê aytnê dî dil ne saz e

Hin peyayên qo jijiyîynê xwe dane Diqir Kirin digo derdè evîn e

pas, ew tinê ji mirovèn qèm xwe dur Ev e, derdè li Ferbad û Sirin e

dixistin. E%- e, derdè qo pè çune Mem û Zîn


Lewra qo ew ne dixwestiu qanî û Tu de bimri bi vî derdî Cegerxwîn.

agir bi wan re par biqin. Ctgcrxwinè Qur ai


Hinên din qo qetine çolè û bi hey-
Vê paşîyê Cegerxwînê me è xwe-
wanèii quvi ezabs tihniyê qişandin ne
sewîstùhèja ji me re çend beiidù xweş-
dixwestin bi hèstirvanèn pis li qevîya
xwan rêqirinê. Ji ber qo ev hejmara ha
qanîveqê rûnin.
tijî bû bû me ji xweşxwana jorîn pêve
Carina ji xwe re dipirsim.
tuwôn din niqari bû belav biqin. Qo
Ma jiyîn hewcedarî mirovèn qêm
Xwedê hez qir di hejmara deha de emê
û pèyayèn pis e ? ?
çendeqan'pîşqeşî xwendevanèn xwe biqin.
Cimêrin weq teyroq û badevê hatin

û pè li kiriqa peyan qirin. Ewan dil di¬ Eylo bi nîqilên xwe ji me re zad

qirin devên qortalèn pis û bêşerm bigirin. de bînin .

Brao I 1 ma dilxwaza te ne aveqe Belê, em tiuiaran destên xwe direji

paqij û avîje û qanîyeqe zelale ? xwarina qo mirovèn qèm û peyayên

Hingî xwe bilind qe, di bihndayiyê pis jô dixun, naqin,

de qanîyeqe zelal û paq heye, di dora Ew destên xwe en bêşerm direji

wê de mirovèn pis û peyayên qêm rûnanin, xwarina me de biqin û pê dev û zman¬

_ Di wè de agir bireng e, dû naqe, ên xwe de bişewitînin.

bi pêteqe sor diçirise, Em weq eylo weq berf û çiyan di

Brayè nini I dizanim qo tu pè qanî¬ lex bayé xurt de, de bijîn.

yeqe digerî, Emè carqê weq bayeqe zor bi mi¬

Havîna dilè te wê boniqayiyê dixwaze. rovèn pis û peyayên qêm biqevin û bihna
Were, di wê de, bôdengîyeqe nerm wan bigirin.

heye, ew bilindayî hêlîn ù welatê me ye. Brayê nin 1 1 ji dijminên xwe re şîretan

Em hèlîna xwe li ser dara dawlyê biqe ber bi bayi ve tif meqin.

ava biqin. ®^ Qamiran Sî.^dir-SCan.

188-
Hejmar 9 HAWAR Rûpel 7

il t iawiF
Weq piranîya qurdên qo di we^
latôn biyanîyan de radibin û ji bona xwen-
4linêji malên xwe jî dur diqevin, min jî Dengdêrèn qin ev in : e, i, u,

2manè xwe rind nizani bû. Dengdêrèn drêj ev in : a, ê, i, o, û.


Piştî kedandina xwendina xwe ne¬ A. 0- Ev du dengdêrèn ha di zmanô
zanîya zmanê min li min ji berê girantir
mede jî weq yen zmanên din tenê bilêv
dihat. Min dil diqir rind hînî zmanê xwe
qirin, le hergav drèj in û tucar qin na bin.
bibim. Hawar bat hawar ù gazîya min.
Weqo :
û ji min re bû mamhoste. Ji lewre çikas
A çaq, dar, paq, bar.
pesnè wê bidim ji dîsan niqarim bêm

ber kencîya wé. 0 zor, gol, lor.

Nivîsandina Hawarê bi herfên di nû Tinè di zarè nîvro de carinan weq (eu)


geleq ba.5 e. Ji ber qo zmanê me, zmanè ya frensizî û (ö)ya tirqî -tête xwendin.
qurdî zmaneqî Arî, Hindo-Ewropî ye û Hingi bi danîna du dekan li ser ( o )
tinê bi herfên miletên arîzman rast ù kenc
ye tèle nîsan qirin :qöl, gôl.
têt nivîsandin.
Ê Gava me sehîtîya denganîya
Ji bona qo ez biqarimramanaxwe
qurdî diqir em rastî dengeqî halin qo nîzin¬
çêtir raveqim divèt birhaneqe wî nîşanî

xwendevanèn Ha-warè biqim. gi ( .i^iî ViJ ) yê erebî ye.

Weqî nibo, berî derqetina hawarê Ev qengê ha qo di cara pêsîn de

mamhosta min piriqa min bû. Hingi min li ( a ) yeqe qin dimîne di rastîyê de ne
2manê xwe bi herfên erebî dinivîsandin. ( a ) yeqe qin e, û niqare bibe jî. Ji ber
Lê sibetir herçi qo min berî rûjqê nivî¬ qo di zmên de ( a ) ya drêj heye û qina
sandi bû, min niqari bû ez bixwînim
wè niqare hebe.
û weqe xwe bilèv biqim. Ser vé yeqô
Di encamê de xuya bû qo ev dengô
min dev ji herfên erebî berda û ji xwe
haji(e) qe stûr pêve ne tu deng e. Belê
re bi herfên latînî eltabêyeq çéqir. Êdin
ev dengè ha ( e ) qe welê ye qo stûr
bi elfabeya xwe min her tişt kenc dini-
tête xwendin û herçî dengdarên qo di-
vîsand ù rast dixwend.
dère stûr dide xwendin.
Gava hawar derqet min elfabeya
Ev dengê 'dengdèrî tinê di hin dewerên
xwe û ya hawarê danî ber hev û dîtqo
Qurdistanê de tète bihistin, ne di hemî
(her du elfabè geleq nîzingi hev in. Ne
gereq e qo ez bibêjim, ev nîzingayî ez deran de.

geleq sa ù qêfxweş qirim. Hebû qo em vî dengî bi danîna du

Par çû bùm Qurdistiuia' jêrin. Li .dekan User (e) nîsan biqin. Herweqî (e)
.Bexdayè min Tewfik Wehbî beg dît. Ew yen pirsên ( pëz ) û ( sèd ) qo bi herfên
jî bi elfabêqê mijûl dibû. Le berîya wè erebî bi ( Ji ) ù ( ^^ ) weq (ii,) û (ju»)
eltabêya hawarê derqet ù me da pey.
dihatin nivîsandin û dengdarên wân stûr
Li Silêmaniyê di Civata Zanistiyè
dihatin xwe:idin.
de min çend xortên xwenda nas qirin.
Ji hêla din ev ferka bilèvqirinè di
Bi tevayî digotin qo zmanè me tinè bi
hin pirsên erebî de qo qetine hundirè
herfên latînî têle nivîsandin û ne bi bi¬
Zmanî tête ditin
non din. Herweqî irû ji em dinivîsînin.
Lô divêt herçî xwenda û zanayên esqer ereb elî
esqer êreb elî
hene pist bidin me û elfabeya me
(dûmahiq heye)
belav biqin, bi xwe hin bibin ûji xortên
nûgiba re hîn biqin. Cli éeydo eda%t SIU ^edir-SCaa

189
Pûpel 8 HAWAR Hejmar 9

notieo* In U(t&r»tiuro lu vois qne ce château n'est plus ce que la


aaeaBrva» et eoutuinvB Kttxite«

appelles Burca-beleq lu n'es pas chez loi, lu


9
es chez moi qui n'admets pas ta présence. Tu
MËNË-ALAM vois bien, lu t'es trompé, tu devais aller chez

« Ce pays c'est le pays de (Cizira-Bolan) quelqu'un qui l'allendait, va chez lui, prends

domaine des princes, des i:bevaliers el des ho¬ tes chandelles cl va les poser au sommet du lit,

mmes braves. Un m'appelle ( Zina-Zêdan j de ton amant pour éclaircir son visage noirci
la fille du prince[ Zengin ] la saur du prince du fait de l'avoir détourner ...»

[ Ezîn ] la cousine des Irois [ Mêrquj J tueurs


( Zîn ) proteste énergiqueraent et ré¬
d'hommes, [ Kelenda ] la dote payée du prince
pète qu'elle se trouve chez elle à[Burca-Beleq).
[ Çeqo ] La possesseuse de [ 41 ]esclaves,aux ( Mem ) commence à rire, il lui propse de des¬
ceintures dotées et brillanlées. Ce palais est cendre au rezde-chans.vp et d'examiner le pa¬

£ Burca-Beleq] le palais d hiver des Emirs de lais pour la convaincie qu'elle n'est pas chez
[ Azizan ]. ( 1 ) Au nom du créateur je suis elle et qu'elle se trompe.
capable d'alîronler le scandale et expédier la
( Z|n ) consent, mais ( Mem ) trouve
maison sur les ailes ingrates de l'univers [ fe¬
un antre moyen pour éclaircir le malentendu.
leq ]. Homme perdu, mon âmé n'est pas du
Il lui propose que chacun à son tour appelle
assez, ne pénètre plus dans les asiles
ses esclaves, et ses gardes.
étrangers sans le consentement des proplié-
Zîn consent el elle appelle: « Rèhan ,
taires, allons va-l-en »
Rèhan où es-tu viens . . (xweliserè) vi^ns . . .
Mem ne pouvait plus se tenir, il se leva
est-ce ainsi que tu exécutes mes ordres, tu ne
sur ses genoux el cria :
devais paz laisser même le vent pénétrer chez
« Canemergê,qulpêqe|élque me racon¬
moi sans que je t'ai autorisé ».
tes tu ? le pays que lu nommes [Gizîra-Botanj
Elle appelle plusieurs fois, aucune réponse,
sa forme est étrangère à mes yeux el le son
Mem à son tour fait appel à ses gardes.
de son nom est inconnu à mes oreilles. Nous
Le chef ( Bengî ) suivi dune qu<intilé déjeu¬
sommes dans le pays ( mexribi ) Le palais
nes hommes qni moulaient la garde apparaît
où nons sommes c'est le cbaleau fort < Burca-
au seuil de la porte et dit :
Qesqesor » « chaleaa-arc-en- ciel » qui de cha¬

que point une novelle couleur jaillit. Ces la e Ordonne mon prince que j'envoie la

résidence des princes des Alan », Qu'est-ce tout entière i la bouche rouge de l'enfer»

que c'est Burca-Beleq où se tronve-l-il qni ( Zio ) s'oblige à s'avouer vaincue.Elle

l'a-t-il hati ? La capital du pays Mexribî demande pardon. ( Bengi ) les quitte. ( Zîn )
repose sur sept côlines, possède 360 quar¬ et ( Mem ) se renconcilient ( Mem ) dil i
tiers. C'est la mer qui prend soin d'elle, pendant ( Zin ) :
que le soleil est couché elle lui jette ses écu¬
Nous devons attendre jusqu'au lever du
mes blanches montées anx ondes dorées de
soleil pour savoir si tout ceci n'est pas un rêve
. »
et si cela c'est de la vérité. J'informerai mon
Il donne une longue description, il
grand père maternel ( Nerîman ) qui nous
parle de sa garde royale, tout des jeunes gar¬
unira pour toute la vie .
çons de la grande noblesse chacun capable de
Comme souvenir el pour pouvoir plus
compter par c 7 ... 17 . . . 27 . . . aieux
tard examiner la vérité de l'événement ils
et il ajoute :
changent leurs bagnes.
(( Bèvindiiyè .... route perdu, lève toi.
La bague de ( Mem ) portait l'insigne :
I - I Zîn ) prenait la chambre d« MemS Alan pour
( Miré walalê Mexribi ) el celle de (Zîn) (Do-
sa chambre, he palais de Mem était une réplique de Bur¬
tmfra mala Azîzan ) Princesse de la lualBon
ca-Beleq jusque dans ae» moindres détaitls. Ainsi que

l'ameublement de chaque chambre. des Azizan. ( à suivre >

-190-
Hejmar 9 HAWAR Rûpel 9

«Ils tombèrent dans un sommeil lourd,

qu'on aurait pn penser qu'ils ne s'évellleraienl rilpfeiM tofcle


jamais, mêm si le dernier jour du monde arri¬

vait et si le ciel leur tombait dessus }. Dans la premiè e forme la dispa¬

Les trois colombes (Murs résolurent rition n'est pas complète. Il n'est agi d'un
amalgame de « wi i , s'est tellment fortifié
d'amener Zin chez elle avant l'aube : elles en¬
que le " i » l'a emporté sur le « w » qu'il
levèrent donc son lit, et, survolant les déserts
a fait disparaître pour rester seul,
et les montagnes, traversant les brouillards rt
suwar , swiwar , siwar
les nuages, frôlant les ombres de la lune, elles
.şuştin , şwiştin , şi.5tin
parvinrent à la capitale de Bolan et déposèrent
Dans 1.1 seconde torme le « u « dis¬
le lil de Zin dans son boudoir.
paraît en ni^me temps que la consonne
*** qui le suit , la voyelle longue « o wappa-

rait à sa place el compense In disparition


Le lendemain, Zin n'ouvrit les yeux
du son consonnique.
que ver» midi; elle chercha le jenne homme de
culit col
la nuit , el elle ne trouva personne. Mais si
subtin sotin
l'homme avait disparu, une flamme d'amour
Le « u » entraine quelqnetois dans
restait au c4ur de Zîn. sa chute d'autres lellres dilfêrenles, voire
Elle se demanda nn instant s'il ne s'a¬ m:''me des voyelles.
gissait point d'un de ces rêves que les jeunes bihurin borîii
filles onl coutume de faire. Mais la bague de La forme seconde, c'esl-à-dire «bo-

Mem était là ponr attester la réalité de l'aven¬ rin )' donne également des dérivés.

ture nocturne. ( Oui, s'écria-t-elle, c'était bien Par exemple, le transilif de «bihu¬
vrai, ce n'était pas nn rêve : la lune de Cizîr rin » est « bihurtin » ; après la stabilisa-
avait touché le soleil couchant ) . El elle sê lion de « borîn » on lui a donné un tran¬
mit à pleurer, à gémir él à pousser des cris. sitif d'après la règle qui veut qu'on ajoute
Ses esclaves se précipitèrent auprès au radical du verbe intransitil la termi¬
d'elle. Mais, n'osant rien lui dire, elles se con¬ naison a andin ».

tentèrent d'intormer l'Emir, qui vint aussitôt . borîn borandin

« Au vert des yeux et au rose des joues, Ces sons existaient également dans
mîr ( Azizan ) vit tout de suite que c'était la langue persane. En particulier, malgré
un mal terrible : le vert des yeux, flétri par le déclin de la prononciation la dictée du
l'automne, avait janiii ; les joues roses, leur « Xw « a persisté jusqu'à nos jours:
lumière éteinte, n'étaient que des plumes ter¬
xwaher ' '
nes et sans vie,»

Il convoqua toutes les autorités


xwe.s J-y-
médicales ; mais Zfn ne voulait de per¬ xwnsten y-'\y

sonne, et elle disait à son frère : « Mon aîné ,


xwace .\y
je p'ai ni blessure ni maladie : Tranquillise-toi
L'auteur d'une grammaire persane
donc » . Pois, décrélanl un deuil de six mois
( t^'jl» (S'^'^J ) note bien ces points, mais
elle fit savoir que pendant cette période elle
ne recevrait personne et resterait toute seule d'une maniôie vague et imparfaite. Il dit

chez elle. textuellement : « Dans la langue persane


on trouve encore deux lettres qui peuvent
Ct, en elle-même, elle se dijsait qo'en-
être figurées par (y) ^' ( y ) surmontée
tretemps . Mem donnerait signe de vie.
de trois points ,et que l'on prononce encore
( à suivre )
au Kurdistan, au Khonzistan et à Chiraz.»
'3)jdcLèet CCali 3e%r-3Chan ( à suivre )

-191-
V â/r

^.'>ur:yy'y-'^
, Km ijJö »1;

y.}i _i» ^Si (.1 J ^ . 11*^


aj Jlj (J. J ;^Li Lu J
yy. .y (.liiy.'j..»
o-

^\^y p'ai.

à.. yy3:(Siy y t,^-' v^ 'A Or


«J «^ tiL_J; _»l o'^ j'¬
ka yy_ (Sj^ L>*-^ ^^SC,j. fl *-» jL-U
Ai t) _sl -uiii } iii\j

^ jlS^ .y- ^1 Ij ùjj


'^(SiJ y^iy y J"^
a. Cl J\._c Jjj^jU-
^ j^'^ J (Sj^
^(Sj} J^'J'yy^ j
' î^

ii.i>y^_ ) C^ii J. li
y. '-jŞ 'J'y-j (jy^i

jjf cjy o>jt y

f-'. j^t'j^ )^ y
4)1 1 J» J »! 3 .^'U
> Cy'-^', ù'-

J'y ^' y^-^ ^.j^ùlj jO ^Ai jl jjb, J» ùj*y4 'iJ (Si

i^JùL-:!» _t»j oV-j; 3 jï ' -iJJ y-^ >y y.y

) xj_i y, y: .i-bj -^j ^Ijj^. f* 3J ^i (y-:-^ . o J.IIUDI C*^,!:) -A-S" j..Vkj;iiil!l li. - yf
( y\ iH- «::j j ùç-lji * t>' JJ J»i»- ,_^. ù^i 0". J"- i,ç - jU^r

tyi'i tSJci Ai"iIJ )iJ- «ài j j*i. <:ùj £ U-Jj(i,df. 1/1 ÎLiiî A:i> :tSj^ D^J-^ ^ tîJ.^

(yyy(S'\ ^ ' -' ~ 3j «jI (S»^ oVi-JJ^! t/i* J^"^* '-^à* "^ 0\i-J-A; ^. i5jj> ùJl

y^y y ^^ J ilj..J ^^'-(^ j ^*3 0^ (.-I ù'.j'.J'C-i


yj\»
( iSjJj )' Ui^JI (i^ t5JJ - J^\ ^
-'ij) y '.jU ( J^\f) iJii)^ ^1 y li-Ç '^^^'
j o^ijU"^! ;^ J jii-.i.'yio'^-i^u.rjki i ;jj_^lwJj y'- y^ J--ii j:_i jîll j^^^t»

' ijuja-i ijtjJi ^ii^i .L.!ij yy^ y-\ yy>i^ t _-S^>llj *U(J1 y£ jj;J.j tijljV» l; tS jjjv.;

:4Ul, i;l:il jaU jJ<^ o'^jU'ifl V,..» DiU! Jl jjU (^i ( 4. J3jj. *:\;>r ) : iUJ > J\i' ' j'j^ «^f (>?
: j\; ^iJljJl _i^ jl^ij (Ji\-^ -V^-^

1 1 « \ '.A-b *^ o"^
J^^*/^
^^. t. j^ -a^ y

V-uf^j- J . ' «J^. t,'5^; Jj J

^\j.i\ ^Vjù. ljL.j.ùl^l>Jl'\jdliy^j!j 5L y_y i J-^ ($) J.J. 'yj f > ** tsi^ ù^^J

w»-L. olr'x. I * <y^'J -^J 'Siji'^k t^-J^-J V f* /j! -j '-'j^ * >3

-192-
\^^^ ^\j\»
JZ'
Olj! ^'^ *; y.J^. (JJ') î *iLi' ^y» *; ^y; à^j.

J.y JUj. î ;$ j 4)' (:;j>- A; IjixJU- *»- a! jjy ^jV

yUlj> j y ylia j^SL-i»jj (Si y f Jl>"^5;J >. T 'y-l i>î- ' ? *:J *"
ijf y_ y y > î '^L; ,^^J^ ie-y *7 ù^ij

j«- } Oi*^-)^ J'j-^' t**"' 1 «^'j*^ t***' ?'*>*''


Uu tsij j il Cj^. I cf Jj *!

ö_jj jl jU J_,»- çc;aj t$ öljJy ù* (.>*r^ (^-''j^ ' *'^j Jliitïl : (Şijf (S'y^

-A* (J^. ô\ij^ -sW t/^ <^^ ^' y_j>-^. J J * ' '}i y J «; y *-= (Şijy <j^ 3

AÇ ù»^ <i j^i ""i ' ' J-"^' D*>-j. fW y-^y^i


" J'.j (j,^-rr^ (ijlj^ ^}^y J
i\f y_j'S «f jj^r J.U y. .j3 Ai j_^l:-ii-
Ji J J-J Jlj*/ J^ r*.
iJ*-

^<j J <jjk» c5ji jrr (^iX -^--î ^ù"y\^ y.ii(Ş jJi y^t^ : J^V- J.a1 j

J^ ^^.J Al. A-. J" Al .jl ^y J^y < Jljl


y iSyy t^jljU J^ tr>^ y
^ij^S ty V tî j^ Jj yi-^y >^.S ') 'O^-y^xJ'S
ù* t^Os J\rr -> «jU J'j-* -^^"
c^ (^ji oL ICi. ù^j«j (Sy y i}^jy 'i'^
Oi^^ (,5_^ iSy J çj° yr-)
(Şy^ *; *^y (Şy^ f '^ ' (Sy^ôyi y, ' ' 0*>j.

zJji J CJ^ à\iy jjy^ ^~yj^i Jj.JJ ^V J-a! ci- AÇ Uy) .jU (^j-»» t Aai^

iy-rt "^ y. iSiy y^^jij y


^ AiljjjS JU AJ cM-ijy ' ù^"L. »-
(S-ij y ô/^y V ^^" ^
jl . .J3J ^^.J» Jj/ AiU j. (^4^JJ Ait-jv (^jjJj

< Oj a;/} JJl*. Oy 'i (JaI^U cS^aJ Al Al ^^b Ij

(^ j-k» j_,* t^ji Jji y 3 ^\l\y>- ' A»L_-r ^/-j Ai *; iJ-l * jjl Ai çSJj.. j Jj<,3

A;L>- J. Ja>->-3 A^Lii «Ji j (Sy (Ş y J^i

ijyi. f aj i_i^ i^-:-^ -"l}" «J^' '^^ ti''' (i''.'


j-,j aJ ^i^ < ^^. JÛ» lijVjl ? aJ Ojr Jji' ? *"' i^.

(Ş A-i^ JA.C- (5 J V jl y;y a5 aA. |. a? CJi-^ Ji «*


ÂUHj IjJU» (v^ v.w».<iJ |_jll OOSJI (ji.^. jj-iî Ult-

f JlP L| 1 ill-J) i>ci-» U-a-ii-3 JiJI li^l y>i v. j-ll


( .j^ ' jjti-j jb ' 'jS^) y^yy ' Jt iP J**
iV Ju-I L-JLi 1 *;! ^ AlUl jjJl J oLÖl lijA_iI
a; ^ oy-y -y-f ' ^W ^^ (Ş^^j. '-'
Ji»-1 ù* -«l^J J^-'r <> W '^ -"^ f'j^' ^''y ^ uCy.'i^ 0^*1^33 (^.jl JaT AjUr^ij-A)^.
,_-iL^ Oljji. ^« ^^ i. j^: t ;iJ-Ull jiji 1 vLi
jÇlLi y.» y. 0^ 'j\ *^ J'Jt J ùti* *^ Aili^^
i jjöl .Jj'-'^li ''j^a-* lîlUj oi^j ^»J^-«j W
aIlj; ,yeâ tL.- CUl :j<.»-} îaç l^'l -VJi ii;->J-l

-193-
J'/-
Jj\» \^^^

'. i (i>^ (y:^ ^f ' tŞAJ A-L> (^«jl»

«lî JU- jjLlItîACjJ^ \(Ş^ >^\y (Ş'i-ji t5j«3j*»t^i' (Sy'.^y ^ ' i^iŞ^
Aau y aI3jU- aI ' AjU (y-»-<^l

•iyy^ 'l.-j'.*^] y.j- i^L_0 j^ .j^" a!\) l/'


JLlc iŞtS^ li iŞJJi (Şy tŞjbOi- f ^>^l y\>- y_i aj\l a) Jy
••TOjOj]

! fw *f-' ] '(y. «^*- *^» Jji' o-hV ••?J|/'? 0-. ci3U-V Jl/
' l.^*i ù) f J^ ^ Osjl.- ly. <^»— U ^»3 f Al^ A; jj
? Jb*^ ? ^'JT-i 'Ş>J-jf
f J.a; jî-ji y tş'i/ ^a»
tJA. A. çjji ^\,

a:4jI J-: A_».


i(Ş^^y (Sjjiti ••T J.aTjJIJ,/'
4 y_ f\i
: *
i JjT ' ^2., aI .3 Jj,

Jc">Pti)ii^

1î jIà:>-1 ^^sjIJ
»J ' yJ»J 3! 'i t^y i' A-j'^tîl li i> jjj AJ 3 f)\^ JJ J * (^3' (^'

y_ < yo' j
ff*. î]
( «jî» ) J^l J^- ^ ' ù\yi- A j.ji. f .3<-^ Jî*Ai< ,.:_ii),3 a! (.aX-^ •3»jjJ(^jk ^J^'^

aI AîjLe il Ai»jïJ jA» f ùj'j»- 'i^ J f y ji. A. A:_i. ]

^ Mjlj>- 3 f*J *. licV- ^- J^.»? t ^J *; J"*) eî-^ i/"


' Ue -'r -'(-«'

A-3 f «Ji ? ÙJ^j^J t/'ij^ '^JJ J^ •■?c'J'^yf^^^f li_yJcil:-3 fyi(Şyi tŞA*i;

Aşi A) JJ3 JA— -i! yj, A,

A-l 4 aJ y_J^ J. t;ç:C Aç\. : J. i^Sv-. il-L *:-j 3 ly 'y^ ' J. (Sy^i J-^ *J u-i^ j»-3'.

JljlX'. j. Jj a5 sjll *i «JJW 3 ù^^ y,-". J A-.sb *î^ A. aIj yi. tJjKjfcùA^r dli OW'J jA»(j'*; '^. <i
! ù*^ JJJ J« is^^ö'-^. JjA» uj^ j>^3 ÙJJjJ tjjîx-, a] yL ts jijib »3 AjjAj J3J Aj L^ « j^y

ytS y. AJ a! ù"J»J y^y y^ ù"j»- *.J »j^J ' »3 idç 13J a5 I ù*J ^

Iaj y\ -il j-j <; *iUxL tîA$Li JL jl^» ] ( ! ) ISC^_\; Ai jK^i^y i jS Jl^iCy i A>^Ja-J y^ î w.J\fi-y\tM

tSjJÛ a::_)3 ^y Ij» ' 3I iJ.3 oWjJ». .zJ-i^JJ

.Jl:j ji. y. Aiv^sj^ J3J J* (.S^iljCy^j j^jl" .jt if Ul t D*J j*i ^ J'jT J^4r ' ^J-'^ob'lpj
—j,^_yi U_)l \; A3 Açly. J A; Ail' Ai 3 jjy jbb ji Dy ' -J-Jy tsM' ' «J *> *^. J %
ilU ^. *? ( I ) oljÇj \; jiy h'j y «jb ai oli^ *» (S^^rj' yyi,(Si\^\ '</W 'i-^i' 'ij^ csV

yy.jO Af ùUî'^W Jj^ *! UJ^ f*3'* (J^y^ <> Ai#3 Ai«jê ti.i ji\ai ijy.^ ù'Ai ^^iV»- aI f 0«>J

*JU t5 Jji^ jlU- J* J4j U" t^-ij» y^J ^" t/î-jî vjtcjJ»* Cyf'y 'J *^ L^^ '-^ ij'.^^^ J jL.»- 'y}

AjU Ai' (Si\~^^> J Ajlji ^/«->- = (Sj L)b *J '^"^JJ JSJi J3J JJjJ y ■^ydy'^ 'l Olil^.i5yl)>

^v_l->t-jj/' jijy*>. - '}*'^y\(Si'^j\ y-2^ ^^UIi5.j3J *i 3 * *'' Jj/ .> ijj * y i' y y *j

? sj. JJ JU» ^j; u ? jj Ai A>- AiMli> Jlj! yj 3^ 'i *i^

194
^.u;i> ,uu>
â.^^

J^l J^-A

l_pl J yy *iy jr- ^\i


ijj/'JbVy.
lîfii; iSj>il (sf ->\ (ji, 3jçl j^Tai' JlJAi' oLb obL»- 1 |<='S'lj. t

ô*ilo J Jl» Si ay AjIj


i^J*» ^—! ^'y «J * Aj' J Al a1 - Jlj A? Ai

(jVU- _j J ly j^îjo' 'O \i 4Î jUaâl '> i (^«-b^A^ ^ö «1^33 a! Aj cib j|j

AjyU J Lj. jaia)^ «ijjly- Al' ^yjij J(i4yi S^ jjM


,^->- ^xjL-m
(s'-J- y.
y h Lj^ ' '^-^ '^' '^ 'Ji' ' ^' 'jî àJ> oi-v
yy slij JLJi^ ou i_5;3AX..iw t^U-^l« Al lj; Ai'3 jj-ij Ai 34J «j'ùIjjmIj

A...U1 ù^îjbU Ij [ jbU ] aI Jlj ^l; Al y.J^ '»y

a) 45 Cj Jl ù^i-l; ^ii; jy c\*i Joj tf 3I3 a;1; a)3 jA(


' -Cjyj iy^3 cA'-y^ b-i^ ù'Saj Ij 3J3I UUIj
CJai 1.^3 ùjN oi» J *; 3 Ù'Vj lijb «J liUi^jL>-
ùy J') jDUi-^jîù JwjA-ii AjO' ly Ai'ùLil jJyjj»*;
ljAi«3 Ai'b/j>-« a1 -y. '1 JA-3^"jAV.i^ (fA^Uji
<i\ij A«y : iit,ljûi^.j. A» a1 «jC-JiÂ. .zJi* '"
ù*>~-; OJ j^ jI»^J jÂc A>
«j.jj*! y-^^ yy *. «j;' j'-^ b tS-> J-^ ^ J*^
ijL. »3 AJ3 Ai J33J jku jUsa) tB j^ aI y-if^
yy- ùy U *< j^j li^ 5^ li'.'j' ù»j*i ^. Jj a»
1 . Ai\i>-j OJU- *:/ 0*-i»- iJ- A-l o »3 Ail lj# ^
Ai J oi» i^Vii. \jA:7JJ^^.P a! i£lljy ^«A» aS A>l
cyi)) J\j j tsU_jl J.3»j j^i 1 i^B Ail y-jU V
S J 0^)3 A» JA» ùVjû^ ùb3^ b-jll; .3lj« a5
^^Jl. (JU A) ùU aJ ijj>s-f g^A>>_j j\; J3J ùe Ad.3
^l^ iil». t4 a! ty\ (l)*^. J' «J y-^ (Sj^ l)i-^à^

y ijy ùbb *» a! A-b*!^ ( I ) '>iy ^s, J^> y-^ cMy : bji

a) U'ji- JU a1 viijUI ji- ^ Ji* IaX-jU j» a» y^^


jU < jK^il^:-. « J. J3l ' a'Ojijb < q5^» c j\jy
tj J. aa jù Aj liLj^lji- A>- IjjI^j a! < liljy- tf jUi
jAi -J lilzi/ JU- aI O^J*- ^-iy ÙJJ3J ^3»**
tjjsej a1 J.Ky Al ,J!j 3 «j' Mil ijùl JJA) 3 iSvi-
<lj,j3'î< b'S'o^ «IjUi iiljLT' Uy;<U:i^J i\j\jy

,iJu ;;^_ «Xi Jj,} A_JyT Àl\j"lyy:j y-jjy Al


y^i.:...]_ J A-iy- *i'tj«; ijf 'Ji * tî j*-i\j «j *i^j lî

A>J J3< .3»Ciw Aùl JJilj tlLijûiM yo a! .jl-Jii l5 jAi (^ J» Al y A»cS3L-lj ijJ^t» J3J j/ljîlj S a1

j_^|jOA. t53L.l! UiilSlj I3I J3J Jo aI «j 03 aT


- (Sji.iy y.^jy J.i^ii^ ö\ j zy-'J^i'yf'evy
a1 tS3l--l! l^' (S^ Al JJ3J j^>J Ùe Ad. ^^Ul Jj j.
t (,S3 *-' ùlçî" v> 3 *^-^i^ y
oUi- ^.tU. ^_^aI c~ib * .3L: .jb ' «jb jb < .3^ J" ^i^ JJJ j^lyl J o

JA- iJ '1 ljbij"3 aC: |_j- 3 jJki Ju 3 Lx.:» j. a» a)


.o-ilj Jo ^Ij^jy- cNjî- = o-ilj 1

- <t-j y ö\! o-iij ts'V j^ij^i li-i >y*'. cy-i J**-


AljjOiU J3j cit-V f .J Ai aC Cj^aX ')Ji\ (.iU V

bj Al' Ij aSj j 33J AJ cib iilCAli J V3 a1 AI 3 IJi_^ aI j^3>- *^ *J J. A«l y Ij jA* ^ «j

lij a5_j. a! ùJUi ji- ^ i/'j jŞi^ 1 ^Xi Al j«A» ijvjl A»- liUji. ji 3J3 J âIJ Al AjU

O3 *^ 'yi ,.j5^-» >jji *' c$j>- (^jVjI *; y. oL aJUî y^oj\j\y (SiT'i^^^ H^a}\y S^aj

195-
> J!.->"

( j\^ yy 4 (Sjy ^y ^ < i.jl_» .X-jj<j AjU

ly j-y (^i-y (SK-' o '^y <1 < bj Al a! ^j^ Jj Al U_^

i jy-y 3IÇ- t ^\ "i/yJ f jL-i jA-U» J.JJ y-a-y,


t5«j,»-i)«3 ii^JJ u.^; ) *-i
J^ ' ory y^ I- ô-îT ^y "^ y yy\i- (Si'J ' ^ ^iJ ù\ci
' jjo;' JU t^ * (S>^-=^ii

Jb"! j'-jjj *; 4 tAj^ '>^) ^ jy> J^--<~i)j < J-A (f-r'. > y jS .3 j3ja) jC Al' (S'y. y

i CL-^f Jxl b Al' J l^Aiti; y y>y- *! -JJ-i j^-c'j'- ^

( ^J_jUii-jj y^ y. * (S>}y ' ^}J (S\)) (S y} J.JjJ.iibji JL^ A-i tf \J:.vJj t^Aii Aj h a
i 4 J3I 4 Ji\j Jl Jj a] ^\j J_rtij.O-.J:l; A. '!ll a)
?i^jlju«jl< C-J.O^*»- ' 0:»-y »

t j3^io-3 ùlj>- iSijy *i *^ «J î t5j\Dj ' Ju < tfjljl 4 ^Al Al l\y tî.J3j? tT'j^- t?*

ùi^^ S-> ^- ' ^ '-^ y


(iÎa!j>-\xj^.ai Ajyj « J.J J ùjî" Jj i53Uj. yi ^y '^ y^'^-

t jj"^jj y^ ' o- «J *; fJjjjy ùU-u. ts.3Aî a) ^jjjj cyt>}i> Jy) iy'''>y.y- 'S'^yy-^''^-^
i>. Jj *; *; ùy. f. 4 jib Ch 'J3 j ' jj-.l 3j . «jl tijS il o»J» t^j*- tî^iy ^ f*»

4 J.3^ Aj y » jJ»J a) p-jj 4 s^^l.iLixj if Jiy ^. fJ'U ;:jU. a) < cj^fr ^ ^ j^j «j ' b ^j^j

«t A»U-3 yi r^t i \j~>} viLiy »Ai' «< i) iy 3 bb tij'J f.»Xj J jiJi «J*- (cy L-* *=^.y'

t i»l_.i 0^1. ' ,>r^ » lii-y IgCi i Ij.L-i ' f j> jAiU J'S'
* ù^. 3* S-^y ~y->^.y fJi Ji **
« J 3jb 4 Jy- A3 J AJj. ))
t \jJu. t5jlA»-\j j«i A.J Al jl3L>

tîjlAlli^ Jl a! < {_^ yii ^


t ^J^bji ts-^-J ôryy ty\ ^

t Ui yji-y Cjy j»3 (ijUjy- «j (( \j_^ Al l>0 >_l.jUy J» jJ \j" .\y jy j\J.'^J.'i*"^

4 _Lj\c( ^ ùljîJ Jt-I A4 j»-


4 ùU^V-i^ I tS Vj, (>.3j.l, » ;i j.y y y'j'^ y ^.J. jl>-^'
. . U Al' Jj- tSjA tïAiJlij jU'a)
( O'I »- 3Jj» Al. a::-» (Si ^ . Ai ^^. t5»AJli Li «i lîjlAib

4 L-»jj (Syi 4 J'V (,sa; .3 Iji- ' >_1jUj 3 ^A.. ' ùUuiui jUr J'. yy (p " (y^-> >^^
»jl tJAJ apU UjL-^^jl^^
t D".j f b\i t,»^ i y ùyy (( 03^1 tî jj Al jiù« JAI J 3A»j_pjl::-J I

4 jilj f jAl »Jl5t>. j^


*«* J,L_J aj"3 Jj»- .j a-/ Aj».:-i.

\j.^ 3 bb Oj^ ji.


f tîjl i. Ail o li Cj?.ti_ ij *'y '1

IjUJ AiW .Jl ^ JyS J-\2. ( y^t\ U.J3 lÀ^ ts»jbi^*ljj, J-)^^ ty. * f« ' *=^
< ,J_^J QJ.; tS J A, 3 A:i_ J» aI y^ c^bij tSjX jH^ f^' **

« iji>tSJj/AiioJ4-Mt5 ' (fj^ (Sj^-^ Vj^ a) ti j »a5

« ( jAi ^^^Uj tS.J> ^,1 .Jî


4 cbUt ' ôi;f ' (Sj\. '^y ^ .jboJ -i ("« ty. y->^^-y
«< jAJlS^' jly 4tî-»lA* j»cf J3J »
I, j\y .Jji Jl; tiAJAj'ilj» À
«. jAi.A:yjt5 j»-l;5 jO^i'O-b*!» .jojj^ .a1 d JW a;\{^
tjbj\i y.^riJ-' «^'J^ '^J^'*'
bj Al ^ijb tst «1 -J «Lvt
*'-^':î.

196-
\^\^^ yjU>
J/^

jS '-«J1 A«j.jD J A>-jrl« "AXii! tSj_sl U

tj jl iSj. y *^ i>" f .y* (vi- o» oky' i öj^


r^J^f**
,y lj_tîj (sfySji (Sj.y(Sj^ (Ş^ ^
ày^ty ' y 0*b 'y Jj 3 j; J-'l» ,.>-; *-iJ Ji U . J ùUli y -^ i ^2. ' 00 jJÎA bjl»j:;^-»-
tî j^ y^ j^' -* 'J*" '-^'Ai ^—^ c^
t^AJJ j tîj; J Ijjlj j y. 3^ Jî" 3r* ^j'. J 'J (5AO
v_i^. jv> jj.. uU- c5 jJiOlliU-j; -^ V *j^ Cli-i
' ' 'J 'y.i

'-^y 3 yy o^«-J y
oV (S'(s-\ yc'^(i'' f-'- y^y, (S" "'-5 «^-51 ~
AJ> ^)i A:>- .J tS j4 y * *-i
Aj" tî jl AJljCs ob J Aj- iS» f tîjijT J ^-* J * J
OJJ j: Aj_ JUa^Up (_î ^ \j I û:-; .^ l^'jl-j»
^.ti. Ji5j Aîtî jl ^^fï jVj Z> aX.»3Jj. jl»; jî-J
* ôy. ùlc-r lis'-* j^ y^.u^^ '
t^j..j tJlii JJ x-13
^ (y

jjijj 4-iJ oU-«-^î OJ aJ3


Jt3ji.ji.jl «5>.j>tb;JjU; -'V^'j' " "^.Vt i..r»3*-
o^i «li y J 3^ l»j tî jIâj. l U» ^»^-«j ' t5~,
f^'j'--'-^^
3I tSJ.i-f) '. i ai ay Jj J Jil.iX..l3 jis .J>-
Ai 3 C 4

f .jUjoaj. _»! f jV! ^.^ _5l jy 4 ( J J " a *^ tî JJI ' J'U J (j* 4 tS-^ '^
«ij_ _^jw JobU-tî jî ' ù'iSyi-i l Aj-y Aj^.A»_îl
tSjiJ A- j}*J^ lS-* 3^ i^b O ,y cSj!»

y^-f J^j:J y (Sj /' J>'^ JW^ ù'ij je^» ^5 J AjT JU- Jl ^J^lîij >; J. ti. «ji- *-ij

ù-'jj» J ". : oy .J AJti j olii J jU tî J tî3 lilÂi JU JL

y tj"jj ÙJ**" lijb*J-" i-S j 3 Ai Ij^ tî j _»I jy, (^ j Aj- AjIjJ:,-.J i»- Al Aj JUa^ _ÎI ' ,>\i

cJi J»* «J.ji- Jj J jl jf^ù'''y'y *-iJ t/^ 'jif' t/^'' 'yJ- > ^P^ '*-'^-' ^
ai èy J J 'o j^ .jLi Uji» oU^ J »1 f 5l»-jl OjJ.ji j iijlAi' O* 3^^.

4^3 Jlli jl ' A, J3 Ai J ? Al' 4 A.. il5 jIji tî jf.J jt". JiJ «3^ ti P ^.y y.à'-^ 'i^j
cii^^tj^y A^TjAiT.A, :oy J JJ OlliOy .j.ji-tilti j .j»- tîJjjy.'j

_^_> » yli-i ^y ô^:^y J (J^ ' iS\y ' j^

Ai'i^SvJSCi »_jj jliCîj Jii>- i-Jti'^'j*"^ ' ' ^iSj^ y->y ù^'i^-' ' ùj_yy ojiSj

' Jy' ^^y*ij,2yjjjj' ù^iS^'^ ' oy ù'-yy cyyi

*-j>-i Jjj oi(S i lî'.)' i 4 i^-J ^'c^-


^ J Ù^jy.J^y. jCj^yi''oyô-yi.ùty'ùy!^

Jl:u.i_,3 JU3I t_iji; ' (jii» t5jj J (J t^y. '(S /'j\(SjiyJ '^J-\^i ^^.iùé-'ôé^à

j^ «y-J'Vj'(jLX--Jjy iSj d'' Ù-- -^. ^ KiSy)^ai^J^\j y.JJj\j (^iy^ t^AîIjill

»_^j~J»Jt^J lî J 1^. J Jtj^i _S «i^^I^AjI »^\»1» 1 CÂJj^'j'- i>,j»-«ù^*-^ Ji^>Or^

197
\ V JU
Jl

^>U>>

\^rvoJUI r-
|^rTJJUl r-
'^>J 'M ^ iS^jL^jf

J I J j^-^J ' ^-^-^

\5 »j J l* yi^' J\z^i^ S>ij ' *


(y-^i oy-y^y Lj.jVS jj ' ^yi}j(Sj J *^ iJiT^-i-i y oji j\ Cj^y

JVjj jUîlj c5j: liS'o JJJ *îl tjlj tbi- *iy (Sj àj <'~yy (Sj L»Ij* ^y j

_ilii ' y^_ ayi~ j^_ ùiùty*^'-J t>i Ji oy>- ij oj)J 3<:jp^oX^ y^ eju'ji Cj*J

yyjL» *ij ejj 3 y>-\ slo


' ù- y. (J^-'r'J (S''^' >-yoXji»

^iay-y^>lj^*i 4 ayi- (j'^J^o^y Jl.' (Sjy > CJ^^i ' J^% S^


* ij'ij JUj <;Iaj } oyin_, _ jULj jb J

jljl_iAj •(y*l:_AJljijç.ljJUja4öl_j\;lAj jl
ôj^i^yj^j oy.j-'i ijiUjjv^j' Oj^ t^,^!

"U-aI. y oj) \ b3<a (^ja^ a t^^lj *;^j ijîiijj 4tj_yJj_)Al* qJ

jjrj,»-oAjiji.,Jj jci) j»»jA.Aj(^^ IlSjIiu

J.,ii 4 L>- 4_jT4 ^l oi<A qÔU-^.3 4 ,jj|J -^ tjlj liLfcU J lù^ yS i t»

4 jLjj.,* tji ij^î'i'j (Ji; J -^ <i"^j ij'.j^J J j'ij y.>i i1>ja\c-j 4 â* yf}y. y^^J iy-'-*-

M-i ( ayA (_) SU y


tjy^. jy J y^ay y. -> -^^ J-.

*** Cyyi ay (Ji J .lîU,


Ijl J (j-^^ ' ^oy

j^U' lilu; J l <iyyy (^Oiyy-'^'y C^.ô\j\À\a]^J^<

4jLî>- «aj'IjV i i 01^*1)1-» Liii' <yşj J 4 J3 J3 i a y- i^U 3 tjU- ay- J j/j lj'_j; J

j^ùt.JJJ^j <!^ (^^. J ^'JJ ' o-.?*^ J ^ t>i Jji 'jjj <-^ '».>^ Cjy. y-

Ij^ iJl 4 a y s \ l;_ji jaI j tS-^^U li^ j (_^a tjijdiA jç-«at>.vlIx-« jlj Jj jy oLi-ii^j*

4 J^'ljTij* ^_i^lJ J'^j y (j^ J

ùy:i *y^, ej^j t^' J* "^"^ 1 f^ à'^j ^i ö^> J J^ ù^yi ù- *r^

198
LSJ^^ liUr-iS
ii»>
^iji j,m\ b'-^>
«S-»*- «j-jj*

rr » 0-

yUiJid!.. tryA ^*

r:s<^iiiiZi.
S^eSaÉ^i-:

^\^Oh tUi\
p\:,L^ ÂP-^vJ*»* ^^v'^ y^

iliiy i- <#J3- J-3>^" J^*".jl(:^

ii/'Vi ;jU - ^> :t-îAi jI^i^U^V jj^-pi wj^ «:.:5Ui>i

-199
\ iJK » JL.
^
1 J^* 1
il .
^.u;*

<m> ai / 1 J1 1 /V ^^
u>. J 1 >o 'v LV ^<
«^rv JJlilr. ^ y^ *Ét!^
^^^TJJ^J^r

* J.>/lvl3/

yy.-i^, « «

ô^^jj^, *^ ' '^ jTjOV,

^»-,^ /"^^- .
'^ (i^;>^ jUj yy

^/S^.i-^ J3j\ji iSjj^

OÙ-jJU p 2) j>J^> »3ff iJpsy)


^y. '^/:f <iS^j-j^

.»-4-> .-^1^)*.^-^'
öU-jjki t5i£'_UU!l.
àlj-.jTjjO iJ^>

ùU-jAi; ' * iJjji^a

y-^lJ

jU-jj» JW j^^L»! X, Ji>-

Olj/ v^jjaJijT

-Ub j\y-\i

Jry.^\ ji

ùU-jJU 'fr iJjyiS^a 1 ô^^y

if.y-kSy^ J.liK'

(. \ ^rt j ji.ji. jjdj iJJ . \^9 V

200-
SAL i ANNÉE 1

HEJHAR IO NUMÉRO IO

YEQŞt-WB DIMANCHE

23 Çiriya-Berê 1932 23 Octobre 1932

Qovara Qorill

%tmviiv^tn "i^tsisarê

Leyiana Basllyô Dr.Q.A Bedir-Xan

Eqsi Sedayi Hawar Pirot

Gelo ne Wisan e Kedrîcan

Ji mêla û şêxan re
Cegerxwînê Qurdi

Ji pismamê min re F. Mistefa Şahtn

Mtr û Qund Qoçerè Botan

Selahedînê Serhedî
Dilô min pir dişewite
Xweyiyê f^awarè
Yeqitiya herfan

Elfatéya Qnrdî C. A. Bedir-Xan

Ilhami Hawar Gewran

Silêman Bedir-Xan
Ax Qurdistan

Hey Weten Xwedoq


Cegerxwînê Qurdô
Berdêlq
Dr.Q. A. Bedir-Xan
Hişyarl
Kedrîcan
Di Şorezareqê de
Ji x-wendevanan ve Hawar

^irê S^nsi^i

La musique Kurde P', G. Michaelian


D. A. Bedir-Khan
Memô'^Alan
' O sans maison Hereqol Azizan

vL'Alphabet Kurde D. A. Bedir-Khan

çapiana M
ŞAM — 1131

201 -
M< ^fta,

SPiCaXuSTB DES HALADISS iNl'EjRNtiS

'VtotiSft'ikyNâ ET INFANTILES

(PaiM«* Jlotiwuf ÎOMO* ^oOU

FHOmMWRE
ElOllIgi FfUttï
Inscription sur tous les métaux. Gra¬

vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief. '

suivant les procédés les plus modernes.

Damas >M.alek'Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Ji i)ona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie. la Turquie, la* Perses
lïalc û welatên kcvkasô:
l'Irak et les pays du Caucase:
Salqt 500 kipûş-sûrl 100 frenq
1 an 100 f'.
(> moiS -00 f. Şeşmehql SÎ)0"kI*ûş-sûrI gO frenq

4 mois m V. ÇaMrtiiqt 200«kUûş-sûrt 40 frenq

Pour tous autres T^'àyis ■^Ji' bona %vël£ftèn din : '

1 an 150 i'. Salql 150 Frenq

6 mois 90 f'. Şeşme>iql 90 Frenq

4 mois 60 1'. Çarmehqî 60 Frenq

Adresser toute demande au directeur Her tişt bi navô xweyî tène sandin :

propriétaire : Emir D. A. Bediil^llÙWn , ''Mir Celadt Alt Bedir-Xan


Dames: Quartier Kurde Sam : Taxa Qurdan

202
SAL 4 ANNEE 4

HEJMAR IO NUMÉRO IO

YEQŞEMB DIMANCHE

23 Çiriya-Berê 1932 23 Octobre 193'i

Qovara Dorill * Bevue Eiirile

.sewitî û bii indar i"i miiiyan diliêlin.


LeglàDa Rastigê Bê tirb 11 bê qèl wan berdidin.

Nivê .sevê ye. Ezman lie stêr e. Wisan bisalan ve ev qom bi rê ve çû.

Bayeqî sar û dijwar tê. Li ser n'nie asè IM taiiya .sevê de, di badevê de, di.

il xweher hi hezaran ù bi sedhezaran qurd, sarîya '/ivistïnê de pè.sve çn, serborî û


serhatiya xwe, bi mirî n birindarên xwe
pir ù ciwan jin Tr/aro, s;ix ù nesax diçin.
li ser rèya xwe nivisand n çap qir.
Di dora wau de gund Ti hajar xirbe
Ev qom seveqè giha zozoneqî spehî,
ne. Ji bixêriyan dn deiiiaqeve, reyina
di pe.sberé i;iyaqi liilind n mezin.
seh nayin.
Be'z ù dehl, '/evi u cinîn .sewitan- Geleq sal hebiia qo vê qoma he ro-

nabi ù .sabùnî ne ditî bûn.


dî ne.Ne têqi hene ne ji darên de'al.

Mazî, deyndar, rèli, guhij n darèn Ji nişqa ve di pèsberê wê de rona-

berii hişq in. Weq qêlên tirban mane. hic|e zelal çirisî. Rêya wê a asè ,- rast,

Weq qêlên miriyên qurdistanê. sivi(( n xwe.s bù. Ne gevir man û ne stirî.

Qerîyên pez u garanên dewaran Çarmedor liêdi hêdî xuya bù.

xuya nabin. Çarmedor qavil, qavileqi Ji her gir, ji her palên çiya, ji her

tari.
dest, ji her serên qaniyê gundeqt ava û

Ji dur ve, herûj , roj dibirike, ba¬ xemilandî diyar bû û qomê re qenî.

jarên mezin ù gundèn ava xuya dibin. Mêrg û çiman, rez û bexçe bi sosin

Ji àùT ve, geleq dur, di buharè de. ù rèhan, bi nèrgiz ù benefş bi gulnexwîn

qulîlq dibişqivin dest û mèrg, germiyan û belalizq teyisin.

û zozan bigiya it bi hêşinayi diqenin. Birindar li birînèn xwe dinêiin, di¬

Buhişta bihn û reng deriyên xwe bînin birina wan goşt girtiye. Uê li zaro¬

vediqe. yên xwe mêze diqin û dibînin qo êdî


Lô di wê rê de, di wî gelîyî de ro¬ rùyôn wan ter ù taze ne, ne zer in û ne

nahî nîne, tav nine, roj derjiaqeve , bi hêstir in, hinariqên rûyên wan weqè

ne rojhelat û ne jî rojava heye. gui û gulnexwînan sor in.Li memiqên xwe

Birindar ji èsèu birînên xwe, jin û mêze diqin tejî .sir bûne.

zaro ji fairçîtt ù tihniyê dinalin û digirin. Rihspî û pirejin xwe ciwan dihesin,

Zaroyên berşîr jî birçî ne. Memiqên dê¬ dibînin qo ji dilèn xwe re xort bûne. Ji

yan zuwa ne. nişûvên çiyan ù zozanan pez dadiqevin

Qes qesî nabine. Geleq caran di jêr. Berx ù qariq di çèreqe bor û bilind

tarîyê de rèwingî rêyên xwe winda diqin. de xwe hildavèjin û dileyizin.

Hineq ji wan diqevin, di qortal û


Xelqên qomê diqenin ù distirin, he¬

çalan de winda dibin. mî bi govend û saz in.

Lê ev qoma qui'dî bi zehmet, bi ccfn, Hemî ji hev dipirsin :

bi xwîn i1 birîn pêşve dite. Di sûn xwe Ma ew nalin û girin qû ve çu ? ? ! ! !:

ve di rèça xwe de bi sedan dilsotî, can- Ci kewimiye qo çarmedora me ji

203
Hejmar 10
Rùpel HAWAR

nişqa ve, husan ava ù xwe-Ş; dewlemend

ù rengin bû I ! 1 ! I Ma em qetine

biihistè 1 I I Hawar hawar te ye

«**
Deng û gazîya te ye

Heqe te hawar divê


Rihspiyeq ù pirejineq bi qopalèn
Arî Hawara xwe qe.
xwe serê çiyayî nişa qomê c[irin, qomè
çàvên xwe zivirandin wi çiyayî, hùr mê¬
Kiriqa min tijî giiî bû, lê , geleq
ze qirin. car , min ev pirsên ha, ji devê geleq
Di serê çiyayî de, xorteqi bi bejn
merivan bih;slibû. Lê ci biqim? ev qè¬
ù bal, xorteqi zexm u nèr, xorteqi çeleng manî ji me ye, ji xwenda û mezinê meye !
jêhatî, xorteqi bi go.st ù gewde, xoiteqî Ji wan pirsên wî cîndîyî ez diqarim
délai û spehi çavên xwe digemirîne û geleq mana derînim. Lê ezê bi yeq du
veqèsa tîne xwe. made en veqirî derpês biqim :
*«* 1 Virovên qurdmanç qo dixwîn¬
Ji qomê dengeq bilind û kîreq sabù- in, xudan îlm û xudan cih dibin, lipaş
nîyè rabù. xwe vedigerin û li miletê xwe di nêrin
Qom ji rihspî û pirêjinê pirs qii' :
miletô xwe pir li jêr dibînin, ji bona
Ez nihû dibînin û seh diqim, rona¬
ihtirasta xwe a -şexsi û heywani, li wî
bîya min ne ji rojê ye, lê belê, ji çavên
miletî nabine xwedî û dibèje :
wî xorti tê I I ma ci kewimiye 1 1 1
« ez ne ji wî miletê qurdim m
Ji dilxweşî du hêstirèn germ li ser
2 Miletê qurd, dipêyî muslima-
rûyè pirêjinê de tên, ji nû ve wî xortî
nyêre, ji her miletan bêtir, dinê xwe ajotin
nîşa qomê dide ù bi dengê dia û zari
ji murşîdê xwe û her çend miletên miis-
dibèje :
lîman hene, bi cavô biraên mezin li wan
ji xew rabû i ! I
mêze qir. Lê sed esef wan bi çavên şet-
^r, Qamiian CCli SBedir- SCan
ketê li me mêze neqir in. Di hekê meda

piropaxanda çêqirin; gotin « Miletèqurd

m ne wisan e ? ji taîfa ecina, û mutriban e, Uabiliyeta tu

tiştî di wande tune ye. H. P. . . ( Heta,


Wê rûjê min cilô xwe biribû ser
piropaxanda di wan li miletê me jî tesîr
Cilşo, îrû ez çûme bînim.
qir. Ji lewra zana û mezinê me ji qurd¬
a Hawar s di bin çengê minda, qe¬
mancîyè dur revîyan, bune pêsdarè îlm
tim hundur, Cilşoji min pirsîyar qir;
û îrlan , môranî û her ti.5tên miletô
Ew çîye dibin çengê te deye?
biyanîyan ).
Min weqe her car qo jijher qesîre

bi îftîxar dibêjim : Hawar e, qovara me

a q:irdîye. Hezar .jaba.ş û sipas qo êdin li her

Li wê derè cindîyeqî qumsor ji he¬ cî miletô me hi.şyar bûye û dibe. Qovar û

bû, limin mêzeqir . . . mêze qir û bi zmanê qitêbên me bi zmanê me derdiqeviii.

xwe got : Ji bona em miletê xwe bi xelqè nas¬

Wellahi derew e, bîllahi derew e, qirin bidin divè xortên me ji nezer û

ma çawan bi qurdmancî tê nivîsandin û galgalên biyanîyan ibretê bigirin û xwe

ket ew qurdmancè qo biniviseheye ? ? bavên gulîyên dara milîetô û bi hejînin.

Ev pirsên ha,çikas giran, çikas mana- Hawar gnliyeqji wôdarèye.

<lar ù çikas bextê meyî res ispat diqe. SCeorican

204
HejmarlO Rûpel 3
HAV^AR

Nir UQUDl
Di wextê xwe de mîreq

Ne ceng ù ser, seva tarî, ne mèrani, ne Qurdistan, yê Cizîrè hebû. Geleqî zorqer

Dilê min zexm ù nêrin e bila her cih be goristan. û dilhişq bû.Xelq nema diqari
bûn zilma wi biqişîniu,xwînl
Ne ma govend, ne ma zurne, ne ahenga dilê xortan.
bûn ù ji welatê xwe derqetin.
Qeser ù gi.s qui ù nale, bi xem mehdiq bi .\em Botan.
Cizîra Mîr Şeref t^mîna
Ji hêlqô ax û hawar e, ji hèlqè xwîn û qortal e,
de.steqê, bê avahî û şênahl
Ji hêlqô laşê xortan in, ji helqê dengê kertal e. ma. Avahîyên Cizirê ji tori
Ji hêlqè zaroyên sêwi, ji hèlqè jin jinùbî ne, û bùman re bû bûn seqan.
Ji hêlqê sed birîndar in tu qes naye ù nabîne, Mîr rûjqê, ji qer ve,der-

qeti bû gerê. Ji xerabeyê


Hevalê bùq ù desigirtî ne ma kesr e ne ma hêwan
gundeqî dadiboi'î. Duqund
Hevalê jin û de êdî seva tarî û goristan
Il ser dîwarèn qavileqî ve-
Ne ma Ewrex, ne ma Dêrgul ne man dengbèjê Qurdistan,
nistî, diaxafiin. Yeqî ji ô
Ne ma bexçe ne ma sosin nema mamiz nema zozan
din re digot :
Ji hêlqê lasô zaroyan ji hêlqê destgirti Mamè qund, qeça xwe

Quro rabe, bi camêrî çima nayî çima sist i 1 1 nadî qurê min ?

Hevalê hev bibin ôdi hevalèn hev brayên hev Ser çavan, lê barê qeça

min giran e, ditirsim qo


Hemî mèr in hemî qurd in hemî yeq dev.
niqari bî hilgiii
Ne botî me, ne xerzî me xulamê axa Qurdistan,
Heqe behsa keleni diqî
Ne mîr im ez ne axa me peyayè. dewleta quidan.
hêsanî ye,Qundê pasîn qenî
Welatê min tu î gevre bi nav û deng .şehinşah i
ù ji ê pèsîn re got :
Tu mir î hem tu axa yi tu hem sultan ù hem şah î
Ma çawan hêsanî ye ,
Buhi.sta erd ù ezman î çiraya dil tu î armanc ha y ji xwe hebe, kelenê
Hemî dîl in xulamên te heçî qurd in heçî qnrdmanc. qeça min beramberê çend

Bilind i lu welatê miii, welatê bav ù qalèn paq. gundan e.

Tu xweşbihn î tu xweşreng î tu xwe.sdeng î welatê çaq. min hay ji xwe he¬


ye, lê dîsan dibêjim hêsanî
i gui û rez bi de-jt û gir bi kesr û bure tu ava yî
ye. Ma di welatê me de ji
Tu sîng û pêsira maq î tu î mehdiq tu ewra yî gundan bêtir ci heye ? Ma

Welatê -min biqen êdî hemù qurmanc ji xew rabûn tu nizanî qo Welatê Cizîrô

Bi rûyê te, hi çavê le dilè qurmanc heint sa bûn ji zordestîya miré me vala
bûye, erd û zevî tevda bê
Ciwan in lav ù dîlên te bi hevîn dil geleq xurt e
xwedî mane. Tu hema ji
Rêya me dur û dijwar e bi hêvî rè geleq qiirt e
min gundan bixwaze. Her¬
Tu rêber be tu lermanber em in le.sqer em in esqer çend bixwazî, ewçend bi¬
Xudanê evd û îman in bi iziia Yezd û pèxember. dim te.

Ji bo me roj û hêv êdî cira ne pèt û ronahî Weqê mîr ev xeber bihi¬
Kirênô qurd û Qurdistan iji zanîn ebi avahî stin. geleq ber halê xwe qet
û jûvan bû. Ji wè rûjê ve xwe
Xweyî dîroq xweyi esl in meda zanîn me da Zerdeşt
ediland û êdin zilm ne diqir,
Welatê qurd giilistan e, gulistaii in zevî û de.st.
digel xelqê xwe dilo van û
Welatê min, welatê xwe.s welatê paq, Qurdistan
mihirvan bù.
Tu hêlîna ciwan û xort tu î gewher li Xuristan. Xelq ev bihistin. Vegeri¬
Dinê geş bû û tali ge.s û tirb û gorn ji dil .sa bûn yan hatin cihên xwe û wela¬
Welatê min biqen êdî, hemî qurmanc ji xew rabûn. tê Cizîra Botan ji nûve ava

2)'. QanùranSîli Slie-Ur-SCan û sên bû. Qoçerè Notait

-205-
HejmarlO
Rûlpel 4 HAWAR

Dl SOBEZIBEQÉ QE
Ez ù hevaleqi xwe li ser rèqè dime.sin
Bè siq e qo awayê bilèvqirinè bi Em ji qôra hatine qud:i diçin '.' napirsin.
( pez, sed, esqer, ereb. elî ) li denga- Ji halêu xwedizanin em.rêwinin kedim in
yîya qurdî çêtir tê ù duristir e. Çikas zeman dibore xwe bèmecal dibinin
Ez qo boti me van ( ê ) yen ha Sol di linge me nema, pritîne cilê me
ne weq piranîyê,l3 weq hindiqaîy yè, yani Neynûqô me dirêj in, bûne golî porc me.
stur (ë) bilêv diqim. Digel vè hindè, Tinê tiŞtc bi me re qo weqî berê mane
madam em îrû eltabeqè ji bona zema- Qe.sqûl gopalén di me. evan bi mer wefane
neqi-ne ji bona zaï' û zarawayan-çèdiqiii Histiriyôn çavbeloq. cariia diqet liiigê me
ev dengê ha niqari bû bête nîsan qirîn. Èsadi van mîiatan davîttaser dilè me.
Herweqî me ji ni.şaii ne qir ù ne xisie Gava dibû zivistan meiicil cane tazi
eltabêya xwe. Qu havîna germ dihat bèfêde biqe gazî,
Min pirsên jorîn, ji hin xortên Hèdî hêdî cane niekeşm û kertîş derdixe
eşîra xwe û e.sîrén dorè-qo hînî eltabêya Ber atatan hîn dibin, bivênevê xwe bi xwe
Qurdî qiri bûn-da nivîsandin. Ket li Bi vîfhawî em diçin, bê eklê xwe bê -5iûr.
xwe ne geriyan ù bi ( e ) qe adetî nivî¬ Ev rêya ma bê dawî pès ve diçû dur
sandin. Hingî min ji wan re ji ( ê ) ya [ qo dur

stûr kal qir.

Bi awaqi welê li min vegerandin


Rùjeq dîsan ji rûjan ket hal dime ne ma bû
qo pè mesele salî qirin. Ji min re golin:
Ne gund û ne gundfyeq ew cih pêda
( Di nav wan berfan de qo te iii-sanî me
[ tenha bû
qirin, me bê dişwarî ew herf peyda qir
Çima .sûnda hineq deng liate ji nagîhanî
qo wî dengî biqare xuya biqe. Je diyar
Le bala xwe didimê ew deng pir qûr di
e qo ew deng tinê bi wê herlè tête nîsan
[ nalî.
qirin û ne bi herfeqe din ).

e , i , u , ê , i , ù ,
Di destê me de tu hertèn din ne ma
Niho, me ev ses herf hene qo di
bùn, û gora destureqe me divîya bû em
pêsberè hev de du tofên di şiqlî de nî¬
bi herfên hevduani emel meqin. Jilewra
zingi hev ditînin pè.
ji bona nişan qirina tofa pasîn me ev(A)
Em van çarên jêrên bibin destê
nîsana ha pejiranadû navê wê qir bilindeq.
X'we û bi van mijûl bibin:
Ev nîsana ha di hin elfabêyên din
e , i ê , î
de jî heye. Lê bi vê ferka qo di elhibêyên
Lê herweqî nie berê jî goti bû,
din de dengê dengdêran weqe xwe dibê le,
di dengayîya qurdî de, dengdèreq cari¬
cihdêrqèn wan naguhêrîne, tinê bilind
nan qin û carinan drêj nabit, yanî herçî
dide xwendin. Di elfabeya me de du qa¬
dengdêrèn qo qin in drêjên wan nîne û
rên wê hene : Dengê dengdêran diguhêrîne
herçî drêj in qinên wan peyda nabin.
û bilinq dide xwendin. Lewma dengdêrèn
Ber vê yeqê denqdêra ( e ) herçend
bi bilindep hemî jî drêj in û tucar qin
bête drêj qirin tucar nabit ( e ) ji ber qo
nayin xwendin. (dûmahiq heye)
cihderqên wan ji hev cuda ne. Herweqî

( i ) jî bi drêjxwendinê nabit ( î ). Celadet CCli SBedir-3Ca,n

-206
Hejmar 10 ROpel 5
HAWAR

Min dil qir qo bibêjim : mêze biqî hewalo

Meger ew ji bihîstî, qo gote :

Ey delalo !

Ev ci deng e dinale ? gelo livî cihê ha


Ce son est dû â l'influence de la
Nebe ew jî weqe me qeramperê berbi ba.
phonétique Kurde, ou plutôt a été gardé

*«* dans ces contrées sons cette influence;

les mentagnes du Kurdistan se prolon¬


Wisan derqet texmîna hevaloqè niqtedan
gent en eftet jusqu'au Khozisfan, et à
Bextreşeqt qnrdmanc bû. diqir ax ù ox
Chir;iz on trouve beaucoup de Kurdes
f aman

Min jêre got: ( liextiyai'i )

ey bira te ci hal û hewal ei? Le ( >>- ) correspond tout à fait au

Çiman li erdê veqetî û dinale ? son que nous avons noté par le « xw »

Wîjî li min vegerand, got : et quil est prononcé par les Kurdes.

« Derdè min giran e, Le son que l'auteur de la gram¬

« Çîroqa min dirêj e, bèt nivîsîn roman e maire persanne veut noter par un (y)

« Ez ji qurdên serhedè.-Melazgird e gundè


.surmonté de trois ;''oints, c'est à dire un
[ min
f J ) à trois points, n'est autre que le « q »
« Fz derqetî hefi sale. Bi his ù bi dilê min
Kurde suivit de la voyelle « u » amalgame
« Zmanô me bù sebeb, bû felaqet ji bo me
du ( w ) et de r ( i ) Kurde qui endurcit
« Wirovôn çavsor hatin,jô re digotin:rom e
la prononciition. L'auteur trouvant ce
« Zmanô me t délai « yasak » qrin bizorî
son plus dur que le ( il ) ordinaire, mais
« Zmanê xwe I dixwar bo me qirin

[ mecbùrî plus doux que le ( j) l'a figuré p:ir nn ( j)

« Êdin curmeq mezin hù, bi qurdmancî en lui ajoutant un point pour l'adoucir,

[ xeberdan tel les mots ( qui, qur, qun, quç ). Mais


« Guhnedanî hedô qê ? heps û sungi û la langue persane, étant écrite avec des
[ ztndan lettres arabes et possédant une vaste li¬
« Êdin wisan nedibû, me cendeqan xwe ttérature écrite de la sorte, a été très in¬
[ qar qir fluencée par la phonétique arabe. En con¬
« Li hemberî dijminan me hespê xwe pir séquence le son que nous avons trans¬
[ xarqir crit par la voy lie ( u ) s'est complètement
« Lê . . . feleqê bi me re nebir serî em transformé en( 2. ) arabe. L'auteur qni
[ kels man
ne pouvait apercevoir la voyelle, a at¬
«Weqe noqôn liqevir em li deran bêqes
tribué cette variation du son dans la même
[ man
consonne à une variété de la consonne
« De û bavô min hemî bi tevayî wendane
( il ) qui aurait produit une nouvelle
- HevalS mînî ewîlf xwe avÊte nav -

consonne, et il l'a noté par un ( J ) à


- Gelo tu ket niznnî li qijan ait mane ?
trois points.
ff Lo.birao! zinaro Çiman tu min nas naqî
De même certains Kurdes'^ayant étudié
« Ez Ferzandè birame,em in ji de ù bavq.î
l'arabe dans des Medressets et habi¬
***
tués au syetême, utilisé par l'alphabet
Herdu biran himbêz bûn bi qtil girî ù arabe,qui consiste à compenser le manque
[ qeser de voylles par la multitude des conson¬
Erd ù ezman hejîyan, agir qete dar û ber. nes, prétend que dans la langue Kurde
SCéarican ( à suivre )

207
Rûpel 6 HAWAR HejmarlO

Mem se réveilla tôt; d'un sursaut, il ae


mo«ur« et GOiLtume» JGEur^e»
dressa sur le lit : les yeux fixés sur la bague
10
de Zin, il se remémorait l'aventure de la nuit.

MlRË-ALÂN Il s'en sonvenait parfaitement : Les noms


eux-mêmes lu. restaient présenti:(Cizira-Botan)
Une seule per-sonne était arrivée à con¬
( Burca-Beleq 1, C'était la prmière fois de sa
tinue le molif véritable du deuil de Zîn. Celait
vie qu'il avait entendu parler de ces lieux; il
Beqoyé-Avao, le magicien de Botan. Comme
ne savait qu'une chose: sa visiteuse de la nuit,
tout le monde, il avait trouvé l'affaire exfraor-
était la fille d'un prince knrde. et venait de
dioaire. ft il voulnit connaître la vérité. Besoin
très loin. Mais comment éiait-elle veue ? com¬
à trouver le mol d<j l'énigme, il entra dans son
ment avait-elle pu pénétrer dans ses apparte¬
cabinet de magie.
ments ? Comment avait-elle si subitement
Celait une petite chambre, au plafond
disparu ? Il ne pouvait se l'expliquer.
si bas qu'un homme de haute taille n'aurait
Bengi de son côté s'inquiétait, il ne
pu s'y tenir sans se courber. Dans un pol
savait comment interpréter l'événement de la
contenait un liquide qui bouillonait comme du
nuit. A deux heures dé l'après-midi, Mem n'a¬
goudron, llans un autre coin, on apercevait
vait pas encore donné signe de vie; inquiet,
des chauves-souris, des ossements et un ciâne
Bengî s'approcha donr.ement des appartements
de très grande dimension. Dans le troisième
de Mem.
coin gisaient pèl-raèla de petits objets; sacs,
Mêm entendit le bruit des p'is; comme
fils, lambeaux d'éloffe, cbevelnres de femmes
il ne voulait voir personne, il cria de sa cham¬
couteaux, ciseaux. Dans le quatrième, des
bre: Il qoe personne n'entre, je n'ai besoin de
têtes de serpents et de lézards émergeaient de
rien. S'il me fallait quelque chose, je vous
vase sa demi brisés. Au milieu de la chambre
appelerai ».
se trouvait un bassin dans lequel nageaient
Bengi revint cur ses pas, et rejoignit
des fées de mer et des poissons de couleurs
ses camarades. Il les consulta. Ils décidèrent
variées. Un chat noir, dépourvu de poils, mai¬
d'entrer chez leur maître, coûte que coûte,
gre comme un squelette,se promenait de ci de
même au prix de lenr vie.
là. Beqo toucha le chat de son bâton, puis le Bengî choisit les pages favoris du prince,
frappa de quelques coups. Le chat se jeta sur et en leur compagnie il entra brusquement
les serpents et se mit à les griffer. Les serpents chez sou maître. Mem ne leva pas même la
s'éveillèrent de lenr lourd sommeil et commen¬ tèle; il était triste, pensif, il semblait qu'il
cèrent à remuer. Tour à tour, les animaux et eût maigri et vieilli. Bengî lui adressa la
les divers objets disposés dans la chambre se parole :
mirent à danser et sautèrent au plafond. « Altesse, qu'avez-vous? pourquoi
Toujours avec son bâton, Beqo traça
étes-vous si triste et si mélancolique ? S'il
sur le sol un cercle au milieu duquel il plaça s'agit de la jeune personne, qui à l'entrée de
un entonnoir; et sur l'entonnoir, il déposa un
la ville, au retour de In chasse an chevieuil,
miroir qui révélait le monde et ses habitants. vous a jeté des fleurs. Votre Altesse n'a qu'un
Au bout d un morneni, des figures apparurent ordre à donner. Je n'aurai bezoin que d'une
sur le miroir.puis surgit le palais de Memê-Alan minute » . . . .

et l'aventure de cette famea:ie nuit se déroula. Mem inlerromppit Bengi d'un signe de la
Beqo ."ie mit à rire, et dit: « Voilà un nouveau main, et dit : « Voilà mes ordres, tais-tois, oe
préleadant qui viendra du bord des mer.« loin¬ dis rien à mes parents de l'affaire de la nuit

taines I. Il laissa l'appareil comme il l'avait dernière.Va me chercher Bogzé-Bewan, prends


disposé; tous tes animaux et tous les acces¬ dans le trésor de 1 or et des diamants; fais
soires de magie menaient la sarabande. moi mouter sur le cheval de mer et indique

moi la route de Cizîra Botan ». (à suivre)

-208-
HejmarlO HAWAR Rûpel 7

1 propos le la iDsp Mb Textes et Traductions

Un de nos dislingés lecteurr d'Alcp, a l'occa¬

sion d'une lettre qu'il nous a envoyé pour nous

féliciter d'avoir adopté les caractères latins, nous


I
a donné ses impressions aur la musique Kurdes.

II noua a paru intéressant de publier cette let¬ Bêmalê, dinê li te qer e, li min fat e
tre qui démontre l'impression que la musique
Hawar li te qer e, li min fat e
Kurde a faite sur un étranger ne connaissant
Li ser sei'ê min û bejna bilind taveqê
pas le Kurde. En saisissant cette occasion nous

voulons remercier l'auteur de la lettre, pour la [ barana hûr tô


sympathie qu'il a manifesté envers nous et W ezê naqim terqa bejna bilind, çavê
pour les voeux qu'il a bien voulu formuler au
[ res û beleq '
sujet de notre revue. « Hawar »
Heta serê min biqeve li ser darê vô tabûtô
Mon cher Emir,
Ax rebî rebî

Je vous remercie Irè.i vivement pour


2 _
le No de la Revue Kurde « Hawar » que vous
avez eu l'amabilité de m'envoyer, et je vous Bêmalè ! dinê sibe ye, roj derqetî ji

[ al îyê Botan
prie de vouloir bien m'expédier aussi les i^os
précédents pour que je puisse en avoir la sé¬ Rebî ! sibe ye, roj derqetî ji alîyè Botan

rie complète. Tavô da U bedena Diyarbeqra şewitl

Depuis plusieurs années déjà, je porte un [ Kîzan û xortan

intérêt spécial à l'ïlistoire du peuple Kurde,


_ 3
et depuis que je suis en contact ici et au
Kwe'zi mirazè min û bejna bilind hasil biqira
Kurd-Dagb, avec vos compatriotes, j'ai essayé
Mine qirasè ber bedena xwe bilirota
de me faire initier anx secrets de votre langue
Ax eman, eman ' .
et aux beauiés des chansons populaires Kurdes.
Bêlome ye.
Ces mélopées exercent même sur l'étranger qui

les entend pour la première fois et qui n'en 4 _

comprend point les paroles, un attrait et un


Ax rebî ! megrî megrî tu délai I
charme très sensible.
Hawar cavè res ù beleq ji qilô sibhani
Vous avez réalisé un grand pas dans'le
meqe xalî
chemin du progrès en adoptant les caractères
Hema tu min î, qirâsê di min i,qirascanô
latins pour votre langue aryenne, et en iacilil-
[ min t, helalmal t
ant ainsi la diffusion de l'écriiure parmi le

peuple. Je suis certain que vous marchez ainsi Ax eman, emaii

à pas sûrs, vers une Renaissance de la langue Bêlome ye.

et de la Littérature Kurde; et si vos contempo¬

rains n'apprécient peu-éire pas tous avos efforts


^ sans maisoTi
comme ils le méritent, les généralions qui suiv-

eront vous en garderont une reconnaissance 1


éternelle.

Je salue donc en vous le Pionnier de


0 sans maison, le monde est sourd à
[ toi, il m'est ouvert
la Renaissance littéraire dans la Nation Knrde,

et je voua prie d'agréer, mon cher Emir, avec L'appel au secours est sourd pour toi,

mes sentiments d'admiration sincère, l'expre¬ [ à moi elle m'est ouvert

ssion de mes congratulations les plus vives. Sur ma tête et sur la taille haute, tombe
[ un nuage de pluie fine
2'" Q. cMicliaelian

209
Rûpel 8 HAWAR Hej'mariO

Je ne quitte point la taille haute,les yeux Ce genre de mélodie s'appelle ( Keydsr

[ noirs et pigmentés biné bedené)et quelques fois (Keyda Hewselê)-

Jusqu'à ce que ma tête tombe sur le La première veut dire (Mélodie du pie¬

[ bois de ce cercuil ds de la muraille). Crite dént-mination provient

dn fait suivant:
Ah ! mon Dieu
L'ancienne citadelle de Diyar-Bekir,
2
jusqu'à nos jours est en bon état et possède
O sans maison I c'est le matin, le soleil différent lonr de flanquement qni sont encore

[ se lève du côté de Botan habitable. Les apaches de Diyar-Bekir, renom¬

Il jeta la lumière sur les murailles de més dans tons le Kurdistan, mènent une vie

[ Diyar-Bekir, l'ardente, sur les jeunnes tont à fait propre à eux. Ils portent un costume

[ filles et les jeunne's hommes. spécial avec un poignard à la centnre, portant

le nom du précieu.\ ai ier Kurde ( Teban ).


3 -
Dans la ville il y avait des métiers qni leur
Ah s'il accmplissait mon voeu et celui
étaient spécialement réservés.
[ de la taille haute Jusqu'aux derniers tsmps dans la ville
J'aurai vendu la chemise de mon corps de Diar-Bekir il n'existait pas de maisons de

Ab, emân plaisir.Ces appaches divisés par groupe, d'après

Ceci n'est pas à reprocher les quartiers de la vitle, avaient installés, sous

les murailles de ta citadelle dans les tours, des


4 -
locaux d'amusement où ils amenaient des
Ah Mon Dieu, ne pleures pas, tu es belle femme8,jonaieat de la musique et s'amusaient.
Ah non, ne laisse pas les yeux noirs et Alors lessaélodi^ deschansons qnils chantaient

[ pigmantés sans collyre sous ces murailles avaient prises le nom dé

Ah oui, tu es à moi, tu es ma chemise, ( Keyda biné bedenè ).

[ tu es ma « chemise-coeur» tu es La ville de Diar- Bekir est située sur

[ chaste et pur
des rochers plus bant qne la vallée. Ses jardins

qui sont dans la plaine et plus basque la viHe


Ah «man
portent le nom de ( Hewsel ). Pendant l'été le
Ceci n'est pas à reprocher
groupe des appaches avec toute leur organisation
* * descendent aux jardins dn(Hewsel)où ils con¬
Dans la langne Kurde le mot ( qer )
tinuaient à a'amnser. C'e&t ponr cela que ces mé¬
qui signifie ( sourd ) et aussi (muet). De même
lodies quelquefois aussi s'appellent ( Keyda
que «xwe qer qir» mot à mot «s'est fait sourds
Hewselê).
vent diresc'est tut». En conséquence le prem¬ Les lecteurs qni s'intéresseront à la
ier vers de la première strophe signifie « lu es
mélodie de cette petite chanson, la trouveront
encore jeune, tu ne comprends pas le monde,
dans le disque de la Compagnie Odéon No
ainsi qne les appels au secours ».
(220597) chanté par Mariam Hanoum.
L'expression de ^ sans maison ) qui n'a
Sùrcqol CCzizan.
pas d'équivalent en français à la rigueur peut

gtre traduite « ô ma petite sans chaumière ».


L'expression de ( cbemise-c ) nous

l'avons Irad'uite du Kurde tel qu'elle est. Elle

signine [ l'enveloppe du cnnr ).


Ji ber qo xweyîyê Hawarê boqar-
-Ce qn'il y a de plus intéressant dans cette cban-
ûbarinen qovarê çû bii derve qovar ni¬
von c'est sa tonalité. Un genre de mélodie pro¬
qari bû di dema xwe de derqevit.
pre à l'intérienre de 1» ville de Diyar- Bekir,et
Ji xwendevanèn xwe hêvî diqin li
chairlé surtout par tes appaches .(pêxwaz )lité-

realrasDt Iradnit { va no-pieds ). me megirin û tê biborin. " SfUiwar "

210-
^ '^'J> yj\»
J-,-»'

*i 'JiJ ii y' ù^.jlj\A ùUo ajlj*. ,ijp\j_


(S j\i}j'^(S-i^y'i'j'i jjjbU tsoi.jU-j^j Al à!
(j"j*- b y^-~-' *» ^J--'^ J *> jj> ^y'i tS
(SJ^f:J'i l-iiji- Jij a! jljUjîly a! Oaj^f
y\* ,j tiyj t\ a) ij.yaji ai y-^ij *; j >: 1_J
" ûjjj.ùU «ja; a,!; |1 aS' ùi* «joUK^.j a4^ aIIsC;
f*[ JV'j *! (} ^ '^U > 1^* J-; liUj iS"
yySj'^i^Cf j\)J^y if jljU 4^^. ay fj. J
Ji J ûî''J jl-^U- Al ù^^ *-ij/ *~i J *-^>^
J*-J slâJ JJ o «J». l. ai i y J^' jlîy 49JJ
ijU *!Uj( f.tî (Siii'j ti\j i y.{i <iy ^i^ ^if
ùjje. >^ J l)>* *l cy ij^ 'y ùH^»
iy.>*i ^ hi vJ4«y- i zm_ y^r" ai 4 1*»

tsT ^ ù\^°*^yf i ^y ùlco vljt .j a:^ ji

. ù^i *>' li ùt« 'i *! ^y\^ jjjjj I JJ Ijö *-i *^\; .jt o
ijkiH a! a5 < ùl. « Jj:- » tSaJL.aJ | j AilJjJ .aJ
*Sji;-lj J'ù}^ J» .» «^-^' f «! 1 aIUjû f Ai jIjU û
^) J'i'- sjljîb .J A, ^^f^ iSji\ Jlli-I JU6
OiJj; ';t5j f*-' JA- i A1^ AJ ÙA' Al'
(Sji^ ^y^ (Sii Al j.^.aI Aj «JUai .Al' (S y Jyi
<Sj *; tJJ f *' f ù.'i^ JAl *; tSj m' i/- a._i' j Al
i f^y v^ '^ '* A.U^ » tşt^ i'i^.i^. ^
,j.Ai JA- a! jI jU i f UijjS^cJlj Jii a! A; .j\; ^C_
a) 0" a5 ty.\j .jrtl A*-i' l_;lj ai ^yy ^y *;
AjIjuLL, )j a) i) jjj aI Ai tJjlXi A* Al A, t^J

tSj'j' ' (S'y '^- (y jt'y ^ ~ tSjy' t^jjji j*-


* * t#î" A^'j'J'Jî-i JJ *! *^ jljU A.1 a! AXic-i
" *; t5 jv'I jlltl Jl^ ^^ Aj .JU.»} »Ai' Jl »
jJilAïAi A, .^ JJ fli^yyoj J^ »J«)
('j Ùy-> 'J '^ aJ^r^ I» Ijlili «J .J. tJAi AJe-J a1
(j'i/ ' A) tjjjjjj Jl;>- j ùlj^-k^ t aS J Al' .Al' Ai
^yy (Şjiv iy<a- y Al '_jiT ^ ôyy «J '> *'
sjliJ IjajLi
li AJ ajljj
*S iilJLi AjiUj» Aj iS j>j{-i f aÎ Aii.lu a5 Jl f'bl Al

Ail < ilrlJtSAi|_siyi ? l^ù^'j 'i f O «J 'y\ J.^b jJ cJ jl^U U::-s^ji i-i c-j A< aj^j

i\ji *! ùV«/ (J. ? (^ j 'î |^->- Al jljU y^^ «jJIa^ j JJ'.'* ûh'j 'j v ^W. Siy j

*> } (SJ^^ 'i J'i ') *>-J ^ji ù*;V a) Al jlj'i» ctljaUlji)jl.'jr.A.I.;5jC»-
i AXj jIj f j\}\.a j^ jJ A, jIj ,j ,^0 A.j5^
'y %^ f' j^ « ' J^lj J y^ \ ij} 'iy j y^i ttl»
' tSjiSi^V * *i **. A J"^. y >iy ^'J'i Aiy.l' y**'^. >;:.iSCi Jju"yjiP li^ ,S^ j^ l:,. ^_ i^liH Jj jjk,
* Û>J *>' J ÙVCD AJljC Iji Ai, AJ AÎ JJ V:_u < Ul

ti ùll^ ' *^} tji ù^jljV» ^^j>.J .J JAO a' )>


r' J fjrf (^ -î i^^ ^^jV j' >i^-> tî j.> J j5j
ùyr'. 'J *>. 'J Al ùW^ *'y.l' ti ** *^ lX*^ *'
A, jfi_ A.\j"Li- ViiV.jl J A) 4 J;:X-j tSjl j).. ui\^y
rfj* M CA-'^ i (S y t Aiij Cj^\y»
CrT^ A5 »ji U-Uj\ s_ij; iiLi»j ijô ,_i ;jol5 ^_, .1

' '-P ^J^yyj^'^y-zyiy jLj'Cy^^-^ i


4>> 1 »J 1^ i^î*J ÙJ^i it fI

uu^ Jl /' ^j J'i/J j jju _j ùuu iikT

211 -
' '^'^j.ay J^ i>.b ùy- ' aiU ySjn JU < aIIU-

tJjji- L^ Jji (J^iy'ji L'i^Ji O^y J iy~i\y À

(Si y i ^iy » fi ô">. lAlU


-^^^ cT' i->
Ai Jj( wil(-i J_.- i_i IJLit Ù4l» ^yl < AUiU-jJj
(j^y^f^y^ (^y ' J. (Sjj j tSj» J (S y
< \fi\yi J a:C-1; li Jli- Jljiic ^ (^_^, < ùWr^l»

Jl-U ^^-S ' \j jjj J» aj:5^ li-li- tsi j (> jUjj

' t» --' J** cr" "^. y y-i^ Aiû y ^_l.jljw-


(> J^î ti-JJL-Ui l^jljl» J jS' Aj-Ijoi li l»j j.\j
li"'' V* jriH-» Jj tSJJ> ùljîi- jlj^^^lj " ùW
Ù^ijjjj^ ù'Jl. bjj) ùblj; ^-lj}.t* Aj.ji-j jS^
^bjji. "bH, J. f ùUM _;"; ^1 J ^ rjl jl ^f^
<>'JV '^' 'J^ '^'^.ù' -i^'yi x'j j3jjb tî Jà'Jl;
_J I jjûi Cjf l Jj ùbJ i/j. ' y^.jji (jyCJ I-Aj. J j
(-U; «ilCiî ^yU aa:5 jL.*t5jl;li^tjJ»
Jlj; jj-U ^sy Jy JJ Oj) JjIj ï jJjuIjj aIU a>.
jt; xj tS J jl « *S^J f-ey s "j/^ *I A^j (Sj
*r^ ^ *; j! *^r Jj i/-V" (Siji ' y. jl; Aije.J^" *
y'fiy '-^'y- tT-» ObW-^ ^j ij-j» li jljU J
' y yy l-'^ j~* v j^'jî^'r" \.->^ ùhj 'i\ i \-~-* ùl»
ji fi jl_l»|jA--^^ji jPj ô"
^.uj( Ij.jj "b/u. liiji. A£ J» jl (sj^j-
"y: ^y(S^ 3' ^i (S->^'y y (Sj^.\ jS^ y^\i_ J
y v^-' jW-j- tf Jr J*^ ' ^' jVi^ liJr Jl^
Cyy ijOlU jjl ii\x>_ Jj... j ^i ti;-i'»jir.c J Lj j
IjbJLi- JIjiÎP (j*
«J^J jU oy IjA» d A. ùj! jL.l*|_jUr'.|
i/^i ->r '5j'' -5' ti-AiU- ô* J jZcl ^ (i Jj j^'
iJ.to J *x.»S y Afl.jjjS^A.U<iJi5Ji^j
t fL_» yiji- vJ' j! -^- t^ftê ^- ' ^l '^ A--:''^
loiUlLij^LjJ Ai* jiij jlAjiiJj LjSJ j'y iy\v-
Ji jlj! y ' \i} ^ ^i^ ^cy^y \jfj^ij\
*> y j! J (T^ J-y- i^j J^-jj" tf Jjl ^Ic-; Ji A».:jji-j
Jbj«-J yy 'y, jo jljjA-j ^ y iJUj J «jro
1 â*->J ^ * ly tf y X;»» ùî»jl Aj A. yi,y
>j ^IjU-jI j i j_j 4 1 c?" J^ ' W'^.J iJ J ti jf-i
(Si ^5j^5-y^"l>"JJ ^y^^^-iîi J..y-._,|^l
JU.-i çJlJtT' Jf t5jj^ V 5^; J ' V/j Jj ù^jl '
\kŞi Al ô^fj ^'y Aj- lOi à*y 'j tïjljU J'i JJ
< l__L. Ijkpli ^ jilj ^^1-i t^ : Jj-L J yi i^ jL»
ijjli»j y \iy jLljk _»l ùJJl-ùi y I'LjjIs oU ;>
liJLû _Sl; a:^j l jJj J ,y yii L\j Jj (> |_^[>- ^_iŞ
yX Aj Aj- L-Ij. j ^»J ^^UjJjS tJjj ;5 j l_J j ^y
\iiyi..J_y\^ \ùyy-'y^ify,ii^^^y_(S

f jIj'IjŞ Aài t^ Jj j.i JU Sj» çJIj .j

ùU'jîtf jrU if jV Ùl-Jl J2^ 'JJ^JT ' pj^Jl (CJj^jl (Cj/jl

(Si '-Ji ù.J°3 Mri tSj;ljj>- ^i y y ijiUJJ J Jijc y lil ^j Jjy .J j^j

y^\. jU . jil^iio ( i.U ) o J'yf^y.i^i t5-L» J J5 J ^\i ^^-i J» liji jji (juy

C^Jj Z^ii» ayj_, Ijjî-J ,_j ^j Y^ J.J> J ji

JJ J cfjjr»AJu^ jS^j.! JJ Jj aCjUIi <,f J t5-j OjiV *' ij* (>. jLiS; j5
- ùjft_p oUj Ai ,y J o/'ajj .j (^ j^j. J ajV. li^Ijj ^, J li^j lijIjUU^jj.ji-J

1^ «.it^jJi' jijS.ià'tjjjv. tïj ul-f.J tSjlj^ lia»-J i>" ^i JJ «J Jili IfJ jljl'

212
1 * >U;i> vt.^U
(y/^

? AJ -1* j « j^l» jij j » jb AijS'^ijA. _;lîj _i-

J iJH Jjj* i^y ij^'j' J:» ' !>. >»-J ù'^L .j^U »1

.;i J A-ji Jjjrtj Jl a! jHJ l5j«j>-iJV«j } i>u.ui y. y '-:' Oljï>- J'-!' OjKj

o-b tUl/'( jljU tîU^ jjirc)|jLi.4 J.ji- jjo-/' 1 AC_^ ajU 0^r^J-J J tS j -Jl lyj.jirà'lj' JO^-»

ijùi i>j> 'o ô^> ? ij:l' JUL y .1 ùlc^

y ^y 1^ ^:*:^ V/ ùbV -^ *' is ^y L-j .jjLQj ijô'j^ J^»J y-^ ^^3 ' f' bJ
ai jjyj IXXj J ^^ Ail- tiJji JUj l.^I.Cj olî»- j.lîj- j-j ^^J,i- ijvil' j^j L>- ob"lir ts^'j^J

jUjljjijLAi; liji j J\j Ailiy- LlSL, iijjrwu\jb »ji- ti jLxJj < iy-î>-J ll)lj-i '(>J J »Jji- jl- J jLi-J

li^j ^ji -5 4^' ,v (jl^* tij à-jlj-Aij^j^iij oJj jTi. jU li jlSL J ùljy iju^jU ' (-1 - ô^ i Siay ^^

tA> jlj a:» ,j JUj <i JJ aX»j ijj_ y y~d\ii\ ay / 1; LI: Jl jjj\ J ^1 ùV» jLT ùj\ij Oji-j 'y

ijji\~jii AUl j^_ JUII lij ^ a'^jb jl'J jl ùbW y Ij «jj. li J.:»j yi.' iju^l. J Ij J

jù^iu I li jljU UUjI jS^A.lj.ji. AS y^^ Sj\»y j jLxJj jU Jj y ajIjj aï tSJj»-J ijûi-j «j'j»-

Ji aL ùIj Jl; »1 Aj» i) jjj yy li .jùljj) Djii

ùJj vW OjKj (il ' «Jtî jjj tijj y~j

* t I - ' ? (y l; jlijl tya v_j f I ô\,^


J J^ f ' Jf^^-=* ->J=-J *i Ji «JA-j UlfUjI _sl
ju» ^^â:^ «JJAji. JL y-^ ' Aj Jb'»j>- a; A. \j^
' û?! '^ ' y;^3j^ ' ùj^ AJ lijjl-j

tJi j «i jUji J A.1;Jjj j» L jLj jS^ t j^ ^j ^ J^^\f (Si'^ f\ ' aS^\; Ijlij ( i^i ^yi ,y
y. ,yjj tilp .j._jj _2 lij JU» ^^ ijy ,y (Jj
^ ijijUj j^j ùUL J'y,

J Vjj»\;ji J .jiL jL /a, uj jio lijIjU .JJ.1Î j»j j-j VJ A.J (>.. j- J -5l^.i/-itij'.j à^^û'-j'^

^ ' <^ J^ J V *'j^ -i» ^j Al» jjS^ .JlJ jT' 1 o jl"' 'j** '-r' J <j^/ AiJ ùbL

* J t?-"j; J"- j^j! !: ".i ùlJ tf jljl» ? ij>r-'' J ^. jl' ,y. f ' ùl~^

(I ) ts'\îi5i>' Vj OUI J jljP li J! J J « j^L ( 1 )


^ 'à^-» 'j^ i>-''j '-^ «ji- J li*' J l;jw ( b.^
ÙJ^ v_J f AiU-ûi AJ A. tjUj v_J ùL-^
Lo jL y i jjT ,r 1 J ùji ji'l» (^ c' J A.^L
;jù_iîij «ji- jUj j_j ùljib ùUil jJcL» ii:2ja aj«ji-
* (jy. -î* ^j iSj'J lijIjU
tJ^ AJ J A. tj"j jl ' t (jûlîi li «y- cJUj ,_, .1 \^>.
(À A^JT^ 'J^^ O.-C' -V J.^lj'l'J f (j'^Ji c' J.
t AX-i- ^/^l'j A. t,jl.j ! ! Cjjy-^, A \,i Ail; y-^»-

J «J»- ÛM iJ.LijI ..I-J J ^yUi J jJi* A. ^y J jljrji


'^^Jls'j; (Sj/i^i y^j y ^'"j' "^ f Ai VU

jJ ^yy ' 'y^i" y-^ J"jj A^


^V "^'^ 'J^»^ J ÂVi ûî''j j' J cçib ù'j «J â*
J^^j^jj A. jUj jf yy y\i(JM, .ji.vij
JJ _ÎA iji;(X-i «J»- (jujiU)! '-iyi y J J A. ijy
(aj ) liit- A. jl«j a3ojUj ayj-y ijiS-X'
' y-i '^. .* OjLJ^. ji lilj.L^WI Ijjj J»
l_f,f y_Ji~p yii. iS i ay jUj v_i ^1 ùlj>. AiUj
y Oj> J fl/j O-i J Ajji. J ^ jJji^J ^^^

ù« J.Ul li/' il. Ijjlj ^ ti J .ji. b uJlill ^ (yi J A. ti jij- l'jj J tijri jj' fî jfî î? ./'i;

J.tijij jJJ I A. »ji.

213-
Jî.''' yij\^ 1 vU;*

t5<5Cjt^y_ iy J<[ A* J 4Ï j

* iJL^ Ji t^ij^ l_- y A, (.

_^l t5A*>-y J..-ïi (^IJUj ci *

i_-i t5Ai-3 jA« a! (^i Clijjji


! j^U ^._^j <; ti;jU.jl- |.V 4,

^tjljLlDiy tsjj t Oy J<»t5^(.Sj<-


« k/^ *? J/ -4 - 1>. jIi ^:)Ù c5b -

. 1 tjli-ij^j ; ji.c^ 'l; *; (^(^j iSy^.y


t OJ A;I jV (S*i t ijT Aj' (.^jIjL.»

1 .J Allj I-aT Jl_JI Ji


***

***
t5ji» j4 a! j.li oa! I1..JI
t^

ç^bj JUii (Syy y dii^ Jjjji


* iSj *! Zj^3 y. (Sojj ^ (SyX

jIjUj ,^J_^ »^ 6 Aj' OVj y ^bbj *; *Ij<'i IjaS\)»j i5 j f yj-

' jW^-J -*-* ' -^ViJ ^i^-!l*' «iJ^J ' *=îij^. ^' t jl-A^ (>J^ «'^'
1 A^JL.;^ J.J- ^sy yy»- A.
: tSjijl-» a! t^/' ti^ Jv_^ *.

* ' t^J^. t^J '^'^' ^ Jv^^ iS-^. y yy (Sy\ » \j (Sj<-'

^ (S^ji ^-l-^'-^Jy. iSj Ai AÎ (^aJ


» I « .
^\j\ tS'^j>- A:^ Ai'' ^_^

? t;,-iA (.51 AjX'^'' OU iS^


'yai **fXi\a3l J^J j^ iJ.j
1 (S^' J A;-i lijlj

«^J» ^/ 'fj# «JjJ L/'j.:^ ti jl ùlJ^ jT I y^jai jlojj a! t ^_1jI_;=«j t^jj^j

bJ Ù->J.JJ cUli-J ùjLxi. J.1 Ole»- aSj jJ ÙJui- a! ^y- J Ol._JS J Cjié yi Ji jj\ Al JlIj y.

f I J ùfi 0\-i^ 'i V j|-J>- bli^fl ùlcr l>'lji fl ^y ai Cj\jy A) J Obj< 3J AZ-jl Ai Ali y

J ù-y^j ^j ? ùyl; oLjy .j .^ ,ji. JL \j\f .JU' J JJ i.J -J..J ou Al JUj J.-

^' y-iJ tSj _jl »j^aI ( aIIj. j .J.J .JIÎT A. L-jy oIjL Ajjjjy
*i J J Jji t5l-v ti; j=" *i

li'' V J ^3 Jli J j'^.jW \jj . AJ_^ J ù^i:~i J .y_j>^y Jj Al


Al J\<^^*J «jf: .iJle

"^Ji^ -J-j J.J«i Af J OijAi' Ai-J*^ iiii jS^i,- y,j .^u,

(j!j Al t5}\; A»j di jA»- j/ a) oLie tijjl

ji UjJii .j-j J J3J A. ôy,% J ^ Ijj J.J» JAi ùj^lif y,.j. Alljli J/ JA- y tsjl;

A. J Vj J A-jO. A>- f\ . ^SC^ ùLjJl.j ùLjj J.J-*i JA^ OjAP ,^j.jj .J o:i.Ai tijlj-

Aî_^ « jAli Jj j » j ,j.j 4. 0«*-*'.- _LjLjJtijA^ * ^-L/'' j:; J^ a; AJ oa) cJj a! j«Jjj Jj

o«^ J O...XJ-J o'^ljj A-Ju»j t-iL.. Ip oJjI;

214
>UU)
J*.-"

J A»^>- "^ Ij^ jjj^^ A» .J y\^ a! .:,-.j

J Aj jS^) Al J; «J Ul ji- a! jIjL tSjA- ^1 i^J J^iJ


J Ai J y^i_ i\^ aI j y jj .:,-.j J,yù
AxJAj- y-.- ai AJ Ai_l A» O^^» AC tiJAi- aI
y_J^ ljj«j a1 jJ \j Jj. AUîijA. ji-
"^ 'J tJA; JjJJj.;jJAiAl J«J£Ai j^i-JA»-

Ail i-JJjJ Al ^ Ailj«i' éiO U- »Ai' tiJ^


*^ ' Jj-^, J a5 y^3 aJa*
*'L-*-^ i' JJ'Jjl j:Jj» ij. Ai J_ aC>- AXiAJ J.JJji j.A»ji jAi-J iyJ»J J. A»J

AÎD L-i- jV a1 jLji. jj^U- jAi' y^


ùljLi cS»>lJ a1 AJ *;'j»-tylJ^j Jl li^iAi

a;\ li-»J jjAi liLu Jjji ^JJlj I tijlj


A-jVJ AiJ «Jj-I J O^'j t/'J
ÙjL Jjj |_jii Ai ù^t A-i a; ÙJJji A.Ai'
■^. J tijJ .» csT ' ti" ti^'
Jj.;ljl jlA» lij\ »_A> aS aS^-J U- A.Ai'
'-^j^*'' J cs'j* i^. J Ls'j* ->*- '^J.'-'
-^Jt'^J Ùji Jl^r-" ti->^»J^ AJ A>^.J U. A.Aj'
A-j;t5lj Al J AIJjlj yiy ij-^
J'jb. JJ^'J tSjL J^ A>^i li- A.Aj'
ùjIj'jj» ùAi a; aS A;jàj ùji til; t5 Jjj
Jj; C,^ y 3 «JO .;*» JbjV* j,
fj\l\l_ J<i Al' aIIi JJAU. i U- a! JAJ
ÙjV. JA» yyys oL j.li- jU
wU- V jy.; Alj.r jj_^ J iiAl iSijyi J»
Axi.. (.«; y 'J.j 3 (Sjj
^'bj- JAi Al' jlX ùVr J Obj> a1 JAi
ojULiji» 'éy ^<3 Otb ùtJ
p'^'ji J «JJ J'I tSj^Ai J ^y jj: JAi
»jV. Lin» yy. JlcL ti»-Aj- ùj.i J.
__!__,)!; Jl j JJj- ^jjAi Ai liii ii»J J. A»
«jU \,iit» ijVjjji o'.J JJ a; jl J oli
ji-i j 5 .j5 Al' J Jl(i- JjaI JA» J»l
ùjV' yyj-i jjUÏ J cA. \y s i^L
ji l jJJljJJ Ijlj^ JJ'JJi 3 'î''-'
J.J ùV'jjJ y-yi J\j J l/oj illijj lSJjj
J^ ^7 J -'^'-J tjT^-V^.' JjJA. cjjlU
J.J ùV*j-'.^i' J '-7'bj' tSJ^-j^ jjjA=:-
yLjA»jAA»j ilji y JJ tijjj Jijr; J*^
J.JùW-iljjiJ liJ.B' cy^^ jjjil^^JJi
_jji; s._ J ^>a. dii aSCo ùvXiIj j iJjU
J.J ùlcj*»- J yi A) ^.j '-^.'j^ jij»t-!»j j^.i»i

ùjUjA» 0-;j-A'> tiJj"-:' Jl J,)!>-J A>. ^Jii i>.ji *l J li-ij. j*;} ijyl JJ .._l.j\cL. JAI

y. y A; J j^L JJ .jy J tiJAisj dl, ii«jlj


tS J*-Jjj-i JJji ti^' JJj i^' u
(j'.j. »jl àJj^y^-t- .j^y^_.lj- ^; y »)
.jy,- A. J.a1 Ai a1 j. J.U^j J,î- jL Ja'>

l>.j'.A;ii»Jt>'.»JAj' lyjjj^y »J a1 ijv J» tj JAi


ftjj'Vj ftj ^1 ji- Al AJ U- .Al eA*L ô^Z. ^Uj

JJjJ ti'Jj^ (<-^j '^'^' J -^ JJ' --L-'j^'j- o^y~ '3 V *'*'.' ùv. ' ^. -'.'

^y^3^y 'J Jja/-(.a. ùlp^jULjAi a;!^.-^ jjjj j. a;U.»-j ^L .Al' i>.jj-i

tijAXi JAi (ijA-jij\-_,A» A) .y.j jjj^ tiJ^:- a1Uj\j|?} dlilj ^_1,-^' u iJ'-JJjJ

tiJAlAl JA- JAI Al jlu 0 .J ^^j; tSjji «J


A^L-.jU jinj j; Aijjji J A._>- (.Al' ^y^-V

xSja' JZ-b J^ Al' ùL J:;- O^A-.-'^^ J ti J'i 'ilLlj \_;_jl»j yJ^. A;5k.» tijl

tijAi J.i t^y*' ùLj j lijlo-l» :(Sià^ IjjIj ilU- J A.lj iil.l ti»JJ»JJAj J^

i ùjU a) lj_jj JJj5^ Lf;'" ci; y Jl jrji '.jly^ ^/'j>-JA; Al A_Ja» JUi.; tSAf

215
!»->' yj\» 1 .U>o

'Cy 'Sj^jy y yy lyS^* ^j-^

y J L5^ i-j ,__:^LL \:!ji j\ c5y.<^i

(jf» ^-1. 1^1 Ùiay Xj> (_y. 3 ^-.il ^':3L» J^

y (j\iy (?j y y-y tijl^^ la t^l


»J (Jl »l.ij Oya.» ùi'J A^ y iç-* »-* "^

y Jlj» y c5jy iSyj'^\ y) J^j -A-»


iSy ilJi«y (Jy^ j**''.^4 *-i y 3 "--^
( ^(.sUijùU- ijI:,.«a; (y\y^ y- <Sy^
y (J^j^j ^y_j'- y y. *! <^j^ ^—'
y Jlyi^_y- J'.J fj:^ 'j »^j' ^'y^
Aa (Siy (JViJi y ^_1-'-^. OJ* r ^»'j*

jjE.- ^ijj J JljA- (j-i_y- tU^:-! 3 ^J*.


y ti^.k y. '^jy ^ Oj* i-^'j' j y. ti=4
y JL-t-l 3 yj y dU-b A. lSjIII Â>-
^>. jM_^i..iy- J ij j) ^\iai- y ^jli cf _,^

^_^>-i Vy. tjiyj jyL^ y * a^^^ ^ Jj


y Jby *> oj:-,)'. /|^^; (^ ^ j'
y Jb-i/* Jo jl tjly-y. t5j>"til

y Jljj>- J y yj J^J .O-ji j"»y '^ O^ J li J tJ^* (jr^*= v-^-J r-'-'-' a"-»^

(y"y y, 'yh v '-^. u"- '^-^'- f*j y Jb Ji" cj-r^-»^ >^ ^"'' ^-^^'

y (j^yy f:\ ^^ à* y J »j^; 0^* J t5Ai-j:.,ilj tjlj J ,j-' ù^y J ijio cXajy.i

Ja Aj.l;_y.* à* J j! ^J^^iji J f'j'- j^ j' y Jl^-ij lU ijil; cfjl^_>*y-J ^*

yj^y?-i ^j^ y,' à i (Si Ji \?^ ^y_j^\ JV51 »_^;. y Jlj<; J Jf^Êb

J ijlraU _j îi-i . l^iu A» y !^-» v^«l«


ii' J J-.y y^.
igiS i$jii> ùV-Jj J ùA\ J Auy Al ùl'jijObj- J jjA- Jlj~ulj iSy:âi a) jjiji- Jlyliilj aj

jj/^aS^ .:.j.jV: '^*^ '^. J^ J^JJj^ (ifb Oii. Ai i>.iJ. A.'J J liljA! l'A» JU- oJ» Al J ob l»

- iJM J^^ ^AJ u«*a) a:i y Ai (j'ly Vj-T J^i Ai' ol_p ùji 'iij.J »}'= JAi 'i' JJJ J JaI j J;

tiiSliu y I (>Vai < aW^ai jjj iSy>j j-.j; jjy Jbb cSaï-Uj dLuij/ ,yij aiIj ^ jI

A) J . JJji J^ JV'Ai ti AjljAf J« ) .i yi.O\!f Ai tiJj/jUj Jis'luti jx-i- ttiji A;ij"iiA;Aj-j jjA»

yVij jAi ii»jUi-\j..i_r."y ( aJ wtlj Aati ^y Ja-j\; jÇ-A.jl . ci jljJ-Ai" j\jU (i jl» j> «J*^ ti'^A.

y Al' J : jj »j OiSo j^il

^rjj-.ji J.J j*-ji- tSjbL_» _p I Ajb^A^là* aS'' A,A»b tSAPùbly'JujJj^ jV'JAlùb J.

j50î-^ t^i '^ ^j' '.sj! 'i^J r*' -**- ^ t-*"^ ,:,,j;ljiU» aJ ùLJyj Ai a, ùU.u« IjJB a»:! yf'i

ûH^ ->jt* "^-i "^*^ ^*i^ > '^i-'j'*' ^-^ t^J-îj^ ^yjl'Al AX»-j Ai yi- Ai .Z.,lyyi à]\f J Al O'i/U»

^^ , t?^l t/^^J jL»liilAS^ A; ,iai i^e éS^.ijy j jU tî A>=i iS*f (SJiiA 5li»

-216
1 ^\''J >i.;U

Jolsj Lîj' J«pj j^ A,:i-»-u tljji^ lS^'^


c>i:^j^/^ p I
a;V_:- \JÙJ ^. l-j»

jk j oVj L..- AUJ J^â- -^*-*^-'. -^y


, " jU-; |_ylji. Lj Jl.?-

ùL-j_^ j^l tùL-jJi q1


._jSl.j ùjj j'U J.
jUi J oV.U
ôLil iyjl_9lji Ic^i-
ti'j' J 15-^-5 ùL-Jj^ r-UùL-Jj*' ^1
jj=^» ij,» ti-JJ ^LjI^jj tJ'*' U-^ '*'.'
cX; oVjL^ ^
tiij^ J tP^ ^-^ ,il-cl :jV, u.

^5 J u J . ji- J..«
^L-j_^ ^1 f oL-jy ,C>
ti^- -'li O?; fi'^
.^j^.J..jLj,:,iJ
..;U ^iVj U- *j vj^l.» tJ"lV
w - ^

vlJ J f Jj»'-" 'J 'y yj


ùU-j_p^ r-l f(ljL.jJ> ^1 (.11 tSjji- ^ o; jl
jUb >^Vj L-
(.Ij^ jV_*.-lj J»l (f
AJlji- Uj/^ Jl
ù^.-jjj ^l'ùL-jy ^'
(.::> -I J'.J Ji J '»1
Aili-Jjli ^L) j jl
_jl<JJ Ji"" A. J^/j jLsb ':-V, U
jîUjj J JJJJ yjs-
^_j_jU>- Uji y (yj ti j ùl::-jjr£ïfoV^j/'£î
aIU j .J..J '^^
__^L-.j o> a;ji ^^i ^i
J çb oVj u
.^11 ,_ijmJ^ 'Jj Ly*'"
^Uj jC\ jil b^
ùU-j/£\oi--j/'c'i Cjj Ùj"!" ' «j^ <ijï^ Jli
jklj oVj l_^
.^i oLI >i,;A>- (j^ >^
ù(:-j_r£î'ùL.j/'£î
»1.1 J >;.-»-:» Jj Jl; u
*«*

ty~2 iii Cii) A;»- J» jkb ^"^5 1-1-


ti jljU bl'>J ù^îrJ-W i/jj»
»yj jj- i_jij.'J tiu ù\i-j/'£îtùL-j/£î
J dl ùU- ji-iiL-ii) «jl; tr-'1
«y- «j^j;* J.-- "jjî-- ''
jO ûH A' jJJj ùj^J V ly^ ^Ijljij Jl 0"ilj J^
.j^>. lij .O'ijij» ,v ùljjj 'S' d^J Ji J'^
AJiij\j. y.JJJ Ij-- i>-^ j:'^
jLçb ^"^j ^
.1 JJLaà; 'yj JiJ bJ j.j ùlîrJ J J^'^jijj^ \^ J^
oL.j/'^î'ùL.jj) £ï
tiJcT-» l'j^^ lijiJtiJ _jijii j'^ ^j. y Jf
JJJ tiJ^ l^J Ù^J-'i^. .il-cl oVj

à'- fùL.j_? ^1

?ty-..\jt5Jj/' J^Jji^i^i^'J ■^. J^:i;A.jATj<i}ÙAi^ A:.i A>.j\;l» lijlJjO-i J A^j^ Jl=- -^ * y^'i'J
jjy tS'^^Ai» jCi .s^ .jjjiji J'» ckj y-^
jjIji- jLi-JJji tSA^J. djl a! (,^.,'J t5.«

J^jil^l t/^; J^f'i^.J^ j^' J* J-''-^ (SJ ti'JAÎ Ji AJ O^f 1-3 ^.J ^^li «^'l -> '^. tŞ*-»
JJ ,a) b«jL JÛa.j^ ,:^jja; ùj»- Aï Jj*- *t
AI J « .jLt jjj5^ .Jw Al ji^bAi lyi^tJ» >'t5 jrr-j'

Aîjjjî^L- lib a! y^ Al jL-jjji A^ ^Ij. ùL^i Ij Oj: >. J'» y^-f-'S ' '>'^. *t^

217
^*yf

>^rv JjVlo-.j^'f' t^f^ tijiL jî-'ff

;.^y ;i/ ïK t^.>yivli;/

Jji J3^ t^J^ y l-^'j-.J -^rc*lAJ(.j'


3L : jljU tSjlsy ti JJ »i j«- J'jl^ Ji
y .1 **' . 1.*^ t 1 .
tijA«Ai' .^Al - «JA.^ jJ^i Jj (yb l J j^jAJt_i Ji:^ BjAil i (yjv-'j J Jj J'j»- ^

tiljAj Al J>-jjLjj ^^Liù"j i^LL^ Ai ^ d.f^,- Jj J-Ij Al ...jLj ji.|<^l- Ai l^! l/^.jU^

i aX-Jj aJ ...l-jl-j Ai JjIjaj' ytu i_j-) yf' Al .JAi'IjiJ jl jjUa» dl-JJ tijU J»J«'0 A'
'i^>.

jAl J «jLji J Ad. li«jlj ' d..U lij:». J-A» ! «JiSLi ùl'jl-'j.l'

Ad«|yij»J Jjl jl-Ai-JoJ liAk Ij v_LJ"JAJ «jl^l f \jiy


Il, Al dilj AÎ lyj J oi-i*? Al' Ij.» y j (S 'JAi'

y-ij ljl_i.. J IjI jjU a1 SAa y JUj ùb J. j.'A»- a'iLj a; A;i-jjji ArAjA.r ,ji-j jj^ti\c J JAl'

^lA.Al' tilj.j'- j J^' j-d^ i 'y' (S'jf ( Jjj- ) W.U' ti'JAiji^ J^^. J lT' j» J'3 A'«' i/lj»
Ş ji \j .li' tî"LI j\Jio-lj ii-sî ' Jy vIjjW
t5j5J ^^
oL-ijlj jjji t5»jA;A;l jjl j-b Al A, ^y.-iy

,1- . f a1 LiUj jx-i- i'j JJ ùL* 'A-; a) a,» a,a;Iij a!1 y-i j\x> a. «f tiJjji

Ai AJk JaiAjI (( JAli «JO » tiJJA» dL'Uj JU.i tSljA»J yjyZ. j\j a1 ÙVfT aS Ij5^-j JJJaI,

JI.Ja!
ijA) 'I j; y Ai\} .Vj AÎ (S'^f^- j y-é^ji ' «jAi^kj A? b»j,l- ^y^Juj JjjljyljjOji y-èii

« ja:j « ijjIai' ( Jjj=- ) wij- A, lju>-i'J* Joj.jl Ji a1 aIL jI j» ^_j^i j»jl Ai Iax.Jjjaî

^_jj oLiAi j-û IjjT J,;iJA^ J5 AJ Ai IaX-jJ'JaIj iijlùbjj «JtJJAi Ij «jjJ -^^

j,;;v jM Iji-ijj'bb i> Il JL J J>.1 ùj'.l' t5JA:i-


tiï.*' IjJ IJ-:.; yy
. «jAi'j L»
. jjij
-
)L «Ju» JAl'" jly y\i « A-U 3 (.jijt J ùlL J C^2i.a ,j-i.[ J-.j ùlj.l jb'>^lA»jj- ^-j) ti jL ji-

X_jr JAl } lju«j ùLl- i.S»jAj- a; j - »;a;U (.s''j»Ij tSjjj> jUj Ij.Jîjja! I Jl^lj/li jlji.JJoy
O'

■^; Jj'. jiA'' Ja» 01-«aJ aIU j Jl j-aj j ùIjT (Sy lijijjlj ,jlJ^-i S-> ^. j^ A JI--J I

5;a.a' AJ
tijLjAl A.Ai- J tiJA.AI aj -lyU ^.
jji -JJ-V»
Jjl i-^;i .a'T'^^, (?aJ lj> jAiaI li J.p'^ y^è-r3 IjAi Ij j»ia)
. -.1..? a;
.IjLaî ,: j\ j?j
». Jl.
d-:_J_5 A^ji- tijll/^jU- «JAiJÖ

oV Oa! A\ a)\.-jû~ ^y-jy ^Xiy} iljAi' ^ylA) A:_i. JL-}_^ J3J IX ji Ji a1 A-.lj3 jjÀ A^- (-AÎ

tijijjjj jj- ^y^-»\ ' AiUj j-A» JU


jI-a1 d.'^i (^»3 JJjJ- JJj"* j j .j\M>-J A-U-

^xltiUl ^JjljJ A» t5Jj>i tiUjji ^.J jtîVtSA:! ( V j'.'J ti"^»JJ»J Jb ' j;lj:- li «Lus 1 »

sa! t5ji»J*y tSJjjJ jlj"^ Ja's jllj A^t; jaÎja-a! f y-.J^


tj'^1 iy-;-i tiJJj^ i^ (ijljV^ J^AJ AXi Aj.
y , , ^1 (^ (/', . .
.5^JA-a) y,.^À1 i>:*Ai' 1^1 AJ A) L-llj ùjl A.jT

-218
yUllIdlU Lryy* ^,»
lyi

JU» it^,»

jlUVl «Ji*jjè-iJj ^_^lliJbîjl ja'r^^i'^. j(J\y^^J</'y3*i jyS*


,il"y 1 0 . :j»-Ij i:- y dlly I i^jj- iJ^jjp 0 î-A»-lj Al- ^

diy 1' t^j^ J'J><'" JjtÂî-^


«iliy ^' jjf- Âî- (/
dliy i <^jj- tr'j> V . « JjfiÂ-jl^
lity T- JjrÂ.".jl(i*

il/^'Vl ;jU - ji.Ai- <,U>.» Jlfr --^J^X-»'»^ '-^. J^' .y^^Y-^. ÙjS^' ùl ^ vl-^IJM

219
\ JU

MrvjjVloij.lît'' -^^ '^ '^ ~ '^rTtiJtUJ»

jli-jJb P iî jy:J :> j.jJjt^AJ

Ojjjj
jljUl,5lA.»^^SCe.

ùU- t5j-i» AiLjA!.^

t^ijj t5l>- >r »jijU».-j ^ J

j^li jL,flj. c5 jy û't/W'iy

«i^JÎ ^.rr/^ ^'^ jyy


^SJo^y ^^\ Q>U Ajyii .1 ^ J>

t^jljU (i.J..>- (jli_^LLXj

Ùv-jJj ' f- ' >


lîs/uyt

ù\jf ji> ^ai

L)\i-jA; ù\eL. ijli-iy rj

i!jjb- >J c?

<^V (i'.j^-^ vitti^a

(it-j"*» fr ii jy^'» tSjLi»

^iSi^ J jlj «jr^*

jljU »j jlîlÎAi a y- J

W j J1.J1, jyllU»»]»\'f»^

-220
SAL 1 ANNEE 1

HEJMAR If NUMÉRO 1!

pi=:nc.şevib JEU01

K) Çirîya-Pa.şê 1932 10 Novemfrt-e 1932

Unn UH\ ^ fioYoe MU

%èsiizïî'^én ^wa?ê

Sin C. -A. Bedir-Xau

YeqyeiiDDaii Hevindê Sorî

X. R. Ik'dii-Xan llawar

Dr. K. BOrekilar Hawar

Çîrcîrocia Biiigolê Herci|ol A'/.î'/.an

Elfaiiêya Qurdî C. A. Hedir-Xan

Sinot Evdil.-^alik Esîrî


Dr.Q..\.Bedir-Xan
.Meşheda Ihieli-
Cegerxwtnê Quidi
Zarincq
Kedrîc.'ui
Tiiimla Bixwîn

Sehidè liewie M. Elinifd Boii

Znianê min Dr. Q. .^. Bedir-Xan

ivé #reîisi^t

Metnô-Alan D.A. Bedir-Khan

Légende Hereqol Azî'j^an

L'Alphîbel Kurde D. A. Bedir-Khan

çapana ttl
ŞAM — 1B32

-221-
Ék^9^ M: \>^ J^^
SPiCIAtlSTB DES MALADIES INTERNES
{^ta/aur ^f/- (%ca/&U
!l?|UfBRIBN»Ba ET INFANTILES

^g<UM** . Jbtnouf 'Sla.vùu ffaAtr

Eyoïifilge Friires
Inscription sur tous les métaux. Gra
vure coloriée, pancartes el tableaux en cuiv
re. Impression de cartes et autres en relief.
suivant les procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Ji bona S'.lrîya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Perse
Irak û welatên kevkasê:
l'Irak et les pays du Caucase:
Snlqî 500 kirûs-sûrî 100 frenq
1 an iOO i'.
() mois 60 f'. Şeşmehql 300 kirûs-sûrî 60 frenq

4 mois 40 r. Çarmehqî 200 kirûş-sart 40 frenq


Pour tous autres pays? Ji bona welatên din :
1 an 150 tr. Salql 150 Frenq

6 mois 90 ^^ Şe.şmehqî 90 Frenq

4 mois 60 1'. Çarmehqî 60 Frenq

Adresser toute demande au directeur Her tişt bi navô xweyî tène sandin :
propiiélaire : Emir O. A. Bedir-Khan Mîr Celadt Ali Bedir-Xan
Datnas: Quartier Kurde Saài : Taxa Qardan

222-
SAL 1
ANNEE 1
HEJMAR 11
NUMÉRO 11

PÊNCSEMB
JEUDI
10 Çirîya-Pa.sê 1932
10 Novembre 1932

Qovara QyriIi *
Bevae lurde

Sêi Iv/IIpi
Sin... .sin ... sîn ... her derre.şne
Hingfira sevè dest bi qetine
ma hesîn.dil hiqtil,can biqesei',(;,iv bi girin.
(jiri bù. Dem 1 nimèjèji hati bù.Di ber wan
Bang dan, Sèx Evdirehmanè gnr-
re aveq rlihpriqî. .Sàxé délai xwe vemalt.
isî ne ma, hati bij xèrè , çù rehmetè . . .
titinga Xwe da xnlaniô xwe, qet pêşîyê,
Herê Sèx Kvdirehmanè. Garisî ,
bel' bi avô ve dirû.
ruhnîya cavèn Onrdistunè, germiya
Xulamè Wl, ji par re, ew da ber
dilên qurdên Kenc, bi du beriqènbêbext,
tifingè. Derb lô (|èt, şex ii xencera xwe
destji me qiş:ind û çii. Bù sehidè din û
xebitî û lô -.iivirî. derbeqê din singa wî
miletô X'we, Kurbana armanca xwe.
kul qir.
Herê bi b^-bextî hâte qii.slin. Ji xwe
Xulam,yeqi seirtî bi navè Necmo,
weqîdin quşlina wi nîn bù. Bi mèrani
serè sûxè xwe bi xencera wi jêqir û bir
ne dihate qustin. Li pey wî geleq geriha dijminan. Herè bi xencera sêxé xwe, ji ber
bùn. Ew mêrên Kenc peyda ne dibùn,
qo ya xwe di sînga wî ra qiri bû.
ne dihatin dîtin qo biqevin pèsîya wî, dor Necrao bâte xelat qirin, em jî père.
le bigirin, pê biberizin û wî biqujin.
Hewranîyeqi res bû xelata me.
Herê , ji qnştina wî re an bèbextî A

an beriqeqî xêlqî divîya bû, f *

Herè bang dan, Şex Evdirehman


An ne weq miroveqî adetî di nav
nivîna xwe de de bimiriyaya. ne ma, ji bona xidmeta miletê xwe za

Mirina di nav cihan, ne mirina bù. ji bona wê jî mir.


Nizanim ezê çawan biqarim wesf
wî bû. Heyfa xwedè jî je re dihat , pê
kail ne dibû qo ev mère bi her tistè xwe û pesnô wî bidim.

bi din, bi zanîn, bi destè xwe kenc, di Sèx Evdirehman ji wan mirovan

nav cihan de weq miroveqi adetî bi bayé bû qo dêyèn dinyayê qêm di ziqôn xwe

an bi tayêbiêşînit û di pey re kasidèxwe de geiandine.

verêqit û emanetê xwe jô bistînit. Evdi¬ Sèx bù, mêla bù, seyda hû, mêr

rehman ne stelih bû. û mèrxas bû.

Je re katileqjinav malê, goliqè Srx bù, xwedan terîket, miridên

malê divîya bû qo bè tirs ù lerz biqeve lé weq péxembereqî dinihêrtin.

bin paşila wî, hère destên wî û welô wî Mêla ù seyda hû. Di mezhebê şafi-

bide ber lifing û xenceré. îyé de zanaqî '-«or bù, Islamiyet weqe

He(|e dar xirab dibe qurniè wê je ye. xwe nas diqir û dida nas qirin. Je ne

Ji xwe qurmô darê ji darê mebit dàr mùweq qêm diqir, ne jî weq melayén din,

lucar xirab nabil. ji bona veşarlinu nezanîyên xwe û sèlan-

Welê jî bû. Dinya li Sèxê me bû dina xelqî, lô zêde diqir.

bû hêvar .Roj çû bû ava, hevalèn wi je Herçend mirovè axiretè bû ,

dur qeti bûn, ew bi xnlameqî xwe ve di ewçend jî mirovê dinyayê, mirovê

nîzingî gundeqî de li hèvîya kasideqî dima. nûwînî û pesveqetiné bû. Nav di xelqt

223-
Rûpel 2 HAWAR Hejmarll

dida qo bixwînin, her tiştî hîn bibin.


Piranîya fekehên wî bi herfên latînt jî ZfliaDt iDiD
dizanî bùn.
Qurdmancî zmanè bav û qal e
Carqê min je pirsî bû, heqe ji ni-
Tirba xwe de, de bi wè dinale
zmanê me bi herlèn latînî ji
Qurdmancî ye deng û pirsa pêsîn
alîyê serîtè ve tu manî heye. Rûwè wî
Qurdmancî be deng û pirsa pasîn
é délai ù binûr, bi devqevqeneqê zelal

bû û H min vegerand; Sor, gewr û qesq bi rengê qurdî

Ma cire hebit, Xwedê emr û ne- B' Qurdmancî, tinè bi dengè qurdi
hyên xwe jt me re ne bi herf û şiqlan, Bavé min ù dadiqa sipîpor
Ilê bi kiseyè daye zanîn. Ji xwe siqlèn Banî me diqin ji tarîya gor
herfên kiirana pè.sîn neji siqlèn îrû bùn.
Qurdmancî zmanè bav û qal e
Ji lewra mîrè min, te qo xwendiye û
Tirba xwe de, dé bi wè dinale
dinya dîtiye, seh biqe û ji me re herfinen
welè bibijêre qo 'miletê me zûqa hini &' Qamiran SSli ^e-lir-SCan

xwendinê bibit. Fetwa bi min re ye.


Min got mèr û mèrxas bû. hişiin di nav derd û şînê de.

Herçî mesel.i Berwarè seh qirine kenc Xelq de hibêjin : Sèx Evdirehman

dizanin, ew şîxê délai ci mèreqî zor bù. çù, qelaşê wî di çolè do ma. Herê mala

Bi deh piiizdeh xulamên xwe ve keza Xwe guhast. bè tirb û gorn, bè rêç û

Berwarî raqiri bû. Weqê xwe dida ber şop, w.irqor çù

qevireqî, sed zilamèn kenc niqari bûn No, qurdino, nequrdino I yarino

çepera wî raqin. neyarino I dostino,dijmininol Evdirehman


Berî sê salan gava me da bù çiya¬ bi lirb û gorn û xwedan war çû.

yên Hevèrqan, li xwe ne danî bû suwar Lê veşartina wî jî weq mirin û


bibe, xwe vemalt, du rextèn xwe avètin quştiiia wî nebi awaqî adetî, lê bi awaqî
stowê Xwe, tiling bi mile wî ve, bi pêncih din, bi awaqî welê bù qo heta niho ne¬
a çend salèn xwe, weq xorteqi bîstsall nas û neçôqirî ....

da bû qaş û şeharan. Belè sêxè min.min ji te reqefeneqî


Peyayên sist pô xurt dibûn. Xelq welè bijart qo hêj tu qelaş pê ne hatiye
pê diseqinîn.
pèçandin, min ji te re tirbeqe welô qoland
Sèx Evdirehman qitôbeq, qitêbeqe qo hîn tvi mirî ne qetin ê.
mezin û bepîvan bû. Le sed heyf û mixa¬ Min qefenê te qir: Sor, sipî û qesq }
bin , li ber nisxeyeqe din ne haie
ù zer, ala te, û min tu veşarti nav rûpe¬
nivîsandin.
lên hawarê ù li serê wî qêla te daçiqand.
Liser Qurdistanê le herçi jî bixwesta
Qefenè te qefeneqî welê ye, rûj¬
niq wî peyda dibûn. Dîroqa e.sîran, mej-
qê bêt, ji te vebit û liser qelat û bajarên.
vemayên miletô qurdan
welatê te re H pf'l bibit.
Di nav Qurdistanê de zehf geriha
Tirba .te tirbeqe welê ye qo ne
bù. Nemaze halè welatê Bolan ecêb dizanî

bû. Diqari bù bibêje ser û biné her herê qèla wô bi brûsqôn ezmanî dişiqe, ne cax

Botan ji çî rengi ne. Ser haqim ù mîre¬ ù dîwarèn wi bi ba û bagarô hildiweşe,


ne axa wê bi baran û lehîyô qui dibe û
qèn Botan cîroqinen nebihîstî dizani bùn.
jl hev diqeve.

Belè sèxê nr.in tu miroveqî holê Tirba te qitèbeq e, qo nifşên miletô


bûyî, lê îrû tu çùyî û destên me ji le me deste-desta biqin û her nifş ji nilsè din
bûne. Niznnim heyfa min ji qè re bêt. Ji re heta pasîyè , hinda rûja kîyametô, ji
te re an ji me re. Tu çùyî rehmetè, em hevdu re dô bispèri:i.

-224
Hejmarll
HAWAR Rûpel 3

Ev tirba te a abadîn e. Min eva Sèx Evdirehman ji qîsè hemîyan


ha ji bona te bijart û qoland. çù, lê nemaze ji qisô te çù. Bîne bîra
Lê te tirbeqe din jî heye qo tu xwe, weqê bi sèxê xwe re mdiniştî çawan
bi xwe bè hemdè xwe û bê hemdè min Il te fedqirî, qusan çavèn wî bi hej û he-
hatî ù qeti navô. vinô tu liimbèz diqirî . . .
Ew ji dilê min, dilè min ô jar ù
***
biderd e. Lê bi hevin û hejqirina le ew¬
Ey axa Qurdistanê, welatê Botan,
çend xurt e qo biqare lasé min ù qela.sè
eşira Garisan halanan di xwe bidin, pesnê
te heya paşîya emrê min hilgire, ù nie
xwe bidin, fortan ù zirtan biqin û bêjin:
her du heta hingî bî xwedî biqe
Evdirehman ji ax û toza min hati
*** bù pè
Sêxè min bi pôncih Evdirehmanji he-
û çend salên xwe ve
di. oU ^^. i/'^ J;Û j^A
şînahîya çiyayên min
weq zaroqeqî qo di belgih girti bù . . . .
pa.şila dôya xwe de ^Bk^ ' ' ':'^r^m Evdirehman di bin
dimirit, bè ax, bè qonèn min da rabû
nalin û zarîn bê mM bù....
tek-û-rek û te.sxele. L&;p^S
bê deng ù pèjn, bi WÊk Kg
Tu jî Hawarê.pesnê

xwe bide û bèje :


rô qeti ù çùyî.
9^ Tirba Sèx Evdi¬
Belô lu diçùyî û
rehman di min da ye,
bi te ne dihesiyan,
\^Em min ew veşartiye
bîr lie dibirin. Ji
'- ( ,M
;si'i4
%1 nav rupêlèn xwe,
xwe bi te bibesiyana r ' '\
*w^*'' mMÂt qôla wî daçiqandiye
qengê ew destè bè- f ,
" t^ , raserî xwe.
bext è bè.serm li le ffip*
j»7^ ,' PStil^
radibù.
'L îljt'*V<
Ey erd ji min bide-

xise qo"min ew şehîdê


dîn û milet ji te re
Bigirî Qurdistanê j^ ' 'mÊÊ
bigirî, bigirî Botan 1^ nehist û ne qir para

te .
bigirî,

bigirin,
bigirin garisi

bigirî Goz-
-- r *; ;
ri,' A^u

^R 1

gehô bigirî. É ^m
Qeç û bûqèn Qur¬ Sin ^ .sin .

distanê , guliyèn SKeluncti SCelil dtanti Sfoedir^-JLan JjC' sin . . her der res

xwe qur biqin, xweli li serèn xwe biqin, ne ma


hesin. Dil biqul, can biqe<er, çav

reşa xwe girèdin, sin . . . sîn biqin, bi ax bigirùi


û zarinô bigirîn. Bang dan. Sèx Evdirehmanè Ga-

Tu jî mîro bigirî, biqeve pêşiya ne ma, hati bù xèrè çû lehmetè...

hemîyan bigirî û hinal. Celdoot CCli Jiedir-SC^tn

Le hei'çar hejmari(4. 5, 7, 8]
ïeggetimaD qovari Hawari xoşewistman, be qurll basI

Ked nasè : la esta tônegeyistibin edebiyali qurdiman qird we herçilneq

qe bo jiyani azadi milel seretay gi.şt qarèq bêt diyarman qird qe edebiyali qurdî,

le naw xomana ( yeqbùni ) ye : Xwa lerkôqî niye le edebiyati ewrupa we

ne xwaste naqoqî we dùdilî we hajawe weqù edebiyati zimanani ewrupa kabili

nuklaney sergerdanî we encami perişa peşqewtine.

niye. . . [ Peyje Jimare : 1, lapere : y ] Inca carêq waz le edebiyat bôntn

225
Rûpel 4
HAWAR Hejmar 1 1

bo carèqi dîqe we lû biqeyne geli qurd, Hetaqù èstaqe her çiqman besera
weqû pizisqèqi mésin rùn nexo.şi qomelî hatuwe, her ci naxosivéqman çejtuwe
(civaqî) em kewme bidoziiiewe we bi¬ liemù be hoy biçir biçir bùni xomane
zanin le layen em nizame çiyeti ? ? ci we pirs u bilawî we şilejawî xoman
nexosiyôqi heye ??.. We ew nexo.şiyane beseia hatuwe. We her be hoy em na-
çilon detwaniii çaq biqeynewe?? qoqi w hajaweye kewmi qurd wa dari-
Eger nextôq binwarin le kewmi zawe we dafetawe we geyi.şie em encamê
qurd we le ehwali qomelîy, be lewaweti perişani ye.

têdegeyn qe nckosiy hère gewrey em Her « be hoy pir.5 u bila wî xo¬


gelé biçir biçir bûnyeti, we pirs u bila- man, be lir u fôl. bègane, lier roje be
wiyetî we .sôwaw u şilejawiyeti. corèq we nawêqewe milletyan be lefre
Imi'O eger binwarin le gelani din¬ lus u xerîq qirduwc. Bo beng u bawi
ya we veqe yeqe biyan pişqinîn debîniii xoyan pè.sûy emeyan pèwist buwe.Lehîç
hîç gelêq niye weqù ème mal wôran u layêqewe maweyan nedawe qe millet le
axir .ser bèt, liîç milletôq niye weqû ême qaii xoy wurd bibètewe. Belam lem
biçir biçir u xèl xèl bêt, hîç kewmcq zem:ineda qewa hemû qirdeweyêqman
niye weqù ème .sêwaw u alozaw bêt. Je a.sqira bûwe, lemewla rèy qoşişman
Bo wa nextêq bîr naqeynewe we lô dagT neqrît.
tô nabînîii le ehwali xoman we waz lew Milletôq qe le hezaran salewe
axir .şeriye nahéniii qewa le he',«aran sa- la êstabe wuryayi xoyewe he hêzi tîru
lewe heta imro wa qurdi darizand u xencera ugadari naw u nişani xoy qirdi bêt,
perîşanî qird. lemewla be qomelî be ilm u me'aril aga-
Eger nextèq seyri dewr u pişii
dari zor bo asane . . .
xoman biqeyn, neweqù gelani xorawa,
Ewa ewrupa qe hemû weqû êmen
her seyri dirawsêqan man biqeyn ew
we le Oman. Ha qe bilêm : le ser zewiya
deme têdegeyn qewa her weqù xawendi
hiçyan nehêşt qe ney dozinewe . . .
( peyje ) y dil sutaw gotuwyeli « hiç Êmemanan le çâw ekwami a'iema
kewmèq be cestey ême nebuwe, qes weqû gelé paşqewtuwin, hîç nehêt bo ewey
èmey lê nehatuwel 1 . . . le naw xomana qe bigeyine rîzey diraw sêqanman debè
be yeqtriyewe nenùsawîn. Her qes le şew u roj he bê wuçàn weqû ewan he¬
a'stêqewe bo xoy we legel xoy xerîq wal u tekela bideyn. Lejêrtanùt utewr
mawe. Xizmeti bêqane be dil u be giyan, u tuwanci a'iema nemênîn.
xizmeti xo he hègarî we he sûqî nasirawe. Hawarawi cehalet le ser xoman
Le ber ewe : bo çaqey millet hiçyan pè laherîn. A'iemi cihan be tewawî biza¬
neqrawe we her çiqman bûwe be fêl u nin qe éme be rastî le régi ariyan we
heleti bêgane gupçir gupçir le naw bi- netewey Madîn. ( 1 ) ( tewaw ne bûwe >

rawe . » SCevindê Sort


Bo wa I I . . . Hemû xêlali qurdis¬

tan bùnete dujmin le yeqtirî. Her yeqe Em ji Hevindê Sorî hêvî diqin:

be çawi bègane !>eyrî ewqeytirî deqat II.. 1 Dùmahiqa benda xwe ji me

Bowa I . . . ( Biradost ) dujmini ( Sùrçî ) re zûqa bi.şinit. Da qo benda wî bir bi


ye. ( Herqî ) dujmini ( Barzan i ) ye,(Bar- bir pey hev derqevit û weq cara pèsîn

zanî ) dujmini ( Zèbarî )ye, ( Zebaiî )duj- nayit veketandîn.


mini ( Jalehani ) ye . 2 Mana pirsên jèrîn jî ji me
Insan dili desùtô, cigeri debirjêt, re bidit zanîn. Ji ber qo di zarê mede
kurigi pir giryan débet qe seyri ehwali nenas in : sêwaw, alozaw , waz, diraw-
naqoqiy qurdeqan we encami xirapîyam sê((. peyje, wuryay ( wiryay ) . SCawar
naqoqiye deqat . . . ( I ) Peyje, h: 1, rop: 37

-226
Rûpel 5
Hejmarll HAV/AR

Quri remo Qeçi Remo

Ev izatatên hanî di zaïé baqurî

de jî peyda dibin, le ne di zmanô axa-

Itin û nivîsandina adetî de, lô belô di


Gora destûrên me on bingehî, qo
zmanê dabé ( edebiyat ) a qevn de, ne¬
ji bona çêqirina elfabeya xwe me pêqanî
maze di .şibran de qo bi wezna erùzôha-
û di pôsîya vê bendô de me da zanîn ,
tine nivîsandin.
divîya bû qo em bê sebebeqe zor ji el¬ Di zmanô baqurî de ev izafetên
labôya tirqan dur meqevin.
ha weq pirs ù terqibinen biyanî ne, di
Li hir e, di herfên ( i ) ù ( î ) de
nav dîwanan de mane û ne qetine zmanê
em jj ya wan dur qetin.
xelqi. Weqo :
Tirq (i) ya qin bi ( i ) qe bè ni-

kte nîsan qirin. Heqe me ji welô biqira ùljj" J-i J dl) Aj 'i^y.
û ( i ) ya qin bi ( i ) qe bè nikte û ya
Bi elfabeya me ù gora bilèvqirina
drèj bi ( i ) qe adetî nî.san biqira (.'ôlir
qurdiya xwerû, herweqî xelq bilèv diqin
ne dibû.
ev misra' divèt holê bête nivîsandin .
No, ji ber qo (i) qe bê nikte di

nav herfên ( u , n , m ) ù di pes ù pasè [ Begzade ye yeq ji nesli-mîran ]

hîn berfan de tevli wan dibe û ji wan


Navbera ( nesli ) û ( mîran ) me
dei'ôxistana wê diqeve diswarîyô. Ji xwe
xèzqoqeq ôxist, pè şiqlê wî è biyanî xu¬
tirq jî piştî çêqirina elfabeya xwe pèhe-
ya dibe.
siyan û ji bona veketendina ( i ) qe bô-
Digel vô hindè mirov niqare bi¬
nikte ji herfên jorin qo qetiye rex an
bêje qo ( i ) yen izafelén erebî hergav
nava wan ser herfa qo berî ( i )yô dihat
weq (i ) yen qurdî qin û stùrtône xwen¬
işareteqê berdidan.
din. Ji ber qo di wezna erùzè de ji bona
Bê siq e qo me niqari bù em bi¬
destxisliiiH ahengô ev ( i ) yen ha qo ( )
qevin nerastîyeqe welê qo ji alîyê danîye
a izafetô ne carinan drèj ù drêjtir ji têne
xwe ve hali bû nîsan qirin.
Xwendin.
Jû pêve, herweqî heta niho xuya
Lô heqe di zarê nivro de ( i ) yin
bû, ji lewra qo dengayîyên van du zma¬
hene qo ji ( i ) ya adetî zravtir tône bi-
nan cihe ne, isûlè dengdêrèn qurdî bivê
lôvqirin ev zravi ne ji guhèrina cihde¬
nevê ji isûlè lirqan dur qetiye.
rqa dengi, belqo ji gulièrina rengê de¬
Tinè di hekè vê ( i ) yô de tişteqî
ngî tète {iè qo naye nîsan qirin .
din heye. Dibêjin qo di zarê nîvro de ev
Ji xwe di zmanê me ù di her
( i ) ya ha carinan zravtir tôle xwendin.
zmanî de dengdêr ù tevayiya herfan gora
Nemaze di izafetan de. Ji ber qo dizarê
zar, zarawan qôm û zêde, bi ferkinan
nîvro de mè ù nèr ne mane, je qetine
tène bi lèv qirin, zrav û stûr dibin, her¬
û izafeta erebî yeqcar xwe xistiye nav
weqî di birè xwe de bête gotin.
wî zarî .
û Fv dengdèra ha, dengdêre-
Weqî niho, di zarê baqurî de ,
(je bilind e, herweqî di pirsên ( dur,
gora mê ù nôr bùna pirs ù navan du
qùr, zù) de tète xwendin.
şiql hene :
Piraniya qurdan vé dengdèrê
Qurè Remo Qeça Remo
weq elmananyanî stûr ù hindiqayîyeqe
Qurè di Remo Quça di Remo
qiçiq weq frensizan yani zrav dixwînin.
Lê di zarè nivro de, ji ber qo
(dûmahiq heye )
mè û nèr nînîn , ev terqîbên ha

iq izafeiê tène gotin. (3tlc^e.t CCli 3icdir-3CÀi,n.

227
Bûpel 6 HAWAR Hejmarll

Textes et Traductions ; leur ont servi de refugo laviolable. De là, ils


surveillaient le va et vient des envahisseurs
parcourant la vallée. Ainsi que Xénéphon le
le raconte dans la retraite des dix milles.
Rûjqê, .sivaiieqî pezên xwe di çiya¬
Aussi, ces montagnes qui jouaient un
yê Bîngolô de diçérandin. Sivan weslîya
grand rôle dans l'existence des kardès.ont-elles
bù, xwe gihandi bù qanîyeqe. Di ber wô
été l'occasion de dirférents sujets de légende et
re dareq hebû. Sivan xwe da ber siha
d'épopée.
darê û veqet.
Chaque montagne de kurdislaa a sa
Pèle(|eq boiî. Sivan li dora xwe
légende qui symbolise tantôt la vie.taatôt l'am¬
dinihêrl, dît qo ji kuleqê se mar bider-
our etc. . .
qetin ù beri'n xwe dan qanîyê. Her sê
La légende dont nous venous de donner
jî biqul û bibirin bùn. Her sô jî peleqî
le texte plus haut est la légende de la monta¬
sîn qirine devôn xwe ù xwe berdane
gne de ( Bîagol ), située au sud de(Erzeroum)
avê. Tède xwe şuştin û derqetin. Birînèn
et au nord de la vallée de ( Mouche ). Cette
wan sax bû bûn. Jû pève qeti bûnxwe- montgne qui est le pâturage des troupeaux

şîyeqe nù ji. Spehi û ciwan bû bùn. des tribus de différentes contrées, symbolise
Sivan heyirî ma ûji xwe re got : la source de la vie éternelle. Elle s'appelle aussi

Eve qanîya jiyîna abadîn. ( BihnguI ) qui vent dire odeur de rose. Cette

Axayê wî qet bîra wî. Axa ji dénomination lui a été donnée parceque ia

salan ve nexwes bù. Qeti bû nav cihan, montagne pendant le printemps est couverte de

niqari lin bilive ji. Sivan rabû, bi şahîqe milliers de fleurs qui répandent une agréable

mezin da rè û çû gund, axa pè hesand. odeur. Ils est probable que le mot ( Bîugol )

est la transformitiou du ( BihnguI ),


Xelq:' gund gihane hev, darûbesteq anîn
trasformation qui se rencontre souvent dans
axa lé qirin û birin serè Bingolô.
les mots kurdes
Weqê mar ji avê derqeti bûn û

di nav giya û qeviran de dişelihan, ji


^0, légende 9e ^làmgtDl
laşên wan av dipejiqî û ji her dilopa avô

qanîyeqe nû vedibû. Heta qo xelqè gund Un jour un berger faisait paître ses

mouton à travers la montagne de Ringol.


û sivan gehisti bùn Bîngolô pehnava çiyê
Le berger était fatigué. Il rencontra
bl dilopôn avô ji gol û qanîyan liji bû bû.
une source, vis à vis de laquelle se trouvait
Sivan li qaniya xwe geriha. Ji qanîyeqô
un arbre. L? berger s'allongea à l'ombre
diçû qaniya din, qanîya xwe nedidît. Ji
de l'arbre.
emê bihna wî teng bù, xwe berda ser
Un instant passa. Le berger regardait
bereqî û got :
tout autour de lui, il aperçu trois serpents sor¬
Bîngol e, hezar gol e
tant d'un trou et se dirigeant vers la source.
Ez ci zanim, qijan gol e
Tous les trois avaient des plaies et des blai-
il qaniyia jiyîna abadîn ne liât dîtiu,
ssures. Tous les trois prirent une feuille verte,
je tuqesî venaxwar. Ji lewra tu jiyîn ne dans lenrs bouches et descendirent dans l'eau,

abadîn e, û horqes dimirit [ls se lavèrent, puis sortirent. Leurs blessures

étaient cicatrisées.

hi pays du Kardistan est un pays très


En outre ils avaient pris un nouvel

montagnenx.Lcs montagaards kurdes sont très air de santé. Ils étaient devenus beaux et

attachés à lears moniagnes, qui, à tronvers les jeunes.

siècles, aux temps les plus recalés de l'histoire Le berger s'étonna et se dit à lui-même:

au coars des invasions des armées étrangères Voilà la source de la vie éternelle ».

228-
Hejmarll HAWAR Rùpel 7

Il se rappela de son sgha.L'agha depuis Et la source de la vie étternelle ne fat


années élait malade. Il gardait le lit et ne pas découverte, personne ne put y boire. Et
pouvait pas bouger.
c'est pourquoi nulle vie n'est pas éternelle et
Le berger se leva et avec une grande
lo^t le monde meurt.
joie se mit en route, alla au village, et in¬
forma l'agha.
***
.Les hommes du village se réunirent,
Les deux vers, à la fin, sont passé*
ils apportèrent nn brancard, y posèrent l'agha,
dans la langue populaire et servent de proverbe.
et le transportèrent au sommet dn Bingol.
Cette légende compte quelques antres
Lorsque les serpents étaient sortis de
variantes. C'est ainsi que l'une d'entre elle
l'eau et se glissaient parmi l'herbe et les pi¬
erres, des gouttes d'eaux tombeaient de leurs raconte qu'un chasseur avait tué quelques

corps. De chaque goui.e naissait un^ nouvelle piégeons, après avoir déplumé ses gibiers, il

source. Jusqu'à l'arrivi-e dés villageois et du les plongea dans la dite source pour les laver.

berger la platforme de ia montagne, grâce au Les piégeons retournèrent à la vie el s'envolèrent


gouttes d'eau était pleine de lacs et de sources. Le chasseur retourna à son village
Le berger chercha longtemps sa source, allant pour avertir son agha souffrant, et les gouttes
de l'une a l'autre, il lui lut impossiple de tr¬ d'eau qui tombaient des ailes des oiseanx av¬
ouver sa source. Etouffant de colère il se lai¬
aient crées tant de sources et de lacs qn'il fut
ssa tomber sur une pierre et dit :
impossible de trouver la source primitive.
C'est Biogol, c'est mille lacs

Comment saisje, lequel des lacs. SCereqol CCzizan

les Kurdes commencent à prendre contact


avec les turcs.

aussi existe denx (il) , comme en arbes le Différence de prononciation concer¬

nant certaines voyelles Certaines voyelles


(^) el le {y') le (o) et le (i) et ainsi
Knrdes donnent bien à des différances de pro¬
de suite.
nonciation selon les régions. Les Knrdes de la
Mais nous n'avons bien qu'un seul (q),
région constituée par le (Botan ) an centre, le
celui ci, comme tont autre consonne, et sons
( Heqari ) au Nord et le ( Behdfnan ) an Sud
l'influence des voyelles brèves et longues, 'se
prononcent en général les voyelles ( o, û, i )
prononce tantôt dur et tantôt fin.
plus fin que les antres Knrdes [1]
Nons donnerons plus de détails à ce
Les Kurdes de celte région prononcent
sujet dans la partie traitant de l'influence des
le (ù) comme le (uj français et non; ainsi qne
Toyelles snr les consonnes.
la majorité des kurdes, comme le[u]allemand.
Notons en passant qu'en Kurde égale¬
Ainsi, ils prononceraient le mot ( culture )
ment ces deux sons tendent fi disparaître, mais
comme les Français, tandis que la majorité
la proportion dans laquelle cette modification
prononcerait « Kultur » comme les allemands.
s'est effectuée n'est encore aujourd'hui que le
Comme conséquence naturelle de celte
3 à 4 0/0- prononciation, les mêmes kurdes prononcent
Dans le ( u ) qui est composé, comme
le « o » comme le « ou » français, étant don¬
nons l'avons vu, de (w) et de (i), le (w) tombe né que la langue n'a pas encore fait dislioclion
et le ( i ) seul subsiste : des trois sons de voyelles aussi qu'en français:
suwar swiwar siwar
Cenx qni prononcent ( u ) français ne
Quant an (xw), il se perd totalement,
( I } D'sprèc une de mes récentes études les voyelles

comme dans la langue persanne; cette dispa¬ Kurdes " baissent du Nord vers le Sud, c'est a dire devien¬

rition se produit dans la région de (Xarpût]où nent courtes ou fermées. Je traiterai plus tardice sujet.

-229
Rûpel 8
HAWAR Hejmar 1 1

On songea alors à un autre moyen..


m>»u» ooutumo» Kurde»
On convoqua toutes les fillesdu pays,pour
11
qu'elles fassent nue parflde devant Mem.
MEMÈ-ALAN
Peut être l'une d'entre elles, pensait-on,-
EPISODE III
ressemblerait à ( Zina-Zêdan ) el alirerait
Le Voyage de Mem à Cizîra Botan
l'attention du prince. Mais .Mem ne fit
Bengî songea à ce qu'il devait
pas môme attention.
faire. Pour la première fois il devait choi¬
lout était donc perdu. On se lé-
sir entre servir son maître et lui déso¬
signa à chercher quelqu'un qui connut
béir. Finalement il se décida à prévenir
( Cizîra Bolan ).
le père et les oncles de son maître d:i Trois jours durant, les crieurs pu¬
projet de voyage à Botan conçu par Mem. bliée parcoururent ie pay.s, et firent les

Bengî trouva les trois vieillards plus belles offres à qui montrerait la route

et la mère dn prince en société. L'on de Botan. Personne ne pouvait se charger

contait d'anciennes histoires et des aven¬ de celte mission, d'ailleurs Mem ne voulait

tures de guerre. Alarmés par la nouvelle pas admettre qu'on l'acompagnat.


On prépara, pour le départ du
apportée par Bengî, ils allèrent trouver
Drince, une cérémonie funéraire. On plaça
Mem, qui n'avait pas encore quitté son
un mannequin ( 1 ) dans la cour de
lit. Ils tirent tout lenr possible pour le
(Buica - Qerqesor).
peisuader de ce que son aventure de la Les poétesses des deuils chantè¬
nuit ne pouvait être qu'un rêve, un jeu rent des élégies, et tous étaient habillés
des mauvais esprits. Mais Mem ne dai¬ de noir. Mem, faisant semblant de ne pas
gnait pas même les écouler,- il était bien s'apercevoir de ce qui se passait, se pré¬
résolu à aller trouver la belle princesse cipita vers (Bozè-rewan). Bengî et ses
de Botan, avec laquelle il avait échangé pages montèrent en selle.

sa bague. Tout le monde^le poursuivait : ses


(Julide) crut devoir avertir son parents ue voulaient point le quitter.
père, le sage Nerîman. Celui-ci vint Mem dut mettre son cheval au galop
trouver son petit tils, mais lui non plus pour les distancer, el jusqu'au coucher

n'arrivait pas à le convaincre. A tout ce


du soleil il ne s'arrêta point.
Enfin la nuit tomba. Ils ne sa¬
qu'on lui disait, Mem repondait briève¬
vait plus où aller. Ils distingua quelques
ment par un simple : « Non »
vagues lumières et se dirigea vers elles.
peuvent pas sauter le ( ou jet dire(o); ceux qui
Soudain il s'aperçut qn'il était revenu
disent ( on ) normalement arrivent à (o).
dans sa propre ville. Il frappa à la porte
d'une maison modeste, il y passa la nuit
et le lendemain, il se remit en route.

Ces mêmes knrdes prononcent le ( i ) Peu après il arriva aune source

plus doux que la majorité, qui le pronoce com¬ Iraiche entourée de grands arbres. Il de¬
me le (e) des infinitifs allemands; eux le pro¬ scendit de son cheval pour aller hoir. Après
noncent comme le (i) du mot français ( pie ) avoir bu, il se retourna vers son cheval
mais plus fermé
et à sa grande stupéfaction, il vit à côte

Il nous fait maintenant examiner quel¬


de (Bozè-rewan ) un autre cheval exa¬

que sons consonniques, non kurdes, mais qni ctement semblable. ( à suivre )

ont cependant pénétré dans la langne Kurde, 1 ) c'est une ancienne coutume Kurde qui a '
( à suivre ) subsité jusqu'à nos jours.

230
1 l.u;^ ^sM

bjj , J liD-i- ' tS jjl ùji'Ij )\ (Si ùté^ ' tiJoiï

m y ^ lt y J ct/ *> dI»V- >j ùji >.j ts.j

cS y\:i..iy y y \

)j «jljU cS^ i bJ J. - >iy --L-'l.jlî-l» ' *il; Ijij >ii/^ I4»- dIjUI*

oi JJ JyS i ( jjljij .ji. \iUi«l »»i li tSilij»


^:^ y\i-i ju>j ^l, ji-«

Jj .jlj Ji) tî-vJU C)y J ù jf ;j )j aI^ Dlj f *Xj ùW) J ùli «jii y>

aO_1» .i .yiijl *; f jjUjI jI ùV> y3~'y (S3^r j^*


ol» yVj^iy J lil^ij
J J* tijlj! u,' 1^^ '^ iSj»^. jl ^» ùji JöCj^ ti j (JSi
Oli à* y y3 iJ%>
û^; (y"^"- Jy yij) ' à- ù^ji
Ji, y^\ ov, _jui
"^\ ' ^. j'. J Jydi i y ij"^ ? 3J cT^^
Jj yi. J':\
(i;JJ iji-i y _»ji» J-ViU- 'Ojjl .Ju, 0"^l-
y isA isi (y-\j 'k
J a y UUi- L.S j jJO ' «J «ji- (^J%i ,j"l J y»
y (Şj\i 'f ^) J^'^
a y ljJ.'li * a y \i\->- ti jlj Jj>-j; y O-i» *i lj_^
cy <^jli;l yj -«b J»
tyf: ùbjJ 0^ L^-t^ (SJ^ *^'. Llj O Ij
Jj 'J \j J. ^3 J-y^
.ji Bj»l Jl j3 *i f y. 0)1:-. à! ay UUjjl^ Jj«

y 'Jy\i y i jlj J.
ii.i^»/l ijy J liiL.^ tSj ;jcilj»lj tJj jj.' tJj

y *ij; .y^f'\y ,yJ^


^Jl» yj Jl ùVr'^ (>-» jbi>.ji (S3ùS^
," . ^*' e^

u " 3 (Sj\.i ^3 lT J-*' ^OJ^'^J ^\ iJ>UjU.i


Jj .jI_P iSJ-^ *-^
cS tSjW»û!l;W,Jù>-=^ * J« .>
A_S^l4 O jl A»li A> J jlîjt» J jL- jI A. Ij^.} JVj Jjji- tjl

JL»jU *5 jl «jjj *-^ «J»-!!? ^ 3 o-jJi»j^JL'J*j'ill, Jljj._\j(JljJjj

*^ y ^ 'J.J. ^ yj\i ' ■^- ^' ^-îi^r '' ^'j^* 4^^ ' y (y-'
)j *5>. £ y èS
*;i/^ tls^^jX j j^-'îjî'. J*^' jj^j .jJ ijj J
tèi- jS^ *..j:..>j à>.
jlj *»5U ti Ji.i jJ vj o'jjS UU i^^J^ j^«i es*!

(J^- u? Jl ' 0-^ ** 'JW'y. y /^ *^' yy, '-^ i>.


**J j'j O-JJ Jjlj l4 '^ y r ^' "^ j". ** J". J l* ùS" 4 i' *

.Jj «jlyi- o j> ii..») : .iU-jj U : J I U? : cy^

jl *>lj}j <-C -J^ *->^ Â..>U- : «jU A^ Jj^J oL»- : cS-iJ

jl 4JI3 i5^. ' j,i *>^ .^ : ^) j; ^ : f-\i ^ : j^ï-

jl «iU'j iX 4^U iOw J__.j : Aii..»» ' -^ij Jl^l *i-j«l»

Jj «j lij *_X *i^. *_x jtS""^l> : J^.y, -u-JII = ^l/j^-»^ -


Jaji : j: il» "bl ' ÙJ* i-jj* : »_1jI:-j J

'*IL1II : ^y's^j -- y-)\'y'^y - Ji i

-231
J-X' ,L>U> < 1 >i/;i>

ly^. j-H Lş^ o-ii JJJ «J y^i «J .^ \j JbV J


I ^ ' ii^
Wij*- Mj, -(Sj bj J ù-'j» iJ3 'y ô^ ji.jb *»

j^-> J >_l-jUjir Ji-jl ,S3^.i yyi ii aj.y Jé (J^t (y":^ bij'sjt^f- Jtijlrjo-i! J

yyi (SJ3 Ji jd Jl ji of^J> J^. 3' *^ I (SJ^3 ûjib ^j"!» J yti

^ (j^^ (Siy 'À 33^ ùWr t/î^:»


>^jJ J5 Jlilj) jJ J X!-| )Vj Jjji._»U jUîjrU JLÎ-I JjiS'j f <,Jj»

yj^. 'yy (Sj t5 jljl; J ç^^j:i^jns:,\~ *i jl ^1^1 } Z H J:» <iJ^; j ^-'>-JJ j^ Ijî» 3

JU-jj _j_jbV 24-;5 O-ï. ti' <^> ùy\3i^^3ùyjyt.

^_^_Ç 4JlkLj j^ùy\:^,i J J Uj ô;' J V ;j»^JJ jl-ii- '^^ «y^ tP; v_l-'j! tj?^^
Ij .^ B .,j tf J o ti. ^^U J . -ci ^^ j^, yTjj OJ J i>y «j^ «J"- ij'l»- ^'J JlOlf-ts'y

i£y\j^ Dj^--^ J>-l^. tSJ


jUîjjji jt?-l jjO J

J» j (,53U;jLij' ^J jl o sji- V-U.» ^-^

>_LjjjI» dili t5j^_j J^iji' jS^ iSÛiiJ


^^li ' !ll» ' IC..y,\» 'di»5^ jC'U- 'jjjj

(^ IjjSj tf jijo *.ij_i»j


jî"j ' 'jy *^^ j!
ùLi-jlj b jljjjjl J^-| JyÙi

iJjy (S3J \j.j ùb.^ U-lj ^^S J ,jU

« >ibU b ^ i JVj ji JJ «- Ul" jî - j>-

Dj; li * d^^^3 y tij-b JùVUj.^tSj..

»li - ' Jjl y iS ^ f^ l_^li«-' tj;ilj *;'b>^^«Li

yi\iy^ rDjibiii-ii j'.J->t^»J*'J

^ Ail J ^ (S^yy liJli yi- JJ' JjiJ J

ijjl i» tjA. i O-t; yi tiyf t£Ai. ^^J "ilt

(^JL* i iSJ^-^ 'J 'y lyj) '^. >.jj ts.»

Uj ji-jJùblr -"-î"' L^i jijijji. jj-\ jj^j

<ljj^\jtSj»- tiiJJ aIî sj tjcJ JJf-U «j" jJ (^f^ y^y (Sj ' ùjij: U-iftj ji-^jjK-w'ljj^ J

ù\y y-^ y Jj^yJ ' y-^ 'y ^V.^" W j*--'-' J oi? ^J.>IJii-3 0ji.j<iJI. J Jji jiJj» j5 j^

y U j j^ f^i jl ' ùjil* ciLi J , J ti J ijiîU Jl Jl 0»JJ

jj J Jj < v_l.^ji.JJ ti j tSj Of^^J Jl ij-lj *i ti.U) * i>. tii-» 'ijj jVr ti-' * ùy i or^ 3\ y ^yy
ijV.V.:l y *iXj o jj iji- i iXî «ji- Ijjil; lij j»-jj ùl-ii j> 'y \2.ji cj y (Si^ ' CJ-i ifs^yj.

ù-^f ' Jjil-» O-J ijy ! ^l(î» J .jSCJ j i j J J ^_1jIa»- 3 OUi- kj 49 ay Lû IjV J tîpb J

J. -ijy y yp J3 *>-i J J jiU *; _^ J Jl_i» Luio J ji jj-j Jjj iXiLi- ( Jl o-»jJJ

Ji .j>J (Sj 'y t5JL^_j_> J^iş i ayiSJjr- -J cr^/^ '^:-^'' * <iJ lî'j o«jj *<. «J*- ly.yy'
tf JU- jç^ lj,_ jU J^f /'ti.^r' ^<Ss\!j>\' J^3 ' ij tCil,»'.» r

-232-
1 V >l/j;i> yj\»
J!.-"

oilÂ^^ y L J*iÂ

3yê (Sj. ' ij- '-5 'J^ ' tifrt» J t/^ J>-',-»
jjjj; J ' ^l-'l^J-^. t/b t):'^ ^ lA"^ '^-^^
y.yùi'^^i fjfij tiJjt J
(^' J»- «J (içjli lil J ù^'> J-s t.^^ uil>-j
4<jj

yyy '^; t*''-* t):^


(S\y
j-J ùVr'^j-^^'jï*
(^ ù^i (P j^y^ ' jiJ-''-»
AsISO J jlji-as^^_« lj^^^JJ^^_-.^
jl rtJjJJ «J»- 15*^ tSJi^ J.
j_ ti-b J J ùjj jjl; J» tij bjj y-^i- J»-
y_y,y y J «Jjc Islij 2Jîy\î
J i-jJ li «ji- liU-jjJ lij; j tSj tij

y_y. J3j is^'J^ iJJi\2S oGS>


ù'.y j "^. t/b JJ^' li.ts^* bjJ jr-f '^i ^j^
y_y^J (i^' ù* J" b ly
ji Jl Jj S'~^ ""^- •■^;' j! û^^li ûï'' ' ù'i-j-^; Jî»
j* rt Jj; !j 0\» J-j y es» V Jt ^_ ^.\l^ î\ -.-ly ^ ^ (S3 ( l-i<^l ) tJlîU

Jl ùl'"j (SJ^ l'j;^ ' '-'j}^ 3^ li j ùb'»- y l' 1-^ JjlI

y y. i-, fcibjl y. i'Ji uij y ji»j>-ij J jlijisji-j ^yiiftSC^iy AjjASsji-Lîlji^j

y iji^^ 0->- ' Jl Ol_^ iJ_f j> J tijij; J-^-> ùVU^oj J J>-_v_!jj: L J. ,

ji J j_,r j^ ,^^.1^ tsji''j,'r' (^\j JJ Jl jiy tij /' y 3^ ~ ^\ Jljj -i^

a!J»- Ijjj yP j\j\ \jl:-jj> j ji ji Jl:-jJ^


j«jc^ ùl'"J iS I '^y J '-J'r^ e>
y^yp 3'C-'i ùjib «ji ti JJJj» lij J * tJjt*
j.Je-1 *ij;J 11» JjS ^j-l !>-
Jui-I JLP ùliJu. lil-^ij
(^ jw^l J ' ts;ti-5b ly-^
Jl i^il> Jj-'iil' «J l*J jji JJ'-" *> 3 jlj» Vu J
jl ^li
(^^'J^' SJ aS^ju» jIjU jI
^-;J i_gy j;lj _l-'b (jrJli» J »ji- iju jlj; JJ jJ
Oj<fr «lOl-JOu A) A* ^ Ojlj^
tijj- jjU j;:5^jj J.jjj(}'^3iy.iyy^3
0>J >-i ùl J OJ ui- ( 0;l^
J3jy. j] 3 y^ J 'y (Sj" ' ts; ts^^; ^ ' est
O;*- ùl-li- es'-'j* ^J!-^
.jÇ sji- (^sli 11 JT tjjpUji lyVi J^ J J J j;-^iljj;
ji ^j aJ ! jj.i *," Ijjj liŞjl;
(y ô 3 J^J y ^3jy. J y *> > Ij: j ti-*»- J

;j'"jl.i9 *ïU ùl>-jJj. li^. -'Il»- "" 'y ts'Ijt

ùJ^i' " Cx y i'j oa^'fS ^j Cjy ùy ''^ ùy^j. lijtS--»^' t4 J*" ' J^ j ^ "rj "J*" '-^^J J (S^-i

iy. (y^ j~^ f ' ly y^ ' " ùm ^iS' li:* "iŞJ ùj» tîlljl J J ' tS Jj; Jbj -Aij tjTy j-r- -^ J» Jtjlj-»

5^.-?' Ji t^^-* y ty ,'-' '^- jb.) -^ ùj; fj.J *i (S3 y'^j " J j y fi \y tijUàlî-l

4^jr>_.jl jS^Jjù" (^JjluiJ ù'ti-jjo-ii' jiL^- * 5^ J tij Jl*j

o-i/>> ! ùXft'Ij sji- (j* ùbU lyljji J ÙJ» fJ:?. (Ş^,^i(syi'i-cjfi 'jifj ~)\(fs ijjj^jXii.

JÇ^ ^J^- ipiy}i J 3 .:^fi : j> JjT.ji-Li jr l; Jl ^ IS'jj!* «j ùbjJ 'Jl»J

\j\fi ' *^'. J ^-' *H J"- '* j; fy.jj V '>--»j' ù* * fj; J^ " j' S> ~

233-
) 1 .u;^
Vi yj'i *î Jli fl o jU- J,y 'Jy y i>^

o^y iS-
^li -iJj .-LjI:- j ^ y'^.y; y' JyyJ^ '^
>U j»j lij»- L^ jl \ijf jU Uij y

*blU UT _;i;j t^jb JÎ bj' J" y^ -^ ^


ls I JJ I :»- O^Ujj
Ijjj AÎji- ^.^l J _JjU si

lîf jlr yy ts-ii- VU


IjL-i il iljU A.»
y\j A' J ti/^ y_y Jay Isljùji jj>.l ùj; jt-^ lilU-
Ij Jii *_» ^J__,* Ja~t

Ji l-' ù;; j ù* j^
Ijl-, a» j a->- ^. J^
i;bo"i^tij}-i Jtl^y
jiL, *j"l-jj y J^
Ijjj J il jj.. (. jl ^ J^ >^ ^-^ Jy y (J^
I-xj jl J-j «J *;j y yy oVtijj-i y ' Jyyj^

^ is3-jij ..'J ol» .iiSCuij tiJji ,5'j aIi - J» v_,l>. iiy J (ylâj>i « J Jj ti J-âl Ji "il rj

y (Sj <i->Jl tijryl tjiy^l -"^ J 1 Al VU J y *^ ,_piij u « *>6-i sjrUi AXJ

Hj c.^ jS^U Ijo -Js^ f\rS^ ùjJ Sr"^?" "^.b ('-'>-'j ijj.i;« U 5 )ts*'-'Jr'"J*"

^ ( O; J ti J «ji- lii-J ) " si }^ tî JJ^'I -^"^ ^jU- lîU^J Jj* /^ A^ijOalt-J 1^1 A^_i' ti j tj" vil!

cy '^3- ". ti jh' t/J^i -^ b" ^ *; i-*^^- * "^j tf Jjj (^ J t^ij» «ij fl j;Jiil-i«i ÙJ « *»t_i Jjl «J

J> j ^j jT.j» J /'jj» tiJj:;- 1-»^ W"^ r-i ^y il l.U»j.i aj y ^y-i, *.Ij jo>j j\ j(jJ4 »j A» j->

«J <ij>''l t^"^*^' -^ j.i^j'^i* Jj<^ ^*ji ùH'' ùl^t_i j^j» _l.jl» y J J J (>l iu» *î

^\j ^ yS" ÙJ' «y- ù'.-^''^ J jl 4r; iJ ijùjj O-JJ i> *^=-J ùli t^~- J» ùl»jj

/'Ijl-i O'/'-i* ^^'-5' ^ .>^ ù'.j^ùbJ ilj*^J tilT 4r; j^t^^ O-J * J jS^ ti J» Jîli" ù*
jJU .j tiJLàl jlltIJiSAJtijtijI-tiJ-âl Jjfrb j .yJ jl _i» ùjiV t*itî-'r",J J^ ùj'^* ù* ^^f-
J.U (.i J aj:-J t,' ( ^ j)ji/'*iieji-S»
- *;j li ji- (/'jjj (SJ^!^.j^j-^.yA^^(tiy «O-Iji-Jj'IijI^.j'ftijwjJjJtiJlîiljje. Je xt-

' j; ^ J*- ùVt» c»« j-î tij (^ j^ (J >j* ' \fi a! y yi * o J J Aieji tiJ J

- afi *L % ;fi Ju» ti Jcil ti jiîljlUi-l AÎP j (.1 (jr-i .y_j' ùs^-> *-^Jbj-» ù'.j»^ -^ yji-i
«SJ Jli j'i «i jXj .J% tijlj^ fl j;M-> ** y Jl j ttb .JU" ùj^ ( f- j ) ùi»j^ U^lljj -i J «J ùb^

Al .J ( ? j ) ,J ù^ I Jj^ _!^J->i ti jlj^ j ^ J> ) ^lîj- yj^'y ùy.^ j^ y y*'


«ijiâl jllkl Jiie aVj. *-\;«;a.\;ji jU JJj. _il ^ Ui^ ^ .J. j o/' i» ( t^_jS^ tfjjlîll Jilp-

* 'y. (^ ^. '^^ tri" ù'Ijy. ù- ^ ^-l^j-ij ti-^l J jc Je Xf- J^ j^"l»

.tjl» y j'->-^ ti j ti jljj-i e>li»l<^ 5^^ j »1 J ->l » Oy J «J «jô- t^>j ù*


'' ^^.^

ùJLi' ji-j ti ) ùij^ y. y^ 3j 'i 5'^r -» t>^->V tiAàl Jy Jp -^ -J J jb-t» y 3 ^'^y -^ i' y

jtb ^yfjy liil' " * ti jlJ^^ JiJl^ jl » o/'j J *ixj jf o-»y-j tj* J^y y._i_y y-i J .j

. sjj) J ti u»- J J J»- J^ t?it^*; y~^ J ' y'^J"* ^^T


Ai ùljcli ti JJJ^JùjJ; Jùlj'^tiJJù' Jii^) ^yU jJI» tS Jtàl Jjf. Je JJ' ùISj» jj Sj

ce ay ' ôf.ji (SJ /I- ' ù".ji ti j jii-i * y.^j!- y lJIL. y. Jl ùljjj

t»>'.^Ul4dt*> j tij~»» J 'J \SXi\ Jy Je j tj tiJt^ tiJJ

234
1 1 .\^:^ ^\j\i
â/^

^ ' jU,lj>- 3 e ,«jl ^1 OJ »!- |»ol *J j»5 a!


.

y y^y- ^> .> 'O tji*.;! (Sj'j IJ 3 y^_


3> (S^y oy.y iy> i (Jlj oS oij »J
^_) <1 \a.y si fyi t^«J *J^y ^h oJ t^el

y' (j'i^:>- ''^y fÀ\ (jy ojT yy

iJJj-^^-l ojy J^3 ^yJJ^ ^yy

y ti'-V '^Jy' J^oj (Sy^ t 4.J y>


y Jl_cl JJ OJ <; <JU (.ol t^^-^T <J

tjl>. <-ljol (Sj\ ù^'ij*^j j-j iSy^.


.ijt ^.1 ^\ij^iSy\2. c5jt:l jlltl A.C ^. (^
y (^y^J ry^ y ^ -11' aIIt' t$3 <».
r-j«j ( *.là jJi ) (^ ji-l i jijil'j O 4! Al jJolt *i * -J

'J «jljJ (j-ljl (Sj\ c5j<-b ^-jjl J/j ijoj! .1

A^U i àX"\J /ji^U-J '^ff(Sijfj\,i y à^y? i ^ yy <^^ '^ JJJ (Sjy^


iy yjLiA *J tSl:>-lj .« J 4..lijJi tSj.OiVj. ^!
y->y^ (SjjyS^ aj y.y- (SyS 3J\3 <»
(jljl»i> lijj)(i^fc'i! '3 A'jitijLilj .1- <i i5^<ijlS^
y '..y^y J * ît-tl cJy^ y ojyA.
tsi f cS'Wlu-^ il j'i jT t^iljV aI ^- ij M Ijj l--U-

**.jUltiUl ji^^ji .jjV!(^U o i_»^^Xli«ijj


\» C^i^J oj\3i ayy^ |.ol ^S^ 4

y ij'ijy tr^*' Ôy^ oy\yi j^.a

ts j^i jy yjy- jjij pi tSj..!. _j jî ^^j 'j-y A.1 ' jU» au '4 Jji LiU

: o/ .jtyj-ty cili'<i"l» J^j.j-. J J J L.'^y (S y y-j (j^« Ji *ju o


y

ù^l ùll'jj J ùljjy Ù-U «ji- t^-i ' ÙJIJ «ji-JùliVU ayj Oj.i *i JH t ùb-!>-J Ai Al J^jJ j^J ji Jl

ùj^.3 Ji-^b aJ çyj. 3CJr Jj-i jl Jci l;L_4 o

' y 3^^ y bjJ J ^1 j ùi»"j Jàf- ***

yly *4i ly ù!;bj- L» l:~i»j ùb~j -Ue


y.yi.' (S y dCy (Sy' (Syà^^ij isy
.^ j! b 'iy ùyji y.i ùU-j Mf.
ti>;;>> Jj> (sy>.< ùt^cs-jl^
' 'j:';. 3 -^. 'y ti-j ' tij'jl» ti jjj ' y>. y 'y à^ t Jli-jjS (jy'y. ) ^J
_jli *j jLisjl^y f «ilj (yj ùl'-j -lie i_i l J
(jti ijji ( ù-M. j' .ji- Uj i y^ay ,>.j~J J .ji-

. ji-ti j~.b i^yo^ I J ti jibj ' 'y ùA JJ


ù-y. (J-.yJ' t}y ù^-
.ol'J t>.J ti-^x^ jl ù* y *-i-JLi Ù'J Jjl tSi
JW J tiy^. ùl;?- b_ltj Aîxli 1 isy jjt. ts jjj
« -Xbl; jJ «i i O-i» *)" .j*Jj
ts-* j «jli J ' j>- ùb^^s-ii j ùb-j J^ ^-i
* (Ji-^ \.li( tj'j JJ J» ùu- * ÛJ-- ' oy'
Aaoljl>-o-ii»jj.j.ji-_yt-i W|_^ jf.ji-ljrtjAai- «.-a!
ù-y., '^r ' j~-^, <^^ ' tJ^, J-»
*<*^-> -iJr'jîtsï'* J>VtiJ ij!»b-ùl-^'ti/-k»
.tf jji-jjl» i u « ^,-jlfJU-j Jlâe ^ <ùlj ^V
*«*

oU>^ cil* c-ty^ ' ' ^ ^ _ljUjb IjuietùlrjiJVjtiib-jjS^liîtsI

235
yj\P \ 1 >;*
â.^'

jo J tSji y \xy (S y y y^y 3 J^jy- y


(i^ft l^i^/.^.^
jj_»i-i J ^j JVj y_^\jy\^ s ji« JVj

.^l^jlAjji ob tS*- *îljj-i* ' 'l'Vb Jr*


' ' - ^ - f
cy*'-' .j^-L?"-'^^ '-'^-'
.J^jljl» 3 f;}3 y.} f *_:;jbj J^ljùii
.j^b-jj^ tijji j.% y j^ 3 y J."^
j^bjîti y. y 'jfdy. y 'i^^ ti ji JÎ ' <i >.!->:- y ^^llji J AJ jjl (iJ»;f-i tibjl J Jjl ti-^t^

^bjji ^^.f- ùjIj^.j; ' ùjIj^.j; *î tj>»^ jliy y < ti.ji |JJ t ,_Ljb jS"^ Jl j ' ob j; j
ùji \i i.M i y Ajjij ' _J^*j J 1;:*^ AJ j; J
tiljj' J fJJ ti-^ f "-^bl J J-ie <i-A;(-=
ùy}j 3 *»-jJj5 ùljlj» y yy J ' ^'^. j y ùb-jj5^« illi JVj ( __j. L>:)U ' Al" JVj
.1,1. l_i-» Ijjj jJ' ^ tS I t^i 'jf ' Jly Cj\Sy (Sj a! « Al JV; Jl i^y » < y. a5 j/^ Ai

>^ Ji J tiji Ls'^j* tr-^ ''*' "^- '-' * i^ * J'' j_y Ijii c-b yj ' tiji-lr > yy^ y->
ùbji^ l;-A' Ijj 'o ^ tfl 1^. 'j} 'Jly ^^y ijj»- -.sSCij ' Al" ù'.jj'j ' '''' y.jyy
ùb-Jy tiJui' Ailj tiJ tîjyb- J-r'^Ùi'IJj-r'
ùlj» tij! jJ LS'I^-JJ' Jr* ' tsi-* ^ %-'
1! tSJjÊ= jU àù>* Aîljjij a; IJj.
^iJ^j» bry jj«l ^ ' *V-^ "' t^^
U! (Si_fs=' tib ù^;ji *î ùkW; *' ùyfi
iSy -y^î^y (Syo->ry- >' ' " 'S-^^j^'^J'
M tSj; ùlfî» Jjî'cs-* j^ <^l tsi*-»/ J * y tS y Vj^ '^ J' ù'->J^Ji -> ' '^^^ f- J ' -"^- -"P
y ^J_jIj"ji UIJ Ai ^^»j ùb-jy Ulj Ai tjj-.
(iy ^Jj^J (S y J^^ .J J Vj J ùiJ b J
ùbjS^ Ijy-i' vi 'o ^ til csi'j/ J* J'
^jib *rj rjjvj^ '"^ -.^'v yJ -^jij
_ljl;jji- Jj 'S^jj'.j j yj.J> -JiJ 5--'; j'
ib-jjf ul .jlj. ù- C.M •^" ls^^* yj
' ùUJjj^ ^' y ci'-%" > .Jji^ .V ^__^|js' (j^i *' ^by 3 y j'~ ^^J Ji
ùU j^-=r ù!^-J J^ ù!-* ûr* I . a
'ij'l.S'' j! tijIdJ J^'y "ibb.; jl Ojy jùby^yj
yjc^if li-"! JVj JIjjT UT JVj ji tijIS^ ti-^j' -V tiJJ*^ ^ J*JJ* -V
iyi-'y^(SJ ùb-j y 4iùb.j jTa; Ji» viSdjj*-; II (-i à* ^b- jii ,^j '/'j^ A-ti^t^ y
ti Ji JJ > 'ililU- jï ' JV 3 J J jU»b. jT !1 (.î ._r«"^J "^'^ "^-^ ' ly^-J, t^ ^- j
tSji JUJ ji tij; l-^r" J' JI-ïJ-" ^ i^ .5 -'r' J-r" y. iJji.j) jiji-J^" y' uJl^jJ jy y LiXi^
! y jiy J, ùb-jij *» fjïî ù" csi^ jiiJ jb. JOj» ^.i^J J (j; ji- ,^ iiXi J J -jl; JJ

I y jiy J, ùlib-J *r fjtï y (y^ Ojjé i 0.»JJ le JJ AîUji _>-< .7 tSJj" Jt"

II *il) b ti J oU Jj ' ùb tij^ (SJ J,' is'.yr y Ojje Uf^ .J j_/' *îl;yj JH-> tiy JÎ

11 AllijT Aiji ^j_y. Jj a^ ^Jji y tsi^


?! r-l j-i^ji iJjlJU j: ùj^ ùbjj a; ùjl-i^j;

1 1 ^b.'S^ .b J ùb- .9 jl J ^bj jt-i» ASy J

J * jjij iJj '^* «y- ijJb-Ji»-j *^^ J-J yj^ Jl^ _i J . JjAi J j\j J ù* J-» ' iJ* Ji t^ j jl

ù'.jlj J tj;!!' (^ ' r ' '^ ' «j «yi- Ijj 5^1; j y AÎ (jl^l^j (> (^V .jlC jS^ Ai-y- A>. jl .1 l'y J»

Jji ti J V ' ùjri J -^ i^ * i^> Jj J tj^' ui .ji i_i Jô.»b>- JJ J» A. J < . JkJ.» y (S /' W'V -

aX.1 tfj

-236-
\ \.\>'^ yj^
(y/^

J» tsi ' yj'^- y -* i " y tJlJ j ^.f^ ùlîy ti V j JU Jjj y^^j 'iJ.y^ (y-^ ,i ' y.'-V-J ^*

yS jjyj- ùlîy.tj? 'Ji'3 f ^x* iyij *?j ùlîJl ts J. ùj>^-li b J J y i ij"li 'y ^i 3 0;.ib.l y

ji tiljj y-^ *i liyj ÙJÙH^ ilj tSJ Ai f ji J j^iljj. Ai iSJ

*** fi .Jbj J i^^b- liai^l-i a.i- bilj Ai UîjLl»

y 'J1-' J ' ''iy uij* t/^'-v y y J'z^ (}. ' uiba Jjj- ti j J-^ jl ' y uiji-l J3y J--=; j»

Ajj C^, 'J J y bj- jt^lj! Aly Ai j A. ùi^i 3 ji lj_j ^xU J _«li y yS Atijj 5 t5i J j! iJ3y

iji _»\ij tjûi» .1 < |_j.J-J J_y>. y .J A.J y_J^ .J j-r' ti J ùyfi bilji (jjl tjj» ts-^ J* ' t>i y^

.J juij ùy Jljj tijts:''^


ti J y^ ' j^ ùb"J JiAe j;c^ : ùj:^. ti J "-l-lb- .- Jbj lijj'l-àij jS~» ( Jl |_y.j-i (Sj y y y<>r

'ùjy 3 ^j J. ' O-lf^ 'y Vb lSj» b ,j Jj^j (SiiJ *:» ^b y Asj« y^y_ J I j ^^"V ù:»j'- J-r*

j>- jy jlj < ^y; ^iJ J. Ji\yX y ; y JVj J3Jj ._. ( jy y j JVj J tiJ

t jrL.jj 1 yjuAÏ ( yj\i ! y'jjj Ai ' y'Jj^ ! y Ai .J j .j>- ù^;fl J J*' tiJ «J»- ' O;» «jj b

j»-jb ùljij- 3 ùjy 3 Vj y ùb-j JkAf ! j~.jj .ji-j ^ ùylj *i'i ui A-l5 j_l J < ù^l^-J- J >-»_l'' v

,5ljl vjAi tijl:::.iJ jùj-iijtiJ tijbljl-i» J IjJ j ' Ùj; jj.I ôyo~-^ j Ai ù>i"! li Iy ùf' j^ ù:*'-'

l>. j5^ Jl Jj J'ijI ^ f ÙJ i^S^lj"! V J ' ui jb A.j J jS-; ?<:..<» ' A.iiJ bij J AïOi.ji- jJ AÎ f tj* tijJ»

JjJ 'y ya B jj ' tib 3^ 'J. jri J.* ù^


y oji jl. J J y-:j^ .J Ajj O' < cy yy J. 'Al .J (j. i_j lyâ ^iju

Jj A^. j 'J *îJ (>" ' ù-ijl»-^ *j^ *^ (s',(j''^y j^ ^ tijljji i^'o-rj* Ji y^jy my^y y
y^'i (Sy y Cjyo j) -liVji V y -'.'j LS ^* J"^'* (/^ i^^-^^ ^ * j^
<AîV \ « jj J ti-Tj j^yj- i Jy : j^Ai ^^iS^ cy y 3 ' y yy b ti jljj; bJ «î .ji- ù^'^

(S 3 (S y J J tijijb tjJj JJ _»li ti jli» y ^j_j. J tijlj-r ùy jlS-j' r^ ùî'Vj -A-" ' ^J jÂJ j: bj .ji-

Ju'ISl>-'j c^^ ù^b


3 cJ: AîJ < z.,11 y jsj 'i Jj y^ ai (^i .ji- J f ù^ jj» ôî-'b»- yb A. \jD ùVl ^ (Sj.

J«J*Î uJVjj>.jlJ'j. jO^^j^ CJJ I ty tJrC>-J JJ i Olb* .y>- ' A-ijlj- y tib AÏ

ijjjx. jj, j_, tijibj Ai jj Al JjAj^iyAily ^ lyH ^ ' ** tS J J« <J tiSoij ( ay iS iy.-

y>^ (Sy \3\ -J ti J i>.jlj;JJ f_V *i ' AX.-ij uJbjl ùbV^j j^ y b JLl-Ai y-'ijy iJj ' «y- tjjJl-

AÀJ J _î»J JAl J Jj ^i ^^ J ùb^. '-r' tijUlAJ i kL> Cjy^"i u' 'i-ll'- ùyj Oji- yj .: . ùDi.b-;

i yj b-j a:-j a. y., ijr>-«i y ' aS^joj a;Ii y ù A-i J. 3 ùy A>v-j:5 if di-irj ùl^'J J^

' tS'W IJ'J l-*^ ' ti. t5'V ^'^ ù'-' US-" j (J-" y Alb Ai ÙJ «5^ AW._i jtl ' ,'y.l
ù:^'»-* 3 I Ju« J y.

Ùj! 1 ti J J Ji»j . ùJ^I

jOjlji AÎ Iiy JUIjI^__^ a:4jU lAîljy_9l Iju., tij lili b-.yi tij y^y *< Jb-jJ» _^

tî Jt?- il .jiii y j> A^ ti j ÙJ '^ j *î J Jiiy ùljy jb(jjib»» jj. < ùijui*" jj^J ùy.J

' J^ (y> jb ù" <i-w- 1^ J «j^ ( Â..U ) .jU y l»y Ol»-j «J Jb-jjj -îlij

237-
\ JU

w Jj^aii

4 'Il

^^.rr Jbllù-.j-^ i wrf y\,\j^y I

tijjj î tiJÙJ^J.j»' tijibib ùl*Â^i Jjj

tij'^^J 2j^'-aij^

ijf'yj AJ ti j -S) ^^ Al J yy jij .SL»


(}''y: (s-y^ (s''-> -^^ ty
0;li ^\y jW' jb t Cy tîjbj tijb
ùut»b Al cyj Jiy - tjui ijui ijvi
yjî- Jjj jliî» y y *- t/=t^ jJ b'j y tiJ Jj
Cf. y. »b- ' J^i ùV yj. Jj
ly-'^ Jt* jI * ùjr^ J!i <i j tS J ijjlb» ' U 1
j.rU f b Ai (^"jb Jb-j Jic ^_i < ùij 2>ik
^i tr ^^^ J 'i t/ ""^ cT^ -i
^^''J jr ' tij!»-
ti j tij:' ^-^ y j^ ti^ V O-J j^À-: b^
Jk**
JVj J<iji i^^j»j 2Ji I .J ùb J i jJU

y ' J, JJ-^ OJ «ji- (/5b- b ay \ SjîI ' o)b»


' Jb-jy ùi'^r b:*-» ts*-)" Jb-j Aîe ^ tij»

o- J « o>T ti ù^J y. J-* ,''r' ' 5^ iji-ij^ ùî)i b.y


lilj J» ( .ji- jl. J (j'.j ti-i^ y ' 37 > -^1-^ *
*:S J V-) J * t/^' Jl b jl ' Ij jl j ' ti J i/^b-
.ji- bcjbjl
-.J-JJ *^. JJ ' tiyj J J tir^ 'j^ Ij^ J ^
bil3 ÙJul J «jij f (jûi.r «jU jill ti ^ tij»
j^t)» lijl^
tiib tS J (^, J ù^-iJ Aîl»j Ai Jljj. ^ y. (j« tiJ
Jc-y (Sy t y^ y'^ ^^ J y. y-i ( ."^

(JUJ (j-bj A) ( ù);J *> lj~i pJ (jij!* jl * ùy I oy


lj3cii- -^ tSy ^ ùUjj jj i y~i J (Si (y^J»- ^ 'y

tijl:i-^, (jÂ^ijJ
* y. J 'J ti Ju^-T"* J »jô-u y jj' 'i^ ij^

J-jy-Jbi^ t »jjj (i j fb ùy o^U aîU j.^ y-"^jiy' y^.J. ^jjî.j tijbi-tî'^ j' .J..J

A. \;iU y
lUi_jlijf Jjbj^^j^iljf Ai ùl j'.tîj y-^

*** ' V^jftiJ «J «j»-

VuJli- Iiy j t b Aiùl»-J J^ ^r-i ' ùb tiXilj tS j» (SJ (Si 'y I»:'- y ci J ISj. a! ' ùVr l'j*

J- tij ti J Iiy j ' j;lj 'y t^ f .ji- j.lîj» V ti Jt- -»1 jT}!-^ J'^ tri ''-'^'

f Ju. tij (>1 J ou»j ^jK-i ùijlj- tiji j^iy . J ùVr îli i ' p^ 'j^ ti"''' "^ ' ûsi'-^ "^ ' ù'-'' 'y

Xii.Uj ùi.iSi f y ùl»Jj- ùljj ùb'J -'-A»- jçr^ 'jy


:JJ J O-iA-lii; ui.l; V ùl uil; V J jb y->3y iJj

- AiJuiy «J .ji- Cjy J i


^U_l tij sji- ^^ibl J ,^3^ y .j>- tiJ av

Jl ^ Ai.. Ai ùb" J J^
y. (y^Ji" 3jy> ' y.i-^ ' y. ^ ' y. j^
a fy [Ji Jb^Û/tJb _j'lij Oliîlî .J-j
''ù'jj^i^j>*'^ ^i Jvi^ù'.-^. j'*'^j^'^'-''"'y-è^ yj

-238-
^UlldlU tp-^ cryv» ^^

-il-» /1^1»

':^-

dïji lo.' î-'»îlj *^.(j» cilij» I (fJy j'jy' ' ' ' *î- (j*

ifli j> ^ jyfi 'H" y liiij n ,^jj- J-iy r- jj^ U- y

iliy "^ jjf^ î«. jl ,jp tilij. i <^jj- (^jjê Y jjfi;«ijl^

ii\jS^'')i^ ;jU ji-a- oUv^ilU -.>jvx-*"' ••^- j^' v*"^ (^^- '^.^' '^' v^ o:>LljU

239-
\ JU

'I >bj:i>

^ ^ ^x^.
I *.rx Jlill (>.yLI I l\rT ^lib J- I

Èk-

m ^\

j,>: (i) ^S y

. t -"J'"' V.S" J

.y.P A ..i -yi

i^;^=..^^

^;> *»vA.A>-

i?^-^^^

^. J -:.i^

k^; ti t>v>^ l-^-'

aBnan«naDBinanBn«nBn

DBnBDBDBDBnBnBnBDBn

-240
SAL 1 ANNEE 1

HEJHAR 12 NUMÉRO 12

YEQSEMB DIMANCHE

27 Çirlya-Paşê 1932 27 Novembre 1932

Qoyara oorili * mu WU

%èsiizlv^én ''^«uarê

Yeqyetlman Hevindô Sorî

Gazinda Xencera min C. A. Bedir-Xan

Em çiman bişûnda man Mistefa Şahin


Çaw Gewran
Strana Gulè Dr. Q. A. Bedir-Xan

Yeqîttya Qnrdan S. M. Şahîn


Taziye Mamûsta
Qew û Qiliq M. Ehmed Botî

Qer, Gur û Rovt Qoçerè Botan

Elfabeya Qurdt C. A. Bedir-Xan

Le bo Şehideql Ehmed Namt

Xeyal Tahir Fiad


Yadi Weten F. Bèqes

Ey Gelawtj Gewran
Heyv û stêr Dr.Q.A. Bedir-Xan
Cegerxwtn Kedrîcan
Gazf Evdirehman Fewzt
Her bijl Le Zibêr Qurd
Nalnala Dil Ismaîl Hebeş
Hawar e Lawô Fendi
Ziyareta Hawarô Misteia .Milt

âàirê ^cnsi^î
L'Alphabet Knrde D.A. Bedir-Khan
L'âne.Ie loup et le renard.Qoischerè Botan
Memè-Alan T). A. Bedir-Khan

çapiana leretl
ŞAM — igst

-241
M< j^^ ^/: M^i^*
SPiGIAUSTB DES MALADIES INTERNES

VBHBRIBNNES ET INFANTILES

Jvirwiif ifaai;
îoma*
«*

PHOmRAfl
Eioitlge Frires
Inscription sur ious les métaux. Gra¬

vure coloriée, pancartes et tableaux eir cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief,

suivant les procédés les plus modernes.

Dama^ Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Perse
Irak û -welatôn kevkasê:
l'Irak et les pays du Caucase:
Salql 500 kirûs-siirl 100 frenq
1 an dOO r.
Şeşmehql 300 kirCiş-sûrt 60 fr^nq
(3 mois 60 1'.

4 mois 40 C.
Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq

Pour tous autres pays: »


Ji bona welatên din :

1 an 150 s.'. Salql 150 Frenq

6 mois 90 \'. Şeşmeliql 90 Frenq

4 mois 60 i'. Çarmehqî 60 Frenq

- Adresser tonte demande au directeur Her tişt bi riavô xweyî tône sandin :

propriétaire : Fmir D. A. Bedlr-Kban Mîr Celadt Alt Bedir-Xan


Damas: Quartier Kurde Sam : '^şxa Qurdan

-242-
SAL 1 ANNEE 1

HEJMAR 12 NUMÉRO i9-

YEQŞEMB DIMANCHE

27 Çiriya-Pasè 1932 1:7 Novembre 1932

Qovara Qorll ^ Bevue Kurde


tewaw bûwe. Hei' ewende yei) dû (|es
ïeggetimaQ legel mal u mindalyan lier demr peqewe

degeian. Be roj le jor sôberdarèq dehe-

Ba nexti'^ basi ew sitane biqeyn, (|e S'iiiewe. we be sew le esqewlèq denustin

be pèy ewe yeqyetiman bo ray i débet, eger piyawèciyan dirindey(U|i biqu.stayêt,

we nextèq le yeqyetî gelani dlnyay diqe hemûyan pèqewe lèy her debnii we deyan
biqeyn, taqù bepùy ewan ème.s ye(|bani xward. Eger ye(|èqyan nexo.s biqewtayèt,

xoman dm ust biqeyn we siv/.i hiffeyn. e wani tiri sew n roj xizmetyaii deqird,
Danişluwani rùy er/. le mùjewe we hemii Le destewayi ^aridey ye(|tri-
deslyan qirdiwete qomel hestin we be yan deda.
qomel jiyan we wext rabwardin. Inca em yei| dû maie re.s u rûte
Çunqe yeqèq le xûy hère gewrey bére bere l,e ziguza we be « jin-be-jin »
émane meyl qirdiiiyaue bo qomel be.stin. ((irdin zor debûn, we ewendey pê nederû
Bem çeşne le zmani hère qonewe debùne 50 - CO (lesiq. Bew 'eşne 'zor de¬
daiiiştuwani ri1y erz qomelyaii dariie'zra- bûn we ewane hen.û be zimanêq kiseyan
nduwe we ni'zami qomeliyan pêq hènawe. deqird, be pèy pé-srewèq be rêwe decûn,
Belam : nayewèt hîlêyn u bibèjin hemû xù w rewu.stèqyan debû, we he¬
ew nizame qomeliye qe lew demeda hebû mû demè-hemû pOcjewe dealan.
nizami cinaqîy imro nabuwe. We Inca ew 100 - '.iOO qese piyawêqi
nizami qomelî lew caqewe herwa gorrawe ( mirovecii ) ixtiyaryan le naw xoyan hel-
he gorran pè.jqewtuwe hetaqù geyis- deliijard, we peseiidyan deqird lie gew¬
tiwete nizami qomelîy berzi imroqe. rey xoyan, we liemûyan I;e careq benawi
Bêlé : nizami qomeli , lier weqû ewewe nàw debran.
hemû ni'/iamêq, hemû jiyanèq, hemû (.i.şiûq Bem l'e.sne le zemani qonda ni¬
le rûy erx le jèr tasiri ( kanûni pé.sqewtin zami qomeli le ( ni'zani xèzaiiî ) yewe
be gorran ) e, we kanûni pè.sqewlin be serqewtuwete (nizami xêli).
gorran qe le sali 1H59 feylesûli mâzini Inca ew xêle le .swèiièq rûnenis-
Ingli'z ( Darwên ) dayna, zaniyarani e\v- tuwe, we cêgeyèqi taybeliy nebûwe. Besqù
rupay imro ew kanûne léser hemû c'SWq hemû deme le geran bûne, be roj xerîq
tetbik deqen we le hemû zanistiyèq let- néçir girdiii we xwardemeni peyda qir¬
bîki deqen. din bûne, be .şewiş geyişlibênete her çî
Leber ewe ( Sosiolojî zanisti .swènôq, yan her cî esqewtèq lêy daniş-
civaqî ) ş tubi'a bem kanûiieye. V\'e her tûiie, we lewêda nustûne. Lew deme ew
weha nizami qomeliş be pèy kanûni Dar- xêlane qe hebuwe, hiV dîn, we ayinêq-

pêşqewtuwe we le peşqewtin daye. yaii nabûwe. Le ser hîç dinêq nabOna .


Le pêşda gotmaii dani-^jtuwani rûy Lepaşan nexte nexte destyan qirde peris-
erz le mêjewe nizami qomeliyan damez- tini axa w gevrey xoyan le pas miidip,
randuwe. Belam ew nizame weqû nizami yan peristini dar u berd, yan put, y^n
cinaqîy èstaqe nebûwe . We lew deme mang H hestêre w hewre - tirişke, yan

ew nizame zor iptidayl we biçûq we na- heywanat .

243
Rûpel 2 HAWAR Hejmar 12

Lew deme dîn bestirabuwe (tirs)

ewe, çunqe (lora) lew ciştane (|e gotman


<S:egerxuim
tir.sawin, her leber ewe ( ji bona wi )
destyan qirdiwete peristinyan. we lie xwa
Di dema hesê min wenda dibûyî- .
Mizgineq ji min re hat û got: bixwîn.
dananyaii.

Bew çe.şne nizami qomelî le Mincegerperiti. min dilhilùyi,

seret.'iy damezranida qe xèzanî we le Mèze qir ev mizgîn b' navè Cegerxwîn

paşan xêlt bûwe, ne bestirawe behii- ***

peristi.sèciewe we çi.ştêc|i diqewe. Welew


Hevalê xosewist pesna gundê min,
dewreqe de^ri yeqemîni qomeli bûwe,
Bi ail û qeseran pe.şqêş didî min.
dani.ştuwani rûy erz le haletèqi websiyane
Ji nn ve pèle(| ar, da ser daxè min.
jiyawin. Inca dewri duwtmini nizami
Derd û qui tevdayin tew'ie Cegerxwîn I
qomeli hatuw-e qe ( dewri ddi peristt ) ye.
Inca dîii peyda bûwe. le pésda ***

dîn u tirs p.qewe bestirawe we tôq ala-


Dèriq pir xwes e hèja ye pesnè;
we destyan qirdiwete peristini ew
Ci biqim naqev dest; ji ber vè xesmè
çiştaiie qe lèy tiisawin. le paşda bere beie
Bi dil birindar in qurdên vè neslê.
perisli.s pè.s qewtuwe, we peyxemberan
Ne cz û tu tenê hemi Cegerxwin !
peyda bûwe qe ie duwayi hemûyan dini

Islam pèq hatuwe.


Dani.stuwani rûy erz aya xorhe- Ma Maden bindiq e ji darén beran
lati bèt, yan xorawayî be lundi em pe- Osmanye, Sèweiq, Mûşa-Serhedan.
ristiseyan gird, we beryan iieda. -We le Ji rayé Toiozè heta Deşt-Rewan,

ser eme zor car sari gevre gevre dagirsa we Gi.s xabin ! hin çêtir bizan Cegerxwîn.
be xorayî xwèni çend hezaran xelq lija, i
heta rojawayiyaqan culanewe bo rèqxis- |
tini dineqan, we piyawi dana we gew¬ Dizanim tu zani, welat gis xwe.s e

rey weqû ( Marlen loter ) , ( ziwingli ) , Hin bajar hene qo tu le na meşe

(qelnen) peyda bû, ewendey pè nei;û Mesela Elezîz ci lawqeleş e

.şeri sisal peyda bû, wesi sal ewrup- Bidîta bi çavè sihré Cegerxwîn .
ayiyeqan qewtine giyan yeq , we

yeqtiriyan quşt, qe .sereqe bir ayewc ,


we musamehey diaî le ewrupa cêqey Hevalo tu xwes bi; tim bi dilê xwe,

tea'ssubi dini girdewe, we waxyanledin Welatê bihuştin tim bi sazê xwe

hawird, we hemûyan tôqosîn cie hemû Saz biqî di nava tilyèn destê xwe

qesèq seibeste bo wergirdini her ri dinèq. Da nezan bizanin tu yî Cegerxwîn...


Le po.ş ewe bere bere hôzi dîn u
SCédrtcan
peristi-s qem bûwawe, we ew sewkey
carani nema, we gelani cuda cudny rûy caran neyan C|irdi bû we iieyan dezaiiî,
erz çawyan le a'smane we bo erz dagird we hemû qesè(( .sew w roj le pènawi ik-
<|e le ser erz xwayèqi diqe .sitèqi tirî tisadiyyati xoy deçuwe pê.şane. Inca le pas
bidozinewe , qe bî peristin , we liewe
émane dozinewey şit u meqi ewè, .siq u
helsine giyan xwa qoneqeyan. gumani xiste dil dindareqan , destyan
Inca felsefey m;iddiyay taze le
qirde siq qirdin lew çiştaneqe leqitèbani
telsefey dînîyay qon danist webe
dîii bèjarbû we gotrabû.
çaqi tasîrî qirde ser ewrupayiyeqaii. do-
( tewaw ne bûwe )
zinewey wulatani taze dergay qirîn u
SCcvindi (Sor
liroştiiii le ser pişlî bo xelq qirdewe qe

244
Hej mar 12 HAWAR Rûpel 3

J.sev sev e sev bi .sev e Di min, di te, di wi de ye

Bavô min tê gora xwe ve Pèqve beqe em xebitîn

Işev .sev e, .sev bi .sev e Heyiv dei'qet stèrqa xwe ve Welatê me dibe rengîn

Dilqeti me û singjar im Dé.st û riya tev spehi ne


Dé digirî tirba xwe ve
Bê welat û bèb.ajar im. l-'zmanê wi buhi.stîn e
'Heyiv derqet stèrqa xwe ve
®'. Qamiran SIU Sieilr-Xan Me diq.s'me ber bi xwe ve
Dilqeti me û singjar im
Bô welat û bèbajar im. Rabin êdin ev ri xew e

Belè tevde, tevde rabin


Erdô xwe re ez heyran im
Ne yeq, dudo pèqve rabin
Birind^ar û hêderman im Rabin brano, rabin r.ibin
Bé bèbextî, bi camêrî
ji qurdan re ez kurban im Ber bi welêt em bibarin
Heqe rabin, rabine gi
Dilqetî me û singjar im Em derêxin van neyaran
Hawar e ev, deng ù hawar
Bé welat û bèbajar im . Ji welatê bav û qalan
Tev lei'izîn, direh û dar
Qurdistana me délai e
Bêxweyl me ez tinê me Namûs biqin weqî mêran
Le biqul e zeht dinale
Yeq ji camerên dinê me An bimirin weqî şêian.
Ji bèbextî ez qeti me Belè welat pir délai «
i^colrehmnn ^ewzt
Dilqeti me û singjar im
Le bibirin ù bèhal e

Dermanê wi di me de ye Sereqè Eşîra Jîlîyau


Bê welat û bèbajar im.

li miroveqî dixin. Divîya bû qo bon herin


biqevin nav wan û ji wan re navçîtî biqin,
ne qo tevda li yeqî xin.

Rnjqô bi çend hevalèn \we va Xortên me tevda rabûn ser xwe

me da bû lè, em diçûn Qaniya - Ereban. ù pèqve gotin :

Beg im, mesele ne welê ye, ne


Desta Siincê di ber me ra wei| rar.se-
dema navrîtîyé bû . Qa em ji te re
vecie zèrin raxisti bû . Zevîyôn ceh ù
bibèjin, lue bibini qo hek di destê me
genim cih bi cih zer diqirin. Ji gerraîyê,
de ye. Lwô qo bi baqur da çû ne ji me
ji erdè ber bi ezmanî ve ewrên xumamê
bû, i romi bû. Namiisa me kaîl ne dibû
radibûn, der bi der leylanoqén çeleng
qo ye(|î biyanî pès çavèn me de li yeqî
dihatin dîtin.
c(urdmanc bide. Jilewra me ket ne pirst
Gava em gehistin sûqè me xwe
gelo qî neliek e, û em h biyanî qom bûn.
da ber siha kahweqè, me zehf xwèh da
Ji xwe welè jî divèt. Heqe qurdmanç nehek
bû, me canén xwe divè.sihandin.
lie ji, disan divètem arîqarîya î qurdmiiac
.Ji ni.sqa ve di ber derîyè kebwê
biqin da (|oew me(ieve bin lingên biya¬
de kirocireq bû. Xelqè kebwê tevda ber
nîyan. li ber i|0 è qurdmanç ji me, ji
bi derî çûn.
milelème, ji xwinûnijadè me ye.
Me dit qo du xoit rahiştine bev
Weqê min ev gotinên délai l'i .sèrîn
û li hev dixin. Çend xortrn din qo di
bihistin, dilé min ge.s û sa bû, geleq qêf-
devè qolanô de seqini bùn . ji cihê
xweş bùm, Hema rabùm rûm rùyèn wan
xwe rabûn , baz dan û xwe gibandine
n veq bi yeq eniyèn wan ramùsan .
xortên pè.sîn. Ket ne pîrsin, seh ne qirin l']w ji pê qêfxwe.s bûn, spasan li
gelo çiman li hev dixin qi biheke , qi min qirin. Bi dengeqi bilind min ji wan
nehek e, hema tevda li yeqî bûne qom
re got :
û lôdan. Geleq ne borî ji hev bûn, ê lè- Her bijîn xortîno her bijîn,
xisti bi baqur da çù û en mayîn hatin Xwedè we ji bav û miletô we re bihèle.
kehwê. Ez geleq kehirî bùm. Ma môranî W^e îrû xuya qir qo yeqîtîya qurdmancan
ev e, qo neh deheq li yeqî qom bibin û li qetiye rê û birèva biderdiqeve.
bidin. Ji kehra xwe min ji wan re got : Qanîya-Ercbsn : 28 Teb«xê 1932

Ma hon fedî naqiii, deh mirov Sahîn .Mistefa Sahîn

245
Hejmarl2
Bûpel 4 HAWAR

Gulè 1 I dotmîra qulîlqan, inira-

rîya parîzan serrew.şa bihnûnîyan tu î I r


U-Ev dengdèreqe welô ye qo di
Tu şehmer.Şiha delalan, bihna buhar
'zmèn de hevala wô nine. Ev dengdèra ha
û paîzan relenigya bùq û bûqan î.
ji du berfan, ji dengdareq û dengdérc(|è
Rengê te çaq, bihna te paq.-siqlè
hevedu'lanî ye.
Ji bona kenc xuya qirina deng'; te nazdar çermê te nerm e 1 1

vè dengdèrê berî ewilî emé bi denginen Serê memiqan, gotina qei' û spe-

din mijûl bibin . Ew bi xwe dengô vê hiyan, ruhnîya deng û stranan tu i.

Di ezmanê (|ùlilqan de roj tu î,


dengdèrê de xuya bii|in.
Di her zmanè arî de pirs diqarin bùqîqên te stêr in. Her qes bej te diqe

bi dn dengdaran destpébiqin, bi gotineqe

din lierweqî dengdèreq di nava pirsè, di Gulê ! dezgîr lu î, bilbil dilqetiyè

pê.siya pirsô de jî diqare du dengdaran le ye. Lê tu hej w! naqî. Tu weq qeç

bidére. û jinén bajaran dilqoçei' i.

Weqo: Blnr, xwai',stûi'.krên, stan¬ Tu axaftinqe bêdeng, lavijeqebè

din , braştin . . . awaz sazeqe bô mekam î.

Di Zmanô me de dengeqî din jî heye Tu weq dev û lèvèn dezgirtî û


qo li dengè vê dengdèrê dimîne. Ew deng periyan sor û sèrîn î. Hnr qes hej te diqe.
jî dengè (xw) ye, wei{î di pirsên jêrin de :

Xwe, xwîn, xwarin. xweh Gulè 1 1 bilbil digirî û lavelav diqe


Ev dengê ha ji herweqî di pirsên û dibèje te :
( blûr, stiir, krèn, . . . ) de lête dîtin ji Were ; . were ser singé min ,
du dengdaran hevedudanî ye û qetiye ez gorî te me, texte te pêsîra mia e, li
pêsiyà dengdèreqe. Lê bi vè ferka qo di ser pêsîra min de raqeve , ezà bibim
dengdarên din de her du dengdar cihê dergù-sa te û ji te re serêloq û pehîzoqan

cihè têne bilêv qirin. Lê weqê ( x ) û ( w ) bibèjim.


diqevin tanişta hev, ( x ) li pè-sivè, (w) Tu diqeui, guh nadî wî ew digirî I
li pasîyè, ev her du dengdar diqevin nav Tu dezgirtîya pîr û ciwan, jin û
hev, li hev diqelin û ji wan dengeqî welê mêran l.

dertêt qo mirov diqare bèje qo ew ne Tu kesra qulîqan de sultan i. Be-

dengê du herlan e, lô belê dengê herfeqe nefş, beybûn, gulnexwîn, rehaii carîyêii

serxwe ye, qo di awayê bilèvqirina wê te ne. Mêvandara buharè ù strana bihn û


de ferkeqe e.sqere heye. reng tu î.
Belê ev her du dengdêr diqevin nav Dildiziya Zîn û Mem tu î ,- Leyl
hev û pèqve têne bilèvqirin. Herweqî di ù Mecnûn berdevqên te ne I
pirsa ( Xwes ) da. Di vî dengê hevedu¬ Her qes hej te diqe.
danî de dengè raser ( x ) ye l'i rind tête
CD' .Qamiran CCU SitditrSCan
bihistin, ù dengè din qo rengê wê digu¬
Me evè ha bi ( u ) yeqe bèbilindeq nîsan
hêrîne (w) ye. Di Zarê Dumilî de pirsa
qir û (u) ya bibilindeq ji bona ( û ) ya
( xwe§ ) bûye ( wes ). Je xuya ye qo herfa
drèj hilanî bû, herweqî jor ve hâte dîtin.
pasîn (w) ye û (x) ji pêşlyê qetiye.
Bi vî awayî ji bona dengdêrèn qurdî
Vêca, weqê ev du dengdarên ba
(.w)û(i)ne ewçend diqevin nav hev
keydeyeq hâte danîn ; dengdêrèn bilind

û li hev diqelin qo ji wan dengeqi nù bibilindeq in û en qin bèbilindeq in.


( dûmahiq heye )
ù dengdêrl derdiqeve. Ev dengê ha diviya

bù bi herfeqe serxwe bihata nîsan qirin. Celaèet SHi SSedir - SCan.

246-
Hejmarl2 HAWAR Rùpel 5

Textes el Traductions Wext buhar e, qer ter giyayî dixwe

û avê vedi xwe. ziqê xwe diçèrîne.


Gnr tobedar e, tu pezî naquje, rûj-
J^d'i. ^<(£4. U cna,
avi.
bi rûj kels û jar diqeve . Carqê ji rovî

re dibèje :
Rûjqê rovî birçî ma bû, diçolê de
Heyran ez nema debar diqim, ji
digeriha . Ji nişqa ve gureqi ew girt û
nêza de bimirim
qir devê xwe. Rovî qenî û pesnô Xwedè
Ez dizanim tu çî dibêjî lê berê
qir. Gur lê ecebmayî ma ù got:
me li mala Xwedè ye, gunehqin" li me
Rovîyo I ev ci qen e, ezê niho te
naye. Divêt em qerî bêxin rêza .şerîetê ,
bixum, tu diqenî ?
ew jî qarê min e.
Rovî dîsan qenî ù lè vegerand:
Piştî demeqê rovî ji qer re got:
Herê diqenim, ji ber qo tu min
Qero ! te kenc e ne ? sev û rûj
bixwî , tinê hêvî diqim drèj meqi, min
tu giya û avê dixwî, vedixwî ket li he¬
zûqa bixwî, da ez bigehim miraza xwe
valèn xwe napirsî, tu nabînî ev camèrô
Gur qo min tu xwarî tué çawan
ha ji birrina dimire
bigehî miraza Xwe?
Ez ci biqim, dinya ji giyayî tijî
Di lawanîya xwe de min geleq
ye , bila ji xwe re bixut.
gunehên qiçiq û mezin qirine, èdin bùme
Ma tn nizanî, rawir giyayî naxun ,
pîr, xwe.sî û nexweşîyên dinyayê jî dî-

tine. Rabûm çûm niq melê, hal û bewalè divêt yeq ji me bi rêza .serîeté bête feda
qirin. Gora fetwaqê divêt em salên xwe
xwe je re gotin . Ewî gote min :« Tu meçî
hesêb biqin, herçî bi emr qiçiq derqet
hecô, mala Xwedè tewaf meqi, ev gunehèn
emê wi bixun.
ha li ser te ranabin » .lû pêve dibêjin
Her se rûniştin qo salèn xwe bibè¬
qo mirov ji dil berê xwe bidit mala
jin. Gurî ji rovî re got :
xwedè, ji sêlûna derîyè xwe derqevit, li
Qa rovîyo ! tn çend salî yî ?
qû derè bimirit jt lieça wî berdar dibit.
Cihê, tu tê seqini bî, ji me zêde
Vêca heqe tu niho min bixwî heca min
ye em mijûl bibin
de kebûl bibit.
Gnr Kenc nizanim, lè dèyamin a
Gurî rovî berda û je re got :
rehmetî digot: « Sala Midyat ava bû wê
Tu ji dil diçî becè
salô Xwedé tu dayî.»
Rovî dilè gur tijî qir qo ji dil diçe
Weqê rovî ev bibîst. herdu destên
hecê. Gurî je re got :
xwe li serè xwe da, dest' bi girînê qir
Weqî niha ez bile rebém hecê,
û got:
tu min digel xwe bibi.
Ax te birinèn min axivandin, wè
Herê,û ji hire heta wè derê xizmeto
salé, du qurên min en xort qo simbêlan
te jî de biqim.
avèti bùn srr lév;in-her du jî bi jin û
Gur qet pêsîyè, rovî da pey , De-
zaro, serèn we xwes, mirin.
meqè çûn, rastî qereqî hatin, wi xurm
Dora qeiî hati bû. Qerô reben di
- xurma wî ye, giyayî dixut. Dema qer
dilè xwe de digot : « Ev sèwira x^warina
gur dît bû tirihîna ^nX. Rovî lê rabù û got:
min e, salên wan ji sedan ji bêtir der¬
Hey béfehito, te ci hal e, ev
qetin , qer di bin barî de herçend emr
mezineq yê heywanan e, berê xwe daye
biqe, ji bist salan bêtir namîne. » Berè
mala Xwedè.
xwe da hevalèn xwe û ji wan re got:
Qerî got : ji dil ? l-"z jî s:ilèn xwe rind nizanim,
Ma çi, belê ji dil lèbelé tètebîi'ji min qo dèya minji min
Hon min jî bi xwe re nabin, re goti bû, wextê min tn sol qiri, 11 ser

ezê bi rè ve xulamiyè ji we re biqim. sola te ya liugè rastê rûja zayini te

Qer jî qet nav wan û dan rè. da nivî.sandin


Rûpel 6 HAWAR Hejmar 12

Gurî gote rovî : Rabe bixwîne. repondn:«Si tn ne vas pas à la«Mecqne»au pè¬
Rovî rabû ser xwe, qer linge xwe lerinage de la maison de Dieu, tu ne ponrras

hilda . rovî ji dur ve lê fedqirî, vegeriya pas te sanver de ces péchés » On m'a dit

aussi qne tonte personne qui se dirige de


hat niq gurî û je re got:
bonne foi vers la maison de Dieu , dès
Serè le xwes, wô sala qo lier du
qu'il qnitte le seuil de la porte de sa mai¬
qurên min mirin, çavèn min ji girîyè
son, aussi s'il meurt pendant la route, son
tarî bûne, digel vô jî, xetê latînî ye, ez
pèlerinage est admis. Alors si tu me manges à
kenc ji bev dernayèxînim.
l'instant même j'atleint mon but
Gurî xwe nepixand û got :
Est-ce vrai, lai demanda lé loup,
Ev qarê min e, min zehf xwendiye,
qoe tu vas à la « Mecque » ?
bi xetè erebî jî zanim, latînî jî.
Le renard arriva à convaincre le loup
Rabû ser xwe, xwe nîzingî qerî qir.
de sa bonne foi. Le loup lui dit alors:
Qer lingô xwe hilda, gur balê ve rû, qer
Si je viens avec toi, me prends tu?
her linge xwe qêşand , heta .gur taze
Sûrement et avec plaisir, et à partir
nîzing bû. d'ici jusque U bas je te servirai.
Qer li navbera ber du birihên gurî Le loup parti en avant, le renard le
pehnîyeqe zorda. Her du çavên gurî suivit. Après un instant ils rencontrèrent un

derqetin, mejîyè wî di guhén wî re avètin. âne qui broutait de l'herbe. L'àne voyant

Weqô rovî welè dît girî û qenî. le loup commença à braire. Le renard apost¬

Qerî ji rovî re got ; ropha l'âne et Ini dit :

Mirov ne şîna te zane, ne jî N'as tu pas honle, qu'est-ce cela,

şahîya te celui-ci est un des chefs des animaux qui est

Rovî lê vegerand : en roule pour le pèlerinage de la maison de

Weqê tê bira min qo gurî berê Dieu.


Vraiment, repondit l'âne
xwe da bû mala xwedé girîyên miu je
Mais oui, assurément
re tèn. Lè weqè xwendina latînî tête bîra
Ne voudriez - vous pas méprendre
min.qenèn min tên. Malxrabo ma qengê
aussi avec vous.je vous servirai de domestique.
te Hawar xwendiye qo bi herfên latînî
L'âne se joignit à lenr compagnie et,
bizànî .
ils reprirent leur route.

.^"d^e. 4^/(^0^ ed da 'f-e^a'te/ C'était la saison du printemps, l'âné.


broutait abondamment de l'herbe el buvait de
Un jour le renard avait faim, il se pro¬
l'eau à son aise. Le loup jeûnait et ne tuait
menait dans la campagne. Tont d'un coup le
point d'aguîau. De jour en jour il devint faible
loup l'attrapa et le mit dans sa boDche. Le re¬
et perdit ses forces. Une fois il dit an renard:
nard rit el loue le bon Dieu. Le loup s'étonna
sais mon ami je n'en peux plus je
des procédés du renard et lui dil:
vais mourir de faim.
0 renard, que signifie ce rire , je
Je sais ce que tu venx, mais lu sais
sais en train de te manger el toi tu ris
que nous sommes en route pour la maison de
I,e renard rit encore el lui repond:
Dieu. Nous ne devons plus commettre de péchés
Oui je ris, parceque lu vas me manger,
Us tant que nous agissions avec l'âne d'après
seulement je te prie de ne pas tarder et
les lois du «Cbarieho.Ceci c'est mon afiairë.
de te hâler, pour que j'atteigne mon bat.
Après un lap de temps le renard dit à
Si je te mange, dit le loap, comment
l'àne :
veux - ta que lu atleigoes ton but?
ô âne tn es à ton aise, tu broutes de
Voilà, repondit le renard, pendant ma
l'herbe, lu bois de l'eau, tu ne demandes point
jeunesse j'ai commis de grands el de petits
ce que font tea compagnons, ne vois tu pas que
péchés, maintenant j'ai vieilli.j'ai assez vu les
ce monsieur meurt de faim
malheurs et les boaheors du monde.Dprnier-
- Qu'est-ce que je peux faire, la terre
«menl je me snis rendu chez le « rnoolla » du
est pleine d'herbe, il n'a qu'à manger
village et je lui ai raconté mon affaire. Il m'a

-248
Hejmarl2 HAWAR Rûpel 7

- Mais ne sais tu pas qce nons les Hatloe* au* l» llKiiaturs


modurs ot eautume» Rurds»

.«arnivores nous ne mangeons pas de l'herbe,


12
il faut qne d'après les-lois dua Charieh mous

sacrifions un de nous. Selon un «fetwa mous


MENE' ALAN
devons examiner nos âges et nous mangerons
Un peu plus loin, sous un arbre, se
le plus jenne.
reposait un vieillard qni fit signe à (Mem) de
Tout les trois s'assirent pour dire
s'approcher. (Mem) le rejoignit, et le vieillard
leurs âges.Le loup dit au renard :
lui dit :
Alors, quel âge as-tu ?
Quelle bonne fortune d'avoir rencon¬
Le renard lui repond avec respect :
tré nn si jeune chevalier comme camarade de
Là où lu es présent, comment pou¬
route. Si tu n'as pis besoin de repos, montons
vons nous prendre la parole le premier.

Le loupe-Je ne sais pas axactement à cheval, car le but de notre voyage est encore

mais ma mère disait qne : lorsque on a balft éloigné.

la ville de < Midyat » le bon Dieu t'a crée (Mem'j consentit. An bout de quelques

Le renard ayant écouté ceci, com¬ heures , ( Mem 'j voulut montrer le galop de

mença à frapper la tète avec ses mains et à (Bozè-re'wan)et le poussa dans toute sa vitesse.

pleurer, et dit : Mais le cheval du vieillard prit de lui-même le

-Ah tu as renouvelé mes blessures, galop, et dans sa première foulée il devança

cette année là j'ai perdu deux iils, dont les (Rozê-rewan) en lui prenaut une certaine dis¬

moustaches avaient poussé sur leurs lèvres, tance qne (Bozê-rewau) ne pouvait remonter.

tons deux étaient mariés et avaient des enfants. (Mem'Is'étonnait de voir un cheval dé¬
C'était le tour de l'âne, La pauvre passer (Bozê-rewan), et il se mît à cravacher

bête se disait : ( Ceci c'est la combinaison celui-ci, mais ce fut «rn vain.
ponr me menger, leurs années ont dépassé la C'est ainsi qu'en deux fois sept jours

centaine, l'âne portant de lonrdes charges ne et sept nuits, ils firent le chemin de six mois.

pourra jamais vivre an de là de la vingtaine. ) Jusqn'à ce moment, ni le vieillard ni

et s'adressant à ses compagnons il leur dit ; (Mem) n'avaient ptrlé du but de leur voyage.

- Moi aussi je ne connais pas exac¬ Le vieillard condnisait(Mem)et celui-ci le lais¬


tement mon âge, mais je me rappelle qne sait faire. Mais après avoir parcouru cette
ma mère m'avait dit qne: Lorsque tnfut ferré énorme distance, le vieillard dit à Mem :
j'ai fait inscrire ton jour de maissance sons Cher enfant, tn as quitté ton pays,
ton pied droit ton trône, pour aller à (Cizira-Botan) rejoindre
- Va lire, dit alors le loup an renard la belle princesse(Zin) qui t'a rendu visite une
Le renard se leva de sa place, l'âne nuil.Nous voici maintenant tout près de(Cizîr)
leva le pied droit, le renard regarda de lom et Avant de le quitter, je veux te donner quel-

retourna chez le loup et lui dit :

-L'année où mes deux fils sont morts arrachés et son cervan lui coula par les

j'ai tellement pleuré que mes yeux ne voient oreilles.

plusclaire, de plus ceci est écrit en caractèies Le renard en voyant cela se mit à

pleurer et à rire
latins
L'âne lui dît:
Le loup plein d'orgueil dit :
Tu es drôle, on ne connail ni ton deuil,
- Ceci est mon affaire, j'ai beanconp
ni la joie
étudié je connais les deux sortes de caractères,
Le renard lui repondit:
arabes et latins.
En me rappelant que le loup se
Ceci dit, il se leva et alla vers l'âne.
dirigeait vers la maison de Dieu je pleure sur
L'âne de son côlé avait levé son pied; à mesure
lui, en songeant à ses connaissances pour lire
qne le loup s'approchait, il reployait sa jambe
les caractères latins, je ris. Malheureux lonp
autant qu'il le pouvait. Lorsque le loup se fui
quand as-tu lu « Hawar » pour apprendre
approché à une distance suffisante, l'âne de
à connaître les caractères latins.
toute sa force lui lança une formidable ruade
entre les deux sonrcils.Les yeux du loup furent Qoçerè Notait

249-
Hejmar 12
Bûpel 8 HAWAR

Cette erreur a eu encore une autre

cause : les orientalistes en question ont

cherché l'origine de ces mots dans la lan¬


gue littéraire plutôt que dans la langue
H Ce son est propre aux langues
populaire qu'ils connaissaient moins bien,
sémitiques. Les kurdes, en contact avec
mais en général, les Kurdes avaient em¬
ces derniers, ont enrechi leur vocabulaire
prunté les mots arabes à la langue po¬
de mots qu'ils leur ont empruntés et ont
pulaire et non à la langue écrite . Ces
pénétrer le ( j: ) sémitique qui à
mots n'ont pas été adoptés par une aca¬
envahi presque tous les dialects kurdes.
démie savante, mais par le peuple, au mo-
Mais les kurdes, de même qu'ils
yan de l'oreille et non de l' de sort
avaient adouci le ( j ) ont prononcé le
qu'ils ont pris un accent purement kurde
{^) comme un ( h ) très postérieur.
et se sont parfaitement harmonisés avec
Quelques orientalistes qui ont étu¬
les mots Kurdes.
dié la langue Kurde, mais ne le con¬
Nous avons noté le ( j^) sémitique
naissant qu'imparfaitement, n'ont pas tenue
par un ( h ) surmonté d'un tréma, puisque
compte de ce fait que cette langue as¬
nous le prononçons comme un ( h )pas-
similait les mots étrangers jusqu'à les
rendre presque méconnaisables, et ils térieuL' .

ont considéré le {^) comme une con¬ On pourrait objecter que, puisque

sonne d'orgine Kurde. ^____ ce son avait pénétré tellement la langne

Kurde , on aurait dû le noter par une


ques conseils, afin de le prémunir contre les
lettre indépandante classée directement
pièges tendus par une certaine personne.Avant
à l'alphabet. Mais, de cette sorte, nous
d'atteindre le fleuve de (Cizîr), m renconteras

un cavalier en Irain de chasser la gazelle. Ce aurions imposé à la langue un son non

cavalier, c'est(Mîr Tacîn) tu auras à faire plus Kurde, au sort non encore définitivment

tard avac lui, et vous deviendrez de bous amis fixé, et nous aurions ausi barré la voie
Ne le fais pas connaître; ce ne sera pas dil- d'évolution et de sélection phonétique

ficile, ton cheval te déguisera sans qne tu lé que cette jeune langue suivra à l'avenir.

saches. Ceci ne pouvait être, toléré.


Après avoir quitté (Mîr Tacîn) tu ar¬ Le tréma est presque lacultatif.
riveras au bord du fleuve de(Cizlr),vaste com¬ En le négligeant on retrouve le son du
me la mer, dépourvu de pont et de tout pas¬
( h ) Kurde.
sage visible. De l'autre côlé tn verras une fem¬
Notons ai;ssi à ce sujet que le
me auprès d'un chaudron, pareille à une blan¬
(h) Kurde d'ordinaire est plus dure que
chisseuse. Demande loi le passage du fleuve.
le (.) arabe. Le (.) arabe à cause de
Elle viendra vers loi en le disant qu'elle est(Zîn8
l'existence du ( r ) est tellement doux el
Zeydan) et qu'elle attend ton arrivée. Ce n'est
tin qni se ditfère beaucoup des (h) al-
pas viai ; sans doute elle s'appelle aussi (Zjn)
mais c'est la fille de (Beqoyê avan)le magicien lemend et anglais cemme les ( h ) des

de Bolan.(Beqo) au moyen de sa science ma¬ mots : habe, hase, but, hand, bave, bigh,
gique sait qoe tu arrives aujord'hui dans le pays horse etc . . .
il l'a envoyé sa fille ponr te faire tomber au lac Le (b) Kurde se prononce tout

du sang . à lait comme les ( h ) allemand et an¬


Le vieillerd embrassa tenderement Mem glais, ainsi que dans le mot ( heye ) qui
et disparu. Mem le cherchait à l'horizoD, el au
a le même sons que (habe) et (bave).
Heu du cavalier il vit trois colombes tachetées
Min heye-Ich babe-I bave.
ikccompagnées d'un faucon.
( à suivre )
« à suivre »
ÇDjéladet. CCaU ^t^r-SCluih.
3)jèladet CCaU SBedir-SChan

250-
\y .i'^ M\P
±
öy3 '2J^ Jbi j 0^3 ' ùjf^i S y_J^ 'jö\3J

*' '(f ' *i (ST^^ y (S 3 Ai.V»^ t^.o _sl cyïJi

ij)i (Sy)i- i- ijfjj '^J^' Jl* (iJ3 J*- y^ c* ^Je.-» J^ w J ^*j ^ j -' I *!li o^jî 3
ijii j\ jU ^i} iSiyi z^\

Zjy jyi, jl. JW 4) y ^yyyi J*^ ljj^»_r J ù.>r- >. _r-" i^y i>>U-l iilaj3*S Jl

ijy tf jLij» Jj J} c^i y~J.i_ tSjy ? **j-(.SjUjv»- ' C)^\y^) ù^3y

'3 iy J\ i iy\ j^l_)jl tS*;Li i] ~^i J:l ii.b tj j jl cOyl J. : o/'tS^f'jT

ijy (fj\iyii *tl jjrj.l ^.U..- *, y^y ùlSv^ !A;I (1)^.5 (y A;:*ùI^5'^I.| jixS>j- *> _jI

^^y. Jli.1 J;l» (Syj n^ y ^_i fsj^> .jj;bj } .i *.J J'jS^-. _^ ^\^âJ y i - ^yi_^_

Ji^s (S yy ^ i ùji^-il^ *; y - cy ^ *4r; ùIj^ 'j j tîiâ 0.}».» *.5 J ùK-J'

Os à^y^ (S-iy" *-J* >^jl^ ifAkl- j^Ssj:» !iL I ^i ;>*.>- «si tj jl4>j- >i>y yji
^ »

iJi'^ tfjV jryj ^ y^ S'.j; 'i^'jSi ot5j4v>lj> or-'f''-'JJ ' ùy,> cry *>Jii (

ùjljj^ t-U o «Jl 3._ J i>:jj y jij». .ji ijiju»

y ùlxJj Ij^^ J «.i fj i -yy i ^J..i ^j. tfjjC^ y

'iy-i.y 'iy yi3j 3 y_y 'y Cjtr^^ 'y


i_y cy '-' 'ù^ ù'.jL,rti- iiS J lilj J ùj»J 'j\y
cy iji 'J 'yJ j^r'^^T J ' ilr -^ ùl>^^ ti^\i
ùbJ *il; ^J /^ 'jii 'î 'y Jr\ »0 y3 (S 3
(jvx-j» y aji ijy < ùji^ 3 J yS ù-4 j>- ^y J
*âX-;.jJ» jXj iSJ\i\i t.'y3 *i^JJ tS>.jJ
li^j ' L^ i J? 'i ùLiD J cry-^ii ùjj J ùljj ùlj (jjSoJ i cj-à_ ii A. (fiyj dJJi-b «J «ji. Ij; J

ùl>. ùy^^3 ' Cyy (Si ^ j\^ ùy y


ùb .__;_^*j. fit (jjilj (iJj* J (lijî- ' *^.>«'_«*j *»
aii\i J (SJ\i, (Sj^ «y y. jL; Ujj i^SLi ^j^ ^iU-
Ai A.j lib Uli y_y i ùSTji. 'j fl <( ùjy-i
'j-.-^ c}^^ 'yCjy-^yi ùji- -i» 'y y ùy «j» *.. i>A.»j lii.» n J 1^ ^^U (Si J aa Jli» *i jjU-

^1 il » : OJjJ Ù.J» «ji-J 3 *J J gi i>: Db (SJ y


kil> _p- Sx2j i^a\i aa Jlî» ,iy cy~-\ Cjy. Â Iş»-
'cfi^iS^ (Si lT^' yr" ls*1 * J-» i>rf J-Jbl;
^1^:3 *«ii |_5*^J / bi- JÛ iA (y^l" 3

f\ \i ai (Si j>^ i:^ e lS.i^^ (SJ~Jaay ^^^Ji


. »J0 J i^ fc.^ jl Al (^ Oj »J cXJL*.5 CJX.^ oy *;*
Cjy-^s' f^ùî^ y ** û^^" ù!' t ' "l-^ j Oj* *! (Sj
J y y'^ 'ij y-', y *^ *^ -^*j «j'i J\j \iji\y^ bu y_ J aii iub.il _^ Ijj; J 5^ 1 .ji.

tijVi» si>-3 aU*73 « ji. «y^j ts.j' j>' <>^-i,i 'ly.


aya y- A f *Ahy _1*J3 A.UX.t5 y J «J A* aJ J

ayiay^i ay\i à y ^y<i (Si lil; JJ (SJ^ ' *V^i iy_


0 ' _»» y^ (.f.A_J>-»l J j^c-Iji .ji. _5lj'jj ÙJjJ
Cj.i yyicy^ (-1 /^"1 cS^ ö\i ùsi J. iJ'^
JJ * 'J -^J) 'J ùlr y.r 0 j*^ l J .jSy y^^
yi ^3 cy J^-» oy
il AU ÙJ» 3 i>. J ^;''>. J (:H^J *" Jj'jl{ f' ly^ J
3'^\j\j\ '^'i (Sj ^ ^yj\ ùV«\c-j jlj; J.r t^l
"I tîj (Si^^^'cr^'^' y^
jûl ù_^ ùljj J-«- «y-J f l ^y ''.$
cy^j.ij-jù"j »' *^ -Al' yy ^1 ûi»
j>y_j^ JU^ O'-r-:' (^3 ' i>-b*i î» J-i JJ cy^ ($j\y j*i-*! 5

251
Vj- ,uU> If. M

UàU-l_^ ' Cr2isj »» ilictlâ} ibyyc. i ùjj J

Cl Jli- j^' «J b jljV»(^|^_ljjjtji>jUj i «jU- .ii

jU J;»j .-J^-*^;.5 ù* ^^ ùf-^ ? *:? Lîjb^ l/lj JJi-JU-jJutS»J Allj^ tpLi.J Jjl Iju,- y

<:. '..f'ii yi y^.y.) Oy Jj cSaj libl A.2 A-Xi ai »Aj .Jjjlj ji IjuT yj

ùy ' '^-^.'J b'j Cy i-J^^ 'J 'i^j -^si Cjy ^y\.S- » i J iJliU-JJi jy «J Ai «j A» «jJ» »Ai' ùtJji

ii .i yJli. yi Cfi 3 '!S y.J^3ù^'io[2jy^ 3J^j


(S'Sii .}.>; Jj *>. Jj Jljl ' J^ tS^^ilx'jlî «J Aj ùljj
l-'^'J^rcy^''' Oî'' " y^^ J.W-* J y-^^ ' ù'-'^*^ j«- y.) ' tfjljl j; jj'ics^ V *; ' " jy ùbjji
Ci:_>^-l)j ) jyJj ùl'jW 5 (^*>^^
" Jji Jjj J j'!*" i> Ji-l ' 3y.^f J JjjJ (SJJ ii
zJ^yi (SJ^ji (S-^^ •'lj.» '^/^ ùljjj^. J l c jIjù j. iJUj Al «J (^«' f Al' iS'i Ailj y : ,_^lj Al

»j «ji-j j>^j| : AÎ\ t^jlxJo- Ul " sJO) i-^cS J «ji- l'-ii


jJj »Al' A. »J »a! OU Al' AÏljjJl »1 jy ùl.tj y j\i.\Ş

ciUj J i AIJ ùbii-JJ ùlil'Jii;» ' «.J J j6 f -I^J


jljj A. Al' Jai Ijji Ij l ii 3y JA..A1 ' A.ij» j-

^1} «JJ _»U f oio ^^^1^ û>t^.j -^"^j ' J


..u' iji.j j:>j Jjl ,_;_jlj<-; tî J^J : ^ V a; jji a!
..Jift A,J Jli.<JjJjï «)J ijj» .J AJ J lilji.1 J
Jlr' ai i i ÙV ^' Jr *' ÙJ" i^ * lj»j is- (S *;W-
.j^j *; (Siy'i ô if^ J^3 'yjy3 i-i i
^ji. )a.Ca) jj; tS^^iljjj y.^jl; J j; ' Jj A-
.1 J Aj Uj »IjU C-^' ij^y C-*" j (^. '' '- b».
jlï-I »jlj j\jijy. Jyi Ji ' y~J\~-^J\ Jufr ^^ Juf.:

Jjjc-.} ipi^ ,y j^\jP yy'^i ù^ijj^jtij

tiîij. *- ^.^3y'i à y-^J^ P '^ *^^'. . »f Jjji Ai Jl 1 1>*' c^. yy ùli J iil; i-ib>.

J^y (Sjy^j J.'^y J3j'>'> ùj^.i .y-^^yi ,j J Al Aj A» ùIj^ l^ (5^ jU I Aib Jj a1 f Ailiô *

y y à t^îb ^yi Jy \Mj.j.aJ y J « ,jU-


ùlçl' »J*îJj; jr **(> -^SùV jbJ^J ^«jl; y yi 3J f^ '
jî Jlj^ j»_,' J3J bîLij^ J J.W' Jj jj 'j ùlilj:»- e a5 jjjj

- *'jJ yj; (SiJ Jlfft ' J- i^ib^t» Aj_ a. yj AXa) ùliùV^ ' f"^*!

ùlj; } Jb y ^y y 3 < Ji- *^ J u-"* J* .jÂ::J.i» b A..^Î|_5iLkjli i ( ùlji^.J jic f J. ,_^lc-j

^l»j^\jj}-ùbJti-Jiù\ibjlJj;ùj»Ob*ùj> -liJ
tS jU a! ÙJ" j- * Ij ls' ' ->** Jîj^ Olj ii" (J

.1.^^ J» } ùjlijc ùijj .; JJ ù* -'^- 'y' ù^.'y~ <>'** Cy^yy «jAil; Al (_5ikl a! ' ^^ibijj ùbjV» ji «j "ilj a?

3i^ jU a! ^l^^i >. jl tji * '^^33J ùlj>.tsil^JJ ' ÙJ" ti-- * (Sj^i *ib jjjj Al ^^x_ilcl i y^j\^

- 1 ù-f -^. '^ '^^(f^f jl-y J *! (i'_ jlj •'j' ts; ùb Lx ùlj jb jlj iy\Şi Al

3 ù\.iy^J-^.y^Jihy '3 '!?\iy-'.i\ j'-y^ '! .J a; tJAi Al j\_:j»j^

Cj. aS^aj' Cjy2. ^fî\l, ù'jl-"j« tï'ljy'-'O^-^l-^ j^ ^O (J. »_ljbji- ù'j ^''ts'b Ai Al K,y : Ijj i

OiO * ùbj-.A) >J ù^iOlj}» y. yy-S(SJ^i *ib JJU ,_>_^ Ù^JJ 0b>.t5iby Al ùlj *< ÙylJl'

ù\ijfy yy (SJ3j 3 ^5^ ùblb J y A^jy 'tlji ( ùli "iljjj tS jbij» ' ùli ù'-J * ùjj! ùjlij»- (S'^

i ^.Ijlijbjl» ts^^'y-li >^-ii*tsT *! (Sj^i^i^ '

-252
If >>> yj\i>
'J-,-''

^jj J5 A*_b J ny jl
4^.^fjli) U.1/^'
'J^y Ji ^JJ A*--Aj ...i Jj ^^S- J.-J

lTJ^ '-"'j* A»;â,» ..Ijljj; Jbj


tSjb ifj.- Jii jj"
*i ^:J Ij «jjb Ajjlji J a! a*1.
tijljb i^» lîjli j «J»

t»-.li i«-f 1^ 'Sy J^. j' tSjb (i;l -.^J^.^ ù}*!

Ji j^UU J- .^''i' fi^ Jl_» bj^ jU, >


(Sj (Siy Ijc-^ V J 5^»- yiy A^ ij>^ j»
/Vjj) jlA_» jljU

Jb_»lj y ji y y
jïU by~l Ùljll J vjj! J'^'
"*"''f»^ ï^sq^ àHi -Si tşj. > Jl
y^jy y. *^3 t5^^J
Jl»" flj! isy^y y
/% J jjJ JjJtsij". cvljliî
Ju bji J Lî". j^y'
ù-y^ f' ùH-> fl
y.f ViJ lij, aTj iJ .-j oU ùIj^ (* J ^ljlj> jf JJ, j:
-^» r -^ y

ù'-Jj» yy ^ ù-j\i f iJjl jOi-J JtS'llS-J" .-^Ij'j: -51; jî J^i-

lyy^ CJ Ù.y. (Si fl iljJj jj; «J ùljj-'J ùljlSj libli li^U cxy.

y_y_Jyyi 'y jbj iij»i Ai |_jb ùy A) ùljli^ J- *' J» ùJ» f

Ûi/^J ÙO JJ..J JJj.i jbjjUjS ,y yy tj-r ^'^ Jt^- J''


i>./^l*r^rP cf',*' y s\jj Aib IJlS) u--> j' J^.'^j-j-
ù'./'-'':>l:ùbjr_lb) ji .J tsjj5^ bJ
jbj:- J.J j ya^

1 y ' -(^
ù-y-' jy.J '^'^3 ijj-^
jb ij'.-'j^ J ■^J^ t^ Jr* '•^— "-^^îJ

'dUp -Jl OU .J _»_i A^ ùlj; Ji jWjJi Jb ùlj-D jI

jl_- liUS^ Aj- ùb-jj oMj jj ùljiJ '3 y L3b_p) _9liB jrC-J_»>

J.J» cy~jj.öy ijl» U y,.?" b_-:»j jj"


jlJl; 15"°
lJji aL j5 Jl_»&li -Si! 5b b»
o^Ujj y, y_yj.3

y\j y (SJ fl
AU > 1 ÙK-' ^-^J* *"

_JliJ Ijii y- (.1 Aiui J^^ l -^" iSJfl/


__^'Sj «J» J"i/j J 1 ùM ^jî J £^
*< tf J ^ J :};* ** LC'b

Ain! (.^^ r A.! J-y


uT J^ lî
^JiJ
crVj-^l'" ùj'is-

_}»lj Al Jl iSyai y <^Jjl Ji\i tjj:^. tSj» Aai <ib


Cyi fi ^li l lijljU Ijbj» . iljjl (f jbiij l->i Jl
AXj J A»jj J- U'-J: '-«'jJ'J aSC_>. tS J-^ Jl JJb.JJ
b Ijbj» jî jj; b.:^ JU J» ù/' *;b ^ j Jli JL;
^\2. A^« j;;C, Jï rfj ^^b tf jjl b A>. J. JJ
*^'b J^J liji j jJ ,J_/.j^ JJ^. J *- ti-J *~^

__J_jX.i Jj jJ t»»* JJ-5 j "Jj «J*- *> ùJûbaii

Ail fi lj,.jtfjljU ijA JJ (jù ji* ,/l^l> J?-J li Ji J .ji-Ltj ' v:,-*f.A»jjj.»-j Jlf-j ^^^\;i\i. a.

253
vUW
'jî.-»'

a;IS^ j<ll 'Afji (libJl S>--Je Cifi' ajU »1^ j vj;j


/. ^î><^ Ji
Ù^J J ùl»!5b. rf J fl ùlj- J- J ùb'Uj.- (5 J Jib.

J ù-j-i'' (S 3 s '3^i>. Ijb- J_;ii <iy y y^j JJA-* J^y


(y?

' «Jt! V-J à'IJ 'j^'-» if^fj^'J. > if-'. ^3''(Sjy


i y_y'i rf J^f-^ li j" ji *>l ùlj Iji-b ùbj lib

Jb Jji J jyl; J'^yy LS'^ J^. y^j^J- (S-^^ 0^-^' -V èr= (j-yy jw
ùyy: y. jj j*'-** ls' '-'Jtï. i'^-ll^u -^cs^j*-* l csî^-^ l'I^r J»l (is y.i^ yr y Jy. i «-li j

..^..JjJru*^'-^ Jf öyf^f'i (Sjfy ùlj^Jf J ùb'jJ .ji ùe.(Sy^/iiy. J'y yj(S-^

*Sj.y ^. '^^ ^ iSj.y y.jy ^.^j- l^ilSC c* jljb ^j>- tfjU- Jjj- y Aj'l ÙJ Ijlji-b

ùUUjjjt-iy jj-J-i-i ù^ib. aL ^/^jji ji-j (Jj\jj5 ÙJr-^» Ù!»l' J tfjljbù}»j»-J t/^cî" (_>'->

*jr*-5 j; (ii-'j'' ù* i>V 'J^- iji 4l}b-r Jljt» J tT^. ly Jï" (/> J^ ti:-:^. Jj-* Ijî*^
,jy «JiXlj jj,_l aILj J 'jf J\Jii-ùf <fJSi-^oj Ai ÙJJj J y i 'i'-^J Jb J»l cfjf ts^i^bj

tiJjlJùb» if ji J ù'i^-:» tf Jj»-tf Jrf J-b *^ o-' y-^.y(yj > Jl'j:» 'ill> tSJJj;ù^Jt5't5^J|«-^
y/^ *^y} t»*-" ^ iJ'j'-'l JW ^ ^Jt Ai »«-. AÎ ^^l) (j* rfjw «JjbjJ _jI)J Aijb tf J

A.5^b. J y_y jj ^' l«f * Ijji- Jl ijx^j^ jb ' lIX Jj»' ù''^ 15-^J» Ùji-j- i yiy>j\î ij\ Aj ^

Aj jft J Ailj; t$J if Jjj A-Xf- }\ ^j^. jT IjU y i yJà ^-^j»- «îjl'ji -*^ l»^ 1^ Ùji- ùlj Jb-J

J »1 J Ù'-JH w «Jjw-J *5^.jb^tSJciJ.> Jj'ill JL^ ^^»J jb-J Cj Jl' «jl Jj j> ji-Lîj Jji ÙJ^

A-jijli J C--J *»j ^y^ A.-y. (* «jî^. jJ «JiJ jj»Ji. J Où y J (Si Jb Ji (Si y\y l i;» «J

Jlj- ^ aJ au! ^ J\ij Jj a^ Aj- rfjjj y (Sjy y "JiJ

aIU» tf Ai- b/' J y.jy aIIî AJ Jj A^i jj- jjw. I ù^'^J ùjî ts^ji- Ù.y fr ûj»i^ ilD (.1

! Al ij A,' ÙJ- tS jb- Jl J-AJ ii- «JJ.j i Ali ? A, A» Jb-b f^y^ *> f u,^jj J^:y^ *r/

jlij |oi^ j'fi Af\i ii^ii' J-J) A» tSjb- *

Alti JJ Al il.J f Aj .J Al' jb- Jo 'Jy i '^' *1


Oijlj,-t5jl J^iji "li Jj^ g-b « O'S^ 1 ^ljCl
: AJjJ* «J a5^3o»J j. a» Al ' ^^*.j
1 'J^y J
J^A» f jyfS^iM ' Cj^aj ai a2. Ù'J 'jb-J^' A»
***

i5 jU c5 J * ' ù*> (JJ y i5 jb- i/j * < ùv^ «JJjS;


y ii\y 'i\^(S\
! « J AiU Al' J ùV > l '-'j'ii ti- A>- ùJ A»
yL_:J.jj : ô^ij (S^si' ai *»b 'y} i i^Ai ^^2.
(S'Ji J ùj^ ^S'jb- Al ijaj (S'S^ ajJj y yi
tC^.ljJ Ai Jt^AXiij-ijAliiblj^A» ! Jj-Jjii
»j Al' AIÖ «<lj!7 «jb- J« A» tf *^l J * 'S À^ ^j
)*» lili jU Al Jl A» ùb*b jjj *e (Sia2, ^yjif
" 1 Aj Alj J l4 A>j »J à. ( ùi.JÎ-' ^
n «J Aj-'S'li illîjj y y. ^f~^. Jj* bc^.î = «:-r-j?
Jylj j ifA) Ai- «JJ «jjAtii jlli- tùJ^j^jU ^V A>

U, jb-b J, AiL ( Ij-jb d JJJ a! : ,


«^

254
1 Y y^'^ -uu>

\\ aS y Jbjj jy fi «X-jjlj-l A>-


JU
»jbb ilt^ Cjb 'j'jj»- j*A» »jl Ai
(ij Aijj c Ij^ i/<^ Ij"*» 'i iS*' 'J'}
^^J A» A.S A. J JVtllj Ail fj- .Al' jXài
. il Al Ai C-»J J**b C~iy ts-iJ ci»* *i.
«jLjlb- Ai «Jj^Ai Al Ajlïb'D iJA_.ijP a!
J.ljlS^ a! cJj» a_j \;|ju. i cij jo *f
AjIJJ ts»-J*» il^^l (^JJjl' liji.j i
Al a; t5AXj_ j jlii j! ,;;SLif jjp jaS j/'
jljjjj- ^^ Lr~-tl *-\J ' *»:^' (SiJ J***
fU;b Ajj jl 3jl IjT. tyJ
<f AJ Ub Ai cSAbï J*»Ar AijS .Ai' à>-J\ju,
jIji Aj »JjJ lJ.lj»-J «jbj JT tSJï Ajljùlij
i AlS^i ùljlj ** tij bS^-if j;»- JA» a!
li Jlj! Ai jJj AjL_Jj j.Ai' tSJJJ Jjiji-J
A..I j»-l (Jljj AÎ Ij'A» bj .'l^'i' jjj i^J \; a»
.jl_ji |_s-^ji 'Ji Aij.jb J jljj! ùyj
o-l -j' <'J i/lj*' tJ'*^ *
S' y\ \jyy i J. j^ JLp i5 ( a:S^ ) ^
t/l^l Aîjjb-pl Ai < A.jb. t5J*j J»- a!
. ilAi Ai Aj Jjj (Sjyf^ yi'y ^y J't^
jt tiJJU-lj JA» .jAtb aAi ^_l.Jjà J»I Ja>
aX-iJjÎ a! JA» -j'^b tijJlj* J»! jO A?
Aib-»- Jl_iC ISj (^-ï'ij a5 |^b>->.
JAi ^yy i^Aj ji «j j Jj jii cJ.b-l ':»
.«jljUi Ajji ^^y>\y~i 'jj'-^jy (Sj^^'^'i i
ji-"! ^5bi.lj jlil iiAl J a.?^a! ^1j J^ jA^ Al'
Aclji A^t^rJ *''J '^ J.l^b J"^ J.\3 Ai
«jli j>- AJj>- j~»l.:p Jlj»-I «ïji iJAj jl; A)
jlib-i tïî-ijilj! (Syf. J'i A.JA» jlb-Ai
aS t^jLc' i/ljr' ^^i ji *" 'Jî^ lis -' *1
.jl_^ Al ^j^ jbij JÎC t^All Ai ^jl Ji
Jlij- A_j. y- y.1, y. o ajIj.
A» C-J» J-»-J -^jy (/bl Al
Ailj J. Aibj»- .AÎ y^i^ jli) JLjuI *>

ts' y^f^J-^ cS<i- y. ÙAi JA» Iji- Ai

ù;j y (SJ!i y Ij^ öy^yi> ii bi.JV Itf j_j ' y^


\J^ ^bîl» tTj^ (s-f' y^ '^j *^. ' Jiu-i^ ^ "^

Jy ' jl* f t^ jljl; tî JjA- y-z^ *i Jljr } l ùV - t^' J j ùb bjj Jib-j ùlj ts^b. ù'j

t «J A, Ai «jA- JA5j Ai Al Ai Ai jŞ (ij'j:^) ^ **yy^ AijliA»_iU icj-b >y-cjf Ijîf;

A. Aib A. yx^ f ^ Ai J» ^^1 ( yi^' ) JU yj:j,


^-J j>-< «jAib-b jVjJ AlAl '4, .jjX-IUiiioj»- iib-

f »J *;-ij »JJ 'i ^ lil ï j>-


( ùl»ijjl I " jl^JJ *' J» t^l * *'l-'>' ji ^ '' ^ib

Jlj»-J J^ ^li ' .jIj^jJ t5jA»J O tibij»- ùb-^ijs' Jj-i -lajl-» Ùji J Jb ùî''j* *^l

f tJ AI,ij jlj AÎ
A. t5,'jlj Iji JJi 'y *»-V 'y- tf JjlJ fi j^ *'J'^

b-jJtS'**llJA Altf jIjikAJ lijjtf «jAscJAj cibij»-


^1 '(S-^ ^ ^ f l J. ' b I J Ull cjy. 'y'^-^'yy

tS Jj 'y Al J«;l-» ùf- *


^^l a) .jJ < tJ"-'^ y-'-y i Ai aJ AjJJ : jb.
<#jjlj il/'A> pbjj^b. l^- f'fijrf'y
JlS»jlj Jj c)d «J- « ^j J Jb Aiiî»- f cy'^

aib'C. Jk4^ . -Jji-.ji-ùJi


I «jljvi y\J jy jy Ai (Sùsji

}lj»- jb- -J * j^bu y jb- a! 'Ji^, jU a! < ji-l ùlj'j! lSj«

-255
SY.[^^ >uu>
J/-

! >J-^ / 6^
|jibjbjjj*> _9lij b J_i-\ Juplâjj/^ Ù'IJ Ùj» Iji Ait5Al.iil»JJA»f Oljbli- tSjljy jC~i AJ J A.; Al

Ji ùy» ùljj-it' tj-i"'-* ^ ' ^f--^ (h-^ (S^ l l J Al CiÙA (S'_y 6 AÎ bjlî jj iJ-iJ i

\_ji2^i b j>- / JjIJv jùlJl jO Jji ' -klj *'i^ yi ai J a! jj tsb J * * J Jj» t^i j*^ tf J *
' Jl J AJU» J liblî blili y-\>- li'i/llb.l»- Jl Ji jj.»»-
J^l tSJj- ' «^l'I ' (SJj '^ jU.jb.»lj JA.- Al

ÙjJ J ùbjbj_p^ j (^«J»? ùjibb j' Jb ù^^ ù'"


tS j\j lJ.»JJAi «J tS J *i ûfî ÙJ? (S î»j tijJ JA A»
IjJb.jj y-T- Cji ù^J -^Ljyùy J-^J «j^f
(^jIju tï"*' t?' j'-^ t5A.:jj aJ jlij f2.iy i
J ._yij y^ jJy ' J^y ùbùbj_p ^^j ^y^ y
J..J (i Jr"! lis tJ-li lijbjAJ b AÎ jŞ^lj fjA-
ay >i^^\ f 2Ji cf^i JUI ^^ffiJ f Cyyj
J./ftf .jb-t^l ' j.i j'b/Ai': j.jljwl Ai t^t4 ji JAi A.
jjÛDo lib-lî tiJjj >-J Jb- (S jy-i ùljb- ù^^.

< ù^k: 'J^ 'y^ ^^ 3^ '^'■'^- Jt'^ l» J'i ' l j^i ùb-»vf j«-tSjJ i£«ji tiî ' Ji j"^ *^isi jj-j*j A-
vilij^ Aj ùb bbil ji cy-'. u'^l' ùji^i i-^ ^j^bU J. tşlj ts'i' tï-jj' (ii ' y yi *

* J^'.^J f ÛV.-' ^JS* ÙJ» ' ^j^. (S3 uy IjJ J ^J; tT-'-' *'^ **' tP-^Jl '^^^—î" ^
f «J^li S-jJ (^blLö) tjJO ji ctli f A^ tSJi »J»- ^ A- tfjA- cJljJ t5j*-ili J-J ti-^^ *"'

iaji »j5b t^J t^-^ ' t-^yf Ijjlib-lJ J ù'^b C 1). vJ^Uj J-Af tS >. j"^ ' .jb-U tsi U .J
libi i .Lîtli j Lil jij btji- (^j ul^ uliJuJ^ Ij'i' l y_j\i_ ^ iS3a2. tfjU ji oa^^aî Al Ju A» Ai
ùb»jj fi J' bl Jl libij ls ùj! J» ùUlJ lil',^ ts'V

Jb_:-ij tSjJj» J ( ù'.l-''^l^-'-'j^ ^l*-* ùji JS' b»


AjlJJjV-.lâiAi ùJJ '3'- Ai'ùbj «j ' vl-ll ji * Cjli J
Jo Jili lijjlj _îU c)JJ «ji- lilji ùlji,Sjjlj bJb

J\j y y Ai J f liji Ull J »1 ici» J iiibi i_j ùji


ti'^ J ji j'r^'j»' tj^<^-^. (Sy ùr^ ù* tsl ^4

Jj._lj Aj_ f a! i Jij «ji- tsibj «J ùljb- **ib ùbb- Ùj»


"il^^î:-! tfjjjj» ji-'itsî'lj'b-J-' -3 * ^3i. J» lijj "j^T
AÎ |_jl..J Ai ASjj J bljjl AiJIaX-» Jiiilts; Ù'IJJ
ù_^>-tS Jc'-Jùyl'bjb-jJj^i Jj! J 'li-^l H'J*-
liljXj 1 JJj '3
ùjilJJ 'y *i y-iSiS-^iT- J'ib' ùl» ù'ij ÙJ»
cfi j " ly^j ^j^ ** J-*^' ' i^'-*^ -^r '3^^
J,jSL>- (^bj < tJJJ tsibj ùVUjI^» ci J
ùlj-j ljj.i<^ V"^ i ùjc» ti"^ l ts' y'y ^-^ J
J» i>^ tri t* J^ -^'J* * '^-JJ'--' t* J '^ (^^J ' J*-
j ù" ' *^ J3i yj ' *i.iji ù* if Jjj J; -jl ij-^j
AîIJiJAi J ' C ijl; *i tjibj y 3 ey-" -5' jlr
(15^-3-* Ùr-Jj-J^ J 'y Uj *' ô* j-r" J ^»^' * jj-> «j»-
ijji (^'ji f .Jl J» «ji-b;j J cSjjli *i yj *>!-»
I AJ^ j ty
'y (J^J ùljljl; *^S^ *^'b ' Aibj JJ tT'j tïTj» /
Jjl j^ J-> à* Jiijî«y- b-/ .J» J ô'ij^ « 1 J » tî j «j « 1 J » ùJj ù^ljj *! Jjilj Aij*^ l-lij
^V'S' vli jib ' JHri ù'J C- «ji-J iij-^if>
£:P < Û^J^ tSÎ ùJ»Jj* iJj <ib- «^ iJmW y J-j
ùjo J ùb j-r* ^J

256-
1 y >u;*

ay *jyy li *Il ^J Zy^ ay^- *; ya'lA*

y t3' }-> ^ y iZj^I "' y>^ (3 O aj

ay<Ji'3ayiiajj<iyiK-Ji\ yyi- *| J « ^
OJ Ajj w ,:<J < Oj-.i y* y (Jy^' CyJ (^**
J,Ui J-o Jiij JJi léCi; *. *>-j «T
oi'ôf J Jj ^<| y^ vJojb-ij tSaJ ^ ty
»j iCii diJ Oj A.j.\3l_*:l 4:iil-i Jo,; <!
t5Ay<; Jl Jj" Jl <; J»Ip jJ t5j^» j^i ^ tj*'
4j ^ O b aj:aS- («a! ("Oi *; ilJ- ijj
oi*^jij. y. ^ c5 j'O-1jj J'-J ** J J u-i*"

.Jk^'.j ji'lC-"^ j^e J^ ti ^^.1 j^.> *î:


tli^S aii yy.!^ JU*»j^<».Ji;»-toj^.a» cJ

OJ *Jii/ (sf"^^i 'iyj^^y^y'^


bjcJJaj' tjj>-(.?j'.<- b ^»-'0 ^iy(S(S j'^^3

jK- aLÀ; jj. (Sj\ Jb-jlj <* ^Jiy-i y ^'


i^ljU- (50 aIjj j<* tti <* J j»< «i» <y

o J azj j^J AiJul b t5^ J *y3y «l'**


aiAzj y *j ^ y-i y b* ti O-J^ »->' ;*

Jajlj^jj't^i^iOj^ t?'^^-''-^-'-'^!.?'-

e J 41.ly Aj ^ <*l j j^i y. <-\ J <J. ^'J^

,jvl** J4.-J * J t^^- <.S^;^ J:* ^^

Cfyp ùl-xi-j ùbj ùlji- tr^'^ ^J tï J-5j^ ùj:^.


is..-Jbj .1,' bl
.. tj; J t*it5.=^'V-V'-'^ J*-
JjS^ l jjSCij JiLjJ t Ij-» ^^bj tSJji jbjj
ùlijb-iiL Ji JJ b>- ùlijb- tf jbj_l b>- ts-^ J t5t

ù Ij^" ùh j bb jtjiâS y-'-^


cJj iij'J^yi ' J^-yy y'^j.'J^
iij'^iS J /t*Jl.>^J y ' ts*^ <^-""' (S', *lb «j' t* J» c AjUjj.. aS^» < ijli aSC» t .JÙ aSI» ' Aj t/ aX.».
'' y y t» jl (S y y y 'Syy.j * ts'l* y
Aitf j/'.J .jiJ^I^J 'Ai ù'î «S^!l^»J iij.>b»ùV
y/'\yS^ yy_^±^\i
aJU j aXti.1 ) CJ f AZ\la y^i ^>^ibj j Ai ^Ljb

jLLj J-sI ti liyiy ti cT^ ts;-^' J^Jr^J £ j; JJj; J^ ùJ-jl^jT"


- ^ f^ 1 . .
'Cj )i *^. ji c.SJ|j>-.> j' ,ji. t$ jV" ti j~.b 3j ti jj ù'^U . J .J ti^U >

y^\fy:yiSdi^l^ y >yi^J. j ùJilj'i tî J J jbJj l»j: 'i cîjlff,-»"

i -Jiùy y y tjb lîjl (S jii 'i 'i'- -Jii t


iL.-ii J J-«l _<_- c'^y \
(SiyJ^- (-. j' (S'-jy^'X J >^ ' J-^'^
Ai t .ji. ^yi C-li ^J I jl *; y-i J IJ j! j \j)j
' 'y^y,/' cyi. ji ) ùj'lj ùtjj- J yp ùlJi- Cj»
<ùlS'ji»jJ-;ljl^"jJ f^Jl *! ' ë-^j:i ji J-»b-3 -j'
ùl j»^ CJi. l Cjlj! j>- bo J 'yy C;. tf
jl; «J yy> -5jj» y 'C^y3 ^yJ. ôè 'jf y
a:m .J.jbjî^jbjjS' ùj;» ùjlC. tJ J b ilb-
ay Cjy,y^3 cy^ y.i y c? i'. 'y ùii y^ ^- ùii

ùjy^i ÙVJ*-; ''


aij-'i j j;Lj:-j ùbj ùSb-l Jbj tii ùb Jbj.

257
^ JL-

t^rr Jbllùi/^'^v nrr ,-i\,b^


uf";V. J*-
XY

;->y;U/ ^ t^^yulV
jU.C J Ojlfi «ji Jj J Cj^ yCj^i y (Sl-S^ Jr*

J J-". y i> J j-° ' Ji Jj-"


1 <^ ^
' *i tS-hf- -O*,-" ù'ij'^^ ji Jl jb ù* t^^
\jiiji,^jj^y^'j^jz^j'^»y(}ô'^^'^'-''^j
^i^j J. .j.>bj J ji ù* * *>-{ y j ùijj jli jiji-j
c.j ù* lib^ Jk j-^ * Jf' JJ<^ '' Jù* *i **"
^y 'j.jyy^

J-»^ Ji j^J^ J^-^ ' jJ=i ' '^-'^" '^^^^ ,


<SJ-yyj y y Z^'' 'Jyi^ ' j'^i^y^
.ji- J-J A, Jî' Ai jl ù* *» t^^i _j *'ij t/^ y
' ? t*-^ ù' J y ji'^ji *-. *r ù'b ' tsi
j ' A;:i-j .ji- ÙJ^' rf'j-' .- ù''^ j* û>i J^*J}^
ay ^i y 3 Jjlj^» Û" J ' li fôy^yy^ J^J
i^jlJÀ» J- * ùyb ._l-jlijV ' ùj'^Ji J aÎjjj
-y^ jj y^^-ax.. j cj.y^y j
,ji. Cjyù.J- y^ À'-i J:»J «ji- ÛSJ J-: * or*

zj \jl AÎ 'f J^i-li *i j ùljb-b ' « JUJ- *i j ' Jb - IjCi. jji jî ù* y Jl *^ ù'IA» ùlJjJ J^r t* j:
ùfibj! "iIVi» ify ^f y Aâ t yy^i y^ -j'ij 'y~ J^ù' y(y' '^ "' ' h y ,J
ù* J *» L^^ ^ '^^ >, J^Wlj-^ ^t/J wbùJ jil» CySfi .jiC jS^ (-li^J 5^" j s-**'/^ 'J^ '-'^
A) vixjj , y jfi b»- tîjrj(:j cy j (Sj * * tï'j-;^ *» <Sij fjib - '-r'^ rfj^-Vù* JV '^. JJ^
Jjb-a-j 4,4 j:4;li »J J}'iii 'y y ' y i ùjS^ji» ju < ji >. JJ J «ji- yi y y 3- ^y^

t aJ^iSk Jl. (./^Ij «ji- jl Jl J^ ù* ^l-" Jf J y} ay ùÛ ' yj^y- J^bi. ^ ' ù* ,V i5-'J->
,J_j£ J ,:^ J- ti-» lj J^ t^. ù* t* Jlj^-» Jl' j^ j; j y y y 3 ^iJ-J^ljj; o «j^ ùi/- j y ' ùjH^^
4fjiji-j JÎ yJ a y ÙJtAîi ô^i * t^i -'/ '3^ '«^ . bjl, ii JiŞ\

ùljU bl. yi yy (Sj\ iij ' tSjjj V 'J*- J"^" j ùj^J l , J'I r*»^

^fij\ AîùJr^i ' fV^y-» ' jy\ tsi'^J' 3^ y J^î-jî ^^jj (Syi i-iy^iJi J'^y-^^
Jj jc^j> jr' jl JùUlJji J ij'b-jiy e ji^j) ^y'^—i^ f y cy y yy f '^J

J-''-»>r' ^^' lîJlj*-^ J* 'fJ- (S^3^ J^ (J Jr (Sji 3 lîjy J cy"^ 'J.J *-i JJ' tîJ

J^jf^ùi cy btil-" J -iU.» t^! «^j^ ,v ù"^ j-il» J^jLij(fj Ai c~i J a! tîJ Jj b .ji-Ui ù*

«iU» (jJ; J J-J ùbj i^ lyrj ù* * * " '^° .sJ J y J j_i j^ j^J *i }i y y t^l 'i y yi

(SjyJ Jy^S^J^<^J^- y Ji *^' ay b_ij- f 'y ^y^ y -CS^. y b.ji- JvJ J

_jli rf jJb ùV ' Jj!" i^y^^ ' ùljJ I j^ jl J-; -^Jii^ Jî

/rljj ùb yj^'iù' y .jl *'r '^- ^ (y-> ù-'y^ s.^3 jj_îJ y-^j y y. y Jï y isy>ij

-258
. 4.ji;ii)'j';^i;ju^wis'...>i/oi.u^

j»Uilldlb try^* ^j
j^*

ii)ij \'- ifjyj-jy'" ÎA^b*l-J»

itj '^ <^jj- i>j>»'«« jy^i'a^cy

: *l^Sli ;jU - jl.3 6U>^» JU «,»jvx-*" = •■^. Jr\ w>U j<-V c)/-î ùl

-259
iSjy^ t^JCÂ* ciUJTi

(jU-joi JU Oi^ CJ'IjJ»^- IjJjO

gj»Li da^tt' «jbijLi .JL) cyè^ A

Jljj^ k
ùU-jOj JW ùl|^6 Jjl) i J^iî'jî-
i^li j!a.aAtJM>li liOj bL\_j

>._^b .

J.J. A».| jL,». ^jj^

ô^y. ^y:J' jijjf'X


ClU-jJ» p » iSif Ulill

Ji^S /
y'yy^ JU.

y->-.> (_i Û^J tJjl.

ùb/- y.3'^(S\
jU-jOi e- Ù jySi yç^y.JX^

à*: <SjSi ùf.y- y^

(Sjy jL»-j Jisi t^jiT

^-»^ JSJ^ ^^^.j*

^J^H ji ^Ulr

t^xi iSi^

J-j'*-' . tfjl jU lîjlj j

C » ^"fT j ji.J4 Jjsi ij*. [ >'\r»\

260-
SAL 1 ANNÉE 1

HEJMAR 13 NUMÉRO 13
«-

ÇARŞEMB MERCREDI

14 Çileyê-Berê 1932 14 Décembre 193'2

Qovara Qurdi ^ Bevue lurle

"^^iUîta '^elïtneSinê oijùk

çgpxaDa teretl
Ş.AM — 1932

261
M-. j^^4#' m. ^ ^^^^
DES MALADIE^ INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

i/afLw
S'

EîOuJlse' FrÈres
Inscription sur tous les metan.V Gra¬
vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief,


suivant les procédés les plus modernes.

Damas .Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


bona SilrîyEi, Tirqîya. Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Perse
Irak û welt-têii kevkrsê:
l'Irak et les pr.ys du Caucase:
S:.lqt 500 kirûs-sûrî 100 frenq
1 an ' m' î'.
Şeşmehqt 300 kirûs-sûrî 60 fr^nq
6 mois 60 I'.
Çarmehqî 200 kirùS-silrl 40 frenq
4 mois 40 {'
Ji bo:ia weU.tèn din :
Pour tous autres pays:
Salqt 150 Frenq
1 an 150 i'.
Şeşraeliqt 90 Frenq
e mois 90 l^
Çnrmebqt 60 Frenq
4 mois 60 I'.
Adresser toute demande r.u directeur
Her tişl bi navô xweyî têne sandin :

propriétaire: ÏEîmir. D. A. edir-Khan Mir Celadt Ali edir-Xan

Damas: Quartier Kurde Sam : Taxa Qurdan

262-
SAL 1 ANNEE 1

HEJMAR 13 NUMÉRO 13

ÇARŞEMB MERCREDI

14 Çileyê-Berè 1932 14 Décembre 1931

Qovara Qurdi * Bevue lurde


( ù, J ) ji ( o, , ) û ( î - >j ) ji ( ê - ^ ) b. p.

derdixislin. diqelim ber hezai- di.swarî .

Ma çiman ? . . ji ber qo Mr-cer bi hertèn

Qitèbxîina Hawarê qitèba xwe a latînî, lê min bi hertèn erebî dinivîsandin.

dndowan belav qir. Ji ber qo pêşgotinga Ser vè Yei|ô, di cih de min kerara x'we

qitêbê ji me re berpèqirina eliabèya daùji xwe re bi herfên latin: elfabèyeq

qurdi dide zanin me ew guhastiye hir. lêqani . Êdin mine biqariya destnivîsa

« Bi ses hejmarên Hawarê en pêsîn xwe pas hezar sali ji bé dişwarî û weqe

me bin rûpelê.i ellabê belav qiri bi";n. swe bixwînim, ji ber qo her deng cihè
Bi wan rûpelaii me himè Elfabeya Qurdi cihè liser ciaxezê dihat seqinandin.

didani û ji xwenda û zanayên qurdan, Lewra qo di Fllabêya Latînî de tinè

fiqrên wan liser elfabèyê pirsîyar diqirin. (26) herfên serxwe hene û di zmanô qurdî
Ji ber wan rûpelan sed û pêncih de deng ji bist û şeşan bêtir in. geleq

dest ma bûn. Min dil ne qir qo ew rû¬ herfên hevedudanî qeti bûn nav eliabèya

pelên ha winda bibin. Min ew dane hev min ; \veqo : ch, ou, ai ... .

û çend rùpelèn din bi ser xistin, n pè Ji xwe di zarotiya xwe de , weqè

qitôboqeq hâte pê. Ev qilèboqa ha, bîia min di dibistanan de dixwend û hini

Eliabèya Qurdî a pèsîn e qo nifsèn da- herfên erebi û latînî dibûm, ti-şteq hebû
qo min di çavè xwe ra diqir û ji bona
wîyê lè fedqirin û pê bizanin qo pè.siyên
herlèn erebî, di dilè xwe de digot : ev
wan di ci tuneyîyê de eliabèya pj.şîn

dabûn çap qirin. Ji bona pêqanîna çermê


elfabêqê welè ye qo dengin dide xwendin
qo nayine nivîsandin, û latinî yeqcar
wè divîya bû qo çend rûpelên din bi¬
vajiyê wè ye, herfin dide nivîsandin qo
qevin pêsîyè.

Bi vè hêncetè min dilqirji xwede- nayine xwendin.

vanèn xwe re berpèqirina elfabeya me bi


Belè iiqra min di babeta van her du
elfabèyan de ev bû. Pawer biqe bi vè
qurti gilî biqim.
fiqra qo min ji zarotiya xwe ve di serè
Ev eliabèya hanô qo îrû em zmanè

xwe pè dinivîsînin pasiya xebateqe sali-


xwe de bixwedî diqir, qèla min ji her¬
fên hevedudanî re ne dihat.
nen drèj e.
Hingî ji zmanên qobi herfên erebî
Di sbla 1919 de, me da bù çiya¬

yên Meletyê. Em qeti bûn nav esîra Re¬


nayine nivîsandin min yûnani, hineqî

wan. Mècer Nowel ( ingilizeq ) jî digel


frensizî û eliabèya rûsî nas diqirin. He¬
ma di çiyê de, rabûm herçî herlèn he¬
me bû. Mècer zarè nivro dizani bû ,

dixebitî qo hînî zarê baqur bibe, û ji xwe vedudanî ji elfabeya xwe deièxistin ù li

re lier tişt dinivîsandin. Min jî hin me¬


sûna wan ji elfabeya yûnanî ù rûsî her¬

dheloq, stran û çîroq berhev diqiiin . finen serxwe èxistin.


Bi vî awayî, min elfabèyeq bi sih
Carinan n>e li nivîsarên xwe çavèn

xwe digerandin, dixwendin û diedilandin. û .şeş herfên seixwe êxisti bû destè xwe.

Min bala xwe dida Mècer, bi bilevqi- Weqé em vegeriyan hatin Stenbolê-
bi vè elfabêyè min qitêbeqe ellabèyê û
rineqe biyanî, lè bê dişwarî de.stnivîsa
xwe dixwend, lè belè ez, heta qo min ferhengeqe qiçiq nîvîsand û ji bona çapê

263
Rùpel 2 HAWAR HejmarlS

Pehîz e dil pehiz e Bihna Gulè ez quştim

Dinê girîn û zîz e. Ne sûr û ne şeşder' bû

Pehîz e dil pehiz e ! ^e qèvrosq ù nèçîrvan Ne qanî ne robar e


Oinè tari bi zîze Ne zozan û bêrîvan Dinè èvar ù sar e

Pelèn daran girin in Ne mast û dew ne savar Rûyè Gulê ez quştim


Cendeqên wan birîn in Dinê tarî û èvar Erd evraz e û xwar e
Gui ne xwine bi xwîn e Ne qon û ne xèwet! ma Dinè bêdeng û zer bû
Weq birina hevîn e Tinê sarî ù serma n tirba min li der bû
Pelèn daran li de.stô Pehiz e dil pehîz e Çavên Gulè ez quştim
Key esqerên .siqestô-î Dinê hêstir ù ziz e Ne êris bû ne ser bû

Ezman res e bi ewr e Dinè tarî û dil sar Çiya berf û dûman e
Dinê beri bi cewr e Hemi bé dost û bè yar Gui ù sosin ne mane
Qoçera min tu i bûq Zelam rûs in û rûs dar Rengê Gulè ez quştim
Badev i bazor ù pùq Rondiq, girîn ù hawar Yè dimire beran e.
Ne goliq û ne berx ma Girin in her girin in
Gulè bèdil û bêcan
Dinê sar e û serma Can ù qezeb birin in
Gulè haqim û sultan
Pehîz e dil pehiz e Pehîz e dil pehîz e
Singa Gulê ez quştim
Dinê tari bi zîz e Dinè tarî bi zîz e.
Gulè rovî ù seytan

Dinê beri e û ba ye ®^ Qamiran Sîli SBcilr-SCan


Gulê bêdeng û bênaz
Key rondiq û dua ye
Gulê bèkir û awaz i
Dinê bert e û baran
Dengê Gulè ez quştim
Tu deng naye ji Botan
Gulê govend Gulè saz.
Şirnex li qû ez li qû Ne tir ù ne xencer bû

Ne mar û ne ejder bû ^'.Qamiran CCU SBedit-SCan


Ewrex li qû ez li qù

qar qiri bùn. Lè mixabin ne ew ellabê, tabêyên me ne mîna hev in. Dengin

ne jî ew terheng îrû ne di destê min de hebûn qo tirqan ne bi wan herfên qo


ne. Ui sala 1925 a de digel hin nivîsarên me nîsan qirine lê bi herfinen din nîsan
min en din gehiştine heta pêsberè Me- qiri bûn.
hqema X'irpûtè. Herweqî me berê ji çend caran goti
Sala 1246 a de, li Elman yayè min bû, ji bona hèsani qirina xwendina nivî¬
careqê din çavê xwe li elfabeya xwe ge¬ sarên me, ji qurdmancèn tirqiyô re, me
rand, hûr lè mêze qir û mideqe xwes liser dengên hin hertan bi hev guhartin û
xebitim. Min bala xwe dida û didit qo ev herçend hebû me ewçend eltabêya xwe
se texlît herf kenc lihev ne dihatin, her¬
xist nizingî eliabèya tirqan.
fên yûnani û rûsî yeqrengîya elfabêyè
Ji gotinên jorîn kenc xuya dibe qo
xirab diqirin. Jù pève têde du herf hebûn
elfabeya me pasiya xebateqe sèzdehsalîn
qo ji me re ne gereq bûn. Ji lewra min
e, gora zmanè qurdi, gora dengên zmanê
eliabèya xwe ji nù ve senifand : herfên
me ye. Herè ev elfab î berî sêzdeh salan
zède je avètin, hin herfên latînî bilindeq
hatiye nivîsandin û gora zmèn ù dengên
li wan bar qirin ù di sûna herlèn yû¬
nanî û rnsi de èxistin. Bi vî awayi el¬ wi hin bibin edili û qet halè xwe ê îrû.

fabêqê bi sih û car herfan ù yeqreng Berî û pişti belavqirina elfabêyè

hâte pè. min fiqrên geleq qesau pirsîn û gotinên


Ez pa.sè jî bi eliabèya xwe mijûl hineqan bi qêrî min hatin. Di nav wan

dibûm. Lè hetanî qo tirq elfabeya xwe be¬ de mirovinen yeqcar nexwenda jî hebûn.
lav qirin ya me weqe xwè dima ù têde me Ji lewra ez vê elfabêyè ji qeda xwe

;işteqi bingehî ne diguhart.Min her ti.ştên xwe bêtir qeda miletê xwe dihesibînim û pê-

pè dinivîsandin û nasèn xwe re dida zanîn şqe.şi wt diqim.

Weqè tirq elfab iya xwe belav qirin Ji Xwe herçî yè wî ye, ji yê her¬

me dît qo di dengên hin herfan de el- qesî hèjatir ù spehitir e. »

264
Rûpel 3
Hejmarl3 HAWAR

veggetlmaD
Brayè min I min welatê xwe. weq

ii.sleqî délai, qo mirov bawer qiri bû de


Lew deme qe mêşiq wa têqçùbù,
winda biqira, bi hez ù hesret ù bi berîya

^lilî himbêz qir. Ez weq pelèn darèn pe- dinya naxos bûbû, ewrupayîyeqan çawe-

bizé, di destè bayé de lehistoq bû bùm. rewani xwâyêqi tazeyan deqird qe le

hatî xwaqey pêşûyan daynên, qatê sêr-


Brayè min ? I min bi fiqra welêt
yan qird huqûmeti taze derqewt we (ni¬
û hêvîna wî ji diljû cane xwe re kesreq
zami gel peristî ) pèq hat, inca ew deme
ava qir û min ji mala xwe re bûqeq ani,
ewrupayîyeqan gotyan wata qe hetaqû
bûqeqe spehî û çiq ù navè wê qir armanca
esta boy degerayn we neman dedoziyewe,
Qurdistanê.
wa boman dozrayewe.
Brayè min ? I cane min, bi dil û
Bem çeşne « destûri gel peristî »
qezeba xwe ve, bi jin û hisè xwe ve, ji
cêqey a destûri dini » y girdewe. çunqe
welatê Xwe re sundên bext û dilrastîyè
eweyan pè xo.stir bù, we ew desfûreyan
xwar .
bo çaqiir bù we ciwantir le rùhî zeman-
Brayè min ? I heqe hez û hesreta yan deweşayewe.

li pey axqê ye qo min tucar nediti Ewendey pê neçû « qomelani gél


bihneqê ye qo min tucar bihn neqirî, peristî » derqewt taqù cègey piyawani

lê min ew bi çavê dilê xwe dîtiye û bi din bigrêtewe. Inca qe kanùnî dimoqratî

bihna xwina xwe sehqiriye, ji bîr meqe. bilaw buwewe le naw hemù xelqda, be

tewawelî binaxey « Gel peristî » cègey xoy


Brayè min ? I ew tistèn qo berî
gird, we kayim bû.
tu hinbûyî nuho ji bîr biqe û bavèje
Inca lewew duwa « Gel » buwe
ji dilè xwe.
mabûdi xelq, we têgeyiştin qetarîxi ser¬
Ew ti.şt sar û tarî ne. Ji nuho ve
qewlini gel şerefêqe boyan, we léser mal
dil ù hisè xwe bêxe ser tistèn nù, vegere
u mulq u dewlemendî gel binaxey xoşî
ser zmanè xwe û ji dil û cane xwe re
w sea' detyan radewestêt.
germi û ronahiyè bine.
Bem çeşne nizami qomelî, le dewri
Brayè min?! qanîya dilê min ne « dîn peristî » yewe serqewte dewri « Gel
zuwa ye. Pelèn darèn cane min zer ne peristî )i we hetawi gel peristî be tewa¬
bûne. Por û pirçèn min gewr in lê di
welî rûy erzi rûnaq qirdewe.
ruhê min de bayèn buharè liba dibin.
Inca kanûni regel peristî » kanû-
Heyîn ù neyin di destên me de ne.
iièqi taze niye qe le pas « nizami dîn pe¬
Tu dixwazi ji dil û cane xwe re
ristî » le ser rûy erz derqewtibêt.
şabunîqê ne.ias û nediti bibinî ? !
Hej welat ù miletê xwe biqe û
Min dereng, geleq dereng sehqir
xwe bèxe ser rèya wan .
qo qitêban ez xapandime.Ew ne qnrdî bûn.
Brayè min ? ! ew .sèst sal in dil Di gerana dinè de, dest ù pêyê
ù cane min ji xem û qeseran westa ne. min dil ù sînga min birîndar bûn.
Ez di dinyayê de pey hez û şabû-
Lê min nuho di tenişta qanîyeqe
nîyê geriyame.
zelal ù di bin siha darèn spîndar û bîşenga
Di derengiya şevan de min qitêb
de, di rèya welatî de şabûnî peyda qir.
veqirin û min bawer diqir qo ez pey
^r.Qamitan CCli SBedir-SCan
şabûnîyê de me.

265
Rùpel 4 HAWAR HejmarlS

Legel ewe.s da wa direng hetawi helat,


we dinyay rojna qirdewe. Em kanûne ka-

nûneqi tebi'iye le dinya da.Çnnqe léser çend


( rupeleq Ji bîra yeqî dîl )
çistèq nefsî rawestawe,we le ser çend çistêq
Buhara Dèriqè ji 254 Sibatè dest
rawestawe qe le nafi beser da xerî'-rî ye.
pê diqe. Lê, heta pazdehè Adarè baêres,
Le zemani qonewe beser ne.stu-
merivan dièsine. Ji xwe newala «Zinara
mani xoy xoşwistuwe we xoy ho lida
sior » neba ji bai jèiîn pève qo ew jî ji
qirdiwe we heta insane dirindeqaniş ew
behra sipî baranê tine tu baên din
cîgeyeyan xo-şwistuwe qe lèy hatûnete
lê naèn.
dinya, we leseri jiyawin.
Ji ber qo bireqên çiyan ji roj¬
Her leber ewe le basi duwayiy
helat, rojava ù baqur da weq hôveqe
kerni nozdemînewe hetaqù èstaqe « gel
sê şevîn lê digerin ù dora wè digirin .
peristî » weqû dînèqi lè hat we èstaqe
Di pa.s van çîyaii de Rèla çiyaè
yeqèc[ le dineqan dejmèrrét.
mazî heye. Dèriqè pala xwe daye çiyan
Imro eger nextèq binwarin le dini
û berè xwe daye şorezara Erebisfanô . . .
« gel peristî » debînîn le babet meylewe,

we te'assubi dîniyewe le dîneqani tirî


tîjtire, we ewaney qe em dîne deperistin Gava buhar tè, xwîn li cane min
zortir bo pêwisti dineqesan mil qeç deqen, vedigere. jiyîneq nuh jî père tê. Em,za-
we xoyan fida deqen. roèn dibistanè nola dilèn qo ji çalan
Çend carêq « Mosolini «basi berzi bi ser rue dinê diqevin hol dibin bi
w bilindayi romay qoni qirdiwe, gwè-lè- ezmanan diqevin û çirivîlan didin xwe.
giieqani xistiwete coş u xiroşewe, we bè Em, bi dora Mamosteên xwe diqe¬
ho-jyani qirdiwe. vin; hineq ji me xwe davén hustû ù
Çend carêq Yûsil Mazini, pey- destên mamoste, bineq ji rû û çavên wi

xemberi yeqyeli Italiya be yeq qelime maç diqin, destûra gerè je bévi diqin. Pasè
hezaran xelqi lèxurîwe bo maydani ser, em bi rè diqevin. Ma key dibistan e ? ?

we xoyan be quşt dawe le pènawi yeq¬ Na I I Em, ji hev belav dibin. Mamosteê
yetî, we serbexoyî ne-slumanyan. me, me weq çèlqewan ji bin lat ù zna-

Leber ewe gelani rûy erz ra-ha- ran derdixe; dixeyide tewŞ e, diqene rû

tuwinleberz qirdini xoyan, we berzbûni dide me. Vêca em digihèjin nav baxçeqi,

hemû çistèq qe hin xoyane, yan qe be- li ser mêrgeqê rûdinin, taştêya xwe di¬

rzyan deqatewe, we herçî qesêq be pè- xun, û desbi lîsqè diqin. Her qî ji me

çewaney eme bicûlayiiewe be xayin dej- destdirôjî diqe, Mamoste gopalè xwe di-

môrra we be dujmini neştunian dadendira, heziqîne, me ditirsine, û dibèje :

we dequjra, yan hepis deqra. Ez nabêjim qulilqên xelqè me

Em çiroqe qe le wextî şeri Rûs kurifinin, pê li çandininiyèn wan meqin..

u Japoni sali ( 1904 1905 ) peyda bûwe, Şîretên dur ù dirêj 11 me diqir.

be tewawelî em liqreman pè.jan dédat : ( Eha min siret got ) Na 1 1 Şiret,ne ev in.
şiretewe qo buhar* sala çûyîn mifeti è
Lawèqi japoni le wexti ew şere

şewêq le ser nwêni em law ew lay de¬ quli Aiil Ebas beg îrû li Hesiçè ji

qird, hîç xewi nedehat. Şariş tariq bûbû bona felata miletê me rèberiyê diqe li

bicge le prûşqeyêq qe le çirayèqewe dehat me qir. Herè, şireteqe qo tucar ji bîr

we cegeqey rojna deqird hîçî tirînededî. nabe ,

Rûjeqê Arif beg em civandin, li


( dûmahiq heye )
me şlret qirin ù ev çiroq père got :
Stcvindé Sori Hon mêze biqin, jiyîn weq vê

-266
Rûpel 5
HejmarlS HAWAR

xwe ber xwe qet û dest bi girînè qir.


Slyalienle Slltvi Çend hêstirèn Xecè qeti bùn rûwê Siya¬

bend. Siyabend pè bi-şyar bù û ji Xecè le got:


Çirçîroqa Siyabendè Silîvi bi nav
Ruhnîya çavan, cire digirî, heta
û denge. Ev ji weq Memè-Alan yeq ji
niho biqèl û dilxwe.s bûyî, ci li te dest
çîrçîroqên me en qevn û spebî ye. Her¬
da, qa bèje min.
qes pê dizane . Ezè li hir bi hênceta
Xec qir qo mêbejit. Lè .Siyabend
loirya -mirina qo min berî se salan ni¬
je ne geriya, geleq ber wè d;i. Dawî lè
visandiye, û di vè bejmarè de belav di¬
vegerand û got :
qim bireqi wî hildim. Siy:ibendo. cieriveq gaqovi der¬
Siyabend Xec-di rûja daweta wê
bas bù û çû avê. Tède dèleq, ciwaneqa-
de-ji destên heft brayên wè revand û biri
yeq û heft ga hebûn. Qo min ew dilin,
bû serê çiyayê Xelatè. Ji ber qo Sipaii
ew rûj bat tiîia min qo te ez ji destên
dilqetîyan dihewîne n wan diparèze,
he!t brayên min revandin, û min ji xwe
.nahèle tuqes nizingî wan bibit. le got « heqe wè rûjê yeci ji me bihata
Rûjqê Siy:ibend serè xwe danî
qu.stin, è qu.sti jî tu bûwayi, pişti tere
bû ser ejnûwên Xecè û di xew re rû bn.
halè min de c.i bûwa », ser vè yeqè giriya
Ji dur ve qei'iyeq gaqovi derbas dibû ù
min h:il.
diçû ser delavi. Di qeriyi de dèleq. ci- Siyabend rabû, qevana xwe hilda-
wanegayeq û heşt gayèn din hebûn. cio bere wi ciwanegayi biquje. Xec qet
Ciwanega rex dêlè ve diçû û ne bnwara wi qo ir.eçit, qir ne qir, Siya¬
dihi.st hett gayèn din nizingî wè bibin. bend guh ne da û lier bi delavi ve çû.'
Heçî qo ber bi delè ve dihatin, stiruhên Ciwaneqa di dora dêlè de digeriya.
xwe di wan hildida. Siyabend ew da ber qevana xwe, tir lè qet.
Xecè weqê ew ditin, mala wô , Ciwanega, çend gavèn xwe randiii
heit brayên wè ù serè rûja revandinê û xwe gihand qevîya hevrazeqè û li ser j
qet bîra wè. Ma Siyabend ji weq vi ci- .şehareqî veqet. Bi birîn bû. Kn mayîn
wanegayî Xec ji destên heft mêran ne dor li dèlê girtin, n b;iz dan.
stand ù revandi bù. Siyalaend çû ser, ciwanega ji sti¬
Xecè bi bîra mal û hett brayên ruhên wi girtin qo .serjèbific. Ciwanega

gehisti bû çanqe.5îyô, bihna xwe a pasîn

buharè délai û serine. Dil dixwaze qo em lild;iva, bi hêla canô xwe serê xwe hejand,
bi xweşîyeqe geş bijîn. Ev jî bi xebat destên Sixabend ji stiruhên wi tilitîn,

û destgirti na hev dibe. Kenc bala xwè pèyên wi şemitin, gèr bû ù ji hevrazè
bidinè,di zemanè berè da padi.saheq di ni- de qet newalê. Di biné newalê de dareqe

nivîna mirinè de gazt zaroên xwe diqe hi.sq hebû. Siyabend pi.stiqi qeti bû ser,

û ji her yeqî re dariqeqî biçûq dide û çikilên darê di pista wî re çûn.

darê her yeqî bi wi dide .siqeslandin . Xec demeqe xwe.s mahêviyê.He-

Sûnda Kandi wan dariqan kevdekî çê¬ wiya wê ne dihat, rabù, da sopa Siya¬

diqe û-dide destè wan. yeq bi yeq. Ji wan bend û xwe gihand ciwiinegayi léqetî.

yeq jî niqare wi ke-dè dariqan bisqè- Ciwanega 11 ber mirinè bû.

nîne. Hingî ji wan re dibèje « Hon jî Ji newalê de nalîneq dihat. Xec

wisan in. Honji yeq bi yeq tène şiqestin xwe dahiland û Siyabendê xwe di wl
lô hon gihiştin hev qes niqare we bis- halî de dît. I.ê giriya û qilamin avètin

qènîne » ser. Di pey re xwe zer qir û avèt newalê,


Arif beg h vir gotinên xwe ke¬ di rex mêrê xwe de mir.
dand û bi çavèn zelùl xatir ji me xwest, Dibêjin qo di wè newalê, di wî

da rê û çû . . . SCeèrican cihî de qo Siyabend ù xec mirinè serè

267-
HejmarlS
Rùpel 6 HAWAR

Çilon bù qo tu şemitî jiser gir


Textes cl Traductions ;
Te ev qortal çawan bijart bo hêlîn
Ma ne heyf e, hèj nûbar e ev hevîn

LiPÎ|i iîfîle Binve hiwo 1 binve lawo ! binve lo I

Serè Sipan, stirih direh, zinar in


Siyabendo I Siyapendo ! deng biqe
Teyrod û berf nèçîrvan re neyar in
Ji jina xwe jina xwere reng bide
Min go meçe, gaqovi ye, lawecan
Nav mijè de xuya dibin héstiran
Ji hev biqev, biqev hilweş, ey Sipan
Ma qè digot, néçir biquje nèçîrvan
Binve lawo, binve lawo, binve lo I
Binve lawo, binve lawo, binve lo !

Biqev, memin, hilwe.ş biqev çiyao I


Exlat disa tevli hev bû, dû mij e
Rabe, rabe Siyabendo zavao I
Siyabendo, Siyabendo. de bèje
Rabe, bè yê te ez niqarim, rabeax
Ma ez gorî min go meçe : ji ba min
Bô xweyî û sèwî mame hilbe ax
Belè min go, lè te ne qir ji ya min
Binve lawo 1 binve lawo I binve lo I
Binve lawo I binve lawo I binve lo I
-Jiyabend ji bînty« qortalê lê vedigcrine :
Serè Sipan di nav pûqê, pûqe son
Megrî, megrî, qeçè megrî, delalê
Bager, bahor bi rè qetin dîsa tèn
Berde mirin, weq bûqeqè bila bè,
Gaqoviyo, canemergo. ji qû hat
Qè gotiye mirin tal e, na herè
Çawan bû qo, Siyabendo lê bû mat
Birînèn min ket naêşin, lè belè
Binve lawo I binve lawo ! binve lo !
Dilè min de tu î hergav ditirsim

Dil û qezeb çênî çônî jêqirin Tu êşandi sliruhên ga ? dipirsim


Weqe tirqè perasûwa ra qirin Qeçè megrî, qeçè megrî, delalê
Stiruhên ga hesinîn in ji lola Berde mirin weq bûqeqè bila bè.
Min go meçe, lè Siyabend guh ne da -XcC pês ve ajot :

Binve lawo ! binve lawo ! binve lo I Siyabendo I Siyabendo ! menale


Ma qè digot ev encamreş, li bal e
Siyabendo I tirzèrîn û zivqevan
Ezê çawan nagirîm û hèsliran
Min go meçe ber .sehar û delavan
Germ û xwînîn, narêşînim pèsirûn
Ger nèçireq te gereq bû hin caran
Binve lawo ! qinve lawo, binve lo !
Ma ez ne bûm nèçîra te hem kurban
Binve lawo, binve lawo, binve lo 1 Nalinèn te qûr û zîz in mîna merg

Ezê çawan xwe ragirim, meqim deng


Siyabendo ! Siyabendo I te ci qir
Nalnalèn te qo gehistin dilê min
Hêstirèn min dibarin ser qulèn min
her Buharè du derxên gui radibin ù du
qoqî di ser wan re difirin. Dibêjin jî qo Binve lawo 1 binVe lawo , binve lo 1

her çiyayô Qurdistanê stèreqe wi heye. Binai, binai, Siyabendo, her binai
Ji h'mgî ve yen Sipiniè Xelatc bûne dudo Te ez biştim ù xwe avêl di nav çal
û her .sev di ser tirbèn Xec n Siyabend Te zanî bû bêxwedî me bèqes jm
dibirikin û wè goristanô diruhninin. Ez vè qulô çawan biqim birèsini

Binve lawo ! binve lawo, bivne lo I


***

Gelî Sipan quçên Exlat mebin bend


Beri se salan di civateqô de Si¬
Rèqè bidin, min gehinin Siyabend
yabend distrandin. Hi wè strandinè lorîya
Geli Sipan, berwareqê, ba'-:doneq
inirinê ji min re hihîet û min jî nivisand
Min re veqin, derbas bibim, herim teq
Qo Xwedê hez qir. pê-şdetir çir¬
Gorin bibim Siyabend re me bùqeq.
çîroqa Siyabendê -Silîvi di Hawarô de
b.Ue belav qirin. SCercqol CCzizan I Qaniya-d^reban : i Çiriiia-SBtrê i^îS

268-
HejmarlS
HAWAR Rûpel 7

Dors mon garçon, dors. . .

Berceuse le la Kort
Tombe, disparais, tombe ô montagne
siyabendo I Siyabendo, parle
Et loi Siyabendo, lève toi jeune marié
Donne nn signe de vie à ta femme
Lève toi sans toi je n'en puis plas, lève toi ah
Dans le brouillard on voit de larmes.
Je sois resté sans protectenr, orpheline, dres-
Mais qni aurait dit que le gibier tuerait le
[ ses-loi ah
[ chasseur
Dors mon garçon, dors . . .
Dors mon garçon dors . . .
-Siyabend lui repond du fond du précipice:

Le mont AkhUl esl encore s'en dessus des-


Ne olenres pas, ne pleures pas, fille, ma belle
[soas, couvert de fumée et de brouillard
Laisse U mort venir comme nne jeune mariée
Siyabendo I Siyabendo, dits alors
Qui a dil que la mort est amère, mais non
Oh que je te sois tombeau, je t'ai dis ne l'en
Mes blessures n'onl point du maie, mais
[ va pas de chez moi
[ seulment
Oui, je lai dit, mais loi tu n'as pas suivi
C'est toi qui es toujours dans mon cmur, j'ai
[ mon conseil
[ peur
Dors mon garçon dors. . . .
Et le demande, est-ce que les cornes dncerf

La sommet du Sipan esl dans l'ouragan, un [ t'ont fait du mal

[ ouragan formidable Ne pleures pas, ne pleures pas, fille, ma belle

L'orage et la bourrasque sont en chemin ils Laisse la mort venir comme une jeune mariée

[ viennent encore .Khadj continue

Le cerf, le maudit, d'où esl-il venu Siyabendo I Siyabendo, ne gémis pas


Comment f'jil-il que Siyabend fût mater par lui Qui aurait pensé que celle noir (în est devant
Dors mon garçon, dors ... j [ nous

Comment, que je ne plenre pas, que je ne


Le caur el le foie étaient coupés, en mille
[ verse pas des larmes
[ morceaux
Chaudes el sanglantes, sur ma poitrine
Comme une flèche enfoncée dans les côtes
Dors mon garçon, dors ...
Les cornes du cerf sont de fer, d'acier

J'ai dit ne va pas, mais il ne m'a pas prêté Tes gémissements sont profonds et tristes
[ son oreille. f comme la mort

Dors mon garçon dors . , . Comment me retenir el ne pas crier

Alors que tes soupirs arrivent à mon c


ô Siyabend, au flèche dorée, à l'arc argenté Mes larmes tombent sur mes plaies
J'ai dit ne va pas vers les rochers plat et Dors mon garçon, dors . . .
[ anx abrevoirs
Si quelquefois le fallait un gibier Gémis, gémis, Siyabendo, gémis toujours

N'étais je pas Ion gibier el lou sacrifice Tu m'a.s laissé el tu t'es jeté dans l'abîme

Tn savais qne j'élais sans appui et sas soutien


Dors mon garçon, dors . . .
Comment ferai-je pour cicatriser cette blessure

Siyabendo I Siyabendo, qu'as lu fait Dors mou garçon, dors . . .

Comment se fait-il que lu glissas dn sommet


ô Sipan I ô pierres de khalatné soyez pas des
Comment as lu choisi cette abîme pour nid
[ obstacles
N'est-ce pas dommage, cel amour est encore
Donnez- moi une roule et menez moi chez
[ loul frais éclos
[ Siyabend
Dors mon garçon, dors . . .
ô Sipan, un sentier, nn gné

Ouvrez moi, qne je passe et qne j'aille


La sommet de Sipan esl pleine d'épines,
Et devienne pour Siyabend nne tombe et
[de chardons et de rochers
[ non nne éponse.
La grêle et la neige sont des ennemis ponr
***
[ le chaasear

J'ai dit, ne va pas cher entani, c'est le cerf Celle chanson que j'ai nommée la (Be¬

ô Sipan, brise toi, tombe et effondres, toi rceuse de la moil ) est nn poème qui m'a élé

-269-
Rùpel 8 Hejmar 13
HAWAR

je serai devenu. Alors les larmes onl coulé de


inspiré d'un passage de la légende (Siyabendê-
mes yeux, à celle pensée.
Silîvî ), dont j'ai versifié lont en gardant les
Siyabend se leva, prit son £rc pour
expressions populaires.
aller à la poursuite des cerfs, Khadj fit tout
Siyabend esl le nom d\i héros (Siliv)
son possible ponr l'en empêcher. Mais elle ny
est le nom de la Iribu. Le tout veut dire le Si¬
parvint pas. Siyabeiid se rendit à l'endroit de
yabend de Silivan.
l'eau, le jenne mâle se trouvait auprès de la
Four pouvoir bien saisir le sens de ces
femelle. Siyabend lira sur lui, la flèche l'at-
vers quelques explications seront nécessaires
leigoil. Le cerf fit quelques pas et tomba sur
au sujet de la légende : Siyabend esl un pauvre
un rochet plat. Il n'était pas encoremort, Siya¬
orphelin qui vit et grandit dans des circons¬
bend se précipita sur lui, prit se.s cornes dans
tances des plus difficiles. Dès son bas âge il
sa main gannhe et de l'autre lira son poignard
se fait connaiire par les faits d'armes. Siya¬
pour l'égorger, juste à ce moment là, l'animal
bend à travers ses aventures lorabe amoureux
ponr donner son dernier .soupir secoua vive¬
d'une fille d'un chef, répondant au nom
ment sa léle' Les cornes échapérenl de la main
( Khadj 1. Khadj aussi repond à l'amour de
de Siyabend. ses pieds glissèrent et il tomba
Siyadend. Mais comme Siyabend n'est pas de
dans le précipice. An fond dn précipice il y
de la noblesse leur union est impossiple. Les
avait un arbre sec, Siyabend tomba dessus,
parents de Khadj malgré elle l'ont mariée à
les branches lui traversèrent le dos el sortirent
un jeune homme de la noblesse. Lfi jour des
de sa poitrine.
noces Siyabend attaque le corlège et enlève
Khadj l'attendit longtemps. Pois alla à
khadj des mains de ses sept frères.
sa recherche, elle trouva la bêle tuée . Elle
Lamontagne(3ipanê-Xelalê)est renommé
entendit nn gémissement qui venait du fond du
pour donner abri aux amoureux el interdire à
précipice. Khadj se penchant vers l'abîme vit
qui que soit d'en approcher. Siyabend se réfu¬
son Siyabend, lui dil quelques mois d'amour et
gia avec khadj dans cette montagne.
8,e jeta dans le précipice et meurt à côté de
Un jour Siyabend ayanl posé sa lèle
son amant.
sur les genoux de Khadj sendormit. Au loin

un groupe de cerfs passa, allant vers l'eau. ***

Ils étaient sept mâles, une femelle el un jeune Les effets de la légende se manifestent
mâle amoureux. encore jusqn'à nos jours. On dit que à l'en¬

Le jeune mâle accompagnait la femelle droit où sont morts Siyabend et Khadj. chaque

el ne laisait aucun des autres s'en appocher. printemps deux rosiers poussent el deux pa¬

Khadj en les voyant se souvint de sa maison, pillons les survolent. On dil aussi que chaque

de ses sept frères el du jour où Siyabend s'était montagne de Kurdistan a une étoile propre à
lui.depuislamortde Siyabend l'étoile propre
battu avec ses sept frères el l'avait enlevé à eux.
Siyabend aussi ne l'avail-il pas enlevé com¬ à la montagne de ( Sîpan ) s'est dédoublée et

me ce jeune cerf des mains de sept hommes. chaqufl nuit elles éclairent les tombes de Siya¬

Khadj à ces souvenirs devint triste. bend el de Khadj. SCcrcqol CCzizan


Quelques larmes coulèrent de ses yeux el tom¬
bèrent sur le visage de Siyabend. Siyabend
s'éveilla et lui dil : LeDomlire
Pourquoi pleures lu, tout à l'heure

In étais heureuse el goaie, que t'arrive til dis- des repas Gtez les lurdes
moi, mon amour
La gourmandise des montagnards
Khadj essaya de lui repondre evasi-
iraniens a, de tout temps, retenti l'at¬
vement, mais comme Siyabend insistait, elle

lui répondit ainsi : tention des étrangers. Les anciens auteurs

Un groupe de cerfi vient de passer, grecs nous les présentent sous les traits
allant boire.ll élait composé d'une femelle d'un suivants : « grands mangeurs et bons
jenne mâle amoureux et de sept autres mâles. tireurs ». Les chroniques arabes, turques
En le» voyant je me snis rappelé le jour de
et petsannes ne manquent pas de récits,
mon évasion. Pendant qne tn le battais avec
grossièrement symboliques, snr l'insôtia-
mes sept frères si nn de nons denx était tombé
ble appétit de ces montagards qu'ôh a
Inort, et ii ce mort eni élé loi, qn'est-ce qne

-270-
HAWAR Rùpel 9
Hejraarl3

dant la saison serrée d'automme el d'été:


pris l'habitude de désigner par le nom
la moisson, l'ensilage, le labour, le séch¬
généralisant de « Kurde »(1)
age des fiuits el des légumes, le tau-
En eftet les Kurdes sont des grands
chage et l'amoncèlement du foin, l'extraC'
mangeurs. La raison en revient spé¬
lion du beurre, la vente des pioduits de
cialement au climat, au niliel du sol el
la fei'me au marché, la coupe de bois
au mode de vie qui est la conséquence
pour le chauifage, la répai'ation des
de ces deux lacleurs géographiques.
toits et des cheminées, le netoyage des
Le climat de Kurdistan poprement
étables etc. .. Tous cela fait du Kurde
dit (2) est trop excessil. Il a des grands
une soite de machine humaine qui né¬
«caris de température annuels et diurnes.
cessite une grande quantité de. combus¬
) e froid de l'hiver (|ui dure de six à
tible alimentaire.
huit mois permet le développement de
Or le sol de Kurdistan n'est pas
petits glaciers dans k-.s vallées suspendues
ingrat. Il abonde en toutes sortes de
des hautes montagnes; et couvre d'une
produits : céréales, arbres fruitiers, forêts
épaisse couche de neige k's villes et les
et des grasses prairies
villages parsemés à une altir.ide moyenne
Bien servi pai' une riche natuie, et
de 1000 mètres, la température s'abaisse
toujours éprouvé par l'appétit, le Kurde
dans celte saison, jusqu'à ::ö° ou 30° au
a dû, comme l'homme le plus civilisé de
dessous du zéro.
nos jours, s'occuper du nombre et de
L'été au contraire, est court mais
la répartition de ses repas quotidiens,
très sec el très chaud. La température
dans l'ordre qui convient le mieux à ses
s'élève, en cette saison, à 30» , 35° de cha¬
besoins.
leur et parfois à 40" dans les petits bas¬
Quand il se lève de bon matin ,
sins el les petites plaines enfermés.
pour aller dans son champ, il lait son
Pour lutter contre les excès de ce
premier petit déjeunei', coslilué de Iruits
climat épuisant, l'organisme exige une
et de pain, qu'il appelle ( Keretûn ) ,
alimentation intense el reconstituante.
Arrivé au champ il tait vers 7 H. son
La circulation dans ce pays tiop
second petit-déjeuner ( xwirinî ) com¬
accidenté et le mode de vie rustique ou
posé de lait Irais non sucré, de pain de
pastorale des Kurdes ne contribuent pas
fromage et dn fruits.
moins à exciter leur appétit.
Vers 10 H 30 le Kurde lait son véri¬
Pour aller d'un village à l'autre il
table déjeuner qu'il appelle ( tastê ). C'est
laut parlois escalader et redescendre les
à ce moment qu'il co somme le plus
lianes pyiamidàux d'un anticlinal haut
(le viende, de légume, de salade, surtout
de ([uelques cenbiines de mètres. .S'ajoute
de l'oignon ( piva'/ ) de lait cahier (mast)
à cela l'activité qui secoue le Kurde pen-
et qu'il boit du ( dew ) soite de lait
cahier extrêmement dilaté par l'extraction
1 ) Le nom «Kurdci qui veut dire fort el brave élait

donné aux Iribua irréductibles de la MèdeantiqueUn de ces j^ beUrre et aSSaisonUé aVeC dU SCl.
foyers d'insoumission permanente était le pays de Botan
A trois heures de l'après-midi, le
qui fut appelé depuis l'antiquité kurdislan o'esl-â-dire pays
des kurdes.Après U conquête islamique tous les tribus Kurde fait une soite de five o'eklok qu'il
' médiques qui onl refusé de reconnaître les nouveaux maîireJ .jppgUfe ( tiravîn ) OÙ il boit du lait et
«rangera se relirèrnl dans les hauteurs de leurs monlagnesl ^J^^t-^ ^ ^^ ^^ j^^ f^.^^^^
Le st>ir
et devinrent comme leurs frères de Bolan des Kurdes I maOge dU pai
c'esl-i-dire de. rebelles insaisissables par rapports aux cita-1 vCrS t;-7 H. le Kurde tait SOIl ttluer (şlV)
dins des villes médiques. I qÙ il piCud SOll pOtSge, mange deS lé-
2) U pays qui grouppe le plu» grand nombre de kurdes . gmjjgg cUitS, du ( SaVar ) SOrte de blé
c'e.ll'E.d.l.furqu,e,rO->..Odel.Perse.leN.N.E. ^ ^^^^ ,^ ^ ^^ ,^

<Ie l'Irak et leS.- S. E de la Caucasie. I '""" >i" "

271-
HejmarlS
Bûpel lö HAWAR

viande et qu'il boit son ( dew ). et le menu des repas chez les Kuides,

Dans les longues nuits d'hiver , le on peut y entrevoir certaines particula¬

Kurde qui veille jusqu'à minuit, à tisser rités qni réclament une petite explication.

son tapis, à ciseler son poingnard, à in- Une de ces particularités qui sautent le

cruslei' de pierrerie une petite hache de plus aux yeux c'est le manque de repas

sucre ou à bavarder avec ses voisins et à midi .

ses voisines autour du feu , se trouve Il semble que le kuide a hâté l'heure

obligé de prendre son souper ( paşîv ) du déjeuner pour passer, en pleine acti¬

avant de dormir. vité, le temps le plus ch;iud et le plus


Tontelois il tant noter que certains alourdissant du jour. Ce procédé qui a
peuplades kurdes ne se trouvent deva it l'avantage d'eloulfer le besoin de sieste
la nécessité de respecter ce nombre de ou de repos, en été, économise beaucoup
repas quoiqu'ils en savent tous le noms de temps et augmente considérablement
et l'usage. le rendement du travail champêtre. Ce¬
Il y a en de tous temps de flots
pendant les Kurdes qni habitent les gra¬
d'émigranis kurdes qui se sont déferlés
ndes ville apprenent à manger à midi
dans les plaines limitiophes de Syrie et
et appelent ce déjenner (nîvro) cest-a-
d'Irak. Là, ils furent obligés de modifier
dire mi-jour .
leurs anoieimes habitudes. La longueur
Un autre point d'importance capi¬
de la saison chaude, la platitude et la
tale est la richesse du menu Kurde en
facilité des terrains, le contact avec les
vitamine. Les Kurdes mangent beaucoup
Arabes, généralement très sobi'es, portè¬
de Iruits et d'oignous.Ils boivent beaucoup
rent remède à leur insatiabilité et leur
de lait non chauffé et non sucré. Ils con¬
conseillèrent de suprimer quelques repas
somment aussi beaucoup de viande dont
de liste du jour.
l'influance toxique est considérablement
Pour ironiser la friandise des mon¬
réduite par la boisson désinleclante du ';
tagnards de Botan, les Hevèrqans ra¬
content l'histoire suivante ; ( dew ) et par l'absorption dune grande
« Quand à l'époque du premier quantité de (mast) lait cahier. Cela ex¬
Bedir-Khan, les botaniens occupèrent les plique peut-ètie la cause de la longévité
territoires de Hevèrqan, les soldats et des Kurdes qui détiennent actuellement '
l'escorte du prince exigèrent d'être nonr- le record de l'âge dans le monde entier
ris comme che'-:-eux. Satisfaction leur
( Zoro agha, lt)4 ans ).
fut faite et mangèrent successivement On peut enfin constater que le mon-
leur kerelûn, xwirînî, ta.stê, fiiavîn, sîv tagnaid kurde dilfêre.des paysans d'autres
et pa-siv. Après minuit les botaniens se races voisines, par l'adaptation de la
réveillèrent et demandèrent, encore une nourriture à ses besoins et surlom par

lois, à manger. son insoumission aux heures de manger


Quel geure de manger désirez -vous?
tradilionelles qui ont été dictées aux
lenr demandent les Hevèrqans. autres peuples, dans l'origine, par les
Nons desirons un liravin.
trois étapes de la lumière diurne : lever
Mais n'avez -vous pas mangé votre
midi et coucher.
liravîn?
Si, mais comme il y h un firavîn ***

d'après midi pourquoi il n'y aura - t - il Le Kurde n'est pas l'esclave con¬

pas un tiravin d'après minuit 1 . répon¬ vaincu de l'inconsciente nature. Il réagit

dirent-ils a leurs généreux hospitaliers. 1 plutôt sur elle. Son énergie n'est pas en-

Icore paralysé par la résignation mystique


« *

En examinant l'horaire, l'importance des autres races orientales . SZewin.

-272-
yj\»

\.-i\i Jj-lll j j»JI jrui CJ^i

Ij jb d.lLàJ Ciy^ U.» Jlj U^


' ) >

LUjillj ^:)l OcS^.^ .ijC


Ù.j.i iji jy^'Jyy Jj
\y\i ùlS^U yj\ yi ill À.
Ijl^Jb ti-»JI C-«^lî t5jA.ti
Jii ayj'ii j p Ji iïj::-
Ujj yi y\ Jj,>- ^Aiu lyj
Ulj Jull JUI ,iŞl,\j
y.yr *ss^^' (Syyj^
l jL_» j^JJ ^^. ly Jj Uj
IjjUi (^jiJ: jU UcJ-»-
***
«**
U.wU »1 jJl JJ ;> CJjjlj
"^,3 (S} y^ y^y L.f.'^_ J.âi jlj jy. ^al C^

^Ji ù-j 'y- "^^ J -> LiUlj ^i» jjD jl J-iill lyi isCji ow blib (^.'^ Jb.
*; J Aili cJ aX jIj» y
Iju-U ^JJ: ^iVl jl-,. ^l;. UU J^i\i Ju. JU'V
*** UU 4li^l Jl 'V_^ ^1 J u _i, j; ;L_J-I >U cy Jj»l>

ùj *i Jl**"' -"^ * ô* Jlu «Ij;» JJI jlj c -Ij Ij jU- Jl>- u Jl::^ il U Jl*
o"i/j y^3 Cj^s c-Ji y lijIJJr^y Vj'Jlu'-'-'rr'l.' (Sj\^ yy'i\JşCjj\,.
i^ji_ ,y y J^-f y-: ^^\i A^j\i JpL iliU-
IjlyJl ji^ H y_^\, ij< y (Js'iS JJ-jCjJy^

*** UlU illjl il ^i ^,

liL-^ jj^l c*i>\ jJl Iç j,^ JIUjJ ^I »l_*i tîjl 5Ul cy v^-^. ùl Ji* j^ (j'i

UJljl.1 ^yai y^Ji^ Uljtl jUl j^-i ùb


lij\iVlil)j.ih-L^o_^l3 \yJcV, iUi _^ tSJj''^ jl} 4»»JLi iJlSL) JÛ (^jji. Olï'ù '^

U,ljJI ilj J,- JLJ ts Jll o\ IjjI y Oiil Jli (ŞJ^y J\ »

y\i ilii 4J.J. v Dis" Db

* i_j«i-jji y Ji _oUjij Jl L;îU j^ ilU J^ ilj..J

D\i 'f cf^ ^ (}y- ^J-iiJ ***

LjUJLJI (^jU ^jw- Ij a»


U\;j.UjJj<iJj<[ljtUi:^ V^>> ^yî il ^b) c I*

^l.l_JI j.lyVUx.lil UU jc/Jl JjJIj 'iij-U

«L Ij)>..:^ùlj<^ jLillQjU Ili 1 Jj'U yi J\ y Jilj c^aC

ÇTl; .J>ljll jT J J>l Lili',_jjJl j c-tr J^I^j^'Ilt"


***

Ucl- ,.Cl» Juab >iU= apjIVKi^ l/Jl» J >U-J5,


c>^yyc^y-3
tf Ar:. JS" J (^1 i>.l li 'iUj'jlj UU 'f U.jir ol (.Aîl;'^

UiIm Jjj ftlJuJ Jb ^ \j^.^£ jcLij (Siy Z^\ >i\


\l^j. ^oi itI ùlir J lil
Uio-j Uj'J.» j.» (^Jll jjli UboljV^jJl^jijytiiUj
UI;.:^ùl«jl/'VI»^ Tjii
Ut .j^ir'ujjuvi ô* 2:^-^ l>jUj Jjj.i \iy Ji ifW dia
. L-u-ij jyji\ fji «y I» .^ij
JJI Jl û*l»lj li^ ilUù UUI IjjLij Ijji-I :UU^
L-*b ji-lj jUJ Jl ^
l_JUI liL Ji Jp dbyo Ub^jJI y:.i\ li J lit ùb

jyi ) v.i_tj Ji»- jydi iJii^'i» Ubj-ill^l li ^ .:^ Ji»

273
v,-" tf >u;*

d^j
J^ J.^^
' j>3j y i^"^ n,-- y 'ix^ji f A^ viLt.y

J^JAZ^Aii i J iliijj _^T^) v^>-J a1 .j"^ jÛI Al JU ,J aj Jj iS Al'

(ffri' Jj. y y^ j^(j'.y-i ^'- ^^ ji oUc (Si Af-ijy a5^_j .^U- ,^Jl«J ,j» Aj

i i J Jlill UjUj i i j çj ^ i\jjf iij ^-'.j* li*^ *i *ï '-'j*' iS-* **i* '"y

'j y"^" ôr^ i tJ Ù\ j:5li.| ^lij Al *-ij./ A_. c^ tii-'^

* J«ljr OUS Jjj s iSjUy *i-J i * ciUJj ^^_lj» A, «jU ii ii J Alt jLi tJjljJI

* V ùl jS- ùUiU. (Sax^ tî^JA- Jij\ ^ Oj\.flJ J»l y. AM i\y\ fi AJljJ»-

t jJ *» ^U « t jJ:.\c (Syy i liLlj yj


ÙjA> J yJ Jaj il (,JJJ Al' jj» t>- OJL»-

J^ *^.J!-^y *» J^il-b fjUi. tSjlj A» O'j. tSjU>- A..X- ^a! tS_^ Al' ,Cy,y y
.JO «1. ^. *» «jU 4,' ùli J J; jy^ ùy
a;^ Al ilAj tj Al OjJ Al ll_il

i (Sj j *» -U'Ii jW (.Sj*- 'JJ o j^jP j.r-j


oi-» Al Ail Jl Al A» Pji J Ai C^yj-

J-*' J^-»'-».»'. «î'-^y ùlijUj


Jry y_j'J3i Ai ,y ^yy- i ^yiS li
* ? *>b^- A I*i6vj < t-jjj i_>jjt.j A.;jP-i! J.J» ;lj ^j'
o^ c)l;jl cri^' J-'-' j; ^' * ls^
jjli- jS t o_^ i Ai. y y-i J *»j *i t '^^'~*;j
C^aS tfiAj'AJ aJD JAJ aJaJAl'Ij jA*
aSiJ jLil ^^A>wiu U ijii\i Ujljêj. «»j li i
OjjiASsJtJjb Ai *, iJaS j^Al AJ A'Sj A.Ij
J* Al u ij : « Aj aJ Aj' i^1...Uj» f «J Ai' J A; a]
Cji\y- i A..} A. JU- JA- aI Al .^yi
a::3>-î Al' ySj f .J AijI jjb" Ij jLil S-iij a
oyj'^jU-i ^ AÎ J .::.,jjll. aiUj
>^i y.y J^.j cSjJ
Jlj". liJJ^» J*J <^y A. .J JJ ilAj ^Ai'
* c*^*^*^^ ' U^ t^J ;S JJ i 1 1 ctUy

yyyj,^ jaOv-iII S-.-^y ' J. ai a::Jai-Ij (Sjy-^i I


_i- A; ^_U a5 A. OJ..3P ,..l.Î
^,,,

1 «1 AZj jl (^y,U|_^vJ.^ ( A-Jj I

'J3J j'iy^ 'j.j j'iy^i .j^jjj iij^ *i yy *< fi

ù\c^ jûs \ cj^ a yAi- yyi jXj Ailili ùU


ù/.y.'j <y^j y.j j}j o'}i-
ùU «i A» _j|ij Lil i JSj U.j*y. J-^ iJt ySyi j}
3 jy _Îj ùby J "^3
y a^
JjUlj ùUI ùli. u z' J ^ù.iy Ji*itrr ^'(/^ 'j.Ji .«J j _ÎJ lija* ^

Cyy} Ji ùy ùUU U y yi y if * J^^ j yj,


i^l^ j 'il'V.I (^'.*T J
ù* tfy l).j» *. (î»- JJ J'\i\j A.y AIlT pT fl
*^-^.>'^l^j5"JVj
ijU- JJ..I fl J-jAi ^U-
isfy J^'-^U^^f Al» J liid. J jjij jŞsc-

fSjyi Aly ,jf Aj- JU-

ùjo J y,U yyi 'iJ f I ^iPi Aiy jy 3 J^ùli


U-'jt* cJjjjj UljJ i^Lu
ùjly-j JIS j».ji.jw-^*j.l
tlljy Ai J.- Ai _îl ùy f I Jjiur-»^ tfJ ^,

Lij ù'iji Ujj» j

274 -
ir^u;^ >1>U>
â,^'

*< (jy^ji. <S3 (Syi ùfi


j.)U j.>^.>
'J.J )3 ' j.-^ ^^ f iSJi'i irl»»l ^ J**" 'jy

jjU i ia JW ^U- (.s>--j jji Jl ôv. (y^(SJ 3 ùvrfi tij^ J jJU j_j fl Jl o ùy tSjî-i Ji-jJ

j3 Ai JU jjU y iiy A. y t^ jB ^y ,_j jÀ».J-i aj_ A. ùi-''^ J iljo ùljy (Sf ùy

ÙV! i^^^j".-^ r'j! J^!}^ '**l fi J. J y.'^fj W*-> Jj;-»^ Jô* Jij-ù.^ JU J.1»

Uùljji A. Jîp )ii-ii,i 3 'y y^ J f J J Ifi jl ^ j:» (SJ ùjJa. ^j:S' ^y jjlj jl ^

ùji.j jlj c^-iy *^'y, f I Jî * '^ (Sy~t- J. 3y Jî» J* ' '-'.>:* '-^ Jl* tSjJJ

_? J jjU tSj-i A«j ùljjjy Jl J y.j^ 3ii- ^ A. } (Ş.y^ J ùy. Ai^ W* t _i» 5C1 ji x^ 3i

JljWlJJJ. ''3'^J-^^ ! I
j Ji-» 'j>j^y-^y
ùîr^-^ùb j i>y J .jij y^

V y iyiii iSJif : ùj:»ùljA«ts/'ùî5^j jljft


y \^ CJ i3J'Z'^ I jl iljjlj >!li t Ajtib
ùi3iity\ y j -fy ùb tSj>^-e._r.- «yS-
Ù-i^J j ùy ù* tr--) j; (SJ y
ij-j ùj; jjij fl y»- : «y-tSj-jjjjU ;5>J J

^ jJ y^Jy^ y J". ùy I (Sj c*} Jl-^


' cy^'.jy^^j.^yy ^^y. j j! Jjt. J 'yy-ij fil.
ajI» >:iljt.U 1 yy j

Ùj»AX> ÙJJJ 'J '3 Ji^^


!
^^Uljjib iy y tf jl

Jj'à^.J^^'5 >.-> I _js*iii jj^ -^iùfjjyj


f 'yôfyù.Cy-iiS3(Sy j jl ô* «^ y^^ 3 y^.3
(Sj^..J'y. jiJjUAÎak» jjjU uiT-iii/l JU
ùIjjV V jl 1 1>. jjIj ly J - ! Ijj w /'j a- j _;U
'j^ j ' fji*-» > fj^-» ! I ** tfJJi 3 'y y K-wJ

S^ù\^y\f\j\''^ji.i jyj ^ Jt ^>v> öUa- ^ ,,, ^^. ^^^ ^; . ^^

^jj «i «jjjU j j._jii! _îl ù'.y' ùl lilJùU y jl p U- t ùb t^ aO J J ,j>.

ti J jjJ (Sjiy ^ yy J'jjb J^ ^. *î- J liljj'^lj ùb

rfj y ùy. ùj-jJ i>l; J (^ jjlj ^j ù'U J:» Cjy^Ji ùl J _J J Cjy^-^i'i'y Cxyi ùy}" ùyA

iSj. f y. ùbl»- yl; tsb ùj-j. j ùy. ûleij^ <^ j ù'W' (Sj ùUj J y J ùl .> j 'y Ull» iii-y J'i

jJ J A» kl»»- J JjU j a y A. JU. Ay C. ". Cj^tl.1 ôy U i ày Jl Ijj tJ J ÙJ Si i liij '.bj

Jli \ yA> iSJ <iUlîy iiy^ JîP if JJJ _; f\


Jl ùy «^ *' -»1"* j!" Jt* i*^ j^^ «f -î ùl J J
ù^ii f I iSiJi Ji JjU- tf JJJ j qI *» 15X4 ^5, jjU \>IS jilj X » : i5_}j .1^ ^j jS^

ÙJJ J ' ù^. ^> 'Sy^ji y ùi ùy L/ cJ^


J)\» ir>;*

Ji» JK^ jjl.?^J Uy" iyfi Ij.jj


by
jljjj i^ jyi Jii ùUj Jb 1^1
jl* > ^,-- iJj jUI jUil jjC
ùji^li ^ } ùyi i^\ }.Al 3 ^ >x^
jU jj-j Ojr iJOJ ^V 'ill'. JTj: "^l-^
jUU A^ A_^ Ijjlj»- «^j! ùb '^j'^y
^yij» J. J li jlj«j-j t^y- J-^ «^.j»
ù^j^ 3 iSjJ >ibJ «jUjii ùj.>lj >l

j\W5;^jrj cy^ih ùi-\y ^ ^ fi jlj J. J.l> J J> i/ 'r' ùi J-> ùVr J


,j,liljW.^li yj^3j''j aIo'S^J^
( ù'ji. ) JV J'o o/'jj *:»<y 5^^
jbUj ùi ji cfi rf jW^j r* <*-^j»
jl^ tJ jl^ V j» ->V J~, î t* Jl -'^
Ai^Ji- J. 3 ùjlj 5 jl^. Jji' -JJy f^
^i> j^.^j j/jù« 55* a
jUji- «jij*^ J.jAili ij^if
jbji>. |»j ùyy j/'ljj^ jlj
iiWjj J .jl; 5-'^Jt A^ o * t5-j->
tf jjS^ ùi-<ll c.:*- J. J*îî ^f->^3*
jljl; aiXS'y Ajy JU. J»>j» J
jU b »Li «J*» *">. «yj i/ wji
Jj liJa s JU V ^ff^ùp-^f
J, f^ ti Jj\» (^\>- J^J *i A.ljjS _»U
jUib ù^/i ^JJi»- ^lijil «-v '•^.
jljji .J JljLi j JiJ ùl«JJ J'^.^
jji,j^ .J ^. jLij»ji ^jviii yf
.Jt^yùj^.i^f '^k*^y'i, ùUj_^.
y,y iiy cf^> j '^ ùbjj ÙJ^
jlS^jii) jjUjJuS^ ^^ j\ji^y±J-
ùljCj tb 5Uj j^ ù^-i- pi f'
\J\ , Uij.îj Ujji'ï J Ujjç.
jU> AiX Cj'eaf-a.j ij\ fl \j}
j\l»ej jWi ùljy **t)!.,' ù^î^ù^
V-> J ùy J? ùljr A%^y^ fl tijj
rfl ùJl-ii- J cfÂj *^^ J ty *i fl
jlîjl *ijî- *! «jS^ yri J>-> jilj!
_i' >j tîj !5L> j^ iij> y.
JJ'.' ù^ f' '-'-^ <y^ i^ «A f'
jUl» Aiji ji-j _i> fl ùV,^ '^ **^
jUilA._>li AJL.^ C^i .Jlil»^ J^j»j
ù/li (j\>J. i Uie^ij il- j J^ fl
jj..aWjI» .j Aj^ 1^1j-*" ^ït <^-^>.l
jlji- ^ ayoj) j^jy *iy Jl>>i. f*
jUj» ù'^SV *i f ljy-li «J ùJy *> »1 J
Ùjli jy-J ay* j \ JJjl ù!Py-^ j
^.jC-j .Jjjj .:.»:-. JlJli-ùy-iî^W
jljJ 5^ iij y^if j Ù^flli
jlS^<4 J jljjj J J^. J **' *»!j^ fI
^^ JUj^o _; JJ ÙJJ «J»- JW f I'
ù! Ij-'j»ùy fl t> l'i-» ùj- ùj»/^l A- *;
jlijj Uj Jljij c^i '-^yj, W
jbb ù'S^j» ^1 Jy ùlij" «J t^ji J
ù\^J3 Jlij cr-î^.J ù>*'^.J tP .y
iS^'3'SJi ùlJw "k jlj ùi y./*-
jU:» (fj iSjTj ^y-j (^U-J Jl^-
jij*/ù(j jT^ Ojjij ijfù^y^
ùj\»i tSJ3./"j JJJiy 3 Jj*J cri^

j\lJ 3y.f' 3y-3iii^3 tijV-jSoii

276-
ir.M yj\fi
J-.-"

liljij J t/Ui J ajJj «y- »j ùj* ùy^U ùîÎ-'J .


Jj^ljJi) b>
jij lSj «jir^ «J ùi-"ll jy

yVj j-\ yV, ^1 bbl» j>.j < .j5^j iùi-JlA-l.j(-»A)VUj


yi^fci jj A'ijjj

yU A) tSj jyi- Wî" abl?- * ù-j. i JT 'jy. ^* j ù-.-»!! ^5^-» iSj li. «jlj; ùlij.-»»

ùljU-iJ j*J tîj~«* y. J»- t^j ÙJ ùi jVjj ù'.-'II-^I'


i-rj-,-! û*-5 lA-'J^ y urj*;'^j^>:^.Jù'-i-^l
*»- isj J «J c - IjV^j " y «jy; cf j 1.4 tf jl ji «j
t/j*? (X^ û«. yl-> j^. t>i>^JcT'jW- jl
J^J^J -Z^-^i *?^, J^ ùU (Syi' _J JÙy
-jy J oy y ù* J-J JJJJ '''U J.J ^\i
J.J ùyi!" JùUi'l» J AjJii- ' aLI ùi-^l J^l» J>^
Jy ùy^i ii ù.^»lij jj-" il-icB Uù'.y ^r"
ji^ 'ji Jy ùiJil J.^^ >.:^J JJ y^^ Jâj
ù^lj5^)l» : Cjfcy ùl-j iljyj, y A,y jî
ij j 'ijy- lij-Jl Q!iU .ji- lij. jj y y J JjUi liji
ùl-jj tşi .«J y (Siji ùV '^-"J ^' jj'iij à*
JT 'j^ jy= 5^1- li-; (y-^ " 'y- ly^ (y^ y-
'y'j- ! i.^ I I' Wi 'j»- J-' yb yy (Sjy\ ùi-JlJJ'Ic <Sji jj yj t* jU-jj ^o:-^\ q5Ujj*-j;
'yj I-» «J»- (i.r' ^J "Sjy cy J i.J
^Ju y ù'-'Jl C^ù-.-*!! -^^ l-r jr- «J ( "^L-^J'
jiùV»»^ù'-Jj' I' JJ J* y. ùlj; I '-{ y y Jio ti jaj'Uj ù'.-''I JJ' li"-* ù: ù".-*!! ^^ -^^ y J-»*-
y UjV tfjy; "^W y ùly^J JjJ ùbU Jji ùVU-JJ ,_f'lj Jl ay tSyJ 'i J. J-ljJ >,:^-'-

ÙV-iAaj»ji-ùCj j>- ^*.^ ùUj Alij A. ^.^jl'lj; ti j J. tSJj- J^33 yj y^.J JjlJ <-i ti j ù'.-*'!'
«( ù^-ijJ ùj*lf»-'>jli AiJiL;»ji.ùi jji ùl» «ji- ùi-<!l zf" i#-^ ùi -^ ly.^,
Aij A».j f^ljj «ta Aii'j _^i ^V jj,l ts-'jj j^jU j>.j jUj_pi J ù'.-'ii ^jy^ iJjj

Ajj ji4 *iy ^U» au; UjI*jj S-;'»- J "ilLy J ^ jS- ù"^ U-jjj ,;_u ùi-'ll j^ilo

î J ,_p »j>- Ui^ J-J S^j >JL1j ji y jUjj


Ayy^iyif a 3 (S jf" yj yr y^ j
Jj JjUÎ ai ti j-l Ul y yijyy ^y\^ j - ù^i
Îj iT-» (.îJbl» ùjlj o «J»- -^J ù^. jJj J

aI^ «JLj J^ J-i aJUi j !.jo tSJJJ


^/ ay \::i)iôi^'^3'icfJ^JjyÙ.-^^C^
ùbj 4!; Jjlùj^UjJ Jj jS^ I' I- ùy j^ I» I tSJ
AlU-A>-_JbjjJA». _9| u Al J...JJ < u a! ory"
ùfi «îjè
y Jl jsli J Ijlj ' Jl jljj-« t Jl ùUJ-. ù"--^! r5Uo

iSJ rfJùijWj û'JJ J (Si ù^Uj ù: J ..li-.: JJ


ùijîiJ' y.jljj if j-.i-i^' 'y. '^-' j-'t#i^'* ùUÎ J*'
liJjjil Uj ùj;JlJJ ji-jj jjJjtîjUjj jUInjI JIj? (S3(Sjjy
ùiilli tij>VJ^j .j(iA^A irn) vu ù:>il. j; Jl jlAi- tîj JU- yp J ay .J tiji

'f. y fSj y fù.y\ ^î^ 1; j 1-^ t^^ jtj'^ ùijll ^iU j^. ùUjj.ji. Jly ùyjlSÛ ùlj»
Jl ._j jijji^Ju. jy u «j^. ISj_p _^ JJ.J
jLllJ Ui»jiû j~J tS jjl .il; ùji JuUi ay (jî^'-iUt

^rl^ ùy (Sj\iy3-»3y ' ùi-^' C"^ '"'' '*-^ <ùlS^. j; Jï^ OJ '«jSÇ ùi-''lc.5l-»t^ *ùy. jr^
u ^i- u. I;j- \iyj . y j/"yfij!l c^^- -y ^-ji-»"
jJ ùl'JJ «J»- t^jjj jU J lîlijç-
6U».JUi^>t^ ?A-!Aiib,Jlj-5U
t»jyii>" *< tiJ tiJ-MjJ y.ùlij-ùljj lii-^It^l^

277-
l^rv JjVlùjilf'u

Jrj^l j^jiJl ^J/l*^oLkU

» Jj» ùljl j» jr:- 1 ùf y y. y ùy.J^ ùy i Aii r~"j Jylj ù'.-''l c^ l-'-^.y ùj-Lj_ j_i jKUl

Jl U il ji> ùf-f^ j^ ùy^ ts-*» ùy^ cy^ '^1» K jjS^ -Jl » : Ai J

»ilj ùj» ùy tsi W J c*! jl J^ J liU ^ J li j JJ' "il jl ùijj^ûy'j-j ' y *tJ ' y Jj^ùi-'l ^!5t.tij»

j»-j Ji._> Vjl jfj. liljlji-lj jl ùjl <- Ijy Jy Ji ù> t^Jt^J ùj- ti Jif y.\j) JV.j:*

liLJl Ai (^ ay Ul Jjlj *ilU- ÙJ^ * jiJ Ij^J u.-;*i^ J'I* j'ù^ùyùj-j^ *iJ^ùl;j- Vi/I'>'j^-'

ÙJl- jt liUjjJ ùhU J* ùUj JVjj |_^J» Ajjlji J ùyù!?3yy -^ ' *i Jj'tS J ùUU U" j-

ù'.-"'! ^J^ ^^ ^-3jJ * ùiJ^ j Ujj- ù«Ji^ ' at *^'' "^^ j* J *' j* '-^ ^' '^ j"

J^y^-^c^hi Jf- '^jl ùfi-:; ts-f ùyi- cy JJJ tîj

. yfi-i ti j f JJ (iJJ' «Jij W-î J*-» *»j',-' J J JJ» - Ai:i JJ ù> û!»Ji/^ '^ ù\iy ^j

ùy-ji J-^ li jl A^f yJJ i^ lilj -^ (Syj\^

ùjte. 'y- y-^^ zf" ^-'^ '^j^.c'j^ (ijjlxi>- J-J a:» ù^J j' '^Jiy'. ' Jy-i tf Jy*

* AitiJ^ijIj ù'.JjJ J ' ùUj-J"^Jj ù'.-'ll Xif* UJjJ tri" ''Ij ù'.jljj*' ù*^. -'j'^'^J
alj-î Jj^ *'l' y^A ' J ^* ùyJjJ ù'-ÎJ
^

vylù".-^! f^tsjl^'j*- ù.y JJ J^ J ifjif jyjï


^jj ti.U ju-.l/'.ji- J'i/jj < .jS^jo-ijjJUb ùy.-> J Jr' J cy ù\~'j U-i-J ,J j;* ' ùlj jJ Jlj

^^_j!| r-iU ÙK U.Uli jjii _^_;.Jiu} A-j


^jX: JùiJll^^ti jyjl; y.y ^jS j J Ji jJ^y jr
_jl Ai. 1 ùl» j *iy Ji3 JuIj t Jj-Jl cLlU tf jii.IjiJ
/Ujil ùi-Jl f^ ' ùj- t^ilj! j '-^-h ' (^^ 1 JT "
«il j^' '^y^ J'» Jl j; *H-^I zf" J^- f(SJjJJ^(.y y jy lîJ^i V tfJùJùyj- ^ jl*
<>.j!1 ^iU .J jjjC-j^ ( U rY -.rr ) VU. j ùj- ti.lilJJ ' S'Ij tf j^ UIU« J >ji» IX-OuIj ,_^" _J

^^_Uij joU ' cJy.l ÙJ^jy^J ' IJ^I ylj 'Sj-y J.tfjyVl ù:l

J. $^j Ù'-J! J\'^ J'y A '^^^^^ J-V , « tj-Jjlj tS-iJjl »ljj U-lâiJ J jiJJ

<^ jL jÇo jUjùVriJ ù»j^ ù'.-'li f^ y J y\ J^y.y-' j_i l , Jj axL. U_j ù'.-*'! jv^U.» ùIJjJ tjU

* ÙJJ b «j^t 'S3 ù^iyi <ji-"ll (^ t,'.-»!! i^ yy jdijC-.t J,J j;i5 _tl J j;jj Jljl Uj jJ t*iUi->

tfi lijij JJ jJ jl t^-i*. V^U;^ J.L J \Ş'1J^ ùbjjJ J lil) 'r' ' ->lj» Jr" " tsi ^,J-»' ùnr

'J.tfjyy-f*» 'yjV y(SJ jjU tsi-^'t-^ 'J5l»jjj li'^J ùy.lj 'y Ù.J.3 ùj;

J .; .Jt-^; *i «J y^. J ù*'^ I «ijl» Jj .y- ùVU j_j ùyj^ J^ ù>='^ t*Ji-'J ts-f' ù5"i«

278-
j^UillilU ji.j iryj' ^*

't

Jl* Hy.*i

jlLiVl .JUkjjè. jj ^llldli^jl j^^i% j3^y^^3<^yj\ Jy-j


(iliji 1 0 . ;j»-b Ai, ^ iliji l ifjy J-sy e . ;ji^b U je

.iJiji tfjj-^j>r.. 'jjfiU^

lilij ^ jyfi Ul jl cy liJij * (fjyj'jy't" Jjt^i-jlt;»

i^J^ Vi ;jU ji.3 ci^^^^ JU CajjAt^y^jft 'o-Xi jA ^^\a» ^l» ojS^' J w^ ii»:A-ijli

279-
» i-» i *.Jl-
0^
\'f i^ 1
1 . .\v>l/;*

^*^ / 1 1 >w M »* '

u.. 7 ' J UD J'.Sa


^rvjjVl ùy'iru -^^
'*f^ tf y. (#{<*? 1 *

h»J-M * j.>yui3/

iS^ 9^ C^: w « M

ûU-jJLi p »-
Ùi-Jl Ç^.^^^
y:^ (^ jjL t^3j3

tlUjJl, . e :». dl^' ^^


<i^J.^C$-Aâ* olelXj
OU-jJU .e..ÙjjS'>
ùlî^
ô\y.^jfy ^yJu. tSJiiL-

fc)U i^jjiî
/-r.^ 1^
Olj/ viLoi^

.IV ^u. Jii5*»'

jl>. C^jA» (^ i^jLi» t^

^^J^JiJ^.^ ^Ijl:/-
(Sjy t)U-j JkiU J.^

ClU-jJ; P iî j^i
^K'
c»i>. jT J/'j. JLLt5.i:.U

^^/lii>--^

jljll «'sC

f^^'fn*^-VjJillUi». ]*it<n

280-
ANNEE 1
SAL 1

HEJMAR 14
NUMÉRO 14

<-»<zj(j:y^

.ŞEMBIH SAMEDI

31 Çileyé-B«rè 193^ 31 décemhre 1932

Hovara QQril * um MU

Qomeli Zanisti

Pesoyè darè Cem lié Haco

Yeqyelîman Hevindê Son'

Ga'/ind û Gilî Osman Sehri

Xuvahuni Qurdi Ehmed Hemdî

Le Qurdistan xwînin da Q . . . . .

Derdè Nezanîyè Lawê Fendî


Du Guharto Hereqol Azîzan

Ho Cegerxwîn Evdilxalik Iisîrî

Bo xaweui Hawar Apetîn

Jiqiriyaran re Cegerxwin

Ma em tenê M. F. Botî

.Seqala Hi'men

Sèr û Piling n rovi Ceqerxwin

Duri Sehwar Fvdilxalik esîrî

Belô em man M. E. Botî

Xemi Zalini Miço Milî

Dadê Kedrîcan

Welat û dil.^ min Dr. Q. \. Fedir-Xaii

irê ^rensişt

Note sur la Bible-Noire Dr. Q. A. Bedir-Khau

Deu-î variantes Hereqol Azîzan

çapwMl
ŞAM 1932

-281-
M. ^ f:&ci/â

SPâCIALISTE DES MALADIES INTKRNES

VENERIENNES ET INF.INTILES

<J)ié. 2)awa< a'ail,;;


Slndiwàr /exirc

Eyoiiilge Frères
Inscription sur tous les métaux. Gra¬

vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes el autres en relief,

suivant les procédés les plus modernes.

Damas .Malek Uaher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


.Ii hona Sùriya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie . la Turquie, la Perse
Ir^k û welatên kcs'kasô:
l'Irak et les pays du Caucase:
.Salqî 500 kirûs-sûrî 100 frenq
1 an 100 f^
Şe.şmehqî 300 kirûş-sûrt 60 Ireiiq
(i mois 60 I'.

4 mois 40 T. Çarmehqî 200 kirns-sûrî 40 frenq

Pour tous autres pays: Ji hona velatên din :

1 an 150 I'. Salqî 150 Ficnq

(j nïois 90 I''. ,'Jeşme'^iqî f)0 P'ienq

4 mois 60 I'. Çarmel'.qi 60 Frenq

Adresser toute demande au directeur Hertişt hi navô .Kweyr têne şandiu:

propriéiaire: Emir D. A. Bedir-Khan Mîr Celadt Ali Pedir-Xau

Damas: Quartier Kurde Sam : Taxa Qurdan

282-
SAL 1 ANNEE 1

HEJMAR 14 NUMÉRO 14

ŞEVtBlH SAMEDI

Çileyê-Bexê 1932 31 décembre 1932

Hovara Qurdi * Bevue Karle

serqirdey heray Ar.'irat, peyxemberani


ïeiiyetiniaD em dinen.

Fm dîne qitèbani mukeddesi.si

hej'c, ewi.s destûri serliesti we serbe-


Lew deme laweqe cawi deqatewe
xoyi lewawi ye. Uua' w wîrdi laybetil
qato seyr deqat destèq dirèj bil we der-
heye, Ewî.s Mar.si Kewmîye. legel goraniy
gaqe qirayewe, qiçèqi ciwani jiqeley welenide lawan we pîran be dil sutawî
harîq be qirasi^qi awrè.simi sipî hâte jù- deyxwêninewe. We be ihiiram g'wèy lè
rewe, be pè rOti hâte pişewe heta geyiste
ra degrin,
ci'gey laweqe. Léfeqey nextèq bel dayewe Hemisan em dine wacibali lay-
we desti ho .sani laweqe dirèj qird, we beti heye : Weqû a'sqeri qirdin, rûh w
he pèqenînewe pèy got u culandiyewe. mal tiexşîn le pènawî rizgar qirdini ne.ş-
Helse, helse helse qurim 1 ! . . luman le dujmin. Jêqoşin hetaqu mirdin
Neştumanit le taluqe daye. Wa le pênawî Serbexoyî we serber/i gel we
dujmin biraqanti qu.şt . Helse japon wa ne.slunian.

dagîr deqrêt. Helse 'wa neşlumane \o- Bem çe-sne «Nizami gel peristî»

şewisteqet le jèr desl u pèy dujmin de- le beyni ni/ameqani qomelîy diqe cêge¬
mènèt . yèqi berzi girdewe. We imro wa her em
Helse, çeqit helgire. Èstaqe demi nizame le rojhelat we rojawa belaw
xo hesandinewe niye. bwetewe . We hemù danist wani rûy
Laweqe seri hei bri we be dengeqi erz le pènawi em nizame xoyan be
berzinewe pêy got : {[U.st deden.
Êwe qèn, ey ((iji ewan. Èstaqe hendêq le zaniyarani za¬
Cehwabi dayewe we goti : nisti civaqî delèn lemew pa.s hemû hi-
Min (ez) ne-stumanim min qùmetani dinya debin be yeq, we nizami

japonim. gel peristî degorrèt be «Nizami» qomeliy


be desti i.sareti liyrnsi qi d hemwa yi dinya. ,

we goti : Belam em nizame èstaqe lèman

Qurim cègay to lewê, le neve- dure we ème carêq pèwistman niye.


rasti şere, le toy nwêni nerm niye.
***
Evey got we be lièwasî bo lay

dergaqe royişt, we bzir bu. Inca laweqe Lewey serewe belewaweti derde-

be gur le cêgaqey derçil her we(( yec(èq qewèt qe em raxe w dewre qe ème

le xewèqi xirabda bibêt.Le pa.s rend rojèq têdayn i;axi gel peristyewe dewri Kewmiy-

qe rojaameqan nawi şehîdeqan blaw deqe- yate. We dini gel peristi imrô wa le roj¬

newe,n»vi ew lawe le serûy hemûyan débet. helat w rojawa blaw bwatewe.

Inca dîni gel-peristî peyxemberi Belam le pês eweqe gel peristî le

heye. Piyawi dtiiî heye. Mustefa Qaniil wulati rojhelat derqewêt, le rojawa peyda

Sa'd Zexlûl, Yûsif Mazîni, Xaribaldi, Wa- bû we drewsayewe. le paşan bo wulatani

işnxton, dé Valira, Xandi, Ihsan Nûri Pasa ême gwêzrayewe. Her le sali [iQi ewe

283-
Bûpel 2 HAWAR Hejmar 14

hmerika dozrayewe, we qe krûni taze


desti pêqird, nizami gelperistî le ewrupa
4'iiyda,we blaw bûwe we, we gelani Inglîz,
Ii breyê min ê délai
wepiransiz, we Eleman.. i cuda cuda pey-
Cemil axayê Haco ra
bû .
Brayê min heqe miletê me jî mîna
Inca qe heray serbexoyî holande
van miletên din bixwenda û zana bûna
rizgar qirdini xoy le Ispaniya le Kerni
malên hev ne dixwarin û hevdu ne di-
şazdemîn, we heray serbexoyî Emerika,
(luştin. .Şu.xl û qarôn wan weq îrû bèbeitiî
we heray Firaiisey gewre sali 1789 dagirsa,
û dexs ne dibû, lihev ranedibûn, jihev
le 1789 ewe hetaqû 1815 Napolyon
hez diqirin û di eleyha hev da paşgtinî
Ponapart Ewrupay serewjêr qird, we torai
ne diqirin. Belê xelqè me irù van tijtan
. we serhestî bensw hemû Ew-
diqin û li xirabîya hev digerin. Lô e?.
blaw qirdewe, itir trişkey gel

peristî we sei'bexoyi hemi'i Ewrupa we


wan di vè xisûsô de niqarim bilomînim.

Emerikey rùnaq qirdewe, we piri qird


Lewra qo ji çikas esr û zemanan da heta
nibo çavèn xwe wiha veqerine û wlïïâ
be lerr w bereqet, we xùy ha.s.

Inca detwanîn Uerni nozdemîni élimine, .li ber qo rûjqê ji rûjan sèx, mêla
û zana û giregirèn me ji me re tucar ket
tniladi he kerni .şeruşûr dabinèn bo wer-
pend û .siret ne qirine û ti.stên zanînê ne
girtini serbexoyî gelani cud.i cuda. we le
gotinè qo i;avèn me vebin, em jî weq
Ewrûp ida serqirdey hemwayî her Fii'ansa
xelqè ji bona kencî û azahîya welat û mi¬
bû. Hemû çawyan lèbu, (]e heiayêq liiqat
letî; me bixebilin. Belè li me ne bûn xweyî
liemù le cègey xoyan belbistin, we hera
û em hi.stin destên dijmin ù neyaran.
biqan .
Inca le kenii nozdemin, lew l;er-
Heqe mêla û mezinèn me em hişyar bi-
qirana serên riqnadin, qo(|a Qurdistanê
neqe rojawayiyeqan sew u roj he bô
wiçan xerîq bnn bo sendinewey serbe¬ .sèx Seîd efendî è buhistîn û şêx Êvdire-

xoyî xoyan, loj helat nûslihû wexeberi limanèGarisî ne dih atin jêqirin ù bêhesêb

le qirdewey dinya nebû, bècge le geli qurd ine;'.inôn'qurdan ne dihatin qu.stin.

qe hendè car he rûhôqi qurd xoliî, we Qeqo evkas esr û zemanan da

gel pere.<slî heldestân, we herayan deqird min ket tu qitèli, qovar ù injnameyén

iierweqn xiidani [ xulaseyè qi t:irixi qurd qurdan ne ditin ù ne bihistin. isal Be-

u (|urdistan ] gqtûyeti : dirxanîyan ji miletê ciurd ra qovareq bi

« Le beyni hadisati a'sri nozdeminda navè Hawarô rèqirin l'i ji miletê me ra

liendèc] le emerateqani qurd cend car be sandin.

bissèqi milli , we be hîway serbexoyî Weqè ez vô Hawarô dixwîiiiiji,

kiyamyan qirduwe. » ji miletô me hinef|, on nezan, tên dora

Incâ le kerni nozdemin lesalilSSO min û dibêjin : « Gelo ev Hawar ci ye qo

le Firansa herayèq dagirsa we be carè(|


ri'waiidiz i'alani serbexoyî qirdi bû, we
xanedaiii BorBon lièdira, we derqira .
We ew heraye lier weqn agir le naw be tiji dabûyc ser wulatani dewr u pi.sti

piişda blaw bibrtewe lie naw hemû we qurdeqan! rizgar qirdibû le jôr dest

«wrùpaya blaw buwewe. Geli Italya lie lurqe bè rehmeqan.

lioy qomeli c[ai'bonarî helsan bo rizgar Inca le sali 1848 le Firansa he-

qirdini xoyan leEwstrya, kewmi cerme- raycqi diqe (|ird we emeyş be naw tiemû

ni helis ta le p.'^nawî serbexoyî ewrûpaya bilaw bûwe we. Jtalya le layê¬

Her lew salane bû qe qe Firanse aley qewe, we Elmaniya

heray hei qirdibû, Mîre gewre mir. ( tewaw ne bûwe )

Muhemmed paşay rewandi'/î le "iei'indé Sori

284-
Hej mar 14 HAWAR Rûpel 3

Qelên te ne sîngên qurd û qurdmancan


Mirin nîne bo giyanê ermancan

Fv çend sal in dilê min ket ne geşc; Bawerî ket mirin ci ye nizane

Diné tarî, dinê êvar û res e. Jiyîna wé bèmirin e dizane

Ava bibî, serxwe bibî megirî ! 1


Dilê min ket, ne ava bû ne bû geş ;
Ji bîra te hè derneqet Agirî .
Buhara min, pehîza min, hemî re.s'.
'3)' Qamiran SHU ^eUr-SCan
Di çolè de, di de.ştê de tinê me ;
Key l'ondiq im; key ez şîn:i dinè me.

XweŞ buhar e, lô .xerîbi jarî ye Buhara jîyina min bê te paîz edadê,


Min ci qir qo din.^ li min tari ye Bo min dîyarê cenet bê te f.iize dadê.
Çêlqewa lingşiqestî li pè hevalèn xwe ma,
Min ri qir qo zaroyên min mirinè;
Çèlqew ez bim û negrim ma key caîz edadêl
n ronahî ji çavên min birioe.
Padè pir qûr menai e.te ceger li min ne hişt,
Bê xanî me; bô tiliq im,- bè welat;
Dewsa qen û lirinè ah û zarina xwe hişt
'Her ji min re maya bèbext rohelat.
Girîn tirsê dide min xerab diqe sîng û pist,
Min bûq ne dit, /aro ne dil ne dît al Ldin xwîn,i|ômê dizên! qanî..qarîz e dadé.

Porèn min gewr ez pir bnme, bûme qal


Her çend pol n petalên jiber xaiiû-

Welatê min biqen, ti.ştqi bibêje r manan man

Lalbiniate çima hevkas dirèj e.


Geleq kenc girô bide li birînèn xwe eman I
Bijî.sqôn me c' diqin ji bo derdê te derman,
hevkas; tu bêdeng i û bô naV;
Hineq ji van Seqbau in, hin jî Natîz e dadê.
Bila bibin; gorîyôn te sih û tav.
Oaw ne ma me marîqir,pakij ne pakij be dest
Welatê miu biqe;i hii|en megiri I !
Her qè ev halê me dît gotinaparseqî ye.geşt»
Ji bîra te hèj derneqet Agirî ? ?
De wer ji ber vî derdî me be perîşan û mesl.
Qemal Fewzî, Exti, Fiad ne mirin; Ne ekil ma ne .siûr, neji halîze dadê
Ji nù ve ew; rêya te de dimirin .
Xwarin, vexwaiin tune hebejî me sond
Ji nù Ve ew, ji tirbèn xwe radibin, [ xwarî
Ji nû ve ew. dimirin pè sa dibin . P.irîyeq bi hêsanî di kiriqa me narî
Dîtina le miyeser neqe xudai' barî
Sînga te de veşirti ne çend hezar
Gav û demèii me hemî, rojî..pehriz e dadê
Çend hezar jî bô gund m.ine hé bajar
Ji ber qèmanîyèn xwe. li cem te şermisar in
Çend hezar ji sèwi mane ii bè mal
Tenè tu ((l'ir menai e, em ji te hèvîdar in,
Text jî çû ye, bext ji en ye ne ma al
Ji çavèn me yen melnl hêstir ê xwîn dibarin
Lé bawei'i sist ne^bi'iye nabe jar Jan a zirav tov me qe, emani Paqize dadê.
Qelèii te ne tev guiidô me tev bajar
JCcûrican
hon dixwînin ? ma ji nuh va hawar diqe, çle-qo di hejmara Hawarô a pènci de belav
ji me le de çi biqe >< bûve goli bi1 qurdmanç kènc in û pir
Ez dîsan mirovèn wiha, nezan, keuc in. Lè ewçend jî nezan û jar in.
nalominim, lewra qo lura serèn xwe di Vô nezaniyô em qustin. Em nezan ne
bin destên miletèn din da ditine. bûna ne diqelin vi halî. Dermanê nezïï-
Qe.|o ez tèm lav.'n te, ji te û ji niyô jî xwendin e. Jixwe bi belav bûna
xwendevanèn me en zana û xwenda hêvî herfên nû xwendin ù nivîsandina qurd¬
di(|im, bila ev ti.slèn ha ji ir.iiovén nezan mancî gele,| hêsanî bûye. Niho dibistanèn
ra bidin fehm qirin ù xwendin û nivi¬ me nînin, divêt herçi xwenda. herçî ne¬
sandinê hînî wan biqin. xwenda û nezanan bixwînin in.
Herè herweqî te di benda xwe JZci(vc arjndl

-2B5-
Rûpel 4 HAWAR Hejmar 14

zînin, da qo Edebîyat û zman liqûz

eazlnil û Bill bibin. Em jî pê zàha bibin. Ne ewên


qo car pirsên bêmana bidin ber hev û

Geli biran ! Qovara Hawarê îro naveqi dûrdirêj di bin de daçiqinin.


hett meh in li ser zarê qurdmancî biderdi¬ Hawar qovareqe edebî û îlmî ye,

qeve. Binaliya çapqirina Hawarê, ji bona ne ji bo navên dilbihewes. an reklam e,


danîna bingehê zmôn bû.Ji bo vê yeqêjî ne jî cihê nivîsarên bêqêr e.

herweqî xweyiyê Hawarê di bêjmara yeqè Ez geleqî ecebmayî dimînini qo

de dabO zanîn qo kesda belavqirina ha¬ xweyîyê Hawarê evan ti.stên tewşo mewşo

warê civandina pirsên qnrdî yen qo win¬ di qovarê de belav diqe . . .

da bûne ; edebiyata qevnar û a nûjen Ew qovara qo yeq e û bi me zehf

çîroq, çîrçîroq û kewaîdèn wê bûn. Ez délai e, ji panzde rojan careqê bi dertê;

niho dinihèrim qo hineq birayèn me yeci- her car em çav li rê dimimin, da qo em

car, ji bo qo navên xwe di qovarê de kewaid, dîroq , edebîyat û zmanê xwe

bibînin çavdane şîir ù bendiqan. Hineq 1èr bibin.

bê pesna xwe pêve tu tiştî nanivîsînin. Gava qo Hawar tè ez dinihèrim


Gelo. nizanim ev nivîsarên ha en qo dîsan di qirasè berê de ye.
tewş dilè min tinè diêşînin ? an hevalèn Birano, ez ji we û xweyiyê Ha¬
min hene '.' warê hêvî diqim dev ji vê pesna qirê
Dil dixwaze qo di vè kada zana- û gotinè tewş berdin, careqê li qovarèn
tîyê de en weqî Evdilxalik Esirf, Hevin¬ bîyanîyan mêzeqin û hingî gotinên min
dê Sorî, Cegerxwîn hespên xwe bibe- bavêjin. Ojman Scliri

Ga û golig heval in Sevrés ez im tu tav (


Welatê wan newal in Ez qanî me tu av i

Hemî xort in ne .qal in


Dilo rabe buhar e
Ba û baran pehiz e
Ga û goliq heval in
Qesq û sor e bi dar e Dinê bi xem bi ziz e
Dinè germ e ne sar e Delala min bihze
Heyiv derqet zebe.ş e
Dilo rabe buhar e Ba û baran pehîz e
Erd û ezman ne res e

Dinê bi qen û ge.s e .


Mêrg û solln zozau e Ne derew e ne qenîn
Heyiv derqet zebe.ş e
Êda qeç û kîzan e Ne bexçe ye ne cinîn

Havin bavé .x'izan e Tu svwar i ez im zîn


Heyiv zebe.s tu rèhan
Mêrg û solîn zozan e
Ne derew e ne qenîn
Ez dilqetî tu knrbau

Fz qirêtim tu heyran Tu buhj.st ez dergevan


Ne herf maye ne baran
Heyiv zebe.s tu rèhan Qêr tu î ez im kurbau
Ruhnî qulîlq li daran
Gorî te me ez heyran
Bû qeyfxweşî li jaran Mêw ez im tu i tirî
Tu bnhişt ez dergevan
Ne berf maye ne baran Mih tu î ez im liirî

Te firot û min qirî Qui ez im tu hêslir î


Çem bi av û stiran e
Mêw ez im tu i tirî Tu ji periyan çêtir î
Te ji pez ù beran e An zêrî an zêrqirî
Dinê xort û ciwan e Ez qanî me tn av î Qulez imtu hêslir t.
Çem bi av ù stiran e. Ez nêçirim tu dav î ^' CCU SBedixrSlfan

286-
Hej mar 14 HAWAR Rûpel 5

Textes et Traductions ; daye qo heft bei'an in, û qaviieqî biçûq


e, û mih(|e biberan e. Ev qavir diberdè

DD EDIfllTIl her heft berana û mihê ji wan distînê û

didè ber xwe. Xec qenî, Siyabend hi.syar

Dudo ji xwendevanèn me dil qirine bû n got :

ûji me re ser du nivîsarên qo di Ha¬ Gelo di xew de min xir-xir an


warê de belav bûne guhartoyin şandine, ti.ştei( qiriye (|o tu bi min diqenî
û p.J xuya qirine qo bi Hawarê bendewar Ewê got Pismam te tisteq ne
in û bi nivîsarên wô kenc mijûl dibin. qiriye, belô tu dibînî wa qoviyé ha. ev

Em spasan li wan diqin û dixwazin qavireqî biçûq heye û mibê ji her heft
qo Xwendevanèn me en dinjî rêya wan beranan distinô, te jî weqe vi qavirî ez
bigirin û di van tişlan de mina wan ji her heft bra û pismamên min standin,

arîqarîya me biqin. ji hulo f|enô min hat û tu li qenè min

Yeq ji wan guhaitoyan ser strana hi.syar bnyi.

( Delalê Eysè ) ye qo Elî Seydo, ji^Emanè, Siyabend keliiri û got :

ji qovara me re rèqiriye. Ev stran di Tu çawan qavirqi qovî ji min re


hejmai'a Hawarô a heltim de, rûpel : 7, diqî berber, minwehdebè ez navegirim
batiye belav qlrin.Stran bixwe ji pêne qo- liela ez goştê wi ji le re noijime sîv.

man hevedudanî ye. Di vè guhartoyè de ji Siyabendê Silîvi xweyîyê lirûqevanô


i(oma pè.sîn xôziqa çarim qêm e, a duwini zivî.rahi.sle tîrû qevanè xwe.roj jî ber ava

û sèyim bi geleqî diguhêrin, en mayin ye,çù û qavir qusI.Qir qo seiê wî jêqê,qavir

mîna hev in. ji li seiè zéro qeliye,qavir xwe vepejiqand .

Eve qoma duwim û sêyim': Siyamend di zerê wer bû, sixqî beniqê

hişq di nivê zeré de hebû, ew six qete


2
ser dilè wî û di pista wt ve derqet.
Delalê Eysè I Delalê Eysè I
Xecji ma heta nîziqî esayê, Siya¬
Derdeqî min hebû, sereqè derda
mend ne hat. Xec liermet bû, tirsilia rabû
Heşîn dibû gihayê mêrga û taximê U erda
bi guher û mesîlan qet. Wè sevè ne dît,
Jinê çè, ji mêrê xirab ne tè qustin û ne
vegeriha sqelta xwe. Sibehè, hê zû qete
[ tê berda
ser -sopa qovîyan û Siyamend. Hâte serê
3 _ zerê, meyizand qo qavir li wô derèqu.stî

ye, û Siyamend ne xuya ye. Bi ser latê


Délai.'; Eysè 1 Delalê Ey.sè
de tewiha, gava di nivê tehtè de nalinè
Ezê tenbùrqê çôqim ji hestîyê mara
Siyamend qûr tèn. Vèra Xecè dibanqir.-
Ezè têla têqim è, se bisqè di yara
qilama davèjè ser, dêstmalô serçavê xwe
Bira mala wan bişewitî qurt - û - pista
disidènô û xwe di tehtè wer diqê, bi
[ diwara
k'idreta Xwedè ew sixè qo Siyamend qe-
«* »
tibû ser Xec ji diqeve ser wi sixî û six

A din liser Çîrçlroqa Siyabendê giran dibê û di bin her dnwa de di.jqihè.

Silivî ye. Eva ha Haco axa- Sereqè Fşira Dibin wan le çemeq av diheriqe, diqe-

Hevèrqan- ji me re daye -zanin. Guhar- vinè avê.


Bi emrè Xwedê ew her du dibinè
toya axê liser paşî ya çîroqè û mirina
Siyabend e. Herweqî ji devê axê derqet, du ta spîndar û di ber wê tehtê re bi-

me jî welè nivisand : hewa diqevin, heta qo bi ser diqevin.

« Siyabend serê xwe dânî bû ser Vi ca her buhar pezê qovt lên û

qaboqa Xecè û xew ve çû bû. Xecè meyi- serê wa dara dikurislnin, ji berqobûnç

zand qo biicq qovi vane tê ; dihnê xwe dijminê hev, lê dar ji nû ve sîn dibin.».

287-
Bûpel 6 HAWAR Hejmar41

Qu'as tu ? pourquoi ris-tu, peut


Deui Variantes lUre ai-je ronflé en dormant, est-ce polir
ça que tu ris.
Nous venons de recevoir deux Khadj lui raconte le passage du
variaiiles à propos de deux morceaux que groupe des cerls et lui dit en riant que
nons avioius publié dans notre revue
le jenne mâle était lurieux tout comme
L'une se rapporte à la chanson lui contre les sept autres mâles.
intitulée ( Delalê Eysè ) publiée dans notre Siyabend se met en colère, prend
n° 7, pige : 7. Elle i ous a été commu¬ sou arc pour aller à la poursuit du jeune
niquée par M' Ali Seydo, professeur au mâle el dit à Khadj.
Lycée de Amman. Oans bi variante de Tu venx me comparer â un cerf,
M'' Seydo le quatrième vers de la première ma parole, je ne rentrerai pas si je ne
strophe manque, les 4° et 5" strophes fais pas ton dîner de sa chaire.
sont les mêmes, la 2'' et la 3'' sont telles Siyabend va et tue le jeune cerf
que nous les publions ci-dessus et nous et au monent de l'égorger l'animale se¬
donnons la traduction ci-dessous : coue sa tète et Siyabend glisse vers le

précipice.

Le versait du précipic qui était


O belle Ai'che, O lielle A'iche
un rocher abrupt vers son milieu se
J'avais une douleur, chef des douleurs
trouvait une bi anche sèche comme une
L'herbe des pr.iiries et l'ensemble delà
flèche. Siyabend tomba dessus et la bran¬
[ végétation devenaient vertes sur
che lui traversa la poitrine.
[ les terres
Khadj alla à si recherche et ne
La femme bonne, par l'homme méchant
le trouva que le lendemain, agonisant,
[ ne peut être tué ni abandonné
elle mit un bandeau .sur ses yeux, se jeta
3 _ sur l'arbre. File eut le c traversé par
la branche. Celle ci sous le fardeau des
O belle Aïche 1 O belle Aïche !
deux corps se cassa et il tombèrent dans
Je ferai une guitarre des os des serpents
le ruisseau qui coulait au tond du pré¬
Je lui donnerai pour cordes les trois
cipice. Oe ces deux corps poussèrent
[ tresses des bieii-aimées
deux peupliers.
Que brûle la maison de ceux qui font
Chaque printemps ces deux peu¬
[ des jaseries à travers les murs
pliers verdissent et ils s'élèvent au dessus
***
du rebord du préeipice. Les cerfs du
L'autre variante est au sujet de
Sîpan qui leurs sont devenus des en¬
la légende ( Siyabendê Silivî ) à propos
nemis viennent manger continuelement
de lachansoiii ( Bercenso de la mort )
les feuille des peupliers qui repoussent
dont nous avions donné un extrait dans
de nouveau.
notre n" : 13, pages: 6, 7, 8,

Cette dernière nous a été com¬ *«»

muniquée par Hadjo Agha. D'après le Dans la variante de Hadjo Agha


récit de Hajo Agha la mort de Siyabend outre le langage il y a deux points qui
et la fin de la légende sont ainsi conçus: peuvent .'ittirer l'attention. L'un est le
Siyabend dormait sur les genoux nom du héros, qui se présente sous la
de Khadj. Au loin un groupe de cerfs lorme de ( Siyamend ). Nous l'avions don¬
passa, allant vers l'eau. Khadj à leur vue né comme (Siyabend). 11 faut noter à ce
commence a rire et Siybend s'éveille et sujet que ce nom varie d'après les con¬
lui demende : fiées et devient: ( Siyabend, Siyamend,

-288
Hejmarl4 HAY/AR Rûpel 7

auges de s>i Lnmiêre, comme l'homme allnme


Notice une bongie à l'autre. Le Dimanche, il a crée

l'Ange (Sezem) (Chemseddin),l'ange qui prend


SDBLH BIBLE NDIBE
les âmes, le lundi il a crée Pakbreddin ,
La religion des Yezidis est une de celles l'ange de la lune, le mardi il a crée l'ange Mi-

entre leqelles se partagent les kurdes. L'origine khnil, le Mercredi il a crée le Melek Taons

du mot yézidi est discutée; certaius le font dé¬ le jendi il a créé Sedjadin, le Vendredi il a

river da vieux mot kurde Eyzcd, qui donne crée Semkhail, le Samedi il a crée Norail ,

eyzedi; d'antres rappochent ce mol du nom de Dieu c'est le Eyzed (I) , Dieu a fait pour ces
la ville de Yezd, dans laquelle vivent les 30,000 sept anges un navire, et qoarante mille ans iU

ou 40,000 Zirasli'if.ns qui subsistent encore en sont restés dms ce navire.


Perse. La religion yézidi constitue une défor¬
Il avait créé aussi nne essence divine,
mation de la religion zoroastrienne, autre fois
puis il s'en est offensé, et de sa fureur se sont
protes'é par tous les Kurdes. Notre but n'étant
faites les moniagnes, et de la fumée de cette
pas de donner une étude sur la religion yézidi,
fureur s'est fait le ciel, et Dieu monta an Ciel,
nous n'entrerons pas dans les détails. Nous dé-
Il a fait le Ciel qui subsiste sans colonnes. En¬
sirons seulment présenter à nos leclears la tra¬
suite il est descendu snr la terre, et il a com¬
duction de quelques extraits du Livre Saint des
mencé de créer tous les êtres. D'après l'ordre
yézidis.Ces pièces sont en langue Kurde; on les
dé Dieu le Melek Taons devait rester toujonrs
emploie dans les cérémonies religieuses du culte
dans le Cicl,et Dieu confia à melek Taons tontes
yézidi. On appelle ce livre Saint du nom de
les destinées des hommes et leur avenir;et tou¬
( Mishefa Re.ş jqni servait à desigoer l'ancien
jours il recevait les ordres de Dieu concernant
livre saint de la religion des Kurdes. De notre
les hommes. Mercredi il a constaté qne la vo¬
temps encre, les Kurdes de Botan; qu'ils soient
lonté de Dieu c'était de créer l'homme da
musulmans, chrétiens ou yézidis, jurent:. « Bi
feu et la femme Eve de la terre et de l'eau,
mishefa re.s diqavilè Cizirè de par la bible
et le Jeudi il lui ordonna de sonffler avec
noire enfoncée dans les raiaé> de Djézireh,
nn cornet à l'oreille d'Adam, quand il ent

soufflé Irois fois dans son oreille, Adam se


RECIT DE LA CREATION DU MONDE
leva et Vendredi Mélek Taons reçut l'ordre
El" DE L'HOMME.
qu'Adam entre au Paradis et y reste quarante

années. Il entra et resta. Ensuite il prit Eve


Au nom de l'Un et Toul Puissant Cré¬
de la côte gauche de Adam, puis, comme le
ateur dn Ciel et de ses profondenrs. Créateur

da soleil et de la lune. Créateur du Jour et de temps était passé. Dien ordonna qu'ils sortent

la Nuit, Créateur de la Préexistence et de l'E¬ du Paradis, parce qu'il était nécessaire qu'ils

ternité, Créateur de tous les prophètes. Cré¬ donnent la vie aux générations humaines.
Quand ils furent sortis dn Paradis on leur
ateur de toules les âmes Saintes. Lui qui a divisé

les religions et qui a créé chacun d'après ses donna à manger des épis de blé. Le Samedi,

mérites, et qni depuis la création dn monde Dieu ordonna à Melek Taous d'aller chez Adam

trône dans le trône le plus élevé du ciel, an et de s'occonper des affaires de l'bnamanilé.

Nom de ce Dieu : il y a sept divinilés, c'est à Quand Adam et Eve eurent repris leurs sens et

dire sept anges; le Dieu qni est le Tout Puis¬ virent le Mélek Taous devant enx, ils lui de-

sant et l'Unique et le Grand a crée ces sept mendérent :

Qui es tu ? . . Tu nons as procuré na

grand bonheur, dis nous ton nom, nous vou¬


Siyamed, Siyahmed, Siyainet).
lons te remercier
Le second point est que cette
Le Melek Taous repondit : mon nom
variante au lieu de cerf cite des chevre¬ c'est le drapeau Quand Adam et Eve eurent
uils. Ceci s'explique par le fait que dans compris que la génération humaine prenait

les montagnes de (Hevèrqan) il n'y a point son origine de l'accouplement de l'homme et

de cerfs, mais des chevrenih. et en Kurde de la femme, ils se prirent de qnerelle, uar

ces animaux s'appellent: ( gaqovî-cerl ) Adam prétéodait que la génération venait de

( pezqovî-chevreuil ). SCcrtqol CCzizan 1 ) - Cyzed Correspond i proprleUire

-289-
Rûpel 8
HAWAR Hejmar 14

Ini et Eve prétandait que c'était d'elle . Chacun d'eux a e>;sayé de détruire l'effort de
Ne pouvant tomber d'accord, ils dé¬ son prédécesseur, car chacun prétend qu'il a
cidèrent de mettre chacun lenr volupté dans raison, mais le juste et le faux sont connus.
une cruche, et ils firent ainsi. Après neuf mois Us se fati^nent pir dfs e.xpériences et ils me
ils ouvrirent les cruches, ils firent ainsi. calomnient. Ceux qni ne veu'ent pa.s écouter ma
Après neuf mois iU ouvrirent les croucbes , parole s'en repenteni; Ious lei diregeants et tous
de la cronche d'Adam sont sortis deux enfants cenx qni foui l'ordre sont mB< mandataires.
vivants un garçon el nne fillette, Sechit et Cenx qui deviennent mes vas^aux, je les éveille
HOURIE, et leur descendance a donné le et je les instruit; cenx qni se conduisent avec
peuple kurde. moi selon ma doctrine jouissent du bonheur el
Dans la cruche d Eve on trouva de de l'abondance.
la pourriture, de la vermine et d'autres choses fl. -Je donne la récompense et la pu¬
pareilles. Alors Adam allaita ses enfant et c'est
nition d'après l'intelligence et la connaissance
ainsi que l'homme a en la parole. Après cela de chacun, de mes propres mains, j'ai séparé
Eve a compris qu'elle était la femme d'Adam ce qni est snr la terre de ce qui est dessous ; je
et elle a donné naissance à une fille et à nn n'accepte pas l'approbation d'un autre ;au point
garçon, et d'eux sont nés les chrétieos,lcs juifs de vue religion je n'empêche pas de laire le
et les Ismailiés.Les Yezidis Kurdes sont les de¬ bien. Déjà le Zouk est sous mes ordres. Je
scendants de cet ange superbe,Secbit. Le Dieu
confie mes affaires aux gens qui me sont con¬
a parlé avec Adam et avec Mélek Taous dans
nus par lenr expérience ; d'après mon désir je
cette superbe langue kurde ct c'est pourquoi la
donne à qui je veux des recompenses et des
Bible noire est écrite en Kurde. Les Yézidis
caJeux, à cenx en qni j'ai confiance et à mes
tout anssi éprouvés par le déluge quand le
confidents j'apparais sous différentes formes;
navire où se tronvaient les Yezidis flotta sur
d'après le temps et les circonstances j'enlève
l'eau, son point de dépert fut Ains Suffne
et je donne. ( à suivre )
(1) et il fit un voyage sur le Djebel Sindjar {'2]
zDr Qaniitan CCli SBedir-SCan

HYMME DE MELEK TAOUS


Qirîyarîya Qovarê
I. - J'ai existé, j'existe et jusqu'à ia fin
Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
j'existerai. Tous cenx qni sont soumis à mon
Irak û welatên kevkasê:
pouvoir et tons ceux qni m'admirent et tous
Salqî 500 kirû.s-sûrî 100 frenq
ceux qui dans la détresse s'adressent à moi ,

quand je le tronve à propos, je ne m'en détou¬ Şe.5mehqî 300 kirû.ş-sûri ^ 60 frenq


rne pas. Je m'intéresse à la marche et à la des¬ Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq
tinée de toutes les créatures et de lenrs affaires.
Ji bona welatên din :
Je peux devenir anssi comme ils le désirent.
Salqî 150 Frenq
Je suis le dominateur de tous les temps. Je
Şe.şmehqî 90 Frenq
snis le Président de ce monde et de tous les

Présidents quels qu'ils soient. Avec justice, je Çarmehqî 60 Frenq

lenr permets de se développer selon leur nature.


Ceux qui veulent me résister s'en repentent et

s'attristent; les rois de cette terre ne peuvent


Dr.siiiriiilIieieiI8eîliaD~
pas se mêler de mes affairea. Les livres sacrés
Bijîsqè nexweşîyên çermî û frengî
sont entre les mains des extérieurs ( cenx qui
Ji taqulteyén Parîz , Berlin û Viyanê
ne sont pas Y'ezidis ); si même tous les pro¬

phètes écrivent contre moi, qu'importe, on a tf amosteyê faqnlta biii.;qî ya Stambolê ê berè -
dépassé leurs limiies et changé les vérités. Ji bona nexvk'e.sîyên çermî û frengî

1) -Village 1 10 h. de M0880UI.-
Sereqè civata n«xwesiyèn çermî û frengî
2) Il existe dans le mtmc texte une autre version
ya Stenbolê ê berê
dé la création du monde qui ne diffère pas essentiellement
de celle cl BEXDA IBAK~'

-290-
Vi.U>e Jj[^
:Aj, Um

ij^j (2X± j^ I SjjSj) ^ JiJ dJ Ji j^L»


ùy Jji '^. y tf «1 ùy 'J^ 'iJÀi i j^j,
*£l_» \i ii yy^A^iSif tS'î
jlj *ib _âi Ijj y j\y(SJ(Siyy(SJj
t$V^ ai Aajf AÎ Cjy
'-'y: * ùySj 3iy ^} 'j.^ ^j y-i
•^ij^ 'J^yi ^.J.A" y AÎ
yy 3 y-3 if i-^J JiJ y ùy A f Oj.ii.< iilS-iî J ai aJ iS ifjji

,J_j'.J 'i ùy^y ij^ iJH (SJiia *» tSil


'J" yy '^>i^i-l^Ji (SJiA^Ai
yyj y^. 'y j 3j y J'i y J3J tljil^ Aa^ iSaS^ l$U «; Al OaJ a»

y J- j:-> J J' 3J\J


j'.»*" 1^.?^ '-^ ^î'ûlj; -i tf Jy (S*î
.ctii-ib ù\f y c^ iJjl> iL jj. ciljT
.1jjSv«»J» J;^ .I^^li jjl !f_» Ai

ja- J. (Si\ j jl jiO(/" >il,.l


***

Jj CJl/l' Jj A». A»lji \yy

ji -JU Ci\.3 Ai- y_yjy ifAÏ fil,

ji ^ji jy\ (S'i AâljM ai A>.


Ai'3 bijU jijU -f;a
Jj Ojl;^_>w tiAllîj Aj^ Jli A>-
Aiai \iyi\S i iiyii
Jj '^jji i g-j Jjj " jb jU Jl'*»-
(SJi- J ùf-f'j^
Jj ^-û j ^3»- (S'i^i ùy^ -ii*î-
S; ai LljKjjl
.^jtj^ ùy- s-^i ** ùlji A^tiif f^Aj
« ^(jU »
.^ JS^-«*JS> -tu* ,^_ji-lj jjT M^ Al

Jj.jljt- ^^J'J C^ »r t5*Jt'y Ju'*:j.


*

Jj .:Jlj ii tfjljjXliK jijAf


Jj o>l._»U j.:a». JJJ.J li^j j; A»

jlj»- ùy «JiiAj- tjl^ * i,S.>y (SiS


Jj ZJ^i jl; tf jj*i VI; Ji *>-

Jj OAi *Jl_^ tf jjj»l- j!<i! Ji Aj¬


*«*
Jj Cii aiLij iS)\yfJi JiA>-

Jj .ij'Iji Aij ai iSJ JAi- iii iJ Jl)A>-

Jj -S.J-' y iJ JAi tf i'-J^' *>-jll Jû A»-


Oljjj. j_i) ^ «jU J*» cy^
.I-i jlji-Ùj»-»-^'*»- DI^. *- tfj_^ |f*l'
ù\ "j j>-ll"6 (S^i yi^ j«'»

LillIjkilJ Aj, iSJJ i ^yiS^JAa *SCj^J-

i_i^ ^^ *i tf^ JW^ '^ ù.


Jj C->Ujjj^_ tf'j' ^ 't) Ji* >
Oj jlj>-ùj>- (Siy(SiS
jJj Jjljili- tfsj! 'i aj_j J)A>-

Jj CjUIb- y aj sjlj JiA»

4iJ Cj l^jli a! tfjj iXJ JLÎA

291-
â/'
.\M li vu>>

o\* .*)
Ù^iJ tf jljV» ^yiy y J. 'jijy\ CJ'
jlîj) tf.j Al "il a1 CJy (Si *< *>' U tS J _»U |»J-U 'i jï Uj J ijl) A. jj A.y

J*jV» tf JJ *1 *X. Jj_ / tf J., A- i, Oi^i) j.^ 3 JU J pi U _p^ U J ol. » jlf,

Jlj A-ji iSi^yi C^j'


ùUjl)J»iùl::-JJ -»lij ^J--'Uy ^jry' ù-J^.
j\y Ai. tSji iisj 'J>a^. cy.y j^\ 5^ _îi; j ^J^Ujj 15^ J ~i\a ji^
r *^y I
ùU cJ^.J » 15^ -»^J ài-yjyji -.jjji-jg»
j\ay ùb A-y tfj^l y '^y ùU j>- J. fl yi j.j ùl* ùUjj li. A» y.j.
yj iS ^ ij jlSLil Jjjy
ùU jJ^H ù'jJ ij ^LjU tij^ * ÛMVi
jMl_- tf J* ji »xùj» tf jr»-
ùUjj J A J^U- -Jl; j ùUjU tf jl J oV» j\j.
JjP tf jljJjU i jj{l ol;
ùU^ijjj f l yi- -»l!j ù^^jiU» ol» 0^» j
-)W'. jiy 'j^3 f*» J*"
ùU_sliii»ij^li-_j\;j oU^'lilj; >.j*^UjljU
rijy J».» tf J '-"i

jlà^ Ij «1 viU aÎ Aç-sjl; «JjP

t^lj tf jy i'' J*> tSj *î» «J y.iyf. yi\j^\ Jl. ùl Jjj. y y-i f I S fy\ A-jV
jlî/ ^A»J i_<U A.li JJJ J 15-J; )1
fi ÛM JJJ fi y^iy- bJ tjî>^. i^jj'-j t^ JJJJ i-

ùf^ tf Jl» _j j tf j5* y^

ç.iy (S y ù.y-\ y(syùy. jti tf jV- f* ^y^

JjU iSy jl-ij jO tS J. ,JjU tf J- jy- tf J- t5^

*«' J-.^ J-y- *=" J.i f\-^ (/" ti J jIjcI fl J/"J|j..iui-jj fl cjJ^. y -yf'. ^ ^ib' fl
ai- Aji- oVjIS jùV ^ ^' b ^1 J
U-. ijçX-J 'lu j»lj y\^ ùL Al J Jl» Al jjlJ ùljî 'J*-
"U-î-ij ji Ij y_j j _^WU-l»
j_^U AÎ J Ju. U^ y-^ t> 1 "^ ^ ù> y Al L>-
**.î; y^ i ji ^-Ij^jj .^l» J
u'j^J (J'y J *; Jaî» ùH ùb (Sjyi^
DJiV J ,j ùW JWfUi,/J
3j^ ù^.Ù J5^ tf I ù'jjy JS'tfl ÙJ tf i M
ù Ji\fiùyi bji-tf j^'^jî-Jt>-
J^3jj»- ù->".llJ' jV- V Iji?"j U:llfi- f l JL J-. jU
ù Jilj» ,j ùjj ^ y y y-^ yj\
ùj> >ij»-3 Jj^ A.J 'OJiil AJ ù'.jiJ;-*;'; ùij! i^^ù-3'.
Cj Ji\ Jlj ^l^ljuj c' ù"Jj ^
b y. i>i j_jf-'. J3 (i y y jl L- ji I A.j'y
jtJ Wt y Jj5 » juL A. ^y JL j
J. J^. '*'^' tf L-.-"j ^ yj (S y ^y J"^^'°
*«-J J /^ j*J 0 jjb J J*"!» J Ù'J-'
: Uj ^-i tf Jij Aij y y y
ùUli _^ J A^ _^ ùl-:lS'_^ J,;^^
« J^JÎ" tf j^-»'.^'u4^ tf jljÇtSJjJ J-'-ft »
ùLiVUlalo?J»ùj»i> ùUL. Jj tf_flù>J.
« ùy Ai l^a^ j! AJ jJjlyA^.I»
.jL. j^î I lilili Aj Ijl; sjljotf jtf jâj|j».|jL>-_p..

»jlj-iij^A)L.i(.l/^ji. .jUjjl; ûjî^i ùbLi \»

292-
.L>U
t)*/'

Jj a! IjJUL J.JUJ Al aT^ aT'.j a.I 0'j"j:ij;

!f
hC^JjP l^\la^ij ^)
(S, :^.y

*'.J tf jJ «» tf*'VU- jj *i 3f 'JA-3 ' j-'


(S « Ji'y. fy--* » cf-u_jiii« i5o_^ J*.- -d.
: Jj .5 aj^i iljl; J"^

'"Sy ly}y f-Aaii ( iSy |ly jI/aÎ : Jl/'tfij, p ( j"> i» Jj^9 )


îij-'j.

tf J*'' (.-^ yjy3 -.JJjlj jN;i:- *)/ (S y (tj f jIjIj Aj" CiUxfSi t^i ii>o' ,j li ij-j* «» J Lip tf l.'j a1

û) « tsj*'Y-''-'ij.''^C^';>-.^ '-'*' ci ti; i'-Jy yi' ** jb.- i' ts\!i i ' '-- ^>

^ c ù» cl ^ »J»J J J;J ^ U^J w-*eJ ^ *--ii J>- ^-^** AA-

j*i i'iJ j>j ' JJ '"JJ j«^'ùlc-i Jr

Al AA_I J Ai- JA.i «l'j «J AÏjl JjLS a1 liXi «J ù"-.»^

jlli.. j-ij iiJÏ ay ^jlr lilV^^ 3^ Llfj^ 'V.' (ùIjP ) i t^'> btT'jJl; b»Jj Z.iii jai j ifja...

(J»"j* 0-«jX.>-j» jS cJljj Jij «jljjJ»- f l* Jij^l AXiyU- JAj' i ayi »S }l y\ C^ il ùbL if Ai.i^} A^

Jtii li.*»-JJ A^.LŞ Jyf^ 3 (Jl_i; l, jrC^j» <f j5j» JUj y!" tfA) ùl; J *- *! tf jb^ tf «jJ!; AJ tfAiljL

ci'Ji.X ^ «J tf Jjl a:ôj , ' jl )lj lSI Jii.\y3 tf j;l> J tf J" ùlj-.) I.'I tf Jl *j ) y'i Atij- iM-

J} fJ-»(/V (SSÙ^J tfUjl ' JuJ-l J^O:J.L JA- a! ùLj j aJ A»ÙLsS Al-J ùbV c tf Al liO

" ' ùji. jlill ùb ùi^^-» li. «J; j J"» Jl tilô Vj Jy Aililj». tii ji.tibl;j il jjj aT

ùy ùy ùL, 3 Jy öf jl_"l ù'j ùj^y 'y y. b *) ùltj Wj tf «J^ ti; '-* * (S'j\J.'JyiiiJ

AÏlj y. J...J jûJj (jj^i j i-»L»l J .il^ li-l jj^ il^yi J (SijfJ^ii JjilC:i- tf «jIju- A:_ji ' .J .jjiji- AÎ

ùo y jIjX.1 jl ob ùJi^iy* «J»- tf Ji» y-i 'îlj^ J*»L

ùy J*V 3jy, Cjf jfiJ Cjy y"^ liU_ijJi5^.J AjA-ju 'Al tf Vj a! jLn..-» «JjîljJ ' .J

y\ ùjbi Jij- ùj; ^jW J:>Ui-l tf 1.^ Cj '^y^.J ibl; J. tf jlj **t> '.Jî^ J ùIjjI I jbjjj

b ^^jj Jji-^ j/'KC oJli: iSi/'A Ij!>j y. 1- 'i>'j» J*- ' ofy^ (s:'' '> '^i-»J *; *; «jb Jl ijf

J^-ii; Jj-.l Jj:>-ib li. Ai\~i y~i_ yt- tf j\j Cf. i-jl^ *'' *)* I JX._UjJ tf Ijj 'i i JaS J-aj tf jb-ji

JjU AiuL^j AÂi j..li II J»- A;uXi j «Ju'j Ai'j. y^f- f,i Alj AÎ iil.lt5»- Ai AjUj i., aJ A:ti f jlj A*

tf I Aîljj ùljtf jl'U- vjjj j»j ùjji* y «J-J ùb 1? >^./'*'t5Î-J'. ?? tfjAi'o^


Cjyy^i Jy-'r J *-*i* r 'j* ** lj^.j*' *j* **.e'»bl ùlju tf J^Jj; l->^^ i'j» Jbl;t$»'«jJ i-i i i^j Jl jT-i

cr^j» i^b-Jltljflljî-ùî;->->y-Jfi J» J-*^fl ! ?.? tir-jp *i' J*»t5i»ji-->J' tfjU

tjjU «J A»j tîJiji J yJ i J *^ijT ? ûy.UfjSj ?? olfAi ;. jL Oji j.b J J tiU; J. (^

ôyS^ y Oi (Syi^ iy A ^y ' a.^^ /' **-r Z.i>j i ^yy} jf (SjjJ^' yj iS'^f^

f Jl jl tfJj ;J}y ùyji 'jA-a y I t>.Ji. ùJ;l;y4 IT tf JAÎ 0:î- ? tfJ *<'-= tsr 'i^"^
ùj5^ jIî^I bjftj Jif-i J. tf JAl .1,-ijy ? aJ I tf ^ /j o AJ »j SfCJy

Ùy Aiay Iiy iiy y.^ aXJ* y ajIj T»j A.£ jA-i tib Jj Al a;:>. uy jj Jljl>- tf a:^ j Ai

idlpb tiUjj lijztiy J.U ù^i ùUjj *iAlj byiy f I Jji; ? j,^ Ai' o^ll ^_^ o *! aS^ tf jA? ^Ji, (fjljt

-293
J/- >L>U> \*L^i'^

j ùlj..jî» vjljb jy j}i'yyi t/ïw fJ» (fji


iiijk v-^^/iï
tS-f- tj'-* ^-f ^* .Jî-J ts-" b .ji- tf J. y\j yij

AS JA> JA- JiJ Aiji JJA; Ja- Al ,.Uliljj ÙA» (Sj a- j^_=- jiy. ( j\y bj, »ji6 J a^j^ ^j ,y.

Ai iy i Jj; J JjJ t^^ *! Jt'b lîAJ J* JJJ V »Jj« «jjJ J ùy Jl Ai .jli. : Cjf^j

Jo Jb-ju .J J Allirty ^Ij ti. aÇj *j jU>j Jji j>^«- (Sfijy tf J tfjJ:»..j»

*) J j; Ij;> *; U^j J J *i jlJJJ ti. A>ij J 'i^'J: ;'-^.-» ' 'y(Sj'iffji yj tfjUJ
3J Al jj t^>^ aS yj\j i ùjjlj J'ji^- tf jIjIV a! jSC, tf Jji ^_ /'u^ol» ^j^ Ul J
Ai iji jij aji jv ^^ y y, y y,- y (f^ L/ .^j J'jb- . y^ is%jsj^i'y
tfj'iiSij. y'iSisrJy yi^H^Crf *>. J'J y.»\j ' U>Jtfj'jl . .j^ytf jjjl J zii, Jiy^yrJ
Ai i y jif «jO J *) ci A>- tf J^ t*'* -*** tf jtf jl *J. jC; j' _^iUlj-. J \i\ft tf jjjij . j_
tf J è y^ 3 J; y3 -y^fJ^^(S^^y y ^-ît-; yr (>-^ J J'Ij*; j o--»} j^ *i (Siy 'i
AiUJ Jtlbjtf JA» ja! Jl 11 Ai tf JX-jJA^a!v1JLû J o-J ji joU ù:^ jl tf J *> jV .::jjj a»- .iJ i

f»J Aj« «J ùlib-J'b tjJj J A» ti.ll Aj Jl J; jl; fd^i'y ^i jij ' .:f[ss\SL.
. . ^ y
a; JjJ i i ly CX^ ** *"' (S\if D Al' jO
'- '-'}' 3 y t*-*;" I r^V ^y.^i > I-* 'J*--* b*
JiJO: aJ a» aj jjj>.il.j a>-ja5 tf jjj Al' ^ ts-j-Ul j.:,^ J t/'.ji.l-u-ùbb.tt i^i^ùi^Jli jî »
a:: j*- jj^S cJL» jir Al «jj^- «J tf Jj *; « f jl A-jC yij » : Ji J':, ,y L^ .iU";^

ts^.' *r ti; » i^J tf J^'j jl ^l^tfjj^j jij

j y.j ' ay. VL.j>. tf jiiAiJ tf Jjl Ij ay (Sj yij « ?o^ ùijj ùl» J *;

.JAj-j .ji-JI^J JLjl ( ùiJ y ' Sij


^j^i yjy ' "^ 'y *'tf j tf j^ jj J .i-^jj (Sa^

(S3 J.y- *^ fjy i^ tf j y3 jji- ! t/î y^, Jy^ ' (Sii\ J.y Jb j jT ^i .

tj-j? Ailj tf J 'y' tf jIçJ j-j y i-Ji jl j-ij le- I


f'^fy ' fj ^i'i'%i \yi y' A.Vb

" *; ^y, ' *^'. j' ,J y j/'ô* t^i^, jT Al y-^ tf j


tf J .^ J pi J ^_j .ji. y^ c ^jL-- bi f J» tf ji
Jjl tfj jl flf--^. jl *'^-* ' tsi jlj* r^-»
tf jl y tf J» Oàr y *5l» J f^j AJ t^tf jb- bîj fj^ pylj jî «.^ » : o/". A, jOl Jj

rii 'J *JJ ti-b


jl y t ^iC- J, J jl AÎSC:;jj jy J^y ,yj,\jy

Y-'^*'->Jl^cr-^ù'tf/*:j J =^i ^ J^ tf jjl a:S ..:., j ù* j*» ' Ij tf j Jl» J j«i.

' Aj'l ^»j ù* ^jf-; Jlj^j Jl»- ' y.j^ yij <Sjy «ji ' _fjy jy y ( ^jj tf j^^V j_ jl
'^. f' Jjj bb- *' t^ JW Cyr} (Si y j'^\i fjjls tfj jl y J» J Iù'j
a; A.J) «^ Wi tf jl ù^-jjj f pîi ii b\ A,- b-b .j^. y iS^'t A»l ù* 5li - f^. c b *J (\o jl
Cyi- yr- \iyi j 'i iSy 'J)
? *:»-^>.-5j^
- jiljXJAdùLjjjjr J^;a;U.5 ,y.<f j^ù* j-j
J\ l/tf J ù- t,l»ri ù- Jlj^j JL - j^j
ùIjUljj* J a:j> «J A. _jI;j yij L. c/.jy y J.
Ji^ *i Ô* Ù Jj *i tf .;U- 1; Jl j J aj_
y\^ u/ *>. «J ùLL J il - A. Ijj Aλj
jjjù-'jbLÎj-j- ^^V ùjilj .-jj» ^l

-294
ti >u;^ ,L>U>
J^^^

;UA-tf jjjyJ-.*!,J^yJ'^'>:'SjiJ'^
\j\jùoJ^y
'Jiy'i fjb. *j.j^j b *ij ^jIj" *;

jLiAl jALiiui J»-l;jtf Jûlij'.jj»-* iifiyji%:jy cX' tf ji tf I fjî* tfjt*l


fii'ùi Auyj. jTtf jK^IJij J- (Sj Jl'j; y^ '^ >j.y: (Sy* (S'y
J\y- 'jy Jjj *J. 'J3 *S ijyy Jiy^i i^i pli~" Jj. V _ljb;ljiU. j^lj A)

oj'.jy<sy^(S '^'^y. j'.jy-3'i'(S ^" Jl^U (j*j* 1^. (^i-* **J'^ i^f y ^
Jl Ij Jl j»j Alb a! y faj^ tf jjj Ijj «J-j fbj/5ij"^ j'tşl^jl''*'
i'J>JJ>-(Sy^j'^oJJ )ii\jjfj, jb-jji tfUu.1» .jX-ijj-b- A^U A

JUj aILj A)l_â j>* J-é^ y yji'^\ (SJrJ'j^-:A' ij^j^'jli^

jjibJl^Wi IjS'jJ^ji'ib y\ i j!:ApI Al o^-b- *J .jjfi-j f.A*» Ji>l

JU)_ ji-J f^l /^1 tf .jiS ^jlj Al Jj^jl^ji mU-Ai o iJy AiaS ù'y}y

<f ji-tii-j^b-i jT*! f .:.-ijjjJj-^tf J'J»! J^. P I' «^^'ji ^j* ù*J Ij» ùbJbjj-

(Jlj^) jCt/A) '^'''Jj'. W^JÛ-.^tşi*-^ IjuiLI ^^jiJ -il tf jl;j;J Jj iy}y i

a\yJii-(SyJo^yJ i(SJ^yy\-:^iir » J1j:1.j tf jIj j. ùlJrJ (À 'jJ j;b *î

*(jU-») A^T 'tir^i*-^-' (yj^^t.-"' *' ùUj(i jjS^l; j»-\j*l ùbj^^jj ji Ijb \i

-Slî- bj( Jb) J.jS'j. b'j J-J. Jlj *! jbtj Jl»- tf jli *i ùji ^l>lj»-J vZ'.y'

jIji bj tfjjX ùlJlJlj -^y y f^. Jl jli- 1 jjÀ^ ^3 c)') y) '^y iSJ3y
tf A^ùljjlj *;l;J jlj» ^jCùIj-OVj* ( jbjî ) tJî^ t^ iy -^y^ ^ «-*j-i
Jb-jji (jij>i-)i>>j.ùbjy ùljfirf «j! ùbi»j»-A!,l,JLr ùb^*ibi/^ tf .jMfAib»

oot
Jlj/jJj>*j'^'>lilJ'J *T J ç^l-j^*?-
''>'jyy

.jl jj_. Ijjj .ib.jjlj^jjj fjl tf <jL *1

jb_cb ùi-b! y^i '^ ^ (y. J^

t/^'j-l yy ijf (^ (J* ^


- Aj . J y.ijy li,l_^J *îii J ù j* Jjljl; Ijb
Jljilj yjjyy i A-ii j\y J-'j JJi»
JU>- ..*JV ti Jl t)i J ^> S^ y> 'S3 Aîljui-j ùbL ùU-jj ùlj-*4;tf JW ti Al

iSy iSj. ' * '-V' * "J*- i-ib-^l V ^f Jl* jL j.j-1 ^j jj^ tsrl^Jù'.-'''j;5b.

.y- tju JO V, l*-! lÂ* tpJ ' Jl^J *J jIâjI ùy tjjb-l tf jjj^ljt A.y fltfjtl^l

JJ J >)^> ùy j\ iSi:jSii A) yjij tf jjl J AJ


a.Ij;Iai ù-.'J; ù' J;» "^ *; «J *j' ùL^ ai a» Ij A» *l j
^ Jj J .JJJ lil Jij .J tf j! jUjj kl.i>^- _»l A^
yy^i y (Sjy, yii\y '3 *il; f *! jJ Ij' J*« y jf
: 0;S ajay liUif-J J^l

y\j (sSL.3jjy. Jl-*^ i *^ oki cyy-


JUj ^jb < Jj j .JJi L.»- .J» -tlil t,«-
ù'ë^ jljtf l>j j*i>--jji «.i*- ffA
*;'^!lj»- tf j*i^ «ij»
^yJu.t^i!*; 'y '^ if jl *^î-b .J tf J
«J a:ui ilkjj y
Ul » >j/'< jilj .J.lj»j jS^ «i tf .Jj- *; j-ij I' >t^U

-295-
^i>b;i>

y^ ($r ^. Jh i ù.Ji Jj *»j cj'fj yjiJ >.: JJ tf jL J»! *1 ùt-S

'ljji-jjij kl-..j iifii y ùb^ltf *'lj Al' »:_) jj_^ .Jï*) A>- Al ji-J li J AiLjJ J ^^J A'_ yi jjJ J JAi

* ù". J!* *! u^ JJ tl5^-' JJlj. C t*; jlj'J^J*- »jJ tf-Hi A» AZ-jllj Ij^^lj a!

bjjA» ùjij »:--« Aj-y^ùb^ij t^i tf *iij * Jl; yj Al. Aj y_y^ A.|jjlj^ ji» A>- Ij A. aI ."y Al t ùj;

'C/jT ù»jj. jbu^j,j .} .jjS Ai.ùij ji- ùbJj ^i; tJ"J»J JJJ *î *J *; *^ ** tf * b) I' J» JAl' tf J *ij*

^bljA- i Ù\y A)' Ja5 aT ÙjiJ *> Jùlffl»;» tf jb- y J.jli (Sji ÙU J»- tf .J*il»- J*-* *; J ijù J»- Al' ùl;j»-

Jo aI ^_l.jUi. J \y Cjyj A» ÙJj! j'^fuT^-yjj^ 3 («"I jilj * «JA' Al ùbiû '::j y jb Iji ai yj'i Cff Aj'j

Jii ùIj iJikj Ai y\ i ù'J Al ^^.-ai ii Ait ^^ ! tf X-* *.' '> '^ yf, '^ '-' "-** ' " '-^- * A£l tf V
JLIai ij'.jliiJ IjA- Al. Jlijlj *JJtf jlj «Jî; j»-Ai tf l; .J A- aI t J .' Cxf «i . J Ai Aj ^^1 JA-j. A» A>

ù-f IJJ 'i J ^1 ^Ij J A.ji Jis' A.|jk;i j^llr.j .jlT

«jjU J ( tf jlj A» tf j_i ) ^J ^J.jb Ai AÎbj A- a! y. ^:^ sy, ji j'jL» *i tsr ^îùli y y. -'ts-,

jaI y A) Al A» I Jibû Al. aI i3j a»Ijl: a. a! ùIj j


tf**Js tf.jJ tf .ja! lJù>-j^. t.^ *l';t/'J tjylyl'

jijJ IJb Jj J » jljj ti-i J i.^; * *? c? aIIÇ. i OBo tf j.. a- jA.ji Jl J_J J j_y.i Ai A;|.(t. aJjI

Aîbjji ( A^\i ) .)b_jl i jA»\i iŞ iS .jiij a5 Jj Ij Jj*l l'est" Ji tf->Jji tibj tfjljlJÙV-iilj.J

ùt'jl.» ùb iS
.iJiijS^ J yi ^iS^^ \3j.

*j' ( jljb ) tiXi' .J ù^'lj! * ù*J *i' ts»- tjylj! jûl (t*;^ )(i'.f Ji jV Ji A»- «J .Jji ji ùl; .jl;

JJ.J Cjyi i ùIjIj I ùlj. ji tf jL jaj aIIj. ùIj (Sy >y^ jli-> y Ai ^t5»- ^ÙaS J.J ^g.^ y ^. A-ljjjJ Ai

?tijj> jlj a; Jl ù .jI; Jj a» Jl A. Ai aS .jl ja5 aj'


1 tj«l ',1 ? *J ùb^ J
. J. . . ,

ù J? Al' Ail-Vi liLl. ( ^y..^ \ ) ùbb A» Ij aîIjjJ ai


i J *j ~^ *) 'f-jf *> ù* I .J *»J tf *i' ùLj J
y ? -:^\ j ti-ii. Jl .^..jaS^I; ( i^-iilj ) Jl bijl; aJ
*; tfJ*' J-yf^ry ** j^ *; ^ *j ti->lj J'S^»-! jiI
ùb *) f ( *-b ^^iJ;. ) jli J J aC- .j j ùt.i) f V f Al' J A.jlj ùbo Aj\jy Aşi A.?^ Jl ? ù'i-li ilj J J-iC .

Jl_jf'^j_^Llj,«Li)l.Ai'?Ù.jl; AÎljlj A»tf aJV


(S S'i yiy
j5 lltf jLjj j/ai f^U-ljtf jAi'tf jU»Ai.^j,i a, jjljj
f IjXJLJI A» Ja5 a! aJ r Al JajUJj a>.
JA- tf ( AlU ) Ai A, ( jJI j ) JAl' Aijil; Jjj
(i. .j^ Aibj^j^ tf ,j Ai Jji c Ij fij:» *iLx
b Ai-JJ tfjVj. JAl tfjjt Al tf -iLlù Jjyjj tfjb-
tfj Ai- tsij.j ijf ùbjL *J jj.j.i tf jjjf*;' *i
-^. J-ji>- 3 cCAi <i-
' tş; «ob tj-ibl; * ÙJ- *; J. y-y a» a! ^. ù'.j>.1
*4 jl^ y-i^ 3 Ùi yùi i (Sy A» f Aibi f Al'
f*i *i ^ ùb>. a1 ùb-j; ùt^ jbjîjl
f^lSo-j y.\j Al A, A» fJjj y,i Ailjji bj JA» Aj ay
ir
f»; V.lj!!»- ij!"'*-'*-f (^")( f )if.r^^
^.l^bjili .J .jlS''tf JAl a1 Ai Ijib Ai A.ljC-Jji a) ÙJji jIj jj y Jlj Ai .^.-..J a) .J Aj Ai ^^J J ..

(Sijji jbj }a5 aJ jIjU a5 .jIj j .j .jij jT* y '3 ^ ù!î"Aj' Ij ^jj j 0-. j ji.j a1 ja» tf _^li ja-
tf «jIj'jj f*»' tj:-i- j<- y.yy ai J j cJ.j tlL ji
y-è\.j '3^.*J3^. tj-jlj ji-jA-Aibf ^j_HJî-
Ja-jS'' » jl^A-lJil aI A^ t4 S S'ùii ai .JA- *". *; rf'J'j Aj' ùli j (>.a5 l'Li a5 tf JAl' tf ji JJ

-ajaiy j5l *.ljtjj; JAl' JA- a1 J» « ùbjy t*-''J *îljJ J (f (^' y «^ *! 4*1' A; tf/^U A» ,;_- . A.i

-296
1 *u >j;i> .ij\S>

i\r,

tf jlj» tf I i .jljL»

'/^ lT» J»
Jtj >OLj ùb*-
^ ^ .
dJ Ji gi li. tJ! fib
t>.Lj£ J.*j ^JU>- J.»

jtÂJ AlU jrt.1) tJ**^ J*


Jl Jj..jj ij j J.

>i>jjj ^1 ùj; ti" f ïb ù\if Ijljb tf jI


jb_l f I J jlj- Ù"JJ
ùljjl J ù'»».* J»J
^ '
iiX:j-j ,I--Jts; tiJ f Ib
f^'
.Ci ^l

ù.yi(J'^ yùirr^'>y. _JU.| ù- cf-il


li^ UiT'jj y, j.ib
««^j^ JU t/'
Ulj ùji^illi- 1' Ij7 _"jj
ùs»-» jljb-* ts-^
'i^Ji tS^J c? f Ib ^|_jSCj Ji- jljb ^»j

iJi»Jcr^f' Jj-"^^* Jbj- J bbj,-

'^^ tf JjJ tS'' f'I* .ijlj* y «jbl-»


(Sjjiy (Sjy^ jp- tf jÎSCJI b-pl Ij
'Sy, ($ fIb f_^ ^jUl IjUI
JjO Ij^ « o jS JJ _i_»
jUi Ui^ J
^lU'î ilj y fib Ijljb^ jJ'a-jJI a>.
t^ùj^JjjTjJ;!,
Z.À..J* AÎ Jil \j A.

liiv^^-Jj-i tjl tiJ fIb


'^^y ^ yy
li-il; ^y b-tî-j .i-i.j JL.JjUaT Jl(jiji-
>i5oi. tAlW ùi y fil. jljé=dl 1^1 Ij.

JlfAjjiflJUiJ'A'l J» j^LII LJ ciU


liSvj'jj ya li tjj fl b

J3 y3J(y.y f lU j5 y__j' <j5JI ùl


-'". J'j'.J^'J -î:t*jJJ-'
»_iJTùbf l^v y^ y illT Ib JIV- % J-d^
.Jc/'J tiJf

-^j; ùïeV tj JVjùv'jji JVjt^j'l tf jlj» _Ljji ùljl;

CJ^'^ti^'f'^ iIÂ-i 'yy ^y 'i

a5^ : J li. a:-; J ^^ Ai A» ^b .jJ ' Jj! f ( i>')


Ai Ai .J Al' y J.y>i (S y '*^j f y' ( tf jji; J

A) .jUj» Jl aj A.ljjl Jlj A. j^ji-l; ' û*^. tf I tf aSCI Ai f Ai J. A» J Al' jb- «i ( ts-ilj J A'J^ )

Ai'j.J^j-j A) ji Ij .jJ b Ai a1 A.jS tf .jljl JA- yi Ai ( Ù'J Ai JA- tf Ail; ) tf .j;j Al' jlj A» Ij.ji.

Jijayi i y <i O-J J ^^ *^^ A- Al' aS^ tf JAi if y, ù^fi Jbij Ij:» <r * j! tsT ( <S''\ ) fIjl» ' oy
Ij cA* yJS- tf aL J aI ùljb^ Ai_J J ^,l J Al ( ^y_ IjIj f ùbji- tj"lj jA- .JA:j t.^ ? .j AlljJji tf a!\j Aj' jJ A»

^ilAj a! .J) C-- «J Ùj-ij ùlj J»- lîj A\- .J AI.;~- .j ^.jAi' Ai_J J li. f V Al. ^i-ilj Jo A.1jJ| ù'jJ ' (3

if>y(So3 ''if"JJ *>. y ù\fÙA, J Jj iiAj. .J aX.^ A^», J-iJ aJ I' Al. ) fVai Ùjlji ùb^i Ji A» Ai Â

-297
\ JU

i:.aji

^' JjVlùji'S'r.

l'-^J -M * (^j^Ll^y'

*'.?'. 5^*^ jjjjfO j-JIjIji A. Al' Ja:) a) .j

ùV. a; J-ji aTj. a:_jI fV .1


ImaJU ii^y
4Ji»1a^V. tf .jIjjI y 3yJ\j tf aîIjiIj'j» tf .jIjI ji
( t^AÎl j lîli»- )
? d! Ai ùIj-Vj JS
Jl y Ajj Ai ùti J JJ .J Ai ai ii tf IjJ aI
w-J *J ùt^i Al ùlj y Ai Ai\i i y aS Ji Aa- Jl
.Jj> ùLLj ti-ilj tf «J aIjjS ji^i J tjljli jifjH
jvIai ( bjj A» ) li.ljji- Al Jjl l; ? .J A.iA.1 a:^!; ù^Ij a?
Ijkibji- Al tf jL JiAtI AI-J J^ji 'Va» Ajj JjA»
T .J aJj. ^yjai jAi . jL Al
(«l-.J Ai ùIj J" tf JA- tf aIIj Al A.:j AXj JJ l ùi^xiji
^SS i f Al Ù'.y tf Ai Ijjj tf b-j.b jaj' ùIjJ
aIUI; .) aX-j Ajli yç^ i Cj. aX-1 j ùbX_jl->- tf Ijb
J A- a) AZ-J j yJ ? tS^; aJ Ailiji T yj Al vj'Vjj
« .J .jAi'tf jl; AI fV Al f tj; aXj .jjfjtf /jàjl tf J
ï ù-fi f^ljl" * «J AH->JJ 'Ibi f a) Ja' y tJIS^ A.UI

JAj' u î ù.jli JAi j tS- Ji tf j^ I' J. ùi~i\ JK> ii


*^-i -J tst r*^*"' iJji (S jj '! Al j A^j Xj jjji ù*
i Jl- .J Al . ' jll ( yjSj ) tf JO tf Ailj Al A> AXj JJ
C. .J Ailjj ùb) A.ji tf .jljljùbj'.j; Ja» tf.jjj
Aj a' iSijf i' A» jXj Al t Li «Jai Cy jA» iJAi aXJ j>-
^y, ? ùL JA- Ai.»- Al' ù V^ yi 3 j^ tSÎ"'-^lJ Al' ùlj Ai'
?Ajb>-Aij ? Aj i_^ Aâ-ilJAl A.ji jAj' Jlj A» Jl ji tf J
Ù'U j; >^ IJ

tf Ailjb! si J Aj. aï-jI \; tf .s t ùi/ a1 ( ùljS^ ji Jjj ^y *;»jli J Ij' ilbu jb-Ji a>- Al-lllj

JA» J l.ji tf «Ujl ? .jlj;> libjljj A.lj Jl J A.ji JK^A-IjÛI jÖ Al ù* ùii fj^li ^|j J.V Al ( ai Ai\f

A? Jl» ? Jy,- a) Jl J Ai li Ai. Ajbll"j» tf ,j AÎjjl ?>^bj(^ I ob J ^^^ a'T'.jIj ùiljl; ùi] y JAj'f

t .:,- Al if .J ^_ ùbl j^J IJA» tf a! A.j"i j Al' tf jb; Jl. ' Ai. (SiA' ii y~\ Al .jU aIj .jljji. Jj AJ .J aI A-u

tf JAl' ùlclj ^y, jys ùifl'^'JyAa Ai'jA» ja5 «i' Ai jj-» «J Ailji jS tf Jl Ai Ij A.I1I J.' tf i^J a1

*j. JbL J4» jA.ji Ai .J ii ùl-jljl»J ù.j^i Ai Al iJ.j Jji aIj Ùj; .jU b bj j«» < Iji

JA»ljtf.jiJJJ J!J A.ljê-JjJ «aIj Jlj Ai'ùb-Jj/^ tf jjIjI .jlji f Ajlji .Jli A. Al' JA» tsjlj>- y~y^

^iö JbL aIji a» jAi y A, AJl^ \iy tf ,j Aoj)' y-f, J cT^J *? ^ ^li-ib tf J Ai J'^ Ajlij»

! Ailji AJUllji yi J A.' tf AiUr li"j» .J J I ji ji ' >^° ti'j*-J-9 Ai tiy. l'i J y

ùV.jJ- C/^ Jj. .1.11 Jl ùIj Ai Aill J.A» A. Aj' j»S Ai' y yAj'ij, ><^^ ^ *'. '> '^^f <sjij i t^lj
* ùbji jbj A» J J jlj A» JA» .J aJj j_j. Al j^J.J tiO b-j.b Ai .jlj AÏIj

^l jAi'l, t (Sf, ( ù-'j a'Ga- tf «;Ij. )tf "^ Jj JAi' l; tAiA»lj tf jLOB Al ^j«li y-yiiy ai Al y i Ajb-j«t»

Ai JA- tf «Ij ) tf jl; Ai t,4ljL Al Jt» .J ,jf Al AiJai' ^jl ijU.J» b ^j«J.J IjUAi Al yoA'

-298
(:^^>jLi)'y;y\:jijy.j.u^jb(:^\i\ii*^ .
«iSSSSSE;----

'./-.> Jj'.iw'l

jlL» "i/l . JUk jjP Jj ^liUib:>L j^b-^L jjl j-IIjsO.jÎ'. J.r«:?


Sij ! :J>-lji:-,;^ liii^ \ (fjyj-3y'>-' îJ.-bÂ^ù*

lii^ ^- Jjf-'^ù^ dlij» 1- - ^jj- Jij>«'-' jjrÂi-ù*

^iij >il;> i- (Şjyjsy'f'- jj^-'^-Ay


->}r ù^

:jU - jJ:o- ci;.,.'» JU -j»jvx>i= '-^bi^l v.r*'^ r^ ôj^'ijl t_^ 0%'ljV '

299-
\ JU

» -ai M
l'(^
1 â 1 /V
-*j» ^m
f 7 ^D r
^Tr jjVlùjilTri >^^ ^ ^X^^ ^rTtfJ,^.A^>

h^J -M Hc j.>y Lii/

t5^\._i^ (j^uJu»s«ô

'" (y
j-îlj j

f:^^ t^Ji J.>-->

iSjy* li-Vla* tj\^L.Xj

' (Sy^ â^ . J^.^Ji^


<^JL»- Jlï'l t^iy Jj; 1;^-

liiJS'ij»- di^iy aJ

i^JiJ t5.,V J. JI3; t5ij3

Ûl>.jlj.^_;* yjV -J^

V^jji 4.'jji|j^ Cjf.y-pTj^

ijCjl jUU tJjb-j;

bùbV./'-3
J'y. ti'»^ ti^-r»^
V5C-
0-c*

Cy.yp: ^JJJJ vi-Xii JJi-,

,S.^\ Jl'il JLt jl^ 0 t^ji

J,^.U-ljk^ ûb^l j.

«i*yr . f^t/'.

. ûUl^J-A» iSAi

ôU-jJii P iî Jj^ i y(jijCS^3

. ^N^nl ji.Jl tijvll iuL. »irö\

-300-
SAL 1 ANNÉE 1
HEJMAR 15 NUMÉRO 15

ooşeviB LUNDI

Çileyê-Paşê 1933 i'3 Janvier 1933

{ovara Qurilt * um (arle

*Sé8ei«lî;jên ^««arê

Şêx û axa ù mineweran Haco

Qaxe2t aşqira Lawiqî Qurdperwer


Da SerSril Xeqî VexwendI
Tûş ey Tebfet T.awiqî Qnrd
Cuhiibên Qoçerl M. B. Botî
Yeqyelîman Hevindê Sorî
Qlroşq û Qûsl Beqrî KotreŞ
Qitêban Hawar

Hevin D'. Q. A. Bedir-Xaii


Qily Qelan , Evdilxalik Hsfrî

l>elala Çavreş Evdirehman Fewzî


Bo Xanimêq Goran
Bêriya Welêt M. E. Botf
Qulilqên Ezôfa 0^ Q. A. Bedir-Xan

ê '§v e'nsi^t
ire

l.'Alphabet kurde P. A. Bedir-Khan


Parler de Hevêrqjin Hawiir
Notice sur la bible-Noire D'.K.A. Bedir-Khan

Waoa lereRl
SAM - 1933

301-
&< J^^ M. :^M^idi

SPÉCIALISTE DBS MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

ÇD/'éziré 2)awa.
ifa/lM
Sindiwàr

Egoolige FrUres
Inscription sur tous les metau.T^ Gra¬
vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬
re. Impression de cartes et autres en relief,

suivant les procédés les plus moderaes.

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Ji bona S'Jriya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie , la Turquie, la Perse
Iri.k û welatên kevkasê:
l'Irak et les pays du Caucase:
Salqî 500 kirùs-siirl 100 frenq
1 au 100 f'.
Şeşraehql 300 kirûşsûrl 60 f'coq
1) mo's 60 I'.

4 mois 40 f.
Çarmehqt 200 kirùs-sûrl 40 frenq

Four tous autres pays:


Ji bona welatôn din :

1 an 150 f'. Salql 150 Fienq

6 mois 90 I'. Şeşme'^ql 90 Frenq

4 mois 60 I'. Çarmehqt 60 Frenq

Adresser tonte demande au directeur Her tijt bi navô xweyî tône sandin :

propriétaire : Emir D. A. Bedir-Khan Mir Celadt AU I!edir-Xan


Damas: Quartier Kurde Sam : Taxa Qardan

-302
SAL 1 ANNEE 1

HEJMAR 15 NUMÉRO 15
t~9<zj(.^>*-~-

DLŞEMB LUNDI

Çileyê-Paşê 193.'î i'3 Janvier 1933

Hovara Quri * um Karde


»iuinBn0ninouBnBBnDnBDBai»yDninninBO00 qiri bûn. Tewfik Wehbî beg digel xorteqî
B 0

Silèmanî derdiqet pèsîya mêvanên xwe,.

ew dihewandiii û cih pê.? wan diqirin.

Saet nîzingî heştan bû bù. Paşîyar

« mévanan quia bû , mcvandarê me en*


HAWAR n
birin dora maseqe dewlemend û çeleng.
BanaanyBB aaaflmmnnnnBHoS
Maseqe bi mezeqe '/irav û qubar xemi¬

her tişt ,
la Sersal landî. .Il savar ù mehirê pêve

her xwarin ù vexwariu, di ser wê de dihate-


Nûsala Qurleqi Hezin dîtin û diqet deslên mêvanan.
Di Seva sersalè de ji bo me qurdan
Daneqî biqêf. bineşwe 0 .sèrîn... Her¬
re qurdeqî mezin û bêwine hâte dinyayê.
qes bi cinar û pèsberê xwe re diaxaft, yarî
Heta niho em pê ne hesiya bûn , me
diqirin. < arinan yeqî digot, en mayîn
hey je nlii bû. Herê me nizanî bû qo
têvda gnhdar dibûn, yeq c.iran ji hemîyan
nivisevanè ( Destûi-a Zmanê Qurdî ) ,
bi tevayî digotin û tuqesî ji gotina xwe
boqeyê xebata serxwebûna Welatê Jêrîn,
re guhdareq jî peyda ne diqir. Gavin
Tewfik Wehbî beg di seva sersalè de
hatiye dinyayê. hebûn herqesî xwe qer diqir û ji pêjna
sevè dêya me Qurdistanê du eûtinê û şingînîya qevçî û inilëboqai»
çavên brûsqîn û jîr xisli bûn ber roja pève tu deng ne dihate bihîstin-
-welatô Qurdistanê , bin ezmanê wê ê
Bi vî awayî pêleqe drèj derbas bû
hesin ù zelal . Hilgirtîyê van du çavan
û dor gehişte keliwè .Ve xwe gihandi bû
brayê me ê délai û serevraz Tewfik
cihèn xwe û di nav firèn kehwê de guiz
Wehbî beg e.
Tewfik Wehbî Beg par, pêrar, betir- bi gurz dûya cîxarên xwe ber libanî ve

pèrar sersala xwe li Irakê di uav qurdên berdida.

welatê jêrîn de borandi bû. Vê salé Xwedê Pivê navê de yeq ji vexwendiyan^
-ft-elê hez qir, ji me re li hev anî û Tewtik banù Polin-Ebo.5 rabû ser xwe û bi goti¬
Wehbt di seva sersalè de xwe li Bêrùtê dît.
nên jèrîn cejna Tewfik begî pèrûz t|ir.
Tewfîk Wehbî dil qir i]o wê .sevê
«Banûno! axano I Péri çend rûjan
dinav yen xwe, di nav dost û brayên
me cejn-j '.îayina Vesîh sahinet diqir.
xwe de biborîne.Herê yen di wi li Sûrîyeyê
işev emgihaşlin dora dostê xwe ê délai
jî hene.
Tewfîk Wehbî beg xwe ji bona seva Tewfik Wehbî beg, ji bona qo cejna

sersalè qar qir û herçî nas û dostèu wî zayina wi .sahinet biqin. tm hemî, pè

hene vexwendi bûn Bêrùtê. Mêvanén wî geleq xweşbext in. Ne gereq e qo ez dur

ji Şamê, ji Helebè, ji Eniaqyayê ji bona û drêj pesnê wî bidim. Ji ber qo en»

cejna sersala wt xwe gihandi bûn perê herçi li hir in, wî weqe nas diqin.
ziryaya spt. Hin birûjqè , hineq bi du Ji xwe, tirsa min e qo ez bibêjim
rûjan beri seva sersalè. jî mebim serî û ji hek dermeyim.

Tewfîk Wehbî beg ji wan mirovèn

Rûja Çileyê-Pêşin a sih û yeq, 1912. mezin e qo ji la-wanlya xwe ve ji bona

Ji êvarô ve mêvanên wî dest bi hatine kencî û hêsahîya tevayîyê xebitîye. Ev

-303
Rûpel 2 HAWAR Hejmar 15

ji xwe re qiriye destûr ù di wôrebêtirs

û lerz pès ve çûye û her lelaqet û taliiqe

daye ber çavê xwe.


Ez bes le maç diqim,- bi lêvên xewnô ;
Tewfîk wehbî ji qurên Qnrdistana
Hêvîna le qûr e,. hèvîya dinê.
sehid en xérqar e. hw Qurdistana qo îrû

di destên neyaran de dinale û bûye sêpila Brûsqên çavên te,, weq gewherèn ecêb;

Çavèn te en zelal; qulilqên ezêb.


dijminitn.

Herè Qurdistana me îrû .sehîd e lè


Maça sèrîn,. qo leva te bi min da ,-
bextiyar e ji ber qo zarowên weq 1 ewfik Ez birîndar qirim û bi min ve da.
wehbî beggithandine.
Cira disewite,- zimanèqi zêr,.
Tewfik wehbî beg dev ji her tişt ,
Her pè ruhnî dibe , nimêjgah û dêr.
ji mal .jicih, helani cane xwe beida û

ji bona armanca xwe a bilind xebtiye, îrû Vo tihnîya dilî,. leva te qanî ,-
dixebite, heya dawlyê ji de bixebite, û Ji xewna çavè re; tesorgnl anî
hêj geleq germ ù sermayên dinyayê dô
Dilê min mizgefta bêdengî ye,- sar,-
bibine. Ji ber qo armanca wî, armanc'eqe
Havîna min bèsih, rêlèii min bê dar
bilind, giram û giran e; rizgarîya welateqî

ye, azaqirina mileteqî ye . Mehtûra mirinè min bi qen raçand

Hîn geleqî berpirsîyarîyèn giraii Jînê ez xapandim, min qes ne xapan

hene qo dostê me ê delul di ayendeyê ®'. Qamiran SlU Siedir-SCan.


de hilgire ù bide pista xwe.
xistin û yeq bi yeq destè wê guvaştin û
Beri kedandina gotina xwe ji min
ew pèrnz qirin.
re divêt qo ez spasinen cihê li vî.boqeyi
Di pey re Tewfik wehbî beg rabû,
biqim qo di xebata xwe de brayên xwe
spasên xwe pêşqeşî banû Polîn û civatê
en file ji misilmanan veneketand û ji
qir û got:
bona her duwan xebitî û ji cihanè re,
«Dosyeyèn civata miletan guwah in qo
careqê din, daye zanîn qo zarowên Qur¬
miletê qurd çendîn ji hindiqayîyèn file re
distanê tenê di dema nimêjê de . liber
xèrxwaz e, û dil qir xêrqar bibe. Heqe
derîyên dêr û mizgeftê de ji hev vedike¬
di vê xebatê de para min heye û ger
tin. An ne di her hal û deravî' de yeq
hon dixwazin di min de meziyeteq bibî¬
in, yeqxwîn, yeqcan û yeqhestî ne.«
nin, meziyela min a teqane ew e qo ez
Banû Polîn li hir hiniq seqinî, bi ji wî milet û nijadi me.
destê xwe re , tisteq di nav qaxezê de Xwedê bi wan re ye qo ji bona
pêçandi, weq rotiqeqf girower hildigirt.
rastî ù kencîyê dixebitin. Xwedè arîqarê
Leva qaxezê qişand, rotiq li xwe gèr bû,
wan mirovan e qoji xwe rerêya rastîyê
je aleqe qurdî derqet. Banûwê ala (bey-
bijartine û tê re bêwiçan ûbètirs diçin,
dax) xwe bilind qir ù gotina xwe pès
liber lu tistî xwe natewinin, nawestin û
ve ajot:
naseqinin.

cJi Yezdanè paq hêvî diqim Tewfik Me ji xwe re ew rê bijart. Pêleqê tê

wehbî û herçî qurd hene qo ji bona re çûn. îrû tê de ne, sibe ji tê re herin.»

felata Qurdistanê dixebitin , di bin siha


Piştî Tewfik wehbt begî xweyîyê
vê ala spehî û délai de qamiran bibin,
Hawarê rabû. û bi çend pirsan pesnê
bigehin miraza xwe û me bigehînin wê.
destbrayô xwe da. Di nav tîştinen diu de
Her bijî Qurdistan her bijî Tewfik wehbî
nemaze ev golin :
beg, her bij fn zarowên Qurdistanê.»
ffGuhdarèn delall '

Li gotara banûwô geleqî çepiqan Pas du saetan ji bona hemî dinyayê

304-
Hejmar 15 HAWAR Rûpel 3

serbexoyî Flemaniya pêq hat, we tiqri

gelperistî becarêq cègay xoy girt.

îtir ser û şor le awrûpa da birayewe.

Hemisan her lew salane bu, mebest , le


Dîqewe Ewistiryaş le layêqewe helis-
sali 1878 m le wu'ati Şemzînanişda kiya-
tan bo wergirtini serbexoyî xoyan. Her
mèqi gewre desti pè qird. we serqirdey
lew salane , me besl le sali 1848 mira
ew heraye sèxi Nekişbendîy gewre w be
mezin Emîn Bedir-Xan Beg le Cezîr û
naw bang Merhûm Sèx Ubeydulla bû, we
Botan serbexoyî xoy ilan qird we be
be çend salêq dayirey serbexoyî Qurdis-
nawi xoyewe Dirawi lesiqe da, wedayi-
taiii bilaw we gewre qirdewe.
lay huqmi xoy ta snûriwan, Sabilax, we
Le pa.s ew heraye itir Awrûpa sqûti
Mûsil bird, we kel.iy Sincar, Siird wè-
qird, we xoyan xerîq qird legel sena'tqarî
ranşehir, Siwereqy dagir qird, legel kelay
w .şit do-.!înewe . Inca le heweli kernî
Diyarbeqir.
bistemîn wurde wurde rojhelatiyeqan
Le pas ewe le sali 1875 herayèqi
culanewe. 'tir lew salaneda bû qe îran
dîqe le Firanse agiri send, we hemisan
herayèqi qirdwe destûri dana, we le sali
be nav hemû awrûpaya bilaw buwe we,
1908 be hoy tèqosîni lawani lurq we
we serbexoyî we yeqyetî Italiya damezra.
(qomeli yeqyeti w serqewtin) nizami hiqû-
be hoytêqoşîni Bismarq yeqyetî, we
meti lurq serew jêr bû. fliqûmeti mus-
saleqe nû dôdest pê biqit. Di vê sala nû tebidde nema. Serhestî bilaw bwewe, we
de, bi her awayî para me hemîyan heye. boni gelperistî nexte nexte le rojawawe boyan
Tewfîk wehbî beg bi merdîyeqe liai. Itir Qurdeqaniş her weqû Erebeqau,
bilind para xwe li yef[ veqir ù em xis¬
we Turqeqan qewtine tôqos în, bo ser¬
tin nav para xwe .
bexoyî, we yeqyetî wulati xoyan. Her le
Ez ji her tistî û ji her 'para sala
sali 1908 da le Estemûl be nawi (qurd
nû bi vô paré xweşbext im. Ji ber qo
tea'lî we terekkî cemi'yyeti ) qomelêqi
ev para ha min careqê din dixe nîzingî
siyasîy qurd damezra . Danereqani em
destbrayè xwe .
qoraele; Emîn Ali begi Bedir-xanf, Ferîk
Tewiik wehbî beg pehnava çiyayeqî

bibind e. Ji bona qo mirov biqarit bi Serît pasa , Sèx Ebdul kadir quri sèx

diyarè wî biqevit û westè rêl, avşar û Ubeydulla y Semzinanî , zaway pasa,

zinarèn wî bidit divèt hilqişit serê çiya¬ Eïimed Zulqilil pasa bû..
yeqî welê qo je bilfndlir ù li raserî Le pa.^an qomelani (Hêvî), we
wî bit. Ez vê xûrtîyè di xwe re nabîmin. (serbexoyî Qurdisiani idarî) damezra, le
Tenè evende bibèjim qo ji wê rûja paşan (Cemiyyeli tea'li Qurdistan) we le
qo ez bîrewer bûm bi qurdaniya xwe
hemûy (qoroeliXweybûn) damezra we
bong dibûm. Lê ji wê rûja qo min Tewtik
be hemû rengêq têqoşin bo serbexoyî w
wehbî beg nas qir tirseq qetiye dîlê mm.
yeqyetî qui'dan.
Heqe ez qurd ne bûwama...»

***
Pist re dest bi stran û govendê qirin
û heta wexteqî dereng, mèvanan cejna Esta ême qurdeqan le pês hemû

mêvandarê xwe şahînet qirin. çişteqa yeqyelîman pêwiste. Yeqyetîyêq-


BiqnrtI cejna zayîna Tewfîk wehbî man pêwiste qe le ser binaxey ziman,
begî şevareqe spehî û xwes bû , Herqes
we edebiyat, we mêşiq ronqirdin rabu-
Ji wê civat û şevareyê bi bîreqe abadîn
westèt. Yeqyetlyêqman pôwiste qe le qur-
veketiya .
yeqt 'Vexifen'di davetî buweşêtewe.

305
Rûpel 4 HAWAR Hejmar 15

Qlrasii û Qasl â^él/^

Rnjeq ji rûjan qûsî rabù û çû ba Rûyè te çeleng e lèvên te gulreng,


hevalê xwe qîro.şq û je re gol: Çavên te stran in lè , bô golin û deng

Lo braol ez hatime ba te ji bona


Çermè te spêde ye biné wî de tav
sertun. Fz û tu ,emê hibezin heta wi gîrî,
Lamên te rohelat -' spehî yî bô nav
qa qî ji me berî êdî xwe bigehîne bine gir.

Qîroşq ser vê golinê qenî û xwe Leva te sûlava maç û ramùsan

nepixand, û ji qûsî re got: Bi sînga te dilê min çikas qamiran

Tu ji dil dibêjî, an heneqandiqî.


Buhara e.sk tu î , havîna hevîn
Qûsî liser gotina xwe seqinî, soz ù Hûj hene derman î ,rùj hene birîn
kerara xwe dan û birè qetin. Qûsî hêdî
Birina xorlan î armanca mêran
lê bifesal û bêseqin diçû. Qîroşq lè dini-
Navê te dengîn e, kedrê te giran
hêrt û diqenî û di dilè xwe de digot:

Heta qo qûsî xwe bigihîne nîvè Dil, can direcifin maça te agir

rê dinya lê bibe sev, ezê niho ziqê xwe Tu weq bager xurt î, weq zinar ù gir

bîçêrînim û pasè bi derbeqê diqarim xwe Lèvên te bi gui in dévête serin


bigehînim hela serè gir. Eengè te weq tir e, maça te birîn

wilo jî qir. Di nav bistanan de ji xwe le


Lêvên te piyan in devê te şerab
qeleman nekandin . Qûsî ket ne seqinî
Te ez qirim xulam, te ez qirim xirab
pêda çû, li pas xwe ne nihêrt- Qîroşq
Çavên xwe vediqî roj derdiqevin
pas qo ter giya xwar, serê xwe raqir û
Pora xwe vediqî buhar diqenin-
li qûsî geriya. Dît qo qûsî bigavine hêdî

lê pihêt, xwe gihandi bû gir û li benda Devê xwe vediqî mirarî û gui

wî dima. Qiroşq poşman bû, lê ci fède, Goşt digire birîn û xwes dibe gui

qûsi işê xwe biri bû serî.


Eê te; ji bîr diqim zaro, bav û de
Qurdino I di berbère dijminê xwe
weq çùqên birîndar diqewim erdê
de gereq e qo em qûsî bibin, mîna qûsî

bimeşin, bèsiq emê berî wi xwe bigihînin Jiyîn bi te re bext, bihn gulistan ! !

wî girî. Bila dijmînè me baz bide, çiva Qulîlq î ji ax ù erdê Qurdi-stan

bide xwe, ger em naseqinin ù pêda dime-


Birîn.. birîna te Sèrîn û geş
şin emè herhal wî biwestînin.
Bê te dil tarî ye û can dibe res.;
SBeqlr Siotreà

Destên te de saz im; ranên min tar in


Imro yeqyelîyéqman pêwiste qe le Xulamè te bûm ez ev hezar car in
ser qoleqey zanistî , we serqewtin, we
Stêr, bext, armanc lu î, av, şerab û dew
binaxey mea'rif rabnwestê qe hetaqû
Geh rast e biqen geh bi girîn dere'w
esta bo eme we em xeyeye hîç tèneqo-

şiwne, we ket em armanceman nexislu- Ez bè te niqarim cane min têşe

wete ber çawman, we ket rêgayêqi makûl Bê te sîngjar dibim jîna min es e

-we rèq we ciwannian negirtuwe taqû


Bè te ji bîr diqin zaro, bav û dé
bigeyne em pêwiste gewreye.
weq çûqen birîndar diqevim erdô
tewaw bù

SCevindê Sori ^' .Qamiran CCU ^edit-SC^it

306-
Hejmar 15 HAV/AR Rûpel 5

Dialectologie : bûn, birè père hiiidiq bû. Çima go tirqo


digote qurmanca: Ev Sèx Seîd rabû , ji
Parler le levergaa boyî pereyè ingiliz, ber hiqûmeta islamè
asê bûye. Xelqê weqe me nezan ù nex-
Dilê min de heye go ezlivii' çend
wendi me behwer diqir û bi destê xwe
xebera ji boyî welat û milelô qurda û
mala xwe xera diqir, çima go nezan û
ser xebela go berî niha bûye û niha
nexwendi bûn.
û pès de liibè. bibêjim. i rexè di wextè qo esqerê qurdà
bmrè min gihaye pêncih salî, min
biser bajarê Qurdistanê de digirtin, gelo
geleq germ û sermayê dinyayê û geleq
ew xortê me è minewer û xwenda li qû
tengî û lerehî ditine, û ji lexê dî min
bûn , çima bi xelqè re ne dirabûn û ne
geleq tişt ser welat û liste tède bûne
dihatin, ji me le ne digotin mesela me
bihîstine û hin bi çavê xwe jî ditine.
wilo ye , ev ji bo xilasqirina Qurdistanê
Ez dibînim go vi wexiî hineq ji
û qurda ye.
xortê me ê xwenda divèn ji boyî welatê
Heqe halo bibalana û bigolana en»
xwe bixebitin. Pir qêfa min ji wa re tè,
jl ne dihatin xapandin û meèji milet û
xwedê wa fehîtqar meqé.
welatê xwe re xizmet biqirana, çima go-
Ev xortè lia ji xwe re minewer dibêjin em qurd in. welat jî welatê meye. Eve
yanî mirovè xwenda. Ji xwe beri niha
sûcê mivewera.
divî bû ev xortên me rabin û ji bona
Belè sèx û axa ji bisùc in. Lêdivê
filitandina welatê xwe bixebitin, çima go
hon ji bir neqin ewô go rabû sèx bû ,
xwenda ne, zana ne. Heqe heta niha ne
mêla bûûêgo père jibûn axa û pisaxa
xebitîne ji xwe sûceqî mezin e.
bùn. Lè heyfa min tè go yeqî minewer
Lê ji rexê di ez dibihîziin go ev xor¬
pè re ne bû. Heqe xortè me è minewer
tên me ê minewer ji sèx ù ji axa ne rezî
ù xwenda pê re hebûna, ji rexqî bl singa
ne ù eleyhdarlya wa diqin, ev ne tişleqi
xwe arîqarî bii|irana û ji rexqî bi zmanê
rast e.
xwe ji xelqê re bigolana , fêdeqe mezin
Dibêjin go sèx û axa fiqrê milet xera wê je hasil bibûwana. Çima go wê çaxê
qirine û malè wa dixun û ev belengaz keweta tirqo lişteqî pir hindiq bù di
qirine. Di vè gotina de go dibêjin hebiq Qurdistanê de.
rastî jî ù nerestî jî heye . Heçî go halè Êdî iro ne ew dem e go em loma
Qurdistanê kenc nas diqin, dizanin heçî û gazina ji bev biqin. Lêgelî xortè me
hereqetê go di Qurdistanê de çèbûne; ê délai, pèle mayî ji ô bihurli bêhtir in.
biçûq. mezio, kenc, xirab; disa bi destê Halo zani bin go felata Qurdistanê bêyî
sèx û axa çêbûne. .sèx û axa nabè. Çima Qurdistan du bir
Xortê me ê minewer go hebiqî di¬ in. Bireq je bi sèxê xwe ve glreda ye, bi
xwendin, xwe nebihistî diqirin , diçûne sebeba diyanetê û emrè wa naşqênînin

wa bajarê mezin û dur û xweli qurditiyê û birè di bi axiyê xwe vé giréda ye. Ji
ne diqirine xwedî. ber go ji roja go himè Qurdistanê hatiye

Heqe wa jî xwe tevli şêx ù axa danin, çavè xwe halo veqirine , halo

biqirana û bi wa re xebitî bûna fêdeqe ditine .

mezin wê je hasil bibûwana . Çima go Ji lewra divè gomivewerême van

ew Xwenda bûn, zana bûn... lê ne qirin. tişta zani bin, ji bedèla go eleyhdarîya wa

Emê bêne ser mesela rehmetî Sèx biqin, bi zanîna xwe arîqarîya wa biqin

Seîdi go paşîya hemûwa çêbûye. û tevda bixebitin, çiita go armènca wa

Gelo çima serxwerabûna Şêx Seîdè û derdê wa yeq e.

rehêett ne çû serî? Ji ber go qurmanc bû Lô belè kisura sêxè ma , axayê me

bûne dn bir. Bireqi destê hiqûmetê girti jî heye. Hineq ji wa di bêjin heçî xortê

307
Rûpel 6 HAWAR Hejmgr 15

C'est le moment d'aborder la ques¬


tion du( .) arabe, question très délicate,
X fl correspond au son du (g) grec
(lui a donné matière à de nombreuses
et dii(>)arab. Ce son n'est pas de ceux
discussions pendant la transcription du
qni se trouvent généralement dans l'id¬
nouvel alphabet kurde.
iome des populations kurdes , il tend
Ces sons ont-ils pénétré dans la
cependant à se répendre. Les kurdes qui
langue kurde de telle manière qu'il soit
n'emploient pas ce son le rend par le (x)
nécessaire de les noter? Ne pourraient-ils
kurde , tel qu'il est prononcé dans la
pas à la rigueur , être rendus au moyen
langue kurde. Par exemple:
de l'alphabei que nous avons adopté?
xeyîdin xeyidîn
Les recherches que j'ai eflectuées
axa axa
depuis plusieus années parmi les groupe¬
cax cax

ment de diverses contiées et parmi les


En conséquence nous avons noté ce
différentes tribus de mon peuples, ainsi
son par un (x) surmonté d'un tréma. De
que la soigneuse analyse phonétique de
cette manière, il n'y aura aucune difficu¬
leurs idiomes et parlers locaux m'ont
lté pour ceux qui ne le prononcent pas
fourni des résultats indiscutables, qui per-
et le convertissent en (x) kurde.
mellent de résoudre la question sans

minewer û xwenda hene bêdîn in. Bivè hésitation.

gotinè geleq nehek in . Bi xwendinê û En général, les Kurdes ne pronon¬


bi meqteba qes bêdîn nabè. Ev tjşteqî cent pas le(j_)et le ( ou plutôt ne sont

wilo ye go tenè Xwedê pê zanè. pas arrivés à les prononcer.

Zilamê xizmeta welatê xwe û milelè Deux catégories de kurdes seulement,


xwe biqê her qî bê ew mikedes e. Ji onl pu prononcer ces scnS; la première

lewra divô her du alî jî eleyhdarîya hev plus ou moins imparfaitement, la seconde
neqin û pev re bixebitin û rojeqe berê dans tout leur pureté originelle; ce sont,

xwe xilas biqin. Ev cem Xwedê d'une part, quelques tribus mêlées â des

jî cem evda jî wô mekbûl bin . populations de langue sémitique; d'autre


Ji xwe şûxl bivî awayî diçê seri. part, la majorité des étudiants de (Med-
resset ) , surtout ceux appartenant aux
«**

trjbux mentionnées ci dessus ayant étudié


L'article ei h.inl inséré fîgare aussi dans
( ji^s J>y ) o^'^be .
la partie dea caraclères arabe de noire revue.

Nons le reproduisons ici , avec les caractères A l'exeption de ces deux catégories
latins, à titre docamenlaire du point de vue de les kurdes ont en général, dans les mots
la dialeclologie Kurde. Noos le recommandans
emprunté à l'arabe et comportant ces sons,
à nos lecteurs qui s'inléresseni aux dialecte.')
soit modifié soit totiilement abandonné
et parler.» kurdes. C'est un pur parler des kur¬
ces sons.
des de Hevèrqan. Il a été rfdigé lel qui il a élé
Comme la population a traité ces
dicté par son auteur , le chef des kurdes de
Hevêiqao.
deux sons de la même manière sans faire

Enlre autres on coDStaleru snriont l'absence lie distinction entre eux, nous nous les

des (n) finals qui existent chez d'antres kurdes Il iiilerons également comme un tout, sans
et qai. chez quelques autres devienent aazaU. Its distinguer.

Un autre caractéristique c'est la prononciation Ces sous peuvent se trouver au comm¬


da (qo) qni est prononcé comme (go). encement, au milieu ou à la lin des mots.
SCalVar Nous suiverons cet. ordre d'exposition:

-308
Hejmar 15 HAWAR Rûpel 7

1 Au commencement du mot: robatique, les kurdes l'ont rendu avec

Au commencement du mot, la lettre différentes modifications. Quelques uns

est considérée comme une voyelle d'après l'ont même rendu par un arrêt. Dans
la question de l'arrêt, il convient de re-
D'aillaurs le ( le signe
maquer que, le (c. ) aussi fait subire un
qu'on place au dessus ou au dessous d'une
consonne qui tient lieu de voyelle. arrêt à l'athme, mais cet arrêt est plutôt
guttural, tandis que celui des kurdes
JW Dans ce mot, la syllabe ( U) qu'
se fait plutôt vers le devant, si l'on peut
possède une voyelle distincte correspond
dire, labial
le (a) kurde , d'alleuirs long, celui ci a
dehwa, de'wa, dawa (Syi
remplacé la seyllabe ( <.) sans faire place

.au(j_), comme) dans les mots suivants: sinhet, sin'et, sanet c--^

adet .jjlt
qab ,..^
adil JjW
nîmet c-jJ
aciz y,.\ti
ayîle ii^
alem IW
tayîn û!;"
Dans ce mots, le « porte le
mitala iJlk.
signe de -:: qui a été rendu par un (e)
kurde, d'ailleus assez dure, il est devenu rehet, re'fet ^Ij

-(ereb), parmi quelques tribus (erew)


riihet, ril'et .^j
esqer y-fi
xayin i>V
elî J.
tebiet
ezab Ji*.
saet c^i-
A ce sujet il est intéressant de noter

-quelques mots qui, à cause du,'ci)ont élé sûyîzen Ji »j-

Ce dernier mot, en devenant aussi


modifié par les kurdes. Le mot {y) est
( sûzen ) , a élargi sa lorce d'expression
devenu (Am) el non (em) pour éviter la
ponr exprimer le sens de méflence .
confusion avec le pronom personnel (em),
«Ji liîngî ve di navbera me da sû-
le même mot se dit aussi (mam). Surtout
zenî bebù. Di rengi mèriqî de sûzen. bûm,»
lorsqu'il est utilisé comme suffixe: c Parler de Serhedan»

pismam cousin Si l'on a donné les formes de(sin'ef,


dotmam cousine -re'fet) ce n'est point pour les fixer, mais
seulement pour montrer aussi cette lorme.
Dans le mol (j>^) le ( c. ) a élé
H est évident que les formes de (sinhet,
supprimé et le mot est devenu ( met ) .
rehfet) doivent être préléreés.
Le motCjli.) possède, un f^)quiest un D'ailleurs cette forme, avec le temps

(ou) bref; comme dans la langue Kurde pourra trastormer le mot (re'fet) en (refet).

il n'existe pas de ( ou ) bref ce son a élé l'arrêt pouvant être exprimé par une

transformé en ( e ) ; le mot est devenu nuance phonétique dans la lecture sans être

(emer) . noté dans l'écriture, ainsi en est il dans

2 Au milieu du mol: le mot allemand (erinnerung )Si on devait

Comme ce son, au milieu du mol, écrire ce mot tel qu'il se prononce il

a une aiticulation pour aiusi dire ac faudrait l'écrire comme (et-'innerung) puis

309
Hejmar 15 HAWAR Rûpel 8

que après la syllabe ( er ) l'athme subit

un arrêt . notice
3 A la fin du mot:
Sur IH Bitte Noire
A la fin du mot, ce son est tantôt

assimilé et tantôt supprimé,

bedî
Mon courroux est ponr le riche et pour

lib > le paovrr, pour le malheureux el pour l'heu¬


reux. Personne ne peut n'interdire an acte,
Dans le mot ( ) il a subi deux personne n'a ce pouvoir. Je donne la douleur

et la souffrance à ueox qui vealent me résister.


Sortes de modifications :
Cenx qui me connaissent ne peuvent
Camih, Camî
(T^ jamais mourir dans la <ristesse. Je ne permets

«Me nimêja xwe di (camiha ) camîya à personne de rester au monde plus longtemps

mezin de qir. t"m çû bûn ( camihê ) que je ne l'ai décidé, et quand je le venx je

l'envoie nne seconde fois. Avec la métamor¬


camîyê » .
phose je les envoie même une troisième fois
Ce mot qui a pénétré la langue kurde
III. Je révèle sans livres, bien qu'a¬
dans quelques contrées , a son équivalant
bsent je donne la voie du bien et la voie juste
dans le mot kurde (mizgeft).
à mes amis et à mes disciples; ce qne j'enseigne

Le moti-^U)a pris également deux est tonjours adapté aux temps et anx circon-

stances.Dans l'an-delà, ceux qni agissent contre


formes différentes: timeh, tima.
ma vloQté et mes ordres, je les poursuis.
Jusqu'ici, nous avons traité la ques¬
L'homme ne connail pas les profendeurs
tion de manière à fixer les règles qui
des choses et par erreur fait perdre ses droits.
ont servi à l'assimilation et à la modifi¬
Tons les animaux de la terre et de l'eau. Ions
cation des deux sons sémitiques , le
les oiseanx de l'air, tous les poissons sont sous

(>) et le (c. ) . Nous allons maintenant do¬ mes ordres et sous ma domination.

Les trésors qni sont cachés dans les


nner quelques exemples qui démontrent
entrailles de lu terre me sont connus. Je les
mieux la force d'assimilation que possède
donne de l'un à l'antre. Je montre les miracles
la langue kurde pour les mots étrangers.
et les actes extraordinaires à ceux qai me con--
Prenons le mol arabe (.z-Ar ) '^ naissent et qni m'acceptent. Etre contre moi

et parler contre moi provoque le malhear, mais


mot, après avoir été assimilé parl'diome
eux ne connaissent pas ma somptaosilë et la
kurde, devient ( cimat) et (civat), et celle
richesse que j'ai entre mes mains. Je donne
racine a donné naissance à une famille
cela aux gens capables d'une génération d'A¬
de mots que nous citons ci dessous:«civan,
dam. Le retard et la progression des révolutions
civin, civandin, civanoq , civaqî , civalî,
du monde sont entre mes mains. C'est conna
vecivin, vecivandin, xweşcivat...»
depuis une antiquité très reculée.
De même nous avons tiré du mot IV. Je ne donne pas mes droits à un

arabe ( ^Jj ) la famille de mots suivante: autre, ni au Roi des quatre lemps.ni auxqualre-

principaux. Dans les livres étrangers on voit


«ket, kat, ketîn, keliyan, kelandin, veketîn,
quelquefois des choses conformes à ma science
veketihan, veketandin, veketandeq...M
et i ma façon d'agir.
Voilà une quantité de mots dérivés
islamique, aval un caractère sacré. Un
de deux mots arabes portant Ie(e.)et qui,
protond fanatisme religieux défendait à
en knrde, n'ont pas gardé la moindre
toute personne de toucher aux formes-
trace dn ( * )
quasi-sacrées des mots de la langue du

Il y a quarante ans la dictée des mots koran. (à suivre )

arabes , pour tout peuple de çroyane '3)jèladel CCali ^eiir- SFChan,

-310-
Hejmar 15
HAWAR Pûpel 9

Je suis adversaire de trois choses (1) eu, un nom de Ton Nom, demande dans quel

je sais en courroux contre trois noms (2) ; éim se iioiive le Kurdislar. CHERAFEDOINE
est le germe de la rose, annoncez la bonne
ceux qui conservent mes spcreis voient accom¬
nouvelle an Kurdistan, qn'ononvre le cahier
plir mes promesses. Ceux qui à cause de moi
tombent dans le malheur, je les récompense des croyenis SEZEM est prince dans le divan,

dans an des mondes. Cenx qui m'acceptent ^onl les temps derniers .«oiit venus pour les Turcs,

ceint d'une corHe pour qu'ils &e défendent si que Dien détruise la maison des Talchiqnes ,

un profane dit quelque chose qui est contre


voici que lelrône s'élève et vient au Kurdislan

mes doctrines (3).


PRIERE DES MORTS
Devant les étrangers, ne dites pas mon
O homme, pauvre homme, ce monde
nom, n'expliquez pas mes qualités et neme louez
esl comme nne maison d'ombre. C'est le rê¬
pas; peut-être svns que vons le sachiez ils
ve des nuils. Le monde n' est rien d'au're que
commettent des erreurs.
les ombres des arbres et il ett (htqoe jour
V. Soyez hospitaliers à ma personne
l'ami d'nn autre.On est SALOMON qui régnait?
et à mon symbole, parce qne cela me lappflers
Ou est BEIKIS dont le nom était célèbre? Sois
à vous et vous rappellerez ce que vous avez
en repos, loi aussi, tu as quille celle lerre.
oublié de ma doctrine. Obéissez à loaiceux qni
Ou est Saloraon, le prophète?. Ou est Relkis,
me servent et écoulez leurs ordres . Ils sont
pleine d'or jaune?. Sois en repos, eux aussi
de moi, ils onl ma vocation et avec ia
sont allés sous 1» terre et sons 1» pierre. Ou
science de l'invisible ils vous voient.
est HIDlH, ou est Ali. ou est le Derwicbe avec

Deux Prières Yezilis le chapelet et le bâton?. Sois en repos, sous la

PRIERE DU MATIN. lerie ils sont comparables l'un à l'antre.

0 Dien, Ta existes. Tu existes et je 0 homme, ne désire pas trop ce monde,

n'eiisle pas. Ta es la miséricorde, je suis le n'accumule pas trop de biens et d'or , le

péché. Tn es le possesseur du droit, je suis monde n'est pas resté même au prophète

ton servitear.Tu es stul.Tu es plusieurs (Tu es de Dien .

partout). Tu es sans corps. Tu es élevé, Tu es Cette lerre est la terre des Denvicbes, ceux

sans paroles; el onl T'ccoute. Ta pièce est qui se promènent sur celte terre sont tous

toute la Terre. Toute la Terre est ta place. Ta des soldats (subordonnés), personne en se fai¬

es le créateur de tout l'univers; Tu as donné sant grand ne peut aller plus loin.
Adam .
Ou est HAMZA , ou est ALI. ou sont les
0 Oita, tu donnes la vie. Tu enlèves
saints, on sont les prophète»? sous le tombeau
les âmes. U Dieu, lu es le seul Dieu. Tu tous sont devenus poossièrel la maison da lom-
es l'Empereur et le savant des savants. Tu es beau, comme ellee«t profonde, comme elle eel
l'empereur sur les tètes des empereurs. Tu ne obscure! Elle est pleine de serpent», pleine de
connais pas la peur. Tu es sans enfants. Tu
vermine. '
es sans voir.
0 Dieu, (tu es si puissant q- e) lu peux
Tu possèdes de toutes les richesses, tu
même séparer les deux amantsi.
es le propriétaire du rideau ( qui est entre Venez, venez mes parents, dans ce moment
la vie et la mort ) . Toul le monde est la je sens le besoin de pleurer. Je sens dans mon
place; je souffre 0 Dien, Tu es mon Dieu, coeur les gémissements el les souffrances. Son
Tu es le gracieux, Tn es digne de toutes les être tendre el ses douri-s lèvres oe parleront plus.
louanges, tu es plein de tendresses ponr ceux Venez, venez mes parents, venez que nous pl¬
qui sont sans péché. Tu es la Inmièree des eurions aojordhui avec les larmes les plus amè-
laraière, personne ne sait comment tu es. res, la tendre couleur de celle fleur v;i s'éteindre
Tu es la souffrance et Tu es son re¬
anjonrd hui dans la poussière.
mède, le dominateur des emperenres et des O Dien, tout ce qui devient, lu le fais. Ta
esclaves? Tu es l'emperaor des Cieax et du renforces le bien et le mal, lu fais vieillir lei
Trône qni a crée le boeuf et le poisson. O Di-
souffrances des coeors (tu donnes ainsi le cour-
1- L'Islamisme, le christianisme, lejudai-fme rage de les supporter), (à suivre)
2- Moise, Jésus, Mahomet.
2)r, Qamitan CCU SBedir-SKkan
3- Cette corde le sépare du monds extérieur.

-311 -
,t^U> \ o ^\,^
J/-

dJU y

CJi lil j^U- < jw. ._^ |C "^ -*-'^


'k/
lOj." tïj *1 ^J U- (S\ji Al J jVtf yjlii. J
' C Ijj *^j J> j J>.} ^J^U i\ J->^ ; -^
ÙA.p .J A-\j\sjS J J'.y. J- tS jy J. y\ J
- ! -lA\^ (J^, i^ y fjÇ .-.i- -i
' 0^^ j y^^r "^ f ' fi'.J J'-'/' J" -V
« jjy) lit» y iSj Al (Sa * *; ay_ f^
t5;^!ir y-tu 5 ;__,j J Jijj-, tf '\ti. y i vi>Lj-
i C^.J J*- i^. AaX. y ihi Ai ii "f
: cy i (Sj'^s^^ùA^ J^ 'f- y^^--^
: .ly y. J-a- |_jJ A.i\a. Ij Ai (S jii JAO
CJ\~-^ Jl.- *J0 "U jv \j JiJ Jlj^ tf J *i" jii'i »
i -Z.A.-'^J ^y.y> *!j yi ç%. yj y
*;l:5 II 3 jj Al iJl;-»- "U «J iS'i * «.s'jt* *; -'j*--J
' j'-r-' (i*" *" ~ ' f *>^U (S J'y JT'y
^"^3 f "' y. jî *; *N 0-; J" *-"^ -r-:^ i^^-'
^>Zr.f^iSi *i3-i c * '-^ iJA i ! Ai\y *)
\\ji Hi A. i S iS'3 ii c5-^l il 3 Ait: Ju AÙ.'i
iJ. -I ...

jt-^x-îi- ù^ ALyj Aii yş*i Jji istS ^"X-* J i^i


l^Jji- (S JJ« ^ f *^ *'l»- ^ fy-^ *' JV -i'

' \Z.;iJ'i^J^(Ss^'JiJ^(SJ A. lijrÇj*; yj^y t Ù'-J* j J ûî'^ '-*^' -^ V li iJlî- *

J.. \jjy II j\j jHiiMf . .^ ^iù^,<

. «iUjJu, iijjl^
^^ ' '^j.yt'.'J 'i^J J^jizJ ;} 3 z,-ii
(SJ ' j 3J-J Siy^j t *Sa'f ts ,i 'j V y
c)>--'> ci.Vâî y S i ji f CJJ JU»- }U «jù^ J
yJiJ} (SJ yj'-^ c-^ (SJ jW 'A ^>?
ûJjJJ ij;i"c« X^ j . «iu dl_i ^^i jf ù'ij i 'UJ jîi^

tSJjî Aa Ijjlj j;;ii» isjji iii y^jj'^'i tSjljU

cÂ-V ^' *>^ 'j^y j


J,\^ »j ù'jj; ^-^ '^j* " *-» ùy}.;} '.iiLV^ -liJ^
aj JJ)j ^A.\i.f i. öij^ )) (.1 fjj j

J\ (sHj" ' ' "-'y "^^) ^^(s^y > -^ LS".j^ t»-^,' ùf\y: ^l»J «y- ljr>x, ij-'i j»j *SC.

' (Si^^^ yi (SJiA^ (Sji}, *53 jV ,i yf '0J> J * yji < «J ^> ,^J 'y j-r j ' ùy^i

-^' 'yù^^jy.'^i.y i'^ (S -f ^f-'.Jj j Jiy 3 j^. vA <i-b f l or^x ' <y}-A i * ùJj J

' ^^.J'^ J"y y i ùbV -^^ 'iiJ'\ Jy ùi.^ ùW^ ^ } ùljj.» f 1 1> J J (/'^ Jjl; *0 t Ù^

' ' Ji sJtS j'ejii- y-..ji ,j ,) .1 ii 'iy.AsjiyA "-'j'-^ ù-iis^scf ijjl;**^ ^ycf '
A1X_) Jo cy Jiji ù^ij Jl-l») o-_J .J .} y a! O. - -«lits J J^ J» is j-^.i3 y J*»»tsî- yy-'-^
.,' Ul Aiif.i tf JoU. L-j.. J6 4_^ y o*^''J'-j'' ~
AiÇiAiJ ^U-JU^^.i^jLj.j »v -J J .J i>'*l._^ u
i!;^-» -^^. «ji- J^.> «-^ 'y JÎ" y 0.,» U
^jC-l .ij ,j islj.J li'^j (S^))) 'J '}
jJu ^''f'iisy ' *i*"J * ->! J'i * fii *>~»

f' ùjj vW V^ J^i 'Jl' Lït^-' r!^^ ^'ji-' *^* ùJ-j-j *^.(Sj -^i *; tSjl; w»- *;'.>

^t>U ■^•-^* *'^ ^. ù^i y* J^y.y fSij^ j

-312-
1 o ^M .\j\i JaJ^

,j «.-ul/'w; ji V.y *; -ii»} ùliS' «J \ry- ~ .»


y'^oj ^s\i

f\ isyfiih ^j iS^ i'^ y A-J^ aSy j i a3 A. 5li »,' <X-»- JA- i AJ K_>- J \

ifyfijj'i'y j.}y) i(S<'^ 'i Ji'3 by i yj ,^U a! *._r aT' SCjs-j j t *iUj jlj s -^jUl ^ili

/!-l_at\3 fi- if'\ (Syi j-^-sa'T S^tuy, * J yi^i ^y. s (Sy^ y '^. y-'^i ts'.y. '-'^ *
ihy *! ùA ' fi^s^'^'s y^'^. aS^ 'Cp'i i t jj^l (cly- jll-J* iij.,-»Jj>} -««ii»
<\)SijfyJ3i Jy (Si ^'i^.,<yt^ (SJfysi^'yji^si(Sji jA.-i 'is^y jy fiW-

jU- AJ.J A.lj Ij Ai'j I^ "' pjyj f l; _? ii yyS \jy-3

tSj\_<iâl y yi ù'J'. ijy J° si ijK J ^ji.


.yi y 3 i jijV-» 1 1 (S '^J ! ùUWi J'^^j y
. iAy O'i» b J\A' (Sii^^ ij jUdI j!5U^I f *..lc. *J Cji^jy t5*.li'l* y. ù*^'

J'^iJ'J J'i^ ji*^ ^ ùy-i y J-; ': 'J^J A i/j» A./^-Jj ^i f ix^J y}i *^ «jf^ l y j jy

.jiJ\ jLi^ ii y ii i '3 *:U- jîv *£> ùb>. fi- *S^ 1:l.»3 ^'^3 yji J»- * y-; (Sj3J ii^^ iji**

- J *_i du (.J..: jJu:.j J^ JUI j^\Jis JyofW .J .jjS^I f^sjs f'jij i^Ji^-::.^ Si^-^sj

(Sai\y {^Ljy-i.i\)'-'^ si^ J-^J AiUI f'ijU- jl


^y\i iXi- ai ^i jAa-{\] if^\ ^fiy^\ (SAifi-

fcu ii a:'^:^ tîjU if'^sjU ^^U-tSjljU


Jv^,/ U\'. \^.
< Li-jj ^jiU i/ï ! (SiJ Aj^i^. > >iJ- ! jlj^ ^1-
jjyy.
.. ,.j ' y,yi~jjcj.fJsuy-'-^sy
^ - . - ùji.i
^ . ?\ff'jf
i5j;V_i. if jljL y yf j\kj .^if ùsA* I if Ç^AiJ J, j *, if^y ùiy (S\yf *; ^
.tf jjjj y^'jy ci^i 'ùU» Ji O'.j'j^ j A tŞJ'"' I AiUjjÇ jCîlS^- .j .j «j * ^j «j A.\yjy a, b ,^ii

jU A. .J ^Jjb! j i (S 3 j\ y 3 aS^J yi t-Jj i^

CiyxLiijji i l. l)"j<-. ù^cS'a-.o l

Ayij^'Cp^Ay y yji.i ^y^'- cjy J liS'' 'jys y^f i 'ij *; ù^.~~A i'iiy 'r'

' i^^fi «l ùb^- (S sf ' cf-\ (J'y., 'Sj y^ y " J cySo^yii' *> i SJ l;l i

o-ii^î- i.'iL.l Cj^ J y y y (S y JU. JU JI3. iJ.,U.3jSC-itfA;./'y-- r


fj ùj^i (SJsJ yy I' *^'. t,-5^-* ùi^^J
A«ljj»l; aibjJ ùbjy ««O'OJ i j^lS*=' ' *''^-'-5 Ù.i Jj^ly i liiijjj J->- Ai ji^Jw

à^.c.-^* ût^^-" "^^^ ^*'-^ '-^^ - ajIjVa'^aIU.jIj. Z,y\ fjA^ jy^\i ùy.b Ùjy

* 'j^ j O'.ji' ' . r ^^ y^ *i "''-^ " yjr oU- c^y- 'i tsr "Jî"
aT,..

jrf*r J*' "' s^-î '^'^ ^-ri y:f(S^~ P_» tfi >l«j*- *; (Sijf J^ c>*^ tsl 15! 4*^^

cfi ù^sjisj «-^ «JÎ- l'JJJ til y y-i j (.y 3 >3 as «Ji û.^i V ù ^Jy^

- y y.y-ys t ùfî'^3 ->i. y) ^ * J". y tfj^U.A»- ifj/jy AjUlUiDitil

.ùU.lJ 0^ IjJJjJ ti-^J ùy. «î i^ «4 J ù^J i (Sji y (Sy^:^ \î *r t/^' '^.' '^'^ ^^J *?

-313
yijl» \ ô,U;i)
Jt

yJ\A yyj t yiA». Cii Ai JA- (SJiJ b

Aa Ji Jliljji A) A. Cj^{^- l_» iiJ


Il .J Ailj Jl j AibjjJ b

i>"Vl. li _^ I Ai y^ji-* Ali a: J

yy Ali i: J cy^J U. I JVi


t^^-;?- JT^J Ji a! s J .J A- tî 'Aiii e*' ~
(S jij i tîjli y cixd.- (y ". y *-"!* * '^ >* y^Ji ' «J «J «J aIjîU «j.

y^ a iji j «' lir--» yj '^iy b «i' J ^^i «; J

yy Ali Ai- J y\i.)ia ! J'ifi iJ ^ i ijIa. Af Jl j tf } Al' jp i. jl;.j ._l^.jU

a)1_î»j jLil J AiVi ^ A^jU 'i J '.t5r'"'^*'^j tir *; iA 'i ' "i^ «JAi

iii (S s J^y ii j's\ -J\^y *! 5^-Jx-; A^"^'^ ysyiy Jy.jA- y


y y. Ali Ai- J c/^i jîU 1 J"b(i cJlj Ai' Ja» Al t Aijj- a) t «JiJjS^ JUj J A*S .i

ÙJ-: yi tf Ji j»i ù^. t^j Ai- ^Wj ^ t*: «J-*! *» f*i' JL_^ Ai dDAi Al o*ili a) J

4>.]y4 i' A» ijjJi CJiyi *; *J i^'^ Ö «i'aJ aILj tflL-j*U

yy Ali J (yU _.sU ! yii jf .J i »ill ^»J Jjj,- J âT Al' t u} D^ji- tS*-^

ji ^.J\'y(SiJi f Cj» ^'ji jl yAa.J Al Ijl b y^^.yi JA-aI aj::.!!!^ J jlijj ù»}l>-

_,r^iU*viu/ fyj^fjj\.}* tJ*J yy JAÎ ASjS p\y Ai iy ii ùlC'i iAl j5 a^

y\y Ail! Ai- cî ù-Vi jîU. ! JVi y.y 'i JjiUj» sjsjy^ «1 ùl|^ 'isji ". 'f ^.

ùbj» I (Ss^yJ-x yJ3JjC^i(S^^y Ai j ùleJ i!^iiii\j Ai ^i i Ijj ,(^ tSlClu i j

y y i «..J^X-, J J i^y^ ,j .J.J, a! AX.ij>- .Vai


iA^if ijytjy (Aïs » I «./- »5!

ù'Iji- Ail; Ai- ^_ ù-V- j^V ! J'^J Ai-'i)ijsji Ai Cji-jiii tf ^IJli^^J tf iJJJAiiill ^^»3

ù'i/^D A. |_j»_X.». ù^Ji^y-'j^-V^S 5^. '3<y yù'^AAjai^iicjç^y jjiisù'i\>-f'i yS

ùU»Ji ,_^^-3v_»- S W ùU-jJu Ai A. tfjç. jljU ^^Ai Ai (S'j^j(S'Jij:ti^.iyiyy

yy Ali Al ^_ (j-Li jsU ! yii y. -jx ^ '> 'A' A^ i (SsAi y i -ii A^uiu 6 j»-j»i

iJiyS ay Jiaji ^^''jA.aIIjIi' aj.jjj ii . Ijii ai Ai ajl^U-lJj OjjU


-! }-) y 3ji'

Ailj g) Aa y»- i Ai if J »1 jU J Al lill ^yi y y J.jLii y Ù jljL.» ù'jVi-

yy Ali «- ^^_ ,yU yU 1 J'b/i tf Ij; til_i-jJi Jj::5 ii (Jli a.. aJ lill' i Ojjji j: «j»-

a) jX-- Al 1 1; .J Ai'Uj CiAili a) j» IjiXi ts»j jjjj ^

A»ll' ai ii Al ^j^-l ^ya J J_J J A.tji- y,i Al vJAill


i bA»_ii.il; Aai t (jJu J ai aJ A) Ai A» liLU «V Ai
Ai A> j\i Ai II jVi j^lj a; j O-J.
«iii jA3 Ai A* tiLi jb L»- ( iJj»- ) Ijuj jjS il y-y
jji AJ AiUj y tSj'^(Sy'yyy-^^ *i jî
Al b sJlou i y^i'y J . 'S Aib Jl ùUl j' .»
aj A^ *i t>i-*-'y 1,5'jr'. tS»} ^JijJ y a! AJ Ajb
» «Ul Al _fjJi Al Jiii' ii JA- i (jU-lf
tf JAÔ ai J^Ai f ajlji A.. Ai tj^.ij t5j^'. tjj tT"
aJ A- tf A$ .j\î« a5 Jl ^jlji- ùl--J JSJ AaJ
Jjj t^JV.sJ «J Aijv yi "i/ji jA» ^^^ A»J A»
i ) ajAii »Xj i^i A^b .Al' Ai j^b tf b y-J *»
tf BiAii^ y Ailj ùl''^ 'yfj ai jS Ai a! ù^.Ji
Ù1*J AÎ ajiyùaj àji ali j^L-
J^U A;^ AiijitijB J Ai ^y_iJy tS'i^.

-314-
1 o >;i> J*/'

iSii'^ù^ifj^fjy(S''i'^j.si ÙH !i\5 yi A. ,ij\ji- ùyi jf


OJ^ J iS^/
dM'jif y-i A. a! JU jlJA» .i jAij»«i J lib j'i (S'J s'i tSiW;

jJlj iji-i *- ^ J^ -)b '» tr*-^ ùi J Cjyj » s 'i i-P^ (ji^'i jùi -A
Jll aS
Al A^-îb S,./' sy

y_j\i\j\i y-ij (S'if sj^ iSy iy}y! tj"*J ^yh *! i iSS Al a; Jlli «. a5 U J AÎjJ aJ

yi-j 'i jy tiJi ^J ti-b Jjjij liL J Cjaj Al iy J Aa- JA»


J^v. (Siy ]
iSiJj^ tf Ai Atii jjly^ jy tf jAi'jA»tf jJjlj-AîjAX-iAÎAl Ai
yyfijCJ-i 'Ji ù*;! tï«ij *;

ù^y] bl; V tii ir (y'f y- ^"^- JL>a) J} Ai Jai y S (Sjj A» A

J Ai£3ArOA>-Al'l;l.JJAl£,l (Si «i AVii tJJji i JJj JAl aJ a)


jj .iJ A, tf Ji Al' OU ij .jl

,:^JJ:i l.il>-i JA» Aj'j J.i SJ! ii jlyi ji-U jAÎ aILjujI tSji
blij Al f J Ai Jj>. ij-3J a5 JL *-

y_jj^!j \;J^ i s y.J^ j o Jj, a! Ai ji tSAi AÎ OaI A»,j»_^U.


Jl UjjJ Aijjj *i.i^*J ts' by
j,i iU) >ii/'.j AlitljAd jl-Ji i J-J AJ J ^^Iji-i Al Ai Ji
b«i'li tj^ *^ *>. (S)sjùi^ i J*»
ûJîWr tS-Jy"* 5 l.jl-iir'Aiji- tf jj Al Jl X_ *;-b a; ._j «' J'iy i (yj (^-y J'3 i «j
C^J «JJ jbjT iyi ùbj a1 jiy (SJi Aa. i a Jlj Ji li A»
«JjI- .i |_yl Al a5 IX_JI .ijO

ùi>}'3yj'% isj I JS; w-'^'J'J J. 'S'jj Al J ii tf «J


tf jj*i" (SJf *' 'ijy^ *^:J Jj^ J}Jtîi*J

* jiJ 3y J.y- aXji' ùy^A^'^:',ù^,yfiSjfyf


«JJjlj «jy ^t5JJ*n*^" «J *-
l,jjj.aiiS.3ù^* (Syi^^iy.i tS jj 'S AÎ" a) a' jj t< j <-* ùjy ii tJjU- Al Ai tf jlj*» ù*»

ay tySJ i ** ''^- AjjD J!r''(yfy.^j3*fjA- j f


.j3j! l :-! AÎ b'jy- ^b
Il Al' Cjy; Jf lj;0 tf ij^ tîjl»
ùV fj.j'^(SjiJi 'f'.j.'-' Ù>. J *îùbù*i AÎ^^bûlji-Altf j

aji Ai ilaj ijj> (SSJy tîAi aJu ai


J\y tS jlj> *"' J*- j^fi 'f ùj*r *' ùy-i. A.» jljjji t^Ai
w AjUijaIai' ù\«)\ijù«.i Ul J^J.i
(A ùy'., 'J ^ (Syù- j is 'S ùj' AÎiillAi CS^tiA-p.^ y iSyŞ

y 'ijf i _ija» aIjJIjc aS (jul Jl , ' J 1^ aJul ù" Ali- aJ

bJ ' ol » ai AîliU aI
ùb «i -i^ii 'i (Si i y jjî' j-iû J- Al JA- JA- Ai tf Vil tf JJ ai

Ajjl tSjU Aîii Cj.' 'Si


y y aja Ai 0 iA Al Jtsi,yO ijyb.5 iji.* (S*^^ 'A' s c^-'i
U J.b-> Ji^ J ùU-/^
jVj^aI] J .y J Hs (Sy^y Ja- AÎ Cyi
.jj^-^Aiù^*! siy f s -:^f
(jjJli Jl ^%_l i ij-f i (SjA CjyA'ii yj *»J*- y'.i'-(y 'f
y'^y i Js^'SsJ:' (sf3 zif
(Si i ii j^'} Ji Cjy-.i 'f êjy ù»i a! tA^. * '^ *'' P'*-'
A-yy (S ^ 3 'ijf J. Aa li
y.i *» }jj» ^j ti-^J '*' ^y (iy. *i <>.J t/ ]
A-:X__Ji} 3 oyâ iSjù Al' y
tfjâ, Ai'ijjilj tfA;.ij tflj .jA- iJlijl ajS Ai Jl AI tf jlii vjIj

tj, J j ^U'i J.J. ùy *' yi. - ' jyy 'ji 'y 'i ajj A!»iil»JjA<» ttij a! (j^U i-J A»

1 Cjyii _)Jh tf jU *i. t ùliji ji.\y il O-'i *" ti^.'j»

! ilAj j.ii Alb ùU" ai ùiy) ù^. jVj* il b li/^i ùM t/y- ^-*f' r * -Ijf'ijf y\!
' ! ijfùif *i ù^îy} ùV^ J^iV* '^ y AA i ai i:\y- jl ùUii t,'^ «' i .J ^^ «^. ùIjIj^

315-
\.Jt >UU> 1 0>l/;i)

^iy-y-y. 'Ji^ ly *>. df'ijfj'} 1 ^syy


^^jL
. !(jti liUajjArj^»- JjA» tf Ij:» *i * lIÇ^^ iJZ^ti-

laii^ly ijy tf jli Al ' ai Ai J Aibjji tf ;li Ai


(J-IJ y A^yj 'Ji- ùU»jl \f_'r-
J-yr
Ul

y^s -Jjji- Aij; i-^i


jTa} ( tjrUy il i3 y li f a! jb t C«i «i J Ù^JO^ Jjj
J^3 ^^3 ^y

'ùb_^ A.ji_; yjj CM J^i aJi«! ^ylfj aj aX- ( ùiy tjvj*j' O «i «i «Jk. o-«»i Ijl
y
«Xi tlii ji Jo U-U»- .j «J a! aXj jjiij A'j AJ >l
(j^.-i A <j_fA) ù\y t>' ti'^
ùltx- i jifi y ù^-i). ^J_jb-ijji Jl tslb'** t» ~ 'yA tf y*» i s 'jii
'^iy y
( J;>_»ll Jj- ) jjsl Jl ^ a; j«-» jTl; jjiu liU
j.jyi. *^ y ùJ jA^ fs ùjy y
JJl liU) iijy Cjj jys Jiây J»l_ll yj^ '^; (Sijy y->

_Jltij. Aui,j _i; jvyyiy-yi^y^ '^.'j ^.Jy J'j^j; -'Jy ^ tsî" j; «^^-^ 'r (^'A>

(Sjf (T o ùbJ jl tf Jjf ùif jrijlj ajAj ijjS Jf ayi i ai AÎUj Cjii^ i'i *.^^

jV ùî" *^ y_y^ j^ ifsùif-H tf jU jjis j tf «jr* j'.0;'jji »i-iijî y^-^'i b tyî" j;

_i.»y,i jaj«j_î; yy\ A...!»; jl liU aJIç a)^ j/ j5 aj J» Jlç aIj-


-kj y >^^y

jaf- liLi Cj.i 'i^ Jjï» i jy.^ bl ùUij J

ti» fl b ^_^.b ti; j J^. '^ 'J*- j'j* Jk^j- tf'jr^ y- jW-bOijAÎ «ilil

ti-'y ùjjt 'y ts-' " Ojj^ y !oiAi<r JA-Jyli' ^iA-j^UjS tf aj_i jA-Ai tj-Ai

J>yyfs J^ j' (^.j '-'^i tilJ^^, 'i'jr^j' *^Jb»i b ù^


Aie aj-i
S 3 * '-^-'^ Al aJiy- ai y liUitî*- J^ i
'Si.f ùU'V'i'ùbUllj tf Jjj f 'iyA'j^i 'Ji',
(.Jjj tib)UX_i tf JtST i3^ (SSi 'i 'JSy- 'i sh
t5»-jai Ijb Ai AlU Aori i yfi f'j cyA yi A»- i
! ! Aj A»

y *» (kJ^\ ( t»''^:^ ) '* j^y <S'sA '3if


tJjLi jii JJ J ai ^ ù^i o ajsfi- 'i ùUi (jjîlj!
. AÎO aj.^
J i_»U- 3 t AAIj a! jiij AI 0'»ii djAi Al ilt iy
\i> i oW «J a; Aili ii cyi * c^\i if
ùiy y s ù^ «ijl J Jj» j 'i J ù\^jj s ù^bjU
lJlill- (ji Al ijfiiC^, iiJ^CJiy jUj'jl
fJj-'jl J ùb j ùU Ji J ùliji J ùU-Vfcl 3 ùhys
tfjjji-ai» «1 CjAj ùU^ A»- Uij» ^Ij. b
ajiy. ai jl tijçJ, A.JU »a5 ai j ù^li^I «jI JV '*'

*i ( J^ ^y tf J^ J^ j (S Jiy- 'i ) «J^i ù^'b Ai (S JSy- 'i ) ts-"'j * '^ (A'^i ^i * (S ijy ù^j

iii A::-b ùli" Ai A-U : J Al ( Aîlijj^ y A» j\çj


aSvJj» C-ii ( tf Jj/^ J^j iSJiy- 'i) f 'iii
'Cih AX-ijiU i'JifjfiiHft J^^iy tf jLï
^jy-iJSy-i «i c> «i t (SijfJ'^^J(SJSy"i
Aj iSiJji jUj tf JJji-»i Jia>
ùsJi. «jî tft?* "" '-'^ J^si yi *>- j*^ Oj
ùaXj / j^ 3 JIşaIj- tf jU ÀliiUiî- Aili t ^ Al.Jkl ùU..i »Vai

l^ytS'Jsf^^ tjlji A tf iy Q.'t.i *^^'.H ^ ^--^.l *-;^.X ' ù^. J'i

,^fa(Sy (S^^'Ji *>. «jf *-J '»**' ^ *:i^ tf ^' Jy ) oyy .U Ji


^^uj li t-CJy
^ JU- aI Aij^ J^iJjj J jjel*^'').^,..!^^*»- J C/Ay.* «ilpi jl *~»ali t b «Ji/ O^i-i tî^:-* J*" **.

316-
\ ô vM ,1>U à\->^

j^ili tiljj jSl-i Al t c^^iifiiijijs o^^iij Oi.jUl;


t£:.i ^^;il^
t tSJ"*! - " -'i i>iib J Ai Jj- Jl ùUli i;^ ts^-^t!. SJ

s l-iUIji ij.i .j'ijj'' 'i^.j' jjj tf «y.l ' (^'jib


'J?' ^ ' f'
!a» Jl ùif^T Jjj y-;', 'i^ si- ùU-j. ij/ J
(S'jsii y 'i j»Oil; A»- i/.i jV : (-.JJ*

Al < tS y.jf *; *>. * J^-y *>. ùî-^j* 'i Jl '-^^**^


.l.-.i ^ JaI« y j^i^J tr-i-; tfti.bl J;j t>^'^
Al .}l-.lai .i ùl-ill4l " tS'.'j"^J'- ^tS'.'j"*'
(Ji"^ y (s'. \^'>^ (f-^J '^ f" j' ' '^^^
^^1 ajU Jii .jÎjaS^ Jiitf yW^l-ÇuillAi
«JA» tf Ij^ J «ibùUj A» Oji-cJl«j a:- A)
JiùAl Ja./'ai ùb JjA»y.OjA5 Ja» jiù^i u
ji,.i y^ijf j\/ s ji'y ^-\jyj^jjf ùii
i^UjJk. J._^ Jb AiU J A.oli- A, i Aijj- ^,bJJ; C^''
.J aZAi .Jl jjA; yy i 'i i if \"i y-Aj*
jAihjf tfjli tj-*, ' ^^.J:" ^ -A-JJ "* ''*^ y,Aa A s liLi" Aili y A^i ijy g,- s «' ts^-* (-ri ; >
Cjy-y 'iJj^'- ùA-y 'iJ
yijfj s "^'^*'' s Jj*» ti v.^' *i J ' «J*^:; "^
J«i a! < ùblo-»i«jJJj. ùU-.i ùU liA>- .i-ulji .i
J (S ijf iiU.£J Jiji ^U tf j\i tsi "^^ V^ t5i
Ailjj «1 i J«..ji Al ' ..r^^UJaib .3.>.j Al ùli'y. jAyy
jU» liU. jA;l£J(.l y ilU-î- y-iJiy-'i J^\i
ojuIju. ùWj *» li *;bjy y yj.s Ai y ai t J
ffijji' J^.J y (y}y^ y~ry^
jUjJii tf ijb a;U tS'jUI; 3 ùIj"ji. jV'i/-'jl i iliiJjS^ «-» JJI a) ùt AiS'U ajj«r Ap\ f I

3 ijf J'.J-» '^^"ji 'Ai (yi> '^y- yi "^.Ar -^ *r lAi j;- Ji a! ajil tf jl; Ub 'S i^i 'iJ^'^y ijf
ùlij y ùUli A»- J» J.'blAl < b ùU J A» ,J Aijl il. j; Jl c-if'ih jjA>. yyis^ ^

aii} li lili^" ùVJ ùiy i ' .}«^-j*i JJJi Ai- A. S 'Siy ùi "bj o Ail jï ùUl; a»- i Jai

f's y^y iJ3^ (f-i^, y *:' ^-r^ ' '^J^ J*' jSCl Al ."^A. ajli t)WjA» J ùj;-i ji li Jjj ^

Ji i AJ jii Ji A- 4 Jy} Al til; t Ou l».3 ùUW J. A» 3 1 c--.i lii- J*«j> * •^JA^ 3^ y^ y. y^y

! ! o'SC J^rî; J Ji Oi.jùb y tf Acb .1.1 jiljî.i Ja-j"» Al .jja5 y^,^

Oùlj! tf ty, ''iC y' *Ç' J". *:> vt* * ! by- ' isfijfAi i JA^f^s'. *! '^ ''^ r^ "^AA lst *

.ijU.ij5^if J. ilju»
ùbj,il^ v^j **ty.^* * ** t^" ^Jy^J'. j

i$fj>., . yy J. A»\jj 'y s Jy'JJy (yy iJJi.i cfi. _i»j lijl5^ J W f' y^*'-» jl *i sj} (SJ-i

y_jii J. ^yfip^ y 3 Ji^ 'y y cy-^'i^'- ùy'ft'.'ijt'jjj tS'.^ J:-; i J"^iJ A. jjy jf ti

J^J t5; ^i'y- (i' f "^-h (f^ -'* '-^^ w ' (y^ ^* ' t^ i^- '-^ ti^^j^^"-^ j^ù^'b jU
y J. J'y y-', 'y ti^'J 'yj^s ^-^ y^J lAiljLjjp «5 .j>-|_^c_i j-Jtf J iiy ùy. Ji ùv^^iji

y ù _i» Uj Iji^JctS j J I j-> J» t*'-* W-5 ' tsililj-Jtf i tfy S' Cj^Af-~^ b (fi/-*l Jt?*^-* ^" "T*

cf-'. O"^ 'J*- 1^'"^^ <,S J"- *'iJ>J > 'JVr "J -i; S jU-i j'T ^^._»jS Ij.j jji Jl j aMOijP as aji-

oyj' (je Jjtî* <f J tf J l-i»! (»^ tfj tf i «ji (>r -»* Allii jU l AjjXJ jU aji. ^ÎU ( ù«'b *J^

(Sy^yi wibi J ^ jA- jf' il, JL. j ' ûyb ^^ *« tf Jji- jS^ Ji bjj

aJLÂi J jCi b u jKj jbji- Ui Ij iJ * cf-'- b ^.A-^*^

ÙB j(i» Ij^i» t^J** . aX.1 Ij tf ijij b l»tVjl>i le»- ' i>JÇ-

-317
V JU

lo i^\ l»>l/^

««

Mrr Jlill ùyS'rr

;..>y ;i/ ^ t^J^Lli/

ti:»- J ^"j^S ^«'W j^ Jî! «y- tf Jb *^

jl yS li.>- tl J-l J.«U tfj iSs ^A-Jy Ai aJJ iy

' ùji «i J ùy lilj ' ùy IJJ.ji- s yii tiy j 1.^ JU>- jîl jl jl f Aj« .i (> Ji

l j-i tf J^-" T^r-* iS^J ^A* ^ Aill (.1


tşi ' 'W *iy. V'^.)!y ^"^j-'.>'''j^ ts'*
* ^ijT^b y~ tjU^j (.jC iil^iy ' J'- **^, 'Afly ^j^
^'Sj"' Jî" * ti'"J'*-^;"-'j^ "y.b '3^y u? jL' 'iify tfi tTJJ J *^.-> ti**j» ^ S^ '^> ^f'JJi
ti-y^ yi J'J - y. Si *iy. y fA-ffj J 'y- J^ Jr- ù» 3 ' yjs oV
*'J'. ' 'J-"

Ai-j.) i 'S^'j? j-i le*- y il-^ «J ts; tf y Cjy jf


*^..> tf j

y. jî'^' tsi Ayj ' yb Ji;j" j^ »1 î ^^A^y Cj^i la; .ji. J A. Jjyj lil:» ji-j ^^s / i~!.i y

Aij_ljb «i *tAi jj^U- UjSL>- I' j 'Jbjy lùS^iil'^ ÙJ^. .ji tJ'i'j ^.yj
Iji- aji- il» .ji- ti"-' Jr" J ji -^ J'J» 'i * tf Ji'y- - y-'j^t^ b tfi.ji-
ùy. tf *i J ùb 'i j-i Ic-î" t ji i ''-^' Jji^t^Vi^jc'.-'jy* «J ^ Jjj^ ''
tfjljli j-i bji tf j^-* j3'^ti^j (fi .yjj lijiiUitfji J J (>.lj A> ijiî Jji. _»lji Ji Ij: tfy aji-j

* Jy* t/ *- Jjy jl jIj ' ù jfi 'i J^-^if a;Ij.; U.A>-» AÎlib A)! Jli aji. ^U>- t C^ia a y liVj

*" Jùy b-5 *' !(.>-« ùy ji J laiaji- c' ....


* * o-'^-Ty- *-':'-

yj _»! t Ai^j A. "ï A-.. ' yy yi i o *«j ù'Ui jy J Aa yijyij\ ff ^jj(.i jl tfi ,_,i-J j J

Ajbji J jU-iji l;jX--»5U Ai _»l t y_y i b UjlJi^jle i AJiJb*! lèl j J li-i j

J ùJiljU i>'Ui a; tf j j lil"^. J lilj'lj. ^U «x^» Ai-lj^5^


fl y5^ lc>- ' ^'lj>--i. 0--ii- ij »ji- J^j J ol" j ^/ * JU J iiy\y cAj. (sf-i *è\ 3 ^ ff ojji

by (y3- '*' *; "^ li^J tfj o'i'j < ùijS^ ùjji J-J 'i isyf Ji . iiy jlÛi jl i ùji-i b

'^ jy.J ùy Ji j cjry v tf J lé-1 j ^ Jj j^ y' tï?*- *:* tf J tj-b i' i (ŞJ yh liU-

tf J 3^ J 1 y"^!" y ^:-^ yb ji'ttSjt cf j^tir 15?" crbi ' (^ i j-li jçâ jU-ijS

Jj^ L^. yf ^ à* U»- J ùy Ipi ^j.. ) Itl ùy ili .


Ji i-jiji- ' 7f^ ^ Ùy ijyf.; *iy. tsî" jul U.i ji i

t «y» «Jf; 1-^ «ji-J Jji» J A. ti Jj»- a>>_» - ji AÎ ajO ' ^''y. tsî" ^' ^ ^^ ts ''.
y y-*-JJ s iy-i tf jl^ jl «j»- ^Sjy ^ yj-j^ y-y. *' J*- ù-^ «ji-J yy yf jy J Aa Jjy
«f j tf J ^A-Jy Ai ajij ( i\ifi aj y-^ J 'y jl»j (sty.if ji 'S'- 3 JJi J ùy (Sj'^ji b 'ij^-i ùjJ i

t>^-=^" 3^ j V t/-^? tSJ yf^t ^ly. J-»^ tfi .ji. iiy i Ai

318-
j»lUllill. *'^>. M^*

jlLîVl oJ(Mji-jj ^Ui3t>!5l. j^\i':}^,jô\ji\j'fyi*iJy4


Jjjj \»' ;j>-b*:^^
liiij l . t^J J- t/iJjP - ÎAa-b *1- ti»

iiljji "\ <;j>- J-sy ' jjji *=-ù»


iili_^ ^ Jjt *-'(>''

«Iliy '^* Jjr'-'.jl^j^ liliy (.' - ifjyj-sy'f" Jir-'^.Ay

./"'I' ;jU . - J-ai ci;> .. jU -i' jv^>" ^ "-^ >' w^\^ («-^. «i/-*" 'i' v< '^^' >>

-319
« i-» 1 ^ Jt.
i /^
^o.^ 1 1 ^ '^ ,
^ 1 ] é 1 /V ^^
^'^' V ' V L^ >.
»\rr,^lîllùjiirTr -^^ ^ *»<

;..>y >1/ ïK j^ytiV

t5^\._9jP {_^)uJL*hitJ

^U- Ù'Jji'.) ^^ J 7^

JJji^/^c^i.»"^ \^yy^ isj ti-'f

t^a! f^J |_^ JL ylji

^JJ^ Sii^ k^.-r^ <^' tri*

J-^. 1 f ^y: f ^, W

«^J^ tfxl* tjle,l.>>-J

^> y i5j^ ^fj'iJi.s^

JjU ijLai)

ù'-^jJl; Û- jyfi
A-*»

tf^Jf,'j)li>JLp tjV^TcJj^

t?jy tjla-j -iit- uiy'ï>^^

ùlj/ tdLcU-^.

J'y.-' r Z.^3 bl ju

ôU-jJli 1 il JyJ i ^..j.ÔP- cyijy^

. ^ w:r ji.Jb Jj3l iJx. »\f<>\


i. ... ' t.. J

-320
SALI ANNÉE 1

HEJHAR 16 NUMÉRO 16

DUŞEMB LUNDI

15 Sibat (Gecoq) 1933 15 Février 1933

Hovara Qorll * um larile

^^êfôiatiijên ''^«Tsarê

Sehîti Hevindê Sor!

Du bend Cegerx-wtn

Qurd û terbiye Lawiqî Qiird

Zerêle Evdirehman Fewzt

Berê çawan bû L'. Q. A. Bedrr-Xan

Strana çiyayîqî D'. Q; A. Bedir-Xan

Dest je bû Newzad

Qanî axa qurdan M. E, Bot!

^iré '§T

De la grammaire kurde O. A. Bedir-Khan


L'Alphabet kurde « a «

Notice surla Bible-Noire D^K,A. Bedir-Khan

çapiana Mt
ŞAM-llll

-321
m< j^ m. y^ JêLdH
SPECIALISTE DES MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

5iitdi\war 'Djéziré 3)a< iflEfl,»

EgoQliige FrUres
Inscription sur tous les métaux. Gra¬

vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬


re. Impression de cartes et autres en relief,
suivant les procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Perse
In.k ù welatên kevkasê:
l'Irak et les pays du Caucase:
Salql 500 kirûs-sûrî 100 frenq
1 an 100 r.
r> mois 60 i'. Şeşmehqî 300 kirûş-sûrl go frenq

4 mois 40 f'. Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq

Pour tous autres pays: Ji bona welatên din :

1 an 150 i'. Salql 150 Fienq

6 mois 90 i'. Şeşme'iql 90 Frenq

4 mois 60 i'. Çarmehqî 60 Frenq

Adresser tonte demande au directeur Her tişt bi navê xweyî têne sandin :
propriétaire : Emir D. A. Bedir-Khan Mir Celadt AU Redir-Xan
Damas: Quartier Kurde Sam : Taxa Qurdan

-322-
SAL 1 ANNEE -P.

HEJMAR 16 NUMÉRO te

DIŞEMB LUNDI

15 Sibat (Gecoq) 1933 15 Février 1933

Hovara Qurili * um UiU

gewrey em qvoare xoşewisle peyda qir¬


SElliïl dini yeqyetiye le naw lehceqani qurdî we

J-e- ^0 'ïfeqitiqa ^manê Qur'Si nezip qirdinewey şîweqani qurdî ye.

Esta ew armance qe qovar heyeti,


Yeqî ji nivîsevanên Hawarê , nivi¬
armanccqi laybeti niye. Be-sqû hemwa-
sevanè délai û hêja, Hèvîndè Sorî, bi
yiye, we i'iakey heye le gel hemû qurdêq
xurtîya bijîşqeqî civaqî lilîya xwe danîye
we hemO qurdperistèq.
liser birîneqe me, birîna me a xedar ii
Leber ewe tiqa deqeyn le hemûtan,
rencûr: yeqîtî yeqbûn, yeqitiya zmanô
le hemû ew qesaneqedili be kewmeqey
qurdi ...
desûtêt we deyewêt nawi kewmeqey berz
Hevindê Sorî birînê .;ani me dide
qat, cewabi em sê pirsiyarey xuwarewe
ù diicwaze em tevda li dermanê wè bige¬
bidat:
rin. Em tu tistî biser gotinên Sori naôxin.
1 Çilon zimani qurdî sal we paq
Ji ber qo herçî divîya bù nivisevani bi
deqrèt?
Xwe hemî gotinè. Em tenê nivisara wî,
2 Çilon şiwe we lehceciya ciyaqani
bi her du zaran, bi zarè baqur û nivro,
Qurdistan le yeq nezîq deqrèt we
jêr ve belav diqin û li hêviya cuhubèn
i.s qi weha deqrèt qe hemû qurde-
xwendevaaên xwe dimînin.
(|an le lehcey yeqtirî tèbigen?
iiC/Ca(var'ii
3 Çilon zimani qurdi pêsdeqewèt
Ey Lawani Qurd!
we be (,'i corèq serdeqiwèt ?
Hemûtan tégeyistilne sebebi pir.s u
Pi'.srewi cewab danewe:
bilawî man , we fewianman we gum
1 Nabè cewabi her .sô pirsiyareqe
qirdini serbexoyî man her nebilni yeqye-
le lapereyêq ziyatir bé le lape-
tiye le nawmana. We lem a'sre qe hemû
reqani (Hawar).
kewmèq çawî qirdi wetewe, we wuşyar
2 Debè cewabeqan be mireqeb binû-
buwetew'e we bo yeqyeti y xoy hewl
srêt we rasiewxo bo xêwi Hawar
dedat we sew u roj le pènawi yeqyeti
binèrrèt.
xoya dequjèt we dequjret, debè Ornes
3 Debè heta yeqi Gulan 1933 cewabi
mişûri xoman bixoyn we bigeyne firyay
pirsiyareqan binnèrèt. We (;i cewa¬
xoman. We bo yeqyetî xoman lùbiqo.sin.
bi kebûl nacjrêt qe le yeqi Gulan
We hemûtan dezanin payey yeqemin.
direngtir be idarexane degat.
beşqû payey bere gewrey «yeqyeti» yeq¬
4 nca xèwi Hawar yeqe yeqe cewa¬
yetî zimanê. We be bè yeqyeti ziman we
beqan le Hawar bilaw deqatewe.
şiwe yeqyetî kewmf pêq nayêt. We le

Elemanya, we Ilalya wehiqûmetani diqe Geli Xortên Qurd!

Hon tevda dizanin qo şerpeze bûn


yeqyetî peq nehat, heta şiweqanyan ne¬
û qetina me ù winda qirina biserxweyîya
bûwe yeq, we heta şiweyêqi hemwayî

peyda nebû le nawyana . ma tenè jô ye qo di navbera me de

We hemûtan dezanin armanci hère yeqîtî nîne.

-323
ftûpel 2 HAWAFt

Di vê babelîsqè(esr) deqo herkewm

çavè xwe veqiriye, hi.syar bûye n ji bona


Bere Hawao lil
yeqitiya xwe diquje û tète qustin, divêt
çenl rûpelên dlroqê
em jî xema xwe bixun, liber xwe biqevin
Binyana milet, ziman û diroq e.
û ji bona yeqitîxa xwe bixebitin.
Zmanê me qetiye rè û rûj bi rûj pêşve
Hon dîsan dizanin qo pôpeluqa
dire . Lè li ser diroqa Qurdistanê zanîna
yeqitîyè a p.'şai, belqo a mezintir jî yeqi¬
me lièj geleq qêm e. Nivîsandina dIrOqa
tiya zmên e. Bê yeqîtîya zar n zmên xeqîtîya
Qurdistanê xebateqe dişwar û dirêj e.
kewmi naye pê. Herweqî li Flmanya,
Ji bo nivîsandina wê, berî her liştî
Ilalya û di hiqûmetên din de hetani qo
divô em qaniyên dîroqan xwes nasbiqin,
zar ù zman ne biine yeq à di navbera
rind bizanin û gotin û kiseyén wan bi¬
wan de zmaneqî tevayî peyda ne bû,
yeqîtîya wan ne çù serî.
girin û bêxin zmanè xwe.
Qitèba Ewliya Çelebl yeq ji wan
Disan ji we re nas e qo armanca
vê qovarê a mezin xistina zarên qurdî qanîyan e. Ewlîya Çelebi zilameqi tirq

ni'/ingî hev û pèqanina yeqîtîya zmanè bû. Di sala hezar û sèstan de «lOBO» di

qurdî ye. Qurdislanè de gerihaye û welatê Qurdistanê

Èdi ev armanca ha ne tenè armanca bi i;avô xwe dîtiye û çawabûna wê hemî


qovarê ye. Lê belô armanca hemîyan e ù zanî û nivisandiye .

bendewarlya wô digel her qurd û qurd- Qitèba wî geleq binav û denge û


parèzi heye. zanayên Ewrûpayê ji; kedrê qitèba Çelebî
Her vê yeqè, em ji we, ji hemî digirin. Ewlîya Çelebî dibèje:
qesèu qo diLiwanji bo mileii.di sojit û « Di aliyê baqurî de Qurdistan ji
dixwazit navè miletê xwe bilind biqit, rrzeriimô destpêdiqe ; ji Wan, Heqari,
hêvî diqin, li van s': pirsîyariyèn j rin Cizir, Erdelan heta Bexda û Besrayê helli
vegerinin:
(7Ö) konax in . Ev erd erdê- Qurdistanê
1 Zmanè qurdi çawan xwerû ù paq
ye, welatê qurdan e. Di gund û bajaran
dibif?
de şeşhezar «6000» eşir-qurd rûdinin .
2 Bi ri awayî zarén Qurdistanê en
Lô Qurdistan kasî drèjahîya xwe
cihè diqevin nîzingî hev ù zareqi
ne pehn e . Di rolielatî de,- ji tixûbên
welè tête pè qo qurd hemi di zarôn
Ecemistané heta erdè Sam û Helebêbist,
bev digehin. (zarên hev fehm
bîstûpnca 20,ï5 )) konait in. Erdô wê ê
diqin ) .
teng panzdeh «15»konax in. ji vl welatî,
3 Zmanê qurdi çawan pês ve dii;it
ji welatô qurdistanê pêne sed hezar
û bi çî awayi biser diqevit'?

Awayè vegerandinê: «500000.) esqer derdiqevin, hemi qurdên


camêr û mèrxas in û ser mezhebê şafiî ne.
1 Divêt cuhaba her sê pirsîyarîyan ji
Qurdistanê de heftsed û şêst qelên
rûpeleqe Hawarô bêtir mebit .
mezin hene. Qel, hemî ava û xweyîqirî ne.
2 Cuhab bi mireqebê têne nivîsandin
Her qeleqe wê bajareqi mezin e.»
û bi navê xweyîyê Hawarô tône
hinartin. Ewlîya Çelebî bajarên Qurdistanê

? Divêt cuhab heta serè Gulana vè en mezin bi awayê jêrin dihejmère:

salé bêne binartin . Herçt qo je Meletya, Fgil , Diyarbeqir , Cizîr,


wê de hatine hinartin ne lê ne. Mêrdin, Xatûn î , Şingur, Meya-Farkin,
4 Di pey re xweyîyê Hawarê cuha¬ Hezro , Ç ilindir , Bidlls , Wan , Xelat,
bén gihişti di qovaié de belav diqit. Adilçewaz , Bargirî , XweŞab , Elbak ,

SrCevindé (Sort Sîpan, Freceq, Pinaniş,Kotor, Elbok.ûmrl,

324-
Hejmar l6 HAWAR Pûpel 3

Dumdumî , Şinow . Dimilt , P.lewer, Meqtebén wê geleq in, yen bi nav

Dînor, Cemceiiab, Sine,Aqire, Demawend, û deng dibistanèn Secah ù Iwêz in.

Derteng,Derne, Bîrecùq, Ferai, Pum-kele, Teqeyên wê jî pir in, spehî û ava

Poha, Qoriq.Reka, Çermiq.Hesen-Mensûr, ne, Teqeya Betal-Xazî geleq binav e.

Bihisnf, Meraş, Egîn, Erebgir, Xarpèt, Di Meletyayê de yazdeh «11» Seray hene.

Çepekçûr, Genc, Atak, Mus, Hezar-gol. » Xana Silehdar avahiyeqe mezin û

Ewliya Çelebî ser Meletyayô holè bilind C; bi sed û heltî «170» mezelan e.

dibèje: «Meletya di rojavayê Qur¬ Bazara wê ava, pehn û dirêj û geleq

distanê de qeleqe mezin û qevn e. dewlemend e.

Navê wô ê qevn Riqbe ye, ji ber I)i Meletyayô de heIt «7« hemam
qo bi destê Riqbe hatiye ava qirin. argo serijoqôn tevayî û sèsed «500» ser-
Piqbe begeqî yewnani bù. şoqên xas hene . Ji bo mirovèn rèwingî

Paşê qet bin hiqmè Sahè Ecemis¬ tê de ses xan hene.

tané Nûşîrwanê Adil de. Di her xaneqô de hezar « 1000 »

Piştre dîsan qet bin deslc yewnan de. zilam cih dibin. Xelqè Melatyayô:

ni wextè Harùii-el-Resid de, Harûn Çawan ev der Qurdistan e, peyayên


ew ji xwe re zeft qir û di wô de qel ù mèr, mèrên camêr ù mèrxas tè de zehf in.

bedenên mezin da ava qirin. Çawan ev erd Qurdistan C; çiya û


Di sala çarsed ù he;tè ù şeşan (674) zozan e , emrè mirovan dirèj C; xelq tê
dejiSiltaiiên Selçùkîyan Elaedîn Meletya de heltè û hestô salî emr diqin.

zeltqirûji bin de xira qir. '^Elaedîn tirq bù) Diqtorèn wê bi nav û deng in,

Piştre ji mala mirJn Uanişniendan di Ewrûpayê deji diqtorèn wisa peyda

mîr Mihemed qurê Tanismend Meletya nabin. Zanîna wan fireh û qùr ù jimô-
zeft qir û di wê de qeleq ava qir. jve ye.
Qela Melatya , qo niho tè ditin Keft cihên diqtoriyè hene, ango hett

ew e. Axir seba bajarê Melatyayô di nav xeslexane. Ev diqtor hemî qurd in û geleq

beyna dewleta Zilkadriye ya Meraşê û zana ne. Mezinèn bajarî qurqèn qwîzan,

Dewleta Qurdi (Merwani) ya 1 iyarbeqrè ebayên sîmqiri şal ù sapiqèn hevrişim li

de; serèn mezin çèbùn. xwe diqin.

Qurdên Diyarbeqrè geleq enirin, En navhinçî sal û şapiq ù on jar

hors bûn, Cewlela Diyarbeqrè esqerê xwe (.'ox ù cawên Meletyayô li xwe diqin . Solôn

şand Melatyayê û qurd qetin he.la axa wan sor in. Xelq di bajari de bi ([urdîqe

OsmaniyandC; Sêwas ù Emasya zelt qirin. serin û naziq daxêvin.

Paşê Meletya qet destê Yildirim-Ba- Berxwerèn Meletyayô:

yezid û Tèmorlingi; û oi wextè Sillan Hell texlît genimô wè hene. Ji d:irên

Suleymanè Kanûni de , bù hevalbendô wô gezû peydn dibe. Heit texlit mişmiş

tirqan. Bajarê Meletyayê: ù zerdelù ù hestô texlit qarciqèn wô hene

Bedena qela Meletyayê bistuşe.şi26» ù bin;iv û deng in.

gaz bilind e. Car dergebên wô hene. Sèv, tirî, xox, bihoq ù gily.isèn wê

Dora bedena wê pêne hezar û sed bi bihn û av in, geleq tamdar in.

«MOO» gav in. Pênchezar û du sed û Hingivinê wè zeht spî û bihndar û

şest û pêne ' 5265» xanîyên wô hene. Her xwes e, di dinè de bêheval e.

xanîqî wl re.: û bexçeyên wî hene. Jiyîna xelqê Meletyayê:

Dazdeh«12» Camîû bîst «20» mizgeft tê Xelqê wê xebatqer in, bi d:in û

standinê, bi destxetan û rezyanîyô mijûl


de hene.

325-
Ruqel 4 HAWAR Hejmar 16

Hè hejmar xemên min jî da ser xwe


Dest li Ë Gah serjêr gah ji fiteleq û hevraz
' ilè min bi qui çav jî bi hêstir Leylanin xuya weq min dil perwa'/
Perd ji derd zède xem ji xém bêtir Carc.irnan cibnin xuya diqirin
Feleqê v.'ijî çerxa xwe gerand
Bergchên sihré ehya diqirin
Leyla ù mecnûn ji niq hev ketand
Carnan jî ev cih pêda bô réwî
E/. nieciiùn rêwi, li dû ma Levla
Weq de.sta dillm reben û sêwî
l i dû ma li dû yara dilnra
POle'ie wisan diçû, hem bê deng
Ey yara ji min ceger dil dizî
V in gereq nîn bû ew terz nekş û reng
Ey ax:i tède bîrèn min rizi
Vin dixwest dinya tim tim qer û lai
h y qevir quçén guwah ji bo me
Fvîna bê dûin tebah ji bo me Ji hona hilè min î purmelal
Fy Sama şerif erdê mikedes Qo timî mij'M bibit bi cauan

Bl xatirxwa/î diçim ! èdin bes Xeyalelên yar ne rev ji çavan


Fz diçim rihô min jî ma ba we tz xilm'i.ş bù bùm; xeyal ê yarè
Ger min got «bes» bidil ê xav e . Fz himbêz qirbûm nola her carè
Ji lewra min got, me bin ket razî Em bihev .51 bûn me hev diqir pus
Hekikî nine. belqî mecazî..
Dengeqî hişyar qirim ax! efsns...

Vî degi digot «eha ev Himis


« eva ye cihê le lê diqit pirs »
Xwe.sreva di me yanî «Timomîl »
Min nèrî kaşo ev jî bajareq
Heriqî g.iva lena ava nil
Ci b.'ijar'J) y;ireb, ev xerabwareq
Bè pivan newal û dest da ber xwe
Nizanim ji ber eklê mişewe.ş
dibin. Bajar ji tevnôn caw û mehfur û Ser ù ber mîna faextè min î res
xaliçeyan tejî ye.

Di dora wè de heltdeh «il» qani


Bîsleqô şunda em bi rè qetin
hene, ji qanîyan avên sar û zelal derdi¬
Dawet û zirne ji nû lêqetin :
qevin. Dorèn Meletyayô ji rez ii bexçan
Bi dengè ewran baran hâte xwar
tejî ne. Xelii her sal he.?! meh di wan Bi sizè baqî ez bûm tar û mar
rez ù bexran de bi dllxweşî cejn û şahî- Biqriqin diran û lêv ji serma
nelan diqin . ftetanî me got bajarê Hema
her guhecjî wè dengô stranan. Dinè jî êdin tarî dibûyî
dehûl M zirneyan û bilûrvanan û tililîyên ïïeta qo me got : ev ïïelep .
dilvwe.siyè tên û bilind dibin dirin ewr û Ji la.şî çû can, tewş û bê sebeb

ezmitnan .
Wê -sevê dinav mêvanxanèqê

Li serf(;inîyan kelîsôl û parêv bihna He.ş ji min çû bû xewletxaneqê


Sibehè bi çend hêstir en çavan
xwe didin, bistiqôn go.ştî bi sedin û
Min da ser rèya Qinîya ereban
hezaran li ser agirè sor tên zivirandin.
Xeyalê canî disan Ii henber
Go.şt di delavan de bi birlia avô ber agirî
Lô vêcar hèdi hêdî rûşenzer
dizîvirin ù dipêjihin .
Dihele li tô diqev dilê min
lier kuncitjeqe wê tejî avahî, xwes-
Fv sira yeqcar neqet serê min
dilî ù malq:rî ye.
Demeqê wisan, hat û bû xuya
Xelqê ^ camêr délai ù
Li sûna xeyêl eser jî ne ma
mêvnnhewîn in .
Ji lewra biç.iv dîtin ne ma bû
Meletya cihê camêran, alim, zana
Dilè min tenê jêr' hêlîn ma bù
û .sairan e. (dûmahiq heye)
Qanîya J.reban: 4-2-33

& QanUranSiU ^eiir-SCftn.

326-
Hejmar 16 HAWAiPt Rûpel 5

De La Grammaire Kurde : philologie et de l'etymologie en ce qui

concerne les matières traitées.

rartlcle
Plusieurs de nos lecteurs nous ont

posé, par lettres, des questions au sujet de 11 existe dans la langue kurde un

la langue kurde. La plupart de ces ques¬ élément qui se place à la fin des substan-

tions ont trait à la grammaire. Sans doute lifs et qui sert quelquefois d'organe de

la grammaire kurde à laquelle nous tra¬ liaison, on le désignera ici par le mot

vaillons depuis plusieurs années paraîtra généralisant d'article.

dans un proche avenir, de môme qu'un Mais, surtout dans sa forme définie,

ouvrage en langue française. ce n'est point un article pris au sens de

Nous ne pouvons néanioins attendre la grammaire française et analogue à

sa publicHtion pour éclairer nos lecteurs l'article du français, qui accompagne le

sur ces questions; mais nous nous trou¬ mot même lorsque celui-ci est dépourvu

vons malgré toute notre bonne volonté de complément.

dans l'impossibilité de leur repondre En réalité l'article kurde est un

individuellement . Nous nous proposons déterminatif qui sert à modifier en quel¬


donc faire paraître ici une série d'articles que sorte l'étendu des noms , en restrei¬
au cours desquels nous nous efforcerons gnant l'application , de ces noms à un

de procurer une idée d'ensemble de la individu, ou à une classe déterminée, ou

langue kurde et d'étudier les principaux en taisant qualifier le nom par un autre

traits de sa grammaire. mot quelconque.

Si nos lecteurs désirent un comp¬ L'ARTICLE DÉFINI Comme dans


lément d'explication au sujet des matières la langue kurde il y a deux genres il y a

traitées dans les articles, nou.s les prions aussi deux articles, le masculin, le féminin

de nous poser de nouvelles questions, et le pluriel pour les deux genres:

aux quelles nous repondrons p.ir la même M : ô F" : a P : on

voie. Nous avons pensé que, de cette


Nous avons dit que notre article
manière, nous pouvions éveiller un intérêt
-sourtout l'aticle défini- est un détermi¬
plus général, et qu'il y avait avantage à
natif démonstratit et un organe de liaison.
publier sans plus tarder une sorte d'aperçu
Il ne peut donc accompagner le substantif
d'ensemble de la grammaire kurde.
que lorsque le sens de celui ci est déter¬
Nous avons remarqué que la plupart
miné. Il est évident que pour cette déter¬
des questions posées jusqu'à ce jour con¬
mination il est nécessaire que le nom ait
cernaient l'artiile et la déclinaison dans un complément. D'où la régie que l'article
la langue kurde. défini n'accompagne le nom que lorsque
Ce sont en effet là des points que ce dernier est suivi d'un complément; le
l'adoption des caractères latins a eu nom reste sans article lorsqu'il est simp¬
l'heureuse effet de mettre en relief . C'est
lement défini.
donc par des explications sur ces deux
Hespê Soro Le cheval de Soro
points que nous commencerons notre
Mehîna Soro La jument de Soro
exposé.

Au cours de notre exposé nous


Hespên Soro Les chevaux de Soro

traiterons aussi très brièvement de là Mehînên Soro Les juments de Soro

327
Rûpel 6 HAWAR Hejmar l6

En examinant attentivement les D'ailleurs cette foi me n'a pas comp¬


exemples ci dessus, on trouve en kurde lètement disparu. On la trouve régulièr¬
l'équivalant de chaque mot français saut ement, mais en voie de diminution, dans
de la préposition «de».
le parler de quelques tribus des montagnes
Le cheval de Soro Hespè Soro
(Omerî) et chez les kurdes yezidis du
( Le ê ) ( chevalhesp ) ( de ...) (Welatô .Sèxan). on la trouve aussi; fré¬
( Soro Soro).
quemment dans le cas du pluriel chez
Si nous réduisons ces exemples à
plusieurs autres tribus , abondamment
leurs origines nous trouverons aussi les
dans les anciens manuscrits, assez souvent
«de» qui manquent.
dans les écrits modernes, surtout dans
De même que le français à tiré son
les morceaux en vers ou elle permet de
article d'un démonstratif latin , le kurde
parfaire le rythme et aussi dans quelques
a tiré le sien de son propre pronom
proverbes et chansons anciennes. On peut
démonstratif, correspondant en français
trouver plusieurs exemples de cet emploi
au pronom (celui etc..)
dans différents articles et poèmes publiés
yê min le mien jusqu'ici dans le Hawar,
ya min la mienne
Nous avons dit c[ue quelques tribus
yen min les miens, miennes
(Omerî) et les kurdes yézidis du (Welatê
Tans leurs origines: Sèxan), l'emploient régulièrement , c'est

yô di min celui de moi à dire qu'elles font usage de #di » dans


ya di min celle de moi les deux genres et les deux nombres.
yen di min ceux (celles) de moi A cette catégorie il faut ajouter les

yê wî yê di wî
kurdes de khaymana(l).

le sien celai de Ini C'est un lait vraiment curieux. Ces

kurdes, qui, depnis de longues années,


Ev hesp yê di Wl ye
on quitté le sol natal et ont vécu entouré
Ce cheval est celui de lui
d'élément non kurde, n'ont pas pu suivre
Ev hesp yê wî ye
l'évolution de la langue. Ils ont gardé ces
Ce cheval est le sien
articles sous leur torme primitive tels
Fv hesp yê di Soro ye qu'ils les avaient lors de leur émigration
Ce cheval est celui de Soro de la mère patrie.

Nous avons dit aussi que celle


Ev hespê di Soro ye
forme existait fréquemment dans le cas
Ev hespê Soro ye
Ceci est le cheval de Soro du pluriel, surtout du masculin pluriel,

dans le parler de plusieurs autres tribus.


Hesqô Soro Hespè di Soro
Eans le dialecte du nord, dans
Le cheval de Soro
certaines contrées, les (n) finals, surtout
Dans cette forme nous trouvons les (n) des particules deviennent nasals
l'équivalant du «de» français.
et quehiues fois disparaissent complète¬
Hesp ê di Soro ment lorsqu'il s'agit du langage parlé.
Cheval le de Soro Le (n) de l'aticle pluriel (en) est égale¬
Le cheval de Soro
ment affecté par ce phénomène et dans

Mehîn a di Soro le langage des tribus ci dessus men¬

Jument la de Soro tionnées l'article «on» devient «ô» et se

La jament de Soro (1) Kaza altuë dans le vilayet d'Angora.

-328
Éùpel 7
Öejrhar 16 HAWA^

lément. On trouve parlois des exceptions


confond avec l'article masculin cô». De
à cette régie. Mais dans de pareils cas le
sorte quelorsqu'on dit (Hespè Soro], on
complément est sous entendu.
ne Sait plus s'il s'agit d'un seul cheval

qui appartient à (Soro) ou de plusieurs Dema eZ gihiştim Şamê

chevaux de (Foro). Alors ces tribus là, Au moment que je suis arrivé à Damas

pour distinguer le pluriel du singulier l'équivalant du «que» français qui


font usage de ndi» et disent : Hespê di en kurde est «qooest sous entendu dans

Soro . cette phrase . La phrase doit être ainsi


Comme dans le léminin la confusion lonçue :

ne pourrait se produire ([uaa sujet du Dema qo e/, gihi.slim Samè

genre du mot et que parmi les kurdes Lorsqu'on veut préciser on ne nég¬

les genres sont assez connus pour ne pas lige point le «qo» . D'aiUeurrs les mots
être confondus on néglige volonliers l'em¬ (dima, gava, çaxa. pela, wextèetc..,) qui
ploi du wdi». /4 insii lorsqu'on dit (Nivîna se trouvent ainsi accompagnés de l'article

Soro), on sait qu'il ne s'agit que d'un défini môme sans qu'ils aient de comp-

seul lit de Soro, et quand on dit (Nivinè lément apparent jouent le rôle d'une

Soro) on saisit qu'il s'agit de plusieurs conjonction.

lits qui appatiennent à Soro, en effet le De même dans les phrases:

mot (nivîn) est un mot léminin, donc il Qa Silômanêhiqim diqir'.' Qa Belkisa


lié peut pas recevoir l'article masculin nav diqir? _

«è» et ce "è» tient évidemment la place Où esl Soliman qui régna»? Ouest

de «en», article pluriel pour les deux Beikis qui élait célèbre.

genres .
Cus phrases devaient être ainsi

Après ce petit aperçu nous pouvons conçues :

conclure sur l'article kurde comme ci


Qa Silèinanè qo biqim diqir?
dessus mentionné:
Qa Relkisa qo nav diqir?
Masculin ô le
Ici la suppression de «qow sert â
Féminin a la
produire l'abréviation d'éloquence qui se
Pluriel on les
rencontre fréquemment dans des mor¬
L'ART/CLE DÉFINI COMME P. O.U)M
ceaux littéraires. D'ailleurs les phrases ci
Ce même article s'emploie devant les
dessus mentionnées sont lires d'une can¬
abjectils et il sert alors de pronom ,
tate religieuse des kurdes vézidis.
ainsi qu'en Irançais, tout en gardant son

caractèrre d'article.
L'^BTIlL-î INDÉFINI Dans la
langue kurde l'article indéfini se présente
è kenc le bon
sous deux formes, selon qu'il se trouve
hespè kenc le bon cheval
à la fin des mots dépourvus de complé¬
a kenc la bonne
ments, ou à la fin des mots pourvue de
mehina kenc la bonne jument
compléments.
en kenc les bons, les bonnes
Première Catégorie
hespèn kenc les bons chevaux

mehînên kenc les bonnes juments Masculin 6*1

Féminin ^q
REMARQUE Nous avons dit que
Pluriel in
l'article défini n'accompagne le nom (|ue
Hespeq hat - incertain cheval est yçnu
lorsque ce dernier est suivi d'un comp

329
Rûpel 8 HAWAR ïîejiiiar l6

Mehîneqhat-Une certaine jument est venue nes de liaison, ont comme l'article défini

Hespin hatin - Des chevaux sont venus tiré leurs origines du démonstratif (yè...)

Mehînin hatin - Des juments sont venues qui s'est traiistormé et ajouté à la fin des

articles indéfinis de la première catégorie.


Comme nous le verrons plus tard
hespeq yê di Soro
ces articles se décline:it.
hespeq yô Soro
Dettilème Catégorie hespepî Soro
Masculin eqî
mehineq ya di Soro
Féminin eqe
mehineq ya Soro
Pluriel inen
mehîneqe Soro
Hespeqi kenc hat-Un bon cheval est venu
hespin yen di Soro
Mehîneqe kenc hat -Une bonne jument
hespin yen Soro
est venue.
hespinen Soro
Hespinen kenc hatin

Des boDS chevaux sont venus mehînin yen di Soro

Meliîninen kenc hatin mehînin yen Soro

Des bonnes jamenls sont venues mehîninen Soro

On voit distinctement que entre Reste à rendre compte de la trans¬

l'article défini et l'article indéfini il y a formation de(ê)et de (a) en (î) et (e).

une grande différence. L'article défini Ceci on peut le trouver dans la flexion

n'accompagne le substantit qqe lorsque du substanlil après l'adjectif numéral.

ce dernier a un complément , au cont¬ ye([ hespî Soro

raire l'article indéfini l'accompagne dans yeq mehîne Soro

tous les cas, et de là ses deux formes.


EMPLOIE DE L'ARTICLE INDÉ-
Ceci est une conséquence naturelle
FIN DEVANT L'ADJECTIF Les ter¬
du nécanisme de l'article de la langue minaisons des articles indéfinis de liaison
kurde. Puisque le substantif au nominatif
s'emploient devant les adjectifs comme
ou dépourvu d'un complément est sans
les articles définis.
article et a un sens défini, pour le rendre
Ev hesp I kenc e.
indéfini il est indispen sable de le faire
Ev mehîn e kenc e.
accompagner par un particule.
Ev hesp en kenc in.
ORIGINE Nous avons tiré nos articles
Ev mehîn en kenc in.
indéfinis singuliers de l'adjectif numéral
Il ne s'agit plus ici d'un article
(yeq - un) et celui du pluriel de l'indéfini
indéfini pris au sens propre, ni d'un
(hin -quelques).
pronom comme c'est le cas pour l'article
yeq hesp un seul cheval
défini. Dans l'expression:
yeq mehîn une seule jument
Ev hesp î kenc e.
hin hesp quelques chevaux

hin mehîn linéiques juments On veut dire que ce cheval est de

ceux qui sont bons, mais non pas ce che¬


hespeq un cheval
val est le bon et non le mauvais tel que
mehineq une jument
dans la phrase:
hespin des chevaux

mehînin des juments Ev hesp ê kenc e.

Ceux de la seconde catégorie, orga On voit distiaçlemeiit la différence

-330
Rûpel 9
Hejmar 16 HA^AR

nn pain fait spécialement à celte occasion et

ntice contenant un raisin sfc; dans chaq- e maison


l'on fait de ce pain et on invile une personne
w u Mbit Mre étrangère po ir le couper; la perionne à qui
échoit le morceau contenant le raisin sec est
-3- concidérée comme hanreuse.

L'aBBÉe YezMl Les tnmi Ms TtzMIs


Mai, le mois des roses, Golan, est le premier Pour le^ sepi anges ont été crées sept

mois de l'année tl le premier mercredi esl le drapeaux qui siignfient l'autorité. Les drapeaux

premier jonr de l'année. Ce jour-là, dans cha¬ servent pour le ralliement el pour les cérémo¬

que maison on sacrifie, des agneaux, des mou nies religieuses.

tons et des ponlels . On donne des aumônes Le premier drapeau est pour le Kurdistan

ponr les âmes des mort.s: sur les tombeaux du Sud-Est, le deuxième pour Sindjar, le troi¬

on met des friandises ; pour constater les sième pour le Tigril, le quatrième pour tout le

métamorphoses les prêtres des Yézidis vont Kardistan du Sud. le cinquième pour le Kur¬
distan du Nord, le sixième ponr le Kurdiitan
dans les tombeaux .
de l'Est, le septième pour le centre du Kurdi»-
Durant le mois de Mai le mari»ge est
tan. Chque aanée ces drapeaux sont apporté»
défcDda; parce qoe ce mois est le père des
au tombeaa de CHEIKH ADt et on se porte
roses; les prophètes se sont mariés en ce mois.
en grande pompe à leur rencontre.Les chantres
Dam chaque maison et dans les sanctuaires
chaque année prennent ces drapeaux et nne
on fait de la musique et on célèbre des céré¬
grande quantité de terre de tombeau de Cheikh
monies. Les femmes mellent leurs pins beaux
Adi et s'en vont dans leur territoire.Quand il»
atours et hommes et femmes dansent pour
approchent de» ville» et village» on envoie an
fêler ce jour.
héraut pour annoncer: On vous apporte le»
La nuit du premier vendredi on fait des
signes des ange». On le» accueille avec respect
cérémonies en l'honneur du Soleil et de la
et hâte, et avec de la musiqne . ^=.
Lune; on boit, on prend dn vin, et on mange

en donnons nne traduction avec explica¬


entre (ê) et ( 1 ) . Ici (ô) a tout à fait le
tion. Le mot ( i ) employé seulement
sens du (le) français.
devant un edjectif n'a pas d'équivalant
Les phrases suivantes qui pourront
en français.
être soumises à un examen mi lutieux
ARTICLE PARTITIF- En kurde
arriveront mieux à donner une idée nous avons aussi une particule qui donne
approximative à ceux qui ne connaissent
i;^"^ substantif un sens partitif. Comme
pas la structure de la langue kurde. larticle partitit a beanconp de rapport
Ev hesp, kenc e avec la déclinaison et se confond avec
Ce cheval, est bon, elle il sera expliqué plus en détail dans
Fv, hespè ke ic e notre article traitant de la déclinaison. Ici
Ceci, est le bon cheval on se contentera des exemples ci dessous;

Fv hesp, è kenc e Go.5tî bide min Goştinî bide min


Ce cheval, est le bon Donnez moi de la viande
Ev hespeqî keiic e
Avê bide min Aviné bide min
Ceci, est un bon cheval
Donnez moi de l'eau
Ev hesp, I kenc e
Mewijan bide min - Mewijinan bide min
Ce cheval, est de bon (bonne qualité)
Donnez moi de» raisin» sec».
On ne peut jamais traduire la der¬
^Jcladel CCali ^e'dir-SfC/um
nière phrase d'une manière exacte. Nous

-331
HAWAR Hejmar 16
Rûpel 10

Alors le chantre dil: Le Cbiekh Adi et le


Mélek Taous disent; donnez la bonne nouvelle
à mes coryants Yezidis, Je donne le bonheur el

la richesse, mais Je n'aime pas ceux qui


C'était à cette époque là que Ziya-
sonhaitent de moi quelque chose d'indigne,
eddin pacha publiait son glossaire kurde
j'aime ceux qui sont généreux, ceux qni gardent
sous le titre de :
bien mes secrets, ceux qui se prosternent devant

moi, ceux qui m'aiment de tout leur coeur et ( ^:>jSJ1 Ull j L jJ-l :o Jl^I -yif iJ* )
ceux qui arrachent des lambeaux de leur chair (. e très pieux et vénérable vieillard,
pour me les présenter. Je suis leur aide dans qui avait su étudier minutieusement la
l'autre monde et je prie Dieu qa'd les fasse phonétique kurde et la fixer dans ses
entrer an paradis.» Alors on fait beaucoup d'a¬ moindres détails, ne se résignant pas à
dorations pour les quêtes et pour Cheikh Adi sacrifier la science à un fanatisme illogique
et on met une statue pui représente le Melek a transcrit quelques mots arabes, à{i)
Taous et on défile sept fois autour de cette dans leurs formes assimiliëes, tels que
statue en procession: d'abord les hommes en¬ les prononceaient les kurdes. En voici
suite les femmes; on embrasse la statue et on quelques exemples:
lave le Melek Taous avec de l'eau que l'on dictée du glossaire diclétt arabe page

donne ensuite à boire anx gens .


Asè ^^ 34
^^
La Netainorpliose Ciiez les Yezidis
Cehteri (Şyy 74
(Ş yy
L'homme qui s'est bien conduit durant

sa vie, acquiert durant sa seconde vie une Xelat cyyi- Ui 98

personnalité supérieure ; les enfants qui ne


Sima >oi 105
connaissent pas le bien et le mal restent qua¬ cT^
rante jours dans le paradis puis reviennent au Pib VJ
118

monde. Les gens mauvais deviennent des rena¬ « à suivre »


rds, des serpents, etc...
le consentement de sa femme el il peut aller
Les Fretres Yezidis jusqu'à six femme; si la sixième ne loi donne'
Ils y a quatre degrés dans l'état ecclési¬ pas d'enfants il ne peut plus se remarier.
astique. Chez les Yezidis le povoir politique et Quand la nouvelle mariée entre dans la

le pouvoir religiaux doivent ôlre séparée et ils maisan de son mari, le mari jette snr elle nne
ont eu toujonrs nn chef politique el un chef tonte petite pierre, cette pierre signifie qu'elle

religieux. est entrée sous l'autorité maritale de l'homme.

Le Harlage Yézidi Ou fait beaucoup d'invitations ponr qne le

mariage soit connu dans le pays, on tire des


Après que les deux parties ont donné lenr
coups de fusil , on fait de la musiqne et de»
consentement au mariage, on apporte un mor¬
daniies pour célébrer le mariage; on emploie
ceau de pain, soit de la maison de Cheikh,
aussi beauceup de fleurs.
soit de la maison d'un. Yézidi renommé pour

son hospitalité, el les époux le mangent en Hôtes Diverses sur Les Yezidis

l'honneur dn mariage. Les chrétiens et les Prononcer le mot diable est interdit , les

mohamétans, c'est à dire les prôties et les hod- jurons sont interdits parce qne le diable a été

jas chrétiens et musulmans, ne doivent pas injurié dana les livres sacrés.

le célébrer. La danse et la boisson sont permise» à la

Un Yézidi qni est marié et a des enfants femme comme à l'homme.

ne peut pas conlracler nn second mariage. Si Les versets de la Bible Noire sont faits de

la femme ne Ini donne pas d'entants, il aura la lumière dn Soleil.

le droit de contracter un second mariage avec 3)r, Qamitan CCli Medir-DCluiil

332-
1*\>> a\j\è J"/'

ly -Lij AtS'iù'^ (S'- 'y. '^M^ ~ S'.j'- '-^'j' ~

^. Ul>i y.j ^3 j'^ssis'^^jy*'. IJj. ^/Itf j*- *^.} 0-;

J^aI J.tSjj-;*:Wj^^(-li>^^ yjJ^.Jsj-


XJ (Ji ,_J_j* Ji t Ayj\ y Jin
ijifx Zjj il ai\j\s 0*J I jli- \:i«
, jA < ' (_^u y ,_,-
Asi *.>-jli "J viL.; \jjlj ùy Ajy iSjy i

3yAi_ ^.SC-il-il 4-1 jî \>3 J*» IS'l Ùlyjf is iil;jl«

f\j[i.y^yj3
j\3iL^jiy .(yi-ùyyj J^»*.>'

> i*

ïi^js ^1« jl ^j) * ti*-o^»- *; z.j^ y

liU^j y. jSL^ J jiJ^j-J, 'y ^* y-k->J

i yiji 'y ùf-'- j (Sj^ 3^ (i*^ J^ / ^ us»


c^a'^ù'J'-' -'j* ' *i J-'-' ^^ ".^^
y \i y=i_ (Si t cjyf *! (S y, j-y J ùy 'i^.A, ùy.i

'^f\'(Ss^j r''^^.' f" (f--\y^ ! (Sy^JJiy


j\îj tJU ^l^ t U- '^^. J -ÎJ^U fi (i. i5 J> *> y ' 'jh. 'J Ù'J 'y ùf'-j fsJ -
f yr «» y s y (Sj *î
jl J j:.^ji -y .tj t ôy yj J^*» jI
Ciijfi «o Ij JO^ i 'i ty jijt i '^j> Jjl»

!3J
Cj)H. jza- CjyA^ 'j_j 'y ùy^'-j y.ib ' ^y.

'i (S 3 JV»- ^ J jii y 'ijij f-' 'y J-> Jr3 y^-^.j y. o-i*.»jl^. !Ai. Jj 3 y i j i^ 4^1 y,
' (y. u"^ t^-î y > ùf-^. j ti^i > -Ai ' "j! (Sj s Jjj >iii ^V» -^jfjsj ^ yjjjii^. t^^.
JiJ ' *i-b A> J «J* tT'.»^ -'' ''^^ (MA ' "(yy.,

(S fis (sy^i (M- '-'^ ^y '-^^ «;L» Sjijy Ji' Jj^s tJJ^''fjjfî'» vj"^ J^-
(Sj\i(Sy\^ jl liyj t «jjl; «ji- LÏ^^y ^ 3J -
? *i isr,-î -''tsi li-^ ^y y> fA'
»jJli jl \i S-i 'ji- Ji yi arj>. J; jj I : ^fi Jiitf lijjyi j\jiij_ fyj'.,j,jj
'i(S)J^y yf 'iJsJJiJJ ^f> 'y- y J>-> ,ii:Jl_-j»* i)\y.]\jyiy j\yi JU-

iSjy^ «J «y- y J3J ù^y, j C^-> ^ -*i ' ' O yi cy Cjy^j

Jl jUj t5 Ju» (S y y^s (SJ ' -VJLlS <Ù:y\ s


fsi^ Jy y Jb' f ^ JyS"? <>^
' '-', J*^ ùi ùAyT y ùy,(SJ'' J.JJ ùf-'-j * = J fj* 4>i
( t»*. litJJ jy^f'dJ Aiy ** J^ .Jj.* oy '-'jfi 3^ Jy y^ ' >j. "4, y>yA (SJ^ -
^ ' »
ùijVij «i^b-.:-!^!» Oj^i jU i^\jjcfijk Si i^ j ''.y '^- 'y "^ * y, <Ss'^ (Sjb (Sy
. . illf-ji' i^. J;jj Ùs 45 j fl Ijjj * oU JUj» Ùs cjLj j Uj «y- lil) *;:ç-i Cij» ù.yf

»jJlj .J «; j jl Ij *5o «ji- ^j î'ji'jij' jj ki

333
Ù?^ Jj\fi 1 "V >u;*

yi}j^3 s-IJ*; jk) JâPj iSi\.' f-yjf- j« *> f jUjU-J^l Atl ijj) Al' A»lj Aj a1 _ : ? A;»- Ji6 T

>jl;_;Jii,j'.4."l I I AÇ Ai Aj» ùli'd'ib Jîj ùU'^jkJ A-l j)JU Jît Ls«;:i» (^1 Jl IjJ ( yy Wil t Ù!-"" *

jlJJ ja;L_Lfj .jili * J ^ 3 ifif^U/- Cr-Jii J° ''.Ù Uâ*- Jî* «^ Ai jjJ Al' «jU AJ »i

. f\ ù\iiy yj iSj^ cj> ùyb (Sji Wi ai Jii *! j^ (yA'i *^^J «J ' (^ ' J^ j!*^ "
(fy J> ^ iy y-^ 4f jkJ y-fjf- y *» ù.^^j (Si^'3 J«* li-iU i^'O
.jIa'Ij liLjj ^;lî_lj j)j_jX-jK_» tf J» Aj_pl| : ùfyb <f'3 '^ - '*
.jl_;ljL*_r j^vic i^îVîr^' y. t/Vi- tf W^^ (^3 Jiib J Af ^^ ( l;SC.. ) aT.j A^ ( .il; ji ) ^Ij
Aijiiji^i ijç\ y Jai ajify i ,j . jy . . (Sjy^ y (Sy tfs-àr- iSji-Jay tf lj «jU ùL:-JlJ

. C)\j-^ A;y\a a} Al'Ç aji ^ye- = ù^i^Uj yyi^ ol_îJ»= tf J «j tf jru y =

' yj ' y\j!f..jk L (S'S ~ ' '"''^*-' cf '' (j'y J*- cs"'y'^ (j'y (j"^- *^^^j^yr> ùi^a' c^
-^W.-*' ' Jr-y ' (hr ^l/^r*
JL> ^Ij = U*-. f Jjic = ^^.L "^ f A.U. .Jiy ^ . (S Jjy «jU ^ffj

«} *i^,Ls7 «J 'J A- fS'ib i Aiz^ u*^ tf J* *" '^y' ^^^ J^ ~^


cf *il_-J (.il; : ^» JA if \i Ajjj: J 1V j .J ( U.j}t5.. ) (SjssAi ^y^ y Jl;j *; o .j a;U j

AlJj j^a; ay Ijijjl ^^J»- Ai y-Ac iS [ jijjb ] tf .J ii'^iy (Sji' j-t) .Jir .^ ^ ^ *<. J * -^. 'A

.(( j(U_X-i»tjjU 1 »3 l^ly^iAiJ : J Al' iSji »3 'iiiaà\ yJc tf J*. Al s y CAis CJyf tf lipl

jfUtl y A»i .J y. *; a-p ^a-sj y ii y y i çfs '3 ^\i ^\j\ y,j6. Jl -Z^ij ^ydJyilS-i^ is 'i yAJ

JA» fi\ys aJ (Sjs 'i 'S "^3f. J^ *" ' *î y. ** fJ *< ' .) a!'i_!I ^^SC-iw.jjJ tfjy \j J«' ù'-ib

« ry ii Ailj A)' y^ijAi. ^ 'ya y,J6 1 Ai A. JJJ JîP j..ilj \

: ^ Ij .jjT a) 1 r ' jV\

J Jiy 'J^ ". y *:» i/J *^ tSJ^ (^ - I j\ . -Lj-I i^A-iJl (J* ^/ijl aSLxj ^y.il ^^

(jAcUi^ ù'j f-'-s * *i * '3 'iiy if:3 ' ÙJ; 0 Ij^ ù^ Ù^J>- J*-I.i

D 'f ùt'r^tj'J «jl } aIâ* ijJ^ ^J i ia^\ 'bi ^ (Je ' jl»^ = J^ ' tA

i a' Ol« ùl» j>- j-«) (S lj jLi ^j-ij 1 |_jJ* A;l-il;j I ù^! j u(J^ t J^U-l ^^6j t jj«i

^ y^K»\ ùL-il jX-.iu JS.yifi ji y ù»î ^::—>IJ tf *k)b tf *"V. ~ .y'ii-''-^ ~ ' *

^ *:» Jj *". jV*-' '«ibl y} J^crr *; y. ? *rî: ù' 'Ji''j'-^- Ù.^.^


j..x_» A; yi j\aj Jjfj S\ :j a! ji ,1c tfU.. r J.,*,l;tfU, 1 .i;»tfU.jjj^y

#*' -
û'jr (S y» *'. y *>' ù» i^^ J '-}y ùsyi yb tf jl_'ul jiii J yi_ ''Ay: (A-i ^ ^ '

. liLj y^iJi jis-i .jU Al yyj\f-yj(yyiiij-y^''.'^sj3

ifii-^Ja Cjyb îj*»' A-j' ~" J^J >^J 'J ~ .(S3'f\yy,

t5j« U J« «jljl yjy^ AJjb AJ «j^ A . aÙ-H J y_J j ii ii aji fy-:çiia if « y b »

AJkjlj aJJ>.y- JSjf 'S ^Vj ^ ^Uil j^5l»-l JA- Al AJ> jî jbyi . Jljr jV J3Js "}i ^^y, ^b fijf^aJ-
tjj Al" l;j Aj. tf J «i jVj w f "^ *'. * jO * j« » ' (Ss'fb 'i^jf «jV» i

334-
I^.u^ -uU i..
d.i'

Ji *» *>"j ' tf J- * ' ^j'. ' l.S'J^Î


JUaS : tjii Ai' tf ji j.i.1 }jj 'J ^ ij»- JU Y
f*r^J ^-^ /
? A^ jlj lij f j-U tf ji- ^\ ii 'j-o iSJys ^y. ^'
y^^<S<:'.y -
ij-'jj tf JAi' ufy-A-i^ ùii . Cj:~-, ;js «j i ^ys
-S^ jjj^ (S 'jis ùjf JWjJi. tf Ult jf\ - l
JjfAi ùs^jjay Al, jsj ù'S^y ^iUi' ùV3 *; ^'
Jljuii a'TJ j--j:l;^S^j Aj-^i y-Jy- yt. a) t ùi
jî } •jjjT' y^iy ji-» (Sj^ 'séb ù^iT '-^ **'
JAi A.I a:, J*: ùsl *î -^ *; *^ ilÂri ^ijf
^ liUajt a! Atl y^ ijs 'iiA^ jjÇl *5 tf ilUjU
AJ Al Ailjs- *;jO J j>l -1 Ai «jiçl jliljrJ À'y. «J*»
*i^ ai/ ajVJI
_, .i" ^ i aii a; li «1 .Jj. JAÎ.I fV Al Jj Aj' AXJ
t5>- ll Jl^ (çi; JJ3 M •«Ib *^ tf iîUjl.. jl <
t^ Aj^Laii Al JjÇl Jlj'i' l^ Aj' ij^ i\ f I J:,««i' J

y<£^J.y A» ( IjjI a» 1 Ijjui A>- .J i-la yli^ AO-


«iTl j cA-J\ ùy\J "' ^y.y yby^^ ^ *i - = ?
j.,-j oU ( 'fi^ Jjl«- ) tf A.JJ'ai ùîlji ilU-tjjl
A-Aiolj5^ .1^0 *'lj *t i^^' JlJAî'^tfJ
A-C J ^. j^.j' t b li J (Ssb Aj' Al .jjU. yş^
,- ijjO

?A.: .J» î A.»- Jl_i> ? A« Jli». t A» Ajj aj

J'. j ? ù: j^i"tf J-"ûjî- 14 *î ?*:» T A;» tfjl.


* (SJy-S Jd^ " 'y
*rJ* J^-^> J' tf ^'>=r' J- JïJ^" j/' ? ''Jî- <J^
tf j'jl ->
a1ù^j«î A-lle f' t^*!' t5r Jl ? ù-^ *' '^.J^' ^"
AOjJ Ai Jalcj *ÂJ>. ^ji^ "5 AÎ Jîc j^-jl* i^V
Ai- tf ( ' ) tf -1=- ÙD''j! i.^ *-' -iiU J.'j ^ ù^^ A;:x!.
ii AJlj»-^j~i » J (SJy-s J^i- ijM y V
dLS^jlj J. A» çî Al' Jf»- tfi* Ijl .jlj .J^. y Ai ùe
A, >j a:;j aJ jjjj ijijjrOli'
A;. jTaI ùhi j^y^ viLJu" jJi» Al Ij aj jT a! iLj jlij
Aîjj^Ai A;lji-j ùif'f'^ tf ■''jl t^.A« y y
< J>U-l ( ;yiy j AyixJ. 'S 'iJ Al cA' yJ y^ ' Ij

«jjtf.jj « ùjib Ls'.'j^' li'^ ^y" J- tf •'U^' t»*.''


a , .

J J A» . J aIî* tf j» *! '3 AJrJ l)" tf j»J a) jJj i j^S^ Uj Jljr tf J» Aj jA»Jj.I (Sfi'-J(j\ tf Jij
,;^Ija)a;jU ^S^j ifjay yj-i fjA^ *"' ÙJj"-- ' JjÙ-Si t ly u .J AIIj Ajj (jf j
A» «J aJâP tf j» 'i f'-i AJ jl" «jl J ilj Jllj *5 tf JjJC:.! j^ Jt:5^ a! jC^li. (>Ai' i.lt JJ' ji jA»lj
. aIU »1 y}i>- y^. ^ Jy sb js tf jj/'a, ^if'S^f *^j ty.ys a!jj» ùL«j» ^/ o
i ùlil JJP Y .jU 1 Ai AiJJ c-i\j APji>j>jl tf b J.J AjJS *-<J |>Ai Al .JJ s fij» AJ
jU .aCj ùLJl t/o j>. Jie U;l ^_ * J «jU Li»; j tf jAj_ Aj' aJ JJjJ i .J A*5^i Ai Ajy AJ ««.^.

'Ss tf J*- 45-" tf Vi^ Jlyl l^Wri * tîj*" ls^


J ùÇl jj \ f s cj f ù? ( ù ) 3 ( J ) Ùy3
Al Ij ai Jis tf 'I A *^ *i'' ' ^ ' 'A" " "
iJO* ^'
. y il ssis y^. ^ jy -iA-i-^-^
^ùi^ tf J-- ts^ùj^iJcl /'ijUùy Jli ^
^y. Al (fyif- Ji^ " " Y jlj-J aI = tf j.^ I
ù-ii ji- J is>}iy -J ù'jU il-*! <> *i->>- -»
Iji a:_i 3 ty, y-^ y y'^'f J^ b^-^ i 'J'i
*Jlj J'i (^. * tf J*jlj

335-
J/- .^j\» \ \A,'J>

tfjs» ùt» jùi'U**Ji.jLLir j^ij,- ùjj'j> jj^

' ^ji.i j' 'y y j ' «Jtf -*jl -; /v ûi; liJjJi j


tsi'j! Ji ùy Syf<, (f ) Ùif{ Iji ) -^lj.1
1 ^. tf -w- -1^1 Jài, y t^\j S \j^ syff^.
jy (Syf
jiry A ' 'j ) »J 'y \j'^. y A^f aï cy y
-l-'IjiK s y ) ùj- J il.jA- ( ^S^ J - tijjT
'iùb^bCf(Sf.j^} s fj'^sibù.Ji' J ùfi JJJ
yy}ùyji
ùU.J Iji ù^Jj- ùljj! jù^rs j\: J-J S^J^J-y yj
j\^y[\y)^-jbjrjo{f)
( ù-ii'SCj Ij ù-ii. «ji- ùlj >i~j^ J ùy y ier 'f's
ùiyjy
liô» ùJ:; ''> ii 'S 5 ù:** '^ *J «JÙJ ùî* " } '
^.-:.-b{^'i) _jUj i jlj)- «jjij
^U tfA^I jS IjU ù^i jlî^^jjljl J» ^ùJ^c'

(^) ùb\^ LillfAj jÎ'Ij i .Jl' Cj\fr J\ 'j ^y


il*llj .ji- tf J. IjJ A» tf jJ
lyr- (/y V Ji 0-' jfW -i» ,v (») J
ilAl j AiXij' ùljr J jT
( 5^1« ) y.j ^Ajy s ùIjV; ( Jj5^ ) - ^i-if
aJ^j J jiUi. ^.j tf J, J o « jJ J j,l jf' I jU J-aJ
._1J3J J' ^-^l.'e tfJ (>*

ÙJJ j) JV ) IjXli Jlc


f1 J JjT «y A> ùJîl J J dil jşU. ^jili Ai S J'J (S j

^ -( . .
y'J (Si} Jl U.jJJ ^ji. > j>-> y-'^r ,J -^ * '*' J" o . f-l* J
yjij;. Aj-Ijjjjli- JJJ j.j ^^- ^^.j j,jjj tf Ju'&l»- Ij Ijjf jd^ jl «ji. jUj J^j-" J fif jl

' >y> criJ tf J *c5r" * cs-i ' tsr ^îJ ~ -^, j J aLj Aj- j t f J. Il J ù> if^ 'J ùlj j J A.

ù"^) ùjjj ('I j^ IjU liij t jM l'if - i^f ùljj> ùl-^^ aIj .J j AÎ UXjJ -il jJ .jljijtj» (Siy-

(.1 ÙK J^r^ tfî (^ (f-^- ' ■'y" '^ > ùl^iâli y. 'J
Oljjltf j^J^i )y^y y (Siy 'yf ùbJu y jjii. Aijj ùlj 11 (Sjf^' 'J y'y - --^ tf'J

Ùj\y ùjjJ^jO jj>j (s>}yJ^J^ùyJi jjji-i yyj i _[^lil> .Jj .J». UU J ùljl-^Jn. tf jlj'J ,_^l! ' à

. Ùajb.(Ssyy:> Jj^.' i* tfJf' Cjy. J-i y s y.y. fl ù\jia aIjj tf j- j

Uji- j Jll tf j. tf j ) iliji- ( .Iji- ) - tf jj'ji A. _»l; j lilj cj^sy ùijij» J-J jj".! 1^ ' y* t/H J".

tf jlj. ^J l*.J Allj ù* j cfdtS AJjJ jl_.j Li ùtjlS^J »jU. .J A. j J Ai Jll J

cy tî;l U) jli wil .u jj:.J l O'J »1 CijJ Ai:-i- J.J J J,'J J tf JjJ j «ji- j/-;ï-J j tf jLxJi

ù->Ui-jJliJÎ(,l.)c~(^;)-fU; ùlj J 'i J- Ijjj A. cj.J^' isi lilj jJy s iJ «.2 j ùli

Jii; tf jih A> .jj iil..j( ùijj ) cJ^ -ys'j '--i- Ay> tf j Jjl ù*--j^ ''-^W ùliljj jlj Ju Cjy '-i'.

(Syf y Jll A-i.ji- lij». ÙJ i, aIiJ 'yf j J-i _)l y ^i j.jlijl ù^3 tfjlj»-j y f ù^sy y

ys^ ÙJ»- J< ùi tf jl> *i j «ji- tf J tf j »Jj* jl J * **?, A» l^^iy

' yiy 3SJ'ii-i»Jj». \~; Ai J> ùbW JV «ji- ùli Ù^J «J J JJJ j iSif j

isf> (Sij-J'. jf{ ùf) 'ij-iy) - df^y f^. ^jfj jl *J_ «jî y Jj y y.j ' Cjiy

336-
\ \ >u;^ -'jU> y j/^

a1 ùIî' A'- *r *^". *^ *' A-\o tf j;i- If I - i


ù\)J U' Jl^
.ji,<.jjiV(jlil»)
_l.jVOIj iy Ujj yyf (yi Jl

ùljjf'l^"îj z}) I J J*» ÙyJji- J'>

(Sji) -l-'-i} Jl'l i5jlf: Ijj^ aS1_5 l;_^|jJjj A.U:r J ùji y ybi 1-^' ÙJ»

ù' V j ^y ' Ain' J;^; «J A.lj;slij f Al tf J jT a.Ij J, 'j-j~J.


'f < \
y^.:^i s j^J^.j y.j y -"S'iJ-sj 'r J^-7 fy J- f'^ ( J-"' ) u^-éV J i
Ùiy (S ijs j} J iMi i 'jfi 'y ^jf-'. ^y.J> ''. y Ay'' ^ 'iy^'
^ " ' ' I. . '^
j J y5^_ .y jJ tùjir 'y 1^ tf J fl ^i ' j^^

ùijj<r wf j ^-»- cj-^.'y U^^l "Ji

.Jjj»»-» -:Jii- *r j>^j A>-j (^U-A^ i,Cjitf\ J. yfii IS^jU-; j^o^'JJ ùl-iJ ÙJ»

oIjjj ^yjj y ûj-jj jij l-;^i A '^ ''Af-i <sj j>y^ fk


jnij JJuj Juî/ A>- -i;.ji»j jL_;^ A>. ôyufiy jUUI ' UUl J J^jj» ^i Ali jj LuÇ
ùbjS jtiji -J^li J ùlj '^jA'i s 'iJ". "jy *> ùUjj j' j p til:» .J ÙJ'

Jl_iùj J\\i A^- J(jy Siyy ^ . tf j~. J»- Ai ùlj U:^i I' yi '-V; ls;I^' i.> ^^'-^

yifj^^jy y^f (Sj'ij'^ J ^^y y *-^ ''"j' ^^.^


OUl. A>J J--I A»- ^%- A», iV.j LlCi UJi iljj j _i» J^ Jii tf j^ùi j'J ^^^-*
ùbfj.a\sZ.^iJ Ai tf JjJ

jfii *î- ùiî'jî'-Jîù^ *r AJ tf jiijr' UiUj'îj^' a; Ai u ujUjI-jI tf -x,r

ùijjr>iii i^j- Jjfj Jj^ J- jTj tf j UjIj .^ J Al'l/ UiUjI Jl J

ici i^ cff'. .Ajj) ii'yyyi-sJf A> tf >.jlt

yjf A.\C\ j^ .J^lj Jj 3^ Ùyf i/ ) ! 'JJ f* ' (f-i Jy-


Jy l aCi JlJi ay jU Jli «j'ji-J S 'jyi jl« jiJ
J'y ^' (j^
ùs /» ùl J'.-î ÙH tf jlrr-j; (^ ù^ J « ^ J
: Jj;lj>^^.lj>

ifi SJ j J^\ <sj\>yy,s'y'^- V -^i ~ ' î J>_J iîl.jjj»>-jlj^ (^ijj j^j - I


tfjljU
Cji (i^\-:-^if ùf.yj ^ff(y;>y ~ ^
Jli y s y_j^i-'f '^ ^f y -V yf: ^
ci y^ ''A 'syi^ 15'. (^. 'j*" <:-^ J.> t/Obj -î*^Jii ù^^ t^r .t/^
A^. JI-- J li^^. i/i: ^" ^Vr .^'^ - * (>.jij ) 0^-î* ù-.ji j-i t/ i/ y L5i
Al' J Ai ù- jl* *^'^ l^J ^J »^ '^Î'J* Ù-'J^'
J jil/^ ùxVr tf jl*^* (jrt '*! ""J^ -~^
jfi-i%'iaj^f ^ jj>-i ^liaj Olj^- t5*X (-^^J ~ '^

-337
la ai

l^rr J.U: i» urr(iljX)J.U 1»

;.^y 4/ ^ j^y Liiy

Ija» j t ilA, ,y AÎ ùUo .Jji Ija» i oU Ai dLi

Ûylj.J tf lij. A» J lilljli aI Jl AÏ Iju Aj J\y A» y..!

1,Aj Aj A)LJ j Aiji- ajif ^\ tf .JJ o .J A» ^^fUjI


iiij j\/^\jf^y ,i
'ij'.'j ) (SiJy Jo *^ jli a! Aj JajT Al JjjJ
< ljj»j J'^j Jl» A_û; ( tf jljl» ùyl» *-i^ y y.
't(Sijf jf'iy iS'Siif
jiMi>7\ i (j AiAtjijfiS' AjiUjtjîlujI
Ajlj .ji-Ll" j'iîr S-"^^. jl Wjj*^, ' i^ Jj- '^
l Cjyfi i J^l jy-JS jIJ^I *'U Jl ( Aa ^iJ. yj
A,A»tfAJ5Uj Aj 4lj4 A» jSLi Ai ( aJ J Ajlj
' (Sif JV'j ''Af-'.
'iJy- jJ JJj5^ J« A» J lill Jj/ J. A» JA> a1
Ijû! .1 .jljJ-J J .Jj J A. liU j^j, tf Jj^ tf a:»»
AJ jl J.A» a! l Ciiy A» aI ùi*^'-> ISCi .jl jAi a)

tf jli Z-ii Al ai i C-Çyi tf AJ A,J AÎ Al Jjj AJ AiU tf Jj-» ûJ^'j"" j ci--'' i' c' ' -A-'f- '* '^^-''' ^'J
(S'JyyyAjjs A>- t ijISjJ Aitf AJ A, jAJ A'r,f ajtj^ »-iîi Jl Ijij i^j» yjj' ù^l*

: Cj\ji. ' Jj^ j/ll tf jlJ-V ' ùljlJ.'J Jf;,' tf j'jUi" Ji fl

^Jl^lfoi ii\ JuJUl5jj/'JI< j j^>- ( \ ) ay ù^iL-JJJ ay ùnlt'^'Ijr^^J 3 cf i '^. "ji J

« Mb » * '>-
iju-jjy (36 \.o-\..o- Asei J e_j_i jy>. (t)

I jjjrjijVtfi
s jyiy ai \jaajyyy j Z^j,-» SjJ ^a,_ a)
A» J ùl*tf j!>li. J-J-' isr" ''Jiî * A ùiy**
'i J'^Xiti (S fj *j, iS^^aJ i Cjf ' y*^
AJ Ai » Jjl a! J»» ùl» J.y Al JA- Jiy ry j ùlclij

Z-i) o »A.ii l5jj_^J jUj j_jU- (r) tf jl_»- tlL.JAi J.A» Ai ayiS- .a)j lil.jli a! « Ajî

? Oj J O Di jA,« cilj Jja- ij>- *J _J tf ji- tf J AjT i, jj J ai a ay jUijJ J .J aI .JJjJ

: .J aIIj ljIj a»- tf j.j ^_^i .J Ijj»- JaJ^ Aj tf jli 1^1 a1 jjJ JjAi J vilj ai Jj A»

c J «JiJ "il a! a5 .jU.j-1 ^ y J\s A», u^l; 1 ùl»ji- tfjji. iz-'îl J. .J « >:-iJjjJ ..» j^.jjj

(jijw) jr'.jAj'^Ai^.jiiJ ^_^l«j»- J AJ Al Jl J ùl*J»- tf li y *^. *^. 3 ùiy^

J «i-ij»* jii w-j j> Al ù° ''.Ij A»- t4.j t ùj

( jljl* ) tf Jji- Jl ji. J jX-i Al ( ù^ AJ Al tf Aj 11 ùji Ij . J ,^^lîj« A»J

.jL-jj (J.lj A>- M r f ù5L> i5^aj Ij-a» (^ .j r «Ail«j J A^ij»< « J A-J ». «tf.JjJÖ ,J .» tfAjL

,]^A, a1 AJ Ol jJ li Jjl aJ uJIj a^ ^^ j CjJjj:! Ù° lilj.^ c/J * tÎAjJ A. ' .Jji J ùl£ j Ja-J A, J. Al J

' CAfai AiW «jljljl Al jSi .jj ùillj (^AJ Al i^J Jl; A^jXj.. J Ubl J um a1 J iOili

338
^'vJ^tXyoo'

yUilldlU v.^ -

^\^V_jb âU. ^\jSa


a

jUtiïl «Jjkjjp Jj
J^b%^ j^\y%. sô^j^W'^jik jyiè
liiiji i û . ;j»-lj Ai- cf
j}ij\ ifjy J'3 y î-^'j *=- y

iliy 1- -<;j^^j>''" jjr«î-ù»


Sij ^ Jjr*^ù^

iii^ "^* Jiy''-. y y


>ilij> ^'- (fjyj-if-'^" i»r'^.yy

il/"'j' ;> - ^* cW... ^u -^jifx^»- '-^.A* ^^ r^- «^J^ «^' v^ ^"^^^w

-339
^ JU
^ ÛJ^ i
1 ^ 1
n i^ .1 L
"^***'
.

y 1 ^ 1 i^^
'\^yj>\ J. 1 '^IL ^
>^ 4ft<^
v'-'?
»\rrJ.Ui» ^^ ^^rr(ilJ i*

îj! j^y^iV

^sj^^f k9cJ

lSjy*iSJAi* tf:"**

Xiji
(j.yy':

.j/'Jijj^ ^.-^yj ^J/

iSjyù\»-j -^ ^.Jj

j'i-jJli p iî jJÙi y jljljJ.l^J'.

oU-jJ« p iî j^y :>

^uy Jl tjj tl3

ùb/ u-T j\r


>>.-'-f

N^fr J1.JI, J^l IJ»» »\r»\

ia «r- -*

340-
SAL ANNÉE 1

HEJMAR 17 ISUMÉRO 17

DU.ŞTM8 LUNDI

6 Adar 193T 6 Mars 1933

Hovara Qorilt * um U\U

*Sê8ei3tîijéîi ^ooarê

Ş''x û axa i"i raiveweran Evîn Cîweleq


Huwara biyaiiiyeqi Hevindê Sori

Liber tirba S'x Seîd L-^. Q. A. Bedir-Xan

Ax li me Ehmed Mèliq

Ellabôya Qurdi C. A. Bedir-Xan

Dersxane Hawar

Hubel weten Qurdè Wanî


Çar:nên Xeyam D'. Q. A. Bedir-X:itt

Qurdistana bé dibistan M. E. Boti

Tola Qarwên C. A. Bedir-Xan

^ivt frensizî

De la grammaire kurde D. A. Bedir-Khan


L'Alphabet knrde

ŞAM— mj

-341
SPÉCIAMSTS DES MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTII.KS

iiJn;
Sindiwàr 'yDjéxiré

Egoullge Frères
Inscription sur Ious les meUm.v- (Jrn-

vure coloriée, pancartes et tableaux- eu cuiv¬

re. Impression de curies et autres en re/iV/.


suivant les procédés Us jjIus modernes.

Damas Mulr.k Uc.her

Abonnements Qirîyarîya Qomelê


Ji bona S'Jrîyi, Tirqîya, Ecemistnn,
Pour la Syrie. laTur'^uie, la Pe'se
li'j.k il welatên kevk.'isô:
l'Irak et les pays du Caucase:
S;:lqi .'ïOO kirOş-sûi'î 100 Irenq
1 an 100 1^
Şc.şiiieliqf 300 kiriVş sûrî fiO frc"*!
(i mois 60 l^
Çarmeliiit 200 kirûş-st'irî 40 frenq
4 mois 40 f'.
Ji liona \velintên din :
Pour tous autres pays:
Salq! 150 F.enq
1 :in 15(1 I'.
Şeşme'iqt 90 Fienq
0 mbis 90 1''.
Çarmehqî 60 Frenq
4 mois 60 I'.

Adresser tonte demande au directeur Her tişt bi navù xweyî tône sandin =

propriétaire : Emir D. A. Ikdir-Khan Mît Celadt Ali Pedir-Xan

Damas: Quartier Kurde Sam : Taxa Qurdan

-342-
Sal ANNEE 1
hejmar iv
NUMÉRO 17

DUŞEMB
LUNDI

6 Adar 193,3
6 Mars 1933

lovara Oarili * um UîU

şêx (Vfezo)y axayan hâte Rewandiz , we


lawarl BepeÉ dagîri qird .

We Sliialay Gevreyêqi Qurd Itir le pas heray xêli Sûrçî, Mècer


Beşqû hendèq le xwêndewarani Ha¬ Hey gerawe wulateqey xoy, we, lewê le
war bizanin qe le sali 1918 evve heta layin Qurdistanewe , nemaze, Soranewe,
1920haqimiliway(He\vlèr).mebest(Soran) qitèbèqi nayabi nivisî be navi (du Sal
le Irak Mêcer Hey faû. li Qurdistanê), be inglîzi (Two years in
Qurdistan.)
Mêcer Hey le sali 1917 hatihwe

Irak we le 1918 b'Jbùwe haqimi siyasî Mécar Hey lew qitêbê nayanbey zör
wulati Soran qe deqewête nawer.isti zèy car le layin Qurdeqanewe fiqri xoy der-
Badtnan we zêy qoyô, Çûnqe Qurdistani xistwe qe detwanîn istifadey lêbiqeyn.
jêrî debôte çwar mentikewe : ci,vantirini (kenctir) ew kisane emey

1 Wulati Behdinan qe be ştwey qurd¬ x.vareweye, ême lêreda deybéjîn, bêsqù

mancî kise deqen, we qe i barète


Qurdeqan ibreti lê werbigrin .

le wulatani Aqrê, Amedî, Zêbar, Mêcer Hey bêj îwyetî: «Qurdeqan le


Barzan, Dihoq, Zaxo , Sèxan, we, civaqêqi (qomelêqi) xélat pèq haliwin

wulatê Sengarè. qe ked beyeqewe nenûsawin, we, yeqdi-


gîriyèqyan peyda neqirdiwe, we zor qem
2 Wulati Soran qe be şîweyOqi tC'qel
deyanevêt qe yeqyetîyêq le nawyana pêq
le qurdi jèrî, we, Qurdmancî kise
bêt. Ewan deyanevêt, -we hèvi diqenq e
deqen .
le cêga sexteqani naw çiyaqan, we qwês-
3- Wulati Sarezûrqe ibarele le inehali
tanan (zozan)bijên we rabiwèrin we wèrgi
Qerqûq we 5uleymani heta sinùri
bidene herçi hiqûmetôq eger hôzdar bêt:»
Iran.
Lepaşan her le a'yni lapere da be
4 Wulatani ser awi Sîrwan (Diyale) zimani xoy debêjêt.
qe be şiwey lorî, yan nezîq be lorî «The day that the kurds awake
dedwin.
to a notional Consciousnessand Combine,
¥ , the Turkish, andpersian, states will cru-
Inca Mêcer Hey qe hatibûwe wulati mble to dust before them.»
Soran, çend carêq lem wulate géra , we Tercumey : lew rojeda qe le naw
xoy rebt qird legel hemû axaqani Soran, Qurdeqan hisi kewmî peyda débet, we
we dili xemûyani dayewe, weqû, Xurşid hel-destêt, hiqûmetani Turq, we Ecem,
axay Dizdeyi , Cemîl axay gerdî , Heme tefrutûna débet , we weqû toz le berdem-
axay Qoyô , Mîrani kadir Begi Xoşnaw, yan delew têt.

aiay Mawloyî, şêx Memed aXay


*
Mustefa

Baleqî...
laca gwê bigre le xoman, mamhos-
Heta ifêli (Sùrçî) herayan qird, we tay mezini Qurdan Emîn Zeqt Beg le

343
Ri:ipel 2 HAWAR Hejmar 17

qitèbe nayabeqeyda, qe be (Muxteserêqi gevre beramber be le.şqiri Turqau leşerda


tarixi Qurd u Qurdistan) nav nirawe, çiy
bû, Izzeddin Şêri xizmi legel Turqan bûwe
gotuwe, we çawan siqalay (nesiheti) Qur¬
yeq, we kelay (Cezîre)y dagîr qird, we
dani qirdewe:
bûwe boney şiqan we lenawçûnî Emîr
«ïiereqeti Evdulrehmanpa.jay Baban,
Bedir-Xan Beg. We le dûwayeme nefs!
Mir Mehemmed paşay Rewandizî, Ehmed
ew leşqire le dûway çend serèq Izzeddin
paşay Baban, Emîr Bedir-Xan Beg we
Şêri.şi le naw bird (Rûpel -236) Bem core
quranî, Izzeddiu .sêri Botanî, Sêx Ubey-

dnllay Semzinanî, Teymûr paşay millî emarati Muqrar, Baban, Soran, Behdînan,

we qurani, hereqeti Mîr Ali Canpolad, Botan, we Şemzînanyeqe yeqe fewtan.»

Emîr xani yeq-desti karemani seri (Dimdim Hemîsan le ( rûpel: 193) Mamhos-

kela), we heray duwayiy Millî Ibrahim tayè mezin dibèjit:

paşa,- be hemwayî fao ayni meksed û


« .... Qurd le derse başeqani
hedef buwe. Belam hiçyan seri negirl,- we
tarix neytuwani , we iieyzani i'bret
bècge lemeş zererèqi zor bo mal we
werbigrêt, we le şwêne mumtazeqey xoy
rûhî Qurda buwe.
desqewtî ( istifade ) bi.jat, we civaqêqi
Eger tozêq bas lem kiyamane we le yeqdil damezrênêt , we beramber be

dewri dewam we qujaneweyan tèbifîqrîn, lafawi yeq le duway yeq be qomelîyêqi


debînîn qe esbabi muweffek nebûnyan : behéz rabuwestêt. Em bolayaney qe qurdi
Le xarici ziyatir le daxili xoyanda\e. lem xo f|o qirdneweye meni qird hemû
We hêşta bo em çeşne îşane pê-neqeyişl-
deyzîinîn qe: Nezanî we Hejart we Nifalc
uwin, we le wezîyyeti siyasïyey dewr u
bû. We Qurd le jêr e bare giraneda pişti
piştyan ewende agahdar nebùwin,
qomabuwewe; we siyaset we tefrey qar-
(Canpolad) qe le mudeyêqi qèmda
hedestani; tû.sî belay xo xorî qirdibû; we
binaxey Iiiqùmetêqi gevrey damezrand
le hatî pi.st bidene pişti yeq we be dil
lepèsda tûşî te'erruzi leşqiri gevrey ril
sozî hewl bo rizzarîy wulaleqeyan biden, '
he'^ar qesi qurd bû.weeme bû be boney
hemû deme be gij yeqa deçûn, weşîryan
şiqan u lenawçûnî.
le yeq deswî .
Şiqani Ivdulrehman pa.say babani.;
Seref-Xani Bitlîsi Rehmetî lem babe-
ji derbendi Bazyan be qari Xalid paşay
tewe zor siqalay qirduwe, we be pêy hali
birayewe bù. (Rûpel: 235)
ew zemanè règay ba-şi pêşan dawe, we
«Tlani serbexoyî Mehemmed pa.şay
teqlîfi yeqdigîriyêqi siyasî le naw hiqû-
Rewandizî Mira Soran le naw helistane-
melaii, we emaretani Qurda qirdiwe, be
qani Qurda şwênêqi berzi heye, Eger bas
corèq (}e (hiqûmetani yeqdigirî-federesiyon)
lêy wurd bibinewe qe esbabi .siqani her
ê lè peyde debû, we nawçey (merqezi)
qèm tegbîrî, we qêm agahdari le dewr
em hjqûmati yeqdigîrîyeş (Cezîr) dibû.
n pişti, we nezîq qirdnewey zori piya¬
Belam cègey esefe qe be qari ifsadati
wani (Mirovèn) din, we xiyaneli (Melaya

Xetè), we, emira Eehdînan bû. We le pas turf[an qe bo zor qirdini dujminayetî

lenawçûnî ewendey pêneçû emaretec|ey beyni Qurdan serf deqra,- em siqalaye

Mtri xayini Belidinaniş lewta, we Soran, base qari le umera\ani Qurd neqirdiwe.

u 'HehdfnaQ le-nawçûn. we le ser swôni qevn yan royiştuwih, we

Bêne ser heray mîra mezîn Bedir-Xan bere bere weqû deybinin henSù lena'w
Beg. Boney siqani émis dîsanewe her le _çûn. (Rûpel: 194)'.

Qurdeqaneweye . Lew deme qe mîri SCevlndiéçri

344-
Hejmar 17 HAWAR Rûpel 3

Il une li lier iMa w Wi


Geleq camèrên zana nezanîya me di hcdi
Sura êvarô leva xwe hêdî
rûpelên Hawarê de bi axîn û waxîn nîsan
digehîne tirba te.
qirine. Lê ev tenê hundirè min î şewitî
Bêdengîya wô demê de teoê dengè.
re nabe tu derman. Ji ya min be lier roj te et bihîslin.
û her gav vê nezanîyè, vî qurmê qo hestîyê Fnîya min giran û tari , rûyè mi»
me diqoje ji miletê xwe re nîsan û derpês sar ù dilê min hi.51 e , hatim ber tirba te
biqim. Heyhatl ev ji ji destè min nayê. rawestîyame.

Ya qo ji destê min tê ev e, ezô çend pirsè Qèlâ te nabinim, axa te hêj nerm e..
biqerb bibèjim , guhdarî hebe îbreteqe Tirba te ne navqirî û bêrewş e .
mizin e. Navè le bi herlèn xwîndar û rubn,
Irû li desta Sirûcô bi qêmani 200
Ii ser rèya Pîran , Xarpèt û Diyarbeqrè
gûndê qurmancan hene, di her gundî de
de nivisandî ye .
bi qèmanî pence mal hene. Ev mal.in ha
Navè le ser pola ù hesin , ser fers
bisanlan ve zaroqan tînin û diinirinin.
ù li ser dilè crméran de diçirise ù dibrûsqe.
Gelo ev zarona bi çî hawai dijîn? 13ê
Ev çend s:il in qo çêbûye, lè niho
siq c qo hemî liber naxir û pez bigavanî
jî, ji navô te dijmin dilerize.
û. şivani emrè xwe diperitini;i , tlşteqî jî
Pèç û sopa pèyên te di dest û çiyayên
dinê hîn nabin, werga di wehşûyeta mezin
Qurdistanê de tên dîlin . Tu dîroqa me
dibin û li dé û bavé xwe dadimioin.
de veşartî, dilê me de xuya yî.
, Vêcar em werin ser biyanîyèn dinêv
Drèjahîya tirba te sê gaz in. Zaroqeq-
me da: Tro li nahîya Qanîya ereban rend
iii p'yên xwe en qiçiq di bihneqê de.
malèn fîleh û sir vanî hene ù çikas pir bi.i,
diqare wè lipîve.
ji panzdeh bîst zaroqê wan pêve tune. Lè Ji tirba te îrû tu deng naye. dijmin pê
livè mêze qin du dibistan û çend ma-
li tirba te diqin.
mostayèn wan hene û biser vèda çendeq
Fzmanè me res û bi ewr bû, tuweq
ji zoroèn me, bi hezar lavayî li cem wan
Irûsqeijê je derqet û lê daqetî.
dixwînin. Çima em çavê xwe venaqin,-
Min lu li ser qopeqî bilind dltî, dî
Ehlê me geleq je axa hecî û soline û
ber linge te de geh ava Dicleyt a biqef
leva jî dewlemend in. Ma evêr. ha niqarin
û geh ava Ferati a bixwîn diheriqîn.
qirîyarè hawarê bibin û di nav xwe da
Niho jî ez te bi çavê dilê xwe dibî¬
bi zmanè xwe metebeqê veqin. Çima qo
nim. Bû ù enîya te zer in. çavên te
père wendan qirin heye, père qarqirin
giredayî ne, sînga te brîndar e, te xwe
tune. Eger mana vî tistè kenc bizanin,
dirêj qiriye lè tu nanivî II
qara mezin eve...
Tir.'jên rojê nagehin le . Lê gçrna
Fm vî suçî li sereqè xwe dibinin.
le ne tarî ye.Jô ruhnîyeqe ecêb derdiqeve,
Çima qo ew zana ù birbir in. Lazim e ji
ruhnîyeqe lûleper, ew ruhnî dilên qurdan
vî miletê nezan re rêya rast nîsan biqin.
ji hêvîna welèt tejî diqe.
Ev derdê hanî ne qo li cem me bite
Xaçeréyênhi.5ên me dibin rê ù şehrê.
li hemî derên qo qurmanc lè ne werg i ye.
\ Barana çiloyî li ser tirba te dîfaare,-
Ji ber, vê yeqê bila ehlê me bi kerf ne
dar û qulîlq ji bo le digirin.
gerfnin, bi tvi.kestè xerab nabêjim. tenè
' Li ser ala te baweri; camêrî, raştl
yairastt.... Qanîya Freban 18-2-933
|û bext nivîsandi bûn .

ùlimed VlLiU<j ' Dengê te, dengê azayîyô bû. Tu ji

345
kûpel 4 HAWAR Hejmar 1?

Veşarlîyên pêşîyê ne tu dizanî û ne ez


13
Ev herfa kewsele ne tu dixwînî û ne ez
Ev dengdèra ha qo dî xwe de deng- Gotina min û te dî pas perdeyê de ne
dareqè vedişêre ; herweqî pêşdetîr bète Qo perde qet ne tu dimînî û ne ez

raveqirin , dengdaran, nemaze cendeqan,

ji dengên xwe en adetî stûrtir dide xwendin.


Nivîna axê de raqetîyan dibînim
Me goti bû qo (u) ne qina (û) ye. Di bin erdô de veşartîyan dibînim
Ji ber qo dî denganîya qurdi de dengeqî Çendan li desta neyinê mèze diqim

dengdèrî carinan qin û carinan drêj nabit. Nehatîyan û çîyîyan dibînim

Herçend ji bona guhôn iiehînbûyî di cara

pêştn de weq nizingî hev xuya bibin jî


Dinê jî jîna me a peritî awîreq e
di rastîyê de jî hev cuda ne û cihderqên Ceyhûn,- ji hêstirèn me en xwîn aveq e
wan cihe ne. Dojeh ji cela yen me en bêtise çirîsqeq e
Guheqî qo kenc hînî denganîya qurdi Bihuşt ji dema dîlxweştya me bihneq e
bûyebê tu dîşwarîye diqare vê ferkê rind

bibihîse û têderîne.
Ewên qo dorhatîyên zanînê bûn
Digel vè hindê em diqarin burbanine:i
U bî berhevqirîna zanînê xetîreqèn
welê peyda biqin qo bê arîqarîya guhan,
[civatan bûn
rast bi rast bi çavan bêne ditin û seh
Ji wê seva tarî ré derne èxistin
qirin .
Çêroqeq gotin û qetin xewê
Ji bona vê yoqê jî emè bala xwe

jî hîn dengdêrèn biyanîyan re bidin qo


Bè vina min ez anime heyînê
diqevin zmanô me xwe dîguhêrînin.
Jînèjî heyranîyamin pêve tisteq zeyde neqir
Zman wan napejîrîne (kebûl naqe) deng¬
Bi zorè çûn û me seh neqir ci bû
dèreqe Xwe dixe sûna wan.
Ji wè hatin û mayîn û çûyîn mirnz
(>)a erebî (ù) yeqe qin e. Lewma

qo di zmanê me de ( û) ya qin nîne di

pirsên biyanî de qo ( >) hene ev ( >) Piyana tejî a rengê xwe girti

yen ha diqevin ù Ii sûna wan ( i ) yeqe Sqènandina wê serxweşeq çawe babet

qurdmancî radibit . [ dibîne

(dûmahiq heye) Hevkas ser ù ran û qef û destên délai

Bî hêvîna qê gîhan hev bi erna qê şiqestin.


Ccla'de.t CCU 3iedir-SCan

qenô welêt sa dibûyî û ji qenîna sûr û


Vexwarina şerabê û şabûnl ayîna min e
xencerên pola lit Destqişandîna jî qufr û dîn dîné min e

Weqê roj ji pist çiyayên Pîranè Min ji bùqa dinê re got-kelenè te ci ye

dL'rdîqet ù tava wê lî çeqên peyayên te Go: dilê te ê sa kelenê min e

dida rûyê te geş, dilê te Sa dibû.

Tu bêqen mezin bûyî. Şîna welatê Dî çerxa dinêya bê binl da


te. dilê te de bû. Tu bê ax ù girî çûyî. Bi dilxweşl vexwe şerabê, dem bi cewr e
Te tola xwe ji çêlîyên Qurdistanê Qo nob giha dema te; ax meqel
re hi$t. Fv piyaneq e qo hemîyan re dîdîn firqirin
%'. Qamiran aU SRedifS(A>,n [bi dor

-346
H mar 17 HAWAR fiùpel 5

De La Grammaire Kurde;
En conséquence les parties du discours

kurde peuvent se répartir ainsi du point


Les Parties Dq liscoors de vue de la variabilité:

Dans la langue kurde il y a dix MOTS' V.4.RIABLES le nom , l'article,

parties du discours au lieu de neuf en le pronom, le verbe, le mot de nombre.

français . MOTS INVARUBLFS :ladjectif , l'ad-

La dixième partie esl le mot de nom¬ verlie , la préposition, la conjonction et

bre. Nous avons été obligés de classer ce l'interjection .

dernier comme une partie indépendante

du discours, tel que le^zahlwort; allemand. Le Ceare


En effet le mot de nombre kurde
Comme nous l'avons dit, il n'y a dans
est uneesp.Jce de mot qui dans la langue
la langue kurde que deux genres : le
est un élément indépendant et i|ui a sa
mascnliii et 1; féminin, et pas de neutre.
propre tonne de déclinaison tout à fait
Il est évident que les noms l'hommes
difi'érentede la déclinaison générale réser¬
ct d'animaux mâles sont du masculin et
vée aux deux genres du substantif quelle
que les noms de lemmes et d'animaux
lléchit uniformément sans distinclion
lemelles sont du léminin.
de genre.
Quant aux nomsdechoses bien que
Nous nous contenterons de donner
nous ne soyons pas encore arrivés à fixer
ici quelques exemples el nous réserverons
une règle générale pour leur genre , nous
les détails pour l'article qui traitera exclu¬
avons pu neamoins arr ter des régies telles
sivement de la déclinaison.
qu'en classant les noms de choses d'après
Min ev hesp jî nav bîst hespan bijart
leur sens, leur nature et leurs lieux d'ap
J'ai choisi ce cheval parmi vingt chevaux
partenances on obtient des groupements
Min ev mehîn ji nav bîst mehinan bijart
permettant l'identification du genre .
J'ai choisi cette jument parmi vingt juments
Au commencement de mes recherches
Min ev hesp ji nav çel hespî bijart
j'avais essayé de fixer des régies pour le
J'ai choisi ce cheval parmi quarante chevaux
genre des noms de choses d'après leurs
Min ev mehîn ji nav çel mehini bijart structures et terminaisons, comme c'est
J'ai choisi celte jument parmi quarante jatneats
le cas dans la langne Irançaise pour cer¬

Min ev hesp ji nav milyoneq hesp bijart taines catégories. Ft j'avais dressé à ce

J'ai choisi ce cheval parmi un million de chevaux sujet des centaines de listes qui ne me

Min ev mehîn ji nav milyoneq mebin bijart donnèrent que des résultats négatifs. Ce

J'ai choisi celte jument parmi un million travail négatil continua jusqu'au jour où

de juments le mot (savar) m'a servi à découvrir le

Une autre caractéristique des parties secret du genre des noms de chose. (Savar)

du discours de la langue kurde est la désigne une espèce de blé moulu qui cons¬

variabilité des mots. En fran..'ais et en titue un de nos principaux mets.

plusieurs autres langues et en général C'était pendant la saison durant

l'adjectif est un mot variable, tandisqu'en laquelle on prépare les provisions d'hiver.

kurde il est invariable s'il n'est point Enlre autre on préparait aussi le (savar).

employé comme substantif. (1) Fvidement ce jour là on parlait beaucoup

du (savar); s'il était lavé, moulu, séché etc.


(1) Voir à ce s^jel l'adjectif anglais, l'adjectif allemand.

GOmma adjectif attribut et adjectf complément ou épithëte. Tout d'un coup je fis attention qu'a*

347-
Rûpel 6 HAWAR Hejmar 17

Vaut d'être cuit nous le désignions par des matières concrèles du corps et du cerveau.

(savarême) et après être cuit en forme Et plusieurs fois ces mott onl un sens commun.

de mets, par (savara me). Sont du genre féminin

Ceci m'a donné l'idée que le genre 1 Les noms de femmes et d'animaux

des noms de choses devait être fixé d'après femelles.

leurs sens et natures el pas d'après la 2 Tout les noms absirails.

3 Les infinitifs employés subslanlive-


structure des mots. Fn effet (savar) avant
meiit ( noms verbaux ) el les mots dérivés de
d'être cuit est du blé (ceh) et le blé en
ces derniers.
kurde est an masculin, et aprè.s avoir été
4 Les noms propres géographiques,
cuit c'est un mets cuisiné (xwarin) et ce
excepté les noms des rivières
dernier en kurde est au féminin.
5 Les noms des lettres de l'alphabet.
Les régies que je vais citer sont 6 Tout les noms désignant un emplace¬
encore en cours d'examen et quelquefois ment on un lien.

on leur trouve des exceptions . D'autre 7 Les noms des moyens de transport.

part, avec le temps.nous arrivons à trouver 8 Les noms de temps.

de nouveaux groupiments qui nous ser¬ 9 Tout aliment cuit et préparé en lorme

vent à diminuer le nombre des groupe¬ He mels,

11 Les corps célésles et tons ceux qui


ments et nous pouvoDsdés lors former des
descendent Hu ciel, le ciel lui même est au
règles plus générales et d'une plus grande
masculin.
portée. Au cours de ces études nous arri¬
U Les uoms des maladies, donleurs,
vons aussi à déterminer les motifs pour les
boulons, ulcères elc.
quels certains mois font exception aux
12 L'eau, les matières liquides, to-ite ap¬
groupements auxquels ils devaient
parition naturelle de l'élément eau (excepté la
appartenir.
rivière) et même l'eau transformé par exemple
C'est ainsi que nous avons fixé, pour
en vapeur .

le moment, les règles du genre des mois 13 Le papier et tonte chose faite dn pa¬

kurdèa; pier, les accessoires d'écriture, el objet de bureau

Sont du genre masculin 14 Tout instrument de musiqne.

1 Les noms d'hommes et d'animaux mâles Comme nous l'avons dil, toutes ces

2 Les noms collectifs, sauf le mot famille règles, sont encore en cours d'étude ainsi
et groupe et toute ,colleclivilé qui a ce sens, que d'autres qui montent au nombre
3 Les noms des couleurs employés subs¬ d'une trentaine et que nous modifions
tantivement et le mot couleur lui même. chaque jour en les réduisant à un nombre
4 Toul les noms de nombre ordinaire, plus petit. Si I ous publions neamoins
toutefois (yeq - un) a deux genres.
quelques unes d'entre elles, ce n'est que
5 Tout les noms de cour d'eau et le mol pour donner une idée du phénomène des
rivière lui même.
genres des noms de chose kurdes .
6 Tous les minéraux, aulanl qu'ils n'ont
Divers au sujet du genre
pas changé de nature et peidu leur forme

primitive. En kurde nous avons des homonymes

7 Les luots qui servent à désigner les homographes qui avec le changement dn

cotés et les directions, y compris les noms des genre, changent aussi de sens .

poin'.s cardinaux. Sont du féminin Sont dn masculin

8 Les mots représentant directement l'âme


Dar arbre vivant Dar arbre abattu

el l'esprit. Ceci est dû au fait que l'âme et l'es¬ iBlal foyer, maison IVlal bien

prit ontété considéré par les kurdes comme Av eau Av rivière

348-
Rûpel 7
Hejmar 17 HAWAR

Zrd la terre Erd champ (kurban) el (heyi'an)qui signifient, sacrifice

Gaz aune
Qaz tenailles et exla¥ê, peuvent être eniplox es par l'hom¬
Qêl pointe d'aiguille
Q$l épitaphe
me el la femme, pour l'homme et pour
Ber sections de tribu Ber pierre
la lemme, sans changer de genre. Puisque
Dans des mots composés si le dernier
dans ce cas ce n'est plus le mot qui re¬
composant esl du masculin el si le sens
présente l'individu mais c'est l'individu
du mot esl féminin le mot esl évidemment
qui se charge de la qalitè.
du léminin et en conséqence il prend
L'homme ez Icurbana te me
l'arlicle léminin.
I.,a femme : ez kurbana te me
Qrçî mamè min la fille de mon oncle
Qeçmama min ma cousine
FormitloD duféiloln

Une quantité des noms ont pour


Jina bavé mia Ij femme de mon père

Jinbava min (dêmarî) ma belle mère


correspondant féminin des mots indé¬

pendants, ainsi qu'en Irançais:


Et vice versa:
Tî frère du mari gorim soeur du mari
Qarê meta min le fi'.-i de ma tente
Bûra l'rère de la femme dish soeur de la femme
Qormrlê min mon cousin
Yeqanc sanglier mâle mehO sanglier femelle

Il arrive parfois que des mots du Nêrî bouc bizin chèvre

genre masculin reçoivent l'article léminin Mais ordinairement pour former le

lorsqu'ils sont pris dani^'le sens figuré. Le penre des sul stantifs on leur ajoute les

mol (xulam) non- masculin qui désigne mots 'nôr) et (mè) qui correspondent au

un domestique mâle, ne peut être employé mâleel femelle. Quelquefois on fait précé-

pour désigner une femme el prendre dpr les su' stantifs par ces mois et on

l'article féminin. Cependant il est féminin obtient des mots composés. Dans ce cas

dans les vers suiviinls: là on ne" fait point usage de l'arlicle. A

Qezî-zei'è, Qezi-'/er certaines catégories de mots on peut

Xulama memiqên girower ajouter aussi les mots (dôl) et (mang) pour

former leur féminin!


0 tresse blond?, iresse blonde
o'a» sevileur des seins roades perdrix mâle qfwè nèr nêreq'W

perdrix femelle aewa mê mêqow


En iffet c'est la fiille qui esl « la
âne q'rê nèr rêreqer
porteur» des seins.
àne.<ise qera mè m»qer(mangqer)
De môme dans les vers suivants
louP garé nèr nôregor
le mot (can) qui est du masculin a reçu
louve gnra mê dôlegur
l'article féminin; parce((u'il est à repré¬
Toutefois on fait usage de ces mois
senter la fille:
sans y en ajoutant le ( nèr ) el le (mê),
Qezî-zerè, mala min l'article suffit à désigner le genre. Pans la
Gewrê, bo'/è cana min phrase:
0 tresse blonde, tres<e blonde « Gura te qera min xwar»
0 blanche, blanche, mon âme
Les articles montrent bien, qu'il

D'aulre part nous avons des mots s'agit d'une louve etd'une ânesse. De même

qui désignent une qualité propre et qui qu'on dit(hespa min mon cheval lemelle)

est applicable soit à l'homme soit à la au lieu de ( mehîna min ) qui lient lieu

femme. Ces noms là ne modifient pas de jument.

leur genre à l'occasion du changement Des mots comme (heval, dost, c^nar)

de l'individu qui subit le cas. Les mots qui signifient(camarade, ami, voisin) et qui

349
Rûqel 8
HAWAR Hejmar 17

n'ont pas de formes spéciales pour chacun personnes du p uriel des verbes (hatin)
des deux genres, sont considérés comme et (dilin) qui montrent que le substantif
communs aux deux genres, est c'est d'après cheval est au pluriel. Le substantif lui
le genre de la personne qu'ils changent môme reste invariable comme lorsqu'il
d'article.
esl au singulier .

Hevalê min mon camarade De même:


Hevala min ma cumarade ez hespî dibimin je vuis le cheval
Dostê min mon ami ez hespin dibinim je vois les chevanx
Dosta min mon amie
Dans la première phrase le mot
Cînarê mm mon voisin
(hesp) a Un sufiixe ( î ) qui est la déclinai¬
Cînara min ma voisine
son du masculin singulier, dans la seconde
De même :
le môme mot est accompagné d'un suffixe
Dosteqi min heye j'ai un ami
(au) qui est la déclinaison pour le pluriel
Dosleqe min heye j'ai nne amie
des deuxgenres. >ou<: donnerons déplus

Le amples détails à ce sujet dans notre article

traitant de la déclinaison.
Un des faits les plus caractéristiques
1 Hespèn kenc hatin
de la langue kurde, c'est le nombre du
Les bons chevaux sont vrnus
substantif.
2 Ou hesp hatin
Dans presque toutes les langues
Ueux chevaux sont venus
lorsque le substantit n'est plus au singulier
3 Du hespèn kenc hatin
on désinge son nombre en lui' ajoutant
Ueux bonsrhevsnx sont venus
un suffixe comme en irançais le (s) , ou
4 liz du hespan dibinim
bien en modifiant sa structure. Dans la
Je vois duux chevaux
langue kurde il n'existé point un élément
En exîiniinant ces phrases nous
pareil pour désigner le nombre dn
remari|uerons que ch.icunc d'entre elles
substantif.
contient plus d'un élément de pluralité,-
C'est à l'aide d'aulres éléments qu'on
à savoir,, la première, l'article et le verbe,-
arrive à savoir si le substantif est au
la seconde l'adjectil numéral et le verbe;
singulier ou au pluriel .
la troisième l'adjectil numéral, l'article et
Généralement c'est le verbe qui se
le verbe,- la quatrième l'adjectif numéral
met au pluriel el dans les cas où le verbe
et la déclinaison.
n'est pas au pluriel c'est la déclinaison
RÈGLE Tans la langue kurde il n'y a
du subslaiitif qui esl au pluriel. En outre,
pas un signe quelconque ou un suffixe
dans le cas où le substantit est accom¬
spécial pour démontrer que le substanlil
pagné d'un complément l'article montre
est au pluriel.
aussi bien son nombre que son genre.
Lorsque le substantit est au pluriel
lans les cas ou le substantif est
on désigne sa pluralité en mettant le verbe
précédé de l'adjectif numéral, celui ci
au pluriel ou en faisant décliner le mot
aussi peut dé.iigner son nombre.
au pluiiel.

hesp hal le cheval est venu Ces deux éléments, destinés à dési¬

hesp hatin les chevaux sont venns gner la pluralité du substantit ne se ren¬

min hesp dil j'ai vu le cheval contrent pas dans la môme phrase. La
min hesp dilin j'ai vu les chevaux présence de l'un'rejd inutile l'exislance

Dans ces phrases ce sont les troisièmes de l'autre.

-350
HAWAB Rupel 9
Hejmar l7

N'arrivBit pas & prononcer « j-, i., ^, i »


Tout de même dans la phrase sui¬
Ini dit :
vante, du moins en apparence, on trouve

ces deux éléments en même temps. yi j^ tS-V' ^^' -^'


Semàran révîn Les chammari fuirent Zeyyad n'ayant pas siiai le sens de la

En réalité cette phrase est une phrasé l'esclave voulut nommer l'animal par

abréviation de la phrase (Seqmanên şeme- son propre nom « ^» mais comme il n'arrivail

ran) ou (Pepayèn şemeran revîn) qui veut pas non pins à prononcer le(^) an Ini de dire

dire (Les tantaasins des chammars fuirent") « r^^ » il dit « r,.\ » .

et la terminaison (an ) dans le mol ( şe- Les explications que nous venons de
meran) a été ajouté parce que ce mot est donner prouvent suffisammenl que les kurdes,
le complément de(âeqman), car en kurde quoique ils aient emprunté à l'arabe des mot»

tout nom qui sert de complément à un autre portant le « ^y> et le « . » ne sont paa arrivé»
se décline, et comme tel à élé décHné et à les prononcer. Il est évident qne nons non
non pour désigner le nombre du Bubslatit. plus ne pourions pas adniellre dans notre

puisque le verbe (revîn) le désigne. alphabet de» sons qni n'ont pas pénétré nolrè

phonitiqne.
<3)jiladcL CCaU ^eSir-SKhan
». » - Le « " » qui représente nne double
lettre, n'existe pas non pins dans la langue
knrde, et n'a pas pu d'avànlage pénétrer par

14 le canal desmoli arabes. Dans de pareils mot»

l'une des denx lettre» est snprimée.


161
ta m

164 Şidel
tima
Nùredln
'237
mita
Selahedin ù.A\ ^
A ce sojet on peut citer de» exemple»

hi»töil'ique». Oè» le comencfcment de l'Islam (à suivre)

le» tônqnerents arabes coo»tataient bien qne (^jiladtt CCaU ^edir-^ihan.

les peuples de race et langne arienne n'arivaieni


pas à prononcer le» son» qui sont propre» acx
ttiii^sJjf'^(Sjf' ù.sjf '^y ^'^y "
sémite» et qnioïknqent dan» le» langes arienne».
Ebou-Monslimi-Khorasani, qui fut amené oUi/y-. ii\f' ^)y*
par rn»e chez le KhalifMansonr, ayant compris
ii^s)"^ r,y^ lAî X<^^/«>'
«i» ^ji. ijLii t àsji 0 j, t yi j, «'» ;; ^f
qu'il allait être exécuté, lui adressa la parole

pour lui dire:

Cx.:.'j\y\ i ÙsJai J^y^ \f jA-." (Ssb^^ *-^ J^ is-^-'-W- f>j^ Jir


«Gardez moi à ton ennemi ô Emir de» croyants» (sscfy b^.^ ^ >^ f^' is^ 'i^.jf
Comme il n'arrivait pas è prononcer le
^ j ^ ^l. . dU. ifjb Jy A ^> ài^
(ô)et le(t), ildil:
ySsi ys if^'i ùbùi ^i-J-r-y^, W. 'y
ùç»*^l jy^ \. '^3Ji ifiy'^
De même un esclave de Zeyyad-Ibni-Abih,
. ùy Ùy^S ùy.b j\J^5i ùb i}^ J, j'^'f ùf
de mt» et de langue iranienne , qni voulait yjjSjJiys -i» Ù^Jiùy y J A^^ f.t^
dire à ïoù maître, que »on fil» avait chassait

un âne sauvage :
ùA s cj\*i y Jf ^^y- >-'j «^*^^'
ùj^yi ùb
Jj-i jif- ifJy jVIe-'l -^

351
-uU

j^L» Cjjy Ij .5-*^* Cj-^ i ^» ^Lili Jji^' j> J ùb J^ J'^sjf -Ai idii

*«* JU « iXti) (.JCSI >) J.jI i Oj! ^^*-J jV^

,^i, , . t^. . ->j'. ' >. J'y^ J^ *? (v)«ijj tSJ^i^ J^ (SJdf (Sij? »

jjji jij Ji jf j.si-t-s y^ jV ti j*-'" i>.J J^ ' -A-Jjf y 'y y>-


yj a;L»j tsj « cijjj J >,j cjij^" iSu-" CJii *"' * -Jil.J J y U «J jj:

cjii -.yy JW -»1 ' cj\-i jX_cj jijU, «Al l>- Jjj) -Jl t *i Cj)ii\ » O^ ^i^^
^ _^

CJiJi <±j>-i'jy ùy ' Ù^sji Ci j)s oTjÎ

CJt> (S s J^ i^ ' ayJ\>J^ (SyXJ 4iiij i>j (i J ^ t jl^ l_j ( Dyjj i'

ùyr '' o'\ J^f-^'J ts-^, 1.5 Jaii^ Aiil -J^ï-j jlj (^» ' y.j (i Juf J Oj^.>

y_jy,i \JJ3 y ^ 'i jj.i -i-0 Ji


Jl J-* J".-* à* -'-r' ij* ' ûljjV> >^.-' J*!^
ùy s --ij. 3 ij ' Cj^Ji Ù^Jy J. ^ _î)' ùy y i/JjiJ t ù^J.3 (4 J Ul- s

^ys |i» J_ if cj-'i'i Oblj \if cfjy - Jsy}


'*'
y.->(S' J-J y 'J^'J^
Il

r-l 'o aJIî 0 < .J ay y^i. ùbjo tS(/-* ûyyj iij» ' ùi-i iiy.JiSj.Ùs

r*l -Jl .. ' J_^ ûy^ *^_r*-^ ' '-'^-' ^'j-' y.j 3 yy ^yi .^yf i y cj^^
L-i»j Aiy y iSji \Jj a ÙJsj y yh A s J\ j y D^ ^ s obV J

Ijljj s j-j\y (Sj\ii 'jl-»-5 JJ' c ayi ùVj b j Lj J a y J fj'A'

JÙi y\j Ùf ( U «J Cj(i ùbj» ,2^\j *X-i ùljL_«j» ju>- jl A^ JU» ^-»

^ ' y- ' 'jJbjfj^fAi ùby *»J j"i. y i * ^' -J


>J_jb,«-; Cjy. ff f y bji Ijjl J

yi Ji Cji-.l ' i\y A.a- s\ Jj ùlj^pj tH'^ ' (ff^i^ JA-"


y 1 ^^y ij (Ai J'^ Jl-L- (ï") «ùJu ^ i'. ùjy-Si^^Jy ùJ^". ùi *'J^

(t)jlji j\x:k. ii y < aJJ «.J JCil_^ ùf J\sjf j JiJi Jyis^bi «JjU-J

jb i\ \j\sjjf -Jys ùbjf ^jsi ùjfi. 'ycj^^ ù- ù£ i ^jy. ^yiy

jy y .1 Lij t y,, 13 ^L Cj Jji Jbj° j I' ùA>3 yb y_y.jb

jLi ùy. y Cjy- * i>5 ^-j jlj A.> y


y (y -'^- * y ^^A j^ jyy-'j

(Sy À\i y _î! ay


rj;

ùbj J'y Vy_î»iijU j>3 p (S y y ''y.y' j.S'^'J^' jis >i> y

J.-Î J, J^T-» C^ ' Ùy Jl-A^- ' ù^ i>. jX.^ sjj^ J ùl J J t Cjy c 'yCjO^

jf 'i y^ij y < 'i (jljjlS^j. Jl j yi «jL_»j cjb j^ ctf'-' > y (ij> (y

ùy ùb j ii>jii (>'U -V i^j'j*- *" tS'^ù-y^i^y ' cji i jVts*'^'^.


^3 y.yj yi ù^j j^ ly

« lil; if J 4.V y < Ij! i C-ii Aif. fl » Cj^i jlj s r} * 'A^i *< jy ùyi

-352
^Vvi-;^ >uu
J*/-

aA s s-L-'V' a ' ô^i *k-> J>->i


A- Ùsiii, liiiLoj s o'J^ -5-1 J j^

*Xj ^-jf y jis (SJyb '^. (S y.j Cy;i CJ' (SJ y Sjbs ùj ff i f
'f' (yy -^ '-^ y-JJ'y-* "'I* J CJJ (Sys --Jj ù.j y J^ ' ^sj tS jll'

^. y;^ ^'^yj ôif .£iiiJiiiSs^ 'iJa. 'if-fjyjy^'j^tyy

***
^j Jjj ''y ùf t (S Ai ùb J*itSj;J

Cjij y»(Si «J»-' *i (Si 'y J ' i-4»j»- J Cj^i « ùJî,^ i' « j.J 5^1«^* ilibj'S^
cff. 3^ (Si 'y y' 'isf *< ' JJ * lyj i>. Sy J. cy;i ' f j f } * ùyi^ i

Ùj' oA^ (SJ t^r s jy- '(SJ^s-^ JU Ji II Cjj}' j *-^ *

ùf j-lj (SJ * J_ ùb^r -^ 'y iSj ^y ùb JVi» *,r-^ Jltï'* 'iy-J

fj _îl (Sf-iy «J.- j .^ *i ijvJJ v_l^l-5Jli. 15»- j! J * *; t^ t *'tj-i

fJ _»l *ilj.. jJ (jt^-J* -» *H»- * ÙIJ ilj tij|^J-3 Jy, " ùb iJ^iJ t *> ^

Ojji. JL_i» i^j; (iJy V j by ._-^j ù'^li l> ' J oAyyi, ' CJ jy

if 3 ùif Jî * J. 3 'if J. ._li _«; ùb b^i'raS 3jS c |_j-l tfJ

*** 0V3 < J,l *i:l» *i j^jj t jS^jj

. y> j^> J'y yi, y ' ùy ùy ùy ol' Jc»i Cijj» * *^ t ùjy^

_,5 Aillj y U-» ù^_»ol.jl 1,^ UuUjI \pl ( Ji^.-^ liXiJ J^7 f idll*i
jys

CjyiV Ùy^ ''JJtj 'cjf''^ ùb J, (SJ jj'^j_^_ libliil» 1-4-j çr^ * *i!>L

'^SJy ùyb <-*j'. 3 Ùsjies .iLj j JJ^'J ' cH-'J Jt* j* Ut-^l/ ' J-^->
V; ùy y yy JjS. Js'lT" !^ JJ-» tJ *> bj° ' * *»*Js J Jll i/'

Ijli i Cji> » L. tJ j n J»^ _»lij


r^ ■^j'. ii*i f'^yi «^
j^ ' Jr*' y cTJ^- '^. «iV-» («^ (*r trt"-*, ÙJ"'-» '-''^J -î^yj (j^y -î

jl^' .kiU J * Lj ayC:, *;L_-.

-'li J -*, ^ JrJ -î, u'*-' (S yt. AfJJi aj

a -il; *-> ^^ » o/ylj .J ^Lb' -L rJ^L yj^ fj% liji i jt,u- i y\yi\

'fb^y^ cy i5r-» ' *^- '(-^ J^^ " y> (j^>y Cf^iy.yif iy if
«o b tijl t» J '^J^ JtSJtsiJ" ii>JM ai ùb Cj^Jy'S ti>JIJl' «J ùt-i

. cjl J «ji- ij^ «il; ùt J^^ * A«JJJ aJs jalii liSa^ lixjj^ ^ij vjj ù^»-'.> ùU^IJl»

ùi y ùyS 0-i^ jy-^sùj^^ Sj' ji J ùif JJ J^ ù^'' 'y' y^ ù^^

ù^ oi yiJy- ' '^ j* -A^ *'Jij, Ji *ar C^iy- -dû ùb\ yi J; ùjjj jJ

.ùis uA- J yj \_i.i J. Jbj» ^ y libjB J, ^b ùi"' ' <^Ji»


.tri^W- yj^^ y Jjj >jI»jJ» j v ( I ) Hsjy ifjfy » ùb ùii, »li *«JJii»J

-353
■J^ JjM W.v>»

L U>- obi Ur cfi J^ 'y^-* ubfc^ lj>- -fj d»J ô^-^ 4*i'j' J .r4ci^*J*-*^'^
y yy^'. *? ^ ùjjj «jojV/ «iLî UjjXJ j^-U- _^ *»J o JbUJÙ!
*.bùbJ>iii !il;*i» *..^.Jji>j JUşaU ùb/'l'U-is ùb b^f Ali o-lj!^ «i-lj i
jj-.' *iblj;i- J-i' tj » *^. Ui^ls-ij .j.Jj tf J ùjtf>-ri -iùiLill^ y ù}> JÙ.'J _^ Jl ty. j

ùii O (jj *«jjijdl»JJ CJi '" ùA~-'.i ùy 'j JV f (yf y ^j!.' ' **^j! j l» ùu^" -**
* ay^ ^Jy.->A3i jl <u Jtj jjtl l:»- f bU » J 'J:* t^"''^ jLlii l)j;Jlj-.i-j a;:» J c>. J» lîljj
« lijlJi CjJi ù'jij jlj» i/-li)-K. y Ai^ji » jif j JJ^ J /*:» js ùS^'/ tri'j' 'i ùb 3 *
* * ;^i7 tijji- ùy\y. 3 ù^l:^. J «ji jl» »
>^J ^1j*^^ iii.W V J ùyfi
t tfjiji. blU-U LUiil^- /1. Jl
y ia JUj iJj ^^JLj l; .1 jyjii cjf yj »yj
1&- fI .Aj cf~^ ùi>b.jj ùjlw ^^îjJi sj fI
y t ^.Ljulilj ù'.jL."' '-' *s^ tïL»- iV>bl -i^:»-
•^ i^ * J) J^» ? ù4« «3 tjj ju» j ùtU-ij l;^;^^
^Ijj i.^jJLûi j C)JJ 'y- ^ /^ ù!!>Jj» ùb ùiJ^i»
? *j »»j'.-*^»j'.-î }f-z-^efi ùljîj (J-ni.jadlfj^
«^Jîf:-» (f'^Ji,J>Cy^b sùj-y.iayifsyy
«HiUc-jj tjX.» tf j^ *> JL>» illi^ i, Aft Jj
ù'^yJôkjfiy^jf'.(S3t^yfj.
bjJJ tfys^ ùiifj^ ■i-*>irfjJk»H^3j« J
*'^ i,^. if^ ji S» tfj ÙJ y^ Ai-; jJ
t)*i-j^. Jffi " cfi «^.lî^ 'J oyj - *» Ji Jjf
il j;^ l ùljt- ' *; Jîi- (oL jl ) Ujrfjjl
tfJJU^^i A*iA^C^*AJ-~Ù^3(ùi'Jy-iy:(^ Jll» ^ A:X.i- a! vIJ tf jbU ijpUjJ <^ . J |^\{ |J>.
d}\i f Jrtj JJi ay »flij _3» ■iiii\f— 4J,
A^ tf J JùLaîijiii^ ù1J^ -u»-*j0bj **
yf*-} J^JA". Jj» s ùW»*ï; i 0*:u 1jL> *ll^
l>. y», j^ ùl fifii ' ùb *i |5^Ji/^ *^ ^
*^JJ!K,J vJ '^fi >i*-»j*- j^ «'U«*jj luù-j
y Aiîi J j4^ Jj (jù (Ss ù^y 3 'y (SjA-i-
4)U-.^ ' tifLhjaf^J J I J J j/"j jljî^v
ty J jL.^' oJli^ »1 Aj J J A) J (ji--»i «ji. ji J-
ù<ij*- .? iy -W. JV* J oxj n -A^isif Af
yA ^J '-v /j!J *''tJ>J lsî «jiï^jt' J*i ii:J*
' «J ,4»y J#-l jUa-ùb «^. ^i-jf'Lj
x« j>- ûj-jJj ù"'/ trtb' ÙJ J« Jj jj-j (jyâf i^\3^
aij ' ùbjJ j' Jj:'
'iyloijj'WxL. j C)^j «ijàWl j^ji Jjj f i'> Cj^K"
ùti^>o'J<> iy-* '. li jt ùjp «J i-iyj
AÎy JjL i\ Aa . ùy* lil; J>- J A» yi Jj_
*' ij-U .ji. J*. yj'.y^}jr ^'tSjy.-^j,
*'.^ JjiJJ tf J^. f aJji 'Jio- Jf -»l yi «ijl J
*cf> Jijy. i^-'^-'jiùi i ùi^^^ji 'J 'yj'^. '*>
ù'i'V- V ' *l tfJ;" jy ùy. *î'jj,J (A^if ijû*
L t?5U. *j y 4 J\y j.y jlQjj ^>iu jL. Jj
(jjb t3 -ùJA-ii' a:ui ,û

t.a»-j ffjy y-*;j -^ i *i^-* ' y^yi SCJi'iJ^ùij'


ajo y ai &i Ijjj j s ùb^-û' 'îfc _^ a>

ùbjo* (^«fr*- *'^ g^ /*' P '^ A ù^H ùb AjU-.jj_pJ^ ù>5 ^ J.1 ù-'/oiî J;» ''(^
4J Jjljlcîjjul iii\y jj'ùi^iù-i A-aCji\'^
* iyJ'\ 'y uJj-J c a-y- (ji>

Ci^^iflS3yJ>-.fùfA *a.. aiji


Ùji^-U JCŞ» ^y Ji . tAλ Aiy (f jl^ ùijUj»
AîUt-j jt/^j'itf Jjl VJ jiliJ.UII ^ji jbUjfj^
J^-l Ai _Î1J Cji JJ» *J>-tii» «j»-^ JU>-J ** «*-
,|^U ùVi^H JyJ (C» ô! J «fJ
ÙJ» U i^ïj-,^*-^ "" ù^-J; *^ t/\J

-354
^V>u;^ jj^
*,Ji-
ljï»jû \ ifA\ dy- Ijt-of- ;

.i-L- uJuLI ùi-"!! ô* Ijîj» \.y^,\ Ùji\ yjiyjf,


y^^\> ùitjVitfj»,^ J
.J'W W fA^^ y'3 JO Ijj ùiJ' v'i^ '
jl-nC'J'.ji-Oilj^l^J
\yy IjjU ù\>jJb yi (^jU- ) U-U i- U Ul
J^ 'of.yAi iiL»jl ,^.* lil
jW j»j j/lj pj_i (x)" Jtrft>".J ->-*- j'.J; (.l(;_ vil ^^1 ^lj
ïj"y l_i OJj k-iyuHI Js j^. J-«^J iya i_Jl
Jjli. Jji Jl>-Jb ij-i^ (il
ljî«l; y ^b ùfl'Ull J jk Jt» p_jii j:jui
Jyj^" îj^ 1*« >iLl»J
Vj5 -Jj ^ ■'ol'r^ i^. ^<>ii yi^iji fb Ici ^JL.b yÇi jPL_-t liî
ljî:> J ^ydi\ ùy. ^jy> \ J_J-| Ji.U Jii ^j,..Xjj
jWI juLJ.1 J^IpI. ^
^yîM Ju.1 'fj\ y A«l
Ciiy Ci- ^.fi^y\ lil
\ ^ikj
Jy-A 2-»j Oicj (nililj jiL. V jTîj» jj-i tij'
UjLjrj jl jldlj un
lji-L-«î yijjîll^l lâl»
.Jiy. iBi» J» SJi IJIj
IjîiLJû Ij IjJlij Jli J^Ua:. jcLi je _JlL|

iUlii or^iùiJl'c^j^JJ Ul Jilii ^Jf\ ÙJi\i Ail jiTÎ , !^ jiî Vçjj


dLJ -<di Ju.1 J i>U-li
jiyj JjU. yy ^f^ J.A.*.«.:i «J»*.-! - ' jUJl <->Je
vilj. JiU-l cy *j c->«-Ji
Jiijj^Jijl jjX-ll,^ji,\)l^j f'. ^j .Ji^. sili '^V
lyiUî ? >_»Jl ù^? IjàU-

\=^f S^. Jjs ' j^j;L. Jlall J ,^ (y- y j^ ^Jibi^iji^yA


. ô^l.^ ,-.>l^ alJk.» tf Jij
J-5b' (^Ijjl î.A>-j j \jyi ^ifi ùU^i ijjlT'
y\ i-ldI IJi» U {.'fyi)
^a cji: V ^j^l lj^_»l ^ fi ( ùU»y ) oU Jp J-l
iPi ify^ if<4j JJ y jjjVl jjJI l^ JU, jj- Jiii V- kil ^.jl \if'
.ittr>ijii o>î jûij Ij^ jlj^b Jj» Jp ^
Jly ii aJr-y Ujj
jijJ :l«ïle l-kiJ (v^l/î Jjil Jjl ^J ùUjl :^J
(n*r Ji^ <#-^. (^^ 4^jl.il ùjH J.VI .^1 IL
lj»3*j» lyiiîj ^jJjÂà
JliT ^^ ( oJUdI illj JîJl 05=^11 IJJ JJJI li»
liUi J-.I Ul jy 3yj\
,^jl/'Vll^jt,ùl(UlJi..j tfjî" Jj» ù* Jji- ^b -.yfj
ijyS Â^.iii». îjiù (^
ùyi s L.L. dtj ilj,- jUs jS3 (.jISGli ^:^i
IjJl^Ij Ij^ f,yUi J^Vj
U y.i'i dl; Â-UI ùl Vj ^'^o;* jO*. -il ^;Ö
i/ *î*y 'j-^jl J; Jju»l» IjJI u lu ôb jlUî jjUi Ifci Jb ^
. Juu my-ai\ Ull ù' bJ-^-i
Ijiillj i jjX.ll «Uj IjjJi» P^ jj.j-fLfij^i
(^,^,..1^) l^>. ùyili Ul
Jjts y jy'. J-A^. f-^ jif jva fjîTu Mj
^1 i^JJilljTVl g.LV (4r-'j^ji-lu>j'j.^ll

_»li J ùb'^-'A'j ù*' }j^ <jy ** ùy^ *-!*' f'i^ * . «^» jUj .jj ùjifî « iy» » jUj *SC. C3^\

*iXj ;5jIjU j j. y l»J t i^jlji» Aaj ù^UjJ «ji.i Jiy ,AJJ ùUiif y ^ilHijiy. Jb\» à*?J.yjj.
,_^l bjy- i tfj *« tfJ *r^ yW * ùb j->

-355
J.-»' .\M W.u;^

ij-'^j ù^...Jjfy c/.ji-iycy «J tf tf J J J

tf jljW^j (Sj cA-ify J' Ji J; * «ilf JJ


ù\" Jt- AJl J. AI cj^ Ai j iJSX. 1 A>.
Jy.l ùy.f I f J.j ' y. y h Jr'. * J jlj^ 'J*- J ' .>:»
ùU-ij (j CyA>
(j^^. ùb fl / j! ^—::»J *» 4 tf jIj ùf. jl 3
kJiUjJJ aJ tlJijJ OVj ff\ AjJùjXiAj-
cji- 'y" Â'^y > -^ tf j;^, jj Ij ù^! tf ^ 'j^^>
j; -^i >JJ
»j >_l^ULi^ji J ( ij ùb J f 1 1 Jt» * Jj Ij^ j
C^jkii iixL ilj ÙJ» ,Olj}« ^'Ui- >^Li.
' tfjji j^' * fiy ' cf-' (yr *^jî-
ùlji^^l ÙU j>- «J ÙJ»
aS-, ùl» J «J (y.<Sjyi y wJ J *« *> jUj j_> J
ùiJW,J(>»-*î_l.-»j» û'.j'.J *''^:°- -^^

ùijjXj J »> I yi Cjy J jI-L-» ^'ji- j Ia^j jj ô^' Jj ùi'-*" 'j^ y

AÀ_-«-li jl ùt-ij^ **:-i 61 «JrjV ;!j ^.yiiiy j-i< c-'bs ^ J Ijl Jt* J jy^!, ij*~-'

«Îjj jvU^Ll-j jl JJ ay l_»iUj_p »1 y s . (ji-aii ÙJO^. ' JJ «J»"

y-^ ù^if «jjji ùl «jui tf J ù ùi A(^ Cjt-'y '-M f «jl * *Ai^ tf J ùjjj

'Jlj"y Ji ùy. tf JJljy u«j-;j tf jy Ijîvi^Jj J t ùî»!ik

yAiy ùff ti-ll»- t5^l-y J:* ùi^iji Jli»- jl a! J ÙJ» J.o^ (jr'y '^.'-'f ** (i'.
y\i JÎ cM-if « viiilj ^^ fUi » « fl Jj: » lijj f JUàj Jj j
y-j t»*Vj ^jl ys / jl l^i cJy '^.

Cj.jais Ji. j*^jj A-J ù; ji-î J^J ùi-'j f 'Ali


*î J viii oj« JJ.W- «; A>- ji >ijij jiu
y-a- ' yiAi (SJ J J 'y j ' lj**''J J I' JJU-»S Ijj*
AX' (SiJi viJijJ
Al yijj-a yjj ^ a! .J .ji- JVj J ^^l^ ÙiJy
C<i-JJ ùjilj «Jjlji-J vl-i-Jj» J >ji>
tù^**" J rf Jj i/ tf jlJI; J ^tf j! j ou
d-s -1^. fjl Ai
J.^. «J J C)^ ' ^ '"*' **î'i '-'

i5i JL-^ / lyf (f-^ '^y " i^- 'f^y-^ r* J


*<^J'. Jî»J tf J»y4,«j *« J-J J ùy* y
Ji:»|ju'»ji - fjiSAj^yJi- -- «JA. Jli,J ÙJ

tf -^ tf j ûH^ ù}"' J ô" JJ ÙJ ù;y j A\ Jù J>. AÏy A) (^_ ^^Ujji li JiiUoSi J^ JUJ J:» tf J ù}»

C/.j\ ÙJ»Jt^j_»Jii jljl» li Jj 'j^y i tf-4» J," Ai ù-'jU.-l»' ,^'Ujj-j jJ JiJ t ôi; ù!» >Wi Jh

Al Jl!"^ Jlp ^^b y .jili JjLU) ^^jjl ùjJ J «J ùb vJ Jjj. J-Jj J-! j ^ y, '^ iJUj;^ jbiljj-»

c> Jju'Liii j> JUj iSs


ayjjn ( -ijf 'yj^jy ) iyiif *!/ ^

tfJ yfi V .J i^u-T JUj J i ù'f".}^ « '^/'ù' Jl Jjil lùy '^ ùA^ ' f -^.i ** 'i '^^1 J J-i

ùb (Sy aO jJj ùUj J «::-b *' «J JJb'LoÂi jUj j ijAjjjlj «ji-bly J'iJ * 'ijbijyùiùf-^ * J

*^j3fyj*^^-^.i^.yr'ùyy) 'jfj Asy y i$J Jj'jCs.JùbU^SviJ* J» J tfjb^

y-i J ùJt* *X.»J *:>-fr. ( ô'I-:»' ) ^I-^j^*:". ÙJ J« J ^ y J JjiU Ui J ÙJJ «ji- J:» 'i^ y-è I,j

JUj J i(Sj Cjf*^. (tr'Ja' ) «Jùljri y il- ùjy. JUj UJjjljU *w J j ùJ^v «j"^j ùl» *-i«> -^

ffj' ù-iAjf> *:^ « tr" ùîV ** '^'' '^ JJ'U.»»' ù/j'j '^.Ay,:A^yJ.JjJy-:.4i ' '^A.tSif

-356
W^M -L>U J*,-»'

l ùjlj» ' J^ '-*-jiLS'^ csT ? i^-tsî ! '^^


Ay^.> . Ail JJ-ijJ Aib; JayiijAl^ Jy\ t JlSJj JÇ

' cy Aa fj\)ff C- ayiS fi ji y^ /JI5 / 1^ -î *' d^3-) J^ ^.JV- J-i iPi

CJ. .iJj J'I tf j/V tJ.Wl t Ji Ji A J iyf(^ ùU-JJ = Cry i5ï'jiJ'-î-^ ' «^J! tf-^f" '-^'

ùii tf J j^ if lyyjj- tsr j»j ùjj -î% 1 lill'jrrù^'tfl»


4 y VJ jl y- ^p» Jt»- * (»r tM **j4 "^-^'
A. < Cjyy--^ jSj U- i^lj J ,j. tf j'j- JJ £j->-» y
J.,. . Ji liif f^ii ajj Jj, I J ùyJ *; «J l«J
A. _»l; J jljl» JJlî- tf jljl» J\,S^^f by-i
ùl»%j tf J Jjil Jli- J:» '-^"^jyf (SS'i&oy^
J jl:>. jl A^ JU^- J» tf juj jlj» y >^f Ij .j
. A;jjj-; aJ t aO .y-j- J J Aail^ iTjj ^yf
'tf j Jjj» J t/li^ ù/ »5^. «îl» ùLiiU.. J ùIjjJ j"^j
ffi ^ ff tfJj; « tf Ju iHijïT J
(jijjh<^y ... c-iJy I ùjr; J «^J ' J J .^
iljj* .J J Jbji Vj- -'lij J^ ùfy V^ V5jj
J'i'jj y t'
Aiy Aw ùljl* ÙSilj-* rf J
d}. -A-jbf Ijljl» jJ y U-îi J:* ''^^' j
(ij JJ^ «jjlj» ^'-l»j^l-A^.-»l'J*' J.ltl J-i
ii\-.fy.^fj tf->b^ aiUj jbl» yJ.,3
If jC_P jS^ j^j » : .Jjj *iy «^, ùbl* ùj'j-»
ùy VJj ùVi;jU?^j yify 'j.j tfJ tf jljU bbU
ùlilijJl. A.li ilj Ùyifaj^ l AJijsJS jl»/ J»
^yjji- ji ^1- ùfi 'J J^j'^tf A j-t '^.»^
« T ùy. jXJ^ iJi 'y t Jy'(y **
ùl»-»* J»- J ùU.^ Cl Ji OjBj
Ai j,_^jj «ji- Uy'l^ J «J» '^yfA * ùiy-i I^J
A. yjyy^ j cfi ^^^ 'J*" ^^ t^" ^ </'
J... (Sj^t^ifi Jj. J, iy. ^^J y^ t4^-J
tf Jj cf- ^^^ *~t" "^^ i^'* '^^"iJ '*J' *i ** '^'
,J fl * Ji tyl-5^ **i5*=r j^*i^ ùblç- ' y * i^ji «y-
ùli^Jj «ji-J ùl» *-i«> «j^ J o,»^.l 'y ^ ù^
i. ^^^i\ Ailj (ji^U ? yzyi « ùl ùJ^t-'J * ùyf
* ù'b (i'jiJ i> J-5^ *^*
Sif . ùjj; f I *S^y *» y J *r^ y j^,J tf^
,ji. Jj,j A« t ,1-^jjj ùs^J tf jbU b^'jojs
y^ fff% ' Aa^CXy. A-lj tf -» ÙJi ùjlj^J Jf!
ùjb js '-' J jU-i^i ùbU> -li-- t;ilj f'ijfi 'i
I ju- fI yf iyi ' J-ji-y. J ' *J. iA^*- (^ "^^*
' yùj-)^. yy, > ù^f J-^ 'r^ " J-blJi^j ^1 f
JLJ J y.i JU>- J (S y y 'J ««Wî* Ji * Jj J
li jlfj u; (.1 z' A.J jl Ai Jj. ItfJuf » .JriJ oyo. lîî
. ». J-J Ailf Ai -ci y.,) 'i-'Jy y--^ *Lj ù°
*.jb ^ J J *^J «jH w *l^^ J " ù^- -^-^
Ù!oljii»ji- : vj/ JJ j^J 'j,'y-^t: *-' (S-^^J J' i
ù/'ii ùl.; fl y-h f' ". 'i **^^.y J:* <^j'*
'i ùbj-i, «SCy j ùfj\: bsj i 'iy *i jlT^ a.
ÙV.j" ** cS^JJ «J-*!- I*-I ù:,-* ù^'y ùVi!_ "%. j
iSjyi Ùi .ji Ù>>J^ ' ùV'i 'iir; Ù!» t '^/
« A-j j>.H>y.J
CJyfl tf J *r»Ji 1^* V'J* ùûJiJ ii J'^'^ ,->
':f_y, tfj/ \ ùlil»Ji 'y if
J.Ijfj jili J.UII ifi=* liji J ù>^; ù'.J^> «y- .-î
f\ f iyi » .ji JÙ». l; J ùJ:ï oy \fi Ujj ,/1
«ùoiUiîi ù''^JùI»j^JJj»Jt' jNJ'.-^. J
jUjoVjyjjùv=i lJi!^i;S^.->,jlJiJ'S*'j ^J
ù* 'ili-'^^ "^^ fJ' '^"^ <^-'^-'-' ^ ' '-^'
. ofi^u^ù^ysiyy

357
i-y'ji
I ^rr jliî t
urr jbT T

'<-}J'J^ ^ J^jLiijf
«**

fj. J, 'ùf ÙJ^ ifj^fj^ (SJ s\' ùf J>li


«jljU» . Ai^^AiAÎ J^l ^j .yi

UlijLi^ c ,ijy.Jii ùUjjiUl tf jl^ bl»5»-. J

<-^b f I *S^/' Ji.ji- ùbji-j lil J fayi Iju, a. Jt» J> J Jt^ jt^JJ Ici y^ ifAi ùlJJJ
noyjii A. ùL. J.\e^j, J fl Ji ùj^. J. JiljC» J jijIjU ùûlîjii ,y.J ^Jii

\r^J lijij Ùjlj»-Jj *iy ùlcijj tf -Aj a. i^. IfcT o/j -»l J t>.-*îr Jj* ùîjA^U» «j.^ijlf^i j»j ,ji.J

J-S6 ^IjJj .y. lS<?^(^, j ÙVr v^-jj J vlJ- * *! J^^ i5i 5^ tf j!(^ \fi fj J *»d .Jiuj
iS^iùbJU^j ùtb ùbj:*jJ jT'a! df J^ .J ùU-J IjJt.^ ùî^'jJ Jl! JJ 4iJ jljJ^i ^y^ cAa

' if-J^-> fS-yy ^ili- Vl5 f,l A^f J\\^ '/j 4 J-lj
;pSJio.ii3 ùfji-\jy^ tùy yj J^ yj^ ^^y J ^y ,f A. ^f ù, jljl» .y-J^
\i-\ jl }fCJA-i. «y-V^ilU-l jjjf } ^SJ.^ A»i jJ-j J» ji J'y J j-r' (jf ' 'j^. tfJ 'y^y-* j *i>Ji»
,v >:-JJ J, f^(S A»lf (^j»jj. I Li J jy.. ù'î ùy 'Cjf-'Ji Ai\ ljiJ^»J J^jj
ùbji* ùlj lé I J-J vj^ yfcj^ *4'' y J. -»5^. tf J i>.j: J^ lj-:ity j^Jili f\ Ijti A., j/^jj»
fjiy-j jl jjii f\^'f.jijiy J fjiyii jlJ tf J Ij^» k->U.- j^tyî-y i^"! * IÎ^aC» ^fj
<j; jSCi ùL j.lj5^ J. . (.j^. ùU; y IjSCi JÔ .y-li J ùbj tf jljU ùiJ; JJ AiJjljC» dl.ji^ Ù!!»l J t O^J
tfJ° Ijlr y ùJ^J Jj» j ùbjf^jy If ju^ ''(sfA tf J »j
«-Ijl^j^J f ù-yj jt^l:^ J-! (Sjy. b^-J ùlj ljS3 AiJjLtj'^Tjli (ill.^ù!ÛI) AjiSiijj
J * Ji Jlj^ L^-'J tf -î ô* tf j 4^.lij Aj\ti Aijji- y JjUii ,J5îl:; j..^j Ji lilu «Jtf jljUj ^''jj»

^. J!5^i «J tfjbl»ùA JJ J ùUiy IS^Li «Jtf jl jj^l tf J ù! J ->^. J AÎy _fel>


^ ùliWjli ay 'iXf (S3\jyJi\f<fiJ J» ^^UUJjj J ^jlilijU. 5j_^| bf^

Cji\j * .jU t ùlils'ji ay jTli tli aIîk t^.U jjj J,(jî^b ùj'''j*-ilç»li(jv-i' J Jjtl» ùî»W y ty
J".'j-^' J.J tf Jjltt, (jv '^isj^ wjf J»î ' jjjS^ y J Ailjj ùb V, *«lijjj J (jvilj ÙJJ «J^li
ù>i JjS- iSJ' ù'IjÎJ ijù j»r j^t*ry '-^. iir J, 'jjij, -^li J5»i ob ùbV
fJ»» ji-jci^ ùl jyj, (/' ùlj'j j:» j Jj
(jrji-lj ùy'ji- Ù!!»l< vlJ J ij*:-i*H tf J JjUjîi Ciy^
^.^ -^. (/' J^bV fj'y- û!i j>U-j. J J J Uij A'y ««y; -^ 'yr cçil J, J'jj» ùi"lJ ùJ; ojAaj
f-i; ùiy _»li J viU \fjf y ( JU;
jili ùb ùi jl-ii! Aiù'î *ib tSJ ^ JjLy ù>ili ù«,

358
k)i
-)'^ijji^p:yit'
* * l» <.

'.\^i^yjli*sAL:>JA\/y>>Uyj^^^ .. (Jiit^iiji;*;!;^ûl>Ji>V.^i:is:i

*asîlE.^ss!

yUkJlviiU *y.y. >'->

^U ityif»

iVjV^Jb aIî^- OÛ \^^\

jUai Vl Jk* yş. ijj

lilîj) 1 »J>-b «- ,;^


^j i . . <#jj- J'iy'-- îJ»-lj«- Ù"

viliy "l' - <#JJ-^ i>J>'''- J3t^*^ùi^


«il'j» -'
^j f.- - <fjy Jsy f - jj^i M y y
.iliy
,i«jj T«
I- Jjt^**.-i'ù*
jjt .-i-j^ . j ,,_-

359-
» JU

IY j^

'U^jfi

nrr jbT t

;:->y;^ * J.)yul3/

L>^\. 5 L^u*
y

li»»JJ^ (jjsl
^J'j^J »1 J ft;-î

t?j.r'45-^ ,5--'r;b'jU

jU-ja. -p- i5 jyiT'j


Aa*« J^-vM u / JV

vUUju-I
«i.cT
Û»-jJll " p >.
t^a/1. c^lill

jiy.» ^' ^jd

jijii ^if\ j'jVl.y^Ujjl^

ù^i^j^y ^ ù jyfi
r^:^ MS^i^î-

v>^.'It ô'^ji J l;':>3jr

OU-J-*; P ». a^XVy

r-, .

r.^^^[âi'^ i'\ro\

-360-
SAL 1 ANNEE 1

HPfMARIS NUMjé^O 18
r-»Cl> es*-'» .

DIŞFMB LUNDI

27 Adar 193.1 27 Mars 1933

govara QQrâi ^ Bevoe loMe

*^é£ei3tî\jén ^«Tsarê

Xwe liinas C. A. Bedir-Xan


Qurd û Qurdistan Hevindô Sori

Sêr û gayé zer M. e: Boti


Fcêbên Dinyayê Xeberguhêz
Eliabèya Qurdt C. A. Bedir-Xan

Şehnama Şehldan Cegerxwtn


Çarlaên Xeyam D'. Q. A. Bedir-Xan
Welatê Qardan F. Hesen^
Gotina Gewr Ibrahim âela
Ji Qitèba Goran! Esîrî
Cuhaba dayiqè Hawar
Rûja nû D'. Q. A. Bedir-Xan

^irê Srensi^t

De la grammaire kurde D. A. Bedir-Khan

L'Alphabet kurde

çapiana teretl
şAM-ina

361
M-. j^^ M. ^ f%%.i^
SPEGIAUSTK DES MALADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES

Sindiu ^jéiirè % HaOCU

EgoQDlge Frires
Inscription sur tous les métaux. Gra¬
vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬
re. Impression de caries et autres en relief
suivant les procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Qirîyarîya Qovarê Abonnements


Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Perse
Irak û welatên kevkasê :
l'Irak et les pnys du Caucase:
Salqî 500 kirûs-sûrî 100 frenq
1 an 100 f^
Şeşmehqt 300 kirûş-sûrl qq frenq
6 mois 60 I'.
Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq
4 mois 40 f.
Ji bona welatên din :
Pour tous autres pays:
Salqî 150 Frenq
1 an 150 I'.
Şeşmehqî 90 Frenq
6 mois 90 I'.
Çarmehqî 60 Frenq
4 mois 60 i'.
Her tişt bi navê xweyîyî têne sandin :
Adresser toute demande au directeur
Mir Celadt Alî Bedir-Xan propriétaire : Emir D. A. Bedir-Khan
Sam : Taxa Qurdan Damas: Quartier Kurde

362
SAL 1 ANNEE 1

HEJMAR 18 NUMÉRO 18

OL'ŞEMB LUNDI

27 Adar 1933 27 Mars 193:1

Hovara Qurili * um MU

rêgayêqi rast u rewan u kinc hidozètewe


QuriI II QiirdistaD Ile bigeyênête ew armanj we iieyeye.

Zor car qurdeqan xoyan debèjin qur¬ Imro bèt û binorin le tarixi qurdan,

deqan hetaqû èstaqe neyantuwaniwe çùstèq têdegeyn qe boney hère gewrey serneqew-

biqan, we hiçyan péqewe nenawa.. tini qurdan , neluwaninyan pèqhênani

Çend careqiş xom gwèm lè buwe ((e yeqyeti xoyan buwe.

biyaniyaqan galleyan be qurd qirduwewe Belan her nebèjin « nebûni yeqyeti»


we vvaz bénin.
gotùvane qe quideqar. i;iyan bo xoyan
Daxo qurdeqan hetaqû èstaqe bowa
neqirduwe, we çiş bo xoyan naqen.
rêq neqewtûne.
Kiseqey xoman rasie, Kiseqey biyani-
Helc! Çùnqe hèsta bo ew core î.5e
yaqaniş dro niye.
péneqeyi.stûne, we hésla mésiqyan ron
Belè! kewmi qurd le tarix we belay-
neqrawe, "we tehzfb neqrawin, we le xoyan
beti ( nemaze) le Uerni hejdamin , we,
tènegeyi.stiine .
no?.demîn -we bislemîn, /or herayan qird,
Belêl Heşta 99 y qurdeqan nexwèn-
zor car bo pêq hinani serbexoyî xoyan
dewarin we ew sedyeqe qe mawe nîwey
helsan, belam bécge le mal wèraniyêqi
ziyatirî le ser fîqri « bègane peristî » we,
zor hîçyan pê nebra we çiyan negird.
c( xo newistîw xwendewar bûne.
Belèl Be hoy ew herayanewe kiyamane
Betû Qurdeqan hemù xwenda bibin,
qurdeqan hîçyan bo saz nebû , çunqe
berzî fiqrî gel-peristî, we qurdxohi tèbi¬
qurdeqan ew herayane, we kiyamaneyan
gen, we xizmeti wulaleqeyan pêşxene
qirduwe hedel, we xaye, we, armanc. we
ser xizmeti xoyan, ew deme zor be asnndî
be bê tedariq we xo hazir qirdin xoyan
yeqyetîyaii bo pêqdehat.
Irèdawete agiri serewe.
Ey lawani Qurd il
Bêtù yeqèq biyewêt le peyjeyèq serqe-
Em dewre dewri nùstin niye, dewri tê-
wèt- pêpilqe, pèpilqe serdeqewêt, yeq ser qoşîne, we hewl dane .
natewanèl le jèrewe bo ser serbiqewtit, Em dewre . dewri medeniyyet , we ,
eger yeq ser serbiqewêt, deqewête xwa-- pèsqewtine, dewri kewmiyyale .

revve, we delcwtêt. Medeniyyet le to xelebey tebîa'ti dévêt.

Hetaqû èstaqe qurdeqani-ş wayaii Tebia'ti wulateqet , we kewmeqet

qirdwe, yeq ser wistuyane serfaiqewln, we telrekeye.

bigene serbani. we pi^pilqe pèpilqe serne- Debè lo em tefrekeye bibezéni, hetaqû

qewtûne leber ewe le nîwe règa qewtûnete ew foy iiebezanduwe .

xwarewe, we brîndar bûne w le zerer Wa pir be demim dekijènim,we delém:

ziyatir lew serqewtine çiyan pè nebrawe.


To le règay wutati Qurdistana bimrî

Bêtû insan le dunyada xaye , we ,


lewe çaqtire qe wulateqet bo jiyan, we,

manewey to bimrêt, we bilewtêt, we


armanjêqi hebêt , hîwayèqi hebêt, nabêt
birwst, we dinya lea'netit lê qat .
ew hîwaye biqate hedel we xaye, beşqû

tefeqqur biqat, we tê bibinêt we çend ^Cevindê (Sort

363
Rûpel 2
HAWAR Hejmar 18

Ji mteia Soranl eotina eewr


eminiş haqimi niecmùî cihan bûm î
Ba dihatin, dar dihejîyan
Merwane elem roje qe bâ naw û nişan bûm j
Qes ne ma bû, lè bigeriyan
Nusrawe le tarixî beser qirdeweyt min !
Bais benezanine le tu men qe nihanbûm Meh diçû bù, sal dihatin

Ew roje Hemorabi serewjêr bî le destim Rûj drêj bûn, ket ne hatin


Nawi mine ew roje kiseyi ferdî cihan Dùm Ser guhên qes, pè bihîsta
llam bûwe turs eminiş gurdi ewan bûm
Lè bigirîyan. û bilîsla
Min bûme sebeb xatimeyî dewletî Asùr
De.şl tijeh bûn, qaş ne ma bûn
Win muncîî I anyal béni israiliyan bûm
Babil be kuweyî leşqerî min bû be xirabe Mèrg hişq bûne, nuh zer bû bùn

Fslêreperest bùn û meniş elilî iman bûm Ev çend hezar, sal bô mal in

"Walim le biraxme hebû ceyî esteyî Izmîr Ket ne dîtin, bûn bi heval in
Lew wexte hiqimranî rom ù yunanîyan bûm Wextè Zerdeşt, heta niho
Çend car Yemenem girt ti ebalî bûwe
Min yeq ne dit, got hawar lo
[ mil qeç
Gurzim hebû sahibî tîr û qeman bûm Metirs bêje , ser Qurmanca

Oàiti Hela bêjim, çend armanca

Lo welato, ji bo te em
De jl m Winda bûne, man bè xem
Ji pasa, beg û aica û gernassn qurdan ra:
Ket te ne bihist, çî bû lewra
Ez diqim ji we re çend pirsan liser
Bû serîyeq res, rùt ji pora
Tculamen we b.'.jim. Çiman hon xulamên
neji xwîna wenebixwedi diqin.Xulamèn Pir me ne got. ev ci hal in

ne ji xwîna mirovan bire(( ji wan di Em seqinîn, ew dihatin


«ihê teng û asê li quştina mêran de dibêjin,
Dil ne qùr bû, wext ne res bû
boyî ci em xwe bidin qustin û heman
Carè me dît, ber me res bù
mirovan diwî cihê teng da dihèlin, terqa
Sîn me danî, wi go qanîn
mirovan diqin û direvîn. Bireq ji wan

di wî cihê teng da bi bèbextiyè mirovan Qes nema got, we ci anîn

didin qustin ù bi destên xwe jî mirovan We çer qirin, we ci birin


ù serê mirovan didin destên Em siqût bûn, dilqî birîn
neyaram .
Ket ne dit me, ser me gotin
Jû pève hin ttştên din jî ji destên
wan tène der. Hon hêja bùn, bê ser qirin

Gelo xulamè Six Evdirehmanè Garisî qo Km Poran in, ne tûran in


jî xwîna wî ba ma ket serê rehmetî diqet
Naseqinin, ne berdidin
destên neyaran. Çawan xulamê wî ji par
êrirahim cAtela
re gule berda nav pista wî wekta qo reh¬
xwina xwe naqin û narevin û nabêjin;
metî xencer qişand û lè ztvîri bèhav

gule berda nav depè sîoga wî ù em ji boyî ci xwe bidin qustin . Ma we

çû ser. .Serôwîjô bi xencera wi jêqir û ket bihîstiye qo neynûq ù goşt ji hevdu

berdan destên neyarên wi. ketiyane. Ma we çîrçiroqa periyan ne


Belè, hon diqin bêjin qo xwina miro¬ xwendiye qo Evdè Siltaneqî ci qiriye. Ji
van serèn xwe ji mirovan ra natewînin. mezinèn qurdan hêvî diqim çiman ji tîştên
Pirsa we ye , lè xwîna mirovan qo wiha ji yeqè da heta bi hezarî hisemend
çikas j î weqe xulamên din nabin di cihè nabin .
teng û asè û rijandina xwînè da terqa
-Ca-wê irsndi

364
Hejmar 18 HAWAR Rûpel 3

li sûna wan dengdèreqe bilind, (o) yeq

Iféêiu radibit:
eu ht cot
14
subtin sottn
Weqî niho di pirsên jêrin de:
Ev (u) carinan, dengdêran ji bi xwe

re dibit :
Mirad
bihurîn borîn
Midîr Fv dengên ha, berê di zmanê larîsî
de jî hebûn. Lê pèsdetir je qetine. Uîgel
Mihtac
vê hindê di nivisandinê de siqlèn xwe
Misilman weqe xwe hilanîne:

Silêman ù'^- xwaher xaber t^\y

Ji lewra weqô /manê me bi herlèn


xwes X0Ş y'y
erebi dihate nivîsandin di nisanqirinà vî
CJ-\y
dengî de dişwarîyeqe mezin dihate pê. xwasten xasien

Ji xwe,ev deng di nivîsarên qevn de tucar A.\y


xwace xace

kenc û rast ne hatiye nişan qirin. Ji her Herweqî nivèsevanê zmananazîveqe


qo di nav herlèn erebi de je re berdêlqeq larfsî ( jU'j ) kala wan qiriye, lô bi
ne dihate dîtin. awaqî natev;iv.

Ji bona rind xuya qirina doz û gotina «Ci zmanè inrîsi de ji van pève du
xwe em bi pirsa (sund) xerîq (mijùl) herfên din jî hene qo mirov wan diqare

bibin. Di pirsa ( sund ) de dengè (u) yê bi ( ji. ) yeqe bi sê niktan û bi ( y ) yeqe

bi (j) qê an bi (>) qê dihate nîsan qirin bi sê niktan nîsan biqe - Ev dengên ha


hetani îrû di y.manê farisî de dijin û di
û pirsa siindè di şiqlê ( x,, ) an (jo-', j--')
don kurdislan, Xozislan û di Sîr.izé de
de dinivîsandin. Lê di her du şiqlan de
tène bilèvqirin»
jî dengê (u) yè weqe xwe xuya ne dibû.
Mayîna van dengan di wan doran de
Ji ber qobi( J ) èdengè (ù) dihate nîsan
ji hiqmè denganîya qurdî ye . Ji ber qo
qirin û (') dengeqi welê nîsan dide qo
çiyayên Qurdistana Ecemistané hetaXo-
di zmanê me de nîne. Lewma qo (') a
zistanè drêj dibin û li Şîrazê geleq qurdên
erebi qo (û) yeqe qine di zmanê qurdi
bextîyarî hene.
de nîne.
Lè bi her çî awayî jîhate nivîsandin Ev (_,-) a (|o bi sê niktan tête nîsan

ev dengdèra ha dengè xwe èp .sin winda qirin ji (xwe) ya me pêve ne tu ti.şt e.

ne qir, di aevê xelqè de weijo xwe ma {y) a bi sê niktan jî (q)eyeqe qurdi ye

qo (u) yeqe me qetiye pèsîya wê. Ji xwe


û gehiştiye me.
Ji alîyê din ev dengdèra ha di nav me berè jî goli bû qo (u), nemaze hin

zmên de bi dengdêrinen «lin digubère û degdaran, ji ber qo di wê da dengdareqe


veşartî heye, stûr dide xwendin.
pê jî xuya dibe qo ev dengdi'ra ha ne
Nivîsevanè rehnimayê rind bala xwe
(û) yeqe qin e.
da bû qoev(i)yên ha ji en adetî stûrtir,
Guhèrina wê bi du awnn ridiliit: bi

.( i ) û bi (o) lê ji (ô)è siviqtir têne xwendin. Ji lewra

Di şiqlê pêsîn de guhèrin ne hilevavî bi zêdeqirina nikteqè ser (j) è dil qiriye

ye. Ji (u) qo ji (w) ù ( i ) yi; hevedu¬ dengè wê binermine ù dengeqi navbera

danî ye (w) diqeve û(i)bilLn' dimîne: (il) û (j)è biseqinine. Ev deng jl ji

swiwar snwar siwnr dengè ( q ) yen pirsên jêrin pève ne tu

âwistin şuştin şi.şiin deng e. (qui, qur, qun, quç)


Di şiqlê duwim de (u) digel deng- (dûmahiq heye)

dê raqo di pas wê re têt winda dibit ù eela%t CCU ^edir-SCan

365
Bûpel 4 HAWAR Hejmar 18

Spède ye rabe ho gewherè naz


Çmmmêm MmymwÊi
Nerm, nerm serabé vexwe bi od û saz
Bûroj rabe û were ji bo xatirè me
En xewè de,- veşartî ne zanin
Hei qe misqileqê weq daxwaza dilè me
êii borî ((es venagere çûn bê awaz
Şerbiqeqe serabé faine de em vexwin

ji pès dema qo şerbiqan cêbiqin ji axa me Meyger binère min,-dil ji teşkeleyan valaye
Sêr hemî çûn niho darislan vala ye
Eya qo bijartîya cihan i, ji min re
Her .sev piyana ezmên qefên serabè diavèt
Delaltir î , ji can ù çavan ji min re
)rû qo noba me ye piyan vala ye
Rùrojèl ji canî şêrîntir hiç n;ne

Tu sed car ji canî şêrîntir i ji min re Leva avê digel piyan, serab û meyger
Bihuşta min ù te xc délai e ew der
Dinè de berê dara rastîya qûr ne giha Dest ji gotina bihu.st ù dojehê bişo
Lew ni wé rê de hemî ne rênezan Ma qî çù dojehê ù hat ji bihuşla zer
Herqesî destè xwe bi çikleqî sist girtiye

îrû weq sibe, sibe weq rûja pèsïn e bizan Bide şeraba lalereng û ronaq

Biqşîn ji kiriqa misînî xwîna wî a çaq.


Çiqo îrû ji serabè pève
Wey ji wî dilî re qo têde agir nine
Ne ma dosteqî délai û dilpaq
Ji bo delaleqe rûroj ne dilqetî ù dîn e

Kûja qo bêşerab te ji xwe borandi


Piyana te de yakùta ruhn heye, ho meyger
Ev e rûja jinê a windatir bê jin e
Dilé min weq yakûtê geşqe ho meyger

Piyala tejî bide destê min ho meyger


Em îrû dilqetî, diwane û mest in
Da bi wê, cane xwe vejînim ho meyger
irû dêra spehîyan de mey.perest in

Ji heyina xwe yeqcar dùrqetî ne tev


Bide .seraba reng-gulberoj, ho meyger
U di mihraba eleslè de destbest in
Ji qeserê can hat ser lève ho meyger
Da qo bêhiş biqevim û baz bidim
Meyger qesera min bilindawaz bù
ji hişî û dinê ho meyger
Serxweşîya min bêbend û bègaz bû

B'porèn spî serxweş im,- ji şeraba te Berî qo Xem sevradanè biqe


Buhara dilè min ciwan ù saz bû Ferman qe delalê seraba sor bînin

Tu ne ew zêrî... bol!., jîrê nezan


Tîra ecel re ma heye sipèr ? Qo ji axê wedigerînin ji nû ve tînin
Hîç e lûleperîya zîv û zèrll

Çendan dinè re mêze diqim Dixwazim tişteqî ji te re bêjim

Kencî kenc e, hewl! mayî bêqêr. Bi du hertên gewherîn bo te bêjim

Bi hêvîna le ezè biqevim erdê

Jînê de pesna serabè lèvzîna min e Bi hêvîna le ezê je hilqevim

Xeynè serabè tu tişt ne dilxwaza min e '«es»,

Mêla , qo seydayê te his e,- xwes bell Duh her n:eyxaneyé re derbaz bûm bê'

Seydayê te bizan fekehè mia e [his û mest

U min pîreq serxweş dît misîn bi dest

Madam çûyîn bê gumaii e,- ma bùn ji bo ci? V.in ji pîr re got ma tu ji Xwedè şerm

Xaçerèya timayê de westa bûn ji fao çî? [naqî ho

Herweqî mayîn tune nebû û nabe Go qerem ji Xwedê ye , de hère serabè

Birqirina çûyinê û dilxweş bûn ji bo çî? [vexwe la

366
Hejmar 18 HAWAft BOpel 5

De La Grammaire Kurde:

4
15
De la lacliDaisoD
La langue kurde est une langue de
Quelques mots arabes , qui ont pénétré
déclinaison. En d'autres termes dans la
dans la langoe kurde, subissent à cause du
langue kurde les mots variables se déc¬
« * » des modiiicatioDS, par exemple le mot
linent et en conséquence les mots décli¬
Jl^l qui est devenu «tifak».
nables ont deux lormes différentes, selon
De même que dans des mots composés
leur rôle dans lediscours. La forme comme
kurdes lorsque la lettre final du premier mot
sujet et la forme comme complément.
et la première lettre du second sont les mêmes,
Les mots kurdes se déclinent comme
pour ne pas donner lieu à nn redoublement de
les mots allemands , latins , grecs etc ....
lettres ou ue prononce que l'one d'elles el on
Seulement avec celte grande différence que
suprime l'aulre:
dans la langue kurde on ne rencontre
rast tir rasiir
point les différents groupes de ( schwa-
exacte plus plus exacte
che) et (starke) déclinaison.
et pas (raiitlir) .
La déclinaison kurde , unilorme
pas sîv paşîv
d'une part pour tous les mots, ne subit
après dîner .souper
pas d'autre part de transformations pour
et pas Ipaşşiv) ainsi de suite.
les différents cas du substantif .
(Fin de la première partie)

Essentiellement elle consiste en ceci:


Ev rùjeqe xwes e, hewa ne germ e ne sar
1 On décline le mot masculin en lui
Ewrî toz şuşt ji lamèn gui ù dar
ajoutant la désinence (î): hesp-hespî
Bilbil bi zimanê xwe gula zer re got
2 On décline le mot féminin en 'lui
Babe, dema vexwarina serabè ye digel yar
ajoutant la désinence ( ê ) : mehîn-

mehînê .
ji hatin û çûna me qar ci ye
3 Pour le pluriel des deux genres - qui
Berè hêviya jîna me 11 qû ye
leur est commun, comme pour
Di çerxa canî de çend zilamên paq
l'arlicle- on ajoute la désinence (an):
Şewitîn û ax bûn dû li qù ye?
hesp-hespan, mehîn-mehinan.

Gayeq ezmanî de ye navô wî Perwîn Nous avons dit que les formes de

Yeqî din, di bin erdè de xwey nivîn déclinaison des mots kurdes sont essen¬

Weq qûrbinan çavê hisyariyé veqe tiellement celles que nous avons citée*

Jêr û jor.i du gayan, garanè qeran bifaîn. ci dessus . En eftet en ce qui concerne

le masculin, il existe encore une autre

Heyf strana ciwanî çiqihaye lorme. Après avoir indiqué également


fcv buhara sahîyè êdî nemaye cette forme nous parlerons en général de
Ew çùqa cejna qo navê wê ciwani bù la situation actuelle de la déclinaison
Hawar, çawan hat ù qengê fiiriyaye. dans la langue courante, puis nous don¬

nerons des détails au sujet de la décHnaison.


Serabè bide destê min,, dilê min tibn el
en examinent un à un les mots variables ,.
Ev jina bèbext direve,- weq bihn e!
ainsi que quelques invariables dans des-
Rabe,- şahîya dil, xewna sevan e
cas où ils sont employés au lieu des-
Rabe; agirè ciwanî yê «v e yeq bihn e.
premiers .

^".Qamiran CCU ^edirSCan La seconde forme de décIinaisoD

367
Bûpel fi HAWAR Hejmar 18

des mots masculins se fait delà manière Ce phénomérie se prodait surtout


suivante: Dans les mots comportant une depuis une dizaine d'années,- pendant la
des voyelles (a) ou(e) on forme la décli¬ guerre et la révolution' de 1925,168 kurdes

naison en changeant ces voyelles en(è) de différentes contrées que les déportations

au lieu d'ajouter la désinence ( i ) : en masse et la vie commune des exils

Ez hespî dibioim i , . , , , mettaient plus que jamais en^ contact,


r, , . ,.,. . île vois le cheval
hz he^p dibiDim (
ont échangé beaucoup de mots et d'ex¬
Ez ji a.si lém i , . , ,.
pressions issus de leurs parlers réciproques.
_ < Je viens dn moulin
iiz Jl e.? 'P.m (
En conséquence la déclinaison des
Dans les cas où le mot contient à
mots masculins se trouve aujourd'hui
la lois les deux voyelles .susmentionnées
dans un état de révolution et on peut
c'est à la seconde que l'on substitue un (ê)
s'attendre ;i ce qu'une sélection se pro¬
Ezman Ezmanî Ezmên
duise, sans trop tarder, dans les années
Welat Welatî Welèt
qui vont suivre .
Les kurdes qui lont usage de cette
Quant à la déclinaison des mots
forme de déclinaison et qui ont presque
léminin, celle ci est intacte; on ne trouve
totalement abandonné la première torme
aucun groupe de population , même
ne déclinent point les mots masculins
aucune personne qui néglige la désinence
qui ne contiennent pas une des voyelles
casuelle. De même que nous le verrons
(a) ou (e).
plus tard il v a des cas, dans les quels la
En conséquence les mots masculins
désinence casuelle du masculin, elle aussi
comme (gur, goşt, dil, his, gund, sûr,
n'est jamais négligée .
poz) ne se déclinent pas dans leur parler
En effet on ne pouvait pas la
et ils gardent leurs formes primitives aux
négliger, puisque dans la langue les mots
différents cas.
ont deux genres et qu'on néglige quelque
Cette seconde forme qui néglige la
lois la déclinaison du masculin. Ce n'est
déclinaison des mots masculins dépourvus
donc qu'en gardant celle du féminin qu'on
de l'une des voyelles ( a ) ou (e) tend à
pouvait distinguer le genre du substantif.
ouvrire le chemin vers la disparition future
de la déclinaison des mots masculins . Nous devons aussi dire quelques

En eff>;t vers l'ouest du Kurdislan mots des aspects de la déclinaison selon

du nord el surtout dans les parlers des les diftérents dialectes de la langue kurde.

habitants des grandes villes on constate La langue kurde comprend trois

que quelquefois les mots masculins s'em¬ dialecles principaux: le dialecte du Nord,

celui du Sud et celui du Nord-Ouest. Jl est


ploient sans être déclinés même s'ils com¬
évident que la déclinaison ne peut exister
portent un (a) ou un(e). Ces kurdes au
que simultanément avec le genre el aura
lieu de dire ( t:z ji aşî tèm) ou bien ( Ez
disparu avec celui-ci.
ji es tèm) disent tout simplement ( ezji
as tèm) . Comme le dialecte du Nord, le

Nous devons aussi noter que la ( Qurdmancî ) et celui du Nord-Ouest

seconde forme a tendance à pénétrer dans le(Dumili) ont gardé le genre ils possèdent

les parlers de la population qui lont usage aussi des déclinaisons. Quant au dialecte

de la première forme. De la sorte on du Sud comme il a perdu le genre il

trouve des populations qui utilisent simul¬ a également perdu la déclinaison. Tout

tanément dans leurs parlers les deux de même, partout, on en trouve des

formes . traces. Vers le sud au point où cesse le

368
Hejmar 18 HAWAB Rupel 7

dialecte du nord proprement dit, le kurde de ce dernier. D'ailleurs ceci sera expliqué

de(Muqrî)qui est un parler moyen entre le eu son tempe et lieu ,

dialecte dn nord et celui du sud et que d'une Dès que le mot variable n'est plus

part les nordistes et d'autre parties sudistes sujet du verbe et qu'il est son complé¬

revendiquent comme plus proche de leur ment direct ou indirect ou bien le comp¬

dialecte, possède les traces les plus lément d'un autre mot, il se décline. II
saillantes de la délinaison. Dans ce parler ne se décline pas lorsqu'il est attribut.

on trouve des mots non déclinés mais


Déclinaison iId rntstantlF
dans la torme déclinée, qui sont comme
Dans les ^phrases suivantes les mots
des clichés de mot non soumis à la règle
(hesp) et (mehîn) ne sont pas déclinés.
de la déclinaison et qui sont employés
En effet ils jouent le rôle de sujet et non
comme tels dans la conversation .
de complément :
Dans ce parler il esl probable qu'on
Hesp hat Hesp hatin
trouve aussi des traces de l'arlicle. Iiy a
Mehîn hat Mehîn hatin
quelques années j'ai eu l'occasion de ren¬
Les même mots dans les phrases
contrer et de causer avec un pasteur de

la contrée de (Muqrî), des montagnes de suivantes sont déclinés.

de ( Sawicblax ) . Evidenment le pasteur 1 Ez hespî ( hêsp ) dibînim

ne me parlait que de son troupeau, de Je vois le cheval ~

ses chèvres... 2 Ez hespan dibînim

Pendant cette conversation j'ai con¬ Je vois les chevaux

staté qn'il se servait de l'article défini, 3 Ez mehînê dibînim

pour distinguer le genre des animaux en Je vois la jument

. Il parlait des chèvres d'une


4 Ez mehtnan dibînim
année et disait ( gisqê min) et (gîsqa min).
Je vois les juments
En s'éloigant du (Muqrî) vers le sud
5 Ez li hespî (hêsp) suwar dibim
ces clichés commencent à disparaître et
Je monte snr le cheval
on' ne trouve plus les traces de la décli¬

naison que dans les proverbes, dictons g Ez li hespan suwar dibim

Je monte sur les chevaux


populaires et chansons anciennes, qui

persistent à garder leurs formes d'origine. 7 Ez li mehînê .«uwar dibim

Je moote sor la jument


DéGllnalsoii des lilflérents mots
8 Fz li mehinan suwar dibim
Nous avions dit que loul mot variable
Je monte snr les juments
se décline.
9 Xweyîyê hespî ( hôsp ) kenc e
Comme dans la langue kurde nous
Le popriétaire du cheval est bon
avons cinq espèces de mots qui sont
10 Xweyiyê hespan kenc e
variables, nous donnerons ici très briève¬
Le propriétaire des jamentsesl boa
ment des règles d'en.semble pour la forme

de déclinaison de ces diftérents mots, 11 Xweyîyê mehînê kenc e

Le propriétaire de la jament et bon


sans beaucoup toucher les détails.

Un mot variable tant qu'il joue 12 Xweyîyê mehinan kenc e

Le propriétaire dea juments est bon


le rôle de sujet ne se décline pas, sauf

dans le cas des modes passés du verbe Dans les huit premières phrases les

transitif, où il permute avec le complément substantifs ( hesp ) et ( mehîn ) ont été

-369
Rûqël « HAWAR Hejmar 15

déclinés comme compléments directs et £z hespinan dibînim


indirects des verbe (dîtin) et (sliwar bùn). je vois des chevaux

Dans les quatre dernières qui avec le mot


Ez mehîneqe dibinim
(xweyî) iorment un sujet composé, ils
je vois nne jument
sont déclinés seulement comme complé¬
Ez mehîninan dibînim
ment du substantif ( xweyî ). Autrement,
je vois des jaments
iii eux-mêmes ni le mot (xweyî) auquel
ils servent de complément ne peuvent Ez ji hespeqî qetim

être déclinés. En effet ils forment les je suis tombé d'an cheval

différentes parties d'un sujet composé. Si Ez ji mehîneqe qetim


nous les décomposons et leurs laissons je suis tombé d'une jament

le même rôle dans le discours, la décli¬


Ev xweyîyê hespeqî ye
naison des mots compléments disparait:
celui-ci est le propriétaire d'un cheval
xweyî kenc e hesp kenc e
Ev xweyiyê mehîneqe ye
xweyî kenc e mehîn kenc e
celui-ci est le propriétaire d'une jament
Les noms propres sont également
soumis a la régie de la déclinaison. Nous avions dit que dans la langue-

kurde au.<!si nous avons une particule qui


«Zînè û Memî ji nû vejinim»
Ehmedê-Xanî sert à donner au substantif un sens partitif

«Que je ressucile de nouvean Zin et Mem» et qui lait fonction d'article partitif. Ces

On peut aussi décliner les mots fémi¬ particules sont les mêmes que les désinen¬

nins qui se terminent par une des voyelles ces de déclinaison, ainsi que nous l'avions

(a) ou (e) en substituant à ces derniers la vu dans notre article traitant de l'article.

désinence (ê). En effet lorsque nous disons (ez hespî

Ez maseyê dibînim Ez nr.asè dîbînim dibînim) cette même phrase a un double

je vois la table sens: ( je vois le cheval ) et ( je vois de

cheval). De même que (avê bide min)


Ez çîrayê dibînim Ez çîrè dibînim
(donnez moi l'eau) et(donnez moi de l'eau)
je vois la lumière
Nous avions marqué aussi la forme
Et lorsque un mot féminin se termine
de (aviné bide min). Dans cette phrase le
par un (ê) il ne varie pas en général
(in) du mot (av) c'est l'aticle indéfini du
dans la forme déclinée :
pluriel, le (ê) c'est la désinence de décli¬
Ez ji rê tèm Je viens du chemin
naison tèminin, puisque le mot (av) est

BÉGllnaison de l'flrtiGie du genre léminin. Evidement on ne peut

en conclure qu'il s'agit d'un article partitit


Parmi les diflérentes espèces d'article
pris au sens propre .
seul l'article indéfini non accompagné du

complèmet se décline. D'ailleurs l'article Dans la phrase ( aviné bide min) on

défini qui est toujours accompagné d'un peut décliner le (in) de (aviné) au pluriel,

complément et la forme de l'article indé¬ comme dans l'exemple (hespinan) . Mais

fini en état de liaison, variant et se trans¬ alors il devient (aviiian bide min) et il

formant d'après le genre et le nombre ne signitie plus (donnez moi de l'eau )

du substantif, ont déjà de ce fait un état mais ( donnez moi des eau'x) qui veut

spëcisfl de quasi-décIinâison. flire, donnez moi'des quantités d'eanx de

diSërentes source^ öti carfifeis. (à isutvrer)


Ë2 liespeqî dibînim
jt voh un cteval Celadet CClt ^edir-SCan.

370 -
1A>M
^yf \iy. j ùl-^ y ^yr a y A* y.i ^ 'Jy A- (S y

(y'y f^i *r (SJ^y* J J % 'J yji ' «i (Sjf 'J c-si j.jOj / i. tX-iij i- t^li i>

j-^. fi jl tSJb\» J oU>/-. JU' O'y^-ijSj (._;) A«ilji .jU «-Ls-^ J

rA'j, y, "A-y js jf Jiiniyj t jjljiil/JIJiufJl.

^.f- <SJ ùbj^^'S'i __ 3 jjjf «jU j^iijp t Jy ' tSjji.

, ^ y, (SJ ùfy ù« y il)>Jo »j- A.i .ji- il)\::-.s_;J Allyl 1^» t.l.-«ji- *i Jj J Jli-

yjSif (Syi (S\ ^y^jy. y ^ ù'i'l.f 3 'Iji ùJ'.JJ ù.y jiJlJ Jr^j yi

Oljjly J ùy JsJ *î Cyy. iyy, (1)1 jîJ .1. JJ -i> y.b ^li» '^ y Aa y.i l ajy A- (Sy

*' jA^j^ ly: Aif I .^l^ljLi ù^ J yj> I ilj.ll» %. 'J yji ' *i (Sjf 'JC-3i

Aj * j tî-î j ' **^ jL-il ijP iC- ^liT ö%j J jT jj.V>- 'y ÇaijS Jt»- j aX-j

>. «'J (SJ >î Jî-^^rV iS^ljyU «i Cjbi.s c-si J. jys 'ijjy liJ * Ù!h>- JJ^J

^. J.J Jji' s -Vi-lîP j; i'Ji ù.^ yj^ y ùyy^. cj» < ay. i 'jfl_ ' Al\j

ùijj5^j tfjii ^y }ifi Jl; Jt s t^ '■^' g; J3jb . . . C'^i ijfi t laj (SJJ
ùli J aJj yj* J^s
yybsj ^ ùIjj- J-" ùyiT Ûf^* (fi ' ÙjrZt Ùj- Cfi-^
Cj\if J>i3 Ù\J* J'J s
ù^y J^ f ' **j; j ^-Jy "'-» ùi^jsj ' 'S^J^^r"-*!^^
yi^ tsi j~T f* ù'^3 ct-iij yyc-iy ijJi y. j bsj

^J-"W cf-'J 3 6^3' y. yjj

jyc-if DÎ Ob^lj; j 'i '-Ùs (SJ y y cy \/^ sy . ci-^i *-' y. -ci »^li jiJ^-»i>jyjl»lj

ijyX yf ùyi ^^if f ùy. ùjy^ ùl ^y j i> C\^is y i y. Ijli J -lS iji y-:t-\-'

tyjf ùii 'y Ji ùy i yy y ùy. S - û!' '-> yA -W^ y3 ijy * A^ y.f\j,y


C-''^J. -C-'^J tyi^yyÙs yjii<AA Ùs li 'j-: if j (srj^ \ 3^bs iy yy, ùi y~ry jjsj j

jùIjUjiJLSl'j^ ùjy^f (SJ'^ Jy'^ '' J iii^ yfi e?; (SJi jJ, 'y i-^'^ *>fj ' ^0

Cj\y^ S(SiJ^ù ùJJji 'y ùH bif «-^i 'yj fsy cfji 'y^^A- yi ùiisty f^ '* (Si Jrf'

ù-Ji 3 Ojr-J 'y ij^y AÀo^y^ji y y iiyyijt. fy ay f (Sj Ijj

Ùi Ay lijiîf 'i iyi>ifj^ii (SJ^Jj^i o~-^,-^,J'.^' * ^^ ^f


' 'y-i (yyi- 'Jy*^ f -^'^y J>->> f y y: **jm j (J"^ J «^ ^-^

<^yùbùfif'f4^.'^3yrf'}f^y^A\ ùjti y ''Ji j ' Ji y f 'j'-iy^y-'i y»^

j ùb ùfiAfAiM j^» *i jf JSi Abj y sy y 3 yf-i Ji ^ y (SJy(SJ-* - cy^i 'j<i>-ii»

Jo. Ai». 4f j cj\s cj^y> i *! y-*i ^-J J» "JW . ùy~f sJi^jisJi* (Ai^y y -z^y

ùiijCjffi* iSii^ -ijff f^ CJAi ùljl, ùy j ay\ Jl» _p-l 3 j2 aJi\f ayiSjb^f;, -1»^

(SJ-ys ùfi '^, 'yù^. yji *l^:»'-*-->»-^ ij^s C.jfiaf fcy^i S cjjyi- j ' fjf 'jyy-^

' ùyibs ù<A*-i 'y Ù.JW (J^f 'S-^ .JifiCji!^JJ.yfy> 'i «j^crJ-» yS* (j4^

Cjjyaiiffjyiff Jiy^\ ^/^f^i^

371-
^J." -,ij\fi \ A ^\^^

J U _î» A^i Aii y J\j ^jliif^ i Jji-j( jjy

flJ'jJ ty'ji-aj^iayi^ajyJ^^...Cjyy^yyC)jS^
^.^ A^.
'AiçAyyji-y Ijajo jj«*_jiijji ^Ji j.j«ii.
Ji JfJ '^. ' y.JJ '^. ùj>b ^y f At ùjîi j
J>fy . Oljjj -»^ y^ CJiy (SJ y.isy Jt* "-^j; »* ù.f ys J^ ts-j» y. 15^- «ib y
jL-jj j «i jFj-i Ldll» ^ Jljj i5_;- i>U jjj Jtej
ùj! Ji ùy 'J-i^ 'js J"yi y ùy. j\y j;i «j»»-

lj« J * .z-J *> t:.-^ J^w J y.y^sj «j. rfj ^jij^s «J--! yjA^ -jli ùyy y - i» ùjil-5 «ji- i^y

*j ^Jj hLijj !;jj IstjS Jbs (Sjy. -^^ (Ss (jJlî*


£j»J ^jy nJ^IjV -"^ ùL»J j «ji-U jljl) Jl J

'y L-r-!i^ ji J (SJy y ' Jy 'if^ Jj' JO «J^J Oh-» * ùjj^^i ùljj' ù Jî" ' ù^ J-> ùlj JcixJjj
4f^} ^fifj} 'yùfy(s:, " " JÎ-= li- ^ J ^!-^ ù^JJ^.' O^'J.''-'-'.*""' ù-iiJVî» 'y*is'y f
jy^ (.i'r^ «*J tSj-^:*j (S} 3 (Sjj y i 'j^ i^y y j (Sjy CJyy". > ù-M ùl.^ 'y ùb-j
'(Sf is (Sjji'yyi-sjj J.\j (Sj^ ' '^f s ^jy j ùji A-i ajji J J^ liii ÙJ»- Ù'.yJ * l>.-^ ùlj

J i'i '3°- (Syy^ y ùy, j^fi *^ 'i (SJi ù^ J ùi-y^^ y '- cjf 3
' «Lài Js cy ^^' "^ j ô* tsi (Sf ' sjj ULiji J (ijy iai Cj-yy ùlj «j»- Ij'.j' * ùj*r ùlj-

^U jl cj^y viL_» yj f \jsj *j. *j"L!U-jj li


dJi 'jb

jj-l fljj j> prJl Jî- j; i5r- '3jj y ù^/^ (^1jJjij '^ ^ ^"^3 (Sj ' cfjy
tS j *i. Ijjj
'j.jy sy «iL-j y -Cii ' f ùb Lv" j»- jA
ijfy Jjl^ .ji- (Jk"^/|jJ «ii*^ S (Syj j Jy
' A:..^yi^ s 'i'. ù^} C c 'y 'J.y ' CJ y *' "
' JJj AiS cj\j. )Ai Jii y Ub-j J : cfj tss
ùj'j»- *^ Jjs^ *îi " ./ ùlj viiy lj(l^J ciijj ji^

J'y. ^' J^ C - ùjôUj liUS i5*i Ju*i if-^» t5J4»jOj.J tSJ .

: J\jiCji~^j ùy'l' : cfi\i yjyy^yf ùlj til' V f.^^

^l Ij 4il_» jl - x^i CJjy-i ).i-y 'ij ^j-l»»- jl CfVy

Ji Ji ùlij i5> £j» j5 (>-^ «J aÎj J. J ù'-J; 'j^-S U J^- ùï; J ù^JJ J <>-'j '-^'

^J-jV t5iW -'^ 'J^ *^ ^^-ST li-lw «J yi _i_j lil» jl J *; jj«- »1 : cj y s ùjyy -li u. i^y

cy*j Jî cr^^Jîr i^j y\*t: y ' ''.'*y i ^. «jiWw jl Aay

jj\ijii:S^>ffi^y .J J'I J <*«l J ^^ yX^ J *>y. j^ù^Oj ùjJj* 'J^ ùbij

' *; yj *ij* «i^ li'r 'Jr-J (SJ^ jji (s-y Jji jyi y Jij c-bùy^s>

j\i ai yiij i i J'\i Jb. i (SxSifff.f SiJ^> '^-'j t^r* ls'j* f ' '-'/-' ' ù'j ti-^ J ùf
._iAJ iiiafjijùi ' cfjij'iJ^y u^tl j ' (Sji A»-** Ji J (jOj j j_y'j li.o _îl il ' 4;iilj tlL jj cj"

y-^i b-j y c^iy-y j . \f-j tfJ Ldli»j *j iJj j) *j A»l:j ji-j I jj «ij O J-

ùj ^ 'j -i'^sj (Ssjis (Ss yjy <-i- 'y ùy' «ji- ^Sj!^^., yy fî J *!^

fjy/' '^h^ \fi jifi <S3 (Sj" «Jr-J f û!' V^ji^ lyj ^yf<. jy^ ' S^f J"j J s 'ij'.'jy

Oljlj ijjlu J y *»- 1-^ aya-Ç^ y «ji- vUX-^ jjJ 'J.j> f^-^ 3JJjy^(Si y-T^'ùf J. 'y
til« Ijîj, ûl^ JLi i^jA» ,;<-i-lj cfy S~jii Ij^j 3j yy ti-D-' jJy J y fi.i'y ^Jf^i tfî -ijf

-372
lA^uj;^ .tjU
J-/-

Cji *d, ' (SJ Crf. «; * ùy.yi'- ' '^y- -'^ ^* A> Jlc^ 'jL-^jl ' 'i (Sf-J j Ù.J^i 'J^

- cjj^f ''j fyj, * '^i.? 'j- ùi^i ' «^. o-ii J 'Jl. ùlj tî jj.jj i^ ' cj>.i j\fy Ai *5C*

_â» *:::t' ùlj ùlî^i j\e' ùljj y-i ù^jib L> jD^-j jl i ùb -Ai y^. y y

. yJJM ùLûlp
Ijj. J pâ ijjvrlj 'j_ Jj tS j 'i J-A"

CJ^J jf>. J Ij;» * ' f.^ iy. lj jS ^i^lj J ji» *j_ jL-i» yy- iJ-ijUi »jl»

'ù!»Jr*^ù>;-» y3i 'i J -^ii i,f J^jy^ *'. " J; j-

. Aa. Jj Cj.ySi J 'iJ!-;»-^ fù\J-^. 'i(SiJ bfi «

j^j^t. j t j\j\fi j\y^ «; tSjlf f\i- dli J L, jISC J T ùl 'fr7 < *V^ Jj» ! jj'Jj^

Aj_ I^j jJi^ J:^ ù^;-»^. - Cj^i'i l t ù^-^ .»^ *^'- "^'^
***
LjjlSCjl isj '' ' y~t 'J^ (Sjfj y J *» J

j|ji|Je /^». J» ùlj «-i' A ' JÎ '^j' ù* i^^ Jj» J.yifs a (sfi^ ùy y y^ y-'. ù^sy-~r

ijli ÙjX;»-4:j'1»*; Jla iyj, ' Iii y j^ jl / Jlj, V.


Cjyiy y ' «-V^ùljj ' '^>. y;A ^ f i '^
*iuJ ùlj ' »-1^ ùby

.ii\i\^zf i O-J J -^fbj j,' ù^j ' Cjjf' AJ) li^fii yf fj\ f di ' ' J'-'J*-

***
*; .jui J aS-^zH ifjyliiyfi^fi-' .J-»

jfii --I dS^j l. 4j yi^i i^' AJ^'M" ' y'jj*" ^Ss^y^'Ji s 'fi. Jl>- j, «jt. j^t Ji j '-yf -i^by

ù-^iij^' y *,Jj|f*d.Jjl;J Jl»-tfjlSo'jj-*5C» o/ù* 1 J'"JJ*-

'ifi'y S^^y:^ ' *'- w> -'j* b.:yii\f rf J»J^J«Jlji-Jj> isî"J» (SJ(Sjf-:Jy'^ji'^y

*i tSj'^ Ji-i ) **»

. Aâ-yJ 'y iSj° ' '^ '-^ * '-i^y y O JJ- |>.t f «j'bjJ J- j^ |J:i-J jj" li J

aj-Ij^ ( jjùiy (Sj A^j'i jfh "jy *' yi «ji-Jj ji'aî^Ij ù'jûî^"/' * ù'j

. Cil. j^fy (S y «Jjt yyy ,f rf jl Jljjj" ' ^3 yj- 'i 'y i^ \ (SJ.i *^»

*** ùUjJij'ùrtj! ' ùy.'iyJ\ùy.(Syy 'jrf ' y-'- *î"

iS jjt. li «jljli «J ù^y ù^,J î yy Ai\fiiiiiSs S^yf'CTJi- :-^J,^>^ ' J" 'cf.
(Sy^.i ' Jj>/^ tîJ t-5 i-^jA-r (S' ^i y ! i^r X^li- i ry^y^ ' csi '^ -Ab 'y Ijl:»- j-r*

'b(S3j^(Ssiif-3J^3 f-J ùijy^yf y. Jjy iJj-i-j Cjy (y. [fjy ' ù-i- (Si 'i y, y.j'^'^f
ai fjf,i *; ' jjy l» Jjy~ji\ ^i.sf Ji ùM;>- 'J yAff- y f '^ I cy~i '^ (Si (^by

JJùUyIjjj J jJ!5LIj" 'jA *j Jibjy *J *»- _îl b ' ùjJ <i jl 1^:»^ ùlj y-i < j>" ù*" *^-

Lsi (Si fy-y '30-j ' ^iJ" -^ *'' " iSjiyy < Aiy lixijj AJui- «ji- l>j;j_ ' *i y

«5 j.^^ Jj ù* Jjj^ y * -^i *''j i>* ! t*?^ «x-:Jtî j^ j _5l l* ùiy(S3y

CyiSJ ^JS -C>yy ùlililij ù-;J- J^ii^. '(f'. **

'yjjy IjlS^.J ' " Jbi 3J^ y,i y \(yf J,ù^.lf J*itfj!jl *=!. fi^y 'j'-'J*-
«ifjljft, tfJSî- «J yfbsi i, oyj.
<»l^>^ JU -/>i^ '^^ '*-5*^' * '^-5'' '^. «^'^'

373
1A>U;^

iiy) Jy^ yy i **" (Jt v AîljAi- sJy cf'. ùl J JjJ Jij

4j J»J Vjj i_i«j ** L.j,&J *! ajV.j Ijlp L- ^J_j!lj "^Aa

jj' i" *ib 'S j\y\y Ajjl _J^l_»- Allj l..ij

^J_jtjjJ J «jrO Ja; *ilj{J a! jo^j a! Al .1 byi AîL. Lij i

oyÙ.Jj (SiJ'iJ j'jjùi U yyiôy y jc^ ùy ùjy y

ay Cf. JSJiy ù'^3 CJi- '-Aj- ùljji (S Si yi j Al y.'-Ay ^ = ^'


Cy.jiy Ùaji- CJJ 'S Jle w^ a:J a» j.» j Ai ^U U (^ V V-Jj'j J^ 4*' fj'j*-^

ùtjlj- ^l->Uji ùy^ j, ùy.^ a:-»' Jjlj Aï JA- ) A. J'5/»j Jl Ij jj A.. JV.J cj.jy (Sj a»

ilAj (jîu A»x_i a\ y i^ljj*). y ijf (Sjy^'fi.j'y^s ^... iJ- J ù'-J ù.i-y "^' --^j;?
a

O^J»JA.IjJJ (SJA- CX.b A- Ai


A'^ ùy. S^^ (SJ". ffj" J»*J ^'ji j «jti'J V'
^.IjjlTJ iy\ .jj Wlj lik,
jjf-\ (Ssi ùlci- «ib 'J 'S (i-1 i^^ 'jj;., Aj )i

-i^ys v-1jU.O J" Aj- J'i/j ys C¥- Jljji- Allj Ij, .^J^jlj A. t ùljf* J'iùb *-Al

Jlijji tîl_» a;Jlj Allj A.J jljUjùij^ ù^^ Â* *' ù". jf .J^. .J il 4, Jli. j JjlJ j(j

Ji. y j^-j i> -ii'jj» J-î jD Ijl» Aiji ^y.» .j|J Jj^ î j'^ ^*; J-' J-ij- y

Ijk5[* il «Jlill iJuiP Allj «J .J «Jvi'.J.J Allj JJjU- .JjU


^*i y- Aj yj Aj Jr

ilAJiliJ^yT-Wù^ji-JùlJlj.ùj-i J a5J.j«jIj .jÎ a» kj ùbjy if


^Jr w^ «-l-i-M j'-V J,
ùljçi J^ jS"!; "!/ap a. JV.j iiii jlj» .Jj .ja» Allj (iij
j!Ar ^3 -J-jljJt:^ ljAi«'

JU- Ai'U J^ l;|ju.j ùlj}X_i (jjLLJ yj 'Jy V'


iÎAi cïjî Jl_j,.j .jUUj_^_;

A>j' *J «J 4iljji.«.ji «JjLi


i^j".-» j *'}j y. <Sji°- 'J '3 "h y 3jj fi 'Jj ^

^^-^rJ J^ «jrt J'j» ^ f^.ft'- 'y' J ''^ J'»- ^ 3 ^i'j*" Ji "JiJ ù'-J!^^ b*»-

Aiii^j .ifjj. J- a; J'blj tlj'J J j^lij _ljJk.. jl rfjA* Aj_lj a! AÎ iJ.J ^ y i Ji

Aîii (jf-U Allj JJ- cy J'i'o li!JAi(y-J AÎ AJ Al-lj J Ai *: '-*=r Jj.' yJ fy J <i

Aui --i^y. y. -«^ Jj <^Jl> A»l tjl Alljjî i»ilj A- Al J^ JÎ tf jji J'ş .jj Ji

AUl «jAi lill ^f AJ Ij JAi-j tSJiij tSjljj ^_l.jl.j jTa:j jVl, i^'jT tJjJJùl» -r', *i ij'j*- J-'j'"

j^j^ys -^ j^ tSl «J^. >^^:*-J -Vr J J, (j^J^ 'J}^, «-^'j y y " Ji f fbi

jLi.lj Al Jl yi*- iiy Allj y Jii» JJJ Jl; A~ U I jjj j^ i^Ia». ùljjjij.ji- J A. J'i/.J

'y JA- Allj y Jljj» j (SJ y' j A3 Ij Li i_i-jJ Jj

«> ^ 'Ijjj^- tf JJJ AiJu il.jU ^ CJ^' 'J'i


yi yj j^j-y

lijj ^ I J, t^-! ly, J. û>'yj ùj;^' -^^ 'f* ^ ' (.Si J' "- -"t ù^^ (Si f »i. Ù I jljJ.J ' cf-
*X-. ^^ji»>.iil^J I lijX-lIji. i_J ù j" vt. ' Cyi-Ji.y <i J ÙJ»

< ùj- «i^r ' .Aj jj ^r .> . jJ. Ij. J i 1 jljy. Jl *

yM. (Si (jfy lir * ff* .^^ ù^ys»y >ili ^\> I f fi i (iJ^iy, ify
'.>jiî j»j o* jj^ / *^ o,iiy .J (.^WV isifi. f y.i i^ d^Jjö- tSs 'J 'yi y ' is;'^^

374
1 A-u;i> yj[s>
J'/

ÙJJ.jijIj tixJ J J Cjiy'^ I J Ai ùlj ùij^' 3 jk, j *;lşiUjl (SJAfi'X^i(Sj.fiyjO--tyy (Sj^,

cy i ùlj AîLliij ajWUjI y li *ili,î; jl:>. ljil.jl

^ *"' Jj Lyr ^-'j' yjj*- J'jjî Aji, J.; ù-ij J ùfi (Si ùi lùyi'Sy.J lillJ

y.y- yJ' 'f' 'Syf *' Jjj* (Ssb^ jl 'Ssj, yJ ' cfi cf t^l.jHitf J tf JJJ y

y . él i i*î J J j J"jl l^^A-J J Aj ju'ly .J .^ *jLl»tf J J tf J ^^. ijUj y cfi y- 3

- ùlj ùy. >J 'ij iS 'f Ji ù'J, j}b jJ < «i |_yi jjji .jjî 'y-J-4fj'.j 'jy ' J ij>--"t tf J j^ Ajj tf J

lil- IJ'.J jUX-j ' ùj; ù^.j «ji- j- Ail^sj ATif a; J ù-l^ji" >.» j^ Jj fij fi
(SS\y y y,(SjJ ' y'i y (S-^i 1 J'"JJ*- J. . Cy-" Ai y-i < c^j j, AÎ y-f c-Ji .jIj

(iJi\X^ y ^^ijili ***

jj^ .jlji-li jj-i jj" J ' Cfi''^ jyyi A> (;,» tf j' JJ ù*j J " JJ J, Aj'j) . J 4»^ yi^ ] yjy

i^'.yiy,i tit-^j»JV'J-''*r*r «JùJi^^-eii-J tri-'*'J:'J»3,


J 15-^ y Jt>- J ' lél A.1 .jlj>.j ly y . *j»j tj}-iij J jj ùt-l i4 "^ùjjy" 'jJj tîj-Ai» ,i

^j-l yi ÙV ^ ' «JA» Ijjj Aii »j ^y. J l-j JLj Aj.jjjjλ j-j a. tf _;Ji A^ ^jljJJ s ùy

Xf j.jii^ ÙJ,3 Ijl V^y i> t Jj» JjÎ j AjIpI tîj «J

ÙAll,r^^-l»j ^.y, ' Al tSjij; ( A-i-i j\j>- S ùj"l A.Ul Jl 1 y Sy (S y

(Syj^,(Si <SJy (sfi.y.yiy j,(SJj J. Ai-i a1 i.yÙjij^ C)j\jS.JX.. a\ . Al^y-i lilj

f'J J'., *< j ^ I cşi cjfi Jb VL f' ->-^' j,


CjÙJu (Sj 'J<. «ji- Vil jJj j'.JllAJ 1 jJJji-
(Sy '^i sJ- ' ÙJ. J^ fl .j.ji- _>lj i,
.ji- JVj ^^. Jl; joU Jj(i- yf 'y (Sy J^. Jj j\jf (S sji iij'Ao j ' J^ 'S^ J.J AI Jlj ay.
Jy cjbji y^ (S si y j, S y-'. (S)b. y J y ^^ yy J^jA Ay-i ÙJ^J liJ^' J J. 'J'y j, 3 Aj j{

i 'y J^ W^j^ OjI Cjï^bùy.}^ ^ f '^^y. ,fi ay.

. y>ji ùH^ ' '-^' ÙJ ùy ùbfcyi.i (SjJùyb-i'^ibXsù^)^ ' '^ùijj


«** y> - y-i i, cJ), ' cjyi sys ^-j aJI likU

ÙJ ôy A>-» .jj<^ 'y I jjJJ o» ij-^i y j' ^^ J 'sfzT (s-^ ^ J ù^i y-^ Ù i J-» isjj'
AIÛJ iiL.1 ay (SJ^ iiyi j5 ^^^y *i ùlù^J tS Ij* t'- y *r» J y,ù^. àJoJ j~a- tf j ù'

jIjj» tfy-'Ajlijûj ^S^, UUi i_J j_S y (SJ° s ÙM AÎiij tfj>_»- fJ s cf-i ùlpJj>^-t^l;;jS^jl

(S JSi ù~>b ùjl^' V * ' 'J^i *;^ 'J*" ùî" V j\ji. Uj jI ^I 4Ş\i ùlj y- i j ù*"J~t»

jJ a:^ tf j ÙJ CX^» 'i 'lljjJ J y, y^ 'jj aji i t Aiilif J ùlj tAjJ ùljlj~ai ^,

afji .jilj jj! j I lil-j iil;.t) a; iSL» ùyi ùj^yi t cf-yt ùjKjj aîjX-Ij^ y j j^

' d. Jy-'S jy. Ai (y ^^ jJ 'y-i js y-^^ j, ùlj j^ t a:u.j Ai .J ùljj y-^ Cy-rT tf j ÙJ ùi"'

ly* '3J, fy '^^i (f. t/ ^ * ^ JiJ. t/ ^y ùJJ_ 'y Jir Jj»y AiU^ ii>Jj, -ilîjî ^^ aj

y t c> 'J. ) Cy; ' >^. '*3b ti j tf j «j»- aj.iJIj (Ss jM I yi,y) s yj ,y.J'y Ul» jj>^; j ^^i^y.\y

iSy'3 (Sy I' Jjs jlj ùj» tf j ÙJ» Aj tf ) 'cyf i ù'J ù-^J 'aJjXJùJ ùJ^-^ y ùs,

375
.\j\» M\ -A'-J'
Sai^

yf-'. Ai lixJjjj» jJ UJ ? yJy 'jv "-^'Jy


^\:> \i\^
ùlxJjjj» ùl» JJr j" ' OJJ AUi i^5Lj_ .j ùljlj^t

/v tl\f.ilf>ty Jt i>V^> J

Ù* JV iJ* t/'j^ Ù* JV lîJ-^ (SJ-i» ***

\f «îij i__iî; i o^j.j ù;'. J ' -» *; Jj> jlîlijU 1 jîjji-

''^Jy*y.'^ (j"y aIXi^ «j.j tfi/-»


.J» CyA J -' . * *^ '-' Lt-"LS' jVJ " ' -"-'

*i 'yi. ^^ J'y- A. .jV ^ fii ^


t^-j* *; ly^ ^iij * J ^f-^ *^, ' *'-r J;
A. tfy.j j 'iJ'iy ". Sy r *'^ a Cl cj-yji (Sj

J\;: iru. JIS^j y yi-j


Cyj i'i^,' lAi-^-^y ' ui'iy:(Sjyù-y 3j) y
^ jf AîUl: ifjji y}i J yfs yf i»ji-iji-j, fb'ji- (Sy f yji
tf jl> ,/J J J tfjljy' Ijy J; (y. jy. (yi yi (y. y^r*
«5J^ J (yjjy- tîjlj- tf-iijlf-^ -y, j J30 I' Jljî ' tsi Jj'J * Jlj^ J:* J' ij-
iy.y jy (SJyy (y.yi (S JSi J^y (JJ.J ' *' (yf 3^ (Sjfi ùlj!^ «J» lù^ t Jj^
'ysùi ù-f y (Sjy y jîij cA' SCi . Ju j JÎ f sy Alt. Ai ù'j t ji_; y 3 ^j ùy

l5^i Ji ay- lijlj. «ij y a y y a y Ji


ù.jb ù*j 'i>-J(j>^ ù'^i-jj ù»l; \»ti -ù^-i f (Si^
fy'yCf^jAi y Ji tf J^Lit j \-'<
y Si «j^iJ

Cj\y jj. Ai jj-ie- ùljlj: -Ai y y ùljt jy fJJ, cyJi'J'Cjy.'^yjfi


^'ùl ji il>.jùl Ji cfiiJ^J I aS^aIj.I ùjit-j JiV i-i^ '!i^.,j' Ailx^'j '-fj"-J *1 i^'J^
ùlji' J (Ù-i '-^, ùl-V^^ tsTJj-' '

^^fjji ai (Sj^i Cyf^^ ù"'^^ 'y f-y- t*!*-» «^'j-î y f "^'Ayi y yJy Ji
Ùj-J ùVl>- ilj .J_jjljî^ Ai tf jljl ÙJJ J cfj) *> J^J ù,yb Ai 'y (Sy Aiy
(5;j»)ù!->Ùjlùj'y ^ J iiiijO- AJ j\-.ft t JljjS'tfjISCi JÎ jS^lj f'.'i'i Ji^,'y
ùJj; -y, -^. ti* ù( jjl, ^S'iJ^ ' yy - J^i -fl..li 'y

Ù-Jjf A-lï^ J'y ÙJ» AJ ùljùj-j; ù* if\i j ^ tf jji ùt^ * ji ybj 3^ '-ja ' y J
J A>-i 'y v-JMJ A>->-li tf Jjl i^.jj ù!*^;
(y Jj^jS) j
' -r J **'
A-. .zJ L»l»ljî A;»tfj\ùj!j;-. JJ'» ) Uî/'Ij y Ai J^'^ùîj' '^''iffybj ùL-iJ
.jUiS^ Si-, rt Jl .J» A»j ùy.J J*-:» tf j J y i^.t t^. J*5^ tf r"i3 ù-'/" *=¥ jt JJ ^
Al JJ ay A>-JiiL.Jj5 Ù^iyi ' _λA4Î ùlj, fjsj ' 'fii J ùl-i.^ji J J
i;jj *' (Sy--

Jj*i*»*'' V, 0* lîj^ *' li>t4. AU.i jjU » J V"- 'J!^ ùîJù'j J AJ j»J J

***

Aj j_îi.:.U y.i^gi_ (SjiA* tyj, y 1 yjji-


ùî-li Auî J J ù^J 'yi yi yA* ù^iy ^
CJ-^ '^ bjj AJ . Jji- J

iif ai AÎÙJl^ ùljl ùji»J tîj*-J *J lS;


yJ 'JJJ j;» *" If^j " >.j-> A tîJ ' yjj^

376
^A >u;i» >t>u
J"/-

A> jUjji; ù!i liji-» ' >.J-> Ji'bjf 'i A. J\,i LîT-* ' Vj'Ji 'J y,J ff-) -*' **'

ùjy. tfJ 'J ui^ ùl.'J j> J. .JLÎ JÎ fy.\i- JJ». y . j,y>- Ai dlb jj.

J < t5-J-^ ' tj?^'' -J'-> ti--» 3, J ts^S'al» a:>._,» cj.,i tilç-f ( Jijbi '(f-i ùtjW- 'ls»- J ùtjU

jj ui^ < 'Jif i j.'^ i^-» ^j^j r^j -^ y ùV-^ ^ii * tSîi'' tS~f 'J'" * (S^if-i 'ji-'jJJ J

< .J ùtiU »t J 49JJJj, ù--li Ai AI i_> j> JJ J *«*

yi ' (Sj^ jy. Jj cjf 'J^- j* *''j'-J ' j' '^V-» r'uu J i-j ijiii ,1 ' aSCu Jl
ÙÎ- tS-'o-
iVj ÙJÎ'Î'J:'" if-tff' y^Afj'i i\
jSJjU' j._îl»Ji.r jjjjùj.it.1 J'y(y: j f' -*-? j*
j t-Ji Ù1jj- 'f-f ù 3 'ifjj fjj cfjy ' y yi * ^»l,J Jjlili IJUj A.t y^ '*ÎJji-.Jl-î t i C/-i 'j

tf j ^xU. f Ai y-ii 3 'iJ~i -Âl tf j ùijlj Cj-j'T^


yj! oV A.,Li^ 1 < yx, < ^J-\ 4X.J J f tfj Jl

yjî» ùj (s'^y ' ^'b jy (yy ' ^j°- 3 yy ' J'^-»


ùjtj J '-'jJ * jt j ùi""
Ai_ JIjj^ jI ( (y_ .j~ y tjj jl y y
i a:» ùjt^ Cj-yi -'^-J **" ' Jj** a! .j a. ùi*^
If**
.jjIjci j. Cjy 'S'- 'ydi y' (J'.j^i 'ih ùy^y ^
ùljti,J ' ùt Ai.iji-jS i'cj'-ii Al ùy-^ ùt jl»-
' if -^ ù&>-iJ j^;
ùlj Ijjy J ' ti^-J 'J ùljJ-Ailj j.i < (yi 'J
ù»^ J ùlj ù"./-' " *^ ùy'-" ilï-^»- 'J ** ô;^-» Jt'
AÎ Jj < J.J yi-Ji- ' ù^ JJ'Ài ' ùî'tf (Sji^i
Oji ji ^çi J Uj.j; < Cj-A ' J» <^'j y ' 'Sj Ù-J 3 ^J
ybJ-t A^liUjjl yi tfj J JlL.1 « A^j -jjji j
J» J O; J t-jj A»l:^li t ù*J^'' '-' yij~'J^ f ' * <^'*
ùljlifj y 'AU -jU^ JiAi>- ^jî.j 'îljjJJ ùjtj a1
J-^ j' (SJ A.ttfJ ùi jt"jJ A' CX^i ' cf " ài-"^ -^
tf J t* JJJ i^J J^:-^ ' Ji fi 'jo-i
.il J cf
***

,_J .1 J A, J J A.IJJJ ' Aj tf jl; aI^ Ai» ùj'J


jf Jj ifù.^ y ii\i ay(Sj.ii l yJi°-
ÙV.-* J.J^ L»^.>
.jij JÎ ' » yi(ji y y bj^j Ji tf J ùJ-y^J 'y.>^
tUljJJ tfjl.i»J »1 J 0»^J aL Jli- Ai» ^Î-
tSJs 'jy. ' (y. jy. (yr tf j ùji (Sji> yji " I, i' - j - ^,

tii J'. 'i ifi^ sA^ f J'j; J y t*i 'S'- W:»


***

ijVj i tf jU jj .1 tf jU jj AÎ UJLjI i jljji-


' Ajfiyj.y ùy^ Il 'y-jy^sj-i j *'" î j'-'j*-

Aib-jjj<Aj Jbji '.jjJ ^îUuUjI Jl; *, y-i-s


ùU'Ijt/ ùljrj-lj'; yfù.A. 'y j Aily^ J .jt jî

jjL,- tilf'Ailj i Aif ,y U-iJ^ jl AÎ yf ù-j".


. ii .J y-isi/' (f-i ' *i (f-- ''J^, Aî^t-jl (jy.

Cj.i j-y^i jJ^. ^.j. y


yi (y^v.^ ' (Sj^i jf
|U;Jj' i_ij- tfj Ai tfjij.; Ai jlîj! Ai iJ ùljJ
' 3'j\ ' jy 'j'i^' c-i t y.i y (S y
ùJO.i ùt l^^
' (}jy,'j. ti-'j tsi «^' y^ ' *^ ^i iJ!>^j» ùl»jt
)lj J ,y cf yù i C-i ' lixJ j_i ' .J*r,f l
'i 'i 'y (y:,i y^ (y\'j- (st: (y.
t aLIu fy \ j_ fy j, y\ tfj Ai i J.U an Ai ilSÛjjj ilj^i^ l. yi < Cj^J* y CJiJ 'i ù\if

ÙJitlJ A^J" '"ij-i, ÙJ LSi J I j. . J Aîiu s èaU*

-377
-îj' \ JU

\A j^l

'U.^j'i

Wrr jlilvY irrr jIjTty

la-Jij-jj * J->yLli/

i5j? 1-4 «J J'»t*r--* Jj.' ^ "^.Ji ùljl» (Sj y ? AiUj


0J^
? li^ tf j'S^j ùljU C7 .

•AXjji j tf J ùij! ù»' •j'-Vt Jlij' AUjil «J


^ ^ 's'- ^ y y '' j ' (jrb. 'y yjy J-i
•■M 'J L/'t ' j r-i -J"' .J»- 'I ai y Jit - jj"Ui A-KJU JjX>J J-J

ùji'J «J-iJ 'Hj^r «ji;-, «J ùt tf Ji 'y jj ÙJi «ji- cJj' Al Ji «ji- ù>-A-i I tf jljl» Ijl.j» »J A>.-» ! yjy

t Jy; " ù* ù"--^ J ù'y y I' y Jj» AÎ «^» Jjjlj ii>Jj Jj «j tf jljl» jyf Aîljfi Ai-'j Jlj;

ti-î J J^y-^yy ^A 'y J^ Jjy ' (S' jjy j' - y^y 'i tjyA-i' tSs^yyy sy J

" ùi '''j y ùy~'i 'yj * Ai ùl (( ayi ay Cjyb Ai y\j Jii jljl_»»

j. (}>jf L,ï i-yj (t. Cjy (j'i'J'. 'y «j'j J AJ J ^j»t 'jà-y is-i y '*
.. a/, f,

*fJ3J J.b^y y A' ji- tui j ' Ailit. j ! yjji- ij;jj ljt.> 1 JU :jljl»

' tSjùi^t- Ai J CJ.JSJ tif Ai 3jj _9l J 1, JjJ ilj

ùli-j J, ù'.J«r y '-i-yjsj ' ùjt- j|;i J jlçj ii u a! tî J j ' tî j; j jji.1 JÎ ($fJy f jJ J» jl Jj.'

(Sj tljj_^l Ji 'yùf t* AiîUl» ù'-J!»- »1 J' '»-t"-


Ovi»j l» I Oi»-J

ji AJ. ' tf jj .JLÎ ' jVj ai JS\ bj \j}J,i y


-1» j t ^slj .J AÎ jùtiî j) ù\» JJ'.! tî jl Jj

f yy Ij ùj^- t |.Jj .J Aîj «î J ùjilj fJ; ùljtt.j


''J'.j y:i y -> j y 'y-j (SJ (Sjç «J tf JJJ tf j,j
ÙJ; .J (Ay J^ 'J ùLiilj j .J»- ùjlSv ' J.tii ùj»
(i.W-> t^'l» Jj*
tf J.J .ji-l-J,J f I jJ t Jl j AJ ji .J A- j ÙJjj Jl ùy o-t

jji AU j^;-t Jl» J-J ^^ t AÎ ^^li. lil^ ( AîliU»


ùj£ s ji- Jt»-J. Ù-lJ.

iif »t J i ùl-t tf Ju aylijy J.A. jl j) jtj>


^y f ib) i cf (f-^ A J-tt y ' y->3^
A^i Al ».» .J ùti»
3 (yij ùy Jy y ' J JjiJ ù^.sj ,j ai ùH t?-ii
Jj ùJit_ài Ajl» y-i J iy j l»B jja _il
a! y Ij ,j ù'jj.t»-

jL Jî J. Jl»l J ( ùIjw j. Ji ' ù'jy iSj^ y ùj>^--li ù'j .j AÎ j .t : «I tf J ll^UjI

A> AI Jt.j î J. tf jijij ^ ùl^i^ j t J. fy


' (jjijjb * Jl-^-t JùiJ'ti'.-* ' Ay Ai Jjlj J
ts-J-iJ t^J^ c^\ (Si Ji J».^ y-yf 'i ^Ij'JJJ ù'jJ (*)
JyAy .>y\yç:i.sCi^yilAij\yXy'AâJ
(y'^,i'y-ù^y-(y'.'jf i(S3C^yj fl ts;V

'(y.'yyi. 3 -C-i y ' ùl</'6*j\r='T ' J'j» ^y ' 'j'


' cf^ 'j' àH^-^*J»"

378
4-*i;i*'j'iL/i;ju'-^^L^.,jift:.i;i^^

•UJI^IU ^yai '-*^ M^^

<^&^-sb.

|\^V_Jb À\i»M OU \,^i


-A
a

jUaîsl t'jMyi'iJj

(iilj l»' ;j»-lj«-ù^ lijij \" (fjy Jrjy ' ' ' *^ Ù*

.ilij S' J3r''^(:f liliji ^' JjK'^y

lijij "V' jjr«ijlù* lilij i' (fjy(y}y-'<" jjr*-.j'c>*

al^'Vl -.jU - Ji.i o4^>^. Jt» -^ jvx>"= •-^. J^' ^T^^ r^. «^.J^' '^' V< '^'^'jU

379
1 ^ '-"^
,1
1» .04-
y A 1 /V
'U-yj» V 1^sm^ -^"
wrr jliîVY a^ j^ iii<^^

hiJ-M ^ jijL^y

iS^ya (j^uJLJiïJ

C)U>Jb * ^ ' > u*^.

<,^y*tf^*iî* ù^ijyi >jy

J-^-'^T jj (A)^s Jy

(jfjiCyj-^

OU-b ' » '» (ii^TlcjUii

iy-f" y*: C)l.>.»i« MWm

Jl^-jO. f'Ùjyf^i c^iJUi^jV'

û-*' ^ ù\if JVj

^^Ij-.! ./b-/

SyŞ^ jij/urx

h^ iel^^-Cr
Ù^^-H 'P'I^jffi yij^j

»\X'<>\
t. i.i ' r.ft .. ftj

380-
SALI ANNÉE 1

HEJMAR 19 NUMÉRO 19

DUŞBMB LUNDI

17 Nlsan 1933 17 Avril 1933

Qovara diirill

^êseisLîvjên "^«ïiarê

Qurd a Qurdistan C. A. Bedir-Xan


Xewna Rasttyè B. Hesen

Sebat Ş. M. Sahin

Dengeqt Zerde^tlyan Hawar

Biyaniqi ci ditine Hereqol Azizan

Bi Xwalê xwe ve Nezîr Lewend

Ferhengoq Hawar

Hêwa 11 Dildarî M

Serhedan Miço Milî

Welat Axayè Mirdésl

Çartnèn Xeyam" D^ Q. A. Bedir-Xan

Sehnama Sehidan Cegerxwin

Lawif|o Stranvan

âàirê ^CTisi^î

La femme Kurde D'. Q. A. Bedir-Xan

çapxana lerekl
SA M ,-1933

381-
M< j^^ M, ^ M^
SPÉCIALISTE DES MALADIES INTERNES

VBNERIBIfNES ET INFANTILES

Stndi\war 'Jùjéiiri Saïuoi VJMii

nmwmm
Egogligii F mm s
Inscription sur tous les métaux. Gra¬
vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬
re. Impression de cartes et autres en relief,

suivant les procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Qirîyarîya Qovarê Âboanements


Ji bona Sûriya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Perse
Irak û welatên kevkasê :
l'Irak et les pnys du Caucase:
Salql 500 kirûş-sliri 100 frenq
1 an 100 P.
Şeşmehql 300 kirûş-sûrl gO frenq
6 mois 60 f'.
Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq
4 mois 40 f'.
Ji bona welatên din :
Pour tous autres pays:
Salql 150 Frenq
1 an 150 I'.
Şeşmehql 90. Frenq
6 mois 90 I'.
Çarmehqt 60 Frenq
4 mois 60 f'.
Her tişt bi navê xweyiyl têne sandin :
Adresser tonte demande au directeur
Mir Celadt AII fiedir-Xan propriétaire : Emir D. A. Bedir-Khan
Şanu: Taxa Qurdan Damas: Quartier Kurde

-382
SAL 1 ANNEE i

HEJMAR 19 NUMÉRO 19

DUŞEMB LUNDI

17 Nîsan 1933 17 Avril 1933

Qovara prli * um larle

Qitèbinen welè di her zmanê ewrûpayt


Qurd il QorÉfaD de hene, rûsî, elmanî, Irensizî , ingilizi.

Bl çavê llganlyan tilyànî h. p ...

Min dil heye, ji wan qitêban birinen

Fûnf Fortrage iiber den Islam biqêr wergerinim qurdmancîyè û divan

Leipzig : 1912 stûnan de belav biqim.

Qurd em in, Qurdistan welatê me ye. Heye qo ew biyanîyèn ha carinan di

Bivê nevê em xwe ù welatê xwe ji herqesî, eleyhè me da jî got û nivîsandi bin.Ji xwe

ji biyanîyan bêtir ù çêtir nas diqin. Qit¬ piranîya wan di lèhê me de gotinè ù meyl-

qitên ber gund , esir ù bajarê xwe weq darîya me qirine. Herçî jî bit lier du texlit

hundirè bèrlqa salè xwe dinasin. Di nav me nivîsar bi qêrî me tên. Yen qo eleyhda¬

de mirovèn welè hene,diqarin zer û zinarèn rîya me qirine heqe nexerezqarl ye

çiya û serjoreq ù serjèreqên bilincihên qêmanîyên me şanî me didin. Em bi

wehitè xwe ji ber bijmêrin . wan qêmanîyên xwe diedilinin. Bi en din

Digel vè hindè hin tistèn welatê me qo di lêhè me de haline nivîsandin, milên

hene qo em xwe bi xwe, niqarin wan xwe en rind nas diqin ù xwe bi x'we

bibînin , hêj bêtir niqarin wan ji hev kedrè xwe dizanin . Heqe mirov bi xwe

derêxînin. û User vebin. kedrê xwe nagirit niq tuqesî bikedr nabit.

Her qes bundirê mala xwe ji xelqè Belê ev, nav di me didin.

çêtir nas diqe . Lè biyanî weqè diqevin Di me, di milet û welatê me de liştinen

nav maleqê ji xweyîyî bêtîr kencî û qêma¬ welê hene qo em hêj hser wan venebûne.

nîyên wè dibinin. Ji ber qo ew ji bona Ji rexè din ew nivîsarên ha di seni¬

dîtin û seh qirînê hatine û téqetine. iandina dîroqa welat ù mitetê me de ari

Lê em qo ji xwe tède ne ù çavèn me me diqin. Di nav wan de tişlin hene qo

lê hîn bûne, rind bala xwe nadin, li dîwar hèj bi me ne nasîn. Me ew ne dîtin ne

jî bihîstine.
ù banên xwe nanihèrin. Binihêrin jî niqa¬

rin weq xelqê biyanî bibînin. Jô re çavi-

nen din divèt. Ji hêla din dîtina kencî û


Ei wergerandinè de bi rèz û tarlxô
qêmanîyên welat li mileteqî ne tişteql
ve naçim. Herçî qo diqevin destè min û
hêsanî ye. Ji wan re ji dîtina wun re
bi qêrî me tèn ezê wan wergerinim
mirovinen zana û pisporin gereq in .
qurdmancîyè ù hèdî hèdî belav biqim .
Nemaze pisporinen biyanî . da qo her
Ezè wan bi awaqi welè wergerinim
tistî bè alîqar! ù meyeldarî bibînin ù
qo mana rind bête seh qirin û kise herçend
bibèjin .
heye, ewçend qurdandî bibit, ne qo pirsan
Geleq mebin ji hin biyani hene qo
yeqo yeqo wergerinim qurdmancîyè û
hatine, qetine nav welatê me, lé temaşa tişteql welê bînim pê qo jpirs qurdmancî
qirine, qêm û zede hînî zmanè me bûne lè awa biyani bibit.

û di hekè me de qitêbin nivisandinê. Ji mile din, di zmanê me de berdêlqa

383
Rûpel 2 HAWAR Hejmar 19

her pirsè hèj ne hatiye dîtin û hevedudanîn.

Ji lewra di mehcetê de ezè awayè hin kisan Wêlat


gora pirsên me biguhêrînim, ji hev veketl- Ew çiyayôn bilind, avên di sar, parîzên

nim û pês û pas biqim. Lê je re ne qèm ne [ rengîn

jî zêde diqim. Ezê bala xwe bidim qo kesta Ew destên birez, gundèn bipez, bajarên

nivîsevan û giyanê nîvîsarè weqe xwe [ zengin ,-

hilinim û weqe xwe bidim zanin. Ew lawèn délai, xortên şepal , hingèn
[ qurèzal ;
Ezê bi nivîsareqe qurt lè hêja dest pê
Ew bedewèn çaq, daylanèn paq, zeriyèn
biqim. Çend xêz ji Marlen Hartman.
[ narîn ,-
Hartman zanàyeqî elman e. Di nav
Çer bûne? Qûde çûne? li qû mane? he bêje
Qurdistanê de geriyayê, hînî zmanê me
Ev derdê hêderman qo wa ez qirimedîn.
bûye. Qitêbeqe wî heye, «Botan». qitêbeqe
Evineqe dilsoj, te existe hinavè min
hêja û qûr . Herweqî ji wè qitêbê xuya
Bi pêta vi ari tim û tim digrîn Mem û Zin-
dibe Hartman li her tistè welatê me hûr
Di rèya lelata te de, ger çikas biwestim.
mèze qiriye. Min e'w qitêb li Germanyayê
Pê qêfxwes dibim , bilahî ez nabim
dît û xwendi bû. Lê îrû ne bi min re ye.
[ Xemgîn.
Li gora bihistina min Hartman Meir.o-
Fz minetô nagirim ji bona mayina Sùrîyè.
zîna Xanî werdigerand elmanîyè, lô emrê
Hè vir jî nebit eve di rex min de Felestîn
wî ter neqir . Pas qo çend rûpelên wê
Bîsteq niqarim te biderxim ji bira xwe
wergerandi bûn çû rehmetè.
Dixwazin bila min bişinin nav Çin û
Xêzên jêrin ji qitêbeqe wî hatine girtin. [ Maçln
Navê qitêbê (Pènc gotar liser islamè) ye. Dema qo niqa bim li ôrdè Sùrîyè baxevim
Li Leypçigê di sala 19 12de hatiyeçapqirin. Min destè xwe daye birayê xme yê

«Rûpel: 135 Heqe di kelemrewè Osma- [ Cegerxwin

nîyan de pèsveqelineqe manewî û xurt Sixai/é SiJLirdèii

bête pê, eva ha ji nav wan miletên rast de jî ne qèm in.


misilman de dest pô biqit qo ne tirqnijad
Qurd di navbera erebè hèç û livoq,
in. Ev miletên ba herçend li tirqan raser
di têgehistinô de bilez, şit û xasûq ,- û
bibin jî hetà niho bindestîya wan qirine. tirqè tirai, di ramanô de tenbel qo bidiş-
Di nav 'wan miletan de mirov diqarit warî hînî jiyîna civatê dibe, tipê navîn e.
Frnewid, Ereb û Qurdan bijmêrit . Qurd pismameqî eceman ê rastîn e .
Rûpel : 137 Weqè ez di nav miletèn Lê ew bi teqilbûr.a bireqî mezîn ji xwîna
qo li çanda ewrûpayî tène wergerandin tirqan li xwîna wî ù bi bawerîyèn tesewitî,
navê qurdan ji hildidim, dizanim qo pô weq pismamê xwe xerab no bûye , xwe
biqevim pê.sberê berberîyeqe dijwar. paq û zindî hilanîye.
Belô hi.sqahîya adetèn qurdan nas e. Heqe ev miletê ha, rûjqê, mirovè rastln
Ji aliyê din tête gotin qo qurd ji zorqirin peyda qir bi xurtî û zexmîya xwe û bi
û nijdê re meyildar in ûjiaşî ûrahetîyê vôna qo xwe li çanda dinyayê a jrû de
direvin. [1] wergerine,dinyaYe tevda ecebmayî dô bihèle
Digel v6 hindê herçî rêwîyên qo di Ji xwe bô şiqe qo ji bona zmanô xwe
nav wan de geriyane bi yeqdengi wesfê ô rengin û geleqî nigardar, û ji hiqmè
wân dane û gotinè qo qurd di nav kali-
zmanê biyaniyan paqhilani herfên latînî
qeqe hişq de şanî hesasiyeteqe qûr û zirav jî de kebûl biqit.»
didin. Ji mile din bi gavahîya geleqî
Heqe berbînî û berbêjîyên Hartman
nivîsaran têtezanînqoqurd ditûjzéreqîya
hêj tevda ne çû bin ji seri evçend beye
tebîî, zûbirbiri û di dayîna hiqm û kerarên
qo em îrû zmanê xwe ô rengin bi herfên

[1] Xebera wî ye. Ma em bi xwe na¬ latînî dinivîsînin.

bêjin: Ser ji betallyê çêtir e. (Hawar) Celad&t CCli 9èedir-3Can,

-384
19 HAWAR Rûpel 3

Lawigo!
Ji stranén çiyayê Şiugalê, ji devê Ehmed Dl HeRê Qurfai De
Fermanê Qîqî A Great Nation's Spirited Strinlo

Lo lawiqo I . . . The kuaiJish revolt seems lo be cruahcd for Ihe

Çiyayê Singalè, çiyaql bimèw e présent , and some palrîots of thaï ancient and

Ci xwes têt dengô şeşxana honourable race hâve given thier lîvea in the

attempl, eilher on the fleld or by exécution. It is


Lawiqè simokî çêrîna qèw e
aad to Ihink thaï a rcmedy cannot be found for
Ramisanè me qeçiqê yezîdîyan bisêv e
granling national liberty to over three million brave
^Cereberbangè sibè der mala bèv e
souIs ycaring for it. Their constant appeals lo the

Liber mêşqa dè-w e. League of Nalions hâve proved vain. Thia leads

one to Ihinic Ibat Ihat augiist body is more swayed


***
by expediences and influences than by principlca

Lo lawiqo I of right aud justice. Howcver Turkîoh patriots

Tu dixwazi, tué qelesgéwra xwe bibîno themselves can fînd some means of pacifing thi»

great pcopLe by seeing a way of meeting Ihcir wis-


Fabe şeşxanê pîqê xwe hilino
hes without involing themselves in any peril.lt will
Emè daqevin navhejîrèn mala Eli Beqo
never do lo keep always in leash a spirited nation
Min qeçîqè! tu ji xwe re bibîno of born warriors .

Pira qeser û qeder, dilè te de nemîno! The Iran Leflgue: Bombay

** Hlletem Mezin
Di Kewioandioeqe Xnrt û Dijwar De
Lo lawiqo I . . ; . .

Bira li me ne hâta ji ba, bayé quro Brayên me en zerde.stî, li Hindistanô,

Bira lêxista pozê çiyayê Şingalê,rûbarr> Hiro di Bombayô de qovareqe bi navè ( Iran

De were ramîsanqè ji memiqè min bistino lîg)û bi v:manên ingilizî ù larisî derdixînin.
Bira ji rûyê rastè û ji rûqè diro Qovara zerde.ştiyan di hejmareqe xwe

Hejîrê Çiyayê Singalè bênaviqo de kala serxwerabûna miletê qurdan


Xurmeyè Bexdayè bêdendiqo qiriye ù di hekè me de çend pirsên bihek

*** û dilovan nivisandinê. Herweqî me ew

Lo la'wiqo I bendiqa ha jor ve ù weqe xwe guhastiye

Çiyayê Singalè va bişûjo stûnèn x we.jêr ve ji werdigerininzarè xwe.

Agir ji devê şeşxana , lawiqê simoki, va


« Ji bona îrû welê xuya dibe qo ser¬
[ dirijo
xwerabûna miletê qurdan hatiye qevan¬
Min sund xwarî serê Fli begi Miré
din, ù hin welatperwerên vi miletê qevn û
[ yezîdîyan
birûmet an di meydana -şerl an di bin
Ez nàqin terqa lawiqê simokî

Heya xwê sîn bibe kantir bizo


darên mesnekô de, xwe dane qustin.

Belô zîz e, mirov bifiiiire qo ji faonà


«**
anînciha azahîya milî qo ji sô milyonan
Lo lawiqo I
bèlir giyanèn dilevra lè laveqar û dax-
Bira li me ne hâta ji ba, bayô va riyan
wazqar in. tevdireq naye ditin.
Bira lènexista li pozê çiyayô Singalè
Ev camêr.' n ha rend caran berè xwe
Serè newalan devè van gelîyan
dane civata miletan ji, lè hercar je dest-
Min sund xwarî di pey lawiqè smokî

Serè xwe nadim ser tu ban û tu balgihan vala vegeriyane.Di ber vl deravî de, mirov

(Stranvan bivè nevè dillqire qo ev civata bilind ne

385
IK'ûipéi 4 OAWàR Hejiaar lÔ

(Zûbirbiri)

mmm Xurtîya zûbirbirinê, filan zûbîrbir e,

Dt vg ferhengoqS do pirsin hene qo di bendSn zû bîr dibe, têdigehe , dizù bîrbirîyê

hejmara HavarS a hejdehim de derbaa bûne- Ji ber de xurt e.


qo hineqan Ji xwendevanèn me mana wan Ji me
(Tîp)
piraîne em wan li hir radiveqln .
Şiql, texlit, niminendeyê şiqleqî. Tipê
( Biyanî )
her miletî cihe ye. Tipê qurdan ji tîpên
Herçî qo ne ji wî eslî ye qo çèl lè din bi hin wesfan tête veketandin . Tîp
diqin, yanî kala wî dîqin . Qurdmancin
û (pit) welè dimîne qo ji yeq rayî ne. Pit.
heneli sûna ( biyanî) (xerîb) dibêjin. Xerîb
bi mana qîçiqè her tistî ye. Piçiq piliq,
pirseqe erebî ye. Biyani. xwerû qurdmancî piçqoq, piteq h. p . Qnrdmanc weqè banî
ye. Xeltiê welatê jèrîn je re ( bîgane ) jînèn Xwe diqin dibêjin (pitê) yanî qiçiqè,
dibêjin. speh>oqê . Dîsan heye qo ( pit ) ù pirsa
( Liservebûn ) frensezl ( petit )ji hev ne cuda ne.

Nas qirin, ji hev derêxistin. Fz carqè ( Qamiran )

hàti bûm vô derê, lêniho liser venabim. Yê qo qama xwe dirane, pês ve dajo.

Bijîşq liser nexweşîya min venebû. Qam bi xwe miraz e.

( Pispor ) ( Nependî )

Mirovè zana qo zanahîya xwe di za¬ Cihè qo qes lê nîne. ne sêpila xelqè

nîneqè de qûr xistiye , lè hûr nibèrtiye ye. Ji pandinê têt, cihê qo ne pandî ye.

lô napèn. Nepeni jî tête gotin.


ù di qitqitên wê gihaştiye .

( Uuta )
( Kelemrew )
Ta bi xwe kat e. Duta, dukat. Xanîqî
Tevayîya erd û welatên qo di bin destè
dutayin, xanîqî bi du katan.
dëivléleqê de ne.
(Nifş)
(Nijad)
Çèlîyèn zemaneqî û ziqeqî.
Tevayîya pèsî û pasiyèn mal û mile¬
( Mivro )
teqî. Her milet vedigere nijadeqî û çend
Mirovè netevav, tişteqî wî qêm (nîv-
milet di nijadeqî de digehin hev. Herweqî
mirov) herweqî qor û quieq.
Qurd û Ecem ji nijadeqî, ji reyeqî ne.

Her du jl ji nijadè arî ne. ( Qevandin)

Mîna qevanê tewandin û li erdê xistin.

di pêqanîn û parastina bingehên hek û ( Dilevra )


rastîyê, lê di litifqarî û meyldarîya zexman Dilô wî bilind û paq, çavtêr û mihirban.
de xurte.
Allcenâb.
Digel vê hindê tirq bi xwe diqarin ( Babellsq )

r.qô peyda biqin û bô qo tu qèmanî û Tevayîya sed sali. Sedsaleq babellsqeq e.


talûqe bigehînin xwe daxwaza vî miletî (Serpilqi )
bînin cih û wî razî biqin. Ji xwe ne rast e Ne ji binî, ji rû û ser, ji derve û dur.
qo mirov bixwaze biceribine mileteqî xurt Ez filan qesî serpllqî nas diqim, yanî
qo peyayên wi tevda ji dêyêii xwe cengawer navbera me de nasî hebe jî ne ewçend
zane, heta dawîyô di bin nîrê de bihèle.» qûr e , ez wî nas diqim lê nizanin ci

JCaWar mirov e, kenc e, xirab e.

-386-
Hejmar 19 HAWAR Rûpel 5

( Raman )

Dan serè xwe . Fiqirin jîtète gotin, lè ev

ne bi qurdmancî ye.Paman qurdmancîyeqe


Dinê de xwesteqên tesergirtin.ma dawî ci ye
xwerû ye, lè di nav qurdmancan de qèm
Te nameya jinê gi xwend ma dawî ci ye
bûye. Ji ber qo zù ve ye me dev ji ra-
Bibèj te çawan xwest welê sed sal mayî
manè berdaye . Ma em ket diramin û
Bibéj sed salèn dî jî bimini ma dawî ci ye
didin serè xwe gelo halê me de bibe çû?

(Vên)
Fm gî dilqetî ne û şerabperest in
Bi xiirtîya dilê xwe xwestin, liser wè
Di qavili de rûni.ştine serxwe.ş û mest in
xwestinê sei|inin, pè bikerar bûn. Feh-
Ji spehili û qirêtîyê, wehm û xiyalan dest
metî Xanî dibèjit: [ qişand
«Xweşî, Şin û zanîn û vên ù qelam»
Ji me his mexwaz em gi serab bidestin
«Bihistin digel dîti bû temam».

( Berbînî )
Gulrûyê piyan û .5erbii|è serabè bigire
Dîtina tişteqî beri qo bête pè. Berbiniya
Pê lova avi ù mêrg û çîmenan bigere
wi ne çû seri. yanî di liekê filan tistî de
Ev feleqa bèbext zehf rûheyviin
digot holè an welè dô çêbibit lè renebû.
Diqe sed car .serbiq ù sed ciir piyan
Berbîn : ewè qo berî çèbûne dibîne.

( Berbôjî )
Ev dinè qo çend rûj bû pégehê me
Kewiiv.îna tişteqîberî qobikewime gotin.
Ji xemé pêve hêç ne bû destgehè me
Berbêj , ewê qo beri qo hikewime dibèjit.
Wey li me., pirseqe me ji bel ne bu
( Pend)
Çûn û hezar bôri man di cergè me
Siret e . Pendên ayîna qurdanîyè . Ew
penqên qo mirov di ayîn ù xebata qur¬
Ji tistèn hè neqetî rûyè xwe zer meqe
danîyè de divêt pêve biçit, qar û xebala
Bi tistèn nebati dilî de şer meqe
xwe li gora wan saz biqit.
.Ii dinêya bèbext para xwe bibir
( Çand ) Berî qo dinè te lai û qer biqe
Ev pirseqe geleq mihim e. Divêt xwende¬

vanèn me kenc bala xwe bidin û di ser


Avahîyâ meyxanè ji şerabvexwarina me ye
zmanè xwe re bêxin. Ji ber qo ev pirsa
Xwîna du hezar toban liser stoyè me ye
ha ne di zmanè me de ne ji di zmanên
Qo min guneh neqir rehmet ji bo ci
cinar de jî heye . Ereban ji vè paşiyc
Rew.şa rehmetè ji gunehqarîya me ye.
xistine zmanê xwe.

Ji tevayiya ilm û biner û pişeyên spehî


Fm ji neyînô paq hatin û bûn nepaq
re çand tête gotin. Me evpirsji çandinè
Em bêqeser hatin û bûn xemn.nq
girt. Ji xwe di her zmani de jî welè ye.
Em bûn rondiq li ser agirè dilî
Ji ber qo herweqî ceh û genim bi erdè
Jin dane bagerê bûn ax û sélaq
têne wer qirin, ilm û pişe jt bi ser û

mejîyè mirov têne wer qirin , çandin.


Rûjeqê ji benda dinè aza ne bùme
Çanda ewrûpayî : tevayî û awayè zanîna
Bihneqê ji jîna xwe sa ne bûne
xelqè ewrûpayê. Em diqarin çanda qurdan
Herçend, min pir feketîya dewranô qir
jî bibèjin. Pê diroq, çîroq , stran. dilan,
Lè dewrana dinè de hèj seyda nebûme
medhelûq, mamiq û herçi rèziq û adetèn
@"' . Qamiran. SÎU ^e-Ur-Xait
me hene têne zanin.

387-
Rûpçl 6 HAWAR Hejmar 19

entre les différents éléments sociaux, a en à

peine l'idés de la différence des sexes; il n'a

jamais pensé à des restrictions formelles ou


Une nolicc sur la situalion de la femme
matérielles vis à via de la femme; en effet,
karde est un sujet qui nous semble assez inté¬
il la considérée, au point de vue ethnique digne
ressant pour le lecteur occidental. Le.s Icurdes
de la même confiance et aplK aux mêmes droits
qui, comme toutes les antres nutions orieo-
si aux mêmes responsabilités;an point de vue
tales , mènent une vie moins développée , se
psychologique, assujettie aux mêmes tentations,
caractérisent dans leur vie inlérieuie parla
munie des mêmes vertus et des mêmes vices
compréhension témoignée , depuis les lemps
que les iiutres èlres humains.
les plus reculés , anx droits et à la dignité
Celle disposition d'esprit est digne d'être
de la femme, que celle-ci soit considérée comme
soulignée; elle indique, en effet , l'absence de
nne dévouée camarade delà vie conjugale, ou
ce terrible fond d'égoisme propre, en général,
comme un faclear économique, voire même
au esxf fort.
politique de leur évolution privée, sociale el
publique.
Les différentes études faites sur le Kurdislan

Comme point de départ, je signalerai un el surtout sur la femme kurde sont remplies

trait qui me semble vraiment assez caractéris¬ de délaills très inléressents . Les auteurs

tique: l'abience dn gynecuum , institution qui sont unanimes sur ce point que le vie de la

créant un monde propre à la femme la sépare femme kurde est plus libre que celle de toute

du monde des humains. Celte institution, adop¬ autre femme de l'orient.

Les voyageurs Européens ont particulière¬


té même par les anciens grecs , a dominé et
ment remarqué que la femme kurde employait
domine encore en grande paitie la vie des

peuples orientaux et surtout musulmans. chez elle des serviteurs mâles sans les assujettir

Il esl bien naturel de se rappeler que la à la m-jlbenreuse amputation des amputations


des eunuques des harems orientaux.
vie de.i anciens grecs étaient fortement colorés
Comme suite à cet aperçu général, j'essaye¬
par l'influence des goûts e* des habitudes asia¬
rai de présenter la vie de la femme kurde très
tiques. La liberté accordée dans les lemps les
objeclivement comme jeune fille,comme fiancée,
plus anciens |iar les Romains à leurs femmes
comme femme, comme mère et comme repré¬
trouve précisément une parallèle dans la vie et
sentante de la famille et enfin comme chef
situation delà femme kurde: celle-ci la dépasse
politique d'une tribu ou d'un territoire.
d'ailleurs dans ce sens que cette liberté fémi¬
LA. VIE D'UNE FILLETTE: Il est difficile
nine kurde n'a pas subi le» lourds progrès
de prétendre que les conditions hygiéniques et
conventionnels et les restrictions tenaces du
édniiativas sont bien remplits da.ss le milieu
Droit Romain. En effet, la liberté réservée à
où vit ce petit être humain.
la femme kurde parait être dictée par le bon
Mais, ce qui esl essentiel, dès sa naissance
sens naturel et l'objectivité d'une vie salnbre
elle est bien aimée el, compte-tenu du niveau
et indépendante.
On cherchera en vain la trace d'un progrès intellectuel et de l'aisaiice de la famille, elle

par étape dans la vie et l'émancipation de la est bien soignée, bien nourrie et bien surveillée.

femme kurde. Dés sa petite enfance elle apprend les chanis


nationa-x, la danse, mon'ier à cheval.
Les principes de: Tulor optivu, tutor ces-
I es travaux manuels, la broderie, la coulure,
sicius dn tutor fiduciarus et enfin de complio

principes et idées ingénieux et peut-être géni¬ le lissage des tapis fins, et d'antres occupations

analogues développent chez ce petit être un sens


aux des grands juristes Romaines, « destinés à

combattre des préjugés iniques est injustes»


excellent du rythme, delà coulear, de l'har¬

monie et de l'ornemenlalion. Il faut noter que


manquent lotalemept dans les coutumes

knrdes. c'cFt sa mère qui est chargée ce son éducation;

Le knrde, tout en ayat une idée très nette elle ne supporte jamais la surveillance , quel¬

de la différence des classes humaines et tout quefois UD peu sévère d'np père nerveux et las

en mettant à tort ou i raison des limites nettes des travaux journaliers. Snrtoul après l'âge de

388
Hejmar 19 HAWAR J?ûpel 7

4lix ans le père de la famille kurde n'a jamais pays des kurdes, où ils sont nourris par l'a-
l'habitode d'infliger à sa fille un châtiment cor¬ monr de la liberté.

porel même très modéré . C'est de la mère Dans ce pays jeune et enloiiré de mont¬
qu'elle dépend . agnes g'gantesque.* l'âme se développe fortemept
La jeune fille an delà d'nn certain âge dans l'amour de l'indépendance avec nne éner¬
commence à seconder sa mère dans le travail gie farouchs el irréductible.
du foyer sans j-:mais perdre son bon droit d'a¬ Le kurde voit dan» 1p mariage le côté devin
voir au temps libre pour goûter les plaisirs el le côté humain également.

de sa jeunesse parmi ses camarades. Il s'agit Le «divini et humani foris communication»


parlicnlèrement des danses , qui une fois do Droit Romain retrouve nne vie fraîche dans
par semaine, peuvent avoir lieu ; on danse en In compréhension du mariage chez les knrdes.
compagnie des jeunes gi^ns.et ceci donne juste Si cette compréhension, théoriquement el for¬
ment, même â la plus timide l'occasion devoir mellement, est inexistante dans une grande par¬
de près le mari futur. ï.c,% danses qui, surtout
tie du peuple qui a embrassé l'islamisme , car
dans les festins de noces ont one durée de3 à 7
chez l'islam le diverse est permis, elle existe
jours finissent dans la nuil et commencent
pratiquement. Le» cas de divorce sont très rare»
quand le soleil blanchit àl'orieni.C e«t un tab¬
chez le» kurdes et il est considéré comme un
leau curieux de voir dans ce cadre lumineux
acte déshonorant.
des jeunes filles kurdes fraîches comme l'aube
La direction de la maison rélève de la com¬
du jour goûtant le charme du rythme en com¬
pétence de la femme, c'est elle la vraie propié-
pagnie de brave« et beaux gai çons .
laire dp la maison et de»bien<., et la gardienne
LA FIANCÉE : Ce ne sont pas seulement
de la tranquilité du foyer; c'est elle qui connaît
les danses qui permeilent et facilitent des ren¬
le bilan des biens, c'est elle qui dirige le» tra¬
contres agréables; la femme kurde jouit égale¬
vaux el c'est elle enfin qui surveille les moyens
ment de toute sa liberté pour ses promenades à
d'exislcnce de la famille. L'homme gagne l'ar¬
cheval, dans les jardins et pour les invitations
gent nécessaire pour l'entretien du foyer. S'il
elle goûle savamment les plaisirs d'une vie fri¬
vole, innocente et enfantine, et elle la garde n'est pas capable »enl de s'acqifter' de cette
obligation la femme l'aidn de son mieux.
comme un sonvenir très agréable de sa jeunesse.

Ces réunions, ces sociétés ruitiques rem- Le m.iringe ne franslorme pas la vie

pliss<>nt de joie l'âme et la candeur de ia jeune de l;i femme en une vie dénuée de plai¬

fille, et c'est alors que commencent -souvent, sir, elle conserve toujours le droit de

sinon toujours- des rencontres fortuites dans un jouir de 1.1 vie, de l.t musique, des réu¬

coin de jardin, ft l'omdre des arbres, traversé nions el des d;i lises mixtes, et ceci jusqu'à

par l'éclair argentin des étoiles au milieu des l:i limite cruelle de lâge . Comme ses

nuils immenses et pleines de grandeur . En moeurs sont solides , elle tient à sa dignité

respirant cet air tiède et embaumé ils commen¬ personnelle et dnns tous ses nctes elle

cent les premiers aveux, les premières paroles n';i plus la frivolité el la nonchalance d'une

d'amonr, de joie et de tristese, de promesse et jeune fille . Dans sa réserve chaste et

de fiidélité. subtile, elle vous fixe, en pirhint, avec

Des promenades solitaires et nocturnes ne ses yeux doux et charmants et elle p:irle
doivent pas être considérées comme bien gra¬ d'une voiK bien timbrée et belle sans
ves à condition que leur intention; soit bonne cependant être coquette.

et si ce n'est pas toute f 'it exclu, il est rare que Elle parle, ril, bavarde et tout son
tontes ces caresses d' jeunesse tournent au
entourage considère ces fiits comme les
drame lyrique.
choses les plus naturelles du monde. Dans
LE MARIAGE : En général, c'est le mariage
les révolutions, souvent elle accompagne
qui justifie tontes les imprudences et ces liber¬
son mari, des fois armée, ordiiiairemant
tés en posant la base d'un foyer solide, fort et
comme son auxiliaire. Dans ses exploits,
résistant.
Comme on sait, la guerre et les dangers elle est vive et joyeuse.

sont presque continuels et ÏDëvilables dans le Dès le bas âge elle comprend cette

389
Rûpel 8 HAWAR Hejmar 19

rude nécessité que pour vivre il fiut mou¬ Î Après l'assassinat de leurs maris par
rir ; une règle tragique et paradoxale, les turcs , à la tète d'une bande elles
mais malheureusement bien juste pour ,combatlirent la domination ottoman durant

les peuples opprimés. Le ravitaillement des années. Les chansonniers de Pichder


des guerriers, le secours aux blessés sont chanteiii encore dans les soirées de prin¬
organisés et soutenus par les femme de temps de « Razian » et sur les rives des
guerriers, par leurs mères et leurs filles. eaux écumantes de «Zab» des chansons
Uaiis une détaïUance c'est la lemme qui relatant les exploits de ces femmes, des
enlève l'arme déshonorée et des chansons
chansons pleines des sacrifices et des lu¬
populaires ont chantées dans des strophes
ttes d'un peuple en danger de mort et qui
chaudes et sublimes les femmes héroï¬
ne veut point mourir. Ce sont presque
ques de ce beau p:iys du Kurdistan.
de épopées.
Chez les kurdes, c'est une habitude
L\ v'IK POLITIQUE : Pour ne pas
nationale de donner le nom d'une lemme remonter aux temps anciens on peut pren¬
vaillante et guerrière à son enfant dont dre un exemple des plus récents . Celui
le père n'a pu rivaliser avec le 'zèle et du Chef des tribus de «Adile Hatoun».moit
la gloire de son épouse. en 1924. Celle lemme magnifique a dirigé
j_a lemme joue aussi un rôle prépon- toutes les affaires sociales et politiques
diirant dans la vie littéraire, le coeur kurde de Djaffdurant 15ans. t lie élait la lemme
avide des jouissances aurythnoe et de la
de Osman Pacha Djaft. Ce demier étant
couleur, ar^eu au sang et éminément
incapable de remplir la lâche du chel,
poète, prend une éducation chevaleresque
ipsolocto le pouvoir a glissé entre les'
qui émeut le coeur et la sensibilité et
mains de l'épouse qui en était digne .
produit une littéraiure subtile et prolonde,
C'était une scène des plus brillante et
une littérature popuL-iire qui ressuscite
des plus majestueuses que de voircAdilé
dans l'esprit les troubadours du Moyen
Hanim» , cette patricienne d'une taille
Age. Une grande partie des chansons et
svelte et grande avec un beau visage et
chansonnettes, des berceuses, des roman¬
des yeux noir d'ébène, d'où resplandissait
ces, des sérénades et des dialogues sont
la dignité et l'entelligence assise chaque
composés par les femme. Composition
après-midi dans le Divankhané (salon de
pleine de douce mélodie de la nature et
réception, avec salle de délibiation à côté)
de l'amour caressés par l'aflinité physique.
dans un cadre charmant et étrange, à
Toutes les élégies et les chansons élégia-
ques sont de leur inspiration . Elle est «Haleptche», et expédiant les affaires et
résolvant les litiges de ce petit Etat appelé-
tellement connue dans le pays comme

poète et comme compositeur, que si on Djaft . avec toute justice , clairvoyance'


et bonté .
demande à un kurde l'auteur d'une chan¬
Comme tout demier exemple, on peut
son, on aura comme réponse probable:
«sûrement c'est une femme, mais le nom encore citer «Hafsekhan» , la belle soeur

m'échappe». de «Cheikh Mahmoud» qui à bien mérité

Vis à vis des étrangers, en cas d'ab¬ de son peuple en déployant des efforts

sence du mari, larepiésentation du mari suprêmes pour défendre les doits de ses

incombe à la femme. Avant la Gerre Gé¬ concitoyens.

nérale dans la zone de Pichder existaient Cette petite notice sur la femme kurde

deux femme chefs dont le souvenir est et sa position sociale et politique est

resté cher au peuple. L'une était «Pura encourageante pour l'avenir de cet élément

Halimn et l'autre «Quah Nerkiz» la pre¬ considéré par plusieurs orientalistes comme

mière de la tribu « Kafourouchi o et la un des facteurs de la renaissance orientale.

seconde de celle de «Chouvan». u)''. Qamiran CCli SBedifS(Ai,n

390
1«V>M -

^y (JJ 'jji,S ùl-i;j> ùb CX^- ' y_j' f is^j" 'S'- J ^i çj" çy -5' ^° i'J'i-^
y JJi ùfi-i js yJJ'- ùybi (SJ Cjy ùif s (Si 'i ùiyij s ùbijsj ,i A-Siii y ^.-tiy\,if

Cj\i ii aS . kjî CJij t *^' yjy ' cf Cj' 'iSJ ù'

cA, jî"*^^ (ŞJii 3 ùU» y ùf^ ' (ŞiJ^ cA Ijl jL_i^ fl^J Ù.J^i j f *i (jj '^ ùbia- Ji^

yji ' yùb^ '' ' J J-A Cj^y y ùfAj^ cj-à- UU Cjyj-y j' Cjj.i s »» ùl j jLj ù^jJjj ' ôy ùlj

ai ùVr Aii A) fi'j . ùy^s (Şij\ i-^o j^( (Sjy - CjifjS

( (Ji J-. ^if-' ù* j '3^y *'y^-> i/i jz" ' (y 'kj; C* (ijy.JJ^y f AJiiiiJ^ cyfjsj
- Aay ii\j iijj^ y of- J, *^:u \j^\ii (ii (^y t (SJ ^f fif ' ùy-^i

? *::_»- A.:l J:.-^ ;\ «j^l* : u-J '^J '" yjy '^j f'-'JJJJ -^^i " *' Jr; ' 'i lyyi
( j:-5, j\yis f j-y y ' yji '-> ^.(Sj Aayj ^ JU. c~j».

'.cf s-^jii- 'yb'À, yjùyi^ y '-'iJ^ ''j-< j ù cjjyA-j Jij yji-iiy ij\j'i(Si '^y^ i y.

- ^yij j\ I, (Şj_ ,fj_ fyjbijii t ii (S'jj y'^y^ >y f (S s (Sy.ji 3 cjf 'j.Jjf^
'^j.(s^y 'ij^iji fj y st ' f-^ ssib ^y ' ^iJ^ }° (SiiJ ' c-j-i (S)
- (Şj'^Jji A\i- (yyijyof-J 'y J
fsjb y^ C-'j^i3 yybi 'y (Sy)f
Cjii-J-.^ J-J ' CJ (yii *;" '* - jy (f-'-i " '3'-(Sy y ' (f L*-i ''Jjj J (Ssb . jUj

oyù^b. Sijy scitSJbj yji jsif-Aj 'y ii i li ifl js \s y y ' (Sf i -^f i A- ' Ijl»

Cj\j Asy yi ùljU jy jy yi sjb CjA* ùi' js ^jy^i '^J-^^, I' ùyy y.^i «j»- aisj ' (S fi
c.i b yssiy ' fJ::! *r Lf»
\jyifjs f'^s cJrf J^jff^y H *i^ ai (S-if (Ss,i J Ùyi r' j'ifrji ' y Ùjxi
Ùy y Ù\ Ùjy y-çjy;. fj. 'jj, y ".(S Jy "I ùb y ùlAy f'^j J if ' y * y^
ai ii\ j ' « ^s^'ij ùsi * ^Jyjb- i 'ifjy < .iX- y3i\.(Sjy. *" 'y- (S^ ùy j'; 'i ^ (yX^^

j_ (s^y (Sj ùi fJJ' ' c J. cj^ \fj (ŞJJ ^i dli y f 'j^ i-if A. j\U jb- ^ . y y ayr,

CjbiJ ùl» (yj (y. J^ ^ ' ^. (Şi Jy J y j 'y 'j-y if^^ ** J° " '3^ y Si ^ji.j ùa y^
J, ob jb- y (SJ jyA- {y; J'^ ' 'y A. '^ {jy.i j\y,i c-^j" ùyojyiSs Cjybi t -c-i s '-y J-J

ùjfi'^ flif J-'X_ J^ y 'y di (Sj (SJi (Ss A»UiiJu ùl-Ji (SJSJ (Ss y Ùy..ii yxS ys

. cfA CJi ' y"^ ! ùO y AlS JJ'Allj ayy>.j-jfyÙiyy$'.^ j ' y y\i

yj^ cS^y (Ş>\ i-iyS JJ yyyjfj (Ss ùf^ j Aj f fi ji ''\ (yJy,


jcp iii ùji^js(SiùfA ' ùy-^^ (S3y'^

y 3t- ' 4i J'^ff^ j^ 'j^, yA^fj- J. Lul»_p-i jf . (yy (SJ Aa . Ùy-Ail^ (S s C»i(y
Jii j> .^^ «iTj ^fi jjUî (Siy ùj^jij '
jfi ùIjs ùb (/ S^ ùf A% 'y cyjy. 'j' (S JiS ùyA* ^«-i-'^j -J-jbsj 'iy\ (Sj ~~
' (f jbb- ùyy- CJ'.J^.J^'-^ J^ (/'- jfiSy .S^Si ' fj, ck -i» *!>V ^,
,_j>.j» *ii» li (Sjjf 'y fr ** ' (Jy '^Ay

391 -
J/ ,ijU> K>u;i>

ùy.J~i- 'i 'jjjij' (SJ jb- j\ysi


MAméiVéaa
'Xjsj «jli ' Jlj y A-jX (Sy^b-fa- tJ - .'

liLj y y ùljU- Jb-iji (Sij\ «îXj Ùa-jm


-^ -
(SisiJb-ifiy^.JisJ I
yyf'j yj y y
^ùbib y a c)yi (s-fy J'. ' *i 'i\jy ~
y Jj^ SJ'}' y *-i«> aXjsj ' Axù(SJ |_j,» *îU
A'^S (yiji ùjlW J, J-\i ijVji by-i J (SJ *r,
jj^Li ijU' tf jl^_ j^f *pli J ai Jb-if i
'Xjij jl f yy f AI y jy (Sj j ùy. ùif
A-tii jua- j II ùy^f 'J yj c^ -Jl y ^yi
(Ss j, 'ijy j y iJ^ y Cjy. (Sjy^ y (y", ' y^
liO-ii.' Jj-x 'ybi jy y Sr\ ' yb *i y Jl-i J^
(yijiJ. iSJ^yii J^jc, ùV-J J(i ùljt>-->J. *> (S J'i
yhayijS i^iyj jrj»j* l>-o-^,'^ÙH
. A-y_aiJ^i
_^.. p; Jb-if[ Jl fsj<.?'i' Jbb -
_»l)j iJl_yjî X-ai jb-if ,i ù\- J'i iSJ-^'î
il jl»y J J. (S Jyi ji jy} y 'J y,J ' sCxy.A^ s
y *J-u jCa^I y . AjXii 1'lÂp Aa. y ai ù\y J-i ÙM
A» (Ss fi ji dJif y cifiji Ji J y
i AlU *; .zyjy j ij.Jsy ùy-." y *> n ù°ji
*j|j ji y ùyj''"j 'j^^ (S y 5^ ùi-j^* -^»- y
yi j j isy yi j (S' '' '^ iIÂ-" 'i ij-.iyi
cy afs JJ^f A), 'y Ji; (Ss
ci Ùb.) J .:J.'iji (SJ ù'jjU»-
yy. 'y J'^SjA ùUl) yyJAyAîji

CJi (y^ (Sj ùijb- ùbi «J J « " , r'


(j;-l ijj, C^i (SJ y 3^ '^o -Ctl y_jO- ? li
JJ-J -Aii ùy^i *» J"!^ JiJ y J. ' CÎy' iJi j.j'. J
'i -J^^ i y_j' y a! Ù!i' '^'i t$ jU^ji
tSJJ^J y i 'y yr ùi.fjîs ùif i'i Ajy^s t *;û J Av^

I
A.^jOli» j ' y.y \lii i Cj\j^y J^i ba- Aay^ *) jl
-.jl (Sij*
Aibi (SJi tSsj,f\J^' Cyj i 'J^jùj>;if f *i_i ysj s'"' j f 'i^i js ù^tiJ y
y. J'.^ysjy. yi 'i^ ûl»^- J^-;-^ f ^J, ùf ' JS, sjj fbi W- <yj 'i A^ ùyy i y jjj
ay \jiA \j£ Adi «i y ji y_y y (sXj" (Sj ifijsi *ii;j y y cs>-j» iS^ijsi'jo^

(Si\y i Al i (Sjy\ Al Ùaî i *X, J-.; ùbU- i yy jyi y i yy


0 J'
iy.-f- (d
^_J i
41 Ai^s
«JIPJ u
1^ *iL>j
ùbt fi J*» (f~^ *>" ùij-i J * sJJJ i yy ' iy i (yy
fjyy c'is (S^y ' * «J *j . . ijf j\y i l ù' Jjy» 'jy-' i
ùijij *" yyi siji ù.jzf.

yb (y.y (Sjb ùtJtH J. f'>- (S'y *'\ 'i ** t?*-'". ùbij i j.y ùijU- yy-

ùbV (Sii ". ù. *>-ijli Jii J. f«^,0 J'i J*»l; Aa f^Jy- iij *j i yyi «jb i yy

ii^f jj i Cjt^.b J y.ji'ic-'iCjaJ^3i(y. yi(y}3i y ^ii ijii ^ib i J.y

ii «iJjlj (SjAi (y ùi i ^.^f'Ji *>-j " <^JjrLrr-> ** y isif ijsi ùbb- y JJ Aj.

ijf(.fi f^(ji > 3:1 3°'''. ->*- y. ^jU i ùy.JSi ùydji A- J. y Si y ji yjsjy.^ jA-j

\ù'3 !» "1 ù-'f'. yj^y 4f jljl ùijfs (SiJ ** *! ùijf y (Si- «> 1 (SiJ * *! (S!y.

( lij! 4- 4! y ifiXjj J ùij« fijiy j aS Ù.jy- (Soyy

392-
W^b^ yj\» *> J;j.f

CjiyAS- Ujit jA »^il ! î ^yy pJ*; ' y. y^ sja-

iù'yi jj' *! J1S>—i Ao L^y ^...i',iiji )> 'jU


« ^ijU> ^;^' y ji..L> t^y y »
ai i\is A^ i y.j^i i-^IjI^» 'si Jy^J (jry Jlj *»-
A; ' A.; (Sj\>j. Jjji >.j il.J «il-i'j» tf «J »^.i J» »
Oi)i-aji\ (S y il jO if ! I ?? î tijJ * Jt-) J*" '^T
t£»i Aj jAil i Aii.*- L (S jfl_ Cjij (S '^_ ! ji (ji y
tjb J*- ÙO LJj^iJil» tS ( ^) sy Jii
as ii (Sajy i t (S y y. Jy jAiiJ A- Al Ai
Cj.'-i * ùU-ij U- (\,ii «.5 l>-
a1 AJ lS»J Aj' Ja5 a1 ij Jl;' (S J'i AZUyi- (S }^ b
i o 5^1^ «j «î- y "i ù^y. 'ib * i-^i 'i i
'(SjjJ'.AijA-ii\yj\y-JJ Jl A>- ùi'- J '^'-y
*J *j *» •JO'j*,' l^ *J * \i 'i^y-' y i>-i=^;JÎ ù"U
((llA-i»J tf AJ J ajS a! «JJJ 1 ÙIj Al tf «j^ tf Ati
J€' Ay f . *: jAi jsj y-i jji (Sy{. c )
((f »A-a»)iS j.A;l;diij:j;jAjl, } JA.^J^J_i^s'!i çi
JUJ^c. L (SjVj Jl-Vi *o- ' ^^' » Jl; Jj i vîj=-
^.1 jiçjsb tf ( c 1 tf " t5jUb J Ij.» »
(Sy-'. |_y; cS*Jl.' /> «j AÎ .} *!; jU Aj' j_^:^ AJtSl^.»
aJI .i^yAI 'I Alb» '" fi^»! f*^; t/"*^""
jA? ^^J a)j O^a^^ z--'i (.'y- Jj Ai;^ij y ^"iii^
_; iSU ù* yi-s yi;' (S'j'i'i jb a» a1 tf if
y'\i Ai'Ul « ^ jji «'tS jljU li-i ; «-i^ Jbb -i:^ ^i-
ajii tf AJ «jtL; a! .j:^ i j Aiy tfjbU cîbb -J'-; >^
^i' Jb *<' (Ss'^ J^i ^y~J'f '' (^; t5*^U i
-tT' Ai'lj
(...) - (C^lj *.' ö'/'î ùa5^ Af JjU-
■•"cr J. * ù . y^ ' tJjlj»- Ai liii J y y Jij ÙD «J»--

ù-.ji Ji A>. y yji jf Ai y ts'.'j' A" *'. ù'-y iSjLi »; ? Jli Af tsrji (.jUb tf ^j

iVji c^^ 's Cji'"^'- ''* yj ** cf Ai' j^j.ljl (.jLlj (^AJj î Jô '.Jj JJJ tf .) a^ y j'i y
. . . - 1 1 <^i-
^y il -.a AC tf ».^11 A) ^' u jsiÙaiCjfi'J tjfÙas yj-
^ ' j ! jU^ C/. **" Cjy-"" U L^.

jj^S Ùb. Ù,sJ.yj\'Ai tf .JAl


ùbl*" »^..5 ^^—' <^jV '^ Ùbl-Jj tS j.j ** Jî" *^ ^.S *

ùbl^'l i J'—s ùi ^. (SjAi ùb'j A» (Sjy if jUj A A- y Uai J\ji (SAa'ji ^y.^i"

ùbU- (Sii. Al ôy-j-'. 'i^. ( -.y,.jbb'^ (Si *=" ùs---*'.v. ) jl^ a; AjIj^i C'J' y S

(ùblSl»li ù^j- ù-'JJ« aIjjsÎj ) ajV A.-ij J (S'jiiy Aif


ù-y **' j' ÙJ--;^.'-^ J.
jIij._ja1 Cjy Aj' ùli'^ A .J t^!
y.j.i(Sji.(Sy ^b- y- A» (S y J aTuai OJ y.j (Si^ -

iCjfj'jf sJ 'i jU*) b*i' ) ai Ajiy ai <';j ei (S'Jy iXijCi 'f ^'p (SalJAiSi

iCjfaii-aytfii * iiiaib(ii ) ( ai a;\, ù)jy ^^ .^ OtJÎ-- ) A^i a A. ^J_jlj a; Ailib J,jib

( AîV «jU pJJ»J cJl'J»^ ) Jo (S iij' i Af ib^ 0 i y


as Ailji * H OUjU Al Ij*
AJU. i- yi < (S y, Ijl i
'3 «U«- *; J jj s jj A ^ ' (iiS i A» y.jy

'3 ai\j\S^ (Sj'is 'A i ' ? f>. j'S 'f^ ùi^. y- f-^j Jb 'iif
*;:_ (f yj-
'S Ailjbj» J-J» y 'i *; ijujij ji (S Ai f i (S A3 l; Jb Ai\j \i (S y.

ùb^. i Q-y t 'i *îU j\.


^ fj:*. ^'^yi (fif^ (SA^y y. y j^ *^îT y Al >Jul\>

lilj «jjJ A) ijjj-ilj t^ J\i *,lj a; cj-j''- tf**!^ *>.


' ùbb i(yii-lCi-'Jii(yii-

' ùbbf .jll tîj^ iyy lilj *» cf JJ ù^ *yj^ ^^ilO Al if aij A- Xj


(yy-i'

393
>L>U n>W;i>
J/-

i Ij, f ay lij, ty ^OjJ < ù'5'U J>-U. J. ! jljU

j;ç," j^ Ul jjfâU < ji a:»..^ yf î ^y-îf'j- ùfb; y.i y ' fy b t>.j}i Iji j'tpbjltj.^ JJJ
^ùj'f 01 A *; (fjiJi ùbfj f'J f Aif (f _P- ù* ^jfjb^ iŞy-J j^sy (yi -^b ti^j
Cj\f (SJy jf ùbV *; (Sjb y CJ^f ùl j'j* : cfi 'J yjs Ajf- .J y yy dUj y \j'y-

*! t (>5^J J >:-*: tsi O'.Jj^ j il:» < J ùU-j'J 'fayy ' Aj sii-j' A-i (f jj 1 iji Jjj- (Ş^ '*

^j .J Ul jlj^ (f j Jjil ùy.^ «J'- <^J'j'ir't>-^* ^^î ÙJ» Aiy U.ji- (^ jli/^ J-J «J Cf. f y s jbo ya*

tSjî-» ù^ ÔI^V -^ ' </j '^' <#-''^ '^'^-'-' ' -*- -^ cy Ul jlj^ pi ' aX-Î a y û!*U- 'ùU ùbb iyi j,

yj fJ-:^.(Şjbif ùfij Jy^ji^j yj^ *>_;


i?-'' !:
:ù«b t^-i; 'J ùbf yj ùiif ù^y j' J'j^ J
Ùy(Sf A^JUiJjU ' jtp y 'ij> if k>f jl
^Ij^j ùy. -»» t5jU' jUk>- 3 j .j tSj; (jUjj cy yf~j^ j^ ' Aj'bj cy iy. ' vil. y tjUU t jj..,, y

'^i'y'. y^xy y (j^ f^^>^ f i^ -^' Si Anjo Islf Ai tS JiUj ùliWj ' (jrjClj i fji t jf' (j}>l
JW _»l _,5 J Ai jljj ùi Jji ^-<.i 'y (Sj-i y ùUU J.Ï- J ! ùbUf; *^J à" ùy~i. j, ti y t-i^.

i (fy AaX (Şsjji f(Şjy (jj yy^ J- ' 2:^ tij <>"Jjii (yb^ yi '-^3 if->f j* aS J 5-J-
Vii ay jAfoi Is'i; J t5j5j bIj: jf-i. (Sy j Ai J.-1 .jiU J t/j^ ùjijij ' cj"^i y \j-^ y 'i"
a y Ji^j» ^IjUI^- yi Cy ^ifyi>- jy-i^ Jjb yJ ^lîj- j ^JLj- J-. j t>^ jl Jj J .J t>.J ^;_ji- (>

fj^^jyi Jj" '^^ -Ay^. ù-> 4 J * J, 'f-^ </j JJ..I - ' jl il) Ai y.i Ka^ jl Aj as CJ^^
»ji- UA> if-M_ c jUj J b J *i Ij; J Ai
ÙJJ ùf; .J-r'jJ, i J"^-* ti i^ ilA-iJ Ai J ùl-'a^
cf Cjf. (Şj .:..j J JW Jl f (Şjby y ' fi 'y ' ù-i J'j'^ ijb Jy J (y^ ' 'y ùi Jy, y
- ay tSjUi y Ojjl i jilîr 'y (Şy-^ ^.-^ -> ùbfùy, (Şify 3 -^jy ' ùbby v ''y ^"Ji ^yj
Jifj. a y J.JJ ' J I J-lti .jiJ (Si' y jb^ ifjj- (ŞJsj^^uj' tf Ji- Ij «y- ^_/.jii>Jj- Jlij

vu j Jj f t>. *; t^ cJ. tS J fl '^i 1 J'U * J» <cf i \iay Jjj ty: y iùyf-jy ùl;j ty Tj

AUl _ii (^ j .i^j I^J'ji- f b . ù A. Ij. ay J'ii ùb^ Ai <^j;jJ Jitji» ' Ij^ùî'Jj*--»' ' A (Si Ùjsj

- cjyjJi, (fi ùb^. *) ti-J-3 y ijyji 3 (Sy ' cf.

. J ùb;^j «J ùb/ J tjljj.'ùW yj» j.jyay\,^ 'jiJiù-y-'i(jè' 'S'iy (fy

<ij\l»JfJjJ cs^'^f-'^-' ùbJ ùbji i y.yiX^ iiy, jUi 'j^a-f S Xi J-a cj-'S ^j' y

A.1»- AjU Jii ^ Aj_ f, dS-yà 'j" ùnjjbj (A^sj" y i


«^jU^ùb ijf j-c-jj^y
Aa\y Aa Jb j^ y.jii. \y' C\yy cj^ y'ji- y' y }i
*j-U .J ùj^ CJ^ f bj J J;
Ijljjj ùljjj J ÙJ» ùjJH, c\j\j\ jVjsj j^ c-j j\y
'd^'iJyf'S'Jij (Jy *»
tfjlje. Uy- J.J ùJy(yAM tf jl^J Tayi .1;|.- .J^ a:»
jyfr> ù.y f^(ŞJiJ 4}J
ùfy.sys ù\ys -Câ-i jf (fjU tS)l-»;t^J ^A Aai Ai
JSJf '3 ^-^ f 'i ../ '^
i^yy.-fijiy-'^ "-'(SiJ'iJ Jj'iy ùjb; ^yi.(SJiy J

Cyi Al' fI J jy l: Cf-^f y' lj ::_ijili


y 1 3_JU»J J.JJ>_i J.iJi JJ'J-'

394
K^u^» ^ui» jy-

Jj. ,^1 Uyy Aj 'J 'i Ù-i (S^^ y jii-itsi.j. s

(fH; '3°" J^'3 jb (Sij' ijy. JSi y fb j'. 'jbjfj

Ijlj Ai J-J Axi Aj-J'if.J (jy;. fjj J)" ''.J'i\ y


*
r-ji.
b^ JJ ^ y j, ùif tsî» tjU» il.jU-tfJ 'S by |_j.l

^*-Jlj-C;iil'.j»Jjb^J
•j^ 'j sii V iy^ .^i j.j'ilj tSi JJ..I y Alb *-J

'if (TJ "^^ '"} 'jl ùUI J Ù'-J (S^tAs ^ «jl


^Jj bjj- ApU jI Ai Aj- jUj

u^. A \iji j ii'jU- »j '3 aIU 'j\.t 'S y (S y. Ai y


<f jiyr^ * y y y.y.,
ùjy jjtij tixJj j Oj^ ^^ i'i.'ii^ y *)" J-y j'.
ajjis ^jas tiXi y,i J

ùf f y ù^j). -'^J *>,b 'J 'j. J, Jk- '^. V jyT yy


.JJJ AÎ A. liUj tj* (Sy,y

t:^yJl»Aj"ji j Ai tyj°-J J y 'J-j tf Jjl j, 'f. -yi^


iSjf- j. J'y (Sjibi\ Jy y
Ù'jb- A)jj_ jLi Aj" t>.lj; 'jb a:_j j. Jj» aJji t>.ji- jVo-
(Syj -ys JyA-a y 'i }-b i

iltjU' Jaj AjU aJ J Llb Jl) J .jU Aj- ijfj^ C^J jlj»
J'SJ-y (S\ 'yy Aj^y
t5''^j'" J jl» tsf (Sjy tf jl Ij.-y tf Uji- j-'a.Ij t^ -5
J/y.J ji ùbyj y Ijji Jlj

t^iU-j qIi ^ J U j J a Iji^Aj'ùbj) Jl j ù^js^ (J-j,


cXas Ù.i bsj ù.A^ tr** y
Jljj .j (Sjfi fb Jj. (Sj fi sj} j Ajljw» jU
C^ yy, »J.b Jy jddi j

Jt» J 3 J^j 3 \^ S'i^ (SJ sJ J-'i ù- yf *' ù'.lj: ajy A> .j-lj^ f (-Vj Ji

JA, y (y3- ^'-J yy i, '^y-, t*i '^^^- Sj^ *-'


tS»JJ!, J t^J» J J J' 'J 'JJ' J ^ lîî / Ùlijtlj 'J 'S jIS''a! a. yi^J-ş- ^--i 'J ij

-J^J^iJ A. JVj jy .jri^ Jb- y tfi y jb j^ !5 à) a. Ul) j jî (f JL^

ùjijilib V' i3, ùiji (S^ '*j^ JJ^ J >I^ y, «J Jl J 4^. J°- J, J' 'JJ^ ùliljjj J,
J;f tjl Alb y bj JXj a«j.u.'a:uj il. ju>* yyyù.y tiiJt ts".^ y ** tjlr ^_
J»- J-) Ij" AÏ lili J ù Jy t^ J.J ^^»-U- |^.-là Alb .J .J ^Ic ,_j t^jjl A. J1..J, .j .j

yA, iJtr (sA" y '^ (f 'i J 'i s ùbjj t/ *'" '^^i j;^bj.j5 Jljjj J^ y.'JtH,

yys J^jJjjr";* JVA' v Ù.j'.j sJ.j, J'i s jy 'jy.^ Ai 1/ jf J' 3 f^ 1/


Ailjjî vil; -»lji U; yy ij!;>r y^jcù-J^ùif(/ yx ^jXi yij iiy -Ay^

Al iy jSj \j\ jXjiJ J^ Aj y J3j* j b\ ). JW ùi^^ J*^ txb ùJ'J


j^»lj- Ujj tfji Lij rfj. "'jj' * t^ j, y '.yy'., jUj ji-l J j^ Cjy ÙJ}--!,

j,_»lj,^ Ljj «#j jî'.jIjjJ j Aay j .jl) liU» jj._l Jj .jlji-j jji- \j) Ail t4 liJA»

ùU- Ju-j ùU Jt .jj _^j A. Jl j .jli I ji <_-»- J 1 .j\j a! .jIjjJ j_j jj,_l \>-

ùby A.U; ji Jl ùj» ùJ.y tÎj/ ,._<(^jlJt/j>JUji.; 'S ssjfji ^fS,\xş-^ ,j ,,

aJÙi y ai tj-V^ fb J. (SJy j j Ùaj\y ,f .j,_Jj 33j f'jb; ib *. J, y ajÇi,

a Jjj A) t>.^ \y' ùtb Ij! JUj (Sjfc-jJ' suif(yy bli ^ ^1 f.3 Aa JH)

«JlJ ij^i^S ijjy j JU ^Aij JUj» Ai f^ J.J bij Vj* bf ay

-395
J/'
.sj\» Wa'-J'

f-J. ' ^_» J fyy ' .jlj- Jt J. $"b ' A»U

j - A 1 lib; y b ^l^IjIjUe j ! J^y A-J : Oj) ,y


lu»' ùiy. Ji ÙJJ **:» 'iJ *i jy ù-i fî
cf -^^ "^^ ùf -^J y^'i
ti'' f I ' ôîr-'J v^^ ti.li «JJ t^J Ir (j' Ù.fi"i
-yi., ' tf jlj» tf JJJ j ' y Jj yi f t tf -4!
.J tf JJJ j tr^ jiU J Uj b ù* ti*T J ùl* ùj t^
lj-lîi>- J j'JjJ y ù'ib- j «:*! jl^ y jiy i
J STu A. aj_ «jljf' Al C* -iJb A A. j^y._ y (SiX
yi*- a y of IjlJ 'I) U^ .1 Ij ù: Atli. tf jljU
A.J. JA» ôyy A. ùolcl ay (S y Aj jjUj J. (yjX
aI ùbUi U-' y li jij Cxi'-'ùyJi'- s g5 U.J p Ij
Aj_ .jÙ' Ai ci ùUj_J Ailif ay b
a, Jl Ij yii- j A. J'Slj ùy\- »1 tjtJJ f I ti. Ai
' A.j'i s j^ ùJr.li fl * *i 'A-A^ A j j'' ^1 ti:
a-^ s Jl-
ùl) Aj_ A.Ij. JIjU j _»l jf Aj jl t *. lS^ ** J^
ÙJJ ÙJJ J » Jf I j' j: j 'jb aI^ OU ùl:-» j
A. A. Ul-j.1) j, j
ay b _U Ui»_j A. tjjiU- _i» J y ù' '. tJ-"
- >fjjs _Âj j _à) .JJjj JVj t Ai.ji. a. JVj
.ji if jlj J '>; j, ùf> fl tf J CX J
C)bi (J tf y »J J Auitf J . »i- J 'JJ *>
**)it

.jU» ^V' A. JVj AJlj-Jji. S J^ ^if *' j'^3


*,jU._tl) i'f SJ * «jb JÎ -lAi-ji ùljjilO.-^

.jl) J o-jJ li'Sw.j A^ rU«û 6 )jU>


y_jif\j:o ùb yj^ 'j^ (Sj^ ^ ^iJ" i>'jj^
*! tf Jjf,
aj-Ij-jIjJo tf jl * tj- ij- iii A,- ,: y 1 ,1 jV^

ÙJ5 j:j-jji- ! J' jj» '^f y' f ù\y


jjj(. aJ Al j^ A. J * tf-^- f-^- (sy t/-'W
Jj: j. tiji- -t! aj'5t * *'. J^ilj^ ^-J j' I "^^ '1
-fji ù.jr, f:y J''y-<Si y ' (Sj^^

*if y J asybfj^i 'i jl) * (Sj^ 3' 3'i J


jlj,«.j
"t*^
t Aij tilir W-5
' (S J.i Jf J J^jA'iy-^ '~'bi Aj- Ji U>-
lijJSÇ- ,..j ji J -^Li Jù\êf'b-;if
jj.ji-j Jjy tf j5^* (sii-i' ysy ^b.j.^ i>.
ÙH tf J jl). ,-r' J tf JW J^ j, '^j, W J^-î- t)> t/ J'-
ajU a! 'k (f jl;»j y (S y y Ajl» jJ Ij * tit^:» y
tf ji3,. ill. ,y vlj*- 'J*" t/W ^^ * '^
lii-ij'l'.j'* J" aJ^I»

*<sfjyyb iâijf^sfii y(Sjy ^Vj-; '^


^ jUJo ù^:-b Jsy 'fjsj' bJ. J\ a5C»
tf j*i j5l» J. Ai ùeA (Sybi- '^ ^l) tf jlj» IS'y tf jl
^U J I JiU- J^ 'y jf W V,J 'J^ W-J' '^JJ^
i-yr. <Si ty.W^ 1-^' t^lW^ ' *=i f^i fSi Jj-.l l
^i^j cfj j'y-(^J ^yj, f'^ ^- 'y-X
> <

ùjy J%i'\ à^. jW. J^J tp- -5, ^' ^ -'^'^-'^


0*j-*y

i^-lj _îi ùb"^ ti^J tl^ V 1^1-^ J-L


« cfi. jyi cSi (SJJiy^
tt^ tfj aJ aj_U J3 Ai tiSj J aW J fif J,
Cj.f; Ai Iji! j-» ùlêjl»i>. tfjj J s y.j' 'f"
ùbjJ tf' 'L J 'y --1j'j-'J-5, *-V-^ Jj
ù^-> J 'y- J^'J iy-^ f' i^^ -^' ' '*-^ ^^
ùlj»-j- Aj jj ^Ij^ iSy. J' " J?* " tfyH
o\^.^-p> 'ù^iy'^ùJA
j;yr

396-
w >;^ yj\» tJ"/-

ùUîjy j.ij'tf jl .J y^ ,i b^ j < cjAi i^* i yi


[ybjJi^yJ) (_P^-i^O>
Jis Jjy^^s j^:;^' -i» j ' ^ ''ùy-y, bf^,
nejij }n 'y'ii tf ji "Çi '-idj tf j «) pJ * 'j.JJ * f^.
ai (yiyy. i jl^-*^ j, ' y ijj ùy *. ùy\}j i^di» . ji. aS^3 (fjUiii jl|3 ùl' *-iÀ! b.-» j^ f-^.
tyjlJ.'tfjj^làyl-j!, 3 « viCi ùljJ » JU^ fj^jf ûyb f-^ «y- *J 3 J

'yy VlJ «J j-S^jbyiCj\Şi Jjj IjUjJ ù*-:^J J J j:^ : fi ^x- J Ij.» J Oji ify~& y ^J jl

J': ijy-j', JJ* 'i '' j^ J 3 *i y ùbjj (^ li ji.b ù^jbcjjbjjy

yfiJS A»J.j UljJJ (f J fl AÎJiUiâi ùlîjjj ' "}if'i(f^iy^ Aii «iai^fAjUbùiËji»

'- 'y tf jlj < ( jlUji ) f A^ tf 3 if.if . Al JJ A. til-'j t5^

ùbj^jU liyb «j^j-* f ''.i V j°- J J Jj.l liji j, '* ùUjUa, J lejij^-:^tfJ Jt5^3j» jfs lj;» *5CjpS

O-jy, J jf (P J ù.J5j^^> y y ' ÙJilîS^vl» ^ ! -yfj y '-.j^'yJ3"^'^'^i(y^J',


. Al IJ y Ai jj._l J yjj 'y s di tsiW^y
'i»-' 'i y ùy ^y 'i (Sy lil-^y ^-L-'l

cj~^ ""'b e ^^ JUI Jil/jjj JUU jjiT ùlcji» ù'I^Ht: l-'A

«J-Uj^ljl V«j/îl!j!j, f'f". A-y ' .yj J. IjGj tfj ùjl;)-'-^ jOl; -f*^ jy ^i 'S/ «i
jjITaJV JlyVj ùîilT JV. ùliji- ^yj^ ,f ly^ Jî- ùjtj*^

. cJii aX Ùj_ jâ! f ùjlSj|jo-ij Jl; ù-y *^'l* iSi 'f-jf j cXji-î ùij}* '

f tfjùli'l'lÀr ''b 'y (Sj. ùljU-*^l»t)jt.U- Jl


.j^Çjj . A.r^^^LljJ jlj/'g4j)t:şi:^

Jjy ' 'i J\ji Jj^, jG Vlii- J tf J jU-j» J ùj^yU ajU .J 1 M X' ^b.i

lô-jli ) tjjùiwl..i J Ai jJj iba- Jl jJ .jJ^ij Jl Ji Aiiu ij ùb^ (Ssj^i ,i aSC» 1 ro : j, jj »

ùl^-jUi jIjIj. Jtf j>-àU1 j j «j ty. ti-lj3 y ùif^'. tjol. ùb 'I) j Ulsl ( jj-J *^. Ojji-3 tf jiU aXjO
>

Aj-Jji- «J
Ujjd. _'l ÙJ l>> J 'I) jJ o>-). ts^ J tfj ùD
J jjSC.Ij-, f,} jjfi .jii^ Ùj tfj:» J jfi AÎjf ùljl; ty--^. jf^l^* tf JtJM.r'l-'t)^^, -"^J*
'^cji (s^ tj''-''j°-'^ 'i^ 'Af- -^^"' ti V y i yf s-jy ' jjji jIOj'Sj -isy 'i ùUl* ùl» -Jliy

ajy Asy jj Ai-lj Ai .ji-j Cy-'. tf jb tf J 3

'j'ùy.iSi j, b" (S J ùyb', s'i (f^ '^- J-' I JiU- J } ùA' -Aii jl J J I f^ J; JJ

^ijl^ ^^'i^'i iSjy ù,i y. tf jb 1=' ' *ib jjlx^r ' fji» tfj -J_jljj^ Jl) ùJj'^fjs 'iii (si(^\ JJjl

jljJJ fi (Sjj. (Sjyy^ ^^^. ty, f fb^


if j^ ij^fs Aib ùbiy«-3tP-^^'--'-^*'^-J
AU,- ÙJ tsl J I -5, '-l' ùb j^à;' jl*' bfCl»- Jl
Jljj jjj^ASCi-.Up- jLt .J il-l» aS3jU Jlij
i/î j J ùjIjI:- «j tf Jjl j Ùj"GjJ j ifsi (jf
tjtib '^ yjbjji ffi. ybf^^ ÙJ J-j, ÙJJ
u«J-> isi t*^-bj
i^ib J J if yjKJj 1 1»-^ liti J'. j Jyy 'y j^
.jùb 'liJ ji (JH<fji-'t5î'i^'*'*^ii J'^^
Cj'-f *' t*-^ * -^'i-'ù'-jiy^ f"
Cytji 'i (yfiyi 'iJ^s ^Ay ijî'li J jy A, jlki j j.i --yyi 3ij!i-(0

(f^(ŞyyiJi.^ fjJS ai Jb\jy < j\j fj3 ilj-Wi (jbU) 'oj^

397
N JU

oUy\
wrx ùUjù IV
\\rv ùLi) IY

IùLau
' Aljlil. Cjf 'i ** ti^y 3 AÏjl

tJm ' t^jj < *:».Jt^.lj 3J3I jl*j J» J JJ ùtri^


ij » JUIlr < tf yl^l « tf>-i J»

(^. i*^^ J!^ 'J'-^ >-AJiyf ùb j t *> J J y ,


^. _»5li ai (jiy- (jii s J. (yA'if -)-
^f^ J.J** y^,i ùl)jV ^ ùh JW. 3I ji V i 'j- fl t," J'- *i c.- ^"^' ùU-j/< U'I ^j^
ij/'.j A.^ ,i ^J^bli jlj; ù-^b^i ù^j tyl" j^i j-y. ùW w. J ' ts-^j',-3 «ji- y*"^ J

jLUi .iJi 3jy c\ tfj i5»-y Aj/ A.U. jii:.3 ^j j:»' ilj ,y tf jljliJ j!-^ ' -^ J» ùff
a! *5C» Aiji A^Ui jlJjJo y ùy.' ùy *5jyM i. Ai» js û^ji/* «J *. Jlîy ù-^'' 'J*- j^^-

J» ù'ji. fI ÙJJ ** jl- ** ùy. 'Af (Sj^jjC- J^. cfjAyi ^JiJyi W ù'.jlJJJ JJùjlS^J
ùjt"ji. Jl j «j^ j'^i 'Jif:
iib ai A* jfi f ÙJ cjj J-J ' o^l-^^y 'j- 'ja

(fjJÎa^^ tyS fi tyl) -^ J Ùy 'j- ùj' ' ù-^ib-t" ,ji. J.I / A> A- j Vj cxr^ y tf J> J tP y

iii cfi ty iSJii 'j^, Asy if" ù'bj 'y t ùtJrJJ -»» -5 ùjS^i jV. j:» ' CJJ;. ùbùjl^ «J*:,

S zX-y t Afi . ùjy A.y Jl) J I J. ' Oill JJ\ (y y

'ùy aA ùbyA J^flji AU JjùtiiJ'J*- J'^3 ' ^S'j ty\i >:? tj^ ) '^ ofy
oVj 0 JJ..J l)J)U:-y l» ù'.jl-i»' jltJJt^J J (yyi Ji. J.J'j-j f^ Ai cfi f3 JW. j

a;* ù^" .j ùb Jlîy ù^i * '^A 'i *. jl'J jfx-s cj'.iiy j jî f y} «jtj.j tf J ùii i^ V
AILZX.^ J a;jI»
Aa_-f. tf j A) < aUj J Al jl A. J-l; Ai A« j^ ji

Jj J < Ai jj_ ù!» J A. (IçsUj Ai aJj 'j-j y fl j

jf j^j» . j.>.li AÎ y.jisy.j.,'iji^fj3i «f J ùjit'. ' ùjit-i 'y ijy'i. sjy.i j ' ùii .ji-Vli

f-ifjs .A^b tf jl ùj '' (Sjfi'.s y yi cyi v:.Jj ^A->i ù^'It 'J.j ' i>rf t^^ ^i ùjl^

. f Jiiiii if JU» tf -^»3 J.ybif jC:i" Ai fy-s -^'is ùy, àfs (y^ ^^ ù->^-î,

^bfj(^bif^S^i j'- fb\ J-y ùb tf jl ùjjj-4 J lîlj ù^'3^.jùl3bîj.j j ' «J ùl3_J *; i^bo»

rf jili^^juj jl i A^ JU--J» iAs ùf J- tirf tfjlO'it^ t*^> fi ' J^. Ù^JjTi '-J^ ff
-J.;;^-Uj/' ^fjs f. f. ù^y 3^ *! «^. ' ùjJf. 3 ùUy. tf jIjIj'J

o* ju b\ j(y^bifj-y f^, yi J J S^^S Jli Axf t a;:;UjS^ a» jU_i. y tfj tjt.iilp

)u-U» Ai jji ^J.JJ ji. IS^.Jji «J * (^Ji^ ùi J'J *. JUj ^ .i;J3 (î^ t-Ai/UU J t *. jVj

398
l^l^:::,M!,Xi>.^i,;i'ij^jUii,»^::i$i>
jiii.^!}'*t;*:;!jjiéJ3i>j;5iv^eè:i

y^UilliJU ij«J ' -'>--

i\^Ljb ;isK» OO \^\

^liiJII:>!^ jj^b^s jjljJlj^iOjîl ->y-«i


iiîy I 0 . ;j,.lj JU- y ilij» I (fJy (J'3y ' 'oJ».b *s- cy

iliy ^' -»jf^*=-ù*' Si} "^' (fJyJ'Syf" Jjfiîï-O»

iliy n- jjfiiujijp il; J» i <^jj- tyjj^ * ->it^ **. j' (i*

jt^S/l ;jU - ji.j> t,\^aijJ JU :.,i>ux-»"= '-^- J^' 'r^^ f^^. '^f^ »^' V^ O^jLit^l

399
\ JU

\:,1
ô^'J"
wrr Ju» IY ^^
J 1 JLIÇb
^ tÉtî^
l^^r
^.^
oLj iv

* ^>js^\i/

isyjf ,

u»;..
.

Ci^Ji, ' ^' *; C^ifs V

y 'f- 4j-l->^>-

CJf\A. ' ^' j. Ob'

jSib- ùUiijj ^>

à\y3 àfy *^>*^Sê^

ji)j-y *ity-d\y^^

jl> iJ^ji

ijjUijl^

tiljl>.y.»
(^yr'

iS^yy (i.Ui O^j

ù^i^j-y^ e-' 6 jyfi fV-iJi^j^

CJ-y- f: O'-'L^ UU|X

C^\y^ /.v

»\r»\

-400-
ANNÉBl
HEJMAR 20 NUMÉRO 80

DUŞEMU LUNDI

6§ft|ft%19a3 S Uai 1933

Hovara (arili * um une

*Sê£ei8liijfti ^«aré

Héytneqe yeqMlI Nivtsanoq


Da Dengbôj D'. Q. A. Bedir-Xan
Xurtiya Bfnahtyé. Çtroqbéj

Hövind Ç. A. Be4ir-Xan
Ferhengoq Hawar

Lavelav Osman Sebrt

Serxwerabûna Mirtş |an Cegerxwtn

Revandin D^ Q. A. Bedir-Xan

Cuhaba lawani Kedrtcan

Beniqé Hawaré H. Small

Dîlber M. F. Botî

Çartnén Xeyam D'. Q. A Vedir-Xan

ŞAM— jgas

-401
8PÉCIAUSTB DK8 MALADIBS INTERNES

VBMBRUNNBS ET INFANTI(.BS

Slndiwar Ç)jètirè a, fiJSii

PHOTOGRAVURE
Ejiiliit Fitris
Inscription sur tous les métaux. Gra¬
vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬
re. Impression de cartes et autres en relief,

iuivhnt les procédés les plus modernes.

Damas Malek Daher

Qirîyarîya Qovarê Abonnements


Ji bona Sûrîya, Tiiqtya, Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Per»^
Irak û welatên kcvkasè :
l'Irak et les pnys du Caucase:
Snlcjl 500 kirûj-sûrl 100 frenq
1 an IOO f.
Şeşraehqt 300 kirûş-sûrl qq frenq
6 mois 60 I'.
Çarmehqî 200 kirÛ9.sûrt 40 frenq
4 mois 40 f.
Ji bona '^^'elcltàn dih :
Pour tous antres pays:
Salql 150 'Frenq
1 an 150 I'.
Şejmehqt 90 Frenq
6 moi» 90 I'.
Çnrmebqt 60 Frenq
. 4 mois 60 i'.
Heirtişt bi navô xweytyl tône jandin:
Adresser toate demande au directeOr
Mir Celadt AU Pedir-Xan propriétaire: EmirD. ,A. Bidir-Kbaii^^
Sam : Taxn Qnrdan Oi mas: Quartier Kw^
SAL 1 ANNEE 1

HEJMAR SO NUMÉRO 20

DUSEMB LUNDI

8 Gulan 193.1 8 Mai 1933

Hovara Qurill * um Kurde

hîmé zmanè me dani'ye Xanî giyanê wi


leginege ïe^sali afirandi bû [1] Ji xwe qurdantya bîrewer

bi Xanî re dest pè diqe.


Belê Hawara me bi vè bejmarè dibit

yeqSalî .

Zaroqeqe yeqsalî bèj sirmèj e, bîn ne Em %'egerin ser gotina xwe.

qetiye ser lingan jî. Carinan diceribine Weqi-, em dibêjin zmanè nivisandinê,

qo liser lihgên xwe biseqine , destên xwe nabil em bawer biqin qo zmanè me ge-

dide dîwar, qur.si û hilrmûrèn dora xwe.. hiştiye wê rêza qo pè lier tişt tête nivî¬

Lè tisteq beye, ev zaroqa ha ji dêya xwe sandin û ew mina zmanên din zmaheqî

bûye. Bi serê xwe lieyfne(( e. Èdi ne weqe teqûz e. Bi zmanê me îrû tenè hin tişt

hene qo rind téne nivîsandin û merov


berê ye, ne hèviyeq e. Bi çavan tète ditin,
ji hekè wan bè qo xwe bide zevîya pirsên
bi destan tète girtin. Bi cane xwe ê bûr

ù zirav têqilî jiyîna me dibe. Hi civatê


biyaniyan, dertêt. Nemaze tiştinen welê
qo ji me re ji ser û ramana me bélir ji
de ciheqî wè heye. Fm pè mijùl dibin,
dil ù hisèn me hildeqevin.
ew bi dora xwe bendewar e.
Qèmanîyèn zmanè me, gava em ji
Belê Hawar. ev zaroqa yeqsalî di ji¬
ber vwe dinivîsînin geleq naqevin ber
yîna milité me de heyîneqe welê ye qo
( Ji ber qo mirov , hingi ramana
himè zmanè me danîye. Êdî zmanê me
xwe gora pirsên zmanê xwe diedilîne ù
ne tenê zmanê axaltinê ye, bûye zmanè
cila ramana xwe ne li pirsan lê ya pirsan
nivisandinê ji . Ji mile din vè zaroqa hanî
li ramana xwe diqe. Lè weqè em jiizma-
ji me re ev herf anîne û ps nivîsandina
neqi din werdigerinin zmanè xwe dişwarî
zmanè me geleqî hêsanî bûye û her dengè
û qèmanîyèn zmanè me wè gavé di ber
zmanè me yeq bi yeq û weqe xwe, liser
çavên me de bel dibin. Ji ber qo êdî
qaxezê, hâte seqinandin.
mejiyè me rast bl rast nazè, lè liber lişteqî
Gelo berî Hawarê zmanè me lewr ne
din digire û em bi raroan û awayè gotina
hati bû nivîsandin . Herè , hati bû û di
yeqî din ve giredayî ne .
zemanèn geleq qevn de. Berî çend babe-
Ji xwe ji bona zmanè me weqe din ne dibû,
lisqan hin camêran bi zmanè me qitèbinen
niqari bû bibe . Ji lewra qo zmanê me
mëzin jî çêqirine. Lê wan nivùiaran ji
bêj zmaneqî hov e, hetanî irû pè tenê
me re Y.m&xieq ne dianîn pè. Ew nivîsarên
tiştinen herûnî û dan ù standinê haline
ji hev cihê , ji pirsên biyani tejî, ji zarè
gotin, herçî qo qurd pè dorgirtî bùn, di
xfelqê zmanê xwerû dur û tenè bi
hawîra wan do peyda dibû, çavên wan
hin pirsên xwe qurdmancî bùn Lè herçî
bi wan dlqfet.
ji bit divêt qo her qurdê xwendî û bîrewer
Lê tîşleq "aeye qo li geşbûna dawîya2manè
navè wan camêran bi pesn ù sipas di
(1) Jl xve Ihe dil heye Q Ji tù ve em 11 nlvturtn qtvn
dilô xwe de hilgire û kedrê wan bizane. digerin da qo p^adetlr daba xve a nivîaandt biscniftnin Q

Nemaze Ehmedê Xanî . Heqe Hawarê I bl rti & lartxi ve belav biqln.

403
Rçipel 2 HAWAR Hejmar 20

me nîşîn diqe. Tovè zman; me toveqî ' Ze vî bûn be yar gun dên me xe rab

12 3 4 5 1 2 3 4 5
geleq xurt e , di her zevîyè de 'zû sîn |
Ji dij ml nan ra me da ye eu hab

dibe. Em diqarin bètirs bibi'jin qo ji 12 3 4 S 1 2 3 4 5


geleqi zmanan zûtir û çêtir . Çimqî di Qa nî Dêr gui qa He re qol qa Qe pir

zmsnè me de zèreqiyeq heye qo ji bona 12 3 4''" 1 2 3 4 "*" 1 2 3


Qa zo za nên Ba vc Tê lî qa qê bîr
ti.steqî nûjen bi pirsên xwe pirseqe nû
12 3 4"'" 1 2 3 4 1 2 3
ditîne pi û lè dii|o . Herweqî di zn:anè
Herweqî tête dîtin di xêziqèn pè.sîn
elmanî de . Ji xwe awayè hevduda-
de du ling û di linge pê.şîn de ç"r, di
nina pirsên qurdi û elmanî geleq nîzingî
duwim de sê moviq hene . Di xêziqèn
hev in.Pèsdetirbi bendeqe cihe ev nî'/;inga-
duwim de jî du ling hene û her ling ji
hî di stûnên Hawarê de de bète raveqirin.
pènc moviqan hevedudanî ye. Xêziqèn
Bi bîst hejmarên qovara me qo heta
s'iyim sèling in, di linge p.^şin de car, di
niho belav bûne me dd qirem her awayè
duwim de car, di sèyim de sê moviq hene.
nivisandinê biceribinin û bêxin zmanê
Belê mirov diqare her xêziqê holê li
xwe. Herweqî awayên bingehî, nezm û
yeq veqe, lè bi vi şerlê qo moviq ji lingeqî
nesir û çend .siqlèn nesrê qèm û zède di
derbasî linge din mebin yani divèt her
Hawaré de belav bûne.
pirs di nav lingeqî de bimînit û hecaqe
Tenè awayè temasayè hebû qo hèj
wê derbasî linge din mebit.
ne qeti bû zmanè me. Mina qo xwende¬
Em bineqî çavè xwe li awayè belav¬
vanèn me di vê bejmarè de de bixwinin
qirina qovarê ji bigerînin. Hawar di Gula¬
me ew .siql û awa ji ceriband û xiste
na sala 1932 an de dest bi derqelinê qiri
zmanè xwe . Temaşaqe qii.:iq bi navê
bù. Hingî me geleq da bû serè xwe gelo
(Hevind). Ev mewzùa ha mewzûa qitêbeqe
em wè di çend rùjan de carqô derînin .
ye, ne mewzûa çend stûnan. Lè herweqî
Me net hebû em wê biqin dehrûjqî û di
hâte gotin ev tenê ji bona ceribandan û
serê deh nijan de carqê derînin. Lê me
êxistina zmanê temasayè li zmanê me hatiye
nediwêrî. -Ji lewra we ew qiri bû panz-
nivîsandin. Ji lewra heye qo nivîsevan di
dehrûjfiî, pèsdetir me ew biqira hefteqî .
hin cihan de bi isûlên temasayè ve ne çû
Herweqî di hejmara pêsîn de me goti
be jî. Divèt holê bète zanîn û xwendin.
bû. Lè ne tenè meew ne qir hefteqî, serè
Di babeta nivîsaran de çend pirsên
panzdeh rûjan de carqê jî derneqet. Di
me jî ji nivîsevanên me en délai re hene.
ziqê hev di serè hejdeh rûjan de carqè belav
Heta niho ji bona gibandina wan me bû û ji lewra di paşîya salè de li sûna
guh ne dida ù her texlît nivîsar dixistin
qo bist û car hejmar derqevin, tenè bist
qovara xwe. Emè dîsan bêxin jî , lê ket
derqetin. Heçî zane ji xwe zane ....
mebit di nivîsarên meiizûm de divêt wezn
*«*
hebit. Ji îrû pêve em şihrinen bêwezn
Di despêqa benda xwe de me goti bù,
naèxin qovarê . -'i xwe mesela weznê ,
Hawarê himè zmanê me danîye . Divit
bê aheng û xeyalinen bilind û zrav, tişteqî
bète zanîn qo zman jî hîmê heyîna me
hèsani ye. Ma qî heye qo heta çaran û
ye û bè zmanê xwe em niqarin bijîn ù
pèncan niqare bijmère.
di nav qoma miletan de weq mileteqî
Ev in çend nimûne :
serxwe bimîiiin û paydar bibin. Ji xwe
Ë le leq
1« ev ge qevn
ji bona ber miletî ji holê ye. Nemaze ji
1 2 3 4 ^ l 2 3
bona me û ji bona wan miletèn qo qetine
Xu dan rè ilq xu dan tevn

1 2 3 4 1 2 3 riqanê mileteqî hevoi.


Hejmar 20 HAWAR Rûpel 3

Ji ber qo miletên bindest heyîna xwe wan, bi hînbûna zmanè wan, benda zmèn

ji .serdeslên xwe bi du tiştan.bi keweta jî ji navè radibû û zmanê me qo tenê

çeqan diparèzînin: 01 yeq, Zman dudo. zmanè axifiinê bû di devè me de weq

Lé heqe ola miletê serdest û bindest yeq zin.i)ie(|; biyani dima û bi zemanî ve

bibe, hingî çeq yeq bitenè ye, û bend tenè meew ji bîr diqir. Çimqî zmanê miletê

zman e. serdest zmanè nivisandinê bû . me pê

Halè me qurdan ev e. Fm qetine bin dixwend, dinivisand û zanayên me qitêbên


destê se milet û dewletèn misilman, pira¬ xwe pè çêdipirin .

nîya me ji misilman e , em û serdeslên Eve zman, eve qurdanî, ev e winda


me ji oleqè, ji dîneqî ne. Her sèjî xeba¬
bûn, ev e çeqên me.
teqe zor dixebitin qo me t 'xin miliyeta
Ji gotinên jorîn rind dixuye qo çeqa
xwe.
qo di destè me de ye çeqpqe ne teqûz e
Lê herçi miletèn neniisilman , weq
jî, nivçeqeq e. 01 li raserî wê ye. .Heqe
filehèn ermeni û yûnanî, qo hi liabelisqan
me ew jî pè.s ve ne bir, winda qir, hingî
ve bin destè tirqan de m;ine l'i piranîya
divèt em destè xwe ji heyîna xwe bişoyîn.
wan bi zmanè xwe ji nizanî bùn û bi
Gotineqe nas heye. Di bêjin qo : ew
tirqî xeber didan, disan miliyeta xwe
meletè qo qetiye bin destê mileteqî din
winda ne qirine. Ji ber qo ew ù serdes¬
û zmanê xwe winda ne qiriye mîna dite |î
lên wan ne ji oleqê bûn, ji olinen din
ye qo mifta zîndana wî di destê wî de
bûn. Ola wan ew diparastin û nedibiştin
ye, rûjqê derîyè zîndana xwe vediqe û
qo winda bibin, di nav miliyeteqe dinde
jô derdiqeve.
bihelin, bibin tirq, ereb an ecem. Je di¬
Lè yè qo zmanè xwe winda qiriye
xuye qo zman hing olê ne xurt e jî,
mifta zîndana wî êdî ne di destê wi, lê
xesma zmaneqî i|o hèj ne qeliye'nivîsandinè.
di destè dijminê wî deye û dijmin derîyè
Carin hebûn, bê winda qirina zmanê
zîndana gîrtîyè xwe tucar venaqe.
xwe jî, tenê bi hînbûna zmanô wan em
Ew mifte, îrû hèj di destè me de ye.
diqetin tora wan û dibûn ji mileteqî din.

Ji ber qo ola me ji xwe em dighandin tiLivisanoqa SCawarê

Pirsan diqe tîr dixe Qûvanan Ne ez Me/nim qo dilé min Zîn


Lavelav Her rojêçèdiqe xwes xuwanan [be

Yareb tu tinè li min biyar he De geh bigirî dé geh bibêje Ne Ferbad im derdê min Şirîn

Ev dinya bila liser min bar be Derdê di dilê xwe de birêje '[be
Tu şînê bide min ez nawestim Bl vî awayî heiiim û zanan Welatê délai qo berè em tè
De hezar salî welè rawestim Bi Vi; rêve çûna pir û danan
Her eşireqê sed Zin û Mem tê
Heşl sal in texistini bin vîbarî De riiştirê li quia xwe xîne
Fv xortè qo îro bûne bê per
Ez qirim dergehvanè vi ari Qèm û kirôjê lè hiderxine
Kail nedibûn biqurê Siqender
Ne min diquje ne min dijîne Jiberqolewa çèqirniebèvîn
Ji ho zerîyè welatî mizgîn
Her dem dilè min î bibirîn e Bêqêr ii nezan bè jîr ù hùsin Her gavé didin Ferhad û Şîrin
dibare weqe \unav e Derdê min hemû di dil diniine
Kz qurmê evînê dil solî me
Dema dièse jana zirav e li lewre holê tim î bibirîne
Qurdmanceq im bendeyê Xanî
gîhanè li min didère
[me
Dil û binavan li min dihère **«
Min can lelata hemû qurdan e
.flerçîyên qo weqe min bîne Ne temûrling im neji 5iqeii Li niq şîna te qeleq hêsan e
[dîn [der Minueakile nehiş ne tevdtr
Her demê dixwazînin Ceger- Bixwazim dinê bigrim seran
Min nîne xwedî heval û bevir
[xwîn [ser Ez ceiideqeqî bê dest û pê me

405-
HAWAR Hejmar 20
Bûpel 4

Dilqeti ù şerxoşê vê rê me ^'egerîme niq Yûnis û Circîs fiomî; mêrû mezinê mequştiii'

Yan derdê mia bèxe gora sine Iro jî hatime erdê mikdîis Qita iiamûsé dime nehîştin

Yahinzèdetir bide mîi vîiiê Hinde gerîyam dilê min bû xav Kîra me anîn evan bè bavàii

Uabiqaribim liber xweragi f/. çûme waré Isayô bè bav Weq gurê di nav pez bê sivan

[rim Gava qoli wirjî bûmebê ter Qemend û zeiicîr diqin Rewa-

Dilê Xwe yê xèr nedî hê dag- Min da rè çûine niq qurê Azer [laii

[riu Min gotê herabe qurdê qevnar Weq berxa serjédiqiii Şepalan
Tirqan kewmè te qirin axa sar Ji xwe re dibin Qeçan û Bûqan

Hèvîya giştiqan ma liba te Davêjine nav êgir Biçûqan


Ey gewretirè seh û emiraii
Oi ber hemùyave batme baie Dibèjine weteni Egilmi
Mihrivanê bèqes û fekîraii
Ji bo felata me de çi biqî Yaiidirin qaliri Qurd degilmî
Lew hiiide dirèj diqime peyi-
Çi mizginîyè di destê minqî Q'rè qo bi me bûne dirêjin
[ van
Diqevime bexté te hezar car Em niqarin hemûyi bibèjin
Daqojibo min bibî dilovan
Min neqt rè destvala rùsar Emhii.de diqin Hewar û carî
Ne insafe. qo yeqi gunehqar
L)a qêta neyar li me nebe xwes Bi sev ù bi roj gazî û zarî
Tu hewce biqi ber destè neyar
Piçeqî dilê me ji bibe geş Dibèjine em vî barî nagriii
Ez suxtéyê evinè ji mêj im
Ewî jî li miu neqir xwedill Me ŞÎI1 iiemaqo êdî xwe ragrin
Diqim çîroqa x\Ve bo le bêjim
Herweqî evé dinê min dîtî Li dest diçîye êdî Bawa le
Ev öare giran te da mile min
Bazgûtî hemûyan bûm yeqa Min destê xwe avêtî dawà te
Ev are xwerû te qir dilé min [yeq Bawerîya me geleq wezaye
De carè li halê min bin ère Mingazi giştiqan qir tel [a teq Piça vînê li niq me nemaye
Rehmùqerme U min bidére j^^t gg^j tu qî yî ?
Ev halè qirét qo wa dirêj be
Ger quda diçim dibên evîn e Daxwaza te çîye? tu b'xweçîyî
Bawerî li dilé mè rej be
Ji lewre qeseq min nahewine Di behra umîdâ bè mefer mam

Ne Tirqiye , ne Irak û Iran ***


Di pùgu bilêqê de li der mam
Ne Sûriye.Felestîn.ûhe Eman
Her dem mefere dermanê Tu li hemûyan çêtir dizanî
Hetaùyan li erdè xwe qirim [ dîhan Heya îro me neqir qèmanî
[der Çendeqt getîm l'Xidir û Ilyâs Ji bo qo navè té bête gotin
Ez holê mame rébéh ù se ser Her Çendî hene kûîèn te yen Vïe mal û ceger li xWe da sotin
Pir dil diqime xwe bidm^ [ xas Meuamûsa x'we qire ber peyrtn
^[ quşiin
Mideqî wanan jt ez xapandim Mendal û gedeqhîştin ti réyaii
Vè qulé bi xûynè bidme şuşim
li vê roja dest vala glhandim Bi derqetin li GiJnd û Zevî yan
Belbî vê janâ li dil biderxe
Pê nebûn qo ji bo miu leltîrî WeqHirça xwe dabû seré
Ah U qeseran hemû bi öeixe
Bferê x^X bidin dérê te mîrî [çiyan
Pir gerîyam min nedî kada ser
Derdè dilé min bô te bixwîliin Bileqan mèrxas me dàiiequ-
Tu lawe bavan nebûne rêber
Çend lavaytyaû hser biwûnin [ Ştiii
tz sondé dixum bi lewliimeh-
Éw welat bi xwînè da bû şûş-
[fuz ***
[tiii
Ez hètu caran nebûme me'yûs Min hêvî tinê mabû Mihemed
Egît Boqeyén bi nav û deng.
Kesda min ewe bighéjim ar Tim tim mêlera dilê min Eh
Di me (ie neman ke Sér û Le-
[mauc [med
[heng
Pir dil diqir qo herim Medîiiê
Ji bona ielata lor û qnrdmanc
Hawér li ser me agir dibarî
li Wl şehire veqiin birînê
Geleqî gerîm di vî wâi-ide
Lipés me raWestî bù zîvarî
Bêjim : rabe ey zanayê Gewre
Min tu rê nedî di vi aride
Ji birçîna me linge xwedalast
Dinê li me qurdan têqde ewre
Bi vî awayî ola te parast
Tirq û tcem tev li me bûne
Gorî teme binhére l'qeda me
Mih mefer nedi h tù zindîyan [gur
Gnhpehn e diquje li baqurOéjaye bixemile geda me
Vêca vegbtiiiie Sét rnitlyàli
Li riivroyè tae Éteb heyarebivyabû em jt bi Izu nazbin
Kireqe Jiwés da tirba Cizer,-
Mirin ù qustin li me dibare,Li niqte geleqî serfîraz bin.
ftttV» Çûitté sêr gorttà fterirî

-406-
Hejmar 20 HAWAR Rûpel 5

Ne heyv tenè tarîya sevè jî bi qen e

Qeçiq cû, revandin , «xwelî li ser wan

Zerdelper e, bergehè çavan de, roj vemirî [ pismanan»

Guleqe sor di nav av û ezmanan de mirî Dimirin bè deng « namirin li rèy.'^ dot-

[ maman»
Dema hevin û ramûsanè 11 ji bo dilqetîyan

Her gotin dibe -sêrintir ne qui dimîne ne jan ©' . Qamiran SIU Sieilr-SCan.
» «
Délai diqene, stèr diqenin û sura êvar
Xurtiya lloaiilyê
Sar dibe rèwingî ye li ser rèya gund û war
Bihna gurî nine. Lô dibêjin binabîy»
Zendén bi gurçiq himbêz diqin bejnèn
wî zor e. Ya mehînê ji je ne qèmtir e..
[ nermin
Carqè gur û mehîn bi hev re sert qiri bùn,
Bayô sahîyè li ba dibe dermanê birîn
gelo binabîya qijanî zortir e.
Bin siha daran de qeçiqeq diqe ax û hawar
Gurî got : Sev res e, şûv reş e , mih
Çavên wô tejî hêstir in spehî ye weq adar
ker e, berx libère, min ji hev qir dere...
Rengê wê dibe zer û sor lamèn wê dibin
Mehînê got: Hi'v li çardeb, erdeqî
[ germ
rast, lô danî bùn elheq mast, têde mùqt
Çikas sèrîn e rûyè wê, dilô wê çikas nerm
sipî, min ji hev qir nus...

Hûyè wè weq rohelata buharè; 1er û loi


Heye qo bibèjin, çawan bû qo gur ù
Xulama xwedê ye, bi xwe jî xwey din û ol mehîn bi darê hev qetio, ma gurî drêj,î
Li car dora xwe mêze ditie bi tirs û guman mehiné ne qir? Ne diwêre, jô ditirse.Carqè

Deng naye, bi tinazi stêr diqenin li ezman kesta ciwanîya wê qiri bû , mebin pi

Ne reprepên hespan, ne ax, girîn, ne abeng hesiya, bû firihina wê, gur tirsiya ù gotr

Dinè sar, weq mirî bêdeng, weq hewa bô Mehîn e guhmisîn e

[reng Xwalê xwe è gur dibizdine

"Dixwaze bin linge wê de erd biheze, xwe CitoqbêJ

[veqe

Ew jî biqeve, tê de weq miriqè raqeve DI VÊ HEJMARÊ DE :

Tarîya sevê de se car snwar xuya dibin


ROpel 3 stûn 1 li Sûna ( serdeslên

weq şenmer
Weq şebmêr u
ù e)ueiiariii
ejdebarin iiji erau raumiu
erdô radibin me) û (serdeslên wan ) (serdeslên xwe)
Qeçiq xwe davèje ser hespeqi; heyv diqene \ û (serdeslên xwe) bixwînin

evgiş li
.MB hovan li hevre biqi qedî
Dîsan jî Xwe davéjim derè te Bilahî te ya ya l^eb
Oa (|em ji Hhalô hev diyar bin
Hezar soiidî diixum bi serê te Vô rûsarîyô tu bùye sebeb
Bi tevgera hev rebendewar bin
Heya tu li me neqî duayê Her gavé ez wayî der bi der
Bi vî awayî Osmanè nadan
Yezdanè Gewre nede ribayé [ bùm
Derdè di diiê wi hiiiî derman
Her ezè li ber derè le bim seg
Li erdê ava ezi sô ser bùm
Vècaréji qêsa turq di mexî
ïieya qo raqim lola Xalid beg ^'în ne bû pakij biqim kirêjô Oengè top û kemberan bi
Via nexweş qarin biqin nimèjô [ serxt

Oerd.'' nexwe.san ava beyate


' qoça wanan ji barqt
Ew bû flebîbô te è dilovan
Li ber nigê me tu tar û marqî
Her lè digerîm bînim li ba te
Key roqè li min dibûn mib- V\'ê hingô emê tola xwe raqin
Tu qesi bo min neqir delili
[ rivan Hîmê wan di bindavde bi-
Vêca min hewar e bi zelilî
Ew qês jî li min borî qete jêr [ lavqin

Li dest vî emelê min è bè qêr


Ya Reb tu bi hekè Misteia qi Dé xwes bibe qèfa Dé û Bava

Li pêsberè wî geleq rusarim ^ ê gilaciyè li nav me raql Gervê zû biqî mala te ava

Oâman Sehri
il bo qo li gnnehan î barim Tu pèleqe xirelô bi medi

407
Rûpel G HAWAR Hejmar 20

j Zalim bi hevalbendên xwe ve di dî-


DO Deagliej wanxaneyê de civa bùn.

Di wextè qevn de kesreqe bilind û xe¬ Zalim ser lexli runîşlî bù weq ewre¬

milandî hebû. Hewşa wè diqet ser qulilq qî res, teni.sta wi de jina wî Sinemxan,

ù môrgôn destan, hetanî avôn çem li jineqe qurd mîna gulê ges.

robaran .
Denghôjan daneji derî ve , ditin dî-

Çarniqarên kesrô bi bexçeyên tôrreng wanxaneqe hi xemi û lewş, ji zilaman tejî.

û têrbihn, gui û qulîlqan girti bùn. lè b deng, hatin pèsberê textî seqinin.

Fw bexçe weq taceqe zivin ù zèrin ù Çavên bi ern ù qinôn qomê qetin ser

kesr di nôv de weq rùyeqî .serin ù lirijtav ruyê dengb.jan, tinè ou çavèn délai weq

du stôran li wan qenî.


dibirikî.
E pr dest ù tiliyèn xwe en spi ù zirav
Ji .sehderwan û kulteynan avôn zelal
ser tôlèn sazê ve anî, ô ciwan bi dengeqi
û .(|et xwfc bildavétin ù bilind dibùn bal
melùl ù şewitî destpê qir.
ezmanan ve, weq qesqesoran reng didan
Straneqe spebî ù bêhevrî bû, straneqe
û dilop diloq mina mirariyan diqetin ser
délai ù sôrin.
leva gula sor, ser pora sosina zer û ser
Ji buhar ù hevinô, ji dilqetî ù dezgîranè,
çavè xencelisqî ô res de.
ji şabi ù sine disliran ;ji her ti.stô qo dilî
Liwô kesrê de miroveqi zalim rûdinişt.
nerm, bişi bilind diqe, ji her listé qo can
Ewî 'zalimi cw kesr ne bi xurtîya
pô diqeve , divesihe an brîndar dibe û
Xwe girti bù. disewite n sîng pè diqelişc.

Lè Qurdistanê ew weq môvaneqîezi- Pengbôjô pir bi dengeqî kebe ù giran

mandi bû niq xwe. Qurdistenê got: li dengô degbôjô ciwan è zirav û melùl

^ Ev misilman e, hrayè me ye, nav vedigerand .

beyna me de çi ferk heye, bila kesra me Weq strana pasîn dest bi strana welatê
a mezintir û spehitir jô re bit û emè Qurdislanè qirin û dax û birinèn wî yeq

bindestîya wî biqin. bi yeq hildan.

Ew zalim di wè kesrê de li ser texieqî Stran kediya, Sinemxané ji sînga xwe

bilind û zèrin û bi ebanos û hestîyê lil guleq veqir û avèt bal dengbèjan ve. Enîya

xemilandî rûnişti hû, girtin û berdan di zalimi kermiçî, rûyê wî tèqre çù, ji çavêa

destê wî de bù. Xira û ser xwe çû bù . wî agir dibarî, da ber kîra û ji denbêjan

Her fiqra wî bèbextî , lier awira wî re got :

ern, her gotina wî xirabî ù her nivîsan¬ Ji jiiiêii min di destê min de tinè

dina wi xwîn bû. ev ma , di vi welatî de we her tişt jehr

Rûjeqê du dengbèjôn suwar diçûn hal qir, niho boa dest jin ù cane min jî diqin,

kesrê wî ve, yeq bi ceyndîq û temerîyên his û dilè milet qet destè we , xelq ji

zer ciwan êdin bi porèn -spî pîrbû. Yê bo navô qnrdî dest ji jtiia xwe berdidin,

pîr ji ciwan re digot: xwe bl mirinè ve girêdidin!...

Qurê min , stranén me en spehî û Zalim jl cihè xwe rabù, şûreq danî

Xwes bîne bîra xwe. zexmî û xurtîya xwe, dengbèjê ciwan û di qezeb û pista wî re

stranén me en bi qèn û girîn û bi şahî derqet ,- xwîneqe germ û sor ser sînga.

û sîn dane serhev , dengè xwe ô zirav û wî de heriqî .

melûl hèdi hedi berde, em diçin kesra qo Bèdenq her du dengbêj ji dîwaiixanê

tê de zalimê me xedaré miletê raerûniş- derqetin . Du hêstir ji çavên Sînemxanè

tiye, divê em îrû dilê wî é hişq û polayi rejihan û weq du mirarîyan qetin li ser

binermijînin. tiliyèn wê êii zirav û nerm.

-408
Hejmar 20 HAWAR Rûpel 7

( Nivîsanoq ) Ji deftera jinê navê me de rabe

Bi du manan e. Tevayîya nivîsevanên rûj¬ Dawî, destê ecelî de mirin e, çare nabe
Meygerô çeleng xwe.5, xwes bîne
namê an qovareqe , qoma nivîsevanan.

Cih an mezela nivîsevanan . Hevind ji Emè bibin ax, daxwaza me serab e

nivîsanoqa Hawarê ye , yanî ji qoma

nivîsevanên wê ye. Hevalèn canî ji dest derqetin


Hemî li pey ecel re qetin
( Hevol )
Civata jînô de hevalşerabên me bûn
Ol ew tişt e qo mirov pô ewle û bawer e.
Çend zêde vexwarin û sermest raqetin
Ola Zerdeşt, Ola Mi'isa. Perîcar em je re
diyanet dibêjin. Hevol: yen qoji oleqê ne. Fêla rindan ji hevalan bibe gir

( Destrèj ) Li dawa zilida zahidan biqeve agir


Ew xirkeyô sed pîne ù ew hirîya heşîn
Pîrseqe qevn e . Werfê ceqên me tîr û
Biqeve bin peyè dilrindan û bibe pir
qevan bûn û di .serî de qevanqeşan qeva-

nên xwe bi hev re diqişandin û tîrên


Qo Seraba te heye toba serabè meqe
xwe berdidan je re destrèj dihate gotin.
Tobedar hezar car jùvanî dô biqe
( Lavelav )
Gulê çara xwe ketand, bilbil diqe hawar
Ji laAayîyé têt.Liber geriyan . Lavayî qirin. Ma li dema weq vê lobe dibe qar
Weqô mirov ji Xwedê lavayî diqe ù dax¬

waza xwe je re dibèje ji wê daxwazè re Hulô gui û serabè şerabperest dizanin


( lavelav) tête gotin. Ne on tengdil û tengdest dizanin

Nebîrewer ji nezanînên xwe bèsûc in


'Dengbèjê pîr hevalê xwe ê ciwan bir ûji
Vê şiverê de xweşîyeq e, mest pê dizanin
kesrê derqetin . Bexçeyî de rengê xortî

zer bû, ceiideqô wî recifi qet erdê û mir.


Dilê min her ji rûyê gulîn re giréda ye
Wê demê dengbèjê pîr destên xwe en
Destè min her bi piyana şerabê dada ye
bi xwîn raberî ezmanan qir û got:
Fz ji her pi.sqeqè behra xwe dibim
kesra bèbext, pasiya te şewat, hil- Berî qo behra min bi hemûyan lievda yc
weşandin ù xirabî be . Ji rewş ù xemla

te bila sih jî ne mine, qulilqên bexçeyên Hawari naiiè pehtî Ii destè nepebtîyan qet
te bila èdî nebişqivin . . . Bùqa buharè Xweşiya dinê li destê bè qèran qet
tucar nîziqî te nebit, ji bêriya bihn û Ew çavên spehî qo bergehê dil in

reng, xweşî û gesîyè bimire. vemirel bila Di ser sînga xulam û nezanan da raqet
navè te winda bibe, xirheyê te j'memiiie.

Hîmên xirbeyête di sînga welatê Qur¬ Meyger gui ù çîmen bûne sor û qar

distanê a spehî û délai de weq birineqê Bal bide pist hefleqê ev dibin ax û jar

her bimine û .jerm n ezabéii esaretébîiie Vexwe serabè û gui biçine bihneqê de

pes çavên Qurdislanè. Gui dibe ax û çimen dibejengdar

Dengbêj got xwedè bihist.


Zahid got bihuşt bi hûrfyan ronaq e
Ev çend sal in herû bereq ji dîwarèn
Fz dibêjim şîliya tirî çaq e
kesrê diqeve. Diqin naqin pêq ve iiacebire.
Ya berdest bibe, ji yê bê,- dest biqşine
^' aU SBedirrSCan Dengè dehûlè ji dur ve paq e
,ijM T J"-^
< f J."
' cXjj-i
(_|^Vi*iLcO (S^^-aai y^\j f^^J JaJl
J> ^>.JI>ùUpVI>

Cy. s'ibfcjy:-^ J^r " (S jbj" J U^JJ ^i ,i


>Jl3 J^;!j <iy)k -c^^i
tSsiiys fi(Ssj^' Aab'^y df
.yij A.»Jll u <lij
X AjU *; *»- 'i (Sjbj" Ji y jJ f ijsjy,

. a y- Cjyy- ù&i jf^ ù'^ l* -^r li' (SJ Sjy

AaJ.-Si ^j'.i tj-JJ» ' Al..ii c-Si y Si


U.jW u cil) bAi
viUU i ùb aS\ < illU iy
cfi cAj -ii -4 >- ' y
. *i J (S y y i. Jyi ^y ^J
IJL» jl;/^l w-^L.-*! >iii»
jlj A; aO jy JV- *i Jt-
c^ dlo J.>VJli ^'W
if'd ay (S y Jbji' iXi yy- JAj; iS
J\j Gi- ii- jU.'':^! 6«^
jijji JUI y Jl
,:...^lj J, (Ajie- liJijy
^- y AjJiJI ^1 Jl

Jli i* J ij-b^ jU-,


,i_»l .i_». (> l_Jlj IjW»-

yiy *'. ù!lL_«ll cXj \^j 6Utj Gl_^j*

y-^ LA d->l.'^-i^ll Jl ,^j Ijiijlf; '«c*!?

C-ail» 'J -:yi. J* Cji,} Usi «J^. (j' Jj*ll jlb

Cj.i )X jyi jjj^i .JS^i^U Jlii lÀ» 'f,,

^.^ illJj iyj.a:J\i iXf-

iyf- CŞ-J U» cf-^i C^ Lj ù'.J-iil'l fL_l.

CiUI J..i.b JIl l-if: l_»lji^ Vil U»5 Jiilj

r> ^ui !i5 yj\ ùbJ

,1^ Jj ^JJI ij^- Jt

'VîTjlj y_y ( 1«; CJÂ \.jCi ^-jj-b

Ojl»- d-î^ ib-^b -^ u i\f "iS'Aaj (Siii


ykf- y^%A>ij\ j''^\b\i

Cj. fji\ aj.. ji\ d' (Şif'^ M^. "^>


Z)a-s C' l»^ . '-i-':!*

^Lm ,juJlS^ Ijj-ij Jjî" ^jV. ( jV»i- ) Jf ,Jj' j^

bâ JX\ ù\ ù^jJl J» .sf^a J, ^.1^1 Ijr-lw


CA- ilU illJi ,!- "i'i J^ J^^ (Cjdl ^1 J'
.JJii-l JJ y ô!5USll *.

-410
^y *'ji J '^«' jj^
ay Viliz-I C)ji ay Hb j Aii\> o>l
oiZf^, Ij, '^-^
y- t y Ay jLi
JS "^J cSJii / Jl

ÙJ.J^S jjj 'S J. U^ J Ul _îi ^


^y-, Si\ J^ (y li^iyj,
*y iSy \i ay W-l;
b 'jA jj> liiKjj \j'y Aa jHai

Jf 1^1 j_» f IJ ùb j f^y cJli J» jl i^j


:)V;iJ.
ùy fi b ùl;ljii^^ il.J yj ^^.y JJi 'j JS l>,-ilil ÙJkl «ji- ,

'X\js ji^ li^ Cji 'ù\j_ ji (>.> ^yu fj! y '^b 'y (Sj pi Ai^_ .Ai; liLtij»

t)J^* *> 3y r r lid^f ys clH> ^


ojy. OJ isoy j 'dJ Ai'y ,jiiT y^

'K_ijij* iSjj jj y 'b^-tlA j\i ay Cjf~',i J;l ya g-p Ji-


j y: * «y- (Sj
y % _i» j ù'j L-^r y Ij *. ;;Uy f ùi/ i^jCii Ju ùfi f (Si ù'jjl»
ùbf J \jif ^-U ùbfjcjlffj ù'ii Ailj «^ (Sj. ù"i'V«j cy.j '-i^
^bj .y J. j .ji- J-J ùb j' i' i5^.j tiJ ùb ^y ''f yjj y. ^f iy ^-«*J,tfJjl
jV5 ù^ i; *i^. «Jli; jlî J cil; JÎ
y
Js ùjf- Aj^' y^-i\ <SS ùlj-J (SJX_ y (S^
y'yaj ai Ja. fsjy; J'jyyfcjf ijj 'jy. ** yj ijy j 'y y "h
(y

o-.y f* jb 'j (SJ A> jf jaj J (Sfij cJl


AJif, (Sji Ji'i ùb nf "s (f ^y
-A-y
'j\ '^f %. jr (Si jlj»* y
. -U Jl* y\j
jy~" ^y J.Llj J y ùA.i ùbyaj
(SJy ij. I a; .u tjjl; y (s\ Allj /
jyi CJAi yj y^ jjj^ ^ J ^^_
Jb ;_t» y jay y.i JV J.ti
r ^ Jk
ùljj> ^^iCayy j ùby jl *: CSÀff y j
y (S'ji if y jsJ y(Sjf'JJy(S^f
ùljl->p ^^ iC-Ji, ùlj»J J y 'Ji%-i
yy- 'y ^ib 'j'. J^y ù.y-(S ji 'if -y
ùf.j.j Jy }X- -Aij^ (jf» .jw> iiJoùSv |_piy
jA AïU 'y b ù j Ji^ J'3 y}j iSJi
Ùi.5jl A_S J» liij
ùe*j. ùM i-j* J -^*- j
tS^J «r* tSJo tSJi
>i5v;»^..ljjl;JÙ_Jj.J liSjiSiJiJC^yyj
jib J i 'J.j liUki Jil>j CJ (Ss yi
^J JiU J/Jj cixi>-ji. u>- *jb (Ji.;
yJ Al 5i^ c' f Cy j'jy y ù'i jl
(.jlOjji tJjlj.|^j ^j'-^jl b jjl *j
ji b j (SJy '^.i y s y} *> ojy. ùj¬
fjblj ùV-ii ts! j' fjljlf:^ «fj'JJ ^ J\iayà- (Sj\i (SJ Sii li I ay. Ijl^ ^jjlj

y J..J \y ajj\^i y ù* IjJ^J «jl^r ..(f . <A


ùjlji- i 'y y a\ UJO i-Jj JJJ .y j

y j^.3^ y (SJijJ j (f:" -l^J^i t/" f lil Jlj Ai y f f-t-yAf' f ji


y

j}' ùA» ^b _îl)j Ji aJi ùWj 'Ji f ùVr J «Lt («jl JV. .jl Lil (.jl
.J.b «JJ ùl;y *-i i^^lij «_!-'>. C-*"-» lijJ'J iSJjl /^lii (Si fii fr y iSJi
Jl; ^/ (SJiJy Ji ji y.,)\y~. *J J.J '> J' f ''(yf jy 3 b.i ùia
J^iSSiJayj^. j\j:j if Cj^jy f ba.
jy. ''y j'

Ji ^y yi J j. J\ K j'.b iSJ\>.

411
u >L>U T * >u>>
J-A

JyJJ- <Sj. ùfi y.Jjb; »jV»-J jHÙ.i (jf- J

[JiUj J^5i jl Ifrî Aijlf j: (Sj''XAXiay(Syf\


iSJ\j- jA ùi ' bij iSjljl» (^jb ! if ib
tyùy ' f -^ «j^j >-»V' jl «_p V. I ùylU» IclAiJ'
(Sj\- y, '^ jJ ^yJ'j'^ 'yyA
Ia_j JJ..I jJ! . Ai (S jjv 'y (S j'S i J; Jj-^ Ù.jy-
Axjf 'J yj ij i-îî '^ y J°- -AbSA
bJ j^ y. jjbJi > j>\f tfjy Ù-j^J^ ** (S y
Axij ii jb-y (j'i * ùV-J 'b ijl
J AS cjyi ùy. j'-Ji yJy tfy j, iSj oy d?i

Âii J aJjj iy Ali _^i y_y VSuAj»


j y Aa û«U. 'ji 1 Cjj'Jb» . jlj- 'i Cjfba-y
AIJ j.ib- ^j ,y\âa Ali ùbj J JA. A^
VÎO J J(y ^ ÙJJ Cx^i ''^, r' i3 -> ' ùy. (y (y^i.

'jj. 'J ( j^ ) jyj » Jrt J ( jî-j* ) y, ' Aa y^ Aii J ùl/-» J-\ ÙJ,J

'j:f(yff{\)'ijf, et»- Ai ,__^_j tf jIjI» ùjiU c' >^' -a^y ' 'éf (fi'-^j S iy J-

ùb', 'Sj yjy f I (J>.f (f Ù.Jy y a y Cir'Ji f Xii-cj^ ÙJ' 'y iJiJs y.y.J^ 'y

ùU Cjy. 'A\ Ùf (SJj.-Xit y ii a y --JiSi 'j- '^Xiy y Jjlj '-d^'y,' J-:y yji A

[ cjfi 'Sj s y.y-i Ù.j.J ^J^ '-^ <J^ 1


Jjî y^ J f^i "^y "y J f
vijy jyf- (SJ y fiijf--*.', -~i-A-^r' jli(^-. lijU

f' Jiy o *j » : fi yj { jy ) 5^ jljl jX 'if '-^^ Ailb. ft


y

«aSCi ùIj*-) "y.j ùjby\cjif(P II ^ jlj ijjjU »ijlil ç\ jlij t jV|-i *» *. ùifr

,y. ULjlj Cjf ' oy \f y Aa^. jl Ai iSj/ «jiJ vJî f l *i *«Ij tSi '" J^s

ay. bj ùfly yJ ' y. 'j y, Ù" v ^ li (Sjy iSji ùyi ùif isTj* * -i^A"

ùsi 'yy *; *'bjj ". '* y ^

Cjy^ CJ* 'j J^i ùyi ùy, 'y y ùjij»j ^l

JUU Vu.j y JVj jljl» jljU yy^ 3 C-SJ, 'j- (J^y (SAy JJ.» *

jSi,^ J» <sJ ùy. f ' d. b"! * JVj


iSJy.J f A^'j.^ (^ k <Sj,s'- y
\.yS fLjU J-.ji- V -^^ * 5^-)! (Syj. 'J 151-5 J -c*- ùy- ' ùy- ' ùy-

Jlii^ .ji.jOlî«.i ay !Vj j.. 5^i-j'. (Sjy-" 'Jiy ''y


A_l JlJ la A-J (Sjf

ùl_^l; ifjy^ ùblj! >-'li *r^ \ y \ y V-ia; ' ^i Cjjs liXiiu ' cy-^ i» J»

Cjjjy- 'i ùlj-î,J L)Jj-i>^ ù^l«J 'j- \) [ j'ijt'ii .y yjV .y t .-ji

£j» ÙH-» ,:^ tS j»- y, £ji -'t' '^^ *^ -fr-* J\ ' ' ' (J'\ '~.'^(J^ ùjv-i i>J «J t$j^,J

^u* .J ù'^vu ùi^j y^ ù(jj..) y Jji,yjbjia.^!iS, cJi«. ùsîJj» Cl^i *»-i-{

". ^' 4 £j- v-^l * J *> ^f(j''t A'. ) Jl Cjiif- i_ yX^ Ai^j ay . (Sjii AiS J ) jVj

ùljAiljjj,_,.j-^l/ ^J^'jj' i5rj- "' j^H, f.Jiy bf.->}i' (SjJ'y^i^ Vtl Ai/
«fjlijj aS'j^ i^jljV» *; li>V->r ù.y'rJ'Ssyf'i^ ( (xf 'i (Ssyj ' 'I*» «^Jtsi
[cÇb >iy]

-412
Y ^U;i» .ijit> 1
J'/-

^j_jlj ' * i3 ° ÙJJ. *i *j ùjijji- t;x> .1 y jlj o> Ji s Ai^'-j *i (S-'s' j, ^ ÙJ* V J *^-» c^
aJl Aa yi illV-lAi! ^1 Ajy jj-j sj Jy A. ùJj tSjlj-ii

Ai ,Ju» Jt y jVj- < ù* LC»^ b\ Ai J tJ-J u-» ùV-^J b v_i» Oli ÇJ j yjlj JI.J ÙJ Ùy.

jl»l_i-' .^ ôy, jy-i S Cjfji S^i \ "_^ ji AjLl» a! ^^S y àif ay liJS} <.ji- (.fJO

[ CS^fXf-i; Ai cJli ù»J iS Ùjl^J *io jj,_î»jùj» «J i^tSjD Ia» jtJljj.,j wl. tfj

t\ A)J Lçll. J ji-*9JJ b\ jy^jy yi j ) JjXa csi^'j-j, c' -A.>y^ Cy^ ' ùV. J t^^j! f I ÙJ:» ÙJJJ

>->. ùb-J Si.'jJ Si jl i lil ( 'if; Ai ij^i Ol»j Ai A.ljji ol»j AJA) jVS J y j c^iii

' Al' Cji" ' (Sfbi JJj' lijISo J:» y" lil Ai'j c-j (^ ay jUj OVj llyj ^^_r (^ y y

y.jb SJ
r (Sjs 'jy. y y j j.j y iVi ^iliS^>

J>-Xju aji-jb-aj «JJ jl 1 j ùjf^ tS-î ùj» JJaM .1 «j^ uu>-

(^ «J» i^'U ÙJ» V, ù-jj-' y ù^b cyj^ ùy ^i l.ji sU ^.1 yy^S^ ay VI. jj,J .1 I Cjjijji

f A^ Ai «j-x-i (SJ yAi\j Al Jj aSL» 'yf iyj y ai ^s^{f Jij cjfji iSJ'ÙJj! Ùj)V-jV=-

(jyf (Sjf.^ jl y" 'ji- Ji; *;b cSj Csy 'S ** ijii' ùy. ùi (Sj i^'VJ'' f^f~T f-b- . JSi (jH

j' 'Sy j fbi . (cV; i5 j Jy (Sjf-ii (SJ (A ^y^ cr.if'Ai' Jb-aj^ V:-j ÙJ., 'ji- fjfy

Jjj (Sjf-'. j f ^ijiJ i;»j '^ s^yi liiji if i . CJy. jAî» ùV*-i J ^y^ j «AmIju y y (Si 'y y

1 jl lil J^ j«- *^' * (C' 'i 'Sjf-'. 'j-y bdî I t^-r» ù-i 'ji^ ''j fisry 'i J^ J'*
'i'(y.yij^s^'3°-j, 'ij^.y. l_»'J I (SsÙ.J^y.isùy- CryijJ (yy 'aiy.

cy i Aa Ai iy,iyj.i. jl Jjl {^.l{ Jl til; A»j J ) AU» AÎJ 11 tfjjl j yj -» < AÙ- j «jKj -» J

J-i J Alii) ù* «j'j^ J * 'Sill' VpI AIJ tJI ' A^rf le iA_ijji- ùjif-i jAîl J cy ijif 'y i-lU- j

J A 'J ùf, J y * ^-^i y. l *; Jî>ù'jl-^. J«, lil-^lj; «j-JiJùVr;

jAλj cLIU- i *iJ Jrfj! yf^f->- ii J^Sjf \ 'j»îli O >A-A^yf-A y jl ? 'yb iljljui.jt

[ * (Syj' (Ji;- ùî *r^ /-^ ùJ'y>-J _;I»V»- ^ji ù*Vij jt

^b y 'i f A '^j '3°- ( J 'S yj' j,) f^ liJ iSJiji f J» jl *î-J i>"J_ ùlyJ- *>-» ùi y.

ùyi(y.^Jif AS ùli Aiyîl f l (J^V. ayy


fjf *^.Jt
liil i> li Ij y Ai ù j c' ^ li Ij y Ai rp ù J» ~ 'i^j Oy J JJ f a5 AU A» ji-j I yjjlj IcIaî/

ùi' ' J V» y.ji'b- *i J A.J cj y" A^.-CJi y Cx'bj . ùij. y ' -3

*Am\ p (jjO .^» C^,y\jSâi,,y.\JijS^ yC-}i ^cf' y.Ji'ff

C-»J f ijijJ le ùl *ij» ùl ùiil j' Ùy Sj ofjf; Ai (SJf\ VtU. ( >jlcl Ai^J ) .JjUj -^»

CJz'. (y Si iy j (SJ ùy yiy ùb'U A. ' di 'ja- CjA^ y *'

J J- A.J tJ J if jl «J^. j_i Ù* * *i»i lji°-J; ( 'fi yyy^ dfif ) Vfcl jjj
[ AU bf (Sji.ij Jl.'jo Ljuil, ] j ^-iJ-^i J ù^iX-j f^y->- ùy ' di '3^ ile*^

Cjf (Şj. (SJ A cji t A.J (SJJ li.1 Ji) ùb ùJ{ 'S ûooi! y . cy-^ J. a:* CJJj"

ayj Ai Sii Jl y Jy ls:*->- Jj*.^ 'a y ' CJJy 'J Ab Sf


^ jy' ,t>u

CjffiA .i j\jjfs ÙV»» yfi * AJ, yf'; Ijj:^ ^i5 J jl ù-^îVacj ùb ùy (}fs jf '3^-

,_î» Alb i_»lj ùV-jJ Ù-j^


y'SJ--

i J < AjI ayj lé- \ Ji) [ùfi lAi'cLlVi-]


AiU (JJ Oy-i*J Jjr"J'

JVj ^Jy^^j»-y(A«4.jljJA3 Jjl-w»lf AU») j..i»


tiJ ùV_.; «JjiV J lijAJ cJi ' (y J-yjy

fi, cji Vo jlSL jl ' y Vj'I jy y ùy'. A_i-Ai (Sib\Cjfy «Jr* J^ 1 1*?^

.^ij Al It I AJ^ [ùi^jùV-lJilVf ]


Al »J JVv J,J sy t X:f. a; if j ay ùJ «jSî
(yri
J Js< 'Jùbij^ b\ J^i

'J yy, Vt I AiJ ùaïUj a

J .J Ai jî^l, f .jiA^ji cff ~ 'ij-'ij: < Ajlii ù*J-> * AJ. A>-.J A.. JUj Aji»

*SJ -^. ' *''J:» 'SJjiy ! yy '^ (f" Vé I Ai^ - Ai-.lj JjIJili JVlj-.ji- J^ Alli»- aji-cfy.'Ji\3j

aJ-y; ùJ^
( (SjiXi .JJ .y- ) c/j ay 5-^. Jl J («J» tfj'
aIaij JVjJCÎ^jVa^-^
tA-'J:^

î SJi A»- tJl ( «Jjj «ji-, ) Vt I Ji'^ ùff by ( .J (^»-iîJ, )i^(Ss(Si'y «Jr*
AiljU
(.ji5J:i. J, ) fj-^.J-S'i ' (^.y '^y *; - > -li»
V ù.i
AlUy Ai liJ JU J-liy ' *;li ji- (S S JV»- j fli

Si>.J- yi 'Jr' aj 'yj ' Aa.li liljiyV. ' y ay «A. AI ùf y

(.jCi» y& ^jfi j^l- Aiù y yj y . «Jj J


V ù-i ' (yf ( 'yi 'Sji' Ji) jyii
y 'y.iJe^^ 'jy. J' (j?, J * ^^by b I a^ jyl- f^ (Sjfj. ,_l.-'bV»- J j ' A; ,^ Ijli- .J^.

.~Lji tSjf (sf. '^ ùyf- y ' JAi, j y (jjy, J (Sfj" 'y (Sjfi j l (ffi"

Ixtuif jVÀjI a_. l:..lj c^i *-< Ù'JJ bl'-' ri* (SJ J' Ai y; AjJ CjLy *»-<Jljr j f-*

3 yf. 'y (C. ùbi fi (y\ s pV yji cj *-'' yjy (yis ùbiA lij_i if J aLîJ^ J

[ ùjsiJ j-U» J b l AJ^j 'i!.!! Jl ] [ (Ss (jJli»J Ici Ai^

. J\j^i Ci.f y- ffi 'J J-yjy- J ) li"^ Jij W- 6y\l^

A_» J J a; ax.» j y « j i"d J l JJ (^ J Cffbj jAi» tSliy vt! J^jy ' Ul Ai^ < liji ù»i'

J, J)& \syji- iyj A.» tfj Ùjtij b I J-yJy jVj ; «Aiu i ÙJ

fj» jl ^i a-ijA. ( 'jy ijJli» J J 'Jif.i fji- j) ^IJJ.^

'Aif y.j jé'Sy -iJ^. y. ayibi-,.J C J>lj.:Jj (JXjIaIj »1 y Aiû

'i" jjy ''J, -i-ii *' ( 'J'jy if J,) 'j"" j^V tJi-ltÎA^Jyi.

Ala. jiy cyj ( ùj^^ )~ yy^ Cyj-\ f' ' ùsj (Si -^y.

cf-i «J*- (fJ^. C-i A -CJi (SJj b- I Jyjy l ^ii^ Oj JJ CJt'i-A 5-'* 'SJ 'y ]
Ai y wjI I ÙyJjy 1 ùj^ j ( 'J y^J, ) Vt I A)^ yb A. JVi A.Ij (Sj ^y-j 'j-j^ b\ AiJ

\iy>j>. y) Aj I Iiy J «J (jXj; ùU,J Iji! c' JV-jVj- A^ if J AÎ-j jJU ItlAjijji-

itA-i A. «J ùVV- jVj. ùU i.Jli,J (jï-i-J »yl- J Vj ^Ai- cjbi cji Cyi- -5' (S^ " '^^.y.

-414-
y ' .b^ Mi
^^=^--9-^^S9^99W

*t*i ^b ** ùj; 'ùi (SJ". SJ V-^ 3 f ùfy w JJJJ ùVxUj Jj J y ÙJ «Jî*

ùjVIji Ia* ùjjii Cjy. (Ss jiba- f Ai yi tfj t -iS JJJJ ùVxUj Jjj y jIaIj j,

'y «jISs «J Jlji J ' i~A '^Af yji jv. aI» (y, ùiy ** ùs; J ù^* Jjl; ùV^JJ

CJ-ii Jjj a>- 'jj auIaju ay- y V:». < (SJ lyjj Ai5 A^cilj; y jf-' y'i^Ai (S jji Jf

Cjlù Aiil» J A. Cjy J jll^ J-I ù" (S y y A> ùjV (,.-; cjf i ** ùy, ' * .J,i

ùjv. D^.JJ ùy, (S-f cff li^îj Jtjj Ai y>- iJj viXUl J^i», ùjlîj? ,-«A_ J^A-

ilA> ù^J^J, J, ù'j; j, f^ ( : Aji jj^y ^y (> ) J?-^ ^

*J Aaja ? Aj A>- A. ùji j. l:ujL5 t «Uj jlj'^j'. if jw^ J tfj^ J

y.jfiy J y (y, ^bf-, jl cj'.i *;li '^j.j^ (SJ ifjjl VB' t^ij-Jû*

tfJ.J (Ssb?" yfi 'y ùljV^ J ^y^. f^ J^tf jijjîl 'J^ I J"^-» (jfiJUl JVj («'i/'^jl
A- 1^. JVjJj.V.jV. < ti. jjyyyşfiiyb jlT'lij
tSJJ' fy (Si 'j" j {'yy-J.) JJ' il»

yii itlLS ùljV* ( 'J 'jy tfj ) Ci J'^J^J'- J ! * J'>. fj y ' *; J*0 tst ~ i'^
< |i-V J . J Aj- JVli» j JAi yii yf jl V. «Ja. yjfiÉi I-I y JJj (5j Ji>. jT j yb i j^ jU

'fji ($
ùyjo ljr»ùj»tS(/-» »JJ l-d» ù* Jj ùljVî- |0-*f-J

? (yji(y;J, Jy if ùliV. j ù'jl, ' ùV:i-j ùljl^ 1 i5j .ji- ! (SJ 'y Iy 'i

iS-ij- f A, Aa t (.J^ jl f( yiy jii .j^ Ijj aÎj, (iSoîî A.. (LJ» ù^-*-* ùy J a! »1 f b^

î Ai A>- .JjB l aJy-i ju aI» ' y (fA'if yy; cJlij .jlljJl, J aï

tSiJ ùV-lJ yjf ^Ji j, ' J\y yb .Ju. Jl; Ci» j, yjoA AÇ jl«c5v-j_ J»j if jX__f ayj

,^'j -iJi 'i Ai ' Jâi cyj^ 'jAa iJu» Câ»J ùl-JJ A Aaf ». ôijb Cjfi 3 ùb^ ù~f^- f y ùl.»

-li y ùf Ji' '-'f i »j*f 'i - y iy (SJ y 'i Ai A.J^ ù'jjV 'y ùy.sj ùljl (y \j\if Jjfi ay.

7*jCjàA i_i»J^ (.1 tf juî f ^^V.jî ùV^ ' ùy.J *i (Jii ,yi y i f I f Ji" b>- ' ùjVU ba. i Ùy.J*

-*» jl Ailj i-jj'j f libjf I isff^y ~ j>«a1» [ AÎJ JJJJ j'fi ù\f^ yii ]

*i J'ij^-V Jj» J-i * ./ Uj t (.Jj

«J tfj yJl »jf iji if JAtiJ jij liT ! Aj ) AU» AU»y .A.ltj jjj. a1»' cff' 'jy yi' (Sjù^

* ijUlj i Ù bb Cjy 1 jilt I jlul ,_?,Ij ( a:» A^y JU»- jl. a1> ( .jIA;^_^ .JjU j^ JJJ tfj AtiJ .AÀî ]

* LO Ifjlîi . cfjji Sbfyji ' yj' (SJj ùt 'f^y* * «jlj^.jt (Sj ùff' >^fb jl
.*(jb C^iy"A\ ( .JJ ù'jjLiùV-y ) 'fj 'jSJ jjjj [ ùjlAi- Ai ùlj ùJ^. j! tSj J :»

''f.J ' 'iJ, .Jli- yiltl ^o

[ù^jilU] jjL.rti. ~ùfy

Ai_p Iju-, jJ J iA\ Al ùfy cf i y ' aj\jJa J(SJ (ibf ( j5»VU ùJ .JSJ '

Ai »Jj tîjl (S-^^ aX.» jXj aU» ù'b Ai Ai J < A».

It* < riy^ v^ ù? jJ *j LxJi yji yâf Ai cyb j\jj-i je

ÙU ijfi-i 'j.ii cjf ùys b'ji, yji Js aU» "jf^J-yy»


Vj/>

^'ù.jj Ji .^^ifiifjù\j^i \f 'f j_J ,ji. Ulcyj I yj ! t^i ti J

tjjbjùJ î^-UjÀi'^^ '^^ bsj(Si J ' j^-ùjlliî ^^ jVj'tf,^ J 1 (sf. j

jJ,ù* t*-»*^-^ yf'' A^. y -^ * "(fi jf (SA C* fSj^->y à-, '^^i ' J-, <^'^
* 'j' ùAt^ùrfioy Sf ^. -^ 'SJy ' ù*^ .-1>^J>. JÎJ^ A^J V« Jd_. jIjj].

jjJ 'f ' ù- i '^fi 'jy 'f ' ùy >^i ** J'j'J, (>.j liXijii ii5J J tJ J^» (SJ-^ ' -C^ ùlJjJljî«j

. il Ai f ' ùjj'j ùVt-j! ' y_y;i * ùH'/^^. ay IjjJI. (Şji,i Ali JJ J .J if JAâ.iJ_ ilju»lj

[ . - - Jlji AiTjJ Ajj jJ j^j, il jiVl, J^ ùVxU; Jii . A»J iXlu AU; li ^^ .JJfiJ

CJj X f libli jJii J. Aa:>^ 'j; ^\b ajy l *> J jjys j*W j!«

Aa J jja (jvi a::S aji- Cji^.j y J'^y, ' ùy. *'V».- 1V i3yU>-

.«y;. ùj)^ Cjf'.'y" ù' ùs fbi(Ss^ ùl'ùjo J tJ j .Jjl. ( ^ ' AU» ( A..U f lili Jl ' Vtl Ai^

Jl^V^J; .JJ>jb ) oy \ Jl <._^tfJa. J^ tf Aj ùfjiùi ùy}-~!,>

( (f j«ti .JJJ tf j- ii>.-J A. (jo J A>-, O/^ J AI ( . JAj>^ J ) Ici AJj'

K>Si yya) ^i t? ir* (ff'^y b JUaei A;iij JJ Jlji AjS yji ' *; y{

jay ? lif? if l ùyf I -yf '^J 'Jy, JbeJ iij! A:^ i>.J jiio' jli J^ ÙJjJ » >i5vi J ]

* (ylb ' Cy '3 (Syj, i.yjj^ dUl Jl AiTjJ *l.JjlAi J. S\fa Cjfi

\ 0 - iiylî^ [. ... ifjjiy fi

ÙjISJJfi J ù^i VU tSj^J ufl -»i>- j» ^ I Jjj


Aio Cjf'^ Si j (Sj. Ùy
(.1. J JU Jj Ai-i !J -AijS li ay. «f jlj JJO J^ A.
oyy. 'j" y^ 'Sjj {'j'^J'jy,j) ~ ^i^
Ij.^j* ÙSÙJ iSji (yijii ùVuJj ÙJj «ji-Vïi ùljVj-
ay Jj J y aJI cf ù Szll cy '3^J ùJ «jj;
ùjJllJ cf* yj^^ ^ ùbaji J a1{jJ i-l ^\ cJi
tfjî cî-5
JV_* JjO_ f, 'j" b-j. y I jl (Si'y Jijij 3^ yy 1 y^jb ! y"jj^ tf-> ùj tsjijjj

(ijii j'-^^> (j^3y *i *>-»'o*j' AjljlA» ù'jW- 'tri Jî' ji^jlJtri JJ' ' '^ (Si t»^V ^ *^" <^*
ù*îùV-iJ CJAi ^ ù'-^ t ^ ù.jy * 'f" t*i i5-^ *^'' ^ I * (SJ*^ ÙJ J .yi-lAjj- ]

jyli^ ^j *; >S\jy ( ^jyi-ii. ) ùJ.jS-1 .il^jlA;jj. ù*^J^ '^'^"J, ffi'^y.ib',

*ilj! tS J .y*-
{ iSil^V
.j^jlj 'Jif-i Jfjfj^ .y. IjjJ ) tiU) Jl
J .»iJju.»'J^i>'.(fJït^''^-'*-'^')--^^
(tI^. ..:.jjC; ù'-'jj ùViiji (tIjj j*' jl (^î.iS VxU;
AiUVj. tf jIa»- Jyt ijl
(if j Aii .J j) <Çi if J ùV^ Ji
[ Aii JJJJ y-i» ùVXju Jj'j ]

* ÙM (.-'iùiJi l'-i 'i^'.j» j' ' i/ ^ jl-*^. J-

ùljlj y>- Viii yji ' Cj^i *' cj» Jj i^^'*" .^ ' 'y' * f"*

( tf ji_ Aa ù) (f J y T yJj»- Jlj/j JÎ ^ ÙJ .Jjl Aj y_ jU ùV-iJ (yj-» (*

tf JJ ^'j cJli ù' tsi'.l' (f y i>.jj *i' jli^tsl * 'S/" ~*Jr*

*ifiJ3i ùV Wu (JJif(yA(fiyb i (Sii j|Ai j ' tSjjj (ji^J ij ' "i^" ^-i»j-J, ùVxÛj- Ji j]
A^'J> >L>U
^ J'/"
Jj yf'^ ùy ' J'^ij^ Ù.if -A^ ùy (^l:.J? A.(j'.jOfAiAiy .jiA. (jliljv-.- Jlib J

(y
cili
(S-
V>- J ôy. ùi (Sji (S^.Ji iSji, CJÙ.~i j yK.i ùl J 'jô- (Sj. ùV-1 j ùV^J j Wj

ùj'.jl; 1 Jjj 'j- Jj. ysy. yf 'y ù^f J .J>j Cifi J CjfsCJb yAilj ùljl <f AJ

J-J JJ' tSjj* j-i. J'f y j, ' CJ^i ùJ-a 'y sj;j ùb yi *^'i iJA>-

(SiJ iic^TfyJiA 'j-yji 3ib'y.iiy Aij ijù J Jly J liX; Jiy

Jjj)ùAJlj£ ÙAi Jylj ayy (S f \ 'i JU-JjS Jly- ùJjVli IJjj-i ay(Sf~s- ùVuJj -! Itl Aij

( Ailjlc l CJ.J. aU if j *^*Ù!; tf J* *-, ' '^^ (SJ ùJr" sSJiy ' *; tf ji v j

{(fj\fx- * J ay- (S y' (S S '~fi «J*- ) 'iJ^A.y. ù'jj-i tfX^*' * *'^' J ùVi-JJijy J^r A.» tfJJJj

'y; A. tSJJj- tfj» * y; ^ y i jy" (S i ùfi; J if yj i i AjL. Ai A. ijiil^ Cjfjyy y jJ 'i

bij/i Cj yi jX\ a. Ijy:^ 'J. Jo tfj-- * yf s fJ Jsj «JJl J «ji- ù^jt


t cj.fi 'Sif ( (Si ùfy ÙJ;» b «ji- J^"s jL' ] -C'J A«J^ ùV-lJ titsiV ^J - j~JtJJ ùVu j j ^^J j

[ ù^'j «J Jl^ Jj yr\ ' fij-:* y^ ùj>lr (ji y Ji iX-à. ùb ÙJ^ -"-^ J^ jl * J Aiy

A. 5^_ Jl J^Jj» J^ A. tf JJ_;- 1 jJlî» Itl Aij ii yi jy^^s aJ^ j ^gi Jo

< AiVi .jV» Cj ^j aJjI a. li^ jjjrl Ai |5*;lj. Ajf 'Jby ai (SjiyitJ\jy «j if JJj»J <^.Jiy

'j-jf^ oJj J ' -C-^ 'J A. (S y yi A. jf (SJiyi bjj' ^jfji^jji f-\' c-i yyjij
cfXiJiay tfJjj-l^JÙA>/^lj
'i (S jii .jl* * (S~^y- ' '"^ j^jy (j'- ' -c-jji 'i
^î->,'CAi yy ' Cûùi yfj tfj *' ù* j * 1 ylj; f liyj, J 'if J^jyJ'. J'j-i JljJ*
jV_i^ÙJIj»J fl if" * -liS..'. Jjl^ J »JAl y Jiy 'J ùV^ J ùljjj liXJ J c-i .Ji j .Jj. 1«j * '«Il ÙV

(JjVjÎj A»- (jiu if jVujijjùv4rloJj i^iLi tfj if J Ji A. jU ilU t! AiL.1 Ai CJAi f JJ Jj"*

^1 cji (Si iy J\ ' s-l-'j»- J " tf Jif J'I y f ' 'i 'tsi ''J' ùbjbJ^ 'ù-i f '^ibi ij" ' Jfjsi oi
y. Jiy --J s AiJtf jj>i JJI)- Ùj» *' (Sy^yy., . f=<i, (fi fjsj<yjfA,\ii:,ay(Syf^\

Ai ljj«j. Il cfJ^ jl ii 'iy Ujjj ly^j ( Ai jlj ÎAJ.Ay .jljl^ I jiltl ( S-l»3 ùjil. ' 'jyO i (Ssfi )
Cyi» ii jl o-sj ÙAl aji- Ai jj Cjy C^i ' Aj-i if JUl*

tcJÂoyi jjb ù J jfi V-j J jU < liili Jl t Itl AiJ ] ÙUj.J < cji j\j fj. Jy Jj»l ' tlX Itl Aij

J tUU ' ci^i iSJy (SJy * 'y (jy,y, y ùv'-* J A. ffb . cf>. Jj 1^1 jJ J'I ùljV»- *: JlJjî
[: y.jj\i^. ùbi,;ùJ f abyS

tfj' f^ifj^^Jj; ' J_ tf Ij ' cA- 'Sb (.V. Aijl y A-» J liXj jj_^

S'j tf JJj- ! JJJj- I JJ5_;- liLljJi'^^li ,<J jjj (iSojf J^ J JAJ »j>-ùV:*>J

y.f. (SJ-^i ' (SjX ' (SJ^-i 'y yi ' (Ss^Jij ' y JSy yjy *ij j

fJji fJ ^V_*i^ i; c-»- iù^ [ .jV. J (iUi Jl

yy (Sb X, fj} (jf^ (SJiy » iT^j-l (yrj'if'.J'.-'f'' -^j


<sfjy, (f^si ! 5^.'j i^j«7 'siJ,f^f-^ yb-ùycfityui S^.jsy

Jjf y; JSy i ùJi.f 'y bij bii cf-'-, ^. ù*- 'Sj-, £i j' ''-j ' ù*^ yf; '^

417-
J>

'j- iSy ' 'Aj '^^y^ f- j! J^i/'ùjîV ^ J ~ i^*^, (jf-


,y IjjJ^ t iS^ Jjf ,_iJ 'y ù^i; ) "~ '!f'.->iy y Jb~jjf (Sjy *< (33i jf-

iVi' ( fj ffi'. ' '^i (SA-TJ^ (Si JU t 'j^i Vitf jj^ JJiV.j» iyj ' i^. J'jJ-'' J'. j ~ ùJ-^, J'T-

? (SJ'J y y 'f-

ay- yi y II (S jii Ai> J 'il.V_j,j ^i (Sii^ ]


. ^j,^iajf ^ ay \Xy ci J^ ' Jljl J'. " ^M'

Aay iijy
a:l^ .ji- i .Jl j i^JJj- IjJJ-î-ij ÙJi JJJ «J

y. ù.i^-,J ù* (i-^ffb (fj 'j-*- - '^.-'iy [ - AiîSv. J a y ùy, j'j'J- J (yi. iyi

( fl, tfj 'j/. 'Jj y (sf' y b Vêjj ifJl. ' J'- w -6f^

J S>f 'J^ .IJ' ' jV. bay cj^ s ùf. SJ A-J»,.-Il jVi t tfj! ùy

(fsi(Si j 'lùAi ùj'jjjVj lj*'r 'J.j ' *hi A (J* y (Sjfy ' y. y z} ( '^ ^'^ ^ ^ ~ ''^
Jj* 'i (yyj (bj '^ùy,'-' i^b yiyj' jja; j >y i>fi

(ff 'ji, j f^.y <fi 'j-' (if-A 'j7^ ~ ^^ (fjfy C^ (S y J. ù'jVî- .ji-t5i tf j^« - ùy.

ùjlAi- A) Aj- ÙJ4 j! (sf.i y-'Si'Ji, 'j- 'yijf'jfffy «ît-c! '^'Syk (Şjfy -^fi y
l c^i 'ij j^ ùV-i JJ c<i ù.j- y. iiy Ji -5J Lij Aj jjiiM Jj" 'iyj ùj- J'jj y.^ f'.\ f'.

«Jl ù* tfj 'j^ '''jy * 'A\ y_j' tfj .J» ~ Aj by sy (Sjyy * tsioT"'-' 'Sjy iJ ' *i J'*-' "^^

if^j- 'j- >^^y. fj^ ' ^^-'' ** r^ AJ- liijJii J d0jj, ,/ jvTj /"* W.<-^' i**. J-"
( tf A:i» J 3 'f-iî 'y ùjî'r ùV-JJ ) 'if'.JSy Jjj j. ù^J' * bsj j\3j ' f ^W '^A.-'i 'yyi lùA^
(S ,^j, y y (S f -i^ jj\ fji A. J ùViii liA-f 'j- iy -y, y
Ay Aj- fy\ - f >^ i^. j' J'. " J^ (jji jy -^ 'y^j' ff'-> ^K A-i- yJ')
tfj tfJi 0*13 ù* iT'j» J ' à" (sf ii-i^.sy '^3 ù^sy (^. * t* / ' y.'y-(y. iy * ^^ f* <^
f-^lilCyyJi'iff(Sj^ j'y (Sy Ij^f . A^JyjJ^j» Vûijj y ' y.\yj Ssjf' ùyi *« *<"

yr^^Ji (Si j' (i"! -^^ W. j J.j Jjb ' -J^is (Si'-cliys \f.\f.
\T iî_j!\î>- 1J>'i fi y ^-JiJ 'i^ "^"^i nr "J^' 'J^ '^'^^
ÙJ ,jmV_. J:>-J iVi. Jl f \t1 Jij ' tf j! ùj-' o/j Ay ._;J Aj- V.V£ Jj'ùOj if j. f I J'j^jljji *'i^

AiljV^ (iC It'i AiJ 'J 'ij, .:-i»J*i*' .JJ OJ Aay c- yi

»^'j ( '3>-(yA ) i^ fiy j ^i-j' b II ^i, Jj.i ay j'i3 iy j y j »

jfi C^f- ' ùjiVtl ajV» jÔ4^ ùj* '^. JSy (.J» tf j j' wj!' A j tfj y J^j ? j^fj»j ^
Aj^ Jj J t L.λ *j^ ùlj^ iyj J ,<-J J î *i j; ù'jV> « -J .J «j ,~i tfj jl < 'y tiVj

4J J.J J < cJ» yyb y), yji tJ; j' J'. *^' ^) (i-t jjljjjl, '.j:«i-> «y- bjjl, t(Sjii Aifi ) J^

tfj Ai ùj>V_. ^Xi jO-u .J tJ»^^j?'J^-î, ' *^ fiy;b 5J. JJj- ÙJ^-> J->j» t*^^^ «_1j^-J' -^* J"
J'-'ùy, ùyf'iùbj-',,ùb.Ji(Sf-f--^ Si ùijir-jj .jfiJs,/* fy.'^^j y C* ^yA S^-^- >
AiX (fyy(fj
<i jj y ' ay J-i ÙyÂ-i- ùVi-Jj Ù-Js^'^J'H

rfj'j t ÙJ»- <-if;, JV. ù'»^^-» j, J» i *> J! ùV:.jJ, \f.\f.- fJi^ *î- r'-5^ ^ji^ *r-5' t* -

418-
Y* A^'J >Uli>
A''

-îlj*i ùb JjJ A. (S y l b (Sy. ol Ailjljli Ji » yb ilj:» ^;!^ jl A.- c jîf Aiy ùVu.Jj ,^^\
,y. (Sjy ùl Jj»^ y-J^ A. t (fi y - Aj tfy. c}l.j Cj.yi c ' tSÎ'J qI ' \f\ *r (>. *î t4 (iyj Ù'-J jl
Jj'j J <SJy. (SiJ- ^y,J ùy" ùjU - j'iy dli-,.Xjj j-lAii (j- yjyi iJÙiJ ay Jj .Ju»

ùiy' «^lii-l lAyji ' y iy '3°- ^t^i >^J 'iy j ù*J-> tsi''j' y *"" * J'»- jj/ -u .J <; J ù* J
c/^bj\ ,^cyj^ù.i 'i * JVj^jJV- JJ^ i^ b ? AJ i» A»- A» tf J (^ J l. A.IÎ llxj Va- Aj Ail^.^

Jj' VUjI Cjy. A'tJ-J j A.VI. .ji.(^j- AU_o-jl jl f OV^J ^ -U* jl JXû l JUjV^ - J*> Ùj» j^l

jUliD.-r/VL.jl Ai .JJ (.1 AJ JU jlj» ^Itj J ASj^


tf j-5(i-iJ iJ"''j*Jj'J ' jJJ, ' jJ* « Ùj Ù'-J» J^
ÙM *r- jI f *X1» Al jV>- yji aIJu'I^ Ù'JJ J ÙJji .y- Ubo (. I ji li^ j . ^, ^l. J t^ j _^ U

A. J'i 33 yybi fs ' --'ij yj-i, a. j a. ùijIjj AjU JJl '_,-> Jl »JA.^|-J ayj . ùVi.Jj J-J

ùlj VijUj Ùj* j «jjJ jy ùl;î- b J ly A. CJ fj> Jli^j ùU.Jj ,y-i Aj:f iljjA0jù5l;j,y. f

* tfj * ùj;!::»- cf jI» *i Jj ' jj-J J -l'jif-i i ('I «J tfj tf j~-,J i' ''bf Jl Ji .J Jl:-j_^
(fjsi Aa iyj ' bj j' cjf-i. tf j . J ùb j-,J f I cfA' ij^-' ts* Ù'JJ .J tf jljJJ

.y^Vl. j ay ^y.j J X CJi iyS_(fij (jiJ ÙJ-JJ(.I/ AjUj.j Jl j;,j A.j-j_j_;Ulj Jj.

« Cjy. «yi- vu ^_ ^^ ,yj y,i j cjli Ajli iji ai ÙJ Ù'.JJ,J - y~i A-lS ijjj

ù'jV:-» tfj Aj tf jljii- cfi Jj .J-:. Jj yj ùj5^i J _pi Aii ùbb J J j-i Ù)

cf b (S'bi j * Ji *J> ùb Jj a, A. liAjJi A - iJylô-

JAJ »ji-ùl^-î^ JUl ùVxJ lij_j if JAi- J ] ... . .


Aa»f (jr\u Cjy

ù-i Vjô- j'J^.j: !Jj., -yi *» Jjr; j-y j i f Al OjUS '


.J »jj f ù}^ y. ( ^r-jîjj tf jAÎi j ) JLiî»
'Jy-b- «J ùlj>. V^J ÙJ(J!J^ «J ùVi-l Jj Ijj ly
( 'jfi (Ss (Sib ) if jIjd Ji j. vu { ,j tfJ^ J )
J- y cy^i '^J^ ' tf Jjl lAiii ÙJ> bj jjlj ? .jIaö- Ai Ajllj

[ yi ÙJJ 'y yA ùJ^ ^ JJ ùjJflJ tf jIJi. J tili- ^:1j


\ - iJyU.. ^fy;tfiiyA>i'\' ,j(^i .^Ijbjl ) JjS^

ÙJ ùy,b-i^ s ùf- Si ' 'if. JSy ' ùj-i^, ùj' '. yj-iji yy' ^i j ' ùfi j I ! lAir ]

ct&>-(tijj»- 'f .jl


.j' '< r-1
r-l .
'yf. sf iiy [ jjf^ 'Sy yf^ ,jb Asy jj ùiJ J*,J

if ij'f(f jii jùfjj>-i(}f-i y.iùi (>.jl-^. Jl] y ù-kiV.iy SiS a\ ùU.j_J JUj jUy J VJ A:i*

Aj .y4 S-J Jiy (jl-tlJ tji?^ jl.:Jj - tf jJJ Jl ^ j' ai ùlj;î-,J Jî J cji

Al Iyi- LiljJ. lill y ^JJJ uJlx- ( tf jAii »jj ay ) jVJ (iii .y

Ji tf J>' jl j» tf j'.j- (jll^^ Jl,V.-

y (Syj ùiy jiùy (.JJJ JlX-

y lilj i y IaÎ ajà- (jl.ttj (J\>


'^fi'x-^'j^
Ji 'J:* tsi'j' Jft- ~ f J'-* J^ yJSJ J>- tfj! i Al\jy Ajli .ji-J ( Ij-^ J. .J^

(>j:X_-J j_j-j liÀU ÙJ--t-; Jl.^ «AjAi.y;. ^_l )J j\ J ÙJj J flifsjXl; J.J Jjyi- jl

ù.Jji tfj Ù'jJ f JJJ jf- : cfi aJay Ij JJ Jj Ai .y^^J ùVuJj if A.lij5.^

419-
.^j\p
J/"

Ati j. Cjy if Ji j-i . ùVSoîj Jj J *9 JIji J yb tfj ÙJ ù-Jsj -iy i^ili ' y J-'J J^r ^ Jj*

i cjf-i 'i yjf-i Jlij i Cyi-'i^-', -^ 'SJ A, y j^i Cji'ji b-i, jj ajj, ùVf jV^J, tf jl^ J

[ «î jùl J Jlij jj" "ijîj cf y " .! .^ (y; Ù-jbf i y (Sj. ' 'i^ ! j' -1^3

ùVtr -^. ''.-^f '3''i '~^V» tf -^* tfj-,» Ù'JJ


CJf i *-.l»V:.» J >:JùV^.Jj (jy J ùUjj .j tf j;V»
y. pj ùlx- JJ'; ' jy 1^ ' ùf j yi
ùliy ÙJ ti J I _J - Aj y jî.1 ji- tf j^ J A.ljU» yf. j
jy a ' Jj (ff ( J^ t^J ) yi
*itf j * Cjjv Cjf J. ' *i'' ^ijV":.^; «J»- J jlj ùy i
a:^ »j. y y; < AiV. c> Cjy j

T Aifj .J^ JJ' aI»


Ù-i f iy ' y^

ai Ùiyf Jlij ' . J,tf jj> ^ t -ùj\\.a.

( f..oJo{ .Jji-(j|Jli» J ) AXi J; JJ.J*- Ù? ^ Ala» i (fij, Cj(i

" y ùfb .(Sjii AÎJ J yi Ci i JJ'; 'i (Ssyi,i ) "~ J^

ÙJÎ AsI jt. Ai» i ajj. as ùyf iùb 'j-y.i cy-';^ 'ii-i y^^ J,

( cfiji (J-Jiff-^ 'iji, ''iffJ-ii tf J *«-^ J ] iU-i (j-j-^ aCijjIi- aI (Sf'ib tf JjJj» ÙJ* yi.i jl

(_ii t_i» tfjl-H cy i f ' ùby (jylx- ( A.,i ^ jl i Cyj" ' 'i *'.y

Cy_y CJ-^ *^ ^y^ (S' y y ^ J ' yi - J**i, tf j J' ' tf ~ 'Jr*

yi ' ay t CjAii 'j- j IjJj» ÙJ' (SJ~A..-'i r AiJ Iji J . J tfj AÎi J Jji» 1

[ 'AibjS ô. 0 -Ùf<k^

yf y* . . Cjj^ '^(^ ~~ ùljy.-ii j fi AÎ_i AiA»J'tf j! ÙJ"

I jl b .jlj tf J 6 5L.
aIVj yijbj (Si'i^. * .Jr* 'Siy-i 'y~ y^

ùbfùyf- ' c/Ji f * ÙJ ù.y. j-i J^ ] 'i y. tfj'i ^A" *f bj tfj j' ' J-i «Jr*
AÀJjjjj if JU» tf Ju» ù'-^^' yi (y, ÙJJ [ (>af. AiUJ ù'j»VIj Ij-S .j5 aJjjj j ]
lîj- ù'j^*jùbjj ùf a^ ' *~.jVUjVij fiy l jiVlij tf jjA^ Ù'-J!-» ùV-lJAjl -(-i>
- **" .y
[ Ai tf Jjl J u-î» Cf j J .jlJO Jj;»-,-»

ù}j .J *'j~J^
C-\j CXJ i f.ti afji

(y, ^ (fji-i, 'ù-i 'i^jj' j»'^'i 'ùjif-iCjyy j lilyi ]

t.jA.( Ai J ùliJ . Jjd» 'y (S y 'y (/r -5 ) y^


.j^j (^ tf j JbiA^ ^^..u, Ji .Jifi if

' Ai^p^Vâ J (i>JJy Ai-.i ^J_jVj J' Ij*- «j*- j) .Jr' cXoy A-^y jV»- ^y yyijy tf^j' J «j^

( .y4 ay) yf ' 'jy ' 'jy ( fi ùli ÙJ-^jV?- ,j_jyi> ,JU *i tf jIj-j jjt Vj J Jiycjii

> Jli Aii J ) ji *: ' A^j j Ap-t


** VU ,j tixi yi 'i^Cjy. '-y y liJj'J» V^»- j'i ' •^y''
ts*

ajLIJjjASj .J ù'jAJ J'iJ «Jr* * 'fi j 'if V_jj «ji V»vrjlj» ùfji ùi fî\f ùfi

ly.ij' 'j-'^'jyy^ ai-Ij j j au yj J.ji- *^.j tfj j.-^» 'i tfj (yr-i ' "f-AJ" '^y * "--^ 'SJ:» tf Jî*

<^Ju» .Jjl. .:.,y.ij tfj ^yiJ (.-ti Aiy<r tfjr" Jli J . AJa Ai (SJ s Ù'jijijjl j *i 'ij»- J'?

(,ayy Aijlj »J^ A>-i»tf jUjj!' *4il,J 'y (fJy (jûj au: j-»j J.,< tfj-ù*'^'^b'ijjj4>i-
Y - ib^A -L>U
^J,-»'
t ** ùjj'j! I-^" *> 'i(Sy,i f (s;-y - i>-,^. «Jji- ij^; ciiy J f -iif J ' j_plî' if j (.1 - Aj- yf3

Iiy j^ f' c>i ' iy yf «i a. (> J' a; a. cr.jy J j"J,' (Sj jJ^ j»j^ f ji^*'bjA'jU
y Cy^- ùbjjl^ f ' viJj A.» cj'jj ù-f. ùU-» J-JJ 'j'j tf jliijJ J» iOjji- jLiljVjjl^JjVj.

ù^^. ùbj!J_ Ji 'ùy ja-f Jii Cjy j 'i J. J'j>. i tf J Jj,J jVS t j>- Cj.J cfi A»- A. Jj a'yy, J;

' ÙJ»J l-^l/^ j ' Ù'--^ *'b Ai.ji. .J ly jJO- J ^^ 'jy;.)' y. tjji (SsylJ^ j>*î-

ùV-* Vjiitj J A. (ju ùV« ^ Uj csy ,_r j «j^- ij;; jj ' J. J-^V jT-i J J ' 'J ÙJ-'';''-^,-' ' J:* (

J^Uj aiV. ^U j^ lô- j .» CJi'jiJ^J CfT,i 'i Cy i SzZi

(fyiJ- J,y j ' ùi-tf aIIj A) ay fii tf .J Ai ' (fij (Si oyj ' j'.J^ j ' y' f i jj (j'. '~ 'Jr*

ùb «Ji c-i a! J ' Ij J J »j tfj (ju-I _^'^ dljli _i» .^Ijlfi J Ai

V - liy\i>. JJ AjWj

J^ J tfj! ùy
J'. f^fj^ f-J!^. y'
**JJ^> «yi-bjjl^ *i.JJJ ù*J tfj Ati J ) Jui» (Sy.j 'l'fi y y «jr^

ùj>J ( 'J ùf-=f j^ ' Aii JJJ i fy ilfi (SiJy y ~ y^

jX;-J Allj J - cf i ty L; fx Jli .Jji.


y ÙJi ùbTi. JJ^f'^ A, ,<r .Xi
' -J,J. ,
J^ f Uij j-l «XiUj JVj jS»>-*J A»-if J tf J Lj
A^ tfj ' yf-l 'j" b Al A.S^ j_15
U . aIVj ju j»ifj» ^^Xfllj ùyj5^I 'yù.y
[ ** tl*^^ ..' j! ' .JJJli. ->.^i» ]
( cjjf' iiy- itXf^yyj^i yf ùjj'j
r - iiy\ï^
'i ybi f J J,J if J A. Cjy. f" fJ}
'JT-'yi
zf.' (fii 'y ' tf Jjj Jj» 'y; 'jy (
Aaùil' '^ (fi 'J'- ' yi *i *''jj°- (J'. ' Jj .J:^.
if Jjli ji *^ tf j .:.-> tfj ajiX, .Ju.
tf J-i i Aj-|j}i AiliU ' Aj y J ayj t Jo i^jj. Ai
ù'jj^JJ Vsbj Ojji- V^ OjU Aj J> «J
'ù'j! JJj» « * ÙJi JiVl- f (yi Aii i ja . J Ji jj
ù* jJ J .ij^ .Ji -C-i auj lib .^
jj"d» J ùf y ' Aaôy> 'i
aI ù^i J tf jlfi Jj» -jj 'y ' .Jr" «jJ*- 'i ~ f-^
' (Sy iy,i ' ji" (^ b . y\j^ Ali ùljU - ^1>
tf Je.-» jy^, 'i 3^
ùy (yi «ib Al a y ii\jy y 'y .J (iSoJ JljJ j»;J
ùL-U |"^lj; J'cJ^. J.yb .j «iJ tf JljiJ j 'j~a
[ Ù-i jjy- ù\ j' Jj'j ]
y_yj S^î Jl iy SzH ai y ji .r .jj
Al J lixljji ù!; j' yi ' (.-iî «Ai aS .Ju.
.jjj .J

b^j, ' Al tf jSfi 11 ' *i .J 'y yri VJ^ y'

js jl (.-ii * .I-^.tf J ' tfj *J. y *i J:» fa 'j.:-

y J» Jjliy ' *;V« Ai ..Ij I .j ù'i'^ ùVj^J f y.i f.i . cj.fi 'ifx, s -î» 1^:-^ cj^'i sf ]
Jù'ij»»'', jV. ùbV . jJ ùU'Jj Ù.j'"^'i 'i ÙJ^'i Ù-JJJ J. 'jy ljr^j_ 'y ^ ' iJvJ.j_i» Ij^J
J la Allj J». AiU A.1» l -XI V:.- AJÛJ I ay (jlj if
J\. v_.J** «Ju. aIUj aji. J,SJ j ùIjUjl» Ai a»

JV-jU *iy. jl .jà-lj}i AUl Ailjô-ùbl.xJ tf jU ['Jif -i j


j ay Ai j5 y ysy J 1 Ai ^^.1 .J CJ'b^ C^i a\ j, f' f ''y 'J "j, (Sfa (^ 'j- (S fi ,.-15

-421
y- j^i

CfUy\

Wrr jA A
V'Ai
-,"}J-JJ ^ iS^jL^jf

ù'jU-jl «J jyJ J J u l jXJ^ '^ f ^» ,^^ V .Ju.

T l>'ljU A. ÙCJ'J^. j! M
juii)

Ajby ùUlj jSjjIj tSli ^IjIj JJj (v-lî


(\)L;U
fjjy *» b J JÛ- ùU-j j J Jl; J ^j«i-o li- yfi
ù'j^j- ùji JJ' J, »i>jjjj-
' ùj'j^ tfj ÙJj j! .JJ' tfj J-^ j' ÙJjJ 4 ^Vj
i^jj-^iSj- Uîjjj
^Xui» oi» * JJJ AI S-i a!

S jy-^ Sy \ê' juij^


ù'j'J^. j! ' A y j^, * y * .J (fy (Sj 'yJ ~ 'jy
JjU J"lfî^, Sfi^y,
cS . y .J ù'j! liiii Jl (y-.-i ùy. J J (jjib ÙJ
sf ^. cff
J. : -lij 'J yJS -lilj:* 'y (fi y ' Cjj^ j fjy
tfj lii'j! jy i'*
. . AjJi tiJb i iby li (fii JU Al .Ju»
cf y Vj Jo-j
[ CJ 'J'i ù'il-.jC \y af ùi cfji AJJ JjJ ]
jt. aIaj L- JL.J
J. vu aI J ty^Uj y,ji-ii --ijn f .Aj 'aS yj
y. JSy ,y%- if
,_1j'j (S y y ùjVj tfj ùLj J y b Cj-» t a- (jii
j\- .J jiljJ ^_ yy jjX»

ù^AJb- yji Jiii.yj-ii i by tf J ijj.j j'»


ilUjùlC'tÙjlJJj!''iiij.jJ./iiJ!'S^'ç;jjjb'iiju»V»
\i^ f .AJ A»- J Ai» A. ùtJjJ 'j^ - «iU Al aIjS J
iyjii-iji J Vj>. VÎVlJcl .J tJ, »Jj> lijJ_,j]
>^l. ,

y I J ' Jj» 3jf~i *r, '-r, ' ùjijs Ji jjj


^yi ' yfiS ùy.i 'Sf i cù 'Sji fyj]
(jvi j, 'Sif 'f' '«J (fi y yi ' sfjj» 'i
iCJ.-Af.iXU Ùiyay if J li^ JAlJ aj (jJli JjU
jaii Jj JJ lilj tf j*i-i i4lj I JJJ lA J I j *iJ
ySy j liljS - y a y «i i aJI! a! ùj aSJuj
ùjl; J^jji^ùJiWilXj *» J JJ j^ Jl ji 'ifi Jl^
[ Jjjî_j» ùb ù^l»- ' cyfi^i
[ Ù>f;J ' *i tS-^ J ) 'ji-'S ^ti .J yjj» Ji J i
ijjf j,' 'if j, y. J'j" ** Jî ù. J ' J» ~" .Jr*

* f, yj.i 'i (S^r'J.i (fb- Cjfi (y ' (Sjyt- \-6f^

'^(^ Jh'* ù.j ji ù'J^y .Ju.< ^ti

'y J'3 (Syi yA * 1 t^ '3^ *i y* ? (J'i yy- ( 'J 'Sjy j, 3 Ji *^'J »ji-,J ) yi
JVj VjVfjj e ay JVj if_^ J, ,JU. J « ji ( *J J> 'j- ÙJ* Vr (f-^. y^j^) ~ 'Jr*
ùijVj ' ùVji- tiVj ! yVj I jîVj ay <sjy yji' y ^U^fy (Sy vy J, *r f^'j'
jp-J * Ù*' tj* *' ùJ^J-».*ù*-;^ ** ÙJ^JJ * '-Â*j * ? *; *» y»- »j»- J^ ( 'JJ i ) yi

-422
jiità';i<»!;j*Ji>j;!siL'^is;!:i
*iJi:iit'(/iAC,j^,ycii'yjo\i\ii^

j*llilli4. ji.j "^Jy*


*y.^

-iU \yJi

J^jb.^ â\j»«» slij^\jyJÙ\

JlAb'%^ ifJib% 33\ji\i<fj3k jyj


^1! i I : j^ij «1- Cf Sj t i^jy (J'S y '" Aj-a y

litj ^ Jjf^^-Ù^ (iliJ ^' J^îî-J»

lili^ i (^Jy- J-jJc, r Jjji lai j' ù*

»1^ v* ;jU..- ji-i o\yyM JU «,»w^y»î ïjo jll t-^^ jÉ-^. ùj^' ùl t_.*î c>^I^U
x JU

y- jjijt

wrrjfik y\ft ij:ifk

'^}J-J4 * j^ytuy

i>^v s

. JLx.j ,^iuk

d'^j-H ^ iî j/5% ^^iji

Jr^>JÎÎ- 'A.^^^\àJy

ô»--^, ' » * > x«*

^'> ^A>

t*J}-»û\?e^ _;v-tîV

Cf-y-^ d^^.y ^y},j 'f y

Ù^J\'^' Ùjyf> ClAîlîj

ù'.,îjji J'.Vll^'

J:*lH^w
^j^i^ S^y.

c>^ r ^^

ûU-j-U*^ i!jj:5^^ fli»- ùW ,;V

Jljl tfiJ^l Jailli Jj)ljjJ-«

* ! '

» ivr . t>i'-H S?.^' *'4" ita t

424-
':SAXi-i2i ANNÉ»^
HEJMAR 81
NUMÉRO
<-»Ci)t;>»->

DÙSFMB LUNDI
-5 Hizêran 1033 5 Juin 19

govara iflrdi ^ Bevue Kiirile

Sehîti Laweqi Qurd

Li Gornistiineq Aniedè Osman Sebrt

Ilyas Ffeiidi Cegerxwîn

Sin Hawar

Ji dur ve Osman Sebrt

Eyloyô Pir . D^ Q. A. Bedir-Xan'


Qurd yeq in Sèx Heyderè É'zldl
Kîseyî pûç 11 ....

Birhatî\ei M. E. Boti

Çartnén Xeyam r.'.Q. A. Bedir-Xau

Peyiimeqe Cegexwîn Cegerxwîn

Py. bi sur im Ebù-In:id

Fermana Qurdan ' Removè kenco

SinéniKhan D^ K. A Bedir-Kban

(apiana Ht
ŞAM — 1933
Wr^. 'S^9^c

SPÉCIALISTE 1>ES HAL.ADIES INTERNES

VENERIENNES ET INFANTILES.

Sindiwàr ^/éziré 2Pa «tftiii»

Egoûlge Frères
Inscription sur tous les metau-.v Gra¬

vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief,

«uiiia.nt les procédés les plus modernes.

Damas ' Malek Daher

Qirîyarîya Qovarê Abonnements


Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie, la Turquie, la Pers^.
Irak û welatên kevkasê :
l'Irak et les pays du Caucase:
Salqt 500 kirûş-stirl 100 frenq
1 an 100 P.
Şeşmehqt 300 kirûş-sûrt 60 frenq
6 mois 60 i'.
Çarmehqî 200 kirûs-sûrî 40 frenq P.
4 mois 40
Ji bona welatéii din,: Pour tous antres pays.
Salql 150 Frenq 1 150 I'.
an

Şeşmehql 90 Frenq mois 90 I'.


6
Çarmehqî 60 Frenq 4 mois 60 I'.
Her tişt bi navô xweyîyî têne sandin : Adresser tontfe de mande au directeiir

Mir Celadt AU Bedir-Xan propriétaire : EmirD. A. Bedir-Khan


Sam : Taxa Qurdan Damas: Quartier lourde
SAL 2 ANNEE 2

HEJMAR 21 NUMÉRO 21

DUSFMB LUNDI

5 Hizêran 1933 5 Juin 1933

Qovara Ijurill * um Kurde

mèrxas bû û navè bavé xwe her bilindlir


Eiiloue Pir dii|ir. Ji tafanén wi gencîneyèn kesrê û

Mîr Tacin pîr bû. Lè di kesra wî de xezîneyên serayan tejî bû bûn.

carîyén spehî ù ciwan hebûn ii hemîyan Mi'r Tacin ji Gurgîn re berbi çavên

hej mîr diqirin, çimqî ew xweyagir ù xurt hejqirinê mêze diqir ù dizanî qo destè

bù. Maçèn wî sèrîn ù germ bùn. Jin hej wi de navê wî tucar ji rewşa xwe winda

ramùsanèn serin û germ diqin. Ji xwe nac[e, her bi nav û denglir dibe û ber

jin ji zelamén hevingerm ù hisqûr hez nèv dost û dijminan de xweyrûmet dimîne.

diqin ew zelam ciwan an pîr in yeq e. Gurgîn jihertalanî kimaş û kedileyèn

Xortî Vievîn e, xoratiya rivina dilî ye, giranbiha ù sûrèn kevdzér û qalanziv

ne çermê ter ù lamên kirmizîn e. gerdenîyên niirarîqiri, mebfùr û xali'çeyên

Hemîyan, ji pîrî hez diqirin, lè pir tinè hevrû.şim ù c|eç û jinèn rùperî dianî mal.

hej yeqê ji wan diqir , Perixanèqeçiqeqe

Şingar'. Rûjeq ji rùjan Gurgîn di şereqî mezin

*** de zora Tirqo biri bû. Xelqê Qusdislanê


pê sa bû bùn.
Mala wî de sèsed carihebiin , porzer
Mîr.axa ù sereqèn esîran.qoç.èr û dèmani
i"i çavheşîn , pores û çavqesq, diranirarî
hemi ji bo serdana wi hatin û di burca
û lévgul ù hemî jî weq ruhnîya roja
bavé wî de heft rùj û heIt sevan je re
gulanè zelal û weq qulilqên meha Adarè
dawet û şahînet danin. Seva xelaseqé
spehî bùn.
bavé wî ji texlè xwe hat xwar li qurê
Lè qeseqî ji wan hinde qeçiqa Şingari
xwe nêrî û je re got.
he'Vîn seh ne diqir ù hejqirina wè kasî a
Tu qureqî çaq î Gurgîn, Xwedè her
şingarî ter pel û pereng nebû.
ariqarè te be. L mezin Xwedé ù pèxem-
*«*
berè wîye. Xwedè çikas mezin e, dijîna
Ev s'sed jin bi xwurinên tamdar, bi
min de mèrxasîya te nişa min qir û ez
bihnèn xwès, bi sîraniyén spehi wextên bi çavèn xwe en kerimî dibînim qo navê
xwe diborandin. Bihna xwe bi blûr û
min ù navê malbata min de bite her bijî.
qemançe, bi dehûl ù erbane bi stranén
Te daye ser bavé xwe ve.
çaq vediqirin. Mîr pir caran ba xwe ban Xwedeyo ez ber evdè te me, te ez
Şingarîyc diqir.
qureqî bas, qureqî bi bis ù bîr, qureqî
Li cem mîr her tişt hebû, dewlemendïya
destveqiri da me. Gurgîn de ji min re
diné, spehîtîya jinan, rengè mirarî ù gew-
bêje, bavé te dixwaze ji te re tişteqf
heran û xweşdilîya azahîyê.
bigerîne diyarî qa dilê te çi dixwaze?
Di qoşa kesra xwe de cane xwe ê
Her çî tistè qo daxwaza dilè te ye divè
westayi divêsihand û rùjên jîna xwe en
je bigirî.
pasîn bi qeyié diborand. Dengè bavé wî bô nekediha bû çavên

Gurgîn weq stêrên ezmanan çirişîn û wt

Quré wl Gurgîn xorteqî camêr ù bi dengeqî lerizî got:

427
HAWAR Hejmar 21
Rûpel 2

Bavé min, mîrè min ô mezin, ji min Tu qes.,. qes ji wan...

re qeça çiyayên singarè Perîxanê bide, Gurgîn bè deng dima .

daxwaza dilè min ev f. ez diqarim jînê debimînin.

Mîr bihneqê bêdeng ma û xwe qer ez bi:/.anim qo tu wè himbêz û maç diqî ?

qir. Hawara dilè xwe a bişewat dibihîst. Qo xeberdan ser jinan e ne bav heye

ne jî qur Gurgînl
Pist re bi dengeqî xurt û lez got.
Ëvara jîna min dé ji min re geleq
'Wê bistine.. piştî belav bùna dawetê
dişwar bibe.
bila ji te re bit.
Ji min re xwestirbù ger birinèn min
Gurgîn sor bû, çavên wî ji Sahîyan
en qevn vebûyan, xwîna minjô birejiha
de çirisî ji cibj xwe rabù û ji bavé xwe
û ntin ev sev nedîta.
re got:
Qurè wî dîsa bêdeng dima.
Min zani te ew damin, bavé min
Li ber derîyè malê rawestan. Her du¬
fermandaré min è mezin , ez xulamô te
wan serèn xwe èxistin ber -^we de.
me, ez qurê le me, ez qoleyè te me.
Dormedora wan res bù, bayeqt xurt
Ez xwina xwe li ber te de didim, ew
pencereyên kesrè dihejandin di ser banan
xwîn ya te ye , wê dilop, dilop ji cane
de, di nav sax û çiklèn daran de straneqe
min biqèsel!
qùvi distira.
Mîr got:
Gurgîn bi dengeqî nerm ji bavé xwe
Ez tişteqî naxwazim, û serè wi
re got:
qet ser singé wî.
Bavé min, ezji mêj ve je hez diqim.
Piştî saeteqê dawet flriqî û her du
Bavé wî lô vegerand ù got:
di tenişta bev de bôdeng diçûn biil alîyè
Belè ez wê dizanim ù dizanim jî qo
malè ve. ew hej le naqe.
Sev geleq tarî û res bû. Ewrî keteqe
Gurgîn got:
ji ezmanan û rûyê stêran weşarli bû.
Qengè tê bîra min, dibinim qo dilô
Bav û qur wisa dimeşiyan, naxir Tacîn
min her pè ve gtrédayi ye.
dest bi gotinè qir û je re got: Metheloqên me xwes in , dibêjin jin
Rûj bi rûj jîna min vedlmire ù dilê ji serî dijwartire, qo spehî ne dilè biya¬
min ê pir lier rû sisttir dibe ù agirè niyan diqeve wan qo ((irèt in dilê mêrên
sîngè min her xwe qèm diqe . tinè hej¬ wan ezêb dibîne.
qirina Şingariya xwes. bû bù ronî û Wîr got:

germiya jina min. Gurgîn qa ji min re Hiqmet ù gotinên qûr ne dermanê

bèje tu geleq hej ]i diqî?ji carîyôn malè èsa dilan e. Quré wî lé vegerand.

bi sedan bistine tinê bila e'vv bimîne Ma bavé min daxwaza me pêsberè,

niq min. hev de girî ù gazind e , ma em pè dil-

Gurgîn bi dengeqi tehl bihna xwe nerm qirina hev digerin..

diqişand. Mîr serê xwe éporspî raqir ù bi çavên

Mîr ji nûve got: qovan û qeser li qurê xwe nêrî , qurè

Di dinyayê de çend rùjên min mane, wî got:

tinê çend rùjên qurt... rûjèn biliejmar. Dixwazi em wê biqujin?

Şihîya dilè min a paşin Perîxan bù, Tu ji min ù ji wêzeydetir hej nefsa

ew min nas diqe, hej min diqe û diqare xwe diqî.

sebra xwe bi min bîne. -Tujî

Ji bilî wôqî diqare ji minji vî zelamê Disan her du bêdeng man pist re Mîr'got:

pîr û qeti bezbiqe. Belè ez jî II

-428
Hejmar 21 hawar Rûpel 3

Mîr ji qui ù kehrên vê demê weq xwe li .stoyê eyloyê xwe ê pîr werandin.
zaroqeqî lè hati bù.
Mîr ew hilanî ù li ser zendôn xwe weq
Qurè wî ji nù ve pirsqir: giilieqt siviq hilgirt.
Çawan diîèjî... dixwazi em wè bi-
Perîxanê bi destê xwe çiklôn daran
-qujin'.' Bavè wî bi dengeqi girîn got:
dida alîqî û rûyè xwe jô vedida.
Ez niqarim wê bidim te... ji min nayèll
Gurgîn ji pas ve dihat ji nişqa ve bavô
Qurê wî got:
xwe re got:
Lê ez jî êdî niqarim bè wê biseqinim,
Bihèle ezê biqevim pêsîyè, revîna
an min biquje an wê bide min.
agirè sor diqeve dilê min , ez ditirsim
Quriq dîsa jô pirsqir:
xencereqè li stoyé te bidim.
Dixwazî em wê bavêjin avê ?l
Mir got:
Dengê bavé wî w eq di xewné de hat ê:
Hère pè.sîyc , bila Xwedè li kusûra
Belê, emè wô bavêjin avè.
te menère ji vé gotinè min tu efiw qirî..
Her du qetin alîyè malê, Perîxan ser
hevîn çi ye ez dizanim.
Tcaliçeyeqe spehî û rengin raza Lû p.'ş wê
Êdî gn.şguş.i dengê avè dihat.
de seqinîn ù lê nêrin.
Gava gihan serê zinareqî mezin, hin
Hêstirèn germji çavên mîr diqelin ser
de di reşîya sevê de ava şetî weq qorta¬
riha wl a spî ù di ser wê de weq mirarî¬
leqe i|ûr ù tarî ji wan re xuya bù.
yan dibirikin.
Bi dengeqî tehl pèlèn avè qeldidan û
Qurè wî bi zor ù zehmet xwe digirt,
diheriqîn.
bi dengeq! zirav ba qirê.
Ev der sar. hov, tèriirs û tomet bû.
Gava Perîxan ji xewèhisyar bû û mîr
Mîr Perîxan maç qir û got: Xwedê
dît lèvên xwe en sor da wî û je re got:
bi te re be .
Eyloyê pîr, min maç qe I
Gdrgîn ji xwe di pêsberè wê de nizm
Mîr dengô xwe nerm qir ù bi melûlî qir û got:
got: Ji cihè xwe rabe ... divê bi me re
Xwedè bi te re be.
bêyî..
Perîxanê berè xwe da qortala qo té
QengèPerîxanè ew dîtin îş çi ye zûqa
de şeklên avè strana mirinè distiran. Gava
sehqir, çùnqî zêreq bù, berna got:
qet ber rex qortalê lasô wé lerizî û sîngè
Ez tèm. kerara we ev e, neji bo
Xwe bi destê xwe givaşt û got:
te, ne ji bo wî, mèrxas wisan diqin.
Min bavêjinll
Her sê bêdeng bal avè ve diçûn. Ser
şîvereqe asê ù xwehrûvîç liayî bi dengeqi Di wextè qo Gurgîn destên xwe dirêj

qûvî lib li ber xwe dibir. diqir wê ù bihna xwe bi qovan dihilqêşa.,.

Perîxan naziq bû , zû((a westiya, lè Mîr Perîxan ber sîngè xwe ve hilanî

Çawan ew xirayî bû ne dixwest hevalèn givaşt, maç qir û ji serè zinarî avét avè

wê pê bihesine. de. Tu deng û axin jô sehneqirin.


Gava gurgîn dit qo Perîxan .sùnde Ezman re.5lir , ewr lier taritir dibùn.
jô re got: dengè bayî èdî dengô mirinô bû.
Tu ditirsî ? Gurgîn ji bavô xwe re got:

Perîxanê tisteq negot bi çavèn xwe en Bavo de em herin.

jdelal mêze wî qir ù pèyên xwe en kusayî Mîr hèdî, liôdl digot: Biseqine û baU

û bixwtn nişa wî dan. xwe dida,'heçqogulidarîya dengeqt diqir,


Gurgtn destên xwe dirêj qirê ù got: lê tu dung ne dihat. Wexteq bofî, qurê

Fzê te hilgirim I wi dîsa gol:

Perîxanê xwe avêl bedena mîr. zendôn B;ivo... de em herin.


Bûpel 4 HAWAR Hejmar 21

Mîr lê vegerand:

Bihneqê dî biseqine.
J! ir ve
Sihra. Mensûr
Wexteqî dî borî naxir mîr got:
Ji nûrS min & delâl Mihemed beg re
De were em herin.. çend gavan bi
Quia min a qambax dîsan serî hilda.
hev re çûnji nişqa ve mîr seqinî ù got:
Dostinon nexwes im ez.
Ma ez diçim qù?!. ma ez ji bo çî
Weq agirè Zerdest gis bûme pèt .
diçim ?l jîna min hemi vè re bû, ma qo Yarinon dilates im ez.
ew çû jiyîn ù rahetî ji bo min çi ne, çi Ne qaş dibêjim, ne çiya. ne dest, ne
re ne., qèri çi tèn. Ezpîr im, qes ôdi hej newal. Serkot ù pèxwas diçim, ber bi
min naqe û jîna bê hevîn ma ne dînîtî ye? armancê, bo gihane dimeşim ez.

Quré wî got: Nizanim, ji hev nayînim der. Çi rêqe

Bavé min, tu bi nav ù deng î , di ecêb e? Rojqô dibim histim ; dilhişq ,

destè te de girtin û berdan û dewlemen¬ qezebhesîn im, key qeleş im ez

dî heye ..
Foja dotirô dibim Dodiqê kuling\'an.

Weq dîlên diber desfô tirqo bextreş im ez.


Mir got:
iiojin hene, di nav hevalan de spehî
Gurgîn ji leva wè ramùsaneqê bide
ù çeleng im, ji wan ra yûsil im ez.
min û dewlemendïya min ji xwe rebibe.
Lé bew te di, sibetir, ewçend dibim
Ew tistèn qo te bejmartin tîstôn mirî siq key hebeş im ez.

û bêcan in, tinê hevîn û jin rengdar ù Suc bibe qurqô qûzîn, ma qes li xwe

bihndar in. Qanîya jinê jin e. Yê qo diqe? Vin milôn xwe di wî ra jî qiriye,

bèhevîn e bèjîn e.jare, perisan e, ù rûjèn rùres im ez.

Geh solî me, geh gebr ù tersa, carinan


wî bi xem ù qeser bi qovan û hêstir in.
dibim durzî. Di civat û li ber masan da
Bila Xwedè her arîqarîya te biqe Gurgîn,
demqeş im ez.
Sev ù rûjên te bi tenahî û xweşi biborin.
Herçend ne î jéhati me, lé di roja
Mir ev xeber gotin ù dest çùyîna gihana bedewê de şûrqeş im ez.

aliyê avê ve qir. Ev demdemi tev ji bôxwedîtî, gerimin

Gurgin kîreq da û got: xwedîqî zana hebe hergav duşeş im ez

Bavo II û seqinî, niqari bù tisteq dî Herçî qo dil heye, bibe din ù eware,

ser ve zeyde biqit. ji zelamê qo jîna wî bila bête niq min, heya roja gihane pê ra

je re tehl bûye û mirin pè diqene û wî dimeşim ez.


Li ber vè defa bêşiviq, tembûra per-
gazî ba xwe diqe je re çi tê gotin.
debelav , gubiqşqestî , bîsteqê dienirim ,
Bavô wî lô vegerand:
bîsta din qêfxwes im ez.
Dest ji min berde. Qurê wf got: û
Cide: 1933 Ojman édri
xwedé.

Mîr got:

Ew her tistî dizane û bi lez giha


Sev nine qo bis heyran ne be
serê zinarî û xwe avèt avê.
û ji girîna dawa min tejî mirarî me be
Dengè bayî Ii nav dar û çiyan xurt ù
Piyana serî bi hevîné tej! nabe
Uj dihat.
Her badeya qo devnexwln e tejî nabe
Gurgîn berê xweda ezmanan û gazî qir.

Xwedôyoji min rejî dileqî xurt bide. Seraba sor yakût e madena wê piyan
Çavên mîr Tacîn di seva mirinè a Piyale çendeq e serab e giyan

tarî de welê nekihan. Ev ptpoqa belûrln qo ji sèrabê bi qen e

sy. Qamiran 6CU SBedirS^n Hêstireq e tê veşartt ye xwîna can

-430
Hejmar 21 HAWAR Rûpel 5

QDriI m in
Ji qurdên di misilman, ézîdî, flleh û Je me souviens d'une histoire charmante,

xaçparôz re ! enteodae l'hiver passé dans un village kurde.


Accompagné de quelques connaissances de pa¬
Gelî bran! bizanin qo di nav me de tu
ssage, j'élais arrivé lard dans la nuit à un
ferk nîne. Bila hineqên me misilman,
village des bords de l'Euphrate. !^oa chef, nn
binon di din êzîdî an fileh bin. Em tevda ancien officier de Hamidieh ( formation mili¬
qurd in û qurdmanç in. Em hemù ji yeq taire organisée oarle .Sultan Hamid) nous offrit

rayî ne. Miletô me zmanô me yeq e.Zmanô I hospiialilé. C'était nn brave homme, d'allure
encore très jeune, malgré son âge très avancé
me qurmancî ye . S-rintirè zmanên di
que nous avons ronnue par la suite.
dinyayê ye. Ji lewra xwedé jî pê axaftiye.
Apré.i un long voyage dans le venf et la
Pelé qitèba medilièjit: « xwedè bi /maiiè pluie, le confort de la maisnnette rustique de
qurmancî è .sêrîn axai iye. Ber wô yeqè cet officier de Hainidieh elait bien appréciable,
Mishefa- Re.s iii zmanô i|urdmancî très faligaés, nous avons i-liné sommaire¬
ment et nous nous sommes retirés dans la petile
salle qui devait nous servir de chambre à cou¬
Bel.» brano 1 qurd yeq in û ji hev
cher. Le chef du village nous sonhaila bonne
veiiaketin. Qurd weq zenda desti ne. Her nuit, non sans avoir d'abord obtenu ia pro¬

saxô tilîyeqè bireqî wî ne. Yeq misilman, messe formelle que nous resterions chez loi '

au moins une journée entl.Sre,alia qu'il puisse


é din èzidî, èdîtir fileh û wisa. Ew yei|o
nous offir la vraie hospitalité Kurde . Celait
yeqo ne xurt in , kels in. Meriv tilî bi
déjà miouit; de la fenêtre, on voyait la blanche
tili li serê dijminê xwe lèxine, ji dijmin clarté de la lune et pour le lendemain on avait
re pô ti.şteq dibô? Na, nabè. Lô heqe la perspective d'une journée moins soiobre.Le
meriv tilîyôn di xwe li bev liiçerainîne, lendemain de bonne heure, nous étions debout.
Une nuit de orofond et tranquille sommeil
dibe qulni. Hingî meriv li sen; dijminê
nous avait complètement rétablis, je me sentais
xwe lèxine serè dijmin diperçikîne û ji
eu pleine force et pris d'une envie folle de
xwe digerîne.
parcourir ce territoire inconnu et presque

Gelî bran! wisa mèr bin mina .sèrê sauvage. Le soleil brillait dans un ciel clément
et doux; c'clait presqu'une journée de prin¬
nêr. Mèrani gdleii .siql in, ne tenê bi
temps. Uoe fois achevé le petit déjeuner
şi'ir. Di nêv xwe de civatan deynin, mezin
qui équivalait à uo lunch anglais je fis part
bîçûqan.zana nezanan hi.syar biqin. Rùjeqe
de mon intention au chef du village . Il se
berê xwe ji bin destê xelqè derôxînin. rnonlia 1res content de l'intérêt qoe je

Bila disan lier yeq liser dîne xwe bîmînin. portais au pays et il propo.'.a de m'ac-

Ma hon nabînin xeliiô ç.îkas .sîn liser compagner. Je lui dis qu'un de ses Iils suffirait;

il n'insista pas, car le kurde, dans la crainte


•nexweşê xwe qir, hetanî sax qir ù li nêv
de déranger, n'insisie jamais. Je quittais le vi¬
xwe de rûnand.'
llage accompagné pas Tajdin, le fils cadet de
Irû ji hemù miletan bêtir nexwesè me l'agha. Le village qui élait situé entre deui
iiéhal e. Jère .sin û hizneqe giran gereq e. col Unes, ne laissait pas deviner la vraie phyaio-

ïîeqe em bitevayî , bixweşdili xebitîii,; nomie du pays. A peine avions-nous franchi


la colline qne le sifllenfent de quelques ballea,
nexwesè mè zûqa sax dibe. Teiiô yeq;
tirées dans notre direction me s<irprireDt.T«djin
bibin ûji bir meqin qo hon hemû tiliyèiil
riait de son rire de .ban en faut, '«t disait:
lô bi zendeqô ve ue. i
J'iatttndaii ça... iLa manqué «an baltes
Ş.}x Hrvderô ftzîdî I sera f Dur une autre fois.

-431-
Rùpel 6 HAWAR Hejmar 21

L<» jo-rnée est trêi belle. C'e.«t une jour¬ Ohl comme c'eit une ch-^şebelle et en'rai-
née pour vivre. J'étais étonné de cette indiffé¬ nanle. C'étîiit dans une nuil d'hiver, bien douce
rence et de ces quelques paroles vagues. Mais, qu'elle me parla de la monotanie de sa vie; elle
Tadjin en me fixant avec ses yeux d'aigle et ne pouvait créer un foyer on raison des exigences
nnsouiiie amèrement ironique me fit le récit de son père, qui demandait pour sa fille une
suivant: Celte histoire dale de l'année dernière. dot inaborilablemème pour les plus grands
SinémKban, nne jolie fille de la tribu B. s'était chefs dn pays.

réfugiée dans noire village avec ses parents el Ces préludes nocturnes qui mettaient entre
son cousin. Vous savez pour emp-oyerun terme nos coeurs d'enfant un peu de l'intimile du sec¬
très doux que nous avons de perpétuels ennemii ret commencèrent à nourrir quelque vage espoir,,

surla frontière. Le commencement de l'hiver est un amour qui m'était très cher et que je car-

aasrz maussade chez nous. Je venais de perdre ressais dans la solitude avec plasir et enrhan-

ma fiancée que j'adorais 4:onime on adore la lement. En fin je me risquais à demander à

femme bien aimée, la première femme qui SinémKban pourquoi elle ne voudrait pss faire

donne cet élan divin au coeur vers la beaule fuir un jenne gaillard quil'adorait el lacaline-

et la vie. La mort dans l'âme et le i:oeur triste, rait avec dévouement ie plus absolu. Elle me

je passais mes journées dans ma chambre, regarda avec de grands yeus et étonnés, et me
isolé des miens et plongé dans une médilation
repondit que vu le lang de noblesse auquel elle
sombre.
appartenait, personne n'aurait le courage de
Une pluie forte et un grand vent frappaieni
risquer sa vie dans une pareille aventure; elle
toute nne semaine les vitres de mu. chambre el
ajouta que ce serait suivre un fil falal el mau¬
empoi&onnaienl mon désepoir. Des vieux pay¬
dit. J'enten lais toutes ces paroles murmurées
sans larouches avec de visages tristes et
par sa voix comme une douce chanson. Je
soucieux circulaient sans cesse dans les mes.
connaissais Ious ces empêchemei,ts et son père
J'attendais une journée belle et lumineuse pour
avec son visage froid et son coeur sec et nulle¬
me consoler au moius dans la tendresse
ment agrèpble ; mais celle fille rayonnant
de la nature. J'ai pu goûter celle journée
d'un attrait enigmatique me donnait l'envie de
coosolalrice , sinon dans le paysage de
n'imporle quelle folie. Quelques jours plus tard
notre village, tout au moins, et plus belle, nous eûmes dans notre village une 1res grande
dans le beau visage de SinemlChao, dans sa animation. On célébrait le mariage d'un grand
tèle dorée et dans ses grands yeux bleus, du delà contrée. Je pus voir SinémKban pendant
ciel. Comme je n ai jamais quitte ce petit village toute la journée, presque jusqu'à minuit, et elle
et ses alentoursje n'ose pas parler du monde el accepta ma proposition de s'enfuir avec moi.
de l'âme humaine en général; mais une chose Vous savez combien c'est facile d'avoir un secfer
est certaine chez nous c'est que, le kurde, est et comme c'est difficile de le garder, surtout
capable d'épuiser une très giande énergie de s'il s'agit d'un secrel J'amour. Bien qnç aùrs
désespoir. Comme il est très enclin au monve- des mesures de prudem-.e adoptés par nous deux
nir.nt et a 1 aciivuë, lineiliedu dcsespoircause nous remarquions bientôt, avec un véritable
chez lui une réaction 1res l'orle et il en résulte étonnement , que mes parents et la mère de
une poussée ardente et énergique vers la vie. Le SinemKhan étaient au courant de notre déci¬
souvenir de ma fiancée que j'adoiais à mouiir sion el de ce voyage clandestin. La nuit du
au point de me saciifier pour lui assurer un départ quand j'attendais an lieu précis , ma
tout petit plaisir de faire toutes les folies pour bien aimée manqua su rendez-nous . Par la
contenter son plus futile caprice ne m'empêchait suite, j'ai su qu'elle avait élé gardée par sa
pas de chercher la consolation, la joie ct l'a- mère pendant toute la nnit, jusqu'au matin,,
monr prés de SinémKban . Vous connaissez mais vous savez que quand on est amoareux
l'habilelé avec laquelle agit nn june homme on ne se lasse pas et pour la jeunesse rien n'est

qui commence à aimer avec un coenr las de difficile ni désespéré.

la tristesse ci assoiffé de l'envie da bonheur. D'accord avec SinemKhan nous avion»

432-
Hejmar 21 HAWAR Rûpel 7

fixé à nouveau ponr la dale de départ . L-^

première nuil du mois des roses (moi de Mai) o'jf[^r^y.


à huit heures dn soir;j'élais prêi.mais lout d'un
(SJ-.yJyi^b-yiii^\^, y.j.^^, jja 'i\..i
coup mon pèreaccompigné de mes deuv frères

et de mon oncle entra dans ma chambre. Ils


Jjlu\^y -y ,i(fi Jji\ ^J\ y^^y (y,f.s ajf

ne dirent lien, absolument rien. Tous étaient -^ j^iù^ ij^i - jfi cj-y\ ùWr^ '-V" 'i« *
silencieux et graves. Ils s'assirent un peu, saos
ù-jj'. 'jA-AAXi^ji^sjj y'.(Sjb.;yycyi tjVj
rien dire, à prine un quart d'heure. Pois mon

père me souhai'a la bonne nuit et sortit avec fo-j-. ùl.-j y.


Of.Ji-^ i 'y (Syy. ^y J yiaa-
un de mes frères en laissant chez moi mon oncle
yj- ù-^ "-x^s"-
avec non frère aine. Pour éviter, une remarque
\y jy y.jfXi jA^. i\ ùJj .j ..j *»- J U
amére je me couchais; mon lit était préparé,

par l'ordre de mon père, entre ceux de mon JjA i Cia li A._^_| iAi ,i y^y \ij S/U J . ai (Jjj
oncle fl de mon frère aine. Le lendemain, j'ai
y s of ^yjS- (}^yj^\iCjj 'yj^, A. y.jjiy
su que SinemKhan laiseé sans surveillance

avait pu gagner l'ombre des quelques peupliers, ' ùr-'^'^ùi'i ji s (fiji Cji"^ À Jjy
bord de la p, lile rivière, mais au lieu de m'y
yj ùîîf»-J ù^j'ir* *J ; y.j-i^ J^; 'j} 'jj
trouver rencontra mon père et deux de mes

parents, tous impassibles et immobiles fumant ' ùf v^'fy^'S yjj-' J >J y s Objj Si'.y
des pipes et ne regardant pas même dans (S)'SA>\f ^Xi (S s (Syj 'jj A^ 0 j»L,
la dréclion de Sinem Khan. Nous avons mi'i à
(ysyji (S ) Cjy-'. y j^^ 'y c .j tS J ^ I Jj
quelques jouis l'exécution de noire projet en le
gardant et chérissant bie i dans le coeur.Enfin bj> ^3" J-j '^yùyjjfjfù,. çlj.ii
nous avons réussi; mais comme nons étions
Jjjljîl-j ^\jCAi jiji, ù-jyy iXi }\i, of»-
très surveillés nous nons sommes vus obligés

d'aller à pied, chose peu ;ivanlageuse pour une CiS ÔUol jij iXiy f^j f-i y ii^y, cjfJi
pareille entreprise. Nous avons marché toute
J\>ijxi, cy-X^ Cj.i y Jlj (Ss Cjyib;s cX'-i fsj
une nuil.La lune promenait sur la tète doréede -f-i » .

SinemKhan sa luuiiére bleue. Vers l'aube, nous S' J« I ùjl A V.' ^\ 'Jby^ l;.,^ jiflii sJ
étions sûrs que la zone dangereuse élait franchie
vy (Sy i^^^ys 'f 'j- j'i) 'j"fijsi
et que nous étions hors de loule poursuite; mais
'A\J\j Jj J^o S-i J. J\> ijj ^ ; jX Crfs
helasi la terre à peine élnit éclairé que du loin

je vis un point noir qui grandissait, je pensais (Si J- fi) Jj-i J a: Ji .y \}ùi-b y clj
que c'était un pâtreel en véri'é, c'était lepèie
- 4.1 c-\ J (fii 'ibli ,x> J, j .S
de SinemKhan. r - -

Quand je le reconnus, il élait déjà trop ijbj f lis i-ij sj y y-i 1^ 'i'jj '=; j
tard et je vis ((u'il était accompagné de C-i.i jrtT jfl\ ! jIjU y cff y y s s ù^-; ùb
quatre de ses hommes . Sans armes il
' yi .JT' '"' 'ybli A'ui''iy jjyf j ^ ù'yy
m'était impossible de détendre ni ma bien

aimée, mon amour, ni ma vie. SinemKhan

fut reconduite par son père , et je m'en


^jtjLdljtitL
'ladjin en riant et toujours bon enfant
allais avec ma blessure peu grave dans
ajouta: <iu fond , il a bien raison, s.ins-
le bras,la meutrissure et le désespoir dans
l'amour de Sinem Khan, la vie est une
le coeur. Par la suite j'ai sui que SinemKhan
chose moaolo;ie,laide et fade.De la nature
élait envoyée loin, très loin, et ce coup
je n'ai rien vu, mais au fond l'amour
de fusil qui nous a surpris, c'est celui de et la lemme esl tout de môme sa plu»
so:i cousin qui cherche à satisfaire In belle p;irtie.
hnine de son amour méprisé. { ^' O-U SdedirSCan

433
fi"
ô'aJ Jj\» f1>u;<

Si Aid-'iJJA; Ai\ ij J C^\î y r-

yX" -i-y.bii cfjA- Cjiy' Aliji ù\j> b ù^iA»


PjijU Ji; ii i, ai jijU ji»(^x yi*' ~ (X
J^sJi}Aj'jJj<:~JJ\3'ùJibi ùïj jjii
itl yJ ii (fjfii\i £
Cji.>j y.j' b 'S ij.iiùif JA> fbii ^
^(ST'A'.J (fi^ (jr
? \ij\X jj i Cyfib si' (Sjy (yy 'S a! ^
y-l\^XJt ^\iib ii (S" (7
aiaij\y aJi aiy y-i_j;Ji..AiJ\j iï J r
y^ J
yy^ .WUl,
j (yrr* (j'*^ ytù^jy- * j
aj\iA»Ai,Cy.f AÎ yji^u s Aiiif' Cji ij AZ-\j J-,
r*» (j-^y i^-^. jf''ij)j(sr y 'S'' ~ y
? ( SjAb ) AJ }U
? Cyj 'i 'iJji
\i Al;i yi jbi jl ji» bcJj ii lj*i AZ-b J V ~" T
Aiù\cl'i jA^S'j 'i a icj'ibiiÇJ ji-l! «JjS r-

il tSjWl o- .s iiVi_l I J l_;lj 'ol/f Jl ^(sx (fA'if'Sj\j(Sj^f (sA ^y


< " 1 .
(Sji VI ij Ai\yy_XiytJi^^) jJ i,- J ^iJ ii jji.^i- .0_^1 *»OUÎJ J i'
i Jîj fi 'i"! Jl« il' ,_ijl«. J.jljj Cj^ii ^,
"fyf i 'i yb^J'"' 3^'^f^'"(s* j'-i
Jiùi.Aibjz-c^j^^ y 'S 'J 'i j>, (Sjy »' jJ}> i if *-.jr "-^^ JJ (Sijb Sjy; r
! t^»- içl il Ul «J Ij r î ùjl W A» jb.\i ^f (S'Ji.jr (sxy (Sa^ y

T ù.jy^ '^.1 i ^f.~ (y Ali, ji. ifij; ' (S > a' J j' ^^ Ja- Al l (J.J ^

ysj'i il. ÙÙ y y ^ jyS jy ii ^ ùi j Jsj'i 'Ji 'S a! (y y 'S'I

ivii i| ^)X i!i,U^«'j ii jii J'S il X\iyCjji. ij s'y > yf J"^-» 'J ùi.5j
'ii^jJ.) Ù.J'- cS^ii^j' f' J jbfayfiii yùyif As'., (SJ yf f-^s --yy
ùf" (>.JJ ijfA- J Jly J\jy CCj OjJ« A y-~aj; Cj''jmxis öby iJi*ii\iC-i

yj.i''Ùirj.'yj'' j, y, jb'-ij Ùf-yb i! jlj y- 'lj»-}J^ *i y y jlxi


'-'Ù.iAi jb C)y Jj j\i i>- *.\J i»- «J Cjb-J.sjb )5t>. i..Uj ji- \^ i» JU

. -y^ "Ai '" 'J y^Ji j J. jj ùJ 'i Cy-» '^bf ii i:» i. Cjy-':, 3^ (ŞJ^yiiii j^

^ j.y t Jis jb y CjJiiâ^à- <-i"' A^ jifji>- (fjù>' di-f

' y 'i jf'iy. JA- (Şjb ,i{\) ajf A- (fiiji < yj, ^ Jj
'^y f'j yif yy.
(y. J^ iSi'y'.iyyy (fifi"!) 'Jii f^j -cJs i'% 'jyi SJi» js fy Jl
y S (Si- iiJ sj\J'.^ ^5^l:Jj/ .J i. J-J J^ y^ (fij Jlî'jji^
«_jwi> ijui iJ «i (fjis Csj

yj\i ùfjiff-f-'i ùy (fji ii j-TjU ,_iî ùy.,^ J C/. 'j


f: ''b Aa »J CJi'ji j

0A!\ ijrjLS t yj,(fs \ij.'aiaj>-j,<^Xi Aaay Cj^ ***

iiy yycjb-jjf) 'yy ùy. fl ) yj» -C-i ùbj libj ' Cjbj SJi' }

' Aijb..a4ib-iffj\y\i{r) Jbi Jj aXj\j» y fJlsiS fie- ijb ai y-J

'iy J 'iy- lAr «^' Ù,^ J.y.!b Ù^Si jl


- jby l SiJ t(£yj\j ,_. ' o) ^g'( Cji)i ii _^ ii iiLî j»-

A ■j'^^f'. JSy if Ù.iji .jUi -iii, 5 oLiJj-" c'is

-434-
y) -ib^ yjU>
J*/'

j '-4-5 'y iy' (S y. * ti-^' * ùfi J'yji


. JU j-y jU 5:>' ti j^ jb; y by., Cjy fC\ Jf^y^ jAJi iyl>\

ùy* 'US 3 yi ùi Ciy . y ùbf (SJSyXai jy j S tf Jlài ^j-UII


y ^'j^yi jl » cf i ajA-j Cjbb- Ja>. tjjujl
ù'ib» j i;ljiii i! o Cj'ib» ijii (fj:i\ ijf\jiy
ùbajisjb (S jli 'i 'y J'i siy 'y y (S j-'i
,jbJ y y Ai\y.l\(fij:i\\j\jy( ^^Jj^i^J

y 3fif y'^i ii ù\r (y.'^i^ cfi ** <y-f **-i ij\ l>-.j Cjib c~'i. (Sji (SJJi^ u"y' f'. i^^
J aj\S-Xi 'jS y iyj^, 'S 'i D^Oj (Syii tf JJl
'i (S J.j (SJJ)\ y~>- . iij) C\y aJ ay-j'ij J

CJr-' 'i".
(Sifyy.jis oU>- ,j Cj\y .y Uii JJ'^'U (sfy
a y J\a- Cj. i^i'^ \ Sfaj.i j_> H(SiyX. liU \X.- i
Cjy fùbb-^lf
>b.»jy y jaj-.!; (fiX>\ iy y.1 jb U-I iJjU
(S s Jbr 'i (Sfii ù.'JJ^ bsi iy ùifx» yi f
.tSJJi\ fjJ^ y ùbA'if ib\ j j\y JX;y \j\fiS
(S J.y yA'ij' 'Ai ab »j oiji
J^ 'i (fj.y ùyjy- jJ (Şib': yJ 'ij- y ùix. «j
tfjuil ùb^r -^ ùljLOj tlU- j.UicI S, y yi
J.j(fiybt-j'^i(fiC}J3ysJ'bi 'yy
jJ(Sij' J/' J^ \fi yy s jlj J 'J jb^j
v.y f^. (Sif ù.->.b y^y^.^ 'j'- i^ l^JJ f j . ù)AJ>

yj -.J y ayi Sj y,jij.>-SÙy iib ùy J


(ji-ii
^fyifi i-li ay j ^ij Cl'iiùj ^(fJAi{^ )ù)i^J

ÙjV-.aJ jl (SjS-~-y ybi Ji X aiy \yti i S\:>^\^^


ùj'y (fj JU JfAX, i^j ^'^' f ^\ 'ij^'iby
'Jù.j^fr(siy-y: J

.. '_ )b» (fj j (y,isjj ùy jLl A.$^\» iiU ii . ' jl'n)


ùbj sjy j) sjy ibj
jijj^j f I (f*-;- ù b ùjlli» jLj Cjy j\y tlSjj iji'ilçb J
ùbf i\.j ij i. liUy

f\Sy..i.y(fij' Aif jU-sj jU. i.UJ\^


ùlél Sjy y ùb.'jip ii
liji j^ Jl J jjj» J A.yi. ii JU- ;_sl ._Jj A; jl U
ùLv5^ liUj» i, i. AiUj»

ci -.^ijj..j, Cji jî-^ y~iji.i


(fi JSi ùAsi *i (ffX-jj .:J} liU_^ t ji. i\.j

<i fi cXàcb^ 'yiOyA-Cjjf 'i{'()ö''jz- (Şif


CLi^ (fj A.\jii ( ii\jli Jj

j\ijiJ. ijU (r) i.ljjL;U-


aJil, uU)/' f'\li^î\ ùU'JJ \> y iiy Aa C^y

aJijSjy..jCjb-.JkiyiiÙ 3
j'^fùJi j ù'iij'^ ù.jy
ù^. j J» yf c^l» «j j-yi
yj Aa (Şjisj b>--~^ Cj^i
cfji'iJ'i^Kùy-iiJ'ii-if OJ J ii isU ii < Ui) Sllj Aa
i_j\|>- illj A* §J Ù'd.ji j
Cib ùfy- -iSijs .yf ^ J JXi Cijji fl J

« ùy-JS- ^'> (^ 'j CJiSJi ^-lî ùby Uj Cibj Sjy j j\j b^ jjPl;. i
<'ùyjJi»'>'>A>\(fjÙyfi^(fjj ù^y.j^f J-i-^ ùJi> ^ iJif A.J
« C'yùL-WOjjj*~'«j-i, ^i,_ » iBju» ^ J J cy^ Jl
y. 'y ô"' jy, iîjj iiU A yr y^
*3Ji(fj'\ 'y. A 'i 'y '^ i '^j.J sjsJ J y,jy Ali^)j

-435
Aai jj\A r\.b^

Ai jvaiOiy-ù^ i'j<rS yiji ^y f


l\
dif A. .J J (ff'\ iy,\j ayy U-Uj ( Ji
fi)li A^' J"ji j ijl.
' ùfi(yi sJ^CJs j^ AaCji\i»y ,.-1 fiji-j'i\i
ùli-» jlsj c,-i C^y JVj cHi
'i's^iyrysby^j'jyy ùJi^
fj.,_f:->y^., 'A
ii^gS y A-i y syj' IjjUji
jb^'^Jj^Ù-'J (S jf j^i y jb-if
ij-Ullj3 j^^-Af. Aa Jj» ^\i Cjy J I ^\j «JLiu
Aijf JAa yyb AÎjiijjiiyCy
ft " (S'y-- j ' J.(SJy '^bs 'i y uM-t^>ljJJ <f JJl
fj-, (ip., y
yiji»i i:-ç jy- yj fj-yl» ii f ùi ù*JU» ùi f j
ù-y-f: '^y ù-ysb^y c->/jl
'S'y Vfi '(S'\'\' <Sji(Sij^ ù\'J:^ ' (Sjs'j^yi
Jjj JVj A.j)li jX fjfAibii
ft
(Sj. ' yf (A i^ (Jj^ii iJsJji» *» J vA tio

i#7r-^ {y y; yJsj -H; ^y.j (jib-ji


iS-Hjfi.yi f (SJ:^çfj\(Si'ji-
y A. cJl) J ùjl (yJiJ 'i y''^i fl (ft-^ j,
ùb-ifd. b^ ùbf iji y jl - . y Ji »Jù) ' iy lAÎ! ' y Cji Jb,

('yjjA j' yy 'S-iX\ ^Uil fjijf yf'jyj fi


ft \ - "

y-:lj 'J i'j^ p y Jy (SJ y y~>yy -y ii

: cfi Ji\fi y j Ojju


»

fj^ (S'y *! 'J aj yji ' ù^^ yX^


Aji yfii j - fJj. , j

'J. > y bay


: Ji\fl Jj ^f J.XI . Jj j yi-j
O jjii; ù^iy i\j S-Jij I «J ilj tf jl
{c.J.y.j, i^fùbjy ) J ybij a ^jy. A^y
(fjyXiyfjsJ^y. '^Af^ I J_ j'tP .s * ^JJi- f
Sif 'y J'3 j^^ ji ij» yb\cf y 'i J, jbfi
cUUf ùbfyl^ s s-.i jsj- J. jbf j^ jf ùUI
' .J-jf ^ i^, ^b cjf (^a^ 'jA'Js {jf'i
y-yp ,i y^^ '- -^f 'J yj ù^.ju ay --->p
JXji (fi(Ss CjyfAsjb 'i jy^ i (S s jf (SJi-'
A-ùif jij cfi A (jz-y (Sy-iXi if f Jû 'y
. cfXi ai
iXyy j yj:lSaj\y.i J Xi jl * Ailj.-J * j* f
y If 3 dc»^ y 'y-ys ù^yj^iSJ^^ij-b^
f JJ'.*- ? (y^jjfj 'J yj f^ ' fjciTi yif
. yj_ Ja ùljl»- s JJ-ajjf- ' ùi-y;i J. (Sj.J (sf ^
y iul ooj y
i^.jH 'j.-> y-i\b^i
J cfi 'y j'is S-lXi li.!»- jijö J UXj ^^ (fj
fjb.aysff^yji,
aJAaj^.iyjj, (fj' y'iJ.(f'y>Xl cjli J 'J.(fjbij
iyj,yJ)(S fi'iJ^ (S -ixyij\

î iî A-if A,f(Ss\
A Jli ^^.U- ùljj Ù^iiV-iii ù.JSJ ÙP yj- ''f(J'\ iiljj ify f by-i bfj ' 'J yj ~

ij'.'jfi *'j.Ji oy- fi ' 'AfyjyAcj.ji. f,- J\y y a\ib . Ai (Ji J\if y~i.^i ùJjljî» i Auj-J

tfj bsjbss ùu-' y.j j^ jlj!, ù-jô' fy »j»- (ùyy- fify ' '^af 'i y'} 'i J,jbji i (P,j~*

' (Jib 'ii 'J "j * (yif


Y s ^b^ yj\i>
J'/'

ji' (S Jif- oVIi» yf^ jy '^' \jh iJ-^j iyj


Cf-

: ^j/) cy '< '"jy.i C-\j » cj Ji\j»aji- (S y (fjy

(fj jl 'yj î|^f j' j ff 'j^'iy bjl J,\y U

y>-jy:^fjy(j_ ytj (JŞi\ J^(yb.(S,J '' y (S i (f J^iy

y fjy J f y (f-^ >-i'-J iii'' *ilj ifi 'ji-


J.i fj,i J jij Jb'^ j;^ (Sj (SJJi\ crW
f Cji^-a-sj (SJ^ tî ji * ùl i;lj >j 'i
yj y 'i (jf^ ^j>- y j^ J ^'b.y
y Jby J.J y-jCj-^b.â iJU «ji-j jS Sjfj
? (sz-ji Cxy-'-SJ V y jb ' } «J*» 'i

f ' ' ' yJ <-yi ùb'y ^jy-i w, I Ij, ( jl'y ,p. Aif> j )
y (f- yji ^ 'Si ùA^ -^ s '^ (SijXi y.
S^ Ji y Al iji}; (fijSsy il jl y d 's ji»
jj«L_.ll ù\~i» i-l»J f i ùj-'-Xisj li (S iyi. ii
jy U ii~i ffj lis Cii y,jy ijl': y 'i ' è-£ ')
! J 'yy (Si^^

fy; (Siyb \j\fj^ (Si y; ' (S S o:)b» Ijji (fij ? ^..sôtjr


f» A.» (ja-j j\> i:ulj i! ijUj u ^
. y,\i ii J\ 'y d-Vi JJ >^;>.j li- J Ay ùy

j^ I :Îjj Iiy j 'JS j, (SJ Ci^i ij J J J a 3 y


ji Aiiii (SsiyCJ^ b\S ji 'i jl, j; (S s ù^b»
'J 'i ùi aS A> a1 Cjy ^«=r*
ù'.iljb ùy-^,^ 'j- 'j*- \y.J ^b\yif-(yAa- (Sy
f\i-'a" A. fi- (fijify yiA. Jii ^jj ai»
J-i Cbi ii liXij (SJ Ai y ay U-îi (SJiJi 'S'-
. C\»j ay ., illj i^
(fii ùl.'J i^i (fijj ùyjX» S'is S'X&i. 'J'j-
? Cjy^-.>-SJ '> I (yi y i>-»
Ù3 j'S J-i- bi-j ' \fi (fii ùbLjj'-V rfj'j^'Vr
y 'i jf «jjiJ ùljjl; Ijû ii (SA; y jj
«>dU» ' -^. tS-'^'M^
' y (jA^ 'J yj yA.i ùt~-^3J
^jiJt ^y\jfy
^y ii -ji - -Xi cj^'^sj ! 'Ji» y\ «ji»

jji\ -û; J.\j-j's jf' y-i^ yj W'^/H J,


(^"jm o1«; iy *y ji
*il; (fi (fs 'fjy, (fis j^ijiii iyj j (\y
J (Sy c-^j » cjfi ù-ij '-^'J 1^^ ay
(f jl)l»ù^, SJ
(( »j »i »yi Cjy-^SJ (Ji yjA^ iJ^ yj 'J'
ij\ij,-.J Aisj 'Alfyi Ù-f'fj, (Siji^ (J-W
' y 'jf (Sjj Je ùj»-*
ifs Ji y 'jj- ' y j'^3 ^zob'^ ^ ji.j sb-^'s*-
cf'- y 'f^ ^*f ^y.y; Aj f ffi « *j
t lyf- AJi y ùyyf 'J yj * " (Sj-J
1.^ Jcsr*-^s^ ^"^j ^yii j'^Ji ' 'i 'S(fiCx-~>-3j
' . ys Jùy}iùyjCjii\>: i j'ji-.-\ (fi ylu A.p ji
' fé Jij C-\y 'j y (fjA Cjii-i» i.JA j-X
L»J «J ùljj (Ss L-.;jbvj' i;jj liJiiLiJi jl Ijjj
yjji l-y.j y 'i 'y yay i (SJ(~l>Jày>

J.j.ji- ^jj^ j-lj J. 'y yi Ui y s içljlj f y y JiJ- iSj.Ji ùyf-'i c-y y


(fj « (fi jbi» » J J f\^yS ijlj fff
f (y yi ' yj^ ùi= yi f (j-iy
' y.fjs f 'j lui» J 'S 'I y*^ 'i y yi i (S Jfi s b ôy^--3j yi j, yjjt- J. >jj (fjbi*

t ^r< ù'j^ I » : jj-»l iji bf'' t-i^ y jA ^j *i*> 'J y yi iii\i aj»,-i

li.^oV' ^jyy J tî j~. ^.j j ji ùf *» 'y (iûU y

-437-
J'/' aij[6 f 1 -ibjfi
T CJb i! Ai ay (jijlli» «ji:» j_, Ul JJjî J ùV (^ y (fjf ùy bj,- A-y; Jî iT.jU- jT JU-.!^

J.y A.\j\y\ifiAiJCfbjiJ\»y(Sj\ CJ'i'J'S'yJ'i 3iiib\ jJ ^\1 y . y jas y Ali

tùyb- j^a ii.jl a!\jv cji .\\j^-ji Jb j\i Ju,- Jb ci» Ali Is'b il jJi ■.Şj\y(fjb- J.^ (f,j

(yyi ùb (fy jSji ' li\)lj.U jf ii (fij j\» ci» ù'- > ji -; (fj-.\ ' (ija: Ajf tfjU- y

Cyb.» Uli J \ii\^ Cib j'JJari ^^ -lAs (fi. 'Sjfy: jj ° J ù* i^r *^i *> (fJ f'jb- ^
«-»1 'S b^S A c-i j f ajli . y «jo ùlj (Sy CJ j» oU; crû J y cy ûy-jj Ji}'- Ji'^; SJ 'y

aX» Ul y y i» . cAifj'(fij\s\jyjùy^i\jA- y j5L» ij, J i,' Lu»:- (Sj\.i ùyyj- cfi

.yjiùy. '' 1^ Al (fji f iXJyj ai J. Jj Cf fib (fj AaSjfj,j. ajS AJi cy Ji ùbi
a

Cry 'i J.sj j, jb f iP ùy y' y_j' A» . ai ay y^i ùLt JJJ "I ^ «J «J^j i.»

Cjy l^r (fjii (»» f V J'' «^ j ù* 'yj ~ * ÇJi&- '3 ^f^ j S'J^ ùy Ui- if jli J ij
'Cjib» Jsj AaJij'j (Si (fij jl cy J;j iiJu ^^ f ùy\s^J.f'y^.Cjf(Sj^A 'J.(J'-'y^iyiJb
ft ^" ^f

J ùljljl» (srfi iSiy T i^ (SJbisJy jji, jj ju yjj ib^ \yji Jl cj y ^j, cy **V^; *i\»

? iîu «J aJJ fy.'^yh'^'r^ ùyf l» I 'j <(SJif'y A.3 ?ii


« (fjbli» )> (SJy if jljijl» Uû y\ (yA>- Ajji çy y. J.i' w-^ jl 'Ajy Ijii ù^ili « yjii »

r'j^b»j'jf ,>'t/'-(iJlJlj~»»ifjiiil(rf.lTji.jl-ùj-l^lj~«»
' ç'.ifyy-Sis^fJ^-'fif ' fi ùt-l^j5J iiS jjjb.j», J ((Sjbli») t Jljj (j' (Sjf
»J (Jl^U cJb y.lj (SJj Jfjyii lîjLil yj ? ii (Sji A) jA' J; jl

JVj iliiUuU ^». tfjj^jjUaU jifjy. y; <ùVlî»f,il; jl'yùîH À 'SAy-i'i (sfà ' if
Cb iyijfj (Sjj llf'Uiiy 'ùi Ùfi-j^j^y; ^ùyy.J'y

ùyJ Cjj ,^.3J'y' y 'iC v" tf jl~»»W ÙJ^lXi»» Itf JjJLI j_, ( IjùUu ay liji Jj y

'Ab- y f'y y yi f(y; y ùy J; SJ -cl" 'SJijj j'iyjy' yjs J iiUaU 'Cjbnyib^

yj'cf )Vj ifyi ja y Ji- . Ji\fj ' '^j 'Ss f ùlxiU.ji y ^ yj- ajj JUciU-

S^iy- i/W i^'j jfi \yi - J'i j I,.» ii tSjlijJ ùyJ-jXa;- J ii j^ ^yijjJ Jb '^.'Sjii- Cy^ ~

ii (^^«Jt .Jjl ij. fi Jj CJ.iJs' j ^) ' y. -CJs ' * 'y j J)' ùf^. ' fi J.isj^jf

-H'.Jisf..y.jyX;j^ CjiX.- »j J y,\î i>i»j jy i\]j)yi'i ' jb.b\j\icff Ij4 JbJJ:iJyf^

'ùji^b'-ii jj».'ùl-*-l 'sj. ifs ù.jA' '-^sfùfi y jyCji'b aiyj.\ifZ iiii ÙJJI,

(fJify fijrSJùiÙ.'iSi .iJ-*^ C-'ji-iy ôi» Je y iij»- jc-j l (fiy J fajy » tSjUlij...

: cy ffi. fjb .y (fy ' cfy J. J S:-i Jl «J c ^ ^J.->1» 'Jji» i, (Sj\j» IjUj» y (fijj
^ -^ "i

Jy Ji 'i (Sf Jsf J'SAi ! jjy iilj .J ùy y y^(y^bj^y . ji\yi».cy,,jCHyi,

(f JJ', ùib-jf ^/1 J^J ùljl'^J JjJ-j AJ^.yjf-'Ji'j-lAsAiy;

(SJsj.^ (fjbji y Jai fb ,f.y jj ^ «VU ùIjUeXiÙj» Ji ' ùJi 'i ''yi Ùy i»l» I Jl«

fj» '^i'^ (pif^ifj Jl* V (SJÙiJ»\


yji'-

y Ji y.i *^. J», j Si J'i Ai Ji iili - l;l_JU j_, j»j, tsJ JU ,_j J }\» , J aiyj ù\

ùi jb-y j(£J i^i ,j.êi *â Jj ( ùb-jyt f ùyJy Ùj e ^^ï-JI Jiie. ij f J ,ji.

-438
r\.b'j> Xj\fi
J!.-»-

.j/j iîlL-^ ^jifi j ^y.cjl li.l» Ijlj y^ ùi»y * *:* y ,^3 (yh-ùy b^ (Ç>. ^'jyi jl

(S-fy fl 'Sj. oVU.jIj- \y (fjf(şy - ùf yj'y;s j.j b ay- (Sj.j-\ ùL-ji ùls j~J
«-i fjjfj^jy^j jfb 'j-j'is j.lî I jlj j-1 '- 'l'f s y y (SJ'f^

L' aJ -~>s Aaijba-CbtCjf^iJ^-M'Sj^o'SJi (SJ3(y. jf. f î*c»j» J fb>;J a ^g-fb

CJj-i ùbjyj jf ^Ji ii'V» yb i. Sb>- jyb- ' (yJr'Sj\>

? 'i f yb^\iT f'y - ùybsi ù-y (y yfs * (SJ y f» '- le' iSjI

S^ J-L» ùl* *'î' ' iitfj^l Jl» I !^- ^ «J-" 'A', y.i y J.(Sjis (Syi »ju (Syj- 'i ay jy

j_i ixJL.- cji i:»;5jij:.iU (^j»jjliJ s y ? f^ ^^ yyb 'sS ^js f\i ùf. y by-i
« * .-
bf-joj i-ù I Syi^ f Jl ii tilîl jl j(A Cjb ai u-^i iJii A l» I JU

? ii «^ j^j i. jUj fjj I ri- jb y y.ib c^ y

( (^jLii» ) J ^^. ùlj.'j «^jV i^j; t *i' iij y (Ssjj J.y A^ J. Jl J y Cy Iîu

y-iilj^ '4 Ilj:- (SJSdjfi J. Jb, ii y .jj^ tîj^ J (^

? i:» .J cjfl*'!' J'J jb (SsjJ (jAi y^ js'i jUilj f^j»U.ï»- JlJ jTjj jl

i^ t^^lj * « i«li j;j J. (ij jUii» ) ^Jb «J ai iSL.j3 .J (fif -fy .JU» y

»ilijly Ci '^Xf.,yAjb\jyyi^by(Şj'^ ùV-J J jjj i».:-.i-l J 'f jS y-^ jl Ul j/y t ^y; jl

jliil»- J^ajXif (fijj JÇ ' jV" Ji J. '^ ililU (SJ^JS ^jyi. (y; yjj Cf^ \i A"^^ 'bXi (Şji

«iy Jy J» ii" ' (fjj- ù"^ ' ''- JiP j fi:itJ f .y, t j.f\ l,(Şj.f\ fXb j

f.y Ajfi Ji. (fJj-\ ^^y ^s;yji (yiy (Sj "Jj; jiji ùj-jl ùf jy J lijo il» y.j'>
? ybibi- '^y.J yj Ji ' y_j' 'jf ' f jb^ ^y^ bj^ y
il Jjlj ôi^bi- i jbï (^jIjjU JU- (fiJ^\ (fji.iis^'. (ŞJ^. f ba .JU y-ijb Jyi, ay ^^by

T c\yy.j\ ùl yji'ii 'yyj, ~ Ulijii » : CjS y (fy-i J.'ji- ^yb U-ji y Jjt»-

.fay C/^jy'J^y'-'^,ùi^AXjsjj y (Sjy y- U.^; K Ou JU Jj^: ii «j J-S»

J «lll^li 'JJ-" i,»JJLx;>- y.i S>y j Jijsy y-ijy(Ş'jf' ia-i jcf\i»


»jlji-j iji ùj» l yy 'i Ş b\ J-y J'U ^.b i^Ti J, p Ij Ij^ Jji- -^ jl tS JJ J, JU Ul -jy

fiy. jb (y. yf ji C\» C^jJX;^fcfi-yC^iCy


(Şj\yi if» J-i»- ^i 'jr jl y (fiJi' ' J.lj Ojji- ljj::-JJ y y, y Jay jii ^y

. ay «ï i»JLi y.î j\i : c^ f ÙJ J. 'y ^ U-J, cy j>- Cijji-

^ Lsjrisr^(y s'A^ ~ Li-Clf j-U- j J J J fiy iVJ (y-f: jj

' c}^ i>'>;^ij (ji-j, '^A' (Şji J y (fs'i il (Şy i di^f ji ,y (fij) J ùUj

c '^J'-.'ff f f "i J(-^ y,>SlJX,i ? iiip il Ijî U I J. U

ilçsUUJ 'fif'i.jy j_i (fj^sy. f' s (ji.sj ''i i Cj' Jy, a(fij\yi «:J; llUib^ «J» 1 ji

fi<fj Cji^.(^ji 'j-'-JJ'ùfi ^'»ù.f -j 'j- T aS .jJ»^ ùlJi;|-i bif. j ay a ^U

y.(Ş3jJ'iyicJ(ji^ yji(Şs^i ji yji jl * 'jjy J i"^^ '3^jbj 'i }X>


fj-l a\j\» r \ .yji

oj'yjiii\jJJs'.ùfcjyj (S'yyfii jo jf ft

'i 'j- (yri jl ùyi yji 'jyj-^ y.s j^yi-


ù.j,(SJ j;! Jl J Jl i>-lji- .J Ji^ j Sbji (fij
Jî C-H (yij» jifi b .~i j Jj jC J Ji ^U
^ 'Sjy.i (y 'J yj yf i-i i ji. A..:fi cj y cy
lu) I J,' J à* J^j- ol_»j i)o- J j Cjyi J.J J ifji
".(Sj ji Ù^y yfy\^, oU . yi^y^ Si y
V lijji Ijjji ùf* * j'.l'*i ùliy ùljLi J yH- ay
tsjij 'fy ùUjj -ùljiivlry «Jjlj *i^-ii (jfi (S Si (fj y ùi'^Si f jJ ùbi jjil ay (fi JJt-

'-r-^ yy '" j^ùr (jj (Sj 'JS -f (il . (ijjlj JS J JJ- J^y jjlj Cj' AXijbJ ai (fii y
'Syifyjy^ J J ^f-^i.y Su cj.j.y ùl» yJi Jji .Ail^ .ji- tï-A.» tf A.» ù" « JIS^ tf JU»- ^ »
'SJ'.y\j\j^ifiS\f,:jf fi
<J"J J- 'f J:! tsT rJ:''j' ùfsjbcyjbj UJ« tfj
ùijb- ' yi^Si y... fji tf j,IS^.ùl_j J
-y 'A-y, ii yi^ y ' y.i * c^jf^-^ jj Jjj
f>.^ j'.Jj'*^-*'. fjl Ul. ajSji tfj Jji J ù* tfj; C-\ .c-i )s . fi.
^^ 1 Jf Vjl tf JJ. oil .JJ f^j..^ ^jî _
' yi -^f. fy ùl>j 'Jijli, f-)
ùbjyi 'jfc/.i-.y i^ UjÎ ,vy I Jl->j^ b.» ii 1 J6 (fj-a- ^ Cj" b..j bf (fi\
î*îJly-JJ4ljî»*i jiu5^y J â''Jii»j5"j"jùU-J=j ù;iljLil^.i ' JjL?-j w, y ^^j 11 Jl J Ijjj^j il . . ^;
ji-/lj.ji..ù-VU(f -Vil -o^^iijj! clij y~ii Jl- ilT jjj ij yii y j^Si . jjUi .ji-Ul-lj^

oy fi j-* ,v y f'.) yf (S fi^j jb ii Uij ay ' yfjif.j 'y Jb .J:»i J^ jbf jj


tijijj (S'j^ af y (S ii' Jj'lj ii jJr aft yb Ùji lj Ji Jli J L yf
JjjIjIj<* vy 1 y(yj <Sjfjbi»(fi\~
Aa C-\yi y (fijb . f jUi» ii jy. jl .JiJJ ii,

' $'y, y y^ 'A\ yffiyj ijf-y s ùL-lj j-jj ii iJi» Jjji. JUjj i. }\jj
^'>i(y;"Sy,y^i... ^jjjj . . . ^\^^
jif. (y; ifyyf 'ifs <Ai (S y ajj' \j)jj
Tfjji il tf jjîu jbifij ^^ f ^li IS cj.f jl- ij ^j- JU-jjS^

tf jjru Jj^jsjj J. «f jIj û^lits-j» Iij5^ 7«-» ,,-i


tJlj ii tSJj^».:»jlj» ii
' -l'-^J-i'. y (Sy y. syii (Siyj^ Cjy fi_ji .j 'Sif Ji y_y.i f ùi~f s\ iJ> Jj fKy
iSs jyis\ y . il y,j-(if\j.y /"? <j.j, ^y. f (y- 'i a bjjij ji ùijl-^^ ù'-J! J J. (siifs
'J yj jy -Xi^s i^li ii jl
'y.yyiSi'.J.ji ùiii J.(yij Ji ays (SJsj (Ssj
" * ù'.jIJiù'.Jλ if' 'J:» (fiay yj\ \j, 'jf J. ' Ùyai f ,if c ùijljiii.î .JtH
(Si'y l;j JyU ' i. S AxAfj ^f ^y c>y bj^
tyr yj if y ùJj-ùèiùsy JjùIj>. ^S^jiJ
iSJhy^ fjiJi y ly» If jLTi. J^j Jj jf A.f ii J iili'j iiii'j .j y_j-ys Ùf^_ ÙÇÙlj Ai_f À,

'-J3 yji. ùVl; j ^»-tf J il *'i>:i j« .j;j Ù^SCU ÙJ4 .. f \A,,i yf . j.;î ÙAiJ ( y,y. ÙAii
if ii J (Syi U ÙJu. ii lîU; Uj ùj ii Ij: f'\ (S s iy Alzii. J cJiijj jy-': jf jj f'f "s
ay Vu a y A:.-, aS iilj
f-''^" ff- ' *1 tS-^'^'j; ù'' '^iJ^S ùV *ir^Jii
tsTÛ* V f I l-ts-j^J /"i jyi f yy,\jy ùlj cJ y ' "^lj^ Jf ' ^'sb (.* cî
fiji f» y ji (S-J^^ (fi 'y f(fi f'\ ' . ? i5^j
Cj^^i Jji . . ùljlr
t

aJJjli (fsj'Ai^jijJ (fi j f *-jl tf j.jjjiti (Siy Js CJjblii ù'IjLaJ I tfj ay. ^y^ tfi

440-
yy A'-j yj\»
J-A

l5 Jt* \ ^\.:-.i y^^*"-^ ijy,^- )^^*" *^^*V:J

y (S iji ùU-i J ' y. y, Sii y u^* jy M ,_4i I tiJ-àl tf jj.» (jiyJ

y_j f-j Jj U-VjS jjji CjjJ . jjL-i-jJi (fiy-


J^y y_y tf Ij, tfi iijij (C (îjfi

y i QjlS tS jijJ 'y Jjj ùUilîi_> ùlJli' ùyjl; J jlj ù*j-»j JJ J'J»- y 'i aAiiSjji j

JS-J ùy;i (Sy Jj L>- ùu^ i^iji- ù-j'^ Jjljitf I J^ljJ y; J CXr JJ*' '.

\ if y'j^ fs ' fi «i ù* JJ Ijy J J' y. '^' jf t5^V dlij ùjlJ sj Siy J.


I . ,- .
ij iiljLi j>- f-'_ya>. 'y ùy': kl Ij»-j y jj tfj-' J ;j l_ii I U-j>. j ùWl« J j' tf JJ. J (yj Aa

yf 'y tf JJJ J^ y yp ù* W ' V ^j^J> J^ J\y i. J J .JJJ ^^liî Jl ijlj i>

... cJi iif if y^ (Ssif-ji- J'i


j:J J. J'. V-j J'. «jiJ J.
..-cJsif ijli-j Ci y "j'. 'f ùl(»- (fs tilj »j»-

Jb JL»ij (Sy.s A^ib \jii f y.ljj .ji-lj y y liju'ji- il fi .JU» JÎC ii i»y.j

Cjyib J'j^ <A\ jijb-y ) f J»- tf j»ei ùy - Cjy Jll iiJu. ùl j j b CJii y; *'j!J

f (j'i Jf- tf )) ù* Ù'-J J-* f J.J ' 'Sy^. J. f j^J jl f 'j»y Uijj 3J..I fj. ii.lj lii»

fj>-j tf A.» (fijy ( >^l» J y^^ à* ^. ti;y^ ' ilri -'^ J (.^li i4 Ijiji-lj ii .j>- Wj»- ^ 'y -y-'.

fjj' bjVji Cy^i ySyS ùfii * tSj~. ùj>, baf Ulill ajy 'syJ fjî" jl fJ- 1«^. J*- j^

cy JW jy (J-fj i jJ OIjj °jj Ùi ,jX» ùji Ji Jlci ^ 'i^y.j'S'if(SJ/(Sy

'ùyib j y, yifj ' f. yj-s 'j, y Jj ùyib


v.y>t
(Si/- ù^ Ji jb- (Sy y ù.y, f y.j hcf
J ii'l/ .jLJÎ ( J- j-lî ) -^ JA> Af -v
ùljJ» Ij»^ y JLS (fij. ùyjlj y ùf;
, J il' i»- .jlij ùj^ tS jli Ij ti j^-; oUjJ». ^.p ji.
»Ui _rt»j y cfi; ù. Ci i ijs *i Jby, bX.->
y ,_J^i. tf jU ' (Sj^iaJ-^ Il J-bJ ' j/lî^l ' J.
^ ' fji ùWl'IS'j ùljiVliJ ùlj»l» j °3J j ^bjji
jA»yi-j ii iJ «J iiS-, Jiti j^jJ J ii »j ù'j (S y
(yiji 'J Jiji- yi y.JO J y «J ybi yj; tfj
lju>. jljPjXi.jj oiU. Jy ^ ii ùl'JL^ i J} » ùlj
< ù>l^II* 'i iVf?'' y-^iJ ' jl A (/; ' ff.
'^y^^i^yy.'^~i.3y,
j J. jf(Sy'ii jy for\ji "_ jj-'ùJjVI jy
J i^sjssJ (/s jjly- y *? jIji J *'j> f
'J 'Sjfi ù'j-.w ù.i jy 'j^lij jCjj'j -cJs (S Jj¬
iili,. js ' ajy Ai tf*ilj>^»-jii iilju « ji->
ji i Aa.zif \s\5 j . (fy^i j^.i y 'y y
i Iju lill i! ùl^Jlô-JJi'.î i^ LS*-' tJt'J' 'S'JA jyb
(fjy Sffs(SjjÙajyi ùU» (fi Jijy J_ tij^i
ùyy. (y ''. j' ùs-j^. ist'V il ùylj' *' ' 'SS
ji Jii» ùU i j y ù^^ C' y ù^i;jy, Jy- j
tf jJl» j ù ,_pjil3lj .;i:i jii 3"%, ijf jf '' ^ jb
AaSlf Iju - ^j>-3 cf j .ji-ù' t^llj fU cb J)
' ô^ J'J (Ssi; j I jfi JljJ ù'î j: '
aî.\» \ijsji jl Ù'J '-^i J, f JS y^ j>, ^3 (fjy IJjjJ
Cy j"l '* ,_^o iilîl JJJ iJ^J «J I' i' «J^. J»-
(Sjy^, j, (f jl (^ y 3J jlîil ÙJ» p ^ -"^
J./ j:jy (SijfJf'^siy.
ifjj (Sf~^ ) (j-^ -y ù^iJùijiVl;^-

-441 -
y '^ y JU

ys j^^ y\ .bj6

-M».,*»-

aÇiyy w-Ôj .
Mrr ùljij- o wer ù\yy »

'^>J'M * iS^J\^\3/

J^
iSijf(S'S 'Jif Ù\ y : jljl Ji.jS^ 1 tfi Jjb:, bJfy J
aj\)'JJ.yJljf(f-\jiiyiAlii.y.lilifji_(Sfi IjUj»^ (fijy (fiJJ-i» Ij^) JVj J i. Jl» ilii

'ù^ J. ùUiD Ji^> ilj. J J il iili" ij J _J_jK^iiU _ji (Ji (fiijy ciUj LO^; Jlj .J ,_]_jUj^Uil tf jl>l»

aji il J. AJiji J. ':-.( i^jlj, ^^ i^ f li.^


yj

t ji\-~i JJi ' ilUi-iii J.. jl, f (.5 il j^ il j^ JUy jb Ji'f (fiyV,- yf;jf\Cjjiybf
il tij^. t4l i ''f fltil-j» tfjiiL.jJ.ljJ.j liljji Jl i_5^ Ijuj J tf jljU yj CJ ji» liljlf:
r» -fi- .
.} ii JiS î^J
L>-i 1 iy jl ii J i> iilfi vlf=r JJ^ J;

*ijjj *' _J;I j^-1»;.» (S f ib tfiilj il' il" clJ y ii;J Ù'-J;j A j J\y j aj\i . y J

«J A-S AÎ y Cj\i. = iîT tf ijij 4J J\y c;i ii i»jj j jljl» ^J jiJ A. \jif u-tf
« y\j « « «
' 'i y J^y ù.iji j " yi i
« otijj « « (( i.ljljj'i j5 Xyi J\y U.jXj- ' Cy (j-^ 'A\

i, fyf-a- tf ._;ijtf jlS^J « « « b-y.^ ,5 Ij y ,_, < j^ Vi- . Jl jC tf jjl cv^->.

i.ljlSji Ijy^-Jtiji A^jjoS'lj j^jiftij-l Jij<^


lîtfjV il i:_j J ^^ a! i.j3 .1 O *, J. i» '_^0«»-lj- ÙIjV Ji=; Aa . y i li Si iJ. < CJi (fi i

il i»-j .ji:j j'ju (fijf Jlj»- J * JlP J tf ji>j UijU(Jc3 il Jjl iS j\ifj\sb j^ ùjilj'j 'J ùljj*'

aijji (fy-l. Ci Ai. ai Aija j\y tf iJS' SJ fl li Jv.l t -C- 'y Aa . (fij C'is i-if 'i J^y

w*; yiJssj A^ iî-i s '^yj. ' Wr *; sj^yjf J^j ù^! t^l^* t^j*"JJ (s^i y uJi^i ^ ùjlj»-j

A'ji Ji* ù-Jj J J i» i) i-jJ f I jif Jii. S \j-i Jl Jyj- bf s y-<(SJ f l fi» ' a ii f-»j cj^'
iî jjjj Jli.. L j-^ . J J .J il' C jUji U»- *; ' 'y- ^t: ** ' ^J-jy- X j-i tf Jui' J ùjj; J. H

il iS iilP J if tf . ) ii jji i_i;jti Jl J,l, ^_ yjj. jjj, lj J £y ' -J-'jy.i 'i^ fsy f'j y^JX.
i Atji ^aS Jb .j i::; J ji.lj .J o f\ iJi jlsji « Usi tf jlJI » il (fif-j,i

ù'>J.iil;»jlijî Jsj ^ji tili Jii. J-lj ùl»J^U bbj»iA.fi(^ . ay\ifi\yOfî A jf.

Oj'.Ji Jj ** *;» J jlji '3 SJSSJ Jljr 5=^^15»- J'*i y_y i «-»5^ « J^jiij >.j ^ ùlfi»»- fl i-} f 'i
,iJj-j.l» il ùf^.S '- cjA-^-i li.Vr *»!

-442
'::^\^i::.\^j>ihZ^Pfii^^Mji^^cr^y^
- i::J<:ii)'(yi>\:jjyjijyjCj\i\ii{^

»UillilU (X-i *y'>. >'»

Jt> Jtp»-»

i\^V_Jb ÂJi*s» klJÛ \^,>\J.\


-A

jlLîVl tjj'jv'ijj

liiij \ ;j»rlj il- ^ tllJy l (fJy(j'3y''-' î-v»-lj3i-ù*

tUi J» ^ jjfi *î- ù** <ilij» 1- (^jj- 1> }>*' jjr*^ù»

.tiby 1' jjfJiiujIjyï liiiy ^' "- ifjy.xj'sj':'^ "

>)J^*^| ijU - ji*i öi^v^. tiU .:;,» jvx-*"^ '^- f^ "-f^ f^. '^J^" "^' T^ v^^tA-ljW

-443
y\ jjud*

O^J>\

-'^ffiùlj.j-» nrr ùly.j- »

Iji y Jy^'t j-'"^:*'^'.

t5j\.# ù\> i$jA diibAj^' .

t^jiàl ^y\J\
y-y >r

\ .>> (y-a

j\^ *sji>j^

t^U-jOi 'P Ù jyf Jl

iS-i'iyjSji-i-^ To-yi ffj-:if

£Jit5CJ

Sj, JUjl;
J'y-- I f

t^U-jJU p iî Jyfi j»L»- ijjiijl»-

O'-y ^ (V. .>- J»- iS-*>1

ya>y\

A \ nt"f I t>^'-»; (ii" *^la* ] » \t.»T' '

-444-
SAL 2 ANNÉE »

HEJMAR 8 S NUMÉRO 83

ŞEMBiH SAMEDI

1 Tirmeh 1933 1 Juillet 1933

Hovara dorili « Bevue tiirilB

Hespèn xwesxwanôn qnrdî Gegerxwin

Şlna xwalé min Kedrîcan

Mtr Mihê Cegerxwin

Tirba sipt û mare kul p; Hesen

Sehiti. E. S. Gewrl

Sehiti Osman Sebrt

Ibret Gegerxwin

^ ivisevan D'. Q. A. Bedir-Xaa

Çarinén Xeyam r.'. Q. A. Bedir-Xan

Talr.teq Evln Cîweleq

Berdêlq Lawê Fendî

Wefdi Qurdistan Pîremerd

Tola bavan Heval Şiqrt

Bo xawent Hiwar Ewnl

Ax û qeser ,
li. E.bott

Newzad Hey dinya fan

Civatmiletun Selam

^ivé ^tnsip

Besna Hereqol Azizan

napxafla leretl
ŞAM - 18)3

-445
f 9^f/l^

SPÉCIALISTE DES MALADIES ;»ÎTErtNES

VE.^tERIENNES ET INFANTILES

Serais Q>/éûré a^aïua. ^ff^i

EgoUige Frères
Inscription sur tous les métaux Gra¬

vure coloriée, pancartes et tableaux en cuiv¬

re. Impression de cartes et autres en relief,

miivanl les procédés les plus modernes.

Dumas Malet; Uaher

Qirîyarîya Qovarê Abonnements


Ji bona Sûrîya, Tirqîya, Ecemistan,
Pour la Syrie, laTnrquie,. la PerS^J
Irak û welatên kevkasê :
l'Irak et les pays du Caucase:
Salqt 500 kirûs-sûrî IOO frenq
1 an 100 f^
Şeşraehqî 300 kirûs-sûrî go frenq
(i mois 60 i'.
Çarmehqî 200 ,kirûş-sûrl 40 frenq 40 f'.
4 mois
Ji bona welatôn din : Pour tous autres pays:
Salql 150 Frenq 1 150 I'.,
an

Şeşmehql 90 Frenq mois 90 I'.


6
Çarmehqî 60 Frenq . 4 mois 60 I'.
Her tişt bi navé xweyîyî tône sandin : iidresseï toute demande au drrfecte.U.
Mtr Celadt AH-Bedir-Xan. propriéiaire : Emir D . A. Bedir-KhaÇ
Sam : Taxa Qurdan ' Damas : Qnarlier K«îr(i&

446
Sal 2
ANNEE 2

HEJMAR 22
NUMÉRO 22
-»-çy o-ar-i

SlîMBjH
S.MHEOI

1 Tirmeh 1933
1 Juillet 1933

Qovara QQrdi * Bevue larde

c[o zarè murqri zarawa([i zarè lolo ye. Ji

xwe qurdîya lolo zarè ((urdmancî ye .

J-e ho zmanê qurdi Hawar jî bi piranî bi zarè f|urdmancî


derdiqeve .

Niho min divêt ez fi(|ra xwe liser


Weqê Hawara şanzdehan giha destè
yecjitiya zmanê qurdî bidim zanîn:
min û min dest bi xwendina wù qiid.t
1 Zmanê qurdi bi bijartina pir.sên
qo t.'de bendeq liser yeqitiya zmanè
qurdî. ji hemù zaran, û bi xistana wan
qurdi beye. Pè geleq sa bùm i"i min dil
li sûna pirsên biyani qo qetine nav zmanè
qir ez ji fiqra xwe di vê babelêdexuya
me (lirqî ù erebi).
biqim. Ezè ji gotina xwe bi çend pirsên
2 Berî her tîştî divèl em zareqî ji
biyaniqi dest pê bi([im.
bo Xwendin û nivisandinê bibij. rin, pişl-
« Major Soaneoyeqi ingilîz qo di nav
re pîrsèn zarên din bêxin nav wî zari
Qurdistan ù Ecemistané de geriyayê û
3 Zmanè qurdî bi awayè di jêrîn
hînî zmanô qurdi ii farisî bùye liser
pês ve diçit û biser diqevit:
Qerdistana jêrin qitèbeq nivisandiye.Major
A : berhevqirina şibr ù pende di bapîr
di qitèba xwe de bi zman.î qurdi û bi
û qalan, da qo qanîyeqe edebî biqeve
/are muqrî ji mijûl dibe. Ev e gotînèn
destê her nivisèvanî.
Major Soane.
B : danfna dibistanan di nav bajar,
«Yen qo zmanê qurdi rind dizanin qèm
gund û eşîran de.
in. Ji lewra hineq debcjin qo ev zmanji
C: wergerandina ((itèbi'n biyanîyan
î'.manè di farisî ù erebî hevdudanî ye,
en hèja li zarè xwe.
piranîya pirsên xwe ji wan girtiiie. Hi-
D : belavqirina rùjn.nme û qovaran .
nec|ên din dibêjin qo ev zn-aii zareqî
F:danina du civatèn cihê, zanistî û
farisîya qevn e, û pês de ne çûye. No,
dini. Ev her du civat bi liilbijarlina pirsên
lier du gotin jî ne rast in. Zmanê qurdi
([evnar û bi peydaqirin ù hevedudanîna
zmaneqî qeleq qevn e, ewçend qo ji
pirsên nuh de mijùl bibin.
zmanè farisî c nuli jî qevntir e. Zmaneqî

lequz, bi zmanazîneqe binizam . Ji hêla C-U vei/doyê CfCicri

din zmanè, qurdi ne qeliye bin hiqmè


zmanê erebî weqe larisî û pirsên ari è,i
SGMII
Xwerû winda ne qiriye . Lê larisî ev

winda qirine û dewlemendïya xwe bi Di hejmara bawarè a şanzdehan de

pirsên erebî aniye pê. User sehîtîya zmên sê pirsîyar ji ciurdèn


Di nav zarên di zmanê qurdi de z:irèn xwenda qiri bûn. Bi van çend xêzèn j,rîn

paqtir û xwerùtir zarèn muqrî û qurd- gotina xwe ù bi geleq silavan ve pes berî
maci ne . Ev her du zar geleq nêzîqî hingo diqim.

zmanê zendi, zmanè Avêsta ne.» 1 Yeqîtîya elfabeya qurdî.

Carqè hevaleqî min ji min re goti bû 2 Heçî xûrtôa qurdan yen qo Irù
Bûpel 2 HAW.AR Hejmar 22

Wyliyê tirqo?
v/isev/i Ha... ha... ha no., ez ne ewim.

Jîna paîzè bê reng û tam e, ji lewre belqo tu qomandarô esqe.rîyî

dema werihan û mirinè ye. No., no., te disan sehne((ir.

Bnjcn cûn, ezmanôn bêroj, ,Sevè.n res Ma qî yî bibêje...

çikas nexwes in. b z 'blis im :

Bayé qûvî libri dibe, sih qùr û sar e qo wisa ye bas e ba.j e, zùqa lêm
Ewrên giran û. tarî di ezmanan de Qiîl ji cihê Xwe keliki axê xwe veqir
digerin sihên wan di((evin dilèn mirovan
ù hèdi bêdi cendeqê zelami ê hesU ango
û dilê wan tehl diqin.
keltaxC'. wè ji erde derqet
Key nexwe.sîyeq ji xewê radibe û li
Iblis je re got:
dora dinyayê de digère.
Pûja te xwes be. Nivisevanè le
Di paizêdesistîya jînê, zayîn û mirin
vegerand:
diqevin pôhev. ù insan ji xwe re dipirsG:
Ez niqarim selawa te li te vegerinini
Ma ez ji (|û hatim ù diçim qù?
Mirî geleq nizm digot ù dengè wi
jîn çiye'? Ew hatin û çùyîn ji bo çî.
ecêb bù key du hestî hev digemirandin.
Rûjêqe ji rùjên paîzê dilô Iblis teng
Seytén got:
bû ji xwe re got ezè herim gornistanô
Mè'.'e kisi'ira min meq e min nediviya
yeqî ji miriyan ji xewa wî hişyar biqim
ez selawê li te biqim.
û père baxôvim û weq gotina xweqir ù
Xem tune., lê dixwazim b'zanim,.
çû gornistanê û ser tirba nivîsevaneqi
Te çima ban min qir?
seqini û ban wiqir û gol:
min ban te qir ji lewre min ji xwe
Hol gubbide min! ji cihê xwerabel
re digot, emê berin bigerin 1
ji gorinô dengeqî kebe lê vegerand?

bo çi ezê ji tirba xwe rabim. Çaqe.. ger ji hewa ne bevkas spehi ye.

Divè tu ji tirba xwe rabî I Tu ji sermayê natir."!!?

No ez ji tirba xwe ranabim ! No. bi xwedè eznatirsim.. Min di

çima ? jina xwe de geleq serma hilanî.

Ma bèje tu ((î yi. Belê... niho tê bîra min, te serma

Tu min nasdiqî hilanî, ne sax qeti ù wisan mirî .

Li teniştahev bi rè ve diçùn.
bi zmanè qurdî re bendewar dibine
Baraneqe hùr dibarî n bayeq dibat li
ji qurdên her welalî xorteij bijarlin û ji
hestî yen ser ù perasùyèn nivisevani re
vaii xortan civateqe zanistî anîn pô.
derbaz dibù qo êdî dileq tè de nedilivî.
3 Di vê civata zanîsti de berî her
Ji qortiqèn çavên nivisevani roni>eqe
ti.stî ferhengeqe gewre, di pist re qitêbên
hesin derdiqet , diqet erdê ù rêyalbifs
qevnar û nûjen, temamên wan liser hemù
rondar diqir.
zarên qurdî bilav qirin û di piştre bi
Nivisevani ji şeytên pirs qir?
yeqîtîya zmanê qurdî mijûl bûn.
em diçin bajêr?
Bi vi awayi heya deh salan di xwen¬
Qo dixwazî serseran . qeyla te tê?
dinê de yeqîtî û di axaftinêde nîzîqayîyè
çawan nayê
hêsanî dibûnim.
ma di bajêr de çi heye qo nîziqî
Xwedê vè bendewarîya Hevindê Sorî
dilê te ye.
bi miletê qnrd re dirêj û berxurdar biqe. mirov

Oiman. édrt Çima

448
Hejmar 22 HAWAR Rûpel 3

Çi bêjim... ez çikas ji bo wan bv Çîirsal in tu di axi de yî niziqe


xebitîme. bibin pènc.

Iblîs diqenî û qeyfa wi dihat ù digot Hol-j ye? di vô navbin de sê zelam

Insane reben I haliii ser tirba min rawestan yeqi ji wan

hem reben hem bextiyar navê min xwend ù digot naveqî wisa

Iblis mile xwe dikeliUand. min tucar ne bihîstiye. Niq dilê min di
vé gorinô <!e qes ve.sartî tune.
Ji gornistanê derqeti bnn, li ber pèyên
Çawa biliêjim dilè min geleq aciz bù.
wan de rêyeqe pehn xwe dirèj diqir, di
cz çend salan ji bo welatô xve xebitîme,
her du rexén ré de avaliîyèn mezin bi'ibiin
pişlî vè xebatê yeq têt ser lirba min û
rèz. Bê tarî bù, ronîya fanosen rè bindiq
dibèje, min navè vî zelami tucaran ne
bùn wé qêmanîyè.qêmanîya roniya dinê
e.sqere diqir. bihîsliye ù ji gotina wî derdiqeve qo ezdi

Iblîs dîsan pirsqir... gorna xwe de ne ve.sartim?.. ma tistèn

wisa ti'n (lisandin.


de bêje.. di Horinê de tu çawani, lu
çawan li xwe dihesî. Yc din navij min nasdiqir lô wî ji

digot qo min xulaiiiîliya tirqo qiriye bila


Niha qo ez té de hinbùme , ne
ciht! min liibe dojeli. Yè pjşi digot ew
xirab e.rahet û bêdenge, lê dizani de.spi-qè:
çikas b' ekl lui jina xweji Lo serxwebûna
de giran ù gele(| dişwar bù . Wi qerè
Qurdislanè xelasqir.. Her leugiyè de ma
giredayî qo tabula min bismar (|iri liù
ù wisan b' père mir, qiti'hèn wî niho
bismareq h mejîyè min de ji qutaliù.
di gund II baj-irén Qurdistan.; de tèn
IMzanim qo ne li.stiqi giran e lè ez p.;
geleq aciz dibûm. xwend 11, herqes bej wi diqe lê mirî ji

Min ji xwe re digot ew bi Icesdè wilo pesnèn xelqè ù ji hejqirina v, an bé baye.

Diviya bù jina xwe di xwe.siyè de


çêbù , min bi eklù mejîyè xwe i.ş'ii pir
bibnrîne.
zelaman xirab d'q'r dixwestin mej'yê
Wextè qo (|elin nav bajêr de Iblîs
minjî xirab biqin. ù pa.sè qurm peydn bùn.
gubdarixa dengeqi qir ù ji nivisevani re
ew jî işeq bû. Ez hèdi, hèdî dixwarim..
got bibitiîse.
geleq hèdî. Iblîs digot:
Nivîsani guhda ù bi'.isl şagirlên dibis¬
gotina le ye .. wisa dixwin, ma (.i
tanè yeq ji sihrèn wi distiran , pè geleq
dixwazî , ew goştê tehl ù weq zirav jt
dilxweş liù n disa dest me.Sè qirin.
zû naye xwarin.
Xel<| li ber qilêbxaiieyêu mezin qom
Le dizani cendeqô min ji ne liştiq
bù bùn, qetin nav wan Je ù nivisevani
bù, gostè wî geleq ()êm bii!
dit qo yeq ji qitèbôn wî bi herfên ziv ù
Tirq ji gostè we /eyde ir hezdiqin
zèr lapqirî pèsberê xelqi de ye, xelq bi
ne holè ye?
lavèn ge.s lè dinêrin ù herf qitèba wî
Belè.. gotina te ye. ma çawan ni¬
wei| stôran ditcyisi i.
zanim, ew goşt> me û gnndê me ù ber-
Qo Iblis .sahiya wi dit pè dilxwe.s bù
li.ştê n-.e hemî bi hevre zu dixwin !
ù je re got:
Pehîzê de gorin çawa ye, hêmi ye?
dix-wazî em herin dùrtir; niviseva¬
Belê.. ne bê hèmî ye , lè mirov lè
ni got;
iêr dibe. Lê heq rastîyê dixwazi ez ji hemi
No., naxwazim, dixwazim bizivirim
tiştan zeydetir ji wan ehmekan aciz dibim ser lirba xwe,. min dit qo ji bo min
qo t.'n ù di tirban de digerin ù ser tirba mirin nine.

min de radiwestin, Vegera x'we de disan dibihîst qo

Lê dizanî ez nizanim ji qî wextî ve zaroyên Qurdi.staiié .sihrèn wî dixwînin.

ez mirî me,, êdî wext çi ye sehnaqlm ^"-.Qamiraa aU ^cditrSUn


"hûpel 4 Hawar Hejmnr 22

Çmwîmêm MmymwÊ, \M
Eminô ' bmed haie qustin
Delala qo dilè min je re bar bù

Cibeq dî de ji xemè re giriflar bn Kederè du mehan e, F mine Ehmed,

Çawan diqarim pè derinani bigerim bi naveqî din Emtnè Perîxan bi destê

Dermanqerê me nesax ù jar bù tirqan hâte qustin.

Emin axa yeq ji axayèn welatê me bû.

Ber çavên qûrbinan çi spehî çi qirêt Mîna axayinen din ji tirqan re xebateqe

Warê dilqetîyan çi dojeli çi bihuşt mezin qiri bù . Digel hevalèn xwe çeq-

Sitarèn bèdilan çi etlas çi caw hilgirèn eş;ra xwefda bù hev û çû bù

Bin serê dilqetîyan çi balişne çi nivîn liser rehmetî Sèx Seîd efendî. Piştî qo

-« .Sjxè rehmetî hâte bidarve qirin Emîn ji


Gava hêvîna pèsiyè ez libev dam weq axayèn din baz da û hati bû nav

Ji min re a berè dersa bvinè dam qurdên Cizirè.

Piştre ji pariyê zêrè dilê min Pas çendeqê tirqan elweq belav qiri

Çêqir mifleya gencîneyèn manan bûn. Imîn ù çend hevalèn wî her tişt

ji bîra qirin ù vegeriyan çûn ber destê


Ev qar.wanè jinê ecêb dibore roman . Wan yeqo yeqo ew axa winda
Ball.'ide dema sabîyè dibore diqirin . Tenè Emîn ma bû. Vê paşîyê
Meyger xema xavîyan nieqşine dora wî ji hat û li ber çemô Bişêriyê
Bine piyanè sev dibore Iii du beriijên malxrab hâte qustin.

Qurdino l de ji xwe re ibret bigirin.


Dilê min tucar ji zanînê bêpar neliû
Eve qurd dibêjin: rih dibe bost neyar
Hindici man veşartî qoji min re qar nebû
nabe dost.
Di jîna xwe a heftè ù du salé de
Cegerxwin
Jîna min borî ket li min a.siqar nebû

Beri qo navè te ji dinyayê biçe


Xwe bigire ji giyani tuê dur biqevi
Vexwe serabè xema te dé biçe
Li pas perdeyè wesartiyèn Xwedè qûr
Qezîyèn delaleqe ji hev biqe
( l)ir[evî
Berî qo la"ê le ji hev qeve
Serabé vexwe tu nizani hatiyi qù

Dilxweş be, tu nizanî de biçî qù. 5ernijdevanô rindèn xerabat ez im

Ji gotinên bê cib gunehqar bûyî ez im


Serabè vedixum lé serxwe-siyé naqim
Ê ji vexwarina meya zelal bè xew mayî
ji bilî piyané destdirêjîyé naqim
ù bi xwîna qezebô lavelav qirî ez im
Dizanî kesda min ji serabperestîyô çi ye

Da qo weq te xweperestî meqim Gulê gotrùyeciî ji rûyê min spehitir nîne

Kevkas westa bûna gulavgirî ji bo çi ye


Dinè diti û her çi ditî hîç e
Bilbil bi zmanè halê xwe got
û her tişt qo gotî û bihisti hîç e
Ma ji bo qenîna rojeqê qî saleq negirî
l'eqe dinè ser bi ser geriyayî

An ji goşeya malè de rùnistiyî hîç e


Yeqi ji kehbiqeqê re got tu serxweş î

Rûja qo hespè ezmanî tê de zîn qirin ù her gav di dawa yeqô de rewS î

û Mişterî û Pewin rewşa wî qirîn Jinê got: melayol herweqî tu dibêjî nie"

Ji dîwana kezayê nesibê me ev bû Ma tu weqe xwe yî ?

Ma gunehê me çi ye kismeté me eve q^irin 2)'. QamiraaâlU ^e-Ur-Xan


Hejmar 22 HÀWAR. Rûpel 5

Texte, ct Traductions:

um
Sala hezar ù sèdebem çel û car ù yeq ro
Ji devi Ehmed Fermanê ûîqT
Babù ji kewmê qurdî siltanô texte xisro
Bi şerani, bi delalî ji min ra dibèn Besnayè
Bidin, m;d ûmiliyet bi ilin û iz ù hiqmet Xwedîya qulan û derdayê
Sèxê lerik û irsad ji nifsa qurdên Pulo Serina liber dilê xortayô

Ev Ristemë zemani Behramê wextè me bù Li min porsorê, porbelayô

Ji Çcir mebèn buharè tirqan digel wî ser bù Li darè dinyayê lu nemaye

Çend keymekam ù walî girtin di vé buhurè Li mimqedqirî, tabwindayè

Tirqan diqime kirin: emanI ji destè qurdo Li min qihèla serê tewlayô

Qaxez û nivişiê min windayê


Pir qirin hileqarî lirqan di kewmê qurdi
Qetim lora mêrê xerab
«Heyl» dane sèx û axan makùl hem jî
(miro Qirim bergireq, ji bergîrè tatayê

Ev tevde çûn Hewarè wan xwe bixwe

( hev qustin Bi Sèrani, bi delalî ji minra dibên Besna


Li ser Xwe. qirin dcA'let qurè xunxwa ( Xelilê
(Holaqo)
Bejna min zirav, nava min kendîl e
Sed S.ih û iixa û mir quşlin ji kewmê qardi Me.şa min, mîna werdeqên dora çeman
D..yê selaê d.mîn hem qindirê weqe mù Sîng û berè min sipî ne, mina cira sir in

Z;iza fena pilingan bi sûr û d:ir û gopal Mîna sève Melolê, -sevê qanûnan liber

Bi dengê miliyelè kirin didine lirqo (serè nexweşan

Hem tirs, hem tehl û hem sôrîn in


Bi sond û ehd û iman rabûn digel vi sahi

Berê xwe dane roman gazî qirin «îro ro 1 »

Dengê tifeng û top:in diçùn semaè banî Min rebenô, min rîseq diristi ji xnbarê

Xun bûn rewan ji xortan nll ù firat man W ezô bişinim ser hoste Melqo , culhô

( co co (bêxwediya Darê

Hineq ji qurdê ehnieq xaîn dibûn didilde Bira çêqe ji Amùdô hela ber Enbarê

/x 1 ew bedoê sersem, axi ew bé bavé kaso Bavô min xèrô bi((e, xèrè nebine

Çima ne dam torinô mala Hesen .a.*ta


Wan şexê me girtin, derdeiti tirqo qirin

Wô rojê çel mucahld xistin serîtè barù Ez dam Brahimê Temo , mina qundô

( kelaçàn, mi.5qê ber qevarè


Zaza Qurmancè jorin hela Cezîra botan

Agir bi wan \e danin manendi nift ù penbù Gazî diqirne barî yareb xuda tu zanî

Em mane zar û mehrùm b:- mal i"i


Pîv;lz çi sor ù qewr e her tebhê wé heraret
( mêr ù Zaro
Qurmanc çi desl û dijmin dujwarê quré

( Hirto Min dî yeqî ciwanmêr qo «ev xeber

Mêla û sèx û beg 1er qustin serê di wana


( me guhqer
Yani ( T vin Cîweleq) ev xebera go bego
Liber titeng û top:in manendi gog ù qaşo

Dilê min her bû qebab ji êş û derdê


Ziqê-jinan kelaştin zaroq ji wan deranin
( qurdan
Ew dane ber sungîyan wan go «Hewar e
Ji eşqêçeşmê min xun bu Nil û Dide
bavo »
( der bù
pIr û ciwan û bûqan bisqê xwe tev kusandin

Wan seug ù 9ùx kamet ebr û hilalè rû rûl £vi'it. Ciwelei

-451
Rûpel 6
HAWAR Hejmar 22

Nizam bextê min res bùye, çima sipî nabê


Traduction
*
Avec douceur et grâce on me dil Besna
Ji min ra dibên Besna, Eesna Emînô La possesseuse des douleurs el des îouffrances

Uejna min zirav e, serê guliyê min sùsô I.a douceur des coeurs des jeunes gens

( zîvîn e 0 moil aux cheuveux blonds , aux cheveux

Bavè min xêrê biqe, xêrê nebîne [dénoués

Celle à qni rien ne re.Me dans l'univers


Çima ne dam torinê mala Hesen axa
Qui a agi mais dont les iflorls sont perdus
Fz dam Brahimê Temo, kelaçè Siréçqê
0 moi I la plus noble jument du haras
Çoqa min liser çoqa wî
Donl la généologie est perdue
Niqare heyfa sevè ji min hiliné
Je suis tombé dans le Gli t de l'homme mauvais
*** Qui fît de moi une bête de somme de ceux des

Navê min Besna ye. Besna Xelila [ lâl[l]

Vemiqè min mîna sève Zinarê , paşqela


( Merdinê
oeri sor, (|oq sipî ne
Avec douceur el grâce on m'appelle Uesua
Çavè di reşbeleq meşinî ne
[Uhnlilê
Zêrè eniya min Mehmùdî ne Je sui svelle , ma taille est fine comme i.n
Mala bavè min ne bi xana Xwedè bê ({cBnJil)
Çawa ez ne dam torinè mala Hesen axa, ^'on allure esl romme relie des canards des
( apè Behri [ bords des rivièrs

Fz dame Brahimê Tsmo, mîna gayê pire Ma poitrine, mes seins io.il blanrs, de la

*** [blancheur du premier Irait de lait

Birês, birês bi xumarè llssoatcomme les poinmesde Malalija[2] qni


[daus les nuils d'hiver au chevet desmalades
Ezô rabim cilê torinè xwe bibim ser
Sont aigres, amères et aussi douces
(culhô Darè
Mala bavé min ne bi xana Xwedê bè
Çawan ez ne dame torinè mala Hesen
Moi, pauvre je (i'ais un fil de laine tendre
( a.\a, apê Behri
J'enverrai au maîlre Meiko, le Iricoleur du
Ez dame Brabîmô Temo, mîna mi.jqô
[malheureux Dar [,
( ''in qevàrô
Pour qu'il me tricote, (en tissus mes douleurs)
Birôs, birès bi fesîyô
[de Âmoude jusqn'à Enbar [4]
Sersoté nav herîyê.
Que mon père fasse du bien, mais qu'il n'en
***
[voie jamaiti
Werô kutiyê dilan veqin
Pourquoi ne m'a-t-il pas donné au genlilho-
Ji derdê dinyayê, biqul û birîn e [mme de la maison Hassan agha
Feleqa min dawî nîne, dinya derewin e El il m'a donné à Ibrahim Temo, pareil n

Bavé min xêrê biqe, xêrê nebîne [l'hibou des ruines , au rai des alentours

Genim biçine, zîwana res hilînê [ du grenier

Çima ne dam torinè mala Hesen axa Je ne sais pourquoi, ma chance noircie ne

[devient plus blanche


Xortê di Omerîyan, simbêlsorê ser xanîya
Ez dam Brahimê Temo, mîna gayê pire
Drané wi qeline riya wîasipî di hinarè
On m'appelle Besna, L'esna Emiue
( réyê min ra bûne
Ma taille est fine, les pointes de mes tresses
Çoqa min liser Çoqa wt
[sont pareilles aux exlréiiiii4s argentées
Niqare heyia Sevê ji min hilînê.
[des bouteilles
Hejmar 22 Hawar Bûpel 7

Que mon pèr,; fasse du bien el qu'il n'en voie Qu'il sème du blé rt qn'il u'en recolle que

[jamais [du (zîwan) [7]


Pourquoi ne m'a-t-il pas donné au gentilho- Pourquoi ne me donua-t-il pas Un gentilho-

[mme de la mai'on Hassan agha [mme de la maison Hassan sgha

Et me donna à Ibrahim Temo de Sireich [5] A un des jeunes gens Omerî, aux moustaches

Mon genou sur son genou blondes , debonis sur les terrasses

Il n'arrive pas à prendre de moi la vergeance il me donna à Ibrahim Temo, semblab'e 6

[de la DUll [un vieux boeuf

Ses dents sont tcmbés, sa barbe blaorlle

[m'ëgraline les jouefe


Mon nom esl Beson, Resnn Khelila .\lOn genou sur son genoii

Mes sema sont comme les po.n nies de Zinar[r)] Il n'a-rive pas à prendre de moi la VengiBncfe

[de la tiliit.
[derrière la cilâdelle de Yardin
Les po'ules en sont roiiges, les souches blanches
Besna élait uce jeunne filliî de la tribu
Mes yeux bigarrés lesSémb'énl à ceux des
Omerî. belle et ïédaisanle. Elle él!>it d'une
[agniux
famille moyenre el aimail l'un des fils du sei¬
La serre-léle de mon front est falle de l'or
gneur rie sa Iribu. Malgré elle son père la
[Vîahmondi donna à un homme âgé, Ibrahim Tomo, dont
Que la maison de mon père ne voie pas la
le norti se répète 6u ro'irs delà chanson. Besna
[prospérité dn lenipls de I i>u après avoir snppoi té celle vie, pendant quelques
Comment ne me donna-1-il pas au genlilhr. années, se G| enlevée par un Jeune homme el
[mme de lu maison Hassan sglia se refuRia avec lui chei! les (Pendjinarau):
El me donna à Ibrahim Tenio, semblab'e à Celle chanson est Ités populaire en kurdistàtt
[un viPBx beul' et compte dfîèrentes variants. La rtésenle tii'a
elé chantée par Ahmed Ferman de la tribu
( Kiksn) . Uae autre variante a été enregistrée
File, file (la laine) avec rêverie
p-ir une compagnie de graniophon, d aptes le
Je vais me lever prendre les habits de mon chanteur (Isa Dtrwicbe) de (Jiiîkho),
[gentilhomme au Iricoleur de Uar
(1) 'l'ai; C'est la plus bafse clasee de la so¬
Que la maison de mon père ne voie pas la
ciété kutde, classe qui n'appartient en encan
[prospérité du temple de Oieu
clan de liibu.
Comment ne me donna-1-il pas au genlilho-
(2) Malaliya : Ville kurde sine à l'ouest dn
[mme de la maison Hassan agha, l'oncle
kurdislan de ia Turqui», renommée par ses
[ de Bahri
fiuils.
Et me donna à Ibrahim Temo. si inblable au
(3.4 Dar, Amoude, Enbar: sont des villages
[vieux rai dn grenier

Rie avec la quenonillo, file kurdes . Amoode acluel'emfnt se tiouve en

Syrie el est centre de Nahiya.


0 léle brûlée, efoncée dm la bine
(5)Sirelcb : Village rocailleux des montagnes
***
Omerf, d'eu le mari de Pesra lire son origine.

Viens, ouvrons les boiles des coeurs (Cj Zinar : En kurde s'gnifie rocher, et est

Qui sont à cause des douleurs du monde, le nom d'un quartier de Mardin qui est silaé

[pleines de plaie et de blessure sur nn rocher, habité pi<r di nx tribus, ( Dayi-

O sphère , je n'ai point de fin ( d'avenir) le chan) n (Mecbkinan].

[monde est mensonger (7) Ziwao : plante parasite qui croit daoa
Que mon père fasse du bien et qu'il u'en voie les blés.

[jamais CfCaeqol Siiixan

-453
-d'>-
aM Vt' A'^i

(Sjyj- À- -li 'y iba^ ' ay Ul^ j ùb^ J j*

: cf \jAs Ù'^Jy-i Ai "' -'t' 3


~ bJ. ùb^jJi j -
u ^Ji,fj,j tij.'J (S'y *;» y »5C^J 'jlj!
y\» \yj j\j IJii y'i s t} y^' c"
b'.j y «r "^ ^JT ->'^i J^bJ^ j ^jAy
a'j»jj ;j Ci 'i y Ciii jb(yj; y(Ş/ J.J jf- Cij\ iiy fj- y _îl J^ (Sj° (Si >j-

jb ùl'j jh sj^ yjy 'y Ù-J.S -»>i J Ju'l:-} ùb 'y 3^ f ji y -^JJ f' (Sj,

uix yX (SJ (fi ù.y ' (y-^ y y 'fj y l>f i f 'y (ff (J'. 'y fb^ J
Axjli SJ fj yj j ù^Jif ùyi ùî»y- y ff:ùj"J\ss^ -

Cjj-i'j'-jù.fif yyj-!^ f o\:ùi>^; ^.y yi U^ jU ils iiy s (yb (Şji j

: cfs fjb Ji, Ùji. A, fiij


(Aj-i y. (fjù^jn yj'i 'j- J' ù.j i
\)ji _iS JJ ijb
ùbr fi bsfj ùiy. ';J '^Jy- A\
; Cf\yj J-f- t (fjij -ifJiJ b
(yi-if(Ş jij -C-i j 'fi ^*>r ''
(Sjijj" ^Jii-i, sj}' j *>-!(j"^ 2^' y '^j J ~~
A> abi j ù.y- j s^ *i *' fb-' '^T ''
(SJsj (SJ^^ ' 'Uj J^ y 'Sf fjA
*J *.. Ù\i-. O » ab Ù^b yj ù\y- J~J
'fS^-i'.f'J.J
JSJ Jjy --aJi; il jy 'jy y *d jy
j^} .y >} U yb di y « 'y 'if y ^^
Jji Aay cb CjJX Ji Ù-j- V *ïl.Xc6 jl
(fj'j (ŞJj (Şiy^ 'Ş'-'şf (S'iji ù.f y
*«-J> ij^l ! i_|j ^*^ 'if (S'S*- i ci fjsj yi 'i (f'jb (S', j ab-i jt-j, ùyj j»-j
A jj^ ùby Jiili y^A- J-iî> jjj .J LŞjUJi s fj^. (Sjb (J (SJ » : o/l J 'ji-J
'JijiÙ-S^Ù^bj j 'jiJi li f 'i (fji. y y S 'y JXi Cj. Jî" 'j- (SJyi « f/f f 'jb-
'jfsfiryd. ùf. ^ yyj ^s ^j j (fi Jyi 'f'jbyi,(y.yj''yji jbji

f J b j ^i 'yblibs jAlf Ji'^j 'y


ib» *! ùbf y *i 'llV>- *> _sl Ij, (fjJi
' -l'f 3
i i y\i ba- Aij; j _., iy,\ ixi

4a. ay J, (fjj (fjjj fy\


liJ-iiijy
Ùjji ùf ' Jf- (Sf S Cbs cf Ùjjjjb
ùf^j.J f 'j- <sf \ ,^ jbi f lijb fy (fi (fJji ' jb Aii\
,j .ii jf- 'ùbiX^ yjv a (fy fX-y
. z-lf ' Ij *îr; » ^.fi j LS-V 5^^
C' j bj'j (fsiji jiy jUI>-> 'ybj * b (fjsjbf A (fs fj^
: Cj> iy (fj\ijb ji y y; y\j ' cf\j(fi i'iijy; C_i(Şsy'i3':X» f\Xi
A l AJli iijjX» bsJ Aa aj's Aif y jU J.\j
ùf-^ ^j.j (sy 'f'-J 'i-i- 'fi (^"^ '^"^ 'f^ ^^
Il Jj\ft js C-J^Ji J'J oy (Şyjb' CJJ;. SJ^ . JjMi \ais

*> ' fi y.j (s jj ''' y A.(fj}j j ,\ . jb cb i fi J sjs yj^J-i^ f-^ (>\


_, 6 ."Ci (^yj jU-jj ùj! fjij y ùy »i(f3 yj i f (Sj.^

454-
r¥.\^'j> yj\A A J/'

'j-f-. J- ùlj'r Si f-^i iJl^v» (fij\


'if y
'jb s ù'% yj ^.j-i Ù^.S 3'S'y
'Ji'y j (Sjbb J_(Si ,y C)bb- J^; i-il if jl
1'1^ }-' Lij èy. fj ty yj'

I'Jb^-j jl b^ j 'yyi 'J bfcfsjy; 'j- ùé'^


Aiji.Ai~yfji(ff iy i ji jj: y
fA, ,i (fi jljU |^_ îj tj\) i y jy °sjy; vJ
' jf yj' i ^S>yy('^^'S'y

'^'Jù.sjjùy-'j'j \'^ù.jb^>j,jiy''
J'yj^jIjoJl Jj5.Öj j ib i/jU U
(}A Ai\ i Jj.i Ai ifi jy lL»jj *;
Lsj- t5j y ùb^ A, Jl;,!» i5 «jy j il-, «ji- _w^
Jl Ji- iiaiS idiïi A-jljA.-jlc>if a
ùji.i JLj idJi } cJj Si v_J A. jVj Jy i
yj; *>-J Si J A-.U k_, Jy *.»
'j- ^b. J j; J Ijrt* J "i/j <f jf« «,/ ^* J^-
*. f jb» (fjyy (fiJJe-\j-afi ùbV Ji:^
yj Lil jjl JJ) » J »ji- (^_p J «ji- J.lj! bj «J
IjJJJ <jIS J-» (ŞJ iljUi Aj JiiLi ij, j i!SJ-ij J jV
VÙ^/U J>- y. ^jyji ùyùyfi, ay J.

aÎ ùVr (ib«j»- J^"'ibi^' ij^ t/" J.>Vj


(j^xlj Ji ttliJu. «^J!}î^ l;* I' j
jc^\j 5 llL:»' 'i-\ Aj jU- y.jy J 'y Jb" S bla
«_1j^J'J *^ «^j'.jr Sjj
y jy. CJib Jl; y^ I, J\a J J\ J Aj'jL- 1^1jJ»
^Li J tijLîJte J (fij\j.f\ ^ iji. tjy JÎ .y.
\j yj ùbV J. 'A' Jy. ^. i tA^ T
. Ci j (Si 'y i^^'"J 'y Jf. (jX ùy^y s
'J.J (jy (S s jb J . c-'y 'j- (yA j 'y
j 'Ajjnj U jJ bf cJl!jj_j<= jv. uî ijl»i,<;_r-
AJ A(^i yi (Jjii ajf- bcjiifi }> ba- nef i
i3 '-^T (^jl ^^. (Si 'y y I *^'^' " 'i}
« AÎ «jlj 'y bi jl (ij-a

ùiy 'j'. jr ',^'^3 b ay (Sj, ^ jy <^jl»- Ai J

if C Ji ibi- \yi j'j-' i ^(Sji Ù- 'f 'jJ' '^y


./
(S y (SJ y^b Jl; -CJ-jJa s CaJ y Ijy cjli

LUjlfi / y^ - j>^- i Ji Jjs I Jl yy J «ji.

t?l^U-3 cify fjijjy- Jii si,y Xij ay \jy y AJl» \j_^ Jj'U- ay.

- Cii ùb^ A^jU»^ fs f,S I v" iSt^ ùyf i « > (Si yJi» 'Sj'^jidJi j ay

b-jj, ùb^ j A» ifySiS Jy-j, ù.jb b jli»- (s'j yiJ ' Aji bjja a;U a-o b tu»- yx J

^l.;»j Ai J afi, yjji obUlili»- (Ss ff M Aj y a; ^i\ ^S ti- Jlj aIjJ b » /a. ^ y\ fi

jl » : o/ b .^ Jj_J (Sft jfi ay JilP b v_< ifi Ai!j-1 î JliLiJ OlJ^ ^^^1 A'ji J »

(fii Alil j^f $l!_}5l; (^Ji»li* ,_j Ju»- J Jj._l J^^'' i/J' J J'^.fa ' -^W J Jjî" (Sy
^ Jy " tr '-> '^ !>" J^ ' ùjJ^! ô* J^ 'J3J '' 'j-'i^y j yf aS^Ij^ y i clJij
' '^y ^j.J3y ùbV* JyJ". ii (Si(ff\ijbjij J>J.f (jd;
.^Ulj »j lili^jji y bf Cjbb »U ùi'i 'Jjy j (Ss i^yaXy. j ùljtj ju^ ^^ jl

' fii fy '

-455.
Mb

tili Uj ^ ai Ai * Al' »AJ Açl ^jii

' Jiibij... J^Vyj. î .JAii^ Al', lilj J (fijjb-J b S

Jb Sj\^ f^ y f J_
?? 'j'-f j "f fi^
Al Ij (fiiS iX I'aIIjic i
! ! «JJJ j-} ". li '> j^j *'.
J) J^ J\(j;(^'>''^f ? Aijfr jy\s 'yyi/-" y\
« jL J \ii cj.y f ùf y, «^' J'" y iii^ "- i'i ^
Cj.i,y. tfiSL»- jL-> tSAïU-jo
Ù'J'-iy'- IIj -l'y bl cAfi
b ii cjf y ! cXfy ' ùJ^
yyjj'-" j-" yi faf
b; lS» I cf bjj ùlojl j'^JA"(fiijj' y(S3\jfs-y:''-
i
jf.,J ç f\ Aaj A cf!\
(^ Uj ^» J^ ^-^ </ 'j''ji jl s ùLJUf i
? jf yy 3^ ùb i A^ji cb y>-(^ k^lji'l (fo^)
J J- f ^' ùli-L-- i

ùf i. s (y--Sj} J Lj_» wJ liiJjAÎ jj^ J^. y y


Ci, y\yi fj^ lil

tSJ3-J >}; J Aj ;1 Ali Jy j A» (fif iS - f^


(s^j "- ^jj y * *** y.
..iii b'j Al, J Al ._J^U» ,;, L»jl ij- Al

? j'^h S' ^ijiîiW A. j ( ÙAr"! ^. c^j yui y > )


O-j xfj J ob tSV AJ ij:^
(yjj.^ j~k' yi.fAijf)
î ^'bj lîJ; }l f'j Ij .Jl 'oU JU_- aI
^bj^ilj! jfî Jfi..-', r
IjT ùï-J'* >jj^ tS.'W y4
JJ'» ùj>. f\j Al' (fl y,(yi jy
.ji b i ..»
Ù'JJ A, ^,'j ov-j.li J Aiy
^jfyb yyi s Ju» a; cjaI AÎ Al jjl Cijf Ji
ù^P .>! *?^ (Sjj'^ y y
ÙJji Jjy tSjli (fjjb-J 'jIc
bi cj}j J.5 cl" nJj.»
aXI jÙ y. ai jli 3>-W ùjJ
y\ ii jş^-j Aj-^i- Aj yi
^ i Wj*- (J'i} ùji; y
AXif jjia- jjiy (iV a!
Jli Lij J. .'. Ji bj J. li u J li Al (fi\j «s Ai ylj
Ùi^. C^ j^J ^ (yj i
Jb Ù.Ji^ J « * JjL j; li L J "^ Al yif ùlj-J
?y_j-j-^^ >_j. J-i faf
j.'ji- Cjjy Ùj ùV SJ J-J 3^ jIjj jJj'ai f- Cjij 'l'ijf ^y

fyiL.
>yj» JSJ jy ùyi jj 3 Jy .jlj^...ji. Cy ( 'jJsJ) i AI_jl

jULij i/ jU Uj j. jij.i JAaf Aià (il_ii.

jbj ;^ i j fJSi Sj^ 1 sj^ )} sjy }


? y-k.^ j\j\ y (S A b

fjHfX j^ljjjjie tj, Sjy 'j;£ Jl»J SJ ùA^ JJi», jl J> j A-y

fj^ j'-^. J'. i-:f- "^' Ay-ijj-i y (fjy \is\ ( cyi^^ j-" y^ f''f)
iU b' J » î\i b J * aSj y (fi jii-. ji fjsta- r
o - (J. Ul - -^ (.»

jV Jl".)^ 45 A IjIa^.j Afji (f/ (fis (Ş/ L_c- AîiT i f CU}\y

?iib(i (Syi c j^-i jy


A.yi Aj'jI j ( jljy ) Ji^« ^ I I sjy }) sjy }

Aaf fij, y b bjb A Ij fii Ç !^y, y^ Ai,,y


ijy 'j:' 15'^^ '-i
Jli Lij ^» . Jli Uj j- î|*-IS\jjr y Cijf yi y y
Aj Aai cy 'fjy b)i

,b b Aj. a^ (fsb-Si (S'y yji ". y j ù\y}A jy; ^


JT i' *; Jii /.i

Ajj: l'-^.j ^/ J 'fi 'i/ _^fi^ JjU fjj yy

-456
f ^ .b:^ ^iy[6
JA

' jri'l'^: j (Sy ' ùAlU.- ( LitlJ CiJ J I j» j ' Jlî»-

cjji^ y Si J 'y y' y J^j^-; jV ^ -î:*

,^JL,u-^t-iiJj.lj-ù*-Jbj Ij «ji-J-JJji j^tfjj'L iil!li> t ùb jS^JUji J ( .J Jlj, j^ J ^ji^ i


._,Aa> A4 j^ ju 3 A. J^ilj ,jjjltl 3 »iii |j-lî>- «J J'-J lih^li j jyj J. i jP; ^ ilA> jc_» f jj ^_y

y; Ai c^Jlâl J ^-- (Sj.^ Js'; " 'i'- ùj^:-; ! ol» V i Cjiii Lij i.J b ty t tfjy t. Lj j J

y ijjjb (fijb Jb; Ci Ji iî'y Jbi JJş^ \iyl ùj«- ' f yiiJ A.Lij J Jj,J ji AJbJyj

Cj\ s lil^:r S f-^ 'J. {J^s'')(SJii^j'j 'jb Ùif bi J»\ ( Aiy jaJij j'%}

CjfabS(ŞJjJ^Cj-s:-<SJ-.\-'^'^'^ J.i Ù.J v^5 ~ SJy-", 'S'' 'pw j «fjl^Aiiij


li fa Jyy Lj jj tllj tJ jy Jl> tijI y C~(y, lj-l-»l bl>;> ù'juf ^l f (ijî (fij S Aib ùtyr Jj s
dl , y (^\J (fi yi- yX^.^ J, j J.'jl'IùM . «j'J^. j; ;ùy. jùbrVù'i'Li-.' f-'>y(SJ-^i"*.*yf(y^
b-j jj~. jJl-i A» ,ùLiX»j ( «ji- jl" (S J-y y (S j-j ) 'y J'f s iyjblA^,A>-(fi CjAa ? y i^jf

AI.}., Jl, ùbU J-J j il; li jy JÇ'^.J J'Jj:- y. -if s -^bi' ''J '3^ yi y iSjy. J3 b-yb
ùj! J^iLi |j»ijl>- b J J --jy J-* j 1 j-ly A» I' ^\y A» jU tj.jb.\

^J^jjj! ùjiif jj"^.» (SJSyi j^AbiS..'.^!^ i jf'X jl fbsj j '. y y(y^ 'Jj^i j cyAb
\jjy\ . f (yji- jî\ (ŞiJ(SJ^J Jili^l fjijj^'fbjj yya y i^cy. AJ^y iJ. (y
'- (sf-i * -^"b (fj (S) ùf JiJ l;l jfJy Ai (Ss'i\. yj yi.1 j'y(fj3^i b.j y\^

Ijli'j jrJlî» ^ <_^j jLljb iliî;l ùlj! J. 'y j l^ *î'ji-j- >j y-' ùbji iJ-y Jsiy (SX'.^ ' (fj.

ii' y. Al y (fi jj\-- f.^ j Ijjj _,r J_>- Olt^ fiy yj Ai 'y J-ii (fj(S3 «^-blj J il
ù.iiLtj AÎij (S .JJ wJ Uj a; ^;J- ù' Jij j c-i t f ÙJ Cjiilf: J.' y j'is '^y j ji
IjjjI Ojy- f «y- di , -lA'biy (f ja- jli^ jJu. JJ ù"^b>- J Ji»- ùlil -l-b 3 fay (yAXj ùltU-

(Ss bjJ ùî'Jj'- j ' ' f 'jj^ 'J iij- Ijl»*: ù-^lî>- ji. liJte y jX-i ty j ^yj^ iA\ «yi (Ssl'bif

f lÎLS y iiy JjUÎa-J (fi ; yii J. ,1 jlli j cib tty J'i/iL'U ^-l» y f c-JJ (Ssji -cljy
(fjbb fi y j . yib» JJ^, ù'b jj- J.jj- Aj-l»
b-i '(Syj.'i'jy,iS-^^'^^ ' 'j-(^ J.ii^ "^J*
J 1 Ai 3 Jlii b ùb y j t5 J>- Aj Jliboiî 'jjf};'j.3'.(fs(SJ^ycify(fs(Sjii^(ff I
li5J ijblijLIU^^i; t Ùj'' O-b A»j..>. liitîj! aiy; A) <^j «yr^ Jl Aj' (f , (fju* AI 1/1 j

jfjs (Sjii j ùf yji- 'y Jb (SJ yjflf(Şj\y lAA(fj\y (fi S (fj^W* * Jjf
j >:^_JiJiî» ya~^ j A« : ,'jlj (SJ y y Ai liJIL.
(ŞJ ùyAi 'js J ba- s (SJi 'i À- j^'y -y bjJ
ff' ^-U» ^ ' yy-^i '' y^'Ssy.yj i'i J (sry 3^Jj Jif- * 37 * 'fj'j^, <#>. >$i
y j'f (Sjj J. (y.i f y -^^^ j ' f-jb (fij (fij AiX-i cy3(y^ ùyi 'i'y(^\'fji
. CJi i AJû f (fii Jli» y}j-* ùl.S'. (fi^^
ijji J J «y* ji 3 ùt* -^i *» ùb» jl J-J J cjs jf
(Sif f cr-^Ji fij i(sf s ùi-' y.y ^^3 Jy j
' Ù'-J'» 'i 'j- ùy. j^>
(fij A. ,^1 J ty b-J (fiJi- if iC-Sjyj-
I.jjjbo «J «J»- Ub 'i i (f-ià^

(fjiy y .yî y Vfi tfS\ ^j,J tf.^/ l;\v

457-
Aj\» ^\ A^'J>
J>

fi Ù, iZi J-i ^ (fij^\ Jis (S-(fj


,v,0^ r- 1
Jy «Jj; J.O Aj 'J, *r3 3,_jP JJjj ^j
Jb 3I
UJ-» .
tjj j: Aili fl y i ùW; jiJ i^b- (fiMb.
jf J ùb (.î jt-j:-! ùb j'
'jy; iyj- y. a-J" -»JLij -.jyi ^-S

JS-
a ùb (.î .jjj/ljjji JAl JA- H.jjjj Ai (SJ'J tfsl

ii>jj J. ùb fl dXiJll ùb j' j; J ù-y'Sj^'iib.'} yi jj. jùj*- 3*^ 'a-^

IV Aib fi _JVj ùb jî jLi) jj J A» 3 Allî JA>- C-- (SJSJ AsJ

JiT cil, b j's' 3 liT jy, .jjjiilj JJb.J..«j4S 1 lifji-y-'tij- ij-iS

j'i > C-ii f J lij 3 ij"^ Si Al 'il Ai Jb. Oi-Al cjijyj'y' J'j^

-Jf ùf fi !U oV 3 'Jii Jj'j*» JfJj' '"iyijjf Ai.Jljtj-Ai

eu 3 f '^ i. jy. 'Jii jt'^y^j'* '^ lAjjf ytj-y^f


Jj. s AiU-3 AjUj yf. Jullt ^yy
C'is f b Cji- ^Jjii-

jy. y A j jJJt. ùff Jy\ b A- jj)i.. Aaja. Cjj; ^J^iji i

jfbj s Cil. yij -tf- J.'.jf. \^ cSjl


JH ^/f> J'. jr

Jjk J ùb fl Jf. w'-b, jUbi ^.1 ùb'A'l o-b ^/l i


i t>^
jy ùbJl jlx^ljS^ol ^1 J libySi
»iÖ 3 C-i J A > ^
»
jLljy-3 ^bi jjV:-l 4.3^" J-.J A.
(^-°-(J f' J 3J J U

(fiy Jf 'JS f^(yb ,y Aaj'i ijf jA- i


jj_J; 3 vl J.1 iy. -' J W
(S'.y IJJS yJi (y.j «^So J ^j-lJ
J J ÙjJ f' J*^ jo J

(fif IJ.Wl.Lij^-l:; j^j 'sfj S'JS«'>.


ù'jT (j-^f ù'j! s c- s i
(fiy y «jAJ b_l}l icltijj'tyàL>-(fiyJli\
cji- <j y Al- yj, s -c- Si
J\f\ yifb (fi'ii y Uj3 Ù.i (yf
(J'y ^^ Jry lyA
.U.I ;j..à>-3jUjJ .3J Al (S'i i aJ~A Aj
TJjy ùy liAà- j^bjl y ^y

.bi»LtiiJ..jjA)j5i-j;Uni3"rj*-ùbjy «
Cj^< ^. JJli. y,y.j y jî-^
il,»- Jll 3 Cjb s ii-^JJ-;y. "4 J*
<# J» <#J y' (fj;j':^ii
Ay/y (Syyyj i tîJjbui. J»l cjj
Jb j O aXj j J Li:' 3 Ji_i»
Jljjj i*: J Ijy j-ij J.bLl fysi A,
J.. 3J y.J> f' J. f bf y
^y JSJ ÙA'S tîj'ji' Al (fji- Jj

'' ^'i j-^y j At-jy «b ^^»- Al Atl Jl a!

(f f (ji jbi- Al 3J1J11 3 ù'J^j jb; Uj i »6 W.b3 JA» At\ (fijj Al J A- Jj j Jl a!

(S * ù'i j'j aAiS J'j:»J A- yii-'fi 'j*- 3 Jb JA',^ y »^3 QJk. ^^l. i
Jb-jJb Jljji- ^^l ùbjy ùlj}^ tf »3 Ai Jly. Uj i5Jy ùblUb îj^ji f*^-
l wr Ju ùji'S' f t : j»i-i 3^ tf fùiy'(fyj f'j" Aibjy Aj ^J tf jI
(^O sili jlj .3\».Jm»- « »jbj\i Kl) AÎ3I Ijt^
-i\j\è "^ j/'
^—^— i^-^ I -

Aji- yy ùl'ùJi'ij'ùb-jj!^ (fs '^Jry^Js- fi'J 'i ay

Ùjy bjy j f, j Jb Ci" tf 3 Ai A, J .J J j.-. tf . J j.

y^i' S'y ^j**»'-» 'j^-ù^' ùlijy ù^j ùl- JJ33 ^Aij


'f*^a
ÙljJ.J-3 y 3^ ùbyj ÙbyA, Ulj tfJJ3 tf jj blji^ _»l .^j^Li^b- tfjLiJp j.jjA»

ùbfc/.S^(f^'l'3JS j >1>3J. S j Jbb- IjblT ijSlj}^ ùJjL-AiijJ CJ'S ù'jiJ '^, (S'J ". '-i\

Ùjy (yy ù^ ù-"'y ùb-JjS 313?' J'j^J'j» W:*-i-l jf JiA ù'j 'Jii- 1^1» jjl^*; (jrj'^'.ùj;

'j. ^A-Jy* 'j' ùj'^j; ' '^ . tf jljbj C-i IjA-tf <Ù A:^\i (fifs i f"i

y -.J Cjy. '' ùy c-i aI 3b>- a»^ Ijj 3 ' ob tf jb y- Al «


cMi. V
jy Aj jJ A_. J Ùj'JjlI b-I Jlj» yy J fXi.'^ *; ù AJl
ùb-ijj jj-j\ ùbjj' i j
ùbfys'iiS^ vjjjij j ^'j! 3 j Jll c-f-* |> J*! j'i Cjk
Ùif A.f\ y yj^ CJib^li.,^
ù'^jy (yyù'^ ùJJ'j» ùb-j f jy' f. ÙJ ". Jiy (Si 3^ iSbi
ùL.»-i.ju' jy '.»' jy- ù'. f yj,
3b fy Lî f J» aTj jl jfJi(f ybl^ jblji yi C}i>.
ùbji y ji (£\Cij.,j C,j, ;j
( 6b»)j;jf fjfcij (fii \ijl^ (fijj i ùi olbci- il.J
Cjjj;. U-y Ù^ù,ii'j9ùb- jjS

j b ùb-if Cri- «^ ^y- î Ijj »- Al Cj.^ 'i i- fb Atl


ùbjj A.bi^(.^5^bjl jA.tfjj
Ùifù.'A^'S'^'^jjiJ'-'ij >J 'ij'jy Ù-j'- ''.(S'-'/^S *' 'y.^
ùb- Jji '0*^3 J-» sb''(yA,
ùl.s-1 yy ùl» ù-Aî'y ùb-if Si Ai jOli jy_» ÙAl.J 31 tf .Jbc
Cj\j 'iji y^ y ** yi
ty lib-Jj^ f/j^ tf JJj!, (Si Aibii .jb ^_Ljb fyy
Aifù.s'iJ^i'sj s'jl>sj 3 j
.y-"/ï yJ, f;b tfjl ù'jî-ti' j»ùl»ù-"'j'ùb-ij^ Allai -i JAj' A.ji.- Jjj»-

'i i. ^ yii 'ij \f»^ Aib3'S'tfj*iJ AJj-y-ùblj


^Ijtfy 'aJj. < >_ ùby Vf -'j*

ùbfys'i tf 'il'3j!J J-^'jl i j j^b.^3 JjlJ l'^s f öbb «ilj Jji J, y. |J,.3b- jjy-

yjyiyy ù^ ù-«'.^ yj-if


^L» ù^f ji f ' '-y^ J^ .3I»- J' y- »3 *^ j! iijy

ùby ù'.3Vtf'-JJj!J j i^Jjl 3 j 'S^yj ..J_jl3^''. '-'''t J'j!

'Jiya Ai y .Ju.1 w^-L» ùl»jb )j Al 'ibjf y.jf ijj.j' fjb. y s

fjb. Ai_y.i y- AIJ pjl; Aj AllJu. Jb,/* yX» AÇ.ji JSJ ijf Jl

jLû A;L...3 Aiijui J»-li tf 3 » li J'.J J»- Ai aIIju* ybbi ùb ùliJjb tf j'^Ll Al

Ajij CJ'S Jf; J J'SCl ^yf jily i J'i- J^_^l jy:-s Jjl» ybi cj.JJ\ ^fj-*

ajj Jl^ ùbjLij ù «Ji' *:b fl3J a! jJLi» Ojj *fi, 'i f ''jf f' A.I3 f J_.l

.y iyÀ" (fify: ^ Jb-j-^. J' *'j j^i^-jj J l>jf a-i "Jfr tfjl» 'is^ i

>jy f'y} (jiy ijy ob vJ> a1 (jfA y ^^i JK 'S<^ J'y-'.


Jijji jii3j*,-y a1 Ajjj jlj» j-»j jX, jjU-I tfjjj ù'î A.y fl tfji-l ^\

yj\ y,\: y J\ jj.V allfyyy JlU- tf jjjyjA- a! jXyfiJr tf J3J *r

JJu». ,j asy, oUaj. ùa'î'LiIc Iji^jL- a1 .j3ji.3 fjUi. ijf ifsiyj- Jb ^r 3J 'J

yy tf 3 fjitSjyf. byci- iùyif-^J f .jy_.3 jjiu J»- ùj'ji» (fy J^'i'jl

-459
jy-
Aj[^ tYib^

ùbibl tfJi»- Jbjf» ob yiijl'' :^i

JibI Al Orb- A_J A.jlji'3 Jjf-'


s, Oj!51>- Jj.0bj Olb Jlj Alli- ù'y},!-*
ijji jii- ybij A) (^a Oy tja?=.-' Ji 'j
liiiOj^b-jj. ijjJ^t^L' ijj' (SyXù'y}(^
Jjy J'j; y Cjf^j 'i Ijj' ^i^i i
S, Ojil»- jj.ol.-J J'S'jl tf y'u-» j' ts^'; i
ijj Jb>- ff y '^ J 'y} 'Aj^ ".
S, Ci'j-; jy ob (Syj tf' fJ^ tf J}"'
Jjy JUjli.b- Al A.Vj Jy »1 a5 Ù'jjIj»
j'-'j; f-^ 'è^J^i J.JT tijS-^ ''J'
JIjIi f i cjiy iy ùaj Ijj ùb b iy
X-c^ Al jjV ùljjli ù»»j' y 'jbij a)
Ia_:. 5b J (fiyi A-_i,f Jb. ^^-t" 3-»'.
^^.^ Al o J jp jb J-s^y tf -^
|jiî.lj jljl a1- tijC, Jl^ Jli f i
4jJu iS^ tf jUj oi'^i. .jjl jU rfAjb. a!
IaiI^»- A:-Ij A_.I .jP b»- Aa.X A_.l
Xy^s Ai»! yi ùbiljii'ê- j-b Al
IJuib-l j-UU j,j a) tfjliJJ Al Jj Jlji i
Jiji. bj' y y fl, f-^i Aaj'i JJ3J y i
Jb (jbj tfyj J. yU_»-j .J.j jib Ai
.jljb-1 Al Alii f Al' . J ! *S y ^xl ijf (ffii
ùbi^ y jbl jSj J.. JJ^ y 'ijity-
'sbj' Ai tfjLj.ji- tfsb- jy f-^j ".
ùbjj ÙJ*« 'jyîj? ùb V a1 tf J-»j1 Ai
' s^J s ''ji A-Ç-" J'jj; f.jf
ùbj^li. fi ! .jji A; yjf- f b-i)l
.}lj.^y tyi fl JJ^ fis'ijt' y» j' i
ùbjjij y L- j»-Ij" a! ùbfj jiH-^i
Ji- JJu tf LL,l> tf-i 3-b- (ficyi Ai
Jljl)3 J^ ".jI; Ar Ùj" il'li'j»- 3^-* j^
ÙIj'LIL JjU AJIi j Vj-b-ll fi ù» tja i
jljb.jl ._>»'b* ,_yju J. AJ J«:^ ù^ J A*«-i A*l
Ùlj'Vyj y J (f\ji A»lJi fAi' ifJijib aJ
j.jU.I JrT y,* ';-3'. jfJ iN' '^' tf;'
ùW-'l»- Jbj. J. A.1 oy tiUj « (>.4!lj^ib.
jijb-\3 lilj tfjl Jll l 'c J) jji ^^^^_ -

y,ib-\ jyf ùj yjai .y. ijj (fijsj- Ci J Ij- tj-j - jf f '

Jbj jy yiy -^J^ '<^" cy


Jj .J - I3 A» - oi^ J 'j-^
(fif Si i bf 'ijjl * tf J jj ^X- b_b y
yy^A» y»ji ùliil Al) jljU Aib_il b»

ùb-jd» tf jwlj-j! ^ (j'. ùb-j>» tfjJy' yl


tfj -jÎ-lT-J^-''"-.

ùl J y-j s jyi 'j yi-y ab (fiy yy


.J-r-: ^-f-
! Aj Aati^i fj Aj_ C^ * Aj AJtJ f-li- AJcJj»
CJ(X»' i cli ùbS A_iljj-1. ty (fb*

Jbf ;j) afii Ijlj A_*j^b/'A>- 4, A^ J 1^ b. A»- jP J»

Aj A^ -^^ J y Aj Or (j'
.jUj .jjji fl ùy' JA (fij ijb-ij j^
j6^ ' A,_ J J _»l .y-J Jiyjl Jjl' l'3'.-î
.jU^i j;i» tf j»j Al ùjjjy tf j^. i; iJii

,j f a1 Ajlj^ Ùyfi, 'J, aT Cf. f, (f- i.i '; y,^ J .^.^ ' 'iy y^-^'-'- y, '^j'j'* ùyl»-^
'(yjAj^fs f-
.Ijj ju.1 jO ol- «Jl' «.'Jj j*j! tf-Aj.b- a!

jUI yij J J.JJ tf A:*:, a1 j ju


: j|jlj_ ji b Jili j yj jVjitiif(S j ff>.'^

Aib-l^ tf jU I j/ (jf^ ùb-ijf if \ tr,f^

-460
rr .b^ .uu J'/
\ljj

J.bij A. tf jy * J}-i- J\^


'J (SJ~ J J — '^ -^ ~Ji^
J - V, - te J - Il - AP
jf Ji-\ if* Jl»^ ùbi y'i

J b. A»- ùb I 3>- I J. b b A. tfj y

-l-aT- -I - u - aS^ « Jbj-» ' i'^'J f*\jib- i l-iib- a!


b ùli - ^j..a! - Ij ùl»-
ù^
fii f\ f jijji ù'i' -iJA- y.-~» fjU Ai jl .jjjj

tf Jj cy j 'i^ bj; tf jj jf-X-, -f'y Jb


b - ùli- - 3J - "J - ^'j *^
J Siy yAi ^y-> yba^ a sjy tf j'
'f f j'^ùb'tf Jj"" Ùy'3''-' 3J."J 'J 'SJ 'S'j y ùH

A», y ùjy.i^f sJy iffj f->. ^"A. 'J ''j S


. .jtV t^,-» J' tf J:! '3aj'3- ùb J tf jl^

j A.tfjlj-l!j>. J, tf jri

j'jj^;-» j^.-T'.JùWibjjr'iJ'Jj ùjr f ùy" 3Jj»3l

ùjJJ j' ù'^j^ji-S ù'i"; ùb'r (Sj, ù'.-J (s;-» ù'.JJj» Ji J-! ù'.yy-, ùb ùjU J.'w^ '^O" 3

.Jtf^iJù'j' l» 1(53 Ailjjl "jyi '^'.jA y-y" JJ je. ùb .jl5"u-'^j» 3ÙJ. .JùUb/ JlijùJj^
jlVjjjb-tf-ij.jiVl .J J^Sj-oi-^^'lO '-^.''^ ùlîlTjJ-ilî-'tsr'»
-i^ycl» f'fy «jj'j ùlîl/'iJ ùb'j (yy tf-^i' ^. s^, '^"i y^'^ ' '
tfjjl Jj» j5 o^L-Jjùu -i^tf JI'Ai».J j Ù^ijrl '3 ùjjli jf.iy^ù'J ùjf ùj"
y.jy.y .A->sJi. ùl-i! (^'-j} Jjj tf ^j->-^ ù-jf ^, .jjT.j^.j tt^iiîiT

syj li.'. oljj'ii>.: y\:>}>\> >Jbjl5"-'» = (y^^^


Sji'f.j'-jj^Js'. s\i\f J -Ai (fitj-f 'j j ^ = '^V

jj (SJ ^_,j_^_J-b-jl5"-ob Y :iibV

Sj j fj - Ai- j y i_j - j .1 A: Sy ù-'b ùli'JJJ jyf * ù''^» ù''^ ù'"'^ (j'


(fijif-A. j'if l» I * tf j-p y Jy A». A. Cj -b-cj-b-cj -b-J-

(fii ~ (Ji «e y - J j'» a^ - a. CJ b Ùi b - sJ- jy f

tf J - A. A»- aL - ^/ - y -- l» I f j (fi'j- Ijjb J'J-^j'i>J j'i 'J

c ùbi y ffy^ * Jly- b- y bj- J .J JJ «J jl; «J

J l^i.-li -A--y-\. -'i-A- J .^— J tf J - «y- 'i - j'»

O; ùbi AS - J» .r £ y A- 'S y fJ\ yj*'iy: f'^ f^ «-^


tf JK j\ 3^ J- sJif'^ tf jy. tf jM 'S jy. !Jiy
(Sj A;- f- tfj Ai jy

^j J -Si ùj (Sj-T- f~ J -\~y'i ~ ***


Jlj (S y ff * ij\ 'SJj^ (/ f^
tf J J 3! l; J'- "" J'- JJ ùy
J - l, tfj jb Ai fi
OÎ_lJ*_i.' ÙJ'.i 3 Jjj * ùîi3-i^ ^'-^'i J-" 1^3
J L tfj A- VJ^ j»-«
0-- -j.jij-iU-J- 1.-J--J -''ii

Cj J:. -- J» - ^ - ùJ - l;- 3 - -Aij J "^^ J "7 * 'j.y J^- r>

Jp .JI3. o'T'j b; * C< jb-if -y f\ 'j (SJ f- J-V

461
y JL

rr j^i y^ Jb',^

-.

.>*y\

>^rf jy \ irrr a.jO i

;.^y;i/ H^ j^yiviiy

Jib J-i * J.j..jJ;i

J tfj - tfj - J; A^
J-V-A,-Jj-Ai

iSj.y:>Sjy * *i-A!*i5î^ ùjl»- tf JjJ ùî" 'j^^'J*- ù^,-" *ÀiJJ ù'j! jJ


a! Aj Aj- J gT (ù'3j) Js {'Ùi-)Jsly'i)j3' ^Ù.; ) J

tfj tfj *r <^J L^ liisj. j«Ai.. fify tji\i ùlîiJ ; J iibL»t^_»

tfjVj jT ù^iJ 'îùl» (^3ù;-»iJ'^3j'j- tfjl a:* »j J

Jiifùl'lfi J 3' fiy^şj^, afiilif!u;^--»-A\(SJi. a:».j Jdlsj. J^Ai^n J» «jjljùlî'J J Jjè-V^^'


. . . i c-' .
ùy '"y --y jJ ÙJ» Sty Ci* S'fj^ ' 'J-^ ' -A-J^'^^a 'iJ^ J
3j-JUj3J*J'i/'jb-J . .J J

fjV u. fjV * j.b-j; Siy cla- ^b y .j.î b ùUll JJ ùIjJ j

lj.jilj^»*iljy iljj»,j . AJ» ai j

ùw»j dl, j\f f\ fi yfy. Jli» j Jy y

^^J_» y^; Cf- (jr\ji i ^J_y-'.'i 'j ù^.J «J y


. Ju,- ^i^^J.J J» - .j.»lj Jli jjjfrV^^--» .
. Jli jSA-j ^jf y ^y;
(fi.,\ . fl, (f'f, tfj ùf J-.'; 'J aj tfj' u»
ji fl, (f,f- wî»j ùfji; 'J 's) tfjl tfj'
(i; j>;,>^ j'^ jV:' J*:î" ù'J A
jjb«i jjl.il : tş-iulîir cj'.y. j-yr i-^ 'J'î, '-^3* tf' t * ùjj^ »3
* ù!Jj'3-3 Aijl jlj-ù'»J^ jf: yj ùy f>-
iiifjifb'.i '.^ii}if

jS b a! 3J ~ j'- ~ Jt* "' '^J' '^^(Sy"


33 - \.~f ~ -^^ - b Si "^ ' <iJîy j'ii 3Jl : (^tu. \i\f

JJ^^* Ç^JlJif f^j iiy '. JAif

jr - li jjj i - f- f J-"^ -.J - 3-J' . : '^y

j-j-f-f-f-f f-J-j-'i-y ' ' 'Aiy

ff (Sjyjf * f;jjfjf (Sjy»j^jf

f -a;-} -j-f-j\f tfj o**~J*'~J


f-A;-f-(Sj-j-jf tfj w6 Ja.J y

462-
i^\^i::.iajH*şA:^^\jy>>Vi:jifi^a^f>-
(::-i':ii)yi>iùyX'iij-Ajc\j\ii,(j

j»lkildlb j^j ' Ayy*

.<\f.t^'^*V^

JU : /l^:'J

j\k» Vl » Jk* jjfc Jj ^UiîJb!)^; jj«Jla"5^. jJljJljî/yiîi Jr-S?


«iiij»'»*' ;j»-bÂ:-(y> iliy I If Jy J'i fi" 'oJ>.b'n-' cy

Sj."^ tf -Jr- cr'3> ^" ' ^yy'^C^.

- I' -Jjr **'.-'' ù* Sj t' (fjyj-iyy" Jjr**.j'(i^.

ff'^if.yjA^i ' <,\^^.^ JU :.jjvx-»"= '-^ j^' 4^^ f^ o/Jùl ^ o:5L.IJ

463
yy ,^

^^r^ jy i \ ^Tr vjbî i

* j.>yLiiy

t>V 9^

(Siy tçiy*^ «j^ (J!

àkj^ j>» Jl^ lui

^ J'^-

0 ^ **J^J tn"^--^
^ifôi,yXy Je
J^
l5JV» «j\c^
i^
U'-J*- jJ»^ Ojtf-

^\) <,^'

6tjJb fr - .îî j_^>


f^cé.j*»-
viJ!»^A>- ijjîl iil^fijb

t^jû i^jV ^.v.

t)ll-»/^4^Jtf>
ij_;CiJi;u ù«ljVy

^^ - jljU J «jt-y.

>>. t f ^r-Tj^l

Ajy JULîij.

«IildlclL.

^urr ;i.ji.Jyll ^1<M ]»\f»T


'.. ..

464
SAL 2
ANNÉE 2
HEJMAR 23
NUMÉRO 23

SÉSFMB
MARDI
25 Tirmeh 1933
25 Juillet 1933

Hovara (orill * um torile

*Sêfiei«tîijên ''^«©aré

Zaré Dumilt C. A. Bedir-Xan

Sehiti Gegerxwin

Sehttt Lacé Henl

Herweqî liate gotin D'. Q. A. Bedir-Xan

Qurd û Qurdistan Hereqol Azizan

Fllabêya Qurdi G. A. Bedir-Xau

Çarînên Xeyam D^ Q. A. Bedir-Xaa

Xwe nas biqin Ferîdûn

Dilmest! Evîn Cîweleq

Qelehn Xursê Bijişqê Mlran

Memê-Alan D. A. Bedir-Khan

napieoa M
SAM-r-lHJ

-465
SAL 2 ANNEE 2

HEJMAR 2a NUMÉRO 2S

SÉSEMB MARDI

25 Tîrmeh 1933 25 Juillet 1033

Qovara Qurill ^ Beviie Kurde

Pas .serê Nizibô liiqmê padişahi liser


Qord u Qorttfl miletê qurdan yeqcar ne ma bû(l) Jixwe

Bl çavê tlyanljian miletê qurdan hetani îrû bi levuvi ne

hatiye mexiûb qirin û tirqan ew tucaran

Yeq ji ewrùpayîyèn qo qurd n Qur¬ ne qevandi bûn û ne êxisti bûn liin des¬

distan ditine ù di hekè me n welatê me tê xwe. ( 2 )

de nivisandinê, marèsal MoHqè ye. Êdî tu hiqmè hiqûmetê liser xelqê

Waré.sal Voltqè serdareqi elman e. Ne çiyan ne ma bû. Hiqûmetê ew di cibên

tenè di welatê xwe, di hemi dinyayê de xwe de rahet dihistin.

binav û deng e. kederé car salan, ji sala Lè niho qo topèn ingili/î ù ewistûr-

1835 hela 1839 an, di Tirqiyayè de maye, yayi ji hiqûmetê re di bilindcihên asiyayê

di Qurdislanè de geriyayê. Hin tistèn qo de rè veqirine, dewlet mina berè, ji qur¬

hingî di Qurdistanê de kewiinine bi dan dîsan mirî , kemçûr . père û esqer

çavèn xwe ditine. Mollqè di le.sqerê dixwazit. Bi van xwestinan ji eve ser¬

tirqan de wezife girti bù. xwerabûn û ser xwe şanî didin. Heqe

Moltqê serdar, bi Uelema xweji xurt hèj xwe şanî ne da bin ji bê siq e qo

bû. Liser geleq tiştan qitêbin nivîsandine. di van rùjan de de destpê bibin.

Ev niv'sarên ha pèsdetir hatine civandin Ev mesela hanî dimîne lehîyeqe dij¬

û di bin navè ( Tevayîya nivisar 0 birèn war qo dl nav newala xwe de bi rùyeqî

Marèsal Moltqê) di sala 1892 an de li hilùs û rast ù bêdeng diheriqe . Hetanî

Berline ji nù ve hatine çapqirin. Qitèba qo lat û zinar diqevin pèsîya wê. Hingî

duwim qo sernama (Nivîsarên tevlihev fûrin û guşguşa avê xurtiya lehîyê xuya

liser meselèn rojhelatè ) hildigire l<ala


(l)Misr di zemanè berè de eyaleteqe
qurdan û Qurdislanè ji diqe.
tirqan bû . Waliyê Misré Mihemed Eli
Em je birè jêrin werdigerinin zarê
pasa li liiqûmetê rabû û Visrè
xwe ù diguhôzînin slùnén xwe.
serxwe ilan qir û le.sqerê xwe ajot
Bûpel : 269 Sûriyê. Qurê wi Brahîn: pasa serdarê
Nilet fl welatê qurdan leşqerê wi bû . Padişali ji leşqerê xwe

Li gora xebereqê di Qurdistanê de rèqir pê.şiyi'; . Leşqerê Siltan di Nizibè

serxwerabûn ù ser ji nù ve dest pê bûne. de siqest û Hrahim pas i çû heta ni'/ingî

Fv xebera ha qo rastiya wé hèj kenc xuya Stenbolê . Hingi dewletèn ewrûpayî en

ne bûye di dèmeqe welè de tète bihistin mezin qetin navè, le.sqerê Misrê dan sûn

qo herqesî ji dil bawer diqir û digot qo ve qişandin û xwe téqili şuxlên tirqîyê

qarèn Tîqiyè bi tèqilbûna i;ar dewletèn qirin.

ewrûpayî en mezin snz bûne ù bi rè (2) Xwezî Moltqê îrû serê xwe ji

qetine. Nemaze mirovèn qo bi mesela gorna xwe liildaya û halê wî miletî bidîta.

rojhelatè bendewar in li vê serxwera¬ Çawan tewihaye û hatiye qevandin û ji

bûnê ecebmayî dé biminin. hev qetiye ù slowé xwe xwar qiriye.

467
Rûpel 2 HAWAR Hejmar 23

diqin. qevn di zozan û newalèn welatê xwe

F mê li hir biqurli k;ilu milet û welatê de dijin. Yeqcar bejî destê naqin. Herçend

qurdan biqin qo di vê demê de seza ye di wan destan de robarinen zelal qo ji

çavèn Ewrûpayê bi aliyê xwe ve biqi.si- çiyayên welatê wan datên, diheriqin.

nin. Lô ji bona vê qirine em naxwazin Belê qêla wanji çiyan le tèt qo têde
vegerin zemanèn qevn ù bi ksènefoii (3) zivistanei|e dijwar hiqm diqe û ji destê
dest pê biqin. Neji kala wan Qardûxên(4)
re nayê qo havineqe drèj û spehî lê heye.
nerahet biqin qo ne tenê hingi, lè irû
Di nav wan de şivaninen yeqcar qoçer
jî ji bona herqesê qo dixwaze biqeve
geleq bindiq in. Piraniya wan tevda
welato wan û ew zemt biqe dijmineqi
xelqeqi cotqari ne . Ji tevayîya wan le
dijwar in û hèj irûxaniyèn xwe, heiweqi
qoçar tête gotin ji ber qo , weqê diny»
serdarê yûnani gili diqe, di siqlè qelehan
germ dibe û di ci bèn nizui de ji germé
de, bi bureau dorgirtî, lédiqin qo di wextê
aciz dibin û tirêjèn rojê berlén çiyan
serî de ji wan re talde û şergeh in.
dihelinin, hingi pjpelûq pèpelûq qeriyên
Disan me dil nine em biqevin diroqa
xwe ber bi bilindcihên ve diqişînin ù
vî miletî a drêj û tarî û bixebitin wê
xaniyên xwe bi qonèn res qo ji mûyên
bêxin ber ronahiyè. Ne ji seh biqin heqe
bizinan çêdiqin, diguhêrinin. *n ne dèmaiiî
ev merovên ha dahatiyên nijadeqî tûrani
ne û li liavinè dertên havingehan. Ji lewra
ne, an hèj bêtir neviyèn Medên qevn ù
û ji vî awayê jiyinê di hundirè welatê
Xeltan in qo zmanê wan hèj di incilên
wan de cihên şaristan û bajar qêm in.
gundiyôn qo fileh mane ù liser tixiibên
Herçî bajar ji ne di nav, lè di dorên
Ecemistané rûdinin, hilani ye. Emê tenê
Qurdistanê de ne.
halê qurdan û welatê wan yê irû de
Heqe xêzeq di ser Diyarbeqr, Mardin,
bibèjin. Herweqi rêwîyên qo rô bi
Nisèbin, Cizira-Bolan, Wan, Mus, Palo.
wan qetiye û bè qo bi tu zmanan bizanin
Meraş û Adyamanê bête qişandin, Qurdis¬
nav wan de geriyane, mane û di bin
tana xwerû di nav vê çêxèzê de dimîne.(6)
hezar talûqeyèn rastin û xeyalin de, bi

hawari ji rêyên Bidlis û Colemèriqè en Di nav van tixûban da bajarinen mina

asè û dijwar derbas bûne û dane çiyayên Zaxo. Sert, Hesenqêl, Siro, Petirqe h. p.

Qurdistanê, ji me re didin zanin. tène ditin. Xelqê van bajaran bi piranî

û tevayî qurd in. Yeq carinan û tenê di


Qurd geleqi bi erdè xwe ve girèdayi
destên Xarpût û Meletyê ( 7 ) de di nav
ne. Ewçend (|o di dinyayê de lu milet

ji wan bi'tir pê ve ne giredayî ye. (5)


(q) Ne hemi Qurdistan. Ji birèn Qur¬
Qurd . ev miratxwerên cotqarîyec(e
dislanè, herçi Marê.şal bi xwe ditine.

( 3 ) ksènsion serdareqi yûnanistana ( 7 ) Di van her du bajaran de ji. ji


(^evn e. Bi sali berîya irû digel biyanîyan pêve xelqê cih tevda qurd in.
le.sqerê xwe ji weLitê Qurdistanê derbas Lê ji ber qo zmanè xwe kenc hilnanine
Lûye û we.stê milet ù welatê me daye. herçt qo pê nizanin ji wan re nequrd
(4) Di zemanè ksênefon de ji qurdan dibêjin . Hetani îrû weqè ji xelqè tète
re qardûx digotin. pirsin xuya dibe qo pésiyên wan ji e.ş rèn

(5) Xebera wî ye. Ma îrû jî ne welè doré haline ù di wan bajaran de cili

ye. Qurd diçin heta Emerîkayè, lê çavé bûne. Mirovèn wau. ap û pismam, héj

wan disan li welèt e. .li xwe em bi xwe di nav e.s.ran de ne, û bi her awayi qurd

jl nabêjin: « Sam şeqir e, welat .sêrintir e». ^ û qurdzman in.

-468-
Hejmar 23 HAWAB Rûpel 3

xelqê de geleqi nequrd peyda dibin .

Di van û di bajarinen din eu mezin


Berwegl Date gotin
de di nav xelqê de. ji alîyê zman û Ji défiera Sêx Seîd
nijadi ve tevliheviqe temaşi her pê bûye.
Ji bo na welatî mirin.ma çi je spehitir e?
Fileh xelqê cih è qevintir in, neviyèn
Ji bo welêt mirin ù di qoziqèn pèsîn de.
asùri û gildaniyên qevn in . Pèsdetir
Dest ji welèt berdan û revîn, ji gund
ermenivèn mihacir ji hatin û têqili wan
û war; bistan û bexçe,- qimt û zinar,-
bûne. En pêsin bi piranî yakûbî û nes-
mêrg û çiyayên welèt dûrqetin , di rêya
tûrî ne. Ji ber cuda bûna mezheban bi
xurbet û bêqesiyé de perî.san bùn,- ma je
hev ne xwes in. En paşin bii|inîsarûm
xirabtir çi ye?
ve giredayî ne . Tenê çendeq bi propa-
Bi bav û de û zaro û bi jineqe jar
gandaBomu û Vened qêji yen xwe geriyane
di welatê biyanîyan de bO- kedr ù peri¬
û bûne qatoliq Qurdên cinar ji berêve

xwe têqilî wan qirine. Bi ser van da bi san, bê Xweyi û sermiyan gérant

hênceta serê ehlê selibè ereb ji hatine Dilê tu qesî de agirè hevinê ù dostîyô

û qêm û zêde sopén xwe liser van hemî¬ ji bo (|etîyan nine.

yan hişline. Paşi, hiqm qete destè tirqan. Dilê her qesî ji wan re sar e, dinè li

Cuhiyên qo di cola dinyayê de mina wan neyar e.

hesin in, di van welatan de ji ne qêm in. Navê wi zelami bênamùs derdiqeve,

Nemaze ber bi nîvroyê ve welatê qurdan helaqet û bèbextî diqevin pê şop û rêça

bi kûntarên çîyayinen asê têwerhati ye. wi.Jê tè pirsqirin welatê te li qû ye? Tu

Je wê ve êdî ereb destpê diqin. Di van çima ji welaiê xwe derqeti?

nekebau de avahîyên qurdan nînin. Hebin Qo tê de dijmin hebûn divîya bù te


jî hema çend bajar in , ew ji di şiqlê pèsirèn wan bigirtâ û ji welatê xwe re
qelehan de û bi dîwarèn stûr dorgirtî arîqarî biqira . Gava ev xeberên rast û

ne. Qurd bi van, xwe ji nijdên ereban tehl digehin te, dilè te disewite, rûyè te
diparèzînin. sor û zer dibe, tèqre diçe û tu ji xwe
Ji rexè din Çiyayê Singaré -bireqî welatê
re dibêjî:
qurdan - a.sê û diwarwari biser desta
Wey li min ezo!
navbera çeman a bêpivan diqeve. Ji vajî
Lawo I dilê te niqare vê bênamûsîyè
ve (bileqis) di alîyê baqûr û rojhelat de
hilgire, lèxa bi camêrî bè tirs ù tomet
qurd û ermeni nav hev de diheriqin.
xwe bavèje ser rêya welutê xwe ù ji
Tenê di baqurè Palowè di çiyayên
.bo wi û jina xwe dest ji xebatê û ji
birèl de qo hêj ne esqereqi tir(| ne ji
seri û berberiyè meqşinel
biyaniyeqî pê li wan ne qirine, di wan
Sing û bedena xwe bi mêranî û dil-
cihèn asê de qurd biserxwe mane. H;ifiz
xwe-şî ji welat û jin û zaroyên xwe re
pasa (8) da bû çavé xwe vê bermaya
biqe mertal I
serxwebûna qurdî ji hilwesine û bêxe
Pabin.. rabin xortnoll Rabin jibo şerlll
bin destê dewleta xwe . Lè serè Misrê
Dilê we bila tucar sist mebell
hat û qete navê û iiêla Hafiz pasa ne

çû serî. Wey ji wî dili re qo têde tirs heye,

( dûmahiq heye ) wey ji wi çeng û basqi.re qo di ser Û

EfCeieqoL Slzizcin êris ' de sist dibe, dilerize II

(8) Hafiz pasa ji sala 1838 an heta Divè ew erda qo bin pêyô we de ye

1839 an serdarê lesqerè tirqnn bù . Di û ew dijminên qo di pêsberè we de ne

Nizibê de Brahîm pasa zora wî bir. ji mèranîya we bilerizin û sist bibini

469
Rûpel 4 HAWAR Hejmar 23

Divè dilên we ji poIayê kahimtirbibe


û dilèn we bibe mertalên we!

Weq zaroyan xwebi jînê vegirè nedin!!


Heqe min dest dirêjîya guliya te diqir
Mêrê mêr careqê dimire,- tirsoneq hezar
Ne mecazî bi rasti min ev diqir
caran dimire I
Min guliyji te de dilê xweê diwane dit
Ne mirin lé tirs tehl e . Pevîn ne
Min ji dilê xwe re destdiréjî diqir
gotineqe qurdî ye. Yê qo direve jin û

zaroyên xwe, welat ù namùsa xwe dimi-

rîne û lasè xwe ê bêqêr davèje tarîya Serabè vexwe erdè de dirêj raqevî

bèbextiyè. Bê jin bc heval û yar le' biqevî

Berde , bila singa te de gulên serè Vê veşartlyc bo qesi tu car mebêj

welatî bibişqivinl Guleqe werihayi çû ne bişqivî

Ne rùyeqî zer; lê sîngên mêran en


bixwîn spehî ne.
Ev serbiq weq min aşikeqi zar bû
Berde bila xwina te a sor û germ Destd wi li ser gulîya yar' bû
liser pirçè singa te de biheriqel! Beden 1 V destiqén di gerdena wé de dibînî
û rûyê xorteqî miri di nêv qulilq û çîme- Desteq e qo li gerdena yarè giriftar bù
nên qurdistanê de ji bûqan spehitir e.

Rabel Babel Ne Ser û qustin, radanser


Seraba sor dixwazim û şihr û diwan
û éris lè revîn û bèbextî giran in.
5ihneqe aza û hineq ji nan
Bi cir û qomè radin ser
Qo qetin dest; rûniştina xirbeyî
Xort e Qurdistan û camêr Xweştir e ji welatê mîr ù siltnn
Destè rastè de sîr, tifeng
& Qamiran 5lU ^e-Ur-Xan:
Weq şêrên nêr, bi kîr ù deng

Weq bav, qal, qaliq û bapîr. Me piyana bindestîyê a tehl çend caran-

Xwîna me germ e nabe tir I vexwariye.

Welat sax be, serbest be hew 1 Me zeriqa bèbextiyè û mirinè çend caran

Ala me her serdest be hew 1 tam qiriye!

Qezeba nie birindar e,dilè me tejî xwîn e,


Qo hon bi rast qurên Qurdistanê ne
lova me .sewitî ye.
rabin dema serî yel
Yen bétirs û bi mêranî radidin ser,
habin bi camêrî û mêrxasi , Xwedê
naqevin; qetîyan û vezeliyan radiqin.
tucar rehmet ù arîqarîya xweji camèrên
Yen ditirsin , xwe , namùsa xwe û
xweynamûs û bext qêm naqell
welatê xwe hildiweşinin.
' Ji hejmara dijminan, ji bo-sbùna wan
Taè welatê xwe vejînî!!
metirsin II
Yê qo serî de recifiye û dest ji na¬
Xwe bavêjin baza êrîşqeran I
mùsa xwe berda; ew niqare wê tucarê
Bila tirsa ji jinêneèxin dilê xwe del!
peyda biqe.
Dilè we bila ges he, dilê we bila şabe,
Tu gotin bi kasî mêranîyê ne bilind e û.
di siha mirinè de azahîya welatî ù bext
lu gotin bikasi bèziravlyô ne nizm e.
û namûs veşartl ne.
Wey li wan , yen qo birinèn wan dt
Bojaxweşîya Qurdistanê ji siha mirinè
pista wan de ne.
de xwe hilavêje !
Parîz: 1933
Kedr û mezinabi û nav ù deng di

siha mirinè de veşartî ne. ^''.Qamiran CCU 35editr3La,n-

470
Hejmar 23 HAWAB R ûpel 5

Strana ilolelia Xursê \


'Weqe Hier mir aöc biiyin Meyger! civat temam bû.meseqine weqe lai

Berbevanè wê ; Bijîsqè ftiran Pabe ji xwina l-.elb im camé biqe malamal

Mir çû gelîya, mir çû geliya Ger qeqabê vè rûjê, ji cegera min nebit

Ev rindiyèn hesindil sermest bùna wan


Bi kubkuba kibrisîya [I]
[ mihal.
Me sibehè .ser e, liser xursiya

Hûr nijini, hùr nijini Meyger emanzû bi -/û, cane xwe bilivine
Sm:iil axa bi xulaman ve liser seiiini Vè diw;;na naliwan, zinhar tu nierevîne

Eli Hemanè wè li Hemdan diqir gazi Bêqesiya sibehè li balê irû bine
Tu bi axayê xwe ve girtiye miré min î Çavê xwe veqe berxi, li pè.sîya te yeçal
Hemdan dibèje: bi ehdê, bi emanè
Meyger bala xwe bide, ger b:ideya le
Heta bète ser min top û cebirxane, ji [tire
[ bajarê Wanê
Çend hêstirèn çavê min, wê diqe ava
Ez nabim girtiye mir-', Eli Hemané [sir e

Ez Hemdan im. ez Hemdan im Badeniisèn beri me wisan qirin bine bire


Ez xweyiyê tifînga xaie me, şirêdev- Bizan dekika nihabi me tène hezar sal.
[ he.şiii im
L-vin Ci(VcLeq
Ez kesabè serê Qeran û Mùsan im
Qeleha Xursê wa li zinar ê waU zinarê
Li min xwes têt kubkuba qewiqê v.>
[ Qabarê [2]

De werin kelîyê gamè.sè desta Mişarê [3j

Ber de qaş e, der de qaş e


Lé, ji ber qo zmanê farisî zemaneqî
Qeleha Xursê ber de qaş e
De werin ê gelî xweyiyê debrûmiasan
drêj bi herfên erebi hatiye nivîsandin û

Binèrin. binîya qelehè, seyra term û pê dabeqe wi mezin heye û geleq pirsên

[ qelaşan erebî têqetioe û denganîya erebî bi geleqî

lê hiqm qiriye , ew dengê qo me bi (u)


Derbeleq e, derbeleq e
nîsan qir di zmanê eceman de yeqcar
Qeleha xursê derbeleq e
winda bùye û bûye (.>) qe erebî
.lè difirê cuhtê ordeq e

Xayînê queê kûçî beg e Nivîsevanè rehnimayê ji ber qo niiiari

Qeleha xursê qurisi qurisi bù dengdèrê bibine , bawer qir qo ev

Hemdan bi sir rekisi dengê dengdareqe serxwe ye, ji ( ^ ) ê cihè

kûçî begê me li silhê pirsi ye. Ji lewra ew bi ( j) qe sê niktan

Em xursi ne. em xursi ne iiişaii ([ir.

l-m deh mal i (in) dwaiizde rèsipî ne Herweqi xwendayiiien me qo di med¬


Em axa ne tucar mir û h.iqim serxwe resan de xwendinê ù dibinhibmê isûlè
[ ne dine
elfabeya erebi de mane dibêjin;'. qo di
De werin è. de werin ê , miaşxwerino. zmanê qurdi de ji, ji ( j ) è pève du ( i )

[1] Texliteq tifinga qurdmancîyè, mina èii din hene. Mîna dengdarên ereban: (j.)

helkedar h. p... û(^), ( û (O-


[2] Çiyaq ji çiyayên cihê £olan e. (dûmahiq heye)
[3] Di serî de axayên desta Mişarê
e. a. ^edir-Xan.
hatine qustin, çêl li wina diqe.

AlA-
Rûpel 6 HAWAB Hejmar 23

HotittO» aur La Uttiratuxn


noeux* Qt ooutume» Kujt4e>
avait dit, prit la robe que Zin portait dans la
13 fameus.: nuit d'enlèvement.

MlMÊ-ALÀN **

Hem après avoir qnitlé le vieillard con¬


Mem s'approcha du fleuve de (Cizfr) . Eu
tinua à suivre le chemia que ce dernier Ini
effet, comme le viellard l'avait dit, il n'y avait
avait montré, ta route qui conduisait à (Cizira-
ni pont ni passage. De l'autre côlé ou voyait
Bolan ) .
une fille qui s'apprêtait à la lessive, debout
Au bout d'un instant, en efiet, il rencontra
devant un chaudron. Mem l'interpella et Ini dit:
un cavalier qui poursuivait une gazelle . î^a
suis un étranger qui ne connaît pas
gazelle avait tellement devancé le cavalier
les roules, ne veux tu pas m'indiquer le passage
qu'elle élait sur le point de lui échapper. Mem
de (tazir) pour que je m'y rend».
se mil à sa porsuile et put l'atteindre sans
La Hlle de Beqo, éprise de la beauté de
graod dil'fîjulté; avec la crosse de sa canne et
Mem, lui répondit:
il la donna au cavalier.
Grâce à Dieu , tu es enfin veuu. Il y a
Le cavalier se fâcha et lui dit:
.six mois que je t'attends, ne me reconnais
M^'^ qui es-tu, toi qui viens me pren¬
lu pas'? Je sui» Zin, ton hôtesse de la fameuse
dre la gazelle que je porsuivais?
nuil. Et voulont jouer un doubis rôle, au lieu
Mem repondit aimablement:
de faire tomber lUIem, au piège tendu par son
Ne vous fâchez pas, si je l'ai prise,
père, elle chercha à se faire passer pour[Zin)
c'est pour vons la rendre, j'ai vu qu'elle vous
et à le suivre dans son pays. Elle ajouta:
échappait.
Pourquoi veux tu aller jusqu'à ( Cizîr).
Non, je ne veux pas, lâchez la, et si
Je suis veaue exprés à la rencontre , pour ne
vous voulez faire courir votre cheval avec le

mien attaquons la ensemble.


pas te laisser entrer à (Cizîr) où te peux risq'ier
ta vie. Viens me prendre sur ton cheval et
Mem lâcha la gazelle et tous deux se mirent
volons vers ton pays
à sa poursuite. Mem de nouveau l'attrappa le

premier. Le cavalier furieux de sa défaite, pro¬ D'où sais-je que tu es (Zin) , découvre

toi, ouvre Ion visage.


posa à son adversaire de se battre avec lui.
La fille de Beqo , en lui montrant la
Mem lui laissa le premier coup et sut parer
bague, lui repondit:
et faire dévier la lanfe sans être atteint; puis

à son tour, seulement po-ar lui montrer sa su¬ Comment peux-tu te défier de moi,

périorité, il lui donna un coup elle fît tomber voilà ta bague, que It: m'avais donné-

de son cheval et perdre coonaissauce. Mem insista pour qu'elle se découvrit.

( Tacin ) lorsqu'il reprit ses sens reconnut La fille de Beqo ne consentait pas. Mem avec

sa défaite et invita chez lui Mem qui n'ac¬ une fiiche de san arc lui enleva le voile de

cepta pas. de son visage, et au dessous apparu un visage

presque aussi noir qne le voile lui même. La


*«*

fille de Beqo, vaincue, commença a suivre les


Beqo , travaillait toujours , devant son
isiructions de son père et indiquer à Mem l'en¬
miroir monté sur nn entonnoir. Il sut alors
droit où passer le fieuve.
qne Mem se rapprochait de (Cizîr). Il appela

sa fille, lui racontra l'affaire, lui donna les «**

instructions nécessaires et l'envoya auprès Mem à l'endroit que Ini avait montré la
de Zin. lille de Beqo, lança son cheval. Bozè-rewan,
La fille de B'^qo ranconta à la princesse sïï piécipita sans hésiwr. Mais après un
qu'elle devait aller quelque part et qu'elle insiant il tomba dans un champ de jonc et de
n'avait rien de convenable à aemeltre.Zîn sans roseaux qui lui piquaient la peau comme dea

même bouger lui montra l'armoire. lâfilUe flèches. Et de toutes parts surgirent des ser¬
de Beqo, conformément à ce que son père lui pents, des dragons et toute espèce d'animaux

472
Hejmar 23 HAWAR Pûpel 7

, féroces. Bozè-rewan lutta contre eux jusqu'à les seuls qni pourront l'amener à ton but. Ce

«e qu'il baigna dans le sang.Boz vaincu recula, vieillard esl mon père, Beqoyê-Awan, le ma¬

se retourna vers son cavalier et lui dit: gicien de Botan que par sa magie a connu

Comme cheval je ne peux plus lutter. toute ton histoire d'amour avec Zin.

Mais comme dragon de mer je les tuerais tous Mem remercia la fille de Beqo et continua

«n un instant, à l'instant même je peux retour¬ son chemin.

ner à mon origine, mais tu m'es trop cher


***
ponr que je te laisse sans monture. En efiet,

pour que de dragon de mer je redevienne Mem heureux de s'être débarassé de la fille

domestique, il me fant ton grand père de Beqo avait complètement oublié les conseils
^eriman. qu'elle lui avait donné. Et en effet à l'entrée
Vem louché de ces paroles voulut des¬ de la ville nn vieillard s'approcha de M^*"*
cendre du Bozè-rewan et le laisser retourner le salua cordialement >:omme quelqu'un qui

à son origine et laincre ses ennemis. Boz le connaissait depnis longterap.i. et lui offrit
n'accepta pas. Et ils regagnèrent le bord. l'hospitalité . Mem refusa catégoriquement.

Mem de retour sur la rive rencontra un T.e vieillard voyant r.a sortit de sa poche
troupeau , puis son pasteur , U lui demanda une lettre et la remit à Mem. Mem reconnut
le passage du fleuve . Le pasteur l'emmena à
tout de suite l'écriture de son père et la signa¬
un autre endroit et lui montra nn passage, en
ture de ce dernier et de ses oncle». On reco-
lui disant:
mmand-'it Mem à Beqo . Mem s.étonnait ; Il
Sans crainte tu peux lancer ton cheval,
se rappelait bien qne malgré tous lenrs efforts,
des centaines de fois j'y passé.
son père et ses oncles n'avaient pas trouvé
1 a fille de Beqo suivait Mem de l'autre
quelqu'un qui connassait le chemin de Potan.
côté de la rivière ; en le voyant passer la
D'où venait cette lettre par quelle voie? et
rivière gagna l'antre bord, elle se déshabilla et
D'où connaissaif-on Beq" ? Mem décida de
se mit sur sa roule. Et lorsque Mem s'approcha
suivre le vieillard jusque chez lui et il se mirent
d-elle, elle comiiiança à crier:
en roule . Peu après on aperçut distinctement
Après m'avoir mise en cet état comm¬
la maison de Beqo- Elle était telle que sa fille
ent veux tu me quitter et fuire, j'appellerai au
l'avait décrite. Alors Mem se rappela ses con¬
secours et tout le monde viendra me voir dans

l'état où je snis, alors tn auras à repondre. seils et mit son cheval au galop.

Mem proteste,mais la fille de Beqo insistait Mem tour à tour rencontra les misérable»

dans sa ruse, et elle lui proposa enfin celte de (Cizîr) . passa au marché anx chevaux, et

solution: se mit en contact avec les commerçants de la


Promets moi qu'en re>ournant dans ton
ville. Mern apprit par eux que (Zîn) depuis six
pays tu me prendras avec (Zin) . Moi anssi je
mois était en deuil et s'était retirée dans ses
(Zin). Seulement je re suis pas la
appartements, ne n'en sortant point et ne rece¬
princesse , mais la fille du magicien de
vant personne.
Cizra-Bolan, favori du prince.
Parmi tous ces hommes-là il ne trouva
Mem seulement ponr s'en débarasser,
personne pour lui montrer la maison des ( Ce-
consenti et dit:

Quand est-ce qu'on a vu le loup mourir liyan). Tous lui offraient l'hospitalité. Enfin il

de denx bouchées an lieu d'une. prit contact avec des appaches, eux aussi à sa

1« fille de Beqo après avoir entendu la question lui répondirent en lui offrant l'hos¬

parole de Mem lui donna ces conseils: pitalilé . Mem insista beaucoup . Us Ini

A l'entrée de la ville il y a un vieillard qui expliquèrent:

t'attend, et qui t'offrira l'hospitalilé. Il le pro¬ l'.hez nous , c'est quelque chose de mal

posera de descendre; ne quitte point la selle de montrer an nouveau venu nne autre maison

«t va directement au palais dés trois(Celulîyan) que la sienne. ( à suivre )

-473
yj\s> rr Ao'j»

JL J-i» i\i I j bl» y% y; '^'^3 ifj-^jf


Jljl 'j. Cjf JU.L ofjy s -cff- (Sj jj^

(fjyi j^ ijî - y-^ -> Ob-lyijj., rji_ jjjilUL.


Jj ^jùÛXi^t^àyj /bijttbj
(fjsJ jA i^^is J'.yi. ùLiilj öj^ C\y ClA'JX- bib f aJ, y }i (fi\

y^j (fs J^--J' ^.i-X* ùy.sT (SjA' 'jbJ 'jyX .U)l csyf s yj is ^f

Cj\fb (SJj >r (Sijyi cff iU; j olj yjx- ùsJ-ij ù\^ (j-bj» iif
^J_ja^ (fijj,\ j j\iy ***
à'-if-fi 'Sjt^s^Z.J-''-
^UlL, liii tJiJi jb]oj jbjrji 3 or ysy. ' J^ay. ';lj JL» «JJJj (fi\ jjy

CJiy (fiy- \jyy i (fijy ^01 J iiy t. (Sil^ A-


AJ "Sl-J .f'. (S S (SJ^
ùb-jji, -jI u (s-.if Ù'JJ - i y'. ^'ji' Ji j,j(Si\jf(Ss (^A j5
CJ-»i sijiyj Ai fji Jj(J..A;3 .jk_Jjji iXyj

Cjj^ A^iji A Aa Ji
Ji»J 'i yi ^.-' ji (y'. ôry '^i(Ssyi-s jrsfi
y.jA a Jb f y,\jy iiyi J-J jLU Jsjj ti\jfii i (Si Ji
Jiy

tri'-^. 'ijT' -i ^fij" jA Islj Aiyi Cji-»- ji bti y ^bj (Ss (Sjj (S ^-Iji

y^jyd 'j\'iij '^^if ls I Aiy. jXi .jlj'J yjbs J^' (Sji» j ^yJi

yj}' 'À^fr ùbj fy ùy


|__,j'Ş Wj Aiy J\\X- ciibjjsbù.iS y-bli

' ùAys pj 1^1


ù''s jf sys u-J-M C-j^ Csi y /,*-*-

*}3i J 'Sjj' J". ùy jii


'jijji Jif y, iyf ^\ yjy.' J.j (Si» J.ljl>
ùU (Sbsjb-s jU s'. jy. i ^Ac^i; ifiiij',,
ùijy (gi Ar-j.-» a.I3jj
.J^bf Aa Jj Cj.i i\'j\
Jji..Àijy (fiy j Ai^ y bij\ A>- ^,i u)bl>

Aj^jy AjU^jXJ CSj-JiS }'}»j J.j ù^s Cjyf


A'y(Sif3(sf(Sijj «.ji
. * a\-i y -Mia Kl a. -a
iXf; Cbji -_- J.IjIa
ùUjjjl iy j (jf jyi
Jf (S-jfj\ (yf fis i\j^ y ^-i-^V 'ii^y
Cjby Wj i J A»f jyi
JISijlj jf afVjy
jbj! J J-J j liL» tf JJUX.-1
jIj o\i Cf.y^^J-"'. <-i--y.
yiy jf CJy (Sf -C-b yi'iA'y,Jùfi J.Ş jXi_
jit>J, w-Jj J f (fsby^
J»- C-b*'; jif a\j biE yj^ Siff3sfa~
i^Uà fji\ (fs (fjj
sjb *> j 'ji. J.i y 'i ^Si (Syii ljl>
ij-ji (fi iJ JUj, IjSvl.»
)ji_ A.LèL. *) jV'ji J-a-. (Jl» ^y JCjy jlj y
yyXAi jfi ù yi-
*=r^ (TJ- *r 'y^ (fi J^ >_s\)J Ta^y (fij (JL. A
y (fiy ù^j ùf-'. 1.4^ 'j
ApjiJ J, A; ti Aai Cjy Ou jfi\f; Cj» j.Ji (fijyi\
y>\y l-fiUr J^ib
ùyjtJ)-Cli(Sb;iSijf(f\ jf ji 'jy «j'»! (fjyJ>
JjL^ ÙJ i (fs (S-'
Ù\f C-ij cf * (Sif^ ^J^iy af
yji\ .ib
r.
ùby J'iss
Ju. (f Ji-Sb Ji.i ji- -C^
fr >p» Aj\li â/

\iljj \jjty jA»s - yb ^îbX ùf^ I' ùji' 'i". ? c.i ùii iJ'j- Ùsi; (Sijfji'J ( ' )

(fiijf ^^ii-jif i f S y y '^ i cj^-jys fijffbj o> cji^ iSjiyy jA' ( ' )

yjy. y^y- ^'L * '^-'^'J' jA'iii^ (jiibi fcjfj'. Ai j oijU ( (j,^ ) a^ «î

cj»^ -Je (Sijf <j\i^-) ijby" A A j'i'^^fs ' ilj'jlj t (Sjbjjt ' jjf'jj ' ùbf' ^ijf
AJ jsJ A. y-bj j),jijs^Aii . jSC. J(SL;.3 J\S\ jiJS Cj» JJJ ' yj, Jij CJAjib

cbjJis ùjilj il)ljSl-ili 3 ib Jbjji y'» f '^ys y.i^s y.s^. o-î ùy.if" "f- '^ ' ^-iA'-i-if
.J,JJj\y 'JS fi., ^i'.iJi^ J^. ^^ 3"^, ^^-S^ yA» f JUJ f^ ? cb 'S ../jVUj, lî b;

iy-y aJc jii. (cj-A" 'Sb^ ) 5^.^-1 Oc>J ' CJXfys ii,( «I jj *j Ijj *, j.» 1-4^ j --i^ 'js f ' yiJy

fj Jy y)'\ ''jia. J/^ Afa> J J.û'i Ar'A. J A- (SJ>f '-ii'S (Syiiy. ' ^SJ Aaj Jl.^ ^^
(Sijj j)j ^:Jai^ii <J (Sy'J^S(yj'^j^J(y, fj *»T O A- JSJ

•lji;ljji.3\;ljUlHc-ly.A-ilj3AS^U -{:iy)s— (SJ *, J.VlfU ^Uj Ijjjlj i Sia t fii\j ^fjA»

y^ijfji.yj J^'Sjbjf J ''j\j.iJ'3 J^ ^ j ^U»- 'j J (Ss Cfy.jb iX\ ijj^ ts ( CJr-i ) j^

t Ijl, Ai^ ik- Cj-^., **'»" '-*'j*^ I^^.J^ ^ * (1) j jU o js " (yj, J\ by (Ss f.J^ ijfjy^

' (fA^^ J^ j"^ '•'^.'t' ' 'S'j^'y', JUlil^lÎA-


cj iJ J'i (SiJs' 'uA'Js Ù-jb (yb^,(yi J'*' f^-'*'. i

a'jW.J * y^ "^, «^*^^ (SiJi^jbj - r '(Sjijir tjj II (fij) ' Jbb t J^. « (s'^bjfùa ,
? -lif i j-i. y\j fsi.s û)l;*l«-i3 ^ *» *i *; A» (iUjjU

A^ ijb-y^ f A-i\j^\jJ\y-iùb-'f y'» jjijjA» li^. ùj^»"^".» D-^ilîr, ( (y^ ^j—^ )


ifi'iii,i (iiJu'Ur J'U J^i iji.'.i sijif. \j^-f}'. ^'.^ Ùyf^ ^Si -^'i\J'- f.}i aj^ J*»
jLj ( 4^» *; fijyjij. I-Aj *; s ' (Sijf y.jb y '" (fij yijfjb-ifsi\j iAa. y ùf-X; 'J Oi

• CjJib-i»- J J.^Jx, .;« Oj> JA- jir j- (Sijf A-Xi, i (jij- biSi as Cff Sy-y 'S Cjry.. '-^ (SJ ùt

cf'Js yi^'J ^-**- 'J '> Af. jA-sJ A^ b- jis f~ (fiijfjfA^S Ù.jb yA»'i 3 yy)
A» fabi; ' .j,jiii. 'i-^J fib cii Aaj'i i ^; 0 ij il, ùi ÀXfj. jb.yiS A.J y (fi jf'S cf^-Jio)
.3^1 'j 's ùbjy ( (^3^ y y ) 4\»' a = a'^ l;*7- OJiLlC^ tj as y iljljV:- i (SJy ' (SJ->
iSijfjijbs {"JA) u-A^ jf'' 'iff'i'^y) . ^.li:, , OJ^. (yXf-S (yib J (fi ijf f}!". ÙJf.
^ Jjj *. ^^^:ij = (yb \;W5U^i u; bs ( oU^) )
yr u^r ùy Jb-ijffy J b Jjj (j,-»^ ^
.di! cim-ji J'i bi»yi-'^ ^ j^jjs f 3*^.3 iJi^ ^ f y,'^ j'i f'jb y ù-i 'Ai» yi'jj
c.is ujfjj^ 'Ji jXj c. jyj' (11^-3 iJ f y '" ? jfi ,_î» û'.jlJJ, yA»
■iji'jijl>,ssbajsjiijj4yi^ 'fjy y*f ->** (fij.» i (fi jy' (SiJ f jbj, cj.jbi yfj jy
yA'jSùf-^'^ ùi''isiS(SiSJi^i.i^i.jbj
c.i_ ùlj bf ^".3 0-^^ J-^, C^"* J^-i^*
* ùIjljV -^"^O Jl-ïj/y *»/- "J"^ (SSf.J ù'jJjC Ji\yi Cjj!-j fii JA» J-i; (Ss fjjr
yA»,S f.Ùi>"i}i *- J tî^j/'j^-J Ù^ij^lyiJ.'jlJ jlXJJJ aOjcPJ^ y-(SjbJ jf-l/J bj-J
.Cl. j^j
Jl. (y.y
iXi) \;i S, t Juifs- AJil..i(Sjb(SSJA-}i-iX,Ai-s

l^lîll yAa AIÛC Ai A» C)lj jjfji Aiaj «lj (f^ U. "fj^ *> *

-475-
V j./> aM XVa^'j>

< sif < A- Aa-l y kr-i A.A» ) yAt. Cj\s a' JU-Ij

.jyb-fAi fX. jii'i j sjb ( jft. bi a

y tj-i L; U AJ ^ Ajlj J.J yyS Aiyj I j^;3


itjf JUj, ^f-.y A
-CjJ'. ùf cfy^ ùiS^A»Cjjf'i^ ' Ùs ù-jb -ô -

Cj. (S .f-i J.WI (}>. f-b ^iliU j ljj»y- jA3 A,'


'-À' «3 j ù-jA-, j', y'j y'^J; ' '^^if '^'^i
ijfjj^s of ù.i <-»** li-'-' li* J^j*- b^i A_i^ <j;j ( C\iya )(S-)ifjf fy; " Ajfj «J.J ôfi'J
^^ tf jlJù.j f'--i, 'f-"' V'^ «^ f i>^! ùij- (fij,lj Ai» .j dil^ ( ^Jjl-lj A»l ) (fijj, A-5 J.ljl
t Ij». ijji yf A, sy-iS Al, ùf^ -Aa»
Vi'jS^ A*jll ti ' (Ijlju- jaJ Al'ljjji li^îV Al JAI j

A»f-j A.ji iyi Ali fX-bf ilfiibJ y-^,


J." ol. (s",i b'-KJ'i\--ijf J''i'iJbJ''i'S
jLùJ }j'i\ J ji f bji'»s ùy
J.A5 A»j } AîL; AJ AS ;J.S i»j L iJji b) I.AiU Ji

aXj Ali ^^ y^ f'-^, 'A^ A ajIjB A;j y il*l


(OliAiliC ^jji-sAjXAùb-j jLài(J.)li JJ Aji^ f
CJitJJty yA» 'iijÙA-y^ Ijjîl l»ji Ja) of-^Ji^
..jyi\s AÏ -Ai Aj 'S Ai.>- Ai'JJAl yjjf s l^j'j'.JV
finf f-A'J y^ ' ai^ (SJs Al' ù*» A-jâJj CùXjii ' Ùjij j CJ-^ JA- a;; jS J ti j CJil'i jl
,fcjf\i'.''j iJu;UaJ {^yi^J) Hf'.s yf. ji)ej(>jj*y

**. y^.j- '-*-** s'y^i/", (fi i '-tf. j ùbjji y i J'^.J j ill J tJJJjC jlj Jl'jliil' A-
? jC, \i\ ilU .3 yy
= J Al ) «J Ajl. »jj* ij AiL.ûi j ù->J «J»- y-'' j,
**«
Cjf A_> j ^Jiy Ajl» ljLiljj.lsj (SJij i-iU ( iji
SIj. tf jb(jlj^) Ai liy.jtt5-iî!,lj», j\iy\.~Xi\i
,fiyls-j(SJif f A% yijji tSliljy Ia!.^ L. Al
' ,.- _
IjU jy p;^. Jj> i,v, «ï-* V^3fr, ' (Jdj Ât
j' b yA. 'ij AiLN-iiJl«j.. Sii Al tSj'.Jl'. « **
JU': J3J i> fjbyyji oUjjiU J ti ( jijU)
lAiJi;L-»-(:;'jjy ijy.l-ii'ji-ji'ljlj ùiyj 'iy (jj»ù^j*
Jjf'S-ùf>'J'. yj^bybbjiij-yiy'.j-y'y
tf (fis'^ A- ''j' '> (J'J,, (Sis ^>i. J^i,j j
fi^ts . CX^Aj-Cbi^i-ja-jififu. Jb A>.
j Aiy \ji, t iiy A» Ùijji IjA-sli «ll'lj Jl'

y. Js'j y ù^y^s yiy j i 'y IjAi j iijAi JA»iJiU y Ai f Aj jiIjOlj j jUl>--'^^

Jby; ay jjfy (SJ> A- ^y J'y- ^-*Ş y. JSJ J'


fijyt- JA» fA Al Ai jilj ji ÙJ A-JCJijj
yji jJj^ZlCA/^ a i y i,y'b y IjL-ûi L-^Cj' j' OllijJ J-l:_f J AjJoU_;.- iJji ljAλji- lùlj JjJ j

iJsb ) JjCjljjUj, Ja? y ^Ji,, ^Ù:. iJ,A:»^ 5'- A» tSAiiSC.i Ijâ *; i J\j Jl, Aj jli lyjf- AXAji- Ai

(fi jiya L.U jA_l j,j 4^ AS ^^\, } t ùfj'. ajV»U_ fj. JAi a! ijf ô^s JAa ^_^ L j; J\ 'iy SJi

W-ly- 1 tîJj^C l_v JJj'J u bsi 'i' i^{ib-) t, cfi. A-» ilili y J'ii, jaJ ij cf'-, i^K ' ' iJ*^

(Ji-j; <ijj» jitie'J '^, '^( ti:''^ = j"-i ) ^-'-^'J Jl_-\ Cjjd 'S! J'.f. yi. (Ssi'j\fi ".j,
- d/'^ AŞbii(SsJ'Slî__ Sj}^ J w /^ ^; ljL.al.ljjilyAij tOAi ùf^,', ùis"- 'JV tijl-^ f.y

^ Aa t5 jljW J.lLf Jj^ ^y*S j'i'i (S Jyj y'^'-*' A.X fA,i y) ÙujA»y~:^^ - y.,ùi"ùi,i-

fJJ Ai. Aij. i Sii(y.ui^ Jj ji ii ij Ùijf jAi »! CJJJ riJji J*'J **' Ai, ^iJ- jii *
(1)
Aidjy tiJ^» VjW. (J*/^ i/^' Jjlj f'j; ? w Ù^J, (Sijfj^j ù-, (SJijj^
. o\9U_^3(:)l_^_^'A;ljly-b}^( 1 ) . ù}y,'S3(S'yA'-

476-
Y^ ^^^ yj\»
JdL

ij J j'-A»- f' AJ.J y^ >-»= j (j5=^b 1


:i;i;^r/
iijj ijbji \^.J, A (^^it Jy "0;>-J viil^ i tjl.i-. ô I jl

5.
iş\n*\ (Şj ,_, I ti /^l işfi ôL^>/ .>
ajj,i jl A3 oLji .yiyj j

Aj,y; j\:-if y.j\fjb;j S\i^ fif - \


«\i</*y À^f-i à'yiSjy y j' "(J.^
Cj& y-if Cjjy^ -y y ù^sy -^^ *j liO 'j'-^

y. f '-i-y ù^j ^. ' yA^^ ' - > *' ' ^' ^y- '^ 'f^-
(S\ ù'-^j' Ù.J, f u-jy^) -^.3 '^J^ fyr ~" ^
J (fiij S-y f\ öf'. (ili! (I) J (JJ'' ùf. ù-i Jjj' df'f i b 'f^f \JJ\1 1 U- '^- "l (/;'
ùJ A. y,f y^-j j ùj'^ fl J. f jj^'jy.
'éjy. cy 'é*^ ' *^ t^:' ' *' '-^ * y
if iJJJ'Si(fi(SjbJi fb-s fl ji
oA'y S'f-f 'j^ y i iSjy
fii (fijbji \f" cfy: y^i fyA r' f '^
. if ùjX 'i Ai

yjjiy f\yj J\. ifbs ùbf yx. f DljW- ilff- if(S>.iy.(S-^


Aiili Cji ùy *^j>

,fijji\iii,js'ii (iijl^fl j^i J' 'i (Sjiji f'.


ç?<5C-i 3i//./;r>"M;t^/
ùjb. jb» (SJl\ fl, jiJi 'J 'ji- U'.
c5 ,»» Lj o til>stJ J O
cr.y>r
j^'lj I ^J J> * ^ t5»j<- = lî '^ f
f. . Ji ti jU-j ^. y j fj3z- ^)A y '' i y - * m

« yfj; yb (fiJi-\ Ji v \ ^ y^.y. .>*t '-'.-'>' '^


iJ.J.ji y Ai_j fjjy i. j'ii j si J.^ 'A' j j' </>"* ' ^^'^ ->'" ^' ' ^-^" "î?-^
Ù i)y (fij yb. (fijt-\ J. » 'ji:.i d'yf' ^
l.>.> (yf.J ' .?i ^f^yf ^ f-i^' b''J
-AXijy (SJ fjy ajf i)y s\ s Ai f-i;
ai JU i 'çSi (Ş) iif^ (j^.y.i 'êf'
(Sji J, yyb if Cjyj, j, ^y ^/; i^ (S"^

« Ji J^\y -fi i(SJJi\ù^ ' ih' si<y, j y ilff ' 'S) V (^'A^- -' ' f^^^^ -J '^ y
Jity j fi JVkl tSîji Alù ^iy f J jj (f' tjl^tJ>
* -

fi ijL^. ùj^is ùbi ^^ if» fi J'» ùi^ (ju JJ J» iljJjL-ûi \»l-^ A\ s ijy y f J'\
(fj (fs y jCb fj 'J y j (fs f^if ob (fijji\ -^)\jlf- fayi yj ,yA JAj

' (yh &i Airi (fijy (s> J f '^f 'i <>* ''^i^ (f*
i irr 'a/jJ 1 1 : ùbf b^ < f^ yj,,ùfiy; 'A*' j'ii 'Sjb v tfj ùi 'i ijy

b\^a,ji JU' i,»jV j 'y.jij i ' y^jy. i f ^-j/l" -O-*-,

477-
y à -^ ^-iy '->.>'. '^ (y:Lf'7^-^'^'^'^yr,'A)

^i ^^ bij lî if^f J^'i'y jy -Ûj} : \l (Sy^ ifi'f

i «yr "^ ''V A, (y^^y^ 'Sa «/' jT J d^ ^u>. jf JJJ lilj (Sj

tŞaJ fif
Jfy^ (Sjy Cli l» OjJ 'C f ^fi

y-yj\ j^^ t J, li* Jy = ^ ' l-J </j! ^\fA IJ* -^» i^Jji'^i lijîjj V
(_y*.'>lj-i' t5:>i tt5ij> ^Ic (/<-» : U t^j^r ^if jljU d5^/ t^bi J
- (f}i.Aà}Jift(^iji(S) ^) JCfi (Ş'fj
t5j tj* ' J i-L 'jl* ùl-j t5^ Jjj' ~
'isbi J ùfj^ iyi iffi. (Sj V, ,y^^f^
Sjijilj y- b>- lî (S y y- \jy, y Jiy l»

fi O if J dXJ ' (f^ sj jii.


- "^'f^J'y*' '> (f-j.i^'^fj y^fj
yi Sj Si'ib>- i\ aji u J^-> i S!fi
d^f xJia-ijiJjy (iUj JA;Ji t5jl-î
jiJj ijj. ' lî (j'T^y'
4^ IJl-j djy,) (Şj<i. ' wl^=fcJ ,_;-i Jy
'Sifsjy^ S\y Sj (y-'i^l-^j jl
-l» l_f t5jl *-y^»-j ic f ' tjl<lw i-i»-j
: lî Sj ff A J.OJ ^^ JJ. ^^'\y-\
l» (^JjJ Jl'V»..! Jy t^jy y ji
S jy jjl of-'. ijfi i ô'.^* j' JJ' ~
^j J L; ^ t.- J JlJ : Ij IjT (if^f
<A S) Sa f- ù f'iiy^y/fj i S.:f
iç>- J : l» IjT t^_^
Sjy ii jl f sf Ij ji_ S\ fj
(yÂ, ^Ju»j (jCstJ : lî liTp
f\^ f'f 'fj^'Sjfş\^--Sj^

' -3 lî ^yr '^ ii\' " 0° j;' Sjy Sjy y


'crH-V. (J''^'' ^^ '^ f ' (S' ^ ^f A
- <J j\ ^ (.jL=tS lj_y>- iJiC-:*..! (jy b Ji
(ŞJli^-.S i oy£i Cl ^ (jrî^''j--l </^ ^ <^' '*

:\;iy ;.X'jly 'f^f' 'Şi-fiji'^^J ' ^-jl


(J'(iff''f^f'^^ 'û' V *''i''^.^'
'j à* <-^ '-^"i <:?-> *> '^i "/j' iy. * ""
J-J <:?-> à* ' i/jy y IsCj o ,5^"_j>- -

«5>'lî i/i6^: I ^*^ -ijf <J viCy ^ (/j! tjl^rt^X^"/

:lî iŞy ff ' Jjj iji>,i J (J-'i


y' <?), /^ ' "^'-^ (Ay. i
) 'y
y y
kJw-
i^a-j
j : ls ^^\ J
^ ^yr' J ' J
•^. «//-*
_y., "fj--
</j ù*.
-y-i (j .

-^.3 fsjyi^'f^y (Ş) 'j-' f b-^i ù} I y jji fi'^ * t/S^ Jj^ «/* ^ '/jl

-478
rr.u;^ aM
J'/-
(_il) li^, J CJ>.jfi ti ( J ) V- (j'^ijC U l:-. u) 'j* l^ljîi J -(^u-Iàî; ii y \yjii y^_ tjö J» A»l

ùjJJ ( j^' 1 J ( jl ) ti ( -i-i ) J Cffjj Aijy ji t>j9 Jj (^ * J'.j


J» j «i tiJ*l^ i J.JJ tîj'j «J ti-l»*lj» i
(jj' tJ^ -*'J' ^y.j^ ^-^3 '^b, 05'' «j»-
yiij^ù^lA^i (Sj Ajj^yi-iy yyi jij, tijij
***

ay- if i ai(fij\j Ji l,(fi Jij oi>iiji^ ' '(>*) J ( jl )


tijIj a! j^_- jS^ Cfj (Sif jl*j jijlj
J.(yA^if -ifiy b) ,J A-y Ai tij ( jl) J AiU
J.JJ tijIj J cRj-J JVj J ' cyJiJ j^^f
y; ij(^ (SJaiai f j"^ ù}X (SJ 'i J.j'Si i ' AJO
i ''.(fA'-iji' ù-isJ 'Â'is (Sjb A-li fsy
ùji --JUy^ AUÎ
(fij A.» ÙyyS Ijljlj Cfij 'i J_(/fbijf^ 3
* 'iff'fi)\ 'fjj '=> Jy "^*-- ,i (y
fbj Afjfi jU jl^S y J J^bif (fi j\j
-AJûj» ty Ai i tji- y.jisj f Jjy tijIJ lI
'i'j- -iii_ A; Jj a! Cf.J.J J^S lij'j J - .Ji
J.yA'ij j, "i^jlj J i, ti-r ^-* 'i yyy
t Aiii _i» j A,.^ Aa-^ i Ali _j51i C)i fjb j
<^ j .J ù'jX i jf JJi-j . .j.- jyj Jjj. l. jj
'i J^S(SS i, aLj jj ^jj S (Sij' Ij.l; by
l>0 AU'

cjjsi ù-j.J J^s (Sjb j (fXS ij A> ii y j\j


f ùf t (Jj^. t b tjjSjt _Sl A. f^\'
ùi (jijlj Jjjy cy i 3
y'ùb ÙJi ùbbsi v, liji^^ 'jùi^ -Ju «ji- j^
(1)1 J-ji ù.ij ijl*j jlj -si :J-3i tijIj
tf 3^1; (J. J ^J'jy J.

ai J» f-iJji- ji Aj ti jSL, *Xj jj^ J(i'._sl (.4I» I jjJ i ij-.Jjj ^y'^j i J-jj i>.iy AÏljlj

jt^/^'J i>" j ^Sjy; -si <tSjC jVj j e JL y bA'ij^ jy JU v, ti^wv'"^! tf.»


ùbi tsJ ybiy ,_,^ Aî_j ,ji. tijIj j 3
tjij'.j i>.jlj 3J V, jf* -'I (j* j; -*'l-Ai' <ij y

J fjjj tJ. J j,.Ii il. j, Cjy; J ùX\fj, \i 'SJ 'i j''i 'Şjbi- f -^ y f \jfj

AjtijJ 11 fji- yA\y. cjx\fji b.j cr.^\ .y -Jll i^ . lisa l» Cj.J. -'I »i (jf. .? j'i* y.

(Illcli IjjJ^ J ililf tiJl^C j Cfij 'i(fijyj s (Jf'i i- 'i yy.,si y (ji

cXy: 'i ijiJ (Sjb (jf-^ y, i'Ùj fif, j . Cj^y auj ty-..l.\

(fji ùJi'ji- (fiy Ij jy 'J ùb ii y j y (j)l»j^ 'i fjjy (Ssb j:ot4jlvJj i^

Ij tib f J.i-Cjjjfj, b (j\s (fijj j i^ti ol-j. cy i ' (SJ". ùy ii.i^l*-v t^^,

'i (Ssj\ tijljl 'iCji tjj; J-jj ,i j cj'.i


if-jj [-Ujj
Aiy,\j (il. {^)yS, (j) tijl;^ J 441 jUC (j)
zSf \i jljU i cy.i'i i ij'j jj t^jJj
Ij ( j) li^, fj j tj Cji J-Ji ,j AX-» \j} J

iCf j' iài-Sii A}''j)jKj "j iti jli j; y, j-siùf 'jb IJlJilJjji (j) (yybif

.«jbi (jLlî jJO (Sj SJC i u fj\\ '^i Ailjlj jô f Jyy ijjl J.Ji j, JiL }

Aa." tiiy tijijj* Cji-y 'i J«Ji (Sjb 3-


Sj (S\s') \-J^ 'liff- A Iju. Ij
* V ' J^JJ" 'fif ^k (S'^bif i jôa
(jo jJ (S j'y \jy y jij! -
j, Aji aXLTj AjA»(_s) «iti jlj J 3

jXÎ__ tijjj t:.'_^'b- î lî Sy^ 'ùf (-») ti'-* 'i^y, cy yj' <sJ jy. A (S^bif

479-
,UU> XT .b:^
jy-

^ y Sjy Soif^ é'.f-^. ^,


yb-C' Ai i^j..j jjJJ ùy; Ai _sl. li j ii j

ty\ji y f li -y .J (SXJ\ (lllîc j^ti-'^'- i


y-J Ui y ^'ljlj_j' 'O
lijS L.- lij'j yi; J fl C'y,. t>»J ùj/z,

yi JT A}": AA C^'j. fi (Si (J-f-Y, (Ss jU


ijfil jvu>- f<>^ S^ ijb J «**

Jjb i S^djjf (y jj:^ J Jy tJ -^ '^,3^ y Jbi y ùi 'j-* j,


Jib. 'tyj^ Cf" ' *;* tSi^J- ASL:iû! tîj (fijX\
(>. jl-lè- tJ" iJjL <iy ^.v-l
A- CjAi -djH sij" Aa J I tS jl:
tjjl^_ j'jf'f^^y i S^i
Jjt tjjji s li cAs Ij^slii y -Cy

ch. CJ- Sj\ Sjji- -Afcli ^ AI» ^1.-. ti ti (i'IlAûi Sn-^J i CjA''-' 'S j.

yjj 'j- j si ij* * Ai j^-.- ^^ «i A«lji


J'^'. '^y^ yy ùJy-, ri

(fs\ CJJity
iiyi (jft (fif jAts- yj
«a.;j> tyyj f,ji^ y l-CJ-i-yi,
JiJ i ji- Sj" f Sjfit-^f Ù^JJj- fSj" j ^j-jj f'-Xi jl «it^.li. Ji,

'Ay. J -^'j (A^y, li'j^ ' ^' Jlp s(SJ^y- 'i y^. Ai lij J i (Ayi.jiSi'j^.

(lijjjlji (1)1 ùjs (y. (j-y. y. jfj 'j^. tf-"' y^^


(jyj i ù" b J.J tlÂ^'j;
. A»15 (fi jij y ty . AXJIaJ:!
»i ù\r, oï.^ i ' 'i (.(J') J.jy ^ *V; >J
ùb J-^ jf y. ùbi, ob fl ti^:» Jjii,
'ùy* (Sj ùi ùjy (SJji\ Jp Jjf- Ij j AabliH \jii
'y lA'.jf i c-^y c-b * tj^.jt^.
'Ajy (jlà y^i jX-j s 'J ù- i S J:-i j! J j» jl a»

S ù^y s y y, iyA\, 3 y-i i-2' ùjj j Cj(Aj\j ijl y (Şj^\j j\ii,

3 fsy ' ùy jf bjj Jjj:^ a! yS'sy; bjf Ofjj ojf y (_i ijJ C^i l* «
' cjiy Aiû 'i yj_ j Cjy- ^y^s cu
ùjb cfjo^l my S-i'»- le'
'bij S'j^\ J i A ù\y JA>. * . "
tjjli i S\i t^A» jjjj _,i

l-j S'j!i\ JAÖ ù\J' l^j


J\y, (J'j^ c?j t^j^'f^

^Ij Sjy^ y%- Ij J5. î fAf J^ => }(jr «^^J^ f -> fi:
(1j%» Sj (Aj-j j j^y^ 'j pijit (Ij ijlj (Jii) Jli»

JLJilj ^-ji. (Sjy \jy'\fAf (O


(:ib_,r' C^}Ji'y- j^ (fiJi*\ Jy Jp Jf-

CJJ(..^\ y\y Sj (Ayj 'j '"fiyyf^'SJ'i^, 'JSjjfsy.jij'isCjy


^l^i i Jbai _»l AiJj'.ji- «i tij'jl i.(Sy^
jL) jy S'^\ 3jl jl^j iiy
A(Ji\ J f biiyl j^ ' Af-j. ai(fiyA. Jl/
j\j c^-iU II if J ù\>\ if Al Jijl_ùi Ij^ aX-XjJ flAj ùf'b- ajU (fyjj.
YT^b:^ Aj\S>
J/-
(Sjj jX-«- Cjy y y- Ai -^^ (fij:i\ oljc j -î
? '-^- J'. '-'- J"3i y* Aib: j ~
Ù.j\Ay -Â-Jiu,-*^ b^y lijJ:Ai Ji Cjfi (_if- 'S S^J.i j y J-i A.y Cjy 'y iij

V- *" ''.i Jj» JlilJJ J:^^» : Cjfi (S, * *; f y y V^ ti^Jjï- J. ' fjy- 'jb
(fjji\ ol^ ^ V 0-. /jt^ f\ ((- ù^b. -j. ' AiU- j. Uf 4jljlj .^ y\,_i

ti J!iUji J» f ùjy;. f I o j?^ *i . Cjfi (fij AS ' t«-Usl ùlj» jbi j, jl t Aj. (y.J' JiiU (sf
ÙJi Ù^j if , iy jl f Ij'j J.(Sjjy jl JIj A, fjy,- jy
:cj .J ty cjyi j cj ^sl tîJJI ùljc y
Sjy.-j,'s'' j, ' ''y ày 'iCsb^j --iii 'j^
Jsf<^jyfijyj\j.(fii)).iji\-1M ^ JlilJ fa)) 'ij'lji lij (j^'^'if ^j' CJii jy J»Ji ^
--I ii t CjJibjii Ajl»Ai _t:i ù\j~(^^,;i (^ ji Ailjlj (fij fj,^ \j,i Jii.
' y, i f'y'j-'.

« J-3i ^T- J (ff^ v 'i ' fy Jity yf\j\j \i.)y \j f\^ 1 o'iT yy,

(y,ab l»b jl^^i J(fij,J(fi J j J j_l .1 J J j JS'^, yb (ll'^U Jl; Ji jfy Jlj ^ (fijJ
yif ii bjj j ,f A-^iti^^ IjW _ii ly Jj cHi jUj J'3i i\-., y (S jfi J,Ji 'j' iib ty
ti JyA^ ji (fij:i\ ùljc Aj_ y ^^ J ^â f-^ 'dJ 'j- Ji. jUj sj_ J . ^_ (fi, JV-j i (fi^i

. Ol_ Jtf Ai. IXJ-J ^J 4, ^^ J J'3.> Oi^^ y 3'.J° i y <ilj,i Si l t.y fj


b^j- ti-vil Oljc _;,> >l. U;/' Ij/j oLij f'j. y J.'A' f-ib y-'-if .-I tj cy j
VU i Jlj < jj,,^ L,^ ùVL ^:^^ .^ .^^ fbb bjlj* y 'if; y.^ yf f'j- t jjj
AjjLiLiii » J ( ir m) (Siy- j-b-'J- l-Wl ^^ j j\ J-j. \,

yf (f" 'S'-J, fj^ j\.-i-yj.y \i^y -rf (S' y^ ^*' (SJi j-y J'j- ùbsjs i Ji
Ai Aiiiîi fj^ -cfi Ai tiJJl (Ijljc L J ,,.,1.. . -iff Cj., i
'y \ y fi ^i«i jî ' tSj^i.jli.i of.iib (fi) Ji-j'li^ i( IrYl ) VL J ay Uiîi _^_ii %

\jijli (jijj^ ùy j\y jl jjj. Ji\ ji jJ . y jiUuÂl ay^ ti t.^Luî L*

Sj'.,'i ùi'\ J (Ss J; i,f3j" öyJi\f (Sj\iJi; jl J-i yf-j j (Ss (jjsV Sjj j

jAi- jyix-\ .jXflJiUj'j .^ A.oli-li » :AjiijiiLiâi y bjj^ Ai ^«r tj'^^i u ay Laiû-i y iiy

ti-llAil.jWI Sj'^ÙJfis -r'bf Jj'^J' fj-l..l J.j ji i aIU tJ'l 1 ÙJJ.^i f^f, C-iiy ajJj

Li.1 - r'^fùj.y \ T .^j-Ji - jijl.[.ij,\ yy J.y ' Ùiy Si y --y (fj y t ojj'ijf-i, f'j 3

«CjJi'ji- AlX \uyy J tiJJl_Ui I.J i, . OJu'Laîi i y'is

' ùbjji, f j\i i y JZ-I... jXjyi. y, fij ÙJy bi «ji-Vl; cy jb-y y

(C*'j:' Lf^ J.^ 'j' J ^. fjy (yba-j y y f9 i jl (J.ljl J y . Cj-^bl& i jy^y SJi Cjyb

y\i Ojjl Al j;^ li tij Ju iJ,- . Jl. y y ''A.yiijf J Jbi, ji Cl- J tS j Jji <i jlj jfi.
j i.^j* Jj~I- if j àfjy ab f ^J'., 'J (Ijlilsji.ji. j^ J f^lj, jl y Lîj cji'jy j

ùyjij jl tij jySJj yi; Aie-. ^S y .J yi (llAlLûi Ajl» yf^ b\ijy (Jl ji 'tjjilj

OiLii' IJ p»lj,l ^>. j S^ Jli fi^ . cjjy if-b 'J (fJ^\ ù\ifi j ti.ljl ^^
JyX- ùif', ty- li J (Sy Dl «j*? jl y y j. ' fjy ùy. 'j" j $i j.JJ 'j- iif bfi^
'if-'- vV Ojby y b ijw.j=4 «J (1)1jJ tfi.^j* .^ AlLlii fj j\.-j,S3Jy ,.x-y ^-y Jb^

481
Y JU

'L'j^yi

^^r^ jj ro
wrx Aaji ro

-r'-iJ'Jj * J^y L iiy

A«_i jj 'i Ù.J:- (Sjb J i_ «ji- j^ Cjfb-

< Ajui A) y ti jajU (^Jijl_til A^l» Ai Cji y^


'(S^i A (fji 'C-l'ji- ._J J tf\jl^ (fiy
AU...^^ (fij AJ

Jl b 'ji A- ty ^IÀ»J y (Sjiy.ji. X Ui


ùVUjitJj. -fllj i (Si^AaJ J jl «j« ;j j J,
Ai .y-i dSCus A. J fyy.^
A(y\s (sAr', J " J y y yf ÙaiIX
Axllui bli ,i (Si (S J^ ' ol» J(iJlB«JA»^li i
yi, 3 <-S-*^''jî" '-':' (ùi-'f ùy ^àjf Jy.J Jl;
j' L>j (yi ^itysyi X ^j- ti^yjji
^L. (ŞJ'-* J }ji i ùy ti-illii.- tjj-j; «i yy
'ij^ (Sj iSjij.i yy\jj J'-" tSji j.Jijy-
yXi, (SJ y lA»i Ai jf-ii i-y J,j. ^^ jl
J}j y 'J.j i' if i J,S yjj» oJj j ùljjj
iljKjjl .J (j* j Ai-J jj Ji Jl Ai j^j'j Ij^
^f y f'. i-v, fyf'j (S s
<X^y y ji(y;ii-*^jsfjfj^ bii (fij r, I

-J As .1 jU «J J Ay t Axli

* jSj lil* «J (j* J »j6x y


j.» y ùi^y yr fb- tJl»j aI tij tJl«j J

y J'. trjj:r J ^if -^^î-j* y J.j" tij>;jl;i bii (Sjby yi j-i.

. cf tj cy j 'y- Ul» J ! oU_^6 J A-y

= -^'/'(jL, ^^l>-le.slj J- y b jlj CAj,j_jf-.i-X- J, j ((j^J J, j

j, f^lji <ij J*i 'r', J,(f'if -fi»^ j y 'SiAJ.i iSi Ji, Ji^iyjo f p j^.. cy 'i

J (i I 3 ( f,i(/' ) 'J -Ay j i>Sy ) .J ^j tijIJ Ij^ j A;y. ty l_,i j ti fJy i^ tjfi;

<Jjf.J (j) . y, (ijlUy ^/L>. tijIj ii (Si

f J.J-' -CXii^ Al^j ti) iifX^ iJ* Ji J A.j J ^S y JjJ A-JA. f'j- 'j-yj'^

J«j i ^^ / a:» ^bif sS . y j^Ui jS t^Vi y Jlji^ tij y'i Cfij^,

j^jCi v_»» Jt" D'jljsi J» J ' (j^lji j.H-i^ f Jb y> c-Af:fji y fi

L^Uijv j^ ,S *i. ,^_ Ijlj J . ùj:«i. ù\y 'j- fs s y^Jy^.CJb fjb \i^ys Jo (fjb Aijj-

j, ùbi ybij'' v_., ^ ' *4' Jif j 'i y s ' f\, j3J''J*Ji (fjb -y, y* y" ji, y Aj:- j

jUj o O'.jjj J Vj yif \jiii y^if f J f «J fi ^ (Ss' -C-i y-i (fJji\ Ùis. ^i)y Ijlc

f Al J ^(_j(lxi jJ l <y.y4 A'Iji J Jyy li J"3i »-l AJ J


' A> (fA'if y <jlj'j yi j'i s ùj- 3 A; J.jiai

jV.j j'if y b-h "^.'J yjy (Ssj t-.l»-i5'ljlj bjj* 'iùbij ùb i tijIsUliUcj:^ [*]

' ^ J, y ' -^; (SsJi s (Si (Si)y ti3 1^-^ ^-ii_i l»ljù wSl Aj jS i.i'jl,}

-482
r JU

wtr A.ja To

;.jy4/ * JijL\i/

(^^ --.-.J-' (.

ClU-jJU ' f. ' 3-. J»J3 l^jlj

^ Ji^

VÏA-^V
J:^

ùU-jJkj ft lî jjfi jV-/*;!* Si,yf

ûijti^J/"i^ (k^ifi 3jj

(ji^jj^ p' » i^i/ l:J,UII

ût-jO. » ^jpi f^ùîp.jl»-

ùi-^.J ù^.'u-^'j»"

«ill o^^j»- g;»l j-ii

ûljl'5^i>. (j'>-V^

> * f

vitr »r»r
iB_i<aik>»»M»«a^

-484
TÎPGUHÊZIYA HER 23

HEJMARAN

ji tîpên erebî: Emîn Naroa

-485-
HEJMAR 2

Gundê Nûava BERDÊLIK

// Qedrî Cane canbira ra


Avênherild... baxûbaxçe... dinavvan

baxçeyan de her texlît darên bi ber, li


Jiyîn xwes e bi xurtî
ser van daran ji her cinsî çivîk pevdiçin û bi
Li Kurdistan bi kurdan,
her zimanî dixvdnin! Ji van çi\îkan a ko ke- Bav û biran çi bikim?
zeba min dijevsridne û hundir li min diperi- Hemû min tê bi derdan.

tîne; şalûi e. Bejin û xwendina wê ruhniya

çavê min û qînata dilê min e. Min dil tucar nenalî

Gimdê me di nav van rezan ji panzdeh Min zar tucar nekali

malan hevdudanî ye; wargehê me, mezela Bi dilhişkî bi ialî

Singa xwe da ber riman.


civata gimdê me ye. Paşîvan li ser wargeh,

na'veraojan di nav mêrga rczê me de em, di-


Min îşev dît xewna rast
d'vin. Pirs û galgalên me teva pev xwes in. . .
Eteng û gazî çi xwej hat
Kula welat çima holê giran û ji bîr nabe?
Digot rabin kurdino!
Heta niho me digot: Em bê der û poxan in,
Tev biran û tev xwehan.
ji lewra heigav birînên me diaxivin û ji hes¬

reta erdê bav û kalan em dîn dibin vêca me


Derban li me tu zanî
çi di'vê? Gund gundê me, bexçe û baxên Rim nîne gij nezanî

me. Tekûz e; herrijt, hertiştê me! Xopan kirin kurdanî

Ma qê wusan e? Careke werin, hundurê Ev tirai û nezanan.

min verojin dilê mm je derînin û bi kêreke

tûj çînî çînî bikin, wê gavé ev çîniyên dilê Hawarê, xwes awa kir

Dilê kurdan pê ja kir


min ewê bêne peyivîn û pê ra bêne girîn. Lê
Zar û ziman ava kir
dizanim hûn xwe nagirin hêsrirê çavên we,
Jîn û xwefî bêla kir.
ewê çemê Amediyê derbas bike. Sûnda hû-

nê bizanin ko ez, ne tenê dilketiyê xwejiki-


Kaniya Ereban i8-s-i9i2
ya şalûlî me. Ez dilketiyê dengê wê me ji ko

jîyina me ya der li der di nav nikilên xwe da


Osman Sebrî
tewtew dike û bi vê davw kilamê dawî tîne.

- Xweyî bin li gundê Nûava! Gundê we;

mizgîn û hawara bajarê we!!

Qedrî Can

-487-
HEJMAR 3

LAVELAV PÎROZNAME

Birayê gewre û xoşewîst Mîr Celadet


Xudan mal î, xudan perde
Alî Bedir Xan!
Cihê te gis, hemî erd e.
Le pas destgûjîn. Demêk bû çawriwanî
Bi awazê tena denga
sitareyekê gelawêjî kurdeman dikird. Ta ko
Te xulqandî, te kir ava.
diwênê be çawî xwuman dî man ke ewêj
Tu hem derd î, tu hem darû
kovarî "Hawar" ke çawî hemû kurdêkî ron
Te kir meh ro, te kir sev ro
kirdewe, hîwa man wa ye ko be tênî pirîjkî
Te na xafa, te na xurde
ges Kurdistan ronak karewe we hemû kur-
Tu davêjî dilan perde
dêk be dem em Hawaré we biçî ta bikewênî

ser rêgayî rast we bo yekîtî kurdan hewl bi-

deyin.
Ya Rebb tu yî, tu rehm û nûr î
Bo nawî gej lawekî kurdî Iraqewe pîrozî
Tu destek î tu hesin û sûr î.
"Hawar" tan pêşkêş dekcm.
Tu rehm î, tu efserê, mêla yî,
Rica ekeyn le me û divva hewl biden bo
Gencîne yî tev, seh û geda yî.
tewhîdî lehcat ta we ko hemû kurd wek yek
Ya Rebb tu î tu, tu şahê dewran
îstîfàde le Hawartan biken. Amade yin bo
Texte te li ser Stêr û ezman.
hemû xizmetkarîtan. îtir yarîde û dewamî
Texte te serefserên jehan e
Ha'wartan le Yezdan teleb dekeyin.
Bejna te ji çavê min nihan e.

Ser çend şehan tu bûyî xunkar


Hamid Ferec
Lewra nedikir tu kes jî inkar.

Ya Rebb tu hî tu padîşah î

Tu merhema herbirîn û ah î,
Bl HINCETA PÎROZNAMEKÊ
Bexşende tu yî, lê derdimend im

Serferşikî mam û jar û bend im.


Herwekî di sitûna xwe de bêt dîtin, ye-

kî ji xortên kurdên îraqê, bi navê


Dr. Kamiran AI! Bedir-Xan
Hamid Ferec, ji Hawarê re pîroznamek

488-
şandiye. Tê de ji ber xwe û ji ber hemî xor¬ 2- sehîriya zarên kurdî û ber hevdanîna
tên kurdên îraqê ve derkerina Hawarê pîroz wan ,

dikit.
Ji bona yekbûna miletê me welê jî diviya-
Heta niho me Hamid Ferec nas nedikir. bû. Ji ber ko yekbûna miletan bi yekîtiya zi¬
Ev cara pêsîn e ko em bi heyina wî dihesin. manî dest pê dike.

Ewî jî me nasnedikir. Lê ji ber ko Hawar Bîzmark yekbûna Almanyayê li ser yekî¬


- herwekî Hawara her xortê kurd e - Hawa¬ tiya zimanê Ahnanî danîbû. Vê yekîtiyê Lû-
ra wî ye, Hamid je re xweyî bû. ter je re çêkirî û pêk anîbû.

Hamid Ferec xortekî kurd, şagirdeld di¬ Yekbûna kurdan jî bi yekîtiya zimanê
bistanè, Hawar dikeve destê vn, pê bende¬ kurdî çêdibe. Yeldtiya zimanî jî bi yekîtiya
war û sa dibe. Ew roja ko Hawar ketiye des¬ herfan dest pê dike. Yanî di yekîtiya zimanî
tê wî je re cejn e, cejneke mezm, cejna vejîn de yekîtiya herfan gava pêsîn e.
û vejandina zimanê kurdî ye. Tavil kiryarî Pesn û spas ji Yezdanè pak re Hawar elfa¬

Hawarê dibe û dîlbendiya heval, nas, nenas, beya kurdî belav kir û ew gav avêt.
tevayiya xortên kurdên îraqê dike û ji me edin divêt herçî xwenda, xwendewar û
re, ji Hawarê re pîroznamekê rêdike. zanayên kurd hene bi vê elfabêyè binivîsî¬
Ji hêla din xwe dide pês, beremrê Hawa¬ nin û nexwenda jî hînî wê bibin.

rê, bcremrê zimanê xwe disekine. Ji me di¬

pirse, gelo çi xebat, çi kar heye ko pê xizme¬ Celadet Alî Bedir-Xan

ta zimanê xwe, xizmeta nîjad û miletê xwe

bike.

Tu kes nikaribû ji Hawarê re diyariyek ji Ma çiman diçî?


pîroznama Hamid Ferec, mezintir, bi qedir

û hêjatir bişîne. Diyariya Hamid Ferec di- - //' Ekrem Beg re -

yariyeke welê ye ko bi kirînê naye kirîn, bi

daxwazè nakevit dest. Ew tiştekî beha ye ko Dilketî me, dîl im ez, dotmîr û icrmandarî ta'

ji vîn û ji xurtî û dilbaweriya kurdaniya Ha¬ Sal û hîv herdem tu î, hem rovejîn hem rohilat,

mid zaye. Dîl im ez, dîla welatî; ez jî qurabana te me,

Hamid Ferec herçend bi vîn û dilbawer e Gevre [gewre] ye hêvîn û jîn, lê gevierir al û we¬
ew çend bi his û jîr e jî. Hamid dixwaze û lat!..

rind dizane çi dixwaze û je re çi divêt.

Herê ji me re şîrerinen qenc û beha dide. Diktor Kamiran Alî Bedir-Xan

Ji me hêvî dike û dixwaze ko em ji bona ye¬

kîtiya zimanê kurdî bixebitin.

Belê xebera wî ye. Ji xwe me, di proni\âsa

xwe de ew esas, bi mada jêrîn ve danî bû.

-489-
HEJMAR 4

EY KURDINE WUŞYAR BIBIN

Xakî Cizîr û Botan, ye'nî wulatî kurdan.

Sed heyf û sed mexabin deyken bi Ermenîstan

Wa rêgatan debeserè 'elatê Caf û Bilbas

Ger mirduwin le germiyan, memnû'e biçne kwêstan.

Kamî kiç û hetiwî şêrîn bi raydekêşin

Hawar debene berld pes me dexîl û aman.

Serran le qur hilênin werin halman bibînin

Çonîn le destê zulmî bêdînî dur le îman.

Em qiseye ke Idrdim nagate çend salî tir

Em halte debînin yek yek bi çawî xotan.

Herçî we ko beyanim bo Idrduwin be tehqîq

Peyda debin segane kam qor bikeyn be serman.

Lem bikne îtîfaqê peyda biken be merdî

Ferqî nebê şiwan cotyar û mîr û gawan.

Ger hîç nebê be oyin tabi' be dewletê bin.

Bêgane çak e, dujmin nek dujminî le xoman.

Romî weku benî mûn kes pijtyan pê nebestè.

Kewtûne dawî xoyan pejmurde mawin heyran

Kiwa! Walî Senendûc, begzadekey Rewandiz

Kiwa! Hakimanî Baban, mîrî Cizîrî Botan

Kiwa! Ew demey ke kurdan azad û serbbcwo bûn

Sultanî mulk û millet sahibî ceyş û îrfan

Coşêk biden weku heng tedbîr biken be bêdeng

Esbabî jer peydaken top û tifing û hawan

Haçî kesêke bê kes bo êwe qor dipêwè

Gwê lê de kî zerîfe nayken bêla le xotan

Hacî Qadir Koyî

-490-
GOTINA WELAT
Bide heryek dhangîrek zemanî

Welatê min digod min: Birazî Wekî Yûsuf, Selaheddînê sanî

Li nezmê guh bidêre ger dixwazî

We lê bêje ji bo w^ re eyan e

Cegerxwdnê kurê min tu ji derda Ev e xwujka min e rind e cuwan e

Silavan zû ji min bigihîne kurda


Ji hcrsêkan tu Idjanê dixwazî

Bibêje ez keçik bûm ta ko bûm pîr Tu nasnakî ji bil navê mecazî

Nedî min xwe wekî vê salè esîr

Sîdaqa wan tifaq û îtdhad e

Serê min bû spî, pus û pelax e Tu kê bigrî ji bo te ew mirad e

Li jêrî min çu nîne xeyrî ax e

Amûd: n Hedran ip^z

Ji çavên min diçin sed av û sed co

Ji min êdî dikin gazinde zaro Cegerxwîn

Xerab bûye ji min sed xan û qonax

Nemaye bo yedman xeyrî yek max


LAWIKE MIN

Nekari bête nik min merdê rèwî

Heçî nik min hemî zarok û sêwî


Gava ko fermana kurdan rabû em hêj

nû zewicî bûn. Şevekê tu pir dereng


Kuranê min ji xwuşkê xwe re pak in
mayî û gava tu hatî mal, di destên te de ti-
We lê pirsê li dapîra xwe nakin
fingeke nû û çend sed berik hebûn. Dilê

min tirsiya û recifî, min ji te re bi dengekî


Cizîr û Şehrezor û qit'è îran lerizî digot:
Hemî qîzê min in pîrê bi qurban - Gurgîn . . . dîsan çi heye? Te li min bi

hêvîna çavan û bi kesera dilan mêze kir; pa-


Cuwan in surperî ne serbilind in jê bi dengekî xurt li min vegerand.
Gellek xûb û zerîf û gewr û rind m - Dawet dest pê dike.

Efîf in pir délai in berzewac in

Gelek pak in we laldn bêrewac in Di welad de jej meh şerekî zor çêbû, jin bî

bûn zaro sêwî man. Kurd destpêkê de dij¬


Ricakar im ji te ey lawê kurdî min şikandin. Lê, paşî bi bêbexd hatine şi-
Tu xvioijkê xwe nexî ber êf û derdî kestin. Gava tu di ser de hùyî min ji te re

-491-
kurikek anî. Êvarekê, ez li ber deriyê malê HACÎQADIRÊKOYÎ
sekinî bûm, çavên min li rê bûn. Min dît tu

had. Herdu destên te bi xwîn bûn. Di ser


Had Qadir Koyî şairê qewmî, berz û bi
singa te de birîneke kûr û vekirî hebû. Te,
qîmed kurd e. Le salî 1232 [i8ié] h.
ez himêz kirim û te got eskerên dijmin di
[hicrî=koçî] le gimdî Gorqerec nêzîkî Koy-
ser sopa min de ne; bawer ke niho ew ê bên
sinceq hatuwete dinya, le pajan çûwete Es¬
û min bigirin, megirî!!!
temûl û le wê mèwanî kuranî Bedir-Xan
Tenè vê demê ji bîra meke. Pajê tu bi ga-
paja buwe û le salî 1312 [1894] '^ wè wefatî
vên lez çûyî ser dergûşa kurê xwe ê pènc
kirduwe. Had Qadir yekemîn sair e ke hel¬
mehî Tacîn, û te ew helanî û je re got:
besti qewmî û millî danawe û be we xerîkî
Tacîn! Dilê te ji bona aiîkariya kurdis¬
■wuşyarkirdinewey kurdan buwe û lapedey
tanê ye. Xwîna te ji bona ser û rijandinê ye.
helbesd xeramî pêwe dawe.
Te kurê xwe dikir nav dergûşê û eskerên

dijminan dikerin hundirè malê. . .


Hevindê Sorî

Lawikê min! îro pêne sal qediyane ko em, ji

hev dur hatine èxistin. Tu niho di kortalekê

de bi çarsed camèrên kurd radikevî.

Xwedê dizane . . . çermè rû û sînga te pe-

rçifî û lajê te riziyaye.

Lè, Gurgîn. Bizane ko herjev berî hère

rakeve kurê te Tadn zend û destên xwe en

nerm davèje ser situyê min û bi çavèn xwe è

zelûl û bi keser li min mêze dike, min maç

dike û ji min re dibèje:

Dayê! . . Dayika min bavè min re bini¬

vîsîne ko mezin bûme. Dilê min ji bo hejki-

rina Kurdistanê ye xurtiya min ji bona arî-

kariya Kurdistanê ye, xwôna min ji bo ser û

rijandinê ye!!!

Dr. Kamiran Ali Bedir - Xan

-492
HEJMAR 5

WELATÊ KURDAN

Kabira Merwane mal û xaneyî wêranî mîn

Tê bige zanînî fen û kirdewe w îrfanî min

Roleyî kurd im silahşor im le meydanî sera

Alem eyzanê çulon bû Rostemî meydanî min

Go biroy gejt û guzarî bax û baxatim bikey

Her delêy Allahu ekber çend xwoj e seyranî min

Awî bermawey min e nîwey dhan lêr aw eka

Bo îraq û el-Cezîre rûh e em awanî min


Mezr' ey kêlgey wulatim bo te enbarî dhan

Rizqê îran û ereb te' mîn eka xermanî min

Bo bilindî xwoy be qurbanî jiyanî gel eka

Giyan û malî hîç e la serkirde w goranî min

Rû bida bo dîn û millet zereyè kurd w be dî

Giyan eden nakin tehemmid alim û jêxanî min

Ew kcse bedbîn e ispad cehil bo xwey eka

Wa eka înkarî zor û debdebe w dewranî min

Laperey tarixî alem şahid e bo dewrî min

Diyar e hêjta taqî Kîsray dewled Sasanî min

îddî'ayî 'ilmî musîqa emin îspat eka


Rast û sîgaw û beyat û lawik û heyranî min

Piyawî wek Sultan Selaheddîn Eyyûbim biwe

Fexr e bo îslamî alem Idrdewey sultanî min

înqîlabî çonî pêk hêna le îslam û ereb


Mîr Ebû Muslim bû serldrdey gelî şêranî min

Nadirî Efşarî, Ebdulkerîm Xanê zenî

Dwênê dengî da le alem setwed şahanî min

Guftugoy ba intihay bê xatîmeş bê bem qise

Nisbetî Arî bes e bo 'en'ene w inwanî min

Ebdulxaliq Esîrî Kerkûkî

-493-
Bironkara mezin û

xoşewîst a hemîyan
Mîr Celadet Alî Bedir - Xan

Mîrè Mezin! Kovara Hawarê pirdeng

û binçîney 'ilm û zanînê û payey

tund û qaîmî sin'et û fèn, pilley nerdewana

çûna berew jor û serkevtina ezmana milletê

kurdî beste ziman û mayeyî fîrehbûna gote

û lawij berî bera rê lê hundabiwanî kur-

manc û çiraya xwèndevaranî pir hoj bc he¬

zar dikweşî û kêf û stranînê me le horga

(meclis) îsmaîl Beg da xwend.

Gelèk bira û xwes hawalanî dilsojî rûnij-

tibûn. Me ke be kenîn û kêf ve xwend.

We bo ev pîrozî û geyiştina Hawarê hor-

ge xo me daye razandin be yadî rûhî pakî

bira dwan û saxî û selamed hê pajiyeçî ma-

wan û be şerefî mezin û xawer himed me-

zintan me dest kir be kêyf û şadî û ûd û ke-

mançe û gramofon nêzîk sê seat me hogirî

xwoyî bemeda.

Kovara zarê kurmand ko ta niha me ra-

girtibû ji wan rojan da de derkewêt. Me

nisxey wan teqdîm dekeyn. Êtir Xudê ha-

wale we bêt, Mîrim.

Seyid Hiznî

-494-
HEJMAR 6

Jl BONA HAWARÊ Li ber wè heye bexçevanek mezher

Hesar gelek xwes e dejt û çiya

Ji bo Mtrè zirav û giran û serfiraz û hu- Şahînşah û pasa ye û xwendkar

nermend Mtr Celadet Ait Berdir-Xan Rez û bax û baxçe beroj û zinar

Serfîraz û comerd e ew bexçevan


Bende go bi navè Cegerxwôn hatiye nas-
Hawar e pir dwan e keç e nûgiha
kirin destê te maçî dikim û bêhejmar
Didî herkesî wî berê a'vîdar
silavan li cenabè AJîşan dikim. Hebûna seiê
Gelek dilber û nazik û nazedar
te li dhanè ji padşahê mezin dixwazim û bi
Hezar bilbilê dilşewat û bixwîn
van çend xweşxwanê jêrîn ez Hawara te pî¬
Qelen kêm e erzan e pèncsed qirûj
roz dikim. Welê dîsa wek pîroznama Ha¬
Di nêv baxê wê da dikin ah û zar
mid Ferec nabe çiku wî dwaimiêrî berî her-
Bixwazin ji Alî Celadet bi xar
kesî Hawara te pîroz kir.

Cegerxwînê Kurdî

Hezar carî pîroz bitin ev Hawar

Hezar ah û zarîn dikin lê ez im

Gelek xûb û rind e wekî gul'izar

Ji wan bilbilan tê Cegerxwîn û jar GULBANKÊHIŞYARIYÊ


Gulîstanê zarê me ye ey dwan

Dibêm: ax welat ax welat ax wdat Çavê xwe veke ji xwabê rabe

Ji bo bilbilê dilnexwej bû bihar Mêze ko welat hemû xerab e

E'vîna te kuştim kirim tar û mar Carek li welatê xwe binère

Çi mêwek sèrîn berè wè giha Ro\âgahê piştî çûna sêr e

Welat pir xwes e çol û dest û çiya Ew dejt tijî ji mèrg û ava

Pesendîd e go min berê wè dixwar Roj tè de ji zû ve çûye ava

Li zozanèn jorî di dhèn avên sar Ew goh zimrudèn di ser de

Çi bostanekî pir xwes û pir bi av Berf in dihelin û bax di bin de

Di nîva welat min diye sê bihijt Ew baxê tijî gui û laie

Heye tê de xox û bihok û hinar Murxî seherê li ber dikale

Kilêbî û Şaxê û cola Hesar Lewra ko refèk ji kund û zaxan

-495-
[Wek ko ji nivîsè jî tè zanîn ew bi erebî
Hêlîn kirine di nava baxan
bû mhi ew wergerande kurdî lê ji ber ko
Bilbil ko bi zarê xwe dixwîne
Ferhengokê bi xwe gotinên teksrè yen kurdî
Zax jî ji xwe deng bi derdixîne
bi erebî mane dikir min tu pêwîsû bi wer¬
Ber jî rebat e gihaye jêrîn
gerandina wê nedît- E. N.]
Cîkê xwe yè jêr bi jor bigorîn

Carek hère ser çiya û zozan

Bi awazeld jînê banke kurdan:

Bêje hemû yek bibin bi hev re

Cane xwe bidm biçûk û gevre


Navê Roj û Mehan

Mêla En Hinek xwendevanèn me ji me pirsa na¬

vê roj û mahên kurdî kirine. Li vir

em vè daxwazaiya wan tînin dh û li jêr wan

navan dinivîsin:
Jl KURDÎ LI EREBÎ Di zimanê kurdî de ji bo mehan du cure

nav hene. Cureyê ko tê zanîn navdana me¬


Şiroveya gotinên kurdf bo zimanê erebt han bi navên wan yen serbixwe ne, lê cure¬

yê duyemîn taybed ye ko ew jî navdana

Di hejmara pèsî ya kovara me Hawarê


wan li gor demsala wan e. Ev cure nav di

stran û helbestan de bêhtir tê. [Ev nivîs ji


de me got ko ew bes kovareke edebî
erebî hatiye wergerandin lè ji ber ko navê
û zanisd ye, mebesta wê yekbûna zaravayên
roj û mehên kurdî li hember yen erebî hem
kurdî yen cuda ne û hînkirina kurdan ya
bi dpèn Ladnî û hem jî bi yen erebî hati-
xwendin û nivîsîneke bi rèk û pêk e li gor
bûn nivîsîn min wergerandina wan pêwîst
biryarèn ko hatine girtin.

Ta niha me gotinên biyanî bo hinek zara¬ nedît -E.N.]

vayên kurdî ferheng kir.

Lê ji vè hejmarè û pê ve me biryar da ko

di kovara xwe de sitûnekê ji bo ferhengkiri-

na gotinên kurdî bo zimanê erebî -veqed-

nm, ev yek li ser daxwaza hinek xwendeva¬

nèn me yen hèja pêk hatiye. Nexwe ji niha

û pê ve çi peyvên ko xwendevanèn me ji

me bivên em de wan di bin sernavè "Fer¬

hengok" de bidvînin. Em ji zatê wan hêvî

dikin ko şiroveya temamê gotin û hevokên

ko ji wan re zor in ji me bixwazin, da ko

em di vî dhî de zû bersiva wan bidin.

-496-
HEJMAR/

bûradinêk k ji'r da basî (mujgan û çawî kal


CUWABNAME
û lèvw al biken) Em sualetan le çi dereceyek
da le gel heqîqet tetabiq eka le we bchs na¬
Bo Newrozî muste'ar xawenî meqale zi- kem. Feqet wa ezanim ke heqim heye ten-
maneke be ser lewhey "Bo Şairêkî qîdeketan muwedhî xwom bizanim. Çimkî
Kurd" le jimaie 24'emîn zarê kurmand da min teqrîben heşt sal le me w pês le şeşemîn

ne$ir kiribû. jhnarey xeztey "Umîdî Istqlal" da xezclèkim


Meqaleyek ke hewt sal le me û pêj le ten- nesir kirdiwe ke eme metle'eke ye tê:
qîdî si'rèk da le defterî xadrad xota nûsîwe- "Mari zulfit nû ye çî xezney 'eqîqî al ebè
te îmro èxeyete sahey înrîşarewe û le cerîdey Tîrê mujgan pase danî dûrî çawî kal nebê
zaïê kurmand da 'erzî xwêndewarani ekey. Diqqet efermoy ke 'ibareê "Mujgan û ça¬
Eme himet û tewanayekî berz e, dnê teqdîr wî kal û lèwî al û . . " ke herfiyen le meqale-

û teşekkure. ketan wergêrawe le gel med'î xezelekem


Umèdim wa ye ke ew defterî xadrate xe- çend minasebetdar e? Carè le pês hemû şi-
zîneyeld zengîn û rengîn û be i'dbarî muh- tèk da 'erztan ekem ke min le w tenqîdetan
tewiyad tuhfeyekî niwênî giranqîmet bê. zor mutehessis û pê xweşhal bûm. Çunkî
Herçendî tenqîdeket be rasti me' qui û meq- dubarey ekem we qisekanetan heq û rast e
bûl e belam eger adz nebê dekêm: Ke bo le gel emeyiş da "zemêld te'ht el-medh"
neşrî ew tenqîde le intixabî ziman da isabe- (avêtina bi pesindan); çunkî du bcşî meqa-
rit nekirdiwe. Çunkî tenqîdî fî'lek usûlen ya leketan dilalet le bilindî mewqi' (dh) û jex-
le wexd kirdinî ew fî'le da we ya le eqîbewe siyed munteqid (rexnegîr) eka le nezer êwe

dekirêt. Eger wa nebûwaye tarîx bo ême ne- da inca le ber emey min layiqî em teqdîrate
debû be dersî ibret. Saniyen tenqîdêk ebè nebûm demêk le nûsînewey cewab da mu-
tewdhî hedefèkî mu'eyyen bikrê. Eger wa tereddid mamewe. Feqet fikrêk ke cesarerî

nebî bè eksî seda emênîtewe. We lem new'e cewab nûsînewe û (xwo tê helqlandinî ) pê
tenîdeş ne, xwêndwaran le heqîqet agahdar bexşêm ewe bo ke le teqdîrateketana weku
ebin û istifade ekin û ne ew kesê tenqîdeş tenqîdeketan namusîb in. We îlla eger le d-
ekirit le xwoy agah. Le ber eme bebî muda- het tenqîdeketanewe le edemî îsabettan

fe'y nefs mehkûm û bem tehrîşî elbette emîn nebûmaye mumkin nebû xwom bew
me'zûr emênîtewe, min 1ère da hetze û gêlî jexse berze bizanim ke êwe tenqîd eken.
nakem eger tenqîdeket muwecdhî mmîş Belê lutfen eger temajey serlewhey xezele-
nebê, çunkî tenqîd hei egirêt le nûsînewey ketan bifermiwaye û tozî lê wurd bibûnaye-
em cewabe da xwom her be musîb ezanim. we detan zanî ke ew xezele bû tecrîbeyêkî
Me'e ma fîh ê we tenqîdî şi'rêk eken ke qelem û le jêr meqsedêk da nusrawe çunkî
hewt sal le mew pês nesir kirawe û le miya- serlewhey "Bi Terzê Qedîmen" û bi '1-xasse

ney tenqîd da efèrmoyet ke "Çi milletekî tir şi'r û meqalekanî pês ew nusxeye kafiye bo
heye le esrî fen û ilm da le zmanî irfàn û izharî meqsed. Bem munasebetewe hikaye-

sen'et da şaire pir hoşekanî le pas hemû ra- têkî biçûktan bo bigirmewe:

-497-
- Serdemêk dîsanewe le xezeteyèld biçûk kir û bi xwe re biribû Rewandi.^. Zarî

da çend ş'ir û meqaleyekem nesir kird le kurdmand di wê çapxanê de tête çap kirin

jî'rekan da zorim se'î ekird ke lasay ji'ra ta- lê sed heyf û mixab in ko Zarî kurdmand ji

zekanî tirk bikemewe muteceddid be mêş- bêxweyîri, ev du sal in rûpelên xwe li xwe

kekanî weku tu zoriyan teqdîr ekird. Feqet girtibû û nikaribû derkeve.

rojêk le mecellekê da be'z lew teceddud pir Di bîst û siyê tirmeh û 1932 û di roja

û raneyiş hazir bûn ke "Qedîmen Perist" şembehê de ji nû ve vegeriya jiyînê û der-

yek hucûmî kirde serim û tenqîdî kirdim le ket. Tè de gelek tiştên qenc û bi fède hene.

dyad mudafe'e be uslûbî kon çend şi'rêkim Xêzèn jêrîn ji bendeke wê ye ko sernama ser

nesir kird ke ew û em mîsalî ew e û lêyan bihûrdiya (biserhariya) kurdatî heldigre:

me'lûm bû lew meydaneş da le "Qîr qaç" la "Serbihurdî gevre û nawdaranî kurd le

nadem dûbare geramit we ser rey ewil naza- salî hezar û dusedê hicrî heta hezar û sêscd.

nim halî boy ke xezelî "Bi terz Qedimen"yiş Lem kovarc da yek be yek ev piyawe gcvra-

teqrîben be meqsedêkî wa nusrawe? Ke wa- ne basî ekeyn we deyxeyne ber çawî xwên-

bû reng e me'zûrim bibênin. Eger le 3 ziban deware xwojewîstekanî zarî kurdmand.

da (Kurdî, Farsî, tirkî) eş'ar û xezeliyarî bin- We evane be kitêbiş teqdîmiyan ekirî, le

det çaw pê kewetewe xwêndûtewe elbet le esrî sêzdemîn we heta esrî çuwardc bergî ye¬

meselekem têgêştûyî. Me,e ma fîh le rexmî kemîn û le ewilî em esrewe heta cmro be

émane û le rexmî ewe tê ke be xilaf eqîdey bergî duwem nawunrawe."

êwe edebiyati bê'işq û bête'bîrî se'hîhî (ede¬ Hawar hevala xwe ne a nûza lê ji nû ve za

biyati bê xett û xal) le nezer min da weku bi germiya dilè xwe himêz dike û tê xwej-

(awèney mis) wa ye. Dîsanewe teqdîrî berzî hatina wê. Ji Yezdanè pak je re jiyîncke di¬

hisiyat û bilindî mefkûretan ekem. Çunkî rêj daxwaz dikit û pê re ji xwendevanèn

min ezanim êwe kên?. . . xwe hêvî dikit ko kiriyarè Zarî kurdmancî

bibin da ko ev kovara kurdî bikarit bijît û

Helîm Rifqî xizmeta milet û welatê xwe bikit.


Hawar

Herwekî me ji nusxa pêjî gotiye; Ha¬

war, Hawara kurdan, Hawara her


Ji xwendevanan re
kurdî ye. Ji lewra me benda jorîn ko cuha-
bek e bilav kir. Heke "Newroz" dil kir û lè Bendèn xwendevanèn me ko gihîşiine

vegerand rûpelên Hawarê je re jî vekirî ne.* Hawarê gelek bûne. Tevda û di nusxe-
kè de nayêne belav kirin. Rûpelên Hawarê
Hawar
qîm nakin. Ji lewre ev bendèn ha bi dûrî de
bène bdav kirin. [Ji] ber vè yekê divêt ko
ZARÊ KURDMANCÎ xwendevanèn me li me megirin û li dorên
xwe bisekinin. Hêdî hêdî, [ji] berê ve hemî

jî de belav bibin.
Kovareke kevn e. Ev heft sal in xweyiyê

wè è xwedan û himmet, mîrza Hu-


*) Xuyaye ko di vir de tevlîlieviyek heye çiku çendî ew
seyn Hiznî Mukriyanî kovara xwe di Re-
di nav rûpelên hejmara 7'an de hatine jî lê li serê van
wandizê re derdixènit. Mîrza Hiznî berî
herdu rûpelan ' rûpel 4, hejmar 6" hatiye nivîsandin.
hingè li Helebè bû. Ji xwe re çapxanek saz

-498-
HEJMAR 8

JIXANÎRA Azadî û xwebixweyî dixwazin

Ya de bimirin we ya bijîn mîr

Qet laîq e kurd bimînit êsîr


ÇendxebereHIGtrdwarîne digel ruhê Ehmedê Xanî

Bayeàd is hedran rpj2


Xanî tu bes e bike hawarê
Behmen Zerdest
Rabe tu biliv ji wê mezarè

Bifîkir tu bibîn diyarè Zînè

Sor e wekî gid hemî ji xwînê


HIŞYARNAME
Dûman û girî ji xan û manan

Çawan digehête asîmanan


Hawar kurdino nekin nekin!
Feryad û fixanê duxt û bûkan
Renca neyar jibîr nekin
Zarî û hawarê van biçûkan
Sev û rojê hûn xew nekin
Cewra weledê heram ê Cengêz
Mêraniya xwe hûn zêde kin
Ne rez hiştine ne bax ne parez
Hawar kurdino nekin nekin!
Wêran kirine kelat û bajar
Yekîtiya xwe winda nekin
Talan kirine mezar û bazar
Namùsa xwe peymal nekin
Cîkê zerî û délai û rindan
Hawar kurdino emê pir in!
Lê irira hirç û bûm û kundan
Çavên me kesî nabirin

Naxebitin pir xizan in

Em bi qanûnan nizanin

Hawar kurdino bilezînin!

Zarokê xwe bixwênînin


Bê hêvî mebe biner tu carek
Bi qanûnan bizanînm
Kurdên bi şîqaq bibîn mubarek
Belkî doza me hilînin
îro qe nemaye wan nîfaqek
Hawar kurdino nekin nekin!
Pêkve hemî bûne îttifàqek
Bi zimanê neyar gai gai nekin
Taûsî û îsewî û Musilman
Zimanê kurdan hûn fire Idn
Ji Sêwas heta bighête Loran
Keç û bûkan paymal nekin
Yek can û dil û yek hawar in

Bi '1-cumle li gaziyê bi kar in

Ses sal e hemî bixwîn dibazin

-499-
Herê lê herê lê herê lê zeriyê

ezê nexwes im nexwesè li tayê yo

Bira dkè min deynin li zozanê Mèrgemîrê

li ber belekiya berfè yo

Belkî keç û bûkê êla rengîn

bên herin seyrangaho

Çelenggewra min destè xwe bide

bin serè min evdalê Xwedêyo

De wayê de wayê lèleka maljewid

xayinê [xayin e] me ra nayê

Dqta Sirûcê 14 tebax 1932

LawêFindî

EZ GORIYA BANGÊ TE ME

Hawar hawari kurd e

Deng û gazî welat e

Mi^îniya xwe nasîn e

Hatin be dengê Hawar

Qîz û kur pîr û dwan

Hawar hâte çiyayan

Dest û gimd pê lerizan

Bangî azadî kurdan

Yekbûnî xwejî dilan

I^wte naw mal û xêzan

Herdem be demi Hawar

Pêk dekoşiş û hawar

Huşyar débina kurdan

Ladeban jîna welat

Ez goriya bang^ te me

Akre 28 heztran 1932

Mamoste

-500-
HEJMAR 9

MÎRÛKEŞE rê. Sivan xwe gihand Burca Belek û derket

hafa mîr. Mîr bi kêf bû, ji sivan pirsî û goc

- Keşe, ka bêje di behrê de çend dilop av


Careke Mîrê Cizîrê derketibû gerê. Riya
hene?
xwe xistibû Tora Hevêrkan. Şevekê di - Hejmartina dilopên ava behrê gelek hê¬
gimdeld Felehan de ma. Di vî gundî de dè- sanî ye. Tenê divèt tu émir bikî ko devên
rek hebû. Mîr çûbû ziyareta dêrè. çeman bigirin.
Ji kejeyè dêre re got: Mîr kenî û got:
- Ez ê ji te sê pirsan bikim, lê ne niho - Xwes cuhab e. Pirsiyariya diduwa, heke
pijd sê mehan û ne li hir U Cizîrê, heke te li ez xwe bifroşim çend -lèr dikim.
wan -vegerand ez è te bikim pitrîq û heke te - Bîst û neh.
nezanî vegerînî ez ê te ji keşetiyê bêxim û - Min ev seh nekir ev çi hejmar e?
bikim dergevanê dêrê. - Mîrè min tu zanî ko îsa Pèxember bi
Mîr da rê û çû. Keşe kete texmînan. Keşe sih zêrî haribû firotin. Herhal qaîl î ko je bi
ro bi ro diçilmisî, ji sibehè heta èvarê riha zèrekî kêmdr bêî firotin.
xwe dikir nav destên xwe û vedikişkişand. Mîr ev jî edband û je pirsiyariya pasîn
Di dilê xwe de digot: "Xwudê tu ew Xwu- pirs kir:
dêyê min è çak î, ez jî keşeyê te ê rind im, - Kejeo, ka bêje min niho ez di dilè xwe
ev çi bda ye ko te aniye serè min, ez ê ça¬ de çi dibêjim?
wan li Mîr vegerînim?" Keşe xweyiyê pez û - Ez xulam ev ji hemiyan hèsanîtir e. Ni¬
sivan bû. Halè keşe diket ber çavê şi-vanê wî ho tu dilê xwe de dibêjî ko ez keşe me, ne?
jî. Careke sivan ji keşe re got: Lè ne welê ye, ez şivanê wî me, keşe li gund
- Bavo, ev çi halê te ye? Çi dest daye te?

Ji sibè heta èvarê difikirî û ber xwe dikevî,

ka bêje xulamê xwe belku min tevdîrek je re Koçerê Botan

dît.

Ji xwe keşe li yekî digeriya ko derdê xwe

je re bèje. Rabû derdè xwe ji şivanê xwe re ZÎNINEXEW


got, sivan kenî û got:

- Ma ev jî tiştek e? Mîr çi dikare ji me bi¬ Sewèkî ronak wek çihrey dildar,


pirse ko em nikarin lê vegerinin? Qet xem Asman bê pelé, zewî xamoj, bû,
mexwe, min bişîne Cizîrê ez ê bizanim lê Cirîwey estêre le dur weku tar,
v^erînim. Bo dilî birîndar zor be xuroş bû.
Keşe pê qaîl bû û dilê xwe rahet kir. Sê Le laye jindî dilguşay semai.
meh bûn temam keşe şivanê xwe rêkir Cizî Le laye bulbil mest boy gui.

-501-
Wutim: "Min kurd im netewey Sasan
Minî bèçarej gîrûdey xeyal,
Badem pir ekird le xwênawî dil. Peristijkarê Azer û Ezcd,

Hatûm bibînim ehdî pêjînyan,

Têbigem dewrî Dara w Yezdegird.


Hêndem xwardewe xwênî ges û sûr
Birêjim boyan fîrmêskî xwênîn,
Nema riwanay seyrî tebî'et,
Hawar berme ber tacdarî Midya,
Bazùn da, derçûm le dhan, le xilqet
Bila lêmewe, bikem zar û jîn,
Firişte asa fîrîm serewjor. . .
Ta ko Hirmizman biga be firya."

Katè mandû bûm, şabalim şika,


Fermûy: "Ba biroyn bo lay Akbatan
Nîştmiewe le naw gui û gulzarê,

Cèyeld tenha, nebû giyandarê, Le wê bibîne be herdu çawit,

Giyanî pêşînyan, Mîdya û Keyan,


Mamewe bêkes, bèyar, bènewa.
Êstayş hewl eden bo berzî nawit."

Ta çaw bir bika her lalezar bû,

Giyandarî tenya balindey bê xem,


Be cote royiştm ta geyîne şarê,
Tar û rubabî dengî huzar bû,
Hîç bû le çawya baxekey îrem. Pir le awazey jayî û zemawen,

Pir le fireşte w perî şox û jen,

Nemdî le nawya xembarî carè.


Xistimye tirsewe çolî û tenyayî,

Hatewe bîrim belênî Yezdan,


Le her la yarî, goyîn, dlèrîn,
Bihuşte, wutim, ère bê guman,

Nema lam îtir bîrî dinyayî Le her la teqey nalî şore siwar,

Le her la dlwey rûyêkî nazdar,

Hawarim kirde Êzedê bêçûn, Le her la lencey yarêkî sèrîn.

Firyadi resim bè lem wehşetzare,

Ya rehberim bê bo règay derçûn, Le her la sorê saz û newayè,

Ya ne halim ka lem ser û kar e.


Le her la destey şoxanî xwoşgul,
Le her la bangî, sêga w sebayê,
Nagah le penay darêkî berza.
Le her la çîmen, sehney xwoşgul.
Hâte derewe pîrêkî fanî,

Serapa bergî spî le ber da,


Lewlawe kojkê berz û serazad,
Pirçêkî dirêj heta ser sanî,
Pencey lê eda le gel kehkqan,

Serfîrûy ebû mangî direxşan,


Du çawî ges î beraq û pimûr.

Rûyêkî beşûş royiştinêkî weqûr.


Dax le dilî bo Babîl, Ur, Akad.

Desteye gurdî dwan û cengawer,

Poşîdezirî û berge asinîn,


Nîzêk bo û lêm fermûy: "Ey rôle,
Gurz û rim be dest, cengî w dîlawer,
To (^t, çi kareyt, ademîzad î?
Dewreyan dabû, bûbûn be perjîn.
Bendet, azad î, mat î, dilşad î?
Çon rêt kewtûte em cêga çole?"

-502-
Pirsîm le rehber: "Kê ye xawenî, Berê Burca Belek lê pirsiyar bûn

Em koşk û sera, em qesr û cah e?" Min god wan kî pêne herfè Hawar bûn

Fermûy: "Nişîman paytexd şah e, Nedî Namî li nav kurdan yekî mêr

Mufèr ke xolî, dar û dewenî." Ji bo çapa Hawarê çêbikî zêr

Le pajê Idr nos û spasî Yezdan, Silavê gcwheranî le'le û dur

Destûr man wciçirt bo xizmed sa, Ji ber kurde Cizîrê hedye rêkir

Çûyine aâtanî Keywan le asman, Tu xwes had Hawarê ser serê min

Le taw debdebey serî sûr ema Te suhd can û cergè dijminê min

Ricûkar im ji mîrê xwe Celadet

Xwawendey Babîl, qeyserî Roma, Weienperwer xwedanê text û dewlet

Fir'ewnî Misr û jahî Naramzîn, Tu roznamald kurdî bo me çêkî

Hemû secde ber, zan û ber zemîn, Serê salé bi herfên nû verêkî

Bo cexd Dara w eywanî Kisra. Bes e Namî xeberdana go pir bî

Weld dur bî ewê her bê qedir bî

Şahî kişwergîr bom hâte guftar,

Fermûy: "Pêşkêş ke spasî Xusrew, Ehmed Namî

Be kurdî bedbext, be kurdî hejar,

Bire pê mujdey jiyanêkî new,

Rojî her heldê fîrar eka sew MARŞA KURDI

Be rast egerê axir zinîne xew."


Gelî biran werin cengê

Pîrot Bişoyin dil ji vè jengê

Bibêjim ez heta kengê

Nehin yek j' me bi vê rengê

ÇEND PEND
Hawar heye em çi bikin?

Nakes hemî bûne mîr û axa Werin da em xwe kar bikin

Yê ev Idrî mala wî ne ava Karê li çiyan kar bikin

Da hûn ji xwe re kêf bikin

Rabe hère nik heval û kalan

Da tu nekevî newal û çalan Gelî biran bigrin govend

Bigrin dkî délai û rind

Dermanekî çêke bo birînê Binpenc bikin wekî esed

Da tu nekevî di nav nivînê De j* we bixwazin her meded

Kêf û xwejî her pè we ye

DAXWAZNAME Hûn vè bizanin her we ye

Ev welat û cîkê we ye

J' biyaniyan re bê fêde ye

Min dî ruhnîld hilbûbû ji Damas

Sefèq dabû Garê û erdê Qafqas Hûn çi bildn bêlome ye

-503-
Çavnêr in em 1' desrê we ye ji xwendevanèn me yen hêja çênebû me di

Bizanin ev şanê we ye hejmara heftan de ew mane nekirin lê ji nû

Welleh û Billeh ev we ye ve, ji xortek ji kurde Salihiyê nameyek ji me

Ez ko kurd im ez kurdî me re hat ko ew bi tîpên kurdî yen nû nivîsan-

Ji dkè xwe te ez gorî me dîbû û dixwest em hinek gotinan je re ma¬

Ne bèdost û bêxwedî me ne bikin. Di demeke kurt de ew bas bi ber

Gel ala be li serê rê me ketiye û ji bo vê xwedana wî em wî pîroz

dikin û je re spas dikin. Herweha em ji te¬

Ez ko kurd im divê bikim mamê xwendevanèn xwe yen giranbiha hê¬

E-van biran ji xew rabikim vî dikin ko daxwaziya hemî gotinên ko ji

Ez bidim sîr wan gir bikim wan re zor in ji me bikin.

Bav û kalan pè sax bikim [Ji ber ko ji -vir û pê ve gotinên kurdî bi

erebî dihatin manekirin min wergerandina

Bav û kalên me pir bas in wan ji erebî pêwîst nedît- E. N.]

Lê em digel hev dilreş in

îro qewî em nexwes in

Maçû dikim çavên ges in

ZININEXEW
Ez kurdiyê Şernexî me

Xulamè Mîrê Bod me


Di rûpelê sisiya de bi vî sernamî je'rek
Herwext ji wan re gorî me
heye. Tê de çend nerastiyên çapê he¬
Celadet Alî begê me
ne. Em ji xweyê wè hêvî dikin bila li me

megirit ji ber ko em bi zarê Babakurdî rind


Ey beg û ey mîr, ser û şah
nizanin, lè em je û ji xwendevanèn me yen
Wek xurjîd, ewr û ba û mah
din hêvî dildn bila bi du si' rèn xwe bi xetekî
Her ji me re pist û penah
rind, gir û pirsan ji hev veqetandî binivîsî¬
Daîm ji we re her Ellah
nin da ko em bikarin rind û rast bixwînin û

bend û şi'rên wan bê xelerî derînin. Neras¬


Mustefa Ehmed Botî
tiyên Zinîne Xew ev in:

Zinîne xew: Zînine Xew

le laye şindî: lalaye şiney

FERHENGOK Ader û Êzed: Azer û Êzed


le pajê kimûşê: le pajîjè kirnûşê.

Çawa me di hejmara şejan ya rojnameya

xwe de jî goribû, hinek ji xwendeva¬

nèn me xwestibûn ko em hinek peyvên

kurdî yen zor ji wan re bi erebî mane bikin.

Me jî daxwaziya wan anî dh û ji bo vê yekê

rûpelek amade kir. Lê ji ber ko tu daxwazî

-504-
HEJMAR 10

EKSI SEDAYI HAWAR Niyazim niye lem çend di ère da bo tarîxî

konî kurd bilawnêmewe we ya zamî dil bi-

kolînêmewe. Belam eme wey ewende bilêm

ke keşfîyad zimanşînasî û fîlolod bc tewayî


Bo Xawenî Setberzî Ko-varî Hawar:
be hemû kes piêşan edat ke ziman kertêk e
Be xwes dil û gişayişî giyanewe çend nus-
le hesd me'newî millet, zadey millete û be
xeyêld kovarê giranbiha ke tanim xwênde-
we nûsawe. Û bew î'dbareke ziman wasitey
we. Be rasti dilî teng ekatewe û bîrî wuşk
derxesrinî bîr û hojî milfct e bè guman zi¬
helhatu aw dedatewe. Yezdan paydartan bi-
manî her milletêk le terz eda û me'na da fir-
kat!
qêkî gewrey heye legel hè [è] melêtekî tir.
Ewey ziyatir hêwa ebexjêt û tên edat be-
Sereray emeyş tefàwuti 'irq, muhîr û isti'da-
tiwana; ew règay teceddud û tazegiyeyeke
dî esasî millet tesîrîkî zori heye le pèkhènan
kirdûtane be nîşane. Hewel gewahî eme
û rêkxistinî ziman da. Lem ruwewe hemû
wergirtin û bilaw kirdinewe dpî (hirûfî) fi-
zimanèk hendî "karekter" taybed heye ke le
rengî yc. Be rasti bo jiyandinewey kurd û
zimanêld tir dyay ekatewe lam wa ye her
edebiyati kurdî eme hingawèkî palewanane
bûye le zimanî firengî da be dp (hirûf) elèn:

"karekter". Kurdî bêçare legel gelî jtî tir da


Le rojêk da ke dhan le naw şorijî û heray
dpekejiyan pê wazelî hêna û ewejiyan bêre-
nemanî dinyêkî kon û damezrandinî dinyê-
wa nebênî. Şayanî dilxweşî û spas e ke pajê
kî taze da edayewe, le rojêk da ke bawerêld
hezar û ewende sal wa hoşî hatewe ser nete¬
hezar sale legd bawerêld çend roje da kewti-
wey Sasan û Mîdya û bergèkî dwan û be d
bi-we zoranbazî û le rojêk da ke sîberî hu-
bo zimanekeman helebijèrit. Bem munase¬
mayûn Êzed û giyanit pald Zaratuştra le
betewe du şitim hatûte bîr ke eme wey bi-
naw nêzey xwênawî wî rimî sor helgira û
êxeme ber çawî karbidestanî kovarî xwoşe-
îran zemînî be d hişt û firîn debû barîgahî
wîst. Le pajî erk û xerîkbûnèkî çend sale ye-
asmanî a lew roje da zimanî kurdî Aves-
kêk le zimanşînasî qîmetdarekanî kurd -
taî be zulm û zor bei^î sèrîn û nazdarî xwoy
Tewfîq Wehbî Beg - le ser biney Ladnî dpî
le ber daketra û cilèkî la'iyey le ber kira ke
bo zimanê kurdî helbijard, elfabetèkî le ser
him pè kem bû û him lê nehat.
ew dpe dana û gelé lawanî kurdî îraq fêrî
Em die xeyr tebî'î ye legel xwoy da zor
ew dpe bûn û este be kelkî ehênin. Ke çî le
ser û sîpalî xiste naw hesd zimaneke man
serêkî tir ewe karbidestanî xwoşewîstî govarî
diwe, ahingî şîrîn û dilniwazî "Avêsta"y jè-
Hawar çejne tîpêkî tiryan helbijardiwe ke
wand, giyanî zerdejtî zwêr kird û bem çejne
legel hinekey Tewfîq Wehbî Beg rèk nake-
pereyekî bihadarî tarîxî kurdî pês îslamî jar-
wêt. Aya mumkin niye bo ewey rê be ser lé
dewe.

-505-
têkçûn nedirêt. Komelékî şareza lem du ri¬ AX KURDISTAN
pe wurd bînewe, ya yekîkiyan helbejérin we

ya yekiyan bixen û be ew terme dpèkî yek- Hemd û sena bo ins û can

reng bo zimanê kurdî daynin? Bîrî duwem Bo xaliqê kewn û mekan

le babet lehcey Kurdistanî xwarû û serû we- Xasma ko ev new'ê insan

we ye. Herweku carêk govarêkî îngilîzîld Daye je ra eql û ziman

nûsîbû: "Tebî'eteş beramber milletê kurd Hubba welat ji îmané

xedar e" û be mewani'ê tebî'iye Kurdistan Ax Kurdistan ax Kurdistan

Çiqas selat û hem selam


be new'î le yek ciya kirdûtewe ke danijtwa-
Ew bit li ser xeyrê enam
nî xwarû le guftugoy daniştwanî serû têna-
Hem ehl û eshabê kîram
gat û be tebî'et hal heta le yek tègeyijtin
Ev e riknè dîné îslamê
kem bêt dil le dil dur ekewêtewe û yekbûn
Hubba welat ji îmané
giran ebèt.
Ax Kurdistan, ax Kurdistan
Lam wa ye pês hemû ştêk wezîfey xwên¬

dewarani kurd hewl û teqeladan e bo yek-


Heçî kurde mensûb bibit
xistinî lehcekanî zimanî kurdî. Be lay min
Bal xeyrê xwe mel'ûn dibit
ew e govarî Hawar etiwanê lem babetewe
Bi nessê hedîs isbat dibit
yarmetèkî bajî bikat. Weku:
Bêbav û bêqîmet dibit
Bèguman le zimanî kurdî da hezaran ke-
Hubba welat ji îmané
Ihney wa heye ke le hemû lehcekan da ma-
Ax Kurdistan, ax Kurdistan
neyan yek e û ferqiyan niye. Heta bitwani-

rêt meqalat bew kelimane binûsirêt ke muş- Kanî welat bav û biran
terike û dgelewêş mesela hendî kelimey Kanî ew deng ka dilberan
lehcey Babanî rêbbdrét ke mumkin bêt So¬ Kanî çiya kanî zozan
ran û Botan be qerîne tèbigen û dîsan hen¬ Kanî ew berf kanî baran

dî kelimey way Kurdistanî şîmalî be kelk Hubba welat ji îmanê

bihunrèt ke kurdî cenûb bitiwanin be qerî¬ Ax Kurdistan, ax Kurdistan

ne le manakey halî bibin.


Nûsînî ferhengokê zor kelk e, belam eger Heçî wdat nahebîne

manekey be kelîmat mujterîke (ye'nî ewa¬ Rûmeta wî herhal nîne

ney ke malè hemû kurd e û be taybed hê Bal pèxember meqbûl nîne

lehceyek niye) binûsirêt îsdfàdey gelé ziyatir Namùsa wî yekcar nîne

Hubba welat ji îmanê


lé ekirèt.
Ax Kurdistan, ax Kurdistan
Min umèdim wa ye eger Hawarî xwoşe-

bo mudetékî munasib le ser em r^aye


Kesê hubba wdat nekit
we birwa usa lehceyekî mujterikî kurdî da-
Ni'meté xwe winda dikit
emzirèt û bo le yek tègeyijtin mecbûr na-
Ayet wusan hukum dikit
bên be kelkhênanî zimanêld ecnebî.
Ji bo xwe re mehrûm dikit

Hubba welat ji îmanê


Pîrot
Ax Kurdistan, ax Kurdistan

-506-
ji ber dizanîbû ji me re nivisand, em jî ji
Welarê me gui û reyhan
bona şakirma rihê wî U hire belav dikin.
Je têtin her bihna dnan
Rehmeta Xwedé lê û li malbata wî bit.
Em pê bûne mest û mestan

Hetta ebed axir zeman

Hubba welat ji îmané HAWAR

Ax Kurdistan, ax Kurdistan

Herçend welat wek şekir e

Halê zozan şêrîntir e BERDÊLK


Ew sîr û mast hêj xweşrir e

Bi hezaran je çêtir e Ji EbduttaUq Esîrî Knhlkî rd

Hubba welat ji îmanê

Ax Kurdistan, ax Kurdistan Ey bira jehbazê ewe î fen û hem îriàn î tu

Sed weld îbn el-Eârî gotî û qurbanî m

Eşqa welat dil şewitand


Can û ceger tev peritand IM xwcşxwanê te suhtan can û dil ey kald xwom

Sebr û eqil tevda revand Naiiwanim ezxwe lagêrim li ber xweşxwanî tu

Qeweta pê tevda sitand

Hubba wekt ji îmanê Bax û bustanit xwes in seyranî lê kirdim seher

Ax Kurdistan, ax Kurdistan Cennet ul-me'wa ye şaxek ez rez û bostanî tu

Ah ji destê vê fîrqetê
Zab û ESde avî Xabûr û Finat her la diç
Ah ji destê vê hicretê
Avê Sûiî û îraq ez kané Kurdistanî tu
Heta kengê vê xurbetê

Da em biçin nav milletê


Faris û tom û eieb muhtaoê dod û danê min
Hubba welat ji îmanê
Tadrê dunya hemû muhtaoê suxlè Wanê m
Ax Kurdistan, ax Kurdistan

E»n û millet heidu fewtan kes liwan nalVit xwedî


Ev gotina Suleyman e
Hîç K xwo hujyarî nabin alim û jéxanî tu
Ew ji nesla Bedir-Xan e

Xudan derd û bê derman e


Daîma ehl û nezanî bo xwe isbad ddn
Fdek je re bêeman e
Menfe'et hîç bo me nadin §êx û mamostanî m
Hubba welat ji îmané

Ax Kurdistan, ax Kurdistan
Hê tiwanî mekteba min ger seriîrazî bibin
Dé bijî an dewfeta Sasan we hem Keyanî tu
Suleyman Bedir-Xan, 1911

Sed Selaheddîn û pêsed wek Ebî Muslim hebî

Faîde hîç bo me nadin setwet û şahanî tu

Herwekî Qedrî Can di hejmara Hawarê


a sisyan de nivîsandibû; Suleyman Guft û goyit pir xwej e hff çûnî femnanit kin

Beg li Şaxê bi destên jendirmeyên'tirko ha¬ Niieia Arî bes e bo 'en'ene w 'inwanî tu

ribû kuşdn. Şi'ra jorîn ya wî ye. Qedrî Can

-507-
Lazim e em hewl bkiin bo îttîfàcp Kurde me me rakirine. Gelo "zeyd-un qaîm-un" ji me

Buxd û zazanî min hem Sorî û Babanî tu re çi dike? Em şanzdeh salan dixwînin, hêj

nizanin erebî mijûl bibin û nikarin çend xe¬

Hêvwdar im go xeta n^iin li xwcçxwanim çiku beran bi erebî binivîsînin û zimanê xwe jî ji

Ez ne meydan im bilêm ber şêwe û goranî tu bîr dildn û nizanin bixwînin. Ev jî ji destê

sèxan hatiye serê me!

Lê silavan ez dikim daîm li Ekndê îraq Çiman em serbilind nabin?

La oocm dost û heval û hc^ û dranî tu Lewra em wekî xelkè ji hevalê xwe en be¬

lengaz re bi dibcweşî d'vatan çênakin. Mela¬

Ger meha paîzê p^ bê bi xêr û pir xwe^ yén xelkè bi tevayî dvat û xebatê ji milletê

Lê hd)in pare li nik min de bibim mèwanî tui xwe re dikin, peran didvînin, belengazè

xwe pê xwedî dikin. Em, melayén kurdan ji

Ez Qgeixwûn im K cfadan lew li min sot^ dil belengazè milletê xwe dixwun û nadin. Ge¬

Melfona derdê dilé min lawik û heyranî tu lo çiman li Ewrûpaê remaşa nakin we ya li

mdayên Misir û Hindê mêze nakin? Ça¬

Cegerxwnnê Kunfi wan ew ji milletê xwe re dixebitin. Ji Xwedê

ne rewa ye ko ji vî milletê belengaz bixwun

û ji wan re nexebitin. Rojek heye ev nané

RASTIYÊ BIBÈJIN ÇENDÎ KO wan li me gilî bikî. Di wê rojê de, em nika¬

rin cuhab bidin.


LI SER WE BEJÎ
Çiman em bi hev re itiîfaq nakin?

Lewra me nexwendiye. Çiku peyaê


Ji bona Sêx û Melan:
xwende heqé hevalê xwe nas dike, wenda

nake. Eger lawê gavanekî bi qelema xwe


Gelî seydan ezê çend gotina ji we re bi¬
mezin bibî hevalê wî tev ji wî re kêmanî di-
bêjim, gerek hûn nexeyidin. Ji ré -ve
bînm. Meger lawèn axa bin. Ji ber vê yekê
çiman em belengaz in û xelk dewlemend
belengaz û mezinèn di me bi destê neyaran
in? Lewra em nezan in. Çiman em gaza
tène kuştin û bi hev re îtrîfaq nakin!
çox bi deh meddiyan dikirin û em gaza salé
Çiman em bê tarîx û kitêb in?
xwe bi deh qirûjan nakirin? Weha reng e
Lewra em gazina ji mêla û xwendewarèn
kirîn û firodna me tevde ji me re ziyan e, ne
xwe dikin. Heta nuka ji me re kitêb bi zi¬
kar e ev jî ji destê mda û şêxan té serê me.
manê me nenivîsîne, bi sûn xwe de hijrine.
Lewra careke di nav we'z û gotinè xwe de ji
Hind û Efxan û îran bi zimanê xwe dinivî¬
me re nabêjin:
sînin; çima em bi zimanê xwe nanivîsînin?
Çiman em nezan in?
Gelo zimanê me weke zimanê xelkè nabe
Lewra sêx û melayén me rojekè ji me re
we ya em bêkêr in? Zimanê me zimanekî si-
nabêjin ko ji xwe re dibistan û medresan
vik e, çalak e, çeleng e, fireh e. Her pirsekî
çèkin. ^er çend medrese li welatê me hene
di hemberî pirsê zimanê xelkè de heye. Ji zi¬
jî dîsan seydayén me ji me re ji "zeyd-un
manê xelkè siviktir e. Heçî ko bala xwe bi¬
qaîm-un" pê ve nabêjin. 'Ilmê hîsab û hen-
dine tavil bizanin ko zimanê me ji zimanê
dese û felekiyat û hikmet û sen'et tev ji nav

-508-
xdkê siviktir e û xweştir e. Weha reng e zi¬ riyê xo santîm, lè ji bona îraq û îran û wela¬

manê me sivik û serbilindtir e; wisan e çi¬ tên Qefqasê 150 sandm e.

man em bi zimanê xwe weke xelkè kitêban Lè em pê qaîl bûn da ko kurd di kiriyari-

çênakin?. . . Ax, ax tu [çi] bêjî li bejna siwarê ya Hawarê de jî wek hev bin.

min rê.
Belê em dizanin ko zimanzanayê bi qî¬

met û hêja mamosteyé giram Tewfîq Weh¬

Cegerxwîn bî Beg jî bi herfên ladnî elfabêyek çékiriye.

Pey ra rokê me hevdu li Şamê dît elfabê¬

yên xwe ji hev re dan zanîn û ew danîn ber

U SER YEKÎTIYA ZIMANE hev. Di navbera wan de fèrqin hebûn. Me

dil Idr di dh de elfabêyên xwe bigihînin hev


KURDÎ
û ji herduwa elfabêyek nû bibijêrin û belav

bildn.
-Lebo Pîrotî xwojcwîst -
Hingè destbirayè min è xwoşewîst û gi¬

ram digot ko hîn ser elfàbêya xwe dé bixe-


Gotinè xweyiyê benda "'Eksî Sedayî bitim. Ji lewra yekirina elfabêyên xwe me

Hawar" gelek rast û qenc in. Di ser avêribû dawiyê.

wan re tu gotin nînin. Di pey re. Tewfîq Wehbî Beg çû îraqê.


Herwekî me çend caran gotiye yeldtiya Lé teşxelenin nexwes qewdmîn ko ji bona
millerê kurd bi yekîtiya zimanê kurdî tète herkesî nas in. Digel vê hindè min je re
pê. Di yekîtiya àmên de gava pêsîn jî yeld¬ çend caran nivisand, lè li min venegerandi-
tiya herfan e. Yanî ji bona nivîsandina zi¬ bû. Vé paşiyê me zanî ko nivîsarên min ne-

manê milletekî di'vê! zana û xwendewarèn gihabûn destè wî.


wî milled bi tevayî ji bona zimanê xwe elfa- Ji xwe derketina Hawaré ji bona vê yekê
beyekê bibijêrin û heke di wî zimanî de dereng maye. Hawar di meha gulanê de
çend zar hene, zar hemî bi wé elfabê bêne derket. Min ruxseta Hawarê di bîst û şqê

ni-wsandin. çiriya berê 1931'è de girt û karên derxistina

Ji hejmara péjîn ve xuyaye ko armanca wê di pêşiya gicokê (jibatê) de pêk anîbû.


Hawarê a pèsîn û bmgehî ev e: Car mehan ez li hêviyê mam, da ko bi dest¬

birayè xwe ve dest bi dest elfabêke welê de¬

rînim ko pèsdetir rê li duyîriyè vemekit. Lê


Di hertiştî de yekîtî
herwekî min jor ve got li min nedihat vege¬
Ev armanca ha ji me re bûye destûr. Heta
randin. Je bêtir jî min nikaribû ez li hêviyê
niho em bi vê destûrê ve çûn, îro diçin, di
bimînim.
dawiyê de de biçin. Wekî niho, kiryariya
Ji lewre me dest bi derxistina Hawarê kir
her rojname û kovarê ji bona welatê biyani¬
û elfàbêya xwe ji kurd û biyaniyan re daza-
yan ji dhê çapkirinê girantir e. Lé Hawara
nîn. îro di meydanê de tiştekî çêkirî heye.
ko di hertişd de meyldarê yekîtiyê ye kiriya-
Kovarek û elfabêyek. Elfabêyek û kovarek.
riya xwe ji bona her welatê ko tê de kurd
Nik dilê min ji bona îro ya çêtir û rastir ev e
hene wek hev kirine. Bi vî hawî li Hawarê
ko em hêla xwe bidin û vè elfabêyè heta
ziyan dibe. Ji ber ko heqé posté ji bona Sû

-509-
hillî mon mircanê ustiya bi ser min evdalê
hingè ko mehceta edlandiné bikevit pêşiyê
Xwedê da diqeriya.
û rê li me bigirit, pêşve bibin.
Vê zeriyê îsmekê li min xwandî ez kirime
Digel vê hindè divêt ez careke dm jî bibê¬
jim ko em hergav meyldarê yekîtiyê ne û mon avètime nav indya,

seva nîvè sevê bû ez bi xwa ve hatim, ez û


armanca xebata me yekîd ye. Em bi gavinin
keleş gewra xwe ketin kêf û henek û laqirdi-
bi vîn û hişk ber bi armanca xwe ve diçin û

nasekmin. Ji ber ko destpêkirina me ji xwe ya,

miné nizanîbû pîrekê di mal da hebû sî û


bi derengî ketiye. Em nema dikarin di hêvi¬
sih dirané pîrê hebû, hersî û sih dirané pîrê
yê de bisekinin.

Gelek sipasan li Pîrotè délai dikim ko ev jî dêşiya,

hetanî sibè alî bi alî pancan bi parxan welê


hinceta ha xiste destê min.
digeriya,

weyia bê pîrê kelbê kezabè seytané fesadê fi-


Xweyiyê Hawarê
nûné mel'ûnê: sibê şebekê [jeveqè] rabû bi

taxé da mqiya,

keyf û heneké min [û] zeriya mina delalî ki-


Sitûna Nûaihîstivan;
re dengî avète nav gimdiya.

DILÊ MIN PIR DISEWITE Gundiyé malşewid kirine drmekê mezin

avétine ustuyé me herduya:

De wayê feleka malşewid bèbext e bi me re


Herè lê. Herê lê zeriyê, ezê nexwes im nex¬
nayê.
wesè nava dyan,
Ez kor un ez kor im ez kor im, çû dewra
serê min evdalê nasekine li ser balgiya,

dermanê min rebenê Xwedè ketiye qulè Selaheddîn Sultan e,

hatî dewra mûvan e,


derziya,

kesekî xwedanê xêran tunîne bi destê min hûn rabm gelî kurd û biran e,

bigre min bavèje ser rêkê av aniyan, yekî em sera bikin li ser van dijminan e,

dijmm dibêjin: "Kurd bêxwedî mane",


xwedanê xêran derdê dil dîtibû, bi destê
hûn bizanin em bi xwedî ne,
min gird ez avèrim ser rêkê av aniyan,

min ê bala xwe didayé ji wé da tên cote du xwediyê me Bedirxanî ne,

em ê hildin evda [heyfa] Sêx Se'îd, Şeha-


zeriyan,

yekê ji wan zeriya got feqîro ev çi hal e tu beddîn e.

têdayî,
Selaheddînê Serhedî
ya dinè got lèlê porkuré ma tu nizanî ne ta¬

wî bû ne bawî bû, derdê kambaxè dil çetin

e bûye ba ketiye van hestiya,


Jl PISMAMÊ MIN WECDI CEMIL PAŞA RA
yek ji wan zeriya seba xêra xwe bi ser mi da
xwar bû, mine kiri ez herime tewafa xala Pismam weqta va benda te ko li Hawarê

ruya; nivîsandi bavé min ko dixwend esîra


ji şabûna destê min kete hilli û mon mirca- mey Berazan li dora bavé min pir rûnişti-

né ustuya.

-510-
bûn bavé min jî bi dengekî zîz dixwend

mm bala xwe dayê hem bavé min hem jî d-

vata wî hêstir ketine çavè gişkan e. Pismam

ez jî weke te kurdeld kiçik im weke te ez jî

pir li Hawarê hiz dikim. Hûi caran di dyê

xwe da dixwînim. Xew min dbcerbuUnî sibe

da hişyar dibim ko hîn Hawar di destê min

da ye. Tê bala min ko èvarê min xwendiye.

Ez di xew -va çûme dîsa dest bixwendinê di¬

kim li ser vê benda te ez û hevalèn mm em

gis hişyar bûn me bi hev ra got: "Gelo mê-

zekin Wecdî jî fena me kurdmanceld kiçik

e lê bendek çiqas xwes nivisandiye". Ez jî

weke te dibistanè biyaniyan de dixwînime,

belê pismam ez jî tucar je xwq nabim ji ber

ko ne bi zimanê me ye. Ez hîn kiçik im em¬

rê mm neh (9) û deh (10) in, weke te nika-


rim xwes binivîsînim, va pirsin ko min nivî¬

sandi jî di rûpelê Hawarê da ko min benda

te xwend ji gotinên te û kêfà min hat va

pirsina min nivîsandin. Ev hişyarbûna min

û hevalèn min dîsa di ruyê kurdmancê ki¬

çik ê mîna te ye. Pasè herdu çavên te maç

dildm pismam.

Lawê Mîrê Berazan: Fewzî Mustafà Sahîn

Ji xwendevanan re

Hawar Hawara te ye

Deng û gaziya te ye

Heke te Hawar divè

Arî Hawara xwe ke

-511-
HEJMAR 11

MEŞHEDAÎBRETÊ

- Six Evdrehmanê Garisî çû rehmetê -

Melayê min û Sêxé min melayê erdê Kurdistan

Şehîdê erd û ezmanî şehîdê Gozge û Botan

Ji bo millet; ji bo kurdan; feda bûyî, tu qurban î

Şehîdê eşq û îman î; şehîdê rezm û mêranî

Welarê te, melayê min, welatê pak, Kurdistan

Ne Gozge bû, ne Şemex bû, welarê te, ne jî Botan

Ji bo namûs û caméri, ji bo millet feda bûyî

Ji mîrén te, ji mêrên te, ji nişka ve cuda bûyî

Riya millet û dîné de, bi mèrxasî tu bûy qurban

meqamê te bihujtîne, bi emr û gotina Qur'an.

Di ezmanê umîdê de, tu berds bûy tu kewkeb bûy

Ji bo yar û ji bo dijmin, ji bo kurdan tu bêkerb bûy

Riya dîn û welad de qelemkêş bûy û şûrkêş bûy

Ji bo millet ji bo kurdan bi ezm û rezm ji dh rabûy

Ji bo la$ê te Sèxê min mezar e axa Kurdistan

Dinê tirba te Sêxé min û gorna te dilên mîran.

Ji bo kurdan ji Gozge ew peyamek xwes diyarî bû

Bi mêranî û camêrî bi hertişd dikarîbû

Ji bêbexd me safî kir, ji bêbexd xulam in em!!

Ji bêbexd perîjan in, û bê dewlet zelam in em!!

Çeleng bû mêr û jêhad, bi tevdîr bû û jîrek bû.

Bi nav û deng bi xwîn û reng bi hertifd mubarek bû.

Bi şêwrê te bi pirsa te bi 'ilm û refet û xîret

Tu bûy rêber û tirba te hemî reh meşheda îbret

-512-
Birîndaran te derman Idrin birîndarek tu koşd ax!?

Ji nû ve hêstir û matem ji nû ve can û dil kambax!!

Bi mêranî û gemasî tu bûy seyda tu bûy rêber

Delalê mêr û camêran delalê Rebb û Peyxember.

Bi mala te, qîra te hemî millet birîndar in

Girîn û ax û zarin e, girîn û ax û hawar in

Tu seyda bûy, tu bûy bavek tu bûy gewre tu bûy armanc

Feqîhên te birîndar in, birîndar in hemî kurdmanc

Ji nû ve sahiya dijmin, ji nû ve gur û seh sa bûn

Bi tirba te, lê Sêxé min hezaran kurd ji xew rabûn.

Tu al î, gewre yî ey Sêx, tu roja hêviya millet

Tu al î, gewre yî ey Sèx; tu kanî bûy ji bo hîmmet

Tu al î, gewre )î ey Sêx tu tirba qudsiya kurdan

Bi zanîn û bi camêrî de rabe êdî Kurdistan.

Mirina te û penda te vejînm millerê kurdî!!

Feqîhên te peyayên te bijînin milletê kurdî!!!

Tu al î gewre yî ey Sêx hisè mîr û fèqihan bûy!!

Serê te j' axa Kurdistan rihê te j' axa Botan bû

Tu al î gewre yî ey Sêx tu ala meşheda kurdan

Tu pelgê zîv û zérîn î ji dîroka dilê xortan

Tu dîroka şehîdan î m serborîna Kurdistan,

Sibê qurbana Sèxê mm dibin sed desrên Cengiz Xan.

Delalê axa kurdan î ddalê axa Kurdistan

Tîmûrieng qet nekir wisan nekir wisan jî Cengiz Xan

Tu sultane dil û çav î, m sultanek hunerwer bûy

Bi sûr û 'ilm û şîranî tu seyda bûy tu rêber bûy

Melayê min bibêjim çi ji pirsan pir mezintir tu!

Melayê min bibèjim çi ji canan pir mezintir tu!

Tu çûyî pir je sèwî man, dilé millet jî ma bâte!!

Melayê min bibèjim çi dilê min bûye drba te!!

Diktor Kamiran Alî Bedir-Xan

-513-
Wêkî ez li Misrê bûm Rojekè Mu¬
SÎNOR
hemmed Elî Ewnî Efendî êSéwere-

kî hâte nik min û ji min re got:

- Ferecullah Zekî Efendî dil dike Şeref-


Kurd e dezanî le ko dgir e xizmanî tu
nameyê ji nû ve çap bike. Pê re iîusxeyeke
Go ger e bo te bilêm dgehè xêlanî tu
çapnivîs heye ko di sala i86o'î de di Peters-
Kéwê Ter[s]ûs û 'Emeq hcwze îskenderûn
burgê (û li ya Mînof Zerînof) daye çapki-
Xerbiye ta Behrî Rej sînorê meydanî tu
rm. Nik min jî nusxeyek destnivîs heye ko
Behrî Res û Erdehan awî Aras e bizan
min di kitêbxana Helebè de li ber nusxeke
Heddê şîmal e eme bo kuç û colanî tu
din nivîsandibû. Em ji te hêvî dikin tu jî bi
Ehlî Wan û golî Ormî ta serê awî Aras
me re bixebid û arîkariya me bikî. Bi te re
Sînorî rojhelat e hibûke û keywanî tu
Şerefhama bavé te heye. Em dil dikin van
Hewaz û Kèwî Hemrîn Jengar û rè Misêbîn
hersê nusxan dênin ber hev û ji van hersisè-

yan nusxeke durust derînin.


Sînor e bo cenûbî baxçe û baxanî tu
Min tavil herê kir û me dest bi xebatê kir.
Le nawî em sînore diwanze wîlayet heye
Pèlekek bon. Hin hevalèn ko li Sûriyê ge-
Delèn diwanze milyon nifiûsê kurdanî tu
habûn hev ez vexwendim Sûriyê, min Şe-
Haşa dirû ye û te ra nifùsiyan nenûsra
refhama bavé xwe ji wan ra hişt û hatim
Degate bîst milyon binûsray qewmanî tu
Sûriyê. Muhemmed Elî Ewnî Efendî ji dur
Le derye em sînore le Enqere w Xurasan
ve jî arîkariya min dixwest le rê pê nediket,
Bilûş û Ezirbaycan le wêşe xizmanî tu
destê mm nedigiha.
Ey wetenê xwoşewîst nawtim ew ca ke bîst
Rojekè çend ş'irên Soranî ketine destên
Mmdalèkî sawe bûm debûme qurbanî tu
min dibin hemiyan re li sûna îmza herlèn
Witey welatê kurd e le ser ziwanit wird e
"Z. Ş. " hebûn. Tê de yek hebû ko li ser ti¬
E èrey em haie te delîlî îmanî tu
xûbên Kurdistanê bû. Sernama "Xezeh" Sêx

Evd el-Qadirê Koyî" heldigirt. Je re gellek


Min Mêla Ebdubcalik Esîrî şa'iri kurdan
kêfa min hatibû. Hingé Muhemmed Elî
im em xezdeke be xelet û pelet û natiwaw
Ewnî Efendî û Şerefname hatin bîra min.
le axirî "Şerefname" de derc kirawe bi nawî
Min di dilê xwe de digot: "Ev li Şerefnamê
Had Qadirîwe. Hê Had Qadir niye hê
tèt" û cih de min ew li hev tewand û bi ni-
mm e. Lawanî kurdî Kerkûk û Suleymanî û
vîsarekê ji Muhemmed Elî Ewnî Efendî re
Koyê agayan le mehe le çapderî Şerefname
verékir ko bixin Şerefnamê. Min dixwest ko
le me daxtay niye. Tehqîqeman kird karê
bikeve pésiya Şerefiiamê, lè xistin pariyê.
kiye. Ewaniyawey xome we lem meceley
Berî du hîvan Muhemmed Elî Ewnî
"Ronald Hawar" le çap dira herkesî le lawa¬
Efendî hatibû Şamê û çend rojan bûbû mê¬
nî Kerkûk û Suleymanî Koyê wesîqeyekî
vanè min. Di wè çendê de ji Elî Ewnî Efen¬
heye ke Had Qadire binûsî bo îsbad ama-
dî re ji Misrê ji Ferecullah Zekî Efendî rej-
dem.
belekek hat. Tè de reşbeleka Seyid Ebd ul-

Xaliq Esîrî efendî jî hebû..


Seyid Huseynzade Ebdulxaliq Esîrî
Hmgè xuya kir ko ev şi'ra ha ko nisbet
bal Evd el-Qadirê Koyî ve (rehmeta Xwedê

-514-
lê bit) hatibû kirin ne ya wî ye û j'ira Evd Sêxè min tu yî, xweyê seadet

el-Xaliq Esîrî ye. Vêca min biserhariya qe- Sèxê min tu yî, tu çûyî bi rehmet

sîda sînorê herwekî li hire gilî dikim ji Elî

Ewnî Efendî ra got. Ewî jî ji Evd d-Xaliq Bo jîna milletê kurda

Esîrî re nivîsand. Ji û pê ve ez li kaxizên xwe Te hînunet kir hemî erda

en kevn geriyam û şi'rek ji wan şi'rên ko Te tov kir paj xwe derda

îmza "Z. Ş." hildigirtin peyda kir û da Ew¬ Heye carek li me peyda

nî Efendî. Ewî jî ji Evd el-Xaliq efendî re

şand. Véca xuyaye ko ew "Z. Ş. " pê lîstiye Sèxê min sibe şefeq da

û em jaş kirine, lè rasd bi derengî bikeve jî Sêxè min çi ye li me peyda

rojekè xuya dibe. Herweld di vê meselè de jî Sèxê min ez im pepûk li derda

pişd sê salan xuyabû. Sèxê min ji te re res giréda

Em ji Evd el-Xaliq Esîrî Efendî hêvî di¬

kin bila li me megire. Ji ber ko me diviyabû Em navê te dikin ala

em s'ira wî belav bikin ne ko navê wî ji s'ira Li çiyan û nîvè nala

wî bidizin. Mekir û avan di "Z. Ş. " de ye. Tu bi cejna di her sala

Ev mirovè ha ji bona me nenas e. Heke Tu radibî ji nav ava cala

Evd d-Xaliq Efendî nas dike bila lé bigere.

Ev ji mesela Hafizê Şîraa jî pèsdetir çû. Sêxè min sibe xuyabû

Hafîz careke di dvatekê de rûniştitbû. Yekî Sèxê min girî I' me rabû

şi'rên wî dixwendin û digot: "Ez Hafizê Şî- Sèxê min jîn nemabû

razî me" Hafiz ser vê gotinè rabû ser xwe û Sêxè min pirsa te rabû

ji dvatê re got:

Min dizê şi'ran dîtibûn lè héj dizé ja'iran Mustefa Ehmed Botî

nedîtibûn.

Mérikê me şi'r jî dizîn, ja'ir jî dizîn, xwe-

yiyén nû jî afirandin.
XELÎLRAMÎ BEDIR-XAN

Xweyiyê Hawarê
Di sêzdehê vê hîvê de, di roja pêncşemê,

berî nîvro saet ses û nîva de Xelîl Ra-

inî Bedir-Xan, li Beyrûté di xaniyekî du


ŞEHÎDÊ GEWRE
mezelîn û yek tayîn de çû rehmetê.

Xelîl Ramî Beg ser xwe bû. Hêj nekcribû


Six Evdirehmanè Garisî çû rehmetê
nav cihan. Li ser kursiyeld rûnişd qehwa si¬

behè vedixwar. Ji nişka ve di xwe re çû. Xel¬


Rohilat heta roava kè dora wî welê bawer kirin. Lé di rastiyê de
Mala Xwedé hezar car ava
dilé wî ji bona Kurdistana xwe nema lê dix-
Xelk pîr bûn îro bûn zava
ist.
Ko bikin ji jèrê girtiye dava
Emrê wî gihîştibû dora heftêyî. Xelîl Ra-
Sèxê min tu yî şehîdê millet
nû yek ji kurên Mîr Bedir-Xan en pajîn bû.
Sèxê mm tu yî, tu sûre hîmmet
Nimînendeyê nifşeld welê bû ko libatên

-515-
(azayên) wî gelek kêm bûne. Ew çend ko TABÛTA BIXWÎN
belku îro tevda nagihm çaran jî.
Ji dwaniyaxwe ve dîlê Kurdistanê, paleyê
serxwebûna welatê xwe bû. Berîya niho bi Sêx Evdirehmanè Garisî çû rehmetê

çil û pêne salan digel biraziyê xwe Evdire-


zaq Beg - ko bi émir je mezintir bû - derba¬ Li erdè dinérim dilopên xwînê

sî Kurdistanê bûbû. Ji Kurdistana îranè ke¬ Didime ser şopê çi bibînim ez

tibû dora Colemèrgè. Li wê herdu jî xwe Dar û ber, kevir û kuç gis dikin şînê

dabûn dest û ketibûn ândana Sultan Eb- Bê hemdî cane xwe diqîrînim ez

dulhemîd.
Di sala hezar û nehsed û nozdeha de mu- Tabûtek di na'va ewrekî bixwîn

teserifê Melatyê bû. Bi du birazyên xwe û Melekan kişandin ezmanê jorîn

hevalèn wan dabû çiyê. Di pè re wek hemî Tirseké da ser min libitîm ridfîm

kurdên welad ji Tirkiyeyê derketibû hatibû Ber çavé min res hat dilborîn im ez

Sûriyê. Heta pajiyê, emrê xwe li Samè û


Beyrûtè borandibû. Dil dikir li Samè ber Ew tabût, tabûta Evdirehman bû

caxèn tirba bavè xwe bimire. Lè Xwedé je ra Ser dinya derewîn ew yek mêvan bû

hiz nekir. Li Beyrûrê çû rehmerê û li rex bi¬ Ger terkî heyat bû, cennetmekan bû

rayê xwe - Xalid Beg Bedir-Xan - had ve- Bi rehma wî sa bin hemî kurd û ez

şartin.
Rehmed ji zimanê xwe pê ve bi tirkî, ere¬ Lè sed heyf ji bo te ey Rehman Şêxim

bî û farisî jî dizanîbû. Herçend tirkî rind di- Çiqasî kurd hene ji bo te bêxim

zanibû jî lê ji awayê axaftina wî xuya dikir Télekî gaziyê, û lêxim [û] lêxim

ko rirld ne zhnanê wî ye. Ji ber ko zimanê Ew hawar hindik e je ter nabim ez

wî lê qenc neşikiyabû.
Xelkè dora wî ev je re digotin. Nedienirî, Şehadet, me nedît wisan bi îbret

lê kêfa wî dihat û ji wan re çîroka hînbûna Cînayet, xiyanet wisan bi riqqet

rirkiya xwe gilî dikir: Ji bona mirovê xwedanhemiyyet

- Wekî ez deh salî bûm, min nû dest bi Tarîxa roja te sîn! Qeyd dikim ez

Tirkiyê kiribû. Birayèn me yen mezin ji me


kiçikan re digotin: "Êdin divê hûn jî hînî Qedrî Can

Tirkiyê bibin". Careke em li ser taştiyê bûn.


Evdirezaq Beg li rex min rûnişdbû. Çênîkî
goşt ji desrê min ket erdê. Min dil kir ez bi Diktor Ehmed Beyreqdar
tirkî bibêjim. Hîn rê bîra min çawan min
xwe da fehm kirin: "Goşt duşdî ser kulav"
Di bîst û çarê vê mehê de, roja dujembê
ev digot û ji dil dikenî. Xwedê gunehên wî
pişd nîvè sevê ji kdata zanîn û hunerè
bixefirîne û rehma xwe lê bike.
aleke nûbar û rengîn berbijêr bû û ket axê.
Herê, diktor Ehmed Beyreqdar, ev xorrê
HAWAR
délai û hêja ko derxika jîna wî hêj bîst û
pêne bihar nebihûrtibûn û sax û pelèn wî

-516-
tenè bîst û pènc caran bişkivî bûn pişd nex- gui û kulîlk anîbûn. Tabûta wî kiribûn nav

weşiyeke xedar û rencûr - ko sê mehan ajo- kesrewan.

tibû - çavèn xwe U xwe girtin û ket rêya ax- Tabûta wî bi rê ve, di ser pist û milên he¬

valèn xwe re hèdî, hêdî diqeliqî, çend caran


retè.

Diktor Ehmed Beyreqdar bi heyma xwe derxwîna tabûté vebû. Te digot, Ehmed di

ve ji me re bû jîneke kin, derdekî dirêj, ca- bin re tam diditê. Herê tam dida, derxwîna

nekî kiçik, birîneke mezin, û çû. diktor Eh¬ tabûta xwe vedikir, ji bona mirinè bi gelekî

med Beyreqdar nemaze ji kîsî taxa kurdan dwan bû. Çavên wî li dinyayê mabûn, ew

çû. Ew taxa stewr ko berî sed salan U raserî dinya ko hêj je ra bi tevayî nenas bû. Des¬

Samè hatiye danîn, heta niha ji me re tenè tên wî je nedibûn, dil dikir derxwîna tabûta

du bijîşk dabûn: Diktor Muhemmed Xidir xwe veke, xwe zer ke bikeve ser lingan û li

Beg Alarşî - Xwedê emrê wî dirèj bike - û jînê vegere. Lè heyhat! Mirin dest dabûyè,

rehmed diktor Ehmed Beyreqdar. êdin 'veger nebû. . . Li réke welê ketibû ko

Diktor Ehmed Beyreqdar ji ejîra Bera¬ mirov bêhemdè xwe dikevê û bihemdê xwe

zan, berî hertişd û digel hertişd kurdekî jî nikare derkeve. Wekî tabûta wî giha serê

pak, dilxurt û xwedan bext û rûmet bû. gir, ket hawîra Sêx Xalidê neqşebendî, hil-

Heçî ew nasdikirin tenê careke jî ew dîti- girtiyén wî ew danîn erdê, xelk li dora wî

bin ber mirina wî ketin, şîna wî girtin û re- rèz bûn. Bi saetan vegotin û gotin, giriyan û

şa xwe girêdan.
giriyandin. Herè je ra heyf bû.

Ji zarûti û lawîniya xwe ve bi xebat û Ma çawan heyfa mirov je ra nayê, ma ça¬

xwedan şeref û rûmet bû, xebateke zor di- wan mirov ber mirina wî nakeve. . . îmrîha-

xebid ko li pésiya heval û hogirên xwe be. na xwe qedand, diktor derket ko nexweşan

Rûmet û himmeta wî nedihişt ko kes li pé¬ derman bike, wan nehêle zû zû bimirin. Lê

mirinè bi têhna wî girt û sê mehan ew


siya wî bibe.
Di lawîniya xwe de di taxé de rûdinişt. êşand, ne ew bi xwe, ne hevpîşeyên wî nik-

Sibè bi bangê ve radibû. Cilên xwe werdi- ribûn vî arîkarê nexwejan -vî berbère mirinè

girtin û dida rê. Piri car xurîniya xwe jî ne- derman bikin, û ji destè mirinè xelas bikin.

dbcwar. Diya wî a rehmed gazindan lè dikir Ma çiqas zû? Çiqas bilez dilê mirinè lê bi-

jiya. Panzdeh salan pè de ajot, çand û tov


û je dipirsî:

- Çiman lawo bêxwirînî diçî? kir. Wextè durinè hatibû. Das bi destê xwe

Ehmed lê vedigerand û digot:


re, ketibû zcviya xebata xwe lê mirinè nchişt

- Yadê ditirsim dereng bimînim û bajarî ko berxûrdarè xebata xwe bibe. Bêndera

berî min xwe bigihînin dibistanè.


xwe rake û li ba bike, je hebekî an diduwan

Bi vê -vîn û xebatê ji dibistanèn techîz û bixwe.

Hêj şehademama xwe nesitandibû, ne ki¬


sultaniyê yekemîn derket û ket tibbiyè. Di

tibbiyê de jî zûka xwe da naskirin. Ket rase- ribû bêrîka xwe jî. Heqé wî da hertijtên wî

pêk anîbûn. Nexwesiyé lingên wî birîn û


ri hevalèn xwe.

Li veşartina wî ji herêzè xelk hatibûn. ew xistin nav dhan. Ev resmê ha li jehadet-

Mamoste, heval, nas û hevpîşeyên wî tevda nameyê bihata zeliqandin. Efsûs... wek di¬

yarî û bîreke pajîn li rûpelên Hawarê ket...


pê ra rawesriyan.

Je ra ji wî xortê délai û çeleng ra çeleng, Ey xortê délai û hêja me tu siparti mihrî-

-517
vanî û dilo'vaniya Yezdanè pak. Te dinya ji
xwe rc û dost û nasên xwe re rq kir, Xwedê Pétck ji Kurdistanê hat

axreta k spî û ava bikiL Mêlak û cergè min dipat

Eman welat eman welat

Bawer bildn xwûnxwar e dil


HAWAR

Bawer bikin ey yarè min


Ji lewra ko Diktor Ehmed Beyreqdar ji
Haval û hem guhdarê min
kurdmancên Samé ye bivênevê xelkè Ta¬
Hergav û herêvarê min
xa kurdan bi vè bendê eleqedar bibin. Tê
Naxweş û hem bêzar e dil
de pirsin hene ko ji bo hemiyan nenas m.

Ber vê yekê me ew pirsên ha jêr ve bi erebî


Bêzar û pir naxwaş e ew
îzah kirine
Kincê siyahgûn poş e ew
kelat: qel'e
Geh sîne geh seydoj e ew
al: 'Elem
Geh Heyderê Kerad e dil
derxik: nesbet

jiyîn: 'heyat
Geh şah e ew geh bêkes e
rencûr: mîhnet
Geh kurd e ew geh faris e
nemaze: xasseten
Geh berber e geh çerkes e
stewr: 'eqîm
Geh tirk e geh tatar e dil
tax: 'hey

bijîşlc tebîb
Geh Rostem e geh Hatem e
mamoste: ustaz
Geh padîşahê Deylem e
rûmet: şeref
Bè yar û dost û hemdem e
hevpîşe: zemîl
Lew mest û gerdenxwar e dil
wergirtin: el-lebs

pirbicar: 'ela d-ekser


Geh çol e geh zozan e ew
dibistan:medrese
Geh Dèrik e geh Wan e ew
îrade
Geh şaxeke wesatan e ew
hawîr: muhît
Geh MÛŞ û geh zinar e dil
efsûs: weyl

mehrîvanî: er-rehm
Cegeixwînê Kurdî
dilovanî: ej-şefqe

ZARINEK

Agir bi Kurdistanê ket

Lewra dikit Hawar e dil


Sed bax û sed bostanê ket

Manendé bulbil jar e dil

518-
HEJMAR 12

Jenga wê bi nîvî bûbû. Bi rengekî nîvsor


GAZINDA XENCERA MIN
dest bi çirisînê kir, hin bi hin rengê xwe gu-

hart û yekcar sor bû, sorekî xwînsor. Hingè


//' ustadi min ê jcwe^ewîst û hêja Teiufiq Wehbî
min zanîbû ko xencera min ji min xeyidiye.
begra
Dixwaze gazindan li min bike. Min ew dî¬

san bir destê xwe û je re got:


Ji zû ye min lê nenihèrtibû. Di ser ba¬
Xencera délai, te xêr e, mebit ko tu ji
nê kitêbxana min re; di qundkeke tarî û
min xeyidî bî, ma min çi bi te kir ko tu ji
toz, taniştkî û xwêl hila^visd bû. Kî zane ji
min bixeyidî?
kengê ve min ew nekiriye destê xwe. pîrhe-
Zimanê xencera min geriya, li min vege¬
vokèn mezela min di ser wè re tevnên xwe
rand û bi dengê xwe ê foladîn lê sitemkar û
ristine. Ji jor ve lê fedikrin, carinan dadnin,
zîz got:
di ser qevda wê re diçin, şopiên xwe dihêlin
- Ma lè, ji te xeyidîme, ma çawan ji te
û hildikişin hêlînèn [konikên] xwe. Berî
naxeyidim. Te ez avêtim nav kitêb û kaxi-
çend rojan qelema min keh [ko] bûbû. Min
zan, te ez kirim hogir û hevala bermayén
ê ew tûj bildra. Li kèrika xwe geriyam, ne-
qajûlên dar û qirş û hevsera caw û potikèn
ket desrê min. Min çavê xwe li dora xwe ge¬
zibilgehê. Ne U min dipirsî, ne jî li min di-
rand û li tiştekî digeriyam ko bikare qelema
nihèrî. Heta niho min deng nedikir, min
min tûj bike. Çavê min bi xenceré ket. Ra¬
xwe di dinyayê de tayhebûyî dihesiband.
bûm ber wè ve çûm. Wekî min destê xwe lè
Lè édîn min nikaribû ez xwe ragirim. Be¬
dirêj kir, pîrhevokên doré bi min, bi biya¬ lè nema dikarim, ji ber ko tu dixwazî min
niyekî hisiyan, lingên xwe en kevcalîn, di
bèxî fûna hesinê solingen û bi min qelema
ber serèn xwe re borandin û heryekî bi alîld
xwe tûj bikî, pelèn kitêbên xwe vekî. Tu
vebazda. dixwazî barê keran bikî pista şêran.
Xencera min a jengîn ji kalanê xwe bi zo¬ Ez ko polayé esîl, hesinî dibanim, péjiyên
rè, wek dengekî nexwes derdiket; dixurî û
te ez dikirim pcrasuyên mèr û mèrxas û ger-
dikeht. Ew çend jeng girtibû ko min ew kir nasan û ez bi goşt û dil û cergî bi xwedî di¬
nav kaxizekî û firikand, je tozeke zêrekevn kirim, tu dixwazî min bi dar û qaşulan bi
difidri û difirî. xwedî bikî û sîv û tajtiya min wek kerekî ji
Min qdema xwe da devê wê. Nedigest ne zil û ka bî. Nene min birçî bihèle û wan
jî je dikir. Di nav destè min de asè bûbû. qirş û pelèn hişk meke devê min. Ez ne çar-
Dil nedikir ko bi ^vî rengî xizmeta min bi¬
lingê giyaxwur lê jèrè goştxwur im.
kit. Min xencera xwe kir pésiya xwe û lé ni¬ Belê ez xencera duban, folayè nèrz, tu
hêrt. min davêjî nav kaxizên rq û belek ko ne ew

-519-
çerm û gojt ko heroj di ser min re baz di¬
bi min ne ez bi wan dizanim.

Belê dizanim îro keti pè nivîsandine, pê din, çivan didm xwe û dikin min di bin

tevn û şopên xwe de binixumînin û qeşêrin.


sehîtiya kurdmandyê. Ji sibê heta èvarê ca¬

rinan heta nîvè sevè û yek carinan heta qere Lè nabit, tu tişt, ne ziman, ne xwendin ne

berbangè bi pirsekê, nîvpirsekê mijûl dibî. ni^sandma te bêyî min naçe serî. Bidî eqlé

Heke mè ye heke nèr e, heke nav e, heke xwe heta niho tu û milletê xwe hûn çawan

pironav e, an veqetandek û hevgihanek e. mane, çawan we zimanê xwe winda nekiri¬

ye û îro dizanin pê biştexilin. Heke ez nebi-


An ne di eslê xwe de kurdî ye yan ne ji zi¬

manêld din hatiye girtin û pèsdetir hatiye wama ji zû ve te û milletê te we è zimanê

kurdandinû welê por û pirç û simbêlê xwe xwe winda bikirana.

sidpî [spî] dikî. Di salekê de deh salan dijî û Ji xwe çend caran, ma dil nekirine zima¬

nê we jêkin. Zimanê we berî hezar salan zi¬


li raseri emrê xwe di biharê de berfà zivista¬

nê didî barandin. Lé bdê kêficwej î û di dilé manê dire [dêrê?], zimanê hukûmetê bû. Ji

xwe de dibêjî ez ê milletê xwe bi xwendin û hingê ve pè diberizin, hezar carî pê ketin.

nivîsandmê, bi vê kurdmandyê vejînim. Hercar, ez li ber we sekinîm û min zimanê

Millerê min de bibit xwedan kitêb û xwe¬ te parast, lê ne qelema te.

dan zanîn û welê bigihét miraza xwe, dé bi¬ Heke ji min ne bawer î li dora xwe fedi-

bit serxwe û kama xwe bizanit, bibit kami¬ kire, tu wê bibînî ko herçî ji min dur mane,

ran. Xelk nema de bikarin bêjin ko zimanê hatme ketine bajaran zimanê xwe winda ki-

rme û îro nedizanin bêjin "lo!" ne jî "lè!". Ji


kurdan nîne. Zimanê wan tenê zimanê

axaftm û dan û sitandinê ye. Lê de bibèjin ber ko peyayên bêçek wek miro^vèn lié ney-

kurd jî wek xelkê xwedan ziman û xwedan nok in, kêç jî bi wan dikarin. Ji lewra ez be¬

kitêb in û zimanê kurdî zimanekî hêja, nî qedrê min bizane, ji min dur mekeve,

dewlemend û tekûz e. Kurd milletekî kevn min ji xwe dur meêxe û bi min ne qelema

xwe lê parsuwèn dijmmên xwe jêke!. . .


in û dahatiyên Medan in.

Herê te daye pè Ehmedê Xanî, tu dixwa¬ Xencera min li hire gotina xwe qedand.

zî ko wî karê ko Xanî nebiribû seri tu bibî Min dil kir ez lé vegerînim. Lê nedixwest ji

min bibihîze, rabû ket kalanê xwe, xwe ker


seri. Ewî goribû:
kir û guh neda min.

Da xelk nebéjitin ko Ekrad

Bê me'rîfet in bê esl û binyad Celadet Alî Bedir-Xan

Tu dixwazî ko bête gotin:


EM ÇIMAN Bl ŞÛN DE MANE

Xelk tev dibêjitin ko Ekrad

Bi me'rîfet in bi esl û binyad Hûn zanin ko di weqta Ebdulhemîd da

di nav kurdmancan da alayê Hemîdi-


Ji lewra ji bona vê yekê te ez avêtim pist yan çêkirin, çiqas reîsè eşîran hebûn gis kiri¬
guhê xwe, te ez ji çav û dil dur xistim, te ez ne zabit, sûr lê girêdan û bi zabid ko çend
kirim zirtexana pîrhevokan, ew kézikên bé

-520-
peya bikuşta hebis nedibû. Çiqasa talana wanî dikirin zabit jor lè girèdidan.

xelkê banîna dştek lé çènedibû. Talan kuj- Lazim e ko em zaruwê xwe bidine xwen¬

tin ma ji ku da danîn? Tebî'î ji kurdman¬ dinê bira zaruyê me bi xwendina xwe bibin

can dikirin bi xwe bi xwe ji hev du dikirin paja û axa. Bira nola Menla 'îsê, Ehmê ne-

hûn zanin di bin hukmê Romiyan da tu bin zabitè nexwendî.

millet ji milletê kurdmancan mezintir xurtir Ez hêvî dikim ko çiqasa kurdmanc hene

nîn bû. Romî ditirsiyan ko kurmanc îtdfaq gerek zaruwê xwe bidin xwendinê.

bikin yek, îsdqlala xwe bistinin. Çawan ye¬

kî wê çaxê bi zorê tiştek nikanîbû bikira, Mîrê Berazan: Mustafa Sahîn

anî -va Hemîdiya danî ko vana bi xwe bi

xwe bi hev kevin, hevdu bikujin talan bikin

ko îttîfaqa wan nebe yek.


Ji we ra sebebé wê bibèjim. Hûn hîro di¬
LEBOŞEHÎDEKÎ
bînin ko zabitè nexwendî heye, yek ko ka-

nibè bi zabit bê dibê Id panzdeh, bîst salan


Min hêvî heye ji vê rejbelekê ko herî
di dibistanan da bixwîne, hingè dibî mula-
nav tilî û pèçiyè mîrè me maç bikî û
zim. Feqet Alaya Hemîdiyan himan di dyè
bi zimanê kurdî daxwaza min je re bibêje.
xwe da dibû pasa û qaymeqam, bi yek bajî. Yek ji wan daxwazan ev e ko te'ziya jehîdè
Bi dîsan karibûn van rutbana bidina
weten le çiyayê Amûs Sèx Ebdurehman
ko fikrè Romiyan heba kanîbûn di nava
Efendî li hemî kurdan bikî. Zède li birayê
Kurdistanê da bin, li herderî dibistanè danî¬
min Cegerxwîn û li ehlê dvata Hesîçê.
na zariwèn wan bidana xwendinê, ev zarû-
Xwedè rehma xwe lê bikî û li hemî miriyè
na pajê kanîbûn bi zabit û qaymeqam û pa¬ xwendevan û guhdêran. Daxwaza din ev e
sa bûna, lè neldr ko wanî bixwendina hobi- ko vè carè tu çermê Hawarê bi kaxiza rej
bûna. Ji Romiyan ra çènedibû hîro wê îs¬ çêkî û herfên Hawarê û navên têxisriyê ktv
dqlala xwe bisitandina. Ji ber vè yekê dibis¬ varè bi hibra sor binivîsînî. Çiku wekî mê-
tan dananîn û Hemîdî çêkirin. Hûn zanm
rekî baj û hêjayî ji mala yekî bimire ehlê
van zabitè Hemîdî gişkî nexwenda bûn. malê reja xwe li ser girêdidin nexasim wekî
Li ser nexwendina wan ji we ra mesekkê vî wctenperwerè gelek hêja bû û rejgirêdan
bibêjim: jî adet e di nav kurdan de. Mîrè min belkî
Li desta Sirûcê sê Alay hebûn. Alaya esîra te seh nekiriye. îro temamê kurdan li ser
Bîjan hebû, di wê alayê da du zabit hebûn xwûnfirojé weten mehzûn in. Ji çavên wan
vana herdu jî min dîn. Yek menla 'îsé bû xwûn tê seva jehîdbûna wî çerxa felekê li
yek jî Ehmé 'îsê Henûş. Qaymeqamè wan ser mehzûn bû û reja xwe giréda we nedît
meaşê wan distand nedida wan li ser vê ye¬ di çardehê cemazulûla de hîv xiraliû wê jevè
kê herduyan bi hev re gotin: "Ma çima me- zarê wî è jerîf û muqeddes ji derve bû Mîrê
aşê me nadine mehbûsî hene (meqbûz)
mm.

mutfiş (mufetdş) had em ê herine cem ko Em gellek bi silavên Cegerxwîn kêlxwej


meajê me bidine me. Na ko nedane me em bûn we laldn kêf ji me re nemaye. Me got:
é herine zirgélî" (Erzincan) îşte mirovèn

-521-
"'Eleykumusselam we rehmetullahî we be- Je re tu bibêje hem bmûse

rekatuhu silavê wî ser çavan û ser seran em


Namî ji te dest û pa dibûse

jî silavan lê dikin û le çawabûna we û wî di¬


Derdê te çi yc welê dinalî
pirsin û dibêjin":
Kes nîne li te bild sualî

Bilcumle silavê gewheranî


Sebrê tu bike welê ne nal e
Namî li berîd û berqê danî
'Ewn û kerenu Xwedê li bal e

Avxwejî dikî bi gulg û beybûn

Pê hediye dild ji bo Cegerxwûn


Yek nîne herî bibêje Nafiz

Êdî ko li Misrê bûye ramiz

Ez gorî te me keko Cegerxwûn


E)ermanekî bo Şehîdî çéke
Tu vê hunera kelamé mewzûn
Dijwar e birîn tu zû verêke

Berdêlkî tu ji bo Herîrî
Rûmet me nema li rûyê amè
Nezm û xezda te ya Ciârî
De neqlî bikin biçîne Samè

Wextê ko dikî U me silavan

Destbesd dikin bi herdu çavan Ehmed Namî

Çawa yî bira ji min re bêje Me jehadeta Sèx Evd Rehmanê rehme-


Çaxê min tu dîd pir ji mêj e d zû ve bihîst, reja xwe giréda û jîna

wî girt. Hejmara Hawaré a yazdehem nis¬


Ji hev dûrî kirm Xwedaè gewre bet bal navê wî hâte kirin. Herhal heta niho
Dinya li me îro têkde ewr e ew hejmara ha gihîjdye destê te û bend û
ji'rên ko ji bona Rehmed hatine nivîsandin
Kes nîne di emerè wè xeberdî te xwendinê. Digel vê, heçî ko dil bikin ji
Hmkan dikujî hinan diberdî bona Rehmed fàtihekê bixwînin rûpelên

Hawraré je ra vekirine.
Çerxa feleka çiyayê Amûs

Heta vedihê ne bo te me'nûs

Gazî ke jehîdî bo xwe rake ZIYARETA HAWARÊ


Mévaneld pir ezîz û çak e

Tu bulbilê serê darè


Çawa tu bibêjî ew hebîb e Hère ziyareta vê Hawarê
Qedrê wî bizane lê xerîb e Bibîn Celadet înê carê

Bistîn ruxseta vê Hawarê


Hèdî wî jiyar bike w xeberde

Lewra bi birîn û ah û derd e

-522-
Lo bulbilo kû da had HAWARE
Mizgîn heye xudan xdat î

Bi ser dilé min re had Ji serhedan hat pepûk


Tu xerîbê nav welat î Gazî anî ji dext û bûk
Tu kurmanc î nizam Tat î Di ser wan re berf û pûk
Tu xerîb î ji kû da had Ne mezin man ne piçûk
Ez bulbilè aie xerzan

Xeber anî nav Berazan Kurdino xwe kir tar û mar


Bibin hélîna quling û qazan Tevda mane di nav ar
Ko hûn heme ser mirazan Hèvî ji Rebbè Settar

Gazind ji kurdên neyar


Tu bulbilè nava çem î

Sosin û gui herdem î Gelî biran çi bi we hat


Fena kurde bi elem î Ko we wêran kir welat
Jêhatî dest bi qelem î Kanî bajar û kelat

Ne wêran bû rohilat
Tu Kamiran Alî Bedir-Xan î

Hîv û stérka nav kurdan î Ne hûn dibèn em une

Tu ruhniya hemî ça^van î Heta kengê bi pî ne

Fena gula nav baxçan î Çavèn me hèj li rè ne

Kanî hûn kengê tène


Em jî hemî rabin kar e

Ko em jî çékin dîwar e Gelî werin Hawar e

Keç û bûk bibin sitar e Werin gelî Hawar e

Ji bona xwej nebe kêfa neyar e Hawar e xwej Hawar e

Ma ji we ra qet ne ar e

Ez kurdekî Milî me

Bi ejq û dil jewîdme Lawê Findî

Ji Alî Bozan hêvî me

Milî me neî Berazî me

NALENALADIL
Ez bulbilê serê Tilê

Ez Melkîjî me ser mînberê Hawar hawar lo welato

Bixwînim azanè seiê Berf û baran bi ser de hato

Bi qaîda kurde berè Ji xelkê wetine bû mîrato

Boni rokê roj lê hilato


Mustafa Milî Em dibên em muhadr in

Weke berfa li pala gir in

Hem dibarin hem dibhûrin

Em dibêjin qet namirin

-523-
Di milletê xwe nabihûrin [zehmet] nabînî ne'met. Ma deni weha ye û

Sor û dîrokan digerin em jî weha dizanin gerek herkes gora hêlè

Me pè kitêb çèdikirin xwe bixebite û xîreté bikêje. Da ko çavé

Li nav kurdan belav kirin xelkê li destè wî be. Ne yê wî li destê xdkê.

Şora welat ji bîr nekirin Dibêjin: "Roviyê gerayî ji jêré negerayî çêtir

Ev kitêba me Hawar e
e" digd vê hunermendiya sêr û mezinahiya

Zi^vistan çi gdek sar e wî U ser hemî heywanan re û digel kêmayî û

Hûn berhev km qirj û dar e pîsatiya rovî ji her heywanî ew ji wî çêtir ki¬

Ko li me bûbî sitar e rine.

Kurdino metirsin pêjî bihar e Herkes weke jêr û rovî ye û herkes bi mal

Em hemî tevde dinalin û peran tê naskirin. Nemaze hînbûna zima¬

Li ser welatê xwe dikalin nan û destxetan. Û dinyayê de evên ha tenè

xweyèn xwe bilind dikin û dest ji wan ber-

îsmaîl Hebeş nadin û herwext ji wan re heval in û destgîr

in. Wan ji deravê teng û mezin dertêxin. Ev

kesê weha be wè her navhinçî be. Kêm dibe

û boj nabe. Ev jîna weha jîna seyikî dibèji¬

KEW Û QITIK ne. Em kengê ji vê jînê xelas bibin û ji vî

dera^vî derkevin.

Anî kew û qitik axafrin kirin ser bojbûn


Dibêjin, careke kew û qitik nik hev rû-
û kêmbûna mirovan û heywanan, hikmeta
nijtin, ser axaftina dinyayê dipeyivîn
wè çi ye?
ka çi heye çi nîne û dinya bi çî awayî dibo¬
Anî kew got:
re, hikmeta wê çi ye? Xelkèn wè hin dewle¬
- Belê ya qitik ez jî gelek batil dimînim
mend in û hin jar û perîjan û hin navhénd
ev çi hîkmet e. Em êla kewan hindik in û
ne [navind].
hûn êla qitikan boj in. Digel vî qasî her
En dewlemend ji xwe re kêf dikin û tena
mêkewekê ji me deh û diwanzdeh hêkan
rûnijdne. En jar û perîjan dilên wan kul e
dike û hûn qitik ji du hêkan pè ve nakin.
û di bin tehnê xelkê de ne û melûl in, û tij-
Qitikê got:
tekî ji dinyayê nizanin. En navhinçî carinan
- Hikmeta wê ev e. Heçî em êla qitikan
kèfxwej û carinan dilgîr û diljikesd ne.
in em èleke boj in û pir in, ji lewre em di¬
Anî yekê ji wan got:
çin gira^va behrè de hêlînèn xwe çêdikin. 0
- Dewlemendî û jarî û hertijt bi vîna
dibin rèz weke jelîta mihendizarên ko erdê
Xwedêyè bilind e. Ema hikmeta wî ev e: E
pê qeys dikin. Û weke rêza qulingan ko he¬
ko ji xwe re dixebite, kar dike, hînî zimanan
wa re difirin. Û yek dikeve pêjiya wan en
û destxetan dibe, li dinyayê digère, welat û
dm dikevin pey wê. Û hergav paj xwe ve
dhèn xelkè dibîne, çav didewan û kêferarê
dinêre ko kengê yek ji wan ji rêzè derkeve û
dike û ji xwe re hîn dibe. Ew dewlemend
bixurime da gazî bikitè "Were bikeve rêza
dibe, kêf dike û serfiraz e û çavê xelkê li des¬
xwe de da xelk ji erdè me nebînin û nebêjin
tê wî ye. Ji lewre heta mirov nebînî jehmet
ev qulingên he ji hev enirîne, çûn li erdè

-524-
danîn, em biçin wan bikujin". Em hîvê de dibin hûn hmdik in û kêm dibin.

du hêkan dikin gava yek ji me ne hazir be Ey gelî bira û pismaman bazara me jî we¬

hevalê me ê dî çavè xwe dide hèk û hêlînèn ke bazara kew û qitiké yc. Gerek em ji xwe

me. Heta em bèn bikevin ser de. Hevalê me re îbrerê ji bigirin. Êtir hewe sax bin û

nahêle djtek ser hèk û hêlînèn me ve bè. her bijîn.

Heta ko hêka me ji dhê xwe biqeliqe û bi¬

xurime û pè nikilè xwe hêdî hêdî, tine dhê Mustafa Ehmed Botî

wê de. Da em je neenirin û gava em tèn he¬

valèn me bi nikilên xwe û çengên xwe ax û

toza ser pijta me diwerînin. Ga^va heywanek

biyanî tê nèv me de ji bo kujtina me û ji

hevçûna me, em hemî hev re lèdidin û ji

nav xwe dertêxin û em hesîdè [hesûdiyê]

nabin hev, ka hêka kè mezintir e û ya çîço-

ka kê cantir e û rindtir e, ji ber -vî qasî em

parazd ne û gelek in û boj dibin. Û hûn

hindik dibin û piçek in, hikmeta wê jî ev e:

Hûn êla kewan èleke hev re dilrej û bè¬

bext in. Û ne xèrxwazè hev in û digel hev

ne rast in. Wextè mêkewên hewe hêlînèn

xwe çêdikin û rûdinin ser de hetyekê deh

panzdeh hêkan dikin. Lê çaxa mèkew ji

xwe re derdikevin ji bona xwe bidin gevzikè

û biçêrin, hûn nèrekew hékên wan ji wan

didizin û dijikénin û kaşan de gèr dikinè, ji

bona ko hûn careke dî wan bifisildnin. Û


lajê xwe bi wan sivik û nerm bikin. U dema

neyarên hewe teyrê bazî tè dadide hewe

hûn hemî xwe vedişêrin û ferxikên xwe di¬

hêlin je re. Ew jî wan binpenc dike û dixwe.

Hûn dibêjin: "Bila em parazd bimînin dilê

wan e. Em è sibehè hevqasé dî de çêkin.

Mêkewên me gelek in. Ma em ê kejê ji wan

bibirm" û car heye hûn sed in û neyarên we

yek tenê be ew bi hewe dikare. Û hewe ji


hev bi der dike. Heke heryekê ji we careke

lê bixure û bike qîr ew ê bi xwe bidrse û bi-

cifile û çav tariyé bikeve. Hêdî derbek dî


nayê hewe nagire û naxwe û hewe nahêle bè

dondan. Hikmet ev e ko em gelek in û boj

-525-
HEJMAR 13

SULTAN SELAHEDDÎNÊ EYYÛBÎ Milletén îsa dirêjî milletê Muhemmed


kiribûn. Bi salan ve pevçtin, lehiyên xwînè

herikîn, bi hezaran mirov hatine kujtin.


Ensîklopediya mezin ji benda Selaheddîn
Milletén îsa milletén Muhemmed çê kirin.
ra holê dest pê dike: "Ev Kurd. . ."
Hindik ma bû ola Muhemmed ji navè hila-
Herè Selaheddîn kurd bû, ji me bû, ji
niyana. Ji du olên dinyayê en mezin yek
mezinèn kurdan bû, hêj bêtir û rasttir kur¬
noq bûwa, a din ew daxwarina. Bi kurtî ola
de mezin û miro'vè mezin bû. Ji xwe mezi-
Muhemmed diçû winda dibû. Êdin xelkê
nahî bi mezinan çêdibe. Ko mezin nînbin
baweriya xwe pê ne aniyana.
mezinahî naye pè, mezinahiya milletan jî
Hingè ji welatê Serhedan, ji çiyayên Kur¬
holê ye. Millet bi mirovèn mezin û bijarte
distanê, ji sinên [Li gor dh gère "serèn" bû¬
mezin in. Ew millet mezin e ko mezinan
ya lé xuyaye ko dé bi jajî "sinên" hatibe ni¬
ditène pê, mirovèn mezin je derdikevin. Ji
vîsîn. E. N.] zinarèn me rojek hilat. Sela¬
milletê kurdan gelek mirovèn mezin derke¬
heddîn. . .
tine. Herwekî Şarmoy - zanakî Rûs - gotiye.
Milletén îsa çê kirin. Ola Muhemmed
Ez ê çend pirsên Şamûrî [Careke Şarmoy û
parast, xelas kir û ji nû danî, ji lewra je re
careke jî Şamûr derbas dibe. - E. N.] bi
Muhemmedê duwem jî tête gotin.
kurd, biguhézime hir: "Û milletin hene bi
cengawerî û dîlaweriya hin serdarên xwe,

xwe dane naskirin û ji hin dewletèn Asya û


Niho em bi kurd jînenîgariya Selaheddî¬
Afnqayè padijahin dane. Kurd ji wan in.
nê xwe bêjin. Selaheddîn ji welatê Serhedan
Na^vè kurdan hêj di pièjiya zemanè kevn de
ji kurdên Rawendî ye. Bapîrè wî digel du
bi derbèn Rostem û pêjdetir bi kîjwerkêja-
kurên xwe Şadî Necmeddîn Eyyûb û Esed
yiyèn Selahedîn û birayê wî Melîk el-'Adil,
ed-EMn Şêrkoh, ji welatê xwe guhastibû
bilind û gej bûye. Ji van pê ve ev milletê ha
Bexdayè û je çûbû Tikrîrê. Li wê dh bûbû.
mezinèn din jî gibandine. Herwekî Kerim
Bapîrè Selaheddîn di Tikrîtê de çûye reh¬
Xanê Zendî ko di nîvè babilîska hevdehem
metê, pêjdetir birayê mezin, Necmeddîn
de malbata Zendî daniye, û zanayê mezin
Eyyûbî ko bavé Selaheddîn e bû dezdarê
îbn el-Esîriyê Cizîri û Ebû el-Feda, ji mîre-
Tikrîtê. Di sala (1137/532) di Tikrîtê de Se¬
kên Eyyûbî, û dîrokni\îs zirav îdrîsê Bidlî¬
laheddîn hatibû dinyayê. Paj du salan haki-
sî..."
mè Mûsilè Emadeddînê Zengî ji Tikrîrê
Milletê kurdan Selaheddîn di heyameke
derbas dibû. Necmeddîn di hin tijtan de
welê de anîbû dinyayê ko dinya bûbû du
arîkariya wî kiribû. Emadeddîn, Necmed¬
ber û li hev ketibû. Di dejt û bilinddhên
dîn û mirovèn xwe bi xwe re birin. Û pijrî
Ewrûpayê de bi hezar, bi lek û kirûran xelk
vekirina keleha be'lebekê ew kir dezdarê wé.
gihabûn hev û berên xwe dabûn welatê roj-
Sdaheddîné zaro jî bi bavé xwe ve guhas-
hilat.

526-
tibû Sûriyê. Xwendina wî a pèjîn di Be'le¬ balè. Ew jî bi ser nexwqiya Rîjar venebûn.

bekê de ye. Pêjdetir li Samè ber destên me¬ Hingê Selaheddîn bi xwe, ket jeklê bijîj-

layén mezin de xwendî ye. Li Samè di dî¬ kan, çû nik Rîjar û dijminê xwe derman

wana Nûreddîn de bi xwedî dibû. kir.

Di sala (558/1162) de Esed ed-Dîn Şêrkoh Selaheddîn ji wan mezinan bû ko qedrê

diçû hawara Misriyan. Biraziyê wî Selahed¬ wî ne tenê mirov, dost, millet û bin destên

dîn jî pè re çû. Esed ed-Dîn du carên din jî wî lê dijmin û neyarên wî jî dizanîbûn û

çûbû Misrê. Di herdu caran de biraziyê wî heta îro jî dizanin.

pê re bû. Di cara siyem de li wè cih bûn û U Di sala (1898/1316) de wekî împeratorê

Misrê man. Sal pênce û jêst û car bû [divi¬ Almanan hatibû Samé qesda drba Selahed¬

yabû 564/1168 bûna lê diyar e ko 5-a pêjî je dîn kiribû. Berî ko bigihe tirbê ji gergeroka

kêm maye. E. N.]. Hingé 'Adid ed-Dînîl- xwe peya bû û pèleke dirêj bi peyad çûbû.

lah, xelîfèyé Fatimiyan é pajîn li ser kevilè Her ev Selaheddîn, mirov û serdarê mezin

xîlafeté rûdinijt. 'Adid ed-Dîn, Şêrkoh xis¬ Selaheddînê me bû. Selaheddîn kurd bû. Ji

tibû jûna Şawer û kiribû wezîré xwe. Sda¬ bona mezinahiya milletekî ma Selaheddî-

heddîné xort jî ber destê mamê xwe dixebi- nek ne bes e?

d. Pijd salekê Şêrkoh çû rehmetè û Sela¬

heddîn kete dewsa wî û bû wezîré 'Adid ed- Celadet Alî Bedir-Xan

Dîn.

Di sala (567/1171) de bi mirina 'Adid ed-


Dîn Selaheddîn bû melîkê Misrê. Herçendî
XEWNA HIŞYARIYÊ
Selaheddîn bin destê Nûreddîn dihate he¬

sêb jî di rastiyê de bi serê xwe bû. Paj du sa¬ Ax welato ax welato

lan Nûreddîn jî bê zar û zêç çû rehmetè û Roja me zû lê hilato

welatê Sûriyê jî bi tevayî ket bin destê Sela¬ Bav û birèn me çawan in

heddîn. Çima xeber je nehato

Dewleta Selaheddîn ji Kurdistanê diçû


heta welatê Tunisè. Selaheddîn bîst û du sa¬ îjev min dît xewnek bi tirs

lan hukum kir û di sala (589/1193) de U Sa¬ Tu keremke ji min bipirs

mè çû rehmetè. Emrê wî gihîjtibû pend û Ez careke dest pê bikim

heftan. Li Samè di nèzîngî mizgefta Emewî Da tu bibîn çiqas bi 'hirs

de vejard ye. Selaheddîn di vî zemanè kin


de welatên dewleta xwe hemî jî ava kiribûn. Bayekî rq hâte ji jor

Avahîke welè ko xelkèn Ewrûpayê ji wan Li ser min kire borebor

Bi girîn da kaxizekî sor


nimûne digirtin.

Selaheddîn sultan bû, serdar bû, zana û Di nav hebûn du tayén por

jair bû. Ser herrijtèn dinyayê serwext bû.


Tebabet jî dizanî bû. Dibêjin ko berbère wî Ez çûme cem pîrek zeman

qeranê îngilîstanè Rîjarê diljêr di wextê jerî Min got: Faliké vekî eman

de nexwq ketibû. Halê wî xedar bû. Bijîj- Min daye der tev rûh û can

kèn Qiran nikarîbûn Qiranê xwe dennan Derdê min re bibé derman

bikin. Selaheddîn bijîjkên xwe jandibûn

-527-
Herçendî em ji naçarî dikin qêrîn û hawar
Pîrê bo min rabû ser xwe

Piyana avê da ber xwe Em kuid îro belengaz û jar in û bêxwedî ne


Kurdistan qumaj e welê nîne je re xerîdar
Li avê xwend li min nêrî

Dîsa serê xwe da ber xwe


Di desrê me de heye pertaldd taze û pir çak
Kaxiz bi xwîna beran bû
Lê heiwdd Xanî gotiye pir kesad e bazar
Herdu ta porèn xwehan bû

Mana wan kûr û giran bû

Ji fala pîrê nihan bû


Ger hevnegirin em kurmanc bi xàjsî û yek dil
Bê fède îro ev çîrok û gotin û q'ar

Biraên me têne kujtin

Bi xwînén xwe téne jujtin


Ger iKiyek ji dhê xwe hujyar bibit û bigirit jûr
Karin û ji wan rê lê we laldn bûne sersar
Xwehan pore xwe jandine

Yanî "çima hûn rûnijtine"


Em kêmxisrin jêx û mêla û axa û begleran

îro lajim pir dièje Lewra em îro ji hukûmetan nayêne hejmar

Qenc dizanim ji çi dèje

Lê çi bikim derman nîne Berê em hukûmeteke dhanpr bûn li dinya

Tali' tune bexté rej e Were teniîçe bike eywanè Kesra necgê nîgar

Bi vî teta jéx û mêla û axa b^er tev


Dermanê ko ez kejf dikim

Bi heyvîna xwe gq dikim Nema me bixapînin em tev ji xew bûne hijyar

Ji dilbirînên wek xwe re

Pelén Hawarê rej dikim Em minerê ji mêla û jèxa û bc^an nagirin

Em bdengaz bûne serfîraz û ji hev rc xemxwar

Qedrî bibêje û binale

Şînê girède bikale Lè hukûmetên Ewrupa ji me re destûr nadin

Namûs nema, rûmet nema


Da em bigirin li Kurdistan wek felkê dîwar

Ev çi derd û ev çi hal e
Em cane xwe didin qet terka Kurdistanê nakin
Lewra îro xwq e dejt û newal çiya û zinar
Qedrî Can
Hemî gui û yasemîn û bindj û naz û rihan

Hincaz û mijmij û xox û on û hem nar

GOTINA RAST Şcbq û ecûr û gundor û rirûzî û qawin

Şînku mazî û gulaz û xiro û gwîz û qîvar

Begler û paja û axa û rîspî û muxtar

Xwedanê Burcè Belek bax û rez û cot û oobar Dctya û gewher û kîmya û gaz û kanî feqe t
Aj û avî û bostan û zevî û mêig û tûbar

Heryek bi dilxwe^ û seriîrazî û bèhujî

D cflian dijîn bi \î irz û haway bêzar îro jêx û begler û paja dixwun lew xem naxwun

Xwarina wan birince xwarina me çi ye savar

Qet kes li me zaroka piis nakit carek îro

-528-
Ew radizêndi burca de li nik zerî û gewran DERDÊ SADO
Em li nik pêxwasan tadikevin di kundkê tar

Di wexrê jeré mezin de bû. Em bi malî-


Xanîkî min heye pir kûr e weld çal (bîjen)
ti di Girê Mîran de bûn. Girê Mîran
Dirêjî û pehnî car gaz heye bi gazé necar
gundek ji gimdên me ye. Tê de hefté hejtê

mal hebûn. Bavé min li Xarpûtê di hepsa


Li aMd nivîn û koz û mirijk û fîrax in
tirko de bû. Hingé ez zaro bûm. Gundekî
Li aliyê dinê agir û setjok û hem çend dar
me ê din jî hebû, je re digotin Qenter. Qe-

deré deh mal tè de hebûn. Herdu gund nê¬


Ez nadim bi avaniyê Selaheddînê kurdî
zîkî hev, hima bi hev bûn. Li Qenterê
Ko li Samè ji me re bûne fadi^h û asar
kurikekî keçd û tiredînî hebû. Je re digotin

"Sado". Em zarokên Girê Mîran hebûn


Li nav kurda me ne weld Had Qadirê Koyî
pênce, jèst zarok. Ez bi xwe sereskerê wan
Li Roman di biné zindanè de pir jar
bûm. Hemî jî ber destê min bûn. Li Qente¬

rê Sado bi serê xwe bû. Min dixwest ez wî jî


Kurdistan pir xwq e çawa ko em dibêjin hergav
bikim ber destê xwe. Lê Sado berberî bi
Eynik û Eyndar Pêkend û Minar wek cexrê
min dikir.
xwendkar
Ez è hersibe rabuwama min è zarokên

gimd hemî bidana hev û biçûma ser Sado.


Binèrin li Ewrupa û Amerflta û Asya
Min ew safî bikirana. Gava Sado çav li me
Hûn nabînin ji bil me kurdan belengaz û etar
dikir hima dida kiçkanê xwe û dirêjî me di¬

kir. Yek dido ji me dida ber xwe û dikere


Em ne è vî qaa ne we laldn bè xwedan in ey
pey wan, heta ko ew biwestandina an serên
birano roj di dkî teng de li me çûye êvar
wan bijikandana.

Em en mayin di dhê xwe de disekinîn û


Em bi hev rc bêtifiq in lewra em kêm in îro
li wan diferidn. Pajê ko Sado aqîliya xwe ji
Ji hercar terefàn de dest xistiye nav me exyar
wan dikir dîsan berè xwe dida me. Yek di-

duyê din jî dida ber xwe û mîna en pêjîn li


Êzîdî çi ye Nesranî çi ye weha teng e Cû
wan jî dikir. Yekî bi aqil di nav me de nîn
Qê ev ne kurd in we ya xud em ne bavek in
bû ko ji me re béjî: "Gidyano gava Sado pè
hercar
yekî ve ket hima en din hemî dirêjî wî bi¬

kin. Ijê werin hev bigirin û serè wî biperç-


Akm tev bûn xwedanê sen'et û dewlet û hikmet
iqînin". Mêze eqlê me ev qas nedibirî ko
Em kurd mane tenê belengaz û pir jar û bêkar
em tevdîreke wulo je re bînin û je xelas bi¬
bin. Bû nêzîkî salekê halê me û Sado bi vî
Bes e eger hûn mezin ranabin em en hûr rabin
karî bû. Me kir nekir Sado safî nekir. Ji ber
Ji berê de mezinan jûr avêt biçûkan da dar
kêmaqiliya me. Me nizanî bû tevdîreke je re

bibînin. Ez niha didim ber çavê xwe û dibî¬


Cegencvwné jar ta deh rojan bêjî û bini^sînî
nim ko eqlê me kurdan mîna eqlê min û
Xelas nabin gorin û jîret adz dibin guhdar
eskerè min e, belè em pênce jèst zaro bûn û

me bi Sado nikaribû. Ji ber ko diduwan ji


Cegerxwînê Kurdî

-529-
me jerê Sado dikir û pênce û hqt rûdinij-

tin û li wan diferidn. Gunhê me çi ye bo çi deynakî

Kurd jî dido jer dikin, pênce û jêst rûdi¬ Pirsè ji halè me kurdan nakî

nin heta ko herdu safî dibin. Pajê diduwè Em kém ketine tu me ranakî

din radibin. Hingè em zaro bûn kes lûn bû Koma milletan ma qê tu ker î

ko jîretekè li me bikî da ko em tevdîra Sado Çavé te kor e tu li me nanérî

bibînin. Lê kurdino! Mabcerabino va ye em Yan kal û kût î tu li me nagirî

ji we re dibêjin heke hûn bi hev re dirêjî Sa¬

do bikin hûnê serê bikin bin lingên xwe, Ev ne hutyet e kotek û zor e

heke ne Sado her bi we è bikarî. Ji min ba¬ Lê hûn dizanin dinya bi dor e

wer bin, ez niha carinan difildrim û diqehi- Fedek li jêr e fedek li jor e

rim, ji xwe re dibêjim, mal ava min çiman

hingè ev tevdîr ji Sado re nedidît. Xelkê em kujtin avètin çeman

Lê çi bildm eqlê zarokî bû hew eqlê min Begler û paja di nav me neman

dibirî. Kurd jî hêja mîna min û hingê zarok Koma milletan em man û em man

in. Lê pajê ko mezin bibin ew jî mîna min

de pojman bibin û bêjin: Way bavo çawan Koma milletan hûn pûlperest in

bû ko berî bîst sih salî me xwe ji Sado rihet Derbeqê me de hûn qewî sist in

nedikir. Xelkê bi dosd em îro xistin

Ax ji derdê eqlê biçûk ko tijtek je ve xuya

nald. Ax ji derdè Sado, \î derdî em kujtin. Xewka me nayê em qet ranazêh

Em ji we dikùi hêvî û gazin

Cemîlê Haco Em jî heqè xwe hergav dixwazin

ZARODELÊN Cegerxwînê Kurdî

Nemaze zaruyên welatêjêrîn

Welatê kurdan tev xèr û bêr e KULA DIL


Hemî maden e tev zîv û zèr e

Lè çi bikim îro maye ji xelkè re Dilé min ter e, ter derd û birîn

Mêj derketim ji welatê xwe dur

Welarê kurdan hemî çîmen e Dilê min herê tev kul e bixwîn

Eg[d û jêr û pilmg rê hene

Hemî heval û kurbavê me ne Cerga min agir girî û pèt e

Dur ji mala xwe reben derked

Pêjî li dinya du dewlet hebûn Min hedar nabe qet nabe bê te

Yek je Faris bû ew em bi xwe bûn

Tirk û ereb û ecem rinebûn Min ne gimd ne mal ne jin ne zar e

Min divêt welat welat û welat

Em ne ereb in ne tirk û rom in Bè re ev jîn li ser min bar e

Xwedan paja ne Iqker û kom in

îro xirab in bin destê bûm in Evdirehman Fewa

-530-
HEJMAR 14

Bigerî di erdê Samè


Jl KIRIYARAN RA
Kêmayî bê zewal î

Hatem yek e bi tenha


Hawar e, ey Hawarê
Kurdên me tev de Hatem
Çiman wusan dinalî
Hawar e mesd bêjin:
Sed heyf û sed mixabin
Ka Rostemè ji Zal î
Bê zîv û zêr û mal î

Hawar direfjê Kawe


Tu yî Hawara kurdan
Kaxid qimiajê sade
Di her mekan û erdan
Je re baran bijînin
Ehyeyte fikrê qewmî
Kurdino bi dilhelalî
E .a min el-xeyalî

Ne hewce ye ko bêjim
Gelî biraé kurdî
Çêtir ji min dizanin
Kesê Hawar divétin
Hawar çiqas ddal e
Divê Hawar xwedî kin
Nakit li me delalî
Bi her awa û halî

Wellahî bûm Cegerxwîn


Hawar e hey Hawar e
Ji derd û èjê kurda
Ya eyyûh es-sukara
Kesê dibêjî kurd im
Ejtû el-fulûse ,ubben
Guh bidin ber meqalî
Fî sefhet îl-mecalî

Cegerxwînê Kurdî
Çi jerm e ko Hawara

Me ta ebed nemînit

Hawar keç e dwan e

Xwejbûk e jardesalî
MA EM TENE

Ya eyyûh al-Kerad
Çehvên belek dêmên bi reng
Aqet len al-bîlad
Ma em tenê bê nav û deng
înn el-kcrîme min qed
Roj û hîv wek zêr û zîv
Ejta bîla sualî
Ma em tenê dimirin gelek
Paran bidin Hawarê

Da ko bi serxwe bédn

-531
Avên zdal xortên ddal BISERHATIYA REŞOYÊ DARÊ
Ma em tenê bê jox û jeng

Hei^av û wext herkes bi rext


Dara bajarekî mezin û kevn e. Di çiyayê
Ma em tenê bê dr tifeng
Mêrdînê de ye. Wî wexd hakimê wê

Berdewêl bû. Lê niha gund e. Çend mal


Herkes bi xwe rabû ser xwe
kurmanc bi axayê xwe ve tê de ne. Berî jeré
Ma em rené bê keç gedek
mezin êvareke zivistanê, rejehîvê axa bi
Herkes bi jîr rêne bi qîr
gundiyên xwe ve li odê rûnijdne. Şikeftekc
Ma em tenê bûn ax û jeng
pir mezin û kûr li wir heye. Ev jikefi: di ze¬
manè berê de zindana Berdewêl bû. Axê ji
Dijmin siwar lê em peyar
dvata xwe re got:
Ma em tenê bé dest û çeng
- Heç îjev hère hepsa Berdewêl, dareld
Bexçe cenîn herkes dbcwîn
di nivê wê de daçikîne ez ê keça xwe belaj
Ma em tenè der kinca teng
bidimê.

Hema Rejo nemerdî nekir ji hidame de


Roj çû ava xelk bûn za-va
rabû, got: "Axa ez ê herim" axê destê xwe
Ma em tenê wextê dereng
dayê soz qerar bi hev re dan. Rqo rabû berê
Mêrg û zevî em ^j revîn
xwe da hepsè û çû, heta giha devê hepsê.
Ma em rené joré quling
Xwe bi pêplûkan re berda xwar; çû bmê
hepsê. Me berê jî got: "Mixareke pir mezin
Srêr lehîzî erd lerizî
û kûr e. Mirov bi roj hère hundirê wê sehw
Ma em tenê perê kereng
digirê. Heçku kûr û tarî ye. Vécarê Rejo dil
Hîv derket kes neraket
kir ko darè xwe daçikîne, dît pêjnek li paji-
Ma em rené wek ava ping
ya hepsê hat mîna ko yek erdê bikole. He¬
ma darê xwe danî û ber pê çû. Careke dît
Bulbil û gui dil kirin kul
gurîna djteld ji dhê péjnê hat û li ber wî
Ma em rené bê jer û ceng
ket. Ew jî lê tewiha. Rahijtiyê. Dinihèrî, ga¬
Dqt û çiya berf bariya
va destê însaneld jêkirî ye. Ewî jî nemerdî
Ma em tenê wek tayê beng
nekir dest zivirand û baskî dhê pèjnè de
avêt. Hew dît careke dî ew gurîn hat û ew
Herkes jemal em bûne kal
dest li sînga wî ket, Rqo bala xwe dayê ko
Ma em tenê bê rewj û reng
bazbidê hêj xirabtir e. Hima nav di xwe da
Herkes bi keyf em man bi heyf
û dirêjî pajiya hepsê kir û got: "Ez bavé fi-
Ma em dnê sodn pereng
lankes im" çawan hisa xwe kir dît ko ji paji¬

ya hepsê pîrekek hisa xwe dikê dibê: "Rejo


Mustafa Ehmed Botî
merirse ez im"
Rqo dinihérê gava ew jina wî ye. Dibè:

"Pirê çi îjê te li van deran heye?"


Jinik - Ka tu rûne, ez hal û hewalé xwe ji

-532-
te re bibêjim. Paj ko tu ji mal çûyî odê, Hi- XUYABUNI KURDI
soyê pismamê axê qesda mala me kir dawa

juxla ne qenc \i min kir, min Idr ne kir xwe


Iro herkcsê ko çîçikek tarîx xwendiye û
je xilas neldr. Pajê min gotê tu li biseki-
nebzeyè [ji] ehwalê alem xeberdar e rind
ne, ez è herim pijta sitarè, dlên xwe deynim
dizanî ko her hukûmet her dns her qewm,
û bêm. Qê Xwedê wilo émir kiriye. Got:
her ejîr bi îtdfaqê û bi yekbûnè gîjtiye dere-
"hère" ez rabûm çûm pijta sitarè, min ra-
ceyè bilind û xuyabûnî ey yaran dêre bîrî
hijt bivirekî tûj û ji nijka ve ez li ber seki¬
we ko li îpddaî sdtenerî Ebdulhemîd, pad-
nîm, min ew bivir li qafe wî da, hew min
jayî tirkan wî çaxî Rûmèlî Şerqî wîlayetek
dît kete erdê. Hèdîka ez ber lajê rûnij-
bû. Feqet zêdeyé sukkanê wan Bubcar bûn,
tim, min hûr hûr kir, kire tèrè û min anî
li ma beynê xwo qerarek dan îtdfaq kirin
Ko ez wî vejêrim. Da ko kes wî nebî¬
ehd û peyman kirin mezin û piçûk mîr û
nin. Ez hatim li te rast bûm. Mesela min ev
axa ticar û esnaf zengîn û feqîr destê xwe
e, ka tu bèje hatina te li vir ji bona çi ye?
dane destê hevdî xwe bi xuyandin dan. Ez
Rejo - Hal û hewalé min ev e. Şertê min
[ji] îstîbdadî tirkan xwe xelas kirin hiikûme-
jî keça axé ye. Lê ji bona xatirê te èdîn min
tek tejkîl kirin pîr û cahil mezin û biçûk
nema divê.
bin lîwayé îstiqlal top bûn. Sond xwarin
Pajê herdu rabûn lajê Hiso vejartin û
eger U ma beynê wan da yek merî muxalefet
derketin derve. Rejo berè xwe da odê. Jinik
bika gî bi careke dijminê wa muxalif bin wa
jî çû mala xwe. Rejo li odê rûnijt lè pir ma¬
wê mehû bikin bi sayeyî wa yekliûnî îro
dê wî nexwq e. Hin ji ber dawa xîretè û hin
Bulxar hukûmetekî mezin e rind e zengîn e.
jî kujtina mèreld kete stuyê wî.
Xudanê fabrîq e û senayi' e me' arifê wan pir
Axa Rejo ez dibînim tu pir bêmad î.
e gî mimewwer in û her dewlet xatirê wan
Xwedé zane tirs pir gihaye te.
dizane. Ey yaran erazî me pir e nifûs me pir
Rejo No ez benî. Lê heke tu bext bidî
e em qewmekî cesûr û nedb in em re'he-
min ez ê bêmadiya xwe rasd ji te re bêjim.
mulî her germ û serdê dibin cira em daîma
Axa - Bétirs bêje wekî te kurê min jî kuj-
U paj her dns û qewm mayiyîn? Çunke li
tibè, ez di te bihurtim.
welat û gundê di me de me' arif kêm e sena-
Rejo- Ez benî hal û bewalè pîreka min û
yi' kêm e. Çi ra em mîna enasirê din xwe
Hiso ev e, vêca bextê te çawa qebûl dike bi¬
nikanin bixuyandin bidin. Eger musa'ede
ke.
difermûn cewabî wè jî ez bidim bèyekbûnî
Axa - Te qenc kir û dîsan ez ê keça xwe
û bi hew ra î'timad nekirin.
bidim te.
Wa ye kî 'illetèk e 'illetêkî mezin e kewn
Were serê te li jûna Hiso sax bit.
e mezin e. Gerek em xwe bi xwe ra wa 'ille-
Reşo: Min bi serê xwe keça te qebûl kir û
te derman bikin pêj hertijtek dermanî wa
dîsan li te vegerand.
'illete lazim e. Pajê ger ke em destè xwe bi
Belè pir mèrên mîna Rqo di me de hene.
hew din belê bi sedaqet bi hew din jev û roj
Lê mêraniya wan ji hevdu re ye ne ji biyani¬
se'î û xîret bikin ji wa xud kamè em dur bi¬
yan re ye.
bin em li paj hevdî zû hevdî nekin.
Cemîlê Haco

-533-
Lazim e em bi çawè dûrbîn U meriyè xwe

bigerm li meriyè xwe dibêm ye'nî meriyè Birînèn me bè derman man

munewwer meriyè mer'arif meriyè karguzar Ji ber jînê em bè xû man

meriyè sadiq em wana U îçè xwe bibînin.

Em derxine meydanè 'emelî em îdmadê Peyayên me li çolè man

xwe bi wan din be mal û be can li paj wa Ji nû dijmin bi lejker man

meriyane bisekinin mîna çiyayeld mezin

mîna qel'eyekê mehkem mîna sedreke haj Pehîz hat û gurê bar man

zehîrê wan bin. Feqet be bé xered û 'îwed. Ji nav xelkê em bê ref man

Bes e é din. Ey gelî kurdan ey gelî bira-

yan îro car sed sal in em li cehaleté da li esa- Zivistan hat çiya berf man

retè da èdîn çurumîj bûyin, mehw bûyin Ji nav xelkê em rûrej man

nabedîd bûyin bes e èdîn. Bes e yekbûnî

xuyabûn lazim e eger mîna ez xered dikim Hawar hilket bira paj man

wer bildn emîn bin wa kalkalanî min mîna Ji nav xelkê em bênav man

je'rî rehmed Sêx Rizay Talebanî yê Kerkûld

dibe. Şe'rî Şêx Riza:


Mustafa Ehmed Botî

"Bi himmet rojî bi muradî minij elbet di¬

gerî çerx

Em mîçe qerarî niye kahî dke ke bûk" XEMÊ ZALIM

Lê Xemè zalimê Dêrsim e xwq Dêrsim e


îskender Begzade Ehmed Hemdî
Ji évara Xwedê da ava çan û kaniyan xume xu-

me

BELÊEM MAN Vaxaînan lê rebenê waez kujrime

Li hanber dijminan ez diperpitime

Sibe zû ye bav li der ma


Lê Xemè zalimê çiya li çiyan dilîlandin
Ez nesax im çav li rè ma
Xezalè çolan karê xwe radikirin û digerandin

Bihar hat û nema sir ma


Bazan çêlîkê xwe her dikirin difirandin
Em bè mal û perîjan ma
Van dijminan em ji mîran diqedandin

Biharên ter giya ter man

Ji nav dostan em bêyar man Ji salé sê meh payiz e

Kurd hemû çima zîz e

Bihar hat û ^ya zer man Dijmin li hanber dilîzc

Ji nav xelkê em bê ser man Ka keç û gor û sîs e

Keç û xort gij bi serej man Gui û miskîn in li ser kajan

Ji nav xelkê em bèbext man Xeber heye ji serbajan

-534-
Bibin agirè devè majan Geh ev xwar û geh ew xwar

Ko hûn hilînin îndqama lajan Heta ko ma ben û dar

Serhedaxêmedîwèbidare Cegerxwînê Kurdî

Tê da tèye qilqek a^vè sar e

Van neyaran em kirin tar û mar e Hawar Hawara we ye

Metirsin ko em peyan e Celadet siwar e Deng û gaziya we ye

Tel û kehkên vî sazî

MihoMilî Arîkariya weye...

Hawar

ŞÊRÛ PILING Û ROVÎ

Sèr û piling tev de çûn

Leqay seriyek penîr bûn

Vè jî xwar û wê jî xwar

Herdu li hev dane dar

Yekî ji è dî re got

Herdu rabûn bûne cot

Go: em herin cem rov^

Li seydayê wehj û kovî

Ewê me li hev du bîn

Ça^vê Şeytênî derîn

Ro\^ go: de rabin zû

Ji mi re bînin terazû

Wan terazû anî ber

Rovî penîr danî ser

Alîk pir û yek hindik

Yek bû giran yek sivik

Paiik ji a giran bir

Ewj' a dîbû siviktir

-535-
HEJMAR 15

ŞÊX Û AXA Û MUNEWWERAN bi wa re xebid bûna fêdeke mezin wê je ha¬

sil bibiwana. Çima go ew xwenda bûn zana

bûn, lê nekirin.
Dilê mm de heye go [ko] ez li vir çend Em bêne ser mesela rehmetiyê Sêx Se.îd
xebera ji bûyî welat û milerê kurd û go pajiya hemu^wa çêbûye.
ser xebata go berî niha bûye û niha û pêjde Gelo çima serxwerabûna Sêx Se,îdè reh¬
bibî bibèjim. .Umrè min gihaye pênce salî, metî neçû seri?
mm gelek germ û sermayê dinyayê û gelek Ji ber ko kurmanc bûbûne du ber; berekê
tengî û firehî dîtine. 0 ji rexê dî min gelek desrê hukûmetê girtibûn, berê pè re hindik
tijtê ser welat û rijtè tê de bûne bihîstine û bû. Çima ko tirka digote kurmanca: "Ev
hin bi çavé xwe jî dîtine. Sêx Se.îd rabû ji boyî pereyê îngilîz ber hu-
Ez dibînim go vî wexd hinek ji xortè me kûmeta îslamê asê bûye. Xelkê weke me ne¬
é xwenda divèn ji boyî welatê xwe bixebi¬ zan û nexwenda me behwer dikir û bi destê
tin. Gelek kêfa min ji wa re té, Xwedê wa xwe mala xwe xera dikir; çima go nezan û
fihètkar mekî. nexwendî bûn.
Ev xortê ha ji xwe re "munwwer" dibêjin, Ji rexê dî wextê go eskerè kurda bi ser ba¬
yaiû mirovê xwenda. Ji xwe berî niha divé- jarê Kurdistanê de digirtin gelo ew xortê
bû ev xortên me rabin û ji boyî filitandina me ê munewwer, xwenda li kû bûn, çima
welatê xwe bixebitin, çima go xwenda ne, bi xelkê re nedirabûn û nedihatin ji me re
zana ne. Heke heta niha nexebidne ji xwe nedigotin: "mesela me wulo ye, ev ji bo xe-
sûceld mezin e. laskirina Kuradistanê û kurda ye". Heke
Lê ji rexè dî ez dibihîzim go ev xortên me halo bihatana û bigotana em jî nedihatin
ê munewwer ji jêx û ji axa ne razî ne û xapandin û me ê ji milet û welatê xwe re
, eleyhdarîya wa dikin, ev ne tijtekî rast e. xizmet bikirana, çima go em kurd in welat
Dibêjui go; "Sêx û axa fikrê millet xeraki- jî welatê me ye, ev e sûcê mimewwera.
rine û malê wa dixwun û ew belengaz Idri¬ Belê Sêx û axa jî bi sue in, lê divè hûn ji
ne." Di vê gotina de go dibêjin, hebek rasd bîr nekin ewê go rabû jêx bû, mêla bû û è
jî û nerasd jî heye. Heç go halè Kurdistanê ko pè re jî bûn axa û pisaxa bûn. Lê heyfa
qenc nas dikin, dizanin heçî hereketê ko di min tê go yekî munewwer pê re nebû. He¬
kurdistanê de çêbûne biçûk, mezin, qenc, ke xortê me è munewwer û xwenda pê re
xerab dîsa bi destê jéxa û axa çêbûne. Xortê hebûna, ji rexekî bi sînga xwe arîkari bikiri¬
me ê munewwer go hebeld dixwendin xwe na û ji rexeld bi zimanê xwe ji xelkê re bigo¬
nebihîsd dikirin, diçûne wa bajarê mezin û tana, fèdeke mezin wê je hasil bibiwana. Çi¬
dur û xwe li kurdîtiyê nedikirme xwedî. ma go wî çaxî qeweta tirko tijtekî hindik
Heke wa jî xwe tevlî jêx û axa bikirina û bû di Kurdistanê de.

-536-
Êdî îro ne ew dem e go em lewma û gazi¬ Hemî ehlê dvat in

na ji hev bikin lè gelî xortè me è délai, pêlê We lèkîn bè ribat in

majî ji yê bihurd bêhtir in. Halo zanibin

go felata Kurdistanê bêyî jêx û axa nabî, çi¬ Hemî merd in dilovan

ma Kurdistan du ber in. Berek je bi jêxê Hemî jehbaz û segvan

xwe ve girédaye, bi sebeba diyanetê û emrê

wa najildnin û berè dî bi axayê xwe ve girê- Hemî mîr m wekî jêr

daye. Ji ber go ji roja go hîmé Kurdistanê Jin kofî ne bi ser zêr

hatiye danîn çavê xwe halo vekirine, halo

dîtine. Tev ehlê govend û xêl

Ji lewra divè ko mimewwerè me tijta Jin kofî ne biskbitêl

zanibin, ji bedèla go 'elyehdariya wa bikin

bi zanîna xwe arîkariya wa bikin û tevde bi¬ Tev ça^vrq in tev xezal

xebitin, çima go armènca wa û derdê wa Tev rêjî ne pir jemal

yeke.

Lêbelê qusûra jêxê me, axayê me jî heye. Tev gerden in bi morî

Hinek ji wan dibêjin heçî xortê munewwer Ez ji wan re bim gorî

û xwenda hene bêdîn in. Bi gotinè gelek

neheq in, bi xwendinê û bi mekteba kes bê¬ Tev gerden in wekî mar

dîn nabî. Ev tijtekî wulo ye go tinê Xwedè Ma hin hene nebin yar

pè dizanî. Zilamê xizmeta wdatê xwe û mi¬

letê xwe bikî her kî bî ew muqeddes e. Ji Tev ronî ye wekî hîv

lewra di^vé herdu alî jî 'eleyhdarîya hev ne¬ Hemî spî ne wekî zîv

kin û pev re bixebitin û rojekè berê welatê

xwe xelas bikin. Ev cem Xwedê jî cem evda Xabûr û hêzil û jet

jî wê meqbûl bin. Ji xwe juxul bi vî awayî Tevde dibin bi yek xet

diçî serî.

Xwej e bostanê Zînê

Serekê Esîra Hevêrkan: Haco Rabin da em biçine

Hemî kurd in ne tenê

BÊRIYA WELET Xwe davéjin sotiné

Axa Cizîra Botan Mustefa Ehmed Botî

Seyr e ji bo me xortan
DELALA gVVREŞ

Şimex û Sax û Hevlêr

Tijîne Xort û esmer Ronahiya çavên me

Te peritand dilê me

Hemî tev de bilûrvan Bê te naye sebra min

Rewjen ji bo me kurdan Te agir da mala min

-537-
Delalê! Çavreja min

Delalê! Çavreja min Bê te nayê xewa min

Bê te nayê xewa min


Ba wê heye xwq derman

Çeleng spehî bi naz î Hekîmê me Kamiran

Mîrê me ye Bedir-Xan
Tev bedew û niyaz î

Sûdajimindistînî Hakim hekîmê Botan

Ah ji derdê evînî
Delalê! Çavreja min

Bé o nayê xewa min


Delalê! Çavrqa min

Bè te nayê xewa min


Mîro tu zû bijîne

Naâk e hem délai e Dermanê xwe wejîne

Bê enbaz û heval e Em sêwî ne dipê ne

Hergav ew e li bal e Halê me tev birînê

Herkes ji wê dinale
Delalê! Çavreja min

Delalê! Çavreja min Bè i nayê xewa min

Bê te nayê xewa min


Evdirehman Fewzî

Rengê te rengê beybtin

Di herderî di herjûn

Navè re ye dixwînin
CUHABÉN KOÇERÎ
Dilên me tev bixwîn in

Dibêjin ko wextekî dido ji kurên Bedir-


Delalê! Çavreja min Xan Begê, ji Stenbûlé hatibûn Kur¬
Bè te nayê xewa min distanê. Riya wan ketibû ser bajarê Tanzê.

Tanzê yek ji bajarên Botan e. Dîtin ko zila-


Ez nizanim herim ku mekî pîr wè tè û qesta wan dike û gopalè wî
Derdê xwe ez bibim ku di zenda wî de ye. Hat silav kir û çû destê
Hawar li ku gazî ku wan. Herduwan je pirsîn: Tu çi kes î?
Hemî jîn e jadî ku - Ez xulam ez koçer im.

Ji hev re gotin: xelk dibêjin Koçer bè eql


Delalê! Çavreja min in. Em è sê tijtan je pirs bikin. Ka wê ça¬
Bê te nayê xewa min
wan li me vegerîne.

- Herê mamê koçer riknê îslamê çend


Sînga wê dejt û zozan
in?
Pêsîra wê av rewan - Riknén îslamê yek e, heçî rojî û nimèj
Ew e ji me re av û nan in tirko derdane, heçî bec û zikat in me
Tu yî tu yî Kurdistan kurdan derdane. Navbera me hemiyan de
maye kelîma jehadetè. Ji lewre riknên îsla-

-538-
mè yek in. te û be umêdî ewey ke le mewla Goranî

Xebera te ye mamè koçer, aferîn ji te naybetê mektebî kiçanij bênînin em kicêbe

re. man pièjkêjî xwujke xojewîstekanî wilarè

Mamê koçer pirsa diduwan jî ev e, her kurd kird"

çi koçer cire hinde vir û derewan dildn? Me çavê xwe lê gerand. Tev de nalîn û

Belè, heta wextê bav û kalikên we, wex¬ zarîn, seranser ko^van û ax û keser e. Ko^vana

tè jerî'etè bû. Dizî û kujtin û bêbexd ne¬ welatê jar, kesera milletê bi derd û bè der¬

bûn û kesî nediwèra tijtan bike. Û her¬ man e.

kes bi kêra xwe dihat ceza kirin û pê jerî'etê Her lajeya wè gui e, lè gulek e rej û zîz e,

diçûn. Lè niho ketiye destê tirko de, ew di¬ je bihna yar û neyar jî tèt. Tê de rengè dost

bînin me digirin, dikujin, dijêlinin. Çiqas jî û gûnê [reng] dijmin jî heye.

em rastiyê bibèjin û sond bixwun, ji me ba¬ Kitêba "Goranî" wek gulîstanekê ye ko tè

wer nakin. Lè weld em derewan û bèbexti- de hertexlît kulîlk û behnûn hene. Mirov di

yan li wan dikin noka ji me bawer dikin û ber wan de ecebmayî dimînit û nizanit ku-

ewle dibin ji lewre em hîrû derewan bûne. janî ji xwe re bibijérit. Kêfa mirov ji hemi¬

Çtmld herçî hevalê qirikê bit wé her nikilè yan re, ew çend têt ko dil dike bi tevayî gij-

wî di nav. . . bit. kan biqurifîne û ji wan gurzekî pêk bîne. Lè

Aferin Mamê koçer, ka li pirsa sisiyan jî sed mixabin rûpelên Hawarê nikarin wî

vegerîne. Ma hûn koçer cire hinde dengè gurzî hilînin. Ji lewra me tu jî ji kovara xwe

xwe bilind dikin? re neguhastin.

Heke dengê me bilind e ev ne ji me ye. Lè ji ber ko em lolo kurd in, kêfa me ge¬

Heçî dengê me bilind daye sebeb ya wî ye. lek ji loloyê re têt û hertijtè ko tê de lolo

Divêt je bête pirsîn. heye bi me xwej e. Di pajiya vè kitèbê de

lawikeke pijderî heye û je dengê loloyê rêr.

Mustefa Ehmed Botî Ji ber vê yekê em wî lawikî datînin ber ça¬

vên xwendevanèn xwe:

Xwej Amedî ne sed caran le min xwes Amedî ne.

Kitêban Etu were iaiské xenceré de bavé xwot biterazîne

Etu were bîst û heft riyalan le birûkî min lielbisîne

GORANI înca «g;r min dak û babî xwem lê yan pirsîne

Ca jert e min delém le getedîlaney malî xaliin lê

kewtîne
Vè pajiyè kurde Merîwanè ji kovara me
were lolo lo hayê delalê lo wayê zerde esmerim.
re Kitèbek bi navê Goranî rêldr. Em

gelek spasan lè dikin, xebat û kojija [têkojî¬


Heke dîwana Sèx Rizayê Talebanî hatiye
na] wî pîroz dikin û pèjgotinka wî pêjkêjî
çap kirin em ji kurde Merîwanè hèvî dikin
xwendevanèn Hawarê dikin:
bilajime^verèkit.
"Le ber ewey Goranî zor tesîr ekate ser

hisiyat û ji'ûr be hêway ewey ke be hisiyad


HAWAR
berz û paketane we neslèld nedb û fedakar

pê bigeyenin bo em welat û millete bedbex-

-539-
HEJMAR 16

Çi dengbêj û bilûrvan
KANÎ AXA KURDAN
Hemî hene nik kurdan

Ez sond dbcwum tu bizan


Ewr û sahî her xwq e
Roniya erd û ezman
Werin biçin Lalq e
Ji ax û ava kurdan
Kanî axa me kurdan

Keskesora bihar î
Mustefa Ehmed Botî
E^wn û dost û yarî

Peyda bûne ji kurdan

DU BEND
Birûsk û tev gurijîn

Birîndar û dilhezîn
Ji Ehmed Hemdî Beg reye
Ji dr û qîrê kurdan

Çiqas jahî xemrevîn Begè giran û hèja û birayo serbilind Eh¬

Pehîz bihar û havîn med Hemdî beg! Begê min te gotiye di

Hemî ji kêfa kurdan benda xwe de, "Gerek e em bi çavê dûrebîn


li mèrên zana û karkir û guzar bigerîtin û

Çi te'lîm û çi destxet em wan derxm meydanê û bi mal û can li

Çi hikmet û çi dewlet ber wan mirovan bi rawestin weke çiyayekî

Hemî ji qewmê kurdan mezin li pijt wan xwe bidin daçikandin".

Eger dehên din weke te hebin û weke te bê¬

Çi jchbaz û hunermend jin hinga em karin bi herawayî kar bikin ça¬

Çi govend û neqj û bend wa ko Ehmedê Xanî gotiye:

Belav bûne ji kurdan

Ger dé hebûya me jî xwedanek


Çi comerd û mêranî
Comerd û dwan û nuktezanek
Çi jabaj û nîjanî
Min de dema kelamé mewzûn
Henû ji eslê kurdan
'Alî bikira li banê gerdûn

Çi kdat û çi xelat
Lê nabînim yekî dewlemend li dvatekê
Çi esîl û çi malbat
rûnè û bêjî ez kurd im û bi mal û cane xwe
Ji dest û eslê kurdan
ez di ber kurdan de çikandî me û ji wan re
Çi segvan û nê^rvan

-540-
çiyayeld mezin û bilind im, ji re pê Lê ji dqt: rast, yanî rastgo

Xwedê hévîdar im ko ev gotina te ji dewle¬ Nûhnûh: yanî dhan nûh ava kiriye, gelek

mendèn kurdan re bibî navtêdan û destûr. caran "'h:HH. . " û "h:. . " bi hev téne gu¬

Belkî hemî pê hijyar bibin. Em jî bi dikwe- hertin niha spehî û spe'hî.

jî rêncberiya wan dewlemend û serbilindan Kurdmanc:

bikin. Belld bi darê belengazan û xameya Kurd: pehlewan û xwûnréj

xwe nedevanan û berê dewlemendan em bi¬ mane rej çawa ko em dibèjine genimè

jîn û serbilind bibin. pirî rq "mendk" û dibèjine tiriyè rej û ne-

Belê Begê mino, heta îro bi hezaran mi¬ baj "mencolîk" û dibèjine me "Qere Kurd"

rovèn zana ji nav me rabûne û ji me re xe¬ û em dibêjin em kurde rej in.

bat û karên bèjimar kirine we laldn ji belen- Pîroz: yanî roja te xwej bî

gazî û destengî xwe ji kurdîd dur û derxisti- pî: spî

ne yan ji derd û kul û jana dewlemendèn roz: roj,

me kurda mirinè û yan bi destên bedkar û pîr: rîspî, pî: spî, ri rîj û mû.

nezanan hatine kujrin. îro jî hene ew miro¬ Keyqubad; key, qubad, zana çawa ko em

vèn ko tu dixwazî we laldn ez bawer dikim dibêjin "filankes qubed e".

ko ev gotina te bicih neê ew mirov jî de xwe Keyxwesrewê perwîzer:

ji neçarî ji kurdîtiyê dur û derxin yan xwe keyxwesrew: yanî serè eywanè

bi destê neyaran bidine kujtin. Lé Begê mi¬ perwîzè: pîroz, yanî mezinê xudanè sera¬

no zikè min rijeye ez nikarim bipeyi'vim. yê, pîroz ereb dibêjin: "Mubarek" em jî hèj

dibêjin: "kèxwesrewê mubarek".

Xwarzî:

XEYALÊN CEGERXWÎN xwah: xwujk

zî: je, yanî ji xweha min zaye weha reng e

birazî.
Çend gotinên tewj û kevnar bidime za¬
dotmam:
nîn ji Osman Sebrî Efendî re. Ji cem
dot: keç
xwe ez dibêjim:
mam: ap yanî keça apè min.
îbrahîm:
pismam:
bira: kek,
pis: pijt
hîm: kevirè mezin, yanî birayê kevirê me¬
mam: ap, yanî ji pijta mamê min
zin
texterewan:

Kesra.
rewan: du mane je re hene yek je navè ye¬
key: serek û mezin
kî ji kesrewiya, ya din çûna xwq e yanî tex¬
sera: eywan, yanî mezinê eywanè
te kesra yan texte çûnxwej.
Keyxwa:
çiya: yanî ji hev qetandî ùdd.
key: herkes zanî çi ye
mizgîn:
Xwa: mezin, yanî mezinê mezinan.
miz: mujde
Zardejt:
gîn: gîr yanî mijdê digirî û tîne "r" û "n"
zar: ziman
bi hev tên guhertin wekî niha dezgîn û gur-

-541-
jikèn û tu je xelas bibî.
gîn û xemgîn
Zerêle got ev xwej xeber e lè gelo rast e.
qenc yanî mezin çawa ko em dibêjm:
Rovî wek hersai hat biné darê û ba kiré.
"qencê serê filankes hev çendî ye" gelek ca¬
- Zûka ferxikên xwe bavèje, lè he ne ez
ran bi mezinayî tê xwendm.
hatim serê darê

Zerîlè bi tirs ba kir: "devè xwe veke da ez


Cegerxwîn
bavêjim".
Rovî devê xwe vekir, zerîlè jor de kevir

ser çavê wî de berda, dev û dîmax lè perç-


ZERÊLE
iqîn. Rovî ser xwe re nihèrî û axînek kijand,
Zerîlekê hêlîna xwe li ser sipîndareké çê-
ket ré çû. Hewî hêdî nikaribû ne ferxikên
kiribû. Roviyek hebî, hersai wextê ko
zerîlè ne jî yen tu heywanén din bbcwêt.
teyrî fencên xwe dertanîn û dibîn parîk me¬ îro halè me kurdan jî weke halê zerîlêyé
zin lè hêj bi firê nekedbîn, dé biçuwa biné ye. Em bawer dikin qê rast e neyar dikarit
sipîndarê bisekiniya û pîkê xwe bavêta ser hilkijit heta serê zinarèn me. Ji lewra em jî
qurmê wé û bakira: wek zerîlêyé drsihane. . .
- Zûka ferxikê xwe ji min re bavèje, he

ne ez è bêm te jî bi wan ve bbcwum.


Evdirehman Fewzi
Teyr ditirsiha û di dilê xwe de digot qê

rast e, dikarit bê. Radibî ferxikê xwe je re STRANA ÇIYAYÎKÎ


tavétin. Çend salan rovî bi vî awayî hîfe lé
dikir û zerêla belengaz dihijt bê zêdahî yanî
Hijê min aza ye, dilê min bêbend
bé dundan. Heta rojekè qijikek hat nik ze- Minet mm navê qet min nedît merbend
rîlêû je pirsî û got:

- Ez çiqas dinihèrim ev çendî û çend sal


Bager, bandev û berf, çiya, kaj, pal, zinar
in tu zêdahiya te nabînim û tu her diljikesd
Ew heval û hogir in, bi min dost û yar
yî ev ji çi ye?

Zerîlé bi dilekî birîndar axînek kijand û


Wek ruhniyê aza me, wek reng û deng
got: Mm minet nexwest, lewra ez mam dereng
- Hal û hewalé min û heywanekî ev e,

hersai tèt ferxikên min dbcwêt. Qertel û baz him [im], li ser berf û çiya
Wextê qijikê holê seh kir, zanî ew heywa-
Srêr kulîlkên min in bi mèrg û giya
nê hîle û ker rovî ye. Qijikê gotê:

Ez ê jîretekè li te bikim, ma tu nizanî ew Xwedè rasd ye, hew. . . heqè min Xwedê
nikarit bèt serè darê. Ewî pè hîla xwe li re Heqè min délai e wek bav, bira û dé
kiriye. Tu niho du kevirèn mezin bistine
nik xwe. Dema dîsan wek hersai hat û ba
Bager, bandev û berf, çiya kaj, pal, zinar
kir je re bêje: "Devê xwe veke da ez ji i re Ew heval û hogir in, bi min dost û yar.
bavêjim". Wexrê devê xwe vekir jor de tu
kevirekî ser çavê wî de da dev û dimax lê bi-
Dr. K. A. Bedir-Xan

-542-
HEJMAR 1/

ŞÊX Û AXA Û MUNEWWERAN E^vîn Cîwdek pê xweyiyê navên

hemî jî dane. An ne nivîsarên wan nayèn

bdav kirin, ew jî li kovarê nikarin bigirin. Ji

Di Hejmara Hawarê a panzdehan û di ber ko bi xwe bi usûlî neçûne.

vê stûnè de, bi sernama jorîn bendeke

Haco Axa derketibû. Herwekî hèvî hebû HAWAR

yeld ji xwendevanèn Hawarê lé vegerand.

Ji xwe di herkovarê de munaqejeyén holê

çédibin û ev tijtekî qenc e. Ji ber ko fîkra REŞBELEKA MERIYAN

herbiré xelkê pê dixuye, millet pê bendewar

dibe û di nav gotinên herdu ahyan de li ras¬


Me benda Sêx û Axa û munwweran
tiyê digère.
xwend. Gerek e em rastiyê bibèjin.
Ji xwe Hawar wek kursiyeld ye ko herkes
Belè em lè pir ecebmayî man. Me di dilé
lê dikare hilvekije û fikra xwe jî bèje. Tenê
xwe de digot axayê me êdî pojman bûne û
bi vi jerd ko herdu alî ji hawîra edebî der-
dixwazin ji bona rahetiya millet û welêt bi¬
meke^vin.
xebitin û pê gunehên xwe bidin efû kirin.
Herwekî me benda axé belav kiribû, ben¬
Ne ko li ser munewweran rabin û loma ji
da jêrîn jî belav dildn. Heke axa, an herçî
wan bikin. Mîna Axé gotiye em qala mesela
ko meylidariya fikra wî dikin, li Evîn Cîwe¬
Sêx Seîdè rehmed bikin. Herçî li ser Sêxé
lek vegerandinê rûpelên Hawarê ji wan re jî
rehmed çûn, pè ra jer kirin û nehijtin îjè
vekirine.
rehmed biçe serî û kurd îsdqlala xwe bistî-
Lê tijtek heye. "E^vîn Cîwelek" naveld ve-
hin gelo ew axa bûn an mimewwer bûn.
jartiye. Herwekî di Hawarê de gelek bend
Dîsa îro herçî mucahidè me ko li welèt bi
û ji'r bi navên vejartî belav bûne û belav di¬
bêbexd têne kujtin gelo bi destê axa yan
bin jî.
munewweran dimirin.
Li gora usûlekî çapxanan û rojnaman he¬
Lê ez naxwazim vé behsê dirêj bikim. Çi¬
rçî ko bi na^vên vejard dini^vîsînin na^vén
ma ko îro ez dixwazim ji ya xwe bêtir fikra
xwe en rasd ji rojnamé re didin zanîn û roj¬
miriyan bêjim. Belê fikra miriyan fikra jahî-
name bi wan dizane lê mcaran wan belav
dé mimewwcrê kurdan. Lê hûn ê bêjin tu
nake. Ji lewra ji niho û pê de herp ko bi na¬
çawa dikarî fikra wan ji me ra bêjî. Belê he¬
vên dé bini^vîsînin divêt navên xwe
ta niho digotin; ji miriyan tu xeber nehatiye
en rastîn ji me re bidm zanîn. Herwekî ji

-543-
e em bibêjm. Heke niho dixwazin bidin rè¬
û nayê jî. Min jî wirga dizanîbû. Lê îro ez ê
ya me bên cem me, bila kerem kin dhê vala
rqbeleka miriyan di rûpelê Hawarê de be¬
cem me gelek heye, lê bi vî jerd, neqeba ko
lav bildm.

Bèjik e ko ev xebera ew ê gelek xwenede- em rê de hatine bila bên. . .

Axa bi xwe dibèje: "Êdî îro ne ew dem e


vanan ecebmayî bihèle... na, gelî xwende¬
ko em loma û gazinan ji hev bikin" ger wir¬
vanan, nemaze, biraên kurd, qet ecebmayî
ga ye çima bi xwe dike û li me radibe. Dawî
nemînin. Bi bawerî û bê tasewas bixwînm û
hèj di pêjiya me de ye. Ger xebidn em li
bizanin, je îbreté bigirin.
wan nagirin. Lê bila bi gotinan di bin
Belê ji çend rojan careke bi xewné an bi
axa sar de rûhén me me'ezibînin. Ji bona
xeyalî diherim dinya dmê û pirsa miriyê

xwe dikim. Çawa ko duhî bi jev dîsa bi xe¬ îro ev bes e. . .

Gelî xwendevanan! va ya gotina miriyan.


yalî, min guzergahek li nav miriyan çêkir.
Ko rê pê ket em é dîsa fikra xwe bibèjin. Lè
Heyhat, çi bibînim? Çi qasî Yûsuf Ziya-
ya çétir ew e, jûna ko em loma û gazinda ji
m, Fuadin, Kemal Fewzîin, Exdin hene re¬
hev bikin tevda bkebitin û vî welad û mil¬
ja xwe girédane di jînê da ne. Pijd pirsiyari¬

ya hal û ehwalê me ji benda axê qal kir tev¬ letê belengaz xelas bikin.

da xeyidîbûn biner ji min ra çi gorin:

"Ey Evîn Cîwelek! Êdîn pir meyè cem Evîn Cîwelek

me. Heta vê hmgè tu ezeb bûyî. Lomé ji re

nedibûn. Lê îro ji te re axakî keçek anî. Belê


DERSXANE
Cîwelek wê keçê bera me de. Hèj hetanî îro

dé û bavan keçê wirga nehanîne dmê. Pir

xwqik e li te pîroz be. Lê Cîwdek bala xwe Me hemî dil dikir û dbcwest ko kova¬
bidè, pore keçiké bi jehekî wirga hatiye je- reke me hebit. Dîsan herkesî lê yek
kirin ko di nav mercanê dirané vé de çen- bûbû, elfabeya kurdî a nû divêt bête belav
dek jî diranèn maran bi dh bûne. kirin û herçî xortên kurd hînî wê bibin.
Belè axayè me di nav benda xwe a hebgu- Bi sed renc û dijwariyê û paj xebateke
heranî de çend jî diranèn maran bi dh kiri¬ jqmehîn, me destûra kovareke bi navé Ha¬
ne. Dibèje: "Weqrê ko eskerè kurda bi ser warê sitand. Hawar di nav me de daket. Bû
bajarê Kurdistanê de digiràn, gelo ew xortê hawar û gaa. Herçend heye ew çend li we¬
me è munewwer, xwenda li kû bûn?" Li ali- latê kurdan û biyaniyan hâte bdav kirin.
yekî din netêkilbûna xwe ji nezaniya xwe Şabaj û pîrozî, li we û lé, deng û péjn, her¬
derpèj dike. Ger cenabê axê nizanibû û ji tijt. . . hemî qenc, hemî rind, tev spehî û dé¬
ber vê yekê têkilî jerê serxwebûnè nebû, ça¬
lai...
wan dibe dhê me dizanîbû. Em li ku bûn, Lê djtek hebû. Diviyabû ko Hawara kur¬
dbcebidn an nedixebidn? Ma herkes zane dan bijît û bi ser kevit. Hawar dihate Ha¬
axayê me hingè li ku bû û çi dikir. Ne gerek warê. Lê gerek bû ko bihatina hawara Ha-

-544-
warê jî. Je re pergîvan û gazî'van di^viya bûn. Lè bi zemanî ve me dît ko di Sûriyê de ji

Herkovar û rojname, nemaze kovareke we¬ van pê ve tu xwendayèn welê nînin ko pê

ke ya me bi du tijtan dikarit bijît. Sermiyan da di sitûnên Hawarê de tijtinin bi kér û bi

û xwendevan. Em ê îro tenê qala xwendeva¬ awald qenc û rast, bi kurdmanciyeke xwe¬

nan bikin. Lê bi vé hincctê me dil heye berê rû, bikarin bini^vîsînin. Wekî em kurmand-

péjîn hinekî qala nivîsevanan bikin û je bi¬ ya xwerû dibêjin jî qesta me ne ew e ko tê

kevin qesta xwe a bingehî. Ji xwe nivîsevan de pirsên erebî nînbin. Bila hebin, lê divêt

ji xwendevanan téne hilbijartin û bereké awa kurdî û pirs kurdandî bin. Belê me got

wan in. Wekî hejmara Hawaré a pêjîn der¬ bila tê de pirsên erebî hebin. Lê ne ew çend

ket, me di dilè xwe de digot ko paj çend û welê bêfesal ko jûna "Ber vê yekê" "Bîna-

hejmaran nivîsar li me welê bibarin ko em ê en 'ela zalîke" bête gotin.

di bijartine de ecebmayî bimînin û pijkè Diyar e ko kurdên welatê jèrîn ji me der¬

ba^vèjin ser. Lè welê nebû. Hêviya me neçû ketine û bend û ji'rén hêja ni^vîsandine û

serî. Ji çend ji'r û bendikan pê ve tijtekî dinivîsînin. Ji xwe welê jî diviyabû. Çiku

xurt û bi gojt negihaye destê me. Digel kurdén îraqè di welatê xwe de ne, nèzîngî

hindê me bihna xwe fire dikir û digot, milyonekê ne, nemaze ji berê ve di bajarê

xwendayèn me héj kar nebûne, roja barkiri- Suelymaniyê de bi kurdî dinivîsînin. Ji û pê

né ji nijka ve bi ser wan ve girt, hîn xwe ve ev deh sal in di dibistanèn xwe de bi kur¬

pêk didnin, qdemên xwe - wek jûré ji kala- dî dixwînin. Lè em di Sûriyê de ji aliyeld

nî - ji diwêtên xwe sibe yan dusibe dé bild- kêm in, ji aliyê din di nav me de - xelkê dh

jînein. û derked - xwenda hindik in. Hebin jî hèj

Ji xwe hejmarên pêjîn ji bona hînkirina rind hînî ni^vîsandina kurdmandyê nebûne.

elfàbêya nû û awayê ni^vîsandinè, bi çend Belê divèt hîn bibin, ji ber ko bi zimanêld

bendèn ko bi herdu herfan dihatin ni^vîsan- nivîsandin ne tenè bi zanîna wî zimanî tète

din, derdiketin. Heta îro jî ew awa dom di¬ pè, lêbelê divêt mirov bi wî zimanî hînî ni-

kit û carinan jî hin bend bi herdu herfan tê¬ bibit.

ne çapkirin. Belè di encamê de me dît ko nivîsevanên

Lè di wî çendî de hin ni^vîsarén nûgihîjd- me en îro ev in û ne hinekî din in. Ber vî

yan dihatin û digihane me. Bi^vênevê heqé deravî de me tavil qerara xwe da û rûpelên

nûgihîjtiyan jî di Hawarê de hebû. Ji xwe Hawarê ji her texlît nivîsaran re vekir. Welê

Hawar ji me bêtir ya wan bû. Ji ber ko em jî gerek bû. Ji aliyeld xelk hînî xwendin û

yen îro û ew yen dawiyê ne. Û ji me re di^vi- nivîsandine dibû, ji mile din çend nivîsevan

yabû ko em wan bigihînin û bi xwedî bikin dihatin gehandin. Ji û pê ve Hawar ze^viya

da ko bikèrî millet û welatê xwe bên. Ji lew¬ zimanê kurdiyê ye. Divêt bi vê zeviyè her

ra dilê me hebû, em ji wan re, ji nûgihîjti¬ texlît tov bène werkirin. Hin hebûn ber

yan re sitûnekê dhê vekin. Herweld me ve- destê me de bi xwedî û hînî nivîsandine di¬

kiribû. bûn. Bivênevê ev ji en din derketin. Lé en

-545-
dizanin û herweld bi xwe dibêjin û diaxivin
m^ jî hêdî hêdî, bi xwendma Hawarê û
û ji devê xelkê dinivîsin, bê ko tu tijtê wê
bi leshîhên ko me di nivîsarên wan de diki¬
biguhêrînin diguhêzînin rûpelan.
rin awayê nivîsandina xwe bi gelekî edilan-
Ji û pê ve tijtekî din jî heye ko hîm û
dine.
bingehê hemiyan e. Ew jî daba (edebiyata)
Seh kirine ko li jûna "Min ji ber xwe
xelkê ye, stran, çîrok h. p. Di vê babeté de
got" "Ji ber xwe min got" nayê gotin, di zi¬
xwendevanèn Hawaré qet nexebidne. He¬
manê axaftinê da bihata gotm jî di zimanê
rçendî me ji wan re çend caran got û nivî¬
nivîsandine de ne rast e. Dîsan rind kere se¬
sand jî. Heye li xwe dananîne mirovekî ne¬
rê wan ko mirov nikare "Mehîn min" bmi-
zan, dengbêjekî an mitribekî bibin pêjberî
vîsîne lè gerek e weld tète bi lèv kirm "Me¬
xwe û gotinên wî danivîsînin. Belè çêtir dî¬
hîna mùi" binivîsîne û heke mehîn ji yeké
tine ko ji ber xwe binivîsînin. Lê ne welê ye.
bêhtir in, di hin jîwan de, "Mehînê min"
Ev texlît nivîsar ji hertexlîd bêtir bi kèrî me
bête gorin jî, di zhnanê nivîsandine de divèt
tên û hèja ne. Ji ber ko rê de ji aliyekî awayê
"Mehmèn min" bête nivîsandin. Ji ber ko a
gotinên îro û ji mile din awayè gotin û pir¬
pêjîn yekejimar "mufi'ed" a pajîn pirejmar
sên çend sed salîn hene ko îro di zimanê
"cem'" e. Belê bi vî awayî Hawar bû dibis¬
axaftinê de nînîn û yekcar winda bûne. Belê
tana nûgihîjtiyan û rê de çend xortên me
destê me de çendyek hebûn. Me ew belav
kêm û zêde hînî nivîsandine bûn û îro di-
kirine. Lê ew ne bes in. Ev kanî hinde kûr e
bm jî. Ji xwe, madam nivîsevanên me en
ko binya wé zû bi zû naye dîtin. Kurdistan
îro ev in û nivîsevan ji nav xwendevanan tê¬
ji perçeyên holê tèjiye. Bi salan ve bête nivî¬
ne helbijartin, diviyabû birekî Hawarê bike¬

ve destê wan. Mîna ko ketiye jî. Me jî des¬ sandin kuta nabin.

Me li ser meseleya nivîsaran û di dora wê


tûr da. Em ê pèleke xwej li ser vî awayî bi¬
de - ko pè re giredayî ne - hin tijt gotin.
sekinin jî. Pê çend xortên me hînî nivîsan¬
Em niho vegerm li ser dersxaneyèn xwe, li
dmê dibin û Hawar dikeve nav xelkê û rast
ser qesta xwe a bingehî.
bi rast dibe kovara wan.
Hejmarên Hawaré bûne hifdeh. Bivêne¬
Ji xwe ev ji'r û bendikên nûgihîjtiyan ne
vê çend xwendevanèn me hene û çendek
bêkêr m jî. Ev nivîsarên ha ji bona me, ji
xwe bi xwe hînî xwendinê dibin, Lê ev ne
bona herkesê ko çavèn zanîn û zanahiyé lè
bes in. Ji kê bète pirsîn - nemaze ji mirovèn
hene û xasima ji bona nifja tê gelekî hêja û
xwenda - hûn çi ra van kurdan hînî xwen¬
bi fêde ne. Di wan de awayên gotinè welè
dinê nakin. Cuhaba wan cuhaba nekêrha-
hene ko ji gund li gund diguhêrin û bi lêge-
tiyan e. Hema ji we re dibêjin: Ma em çi
rînè nakevin dest.
bikin kanî dibistana kurdan, ev çend dewle¬
Ji xwe biserkedn û tekûzbûna zimanêld
mendèn me hene bila yek ji wan rabe û ji
weke zimanê me bi çend awayê xebatê tète
me re dibistaneke ava bike h. p. . . belê xe¬
pê. Bi nivîsarên zanayan, bi nivîsarên wan
bera wan e. îro dibistanèn me nînin û dew-
mirovèn ko hima xwendin û nivîsandmê

-546-
lemendên me jî guh nadin. werkir, dersxane jî dibin hîm û tovê dibista¬

"Madam heta îro ji nav me ew dewle¬ nan.

mendèn camêr derneketine ko bi derbekê

hezar zêran bidin û ji bona milletê xwe di¬ HAWAR

bistanan û binyanên xêrê çèkin" (ji pèjgo¬

tinka nîzamima ma dvata xêrê). Em jî bi

derbekê nikarin dibistanan çêldn. Gelo em KURDISTAN BE DIBISTAN


heta çêbûna dibistanan di hêviyê de bimî¬

nin? Heke welê, hingé millet héj gelek nex¬

wendî û nezan dé bimînit. Gelo je re tevdîr Çi bildn ji te Kurdistan

heye? Belè heye û gelek hêsanî ye. Ew jî ve¬ Te pir hene jehristan

kirina dersaxana ne. Li Beyrûté qederé du- We lêkîn bê dibistan

sed mal kurdên Omeri û dora Mêrdînê he¬

ne. Ji xwe re hemaliyê dikin. Diktor Bedir- Çi bikin ji te ey welat

Xan herçî xorrên wan - tê de hm sih û sih û Dereng U te rojhilat

pêne salî jî hene - gehandine hev û dane îro diavèt pir xebat

xwendinê. Paj ko jagirt gihane hejmara bîst

û pèncan Diktor Bedir-Xanî ji hukûmetê Xebat xebata méran

ruxseta dersxanekê xwest û girt. îro li Bey¬ Hûn wek piling û jéran

rûté bi awald resmî û ji aliyê hukûmetê nas- Hûn tev çûyin bi kéran

kirî, dersxanekê kurdî heye, tê de ji sihî bê¬

tir kurd dixwînin û mamhosteyè wan Mus¬ Xebat xebat e zérîn

tefa Ehmed Bod ye. Hûn tev hij û bi bîr in

îro ew li ser xwendayèn kurdan wezîfe ye, Hûn baj eger bi kêr in

feiz e. Û ferzeke 'eyn, lê ne kîfàye: Vekirina

dersxanan. . . ji 'Endyûrè heta Cerablusè bi¬ Dinya roj e an jèv e

vênevê çend xwendayèn me hene, bila ji Kurdistan tu biaxêve

xwe re dersxanan, wek dersxana Beyrûtè ve¬ Ez westiyam mam rê ve

kin û \î milletê bextrej û bdengaz ko ji ne¬

zaniyê bûye xulamè biyaniyan bixwînin û Rè dwîr e an dirèj e

bigihînin. Heke divêt ji hukûmetê jî ruxseta Kurdistan rijtkî bêje

wan bisdnin. Bêjik e ko heger qenc hâte xe¬ Dilê min tev qirèj e

bidn hin ji wan dersxanan sibe dibin dibis¬

tan. Ji ber ko ew ne li Beyrûrê, di erdeke Kurdistan hêj tu sax î

welê de bêne vekirin ko xelkê wê kurdmanc Xelk komik in tu jax î

m.
Kurdistan tu tev dax î

Herwekî Hawar tovê elfàbêya nû bi erdê

-547-
Dmalim ez herwexd

Ez im zilamê rexd Qwdek, cotkar û beg pismîr, axa û mîr

Pê sax kim al û texd Mêla ne, jêx û seyda ydc awa ne bin nîr

Ma al û text ew çi ne Destbestî, girêd^ mil bi werîs, zendr

Heçî hebit yek jin e Meibend û kdemçe ne, kaiwanekî hesîr

Dizanit derdê min e


Peya ne neynok ketî pdinî bûne qejem

Ji fetj û zinar û lat da tên, diçin çem çem


Al bilind e di herwext

Dixwazit zanîn û rext

Dibê ez im bext û text Peya ne bi xwe peya lê muhafiz shvar

Jendirme edcerê rej ji pêl û pêr û par

Mustefa Ehmed Botî

Onb^î û çawîj û ydc mulazim li ser

Geh bi lezgdi bi bez diçin bi kaj û ber

TOLA KARWÊN
Destan de tajang û jor milên wan ve tiveng

Kur û keç jin û zaro bi rëcetin diçin Tajangan diwqînin bi dengè ring û ving

Tazî rût, laj bi birîn beif û herî li bin

Silfèn wan xwe dipêçin li rû gerden û ber

Ciwan, kal, jîtmij geddc, ydc hawî ne bêdeng Ko je bûn ji jopa^wan tev xwînin têne der

Rêwî ne li wan tad, gon bûne zer bêreng

Qêrînek, nalîn û ax ji karwanî ko çû

Karwandc, karwanekî zîz, diguhézin, diçin Jenderme nav didin wan "Hey kafir kurd

Diguhézin, ji kû li kû, diçin bê ser û bin YurU"(i)

Sev û roj lève diçin, bê weçan û vesih


Nenas e ji kû tên, di vî halê ecêb
Kal û pîr û xort, keçik tev xuyane wdc sih
Rencîde, êj û keser, hevalê wan xerîb

Şewat e, Idiî ye, ji ber çi bazdan revîn Rêwiydc deborî û dil kir ko sdi bike

Hin hene, di nav wan de poigij gijê wdc dîn Lê hâte bin de qet pirs meke

Serqa in, pêxwas û rût, heta navian û çîp Kurd in û Kurdmanc in, diçin bê armanc

Rê asê, kevir û kuç, pêjiya wan tev jîp

Deiked, dericed nehijtine êl, wdat Bêxweyî, bêxwedî ne, Xwedê hijrê reben

Biiçî, nêz, ne gezoye, tu xwedê ew bikin


Ejîrin, tê de hene, tor in û çend tat

548-
Çawîjî got zabid : "Efendim îjte halo

îsa jî, Muhemmed û Mûsa jî nas kirin Geberdî gîttî kalo hîç dêmedî lolo" (2)

Berê xwe çend caran li te jî ras kirin

Henekê xwe pê kirin, kalê rebenê tazî

Ne niho ji mêj tu nas kirî ev qewm Berfè de mabû bê kulav hâte dîtin mirî

Ne heyfe sed mixabin qet seza ye ev lewm

Zabid got: "Ulan be, ev kurdekî çak e

Yezdano mebe tu jî bûyî hevalê xun Ne bi xwe be jî lê kulav bi kêrî me hat pak e"

Bêguneh û bêsûc, tinê kurd in kurd

Tev rabûn, peya shvar, bi rêketin pêj

Çûn çûn çûn, di ber di ser newal û gaz û gir Diçûn lê êdî reben , hin jar diman pêj ve

Armanca bê armancan heyîna xewiyane kir

Zabitî dît ko karwan, hin bi hin dibû dirêj

Rê li wan hâte girtin, beifende, pûk, êja Westa û bê derman, rèwingî bûbûn tev gêj

Zîpik û teyrok û berf datînin ser rût û qot Çare car û sê bi sê rêz girtibûn bo rê

Wek berê rêz nediman, fidc dibûbûn herê

Li kavilê gunddd siwar bûbûn peya

Di nav pdên berfè de siwar bûbûn winda Gavên nû diketin navbera xêz û rêz

Ji çaian û sisêyan, hin li pas û bê xêz

He^iek yê mulazimî hebû esîl, kihêl

Dejtî bû qet nedîbû, çiya pûk berf û pêl Mulazim ji xwe drviyaji dil û can dixwest

Herçend heye ew çend hejmaran bike rast

Ydcî kal, ji karwanî lê hebûye kulav

Mulazim ji onbajî re rabû got: "Hey sebav Ji xwe kar ew nebû ko bi ser keve Tûran

Ji lewra diviyabû ko kêm bibin pûran

Kulavî hère bîne, hespê min pê dake

Zînê wê lê bihâe lê hefearî rake" Zabitî got onbajî, çawîj û eskeran:

"Aïkadan yandan siiitin, dujutiin be topdan" (3)

Zabit û jendirme edcer bin banekê xwe dan

Kur û keç jin û pîr tev de mabûn bêban Destan de tajang û jûr dirêj li karwan kirin

Heiçî jîrmij û gedek bin lingên xwe birin

Ji der -ve nav beifè de bin zîpikê de man

Hewraniyê jeva res tenê lihêf û ban Zarîn rabû û nalîn, ji karwanê dilreş

Rengê sor li erdê bû, bdav pinî û bq

Sibetir hildihat roj bi tajangê çawîj

Dikete nav karwanî li wan dikir êdj Mejî tev peiçiqîne, xuyane çend sert

Cerg û dil sîng û ber, bûbûne gij herî

-549
Siyabend û Xecê tê de, herdu spîndar diyar (4)
Tivingên xwe rast kirin, didan ji pês û p^

Teq û req vizz û vingîn li dihate baj Nawbera karwan û tiibê kêl ji reewdar

Yek du sê car diketin, ser çaw bixwîn kambax Zivistan paj ve mabû, dinya bûbû buhar

Spîndar bi ser ketin, jîn bûbûn beyar


Tenê ji jinan dihat dengê zarîn û ax

Dimirin mêr ne deng e ne ax û zar nalîn Gakovî weke hersai ser spîndarê gilian

Pajilahev diketin hevdu ra gor in hdîn Ko ketin bi darê hev tola xwe gî berdan

Bdê jîn, ^ndar jîn, jax û çiqil li pd

Cih gdî û newal bû, berf'diket pêl bi pë Lê di ber karwanî de, ber tirtm wan de kd

Çamikar û hawîr gij devî zinar û rë


Nexwarin li hev hatin û deng li wan kirin.

Moran û mij li doré, rê dihate girtin Em di we bihûnine, spîndarino werin

Zabit û esker gijan, ev halê xerab dîtin


Em bûne dost û bira, tda me jî ydc

Tirs û lerz ket dilê wan, mirinè nêzîng dîtin Tola me tola kaiwên, karê me gtiiz û çdc"

Ntvmirî karwanê xwe, hima li hiştin


Celadet Afi Bedir-Xan

Zabid da pêjiyê, esker ji paj ve çûn

Tc'Aî hev di berfè de, bi lez winda dibûn

Ber bnddcan direvîn, ji ba û beifû pûk

GdiU daran diketin, gdilikdem ûtûk i) Kurde kafir bimq!

2) Cehimî mir kalo û qet ne got "lolo".

Karwan ma cihê xwe de, gdi nalîn e geh ax 3) Ji pas ji rex bajon, tevde biqedînin.

Pir ne ajot nîvmirî qefilîn bûn tevax 4) Çîrçîroka Siyabendê Silîvî nas e. Li gora wê

Siyabend gakoviyek kujt û di dema ko ew jerjê

kira lingên wî jemitîn û ket li ser sîxê dareke


Bi rojan ve berf'barî, bû kuije û qeja

Hêj dihat û dibarî seranser û pê da hijk Pajê Xecê jî xwe berda li ser sîxî, six di bin

wan de jikiya û herdu laj ketin newalê. Li jûna

wan du spîndar rabûn û jînbûn. Ji ber ko Siya¬


Kaiwan di bin de ma, giidc rabû bilind
bend û g3kovî bûbûn dijminên hev û spîndar jî
Heykd ji karwanî re, spdiî, hulû û rind
li dewsa wan rabûbûn gakovî hersai dihatin û

pelên dixwarin.

Bdê ew cih newal e, Sîpan di ber û serê

Sîpanê Xdaiê ye. Tuba Xecê li berê

550-

N
HEJMAR 18

Heke te holê kir, bi gotin û pendên min


XWE BINAS...
ve çûyî, tu xortê min î, xortê milletê xwe yî,

sezayè jabaj û pesn î. An ne. . . ji xwe destên


Belè xorto xwe binas, lê ne ser pelekî,
min ji te dibin.
xwe qenc, bi debkere û bingeh binas.

Xorto! Heke te hejmara Hawarê a pêjîn


Pendên Ayina Kurdaniyê
xwendiye, divêt bizanî û bête bîra te ko min

ji Hawarê re bi deng û awayî dest pê kir Xorto! Jîna te, jîna milletê me bi herawayî

û di xêza wè a pêjîn de goribû: rojekè qewemandinê ye. Lê ev roj ne mîna

"Hawar dengê zanînê ye. Zanîn xwe na¬ rojên din e. Saetên wê ne bîst û car lê bê¬

sîn e. Herkesê ko xwe nas dike dikare xwe hejmar in, roj tê de bi carên bêpîvan diçit

bide naskirin". (Hawar, sal i, hejmar i, rû¬ ava û hiltèt.

Tu di roja qewmandinê de zayî, rê de di¬


pel I, yekjemb, 10 gulan 1931)
jî, heye ko di wê rojê de bimirî jî. Ji xwe tu
îro ez vedigerim ser vê gotinè. Tu îro ji
ji jînê bêrir ji bona mirinè hatî dinyayê.
berê ji wé çaxa ko ev xêzên ha hatine çapki¬

rin xwendatir û zanatir î. Belê ezê îro van Ev jîn ji me re gerek e ji bona ko em di

gotinan ji te re rave kim, ji hev derêxînim û dema xwe de wê bidin ber çavê xwe û bimi¬

mana wan bidim zanîn û te ji te re bidim rin.

naskirin. Da ko tu, hûn bi tevayî, bikarin Xorto! Tu çîlê milletekî kevn, nîjadekî

mezin î. Pêjiyên te di rûpelên dîrokê, di go-


xwe ji biyaniyan re, ji dbanê re bidin nas
rinên gernas û camêran de raketî ne. Tu
kirin.
kurê kurdan, neviyè Medan, dahatiyê Ari¬
Heyina te, heyina milletê te, tenê bi hatin
yan î. Lê îro ne tu yî, dîlê, reben û belengaz,
nasînê tète pè. Hetanî ko tu meyî naskirin,
jar û qels, dewietek î û bindest î.
xwe medî nasîn, di nav koma milletan de
Lê te sond xwariye, li ser bext û xencera
dhê te nîne.
xwe. Sibe tu yî aza serefraz, bextiyar, kami¬
Ev kitêboka ha ji bona vê yekê hatiye ni¬
ran, serdest û bi serxwe bî. Te ev rê ji xwe
vîsandin. Bdê armanca wê ev e: Te ji te re
re bijarriye û tê re diçî. Hêj gelek neçûyî.
dane naskirin.
Tenè çend sale in ko tu tè de yî. Carinan
Tu kî yî? Ji kîjan millet û nîjadî yî? Zima¬
diçî, carinan disekinî jaj dibî, ecebmayî di¬
nê te çi ziman e? Tu berê çawan bûyî? îro
mînî, li dora xwe dinihèrî, xwe bi tenê dibî¬
di çi halî de yî? Je çawan dikari bifilitî?

Qenc bixwîne, rind bala xwe bide, hin nî, didî nependiyan.

berên wê jiber bike. Paj ko te ev xwend û

seh kir, nas û hevalèn xwe re bide xwendin


Ev pèlek e em tevde bi riya çiyakî asê ve di¬
û ji nexwendiyan re bi xwe bbcwîne û bide
çin. Herçend em ji dhê xwe ê pêjîn dur di-
zanîn.

-551-
kesorên ezmanî diçirisin. Darên wé tev kesk
kevin hawîr, çamikar fire dibin, ba tè de
û bijkivîne, xelkê wê délai, dwan û xurt,
xurt e, pêjiya me pê da bandev û bahos e.
herçî mêr zava herçî jin hêj nû bûk in. Ew
Belè rê, rêke asê, bi kevir, pêjiya me lat û
dinya tu bi xwe yî, ew kurdanî ye.
ferjmin zinar, kop û gaz in. Lingên me de
ne sol, ne pêlav dimînin. Carm hene, em
kirasèn xwe diçirînin û ji lingên xwe en bi¬
Carinan lingên te dijemitin, dikevî xwîje-
rîndar re pêrejkan çêdikin.
yan, di jawan re diçî, di ber zandoran re di¬
Bi destên me re çîmèn hesinîn hene. Se¬
sekinî, li kûriya wan dinihèrî. Çavên te je-
rèn wan dikevin kuç û berên rê. Ew wan
verej tên, xilmajî dibî, dilê te jibîr ve diçe,
dialêsin, bi rêva û pê ew kurt dibin, em di
pêlekê U wê dimînî. Erd qelaç e, jînahî ne
ser wan re ditewihin, pijta me du ta dibit.
diyar in. Di dora te de tenè çend pel tihnav
Lê herçend çîmên me kin, pijtên me du ta
hene. Bi bihna wan di xwe dikî der, hijyar
dibin rêya me jî ew çend kurt dibit.
Rojin hene li me tarî ye, roja me girtiye. dibî û didî rê.

Lè em bi ruhnahiya dilên xwe hawîrdora

xwe dibînin.
Xorto! Te berê xwe daye mizgelteke welê
Şevin hene xew li me diçit, lê em di hij-
ko ji awîze û fanosén wè tenê ruhniya xwe¬
yarî û di ramana armanca xwe de canên
jiyê diherike. Tu tê de di ruhnî û tariyên
xwe divesihînin.
wè de bi x'we bihesî bîr bibî, bîrewerî heyi¬
na xwe bibî. Tu ê bizanî ko heta niho neyî¬

Xorto! Te ji dîroka milletê xwe, karek li ser nè de bûyî.

xwe girtiye. Ew barekî giran e. Ji xwe barên


giran para mêran, para mêran barê giran in.
Xorto! Armanca te ri:^arî ye. Rizgariya we¬
Te ew li pijta xwe kiriye û daye kaja çiya¬
lat û miletekî ye. Navè armanca te kurd e,
yên ko bi rê ve bilindrir û asérir dibin.
kurdanî ye, Kurdistan e. Armanca te li ber
Di wan de ne bervarine jeveré ne jî jop û
te sekinî ye. Di jeklê mirovekî de ye. Tu lê
rêça pêjiyan diyar in. Em bi xwe, bi ling,
dest û neynokên xwe di wan kajan de rênin dinihèrî, ecebmayî dimînî.
Herê tu dibînî, dest, ling, mil, pol, parsû,
nû vedikin, jopa xujînok û dewlikan dihé-
paruhan hertijtên wî hene. Linge wî yè ras¬
Im û pêj de diçin.
tè berepèj, yê çepè berpaj diçit. Laj di cihè
Di paj me de karwanekî dirêj, rêwîyên bê
xwe de ye. Xwe ne dide pêj, ne jî paj. Ji ber
hejmar hene ko di wan neqeban re de bibo¬
ko ji aliyekî pêj ve, ji aliyê din paj ve tête
rin.

Herçend bildikijî û ji dejrê dur dikevî, kijandin.

Tu zanî cira xorto? Lewma ko herdu ling


diwesd, lè ew çend zexm û xurt dibî. Hawîr
ne yek in. Navbera wan de yekîd nîne. Di¬
diguhire, tijtinin welè dibînî ko bi te nenas
vêt, tu bbcebirî van herdu lingan bi aliyekî
m. Ji dur ve leylanan de, dinyake nû, ji bo
te nû bi xwe kevn lè jibîrkirî, dibînî. ve bilivînî.

Ew der gulîstan, gulgejtek e. Tê de avên

zelal diherikin, mêrgên rengereng wek kes-

-552-
Xorto! Çamikar girtiye. Di aUyên rojhilat, Ne tenê armanca te û nifja te. Gelek rêwi-

rojava û nîvro de sê milletén din hene. Çav yên din dé bên û bidin ser jopa te. Her rê¬

û guhén xwe bel kirine li te fedikirin. Lé ne wî riya armancê kurt dikit. Ê nû ji wê dest

ji bona qendyê. Hersê jî dijminên te ne. pê dikit ko pêjiyê wî li wê hijtiye. Rêya te ji

Tu îro di bin nîrê wan de yî. Te dijidî- ya nifjên din asêtir e. Ji ber ko gîsiirê xwe

nin. Bi xwe ditirsin. Ditirsin ko serê xwe ra¬ dikî erdekî welê ko hèj tu gîsin lê neketine.

id. Ji xewa xwe a giran û kevn hijyar bibî û Zeviya te beyar e. Divèt gîsinè te ji pola bir,

hertijd bîr bibî. destê te hesin.

Belê tu hêj dwan î, zaro yî, nezan î, hov

î. Lê bi xurtiya milên xwe bi wan dikarî. Ew

gibajd ne, pîr in. Mezin zexm û xurrirbûna Xorto! Bi ser kela me de girtine. Ji derve

wan nemaye. Her weku tu zêde bikî ewê dijmin dirêjî me kiriye. Ji her milî erîj. Di

kêm bikin. Gava pelên direxkan jîn dibin, hundurê kelê de jerekî din, bê eman û ji ê

yen darèn kevnare diwejin. Digel xurtiyên péjîn mezin û dijwartir heye. Serê me bi

xwe ditirsin. Ji ber ko xurtiya wan derevkî hev du re ye. Di mal de jî dijmin.

ye. Bi top û tivingan e. Lê bi xwe bi laj û Herê Xorto! Birîna me a mezin û xedar

canén xwe kal û komik in. dexs e, berberî ye, jana dexsê ye. Em sîngjar

Belè xorto ew dixwazin ko tu ji wan re in. Ji derve serma U me dixe. Li hundur em

bibî xojikî. Kirine serê xwe te daxewin. Zi¬ bi janê dikevin. Di nav xwe de em çend ber

manê te jêkin û yen xwe bi devê te ve bikin. in. Berekî kidk serê xwe daniye ii ser sînga

Da ko tu nikarî kurdaniya xwe bi lêv bikî. milled, Li hilavèrina dilê wî guhdar bûye û

Lê tu merirse. Ew nizanin ko avên erdê bi ji xwe re bê deng û péjn dixebite. Li derma¬

ziwakirina pinga^vên ruyê erdê nadke. nê nexwejê xwe digère.

Dîsan nizanin ko kurd ne a^vzêm in, kanî Berekî din heye, li wan temaje dike. Pe¬

ne. Bi dagirdna çem û rûbar bête girtin jî yayên vê berê dibînin ko wan tijtek aniye

serê kaniyè nayê. Ew dizê û di ber bendan pê û hero ditînin. Li wan didexisin. Hingê

de dipingire, rojekè li wan tète hev di ser ew jî dil dikin tijtekî bikin. Lê mîna tijtê

wan re diherike û wan di bin pêlên xwe de çêkirî an jî çêrir nikarin bînin pê. Lê heye

hildiwejîne. ko bi awakî arîkariya çèkiroxan bikin û ê

çêkiri pêj^ve bibin û bi ser xin. Lê dexsa wan

nahêle. Ax ew jana xedar bi pêsîra wan gir¬

Xorto! Tu ji bona hijyariyê dbcebid. Millet tiye, wan diêjîne, dikuje.

ni^vistiye. Di xew de ye. Ji lewra tête kujdn. Ji ber ko çênekirine û nikarin çêkin, nax¬

Yen te di xewê de bûn. Ewan bi ser yen te wazin en din jî çêkin. Çiku ji wan re ne

de girtine. Ma mirovèn hijyar ko di xwe di¬ pesn e, ji wan re pê tu nav û deng çênabe.

kin der têne kujtin. Û holê çavé xwe didin xirabiyé. Ji nekêrha-

tiya xwe bi tevr û bivir li ser avahiyên ko hi¬

nekî din lêkirine, radibin. Li wan dike^vin,

Xorto! Rêya te dirêj, armanca te hêj dur e. lé bi^vir û te^vrén wan ne li avahiyan lê li ling

Lê tu bi rê kedjî. Herçî ko bi ré dikeve di- û ejnûyén wan dikevin.

gibe jî. Armanca te aramanca çend nifjan e. Tu zanî Xorto ew wek çî û kî ne?

-553-
mezdan aniye pê. Tu di xwe re wê xurtiyê
Ew mîna wî mirovî ne ko serê xwe di ser
dibînî ko bikarî avahiyekê çend tayîn û me-
stuyê xwe re tewandiye û li sînga ezmanê
zdîn ber pê bikî. Li avakirina mala mezin bi
zelal tif dike. Tu bi xwe bîr dibî ne, ko gilêz
xerabkirma a kiçik dest pê meke.
li wan vedigere û dikeve rûyên wan. Ji xwe
Belê Xorto! Di dewra xwe de kêm û zêde,
revîn bûn, yekcar dibin seg. Bdê xorto! De-
kiçik û mezin, dvat, kom, dvanokan de bi¬
xisiyè tu kujd, berberiyè tu mirandî, belavi-
yê tu kevandî. Hin hene dbcwazm bbcebi- bînî.

Di dmyayè de tu tijt nîne ko tekûz bît.


tin, lè tu kes naxwaze li ber destê yekî din
Di hertijd de, nemaze di karên nû dest- pc-
de bbcebite. Dil û çavé herkesî di ser destiyè
kirî de, pirê caran, kêmanî heye. Heke te
de ye. Herkesê dbcwaze bibe axa, lê çavê tu
ew kêmanî dîtin, hima dirêjî wan meke. Lê
kesî di peyatiyé de nîne. Ji lewra di nav me
bbcebite ko tu bikevî nav wan, arîkariya da¬
de axa nînin û herkes axa ye. Lê tu ê holê
nîyan bikî û wan kèmaniyan biedilînî.
nekî. Tu bi awakî din bixwedî bûyî û had
Hilwejandina sitûnekê hêsanî niye. Hu-
gehandin. Belê tu jî li mezmahiyê bigerî.
ner di rastkirina sittina xwêl de ye.
Tu jî dé bbcwazî bibî axa. Lê ne bi vî rengî.
Xorto! Guh bidèr. Rind bala xwe bide.
Berè pêjîn tu ê bêxî serê xwe ko tu xulamê
Xorto! Holè bixebite, an bbcwe çêke an arî¬
millet û paleyê welatê xwe yî tu è xizmeta
kariya ewan bike ko çêdikin, ava dikin.
wî bikî û ji bona wî bbcebirî. Dîsan tu ê bi¬
Lé heger tu nikarî bi xwe çêkî, ne jî arîka¬
zanî ko axayèn rastin ew in ko xulamiya
riya çèkiroxan bikî hingê bi en çêkirî ja û
milletê xwe dikin, en din tevda axayèn de¬
kêficwej bibe. Ji ber ko ew ji bona te, ji bo¬
rewîn in.
* * * na milletê te hatine çêkirin. Nav di wan bi¬

Dema ko tu dbcebid qet li dora xwe meni- de, wan bipesinîne.

Xorto! Te dît ko bazekî kevrojkek girtiye.


hère. Heke en din dbcebitin an ne. Herçî ko
Mebêje, ma girtina kevrojkê jî tijtek e. Lè
dbcebite karê xwe pêk ditine [tine] û karê tu
kesî bi xebata yekî dîtir naçe serî. Herdar bi bèje te xezalek girtiye. Ji bona ko baz li xe¬

pelên xwe sayedar e, ne bi pelên darên doré. zalè bigere û bide pey wè. Xorto! Min got
heke tu nikarî çêkî. Lè bawer bike, ewle be
Tu ne bi tenè yî. Di dora te de hinên din
ko te dil hebe tuyè bikarî jî. Herçî ko dbc¬
jî hene ko dbcebitin. Heke te tijtek pêk anî
li dora xwe fedikire [fekire], li rij welê waze dikare jî.

bigere ko bi yè te bêtir û tekûz bibit. Hûn


hemî ji bona avahiyekê dbcebitin. Her kî ji
Wekî tu dbcebid dexesker ji dora te kêm
we hîmê wî daniye Xwedê je razî bit. Pesn
nabin. Tu guh mede wan, gotinên wan da-
je re bit, heqè wî ye. Hûn jî herin dar û
qirj, herî û kevin peyda bikin. Dîwar an ba- mêne ber dilé xwe.

nekî wî çékin. Navdidaniyê bidin. Lé ne ko Heke di riya xebata xwe de jemid û ked,
tu zanî ew ê çi bikin. Mebêje ko ew ê bên
bidexisin.
bi destê te bigirin, birînên te derman bikin.
No, ew ê ji hev du bipirsin, gelo linge wî

Tu ketiyî dnariya yekî ko a'vahiyek bi du nejikiyaye.

-554-
Bi xebata xwe bi nav û deng bibî. Xelkê her gejtir bibe.

qenc, xelkê welatparéz pesnê re dé bidin, tu

ê giram bibî. En dexisok tu zanî dé çi bikin!

Mebêje ko bi xelkê re çeplikan li te xin. No, Keçê! Di van gotinan de para te ne hindik

dexsa wan nahêle. Ew ê bêjin: Ma evî çi ki¬ e. Keçê! Tu keça wî camèrî, jina wî mirovî,

riye, ji bona xwe xebidye û bi nav û deng diya wî xord yî ko min jîret lê kir û kar û

bûye, di herderî de pesnê wî didm. Ma ev jî xebata wî janî wî da. Belè keçê, ev xortê ba

tijtek e.
xortê te ye. Di mehdikê de te ew lorand. Di

dawetê de te je re tilîland. Di roja qewman¬

dinê de te nav di wî da. Ji xwe tu berekê wî

Xorto! Herçî ko bi te berberiyè dé bikin ji yî-


te bêtir in. Ji xwe di dewra gelekî de stiri bi Keçê! Min ji te divêt, tu xortê min welê

bbcwedî bikî û bigihînî ko li pesn û jabajan


hezarî ne.

Ew di nav xwe de nexwej bibin, pev bi¬ seza bit û lome je mebit. Keçê! Tu di her

çin jî, li te dibin yek, destên xwe didin hev. kar û deravî de arîkara xortê min î. Tu è pê

Ji ber ko ji te kémrir in. Kémaniyâ wan re bijî, pê re jî bimirî.

wan digihîne hev.

Ji xwe di tebîetê de jî wdê ye. Tijtên Celadet Alî Bedir-Xan

qenc û hêja hindik in, nebêja û bêkêr zahf

in.

Ma tu nizanî ko di gundekî de du sê he¬

spên kihêl hebin, di garana wî de bi sedan CUHABA DAYIKE

ga û çêlek û dewarên rej hene. Li nik xelkê

gimdî ne piraniya garanê, lê hindikayiya // nûxuriyê xwe Qedrî Can re

hespèn kihêl bi qedir û hèja ye.


Qedrî Qedrî cane min

Kurikê min çavé min

Herwekî min got tu guh mede wan. Herçî Nivîsara te giha

ko eleyhdarîya te dikin, li ber wan bikeve, ji Xweşmeqam û pir biba

wan mexeyide. Ew peyayên nekèrbati û Herê zîz e bi kul e

mivro ne. Nikarin, nizanin, ji lewra kurt û. Xwej bihn e ew sorgul e

pist û kutkuta wan e. Hem deng e hem laje ye

Xwejkdam e bêje ye

Silav e hem pergî ye

Xorto! Xebata te mîna dengekî ye. Ma deng Peyamek ji rêwî ye

bi pifkirmè tête vemirandin. Keda te mîna Berxikê min dikalî

çirayekè ye. Ma cira kengê bi deng û péjnê Li maka xwe dinalî

temirîye. Tu her bbcebite, qet mesekine, ka¬ Ji dayikê dur ked

rê xwe bi ser xe. Nalîna te kûr ked

Dengê te ko ji pifldrinê nadrse ew ê her Belê nûza newzar î

bilindrir, cira te ko bi pèjnè nalerize ew ê Lè dikevî rad î

-555-
Şehlewend î siwar î ŞEHNAMAŞEHÎDAN
Xortê mm î li kar î

Herçend dur î û çûyî Yen kopiitî Sêx Seîdê rehmetî jehîd bûne

Nûxuriyê min lê tu )d

Naçit ji bîr nûxurî BiRl


Bi kurên din û nevî. Dbcwazùn ey dilo jaro bi çakî

Dilê xwe her xwq bike Herî mîrên wdarê me tu rakî

Bihnûna xwe gej bike Bibêjm ey jehîdê dîn û millet

Ji pajila de derked Bes e rabin serê roja me derket

Nav birakèn xwe tu ked Beg û axa ji we îro digaan

Tu ked nav birazan Bes e rabm wekî mîran, merazm

Ejîreke pozberan Dilo jaro ji Xalid beg re bêje:

Êlek e ev gdek kevn Bi serbesd tu yek nutqé birêje

Xudan rêzik xudan tevn Bibêje: Xalido Rabe dereng e

Li Sirûcê serhedan Hemî kurdan bi hev re daye deng e

Peyda dibin li îran Ji wê rabe bere bêje: Fuad Beg

Xwej dvat in di mekj in Ji kurdmanca re rézan î tu bêjek

Di jerî de jûrkêj in Qekm fêde dikî îro tu ralic

Birazî ne biraz in Xewa jêrîn ji bo me pir ezab e

Wek xezalan dibezin Di vî wexd kesî wek te nezaye

Ejîreke sîng bi pirç Belê çi bikhn ji min îro cuda ye

ko mezin bûn dibin "hirç" Dilo Bêje: Kemal Fewzî tu kanî

Spehî, çeleng û boz in Tu dibcwej be bi van rojê dwanî

HenîbiUnd bi poz in Dizanim ko di vî wexd tu rabî

Hin pirsên wan bibehîn Welatê me ji xwînrèjan cuda bî

Xwej meqam e Mem û Zîn Dilo Yûsuf Ziya rake ji gorê

Ferhenga xwe bike pir Bere kujrin bi carek bidne dorê

Lê mebêje "Yazmîj kir" Ji bo kurdan bikin cehd û xebat e

"Goriijmiij bûn" jî hebe Hela rabin sibe îda welat e

Tu eva ha qet mebe Riza rabe dhan bûye serevraz

Hêjtir dibên deve bere Di dinya mane em belengaz

Ev pirseke kevnar e Binèrin hûn dhê texte Şerefican

Kurdmandyeke xwerû ye Xerab bûye ji destè lawê Tûran

Şukrê meke gezo ye Eya Salih Begê Hêné helist e

Bi xatrè te kurê min Welarê me li ser te jar û mest e

Bi te ye dilê min Bi destê xwe tu bigire jûrê kurdan


Bi dev bêje ji bo me we'zê Quran

HAWAR Dilo rabe bibêje: Had bcd

Bira rabe xwedanê text û bext î


Kurên cev dikin qêrîn û hawar

Ji kurda re hemî bûne fedakar

-556-
Li d rabe ji d rabe Heqî Beg ŞÊRÛ GAYÊ ZER
Li jûn bazan dixwînin had legleg

Welatê me xela rakir li jêran


Dibêjin careke sê ga hebûn. Yek zer bû,
Niha seyd e ji bo kundè jikèran
yek rq bû û yek spî bû. Hersê heval û
Were Xeyrî Begê rabe ji Dêrsim
hogirên hev bûn. Bi hev re jîr xwaribûn. U
Ji te halê welatê xwe bipirsim
di xwejî û firehiyê de mezin bûbûn. Û be-
Herè ew Me'den û bax û rezana
yiya xwe dabûn hev. Û ketibûn nav qamî-
Gelo rast e kete destê nezana
jekî asê de. Ji bo paraztina xwe ji dehban.
Bes e Rasim tu rabe ey Efendî
Çend caran gurî û hirç û piling li wan der¬
Bixwîne tu ziman û zarè Zendî
ketin, çûn ko wan bikujin. Dîtin ko hersê
Binère xwej li vè Öhd û xebatê
hev re hevalbend in û xurt û zexm in û bar
Ji rojava hetanî rojhilatê
û hèç in. Newêran xwe li wan bidin û biqe-
Ji Hîzanê tu rabe ser xwe Burhan
wimînin. Tu rê ji bo kujtina wan nedîrin,
Tu burhan î ji bo dewa me kurdan
Zivirîn çûn nik jêrekî. 0 je re qise kirin û
Bi navè te dildn cehd û xebat e
gorin: Sê gahê wisan li filandcrê de hene.
Nedca me belê tola welat e
Em çûyin wan bbcwin me newêra xwe li
Wehe rabe Mu'ellim tu ji Pîran
wan biqewimînin û me tu rè ji kiijrina wan
Ne Pîran e bdê pîr e ji derdan
re nedît.
Gelek jar e ji ber derdèn kurên xwe
Sêr got: rê û elac li nik min û ez dizanim.
Xerabé xan û man in bundurèn xwe
Sêr çû sehîtiya wan kir, dît ko wisan e her¬
Teyib Alî carek jiyar bin
wekî je re hatiye gotin, newêre xwe rast rast
Qelem bigrin li jînbozan siwar bin
li wan bide biqewimîne. Sêr rûnijt û mel-
Belê zanim ko em pêk ve bibin yek
heza kujtina wan kir ka bi çi awayî têne
Emè gogê berî xelkê bibin jek
xwarin. Rè dît û hêdî hêdî bi hendekekî ki¬
Were rabe Suleyman lawê Ehmed
dk û çavên sist û nizim giha nik wan. Kêfx-
Welatê te hemî zozan û serhed
wejî li wan da û got: Ma hûn nizanin ez çi¬
Bes e rabe ji bo te had ferzend
qas ji we hiz dikim û heyran dimînim. Ez
Belê ferzendekî Rostem hunermend
hatime da em tev de rabin û rûnin û bibin
Were rabe Efîf Beg wek egîda
car bira û hev re bijîn.
Li meydanê bidin xar û drîda
Hersê ga li hev jéwirîn û gotin: Em sê ne
Ejîra Heyderan û hem Celalî
û ew yek bi tenê ye cw bi me nikare bila di¬
Ji meydana kemalé mane xalî
gel me be, û bi havalriya wî qaîl bûn. Çend
Bibêje Yûsufo rabe dereng e
rojan vckre borandin û li hev ewle bûn û
Li heralî binère qal û ceng e
zanîn ko bûne dostêii rast. Rojekè jèr gayê
Welatê te hemî mèrg û bihujt e
spî û zer nependî kirin û pesnê wan da û
Delalê min tu rabe çaxê gejr e
got: Em hersê spî û zer in û nêzîkî hcv in û
Dilo Xalid Begê Yûsuf bibîne
ji yek rayî ne. Ma ev gayê rq û pîs digel me
Ji xew rake Kerem Beg pê re bîne
çi dike û ne ji ra û xwîna me ye û 'zède ye.
Bibêje ey hunermend û serevraz
0 hevaltiya wî ji me re nabe û em hersê bi
Tu rabe bo te hazir bûye daxwaz
kêrî xwe tên.

Bûne yek û ê rq kujrin. Sèr bi çûna rejo


Cegerxwîn

-557-
ja bû û çavèn xwe bel kirin. Heftîkî dî jêr derket. Bivênevê keçik zehf tirseba. Lè hirçê

zéro nependî kir. Û je re got: Ey dest bira ez nehijt ko tirsa keçikè dom bikit. Xwe xiste

dibînim tu ji spiyo gelek spehîrir û xurdr, nèzîngî wè û dilê wê rûnand. Je re da sehki-

zexmrir û eqildr î rayé min û te dinûne hev. rin ko ji mêj -ve bejî wê dikir û lè digeriya.

Ma em nikarin xwe biparêzin spiyo zahf Keçik himbêz kir û bir şikefta xwe. Bûka

dbcwe û çère xelas kir. Lè em mane welê. xwe tè de dh kir. Ji pdèn daran je re nivî-

Divê ew ji nav me derkeve da ko xwejî he¬ neke bûldn raxist. Qederê jej mehan bi hev

mî li me bhnîne. Sipiyo jî kujtin. Pijd çend re man. Zavayê dexisok jina xwe qet bi tenê

rojan. Nûka bij û eqlê zéro hatm serî û zanî nedihijt. Hero hima saetekê derdiket deba¬

ko havaltiya jêr ne ji dostanî û hejkirina wî ra malê dikir û dihat. Ji bûka xwe re gojtè

ye jo^van bû lê jovanî dest neket. U bîra he¬ xav, hirmê û her texlît fêkî dianîn.

valèn wî hat bîrè û zanî vêca dora kujrina Lê rojekè hirçekî din bi wan hisiya û da

wî ye. Ji lewre zanî tenê nikare jér. Û tu rê jopa hirçé zava. Ji ker ve hat û xwe ji ber

ji bo xelasiya xwe nedît ji destê jêr. Pê lin¬ deriyè jikefté teland û li hêviyê ma. Heta ko

gên xwe ax dikola û serè xwe dikir. Qorî û hirçê din digel selika xwe derket û da rè ko

girî û hundirê wî jewiti. Sêr lè nêrît û got: bere sûkê. Hingè herdu berber dirêjî hev ki¬

Ere birayê zéro ma tu cira diqorî û digirî. U rin û pev çûn. Mideke dirêj li hev xisrin. Di

axê serê xwe de dikî. wî çendî de dilè Fatê ji bîr ve çûbû.

Zéro got: Giriyê min ji bé tifàqiya min û Pijd demeke dilê Fatê di xwe kiribû der.

bébexriya te, ne dostaniya te ye, roja ko rejo Ji der ve tu pêjn û deng nedihatin. Hêdî

hat kujrin. Ez barim kujtin û roja sipiyo çû hèdî çû heta devê jikeftê û dît ko hirçan

ez çûm. Ez dizanim îro dora min e jî. hevdu dirand û kujtibûn.

Sêr lê zi^virî û penèk lê da kulabên xwe Fatê bi hawarî xwe gihande gund û biser¬

gihand ser kezeba wî û got: Dostaniya min hariya xwe ji xelkê xwe re gilî kir. Lê nihê-

digel te û biran ev e zéro. rîn û dîtin ko keçika reben avis mabû. Di

zikè xwe de kutikekî jej mehîn digerand.

Mustefa Ehmed Botî

Giyayê goştxwur em mirov hem giyax¬

wur hem goştxwur in.


Ji Ecêbên Dinyayê:
Hin heywan jî wek me ne. Lè piraniya

wan an gojtxwur an giyaxwur in. Yen ko

giyayê dixwun gojd naxwun û yen ko gojrî


HIRÇÊJINDARÊZ
dixwun devê xwe nadin giyayê. Lè giya bi

Ti berè ve tête bihistin ko hirç bijî jinan xwe ne wek me, ne jî wek heywanan e rast

I dikin. Di vê babetê de gelek çîrok hene. bi rast ne giyaxwur ne jî gojtxwur in. Awa¬

Nemaze di nav çiyayiyan de çîrokinin welè yê jîna wan weke din e. Herwekî ji me re

zehf in. nas e giya rayèn xwe berdidin bin erdê û bi

Vê pajiyê di Eqçedaxê de hirçekî keçek wan xwarina xwe dimijin û dijîn. Digel vé

rewand [revand. Li gora gotinè mesele holè hindê di welarê Amerîkayê de giyayek heye

qewimiye: ICeçikeke gimdî, bi navè Fatê, di wek gur û rovî rast bi rast gojtxwur e, gojd

rêlekê de dar dibirî. Ji nijka ve hirçek lê dbcwe. Ev giyayê ha giyayekî spehî û bi ku-

-558-
lîk e kulîlkên wan spî, bi mû nin zirav dor- Hildin avdeynê ji van neyaran

gird ne. Hin hene kulîlkên wan ji jor ve qui Geliyè Zîlan geliyeld teng e

û mîna develd ne. Derxwînên wan jî hene. Ber dost û yaran nema tu reng e

Mêj tên li wan datînin. Hingè kulîlik a^veke Çiyên serhedan çiyayin délai

hingu^vîn berdidin û mèjan tè de dbceniqî- Zar û zêç tê da bi ax û nal nal


nin, derxwunên xwe li xwe digirin û hêdî Çiyên serhedan hemû zozan in

hêdî gojtè nêçîrèn xwe dihelînin û dadix- Sed heyf ji bo me em gij nizan in

wim. Birîna min kûr qet li min mepirs

Çima tu wisan bè qehr û bê hirs

Xeberguhêz Çûme serhedan ji bona gijtî

Ji Hawarê çi dengê xwq tè

Vè Hawarê ez dikim bibînim


ROJANÛ Gui û nêrgizan pè birejînim

Li nava kurdan jî bigerînim

Kî qasî me dilhijk e, ew dilnerm Rejè bûkan jî pê hilînim

ICÎ qasî me sar e û wek me germ Ma tu bîr nabî ey lawê kurdan

Mal, mindal, bûk, zaro nema kes Pêjiyê te zor bûn li hemû erdan

Bawerî, toi, kîn û jor ma ne bes Ekbetan dhê Şehmerjahê me

Xwedè dîl nexwest, hêsin afirand Kî Axsarjah e ew jî ji me ye

Destê me bi xencer û jûr jidand Keyqubad belê ew jî ji me bû

Serê me sor e destè me pola Pir eqibnend û milleterperwer bû

Dost re gorî ne, dijmin re bêla Astiyax herê ew jî ji kurdan

Tirsa me ji Xwedê ye; hew. . . camêr Welatê Medan bilind û bi jan

Zinar û çûyin mejî xurt û nêr Welatê Medan welatê kurdan

Rabe, bikuje, bimire, felat. . . Zendî ziman in em çîlê Medan

Êdî dibînim, di kene welat. . .


Tijdne mezin çèbûn, de çèbibin; Hesen

Dibînim dest pè dike, rojekè din. . .

Roja nû bo dinyaya Kurdistan

Rengîn bû ezman û rengjn dhan *) Di van rojan de kitèbeke bi vî navî de

Serê me sor e, destè me pola çapê. Em çend rûpelên wé diguhzî-

Dost re gorî ne, dijmin re bêla nin sitûnên xwe û pêjkêjî xwendev^èn

xwe dikin.

Diktor Kamiran Alî Bedir-Xan

WELATÊ KURDAN

Kurdistan xwej e dhê kalikan

Tev xvwi dirêjin newal û çalan

Hevalno rabin tev dost û biran

-559-
HEJMAR 19

DENGEKÎ ZERDEŞTIYAN Bl XWALÊ XWE VE

Di heqê Kurdan de ^m dibin diz. Li me dibe hîveron. Gelî

biran, heval û hogirên min. Çima deng


Birayèn me en Zerdejd, li Hmdistanê di
ji we nayê. Xelk zewidn, em tenè bè jin
Bombayê de kovareke bi navê "Iran league"
man. Ji bextê min re dinya weha bû. Bes ji
û bi zimanèn îngilîzî û farisî derdbcînm.
derdê we. Êdî mû bi zimanê me ve hat. Qet
Kovara Zedqriyan di hejmareke xwe de qa¬
ne xema we ye. Me dlika bènamûsiyè ki-
la serxwerabûna milletê kurdan kiriye û di
jandiye serê xwe. Axayên me mezinèn me
heqê me de çend pirsên bi heq û dilovan
di ber me da xwe kujtine. Dîsan qet ne xe¬
ni^vîsandine. Em wè benda ha jèr ve werdi¬
ma we ye. Belê ev hemî ji bêaqiliya me ye,
gerinin zarê xwe.
em nabêjin kanî welatê me, malê me mil-
"Ji bona îro welè xuya dibe ko serxwera¬
kên me? Ez nizanim gelo ev ji mêraniya me
bûna milletê kurdan hariye kevandin, û hin
ye yan ji bênamûsiya me ye.
welatperwerè vî milletê kevn û bi rûmet an
Welatê me xwej e, délai û rind e tev zîv û
di meydana jerî de an di bin darên mqne-
zêr e. Çi fède lê xwedî nîne û weke pezê bê-
qê de, xwe dane kujrin. Belê zîz e, mirov

bifikire ko ji bona anîndha azahiya millî ko jivan.

Welatê me kaniya qîz û xortan e. Welatê


ji sê milyonan bêrir giyanèn dîlaver lê lave-
me hemî hinar e. Xortên di wan fena gurê
kar û daxwazkar in, tevdîrek nayê dîtin.
bar e. Qîzên wan tevda gerden bi morî ne.
Ev camèrên ha çend caran berê xwe dane
Min ban kir, min got: Qîzino! Xortino!
dvata milletan jî, lê hercar jî destevala vege¬
werin. Fena gurê birçî, min dî xwalê [xalè]
riya ne. Li ber vê deravê de, mirov bivênevê
min cegerbbcwîn derket.
difikire ko ev dvau bilind ne di pékanîn û
Şah e jahekî bè ço. Suwar e, suwarekî bè
parastina bingehên heq û rastiyê de lè di lu-
hesp. Hingè min got: bes e xwalo! Ji eqilda-
tufkarî û mildariya zexman de xurt e.
ran re gorinek bes e. Ji dînan ra sed gorin jî
Digel vè hindê tirk bi xwe dikarin riyekê

peyda bikm û bê ko tu kêmanî û talûke bi¬ hindik in.

Êdî kezeba min rej bû, ji derdè Hawaré.


gihînin xwe daxwaza vî milleti bînin cih û
Bi jev û bi roj xew li min nîne ji mitalan.
razî bikin. Ji xwe ne rast e ko mirov bbc-
Gelî kurdino li dvata Hawaré miqate bin
waze biceribîne milletekî xurt ko peyayên
da em heyfa bav û birakén xwe hilînin. Da
wî tevda ji dèyén xwe cengawer zane, heta
ko kéfe keç û xortên me bên. Ji bona ko kê¬
dawiyê di bin nîrî de bihèle."
fa neyaran li me neyè. Em dibînin em mu-

hacir in. Wdarê me ji xdkê re bûye mal û


HAWAR

-560-
milk. Zivistan hat li me sar e. Ji ber ko em Xwelî li me ey kurdan

ji hev dur in. Werin werin bikevin nêzîkî Bigrî Miço tu bigrî

hev. Canên me di hilma hev da germ dibin. Xerab bûye Serhedan

De em fekirin li cih û warê xwe.

Miço Melê

Dèrika xopan bijewite ne tu war e

Bi ro germ e bi jev sar e ŞEHNAMAŞEHÎDAN


Qeteroka û kambax dh û sekana dost û yar

e. Bir. 2

Lo lawiko! Min bihîsd te yek xwesit Were ey Sêx Seîdê pir munewwer

Ez è bêm daweta te bi taqekî spî bi dilekî ji- Bes e rabe tu îro ey dîlawer

kesd

Ji mi çêrir be li te pîroz be Zemanè te ne ew çax e tu razî

Eger ji mi xerabtir be Bi serbesd tu heqê me bixwazî

Çeké te tev xwînî bé ber vî desti.

Lo lawiko ti lê firî Belê wextè tenq û top û jûr e

Ba^vè te diçû kara min û te dikirî Ezîzê min necata me ne dur e

Heta bavè te dihat xelkê jîranî û mehrè di¬

birî Tu Ebdulqadir î jêxê li Nebré

Di alem de tu mejhûr î bi fexrê

Çi perçak ewrê ser Mêrdînê

Kewê gozel dixwend ser hêlînê Kerem ke rabe ser xwe ey tu serwer

Ya ko hatiye ser serê min û Hawarê Ji bo kurda tu rézan û tu rêber

nehatiye serê tirba Mem û Zînè.

Çi perçak ewrê ser dengizê Tu Şemseddînê roja dîn û millet

GiJè pal vedabû nèi^izê Ji Qamijiû tu rabe pir bi himmet

Ezê terka Hawarê nakim

heta xwê jîn nebê qantir nezê. Belê zanim ko qehra te ji dojeh

Were cergê neyaran pê bisojeh

Near Lewend

Were Sêx Ebdullahé Melekanî

Sehîd î tu di na^va melekan î

SERHEDAN
Li zozanan binère tu li xwînê

Li Serhedan heye ceng Li cane me tu nabînî birînê

Dengê lawan tev bi jeng

Ji kulîlkên renge reng Were Sêxé me Eyyûbê bi semax

Ne zil maye ne jî beng Binère tu li Zozanê Qerejdax

Dil dièse ji derdan

-561-
Hemî gund û hemî kanî hemî war Bir: 3

Xerab bûne ji destè zulmê nayar Were Batûyan Emer Axa delalo

Li halê min binère ey tu xalo

Werin rabm gdî Şêxên di Çané

Binèrin hûn li ^^ axir zemanè Ji bo we pir fihèt û ar û jerm e

Kurên Cengîz bi carek rêne ser me

Felek bèbext e lewra xûz û xwar e

Heta îro bi kurda re neyar e Were rabe Fetahê Had Dclî

Welatê te hemî zozan û gelî

Were Sèx Ebdullahé Narikî zû

Binère tu li me yek careke zû Bmêre tu li welarê jèr û jorîn

Hemî kurd in kurê Behramê Çopîn

Welatê me wekî ajê neyara

Serê kurda dihêrit her bi bara Temer Axa ji Hîzolê tu rabe

Binère tu li bextê me xirab e

Were ey Sêx Şen'fê sahibê dîn

Ji kurda re belê zanim tu dûrbîn Belê îro hinek yar e ji bo me

Belê çi bikim ko êvar e ji bo me

Tu bawer be hûnê rokê bibînm

Em è heyfa we de carek hilînin Were Yûsuf Begê Zazî bi gorî

Bidére guh Hawarek rê ji Sûrî

Dilo jaro bere nik Ebdurehman

Ba ew jêx û jehîdè dîn û îman Heçî kurd m wekî Rostem kurê Zal

We lê çibikim nehin halû nehin mal

Tu geh bigrî tu geh pê re binale

Belê jéxê te pir qenc û délai e Were rabe tu Seyfiillahê Hênî

Tu de halè welatê xwe bibînî

Hezar hèsrir bi yek çavî birêje

Edeb bigre li ber wî je re bêje Welarê te kete destê neyara

Heçî kurd in U ser jax û diyara

Cegerxwîn bo a her pesindar e

Hezar rehmet li gorna te bibare Dilo jaro bi Yado re xeberde

Bira rabe mecala qewmê kurd e

Ji Tepê rabe ser xwe ey tu Seyda

Rihê jêrîn ji bo kurdan te keyda Were carek li kurda em binèrin

Hemî xort û piling û jêr û mêr in

Çilo sebra te rê îro di gorê

Birayèn te ketin bin destê zorê Were rabe ji nav Botan tu Gurgîn

Tu dibcwq bc ji bo te had mizgîn

-562-
Birayèn te jiyarbûne bi carek Dilo bes bes xelas nabin îbarat

Di nav wan de nemaye qet neyarek Hezar rehmet li zozanê Ararat

Erê Sebrî kurê Faro tu kanî Hene rê de jehîd û jèx û xazî

Gelo dîsa li ser jax û çiyan î Ne wek jêx û jehîdanê mecazî

Belê zanim di gorê de dinalî Belè sondé dbcwum carek bi Lalq

Tik û tenha û jar û bêheval î Bi Zardejt û bi roj û hîv û atq

Ji Erxen rabe Şewqî pir bi jewq î Bi Ehremen bi Hurmizganê Yezdan

Ji kurda re tu dilxwej û bi zewq î Şiyar bûne belengazên di kurdan

Tiving çûye niho dor hâte xame

Binère tu li welatê me diyar in Xewa jêrîn li çavè me heram e

Hemî kurd in U ser wana firar in

Binèrin hûn li zozan û diyara

Ji nav qewma tu rabe ey Muhemmed Hemî sor in ji ber xwûia 'uzara

Hemî kurd in ji nik te ta bi Serhed

Keç û duxt û dwan û qîz û bûkan

Wekî e ew hemî jêr û piling in Ji derdê me ketin dengê pepûkan

Bi yek carî bi qîl û qal û ceng in

Ne bes kujd ev in lê em nenas in

Heso Tèlî Birahîm Beg tu rabe Di Goran de di Loran de çiqas in

Li zozanê Araratê xuya be

Ji wan dur im wekî kor im di tarî

Bijî dîsa bijî dîsa Birbîm Hezar rehmet li gorna wan bibarî

Ji kurda re tu yî dîsa Bira hîm

Belê roja ko kujtin çûn weqat e

Dilo bèje Elîcan û Seyidxan Çi xwej roj e wekî welat e

Sehîd in hûn belê xwîna me kurdan

Ji wê rojê Cegerx'wîn û Cegersoz

Belê zanim cihê we pir bilind e Bi qurbana we bim îda we pîroz

Bira rabin xewa jèrîn ne rind e


CEGERXWÎN

Ji Tewfîq û hevalèn wî re bèje

HeÇÎ kurd e wekî we xwîn dirèje


XEWNA RASTIYE

Bi qurbana we bùi sed jah û kèxwe


ojekê ez raked di xewa jêrîn de bûm.
Digel mal û eyal û zaruyên xwe
I\M in dît dengek hat guhê min û ez ji

-563-
xewê hijyar kirim. Mm serê xwe rakir keçek SEBAT
di ser mm re sekmî ye û ji min re digot: "Ey

xorrê kurd! Êdî bes e, ji xew rabe, mêze ke


Di zemanè berê de du hukumdar neya-
hemû heval û hogirên we bi mirazè xwe ja
rê hev bûn. Ji van herduwan yekî mêr
bûne. Hûn tenê li jûna waran mane. Çavên
bû ko ew jî rim qels bû. Herçiqas bajota ser
xvve veke, qenc guhdariya min bike. Ez ê ji
neyarè xwe dîsa li ber ê din debar nedikir.
te re çend gorinén kurdewarî bibêjim. Lê bi
Ev hal pêne, jej caran qewimî. Nêrî ko jolê
jerd ko tu gorinan ji hemî kurdan re
wî naçe serî, dev ji jerê bêkêr berda. Rojekè
bidî zanîn: Ez keçeke kurd, nû^hîjd, çar¬
di nav baxçeyè xwe da, li ser darekè pîrhe-
deb salî me. Keziyên min sor, çavên mm
vokek dît ko çiqasan hêlînê xwe çèdike li
bdek, bejna min zirav e, li biskên min avên,
aliyê dm ba xerab dike. Lè vê pîrbevokê dev
gui, nèrgiz, yasendn, rihanan rqandîne.
ji jolê xwe bera nedida dîsa dest bi çêkirina
Gava bayé kur tê li biskên min dixîne. Bih¬
hêlîna xwe dikir. Ew serdarê ko ev hal dît je
na wan U ser hemû milletan hukum dike.
îbret girt û dîsa lejkerè xwe dvand û ajot
Ez keçeke welê me ko çiqas xortên dmê he¬
ser neyarè xwe. Vêca Xwedê je re li hevdu
ne hemî qesda min dikin, dbcwazin careke
aiû, dijminê xwe jikand. Ho birano! Divêt
rèya xwe bi ser xin û min re dîdar bibin. Lê
em jî bèhévî nebin; dev ji xebata welatê xwe
sed heyf ji çiqas babilîskan ve ye ez kerime
bermedin. Da ko Xwedê ji me re jî li hev
destè neyaran. îro jî gubpahnên bêbav ew
bîne. Hêvî! Hêvî!
biskên min ê ddal û pir bi bihn didin ber

pozên xwe, pê berxwedar û kêficwej dibm.


Sahîn Mustefa Sahîn
Mm, ji bona felata xwe, bi hezaran, xort

sergerdiyèn kurdan di nav sîng û berên xwe

da xwedî kirin, îro jî xwedî dikim. Min ji


BIYANIYEKÎ Dl KURDISTA¬
wan hêviyeke mezin dikir, min di dilê xwe
NÊ DE ÇI DÎTINE
de digot: Rojek de bê, ev xorrên hèja, hu¬
nermend dirêjî neyaran bikin, kezî û guli¬
Nasckî min ji min re gotibû:
yèn min ji destê neyaran dé biderxînin. Ha¬
- Ma te ha je nîne, rojnamenivîsekî Ew¬
war! Bêriya çend salan, rojekè mm bejna
rûpayî ko di Kurdistanê de geriyayê bi rêbi-
xwe giréda çavên xwe kildan, biskên xwe
wari hariye Samè. Nasè min ev tijt ji min re
hine kir, ça^vnibériya xortên kurdan kir. Bi-
goribûn, lê dhê nivîsevanî janî min neda-
rekê ji kurdan dirêjî neyaran kirin bi heza¬
bû. Paj ko min riya xwe bi çend mèvanxa-
ran kujtm serdarê neyaran kirin xwurê gu-
neyên Samè xistin min mèrikè xwe bi dh
ran û hirçan. Lè, hinek ji kurdên bèbext
kir û xwe da naskirin.
derketin, nehijrin bi mirazè xwe ja bibin.
- Hawar, ne? Bdê wekî ez li Kurdistanê
îro jî guhdariya we dikim û bi jev, rojan
bûm hin welatiyên we ji min re gotibûn ko
karê min girî, ji çavèn min bêstirê xwînè di¬
di Sûriyê de kovaraek bi vî navî derdikevit.
herikin.
Min gelek dil dikir wè bibînim.
Ş. HESEN
Min çend hejmarên Hawaré bi xwe re

564-
anîbûn. Min ew dane wî. Çavê xwe li wan deftera xwe nivîsandmê. Gava ez Vegefîm

gerand û gote min.


herim welarê xwe herçî ko min di géra jcwé

- Dilê te heye ji min hin tijtan li ser we¬ de seh kirine û dîtine di rojnaman û kirê^

larê xwe bipirsî ne? Hin tijt hene ko min jî ban de de belav bikim.

divêt ji te bipirsim. Pirsiyariya le a pêjîn ne Çend caran li me qewimiye ko ji gundèn

ew e ko min di Kurdistanê de çi dîtiye? ko em mêvanè wan bûn, jendirman peya

didan hev û dibirin. Ew peyayên ha néma


-Herê ewe...

- Min tijtinin welê dîtine ko ji te û ji vedigeriyan.

wan pê ve ko rind nas dikm tirk çi ye tu Rojekè mm tijtek dîtiye ko tu car ji bîr

kes, xasima peyayekî Ewrûpayî, nikare baw¬ nakim. Em bi rê ve diçûn. Kurdekî kal jî

er bike. Herçî ko min dîtine bawer bike be¬ emrè wî di navbera pênce û jêstî de, fiéj nie

rî du hezàr salî jî di dmyayè de çènedibûn. ve dihat. Jendirmekî tirk, xortékî bîst salî* jl

- Hukûmeta Enqerê [Ankarayé] nahêle jiverêyekê li me derbû. Kalo bi kum û dest-

ko biyanî, nemaze rojnamenivîsek bikeve mal bû. Di himbêza wî de zarokekî du salî

erdê Kurdistanê. Çawan bû ko te pêk anî û hebû. Jetidirme xeberinin ne qeric je re gcn-

derbasî Kurdistanê bûyî?


rin û dirêjî wî kir. Bi tajanekî li ruyê wî di-

- Xebera te yc, belê tu kesî nahêlin. Ne xist. Ruyê kalo diriya serê zarokî jikiya. Ka¬

tenê biyaniyan xelkê dh jî bé destûra weza- lo seré xwe dida péj û dbcwest pê zarokê

reta daxiliyê nikarm derabasî welatê kurdan xwe biparèze. Dawî jendirme vvestiya û se¬

bibm. Lê berê ewilî min negotibû ko ez roj- kinî. Kalo serè xwe hilda. Me digot digirî,

namenivîs im, pajê hin hemjeriyén mm he¬ kî biwa welê bigota. Ne, riedigirî. Ruyê xwe

ne ko ji mêj ve li wê derê ne. Bi destê wan dabû ezmên, li jendirme dinibért û lê dike¬

lê dîsan bi hezar dijwariyê derbasî welatê nî. .. çi bêjim. . .

Gundek hebû pirê car em diçûne. Di wî


we bûme.
Qederé jej mehan di Kurdistanê de gundî de dostekî me hebû. Kurdekî sed û

mam. Tu nizanî di nav wan jq mehan de du salî. Nizanim çawan bû pêlekê em neçû-

mih çi ezab dîdne. Tenè ev çend bêjhn ko bûn gundê xwe. Me bêriya dostê xwe kiri¬

di rirkan de ne tenê hisên mirovînî lé tu tijt bû. Sê car heval me gorina xwe kiribû yek Û

hemane. Di dinyayê de tijtin hene ne tenê


em çûbûn ziyareta dostê xwe. Kalê me kale-

ji destê mirovan lé ji destê cenaweran jî der- kî ser xwe bû, bi kep û dest, diranèn wî bèj

hebûn. Herdjt dixwar û hergav devkenok


nakevit. Lê ji wan têt.
bû. Wê rojê dîsan bi dîdna me ja bûbû. Lé
Em di " "ne de diman. Carinan rê pê

diket ji bajèr derdiketin, ber bi rojhilarê ve nikaribû wek hergav ji dhê xwe rabe û der¬

diçûn di nav gund û ejîran de digeriyan û keve pêjiya me. Dil dikir ko rabe lê Ungén

wî nikaribûn lajê wî hilgirin. Lingên wî we¬


vedigeriyan dhê xwe. Digel vê hindê ez ne-
rimî bûn. Te digot qê piyê wî nepbcandi-
çûme heta welatê Serhedan û dejta Mûjê.

Lê hevalèn me ko diçûn ji me re digotin,


bûn. Me je pireî. Kalo biserhariya xwe gilî

zuhna ko li wè derê dihate kirm ji zulma ko kir:

- Berî panzdeh rojan jendirme hatibûn


di pêj çavên me de dibû bêtir û xerabtir bû.
Herçî ko min di Tirkiyê de dîtine tevda li gundî. Sîieh didane hev. Sîleh li ku, dewletê

-565-
serê kemîlê me hemî sipartine nuqrê. Me digirim. Lê gava bi xwe di welatê xwe de bî¬

cem xwe kêr jî nehijtine. Herg xortên le¬ rèn xwe belav kirin hingè em ê wan bîran

wend, wan girêdan û bi xwe re birin. Ew digel navê ni^vîsevanî biguhèzînin stûnên

nema vegeriyan. Hûn jî dizanin xortinm Hawarê.

welê Dor giha min jî. Min got:

Heyran nîne, qurban nîne. Guh nedan ez Herekol Aâzan

a^vèrim erdè, lingên min hildan û qederê

pênce ço li min xistin. Ji lingên min xwîn

vedizikî. Ne xema wan bû. Dilé min borî,

ez hijtim erdè û çûn. Ji hingè ^ve di nav d-

han de bûm. Hèj duhî rabûme ser xwe. Lê

hîn nikarim bi rê ve biçim. Li min megirin

ko ji ber ve ranebûme. Me je pirsî ma cire

ew çend li te xisrin?

Ji ber ko ez kurd im.

Lê pir ne ajot bi çavê tirsê li dora xwe ni¬

hêrt û got:

- Ne, ne ez jaj bûm. Berè berê, ez kurd

bûm. Niho ez tirk im. Di vî welad de her¬

kes tirk e.

Reben hèj ditirsî dibe ko ji me jî.

Ma rijtekî welè qet hatiye dîtin û bihis¬

tin. Bi sed salên xwe koldmekî welê ko tu

lome je nabit û bi du salên xwe en mayîn

zartlkekî jîrmij. Çawan desrê mirov li wan

herduyan radibit.

Ma ne bes e. Nûanim kîjanî bêjim. We-

latekî welê ko destûra wan ev e. Hèdî be ez

ji r re bi tirkî bêjim: "Turk en biiyuk mil¬

let, Turkiye de yajar Tiirk, yok bajkasi". Lê

ewle be êdî Tirkiya nikarit bijît. Heke ez

bétirs van tijtan dibêjim ne bêsebeb e. Ez

çûm StenbiJè jî min balê wan li wê derê jî

dît. Xwe ew çend bilind kirine ko nema di¬

karin ser lingan bisekinin, divèt bikevin.

Ji û pajê, ewî hin rijt ji min pirsin û nik

xwe nivîsandin. Me desrên hev guvast û ji

hev veqetiyan.

Ji ber ko camêr bi xwe dil nedikir ko na¬

vê wî, niho bêd berder kirin ez wî

-566-
HEJMAR 20

HEVIND

Temaşa (i) Perde

Serwer B^ Ji torinén Serhedan

Lewend Axa Serekê qîrekê

XiuşidAxa Serekê qîrekê

Bijîfkek Pisaxakî Madené

Gur^ Pisaxayek

Feletnêz Birayê wî

Qeşem Destgirriya Gui^n

Menije Destgirriya Felemêz

Qubad Xidamê Serwer Begê

Hevind Sèwiyekî diwanzde salî

Qasid, zar û zêç, kalik, pîrejinek, biiîndarin, Segman û xelk

[Di vebûna perdeyê de pehnava [navsera] çiyakî Kurdistanê xuya dibe. Dure devî û zinar
m. Cih dh jikêr û ferj, di alîld de holikek, di ser bolikê re aleke kurdî li pêl dibe. Ji aliyê ro-
javayî jeveréyek dirêj dibe û pehnavé digihîne newalê. Ji dur ve serên çiya yen bi berf diyar
in. Di ber devè bolikê de Qejem û Menîje (Menîce) rûnijdne dihênijin.]

Gvanok- i

Qeşem, Menîje [Menîce]

Qejem - (Di xwe ditine der û ji Menîje re) Xwehê dinivî?


Menîje - (Bi hilfirinekê çavên xwe vedike) No, lé nizanim çi li min qewimiye. Serê min

giran bû, dilé mm borî.

Qejem - (dikene) Ji xwe xew çi ye?


Menîje - Ne xwehê, xew li ku, ma divê demê de ez çawan binivim. Birindarên me ça¬

wan in?
Qejem - Dengê wan nayê. Bawer ke rahet in. Ê sêvanok jikesd heta sibehè dinalî û ji
pesna xeber dida. Çi xortekî délai e, dibêjin ew çend jî mèr e. Birînên wî xedar in. Ne yek

ne dido. Heft hejtek m.


Menîje - Ji xwe berê sibehè de, tu ne li hir bûyî, birîndarinin din dianîn û dibirin jikeltê.
Bijîjk bi wan re bû. Kere holikê lê nihêrt, serê xwe hejand û ji min re got: Bè fêde ye halè
wî ne tu hal e, gelek namîne.

[Ji dur ve dengên wek guregura ezmanan tê bihîsrin.]

-567-
Qqem - Guh bide, top dîsan dest pê kirine. Mala mine yen me, hesin û agir dîsan de

bibarin ser serê wan. Topên me jî hebuwana ne xem bû. Dido ji dijrrûn standibûn lé gule

nemane. Mîtralyozên me hene lê çi fêde, jûna topê nagirin.

[Ji holikê nalînek rêt, keçik dibezin û dikevinê. Paj gavekê nalîn nizim dibe û li jûna wé

xirexirek tête bihîstin, pèleke dm ne nalîn e ne xirexir e. Keçik ji holikê derdikevin, çavên

wan hêsrir dikin.]

Menîje Çû, reben çû. Me nizanîbû ji ku ye, ji kîjan ejîrê ye. Tenê digotin xelkê Dêrsi-

mê ye. Dêrsim li ku, Serhedan ku. Reben hatibû mirina xwe

Qqem - Ne xwehê hatibû jerê wdarê xwe

Menîje - Belê jerê welatê xwe, rizgariya welarê xwe. Welato! Welato! Wdatê xopan, ne¬

yarên M zehf, dosrên te kém m. Dostèn te tenê em in, keç û kurên te. Em jî qels bêçek, bé

tu tijt. Çarmedora me gird; ji heralî riya me birî, ji hermilî dijmin. Çamikar neyar, neyarè

xurt, herkes yarê neyar, dostê zexm. Belê Merdje welê. Me çi digot reben çû, gelo di dilè wî

de çi hebû. Ma tijtekî wî nîn bû ko bibêje

Qejem - Hebû, di dema pajîn de, wekî ketibû cankêjiyê, tijtek digot

Menîje Belè dil dikir ko bibêje, lê nekaribû lêvên wî nedigiban hev. Navek di ser lêvên

wî re digeriya, lè ne dibare der.

Qejem - Bawer bike na'vé keçikekê bû.

Menîje - Bi min digot Zîzè.

Qejem Bi min Zînê.

Menîje - Na^vê destgirtiya xwe digot. Kî zane destgirtiya wî jî çi keçikekê délai û çeleng
e. Ax dinya, hêj serê xwe nekiribûn balgehekî. Herê herhal délai e. Ma nabêjin keçên Dérsi-

mî gellek sijjehî ne, kej in, ça^vbelek in. Ax heke yen me jî di vê dem û saetê de. . .

Qejem - Menîje cire holè dibêjî, Xwedê mekit.

Menîje Ma Xwedê meldt jî heye. Tu nabînî gol e ji xwe re kiriye adet hima

xort û zava û destgirtiyan dibijére. Li xwe danayine dest bide pîr û kokiman.

Qejem - Te xêr e Menîje, cire îro holê bêmade yî û tijtinin ne qenc û ne bbcêr dibêjî?

Meiuje Tu dbcwazî ji te re rastiyê bibêjim, lê nizanim çawan bêjim te. Dilê

min de tijtek heye. Bdê tijtek ji min re dibèje. . .

Qejem - Ax li min. . .

Menîje Ax. . .

[Keçik dikevin himbêza hev û bi deng digirîn. Demeke di himbêza hev de dimînin. Qe¬

jem xwe ji himbêza Menîjeyê héstiran ji ruyê xwe dimale. Menîje ecebmayî lê dini¬

hêre].

Qqem Megrî xwehê megrî. Ji me re jerm e ko em ji yen xwe re bigirîn. Herçî ko di

jerî de ne tevda birayèn me, mêrên me ne. Hemî yen me ne. Girîn hebe divê em ji bona

hemiyan bigirîn. Li ber ketin hebe di^vêt em li ber wan bikevin ko di mèraniyê de ji en dîtir

kèmtir bûn. Belê li ber wan bikevin ko di dhê xwe de xwe nedane kujtin, ji mirinè re^vîn,

ruyên xwe rq kirin û sax man. Yen me di pêjiya hemiyan de diçin. Ji mirinè narevin. He¬

ger heta niho sax mane û sax in jî, ne ji wê ye ko xwe nedane kujtin, lê mirinè nediwêrî

dest bide wan.

568'
Civanok-2

En berê û Hevind

Hevind - (Ji jeverê li wan derdibe. Li dora xwe dinihêre, dikeve holikê, derdikeve, ji ke-

çikan re) Keçino penbû li ku ye? Ka çend pakêtan bidin min.

Qejem - Nik me nema. Herc jikefté, li wé heye. [Hevind bazdide ber bi jikefté diçe.]

Gvanok -3

Qeşem, Menîje

Menîje Belè, belè xebera te ye Qejem. Xwedé neke yen me nemerdî bikin, ji xwe kê

kiriye, ma nayê bîra te di jerê Zerketê de topa di nav neqebê kî sitandibûn. Ne herdu bi¬

ran, ne yen me, Gurgîn û Felemêz.

Qejem - Çawan nayê bîra min. Ma tenè hingè, di herjerî, di herderavê teng de xwe bi

mêraniya xwe nedane naskirin

[Dengè topan xurdr dibin]

Menîje - Guh bide Qejem, dengè topan nêzîng dibe.

Qejem Top di dhê xwe de ne, ba guheriye, ji lewra.

Menîje Heke hêj nebûye jî de bibit. Qejem ez welê dibînim ko di van çiyayan de ava

me nemaye. Ma tu nabînî tenê di rojên pajîn de balafirên dijminan ji dchcran bêtir li me

firiyan û guleyên xwe avèrine heta pehnava me. Ma nexuyaye, vê carê Hkra wan xirab c. Bî¬

ne bîra xwe. Ev bûne car sal em di van çiyayan de asê ne. Belê hergav teq û req e jer e. l£

ne holê, çend roj jer, pajê çend rojên din jî rahetî. Vê carê ji car mehan bêtir e êrîja dijmi¬

nan dest piè kiriye weqt nizane bisekine. Berè jer di quntarèn çiyê de dibû. Dijmin hêdî

hêdî hilkijiya û xwe gihandiye bilinddhan. Ma berî deh rojan berikên dijminan qet li peh-

na^va me diketin. Lé niho pehnava me ji çeperê xerabtir bûye. Ji aliyê din mezinan digotin

zad ji xwe yekcar nemaye, berikên segmanén me jî ne gelek in. Hero kêm dibin.

Gvanok- 4

£n berê, Hevind

He^vind - (Di destê wî de çend pakêt penbû dikeve diyarè. Li keçikan dinihêre, bi ken

dibèje wan) ICeçinon we xêr e, ez dibînim hûn herdu jî madekirî ne. Bawer bike tirs gelek

gihaye we. Metirsin, ez kekè we me.

Menîje - Dé, tu jî biqej. . . [Hevind di jeverê de winda dibe.]

Gvanok- 5

En berê, ji Hevind pê ve
Qejem - Cire dixeyidî Menîje, bi Xwedê zarokekî délai e.

-569-
Menîje - Belê, ez jî dizanim, ma dema yariya ye. [Ji dur ve guregura balefiran tête bihîs¬

tin]

Qejem - Ev dîsan Déwên Guhderzî û balafir, herwekî di ^rokan de digotin.

Menîje - Fedikire [fekire] Qejem rast bi rast bi ser me de tên.


; [Keçik U ezmên dmihêrm, balafir nêzmg dibm, li dorê gule dikevin. Paj bîstekè h peh¬
navé jî. Qejem û Menîje xwe li erdè dirêj dikin. Sê car bombe ser hev dikevin holikê. Din¬
ya toz û tarî ye. Çav çavan nabîne. Balafir heta qedandina bombeyé xwe di ser pehnavé re
digerin. Gaveke din vedigerin qerargeha xwe. Dmya hêdî hêdî vedibe, holik hilwejiyaye, di
dhê wé de çalin xuyane. Ji birîndaran yek jî nemaye. Di nav jikêr û zinaran de hin serî mil
û hesd téne dîtin. Ji newalan ve dengê tevmgan. Desteréjeke xurt. Ji jeverê çend peya der¬
dikevin, di nav jikêran de disekinin, Gurgîn û Felemêz di nav wan de ne]

Gvanok -6

Qeşem, Gurgîn, Felemêz, çend segman û esker

Qejem - (Ji dhê xwe) Gurgîn tu yî, Fdemêz.

Gurgîn - Qet melivc, dhê xwe de bimîne.

Fdemêz - Menîje li ku ye?

Qejem - Ew jî U hir e di nav keviran de


Gurgîn - Xwe dirêj bike (ji he¬valèn xwe re) kanî esker, dabûn pey me.

Fdemêz Ev e tên.

[Ji jeverê qederê deh panzdeh eskerè rej derdikevin, segmanén kurdan û esker dikevin
bêdaré hev. Li hev dixin. Ji eskeran sê çarek têne kujrin. Eskerên din jî tên. Herdu alî xwe
ditelînm, jer e. Paj pêlekê pijtmêrén kurdan e.]
Yekî ji pijtmêran - Hey guhpehninon min hesp bere ser mélaka dêya we da

ew!...

[Çend desteréjén din, esker direvin, segmanén kurdan didin pê. Dengê rivingan hêdî hê¬
dî dur dikeve. Diyar vala dimîne. Cendekê kurdan û eskeran tevlî hev li erdè ne]

Gvanok -7

Qeşem paşê Menîje

Qejem - (Ji dhê xwe serè xwe hildide û ban dike) Menîje, menîje (ji xirexirè pê ve tu

deng lê venagerîne. Careke din ban dike) Menîje, Menîje, keçê (xwe bi xwe) mala miné çi
lè qewimiye, mebe ko. . . (dikeve nav cendekan lè digère. Menîje di nav keviran de deverû
vezeliyaye. Qejem wè dibîne. Xwe lê ditewîne û dildjîne hembéza xwe. Ruyê Menîje bi
xwîn e. Qejem ruyê wê dijot. Menîje hêdî hêdî xwe dilivîne. Birîna wê sivik e. Menîje radi¬
be ser xwe.) Ax keçê dijminan tu nekujd te ez kujtim. Hindik mabû ez dîn dibûm. Bê te

min è çi bikira, ax keçê ax. . .

-570'
Menîje - Dilê xwe runîne, tu tijtê min nîne, birîneke sivik. Lê min ji te re negotibû halê

me ne tu hal e. Tu nabînî dijmin xwe gihandiye heta pahnava me. Ma ji hir û wê ve çi he¬
ye? Em è herin ku. Car sal rivav. Ew çend jer û xebat ew çend xwîn. Jin, mèr, pîr, zar û

hewqas kujd û mirî. Ma hemî ji bona vê pajiyê. Ji bona ko em pehnava xwe berdin desrê

dijminan. Ji xwe destê me de ev gir, ev gir maye. Geliyê Zîlan û Tendûrek ketine destè dij¬

minan. Di nav Kurdistanê de tenê ev gir maye ko di serê wê de em di dora wê de dijmin

tène kujtin.

Qejem - Hêj rastir di destè me de tenê ev der maye ko em dikujin û welè tène kujtin.

Di derên din de kurd nayêne kujtin. Lé wek pez û dewaran têne jerjêkirm

Gvanok- 8

En pêsîn, Hevind

Hevind - Q'i jeverê dertêt) Bûkinon, ji we re kefaret be (ji Menîje re) mala miné birîn¬

dar î (madê wî digubère) birîna te ne xedar e?

Menîje - Tijtekî si'vik

Hevind - (Li dora xwe dinihêre) Ka ala me xuya nake, çû ko? [tevda li aie digerin, ji nav

keviran derdbdnin; diedilînin û ji nû ve dadiçikînin serê jikèrekê]

Hevind - Bi vê bumbardumanè dijmin em gelek êjandin, min digot qè tenê di çeperan

de, lê dibînùn ev der jî. Divêt ez herim nik Qubad (xwe dide jeverê)

Gvanok- 9

Qeşem, Menîje

Qejem - Belè me d digot.


Menîje - Min è bigota, ji xwe nayê bîra te, berî çend rojan ew xortè bi cilên teng ko di¬

bêjin U Ewrûpayê xwendiye, rojnameke dijminan dbcwend û ji dora xwe re digot: "Belê xe¬
bera wan e. Ev jerê ha, jerê me digel wan ne wek jerén zemanè berè ye. Berê, me li ser qe-
mçûr an mîriyê jer dikir. Carin hebûn ji bona xwînîyekî jî. Lê îro ji bona welèt û heyina

xwe jer dikin, diqewimînin. Belê ev jerên ha ko çend sal in di welatê me de dibin jerinin bi
armanc in. Ew xistine serê xwe mala me ji déstè me bibin. Ew mala ko ji mêj ve ji pênche¬

zar sal ve em tè de ne. Ew mala ko gelek neyar û dijmin hewandine, lè tu car nehijtine ko

ew tê de dh bibn û warèn me ji me bisdnin. Biyanî, wekî dihatin welatê me û vedigirtin


me xwe dida çiyan. Û li jor -ve li çûn û hatina wan dinihért. Lê îro ne welê ye. Hildikijin çi¬

yayên me jî, nahêlin em di ser wan de jî bisekinin. Ji lewra, ji bona me du rè ninin. Rêyek

heye. Divêt em dijminê xwe ji mala xwe derînin û xweyiyê mala xwe bibin"
Qejem - Belê Menîje welê digot. Xebera wî ye jî. Qesta wan qelandina me ye. Dilê wan

heye na^vê me ji dinyayê rakin.


[Ji jeverê pêjna lingan têt. Keçikan xwe ker dikin û ber bi pèjnè ve diçin. Birek birîndar
xuya dibin. Hin di dar û bestan de hinên din di pijta mêran de hilgird. Dar û bestan pêjî

dédînin erdê, keçik diçin ser. li birîndarî dinihérin û wek mihînén vedniqî xwe didin paj]

-571-
Gvanok- 10

En pêsîn, Serwer Beg, du segman û peyayên din

Herdu keçik bi hev re - Ax, ew e, xorté dlteng.

. (Birindarên din dibin jikeftê û cendekan ji diyarî kaj dikin]

Segmané pêjîn - Serwer beg bi xwe ye.

Segmané duwem - Qurbana mêraniya xwe ye.

Segmanè pêjîn - Berbère hezar mêrî bû.

Segmané duwem - Serek bû, serekan rc serî bû.

Segmanè pêjîn Xwenda bû, zana bû.

Segmanè duwem - Bi her awajd hêja bû.

Segmanè péjîn - Xelk pè disekinîn.

Segmanè duwem - Dijmin je dilerizîn.

Segmanè péjîn - Ruhniya çavên Kurdistanê bû.

Segmanè duwem - Ne mêrê gornistanê bû.

Segmanè pêjîn - Ji bona mèraniyê ji bona qewmandinê ji diya xwe bûbû.


[Di wè demê de peyayek dikeve diyarê, bi destê xwe re dûrebîn û jejderba serwer Begê

digire, xwe digihîne dar û bestè û ser ejnuyèn xwe disekine.]

Gvanok- 11

En berê, Qubad. paşê Hevind

Qubad - (Bi dengekî bi girîn) Ax ez benî, ez gorî min digot xwe ew çend mede pêj.
Ma em seyèn te nizanim ji bo çi bûn. Te keriyê xwe çawan bè serî hijt. Ez gorî min digot

ez goriya seré te bibim, te ez kirim kéla gorna xwe. Bego! Bego! Begê zirav mirin ji bo te
hêj gelek zû ye. Dinya din rahed ye. Tu ne mêrê rahetiyê yî. Tu mêrê jer û qewimandinê
yî. Ev çiya gir û gaz tenê bi deng û navtêdana te jîn û ser xwe ne. Bè te çiya nizim, rûbar
zuwa, ezman bê roj û tav e. Tu bi mirina xwe gelek rijtan ji me dibî ko îro ji me re gerek
m. Tu qîma xwe bi mirinè didnî lè em nayînin. Tu ne yê xwe yî tu yè me yî. Mirovèn wek
te ne qesr in, karwanseray in. Heqê rûnijtina herkesî lê heye. Bego! Bego! te hertijt, dé û
bav zar û zéç ji bona wdaté xwe hijtin. Niho welatê xwe ji bona çi û kê dihèlî? Ma naye bî¬
ra te wekî em bi rêdiketin, dotmama te ji te re çi digot: "Tu min ji bona welatê xwe dihèlî
û diçî, ma ez te ji bona kî bihêlim û herim ku? Welatê min jî tu yî, berde ez jî herim welatê

xwe, ez jî bi te re bim"

Hevind - (Hevind dikeve diyarè, li dora xwe dinihêre, li ber dar û bestè ser ejnuyan dise¬
kine, herdu destên serwer Begê maçî dike û bi dengekî zîz) Ax min nizairîbû ko mirov di¬

kare du caran jî sêwî bimîne.


Qubad -Ax ez çi dibêjim. Ma zanim çi dibêjim. Bego! Bego! Begê zirav rabe serê xw hil-

de.
Serwer Beg - (Çavên xwe nîv bell dike. Bi dengekî nizim) Qubad tu li bir î?

-572-
Qubad - Belê ez benî, ji bè fihêriya xwe hêj heme û li hir im. Hêj nemirime

Serwer Beg - Memire jî. Da ko kirasè min è bi xwîn bibî mal, bidî dotmama
min, kurê min tê de bi xwedî bikin, zû bigihînin û bêxin xizmeta milled. Millet nikare ge¬

lek U hêviyê bhnîne. Je re canfeda û canbêzarin divêtin. Ji diya wî re holê bêje.


Qubad - Ma cire ez benî, Xwedè hez bike tu bi xwe kurê xwe bi xwedî bikî û bigihînî.

Birînên te ne xedar in

[fi devè Serwer Bes xwîn têt û dîsan ji ber ve diçit)


Qubad - Xwezî min ev negotana, xwezî min ev dem nedîtana, ditirsim pê dilê

xwe xira kiriye


Serwer Beg - (Dîsan çavê xwe vedike û li Hevindî dinihêre) Hevind kurê min tu jî li hir

î?

Hevind - Belê ez benî li hir im. Emrekî te heye.


Serwer Beg - Ne kurê min, lê herwekî min ji te re berè jî gotibû, serè xwe ji çeperê gelek

dermexîne, te seh kir?

Hevind - Belê ez benî demaèxînim.

Gvanok- 12

En berê, Lewend Axa, bijişk û çend peyayên din

Lewend Axa - Beg çawan e?

Qubad - (Bè hemtè xwe) Rahet e.


Serwer Beg - Hûn bi xêr hatine axanon. Segmanén jikefi;ê çawan bûne? Ditirsim dijmin

li wan batiye hev, dîl ketine.


Lewend Axa - Belê ez benî dijmin li wan hatibû hev, lê dîl neketine. Ji xwe di jikeltê de
bîst û pènc peya hebûn. Qederê dused eskerè dijminan bi ser wan de girtibûn. Yen me vê
pajiyè du metralyozên dijminan xisribûn destê xwe. Bi êrîjekê li dijminan bûne der. Ji du
saetan bêrir bi hev çûn, clawî dijmin jikiya û xwe da paj. Segmanén me xwe gibandine çc-
perên me. Vêca dijminan dîsa berê xwe dan jikefté. Lê jikeft êdî li wan ranedibû. 1 latin û

keriné. Şikeft û hijde cendek ketine destê wan.

Serwer Beg - Di newalê de.


Lewend Axa - Dijminan eskerè xwe bi jûnde kijandin. Newal weke berê ye. Tu deng û
pêjn je nayê. Sib miriyên me û qederê sed cendekên dijminan lê miqate ne. Di girê jéran

de ji ber ko tu sîngên segmanén me nemane, dijmin gule û berikên. xwe davèje ruyê ax û
keviran. Me serê kaniyè ji destê dijminan derxisdbû. Vê pajiyê dîsan ji me zemt kirine. Lê
me ew çend cendekên wan xistine navê ko devê kaniyè ritimiyc av sor diherike. . .
Serwer Beg - Di herderî de mêranî, di herderî de kurdanî. Lê dijmin serdest. cm di her¬
derî de qels û bêkeys, ji lewra di herderî de bindest in. Belê mêranî tjenc e, di heriijiî, ne¬
maze jerî de mêranî jerrê péjîn e. Belê mêranî giyan e. Lê ji bona ko giyan bilive, tev bigere
je re dest û ling û ji wan destan re jûr û rim divétin. Ne peya ne ne çek. Car meh di vî girî
de dorgird, hero peya û çek kém dibin. Li janû [jûna] wan tu nayê. Ava ko serê xwe neda-
ye kaniyekè, rojekè de biçike. (Dengê wî digubère, bi vîn û hijkî) Axano! Qerara we çi ye?

-573-
Êdî dem e, divêt hûn c}erareke xwe bidin.
Lewend Axa - Beg esil tu yî. Heke qerar divêt, dîsan tu zanî. Te çawan émir kir em ê we¬

lê bildn. Ma kengê me bêemriya te kiriye.

Serwer Beg - Lê beye ko ez nemam.


[Hemiyan xwe ker dikin, deng ji tu kesî nayê. Bijîjk dikeve nèzîngî Sen,ver Begê, zenda

wî dibe destê xwe. Bijîjk bêmad e]

Lewend Axa - Belè Beg tu çi émir dikî?


Serwer Beg - Yè mm, divèt hûn xelk è çekhilgir ji yê ne çekhilgir veqetînin. Zar û zéç bi
rê xin bila bikevin dejta Ecemistané herin nav kurdén Erdelanè. En çekhilgir ji vî girî der¬
basî girè din bibin û heta pajiyê lè bimînin. Xwe giran bifirojin. Belê xwe rind biparêzin zû
zû xwe medin kojtin. Ji hergavî bêrir mêrè mêrkuj bibin û ne xwekuj. Da ko dijminê xwe
bè dijmin mehêlin û di erdè Kurdistanê de agirê serxwerabûnê medin temirandin (dengè

wî tête birîn, nema dilive)


Bijîjk - (Xwe digihîne wî, serê xwe dike sînga wî, çavên wî hêstir dikin) Çû, herê serwe¬

rê me çû, stûna me a blind û xurt hilwejiya.


[Qubad û Hevind xwe davèjin lingên wî, keçik digirîn, çavèn xelkê hêstir dikin. Pêlekê

di vî halî de dimînin]
lewend Axa - Hevalno! Serwerê me çû. Herwekî bijîjkê me gotiye bayekî ne bi xèr stû¬
na me a bilind û xurt hilwejand, koné me di ser serê me re xist, lê divêt em konè xwe rakin,
vedin û jopa serwerê xwe winda mekin.
Birano! Ne ji min ne jî ji kesekî din rêt, herwekî divèt pesnè Serwer Begê bidit û li ber bi¬
kevit. Heke em dbcwazin giyanê wî ja bikin divêt em bixebirin û wesiyeta wî bînin cib. Di
jîna wî de em bi emrê wî ve diçûn, paj mirina wî divêt em bi wesiyeta wî ve herin. (Aie ji
jikêrê dibe û bi Serwer Bagé dadike) Bego! Di jîna xwe de te ew hildigirt, di mirina te de

divêt ew te hilgirit.
[Lewend Axa, bijîjk, Qubad û peyayên din dar û besrê biltînin, dadnin ser piyên xwe,

hêdî hêdî diçin, xelk didin pey wan. Qejem davèje ser:]

Way U min, way li min, porkurê ax û ez ê

Serwero! Serwero! Serwerê qewmekî

Şehîdê, bilind î, jehîdê Bihujtê

Li te xist ne bi çav berikè koreld

Serwerê, geram î ax li me way ez é

Bextrejê dayikê! Dotmamê porkurê

Rqa xwe girèdin, Serwer çû gorinè

Lê bêyî! Rebenê! Dotmama xwelîser

Lê bigrî! lê bigrî, délai î! Torin î

Way li min, way li min porkurê ax ezè

[Diyar pêlekê vala dimîne. Ji eniya jer dengê top û mitralyozan rêt. Hèdî hèdî deng nê¬
zîng dibin. Qasid ji jeverê de rê û dikeve diyarê li dora xwe dinihêre kesî nabîne pêj-ve diçe.

-574-
Dengê rivingan héj nêzîngdr û xurtir dibe]

Gvanok- 13

Lewend Axa, bijîşk, qasid. Hevind, Qeşem, Menîje, û peyayên din vedigerin

Lewend Axa - (Ji qasid re) te digot dh li yen me teng bûye. Dijmin ketiye newalê û diki-
jme pehnavé [Deng û pêjn hêj nèzîngtir dibin. Çend berik li pehnavé dikevin. Segmanek
birîndar dibe û dikeve bijîjk lè ditewe, yekî dîdr jî ]

Lewend Axa - Herçend em ê vî girî vala bikm lé niho nikarin. Me hêj kar û barê xwe ne¬
kiriye. Ji û pè ve di vî halî de em ê çawan pijta xwe bidin dijminan û derbasî girè din bi¬
bin. Ji lewra divêt em bi êrîjekê dijminan ji çeperan hilkin û bavêjin rûbarê din. Dé xord-
no! Zarono! Herçî ko ziravê wî tenik e bila li pajiyè bimînit, érîj zarono êrîj. . . [Tevda xwe
didin jeverê. Lewend Axa dikeve pêjiyê. Peya dibezin dikin ko ji hev derkevin. Birîndar gi¬
hane cankijiyê]

Bijîjk - [Li dora xwe li keçikan dinihêre. Radihêje tivinga kujtiyekî] ez ko dizanim birî-
nan derman bikim divêt bizanim birînan jî vekim. (Dide jeverê)

Gvanok- 14

Qeşem, Menîje, pêşde terxelekeki tevlî hev

Qejem - Dijmin dîsan bar bûye

Menîje - Emrê seyê har ne dirèj e

[Dengê tivingan li ser hev rêt. Gule dikevin dorê, guregura balefiran jî dikevin navê. Qê¬
rîn, ax, û nalîn. Ji aliyê rojavayî xelkekî tevb* hev, jin û zaro, kal û kokim, çend birîndar di-
kevm diyarê. Hin li ser lingan in. Hin jî bi zikéjkê xwe digihînin hevalèn xwe. Ji newalê ve
deng tèn. Geh nézing dibin, geh dur. Balafir tên, diçin, bomban davèjin. Gurînek. . . baia-
firek berbijêr dibe û dikeve newalê . . . ]

Menîje - Ma em cire sekinîne. Birîndar nemane em li wan miqate bibin. Piranî bi birî¬
nèn xwe ketine. En mayî bè me jî dikarin. An ew ê sax bibin an xwe bigihînin hevalèn xwe.
Êdî dhê me jî çeper e, eniya jer e (radihêje tivinga segmanè mirî û dide jeverê)
Qejem - Ma ez te kengê bi tenê dihêlim (dide pey wè)

Pîrejinek - Keçê! Keçino! Ku ve? Ku ve? Xwelî li serè we mebit. Mala min ê. . .

Gvanok- 15

En berê ji du keçikan pê ve

Kalek - 0i pîrejinê re) tu jî dengê xwe bibiie.

Pîrejin - Ji xwe min tijtek negot. Eve min dengê xwe jî birî.

Kalo - Xwedéo! Tu bi rehma xwe bike. Li ber vî halî çawan hedara te têt. Heke te miro¬
vèn dîndar divétin, em in. Heke te mêrên qenc, xudan bext û rûmet divêtin dîsan em in

Pîrejin - (Bi dengekî nizim) xebera te ye bira. Lê kes bi jolê Xwedé nizane.

-575-
Kalo - (Ew jî bi dengeld nizim) Belê Xwehê welê ye. Lè ev jol bi darè çavan e [Dengê ti-

hinekî dur dibe]


Birîndarek- Hey, ez qurbana dest û lepên we bim. Yen me pêj ve diçin. Dijmin pijta

xwe da wan.
Pîrejin - Ma tu ji ku zanî xorto? Tu jî wek me li hir î, tu kesî nabînî. An nav di me didî.
Birîndar - Yadê, ma tu nabihîsî ko dengê tivmgan dur dikeve.

Pîrejin - Ko dengê tivingan dur diket


Birindar - Ko dengè tivingan dur diket, je dbcuye ko dijmin bazdidin û yen me didin

pey..

Kalo - Xebera wî ye xwehê. Niho tu nizanî çi kêf e. Dijmin di re ve, yen me dikevin pey.
Carin hene bi seriyan bi sîngè li hev diqelibm. Hmgê tiving wek ço ne. Tenè zîqezîqa jilfa
xenceran e (bi dengekî nizim dihorîne:)

Lè xenceré lê xenceré

Qevdrejê kal nezeré

Ez li te geriyam delalê! Çavrejê delalê! Tu kanê, enî zêrè kanî.

Jina Kalo -Ma min negoribû tu xurufi yî, ma dema berdolaviyê ye?
Kalo - Pîrê tu ker be, tu ji ku bizanî, belê berdolavî mazîçinè, ma tu ji ko bizanî wekî
dengê top tivingan dibihîsim çawan dilê min hildavéje. Herê mirin hebiwa kalbûn nebiwa.
Xwezî! Xwezî! Li wan wextan, li wan zemanan. Heta ko em nedigiban sîngên hev me tiving
bernedida bev. Ne ji paj talde û nav çeperan. Hertijt kurdmand bû. Ji xwe eskerè rej yek¬
car bi me nikaribû. Ji heft bavè wan zède bû ko bilkijin çiyan û bikevin warèn me. Ko me
xwe digiband kuntara çiyê ewan ruyê xwe badidan. Ji me vedibûn, heta sala din, heta hingê
ko em diketin dejtê [dengê tivingan yekcar dur dikeve]

Gvanok -16

En berê. Qeşem. Menîje. Gurgîn. Felemêz û pèsdetir Hevind

[Tevde ji jeverê derdikevin. Menîje birindar e, Felemêz ew hilgirtiye. Gurgîn jî birîndar


e, Qejem ketiye bin çengê wî. Birinèn wan ne xedar in]

Kalo Axanino xèr e?

Gurgîn - Xêr e apo.

Pîrejin - Mala min ê keçik jî birîndar e, min digot meçe, lé guh neda min.

Birîndar - Ma min negotibû dijmin jikiyaye.

Fdemêz- Belè jikiyaye.


Gurgîn - Şikiya û kijiya rûbarè din, yen me dane pey, heta ko wî bibin bajon

hinda newala din.


Fdemèz-Dijmingelekêjiya, di newalê de bikare xwe biparèze jî, heta ko xwe bi cdilî-

ne je re çend roj divèn.

Kalo - Ji yen me pir hatine kujtin.

-576-
Gurgîn - Kujtiyên dijminan bêtir in.
Kalo - Ji piran pir ji bindikan hmdik.

Birîndar - Pismam, gelo niyeta mezmên me çi ye? Ma ji me re jî tevdîrek naye dîtin. Ez


biketam pijrê kevirekî mm dikarîbû rivingê bijolînim. Lê çawan xwe bigihînim heta wê de¬
rê.

Felemêz - (Bê hemdè xwe) Ko Xwedê hezkir, ew jî dibit (ji Menîje re) çawan gelek diêjè.
Menîje - Ma ez kengê di destê te û di hibna cane te de diêjim, tenè ditirsim.
Felemêz -Ji çi ditirsî?

Menîje - Ne ji tu tijd, ko ez bibêjhn, mebe ko bbceyidî.


Felemêz - Naxeyidim, ka bêje çi ye?

Menîje - Ma tu nizanî, belê ditirsim ko tu mm dîsan berdî, em dîsan ji bev veqetin. Ma


cire ji min veqed, te nedît rex te de mm jî jer dikir. Te bi xwe digot, lierikên min qet jaj
nedibûn, digihan armancê, èdî em ji hev veneqedn ne?

Felemêz - Nizanim keçê! Kar zane, derb zane. Ez çi bêjim, dinya jer e, jer hero bi awakî
ye.

Hevmd - (Bi deng û qîr ji jeverê derdikeve bi desrê wî rc çend bombe hene) Baj èvar
axano! Hûn çawan in, rahet in, èdî metirsin, dijmin gelekî dur ket. Pijta wî jikiya, zûzûka
nikare vegerc (bomban janî wan dide) ev sêvên ha jî ji we re rêkirine.
[Xdkdikenin]

Gurgîn - Te ev ji ku peyda kirine?

Hevind - Keko heke naxiyidî ez é bêjim te.

Gurgîn - Qet naxeyidim, hema bêje.

Hevind - Wekî dijmin bazda û hûn ketin pajila destgirtiyèn xwe kofî û guliyèn
wan edilandin ez jî ketim himbêza çeperên dijminan û ev dane bev [xelk tevde dikenin]
Qejem - (Hevindî himbêz dike û radimîse) Tu çi xortekî ddal î.
Hevind - Keçê welê mebêje Gurgîn Axa de bidexise. [xelk dîsan dikenin]
Pîrejin - Xwedê te bihèle kuro di vî halî de te em kenandin

Hevind - Di halè me de çi heye, me dijmm kevand, gubpehn revand, bûkèn


xwe dvand. Ji xwe talaniya tevé élé dawet e. Ez herim li bijîjkê xwe bigerim. (Xvve dide je¬
verê)

Qejem - Çi lawikekî délai û bi dil e.

Menîje - Xwedé wî bihèle (ji Qejemê re) birîna Gurgîn çawan e?

Qejem - Ji halê wî xuyaye, tu nabînî halê wî ne tu hal e.

Gurgîn - Guh medé xwehê, ma tu nizanî Qejem e, ji xwe re dibèje. Tu tijtê


min nîne, niho dikarim tivingè hilgirim.

Menîje - Xebera Qejemê ye, tu ê çawan bikarî tivingè hilgirî, tu nikarî xwe hilgirî.
Qejem - Tu nizanî çi xwîn ji te çûye

[Ji jeverê pêjna Imgan û dengên mêran rê bihîsrin. Lewend Axa û hevalèn wî]

577-
Gvanok- 17
En berê. Lewend Axa. Xurşîd Axa, bijîşk. Hevind û peyayên din û pèsdetir Qu¬
bad

Lewend Axa (Li xelkê dinihêre û ji ba^valè xwe re) me tu wext nîne ko em

bikin. Di^vêt tavil dest bi xebata xwe bikin.

Xurjîd Axa Belê, hima niho.

Bijîjk - De rûnin, em biaxivin. [Xwe ji xelkê vediqednin û didin qundkeke]

Lewend Axa Ji xwe rehmed rèya me janî me dabû.

Xurjîd Axa - Ma ji û pè ve rê heye.

Bijîjk Hingê ez û Xurjîd bikevin nav peyan. Xelkê çekhilgir ji yê ne çekhilgir vec]ednin

û karê wan é neçekhilgiran bi rê xin.

Lewend Axa - Ji xwe ev e, tu jèwr û mijèwra din nîne.

Xurjîd Axa - Tenê, divêt qederê deh panzdeh peyan jî bijînin ber eniya jer, arîkariya Fi-

lît bikin.

Lewend Axa - Ne ji xwe.

Xurjîd Axa - Bi peyan re tu é kê bijînî?

Lewend Axa Bila Gurgîn bi wan re bere.

Bijîjk Gurgîn birîndar e, bila ew bi te re bê.

Lewend Axa - Hingè Felemêz, herdu jî hêja ne, yek ji ê din çêtir e.

Menîje Ax.

Lewend Axa - (Li xwe dizivire) ev çi deng e?

Felemêz tu tijt e ez benî, dengè birîndarekê (ji Menîje re) dîn mebe.

Menîje - Dengê birîneke.

Felemêz - (Devè Menîje digire) keçê, dîn mebe.

Xurjîd Axa - Tu zanî, lê bi min ez biçûwama çêrir dibû. Tu li pêj ez li paj. Tu segma¬

nén me bigihînî girè din ez jî herim pèjiya dijmin bi Filît ra heta sibe èvarê pêjiya dijmin

bigirim û pajê digel peyan bêm xwe bigihînim we.

[Bijîjk û Lewend Axa li hev du dinihérin]

L£wend Axa - (Ji Xurjîd re) keko tu gelek wesriyayî. Di her delavê teng de tu. Lê heke te

dil heye. . .

Xurjîd Axa - Dilhebûn jî heye. Ji bona selametiya tevayiyê divêt ez herim.

Bijîjk Pezê nêr ji bo kêrê ye.

Menîje (Ji Felemêz re) Te dît ji te mértir hene.

Fdemêz (Bi em) Ji min mezintir hene.

Xurjîd Axa - Êdî divêt em dest bi karê xwe bikin.


Lewend Axa - Qi xelkê re) jinino Mêmino! Ev bûne car sal em tevda di van çiyayan de ji

bona azabî û serxwebûna welatê xwe dixebitin. Di nav van car salan de me gelek tijt dîtine.

Lê çavên me ji tu tijd nerirsiyane û di ber her dijwariyê de dilên me xurttir û zexmtir bûne.

Em tevda malek bûn. Jin û mêr zar û zêç nav hev da diman. Herkesî karê xwe, wezîfa xwe

kiriye. Tu kesî nehijtiye ko lome jî bibit. Di mêranî û fedakariyê de hûn ji hev derketine.

-578-
Rojin hebûn em birçî diman. Şevin hebûn emji sermayê diqefilîn. Lè gilî û gazindi nedihat
bîra me. Nedihat bîra tu kesî. Herkesî ji bona welat û milletê xwe her zehmed dikijand û
pê jadibû. Ji ber ko herkes bîreweré kar û xebata xwe bû.

Kurdinon! Em îro mala xwe biguhèzînin. Em è mala xwe a car salîn berdin, je derkevin.
Lé di vê guhastine de em ê bibm du ber. Xelkê çekhilgir derbasî girê din bibin, yen ne çek¬
hilgir xwe bidin dejta Ecemîstanè, nav kurdên Ecemè. Ko Xwedè hizkir pêjdetir em ê dî¬
san hev du bibînm. Di vê navê de herçî ko ji me mirinè dibin hîmê avahiya serxwebûna
me. Herçî ko dhnînin sitûn û dîwarên wê. Avahiya bê hîm nikare bisekine, hîm bi tenê bi
ser erdê nakeve. [ Xelk xwe ker dikm û li hev du dinibèrm. Xurjîd Axa peyan dibijére. Bi¬
jîjk birîndaran mijûl dibe]

Birîndarek - Ma cire? Ez bi çekhilgiran re naçim, birîna min sivik e.


Yeld din - Heke xwîn ji min diçe ez herim kuderê jî bi rê ve bimirim.
Lewend Axa - Zarono! Wextè me hindik c, dev ji kurt û pistan berdin. Peyayên ko divêt
bène hilgirtin ji me re ne gerek in. Dirèj mekin, divèt herkes qîma xwe bi qedera xwe bînit.
Qejem û Menîje - (ji lewend Axa re) Ma Axa em jî ne çekhilgir in. Te bi çavèn
xwe dît, me çawan jer dikir.

Lewend Axa - (Keçikan himbêz dike) Belè xebera we ye, min bi çavê xwe dît,
hûn çekhilgir û segmanin rind in. Lé xorrin hene bê tiving in. Em ê tivingên we bidin wan.
Keçik - Ma em ne xort in. Tu me pîr dihesibînî. Tu ji ku zanî ko em hinge
xortên te ne mêr in. Ka kî ne, wan janî me bide.

Lewend Axa - Çavên min cane min bê fêde ye

[keçik vedigerin nik destgirriyèn xwe, xatir dbcwazin û dikevin nav neçekhilgiran]
Hevmd - Hûn jî ecêb in lo! Ez ji we re cane xwe pêjkêj dikim. Hûn ji min salên min di¬
pirsin. Ma hûn harine hire tenè ji bona kujtinê, heke welê ye rabe min jî bikuje. Ne heger
we mirin jî daye çavè xwe hingè ez bi kèri kujtinê meyim jî ma bi kèrî mirinè jî nayêm.
Dema ko tu bimirî ez dikevim jûna te dimirim û te dihêlim ji bona ko tu bikujî û welê bi
kèrî we têm. Te seh kir Axa!

Bijîjk - Ji xwe ew berdestiyè min e.

Hevind - (Direve nik Bijijkî) Apo ez xulamè destê te me, min mehêle, ev Lewend Axa
zalimek e, dixwaze min bijîne dejtê.

Bijîjk - Metirse, tu ê bi min re bêyî. [Karwanê neçekhilgiran bi rê dikeve, xelk ji hev du


xatir dbcwazin. Qejem ketiye bin çengê Menîje]

Qejem - Qi Menîje re) Xwezî em keç nebiwana.

Menîje Ma hingê em ev çend bi van giredayî dibûn.

Jinek - Yen ko anîn an mirinè an nema didnin, divêt sibe hûn jî ji bona dusibê bînin.
Menîje - Yadê dev ji me berde [pajiya karwanî ji diyarî kuta dibe]

Lewend Axa - Êdî dem e, di-vêt em jî bi rè kevin.


Bijîjk - Ne ji xwe. [Segman dibm du ber û car car rêz digirin. Berê Xurjîd axa serè xwe
daye jeverê. Berè lewend Axa aliyê rohilad]

Lewend Axa - Hevalno! Ma gerek e ez nav di we bidim. Hûn hemî mêr in jerdîd û karê
xwe bîrbirî ne. Tenê ji îro pê da jerê me ji jerên borî girantir û dijwartir bibin. Ji lewra di-

-579-
vêt hûn jî ji berê xurtir Û zexmtir bibm. Dilên we dido û gurçikên we car. Hevalnon! Bila
çavên me hergav U pêjiyê bibin, weld em péj ve diçin didin pey mirinè Û gava ko em xwe
didm paj mirin dikeve pey me. Lê herwekî rehmed gotiye, lê herçend ji me rêt divc cm ca¬
ne xwe biparézînm û zû zû xwe nedin kujtin, da ko dijnûnén xwe bê dijmin mehêlin. Pêj-
ve zarono pêjve, Xwedê bi me re ye. [S^man tevda marja jêrîn dbcwînin û bi rê dikevin]

Marşa Segmanan

Em biran e tevde kurd in

Enîbilind serevraz

Cihên me ne jehar, zinar

Em èlo ne teyrê baz

Welatê me diya me ye

Em tev je re gorî ne

Hijyar bûne herçî kurd in

Demê tarî borîne

Daxwaza me heqè me ye

Doza me ye serxwebûn

Em dbcwazin serxwe bibin

Demên dîlî neman çûn

Me sond xwarî ser bextê xwe

Bi rûmet û bi xencer

Welarê me aza bibit

Em bibin jî kerbiker

Mirin, mirin, mirin hebit

Vè jînê re bê serî

Êdî bes e, dîlî bes e

Şerm e kurd re hesîrî

Top lê dbdn, tiving req in

Deng e ceng e to! To!

Ser e, jer e lawno jer e

Teq e req e lo! Lo!

Di jerî de wekî jêr m

Kes namîne paj. . . paj

Pèjve diçm xortên me tev

Yek du sê car marj marj

Qubad - (Dikeve diyarê. Xwe digihîne pasiya segmanén Lewend Axa. Tiving bi mile wî,
dûrebîna Serwer Begê bi stuyê wî ve ye. Desrê wî de kiras) ev e kirasè wî ê bi xwîn

[perde datét]

580-
CUHABA LAWANÎ LI DIYA BERXIKE HAWARE
HAWARÊ
Hawar Hawar délai î

Tu ruhniya çavan î

Dadê! Dadê Hawarê Nûxwèriya millet î

Roma, nan ji ber xwarê Rèzan î hem rêber î

Gelekî ez kêfxwq bûm Bencekî te hat giha

Ji ber te pirsiyarê Xwqmeqam û pirbiha

Vègav halê min qenc e Berxikeld pir délai

Ev erd ji min re genc e Xwejdvat û xwejheval

Ev hal wisan bimîne Ketiye nav Berazan

Pajê tu car ne renc e Ejîreke navgiran

Ferhenga min pir dibe Xwejdvat in bi jûr in

Hero zèdetir dibe Di jeran de mqhûr in

Cemed li vir kak dibe Ejîreke sîng bi pirç

Meqas jî cawbir dibe Pir xwezî dikin dibèn hirç

Apê Hirço dibèje: Ew Boz in pir délai in

"Ji Mîr Gelo re bèje Hevalan re heval in

Hawarê pesin nehijt Belè "yazmîj kir" heye

Kiçik kir kesê bèje Lê ne ev sue yê me ye

Ew mîrên gelyê Goyan, Ev e sûcê mezinan

Ko siwaran berî peyan Ko ev hiss zû da nedan

Dixwun bi eqilmendî Bi xatirê te Hawarê

Gerek ev bibin beyan Biherike rûbarê.

Digel vê tunebûné

Digel vê qasîbûnè Hebeş îsmaîl

Sipasan pêjkéj dikim

Bi awê ejîrbûnê"

ICekè Boz li ser dike: SERXWEBÛNA MIRÎŞKAN


"Ji me re serwer meke

Em, gij kurd in! Xwîna tirk //' birayê min Şewket Beg re

Ji bo me rehwan bike"

Ez bême ser fikra xwe, Li welatê me Xerza

Gotin û armanca xwe Dîkek hebû Şebreza

Bihna ntin pir fireh bû Rokê ew çû nav dîka

Bi gotinên diya xwe Ji wan re go hédîka

Bes xwe bidin enîjka

Qedrî Can Werin bêjin mirîjka

Mirîjk tev de bûne kom

Berê xwe dane cem bûm

-581-
Go bi zor û bi gazin
Lejker tev de bûne lek
Em heqê xwe dbcwazin
Hm çdeng û hin kulek
Baz go kiye seresker
Berê xwe dane çolê
Go tu nizanî ey ker
Tevlî koç û tev êlê
Ez im paja ez im mîr
Teyran dî go nagihan
Ez im jah û dhangîr
Had lejkerkî giran
Bazî çû cem dîkê dî
Tev de firîn ji malan
Dî go ew jî weke wî
Berê xw dane balan
Tevan go paja û mîr
Ew jî li hev bûne kom
Kesî nego ez wezîr
Yeld rabû gote bûm
Nefer bûne yuzbajî
Ey serbilindé îran
Heta giha yê pajî
Wey padîjahê teyran
Bazî rabû çû banî
Rabe ser xwe tu mîro
Li ber destê bûm danî
Ji bo me bêje îro
Tilûr tev lè bûne kom
Ev lejkerè bè jimar
Qale ya eyyuhelqewm
Gelo heye je zerar
Ev hatine ji mala xwe
Bûm kenî û gote wan
Divèn îsdqlak xwe
Bakm bazê pehlewan
Bûm go bazê dîlawer
Rabû hudhud serfîraz
Gelo kiye seresker
Wî çû bi lez gote baz
Go tev axa û mîr in
Go rabe ey tu baz î
Bè wezîr û mudîr in
Şah te îro dixwazî
Bûm hêdî rabû ser xwe
Baz çû cem jah li banî
Taca xwe da serê xwe
Destê xwe li ser hev danî
Go bi taca serè min
Go ey xwendekarê min
Kes nîne himberê min
Zû U min ke barê min
Rabin wek pehlewanan
Bûm goq bazê xwînxwar
Da em herin ser vanan
Bi lez rabe bere xwar
Hatin teyré du birak
Bazî rabû wekî jêr
Ban kirm kund û qirak
Firek da xwe hâte jêr
Go bûn werin binèrin
Bazê terî bi rèjî
Ka em îro çi mèr in
Hâte cem dîké péjî
Dîkan xwe dan enîjka
Destê wî girt û hejand
Bû qîrqîrê mirîjka
Nitqek je re dirijand
Go fermana me rabû
Ûlan sen nerelisin
Koma wan ji hev belabû
Go em xelkè Bedlîs m
Ê ko kujrin ê ko man
Sizin burde ne ij war
Hatin gunda bêgiunan
Dîk xeyidî lê da dar
Wan jî wekî me kurdan
Bazî jehda xwe anî
Destê xwe ji ber xwe berdan
Dîk jî darê xwe danî

-582-
Elok û tûtik û qaz Were zulfan bide bayé

Tev de bûne belengaz Ji nav alem hilîn tayê

Hemî ketin koxè rq Dmèrim bejn û balayé

Çîroka me ji re xwq Bes e qurban were rayé

Cegerxwîn Bibe sîwan li ber tavé

Tu rojê neqjekî bavé

Tu rengîn ke bi zèravê

Bikuj Bod di wê gavé

DILBER
Mustefa Ehmed Botî

Ji du çehvan dibarin dr

Di dinyayê Idrim hêsîr

Musilman im bdè bè pîr

Ji bo jînê divêrin jîr

Ji bo çehvên h ez perwan Kitêban: Qiseyê Pêşiyan

Ji bo xizmet diçim kerwan

Di heylan de tu yî rehwan

Bi dest û pê ketim dawan Mamosta îsmaîl Heqî

Tu bes biskan bike çîn çîn


Di dema derketina vê bejmarè de çend
Ji nav alem tu î zêrîn
nivijtên kitêba jorîn gihane kovara
Ji xet û qewseyên burbîn
me. Spasan li nivasevané wê dikin û xebata
Dibînim herkes e ew dîn
wî pîroz dikin. Ji ber ko di vê bejmarè de

dh nemeye em îro jî tenê çend mamikan


Ji her mûkèn te rê yek deng
diguhêzînin stûnên xwe.
Dibêjin dîlbera serheng
Dostê dosrim dost e, dijminê dijminim
Şefeq daye heta xerçeng
dostim e
Ji vî konî hilanî reng
Ajî le xeyalek, ajewan le xeyalek.

Wek mûm joqî bo biné xwe niye.


Te awir da birîndar im
Sal bi sal xwezikem bepar.
Ji bêçarî kirêdar im
Keçel hekîm biwaye, dermanî serê xwe
Sev û rojê bi hawar im
ekir.
Ez bê nîsan û adar im

Bixwaze dîlbera min tu

Di dhan de seranser tu

Hemî jêr in havî tu

Ji rojê pir xuyatir tu

-583-
HEJMAR 21

SEHfTt Yekîtiya zimanê kurdî

-I-

Le bo yekîtiya zimanê Kurdî Komelî bijar:- bo pak kirdinewey kurdî

le kelîmey bêgane em komele be baj eza¬

nim, ke ebê xwêndeware bê firmanekan û


Nivîsevanè me ê délai û hèja Hevmdê
be taybed dewlemendekaniyan bêken.
Sorî di hejmara Hawarê a janzdehan
Komele; çi hê bijare bî, çi hê derûniye bî
de ji bo yekîtiya zimanê kurdî enkêtek veki-
be pare fermanî d be d ebê. Parej be pîtak,
ribû.
temsîl piyaneqo, zor baj pêk de. Fermanî
Li gora jertèn enkêd cuhab heta serè gu¬
em komde ebê bikirî be pènc kertewe.
lana vè salè bihatina hinartin û di Hawarê
Ewaney ke kelîmey senetkaran edûzine-
de peyda belav bubuwana. Belê çend cuhab
we ewaney ke = dcaret ko ekinewe.
gihane me. Lè ne ew çend ko me hêvî dikir.

Nemaze ji îraqê ji cuhaba jêrîn pê ve tu tijt


Za-
ne gihîjte kovara me. Ji ber ko Hawar ji zû
nisa
ve ye naçit îraqê û destê me ji kurdên îraqê
bûye.
ziraet

Ev jej meh in, hukûmeta îraqê nahêle ko


kovara me bikevit èrdê îraqê. Heta niho, bi
" îj û karî da-
hêviya ko hukûmeta îraqè emrê Memnû'd
îrey hukûmet ko ekinewe. Hemû pdêkî em
rakit û ke berê destûra kovara me de bidit,
komele pêwîst e be ladî da bigere û kelîmad
me deng nedikir. Me çend caran murace'et
ped dwanî kurdî biduzîtewe û çépelêk kelî¬
kir, me ji wan re da zanîn ko Hawar kova¬
mey dwanî dûziyewe xelat bikirê kurdekanî
reke edebî ye û eleyhdarîya îraqê nekiriye û
xwarû be dya, biraxojewîstekanî jorûj be
nakit jî. Me xwest, îro jî em dbcwazin vé
dya bo peyda û xulk kirdinî em komele
meseleyé bi qend û dibcwejî safî bikin û bi
hewl bidin her komele bc dya kovarêkî
hev mekevin. Lé heke nebû, hingè em jî
edebî derbihênî, muellîmanî kurd ebê bibin
fikr û gotina xwe ser vê meseleyé bibêjm. Lê
mubqirekî baj bo belav kirdinewey ew ke-
êdî bila li me megirin, me bihna xwe jej
lîmare ke be kovar belaw ekirète we damez-
mehan fire kir. Herwekî bi xwe dibêjin,
rînerekanî em komele paj xerîkbûnèkî zor
"sue ê destpêkirî ye" (el-badî ezleme).
qonxireyek biken bo nûsînî qamûsèk û he¬
Niho em vegerin ser enkêta xwe. Herwe¬
rçî kelîmatêkî dwanî jorû we xwarû heye lê
kî me di hejmara janzdehan de gotibû em
bijérin bêkine be qamûsèk.
cuhaban bi rèz û tarkê ve belav dikm. Ev e
2 - Ke ferheng (qamûs) amade kira ebê
cuhaba pêjîn:

-584-
jirketêkî metbû'at bikirî û asarî kon û taze Cegerxwîn im mirim ez çûm ji bo we Sebriyek ma

çi edebî, îcdma'î, zîra'î, sen'etkarî, dcarî be Erê hemberê kuid e we lê bê we heya esnianî

kitêb binûsirî û xezete û kovar belav bikate-

we be nirxèld herzan, ebè le birman neçî Cegerxwîn

boni çap û zengûxiraf ddden pêwîst ebo

muwefèqiyed em jirkete.

3 - Komelî bijar çi hè xwarû û hè jorû LI GORNISTANEK AMEDÊ


ebê serenc bidare ew hekîmaney ke kurt e,

û pir mane ye we usûlî îmlay Tewfîq Weh¬


Ijev ji jeva pirrir bihna min teng bûbû.
bî Beg û Bedincaniyekan le yek bida, û xe-
Dîsan derdê min serî bi derxistibû. Şaxên
têk eriwanin be ladnî binûsin ke serbesd bi¬
mor li kolana dev bernexûn diyar bûn. Ta-
bin û udeba û ju'erakanî kurd bilaw binérî-
jan û tivancan ji dil xwe dirêjî kilox dikir.
newe û ewanîj ebê qedrê ew tqd'e bizanin
Tezînê sar di biné lingan heya qoté serî di¬
û we'z le ko le min al û çawî rej bibênin. ..
çûn. Qefseng li min teng bûbû û têra dilé
Xwe bidine edebiyati rojavayekanîj. . . Êtir
min nedikir. Weld nexwejê ko ta li serî di¬
hurmet bo dostekanî kurdî.
de min dixwest dlên xwe biçirînim. Xwê-

daneke sar û zelqok bi eniya min ketibû.


Lawêki Kurd
Min li derdê xwe kiribû der, lé mikima wê

tinebû. Kela gîhana welèt. . . kela gîhan we¬

lêt...
Peyameke Cegerxwîn
Min da xwe û rabûm - navbera mala me

û behrê dused gav hebiln - ber ve behrè


Ji Osman Sebrî efendî re
çûm (Hercar ko ev kela li min radibûn ez

diçûm ber behrê. Ji ber ko derdè min û wê


Bi gorî bim ji bo te ey birayê min tu kanî
bi hev diman ko timî bi pêl e, hewîniya
Ji dûrî ve te destê xws di nîvét destê min danî
min pè dihat) hêdî hêdî diçûm go mîna pê¬

lên behrè, dengên wîrewîr û kan û zarîna


Bi min û te du destên bê çep û last ey birader
teyrekè jevê di zik hev de wek lorika diyan
Belê herdu qewî jar in di yek lajê ginanî
b ber dergûjê bi cane min jadibûn. Dilé

min fire û xwej bû, lê kela min pirtir radi¬


Me piisî derdê kuidmanan ji çerxa etlesa jor
bûn, U min qewimî ko piyên min pire
Nezanî bo tevan derd e belê lê me xizanî
car nedigiban erdê. Çengên min radibûn.

Wê gavé min fira teyran dixwazandin. Bi


Belê zêr e bdê zêr e bdê zêr e bdê zêr
jêna Yezdanè gewre ba ket bin çengên min
Xwedanê wè cflian^r e bila kirêt dixwanê
û firiyam. Difiriyam lê zûka ji teyran û ba-

lafiran û kamilkan difirîm. Bi wê çûyinê di


Ji bo me ne eqil fède dikî ne xwendina pir
saetekê de min dikaribû di ser hemû dinê re
Ji bo me ço divêtin da ji tiisan bidne banî
derbas bibim. Ciyê ez biçûyamayê nêzîng

bû di bihnekè de Filisrîn, Şerq el-Urdun,


Feke va ye mirim îio ji dinya ez hilatim
Sûriyê derbas kir û li tala serê kaniyè li sîno-
Bi géra xwe bi çerxa xwe te daxwaza me nanî

-585-
kir û qendya ne. Çiku ji wê rojê û vir de
rê welêt raperîm. Di navbera Mêrdîn û
bavè kurdîtiyê yê.pajîn tu yî û dé her tu bî.
Wêranjehré re mm xwe gihande ser Diyar-
Bende ji minnetdaré te kurdekî piçûk, bé
bekirê. Lê gava gihîjtime Diyarbekirê li hêla
kêr e. Ji ber ko Yezdan dilè min wek dilèn
Derê Çiyan drêjek nûrê weka keskesorê lê
birayèn min é kurd zexim çênekiriye ji tij¬
sitûr bi ber çavên mm ket. Çavên min deli-
tên piçûk û mezin zû diéje. Dièje lê ne êje-
yan hmekî ez wer mat mam pajî mm xwe lè
ke nexwejî, éjek evînî... gij dibe agir. Agi-
girt û çûm. Gava gihîjtime drêja nûré weka
rekî wilo ko cenabè Zerdejt li bê tejebûna
perperoké ko per dijewidn ez di jor da hati¬
wî vedidniqc.Can û cendek li min peri-
me xwar û ketim. Hhi êvar û zû bû. Cihê
tandiye, bibnekê nikarim bè xem rawestim,
ez ked li pêjberî rawesteka balafirên Roman
gij jewat... sotin... jan... tajan... dr... ti-
bû. Kilos (eskerê tirko) di ser bel û bin hêla
min re derbas dibûn. Ez di cihê xwe de vanc in.

- Ey qencê Xwedê! Qesda min dîtina we¬


mam pijd demeke dinê qeriya [rej] û ker
lèt û vî erdè ko ji jêr û lehengan tijî ziyaret
bû herkes nivist. Tenè dengekî bi jên ji
kirin; û ji vê jana di dilê xwe re jî dermanek
Dîde dihat. Serekî mm doralên xwe çav kir
ji cenabê we xwastin bû. Lê evè drêjé perên
li neyaran nîjan nemabû. Hîn drêja nûrê bi
mm sodn û ketime xwar va me ka tu ji min
hemdé xwe jewl didan. Ji ber ko du ma-
mén mm jî di wé erdê de vejardne mm za- re çî dibêjî?
Tu deng çênebû. Hat bîra min ko bê ni¬
nibû ko kî jér li wir radizê. . . Sêx Seîdê ICal.
zanin dinê qerî ye û gij nivistine ji lewre tu
Min hèdî hêdî xwe gihande drêjé. Vêca zi¬
dhab nedan. Dîsan min kire zarî.
manê min hatibû gjrtin nizanîbûm çî bê¬
- Ey gewretirè qewmê min! Tu . . . tu bi
jim. Serekî min û dil li ber hev da kar bi
kesera dilên van jehîdèn li nik xwe û bi ku¬
mm nedibû, min nikaribû du pirsan bi dh
la dilê jehîdèn kela xwê dikî ko dhabek we¬
bikim. Wilo dest best berê min li drêjé û
kî dibcwaza min bidî. . .
rawestiya bûm. Bîstekè bi jûn de zeman he¬
Dîsan weka berê dinê kir. . . tu deng çê¬
bekî bi ger ket û min got:
nebû. Car din bi dengekî zîz layijîm.
- Ey ke'ba qewmiyeta mm Sêx Seîdê Kal!
- Ey jehîdè gewre! Pijd mîrè ola Mu¬
Te. . . te. . . te ândra dîliya qewmê min bi
hemmed! Hîmê heyina kurdanî ye! Tu bi
zexmiya dil, piraniya zanîn û rastiya xwe
evîna xebata jehîdèn ker û Seydxan û Elî-
qetand. Weka jêr ko di qefesê de bi derke¬
can dikî ko hinde min bê fer nekî, ya ez ne-
ve. Ev qevmié ko çarsed hinde sal in xwe ji
hèjayî vê daxwaziyè me?
bîr kiribû, xwe wmda kiribû, bênav û bêza-
Dîsan tu tijt bi derneket. Êdî mecala min
nîn mabû, ketibû xewa mirinè, di wè xewè
û xweragirtinê nemabû. Firqata girî ketibû
de ew jér te hijyar kir. Neyarè ko dbcwest
qirika min bi bel dengê xwe min kire gazî û
me û navè me û zhnanê me ji dinè hilînê
di desrê wî da lê da û jikand. Ji roja ko te zarî.
- Ey hijyarkiré qewmê min! Tu bi mêra¬
serî daniye û vir de kîjan kurd g bike û li
niya di dilê Ferzende û îhsan û bi gorna
Kurdistanê çî bibe hemû kurê ne çiku
Birho dikî ko min evqas jerpeze nekî. Ciha-
bmgehé wî xanî te veda û hîmê wê te danî.
bek... du pirs... dibcwqiyek. . . çi dibe? Ma
Heya ko dinê hebe ew kesên ko dibm na¬
vê kurdî û kurdîtiyê de bijîn minnetdarên ez jî ne Kurd im.

-586-
Bi sehkirina hersê na^vên dawiyê ji rojhi¬ Beri hertijd min pirsa jûndvînê kir. Gote

latê drêjê de deriyekî mezin ji erdè vebû û min: Divê U ser rêzika me tu mamê xwe bi-

yeld mezin serè xwe bi derxist. Çi bibûnim bûnî ko qartekî bide te da ko bikarî biçî di¬

ko Ezîz axayè Silopî ye. Min ew nasî lè wî yarê ci^vînè. Min pirsa mamê xwe yè Şukrî

ez nenasîm û ev xeber ji min re gotin. kir got: "Ne di nav dvînê de ye nibo li mal

- Bira ji bo Xwedê hinde meke qêrîn û e, hat pirsa Hesen Xeyrî kir û daket ber

zarîn. îjev dvîna mezin heye ko kes nikare Dîde". Gazî xortekî kir û qewîd lê kirin.

bêr nik me, ma tu ji riya Xwedè ketiye ko Ezîz Axa ma li ber derî ez bi xort re daketim

welê dikiye gazî. Hîn pir dirêjkî em è xebe- ber Dîde. Mamê mm destmêj digirt gava

rê bidin melekan. Doje nèzîngî me ye de çav li min ket hat ez himbêz kirim û dilê

çend zcbaniyan bijînin û bi agir bera te din xwe U min xwej kir û destûra xort dayê,

û li nav çava te bidin heya dimirî lè te gu¬ xort çû. Min pirsa mamê xwe yê din kir

neh e raneweste bere mala xwe. got.

- Hey lo pepûko! Tu ji agir ditirsî ma - Ew li bihujtê dimîne herwekî li diné ji

agir bi min çi dike? Agirè ko Xwedè éxisd siyasetê kanig diman li jî xwe welê kanig

dilé min heke berdim bila Dojeh je bidrse digiriye.

ko ew dé bé zebanî bimîne li bi jûn de - Mamo ma vira ne bibijt e?

ez dixwazim bêm dvîna mezin bibûnim û - No! Hire qada xebata welêt e. Dixwazî

jiudê min heye. te bijînim nik mamê te bere li bihujta jehî-

Li ser pirsan axê berê xwe da jêr û dan hèreke.

çend pirs gotin: - Mamo te zimanê xwe yekcar guhartiye.

- Ma kesî te yê dvakê li bir heye? Ko bi- Ez didrsim ko tu bîn li ser zaravayê welêt

karibî werî diyarê d^vînè. bî. Lê dinihèrim peyva te tekûz e.

- Erê Axa heke ew jî ne weka min sê ser - Erê kurê min! Heya du salan berè em

bin du mamên min li hire hene. Xeberè bi¬ herkesê li ser zaravayê welatê xwe diaxivîn.

de Şukrî û Nûriyê Mirdêsî bila destûra min Lê pêrar ko tirko Sêx Esedé Hevlêrî bi dar

bigirin da ko werim nik we. Ma tu min nas da kirin, hat dnariya me û bi ripetipa ca¬

nald? Malava hinde em tev di hepsê de mêr dvatek ya zanînê hâte pè niho li ser zi¬

man. Niho ez leqayî te bûm tu li min radi¬ man dixebitin.

bî. . - Serekê dvata zanînê kî ye?

- Gava min tu dîd bê sîpe bûyî ji ber wê - Serek Sêx Es'ed Efendî ye, nivîsevan

min tu nenasî. Li qisûrê menibère tu ne bi¬ Salih Begê Hênî û diwanzdeh jî libatên wê

yanî yî dikarî werî. Bira! Ez dergevanê devi¬ hene. Ev salek e bi pêkanîna lerhenga me¬

na mezin im di èvarê de wilo émir dabûn ji zin mijûl dibin.

ber wê min hinde tu kez kirî de kerem ke - Tu zanî mamo! Tiirko zimanê me raki-

were.
riye?

Ez çûm, Ezîz Axa ez himbêz kirim û da- - E, berî çardeb rojan min di hijyariyê de

xistime jèr. Dîsan derî dada. Ga^va em dake- xwandibû.

tin jêr çi binihérim wira jî alemek lê aleme- Ma tu rojnameyên we hene?

ka ava. Rê, avahî, tevger djtekî ji eqil der - Bi navê "Hijyari"yê rojnameke me ya

bû. Hele kareba ji stêrkén ezmên pirrir bûn. siyasî heye. Ew jî bû salek bi mêraniya Fuad

-587
me xwe gihande, nuh ava kiribûn qesreke
Begê bi hev ket. Fuad Beg gerînenedeyê
wilo mezin bû ko 'Yildêz" nayênin bîra mi¬
berpirsîyar e, Kemal Fewzî gerînendeyê
rov ez ecebmayî bûbûm. Gdo tûbê qesra
çapxanê ye, Hesen Xeyrî semivîsevan e û
dvîna mezin çilo bû? Em gihane derè qesra
Had Exd xebergiban e.

- Ma ji bo çi hûn Ehmedê Xanî nakine zaïûnè mamè min got.

- Kurê min dizanî? "Hijyarî" li hire bi


seroka dvata zanînê?
- Ehmedê Xanî çavdarê tevayiya xebatên derdikeve.

- Ezbenî ma niho vekiriye?


zanînê ye.

- Piraniya we dîmokrat in an arîstokrat? - E, vekiriye dbcwazî em biçin Fuad Beg,

- Ji rojnamevanan pê ve hemû arîstokrat hevalan, serekî bibînin?

m. Heryekê hicetek di bin çengan de ye Mm dilkirina xwe nîjan da. Bi asansoré

em hilkijîn tebeqeya nozdehan. Çapxanê li


hinde navmalekè.
- Mamo Ezîz Axa gote min dvîna mezin wir bû. Xortekî du mil li ber derê çapxanê

heye dbcwazim tu min bibî û ez bibûnim. rawestîbû. Mamê min pirsa began kir wî

- Kurê min ez bi xwe naçim dvînê heke got:

- Hesen Xeyrî Beg bi navê rojname çûye


dixwazî qartekî bidime te bere.
li dvîna mezin guhdariyè dike, begên mayî
- Ma ji bo çi naçî d^vînè?

- Lawê min vê derê meli^vîne. Pirsên rast li hire ne.

Mamê min li pêj û ez li dû em ketin na¬


en tehl m. Dema tijtek bè fesal dibe ko kê
va çapxanê. Diktor Fuad bendek dinivî-
kiriye raste rast didime ruyan û giUyèn wan
sand. Di dema destguvajtinè de çavè min lê
jî bi semîvekê dikim. Vêca çavên xwe li ki-
rén hev digirin. Tu bi xwe dizanî bihna ketin sernama wê " Cendekê Bè Serî, Des¬

mm jî teng e û xwe ranagirim. Dawî dilê tên Çûne" bû. Kemal Fewzî jî hejmara Ha¬

hemû hevalan li min dimîne ji ber wê yeké warê ya bivdeban bi dest de bû "Tola Kar¬

wên" dbcwand. Min pirsa Had Exd kir go¬


beft sal in ko careke tenê çûme dvîna me¬

zin. Kurê min qene tu wer nekî. Hergav li tin; çûye welèt ji me re xeberan bîne pijd

ser axaftina welatê xwe were dîtin. dil û xadran Diktor got.

- Wey sed carî xwazî bi dilê te mamo! - Malava qe hûn bi ser me de nayèn. Di¬

vè hûn yekcaran li halê me bipirsin û hinek


Qene heft sal in tu car ketiye dvînê. Bi serê

te ko di van heft salan de hé careke jî neke- jî bi mal werin.

- Ev e bi ser we de hatim û bi mal jî Bir¬


time dvînè. Min weka perçemekè perê xwe

rûçikand hemûyan pirsên min tehl dîtin. Bi


ho bi malbata xwe ve, Sêx Evdirehman, bi¬
rek xorrên ker, Seydxan, Elîcan û Tewiîq
çav hej li min dikin. Lê min hîn diyarè dvî-

nan nedîtiye. Çiku hemû dizanin devê min Axa bi hinde hevalèn xwe ve nehatin?

nasekine. Ji ber ko U nik me jî ça^v^irtin he¬ - Erê tu had û ew hatin lê ne wekî dax¬

waza me. Tu bêdh û bêwar mayî hinga em


ye ji lewre. De bila ew derd bimînin di dhê
ketm bîra te. Ev mêrxasên banê jî neku ha
xwe de. He min bibe diyarê dvîna mezin
bihatana . . . diviyabû serè wan di hîmê
careke li tevgera we binihérim.

Mamè min da pêjiyê. Em bi rê ketin. bingehê welèt ketana û cendekê wan biha¬

Qesreke bê awa mezin hâte pêjiya me. Mm


tana Gava hatin serè wan pê re bû. Di¬
yar e ko U dest békêriya we ev jêrana mirin
pirs kir, got: "ev qesra dvata zanînê ye?" 0

-588-
û xêra wan jî negiha welèt. Hde Tewfîq bimînim? Ji xwe ez jî minèkarê wê yekê me.

Axa hmde giliyè we bi semîvekê kiriye heke Xwedê zane melek zahf xeyidî bû ko li

ê bibînin ditirsim pirsên gelekî sar li ruyê min sor kiribû.

te xînin. De zû rabe an ne ez è gazî rubstèn bi¬

- Ji xwe min jî dil heye ko biçim diyarê kim.

d^vîna mezin. Ko çî bidine rûyê min ez jî dé De bere lo! . . Ma tu min bi rubstèn di-

welê bidime rûyê hevalan. Ma ji derbider- drsînî? (U vegerîme ser Fuad) Bira! Bi yekî-

bûné wê da jî heye? Xwedê dihebînî Hewa- riya Yezdan û bi keser û dilê we bit ko ez ne

ran kî ji we re tîne? minèkarê çûyinê me. Min divê li nik we bi¬

Had Exd tîne. Ma dbcwazî tu jî "Hij¬ mînim. Ne min dvîna mezin dît û ne jî

yarî" kê bire [bibe] ji hevalan re? Sêx. Ma holê çûyin dibit.

Zor spasan dikim. Gelekî minêkar im ko - No. . . mayina te ne rast e. Ma li vir çi

yeké bibînim û bibim. Li ser îjareta Diktor, heye heke welat e li dinê ye û xebat jî li wir

Kemal Fewzî rabû bi nav çapxanê de çû. e. Ji bona dîtina Sèx û dvîna mezin jeveke

Min jî li çapxanê dinihèrî çî çapxaneke dé¬ din were.

lai çi rèzikeke pak. Tu nema Kemal Fewzî Hîn pirs di devê me de bû min nihèrî

v^eriya bat "Hijyarî" bi dest de bû. Xwerû melekê me hevalekî xwe daye pê xwe û bat.

bi herfên nuh bi derxistibûn hejt rûpd - Heke tu nad ev e ruhsrîn?

bûn. Ko çi giha destê min serekê min çav lê Ji ber ko carè di navbera Barzan û Birek

gerand. Ça^vê min bi ji'reke délai ket, lè pir de min rubstîn dîtibû ji min re nas bû.

min wezna wê nedianî der. Şi'ra Diktor Fu¬ Hère babo bere! Rubstîn dinasim. U ez

ad bi navè "Bijîjkê Welèt" bû. Lewma ji ne kesê ko bi bitirsim.

kurdên dinè dikir. Ne gewre, ne jêx ne mu¬ Herdu melekan li hev nihêrîn û gotin:

newwer dibijtin. Di pajiyê de spasan li ca¬ "Bi rastî serê vî hijk e pirs pê de naçin divè

mèrên serkur û derbend dikirin ko tê de jê¬ rubstîn bi xwe were" û çûn. Kemal Fewzî

rên wek Biro, îhsan û Ferzende rabûbûn. gote min:

Hîn min dbcwest bendek didoyèn dut jî - Te ne qenc kir tu yê çûbûna gava ev gi¬

bixwînim min nihèrî destek U mile min ket. lî bikin rubsidn de were. Divè em U wir bû¬

Berê xwe dayê ko mdekek e got: na û hatina bêfêde çi lê tè. Li ser bêmadiya

- De rabe xorto! Şefeqê gewr kiriye di^vê hevalan êdî min nexwest li wir bimînim.

tu ji goristanan bi derkevî. "Hijyari"ya ko di destê min de min pêça ko

- Mala^va çi zû hè niho hatim juxlê min têxim berîka xwe. Min dît desiekî mezin di¬

heye ez è îro jî li vir bimînim û jevé tê dé rêjî ber devê min bû. Min nas kir destê

herim. rubstîn bi xwe bû. Destê min ê ko hijyarî

Nabe pijd jeweqê yekî li hir bête dîtin rêde bê hemdè min li destê ruhstîn da û ke¬

divê ew li diné venegere û em je berpirsîyar tim rê.

dibin. Bi hilwejandina destê min re êjekê li dilê

Ji bona rastiya xebera meUk min li çavên min xuya kir. Min çavèn xwe vekirin ko li

hevalan nihèrî. Kemal Fewzî seré xwe he¬ nêzîka behrè li ser mèrgeké razayî me û min

jand got: "Rast dibèje". Mm got. pijta destê xwe yè rastê di rex xwe de li ku-

Ma cezayé mayina min ew ko tim li vir çekî daye û xwîna germ lè tè. "Hijyarî jî di

-589-
na giyanê wî bîreke wî de bièxim rûpelên
desrê mm de tinebû. Şeweqê hîn nuh gewr
Hawarê.
kiribû.
îlyas Efendî ji giregirèn Dêrikê ye. Zû ve
Mesukeviya Deryaya Sor. is gulanê mi
bi kurdaniya xwe hisiyaye û ji bona azahiya

welarê xwe xebidye. Min navè wî ji berè ve


Osman Sebrî
dibihîst. Ji min re gotibûn ko ketiye hepsê,
dcrkedye pêjberî îsdqlalê, cuhabén zîrek
dabûnê û ho. Ji lewra ez nivîsandina jînenî¬

gariya wî ji wan re dihêlim ko pê dizairin û


bi xwe di van stûnan de bîreke wî belav di¬
kim. Belê, di çaxa serxwerabûna Agriyê de
ÎLYAS EFENDÎ
me gelek qala rehmed dikir. Bi hin hevalèn
me ji wdêt hevdu nas dikirin. Je re dijan-

Kurê Hacî Osman Axayê Reşoyê DêriM dm û je distandin. Bi wan re rabû û ew di


dhê xwe de biqewimanda. Lê herwekî nas e
çû rehmtê
tu kesî neqewimand wer li me qewiman-
I'*^lyas Efendî kurê Had axayê Rejo yê Dê-
din.
rild di siseyè hezîrana vê salè di roja jem- Pêjdetir em anîbûn Samè. Hingê me bi-
behè de çû rehmetê. hîsribû ko îlyas Efendî derbasî xerê bûye û
Li gora ko ji me re hâte nivîsandin reh¬ batiye Sûriyê. Lè hukûmetê ew wek hevalèn
med bi mévanî çûbû Amûdé. Ew çend he¬ dm; nebijtibû ko li ser tbcûbî bimîne û hi-
valèn wî heta derengé jevê di qehweke narribû Dêra Zorè. Çend mehan li wè derê
Amûdé de riinijtibûn. Wekî ji hev qetiyan ma û pajê vegeriya Serê Kaniyè. Lè me hev
îlayas Efendî jî ser xwe û bi kêf bû. Mirin du nedîtibûn. Hetanî ko ez, berî du salan ji
nedihat bîra wî, ne jî bîra hevalèn wî. Cihê bona çend rojan, çûbûm Hisîçê.
U geraja Amûdé çêkiribûn. Sibetir heta Li Hisîçê em di dvatekê de rûnijtîbûn.
wexteld dereng xwe janî nedabû. Hevalèn Di nav me tu biyanî nînbû. Tev de kurd,
wî çûbûne balè. Gava ketin mezela wî dîti¬
tev de derked. . .
ne ko kurê Had Osman Axa, ji bona xewa Yekî ji min re gotibû ko dengê îlyas
xwe a pajîn û abadîn [ebedî] xwe dirêjî ni¬ Efendî spehî ye. Bi hincetekê min je hêvî
vîna xwe kiriye. Je deng nedihat. Paj xwe re kir ko ji me re tijtekî bibêjit. Li min vege¬
malek û wdatek hijtibûn. Êdî deng ji wan
rand û got:
dé bihata û ew ê guhdariya wan dé bikira. - Li ser çavan, ko min ji te re negot ez ê ji
Rehmeta Xwedê lê û li malbata wî bit. kê re bibêjim. Lè dengê min nîne.

Vêca min je re got:

Hawar - Ez ê ji te re li ser deng û strana kurdan

çîrokekê bibèjim. Wekî ez li Abnanyayê


bûm rojekè profesorekî Abnan ko bi kurda¬
Bîreke îlyas Efendî niyê mijûl dibû û li ser kurdan gelek kitêb

biserhariya rehmed rijeld tekûz û hêja¬ xwendibûn ji min re got: "Min di kitêbekè

J yî nivîsandine nizanim. Lê ji bona jakiri- de xwend ko kurd gelek bijî mûsîqiyè dikin

-590-
û tu kurd nîne ko nizane bistrîne. Ez gelekî Efendî di nav hevalan de ne winda ye. Ji

dbcwazim tijtekî ji mûsîqiya kurdan bibihî¬ hevalan re dîlawerî, mêraniya Efendî ejkera

zim. Tijtekî ji min re nanihûrînî? . . ." Ji ye. 0 kes nikare înkar bike. îlyas Efendî di

ber ko min deng nîne min nikaribû je re berî bîst salan de heta îro ji welatê xwe re

bistrînim. Ma ne gerek e ez bibêjhn ko ge¬ xebat kiriye. Çiku Efendî ji berè de bogirè

lek jermîsar ketim. mala Cenûl Paja bû. Bi wan rc civat û qu-

îlyas Efendî hinek fikirî û ji mm pirsî: lûbên kurdî gelek caran vekiribûn. Wextê

- Ewî çi gote te?


mala Cemîl Paja daketin Sûriyê û pajê bil-

- Ji min re got: Li gora destûra ko her kijiyan çûne dora Mardînê di vegere de ce¬

kurd dizane bistrîne, strandin wesfekî kur¬ nabê wî bi wan re bâte nav kurdmancê Ci-

daniyê ye. Madam tu nizanî bistrînî di kur¬ zire.

daniyê de wesfèkî te kêm e, tu kurdeld Pajê bû yek azayê [endamê) dvata belen¬

kêmwesf î.
gazan. Çend caran Efendî ji dvatê re li zad

Rehmed ji dil kenî û li mm vegerand: û peran digeriya. Çend jerqiyê kurdî ji ber

- Ez çi béjim m zora min bir (dîsan kenî dizanîbûn. Li ku rûnijta civat xwe bi serpé-

û bi ser xist) di kurdaniyê de tu kémaniyâ batiyén kurdî dibcwej dikirin. Efendî ne bes

min nîne ez bi her wesfê xwe kurdekî tekûz tenê munewwer bû. Zèdetir axakî mezin û

im û ji me re çend kdam gotm û em pê ja hèja bû. Çiyayê Mazî nêzîkî car hezar mal

kirin. Xwedê giyanê wî di axretê de û zar û di bin destê wî de hebûn.

zêçên wî di dinyayê de ja bikit. Efendî çend caran jl me re digot: "Ez dbc¬

îlyas Efendî hêj dwan û ser xwe bû. Ça¬ wazim ko di jerê serxwebûna welatê xwe

vên wî bi agirê jîriyê diçirisîn. Eqilmend û de, di jerê neyar û dijminan de bême kuj¬

xwedan tevdîr bû. Rê pê biketa dikaribû tin." We lakîn Xwedayê dbanê nedivabû

xizmeta millet û welatê xwe bikit. Ji zêvari- go yekî wekî Efendî di jerê dijminan de we

yê, di nav belengaziyè de mir je bêtir heyf ji yaxud bi gula belengazekî bète kujtin.

Di mèvanxana Amûdé de bi t]cdebek ava


me re.

jêrîn cane xwe siparte axa sar. Pijd mirina

Efendî çend tomobîl ji bavai û dilxwaza û


C.A.B.
çend siwar ji axa û kurcbnancan bi cendekê

. Efendî re mejiyan û birine Ebû Ceradê. Ji


Paj ko me xêzikên jorîn nivîsandin û dan
ber xortên Cizîrê ve ez serxwejiya mal û mi¬
çapê bendeke Cegerxwîn li ser rehmed
rovèn wî dikim rehmeta Xwedê lê bî.
giha me. Weke xwe û jêr ve diguhêzînin

sttinèn xwe. Cegerxwîn bi zarekî zîz mirin û


Cegerxwîn
vqarrina wî ji me rc dide zanîn.

EZBIŞÛRIM
ÎLYAS EFENDÎ ÇÛ REHMETÊ
Hatime ji tarekê

Ilyas Efendî yek ji munewwer û milletper- Ketime welatekî

werè kurdan bû. Xebat û fedakariya Welat welatê Botan

-591-
Fermana millet, fermana welêt
Dest û qîr Hesinan
Dil bi jewat e dora me jî pèt
Ez bi jûr im bi rim im

Hewjên me bûne berga dijminan


Kurdistanê tu délai
Mehrem nehijtin ketm her zêlan
Gorî te bin xorrê jepal

Mm tu dîd ji dur ve
Me tijdk nema, ne nav c ne deng
Ajiq bûme ji kûr ve
Lê em diqorm qulingè bêçeng
Ez bi jûr im bi rim im

Ji Xaniqînê hetta Firad


Ez kurd im bi ra û xwîn
Ji me girtine evî welad
Kekè min e Cegerxwîn

Dejta me kûr gir bilind


Ketin dhê me em mane derve
Welatê me délai rind
Êrîj e êrîj ji jor û jêr ve
Ez bi jûr im bi rim im

Bèstûn mane kon xeyûran


Xwedê ez kirim cindî
Rejmalên(i) me jî tev kirin talan
Ko jer bikim bi rindî

Ser bû felata kurdan


Di qesra x'we de em dergevan in
Aza bibit Kurdistan
Di mala xwe de em gî xulam in
Ez bi jûr un bi rim im

Zozan nemane havîngeb bi yar


Bdê min jûr û rim e
Rèlên me bê belg newal bûn pesar
Heyfe min jî ew Rom e

Şûrê min bi ar û pét


Havîna me sar zivistan germ e
Xizmet bikit bo welêt
Ma ez çi bêjim ev hal ne jerm e
Ez bi jûr im bi rim im

Diyarbekira xopan bi sûr û bi tat


Ebû'tnad
Girdî Sîwan (2) de kèlèn me bûn lat

Senandeza (3) me maye bè dezdar

FERMANA KURDAN Mîrên Erddan lê nabin guhdar

-Ji Cegerxwînê ceger bixwîn re - Dibên çikiya rûbarê me Zab

Ji dijminan re me daye cuhab

Ferman e Mîro lo Mîro ferman

Fermana me ye fermana kurdan

Lo Mîro ferman fermana kurdan


Ne tenê ferman bo mîr û axan

Farmana me ye fermana gijkan Ax û nalîn têt ji keç û bûkan

-592-
Piranî em in bûn hindikay^ Rût û tazî ne ne jal e ne jap

Di mala xwe de em bûn biyanî Ji dijminan re me daye cuhab

Lêk vekirine ereb û ecem Lo Mîro ferman, ferman e ferman

Romî ji xwe nas enake tu kerem Rendde mane pismam û dotmam

Keremkarê ko tev siremkar in Ar diwejînin mawîzer top in

Rêya me gird dur ji jehar in Hilwejiyane ne gir ne kop in

En Ewrûpa)d ew jî heval in Welat perîjan wèran e dehar

Hevalèn wan in çimld em jar in Ne xort xuyane ne kal in diyar

Kemêl karê xwe wisa pêk anî Kurdbûn bû guneh kufr e kurdanî

Li hundur dîlî ji der -ve gird Çimld em mèr in wehjet mêranî

Bertîlkirî ne dewlerên dorê Serdar nesax in segman birîndar

Ci'vatmilletan nake tu jorê Dar û bestan de çeleng e çi dar

Ew d^vaneke gelek bihnd e Ne keçik hijtin ne jin jinûbî

Wek du xwînstan bi sûretek rind e Tev xeniqandin bin dar û devî

Gotina Wîlson tev derew derket Dil bi birîn in, derdê me kûr e

Gubpehn û fireng kirin adet Felata welêt nizanim dur e

Tev derewîn in ne tenè Wîlson Nijdevanî jî çû ji destê me

Zêrê piçûk jî ev e Henderson Reben û pepûk tev mar gesd ne

"Yes yes"(4) dibêjin "san fiit"(5) jî deiw Destên xwe me tev ber xwe de berda

Ji wan re délai gubpehn û erew Dest hilînin lew em bibin serxwe

Ereb û elb guhpehn jî bi wan Min hedar nayê ber vî deravî

Dest dane hev du tûran û qehtan Tev dhê xwe de qê bûne bawî

Belengaz xizan ne hal û hewal Homa (6) tu bêje ma ev ji hebî

Malê me yexma xwîna me helal Kurdén te serwer bikin xulamî

Li Qefqasê jî jopên me hene Ne rûmet maye ne namûs ne deng

Gelek mebin jî çend kurd lê hene Qê em mirîne bêxwîn û bêreng

Bipirsî kurdan qewmekî boj e Newal li me kûr derdèn me giran

Bojèke welè hev du disoje Sin li me nizm in burcên me wêran

-593-
Zevî bûn beyar gundèn me xerab d û jikesd dé gojt bigire û pijta te dé rast

Ji dijminan re me daye cuhab bibe.


Lê çi fède ye feleka Sèxê min zû girtibû û

negiha rqatiya wan çiyan û wan bûkikén


RemoyêQenco
nûhildayî û bijkivî ter bibînit û bi wan kul

û keser û kovanan ve pijta xwe da me û çû

rehmetê.

BÎRHATIYEK YA ŞÊXÊ MIN


Mustefa Ehmed Botî

Di sala hezar sèsed û çil û nehan de di


xizmeta hezretè jehîdê gewre û bihuj-

d, Sêx Evdirehman Efendî de bûm. Li Qa-


1. Di zarê Sulemaniyè de konè rq
mijlokê me nimêja îda hadyan ya mezin
2. Girdî Sîwan di bajarê Suleymaniyè de
dikir. Pîrekek digel çend zarokên xwas û ta¬
gomistaneke bi dar û rèl e. Di wextè jeré
zî û serkol û perîjan U ber me re borîn.
mezin de eskerê tirkan darên wê birîn, kè¬
Hezretè Sèx bi zarê xwe è jêrîn pirs kir:
lèn wê jikènandin û gornistan xerab kirine.
- Hûn çi kes in xwijkê.
3. Bajarekî Kurdistana Ecemîstairê ye.
- Ma em çi ji we re bêjm em mihadr û
4. Bi îngilîzî, belè belè.
bdengazén hêla Hezaromê ne. Di sala berfà
5. Bi Fransizî, bêjik, herhal.
giran de jape bi ser me de hat û gimd û ba¬
6. Di zarê paloyî de Xwedê.
jarên me li ber xwe birm û em ji hertijd xe¬

las Idrin û bi \â rengî em li van derî û kola-

nan èxistin.

Vère vère çend hêstirèn weke mirariyan ji

çahvên rq û belek rijihan û ser ruyê sorgulî

û mubarek de herikîn.

- Ma hûn çi dibêjm birao, qê serê wê ja-

pé gihaye we jî.

- Belê em jî weke hewe li berketiyên wê

japê û lehîyê ne. Lê em wek kevoka nûfer-

xîn bûn. Ji ber hûc û biriba çengên me ew

jape bû pezek û li ber bayé ket û em ziwa

parizd derketin. Bizane xwijkê berfà ko bû


jape û li ber Imgan ket zûka dihelit û çiya¬

yên wé zû rej dibin û kulîlkên bendemayî


zû dibijkivin. Bi hhnmeta Yezdanè pak îro
em ew m. Eger tu bawer nakî hère li welatê

xwe bigere û hewakcve serê kop û kumerên

bilind û qenc zêrevaniyê bike. Hmgê tu ê

bizanî ev tijt hemî rast in û ev dilê i ê peri-

-594-
HEJMAR 22

HESPÊN XWEŞXWANÊN KURDÎ Şepil zérînè * Şepil melanê

je - pil - zê - rî - né
Bi navê Yezdanè pak é dilovan û mititvan
je - pil - me - la - nî

Tu bizan ji rê ve hespên xwcjxwanèn


Keçiké te bidine * mîrê Cezîré
kurdî car m.
Ê çeleng û ê laxer û é sivik û ê rewan.
keç - kê - d bid ne
Hespê çeleng du gavan davèje. Hei^ave-
mî-rê-Ce-zî-rê
kê pêne movik tê de hene.
Ê laxer du gavan davèje. Hergavckè jq
Erê siwaro çiqas hespên wekî van te dîtin
movik rê de hene.
tu karî bêjî ev hespê çeleng e, dugavan e
Ê sivik du gavan davèje. Hergavckè heft
pêne movik e. Wekî niha van çend hespên
movik tê de hene.
ko bi jûn ve tên.
Ê rewan du gavan davèje. Hergavckè hqt

movik rê de hene.
Destar gerya li * dora bajéro
Ez hêvî ji heval û hogiran dikim eger kê-
Lolo pismamo * lazim bi lazim
manîyek di hespên min de dîtin bire rast
De hûrik hûrik * hûrik deviya
bikin û derbas bin çiku hespê çê bi ketinekè
Hespê Laxer
fihètkar nabî.

Erê ez ê çendikan ji we re ji hev kit kid


Hespê laxer du gav davèje. Her gavekê
bikim ko we nas kirm. Pajê hûn ê ji mm
jq movik tê de hene. Ez ê ji te re çendikan
bihtir û çédr bibezînm.
kit kid bikim. Êdî ji min çêrir û bihrir kari-

bî bibezînî.
Hespê Çeleng

Gava pêjî: Bijaro nemao


Gava pêjî: Ez û delalê
Gava pajî: Dora gund geriyao
Gava pajî, Çûne qirjika

Movik: 6 bi - jar - ro - ne- ma - o


Movik: 5 cz-û-de- la-lê
Movik: 6 do - ra - gund - ger - ya - o
Mo^vik. 5 çû - ne - qir - ji - ka

Km 'un dirêj nabim * kin im lê lê


Malê me li Misrê * Konè me li ebrê
ki - nim - di - rêj - na - bim

ki - nim - ki - nim - lê - lé
ma- lê - mcl - Mis - rê

ko - ne - mcl - cb - rê

-595-
Kal kalê qereçck ê * kal mêrè keçek ê De yar de yar Qudretê * Topa Xwedê lê

kal - ka - lè - qer - ce - kê kerê

kal-mè-rê-ke-çe-kè de - yar - de - yar - qud - re - tê

to - pa - xwe - de - lè - ke - tè

Ebayê ebayé * gorê me radayê


e-ba-yê-e-ba-yê
Lè rêi^ezê koçerê * teresbavè koçerê
lé-tér-ge-zè-ko-çe-rè
go - rê - me - ra - da - yê
t - res - ba - vè - ko - ce - rc

Le sefàn da le sefan da * gezek le ribcan da


Xumxumè torîbanè * kevoka serê banê
(soranî)
xum - xu - mê - to - rî - ba - né
Les - fen - da- les - fan - da
ke - vo - ka - se - rê - ba - né
ge - zek - le - rû - xan - da

Erê siwaro te çiqas hespê jej movik dîrin Ferho bavé ezér e * çû ji talané berjêr e

fer-bo-ba-vè-e-zê-re
tu karî li wan siwar bî û béjî ev hespè laxer
çûj - ta - la - né ber - jêr - e

Ax û eman Çeçanê * keça Ehmed keyanê


Hespê Sivik
a - xû e - man - Ce - ça - ne

Ew herdu hespên ko çûn di nav kurd¬ ke - ça - Eh - med - ke - ya - ne

mancan de kêm in û hindik mirov karm


wan bibezînm. Belê ev herduyén ko tên di Di vir de ez nikarim hespên sivik tevan

nav kurmancan de pir m û herkes kare wan girêdim. Eger feleka mabcerab û sîtemkar

bibezînî. Hespê sivik du gavan davèje. Her berê çerxa xwe U min nedê ez ê ji we re dur

gavekê heft movik tê de hene. Ez ê ji we re


û dirêj xwcjxwanén kurdî tevan kom bikim

cendekan ji hev kitkid bikim. Êdî hûn ka¬ û ji we re belav bikim ax ax siwaro kurmanc

rin ji min çêrir û bêhtir bajon û bibezînm. dibêjm tu çi bêjî li bejna siwarê min tê.

Zcko Zeko Zeynebè Hespê Rewan


Gava pêjî:

Gava pajî: Hat karwanê Helebè


Hespê rewan pirê caran palvan û xwejx-

ze ko ze ko zey wan ko dibêjin. Hespekî jêrîn e, ser nerm e,


Movik: 7
rewan e wekî ava giran di bezé de bala xwe
- ne bê
hat - kar - wa - ne - he bidé siwaro delalo. Hespê rewan du gavan
Movik: 7
davèj, her gavekê hejt movik tè de hene. Ez
-Ic-bè
é çendikan dîsa kiddrî bikim. Hûn é êdî ka-

Hê hatin hatin hatin * koçer ji zozanan ribm bê sergêjî û dilèjî tevan bajon û bibe-

hatin zînin.

- tin - ha- tin - ha- tin


Hè-ha-t
Gava pêjî: Bejna zirav jiva zéro
ko -çer - - zo - za nan ha tin
Ga^va pajî. Poz bi qulé xezêm tê ro

-596-
Movik: 8 bej - na - zi - rav - ji - "Çi bikim ko qewî kesad e bazar

va zê ro Nînin ji qumajî ra xerîdar"

Movik: 8 poz - bi - qu - lê - xe -

zêm - rê - ro Cegerxwîn

Mcçc gorê tu xeyidî * ava gola li me (- TOLA BAVAN

midi
me-çc-go-rê-tu-xc-yi-cË Li bakuran erz li nîvro Sîpan

a-va go la- lime ce -me - dî Pêne salan li pêl bû ala me kurdan

Birho kurên xwe vc, Ferzende îhsan

Selama min senaxwanî * schcrgeh geh Zû birot zû birot ey lawèn kurdan

her bit Kurdistan vejandin van hersê jêran

Se la ma min - se - na - xwa -nî

se - her - geh - geh - her - fc - jan - bit Berê me li armancê, pijta me li Yezdan

Li pêj me rawesd welat, Kurdistan

Wê li ser banî çek dijûjtin * zend û bazm Destê me bi xencer devî de Quran

tevhilmijtin Zû birot zû birot ey lawèn kurdan

wé - li - ser - ba - nî - çek - dijûj - tin Kurdistan vejandin van hersê jêran

zend - û - ba - zin - tev - hil - mij -

tin
Herdem bi moran mij, berf e Agrî Dax

Neyaran kir welat zelûl û kambax

Agir bi Kurdistanê ket * lewra dildt he¬ Ma qê namûs e em ko bimînin sax

war e dil Zû birot zû birot ey lawèn kurdan

a - gir - bi - Kur - dis - ta - né - ket Kurdistan vejandin van hersê jêran

lew ra di-kit-he- war - e - dil


Heft sal in li gir tê borîna mêran

Hey mamista xelkê perde * jûr de kéja le Milên xwe dane bev herwekî jêran

dû gerdê Li ser wan gurmîna top û xumberan

hey - ma - mis - ta - xel - kê - per - de Zû birot zû birot ey lawèn kurdan

jûr - de - kê - ja - le - dû - ger - de Kurdistan vejandin van hersê mêran

Çek û pûsatên xwe hilgirin bi lez

Her lence xanrni lence ye * lendt ye nokè Ne çiya û ne dejt mebên bi bez

Teva îro mirin li me bûye ferz


pence yc

her - len -ce - xa - nim - len - ce - yc Zû birot zû birot ey lawèn kurdan

len - dt - ye - nû - kê - pen - ce - ye Kurdistan vejandin van hersê mêran

Ji bona îro cv çend. Ji xwe ev lê lé ye, he¬ Ez dikime herim venagerim mal

ke xwendevanèn Hawarê pê bendewar bûn, Yadê tu qet mebêj ka ko çû Heval


Ji bona min bes in Kurdistan û al
lolo li pè yc:
Zû birot zû birot ey lawèn kurdan

Herwekî Xaniyè rehmed godye: Kurdistan vejandin van hersê jêran

-597
De bi zorê bigirim Kurdistana xwe ŞÎNAXALÊMIN
Ez ê daçikînim li ser ala xwe

Hmga tola bavan têxim bala xwe


Di sisiyê bczîranè de, li ezmanê kurdan,
Zû birot zû birot cy lawèn kurdan
tofànek ecêb qewimî; histérkek pir bi
Kurdistan vejandin van hersê Mêran
jewq û pir bi nûr ji nijka ve rijiya, xeyidî,

xwe da riya dinyake din û nehad


Heval Şukd
Ji ber vî halî ye ko îro li dinya me ronahî

kêm, hizn û mêlai zèdetir bûye; ehlê dinya

kurdan - nemaze rewjendarê ji rewja wê


AXÛ KESER
hêstêrikè - kezebirîn û dilbbcwîn mane. Yek

je ez im; baxê ^yanê min mij û xumama jî¬


Ezman hejîn em nexwej in
nê girriye; hundurê min ji xem û xeyalan ca
Ezman bi stêr em man bêkêr
bi can zebûn û birîndar e. Gelo çi bû? Ma
Ezman girgir em man bêxèr
hîn de çi bibe! Xalê min, welatiyê min, ma¬
Ezman bi deng em man bêreng
mosta û rêberè min destê xwe ji me qetand
Ezman zelal em mane lai
û ket bin axa rej û sar. Hey wax! Hey wax!
Mèrg û kanî ma bav kanî
Xalê min ji bavan de xismè min bû; lê ro¬
Lat û zinar ka dost û yar
ja ko ez agahè çêyî û xirabiyé bûm ew bû
Welat jepal em kirm kal
dostê min. Ji lewra ko milletperwerekî hêja
Bêriya welêt ajgir û pèt
bû. Tirsa bav û birè min, riya min li ser
Sîpan xelat ma ka welat
mala wî nebirî, tehdîdê mirovê min stewr
Kerkûk Hevlêr lè bè ser bêr
man, min bi rûhê xwe ve ew diparast. Wî jî
Şernex Cizîr em kirin pîr
bi dilè xwe ve ji min hiz dikir.
Xox û mijmij em man bèhij
Gelo ji bo çi welarê xwe yê bihujrîn terk
Sêr û piling bê dest û ling
kir, dest ji xanûman û janejînè xwe kir û
Neyar dosd em êxisti
hat li çol û çepalan derbider geriya? Wî
Neyar bi bîr bi dest û jîr
bi xwe ev pirs ji xwe nekiribû. 'Ijqa milled
Bê dr xencer em kirin der
hertijt U ber wî bêqîmet kiribû. Haribû xe¬
Dost û biran kujtin beran
bata welatê xwe tola kujriyè milletê xwe.
Dost û biran dh kime xan
Hcybad Xwedê pê re ne bir serî, pêta agirê
Sêxé Bod mêlak sod
himdurê wî ew kujt, mirazè wî bi wî re çû
Sèx bû armanc xdk bûn sertac
gomè. No! No! Ne mirazè wî ne ew bi xwe
Sêx bû birîn xelk pê kenîn
jî neçûne gornè. Mirazè wî mirazè me, mi¬
Dost rê perî ser je firî
razè gijkan bû. Ji lewra bi me re di me de
Fmd û jemal rèket ji mal
dijî û heta roja pajîn jî de bijî. Bi xwe jî ne-
Çû gora kwîr em hijtm dwîr
çûye gomè. Ji ber ko herçî di rêya milletê
xwe de dimirin lajê wan bikeve erdê jî giya¬
Mustefo Ehmed Botî
nê wan ber bi ezmanan ve bilind dibin û

cw bi xwe di dilên welatiyên xwe de dijîn.


Efendî di lawaniya xwe de kurdperwer
bû. Di mutarckè de dvata kurdî li Dêrikê

-598-
qkere vekiribû, cw bi xwe serwerê d^vatê, ji rêne dîtin. Ji bo vè wefar hezîn jîn û girî,

heralî Ubat (e'za) dvandin. Pirî jêhad bû, rqgirèdan U her kurde xwedan rûmet dike¬

hèj bîst û car pènc salî bû, bû serekê du sê ve. Xwedè rehma xwe lé bike me jî bi reh¬

qtran. Mcmûrê drko di desrê xwe da dida ma wî jabike.

lîstin. Di jerê Sêx Seîdè rehmed de çiqas

beg û axayên wdatê me û nèzîngè me hene Qedrî Can

bi peyayên xwe vc çûne bimberî Sêx. Lê

Efendî ne çû. Bi ser da bi çend peyayé xwe

vc derket Çiyayê Mazî. Ajot ser (}ereqola STRAN


gimdê Şcwajê. Esker û cebxana wan dîl

girt. Gava jehîdê jêrîn Kemal Fewzî Beg Lo mîro lolo Mîro!

haý girtin Efendî bihîst ko ew è Kemal Ro dibarî nimêja nîro

Fewzî Beg di riya Sêwregê de bibin Anado-

lê. Ji ber bihistina vê xeberè birayê xwe Sa¬ Oda mîrê min bi siwîrneg e

lih Beg (cw jî bû jehîdè milletê xwe) bi Heçî dosta wî Fireng e

çend peyan ve jande ser riya Sèwn-egè ko Emrê wî emrè quling e

Kemal Fewzî Beg ji destê neyaran bi dend-

nc. Lê sed heyf di riya Xarpêtè jandibûn. Lo Mîro lolo Mîro

Di pey jikestina Sêx de serwerê délai jî Ro dihad nimêja nîro

birin bcrpirsiyariya îsdqbilê. Lê Xwedè ji wè


afatê xelas kir. Sun da sorgonè Anadolê ki¬ Oda mîrê min bi bine ye

rin. Li wè jî rahet nedisekinî; hevalê xwe yè Hed dosta wî File ye

nezan îqaz û îrjad dikir, bi hevalèn zana re Emrê wî ji emra zède ye

dvat çèdildr. Ji lewra li dyekî sckna tine

bû, du rojan li dyeld nedima. Bi dereke din HEY DINYA FANÎ


ve dijandm.

Pijd efwè dîsa hat welatê xwe, xort li do¬ Hey dinya fanî . . hey dinya fanî

ra xwe d^vandin. Bi dvata mezin re muxa- Yê ko tu çêkir qanûnek danî

bcre kir, ji xortên dora wî yek je cz bûm.

Tijtekî ji me vejard timebû. Gava ko hâte Got: "Herçî bayé ejqê li wan î

Sûriyê xeber da min û çend hevalan. Lê Gerek tim bijîn bi jadîmanî"

herwekî Hawarê ni^vîsandiye Xwedè ji tu

wan re li hev du neanî. Mixabin, beybati Ew gotin nema

Berê wî bi jêr rast kirin, pijd harina wî Ew peyman zûda ket avên çema

zarokê wî jî cane xwe xelas kirin. Lê di feqî-

rî û zelûlî. Hey dinya fanî, hey dinya fanî

Salek neçû min jî da dû; me li Hisîçê hev Lai mebe wisa ew qerar kanî?

du dît ji ber ko biraziyckî wî mameld me

kujtibû, navbera me piçeld sar bû. Lé dihat Bi bêjmara îro jq û nîv meh in

ser kurdîtiyê ji berê gcrmtir bû. Newzad û Nuhbir li doré hev in

Efendî bèguman hèja bû. Hevalê wî kêm

-599-
Hey dinya fànî, hey dmya fànî, Mihê di nav rûpelên Hawarê de bidim be¬

Li me ajiqan ka dilo^vanî? lav krin.

Eya Mîr Mihê yek ji dilgîr û evîndarê we¬

Nizanim çi bû ew bejna zirav? larê kurdan c. Bi xwe yek ji mîrekê Hîzanê

Peyda kirin U min ax! jana zirav ye. Çawan ko rîspî û mezinê welatê me bi

yek dev û yek zimanî dibêjin.

Hey dinya fenî, hey dinya fànî Bavé Mîr Mihê mîrê welatê Hîzairê bû.

Ew jcng û joxé qamctê kanî? Di saxîtiya xwe de keça birayê xwe ji kurê

xwe re bi du etzaniya xwestibû. Belê herdu

Hij li min nehijt qet nabin jîfe piçûk bûn bavé Mîr Mihê pijd çend salan

Ew çavên di rq hezîna wefe bi riya dei^ahê padîjahê yekta û Xwedayê

dhanê ve mqiya û cane xwe ê jêrîn sparte

Hey dinya fàiû, hey dinya fanî axa cebana û tacé mîran iyê sparte birayê

Pir melûl meke vî jèrîn canî ma)â. Pijd çend salan Mîr Mihê giha çax û

benga xortan iyê. Belê mamê wî herdem je

Ew rexèn ruyan wek sêvên Xelat re cûgot: "Heta ko jehadetnama ilûm û fi-

Sor û zer dibûn her lè rojhilat nûnê dînî û dhanî nesdnî ez keça xwe na¬

dim m"

Hey dmya fanî, hey dmya fanî Ji neçarî Mîr Mihê berê xwe da welatê

îro dur ketim ji wî zemanî Cizîra Botan. Sera pîra kete bin barê jêx û

mda û ji dîwanxana derket kete nav toza

Wè 'ijqê wey wax! giriftar kirim mizgeft û medresan. Çend salan ji emrê

Evînek nuh bû birîndar kirim xwe yê ezîz bi vî awayî derbas kir. Pijd ko
jehademama xwe sitand vegeriya welatê

Hey dinya fànî, hey dinya fànî xwe. Hâte ser soza xwe û mamê xwe. Li de¬

Dcyndara yarê dermanê can î rê bajarê Hîzan dî xirgêleke mezin li nav ce¬

bana dakeriye hâte medresa feqiyan. Ji wan

Ax meke Newzad ji bo te jerm c pirsî go ev çi ye go "Ma tu nizanî Sînema

Dawiya wahè pertake germ e keça apê te miriye". Hè ji nû ve axîneke gi¬

ran kijand û bi jûn ve vegeriya. Bi serê çol

Hey dinya fànî . . hey dinya fanî û çiya ket. Û digeriya li ber tûmê giyakè rû¬

Zêr û ziber be cw çerxa xamè nijt û xwejxwaneke giran li ser Sînema xwe

godye. Pelên giyè ji ber dijwariya agirê wî

Newzad wejiyan.

Ez ê çend bendan ji xwajxwana wî ji

xwendevanan re di de bêjim:

MIR MIHE
Ez ê Hîzanê dihebînim du caran té bihar

c
Erê cv çend caran xwediyê Hawarê ji
Ez é wekî bulbil dbcwînim li ser gulan û
xwendevanèn xwe ^rokên kevnare dbc¬
xarc
waze. Ji kwra ez dbcwaàm îro proka Mîr

-600-
Ez é herim Sînem bibînim dinya me nc- derbekê bikuje. Lê ne dit]edand. Da eqlê

wînimevcare xwe û kûr fikirî. Di dilè xwe da got: "Ez îro

vê d^vaté bi eqilmendî belav nekim mum¬

Mihè tu li dinê digeriya kesî nedigo Sî¬ kin nîne wê rojekè min bikujin, navê min ji

nem nexwq c dinê raldn" ser vè yekê banî mezinê maran

Ez ê dihatim hicroké feqiya dinivîsin kêl kir û je re got:


ûferje Sahè maran kêfa min pir ji dvata we ra

Tenbîhé bikim li marên miriya bire nex- hat. Ez dixwazim bi te birakî deynim.

wim ebruyên rq e Mezinê maran ji nezaniya xwe, bi dvana

xwe qet nejêwirî û bi Muhemmed ra bû

Te rohîva nûrîn c jewqê daye ummcrê destbirak û je ra got:

Te gerden jûja hêjîn e nuqte nuqte xal Birao defîneke min heye ez è rojê zêrekî

kerê bidim te. Çû zêrek ji Muhemmed re anî û

Heçî Sînem bibîne béjik diçe cennerê Muhemmed çû mala xwe. Her roja Xwedê

karê Muhemmed ev bû. Mideke pir neajot

Çend caran digel Mêla Ehmedê Cizîrî Muhemmed bi perê mar dewlemend bû.

hevalî kiriye. Careke rejbelek je re jandiye. Dil kir ko hère dan û sitandinê. Bêriya ko

Bendek je hêj va ye di bîra min de ye bere banî kurê xwe kir û got:

Lawo em è herin dhekî.

Selama min heqîrî Û kurî da pey û çûne quia mar. Mîna


Sedcfek divê têkin deynê miro^vekî li mirovekî be mérik banî

îro di Cizîrê mar kir û got:

Heq e li melê Idn Maro derkev derva.

Mar derket ber derî, Muhemmed je re

Mîr Mihê Emrê xwe bi evîndarî û 'ijqe- got:

bazî li jax û çiyayên Kurdistanê bihurdye. Vî kurê min qenc nas bike ji îro bi jûn

Rehmeta Xwedê lé bit. da her rojê zêrekî bide kurê min. Mar got:

Serpèhadyê Mîr Mihê di nav kurdan de Rind e, ez ê rojê zêrekî bidim wî.

bèjimar hene. Lè vir de tev naène gotin. Muhemmed bi kurê xwe ve vegeriyan ha-

Eger Xwedê bi'vé ez ê çendeld dî jî bilav bi¬ rin mala xwe û Muhemmed çû kirîn û firo-

kim. ' tinê. Kurê wî li ser wî qerarî rojê diçû zêrek

ji mar disitand. Lè pè razî nedibû. Rojekè ji

Cegerxwîn xwe re got: "Ez ê vî marî bikujim û defîna

wî bi careke bixwum" jûrè xwe kir bin paji¬

la xwe û çû ser quia mar. Dil kir ko bi bê¬

TIRBA SPI U MARE QUT bexd mar bikuje. Şûrê xwe ji kalan kijand û

da pijta xwe. Deng li mar kir û got:


Mirovek bi navé Muhemmed rojkê çû
Apo ka zêrê biraziyê xwe bîne.
gqt û seyrangehê. Li dhekî bi av û
Mar zêrek girt û hat nik kurê Muhem¬
bi gid û giya d^vatek maran dît. Di nav dva-
med. Kurik jûrek avète mar. Şûrê wî scriye-
rê da marên pir stûr û du serî hene. Ji ma¬
kî mar qut kir û mar bi dilekî jewid lê vegc-
ran pir tirsiya. Kir ko wè dvata maran bi
riya û pê ve da, kujt.

Cendekê wî li ber germa rojê ma. Şivane- Ev xebera ji çi beyan

k hat û lajê wî dît. Çû ji mala wî re goL Ji gotina yeld dwan

Mala wî hatin lajê wî birin û tirbcke spî je Ev dwana fîlitiye

ra çêkirin û rê da vqartin. Ji dest neyarê Kurdistan

Paj mideke Muhemmed ji kirîn û firori-

nê vegeriya hat mal. Ew perê ko di desrê wî Ev dwana pismamê te ye

de bûn hemî winda kiribûn. Pirsiyariya ku¬ Ew ji xwîn û dema te ye

rê xwe kir. Je re gotin: Li ser seran li ser ça^van

- Tu sax kurê k maran pè vc dan. Mu¬ Haç cem me mévané me ye

hemmed dev kire birîna xwe. Hinga zanîbû

ku derba wî ji ko da lé ket. Rabû çû ser qu¬ Bayé li te kir borebor

ia mar gazî kir û got: Ew nalîn c . . têyî ji jor

- Birayê mar derkeve were me zû de hev Ew kaxcza te a bi xwîn

du nedîtiye, em hcv du bibînin. Mar serê Yanî êdin hat ser me dor

xwe ji qulè derêxist û lé vegerand. Qet metirse Xwey kerîm e

- Ji ber derîyè min herc, ne tu tirba spî ji¬ Ya me divê îro hîm e

bîr dild ne ez seré qut. . . Renc û nngî me pir kijand

Yezdan xefÙr û rchîm e

Ş. Hesen

Sazê z ger ne dirêj e

Lê ji çavan xwîn diréje

BERDELK Ji renc û zulma neyaran

Em bûn béhoj ker û gêj c

-// Qedrî Cane bira re-

Ax welato ax welato Qedrî bira ev çi hal c

ZiJma neyar je rc hato Ne hogir man ne heval c

Emrê min çû sî sal didît Şîna îro pir li d ye

Mm nedît roj lé hilat e hetta qamctê [li] bal e

Bav û birèn xwe dipirsî

îro xeber ji wan hato Lawê Findî

Hin birîn in hin kujd ne

Ewên dî jî li ser jîn c

Ew xwehên jîn girêdan

Li ser êgir rilnijtînc

Çavên wan gî hêstir xwîn in

Tim digirîn li xwe dbdnin

Digirîn li xwe dbcînin

Qedrî Can jî pê dbdnm


HEJMAR 23

ZARÊ DUMILÎ Ûj^lEWLÛDA bihîstiye.

Belê ji zû ve ye ez li vê digeriyam. Berî du


*USMAN EFENDI n
salan ni^vijnk ketibû destê min lé natcvav.

Ji pêjî û pajiyê çend rûpel kêm bûn, en ma¬


Berî çcndald, ber bi xilaseka taré ve di¬ yin lûv çirandî û di hin dhan de pirsên he-
çûm. Dinya li me bûbû tarî. Min û he¬ jifandî hebûn. Digel hindê pêlekê ez pê
valekî xwe me xwe dabû bin çirakè û me mijûl bûm. Bi kêr nedihat. Min je tijtekî
vêtilcek dixwend. hêja û tekûz neanî der. Ji û pê ve ji min re
Di paj me re kalek dihat. Emrê wî di do¬
arîkarek jî diviyabû. Arîkarekî welè, herçî
ra pênce jêsd de. Selav li me kir û xwe da ko min nizanîbû bikare ji min re mane bi¬
nas kirin. Mêla Muhemmed Nezîr kurê
ke.
Hed îbrabîmê Dèrjcwî. Berî panzdeh rojan Melayê min herçend kurdmanc lê Sêwre-
ji welèt hatibû û li min digeriya ko je re an kî bû. Min je pirsî heke bi dumilî dizanit. Ji
ji birayê wî re karekî peyda bikim. Min got: xwe ewlî [ewle] û razî li min vegerand:
Qenc e, sibe were mal em fedikirin. - Hingî kurdmandyê bi dumilî jî diza¬
Lê zimanê wî ne zimanê xelkè dhê Botan nim. Ji jinikê re "dnêk" ji meriv re "mer-
bû. Hêj bêrir diçû ser zarê dejta Diyarbeki¬ dim" û avè re jî "aw" dibêjin.
rê. Lè dilê min li gorina wî rûnedinijt. Ji ber
Sibetir kalo hat. Biserhatiya xwe ji min re ko bi xwe kurdmanc bû. Gelek kurdmanc
got. Ji ber tirkan, ji ber sîtcmkariya wan baz hene ko bi dumilî dizanin, lê di axaltinê de
dabû. Di nav axaftinê de min seh kir ko he¬ herdu zaran tevlî hev dikin û weke xwe ni¬
rçend bavè wî Dèrjewî bû lê bi xwe di Sêw- zanin bibèjin. Lè zazayin hene ko di kurd-
rekè de ji diya xwe bûbû. Ji lewra zarè wî ne mandya wan de ru kêmanî nîne, mîna me
zarê dhê Botan bû. bi kurdmand dizanin.
Mévané min mêla, melakî medresetiyê Ber ko kurdmand di navbera kurdên we¬
bû. Kêm û zède bi herfên ladnî jî dizanîbû. latê jorîn de zimanê tevayî ye û stran û dîlo-
Wekî min navé Sêwrekê bihîst û min zanî kén zazan bi kurdmand ne. Ji ber wê yekê
ko Muhemmed Nezîr mêla ye zaré dumilî ji min re yek diviya bû ko dumilî zimanê dé
û mewlûda zazakî hatin bîra min. û bavé wî bit. Min ji Melê pirsî:
Ji mêj ve mm dil hebû hinekî bi zarê du¬ - Tu çawan hînî dumiliyê bûyî?
milî mijûl bibim. Nemaze mewlûda 'Us- - Ji diya xwe bîn bûme. Bavé min ji Dêr-
man Efendî bèxim dest. Wè bi yeld re ko jewê hatiye Sêwrekê li Sêwrekê diya min
rind bi dimiiliya Sêwrckê dizane bbcwînim, mehr kiriye. Diya min bi xwe zaza ye. Keça
li ber bini^\îsînim û bidim çap Idrin. Ji xwe Mêla Suleyman e, Mda Suleyman kurê
di vî zaré jêrîn de ji û pé ve tijtkî dm neha¬ Hafîz îsa ye, ew jî pismamê 'Usman Efendî,
tiye nivîsandin. Hatibe jî min nedîtiye, ne jî

-603-
muftiyé Sêwrekê ye. Yanî cz xwarziyè zazan
holê dibe. Ne bi galgalan. . . " Ev kurt û

im. Ez bi xwe di nav zazan de mezin bûme. pist bi guhê 'Usman Efendî ve jî dikirin.

Ji xwe li Sêwrekê bi dumilî xeber didm, lê Ne gerek e em bibèjin ko herdu mêla jî

bi kurdmand jî dizanin. XeUrê dora Sêwre¬ kurd û kurd ziman bûn.


Wekî 'Usman Efendî ev bihîstin ji nasên
kê jî zaza ne. Ez tim diçûm gundan û min
hergav ji xelkê ra mewlûda zazakî dbcwend. xwe re got: "Heke zanad bi nivîsandina

Êdî mm zanîbû ko paj çend salan rasd mewlûdê ye ez mewlûdekê bi zimanekî we¬

mirovekî xwe hathne. Mêla Nezîr de bi kèri lè bmi^vîsim ko pé héj tu kitêb nehatiye ni¬

min bihata. dumilî zimanê diya wî zimanê vîsandin, ne bi tirkî ne bi kurdmand lé bi

wî bû. Lè bi zhnanê bavé xwe jî, weke xwe, dumilî. . . "

pak dizanîbû. Dikaribû hertijtê dumiliyê ji Û bi vî awayî û ji wé berberiyè ev mewlû¬

mm re bi kurdmand mana bike. Melayê da hae pè. Nik dilé min ev cara pêjîn e ko

mm melakî zor, melakî kitêb bmçeng bû. ji berberiya du kurdan tijtekî cjenc ber pê

Mewlûda zazakî, ya Melayê Batè û Nebcu bûye. 'Usman Efendî par li Sêwrekê çûye

'l-Enama Mêla Xdîfê Sèrtî père bûn. Paj du rehmetê. rehmeta Xwedê le bir.

rojan Melayê min ji derî ve da hersê kitêb Dîsan U gora gorina Mêla Nezîr 'Usman

Efendî mewlûda xwe bi pêne salan bêriya


di bm çeng. . .

Mêla Nezîr Nivijta xwe di sala mqrûtiyetê, yanî di sala 1319'an [1901] de

I32i/[i903] di panzdebé meha nîsanè de bi nivîsandiye.

Mewlûda Hed Yûsuf yanî a rirkî ji xwe


xwe ni^vîsandibû.
Lè îro çavên wî ji ber nexwejiyekê ew hingê ketibû çapê. Lè ya 'Usman Efendî

çend tarî bûne ko desmivîsa xwe nema di¬ nediket. Careke nivijteke wê jandibûn Di¬

kare bbcwme. Ji lewra min je re herbeyt ye- yarbekirê, ew nivijta ko min ya xwe li ber

ko yeko dbcwendin, ewî mane dikir zêr û nivîsand. Lê ji ber ko nizanîbûn bbcwûiin

ziber diedilandm, min jî bi herdu herfan, bi jûnda vegerandibûn. Herwekî di pelé wê

erebî û Ladnî dinivîsandin. Di dema nivî¬ ê pajîn de bi tirkî nivîsandiye: "Bibcasse se¬

sandine û bi hinceta her pirsa nû min bala lam we sena' dan sonra istifsar xatir êderim.

xwe dida qewa'idê, destûrinin zimanekî di¬ Mezkur kitab wîlayet'den gerî îade edildî.

anîn der û berpèl dini^vîsandin. Bi vî xm.yî Sebebi okuyamamij'lar dir. Baki selam. 12

ez digiham bingehê zarê dumilî jî û min ew heziran [i]322 [1904] - îmzjt" nayête xwen¬

cbdanî ber kurdmandyê. din.

Je bêla din diviya bû ez bizanhn û ji Pijd Mejrûtiyetè pismamekî min, Faîz

xwendevanan re bidim zanîn, ev Mewlûda Beg Bedir-Xan, bûbû qaymeqamè Puturgè.

ha kengê hatiye nivîsandin û bi çi awayî ji Bavè Mda Nezîr Hed îbrahîm çûbû balê.
Mewlûd janî wî da. Pir neajot Faîz Beg hâ¬
'Usman Efendî re hilketibû.
Li gora gotina Mêla Nezîr yekî ji melayén te ezil kim û vegeriya Stenbulê. Mewlûd jî

Sêwrekê, bi navê Yûsuf Mewlûdek bi zima¬ bi xwe re bir ko bêxe çapê. Lê li Stenbulê jî

nê rirld nivîsandibû. Ew û 'Usman Efendî ew nikaribûn bbcwînin. Hingê Faîz Beg ji

bi hev nexwq bûn. Heçkû berberî bi hev Hed îbrahîm re nivîsandbû ko an ew bi


xwe an kurê wî xwe bigihînin Stenbulê
dikirin. Paj bdavbûna mewlûda Hed Yû¬

suf Meyildarên wî digotin: "Melad û zanad mewlûdê ji wan re bbcwînin da ko bikarin

-604-
çap bikin. Lê ne kur ne bav neçûn Stenbulê Gimahdê xo ré are bin binalîn

û mewlûd neket çapê û Xwedê ji 'Usman Birejnîn hersê çiman ra bikalîn

Efendî re hez nekir ko keda xwe bi herfên Bibo 'efêw gimahè mayê vêrdo
rq bibînit. Em vê çapê ji bona jakirina gi¬ Gimehkarî kî 'umrè xo di kerdo
yanê wî pêjkêjî wî dikin. Selewad biwanîn rind û bolî

Biresnîn pê dima gandê resûlî

Ji hêla din min dizanîbû ko nik Muhemed Ji û pê ve di minhuyê (même) de, di ge¬
Elî Ewnî Efendî (i) jî nivijzke mewlûdê lek cihan de navbera nivijta me û ya Mu-
heye. Min je re jand û ni^vijta wî anî. Me henuned Elî Ewnî Efendî de ferqên din jî

herdu ni^vijt danîn ber hev. Me dît ko di hebûn. Me ew ferq berpèl û di bin re û ye¬

na^vbera wan de kêm û zêde ferqin hene. ko yeko nîjan kirine. Lê ferqên mîna pêj û

Berê pêjîn di destpêka nivijta wî de deh pajbûna pirs û herfan û guhêrîna dyokan

beyt hene, di ya me de tenê sise ne. Min ev nehêjayî nîjankirinê bûn. Herweld di beyt

ji Mêla Nezîr re xwendin. Ewî got: "Bi min û misraèn jêrîn de tète dîtin.

beytên zêde pajê hatine bi ser xistin, herhal

yekî ji ber xwe gotiye" 1- Çaxo qurban bî devê Ellay resa (Wexta

Di vè babetê de ez rijtekî nabêjim lê her¬ qurban bî devê Ellay resa)

weld xwendevan bi xwe de bibînin di wez¬ 2- Kam kî adir ra xelas xo rê wajt

na wan bcytan de xwarî û kêmanî zêdene. Wa biwano ê resûlî rê selat

'Usman Efendî bi xwe nikaribû beytên bè (Kam kî adir ra xo rê xelas wajt

wezin an xwarwezin binivîsîne. Je re mew¬ Wa resûl rè biwano es-selat)

lûda wî giwah e. 3- Kerdo înan ard bi Ellay bol nîyaz

Digd vê hindè em wan beytan bé ko tu (Kerd înan û ard bi Ellay nîyaz).

djtè wan biguhèzînin, rast bi rast diguhêzî¬ Ev e ferqên bingehîn di navbera herdu

nin hire: nivijtan. Di nivijta Mêla Nezîr de me tenê

tijtinin welè guhartin ko berê ve rengên

Bi namê wahîrê no ard û azmîn xwe en binad winda kiribûn û rind nedike-

Ke ma dest kerd bi no girwe rengîn tin

Sima hemdê xwe Ellayê rê biyarîn

Sew û roj qapîdê ey di biqarîn

Péxemberî rê selewad biwanîn Zarén zimanê kurdî en bingehîn sise ne.

Tim û tim derdê ce ver di binalîn Zarê welatê jorîn, yè welatê jèrîn û zarê du¬

Misalê na dinê zanî ti merdim milî.

Ti dtêrêrd, girwey to jî toxim Herwekî nas e zarê welatê jorîn kurd¬

Ke to zanan kî no dinya senîn o mand ye û di kurdmandyê de fert]èn zara¬

Bizane a diné cayé cû nîyo wa û jèwan hebe jî zarè kurdmand bê tu

Wedaro ey ce kî dtêr bikaro kêmanî janè yekîtiyeke zimanekî dide. Lê

IQ drêr ^ karit ey wedaro zarê wdatê jèrîn ne welè ye. Di nav xwe de

Beso tobe biyarîn hey xedarîn li zarinin din belav dibe û cih bi dh ji hev

Dinyay di to hemî hewl bikarin vediqete, mîna Baba kurdî û Lorî. Ji û pê ve

-605-
di wdad de zarinin din hene bi gelekî ji em ê ji xwendevanan re mînhûkî bi du za¬

zarê welarê jèrîn dur in û dikevin nèzîngî ran bidin zanîn, bi yè Sêwrek û yè Paloyî.

zarên din. Ev mînhû çîrokekê Mikré ye. Par xortekî

Zarê dimiilî: Ev zar zimanê kurdén du¬ hejdeh salî, ji wlatè Mikré, ev çîrok ji min

milî an zaza ne. Kurdén dumilî di welatê re gotibû min jî ni^vîsandibû. Min ev mîn¬

jorîn di rojavayê wî welad de rûnijd ne. Bi hû li herdu zarên jèrîn da wergerandin. Yè

piranî tevlî kurdmanc^m in û ji zarê xwe pê pêjîn ji Mêla Nezîr û yê duwem ji Mihyed-

ve bi kurdmand jî dizanin. Li gora ko min dîn re da wergerandin. Mihyeddîn xelkê

seh kir di zarê dumilî de jî çend bir hene. Paloyé ye. Ji gundê Meman ji ejîra Qasi-

Di bingehî de ev birén ha dudo ne. Di nav man.

van herdu biran de di dengané û qewaidê Ji bona ko yek di bin hukmê zarê é din

de ferqinin ejkere têne dîrin. Di denganiyê de mendnit min ji herduwan re mînhûwa

de: di zaré Sêwrekê de herfe "j" bi qasî Mikrê xwendin û je lê zarê wan da werge¬

kurdmandyê nîn be jî, di hin pirsan de tête randin, bê ko yek ya a din bibîne.

dîrin. Lê di dumiliyên din de mîna zarê pa-

loyê de "j" yekcar nîne û jûna wè "z"yek an


Dumlliya Sêwrekê
"c"yek rabûye. Ji lewra heke ji dumiUyan re

ji ber ko li jûna "j"ya kurdmand "z" dibê¬ Rojê rojan di dewên di hawar dckcwt.

jin "zaza" hâte gotin dumiliyên Palo û Ma¬ Şarê dew péro remayè. Dewi miyan di
dené ji dumiliyên Sêwrekê bêtir zaza ne. kergén û des leyrekî ca di mendé. Lûyêndo
Di zarê dumilî de pirsên herzarê kurdî tê¬ vêjan înan ra peyda bî. Kerg xeylî tersa. Lûy

ne dîtin, kurdmand, Babakurdî, Hewrema- ay rê va:

nî h. p. . . Ez do to bora tewrê leyrekan.

Di vî zarî de "v" heye û gelek e. Dibe ji Kerg drê va:

kurdmandyê bêtir jî. Lê di hin pirsan de Heta hewt rojî

"v"è mîna kurdan bi "w"ê diguhêrînin û li Lûy drê va:

jûna "av" û "jev"ê "aw" û "jew" dibêjin. Qandè çiçî?


Di qewa'idê de: Zarê dumilî di qewa'idê Kerg drê va:

de ji her zarî bêtir nèzîngî kurdmandyê ye. Leyrek bol werdek î.

Berê pêjîn prona^vèn "ez" û "min", prona- Lûy zana dew di kes çinyo veng nèkerd,
vên zindî, di vî zarî de weke xwe mane û JÎ. ICerg kewt qesawet. Tew rè leyrekan dew
"ez" jî neketiye. Ji lewra herweld di kurd¬ ra vijiya. Şî aryeyî het. Uja ajwançî ê dînay.
mandyê de ye, di dumiliyê de jî fi'lên lazim Kerg hewar kerd, drê va:

û mute'ddî dhê dhê rêne asrîf kirin. Ewro lûyèn ma ra peyda bî. Min rê va:
Tenê di mesela dsnê de zaré Paloyî kêm "Ez do to bora". Min ciré va: "Heta hewt

kiriye. Lê zarê Sêwreld mê û nêrên xwe we¬ rojî vindir". Lûy jî, veng nèkerd. Ti nika ta¬
ke xwe hilanîne. Di hin dhan de mesela zî û kutikan hadire ki heta Dedi Lûy yen-
dsnê di vî zarî de ji kurdmandyê bêrir, kur- no.

tir û hûrektir e. Ew çend ko di fi'lan de jî Ajwançî va:


tête dîtin. Bol rind o.

Paj ko me ev fertjên ha, bi kurd, gotin O wext posté lûy neway çeturî kerdê. Aj-

-606-
wançî xeylî pè wq bî. Kerg va:

Kergî rè -Uçikîzehfqicî.
- Ezo no meydan di lanên biken. Ezo Lûy zanani dew di çew çîno, veng nikerd,
tewrê kutik û taziyan dekewin. Eger Dedi JÎ. ICerg kot dijmîj biyayîj. Dew ra tewlê lî¬
Lûy ame teneld ey dir ra kay bike. Odo to çikanê xoya vicyay, jî arye. Ûca arbançîyê
rê-vajî: dî. Kerg hewar kerd, tira va:
- Ey kergê, kergè, kergè! Ezo to borî tew¬ Eyro lûyek min rî peyda bî. Min ra va:
rê leyrekan. "Ez to borî". Min tira va: "Vindir hewtna
Bado ti d ra vaji: "Ey Dedo Ajwançî, ti rod". Lûy jî, veng nikerd. Ti inkey tanzî û
bixwe û kutikê qimdî bê teber." bwed hedre ki heta Apo Lûy ycnno.
Lûy ame meydan, kerg, kerg jî, d- Arbançî^va:
rêva: -Zehf hewl o.

- Çunkî ti nika mi borî, min rè wej o te¬ In wexti d' postey lûy neway çeturî kerdî-
neld kay keran. yé. Arband zehf pê vvej bi. Xo hedre kerd,
Destê jewbînî girewd. Kerg drê va; kerg ra

- Min rè deyrî biki. Ez in meydan di quièk bikeyn. Tewlê

Lûy va: tanzî û bwedyan dekuwî. Eger kî Apo Lûy

- Ey kergè, keiçê nika ezo to bora tewrê ame tay drî bireqisî. Wi tue ra vaco:

leyrekê to. Hey kergè, kergê. . . Ez to borî tewlê lî¬

Kergê va: "Nobeta min a" dest pa kerd: çikanê tue ya.

- Ey Dedi Ajwand bê teber, ti bixwe û Bad ti tira vac:

kutikê qundî. Hey Apo Arband, h^" teber, ti bixo w


Lûy tersa, bwêd qundî.

- Himî mevaji, axir ez tersenno. Lûy amey meyda, venda kerg da, kerg jî,

Qissey temam kerdî, Dedi Ajwançî tira

Tazî û kutikan wexto lûy dînayî, girewt û Qey gi ti inkey min borî min rî wq o

fetisnay. Ajwançî bi lûy, kergi bi leyrekan ez bineykekî bireqes.

bî jay. Lûy va: "Hewl o". Destè yowbînî gured.

Kerg tira

Bineykekî ma rî dêrî biki.


Dumlliya Palûwî
Lûy va:

Rwed rweca dewèkî de hewar kewt. Şarê Hey kergê, kergê, ez inkey ti w lîçikanê

dew pyero remay. Miyanè dew, ca ti piya borî.

mend kerg tewlê des lîçikana. Yînè rî lûyek Kerg va: "Serey min o":

peyda bî zehf veyjan. Kerg zehf tersè. Lûy Hey Apo Arbançî bê ti bi xo w bwedy

tira va: qund ya.

- Ez to borî tewlê lîçikanê tuwiya. Lûy tersa, va:

Kerg tira va: Ano me axirî ez tersenna.

- Vindir heta hewtena rwed. Qalê xo temam kerdî Apo Arbançî vicya.

Lûy tira Tanzî w bwêd hela g' lûy dî, di hal de guret

- Qey çine ya? û xeneqnay. Arbançî bi lûy, kerg û lîçikan

-607-
go bi lehceyén Kurdistairê tevan zanin tê de
jabî.
Pas ko ndn mewlûd û ev benda ha nivî¬ kom bibin.

sandin herdu janî birayê Sêxé rehmed Sêx 2 - Şêwekî sivik û bilind û jêrîn ko pirèn

Evdirehîm Efendî dan. kurdan pê mijûl dibin bigirin en din tevan

Hmgê ewî ji mm re got ko ji vè mewlûdê bikujin eger pirsek ji wî ê bijard kêm bî em

pé ve mewlûdekê dm jî bi zarê dumilî hari¬ karin ji jéwên kujd bidizin.

ye çêkirin û bi ser xist: "Li gora ko di bîra Çiman. . . go em weha bikin dijwarî digi-

min de maye ji vê dirêjtir bû û ne bi jêwa hê du milyon kurd lê eger em jêwakî ji te¬

Sêwrekê lê bi ya Pêçarê bû. Yekî bi navê van çêldn hinga dijwarî digibé neh deh mil¬

Ehmedê Xassî çêkiribû". yon kurd.

Lê Mêla Nezîr ko ji dumlliya Sêwrekê pê Çawan go ndletan hemiyan weha kiriye

ve tu dumiliyê naedbînit dibèje: "Belè Eh¬ yanî jêwakî pir jêrîn girtine en din kujtine.

medê Xassî jî mewlûdek çékiriye û ew Belè di qonxerê de hè liètir em karin delîl

mewlûd gihaye Sêwrekê jî. Min ew dîtiye. û nîjanan ji fikr û bîra xwe re dirèj bikin

Hima sê car pelik bûn. Ji pirsên kurdman¬ èdî heval sax bin.

dyê tijî bû. Lê pijd ko Mewlûda 'Usman

Efendî derket ew betal bû" Lê ji ber ko min Cegerxwîn

dil lûne ez wè betal bikim ji xwendevanan

hèvî dikim heke pê dizanin û dikarm peyda

bildn nivijteke wê ji min re verêkin da ko SEHÎTÎ

ez wè jî bèxim çapê.

Le bo yekîtiya zimanê Kurdî


Sam. Tara Kurdan : 16 tirmeh 1933

Celadet Alî Bedir-Xan


-5-

Zimanê kurdî, bi rasd zimanekî pir jêrîn

* Me tîpguhêziya hersê perçeyên dumilî ji kova¬ û zehf zengîn we rengîn e. Çimkî gai-

ra Hêvî, hejmar 2, 1994, girtiye. Tîpgugêziya gala wî (mufredat) zor, awayè qisebèjî (leh-

hersê perçeyan Malmîsanij kiriye. ce û uslûb) gplek zehf e. Ew jî ji ber bdav¬

bûna kurdan e li serhedan, we parçekirina

welarê wan ê délai è kurdistan e li navbera

du sê millet û dewletan da. Lewma kurd, ji

SEHffî hevdu veqeriyane û ji hev dur ketine. U ji

zihn û bébexriya dijminan îstîbdad û tebqî-

ra bêganeyan, bajêran û gundan berdane.


Le bo yekîtiya zimanê Kurdî
Çûne ketine nav newalan û dejtan û derke¬

tine ser çiyan û zinaran, dur li medeniyet û


-4- mehrûm ji îbn û îrfané.

Seva [seba] wî zimanê wan ê kurdî é pak


Ji ber hersê pirsan ve ez dibêjhn
û délai, ji ni'meté xwendin û nivîsandine
I - Gereke dvatek ji çarkenarên Kurdis¬
mehrûm maye. We (tenê=tenha) li nav
tanê çê bibe seyda û zana û çend mirovèn

-608-
gundî û ejîran da hatiye peyv û qisekitin. seq û yekawa ('ela '1-eqell) Ii nivîsanê da rê

Ema xwenda û zanayê kurdan heke gimdi peyda kirin ko hemû kurdan tê bigiliîne û

û ejîrî heke bajérî be gijk bi zimanê bêga¬ pè miraz û meqseda xwuyan biqedînin we

ne û neyaran îlm û îrfan hîn bûne û xuyan çak eda bildn?

zana û xwendayèn kurdan hesibandine, û

tu li zimanê bav û de pirs nekirine. Seva wê

gire û rîbata ke na^vbera kurdan hebûye, Va nivîsa xwuyanî nivîsî, û bona ke

winda bûye û bi yekcar ji nav wan rabûye; Hawar ra ray bikim temîz kiribûm, we bi

ne ko li nav herberek ji bera kurdan è me¬ cuhaba wè pirsè mijûl bûbûm. Ji jimara

zin û gewre rabûye. Belku her ejîrekê ji Hawarê è janzdehan da pirsiyarkî hêja dor

kurdan xwe tenê kurd hesibandiye û bi aliya vî mewdû'î; mewdû'ê nivîsara min da

musteqbelè è dinan nexwesdye deqedar bi¬ hatibû belav Idrin we bi kurd heyanî yekiya

be. Bi vî awayî, tevda bèganey bev du bûne. gulanè cuhab dihat xwastin. Wexia ke min

Yanî car, pènc merovên kurd eger U dld bi- ev dît û xwend dilê min vebû çavèn mi ronî

dvin we dil bildn ke le ser welatê xwunan bû we ez zor pê kêlxwcj bûm. Seva wê

qise bikin we ji bdengaziya wê bas bikin; mecbûr bûm cuhabê ko bo temamiya nivî¬

bêjik nikarin bi asanî û bi gengazî miraza sara xwe hazir dikirdim himan bi te' dîl û

xwoitan fehm kirin bidin, û netiwanin meq- texyîrêkî hindik binivîsim û bidim bo ev

seda xwuyan hîn bibin. Çunkî heryek li pirsiyariyanè ko li Hawarê da hatiye bdav

wan bi awayekî qise dike û dilê xwe da di¬ kirin. Pajê vegerim li ser temamiya nivîsaré

bê: Ez tenè kurd im. Ê din eger kurd jî bin (meqale) xwo, we doraiiya zar û zimanê

zimanê kurdî nizanin. Çima? Çunke zar û kurdî, xwasima zazayî (dumilî, dunbilî) da

jêweyé wé nizanin. hinek zanînî bo hurtî û zimanî bdav bikim

We '1-bal ewan hemû (heme, 'hemû, 'he¬ ko heyanî îro tijtek ji wî nehatiye nejir ki¬

me, gîjk, tevda, gijd) zaro û lawênî millete¬ rin. Hêviya min ji mîrê délai û hêja xwediyê

kî yekziman û yeknîjad û yekxwîn in. Welè Hawarî me hemû kurdan ev e ko ji vé nivî¬

jî li hev nehatiya jêwe û zarên wan, nikarin sè jitik demexe ji ber ko dirêj e û muxalifè

hev û din nas bikin we xwo naskirin bidin. jerté pirsiyariya Hevindê Sorî ye. (2)

Eger xwenda û zanaya milleteld bi I- Zimanê kurdî çawan xwerû û pak di¬

awayî nikaribin bi qise û nivîsa xwe yanî bit?

mil û destè hev din bigirin û arîkariya xwu- I- Ma na^vè pirsiyarê divêt weha bit. Zi¬

tan bildn; bê jubhe ne mumkin e rijtekî manekî kurdêkî tevayî ('umûmî) çawan tê

din da jî destê hev bigirin û yekfikir û yek- peyda kirin ko hemû kurdan - kurdmanc,

neseq bibin. Cira? goran, lor, kelhor, bextiyarî, zazan, hawra-

Çunkî nîjana yekîdya milleteld û yekbû¬ man -jor û jèr, rojhilat û rojavayê Kurdis¬

na komelékî hebûn û beyiya zimanekî - bi tanê da, té bigibéne we karibin pè binwèsin

kémî yanî 'ela el-eqell li ni^vîsanè da - yek û bixwênin. Çima va pirsa lazimî weha bit?

neseq û yekawa ye. Bê vaya tijtekî din çêna¬ Çimkî zimanê ko hemû kurdan, kêm û

be û naye dirist kirin qet. Nuha li pir¬ zehf rêbigihîne hêj peyda nebûye, û nehati¬

sek rê bala hemû xwendevan û ni^vîsevan ew ye meydanè ko merov, bi paqijî û safî kirina

jî vaya ye: Çawan zimanekî kurdîkî yekne- wî mejûl bibe û bbcerîke.

-609-
Herkes zane ko, saf û paqij iya zimanêld mewcûd bî heke Latûd bî heke erebî. Mese¬

hanca paj yekîd (webdet) we li hev anîna la îmlayî erebî yê ke pé zimanê farisî û 'Us-

zarên wî ê zehf rê ûsewur kirm. Ji bo wê maid [osmanî] mirî té nivîsandin ji bo kur¬

cuhaba vê pirsê ewilî weha didin seva gihaj- dî jî - we lew muweqeten - çak e û baj e

tina mirazè, û peydakirina armancê divêt xwasima li mabeyna zana û munewwran

berî hertijd çiqas zarèn û zimanèn kurdî - da. Ne ko wek birané me é kurdanî wdatê

wek kurmand, babanî, zazayî, lorî, félî, jêrîid Kurdistan ke nivîsa xwuyan bi hurûfè

bcxdyarî, hawremanî. . . - hene be hemû mucjette'e binivîsin heta metb'eyê da, bibe

wastcyan û bi awakî zanînî (uslûb îlmî) we¬ wek jorbe tev li hev û têkd, mirov nikarîbî

re dvandhi û belavkirin. Yanî herzar û her- ji nav derkevit.

jêwe de bi kêmî - ela '1-eqell - du sê kité- 3 - Zimanê kurdî çawan pêjve diçî, û bi

bok divêt werc çapkirin ko heta zana û nivî¬ çî awajî bi ser dikevit?

sevanè kurdan, karibin je fêde bibînin we Hemû nivîsevan û xwendevan ra nas e ko

jèhr [jî'r] û gotin û nivîsa xwonan, bi qise û va pirsiyariya netîceya pirsiyariya yekem û ê

pirs û galgalê hemû z.arên û lehcekanî kurdî duduyan e yanî li paj dvandin û belavkiri-

çêkin we durust kin we karibin qise û pirsa- na hemû zaranî kurdî, xwe bi xwe ser dike¬

nî bêganeyan berdin we hèdî, hêdî desta ve we pêjçûyî tê bcsibandiii. We lê seva ko

wan je were kijandin hâta biriwanin bi zû ser bikeve we zahf zengîn û rengîn bibe,

awayekî kurdî ê xalis û muxlis bêjin û bini- lazim e pijt salekê ji va xebatanan dvatekî

vîsin.
bemûya)î/tevayî (mu'temerî umûmî) bo zi¬

2 - Bi çi awayî zaré Kurdistanê en dhê man were li hev we ji bona yekirina awayê

cihê nèzîngî hev dibin. Û zarekî welê tête nivîsîn (îmia) û zarênî kurdî (leheait) û da¬

pê ko, kurd hemû di zarèn hev digihèn? nîna îsdialiata zansd = z;inînê mejûl bibe û

Nèzîngbûna zarên zimanèn kurdî, hèdî, bbcerîke. We cjeraratè ke va xusûsa da der-

hêdî û bi xwe ancax paj dvandin û belavki- dèxe divêt nik hemû kurdziman meqbûl bit

rina wan dibin. Çunke wè çaxê heryekê ji û bi dil were tenfîz kirin. Û dibit herkes bi¬

xort û dwairê kurdan ji xwe ra zarêkrir - bi zanî ke mirovîd û qedr û ciîmeta wî bi jux-

zarê xwe - diedbîne tedqîqat û xebata xwe landma zimanê bav û bapîr û de û dotma-

ser wî zarî dimcjîne. We vaya mideyek de¬ man rê naskirin û zanîn.

wam dike nedceyè da çiqas zar û lehceyanî Ji ber wê lazim e li ser hemû kurdanî we-

kurdan hene, têne belav kirin, lakîn bi awa- latparêzan, zar û zêça xwuyan zimanê kurdî

yeld zanisd. Û her xwenda û zana û nivîse¬ ê tevayî hîn bikin we hemû nivîsa xwe bi vî

van dikare bo nèzîkirina ezmananè kurdî û zimanê dayikê binivîsin.

zarênî kurdmand û zazayî . . . nivîsa xwu¬

nan bi pirs û galgal û awaya hemû zar û zi¬ Misir el-Qahlre

manani kurdî tevlîhev we têkel bike. We LacêHenê

jev roj bi vé armancê mejûl bibe. We bona

ko hemû kurdanî zana û nivîskaran zanîn û

tedqîqad xwoyan ke li hemû lehceyanî kur¬


dî da bikin were xwandin û tê|jhîjtin, divêt

îmlakî (awayê nivîsîn) muttefiq eleyhî

-610-
XWENASKIRIN Bapîr e ji wa re jéré Çopîn

Sultane li wan ji nesla Gurgîn

// Haco Axayè délai re pêjkêj dikim

Ey dil tu were bike temaja Yezdiwabir û Yezûnûj û Tîrdad

Ka tac û direfj û kanén ew jah Sih merwî web btine jahê Azad

Ka jahînjahê dhan Ferîdûn Eywana bi nûd ji tac û gurzan

îrec Menûçehrê tekye gerdûn Dergûj e ji bo tilûd û dehban

Newzir è bi dû de had zab e Pijd ko Mesîh dibûye rehber

Karê bi kêr ji bo me zab e Sasaiû U dû dibûne serwer

Kurapè wî Keyqubadê zordil Roja ko Huseyn dibûye zava

Osriyax Durîstar e wè de bêdil Roj we di Bebcê çûye ava

Keykawus û Xwusrewè nemek bûj Sultanî buweyh û hakimanên

Navè wî di deftera de Kîyrûj Bedlîs û Hezo keranê wan in

Luhrasibê ferzê wî riham bû Ev kesro yû keyanê kurd in

Qudsî ji nefîrê tar û mar bû Doza me durust e pè xeberdin

Kujtasibê dîn û ew li Zeradujt Tîrdadî ji kurê xwe nivîsand

Behmen çû bi dû de dot Hamalîst Ew kurd è kurê kurd ê azad

Darayè humay çi jèr debîr bû Şêrgohê ji kirina Azerbaycan

Zerdejtkirina dhan di bîr bû Şêrgoh e belê di fetha bureau

Darayé duwem çi ejdeba bû Yûsuf bi Sclaheddînî navdar

Kohîn û Muxîn ji ber Ruba bû Pirsa wî bike ji Flip û Rîjar

Darayé sêyem ko hat cîhan e Ferzê wî eger ko fetha qisè

Ferxende nîhan bû Ariyane Çèkra bi zimanê kurdî Qudsè

îskenderé hêk zi per ji ber dar Xelkè nedigotê Fatimî bû

Belîj kêj dikirin ji bo milkê dar Zanayî bikin ziman berî bû

Cengek li Kîlîkya yek li Erbîl Zanayê dhan ha seranser

Dara di jerê duwem de bû dîl Pesnê vA didin bi xameya der

Serdar bûn ji Nûh hetanî sèsed Pijt xatemê enbiya bi pêne sed

Sih salî berî mesîh di nav Med Şêst salî dibû melik xwedî bend

Ajûr di rojhilat dhangîr Hêjta jî evana hejtè salî

Der jehrê a^va de bûne bargîr Sultanî kirin bîla ubalî

Alaya zerelj gihîjte Yûnan Der Misr û Yemen Hîcaz û Sûrî

Hind û Yemen û welatê Tûran Bayezîd û welatê Şehrezorî

Heskîf melîkanê wê ji wan in

Şêrwî bi xwe ferzê wa Keran in

Ka Rostemè kurd û kanî Çopîn Merwanî û Amedî li ku man

Ka Nîlûferê egît û Gurgîn Not salî di wè de mane Sultan

Sultane Belûc û Xorûsîstan Mîrê di Cizîra jehrê Botan

Sultane HiratXezen û Efican Kurdîd nema li dû Bedir-Xan

-611-
Sultanên bi navè Selîm û Qanûn

Baxê me U me kirine kanûn

Hêja bû ko xaniyè a îdrîs


Zèr helbikira di jehrê Bedlîs

Kurdmanc a kirine bazikè tirkan

Bûn bûkê riman dwanê îran


Ey kom û civatèn Ewrupa ye

Dîlbûn bi vî nrzî qê rewaye

Bubcar û Mecar û sayê Lubnan

Azadî dibm z[j]i bil me kurdan

Wîlson li ku maye sozika te

Musyo Klîmenso gotina te

Lqkerkéjê îngilîzî kanî

Soza ko te god ja ra kanî

Rastgirè dhan Emîl Bûdicû?

Guftara te gotibû çi rast çû

Bêje tu bizijkiye çi daro

Dermanê nesaxiya me ya ro

Yekîd ji me re çi xwej îlac e

Yat bûn di me de çi bêrewac e

Ey kurde çiyayê dqt û zozan

Umîdê mekin ji dest^îran

B. Ferîdûn

*. Kitêbxana Hawaré di van rojan de

mewlûda zazakî çap û belav kiriye. Ev ben¬

da ha pèjgotinka wè mewlûdê yc.

1. Muhemmed Elî Ewnî Efendî ji xwen¬

dayèn kurdan en wdatparèz û milletperwcr

c. Bi xwe jî xelkè Sêwrekê ye. Li Misrê di


[Unîversîteya] Ezherê de xwendiye. Ev deh
sal in cU dîwana qiranê Misrê de murrdm

e. Li Şercfiiama ko vê pajiyê li Misrê hâte

çapkirin pêjgorincke hêja nivîsandiye.

2. Hèvî û daxwza h li ser seran û ser ça

van.

-612-

You might also like