Professional Documents
Culture Documents
Zomi Thuthang3 - Dec-10
Zomi Thuthang3 - Dec-10
Lom 1, Hawm 3 Na
Kaukha, Ni 1, Nilai ni, 2010
A SUNG AA OM THU TE
pan-in
r) L a ikung
( Edito
-Endik
lkhat
a mt h u paw
Zea land g
-New
y (Inc .)
ci et
rp o rated So
-Inco
a b l e Trust Wo rkers
Chari t a l
- Cultur
ices, Cross
e S e r v
, Re g fuge
ees
-Refug uhna
a a d ing h
a mtu am te
lna atu
-Kipaw hiam
uam
na lein
h Inn
Ze a land a
- New
na ding;
a l s a p
as
-Zi leh P
w Ze aland
am leh Ne
-Kawlg
2
Refugee;
Alauhuai takpi ahih kei leh alauhuai tuak thu khat peuhpeuh hangin
asuahna gam ahih kei leh atengna gam nusia in ciahkik ngam lo ahih kei leh
ciah kik theilo aa a om mihing khat peuhpeuh pen Refugee kici thei hi.
(Dictionary of Military and Associated Terms. US Department of Defence 2005.)
…………………………………………………………..
Refugee Services
Nidang in RMS kici hi. Kumpi’ zum ahih loh hang in kumpi’ ministry zum 1
leh 2 pan aa ngah fund tawh na a sem refugee te huhna apia pawl hi in amau
mawhpuak bulpi pen mithak te a tung uh aa kipan kha 6 dong hi. Ahih hang in
mimal khat tek ii nun tak zia leh kisapna tungtawn zui in kum 2 kum 3 aphak
hang huhna apiak lai veve uh mipawlkhat om veve hi.
Community kipawlna tuamtuam te zong ahun leh akisapzia zui in huh zel
uh hi. Athupi pen ah amau ahuh zawhloh thute ahih leh zong ahuh zoding te
kiang ah lamlakin kizawpna neih theihna ding in huh ham tang uh hi.
…………………………………………………………...
Cross Cultural Workers (CCWs)
Atawmpen pau nam nih a siam, inn teek gammite ii ngeina leh atung thak
refugee te ii ngei na a thei mi.
CCW te ii ong tungthak refugee te in innteek gam leh gami te ii ngeina leh
zia leh tong te a theih na ding un huh na pia hi.
Social Worker te, Volunteer Support Worker, refugee te huhna pia kipawl
na leh zum a tuamtuam te leh mithak refugee kikalah kizawpna a nel a zol ding
in huhna a pia uh hi.
Amaute ii nasep abulpi nam thum om aa Refugee te taangh in kampau
na, kampau phenna leh kipawlna te khang toh nading in huhna piakna te ahi.
6
Zi leh Pasal sapna ding; A kip leh a dik kizopna leh kitengna hi cih lahcianna ding kigin
huai leh kigin dan pawlkhat
Ref; Wellington Community Law Centre. A Guide: Evidence of a Genuine and stable Rela-
tionship
Khat veivei ciangin refugee nupa te in a kip leh a dik kizopna leh kitengna hi nupa
taktak kahi uh hi ci-in a lakna ding uh a kisam laidal leh a tuamtuam te kimtak aa pulaak
zawh ding hamsa sa thei zel uh hi. A diakdiak in nupa in gamtuam tek ah a om uh ciang in
hamsa phadiak hi.
Refugee atam zaw in Immigration New Zealand (INZ) ii nget laite nei khol lo uh hi.
Gentehna ah; Nupa’ min tawh neih inn, nupa’ min tawh neih khop bank account cih te.
Refugee nupa te a om kawm kik theih na ding un INZ ah lak ding aa ahoih laite leh
na atuamtuamte tam pi tak a kaihkhop uh kul hi. Tua laite pen hi thei leh manglai in hi leh
hoih aa, manglai tawh a om lo te kumpi theihpih lailet na ah let sak ding ki sam hamtang
hi. Adei dei in a nuai aa te neih ding thupi hi;
1.Ki zopna tangthu (History of relationship)
A. Munkhat aa om khawmlo muntuam tek aa om nupa te in– a ki muhcilna dan
uh, a ki ngaihna dan uh, zuthawl ki kholh dan, ki pi dan, ki teng ding in a kentat dan uh, a
ki teng dan uh, tu lai tak hun dong a om dan a ki thuah dan uh cih thu te pen a banban in a
ni a kha leh amun te tawh ki tel ki cian tak in gual suk deu deu in a gelh uh kul hi. A om
khawm loh uh hun, a ki khen uh hun cih dan te aom leh a hun leh a hang te tawh gen tel ki
sam hi. Tua dan aa gelh khit teh zi leh pasal anih un sign athu uh kul hi.
B. Munkhat aa om khawm nupa te in– a om na uh, a om khawm zah uh a saw-
tna hun pha zah, cih te lah cian na ding in inn numbat, address, inn sap na lai, inn teek te
in nupa hi om khawm uh hi cih na lai, nu leh pa u leh nau te kiang pan theih pih na lai cih
te ki sam hi.
C. Zi leh pasal masa, ta masa nei ngei te in tua te ii thu te zong a vek in na gen
gaih uh kul hi.
2.Ki tengna tet-ti lakna ( Evidence of Marriage)
A. Ki tengna lai.
B. Ki tengna a bawl siampi, pastor kiangpan biakna ii thukhun tawh kizui in a ki-
teng hi cihna lai leh New Zealand aa om biakna ma kai kiang pan zong tua dan a ki bang lai
khat.
9
B. Nu pa te a kiteng ni leh amun te, kitengna a bawl pa/nu, zi’ lam leh pasal’ lam
pan pawi simte, kitengna pawi khit ciang aa bawl lenkhopna, neekkhop na leh adang hun
zatna tuamtuam te thu te.
C. Ki tengna leh kihelna ni te ii DVD, video leh man(photo) te a om leh
D. Tu leh ta a neih uh leh nau suahna lai(birth certificate)
E. A lang nih pan in nu leh pa te in kitengna ding in phal na, theih pih na leh thu
kim mah ung cih na lai.
Evidence of on-going relationship
A. Khat leh khat a ki muh na ding un a khual zin na tawh ki sai lai te uh
B. A ki thuah khopna te uh (suahni pawi, meltheih cina zato ah veh khopna,
hawhna ciahna ah ki thuahna, innkuan sanggam u leh nau ki muh khopna te ah ki hel
khopna)
C. Veng sung khua sung mite kiang pan nupa zi leh pasal in ka thei mah uh hi cih-
na
D. Community pan in panpih na/pan pih nop na leh theih pih na lai (gentehna;
New Zealand Zomi Innkuan pan in zi leh pasal ahih luh ka theih pih uh aa zi leh pasal hi cih
ka pan pih mah uh hi cih na lai.)
E. Lawm leh gual leh inn kuan pih te kiang pan pan pih na lai (home tutors, Vol-
unteer support worker, sang aa sia te, na sep na aa nasep pih te leh nasepna aa pute.)
F. Nupa a om khop, a ki thuah khop hun lai uh a man (photo) te
G. Khat leh khat itna tawh a ki piak aki lei sak uh van leh deih theih na atuamtu-
am te (khi, bilbah, nai leh puanak cih te a man(photo) tawh om thei leh hoih kan lai hi.
10
(Hih lai sung aa gelh zia a ki tel kei aa na theih cian nop lai a
om leh ong za sak in.)
ZOMI’ THUTHANG New Zealand This free Zomi Community’s newsletter is publish
under the name of “New Zealand Zomi Innkuan
Contact tawh
(Nelson) by a team of appointed members.
KIZOP NA DING Opinions printed are not necessarily representa-
Email: zomithuthangnz@gmail.com tive of Zomi Community in New Zealand, the edi-
tor or the publication members.
Phone: (04-907 0033)
(021-1145 199) This is a free copy for community members but
Lai khak: 95/70 Nairn Street you are welcome to make a donation to cover
the cost for the publication of your copy.
Mount Cook.6011.
Wellington.
New Zealand.