“KOHA E ATYRE QE HEDHIN GURE E FSHEHIN DOREN PO PERENDON “

( “Nje ze atje ku nuk kishte me ze “ E.D.fq.11)

Nga ARTUR SHYTI

JANI DILO
“ JETA BAZOHET TE VEPRIMI , DHE KJO ESHTE
ARESYEJA QE EKZISTON ” - ARISTOTELI -

Shpella e luaneve ka nxjerre gjithnje luane . Sheperi i Zagorise ,vendi ku

Cajupi u ka lexuar vete Baba Tomorrin , ka qendruar si nje strehe ne romancen
e historise .Historjanet do jene ata qe do lexojne me qetesine e nevojshme.
Historia e nje vendi eshte historia e personaliteteve .Ne kete vend te trimave qe
shkelnin mbi vetetima kane rrenjet e jetes burra te shquar te kombit tone si
JANI DILO bir i rilindasit , ILIA DILO SHEPERI ,nip i patriotit ARISTIDH
RUCI “nderi i qarkut te Vlores “
Femiria dhe Rinia e Tij .
100 vjet me pare eshte lindur ne Sheper Nacionalisti Demokrat, Doktori i
shkencave juridike burri i kombitJani Dilo,nje yll qe do qendroje lart ne qiellin
shqiptar.
 “Ky djale ,mor z . Dilo, do nderoje jo vetem Zagorine po gjithe SHQIPERINE
“ – tha deputeti Petro Harito kur Jani ish ne klasen e 4-terte fillore.(Nje bote
qe lind e nuk lind dot fq 291)” Shquar ne gjithe mesimet ne vazhdimesi ner
shkolla.Nen kujdesin e Babait te tij hodhi bazat per tu bere nje poliglot dhe si te
tille e cileson nje gazete amerikane(v.!954).Ne ferngjisht , anglisht,italisht ka
shume shkrime po,i mekuar me virtytin e larte te BABAIT te vet -modestine- ne
asnje nuk nevizon Doktor i shkencave veç, thjesht emrin e tij. Vitet e liceut qene
nga me te bukurat e jetes se vet e Korça do behej qyteti i tij;do kthehej pas disa
vjetesh ,aq sa ne Korçaret mendonin sa qe nga ky qytet…dhe çuditen qe ish nga
Sheperi .
“ Gjithe djemte e Dilos-thoshte patrioti Spiro Zheji,kujton i biri Petro Zheji-
ishin shume te mire po,JANI qe fanua-(gjeni) …Edhe pse me i rrezikuari gjat
luftes,nuk i perfillte rreziqet. ..Ish Njeri i aksionit” –
Shkollimi dhe formimi i karakterit te tij.
Mbaroi studimet e larta ne Akademine Ushtarake te Romes,finance dhe
juridikun . “Ecte , thoshin ne Sheper dhe shkelqenin dhe guret e rruges “
Bashkohej shikimi,inteligjenca dhe miresia te Ai . Gjitheve u fliste me embelsi,
u qante hallin u jepte kurajo e shprese . .ben te ditur qe jemi krenare te ndihemi
te races shqiptare.. Te tjere qe , e kane njohur nga afer ne jete e ne lufte,
falenderojne fatin qe u ka dhene rastin te njohin nga afer nje burre virtyti si
JANI , (si thoshte S. Qyteza.M. Kallarati,J.Trebicka, R.Puka etj . ) qe rralle u
vjen brezza.Sado te mbulosh xhevairin vjen koha qe ererat fshijne pluhurin dhe
Ai shkelqen .Trimeria e vendos vete njerine atje ku e ka vendin.
Nje jete e bazuar vetem tek vetmohimi .
Jeta e Tij,jete e nje trimi . Aktiviteti i tij patriotik edhe ne mergimin e
detyruar politik nuk rreshti puna e lufta e tij per demokraci,per kombin,
(mblidheshin te Ai, ne shtepi te tij ne N. Y. Rugova,A.Karagjozi,S.Repishti etj
.per hallet e vatanit,per Kosoven )e sot goditet me heshtje… po..sidoqe te jete
gjinkalla nuk behet dot bilbil ! Fatkeqesi e madhe per antishqiptaret e klases
politike qe , nuk privatizojne dot historine … e po vrasin genin njerezor…
Shume pershtypje me ka bere ajo qe lexohet mbi varrin e Margarit Dilo-s ne
Sheper jo aq qe zelle-medhejt e luftes kllasore, ata qe nuk e ndjenin peshen e
vet mbi toke-peshen njerezore,tentuan ta çduknin se u dobesonin luften e
klasave po, verteton dhe sot : shpirtin vellazeror ,patriotik me te cilin u ka
brumosur karakterin ,botkuptimin , bijve te tij ILA DILO SHEPERI dhe ç’do
koment sado i forte ja humb ndriçimin ketyre fjaleve lapidar te shkruara mbi
ate varr :
”Jetoj jo qe le te tjeret te rrojne po,qe ti ndihmoj te tjeret te jetojne”
Kush njihet me jeten JAN DILO-s me problemet qe ky perballoi,me urtesine
qe e karakterizoi, me kulturen qe kish , kupton qe Ai plotesonte”te gjitha
cilesite e Babait te vet” te nje atdhetari zemer- zjarrte, te nje intelektuali te
mirefillt e ne radhe te pare , me te gjitha ato cilesi qe e bejne njeriun - Njeri.
Me mbarimin e akademise ushtarake ne Rome, sherbeu si sekretar i
 shtatmadhorise (1933),oficer mjaft i pregatitur ne
ushtrine shqiptare .
Me pushtimin e Shqiperise nga Italia
fashiste,internohet ne Itali ,ne syte e JANIT jeta(çitoj
fjalet e Tij) “ka kuptim vetem kur mund t’i sherbesh
shoqerise dhe atdheut” Eshte kjo aresyeja qe ,sa u
kthye nga internimi, pa humbur kohe iu pergjegj
thirrjes se MIT’HAT FRASHERIT dhe u bashkua me fuqite vullnetare te Ballit
kombetar,..si anetar besnik,si udheheqes e luftetar i vendosur i kesaj krijese
kombetare tue qene perhere ne radhe te pare “(flamuri”241-252) “Rruga e
Frashellinjve , rruga e SHQIPERISE .”

Ai ishte luftetar njerezor,burreror qe dinte te falte, ishte JANI DILO !

“Asgje nuk mund te behet pa organizim e hedhje ne veprim “shkruante Jani.

Puna e pare e me me rendesi eshte spatrimi i truallit nga intrigat e te huajve
.nga pseudoidealistet dhe nga pseudoshqiptaret,te cilet pengojne kudo
bashkimin e te gjith forcave per luften vendimtare te çlirimit…” Ishte nga te
paret qe mori qendrim te prere ndaj doktrines se komunizmit dhe luftes se
pandershme iu pergjegj me te kunderten e saj,me luften e ndershme”(Nje ze
atje ku nuk kishte me ze . fq,313- 314 ) Ato vende ku shkelte kemba e tij ishin
ishuj lirie. Ne rrebeshin e luftes ka fituar besimin e kosovareve Ata respektonin
urdherin e Janit dhe mbas fitores :”Asnje rob te mos vritet ! Per shqiptaret
koke e falur nuk pritet . Ne doni te vritni,vritni mua ! “
Mbas luftimesh roberit i kthente pas,te plagosurit urdheronte te
mjekoheshin ... Shenje virtyti ,mirenjohje, arme te ergjendeta dhuruar JANIT.
Familjaret e Tij i kishin ne shtepi po.. u sekuestruan bashke me historine e
tyre,ajo histori duhej te humbiste;” qe nje histori balliste” ;paçka qe pasqyronte
kulturen e larte politike shqiptare !
JANI si ushtarak çmohej prej gjitheve,edhe prej kundershtareve…Zbret ne
Dobrenj te Skraparit (5 janar 1944) dhe,i zoti i shtepise i hap porten edhe pse
kish partizane brenda..Trimi e do trimin .
Shqiptari e do trimerine. Per Jani Dilon :
“ai, qe nuk e ndjen vehten shqiptar tani,
s’do te ndjehej me kurre. Na intereson
ideali i atyre qe u vrane,i atyre qe vuajne , i
atyre qe luftojne per qellimin e perbashket .
Pse qellimi i perbashket-thote pèrben
kombe dhe histori te perbashket.. …Ne
partine komuniste ç’do parim moral qe
vlereson jeten ne vet-vehte , familjen
,kombin zhduket dhe njeriu vegel e
çuditeshme e partise …Kur te rinjte e
sotem,te pire nga bukurite satanike , do t’u dale dehja ,Shqiperia do te jete e
pazonja te qendroje ne kembe per mungese gjaku e fuqie . Atehere te rinjte e
tradhetuar do te kene braktisur radhet e partise plot pendim ,por do te jete vone
per ta ,per ne , per SHQIPERINE.”
“ Balli kish nevoje per Mit’hat Frasherin se askush nuk dyshonte ne
atdhetarizmin e tij pa hile , po kish nevoje dhe per nje te ri te dale nga zjarri
luftes si JANI …qe s’qe thjesht nje ushtarak,qe nje strateg e politikan dhe,
kujtonte Xhemal Alimehmeti , Kur foli ne kinema “Kosova” te rinjte tiranas e
moren ne krah, megjithese komunistet po dilnin fitimtare … Fliste JANI DILO
dhe,dukej sikur dielli ngrihej me lart . “ Sa e ka çmuar MIT’HAT FRASHERI
JANIN ,mjafton te shikojme qe e caktoi minister kombetar. Ku komandoi Jani
Dilo dhe nuk dolli me sukses ! Zaptoi imagjinaten e kombit betejat kunder
gjermaneve:Qafe Thane – Struge(1oo gjermane te vrare B.Golemi) ,ne kthesat
eBarmashit(28 gjermane te vrare dhe asnje humbje per luftetaret shqiptare)
etj. udhehequr prej tij “Shkemb dyfeku” e quajti Jani Dilo-n Mit’hat Frasheri
ne mbledhjen e K. Q.
Ja se ç thote S. B. nga Korça,per JANI DILO-n ”..per kete trim te rralle, per
kete shpirt-madh,bujar , te penes e te dyfekut,per kete trim te vertete qe ka
udhehequr beteja kunder gjermaneve… me zotesi te veçante e, ne momentet
me te veshtira te luftes vete i pari ne sulm . Me te drejte Bazi i Canes bente ze:
lufte kunder gjermaneve di te beje vetem Jani Dilo ,balle per balle me ta e jo 3
dyfeke e pastaj mbathja… Dhe.. per çudi heshtja per kete trim,hero te
vertete ,perseritet kur Jani Dilo,me te tjere dallon qe ngjasojne me trimosha ne
nje pjese teatrale. Trimeria, burreria , bukurija e shpirtit te tij njerezor(sa edhe
ne Leskovik,shpetoi jeten e afro 100 burrave , duke vene ne rrezik te plote jeten
e tij) ishin nje leter e hapur rekomandimi qe te fitonin shpirtin . Ato ishin
dhurate madheshtore qe ZOTI ia kish falur ketij - shqiptari..dhe dora
atentatore u drodh,nuk qelloi dot mbi te ne Korçe-afer bashkise po, vrau H. F.
Tani ka ardhur koha qe ti themi me plot gojen: NDAL shfrenimit te
genjeshtrave – per me teper filozofia e bandes kuqe ,kyçur sot ne tualetin e
maskaralleqeve te mos lihet mjet i preferuar i saj :genjeshtra e terrori i kuq –
ndryshe do mbetet kjo bote si e gjetem kur lindem”(Z. Sh. 18/10/2010 )
Ne enciklopedine e Zagories(fq,69) lexojme midis te tjerash per kete
nacionalist democrat, qe eshte dalluar si udheheqes e luftetar i vendosur.”si
eksponent i antikomunizmit shqiptar ,kishte mendime te ndryshme per rrugen e
luftes ANC. Sidomos per çeshtjen e pushtetit dhe Shqiperine etnike ( e plote )..
Doktor i ligjit nderkombetar J. D. vleresuar nga bashkekohesit si personalitet
politik e shkencor,autor librash,gazetar,dhe kritik letrar” Shkrime per
Migjenin,Fishten etj. shkrime
letrare,historike , filozofike e me karate
politik e shoqeror
JANI DILO , nje figure poliedrike
e kombit shqiptar.
 Lexojme ne shtypin amerikan ç’thote Jani Dilo ketu e gjysem shekulli me pare:
“ Ka ardhur koha per ndryshime.Bota e lire,te inaguroje nje politike tjeter “
Vetem kjo “politike tjeter” ,faktori i jashtem,do te detyronte komunistet ne
pushtet t?i haonin rruge pluralizmit ;permbysej sistemi socialist ..Dhe koha qe
po jetojme , i vertetoi keto qe thote JANI DILO. .Duke folur ne ansamblene e
Shteteve Europiane te roberuara Dilo tha CLIRIM ,nuk do te thote lufte , por
nje zvogelim te potencialit ushterak te Bashkimit Sovjetik: ..Dilo ,kryetar I
delegacionit te Bashkimit Nderkombetar te fshataresise deklaroi se nje politike
çlirimi “ do te thote praktikisht qe Bashkimi Sovjetik te detyrohet te terhiqet ne
kufijte e mepareshem”..E keqja ne politiken e tanishme ,vijon Dilo,eshte se
“Bota e lire” perpunon politika te tilla qe te munde t’u beje balle planeve
agresive te Sovjeteve,kurse duhet ata,perkundrazi,t’i pershtatin planet e tyre qe
te mos bihen ndesh me ato te politikes se “Botes se lire”. (“Ka ardhur koha per
ndryshime” E. D.fq. 272-273)
Sa me shume te studjosh vepren dhe jeten e ketij
misionari te shqiptarizmes, qe ne pune tregon kulture te
madhe e dashuri te thelle per Atdhene,gjithçka e shkriu per
Kombin sa dhe ne urim per ditelindjen presidenti Kenedi i
eshte shprehur “…diçka do bejme per Shqiperine” ( T. Sh)
harrin ne perfundimin se cilet jemi neve shqiptaret. Pra nga
vime dhe ku duhet te vemi. Fatkeqesi qe antishqiptaret ne
klasen politike nuk e privatizojne dot historine. Historia
jone kombetare i duhet ti mbaje ne gjirin e saj,burra te
kombit si JANI DILO dhe ta ushqeje popullin me
qumeshtin e vet , jo ti godase me harrese! Jo se kane nevoje
per lavdi njerez si i madhi Jani Dilo por,se ka nevoje Atdheu shume per ta,bile
me teper sot se,kurre.

Shqiperia e kufizuar se jashtemi po,e pakufizuar se brendeshmi .

Historia jone qe mbetet shqiptare firmos vazhdimisht : kujdes ! nuk ka

armik me te rrezikshem per DEMOKRACINE se, ata qe kerkojne antivlerat te
fitojne mbi vlerat ! e, per me teper vitet e diktatures prodhuan njerez mashtus
Nje taktike klasike terrorizmi..arme kjo,kryesore e terrorit te kuq !
.. Konsumoheshin (per jashte)fjale te mira per patriotin ILIA DILO
SHEPERI ndersa brenda , dhe eshtrat ne varr nuk liheshin rehat,… edhe pse
per shqiptaret çvarrimi i ILIA DILO SHEPERIT ish nje sakrilegj , per
komunistet ish progres. I tille eshte shendeti mendor komunist..
Denuar me vdekje ne mungese,Jani me Mithat Frasherin etj. patriote ,nga
diktatura dhe, ne 56-tè –falet Si duket te vraret prej tij u ngjallen!!!
Per kasten e kuqe ish armiku me i rrezikshem i E. Hoxhes pas vdekjes
Mit’hat Frasherit”, ky njeri mjaft i pregatitur e me kulture qe “nje plumb e
pergjoi tere jeten e tij”(P.L.)..Per te mos mbetur dhe pike referimi Demokracie
perendimore.. shtepia Dilo ,gjakoset pragu i saj . Vritet KALIOPI DILO qe ,
ruante me frymen e saj gjalle dhomat e shkretuara te Ilia Dilo Sheperit,Jani
Dilo . Mbante me guxim dhe dashuri e dinjitet , amanetin e burrit te saj ,Male
Dilo-s, edhe pse kish kristalizuar ne mendje e saj:”Keta kane bere dhe do bejne
te kunderten e asaj qe thone” . Vdekja tragjike me mbiemer lufte klasash nuk i
mohoi dot ceremonine mortore po .. shqetesoi ne te njejten kohe “zonat e
shenjta ” komuniste…Vrasja i ka shkelqimin e patriotes zagorite dhe drame
pabesie krimineleve ne ndihme “drejtesia” ! .. Vdekja i ka.. vetem nje
pamje – ate te jetes se Saj ndaj, Ajo krah per krah me fisin,miq , krahinore , e
kudo shqiptare te verte,nuk ndalet po, kerkon vetem Drejtesi ! …Ramizi me
genjeshtrat e tij mbeten sekret ! Pluralizmi u çfaq i administruar,demokracia
me çizme komuniste ..Shteti nuk mund te denoje akoma dorasit e vet se, u sollen
me urdher Tirane...
Shokuese ! Mukja , rrjedh akoma gjak ! Ndjenja e fajit-memece !..
“Fatkeqesia e kombit”,zhveshur me lakuriq se femija e porsa lindur çirret me
paturpesi : Demokracine ua solla pa gjak!! kur viti 1991 shenon lindjen e stines
terrorit ,..Flasin si moralist te medhej,ndersa fshehtas bejne nje jete te ndyre ..
bere nje pakt me djallin,per te vijuar misionin e pafytyresise . .E..,ajo kollone e
gurte ne Sheper - nje stacion per ç’do vizitor perfytyron vrasjen mizore , çfaqet
si nje tempull shqiptarizmi qe permbledh gjithe misteret (vrasje, çvarrime,
linçime,burgime,..) te nje tmerri pafund . Lexon librin “NE NJE BOTE QE
LIND E NUK LIND DOT” te profesorit ETIEN DILO qe e kam njohur nga
afer kete burre virtyti, e,te jesh balle per balle me keta njerez-diçka e
paharrueshme , po …kjo ndodh sot realisht ne shtepine e burrave te vyer te
SHQIPERISE:JANI DILO e ILIA DILO SHEPERIT ! qe plaget e pafund i
vuajne dhembjen e Artdheut ! shtepia - qe ka patur dhe fatin , armiqte e saj te
jene dhe armiqte e Shqiperise- e,ç’do gje qe ka bere,eshte nje gur themeli per
nje lloj pavdekesie .
Ne kete aspekt siptoma e semundjejes qe drejtesia vret drejtesine eshte intriga
komuniste , nje dore agjenturore.. ! sa.., zhduken dhe shkrimet brillande te Jani
Dilo-s .Veshtrohet ç’ka duhet te fshehin, jo ç’ka duhet te thone”.

Heshtja dhe harrimi nuk duhet te shtrijne me krahet..

Duan antishqiptaret ,antidemokratet nepermjet nje dere te fshehte te futen

ne histori po , ja qe historine nuk e privatizojne dot ! ..Zhduken shkrime
brillante te JaniDilo-s.. Antishqiptaret kodin e heshjes veç, diçka rri
“strehuar”, mbetet ne kujtese apo biseda dite,behet e pavdekeshme ,ndahet me
gjykatesin kohe se shqiptari e do trimerine ,ajo efrymezon . Ecim midis
besimit e bindjes ku dita dhe nata i hedhin njerezit nga njera shprese tek
tjetra:”E drejta –7-te here zhytet po me ne fund del! “
Dhe , sa me e madhe dashuria per SHQIPERINE , aq me e thelle dashuria per
atdhetare si i madhi JANI DILO qe fjala lapidar : “PER NJE SHQIPTAR TE
LIRE,PER NJE SHQIPERI TE LIRE E TE LUMTUR” u mbush me jete
prej Tij. “ ….Zotni JANI
Drita e shpirti tuaj
Do te vazhdoje te na ndriçoje
Ketu e ne Shqiperi. “
Foli ky ze i perlotur ,me dhimbshuri atdhetarizmi,nga AMERIKA e larget,per
kolosin Dilo qe leshon drite dhe shprese jeta e vepra e tij me aq rrezatim te
gjate e te çmuar qe , patjeter do vije koha – ata qe e godasin me heshtje -ti
denoje me heshtje e te harrohen perjetesisht .

Ing. ARTUR SHYTI

Itali,10/janar/2011