Muling Pamumulaklak – may bago sa buhay nila Remy at Tinoy;

ANG MAG ANAK NA CRUZ panibagong anak; muling pagtatrabaho

Talasalitaan
Pagpapahalagang Pilipino
1. tuminag- kumilos  Respeto sa asawa
2. nayamot- nainis  Ang kagustuhan ni Remy na magtipid at mag budget para sa
3. nag-ambag- nag-abuloy bagong bahay dahil mahirap ang magrenta
4. tumatahip- kumakaba
KABANATA 2: ESTUDYANTE
5. nabaghan- nabigla Mga Tauhan
6. hinahagod- hinahaplos
7. nawawaglit- nawawala 1. Tinoy - asawa ni Remy at ama nina June at Baby
8. umaalunignig- umaalingawngaw (echo) - matalino sa klase dahil siya ang pinakamahusay
9. umingos- sumimangot doon at siya ang
10. pahapyaw- bahagya hinihiraman ng notes
- tamad mag-aral noong una dahil hindi tinapos
11. humugos- sumugod ang edukasyon ngunit
12. tinangtang- ginalaw-galaw naging masipag sa huli dahil kaya niyang
13. pinagsalikupan-pinalibutan pagsabayin ang trabaho at
14. balintawtaw-alaala pag-aaral.
15. alkaguwete-tagapamagitan
2. Remy - asawa ni Tinoy at ina nina June at Baby
- mayroong shop
PANIMULA - nag-iba ang kanyang pamumuhay dahil nagamit
niya ang oras para sa
Senador Leticia Ramos – Shahani pagtatabas at pagnanahi ng mga damit at ito ay
• “Tayo ay isang lipunang may karamdaman.” nakakatulong sa
• Isinisiwalat niya ang katauhan ng Pilipino kanyang kita kaysa sa naiinip lang siya
kakahintay kay Tinoy.
Patricia Licuanan - siya ang rason kung bakit nag-aral muli si Tinoy
• Sikologo mula sa ADMU
• “Maraming kabutihang nasa atin ngunit kailangan ng 3. Kuya Berting - bayaw ni Tinoy, nakatapos ng edukasyon
pagbabago.” at naging certified public accountant

Lilia Ablaza – “nickname” 4. Petra - empleyado ni Remy

Mag-anak na Cruz
• Kasaysayan ng isang mag-anak na Pilipino na kabilang sa
panggitnang antas ng makabagong panahon at namumuhay sa
kalunsuran
• Ang kaibahan nito sa iba pang katha – ang kasaysayan ng
pamilya ay nagpapatuloy
• Unang nalathala sa lingguhang Liwayway noong Abril 26,
1954 at tumagal hanggang Setyembre 12, 1960
• 333 kabanata ang orihinal
• Noong 1979, mula Mayo hanggang Disyembre, 35 na
kabanata ang narinig sa radio; pagsasadula sa radio,
tingangkilik ng Bangko Sentral ng Pilipinas
 Jay Ilagan – Tinoy
 Connie Angeles – Remy
• Ang mga katha ay kuwento ng ating sarili at kasasalaminan
ng katauhan ng isaang taal na Pilipino
KABANATA 1: MULING PAMUMULAKLAK
Tauhan
1) Tinoy at Remy – mag-asawa
2) Baby – ang panganay na babae
3) Gloria – kaibigan ni Remy na may ari ng paaralan
Mahalgang Pangyayari
 Niyaya ni Gloria si Remy na magturo bilang guro at
pinayagan siya ni Tinoy
 Nabuntis mulit si Remy = June
 Naging malungot siya dahil ititigil niya ang pagtatrabaho
 Nasira ang mga plano ni Remy para sa buhay niya/nila
- inaalagaan ang shop at ang mga bata
5. Misis Amelia Esteban - kaklase ni Tinoy at naghihraman
ng libro at notes.
-siya ang babaeng sinususpetsahan ni Remy na hindi nagiging
matapat si Tinoy
6. Mister Santiago - kasama sa trabaho
- hindi nakuha ang promosyon
7. Abogado - nakuha ang promosyon dahil nakatapos sa pag-
aaral at may diploma.
Mahalagang Pangyayari
o Mayroong promosyon sa opisina ni Tinoy at sabi daw na si
Mister Santiago ay ang makakuha ng promosyon at kung
umasenso si Mister Santiago, lahat ay susunod.
o Siya ay magiging isang bookkeeper kung tataas ang posisyon
ni Mister Santiago. Ang sweldo niya ay magiging dos
siyentos beinte-singko (P225) kaysa sa siyento otsenta (P180).
o Suwerte daw sila dahil ang shop ay malakas ang kita ngayon
o Napag-usapan nila si Kuya Berting. Si Kuya Berting ay
nakatapos ng pag-aaral at naging isang certified public
accountant at malaki ang kinikita niya. Naisip ni Remy na
ipagpatuloy ni Tinoy ang kanyang edukasyon, dalawang taon
na lang ang kanyang tatapusin. Ayaw ni Tinoy na ipagpatuloy
ito dahil nakakatamad daw. Si Remy ay nagbigay ng
maraming rason kung bakit dapat makatapos ng pag-aaral si
Tinoy.
o Kinabukasan hinintay ni Remy ang pag-uwi ni Tinoy.
Maghahatinggabi na nang siya ay dumating at amoy-tsiko.
 Nag-inuman sina Tinoy at ang mga kasama niya sa trabaho. • Hepe – and “boss” ni Tinoy
Hindi nakuha ni Mister Santiago ang promosyon kaya lahat • Petra – and kasambahay
sila ay di aasenso.
o Abogado sa ibang dibisyon ang nakakuha sa posisyon na
gusto ni Mister Santiagong makuha. Nakuha ito ng abogado Mahahalagang Pangyayari
dahil siya ay may educational background. Nakatapos siya sa • Pagbago ng posisyon no Tinoy sa trabaho
pag-aaral at may diploma. - nagging maiinitin and ulo
o Nag-aral muli si Tinoy at si Remy naman ay ginagamit ang - lagging galit
oras para sa pagtatabas at pananahi. Ang kita ni Remy ay - hindi makausap ng maayos ni Remy
nakatutulong sa badyet ng pamilya. - napalo si Baby ng malakas
o Nang inaayos ni Remy ang mga gamit sa pag-aaral, may
nakita siyang panyolitang sutla at pambabae na may burdang Paglapit ni Baby kay Tinoy
titik: A.E. - nainis ang ama
o Nagselos si Remy at akala niya ay may ibang babae si Tinoy. - nabigla si Baby kasi palagi naman siyang
naglalambing at lagging umupo sa tabi ng
Nagpaliwanag si Tinoy na hiniram lang niya ang librong iyon
tatay niya
at naiwan ni Misis Esteban ang kanyang panyo sa libro ngunit
- umiyak ng malakas dahil sa palo ni Tinoy
hindi naniwala si Remy kay Tinoy kaya pumunta siya sa
iskwelahan ni Tinoy.
o Nagkita ang mag-asawa sa iskwelahanah at nahabol nila si Ang pagkuha ni Remy kay Baby
- hindi na nakapagtimpi o’ nakatiis;
Misis Amelia Esteban sa dyip. Pinakilala ni Tinoy si Remy
tinanong si Tinoy kung ano ang problema
kay Misis Esteban. Doon na nalaman niya na totoo ang mga
- sinisi Tinoy
sinabi ni Tinoy ngunut hindi niya inamin na nagkamali siya.
- hindi pinansin si Tinoy kahit kumakain
- pilit niyang suportahan si Tinoy sa
Kaugaliang Pilipino
bagong puwesto nito
Pagseselos - akala ni Remy na may ibang babae si Tinoy, Misis
Esteban. Pinatunayan ni Tinoy na mali ang akala ni Remy. Ang paglapit ni Tinoy kay Baby
- humingi ng si Tinoy
Kahalagan ng Edukasyon - naawa sa anak
- kung ikaw nakatapos sa pag-aaral magiging maunlad ang kabuhayan - masakit para sa kanya na saktan and anak
mo katulad ni Kuya Berting at ang abogado. - hindi makapagsalita ng maayos sa anak
kaya tumalikod nalang siya
Paghahanapbuhay - kailangan maghanapbuhay para kayang suportahan
ang pamilya. Pampapahalagang Pilipino
Pagpahalaga sa pamilya
Pagbabadyet - kailangan nilang ibadyet ang pera nila dahil hindi sila Masunuring anak
gaanong mayaman at kailangan nilang gastusin ng mabuti ang kanilang Sabay kumain
pera. Maalalahanin na ina
Respeto
Lasingan/Inuman – nag-iinuman dahil sa selebrasyon o dahil sa - anak sa magulang
problema at nagagawa ang hindi magandang bagay dahil wala sa - asawa sa asawa
tamang sarili. - magulang sa anak

KABANATA 3: HAMPAS SA KALABAW Mga Kapintasan

Pagiging dominant ng lalaki sa babae
Ang sobrang tahimik at masunurin ni Remy
Mainit ang ulo ni Tinoy; wala siyang kibo ng dumating sa bahay. Pilit
siyang pagsilbihan ni Remy ngunit bale-wala pa rin ito. Walang
Ang literal na kahulugan ng titulo ay pag ang kalabaw ay sinaktan kahit
nagawa ang huli kundi lumayo na lamang; naiwan si Tinoy sa silid. Sa
na malaki siya at malakas ay masasaktan pa rin ito at magagalit. Amg
isang sandali, kumatok si Baby. Nagalit muli si Tinoy; nagtaka ang bata
tayutay na kahulugan ay ang tao, kahit anong tapang at tibay, ay
sa reaksyon ng ama sapagkat dati-rati naman siyang naglalambing sa
nasasaktan din.
ama. Sa pangungulit, napalo ni Tinoy ang bata. Umakyat si Remy at
galit na kinuha si Baby. Tinanong ni Remy kung wnong problema ay KABANATA 4:MARE
pati bati ay pinagalitan niya. Hindi sumagot si Tinoy. Hangang sa Mga Tauhan
hapunan, hindi nag uusap ang mag asawa. Di nagtagal, inamin ni Tinoy
1. Remy
na nagkamali siya at hindi niya sinasadya ang paluin si Baby. Ang bata
a) Mapagbigay
naman ay nasaktan nang maigi. Masaki tang kalooban ni Tinoy sa  Binigay niya ng damit si Josie
nangyari.
b) Mabuting Asawa
Mga Tauhan  Nagbibiro
• Tinoy – ama; sa kabanata 3; lagging mainit ang ulo niya  Tawag niyang “Dear” si Tinoy
at lagging galit. 2. Nenita
• Remy – ina; maasikaso sa asawa at anak a) Ina ni Josie; asawa ng kasama ni Tinoy sa trabaho
• Baby – and panganay na anak; malimbing
 b) Makapal ang mukha  Tinanong ng bisita kay Remy kung nakikinig siya sa radyo
 Pumupunta lang kung may kailangan
 Nagparinig ng kaarawan ni Josie programa ni Renato Tolentino kung oras ng Peach Face
 Nagparinig ulit na gusto daw ni Josie Powder. Dati, nakikinig si Remy sa programang ito, pero
and damit
tumigil na si Remy sa inis niya sa mga participante. Inaminan
c) Naiinis ng babae na siya ang piniling Reyna nung nakalipas na Lunes,
 Tinatawag niya and kanyang anak na
“gaga” at kasali siya sa pagiging Reyna ng Linggo.
 Humingi siya ng singkong sentimos o isang selyo kay Remy
d) Hindi magaling na ina
 Kinukurot para makasulat siya sa programa. Hindi ito binigay ni Remy
 Tinatawag niyang gaga si Josie dahil madaya ito.
 Hindi maganda and pinapakita niya sa *Tumatanggi si Remy sa mga naghihingi ng abuloy; masgusto
kanyang anak
niya na siya and nag-aambag.
3. Josie *Nahiya si Remy sa pagiging desperado ng mga kababaihan
a) Mahiyain
 Nahiya kay Remy ngayon.
b) anak ni Nenita Pagpapahalagang Pilipino
1) Pagpapahalaga sa Diyos: pagbibigay ng mga abuloy para sa
4. Tinoy mga pista ng mga santo atbp.
a) Mapagmahal 2) Pagiging mapagbigay: pagbibigay ng mga abuloy na may mga
 May malambing na tawag sila kabuluhan.
Kapintasan
b) Mabuting asawa
 Nagbibiruan Sila
1) Pandaraya – ang pagboto sa sarili para sa kanya-kanyang
kapakanan. Bumibili siya ng mga selyo para lang siya ang
mananalo.
Mahalagang Pangyayari
2) Ang paghingi ng boto para makakuha ng gantimpala. (wrong
reasons for joining the competition)
1. Binisita nina Josie at Nenita si Remy upang parinigin si Remy
na kaarawan ni Josie
KABANATA 6: PAGSASARILI
2. Binigyan ni Remy ng tahi na damit si Josie bilang regalo
3. Inimbita ni Nenita sa kanyang bahay si Remy sa isang salu-
MGA TAUHAN
salo mamayang hapon (para sa kaarawan ni Josie)
4. Sinabi ni Remy na marami pa siyang gawin at gusto niyang
1. Remy- kapatid ni Celso at anak ni Aling Tale
huminga kaya hindi siyang pupunta sa salu-salo.
-may pagmamahal at pagmamalasakit para sa kanyang ina at kay Celso
5. Nag-usap and mag-asawang Remy at Tinoy at wika nila na
pumupunta lang si Nenita kung may kailangan.
2. Aling Tale- ang ina nina Remy at Celso
-mapagmahal sa kanyang anak (lalo na kay Celso, na iniisip niya ay
Pagpapahalagang Pilipino
masyadong mapagbigay sa asawa)
1. Ospitalidad ng mga Pilipino
2. Pag-ibig ng mag-asawa
3. Celso-ang kapatid ni Remy at anak ni Aling Tale
-masipag at mapagmahal sa kanyang asawa, pero palagi siyang
Mga Kapintasan
sumasang-ayon sa gusto nito
1. Kapal and Mukha
2. May mga tao na nagpapakita lamang o mabait sa iyo kung
4. Ely-ang asawa ni Celso
may kailangan.
-masyadong tamad
KABANATA 5: REYNA
MAHAHALAGANG PANGYAYARI
Mga Tauhan
• Remy – asawa ni Tinoy; may-ari ng shop • Masyadong tamad ang asawa ni Celso

• Petra – ang katulong -Naawa si Remy at Aling Tale kay Celso dahil inaako nito ang mga
• babae, “Reyna” trabaho na dapat gawin ni Ely, ang kanyang asawa. Kadalasan, kapag
naglalaba si Celso, kinukuha na ito ni Aling Tale upang hindi na
• Tinoy mapagod ang kanyang anak na naghahanapbuhay pa.
• Renato Tolentino – hosto ng programa sa radyo, at araw-araw
-Naiinis si Remy sa kanyang kapatid at sa hipag, pero sinisisi rin niya
sa oras ng Peach Face Powder pumipili siya ng isang reyna. ang kanyang ina dahil inaako niya ang mga gawaing bahay. Dahil dito,
Mga Pangyayari nagiging mas tamad si Ely.

 May dumating na bisita sa shop ni Remy na humahanap sa • Lumipat ng bahay ang mag-asawa

may-ari. -Lumipat sila sa malayong lalawigan dahil si trabaho ni Celso

 Sa umpisa, ayaw ni Remy na magpakita sa bisita dahil baka -Nalungkot si Aling Tale dahil naaalala niya ang kanyang anak

ito’y isang ahente o isang taong humihingi ng abuloy.

-Ipinagdala ni Celso ng liham na may kasamang litrato ng kanyang
bagong bahay. Ayon sa kanya, naging masipag na si Ely (siya ang
tumahi ni kurtina, nagluto siya sa kaarawan ng kanyang anak)
-Masaya na ang lahat dahil hindi na masyadong mapapagod si Celso
PAGPAPAHALAGANG PILIPINO
• Pagmamahal ni ina sa anak
-kapag nakikita ni Aling Tale na may ginagawa si Celso (hal.
Naglalaba) inaako niya ito para hindi na mapagod ang kanyang
anak
• Matuto na tumayo sa sariling paa
• Ang pagiging masipag
MGA KAPINTASAN
• Ang pagiging tamad
- ang gawaing bahay ay trabaho ni Ely ngunit hindi niya
ginagawa ang mga ito
• Pagiging masyadong mapagbigay sa asawa
• Pagtsitsismis
-pinaguusapan ni Aling Tale at Remy ang masamang kaugalian ni
Ely
KABANATA 7: HIRAM NA PAKPAK
- Kapag ikaw ay may pakpak, ikaw ay mangingibabaw. Dito
sa kabanatang ito, si Misis Rubio ay may hiram na pakpak dahil mas
gugustuhin niyang mapabaon sa utang para lang makapagyabang. Dapat
nating alalahanin na ang pagiging mayabang ay maaring magdulot sa
pagbagsak ng tao.
Mga Tauhan:
1.) Remy – ina nina Baby at June; asawa ni Tinoy
2.) Misis Rubio – isang mayabang na tao; ina ni Sioning;
kapitbahay nina Remy
3.) Tinoy – asawa ni Remy
4.) Sioning – anak ni Mister at Misis Rubio.
5.) Petra – katulong nina Remy at Tinoy
Mahahalagang Pangyayari:
- Sa harap ng isang bahay ng mga kapitbahay nina Remy ay
mayroong isang trak na nakaparada at ang mga laman nito ay
mga hollow blocks. Ang mga hollow blocks na iyon ay para
sa pagpapagawa ng bahay ng pamilyang Rubio.
- Nagsalita si Baby at June tungkol sa mga sinabi ni Sioning sa
kanila. Una, sinabi raw ni Sioning na wala raw kuwenta at
bulok ang eskuwelahang pinapasukan nila. Pangalawa,
pinagyabang ni Sioning na siya ay mayaman habang sina
Baby at June ay hindi.
- Inamin ni Remy na hindi nga sila mayaman ngunit ito raw ay
hindi isang kapintasan. Sinabi ni Remy na sina June at Baby
ay mayroong kayamanan at iyon ay ang kanilang karunungan.
- Sinabi ni Petra na ang pamilyang Rubio ay napakayabang
raw.
> Pinaparining ni Misis Rubio sa mga kapitbahay
niya ang mga gagawin ng katulong, (kung ano ang
lulutuin.)
> “Huwag na iyong baboy ang iluto mo,
ha? Patayin mo na
iyong inahin at iluto mo sa asparagus..
nasa pidyereytor..”
- Umuwi na si Tinoy at kinausap si Remy. Dahil sa pinag-
usapan nilang dalawa, nalaman ni Remy na umuutang pala si
Mister Rubio ng pera.
> Nagagawa niyang umutang upang makamit ang
mga gusto ng kanyang Misis.
> ayaw niyang madaigan ang kanyang
pamilya.
> Dahil nagparemodel ng bahay
and kanilang kapitbahay, sina Perez, gusto rin
niyang i-remodel ang kanilang bahay.
> Sabi ni Misis Rubio: Sila lang
doon ang nagpapaaral sa kanilang anak sa isang
primera klaseng kolehiyo at apat ay primera klase
rin ang kanilang bahay.
> Hindi nagtagal, nabalitaan ni
Remy na may kotse na ang mga Perez. Nung
linggong iyon, nabalitaan rin niya na may oto na rin
ang mga Rubio.
Pagpapahalagang Pilipino:
- Pagiging Matulungin
- Pagpapahalaga sa edukasyon
- Pagkain ng sabay-sabay
- Pagiging kontento sa mga na ibinigay sa atin ng Panginoon
- Paghalik sa kamay ng mga matatanda
Mga Kapintasan:
- Pagiging chismosa
- Pagkainggit
- Pagiging mayabang
- Pagiging sunud-sunuran
- Kagustuhang mahigitan and iba
- Pag-uutang upang makapagyabang
KABANATA 8: KAWANGGAWA NG LASENGGO
Mga Tauhan
1. Remy- may-ari ng shop
- asawa ni Tinoy
2. Tinoy- asawa ni Remy
3. lalaking lasenggo- nanghihingi ng abuloy sa mga tao
4. manlililip- nagtatrabaho sa shop ni Remy
5. mananahi- nagtatrabaho sa shop ni Remy
6. Etang- suki ni Remy
Mahahalagang Pangyayari
 Nagtatabas si Remy sa shop nang may lalaking dumalaw at
nanghingi ng abuloy para sa namatayan. Sinabi ni Remy na
dumalaw na sila ni Tinoy at nakapagbigay na rin ng abuloy
ngunit nangungulit at namimilit pa rin ang lalaki kaya nainis
si Remy.
 Noong umalis ang lalaki, natandaan ni Remy na nakita na
niya ang lalaking iyon na nag-iinuman at nakapagbigay na rin
siya sa kanya ng abuloy dati noong may ibang namatayan.
 Binalikan ni Remy ang pagtatabas pero napahinto siya dahil
nagkagulo sa labas. Akala niya may nagkaaksidente pero
nakita niya na hinarang ng parehong lalaki ng dalawang beses
ang mga sasakyan at dyip para humingi ng kontribusyon or
abuloy para sa namatayan. Hindi nagbigay ang marami ngunit
noong may nagbigay, umandar ulit ang mga sasakyan.
 Bumalik si Remy sa loob at pinag-usapan ni Remy at ng
ibang mananahi ang nangyari. Akala ng isa sa mga mananahi
na mabait ang lalaki pero tumahimik na lamang si Remy.
 Mamaya-maya tumigil ang sasakyang gagamitin sa
paglilibing sa patay at ilang dyip na walang sakay sa tapat
nila. Napag-usapan nina Remy at ng mga mananahi ang iba’t-
ibang kaugalian tuwing may namatayan sa iba’t-ibang lugar.
  Biglang umalis ang kotse ng punerarya, tatlong dyip at ang
makikipanglibing kahit kung nasa loob pa rin ng bahay ang
kabaong.
 Nalaman ni Remy kay Etang na niloko ng mga lasenggong
nanghingi ng kontribusyon ang lahat. Kinuha nila ang resibo
ng punerarya para makapanghingi ng abuloy at nakikain din
sila sa namatayan. Pagkatapos nito ay hindi na sila bumalik.
 Noong gabing iyon, nagtipon ang mga ama ng tahanan sa
kanilang pook para masolusyunan ang suliranin ng kanilang
kapitbahay na namatayan.
Pagpapahalagang Pilipino
1. Pagtulong ng mga tao o kapitbahay para masolusyunan ang
problema
2. Pakikiramay sa mga namatayan
3. Ayaw manira ng reputasyon ng ibang tao
Mga Kapintasan
1. Panlilang sa mga taong nakikiramay
2. Pagsisinungaling
3. Paggamit sa mga tao at sitwasyon
4. Kapangyarihan ng pera at ang epekto nito sa mga tao
KABANATA 9: DALAWANG LIBONG PISO
MGA TAUHAN
1. Remy – nagalit at nalungkot ng husto noong nalaman tungkol sa
utang ni Pepe na babayaran nila.
2. Tinoy – naging masama ang loob niya dahil kung hindi niya
pinayagan na maging guarantor siya para kay Pepe, hindi sila
mahaharapan ng ganitong problema.
3. Pepe – noong kahero nina Tinoy sa opisina na naalis sa posisyon
dahil nakasira ng ilang libo. Nanguutang siya sa maraming tao at
tumatakas.
4. may-ari ng tindahan (walang pangalan) – siya ang nagsabi kay
Remy tungkol sa mga utang nina Pepe at sa pagtakas nila.
MGA MAHAHALAGANG PANGYAYARI
• Umuwi si Tinoy na mukhang pagod at may dinaramdam.
Nagtaka si Remy kung bakit, at yun pala ay may masamang
balita siya. Kailangan daw nila magbayad ng dalawang libong
piso dahil si Pepe, ang kahero nila noon na pinaalis, ay hindi
nagbayad ng utang sa bangko at si Tinoy ay ang kanyang
guarantor. Sa una ay akala niya na babayaran ang utang, pero
tumakas si Pepe.
• Umiyak ng husto si Remy dahil kaysa na bibili sila ng bagong
bahay, o piyano para kay Baby, magbabayad sila ng utang na
hindi kanila. Naalala niya noong hindindian ni Tinoy ang mga
bagay dahil ”magtitipon muna sila”. Nainis talaga si Remy dahil
parang mas inuuna pa ni Tinoy ang kaibigan kaysa sa kanila.
• Sa susunod na araw, lumabas si Remy para gawin kahit anong
gusto niya. Ngunit, naramdaman niya na ayaw din niyang
maging mag-isa.
• Hinanap niya nalang ang bahay nina Pepe. Nagtanong-tanog siya
ng direksyon ngunit halos lahat ay hindi alam kung nasaan ang
lugar na sinasabi niya.
• Pagdating niya sa isang tindahan, yung may-ari ay alam tungkol
kay Pepe. Sinabi niya na tumakas na ang mag-asawa na yon, at
ang dalawang yon ay laging nagsusugal at nagungutang sa lahat
ng tao.
• Pagdating niya sa bahay, sabi ni Tinoy na naayos na niya ang
sitwasyon sa pamaraan ng pagtanggal ng dalawangpung piso sa
kanyang sweldo bawat buwan. Kahit na, si Remy ay nalungkot
pa rin dahil sa pangyayaring ito.
PAGPAPAHALAGANG PILIPINO
Pagtulong sa kapwa – sa pagiging gurantor para kay Pepe
Pagaayos ng sitwasyon kahit mahirap – ang pagsikap ni Tinoy na
ayusin ang problema
Pagtitipid ng pera – ang ginagawa ni Remy lagi
Pagpapahalaga sa mga gusto ng anak – naaalala ni Remy si Baby at
ang gustong piyano
Pagaalala para sa asawa (Remy kay Tinoy)
MGA KAPINTASAN
Di-pagbabayad ng utang sa iba (Pepe)
Pagsusugal at mga ibang iresponsableng gawain (Pepe + Asawa)
Paghalaga ng kaibigan bago ang pamilya (Tinoy)
Di pagsasabi kaagad ng importanteng desisyon sa asawa (Tinoy)
CHAPTER 10: PISTA NG BAYAN
Mga Tauhan
1. Remy – asawa ni Tinoy at ina nina Baby at June
2. Tinoy – asawa ni Remy at ama nina Baby at June.
3. Aling Muding – kapibahay nina Remy at Tinoy
4. Aling Sela – ina ni Tinoy; biyenan ni Remy
5. Luming – bilas ni Remy
6. Baby at June – mga anak nina Remy at Tinoy
7. Aling Barang – ang pinag-uusapan nina Remy at Aling
Muding sa kotse; negosyante na nagpapahiram ng pera sa iba.
Mahalagang Pangyayari
- Simulan ni Remy and kanyang paghahanda para sa Pista.
Inayos pa niya ang telang tatabasin niya para sa bagong damit
na isusuot sa pista ng kanyang mga anak. Hinanda ni Remy
ang mga tinahing damit na kukunin ng mga suki niya sa
kanya sa araw na iyon.
- Sabi ni Remy kay Tinoy na tinapos niya ang kanyang
ginagawa, pero nagtatrabaho pa rin siya. Sabi ni Tinoy na
huminga muna si Remy, pero sabi ni Remy na kaya niya itong
tapusin, at hindi na sumagot pa si Tinoy.
- Pagkauwi ni Remy galing palengke, dumating sina Aling Sela
at Lumin na tutulong kay Remy na maghanda ng pagkain para
sa pista. Narinig ang masayang tinig nina Baby at June na
naghahanap ang mga pinsan nila.
- Pumunta si Remy sa palengke kasama ni Luming para bumili
ng pagkain para sa ulam na lulutuin ni Luming.
- Trapik papuntang palengke dahil may bus na nagbababa ng
pasahero sa gitna ng kalye. Masisikip ang mga kalsada at
talagang hindi makapasa sina Remy, Aling Sela at Luming.
Punung-puno ang palengke ng mga tao dahil maraming
humahabol at bumibili ng kasangkapan para sa kanilang
ihahanda.
- Nakisabay sila pauwi kay Aling Muding, ang kapitbahay nina
Remy, at nagkuwentuhan sila sa kotse. Pinag-usapan nila ang
 malaking kit ang mga negosyong na may kaugnayan sa
pyesta, ang malaking kita ni Aling Barang kapag may pista, at
kung sino ang kanilang pinaghahandaan.
- Araw ng pista: tuloy ang daloy ng bisita sa bahay n mga Cruz
kaya abalang-abla si Remy buong araw hanggang hattingabi.
- Kinabukasan, dumating si Aling Musding para kunin ang
natirang pagkain para sa alagang baboy. May dala rin siyang
balita tungkol sa nangungutang kay Aling Barang.
Pagpapahalagang Pilipino
1. Pagiging Responsable at Masipag
- tinapos ni Remy ang lahat ng trabaho niya sa nakatakdang
oras
- binili niya kaagad ang mga kailangan para sa pista
2. Pag-aasikaso sa pamilya at mga kailangan ng pamilya
- gumawa si Remy ng bagong damit para kay June at Baby
dahil ayaw niyang maiiba sila sa ibang taong na sa pista
3. Pagtulong sa Kapwa
- tinulungan ni Aling Sela at Luming si Remy para maghanda
para sa pista
4. Pagiging Malapit at Matulungin ang Pamilya
- Magkasama ang buong pamilya sa pista
- Tinulungan ang isa’t-isa para maghanda
5. Pagbadyet ng Pera
- Hindi nagutang si Remy ng pera dahil marunong siyang
gumamit ng pera na naipon niya’t ni Tinoy
6. Bayanihan
- Sina Aling Sela at Luming ay nagtulong kay Remy para
maghanda para sa pista.
Mga Kapintasan
1. Pagmamayabang
- si Aling Muding: pinagyayabang niya na hindi niyang
kailangan umutang ng pera
2. Kawalan ng Disiplina at Konsiderasyon ng tao
- ang mga bus ay naghihinto sa gitna ng kalsada para lang
makababa and mga pasahero galing sa prubinsya.
3. Pagiging Pakialamera
- binalita ni Aling Muding ang pang-utang ng ibang tao kay
Aling barang kina Remy at Luming
4. Ubos-biyaya
- hindi nagbabadyet ang mga taong nangungutang kay Aling
Barang. Tinatapos lahat ng pera at nangungutang ulit.
KABANATA 11: SENYORITA…SENYORITO
Mga Tauhan
1. Tinoy- asawa ni Remy at ama nina June at Baby
2. Remy-asawa ni Tinoy at ina nina June at Baby
3. Ismael/ Maeng- dating katrabaho(accountant) at
kapitbahay nina Tinoy.
4. Arsenia/ Senyang- asawa ni Ismael
5. Petra-katulong nina Tinoy at Remy
Mahalagang Pangyayari
- Mayroong pagtitipon sa bahay ni Ismael dahil paalis na siya
bukas. May dadaluhang kumbensiyon ng mga accountant sa
Tokyo si Maeng.
- Sa pagkakatanda ni Remy, walang gusto si Maeng sa mga
pagtitipon laluna kung sa tahanan nila ito gaganapin
- Pagkadating ng mag-asawa sa labas ng bahay nina Maeng at
Senyang, narinig ni Remy kung ano na ang tawag ng mga
bata sa kanilang nanay
- Mommy na raw si Senyang, hindi na Inay
- Pati ang tawagan ng mag-asawa ay nagbago na. Ang tawag ni
Senyang kay Maeng ay Daddy na ngayon
- Nang oras ng kumain ay nagulat sina Tinoy at Remy sa tawag
ng mga katulong nina Maeng at Senyang
- Tinatawag ng kanilang mga katulong na Senyorita at
Senyorito sina Maeng at Senyang.
- Pati sina Tinoy at Remy ay tinawag ng kanilang mga utusan
na Senyorito at Senyorita.
- Pag-uwi nina Tinoy at Remy ay pinag-usapan nila ang mga
nangyari.
- Hindi sila makapaniwala na hahayaan nina Maeng at Senyang
ang kanilang mga utusan na tawagin sila ng ganoon.
Pagpapahalagang Pilipino
-Kung may tiyaga ka, may nilaga – kapag nagsikap ka, aasenso ka
rin
Mga Kapintasan
- Pagpapakumbaba (pagkawala nito) – kailangang mamalagi sa
lahat
 Sa halip na mainis sina Remy, natawa
nalang sila sa laki ng pagbabao nila,
umasenso lang ng kaunti
 Parang nagpapakita ng diskriminasyon
- “Colonial Mentalitly”- ang pananaw na lahat ng bagay na
dayuhan ay masbuti kasya sa sariling atin.
KABANATA 12 : SIMULA
 MGA TAUHAN
1. Remy- maalalahaning inay
2. Tinoy- mapagtiwalang ama
3. June masusunuring at mapaggalang anak
4. Baby
5. Mga kaklase- mapaggalang at mapagrespeto
 MAHALAGANG PANGYAYARI
• Naisip ni Remy na may gustong sabihin sa kanya sina Baby at
June dahil sa mga bulong-bulong nila sa isa’t isa
• Nilapitan nina Baby at June si Remy upang magpaalam na
pumunta sa birthday ng isang ka-gang ni June
• Pinahintay ni Remy sina Baby at June ang pagdating ni Tinoy
upang tanungin nalang siya
• Nagdesisyon si Remy at Tinoy na payagan and dalawa na
pumunta sa party
~ Hindi laging mananatiling bata sina Baby at June
~ Masmabuti kung payagan nalang nila kaysa
magsinungaling pa sina Baby at June upang
makapunta
• Sinundo sina Baby at June ng mga kaklase nila
~ Nagbigay galang sila kay Tinoy at Remy
• Habang nakatulog si Tinoy, si Remy naman ang umaabang sa
pag-uwi nina Baby at June
• Pagkatapos dumating sina Baby at June, nagkwento sila kay
Tinoy at Remy tungkol sa mga nangyari sa party
 PAGPAPAHALAGANG PILIPINO
 Paghintay sa desisyon ng asawa (respeto sa desisyon ng isa’t
isa)
 Pag-alala sa mga anak
 Pagrespeto sa utos ng mga magulang
~ Umuwi sina Baby at June sa oras na sinabing
umuwi
 Pagbigay galang sa mga magulang ng iba
~ Mas lalo na kung nandoon ka sa bahay nila
 KAPINTASAN
 Kulang ng pagtiwala sa mga anak
 Pag-iisip na mananatiling bata palagi ang anak
KABANATA 13: NAGMAMADALI ANG PANAHON
Mga Tauhan
1. Tinoy – ama nina Baby at June; Masaya na tatapusin ng
mataas na paaralan si Baby
2. Remy – ina nina Baby at June; nanenerbyos sa magiging
karera at buhay ni Baby nang natapos na ang kanyang
pag-aaral.
3. Baby – Dalagang anak; magtatapos ng mataas na pag-
aaral at pupunta na sa kolehiyo
4. June – Bunsong anak ni Tinoy at Remy
5. Ahente – Ahente sa tindahan ng kotse; ama ni Eddie
6. Eddie – Anak ng ahente sa tindahan ng kotse; sumama sa
pagdala ng papeles
Mahahalagang Pangyayari
• Natapos na ang pag-aaral ni Baby sa hay skul.
o dalaga na si Baby at may mga bagay na
mas papansinin na nila.
• Ayon kay Tinoy, kahit anuman ang gawin ni Baby,
kakayanin niya ito, kahit kung pera ang problema.
o Hindi gusto ni Baby ang medisina, kaya
hindi masyadong problema ang pera.
Home Economics ang inaasahan ni Baby.
o Kakayanin daw ni Baby ito dahil matigas
ang loob ng bata, at nagmana kay Remy.
• Nagtanong si Tinoy kung nasa palagay ni Remy,
may ibang papansinin din si Baby.
o Para kay Remy hindi nag-aalala siya dahil
alam niya ang kasama ni Baby ay puro
babae.
o Ayaw lang niya tanggapin na maaaring
may magliligaw kay Baby at pupusuin
niya.
o Mamamasahe na siya, kaya makaksabay
siya ng iba’t-ibang tao.
• Ungot ng ungot si June ng bumili ng sarailing
sasakyan,
o sa palagay ni Tinoy, praktikal at
makakaya nila ito dahil sa mga
pribilehiyo niya sa opisina.
o Hindi naman sumang-ayon si Remy sa
desisyon, ngunit hindi ito binaggit sa
asawa.
• Buong mag-anak ang pumunta sa tindahan ng
sasakyan. Nakita ng ahente si Tinoy.
o Nag-usap sila habang tinitingnan nina
Remy, Baby at June ang iba’t-ibang
sasakyan. Nalaman ni Tinoy na may anak
na din ang ahente na kasing-edad ni Baby.
• Nang umalis na sila, hindi malaking bagay ang
pagkwentuhan para kay Tinoy, kaya hindi niya ito
inisipan na banggitin kay Remy.
• Nakaraan ng dalawang araw at dumalaw ang ahente
para sa papeles sa kotse, na may kasama siyang
binata.
o Ipinakilala si Baby at si Eddie sa isa’t-isa
 Hindi man nagsalita o kumi
masyado ang dalawa ngunit
lihim na natuwa si Remy.
 • Mahiyain at hindi
man nag-usap ngunit
gusto ni Baby si
Eddie
• Natakot si Remy sa reaksyon ni Baby; hindi man
nagtaka si Tinoy dahil “normal na reaksyon” iyon
o hindi makapaniwala si Remy sa narinig
niya.
• Hindi ulit pinag-usapan si Eddie Bernal sa harapan
ng kanilang anak. Isang Sabado, dumalo si Eddie sa
bahay nila. Pinapasok ni Remy ang binata sa
ideyang may utos siya galling sa kanyang ama.
o Ngunit sinabi din ni Eddie, halos na hindi
marinig, na nandiyan siya para kay Baby.
o Nanlamig si Remy at alam niyang hindi
biro na ito.
o Tinanggap ni Remy na lumalapit ang
panahon na dapat harapin niya at ni Remy
din.
Pagpapahalagang Pilipino
• Pagpapahalaga sa edukasyon at hanap-buhay
• Pagdedesisyon para sa buong pamilya
• Tama at pormal na pangliligaw ng dalaga
Mga Kapintasan
• Pagtatago ng lihim sa mag-asawa (Tinoy at Remy)
• Pagdududa sa sarili (Remy)
• Paggusto sa tao dahil si itsura lamang (Baby)
** Nagmamadali ang panahon para kay Remy dahil kay
Baby. Nagiging dalaga na si baby at bilang magulang,
nahihirapan itong aminin ni Remy dahil iniisipan pa niyang
bata pa si Baby.
KABANTA 14: BAGONG PAGTINGIN
Mga Tauhan
Tinoy- asawa ni Remy at ama nina Baby at June
Remy- asawa ni Tinoy at ina nina Baby at June
June- anak nina Tinoy at Remy. Sa una, siya ay
naghahanap ng kukuning karera pagkatapos ng hayskul.
Baby- mas matandang kapatid ni June. Home Economic
and napili niyang karera para sa kolehiyo.
Leonardo- nobyo ni Baby
Doktor Rosendo Marcial- siya ay isang manggagamot
na nanliligaw kay June.
Mahalagang Pangyayari
 Si June ay nag-aabala sa pag-iisip at
pagtarok sa sariling kalooban kung ano
ang kukuning karera pagkatapos ng
hayskul.
 Nag-uusap sila ni Remy ng mabanggit ni
June ang pagigng isang nars. Hindi
sumang-ayon si Remy, at akala niya
nagbibiro lamang si June.
 Dito natandaan ni Remy na palagi niyang
pinapa-alala sa kanyang mga anak na
kailangan nila magsikap matapos ang
pag-aaral para pag mag-asawa man sila,
hindi sila magiging agrabyado. Ito din ang
itinuro ng kanyang ina sa kanya.
 Kumuha si June ng pagsusulit sa isang
ospital na may paaralan upang siya ay
makapag-aral sa pagkanars.
 Nag-uusap si Remy at Tinoy tungkol kay
Tinoy. Dito, nakikitan ulit natin na hindi
masyadong gusto ni Remy ang karerang
napili ni June. Sinasabi naman ni Tinoy
na pabayaan ito dahil kailangan niya
matuto na tumindig sa sariling paa.
o Hindi mapalagay si Remy nung
unang araw ng pagkawalay nito.
o Nag-bibirong sinabi ni Tinoy
kay Remy ; “paano kung mag-
asawa na”
 Unti-unting napansin ni Remy ang
pagbabago ni June. Nawawala na din
ang pag-aabal niya kay June. Nakapag-
usap sina June at Remy at sinabi ni June
sa kanya na gusto niya maging isang
surgical nurse.
 Habang nag-uusap sina Tinoy at Remy,
sinabi ni Remy kay Tinoy na narinig
niyang ikinukuwento ni June kay Baby
na may crush na crush daw siya sa
intern. Sinabi ni Tinoy na ito ay normal
lamang.
 Isang araw, umuwi si June na may
kasamang doktor na nanliligaw daw sa
kanya. Siya ay si Doktor Rosendo
Marcial
Pagpapahalagang Pilipino
• Pagpapahalaga sa edukasyon
• Pagsisikap
• Pagiging responsable
• Respeto ng anak sa magulang
• Maalahanin na Ina
Mga Kapintasan
• Sa una, hindi nagpakita ng suporta sa desisyon
ni June. (Remy)
• Hindi matanggap na lumalaki na ang anak.
o Nahihirapan pakawalan ang
anak
• Nakikinig sa usap ng iba. (Pagiging chismosa)
 2. Kagustuhang umasenso, at pagsasakripisyo para sa ito
[masipag; matiyaga, ambisyoso]
KABANATA 15: ANG PARAAN NG PAG-IBIG

Tauhan
1. Tinoy - awasa ni Remy; ama nina June at Baby Kapintasan
2. Remy - asawa ni Tinoy; ina nina June at Baby
3. June - anak nina Tinoy at Remy; kapatid ni Baby 1. Pagiging masyadong presumptuous – nag-iisip ng mga explanasyon
4. Baby - anak nina Tinoy at Remy; ate ni June kahit na hindi alam ang lahat ng katotohanan
- ambisyoso [gustong mag- postgraduate studies sa
nutrition sa US] 2. Pagkapit sa anak – hindi marunong ilayas ang anak
5. Leonardo - nobyo ni Baby; katrabaho ni Tinoy
6. Dr. Rosendo Marcial - intern (o manggagamot) na nanliligaw - hindi marunonong maging malayo sa anak
kay June
7. Kakilala ni Remy na may anak na nakapamuhay sa US - nais - masyadong pakikisama sa buhay ng anak
ipataas ang damdamin ni Remy sa pag-alis ni Baby

Mahalagang Pangyayari
• Napadala si Leonardo sa Estados Unidos bilang pensiyonado ng Bakit ipinangalang “Ang Paraan ng Pag-ibig” ang kabanatang ito?
tanggapan nina Tinoy Naging paraan ang edukasyon para magpatuloy ang
• Hindi nagkatuluyan sina June at Ros pagmamahalan nina Baby at Leonardo. Ito and paraan na ginawa nila
• Sinabi ni Junekay Remy na gustong kumuha ng post-graduate para makita ang isa’t isa. Pinag-isipan nilang gawin ‘to, nagplano nang
studies sa nutrition sa US si Baby. Nalungkot nang grabe si Remy. grabe para lang abutin ang kagustuhan ng kanilang puso – para makita
Sabi ni June na hindi na kailangang alalahanin pa ang gastusin ang kasintahan. Kahit na nagsingunalin si Baby sa kanyang magulang,
papuntang Amerika dahil ang gagastos para kay Baby ay ang ginawa niya ‘to para sa ibig, dahil alam niya na kung alam nila ang
magbibigay ng grant at pocket money na lang ang kailangan. totoo, hindi siya papayagan.
• Napansin ni Tinoy na parang matamlay si Remy. Tinanong ni
Remy kung natahimik na ang lola ni Leonardo dahil si Tinoy ang
nagpadala kay Leonardo sa Amerika. Pagkatapos ng KABANATA 16-PASULONG
pagpapaliwanag ni Tinoy ay sinabi ni Remy na may balak na
pumuntang Amerika si Baby. Wala namang nakitang masama si • Mga Tauhan:
Tinoy dahil:
 libre naman ang pag-aaral 1. Tinoy – asawa ni Remy na nagbalak na magpatayo ng
 gusto niyang maramdaman ang nararamdaman ng
lola ni Leonardo (masaya sa pag-asenso ni bahay sa lupa na binili
Leonardo)
• Ang isip naman ni Remy ay may plano na magkita ang dalawang 2. Remy – asawa ni Tinoy na sa una ay nanghinayang sa
magkasintahan. Ang sabi ni Tinoy ay madali namang malaman
iyon, basta alam nila kung saan mag-aaral si Baby. lupang binili pero pagkita sa plano ay
• Kumuha na si Baby ng pagsusulit para sa walang-bayad na pag- nagustuhan ang ideya
aaral at nakapasa naman siya. Sa interview naman ay hindi siya
nahirapan.
3. Arkitekto – and kaibigan ni Tinoy na gumawa ng
• May mga kakilala si Remy na may anak na nakapamuhay sa US
at nagsabi na dapat hindi malungkot dahil ang kanyang anak ay: plano para sa bahay ni Tinoy at Remy
 matututo maging independe
 makikita ang kahalagahan ng magulang dahal sa 4. Tata Ponso – kuntratistang kamag-anak ni Tinoy na
pagiging malayo
• Nang paalis na si Baby, ayaw pasamahin ni Tinoy si Remy pero naghanda ng mga kasangkapan para sa bahay at ang
ipinangako ni Remy na hindi siya iiyak. gumawa
• Pagkatapos umalis ni Baby, maraming araw na hindi natahimik si
Remy. Bumalik ang katahimikan ni Remy nang dumating ang mga
liham ni Baby. Sabi ni Tinoy na isang taon lang si Baby sa US, 5. Mga kabataan – kasama ni Tata Ponso para gumawa
samantalang tatlong taon si Leonardo na dapat manatili roon. ng bahay at kamag anak din ni Tinoy
Natanggap na ni Remy na:
 ang paglalayo nila ni Baby ay bahagi ng buhay
 para sa kabutihan ni Baby ang lahat • Mahahalagang Panyayari:
• Isang araw, may dumating na kable at binasa ni Remy ang
nakasulat. Ang balita’y nagpakasal na sina Baby at Leonardo.  May isang lupa na binili nila Tinoy at Remy dahil sa
Nawalan ng malay si Remy.
mababang presyo at hindi masyadong malayo (nasa
IV. Pagpapahalagang Pilipino labas lamang ng lungsod). Napaisip si Remy at
1. Labis na pagmamahal sa anak – kahit masakit,
tinatanggap nila, para sa anak nila nanghinayang dahil matiwangwang ang lupa. Ang sabi
naman ni Tinoy na kapag tumaas ang presyo ng lupa,
- pagbibigay ng suporta sa anak kahit anumang gawin
hindi na ito bababa pa muli.
- takot para sa anong mangyayari sa anak
 Naisipan ni Tinoy na paupahan subalit ang sabi ni
Remy na walang uupa dahil hind lahat ng tao ang may
sasakyan. Kaya ang sinabi nalang ni Tinoy na
magpagawa na lang sila ng bahay-bakasyunan at
paupahan para may mag-alaga.
 Nagpagawa ng plano si Tinoy sa kaibigang arkitekto
para maiba naman ang bahay. Ang gusto niyang
materyales na gamitin ay kawayan, pawid, and sawali.
 Nang nakita ni Remy ang plano, kaagad niya itong
nagustuhan at nagandahan. Ngunit, biglang nasabi ni
Remy na malungkot dahil silang dalawa nalang.
 Nagtungo sa nayong sinilangan si Tinoy upang
magtanung-tanong sa pagbili ng kawayan sa pawid.
Ng gabing iyon, umuwi si Tinoy masayang-masaya
dahil si Tata Ponso ang gagawa ng bahay at may
bahala sa mga materyales. Nag-alinlangan si Remy
dahil baka saw ang alam lang nila ay magtusok-tusok
lamang ng kawayan. Ang sabi ni Tinoy na lahat ng
malalaking at magagandang bahay sa kanila ay si Tata
Ponso ang kuntratista.
 Sa araw ng palusong, madaming kabataang
manggagawa na kasama si Tata Ponso na kamag-anak
din pala ni Tinoy. Nag-alala si Remy dahil kulang ang
kanyang pagkain na dinala. Humalik silang lahat sa
kamay ni Tinoy at Remy.
 Sa pagbalik nila sa lote, wala pang nakatayong haligi
dahil walang turnilyo. Hindi nakakibo si Remy
habang sinabi ni Tinoy na sana naisabay nila sa
pagluwas and pagbili nito kanina. Walang nagawa si
Remy at Tinoy kundi bumalik sa bayan upang bilihin
ang turnilyong kinakailangan. Sinabi ni Tata Ponso
kay Remy na wag mag-alala dahil may apat siyang
kasama na eksperto sa pag-aatip.
 Mabilis na nagawa ang bahay. Sa loob ng apat na araw
ng lingo ay nayari na ang bahay. Madaming
materyales ang natira dahil ayaw ni Tata Ponso
magtrabaho ng kapos-kapos. Hindi naman daw
masasayang ang mga iyon dahil iuuwi ito ni Tata
Ponso para makimpuni na niya ang kanyang bahay-
kubo.
 Napatingin si Remy kay Tinoy at hindi masabi kung
nakatipid nga ba sila at may utang na loob pa sa
kamag-anak.
• Kapintasan:
 Pagtulong na may hinihintay na kapalit
 Hindi marunong manghinayang
 Hindi marunong mahiya
• Pampapahalagahang Pilipino:
 Bayanihan – pagtutulungan sa paggawa ng bahay nina
Tinoy at Remy
 Pagkamagalang sa Matanda – pagmamano ng mga
nakababatang kamag-anak ni Tinoy sa kanila
 Pagiging Masipag
 Pagtanaw ng utang na Loob
Kabanata 17:Bagong Pakikisama
Mga Tauhan:
1. Remy- ina ni June at Baby
2. Baby- panganay na anak nina remy at tinoy at nagpakasal kay
Leonardo
3. Leonardo- asawa ni Baby
4. Donya Lucia- Ina ni Fred
5. Fred- fiancé ni june
6. June- ang pangalawang anak nina Remy at Tinoy.
7. Tinoy- ama ni June at Baby, asawa ni Remy.
Hinigi ni June na ang ina ang tumahi ng kanyang damit pangkasal.
Gusto ng ina maipagkaloob kay June kung anong kayang maibigay,
ngunit nasaktan si Remy ng binigyan ng pera ng ina ni Fred na si
Donya Lucia si June, dahil baka isipin nila na ang pera lamang ang
hinahabol, denipensa naman ni June na sinabi niya nag iisang anak na
lalaki si Fred.
Bukas sa loob ni Donya Lucia tumulong at magbigay, ngunit takot si
Remy dahil baka hindi maging Masaya ang anak sa piling ni Fred at
masyadong syang sensitibo sa mga salita at kilos ni Donya Lucia na
binigyan niya kahulugan. Tulad ng Honeymoon./ pulot-gata gusto ni
Donya Lucia sa Hong Kong ito
maganap dahil doon din nangyari ang pulotgata ng kanyang panganay
na babae. Gusto ni Remy ang maging practical
at wag ubusin ang pera dahil mas maraming
dapat unahin sa buhay mag asawa
Gusto ni Remy
na ihati ang gastos ng reception at siya ang gumawa ng damit ni June.
Dahil talagang maghahati na sila sa buhay at silang dalawa ang
babalikat sa mga
responsibilidad.
Dumating ang balae ni Remy na si Donya Lucia at may maraming
dalang mga regalo galing sa mga kaibigan at mga kamag anak punong
puno ang mga kwarto ng mga regalo ngunit naliliit si remy dahil sinabi
ni Donya Lucia kung saan nangaling ang mga regalo
Nang nagpaalam na si Donya Lucia nakahinga ng maluwag si Remy
ngunit nalungkot siya dahil baka hindi maging Masaya ang kanyang
anak sa buhay may asawa pero sabi ni Tinoy siya ay may tiwala sa
kanyang anak na itoy may malakas na loob.
- Nung dinala ni Kumareng Luz si Remy sa tabi ng
kinalalagyan ng sketch niya, nakarinig si Remy ng mga
bulong

Kapintasan
- Nang nakauwi na si Remy sa kanila, kinuwento niya kay
-masyadong nakikialam
-hindi pinababayaan ang anak maging independent Tinoy ang mga nangyari
-mayabang
-over spending
o Sinabi niya na pinag-uusapan siya ng mga babae
Pampapahalagang Pilipino doon sa samahan pero hindi na niya matandaan
-pagiging practical
-bukas na komunikasyon yung mga sinabi nila. Sabi niya rin na iba ang bibig
ng mga babae doon. (hindi maganda ang
KABANATA 18: MATAAS NA LIPUNAN lengguwahe)
Tauhan:
- Tinanong ni Tinoy kung ipagpapatuloy pa ni Remy ang
1. Remy – asawa ni Tinoy pagtulong sa kanila at sabi ni Remy na itutuloy niya dahil
nangako siya Kay Kumareng Luz at hindi magbabago iyon.
- Hindi makapagdesisyon sa una kung sasali ba
siya sa isang samahan o hindi Pagpapahalagang Pilipino:

2. Tinoy – asawa ni Remy - Bukas na komunikasyon

- Sinusuportahan si Remy sa mga desisyon niya o Pagsasabi sa asawa kung ano ang papasukang
samahan
3. Kumareng Luz – kumare ni Remy

 Sinabi ni Remy ung mga sinabi ni

- Mapagpilit
Kumareng Luz sa kanya
Pangyayari:
o Pagsasabi sa asawa kung ano ang nangyari sa araw
- Inimbita ni Kumareng Luz si Remy sa isang samahan nila niya

o Ang samahan na ito ay isang fund-raiser para sa  Sinabi ni Remy na narinig niya na
mga dalagang ina nagbubulung-bulungan ang mga babae sa
programa na sasalihan niya
- Sa una, ayaw ni Remy na sumali pero sumali na lang siya
- Pag-iisip muna bago pumasok sa kahit anong samahan o
- Kinausap ni Remy si Tinoy tungkol sa sinabi ni Kumareng
grupo
Luz
o Inisip muna ni Remy kung sasali siya sa samahan
- Sa sumunod na araw, sinundo ni Kumareng Luz si Remy
na sinasabi ni Kumareng Luz

o Dinala ni Remy ang sketch na ginawa o ginuhit niya

- Pagtutupad ng mga pangako

- Habang papunta sila sa lugar na pagtatagpuin nila, pinag-

o Sa huli, sinabi ni Remy kay Tinoy na ipagpapatuloy
usapan ni Kumareng Luz si Donya Clara
pa din niya ang pagtutulong sa samahan o fund

o Donya Clara – ang pinaka-ina ng Bahay ng mga raising dahil nangako na siya kay Kumareng Luz at
hindi magbabago ang desisyon niya
dalagang magsisipanganak

Kapintasan:
- Pagdating nila sa bahay-pulungan, pinakilala ni Luz si Remy
- Pag-uusap si likod ng tao
sa mga kasamahan nila
 o Ung mga babae sa programa ay nagbubulung-  Sa huli, natuto niya na sa buhay ang paggusto ng
labis sa lahat ay di makakatulong sa iyo.
bulungan at pinag-uusapan si Remy. (tinitingnan pa
si Remy habang sila’y nag-uusap) KABANATA 20: UOD

Tauhan:
- Pagpipilit sa isang tao kahit na ayaw talagang sumali
• Remy- Ina ni Baby
o Sa una, pinipilit ni Kumareng Luz na sumali si - Lola ni Vic
Remy sa samahan nila - Mapagmahal na lola
- Mapag pasiyensiya
- Matiyaga
KABANATA 19: Ang LAHAT NG LABIS - Maaruga
- Mahilig sa Tanim
Tauhan: - Marunong
1. Mimosa
• Sumusunod sa mga moda lalo na sa make-up • Vic- Anak ni Baby
• Kliente ni Remy - Apo ni Remy
• Tamad; colonial mentality - Matalino
• Gustong maging pinakasikat - Mausisa
- Matulungin
2. Remy - Masayahin
• Matulungin - Maloko
- Makulit
3. Glecy - Mabait
• Pamangkin ni Remy; may-ari ng beauty parlor - Malambing

Mahalagang Pangyayari: Mahalagang Pangyayari:

 Naglakbay si Mimosa sa buong daigdig dahil ito ay bahagi ng
Gawain niya sa isang kompanya ng kosmetiko.
 Nang muling umuwi si Mimosa ang bagong hilig niya ay ang
moda sa paglalagay ng make-up. Napakalabis ang paglalagay
niya.
 Naghahanap si Mimosa ng taong magpapalagay ng make-up
niya dahil siya ay tamad. Inirekomenda ni Remy si Glecy.
 Sinamahan ni Remy si Mimosa papunta kay Glecy sa umaga
ng tinakdang araw.
 Pinapili ni Glecy si Mimosa sa 5 bestido dahil do’n ibabatay
ang pag-ayos ng buhok at make-up ni Mimosa.
 Nang makalipas ang tanghalian, tumawag si Glecy kay Remy.
Sinabi niya na pwede bang huwag dalhin siya ng kostumer na
paris ni Mimosa. Nandoon pa daw si Mimosa dahil 5 beses
nagpalit siya ng coiffure – pag-ayos ng buhok.
 Nakaraan ng ilang araw at takang-taka si Remy nang nakita
niya si Mimosa. Ang ganda ng make-up niya – parang wala.
 Natuto ni Mimosa ang kanyang liksiyon dahil sa party, di siya
pinansin. Walang nagtanong sa kanya kung gusto niyang
sumayaw dahil lumabas na suya ang naka-pormal at casual
lamang ang lahat.
• Ang pagtuklas ng uod sa halaman at pagputol ng sanga o
tangkay.
• Ang paguusisa at pagtanong ni Vic kay Remy tungkol sa uod
na minamasid.
• Ang pasiya ni Vic na aalagan ang uod sa loob ng kahon ng
sapatos.
• Ang pagkatuklas ni Vic na nawawala ang uod at ang pagtaka
nito.
• Naging isang paru- paro and uod ni Vic at nalungkot siya sa
pangyayaring ito.
• Ang paghambing ni Lola Remy kay Vic sa buhay ng isang
paru- paro. ( Ang pagpapaliwanag ni Remy)
* Ang ipinaliwanag ni Remy ay na ang isang uod ay parang isang
bata kagaya ni Vic tapos nagiging isang paru paro o magulang na
aalis. Sinasabi niya na ang uod ay inaalagan ng magulang tapos
mayroong araw naaalis ito at magiging paru paro. Ang ibig sabihin
nito ay si Vic ang apo ni Remy ay magiging isang sikap na
magulang, isang araw. Si Remy ang nag aalaga ay dapat matutong
ipalaya ang bata dahil lahat ng tao ay magkakaroong ng araw na
aalis para tumayo sa sariling paa o magsikap sa sarili.

Mga Kapintasan: Pagpapahalagang Pilipino:

1. colonial mentality  ayaw matalo sa mga local
2. pag-iisip lamang sa sarili • Napaghulo ni Remy ang halaga ng buhay ng uod sa
3. napakalabis na paggusto san mga bagay or pagiging lipunan.
materyalista • Ang katyagaan at mahal ni Remy para kay Vic.
4. kasikaman sa katanyagan • Ang pagaalaga ni Vic sa uod.
• Ang pagturo ng tama ni Remy kay Vic.
Pagpapahalagang Pilipino:
1. pagtulong sa kapwa Kapintasan:
2. pagiging simple sa buhay
3. pagtitimpi sa mga bagay • Ang muntik pagpatay ni Remy sa uod.
• Hindi binigay ng mahal o halaga sa mga ginawa ng Paginoon.
* Ang Lahat ng Labis
 Dahil sa una, gusto ni Mimosa na malabis ang lahat Uod:
– sa damit, make-up, pansin. Gusto niyang maging
pinakasikat kaya pinag-iisipan niya lamang ang Ang pamagat ay Uod dahil ang uod ay parang bata na paginaalaga ng
kanyang sarili. magulang ito ay magiging maganda na paru paro o msikap na
magulang. Ang ibig sabihin nito rin ay may araw na aalis ang lahat ng
mga bata.
KABANATA 21: SA LIKOD NG TAGUMPAY
MGA TAUHAN:
1) Remy – Asawa ni Tinoy
2) Tinoy – Asawa ni Remy
3) Fidel Moreno – kaibigan
- Asawa ni Mely
- Umutang kay Remy at hindi biniyaran
ito
- Isang dating sikat na mang-aawit sa
radyo pero lumipat siya sa tanghalan,
pelikula, at telebisyon.
4) Mely – Asawa ni Fidel
MAHALAGANG PANGYAYARI:
• Nagbabasa si Remy ng isang magasin at tumatawa siya sa
mga larawan at ang mga nakasulat sa tabi nito.
• Ipinakita ni Remy ang magasin kay Tinoy at tinuro ang
kaibigan nila si Fidel.
• Tinanong ni Tinoy kung ang sinasabi tungkol kay Fidel ay
totoo at kung ang magasin ay talagang sinigurado ang mga
sinasabi nito.
• Hindi sinabi ng magasin ang buong katotohanan kahit
kailangan ito.
• May utang si Fidel na hindi nabayaran kay Remy pero
nakalimutan ni Remy ito dahil sa maraming panahon na
nakalipas.
o Sumang-ayon siya na mapautang si Fidel sa kanya
dahil kaibigan siya kay Tinoy.
• Sabi ni Tinoy na hindi ito mamangyari kung hindi madaling
maawa si Remy.
• Nabalitaan ni Remy na si Fidel ay madalas umutang
pagkatapos umutang si Fidel kay Remy, hindi siya lang ang
napautang ni Fidel.
• Sana daw binanggit sa magsin ang pamilya ni Fidel, pero
hindi nabanggit ito.
• Bago pa nagsimula si Baby sa kolehiyo at naglipat si Remy at
Tinoy sa bagong bahay nila. Tumira sina Fidel at si Mely sa
malapit sa kanila. Naging matapat na kaibigan sina Mely at
Remyla
• Naaalala ni Remy na ulirang-ulira ang pagsasama nina Mely
at Fidel
• Si Mely ay nag-tiyaga sa paghahanapbuhay, bilang isang guro
sa isang paaralang pribado at isang ‘personal tutor’, habang
walang trabaho si Fidel
• Ang pagtitiyaga ni Mely ay ang dahilan kung bakit
nagtagumpay ni Fidel
o Hinikayat ni Mely si Fidel na sumali sa paligsahan
para sa mga baguhan. Nanalo siya at bumiti ang
kanilang kabuhayan.
• Dahil sa bagong trabaho ni Fidel, hindi na nagkikita ang mag-
asawa
• Sinabi ni Remy na sa likod ng tagumpay, kinulang ang mga
oras niya kasama ang kanyang pamilya
• Nagtalo sina Remy at Tinoy dahil naintindihan ni Remy
anong damdamin ni Mely
• Sa tingin ni Tinoy, mabuti si Mely dahil pinalaki ni Mely ang
kanilang anak na alam ang mga kinalabasan sa
pagtatagumpay
• Nakita ni Remy ang pamagat ng artikulo, “Lihim ng
Tagumpay Ni Fidel Moreno” at nainis.
PAGHAHALAGANG PILIPINO:
1) Pagmamahal sa asawa
2) Pagsisikap para makuha ang gusto mo
3) Pagtitiyaga para magkaroon ng hanapbuhay
4) Makahanapbuhay para sa pamilya
5) Pagaawa at pagtutulong sa kapwa
KAPINTASAN
1) Hindi makabuluhan ang pampersonal na buhay tao sa isang
magasin
2) Hindi nagbabayad ng utang
3) Walang katotohanan sa mga sinasabi sa magasin
4) Nawawala ang pagmamahal o panahon para sa pamilya dahil
sa trabaho o salapi
5) Nawawala ang katotohanan sa sarili
KABANATA 22: DAYUHAN
Mga Tauhan
• Remy – asawa ni Tinoy at nanay nina Baby at June
• Tinoy – asawa ni Remy at tatay nina Baby at June
• Joan – kaibigan ni Baby at suki ni Remy sa
pananahi
- amerikana ; tagamasid ng kalagayan ng
mag-sasaka
• Pinuno ng Samahan
Mahalagang Pangyayari
• inimbita si Remy para sumama kay Joan sa
pagbibisita sa isang bayan dahil si Joan ay
pumupunta sa iba’t ibang bayan para tingnan ang
kalagayan ng mga tao.
• Sinabi niya ito kay Tinoy at supportado siya para
kay Remy. At sabi din ni Tinoy na mabuti pa si
Joan na dayuhan pero nakakapunta siya sa iba’t
ibang lugar na hindi pa sila nakakapunta.
• Sa araw ng paglalakbay sinundo sila ng sasakyan
kasama ang ibang tao na nagimbita kay Joan at
Remy. At kasama pa nila ang pinuno ng
paglalakbay.
• Sa sasakyan sinabi ng mga tao kung ano ang
makikita sa pupuntahan nila.
• Habang sa biyahe, naguusap lamang sila at bago
nila malaman, malapit na pala sila sa lugar. Ang
daanan papunta sa bayan ay may madaming dumi at
hindi pantay-pantay. Nakita ni Remy ang mga
bahay na halos magkapareho laban lamang sa
pintura. At iyon ang isa sa kanilang “housing
project”.
• Pagdating nila, pumasok sila sa isang malaking
bakuran at may madaming tao na naghahanda at
sumalubong sa kanila. Nakita ni Remy ang
kulturang pinoy sa kanilang pagbabati. Nakahanda
na ang lahat at sabi ni Remy na baka magsassalita
din ang may-ari ng lupa at paano silang umunlad
bilang isang nayon.
• Pagkatapos nilang kumain ng masasarap na pagkain
sa isang bunga ng banana (banana leaf) at
nagkamay pati si Joan, nagsimula na ang
palatuntunan naalam ni Remy na magiging mahaba.
• Malapit na si Remy matulugan pero narinig niya na
may kahulugan pala ang sinasabi. at nakita niya na
nagsasalita sila sa inggles kahit na baka hindi
maintindihan ng ibang mga tao sa bayan na iyon
pero masaya parin sila.
• Sinabi nila na talagang masaya sila sa pagtulong na
ibinigay dahil umunlad sila dahil sa itinuro nila ang
mga kaalamang ng pagsasaka at pamumuhay.
 • Pero ang pinakapinurihan nila ay si Joan dahil kahit
na siya ang isang dayuhan lamang ay nagging
malaking tulong siya sa kanila.
• Nagsasalita lahat ng mga taong naguusap ng inggles
at nagtaka si Remy kung bakit sila ay nagiinggles.
At tinanong niya kung wala na bang magsasalita ng
tagalog? At akala niya walang nakarinig sa kanya
pero narinig ang pinuno ng paglalakbay at sabi niya
na nagsasalita lamang sila ng Inggles dahil para
maintindihan ni Joan.
• Pagkatapos napatahimik na lamang si Remy.
• At pagkatapos na lahat ng taong masalita, nagsalita
din si Joan at sa tuwa ni Remy nagsalita si Joan sa
tagalog kahit hindi malinaw at barok.
• Natuwa talaga si Remy at siya ang unang
nagpalakpak dahil nagulat siya kay Joan pero
natuwa din.
Pagpapahalagang Pilipino
• Pagtutulong sa kapwa
• Mainit na pagtanggap sa kapwa
• Pagsusuporta sa asawa
• Pagiging supportado sa tulong na ibinibigay
Kapintasan
• Pagalam pa ng isang dayuhan ng iyong bansa kaysa
sa iyo
• Hindi iniisip ang ibang mga tao, pagaalala para sa
isang tao lamang
• Pagsasalita bago isipin kung tama ba ang sasabihin
o hindi.
KABANATA 23: MAY LAMAYAN SA NAYON
Mga Tauhan
1) Remy – asawa ni Tinoy; ina nina Baby at June
2) Tinoy – asawa ni Remy; ama nina Baby at June
3) Tata Mente – amain ni Tinoy na namatay
4) Mga kamag-anak, mga bisita – nakiramay, nakikain
Mahalagang Pangyayari
♥ Tinawagan ni Remy si Tinoy pagkatapos tanggapin ang pasabi
na namatay ang kanyang amain
♥ Sariwa pa rin sa kanyang alaala ang mga nangyari noong ang
lola naman ang namatay. Halos mapahiya siya roon dahil wala
siyang naging kaalaman sa mga kaugalian. Parang may naganap
na pagdiriwang imbes na burol dahil sa mga handa
♥ Halos pareho ang tanawin o naging sitwasyon sa burol ni Tata
Mente. Maraming pagkain ang naihanda at napilitan ang mag-
asawa na kumain. Naisip ni Remy na malaki ang nagastos ng
pamilyang namatayan
♥ Nakita ni Remy ang ugali ng mga tao roon: ang paggastos nang
malaki sa pagkain kaysa sa bayad ng serbisyo para sa patay, ang
paglakad ng lahat ng nakipaglibing at ang paghalik sa kamay ng
yumao
♥ Humagulgol ang isang apo ng namatay na katabi ni Remy at
hinagud-hagod niya ang likod nito
♥ Pagkatapos ng ilang araw ay nalaman nila Remy at Tinoy na
higit na malaki ang nagastos sa paglalamay at paglilibing sa
matanda kaysa sa pagpapagamot sa kanyang nung may sakit pa.
Pagpapahalagang Pilipino
 Ospitalidad
 Ang pagiging malapit sa pamilya
 Pagkakaisa ng pamilya lalo na’t namatayan
 Pagsasakripsyo at pagmamahal – ang paglakad ng
lahat
Mga Kapintasan
 Sobrang paggastos at paghanda ng maraming
pagkain
 Sobrang tradisyonal – paghalik sa kamay
 Mas madami ang nagastos para sa burol kaysa sa
paggagamot
KABANATA 24: LIMPIYA-BOTA
Mga tauhan
1. Remy – asawa ni Tinoy;
2. Tinoy- asawa ni Remy; ang nakawala ng susi; makakalimutin
3. Petra-katulong ng mag-anak na Cruz
3. Nonoy – sampung taong gulang; grade five na; nagtatrabaho na para
makapagaral; Ang limpiya-Bota; Matiyaga, hindi laki sa layaw
4. Misis Menta – suki ni Remy; ang nagkwento kay remy ng totoo
tungkol kay Nonoy
Mahahalagang pangyayari
• Dumating si Nonoy sa bahay ni Remy para malinis niya ang mga
sapatos nina Tinoy at Remy ngunit nahuli siya ng dating dahil nag-review
pa siya nung nakaraang Sabado pa pala siya hinihintay ni Remy.
• Tinanong ni Remy kay Nonoy kung ilang taon na siya at kung anong
grade na siya. Siya’y sampung taong gulang at nasa grade five na.
• Napansin ni Remy na matagal-tagal na ring naglilinis ng sapatos si
Nonoy at hindi tulad ng ibang batang magaso at walang-galang makipag-
usap,laluna sa nakatatanda. Talagang mahusay na maglinis ng sapatos si
Nonoy at hindi binabalbon ang sapatos. Hindi rin iniiwang marumi ang
dakong pinaglilinisan nito ng sapatos. Bukod dito, nag-aaral ang bata.
• Malapit na ang bakasyon ni Nonoy at nagtitinda siya ng diyaryo at
magasin para sa pasukan niya. Magrarasyon si Remy sa mga magasin na
ito. (hindi binanggit ang pangalan ng mga magasin)
• Iniwan ni Remy ang Limpiya-Bota upang ipagpatuloy niya
ang tinatapos na tahiin.
• Biglaang sumagi sa isip ni Remy ang nawawalang susi ni
Tinoy. Hinanap niya ito sa mga abubot ni Tinoy: mga klip sa
kurbata,himelo,butones ng barong-tagalog,singsing,lighter at relo,
ngunit hindi niya ito nakita. At tinanong niya kay Tinoy kung bakit
hindi isinama sa ibang susi na may key chain naman. Nakalimutan ni
Tinoy.
• Sinabi ni Tinoy na magpagawa na lamang ng bago ngunit
tinanggihan ito ni Remy, hindi na hinanap.
• Nagulat si Remy nang inilagay ni Petra sa kanyang palad ang
susi.
• Nahanap pala ito ni Nonoy sa loob ng medyas ni Tinoy
habang nililinis ang sapatos.
• Sinabi ni Tinoy na bibigyan niya ng tip si Nonoy pagkatapos.
Pinasalamatan ni Remy si Nonoy.
• Dumating si Misis Menta. Nagtaka si Remy kung bakit kilala
ni Misis Menta si Nonoy.
 • Nagkwento si Misis Menta kay Remy tungkol kay Nonoy.
Nalaman ni Remy na kapitbahay ito ni Misis Menta at may kaya pala
ang pamilya nito.
-sila Nonoy ay may-ari ng malaking supermarket na tinatawag na
Pride of The Town, ,at ang mga kapatid ni Nonoy ay nagaaral sa isang
exclusive college for boys at ang bunso na babae ay may sariling
negosyo, yung flower shop sa supermarket
-Ang panganay na lalaking kapatid ni Nonoy ay kaibigan naman
ng anak ni Misis Menta. At minsan, pag walang pasok ang
magkaibigan, boy sila sa supermarket at sila ay sinasahuran.
• Lalong gumaan ang loob ni Remy kay Nonoy sa kanyang mga
nalaman
pagpapahalagang Pilipino
 matiyaga
-nagtatrabaho si Nonoy imbis na makipaglaro
 magalang
- Gumamit ng po at opo, nakipagusap ng maayos
pagpapahalaga sa edukasyon
Pagtulong sa magulang
-mayaman
tumatayo sa sariling mga paa
 mababang loob
- maawain si Remy
 pagpapakita ng kabutihan sa kapwa
-karagdagang bayad
 pagsisikap sa sarili
-nagsisikap siyang kumita ng pera, hindi umaasa sa mga magulang
 Masunuring anak
 Walang sinasayang na oras
- kahit walang pasok, nagtatrabaho pa rin
Mga Kapintasan
makakalimutin
-si tinoy
 mahilig mag kwento ng buhay ng ibang tao
magastos
- imbis na hanapin muna, mas gusto pang mag pagawa si Tinoy
KABANATA 25: PULITIKA
Ang kabanata na ito ay may pamagat na “pulitika” dahil lagi na ang
pulitika ay di-makatarungan at lagi mayroon ito ng pagdadaya. Ang
nais ipahiwatig ng kabanatang ito ay mayroon nang pagmamaliit sa
mga kandidato at korapsyon sa pagpili ng isang lider o tagapaguna
dahil sa masamang pagpulitika.
Tauhan
- Remy: Tinulungan niya si Lody sa pagkampanya para kay
Purita. Siya ay hindi nagdadaya at hindi siya sumang-ayon sa
mga korapt na metodo sa kampanya.
- Lody: Siya ay ang suki ni Remy sa tahi at siya ay isang editor
sa isang pahayagan. Tumutulong din siya kay Purita sa
pagkampanya. Nais niya na makita ng tao ang kakayahan ni
Purita at hindi lamang sa mga bagay na binibigay ng mga
kandidato.
- Purita: Siya ay isang manunulat na Tagalog at nais niya
makuha ang isang posisyon sa siyam na direktor ng kanilang
pahayagan. Hindi niya gusto magbigay ng bagay sa mga
nagboboto dahil nais niyang patunayan na maari siyang
manalo sa kanyang mga kakayahan at hindi sa paggagastos.
Mahahalagang Pangyayari
- Tinulungan ni Remy si Lody sa pagkakampanya para kay
Purita gamit ng kotse ni Remy. Ang nais nila ay mapasok
sana ang isang manunulat na Tagalog (si Purita) sa siyam na
direktor ng Press Club sa kanilang pahayagan. Ito ay dahil
lagi na lang Inggles ang mga director ng pahayagan. Si Purita
ay isang magaling na manunulat at ipinagmamalaki siya ng
ibang mga manunulat dahil siya ay gagawing pambato ng
mga peryodista sa Tagalog.
- Sa bulwagan, maraming mga tao ay nagbibigay ng madaming
bagay sa mga nagboboto, kagaya ng mga tarheta, polyeto,
pamaypay, lapis, at iba pa. Pero, ayaw ni Purita na magbigay
ng gamit dahil nais niya patunayan na makalulusot siyang
maging direktor sa kanyang kakayahan at hindi sa kanyang
gastos. Sa kanilang pagkampanya, sinabi din ni Lody kay
Remy na naghahanap ang mga kandidato ng mayamang
negosyante at pulitiko upang magkasunduan sila. Sa ganito,
mas magkakaroon ng publicity ang isang kandidato at mas
matipid ito kaysa sa pagpunta sa ahensiya ng public relations.
Wala na ang dating mga matapat na peryodista na hindi
nagdadaya at si Purita ay isa sa mga huli.
- Sa aktwal na halalan, nang nagboboto na ang mga tao, narinig
ni Lody at Remy na ayaw ng mga tao na iboto si Purita sa
pagiging director dahil wala siyang nagbigay ng gamit.
Nawala ang interes ng tao kay Purita dahil dito. Itinanong ni
Remy kung bakit hindi sila nagbigay ng gamit at kinuwento ni
Lody na noong isang taon, nang nagkampanya sila, nagbigay
sila ng mga iba’t ibang gamit pero hindi pa rin sila ibinoto
dahil sila ay Tagalog na manunulat.
- Sa wakas, ang siyam na direktor ay mga manunulat na
Inggles, at ang pinakamataas na posisyon ay pumunta sa isang
Amerikano. Sa banding huli ng kabanata, nagtataka si Remy
kung bakit laging naapi ang mga Pilipino at ang mga Inggles
ay laging nananalo.
Pagpapahalagang Pilipino
- Pagiging praktikal sa pagplano ng bagay
o Hindi gumastos sina Purita, Lody, at Remy dahil
alam nila na pansamantala lamang ang mga ito at
nagtiwala sila na lang sa kakayahan ni Purita.
- Pagpapahalaga sa kakayahan
o Alam ni Purita na ang kailangan ng kanilang
pahayagan ay ang kakayahan at hindi korapsyon.
Hindi nila kailangan ang taong gumagastos lamang
kundi ang isang tao na maari gumawa ng trabahong
kailangan sa pagiging isang direktor.
- Pagiging matapat sa sistema at hindi nagdadaya
o Hindi nagdaya si Purita at naging matapat siya nang
hindi siya nagbayad sa isang negosyante o pulitiko
upang lang makuha ang publicity.
Kapintasan
- Paggagastos ng sobra upang lang makuha ang boto
o Ang mga nagkakampanya ay walang gumawa kundi
maggastos sa mga binibigay sa tao. Umasa sila
masyado sa mga bagay at hindi nila tiningnan ang
kakayahan ng kandidato.
- Paghangarin sa publicity
o Nagbayad ang kandidato sa mga negosyante at
pulitiko upang magkaroon ng publicity at mas
pagkakataon upang manalo.
- Pagmamaliit sa mga Pilipino
o Hindi nila pinili ang manunulat na Tagalog kundi
ibinoto nila ang manunulat na Inggles. Naging
Amerikano pa ang presidente.
- Hindi nag-iisip ang tao kung sino ang may kakayahan kundi
pinipili nila ang kandidato na nagbibigay ng pinakamadaming
bagay.
KABANATA 26: Ang KULAY NG NASYONALISMO
– Ito ang tawag sa kabanata na ito dahil ipinapakita dito na maraming
bagay ay naikukumpara sa Pilipinas at sa Bangkok, maging parehas
man o hindi. Nakikita rin dito na mahal pa rin ni Lita ang Pilipinas kahit
na iba na ang kanyang buhay sa Bangkok at matagal na siyang wala
dito.
o May mahihigpit na batas sa Bangkok: bawal ang
grupu-grupo ngamga bata, binabaril ang mga taong-
gobyernong nagkakasala, bawal ang traysikel, etc…

Mga Tauhan • Nagpapasama si Lita kay Baby na kumuha ng papeles na

• Remy – ina ni Baby kailangan niya sa kanyang pag-uwi. Nakiumpiska ang
kanyang mga papeles dahil hindi niya dala ang papeles na
• Lita – matalik na kaibigan ni Baby, asawa ni Dennis
magpapatunay na siya ay isang citizen ng Bangkok para

• Baby – anak ni Remy, matalik na kaibigan ni Lita makabalik muli siya doon.

• Vic at Lina – mga anak ni Baby • Walang umasikaso sa kanila kaya nagtagal sila doon.

o Ulit-ulit silang bumabati na “Magandang Hapon”

• Dennis – asawa ni Lita na taga-Bangkok
pero hindi sila pinapansin (parang abalang-abala).
Mahahalagang Pangyayari
• Dumalaw kay Remy si Lita, ang pinakamatalik na kaibigan ni • Sinagot lang sila nang bumati si Lita ng “Good Afternoon”
Baby, na naka-itim.
o Sinabi sa kanila na bumalik na lang bukas dahil
o Napangasawa ni Lita ang kamag-aral niyang si
malapit nang mag-alas-singko, kahit mayroon pa
Dennis na taga-Bangkok at doon sila nanirahan.
silang 30 minuto.
Bumalik lang saiya sa Pilipinas pagkalipas ng 5
taon dahil namatay ang kanyang tatay. • Nainis si Baby sa kanyang sariling

o Hinanap niya si Baby pero nakabukod na siya • kababayan.

kasama and kanyang sariling pamilya, kaya
sinamahan na lang siya ni Remy para makapag-usap
Pagpapahalagang Pilipino
sila ni Baby. • Pagiging malapit sa mga kapamilya at kaibigan kahit malayo
kayo
• Nagkuwentuhan sina Lita at Baby at lumabas para kumain at
bumili ng pasalubong para sa pamilya ni Lita sa Bangkok. • Pagkakaroon ng “hospitality”

o Wikang Ingles ang gamit ni Lita sa pakikipag-usap

• Pagrerespeto sa ibang mga kultura
sa kanyang biyenan, hipag at asawa. Ang mga anak
niya ay nagsasalita lamang ng Siamese o French
Kapintasan
pero tuturuan din ng Kastila.
• Paggugusto sa wikang Ingles kaysa sa sariling wika, Tagalog

o Maraming parehong pagkain sa Bangkok at

• Pagiging tamad ng mga employado
Pilipinas pero iba ang timpla.
KABANATA 27: BAGONG USO
o Gusto ni Lita na bumukod sila ni Dennis at ang
Tauhan
kanilang mga anak sa ibang bahay pero dahil
Remy -asawa ni Tinoy
panganay na lalaki si Dennis, parang ama na rin -ina ni June
Tinoy -asawa ni Remy
siya ng buong pamilya.
-ama ni June
June -anak nina Remy at Tinoy
o Ang pamilya ni Dennis ay may sariling family -inisip nila dati na magkakatuluyan sila ni Edong
Nana Onang -matalik na kaibigan ng yumaong ina ni Remy.
spiritual adviser na siya ang nagbalita kay Lita na -ina ni Islaw
wala na ang tatay niya (parehong relihiyon sila). -lola ni Edong
Islaw- -anak ni Nana Onang
-asawa ni Pinang
o Ang tatay ni Dennis ay ang nagbigay sa kanya ng -ama ni Edong
trabaho noong bago pa siya sa Bangkok. -nagtratrabaho sa piyer
 Pinang-ina ni Edong 
-asawa ni Islaw KABANATA 28: PAGLINGON
-nagtatahi
Mang Julian - namatay TAUHAN
Edong -anak nina Islaw at Pinang
-apo ni Nana Onang Remy Tinoy
-halos magkasinggulang sila ni June
-mabuting lalaki,matiyaga,responsible at matalino Nardo Baby June Fred
-tapos sa Komersiyo at tintapos ang Law Vic Osi
Sabel
-ang binabakalan ng mga tao MAHALAGANG PANGYAYARI
• Kalahating oras bago sumapit and hatinggabi ay nanunood si
Mahalagang Pangyayari Remy ng mga paputok sa kanyang bintana (BAGONG
 Nabasa ni Tinoy sa peryodiko ang obituary ni Mang Julian. Kaya TAON)
nagtungo sila kina Mang Julian para maglamay. Dahil malapit
lamang ang bahay ni Nana Onang doon, bumisita narin sina Tinoy • Nakita siya ni Tinoy. Sabi ni Tinoy na masaya na sa kanila
at Remy kina Nana Onang. dahil may maraming bahay
 Mainit na sinalubong ni Nana Onang sila. Pinaupo muna sila at
tinawag niya si Islaw. Nang bumalik si Nana Onang, kasama na
niya si Islaw. o Naalala ni Remy noong bagong lipat sila doon.
 Ang kanilang pinagusapan Katutuntong pa lamang ni Baby sa hayskul at si
a. Sinabi ni Islaw na kagabi pa siya naglamay at nandoon siya June ay sa elementary.
ulit dahil si Pinang naman ang maglalamay sa araw na iyon.
b. Pinaliwanag ni Tinoy kung paano niya nalaman na namatay o Sa unang bagong taon nila doon, nalungkot si June
si Mang Julian. dahil sabi na walang bahay doon at gusto niya sa
c. Pinagmalaki ni Nana Onang kung gaano kabait, katalino at Maynila
kasipag ang apo niya na si Edong.
d. Nasabi ni Nana Onang na siya na lamang ang natirang
matanda doon. • Nalungkot si Remy sa isip
e. Nabanggit din na hindi pa nakakakursunada si Edong at
nabanggit din ni Remy na may anak na na lalaki si June. o Naramdaman ni Tinoy dahil sa katahimikan niya
Sinabi narin nila na mas maganda na iyon kaysa makakuha si
Edong ng mga kung anong babae nalang. • Naalala ni Remy ang hapon ng araw na iyon
f. Sinabi ni Islaw na nakatapos na si Edong ng Komersiyo at
ngayon tinatapos niya ang Law. o Maghapon doon sina Baby. Nang gumagabi,
g. Sinabi ni Nana Onang na ang mga tao sa kanila ay pumunta doon si June, Fred at Osi. Naglalaro sina
nagpapalipas oras lamang kaysa maglamay sa namatay.
Osi at Vic.
h. Nasabi ni Nana Onang na ang bagong lipat sa kanila ay
sinusitis ng pangkat ni Damian. Hinihingan nila sila ng pang-
inum at sigarilyo. o Sabi ni Baby na kumain na sila agad nang malapit
 Nakarinig sila ng gitara. Pinaliwanag ni Nana Onang na ginagawa na sa 9:00pm dahil kawawa ang bahay kung walang
talaga ng mga taga doon iyon at hindi sila nagpapaalam sa may- tao sa hatinggabi
bahay kung maaari ito gawin.
 Lumapit si Nana Onang sa bintana at nakita si Sabel na galit na o Sabi ni June na tama ang iniisip ni Baby dahil
galit at sinisigawan ang mga dating kabakarda ng anak niya na kailanga rin nilang umalis para bumisita sa pamilya
nanghihingi sa kanila. Noon kasi, ang anak niya ay badugan at ni Fred.
sumamasama sa barkadang hindi marunong magbanat ng buto(do
some work) at hindi marunong magsikap sa buhay subalit nang
• Bumalik si Remy sa kanyang sarili nang may pumutok na
naintindihan ng anak ni Aling Sabel na wala itong patutunguhan
ay nagbagong buhay siya at nagtrabaho. Ngayon na may trabaho rebentador
na ang anak ni Aling Sabel, sila naman ang hinihingan nila.
 Sinabi ni Islaw ‘Yan ang bagong uso nito, kapag mahina-hina ka, • Tinanong ni Tinoy si Remy kung sasalubungin niya ang
babushka ka na lang…ang walang kalaban-laban’. Bagong Taon na malungkot

Pagpapahalagang Pilipino o Sinabi ni Remy na hindi naman, sasabihin niya sana

 Magandang pakikitungo sa bisita na talagang dapat naroon sina Baby at sina June sa
 Pagiging responsable sa buhay kanilang bahay. Pero kung sinabi niya iyon, baka
 Pagbibisita sa patay para maglamay akala nila na ayaw ni Remy na itinataboy niya sila.
 Pagiging seryoso sa pagaaral
• Sabi ni Tinoy na napansin ni Nardo na nalulungkot si Remy.
Kapintasan
Narinig niya na sabi kay Baby na baka ayaw ni Remy na
 Pag-gamit ng ibang tao para sa sariling kaligayahan
 Paghihingi ng pang-inom at sigarilyo sa hindi kilala umalis na sila, kaya hindi silang umuwi kaagad
 Nagiging pabaya sa sarili
 Pagiging masyadong mayabang o Hindi gusto ni Remy na agawin ang karapatan nila,
 Pagkawala ng pasensya gusto rin niya na kasama ang kanilang pamilya.
 Pagiging tamad Masakit pa ang loob
 • Tumunog ang telepono. Sinagot ni Tinoy, at sinabi niya na
para kay Remy
o Sinagot ni Remy at si Osi ay and nasa kabila.
Binabati sila. Sinasabi ni Osi na sa kanilang dalawa
raw ni Vic dahil walang telepono kina Vic
o Nang binate sila ni Osi at Vic, nalaman ulit ni Remy
noong bata pa sina Baby at June
o Sabi ni Remy kay Tinoy na alam na alam ni Baby at
June ang tradisyon ng pamilya
KAPINTASAN
-----------------
PAGPAPAHALAGANG PILIPINO
• pagkamalapit ng isang pamilya
KABANATA 29: KASALAN
Tauhan
 Remy – taga-tahi ng damit pangkasal ni Isyang
 Tinoy – pinsang makalawa (2nd cousin) ni Isyang
 Isyang – anak ni Ka Idad; ikakasal kay Daniel
 Daniel – ang mapapangasawa ni Isyang; magiging manugang ni
Ka Idad
 Ka Idad – ina ni Isyang
Mahahalagang Pangyayari
 Ikakasal and pinsang makalawa ni Tinoy
 Inimbita sina Remy at Tinoy dito
 Si remy ay ang tagapag-tahi nga damit pangkasal ni Isyang
 Hindi pinayagan ni Ka Idad na isukat ni Isyang ang damit
o Dahilan: baka hindi matuloy ang kasal
 Sinabi rin niya na kapag hinubad ni Isyang ang damit pangkasal
ay kukunin ito ng manugang
o Dahilan: para hindi maubos sa lalaki lamang ang
pagtingin ng babae, kundi sa buong pamilya rin
 Sa araw ng kasal, umalis ng maaga sina Tinoy at Remy
patungong bahay ni Ka Idad
 Magulo ang bahay, ang mga nag-aasikaso ay ang mga kamag-
anakan ng lalaking ikakasal kay Isyang
o Ang pamilya ng lalaki ay ang nagbayad sa buong
selebrasyon at ang nag-asikaso ng lahat
 Nakiusap si Isyang kay Remy na tulungan siyang magbihis
o Ipinagmamalaki ni Isyang na si Remy ang
gumawa ng damit niya
 Dumating si Daniel, ang mapapangasawa ni Isyang
 May matandang lalaki na nagpahayag ng simula ng kasal
 Lumuhod si Daniel sa harap ni Isyang at nangako siya sa harap ng
lahat na si Isyang lamang ang kanyang mamahalin habang buhay
 May hawak na palayok (pot) ang matandang lalaki at pinalo niya
ito gamit ng isang putol na kahoy. Nagsigawan ang lahat noong
nabasag ang palayok at sinabi ng tao na magkakaroon ng
maraming anak sina Isyang at Daniel
o Dahilan: ang bilang ng pirasong nabasag ay ang
bilang din ng magiging anak nila
 Habang naglalakad patungong simbahan, may dinaanan na bahay
(ari ng ikakasal) na bagong gawa ngunit hindi pa ito tapos
o Dahilan: itatapos ng mag-asawa ang bahay na
magkasama ( <- hindi literal)
 Sa simbahan, nagsindi ng kandila ang ikinakasal at lahat ng tao ay
nagtutulak upang makita ang kalagayan ng kandila – kung ano
ang masmaliwanag, o kaya kung may namatay
o Dahilan: ang kandila ay simbolo ng buhay ng
ikinakasal. Ang sinumang nagsindi ng kandila na
may masmaliwanag na apoy ay magkakaroon ng
masmahabang buhay; ang sinumang nagsindi ng
kandila na namatay ang apoy ay mamamatay din
ng una
 Bumalik ang lahat sa bahay ni Ka Idad. Nag-agahan ang lahat
hanggang ika-sampu ng umaga. Pagkatapos ay lumipat ang mga
tao upang kumain naman sa bahay ng manugang
 Gusto nang umuwi nina Remy at Tinoy ngunit hindi sila
nakahindi sa imbitasyong pumunta sa ibang bahay
 Sa gitna ng selebrasyon sa bahay ng lalaki, umalis sina Remy at
Tinoy
 Pauwi ay sinabi ni Remy na kahit hindi malayo sa Maynila sina
Ka Idad ay madami pa ring tradisyon at kaugalian na makikita sa
kanilang buhay
Pagpapahalagang Pilipino
 Pagsasama-sama ng buong pamilya (kahit ang malalayong
kamag-anak)
 Pagpapahalaga sa mga tradisyon at kaugalian
Kapintasan
 Paniniwala sa mga pamahiin
 Pag-alis sa lugar na hindi nagpapaalam sa namamahala ng
selebrasyon
 Lahat ng gastos ay napunta lamang sa pamilya ng lalaki
Mga Pamahiin/Kaugalian
1. pagsukat ng damit – kung ito ay gagawin, baka hindi matuloy ang
kasal
2. kinukuha ang damit – upang hindi maubos sa lalaki ang pagtingin
ng babae, kundi rin sa buong pamilya
3. anong kandila ang masmaliwanag – nagsisimbolo ng kinabukasan
ng buhay ng ikakasal
4. pagpalo ng palayok – bilang ng piraso ay bilang ng magiging anak
5. pagbiyahe bago ikasal – kung mangyari ito, maaaring mamatay
ang ikakasal
6. bahay ay hindi tapos – ang bagong kasal ay
bahalang magtapos sa bahay na magkasama
KABANATA 30: IBA NA NGAYON
Mga Tauhan
• Misis Montes-kapitbahay nina Remy at Tinoy
• Remy-lola ni Vic at ina nina Baby at June
-sanay siya sa tradisyonal na paraan na pagdiwang sa Mahal
na Araw
• Tinoy lolo ni Vic at ama nina Baby at June
• Vic-anak ni Baby at apo nina Remy at Tinoy
• Fred- asawa ni June na laging nagtratrabaho
• June-anak nina Tinoy at Remy at asawa ni Fred
• Nardo- ang asawa ni Baby
• Baby-anak nina Tinoy at Remy
• Petra-katulong nina Tinoy at Remy
Mahahalagang Pangyayari
• Lumabas si Remy sa bahay at narinig niya ng ingay
galing sa isang trak. Pumupunta sina Misis Montes sa
Tagaytay para sa Mahal na Araw. Di gusto ni Remy ito
dahil imbis na nagdarasal sa okasyon na to, nagsasaya
 sila. Pinuntahan nina Tinoy at Vic si Remy at lumalakad
sila patungong simbahan ng sinabi ni Vic na napapagod
siya. Sabi naman ni Remy na matutuwa si Hesus dahil
nagsasakripisyo siya.
• Ipinaliwanag nina Remy at Tinoy kay Vic na ang Pasko
ng Pagkabuhay ay ang katapusan ng Pasyon o paghihirap
ni Kristo. Tinatawag din ito ng Pasko ng Matatanda. Ang
Pasko ng pagsilang ay ang Pasko ng mga bata.
• Nakaabot sila sa simbahan at narinig nila ang taong
nagbabasa ng Pasyon. Nagalit si Remy dahil ginagamit
niya ang isang loudspeaker. Bukod pa dito, iniiba niya
ang tono ng pagbasa. Sabi ni Tinoy na mabuti naman ito
dahil walang sigla ang lumang tono. Ngayon, walang
maaantok. At dahil sa loudspeaker, naaabot ng malayo
ang pagbasa. Kahit na, ang akala ni Remy ay nawawala
ang kultura at kahulugan ng Pasyon.
• Nang nasa bahay na sila, dumating sina Baby, Nardo,
June, at Osi. Sabi ni June na hahabol pa si Fred dahil
nagtratrabaho pa siya. Madalas na hindi siya
nakakapunta sa mga okasyon na dapat magkasama ang
pamilya dahil mahirap ang kanyang trabaho, pero
nauunawaan ito ni June.
• Sinabi ni Remy na nagluto siya ng ibang pagkain para sa
Mahal Na Araw (walang nang karne atbp). Ang pakli ni
Tinoy ay pinapansin ni Remy ang pagbabago ng iba,
pero pinapasok niya rin ng kabaguhan sa kanyang
pagluluto.
• Pumasok si Petra na may dalang balita. Naaksidente ang
trak nina Misis Montes. Sumama ang loob ni Remy.

Pampapahalagang Pilipino

1. Pagpapahalaga sa relihiyon at ang mga tradisyon nito

2. Pagtuturo ng halaga ng relihiyon sa ibang tao

Mga Kapintasan

1. Nagsasaya sa Mahal na Araw imbis na nagdarasal at nagsakripisyo

2. Pagiging isang ipokrita
-pinapansin ni Remy ang kabaguhan ng iba pero may iniiba rin siya
3. Pagbibigay ng mas maraming kalagahan ang trabaho kaysa sa
pamilya