ΠΠΡΟΛΟΓΟ΢

Γείτονεσ λαοί πλαςτογράφθςαν τθν ιςτορία τθσ Μακεδονίασ και κατάφεραν ζτςι να
παραπλανιςουν τθ διεκνι κοινότθτα, επειδι εμείσ αφενόσ δεν γνωρίςαμε και δεν
προβάλαμε αυτι τθν ιςτορία όταν και όπωσ κα ζπρεπε και αφετζρου δεν αντιδράςαμε
καίρια ςτισ παραπάνω καλά ςχεδιαςμζνεσ ενζργειεσ. Θ μακροχρόνια φιλία μασ με τθ Σερβία
δεν μασ επζτρεψε να αντιλθφκοφμε ζγκαιρα ότι αυτι κα δροφςε ςε βάροσ τθσ Ελλάδασ.
Νομίςαμε ότι όςα λζγονταν και γράφονταν για τθ Μακεδονία ςτο γειτονικό κράτοσ
προορίηονταν για εςωτερικι πολιτικι κατανάλωςθ. Υποτιμιςαμε άλλωςτε εξαρχισ ωσ
αςτείεσ τισ προςπάκειεσ των Σλάβων Σκοπιανϊν, που εμφανίςτθκαν ωσ νομάδεσ μόλισ τον
6ο αιϊνα μ.Χ., να διεκδικιςουν τθν ιςτορία και τον πολιτιςμό τθσ Μακεδονίασ των
τεςςάρων χιλιάδων ετϊν. Ζτςι όμωσ βρεκικαμε ξαφνικά μπροςτά ςτο τετελεςμζνο γεγονόσ
τθσ αναγνϊριςθσ των Σκοπίων από τισ Θ.Ρ.Α. και ιδθ από περιςςότερα από εκατό κράτθ με
το όνομα «Δθμοκρατία τθσ Μακεδονίασ». Και από εκεί που αξιϊναμε αδιάλλακτα από τουσ
Σκοπιανοφσ να απομακρφνουν από τθν ονομαςία του κράτουσ τουσ κάκε αναφορά ςτθ λζξθ
Μακεδονία, καταλιξαμε να διαπραγματευόμαςτε προτάςεισ, όπωσ αυτι του μεςολαβθτι
Μάκιου Νίμιτσ, που επιδιϊκουν να ςτεριςουν και από εμάσ τουσ ίδιουσ το δικαίωμα
επίςθμθσ χριςθσ του ονόματοσ «Μακεδονία» ςε διεκνζσ επίπεδο.
Πταν βρίςκεται κανείσ αντιμζτωποσ με τζτοιεσ εξελίξεισ, που μεκοδεφονται με απίςτευτο
κράςοσ από γείτονεσ τόςο πονθροφσ και υςτερόβουλουσ, αδράνεια δεν δικαιολογείται.
Ρολφ περιςςότερο, απαιτείται ςτάςθ εγριγορςθσ και ςυνεχοφσ προςπάκειασ. Ρροςπάκεια
που πρζπει, μεταξφ άλλων, να εςτιάςει ςτθν καλι γνϊςθ τθσ ελλθνικισ ιςτορίασ τθσ
Μακεδονίασ και ςτθ διεκνι προβολι, με ορκό τρόπο, των ακλόνθτων ιςτορικϊν
επιχειρθμάτων μασ.
Στθν προςπάκεια αυτι επικυμϊ να ςυμβάλλω ταπεινά και εγϊ, ωσ ζφεδροσ αξιωματικόσ
του ελλθνικοφ ςτρατοφ, με τθν παροφςα εργαςία μου. Ευχαριςτϊ τον φίλο και ςυνάδελφο
φιλόλογο κακθγθτι κ Χαραλαμπίδθ Χαράλαμπο για τισ διορκϊςεισ του κειμζνου.
Θ δθμοςίευςι τθσ ανάγεται ςε πρωτοβουλία και ςυντελείται με τθν ευγενι χορθγία τθσ
Λεράσ Μθτρόπολθσ Κεςςαλονίκθσ. Για το λόγο αυτό κα ικελα και από τθ κζςθ αυτι να
ευχαριςτιςω κερμά τον Ραναγιϊτατο Μθτροπολίτθ Κεςςαλονίκθσ κ.κ. Άνκιμο.
Σζρρεσ, Δεκζμβριοσ 2006 Κυριάκοσ Ραπακυριάκου
ΕΤΡΕΣΗΡΙΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
I. Θ Ρ΢ΟΣΦΟ΢Α ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΣΤΟ ΕΛΛΘΝΛΚΟ ΕΚΝΟΣ ΚΑΛ ΣΤΟΝ ΡΑΓΚΟΣΜΛΟ
ΡΟΛΛΤΛΣΜΟ
A. ΟΛ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΩΣ Ρ΢ΟΣΤΑΤΕΣ ΤΩΝ ΒΟ΢ΕΛΩΝ ΣΥΝΟ΢ΩΝ ΤΘΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
B. ΟΛ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΩΣ ΡΑ΢ΑΓΟΝΤΑΣ ΕΝΟΡΟΛΘΣΘΣ ΤΩΝ ΕΛΛΘΝΩΝ
C. ΟΛ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΩΣ ΦΟ΢ΕΛΣ ΚΑΛΛΛΕ΢ΓΕΛΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΘΝΛΚΟΥ ΡΟΛΛΤΛΣΜΟΥ
D. ΟΛ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΩΣ ΦΟ΢ΕΛΣ ΔΛΑΔΟΣΘΣ ΤΟΥ ΕΛΛΘΝΛΚΟΥ ΡΟΛΛΤΛΣΜΟΥ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
E. ΡΟΛΟΛ ΚΑΛ ΓΛΑΤΛ ΚΕΛΟΥΝ ΝΑ ΣΦΕΤΕ΢ΛΣΤΟΥΝ ΤΘΝ ΛΣΤΟ΢ΛΑ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ;
II. ΤΟ ΣΚΟΡΛΑΝΟ Κ΢ΑΤΟΣ ΚΑΛ ΟΛ ΕΡΕΚΤΑΤΛΚΕΣ ΕΡΛΔΛΩΞΕΛΣ ΤΟΥ
A. Θ ΡΛΘΚΥΣΜΛΑΚΘ ΣΥΝΚΕΣΘ ΤΘΣ ΜΑΚΕΔΟΝΛΑΣ ΚΑΛ ΤΟ ΛΕΓΟΜΕΝΟ ΜΑΚΕΔΟΝΛΚΟ ΗΘΤΘΜΑ
ΜΕΧ΢Λ ΤΘΝ ΛΔ΢ΥΣΘ ΤΟΥ ΣΚΟΡΛΑΝΟΥ Κ΢ΑΤΟΥΣ
1. Αρχαία και βυηαντινά χρόνια
2. Τουρκοκρατία
3. Θ Βουλγαρικι Εξαρχία και οι Συνκικεσ του Αγίου Στεφάνου και του Βερολίνου
4. Οι Μακεδονικζσ Επαναςτατικζσ Οργανϊςεισ
5. Ο Μακεδονικόσ Αγϊνασ
6. Οι Βαλκανικοί και Ραγκόςμιοι πόλεμοι
7. Τα χρόνια του εμφυλίου
8. Συνεργαςία Σκοπιανϊν και Βουλγάρων για τθ «Macedonije Egeska»
B. ΜΔ΢ΥΣΘ ΚΑΛ ΣΤΟΧΟΛ ΤΟΥ ΣΚΟΡΛΑΝΟΥ Κ΢ΑΤΟΥΣ
1. Το παραςκινιο τθσ ίδρυςθσ του ομόςπονδου κράτουσ των Σκοπίων από τον Τίτο
2. Θ εκνολογικι ςφνκεςθ του πλθκυςμοφ του κράτουσ των Σκοπίων
3. Το ςφγχρονο κράτοσ των Σκοπίων και τα κίνθτρα τθσ διεκδίκθςθσ
του ονόματοσ «Μακεδονία»
a) Σφντομο ιςτορικό τθσ ίδρυςθσ και διεκνοφσ αναγνϊριςθσ του κράτουσ των Σκοπίων
b) Οι ςυνδεόμενεσ με τθ διεκδίκθςθ του ονόματοσ «Μακεδονία» επεκτατικζσ επιδιϊξεισ.
C. Θ ΑΝΚΕΛΛΘΝΛΚΘ Δ΢ΑΣΘ ΤΟΥ ΣΚΟΡΛΑΝΟΥ Κ΢ΑΤΟΥΣ
1. Ραραπλάνθςθ τθσ διεκνοφσ κοινότθτασ για τθν εκνικότθτα των κατοίκων
τθσ Μακεδονίασ
2. Ρροςθλυτιςμόσ των Ελλινων τθσ Μακεδονίασ
3. Ρροπαγάνδα εντόσ τουσ κράτουσ των Σκοπίων
4. Τα Σκόπια ωσ παράγοντασ αποςτακεροποίθςθσ των Βαλκανίων
D. ΚΑΤΑΓ΢ΑΦΘ ΚΑΛ ΑΝΤΛΚ΢ΟΥΣΘ ΤΩΝ ΣΚΟΡΛΑΝΩΝ ΕΡΛΧΕΛ΢ΘΜΑΤΩΝ Α΢ΝΘΣΘΣ ΤΘΣ
ΕΛΛΘΝΛΚΟΤΘΤΑΣ ΤΘΣ ΜΑΚΕΔΟΝΛΑΣ
1. Θ παραποίθςθ των βορείων ςυνόρων τθσ Ελλάδασ
2. Θ επίκλθςθ των φβρεων του Δθμοςκζνθ («βάρβαροι») κατά των Μακεδόνων
3. Θ επίκλθςθ του χρθςιμοποιοφμενου για τον χαρακτθριςμό του βαςιλζα Αλζξανδρου Αϋ
όρου «φιλζλλθνασ»
4. Θ επίκλθςθ των αναφορϊν του Λςοκράτθ ςτθν καταγωγι τθσ βαςιλικισ δυναςτείασ των
Μακεδόνων
5. Θ ςυςχζτιςθ τθσ γλϊςςασ των αρχαίων Μακεδόνων με τθ γλϊςςα των Λλλυριϊν
6. Θ επίκλθςθ του χρθςιμοποιοφμενου από τον Ρλοφταρχο όρου «μακεδονιςτί»
7. Θ ςυςχζτιςθ τθσ ςκοπιανισ γλϊςςασ με τθ γλϊςςα των Βυηαντινϊν Κεςςαλονικζων
8. Θ παρουςίαςθ των αρχαίων Μακεδόνων ωσ εξελλθνιςκζντοσ βάρβαρου λαοφ
9. Θ επίκλθςθ τθσ ζλλειψθσ ενεπίγραφων ελλθνικϊν πλακϊν χρονολογοφμενων πριν τον 6ο
αιϊνα π.Χ.
10. Θ επίκλθςθ τθσ φπαρξθσ αυτόνομου μακεδονικοφ ζκνουσ και θ προςπάκεια των
Σκοπιανϊν να ταυτιςτοφν μαηί του
11. Συνοπτικι ζκκεςθ άλλων ανιςτόρθτων ιςχυριςμϊν
12. Θ άλλθ όψθ: Σλάβοι κιρυκεσ τθσ ελλθνικισ ταυτότθτασ τθσ Μακεδονίασ
III. Θ ΕΛΛΘΝΛΚΘ ΛΣΤΟ΢ΛΚΘ ΤΑΥΤΟΤΘΤΑ ΤΘΣ ΜΑΚΕΔΟΝΛΑΣ
A. Θ ΕΛΛΘΝΛΚΘ Ρ΢ΟΕΛΕΥΣΘ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΜΑΚΕΔΩΝ-ΜΑΚΕΔΟΝΛΑ
B. ΜΑ΢ΤΥ΢ΛΕΣ Α΢ΧΑΛΩΝ ΣΥΓΓ΢ΑΦΕΩΝ
1. Θρόδοτοσ
2. Αρριανόσ
3. Στράβων
4. Λςοκράτθσ
5. Ρολφβιοσ
6. Ρλοφταρχοσ
7. Ραυςανίασ
8. Διόδωροσ
9. Αιςχφνθσ
10. Αιςχφλοσ
11. Πμθροσ
12. Άλλεσ πθγζσ
C. ΕΥ΢ΘΜΑΤΑ Α΢ΧΑΛΟΛΟΓΛΚΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ
1. Γενικζσ παρατθριςεισ
2. Ευριματα ςτο εντόσ τθσ ελλθνικισ επικράτειασ τμιμα τθσ Μακεδονίασ
a) Δίον
b) Αιγζσ (Βεργίνα)
c) Ρζλλα
d) Αιάνθ
e) Αμφίπολθ
f) Σίνδοσ
3. Ευριματα ςτο εκτόσ τθσ ελλθνικισ επικράτειασ τμιμα τθσ Μακεδονίασ («βόρεια
Μακεδονία»)
D. ΚΕΑΤ΢Α
E. ΜΟΥΣΛΚΘ
F. Κ΢ΘΣΚΕΛΑ
G. ΜΑ΢ΤΥ΢ΛΕΣ ΣΤΘΝ ΑΓΛΑ Γ΢ΑΦΘ ΚΑΛ ΣΕ ΚΕΛΜΕΝΑ ΕΚΚΛΘΣΛΑΣΤΛΚΩΝ ΡΑΤΕ΢ΩΝ
1. Το όραμα του προφιτθ Δανιιλ
2. Τα βιβλία των Μακκαβαίων
3. Θ μετάφραςθ ςτα ελλθνικά τθσ Ραλαιάσ Διακικθσ
4. Οι Ρράξεισ των Αποςτόλων
5. Οι επιςτολζσ του Αποςτόλου Ραφλου
6. Τα κείμενα του αγίου Λ. Χρυςόςτομου
H. ΓΛΩΣΣΑ
1. Θ τεκμθρίωςθ τθσ ελλθνικότθτασ τθσ αρχαίασ μακεδονικισ γλϊςςασ
a) Οι αρχαίεσ μακεδονικζσ ενεπίγραφεσ πλάκεσ
b) Άλλεσ αποδείξεισ
2. Χαρακτθριςτικά τθσ αρχαίασ ελλθνικισ μακεδονικισ γλϊςςασ
a) Γενικζσ παρατθριςεισ
b) Το λεξιλόγιο τθσ ελλθνικισ μακεδονικισ διαλζκτου
c) Γλωςςικζσ ιδιομορφίεσ λόγω τθσ μετάβαςθσ των Μακεδόνων από τθ δωρικι ςτθν
αττικι διάλεκτο και το παράδειγμα των Δαρνακοχωριτϊν
d) Θ ζλλειψθ ςυγγζνειασ μεταξφ τθσ αρχαίασ μακεδονικισ και τθσ ςλαβομακεδονικισ
γλϊςςασ
3. Θ ςλαβομακεδονικι γλϊςςα
a) H γζννθςθ τθσ ςλαβομακεδονικισ γλϊςςασ
b) Θ διάδοςθ τθσ ςλαβομακεδονικισ γλϊςςασ
IV Θ ΑΝΑΓΝΩ΢ΛΣΘ ΤΟΥ ΨΕΥΔΕΡΛΓ΢ΑΦΟΥ Κ΢ΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΣΚΟΡΛΩΝ ΕΛΝΑΛ ΕΓΚΛΘΜΑ ΚΑΤΑ ΤΘΣ
ΛΣΤΟ΢ΛΑΣ
V. ΕΡΛΛΟΓΛΚΕΣ ΣΚΕΨΕΛΣ
ΡΕ΢ΛΛΘΨΘ
ΒΛΒΛΛΟΓ΢ΑΦΛΑ
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΛΟΓ΢ΑΦΛΚΟ ΣΘΜΕΛΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓ΢ΑΦΕΑ
I. Η ΠΡΟ΢ΦΟΡΑ ΣΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΢ΣΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ
ΕΘΝΟ΢ ΚΑΙ ΢ΣΟΝ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ ΠΟΛΙΣΙ΢ΜΟ

A. Οη Μαθεδόλεο σο πξνζηάηεο ησλ βνξείσλ ζπλόξσλ ηεο Διιάδαο

Οη Μαθεδφλεο, φπσο γξάθεη ν Π. Ν. Αλδξηψηεο, ήηαλ παλάξραηα ειιεληθή θπιή,

φπσο νη Γσξηείο, νη Ίσλεο θαη νη Αηνιείο. Μηινχζαλ ειιεληθά ζε δηάιεθην πνπ
ζπγγέλεπε ηδηαίηεξα κε ηε δσξηθή θαη ηελ αηνιηθή δηάιεθην1. Ήηαλ
ζθιεξαγσγεκέλνο νξεζίβηνο δπλακηθφο ιαφο, πξνζεισκέλνο ζηα ηδαληθά ηνπ
Διιεληζκνχ θαη κε αθκαίν ην εζληθφ ειιεληθφ θξφλεκα.
Οη Μαθεδφλεο αγσλίδνληαλ απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ γηα ηε δηαθχιαμε ησλ
ειιεληθψλ ζπλφξσλ ζην βνξξά. Απφ αγάπε γηα ηελ παηξίδα ηνπο, ηελ Διιάδα, θαη κε
αθκαίν ην ειιεληθφ θξφλεκα πξφηαζζαλ πάληνηε κε γελλαηφηεηα ηα ζηήζε ηνπο θαηά
ησλ βαξβάξσλ γηα λα πξνθπιάμνπλ θαη ηε λφηην Διιάδα απφ ηηο βαξβαξηθέο
επηδξνκέο. Ο Πνιχβηνο αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά ζηελ ηζηνξία ηνπ: «Μεγάιε ηηκή
αμίδνπλ νη Μαθεδφλεο, νη νπνίνη απφ αξραηφηαηνπο ρξφλνπο θαηαλάιηζθαλ θαη
ζπλερίδνπλ λα θαηαλαιίζθνπλ ην πεξηζζφηεξν δηάζηεκα ηεο δσήο ηνπο αγσληδφκελνη
ελαληίνλ ησλ βαξβάξσλ γηα ηελ αζθάιεηα φισλ ησλ Διιήλσλ. Πνηνο κπνξεί λα
αγλνήζεη φηη, αλ νη θάηνηθνη ηεο λφηηαο Διιάδαο δελ είραλ ην πξνπχξγην απηφ πνπ
ιέγεηαη Μαθεδνλία θαη ηε θηινηηκία ησλ βαζηιέσλ ηεο, ζα θηλδχλεπαλ πάληνηε;»2
Οη Μαθεδφλεο ήηαλ (θαη είλαη) νη αθξίηεο-πξνζηάηεο ηνπ Διιεληζκνχ. Υσξίο απηνχο
ε Διιάδα δε ζα έθηηδε ηνλ Παξζελψλα θαη δε ζα δεκηνπξγνχζε απεξίζπαζηε ηνλ
θιαζζηθφ πνιηηηζκφ πνπ θιεξνλφκεζε φιε ε αλζξσπφηεηα. Ήηαλ θνηλή ε πίζηε ζηελ
αξραηφηεηα, φπσο είλαη θνηλή ε πίζηε θαη ζήκεξα, γξάθεη ν Γ. Xαηδεδάθεο, φηη ε
Μαθεδνλία ήηαλ θαη είλαη ην δεμί ρέξη θαη ν πξνκαρψλαο φιεο ηεο Διιάδαο3. Καηά
φκνην ηξφπν, ν θαζεγεηήο Α. Γαζθαιάθεο ηνλίδεη φηη «αλ νη Μαθεδφλεο δελ
ρξεζίκεπαλ πξάγκαηη ζαλ πξφθξαγκα θαηά ησλ πάζεο λνηίσο ηνπ Οιχκπνπ
επηδξνκψλ ησλ βαξβάξσλ, ν ειιεληζκφο δελ ζα έκελε επί ηφζνπο αηψλεο
απεξίζπαζηνο γηα λα ζεκειηψζεη ηα δφγκαηα ηεο ειεπζεξίαο θαη λα θζάζεη ζηα
πεξίιακπξα δεκηνπξγήκαηα ηεο ζθέςεσο θαη ηεο ηέρλεο, ηα νπνία θιεξνλφκεζε ε
ζχγρξνλε αλζξσπφηεηα»4. Χο γλήζηνη Έιιελεο νη Μαθεδφλεο αγσλίδνληαλ εξσηθά
ζ’ φιε ηελ ηζηνξία ηνπο γηα ηελ ππεξάζπηζε ησλ νκνγελψλ ηνπο λφηηα ηνπ Οιχκπνπ.
΢ηελ αξρή ηεο ηζηνξίαο ηνπ ειιεληθνχ έζλνπο νη Μαθεδφλεο αγσλίζηεθαλ σο αθξίηεο
ησλ Διιήλσλ ζηε βαιθαληθή ρεξζφλεζν θαη απψζεζαλ ηηο αιιεπάιιειεο εηζβνιέο
γεηηνληθψλ βαξβαξηθψλ θπιψλ. ΢ηε ζπλέρεηα έγηλαλ αξρεγνί ησλ Διιήλσλ θαη φινη
νη Έιιελεο απφ θνηλνχ, πιελ ησλ ΢παξηηαηψλ, εθζηξάηεπζαλ ζηελ Αζία, λίθεζαλ
ηνπο Πέξζεο θαη δηέιπζαλ ηνλ αηψλην ερζξφ ηνπ ειιεληθνχ έζλνπο.
Αίκα θαη ρξήκα ζηνλ αγψλα θαηά ησλ μέλσλ εηζβνιέσλ πξνζέθεξαλ φκσο νη
Μαθεδφλεο φρη κφλν ζηελ αξραηφηεηα αιιά θαη ζηε δηάξθεηα ηεο Σνπξθνθξαηίαο. Σν
1495, φηαλ ν βαζηιηάο ηεο Γαιιίαο έθαλε ζρέδηα γηα λα εθζηξαηεχζεη θαηά ηεο
Κσλζηαληηλνππφιεσο, ηα νπνία φκσο ηειηθά δελ πξαγκαηνπνηήζεθαλ πνηέ, νη
Μαθεδφλεο ελζνπζηάζηεθαλ θαη εμεγέξζεθαλ. Σνχην ην πιήξσζαλ αθξηβά κε ην αίκα
ηνπο. Σν 1571, φηαλ ληθήζεθε ν ηνπξθηθφο ζηφινο ζηε Ναχπαθην, νη Μαθεδφλεο
εμεγέξζεθαλ θαη πάιη, αιιά ε επαλάζηαζή ηνπο θαηεζηάιε κε ζθαγέο θαη ιεειαζίεο.
Μεξηθνί βγήθαλ σο θιέθηεο θαη αξκαηνινί ζηα βνπλά ηεο Μαθεδνλίαο θαη
αληηζηάζεθαλ απφ ην 1796 κέρξη ην 1807 ζηα ζρέδηα επηθξάηεζεο ηνπ Αιί Παζά.
Ηδηαίηεξα κεγάιε ήηαλ ε πξνζθνξά ησλ Μαθεδφλσλ ζην ειιεληθφ έζλνο ηέινο θαη
θαηά ηελ επαλάζηαζε ηνπ 1821, κε αξρεγφ ηνλ Δκκαλνπήι Παπά απφ ηηο ΢έξξεο.
΢πγθξάηεζαλ επί νθηψ κήλεο πνιιέο ρηιηάδεο ηνπξθηθφ ζηξαηφ θαη έδσζαλ έηζη ηελ
επθαηξία ζηε Νφηηα Διιάδα λα πξνεηνηκάζεη θαη λα ζηαζεξνπνηήζεη ηελ εθεί
επαλάζηαζε. ΢χκθσλα κε ηα ηνπξθηθά αξρεία θαηά ηελ επαλάζηαζε ηνπ 1821
ζθαγηάζζεθαλ θαη απαγρνλίζηεθαλ ζηε Μαθεδνλία πεξίπνπ 15.000 Μαθεδφλεο.
Κάεθαλ εμ νινθιήξνπ 68 θαη κεξηθψο 17 θσκνπφιεηο θαη ρσξηά ηεο Μαθεδνλίαο.
Καηαζηξάθεθαλ θαη 58 κεηφρηα ηνπ Αγίνπ ΋ξνπο.

ΡΠΡΟΛΟΓΟείτονες
λΑνδριάντασ του Εμμανουιλ Ραπά ςτθν πλατεία Ελευκερίασ Σερρϊναοί πλαστογράφησαν
την ιστορία της Μακεδονίας και κατάφεραν έτσι να παραπλανήσουν τη διεθνή

B. Οι Μακεδόνεσ ωσ παράγοντασ ενοποίηςησ των Ελλήνων

Θ ιςτορία τθσ Μακεδονίασ αποτελεί αναπόςπαςτο κομμάτι τθσ ιςτορίασ τθσ Ελλάδασ. Δε
νοείται Ελλάδα χωρίσ τθ Μακεδονία. Αυτι ζνωςε ςτθν αρχαιότθτα τουσ Ζλλθνεσ, που ιταν
διθρθμζνοι ςε μικρά κρατίδια, και δθμιοφργθςε τθ μεγάλθ Ελλάδα ςτισ τρεισ θπείρουσ. Το
5ο και 4ο αιϊνα π.Χ. οι ελλθνικζσ πόλεισ αλλθλοςπαράηονταν. Τρομερό μίςοσ επικρατοφςε
ανάμεςά τουσ. Πποια αναδεικνυόταν ωσ αρχθγόσ κρατοφςε φόρου υποτελείσ τισ άλλεσ
πόλεισ.
Ο Φίλιπποσ Βϋ (353-336 π.Χ.) κυριάρχθςε ς’ όλθ τθ Μακεδονία και απϊκθςε τουσ Λλλυριοφσ
οριςτικά ςτθ χϊρα τουσ. Κατζλαβε τισ αποικίεσ των διαφόρων πόλεων τθσ Νότιασ Ελλάδασ
ςτθ Χαλκιδικι και προςάρτθςε όλθ τθ Μακεδονία μζχρι το Νζςτο ποταμό ςτο κράτοσ του. Θ
διαιρεμζνθ ςε κρατίδια Νότια Ελλάδα κζλθςε να αντιςτακεί ςτο ενωτικό πρόγραμμα του
Φιλίππου Β,ϋ αλλά αυτόσ νίκθςε ολοκλθρωτικά ςτθ μάχθ τθσ Χαιρϊνειασ τθσ Βοιωτίασ
όςουσ ςυναςπίςτθκαν εναντίον του. Το 338 π.Χ. ανακθρφχκθκε ςτθν Κόρινκο απ’ όλουσ
τουσ Ζλλθνεσ, πλθν των Σπαρτιατϊν, ωσ αρχθγόσ και αρχιςτράτθγοσ των Ελλινων ςτθν
κοινι εκςτρατεία τουσ κατά των Ρερςϊν, του αιϊνιου δθλαδι κοινοφ εχκροφ τουσ.
Οι βαςιλείσ τθσ Μακεδονίασ Φίλιπποσ Bϋ και M. Αλζξανδροσ ζςωςαν τθν Ελλάδα από τθν
κατάςταςθ του αλλθλοςπαραγμοφ. Σταμάτθςαν τουσ ενδοελλθνικοφσ πολζμουσ και ζνωςαν
όλεσ τισ ελλθνικζσ πόλεισ. Δθμιοφργθςαν τθ μία Ελλάδα. Απάλλαξαν τισ ελλθνικζσ πόλεισ
από τθ δεςποτικι τυραννία των βαρβάρων Ρερςϊν και τουσ προςζφεραν ελλθνικι
κθδεμονία, λζει ο ιςτορικόσ Ρολφβιοσ5. Πμοια και ο ρθτοροδιδάςκαλοσ Λςοκράτθσ τονίηει
ότι οι Ζλλθνεσ κα πρζπει να ευγνωμονοφν το βαςιλζα τθσ Μακεδονίασ Φίλιππο Bϋ, διότι
αυτόσ τουσ προςζφερε ελλθνικι κθδεμονία και τουσ απάλλαξε από τουσ βαρβάρουσ6.
 Φίιηππνο Β΄

C. Οι Μακεδόνεσ ωσ φορείσ καλλιζργειασ του ελληνικοφ πολιτιςμοφ

Οι αγϊνεσ των Μακεδόνων ιταν πάντοτε ςτενά ςυνδεδεμζνοι όχι μόνο με τθ διαςφάλιςθ
τθσ ελευκερίασ τθσ Ελλάδασ, αλλά και με τθν καλλιζργεια και τθ διάδοςθ του ελλθνικοφ
πολιτιςμοφ.
Ο βαςιλιάσ τθσ Μακεδονίασ Αρχζλαοσ (413-390 π.Χ.) χαρακτθρίηεται ςε γερμανικι
εγκυκλοπαίδεια ωσ «Ρερικλισ τθσ Μακεδονίασ» και ωσ «απλόχειρασ Μαικινασ». Στθν
Ρζλλα αναπτφχκθκε μεγάλοσ ελλθνικόσ πολιτιςμόσ. Οι περιςςότεροι βαςιλείσ τθσ
Μακεδονίασ ιταν καλλιεργθμζνοι ςτα γράμματα. Ιταν φιλόκαλοι, φιλόμουςοι,
φιλοπρόοδοι και φρόντιηαν με πολφ ενδιαφζρον για τθν πνευματικι και πολιτιςτικι
πρόοδο του λαοφ τουσ. Στθν Ρζλλα προςκλικθκαν, μεταξφ άλλων, οι ιςτορικοί Θρόδοτοσ
και Ελλάνικοσ, οι ποιθτζσ Ευριπίδθσ, Ρίνδαροσ, Βακχυλίδθσ, Αγάκωνασ και Ρλάτωνασ, οι
διακεκριμζνοι ιατροί Λπποκράτθσ και Κεςςαλόσ, ο ηωγράφοσ Ηεφξθσ και πολλοί άλλοι
ιςτοριογράφοι, ποιθτζσ και καλλιτζχνεσ. Γενικότερα, πολλοί διακεκριμζνοι εκπρόςωποι των
γραμμάτων και των τεχνϊν απ’ όλθ τθν Ελλάδα επιςκζπτονταν τθν Ρζλλα και παρζμεναν
εκεί για πολφ χρόνο. Συναναςτρζφονταν τουσ Μακεδόνεσ χωρίσ να τουσ διακρίνουν από
τουσ πολίτεσ των άλλων ελλθνικϊν πόλεων-κρατϊν.
Μακρφσ είναι εξάλλου και ο κατάλογοσ των ιςτορικϊν, των ποιθτϊν, των μουςικϊν, των
διακεκριμζνων καλλιτεχνϊν, των γλυπτϊν, των ηωγράφων και των διανοουμζνων γενικά
ανκρϊπων που αναδείχτθκαν ςτισ πόλεισ τθσ Μακεδονίασ. Ο Διμθτςασ αναφζρει ότι θ
Μακεδονία από τον 5ο αιϊνα π.Χ. μζχρι το 5ο αιϊνα μ.Χ. ανζδειξε 100 περίπου λόγιουσ
επιςτιμονεσ και ςυγγραφείσ ςε όλουσ τουσ κλάδουσ τθσ ελλθνικισ φιλολογίασ. Απαρικμεί,
ειδικότερα, 13 φιλοςόφουσ, 14 ποιθτζσ, 24 ιςτορικοφσ, 5 ριτορεσ και ςοφιςτζσ και 16
φιλολόγουσ. Τα ςυγγράμματά των παραπάνω χάκθκαν δυςτυχϊσ λόγω των πολλϊν
επιδρομϊν και καταςτροφϊν ςτα μακεδονικά εδάφθ.
Στθ Μακεδονία λειτοφργθςαν επίςθσ με κρατικζσ δαπάνεσ δθμόςια Γυμνάςια και
ςθμειϊκθκε το πρϊτο βιμα τθσ «κρατικισ εκπαίδευςθσ». Με πρωτοβουλία των
Μακεδόνων διοργανϊκθκαν παραπζρα οι μεγαλφτερεσ βιβλιοκικεσ του κόςμου, όπωσ π.χ.
αυτι τθσ Αλεξάνδρειασ τθσ Αιγφπτου, που διζκετε 700.000 περίπου χειρόγραφα ςε πάπυρο,
ι αυτι τθσ Ρεργάμου, που είχε 200.000 περίπου ςχετικά χειρόγραφα. Οι βιβλιοκικεσ αυτζσ
ςυνζβαλλαν ςτθν ανάπτυξθ των επιςτθμϊν και των τεχνϊν όλου του κόςμου. Κατά τθ
μαρτυρία του Λςιδϊρου, μάλιςτα, θ πρϊτθ βιβλιοκικθ τθσ ΢ϊμθσ ςυγκροτικθκε από το
περιεχόμενο τθσ πλουςιότατθσ βιβλιοκικθσ του Ρερςζωσ τθσ Μακεδονίασ, τθν οποία ο
΢ωμαίοσ Αιμίλιοσ Ραφλοσ λεθλάτθςε και μετζφερε μαηί με άλλα λάφυρα ςτθ ΢ϊμθ.

D. Οι Μακεδόνεσ ωσ φορείσ διάδοςησ του ελληνικοφ πολιτιςμοφ ςε όλο τον κόςμο

Χωρίσ τουσ Μακεδόνεσ ο ελλθνικόσ πολιτιςμόσ δε κα διαδιδόταν και δε κα επιδροφςε τόςο

γριγορα και άμεςα από τον 4ο αιϊνα π.Χ. και μετά ςτθν παγκόςμια ιςτορία. Με τθν
εκπολιτιςτικι εκςτρατεία των Μακεδόνων, θ οποία χρθματοδοτικθκε κατά μεγάλο βακμό
από τα χρυςωρυχεία του Ραγγαίου και ςτθρίχκθκε, ςε ό,τι αφορά τουλάχιςτον τθν
επάνδρωςθ του πρϊτου πυρινα του εκςτρατευτικοφ ςϊματοσ, ςτο μακεδονικό ςτρατό,
άλλαξε θ ηωι και θ πορεία όλθσ τθσ ανκρωπότθτασ.

Μάρεο ησλ Μαθεδφλσλ ζηελ Αζία θαηά ησλ Πεξζψλ

Ο M. Αιέμαλδξνο μεθίλεζε ηελ εθζηξαηεία ηνπ ζηελ Αζία απφ ηε Μαθεδνλία σο

εγέηεο θαη αξρηζηξάηεγνο φισλ ησλ Διιήλσλ. Σνπ παξαρψξεζαλ ηελ εμνπζία
νηθεηνζειψο φινη νη Έιιελεο, πιελ ησλ Λαθεδαηκνλίσλ, ζην παλειιήλην ΢πλέδξην
ηεο Κνξίλζνπ ην 335 π.Υ. Ζ εθζηξαηεία ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ δελ απέβιεπε ζηελ
εμφλησζε ησλ ιαψλ ηεο Αζίαο ζε αληίπνηλα ηεο εθζηξαηείαο ησλ Πεξζψλ ζηελ
Διιάδα, αιιά ζηε δηάδνζε ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ ζηα βάζε ηεο αζηαηηθήο
επείξνπ.

Δπξφθεηην γηα κηα κεγαιεηψδε έλνπιε εμεξεπλεηηθή θαη εθπνιηηηζηηθή πνξεία ηεο
ειιεληθήο θπιήο, πνξεία 18.000 ρηιηνκέηξσλ ζηα βάζε ηεο Αζίαο θαη ζηελ Αίγππην,
κε ηε ζπλνδεία ζπγθξνηεκέλσλ επηηειείσλ Διιήλσλ επηζηεκφλσλ, εθπαηδεπηηθψλ,
αξρηηεθηφλσλ, θαιιηηερλψλ θαη ηερληηψλ. ΢ηφρνο ήηαλ ε επηζηεκνληθή εμεξεχλεζε
ηεο αραλνχο Αζίαο θαη ν εμειιεληζκφο ησλ αλαξίζκεησλ ιαψλ απηήο. Ο Μ.
Αιέμαλδξνο εθζηξάηεπζε φρη σο θαηαθηεηήο, αιιά γηα λα ηδξχζεη θνζκνθξαηνξία
πνιηηηζκνχ, πλεπκαηηθήο ειεπζεξίαο θαη επεκεξίαο. Δθζηξάηεπζε γηα λα αλπςψζεη
ηνπο ιανχο ζε ςειφηεξε βαζκίδα πνιηηηζκνχ, γηα λα ηνπο θάλεη επδαηκνλεζηέξνπο
θαη βειηίνλαο. Χο πνξεία αλακνξθψζεσο θαη εμειιελίζεσο ηνπ θφζκνπ ηεο Αζίαο ηε
ραξαθηεξίδεη ν ηζηνξηθφο καο Κ. Παπαξεγφπνπινο. Αλ ν Μ. Αιέμαλδξνο δνχζε
πεξηζζφηεξα ρξφληα, φιε ε αλζξσπφηεηα ζα είρε ην πλεχκα, ηελ ηδέα, ην πνιηηηζκφ
θαη ηε γιψζζα ηεο Διιάδαο, ζα κεηαβάιινληαλ δειαδή ζε Διιάδα.
Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ εθπνιηηηζκνχ ησλ ιαψλ ν Μ. Αιέμαλδξνο ρξεζηκνπνίεζε «ην
ειιεληθφ πλεχκα θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ», γξάθεη ν θαζεγεηήο ηνπ
Παλεπηζηεκίνπ ηεο Βηέλλεο Κιεάλζεο Νηθνιαΐδεο. Πξνθεηκέλνπ λα κεηαδψζεη
ειιεληθή κφξθσζε ζηνπο λένπο ησλ Πεξζψλ δηέηαμε λα επηιερζνχλ κε ηε
ζπγθαηάζεζε ησλ γνλέσλ ηνπο 30.000 πεξζφπνπια θαη λα εθπαηδεπζνχλ ζχκθσλα κε
ην παλειιήλην πλεχκα ζηελ πνιεκηθή ηέρλε, ζηελ ειιεληθή γιψζζα, παηδεία,
θηινζνθία θαη ζθέςε.
Ο Μ. Αιέμαλδξνο μεθίλεζε ηελ εθπνιηηηζηηθή εθζηξαηεία ηνπ σο ζηξαηειάηεο θαη
κεηακνξθψζεθε ζε κέγα θηιφζνθν. Τπήξμε κηα πξνζσπηθφηεηα πνπ πέξαζε ζην
ζξχιν φισλ ησλ ιαψλ σο αήηηεηνο ζηξαηειάηεο, αιιά θαη πνπ αγαπήζεθε θηφιαο
απ’ φινπο ηνπο θαηαθηεζέληεο ιανχο κέρξη ιαηξείαο. Ήηαλ έλαο ζλεηφο άλζξσπνο,
αιιά έδξαζε ζαλ ππεξάλζξσπνο θαη πέζαλε ζαλ εκίζενο ζηα βάζε ηεο Αζίαο,
κεηαθέξνληαο ζηηο ρψξεο πνπ θαηέιαβε ην ειιεληθφ πλεχκα, ηελ ειιεληθή
δηθαηνζχλε, δηνίθεζε, νξγάλσζε, θνηλσληθή δσή θαζψο θαη θάζε είδνπο επηζηήκε.
Σν εμειιεληζηηθφ έξγν ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ ζπλερίζηεθε θαη απφ ηνπο δηαδφρνπο ηνπ,
ηνπο Μαθεδφλεο ζηξαηεγνχο. Καη απηνί κεηαιακπάδεπζαλ ην ειιεληθφ πλεχκα θαη
δηέδσζαλ ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ ζ’ φιεο ηηο ρψξεο πνπ
δηνίθεζαλ ζηελ Αζία θαη ζηελ Αθξηθή.
Υσξίο ηνπο Έιιελεο Μαθεδφλεο δελ ζα δηαδηδφηαλ ν ειιεληθφο πνιηηηζκφο ζηνλ
θφζκν θαη δελ ζα ζπληεινχληαλ ην ζαχκα ηνπ εμειιεληζκνχ ηεο Αζίαο θαη ηεο
Βνξείνπ Αθξηθήο. Υσξίο ηε Μαθεδνλία φινο ν θφζκνο ζα ήηαλ πνιινχο αηψλεο
πίζσ. Ζ Μαθεδνλία άιιαμε ηελ πνξεία θαη ηε δσή φιεο ηεο αλζξσπφηεηαο.

Χάρτθσ τθσ εκςτρατείασ του Μ. Αλεξάνδρου

Σε ζηηγκή πνπ άιινη ιανί ηεο Δπξψπεο είηε δνχζαλ πξσηφγνλα είηε βξίζθνληαλ
αθφκε ζε πνιχ ρακειφ επίπεδν πνιηηηζκηθήο αλάπηπμεο, ε Μαθεδνλία απνηεινχζε
ην θέληξν ηνπ πνιηηηζκνχ ησλ ηξηψλ ηφηε γλσζηψλ επείξσλ, Δπξψπεο, Αζίαο θαη
Αθξηθήο. Ήηαλ ε κεγαιχηεξε απηνθξαηνξία ηνπ ηφηε γλσζηνχ θφζκνπ.
Ο πνιηηηζκφο ζηελ Δπξψπε, ηφζν ζηελ αξραηφηεηα φζν θαη ζηε βπδαληηλή επνρή,
κεηαδφζεθε απφ ηνπο Μαθεδφλεο. Μεηαδφζεθε αξρηθά κε ηελ εθζηξαηεία ηνπ M.
Αιεμάλδξνπ πξνο ην βνξξά κέρξη ην Γνχλαβε πνηακφ ηνλ 4ν αηψλα π.Υ.
Μεηαδφζεθε ζηε ζπλέρεηα θαη κε ηελ ηεξαπνζηνιή ησλ εθ Θεζζαινλίθεο νξκψκελσλ
αδειθψλ Κπξίιινπ θαη Μεζφδηνπ ζηνπο ΢ιάβνπο ην 863 κ.Υ. Σν ζεκέιην ηνπ
ζιαβηθνχ πνιηηηζκνχ ην έζεζαλ νη Μαθεδφλεο κε ηελ επηλφεζε ηνπ αιθαβήηνπ
απηψλ θαη κε ηε κεηάδνζε ζ’ απηνχο ησλ ειιεληθψλ ηερλψλ θαη γξακκάησλ θαζψο
θαη ηνπ ειιεληθνχ δηνηθεηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ο επξσπατθφο πνιηηηζκφο θαη νη
ζεκεξηλέο επηζηήκεο απνηεινχλ, σο γλσζηφ, ζπλέρεηα ηνπ αξραηνειιεληθνχ
πνιηηηζκνχ. Διιεληθφο πνιηηηζκφο, θηινζνθία, ηέρλεο, γξάκκαηα θαη πνιηηηθή
νξγάλσζε δε λννχληαη φκσο ρσξίο ηνλ αζχγθξηην ζε φινπο ηνπο αηψλεο θηιφζνθν θαη
πξψηνπ κεγέζνπο ζεηηθφ επηζηήκνλα, Μαθεδφλα Αξηζηνηέιε. Θεκέιην φισλ ζρεδφλ
ησλ επηζηεκψλ ήηαλ θαη είλαη ν Αξηζηνηέιεο. ΢ε θάζε επηζηήκε θαη πξφνδν ηνπ
ζεκεξηλνχ θφζκνπ ππάξρεη ελζσκαησκέλε, έκκεζα ή άκεζα, ε ζθέςε θαη ε κέζνδνο
ηνπ Αξηζηνηέιε.
Ο Αξηζηνηέιεο γελλήζεθε ζηα ΢ηάγηξα ηεο Υαιθηδηθήο ην 384 π.Υ. θαη πέζαλε ζηε
Υαιθίδα ην 322 π.Υ. Φνίηεζε ζηελ Αθαδεκία θαη ίδξπζε Φηινζνθηθή ΢ρνιή ζηελ
Αζήλα ην 367-347 π.Υ. Δξγάζηεθε επηζηεκνληθά φζν θαλείο άιινο ζηελ εκπεηξηθή
έξεπλα. Δγθαηλίαζε ηε Φπζηθή. Πξνψζεζε ζθαηξηθά ηε γλψζε ζηα πεδία ηεο
Αζηξνλνκίαο, ησλ Μαζεκαηηθψλ, ηεο Φπζηθήο Ηζηνξίαο, ηεο Βηνινγίαο, ηεο
Φπρνινγίαο, ηεο Κνηλσληνινγίαο, ηεο Πνιηηεηνινγίαο θαη ηεο Αηζζεηηθήο, ελψ
παξάιιεια ζεκειίσζε θαη ηε Λνγηθή. Κσδηθνπνίεζε φιεο ηηο γλψζεηο ηεο επνρήο
ηνπ. Έγξαςε πεξίπνπ ηεηξαθφζηα βηβιία. Απηφο ήηαλ θαη ν δάζθαινο ηνπ Μ.
Αιεμάλδξνπ, απηφο πνπ ηνπ ελέπλεπζε ην ηδαληθφ ηνπ εθπνιηηηζκνχ φινπ ηνπ ηφηε
γλσζηνχ θφζκνπ.

Ο θηιφζνθνο Αξηζηνηέιεο δηδάζθσλ ηνλ Αιέμαλδξν

E. Ποιοι και γιατί θζλουν να ςφετεριςτοφν την ιςτορία των Μακεδόνων;

Οι παραπάνω ςφντομεσ αναφορζσ δίνουν ζνα μικρό μόνο ςτίγμα τθσ τεράςτιασ προςφοράσ
των Μακεδόνων ςτον παγκόςμιο πολιτιςμό και τθσ αντίςτοιχθσ απαράμιλλθσ αίγλθσ τθσ
ιςτορίασ τουσ. Οι Μακεδόνεσ ξεκίνθςαν ωσ ζνασ ςκλθραγωγθμζνοσ ορεςίβιοσ λαόσ με κφριο
αντικείμενο εναςχόλθςθσ τθν γεωργία και τθν κτθνοτροφία, και μζςα ςε μερικζσ δεκαετίεσ
εξελίχκθκαν ςε θγζτεσ του τότε γνωςτοφ κόςμου. Επρόκειτο πραγματικά για ζνα
χαριςματικό λαό, αφοφ όλα τα κατόρκωςε με τθ δικι του πρωτοβουλία, με τισ δικζσ του
αρετζσ, ςωματικζσ και ψυχικζσ δυνάμεισ, αντοχισ, καρτερίασ, υπομονισ, επιμονισ, ιςχυρισ
κζλθςθσ, ανδρείασ, πεικαρχίασ, οξυδζρκειασ, ευφυΐασ, ετοιμότθτασ και ςφνεςθσ. Ζνα
μικρόσ ςε πλικοσ λαόσ κατόρκωςε με τθ βοικεια και των άλλων ελλθνικϊν πόλεων να
καταλάβει τισ βορειότερεσ απ’ αυτόν χϊρεσ μζχρι το Δοφναβθ και απερίςπαςτοσ να
εκςτρατεφςει ςτθν Αςία, όπου εντόσ μικροφ χρονικοφ διαςτιματοσ νίκθςε τουσ κυρίαρχουσ
επί αιϊνεσ αναρίκμθτουσ Ρζρςεσ και προχϊρθςε ςτα βάκθ των θπείρων Αςίασ και Αφρικισ
ωσ νικθτισ και τροπαιοφχοσ, αλλά και ωσ εξερευνθτισ με ειδικά επιτελεία επιςτθμόνων ς’
όλουσ τουσ τομείσ τθσ επιςτιμθσ. Μδρυςε δεκάδεσ μεγάλεσ νζεσ πόλεισ και μετζδωςε
παντοφ τθν ελλθνικι φιλοςοφία, τα γράμματα, τθ νομοκεςία, τθ διοίκθςθ, τθν
αρχιτεκτονικι, τισ τζχνεσ και όλεσ τισ γνωςτζσ τότε επιςτιμεσ. Τρεισ περίπου αιϊνεσ
κράτθςε θ κυριαρχία τθσ Μακεδονίασ, αλλά ζκεςε διαχρονικά κεμζλια πολιτιςμοφ και
επιςτιμθσ με τισ πρωτοφανείσ βιβλιοκικεσ και με τα μεγάλα ζργα τθσ πολεοδομίασ ςε τρεισ
θπείρουσ που τα ςεβάςτθκαν οι διάδοχοι λαοί.
Θ παραπάνω αίγλθ, ςε ςυνδυαςμό και με τθ γεωςτρατθγικι κζςθ τθσ Μακεδονίασ, θ οποία
εξαςφαλίηει μεταξφ άλλων πρόςβαςθ ςτο Αιγαίο πζλαγοσ, δίνουν και τθν εξιγθςθ για το
γεγονόσ, ότι όλοι οι γείτονεσ λαοί, εχκροί και φίλοι, από τα αρχαιότατα χρόνια μζχρι και
ςιμερα, κζλθςαν και κζλουν να εμφανίςουν τθ Μακεδονία ωσ δικι τουσ, να
οικειοποιθκοφν τα εδάφθ τθσ και να ςφετεριςτοφν το μεγαλείο των θρϊων τθσ και τθσ
ιςτορίασ τθσ. Με κάκε τρόπο, άλλοτε μζςω των οδϊν τθσ διπλωματίασ κι άλλοτε μζςω των
οδϊν τθσ βίασ και τθσ πλαςτογραφίασ, όλοι οι γείτονζσ μασ επεχείρθςαν κατά καιροφσ,
άλλοι περιςςότερο και άλλοι λιγότερο, να αλλοιϊςουν τον εκνολογικό ελλθνικό χαρακτιρα
των κατοίκων τθσ Μακεδονίασ και να τθν παρουςιάςουν ωσ δικι τουσ. Μεταξφ των
πλαςτογράφων και των ςφετεριςτϊν τθσ ιςτορίασ τθσ Μακεδονίασ προεξζχουςα κζςθ
διεκδικοφν ςτα μεταπολεμικά χρόνια κυρίωσ οι Σκοπιανοί, ςτουσ οποίουσ, μετά από μία
ςφντομθ αναδρομι ςτο λεγόμενο μακεδονικό ηιτθμα, αναφζρονται και οι γραμμζσ που
ακολουκοφν.
II. ΣΟ ΢ΚΟΠΙΑΝΟ ΚΡΑΣΟ΢ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΕΚΣΑΣΙΚΕ΢
ΕΠΙΔΙΩΞΕΙ΢ ΣΟΤ

A. Θ πλθκυςμιακι ςφνκεςθ τθσ Μακεδονίασ και το λεγόμενο μακεδονικό ηιτθμα μζχρι τθν
ίδρυςθ του Σκοπιανοφ κράτουσ
1. Αρχαία και βυηαντινά χρόνια
Ο Θρόδοτοσ αναφζρει ότι οι Δωριείσ και οι Μακεδόνεσ χωρίςτθκαν ςτθν Ρίνδο, και ότι οι
μεν Δωριείσ προχϊρθςαν προσ το νότο μζχρι τθν Ρελοπόννθςο, οι δε Μακεδόνεσ
εγκαταςτάκθκαν ανατολικότερα ςτθ χϊρα που ονομάςτθκε απ’ αυτοφσ Μακεδονία. Κατά
τον ίδιο, ςτθ ναυμαχία τθσ Σαλαμίνασ οι Λακεδαιμόνιοι, οι Κορίνκιοι, οι Συκιϊνιοι, οι
Επίδαυροι και οι Τροιηίνιοι, που ζλαβαν μζροσ με το ςτόλο τουσ, ιταν «Δωρικόν τε και
Μακεδονικό ζκνοσ»7. Είναι ξεκάκαρο ιδθ από το παραπάνω χωρίο ότι οι δωρικισ
καταγωγισ Ζλλθνεσ τθσ Νότιασ Ελλάδασ και οι Μακεδόνεσ κατάγονταν από κοινι ελλθνικι
φυλι.
Οι Μακεδόνεσ ιταν, ειδικότερα, ελλθνικι φυλι που εμφανίςτθκε ιδθ από τθν εποχι του
χαλκοφ. Ππωσ και οι άλλεσ ελλθνικζσ φυλζσ, είχαν ελλθνικι εκνολογικι ςυνείδθςθ. Ζχοντεσ
όλοι κοινι εκνολογικι ςυνείδθςθ, κοινι γλϊςςα, κοινι κρθςκεία και κοινό πολιτιςμό, με
τθν πάροδο των αιϊνων και με τθν επιμειξία των γάμων ενϊκθκαν ςε μια ενιαία ελλθνικι
φυλι. Κατά το γεωγράφο Στράβωνα «εόντεσ οφτοι Δωρικόν και Μακεδονικόν ζκνοσ» ιταν
μια «πανάρχαια φυλι».
Βορειότερα τθσ Μακεδονίασ και νοτιότερα τθσ οροςειράσ του Αίμου, από τθν Αδριατικι
κάλαςςα μζχρι το Εφξεινο Ρόντο, κατοικοφςαν οι Κρακοϊλλυριοί, οι οποίοι εξελλθνίςτθκαν
τον 4ο αιϊνα π.Χ. κατά τθν προζλαςθ του Μ. Αλεξάνδρου μζχρι το Δοφναβθ. Τοφτοι
μιλοφςαν τθν ελλθνικι γλϊςςα μζχρι τον 7ο αιϊνα μ.Χ.
Κατά τθν εποχι εκείνθ δεν υπιρχε οφτε ίχνοσ ςλαβικισ φυλισ και γλϊςςασ ςτα Βαλκάνια.
Οι πρόγονοι των ςθμερινϊν Σλάβων ηοφςαν πριν τον 6ο αιϊνα μ.Χ. ςτισ ςτζπεσ τθσ Λευκισ
΢ωςίασ και τθσ Ανατολικισ Ρολωνίασ. Από τον 6ο αιϊνα μ.Χ. άρχιςαν να κατζρχονται
νοτιότερα προσ εξεφρεςθ τροφισ, κάνοντασ λθςτρικζσ επιδρομζσ ςτο Βυηάντιο.
Κατατάχκθκαν ωσ μιςκοφόροι ςτο ςτρατό των Αβαρϊν ςτθν πολιορκία τθσ
Κωνςταντινουπόλεωσ, αλλά μετά από τθν ιττα αυτϊν εγκαταςτάκθκαν με τθ ςυγκατάκεςθ
του Βυηαντίου ανάμεςα ςτο Δοφναβθ και τον Αίμο ωσ αγρότεσ, για να αφομοιωκοφν με
τουσ πολιτιςμζνουσ λαοφσ. Αργότερα διαςκορπίςτθκαν ςτα Βαλκάνια προκαλϊντασ πολλά
προβλιματα ςτο βυηαντινό κράτοσ.
Κατά τισ περιόδουσ που το Βυηάντιο ιταν απαςχολθμζνο ςε άλλα πολεμικά μζτωπα, οι
πρόγονοι των ςθμερινϊν Σλάβων επιδίδονταν ςε λθςτρικζσ επιδρομζσ. Ρροζλαυναν
νοτιότερα, λεθλατϊντασ βυηαντινά εδάφθ, πυρπολϊντασ πόλεισ και εξανδραποδίηοντασ ι
ςφάηοντασ ντόπιουσ ςτθ Κράκθ, ςτθ Μακεδονία και ςτθν υπόλοιπθ Ελλάδα. Κατζλαβαν για
οριςμζνο χρόνο τθ γεωγραφικι περιοχι τθσ Μακεδονίασ και ίδρυςαν κράτθ ςτισ περιοχζσ
τθσ Καςτοριάσ και των Σερρϊν. Λόγω τθσ υπεροχισ του ελλθνικοφ πλθκυςμοφ δεν
επζδραςαν ωςτόςο αυτοί ςτουσ Ζλλθνεσ πολιτιςμικά, αλλά οι Ζλλθνεσ ς’ αυτοφσ. Με τισ
αλλεπάλλθλεσ επιδρομζσ τουσ εξαςκζνθςαν πάντωσ ακόμθ περιςςότερο το Βυηάντιο και
επιτάχυναν τθν υποδοφλωςι του. Σχθμάτιςαν εχκρικά κράτθ κατά του Βυηαντίου και
διζςπαςαν τθν ενότθτα των Χριςτιανϊν τθν εποχι που αυτοί αγωνίηονταν κατά τθσ
προελάςεωσ των Μωαμεκανϊν. Εξάντλθςαν τθν άμυνα του Βυηαντίου και ςυντζλεςαν ςτθ
διαδοχικι υποδοφλωςι των βαλκανικϊν λαϊν ςτουσ Τοφρκουσ.
2. Τουρκοκρατία
Στα χρόνια τθσ Τουρκοκρατίασ οι Σλάβοι ζχαςαν τθ ςλαβικι εκνικι ςυνείδθςι τουσ.
Αφομοιϊκθκαν με το ςφνολο των Ορκοδόξων Χριςτιανϊν υπαγόμενοι ςτο Οικουμενικό
Ρατριαρχείο Κωνςταντινουπόλεωσ.
Ρρϊτοι αφυπνίςτθκαν εκνολογικά οι Βοφλγαροι. Στθν εξζλιξθ αυτοί ςυνζβαλαν
αποφαςιςτικά (α) θ ζκδοςθ τθσ ιςτορίασ τθσ Βουλγαρίασ το 1762 από το Βοφλγαρο μοναχό
του Αγίου Προυσ Ραΐςιο, (β) θ δράςθ του επιςκόπου του Βλαδιςτϊφ Σωφρόνιου από το
1804 (γ) θ ίδρυςθ τθσ Βουλγαρικισ Εξαρχίασ και (δ) θ Συνκικθ του Αγίου Στεφάνου.
3. Θ Βουλγαρικι Εξαρχία και οι Συνκικεσ του Αγίου Στεφάνου και του Βερολίνου
Το 1853 οι Βοφλγαροι ηιτθςαν οριςμζνα εκκλθςιαςτικά προνόμια από το Οικουμενικό
Ρατριαρχείο, προκειμζνου να μποροφν να λειτουργοφν ςτθ δικι τουσ γλϊςςα, να ζχουν
δικοφσ τουσ επιςκόπουσ και να αποκτιςουν ςχετικι εκκλθςιαςτικι αυτονομία. Το
Οικουμενικό Ρατριαρχείο ιταν ςφμφωνο να παραχωριςει τα παραπάνω προνόμια, αλλά
μόνο ςε περιοχζσ που κατοικοφνταν από αμιγι βουλγαρικό πλθκυςμό. Το Ρατριαρχείο
φρόντιηε πάντοτε ςαν ςτοργικι μθτζρα για όλουσ τουσ υπόδουλουσ χριςτιανικοφσ λαοφσ
των Βαλκανίων, ανεξάρτθτα από τθ γλϊςςα και εκνικότθτα αυτϊν, και προςπακοφςε να
τουσ κρατά όλουσ ενωμζνουσ ωσ απογόνουσ του ελλθνικοφ Βυηαντίου8.
Οι ΢ϊςοι όμωσ ικελαν να διαλυκεί θ πιο πάνω ενότθτα. Ικελαν να αφαιρεκεί θ
δικαιοδοςία του Ρατριαρχείου από όλουσ τουσ Σλάβουσ των Βαλκανίων, προκειμζνου να
μπορζςουν να επιβάλλουν τθν επιρροι του δικοφ τουσ Ρατριαρχείου. Γι’ αυτό ηιτθςαν από
το Σουλτάνο και πζτυχαν τθν ζκδοςθ διατάγματοσ ιδρφςεωσ ανεξάρτθτθσ από το
Οικουμενικό Ρατριαρχείο Βουλγαρικισ Εκκλθςιαςτικισ Εξαρχίασ. Σ’ αυτιν μποροφςε να
προςαρτθκεί κάκε πόλθ και χωριό τθσ Μακεδονίασ, εφόςον κα το επικυμοφςαν τα 2/3 των
κατοίκων. Θ Εξαρχία αφαιροφςε ουςιαςτικά από το Οικουμενικό Ρατριαρχείο τθν
δικαιοδοςία επί των Βουλγάρων. Στθ κζςθ του Ρατριάρχθ οι Βοφλγαροι εγκατζςτθςαν ςτθ
Κωνςταντινοφπολθ τον Ζξαρχό ωσ αντιπρόςωπό τουσ. Το Οικουμενικό Ρατριαρχείο, για να
αντιμετωπίςει τθν κατάςταςθ, ςυγκάλεςε το 1872 τοπικι Σφνοδο ςτθ Κων/πολθ και
καταδίκαςε τουσ οπαδοφσ τθσ Εξαρχίασ ωσ ςχιςματικοφσ9.
Θ ίδρυςθ τθσ Εξαρχίασ ςθματοδότθςε ουςιαςτικά και τθν ζναρξθ του λεγόμενου
μακεδονικοφ ηθτιματοσ. Οι Μακεδόνεσ δεν ικελαν τθν ζνταξι τουσ ςτθν Εξαρχία. Οι
Βοφλγαροι, αντίκετα, ζχοντασ τθν αμζριςτθ ςυμπαράςταςθ τθσ ΢ωςίασ, προςπακοφςαν να
επιβάλλουν τθ ςχετικι ζνταξθ με κάκε τρόπο: ςτθν αρχι με μεκόδουσ προςθλυτιςμοφ και
προπαγάνδασ και ςτθ ςυνζχεια με τθ βία, τθν τρομοκρατία, τισ δολοφονίεσ και με ό,τι άλλο
μζςο γενικά διζκεταν. Για τουσ Βοφλγαροφσ, άλλωςτε, το κζμα δεν ιταν κυρίωσ
κρθςκευτικό. Ζβλεπαν τθν Εξαρχία ωσ εργαλείο που κα τουσ επζτρεπε να εξαπλϊςουν και
τθν πολιτικι κυριαρχία τουσ ςτο μακεδονικό χϊρο, αφοφ κεωροφςαν τθ Μακεδονία
ηωτικισ ςθμαςία για τθν ανάδειξθ και τθ βιωςιμότθτα του κράτουσ τουσ. Μία ςθμείωςθ ςτο
βιβλίο τθσ Βουλγαρικισ Εξαρχίασ από το ζτοσ 1885 αναφζρει τα εξισ: «Χωρίσ τθ Μακεδονία
το Βουλγαρικό κράτοσ ςτθ Χερςόνθςο του Αίμου είναι χωρίσ καμιά ςθμαςία». Οι Βοφλγαροι
γνϊριηαν όμωσ, ότι προκειμζνου να μπορζςουν να επεκτακοφν ςτθ Μακεδονία κα ζπρεπε
πρϊτα να ςτραγγαλίςουν τθ γνιςια ελλθνικι ιςτορία και εκνογραφία τθσ, να
εκβουλγαρίςουν ι να εξολοκρεφςουν τον ελλθνικό πλθκυςμό τθσ και να μετατρζψουν τα
πάντα, μνθμεία, ςχολεία και εκκλθςίεσ, από ελλθνικά ςε βουλγαρικά. Ο Εςπερινόσ
Ταχυδρόμοσ τθσ Σόφιασ ζγραφε χαρακτθριςτικά: «Μια και μόνθ φυλι να επικρατιςει ςτον
Αίμο, θ βουλγαρικι. Ο Ελλθνιςμόσ τθσ Ανατολικισ ΢ωμυλίασ και τθσ Μακεδονίασ πρζπει να
ξεριηωκεί και να εκλείψει. ... Θ καταςτροφι του Ελλθνιςμοφ είναι άρκρο πίςτεωσ για τουσ
Βουλγάρουσ. … Βοφλγαροι μθ λθςμονείτε το κακικον ςασ.»
Θ δράςθ τθσ Εξαρχίασ τφγχανε τζλοσ τθσ υποςτιριξθσ και αυτισ τθσ ίδιασ τθσ Τουρκίασ,
αφοφ εξυπθρετοφςε και τουρκικά ςυμφζροντα. Θ Τουρκία, ειδικότερα, ςυναίνεςε αρχικά
ςτθν ίδρυςθ τθσ Εξαρχίασ και δεν ςτεκόταν ςτθ ςυνζχεια εμπόδιο ςτθ δράςθ τθσ, όχι μόνο
γιατί φοβόταν τουσ ΢ϊςουσ, αλλά και γιατί πίςτευε ότι θ Εξαρχία ςυμβάλλει ςτο διχαςμό
και ςτθν αλλθλοεξόντωςθ των υποδοφλων ορκοδόξων λαϊν, ενιςχφοντασ ζτςι, κατ’
εφαρμογι του κανόνα «διαίρει και βαςίλευε», τθν τουρκικι κυριαρχία. Για τουσ Τοφρκουσ,
εξάλλου, οι χριςτιανοί δεν είχαν καμιά αξία. «Iki giaur bir tauk» ζλεγαν, δθλαδι: δυο
άπιςτοι αξίηουν όςο μια κότα. Πςο περιςςότεροι χριςτιανοί αλλθλοεξοντϊνονταν ςτθν
επικράτειά τουσ τόςο καλφτερα γι’ αυτοφσ10.
Θ Οκωμανικι αυτοκρατορία εξαςκζνιηε πάντωσ όλο και περιςςότερο. Και τοφτο
δθμιουργοφςε εφλογα μεγάλο ανταγωνιςμό μεταξφ των λαϊν τθσ Ευρϊπθσ για το ποιοσ κα
προλάβει να αρπάξει τα περιςςότερα εδάφθ αυτισ. Θ γεραςμζνθ δρυσ ιταν ζτοιμθ να
πζςει και κατά τθν παροιμία «δρυόσ πεςοφςθσ πασ ανιρ ξυλεφεται» πολλοί
προετοιμάηονταν να επωφελθκοφν.
Το 1876 ςυγκλικθκε ευρωπαϊκι ςφςκεψθ ςτθν Κων/πολθ για να λυκεί το κζμα τθσ Βοςνίασ
και Ερηεγοβίνθσ. Θ ρωςικι διπλωματία επεδίωξε επίμονα να δθμιουργιςει μεγάλο
βουλγαρικό κράτοσ, παίρνοντασ τμιματα τθσ Τουρκίασ από περιοχζσ τθσ Ευρϊπθσ. Θ
Τουρκία απζρριψε τθν ρωςικι πρόταςθ. Κθρφχκθκε ο ρωςοτουρκικόσ πόλεμοσ, που
οδιγθςε ςτισ 31/1/1878 ςτθ Συνκικθ του Αγίου Στεφάνου, που ίδρυε το μεγάλο
βουλγαρικό κράτοσ, τθ μεγάλθ αυτόνομθ θγεμονία τθσ Βουλγαρίασ, θ οποία ιταν φόρου
υποτελισ ςτθν Υψθλι Ρφλθ και είχε Χριςτιανό θγεμόνα. Θ βουλγαρικι θγεμονία εκτεινόταν
από τισ 40 Εκκλθςιζσ μζχρι τθν Ρίνδο και από το Δοφναβθ μζχρι το Στρυμωνικό κόλπο.
Ρροκειμζνου να εξαςφαλιςτεί θ πρόςβαςθ του νζου κράτουσ ςτο Αιγαίο πζλαγοσ,
ςυμπεριλιφκθκε ςτθν εδαφικι επικράτειά του και θ Μακεδονία, πλθν τθσ Κεςςαλονίκθσ
και τθσ Χαλκιδικισ. Πταν υπογράφθκε θ παραπάνω ςυνκικθ το 1878 ο πρζςβθσ τθσ ΢ωςίασ
ςτθν Κωνςταντινοφπολθ Λγνατιζφ αναφϊνθςε χαροφμενοσ: «Και τϊρα μόνο κολυμπϊντασ
μποροφν να μεταβοφν ςτθν Ρόλθ οι Ζλλθνεσ!»
Θ ςυνκικθ του Αγίου Στεφάνου αδικοφςε κατάφωρα τουσ Ζλλθνεσ, διότι υπιγαγε ςτθ
δικαιοδοςία τθσ Βουλγαρίασ εκτεταμζνεσ περιοχζσ με κακαρό ελλθνικό πλθκυςμό11. Οι
Σερραίοι προζβθςαν ςε ζντονεσ διαμαρτυρίεσ προσ τισ Μεγάλεσ Δυνάμεισ. Στισ 26/3/1878
υπζβαλαν υπόμνθμα διαμαρτυρίασ υπζρ τθσ ςωτθρίασ τθσ Μακεδονίασ. Διαμαρτφρονταν
ενϊπιον του Κεοφ και του πολιτιςμζνου κόςμου, κάνοντασ ζκκλθςθ ςτθ δικαιοςφνθ, ςτθ
φιλανκρωπία και ςτθ ςφνεςθ των Ευρωπαϊκϊν Δυνάμεων (κρατϊν) να μθν παραδϊςουν τα
εκνικά δίκαια των Μακεδόνων. Να μθν επιτρζψουν να εκτεκεί θ Μακεδονία ςτα δεινά νζου
κατακτθτι12.
Κατά τθσ Συνκικθσ του Αγίου Στεφάνου αντζδραςαν όμωσ και τα δυτικά ευρωπαϊκά κράτθ,
γιατί από τθ Συνκικθ κίγονταν και δικά τουσ ςυμφζροντα. Στο Αιγαίο πζλαγοσ
ονειρεφονταν π.χ. να κατζβει και θ Αυςτρία. Θ ΢ωςία πιζςτθκε, και ζτςι, ςτο Διεκνζσ
Ευρωπαϊκό Συνζδριο του Βερολίνου τον Λοφνιο / Λοφλιο του 1878 ςτο οποίο πάντωσ,
κατόπιν ρθτισ απαίτθςθσ του Τςάρου τθσ ΢ωςίασ, δεν επετράπθ θ ςυμμετοχι τθσ Ελλάδασ
θ Συνκικθ του Αγίου Στεφάνου ανακεωρικθκε. Με τθν υπογραφείςα Συνκικθ του
Βερολίνου ο πλθκυςμόσ τθσ Βουλγαρίασ μειϊκθκε και πάλι από 4,5 ςε 2,5 εκατομμφρια
κατοίκουσ, κακϊσ πολλά τμιματά τθσ, μεταξφ των οποίων και θ Μακεδονία, επεςτράφθςαν
ςτθν Τουρκία. Θ Μακεδονία παρζμεινε ζτςι ςτθν τουρκικι κατοχι, θ οποία επζφερε
μερικζσ διοικθτικζσ μεταρρυκμίςεισ, ανακζτοντασ π.χ. το Σαντηάκι Σερρϊν ςτθ δικαιοδοςία
τθσ Γαλλικισ Αποςτολισ.
Με τθ Συνκικθ του Βερολίνου τα ςλαβικά βαλκανικά κράτθ απζκτθςαν πάντωσ δικι τουσ
οντότθτα και εκδιλωςαν φανερά τθ φιλοδοξία να ςυμπεριλάβουν τθν Ελλθνικι Μακεδονία
ςτο κράτοσ τουσ για να ζχουν διζξοδο ςτο Αιγαίο. Από τότε ο ανταγωνιςμόσ για τθν
κυριαρχία ςτθ Μακεδονία ζγινε οξφτεροσ. Ο Σζρβοσ M. Milovariovitc, που ςυνζβαλε ςτθ
Βαλκανικι ςυμμαχία του 1912, γράφει χαρακτθριςτικά: «Μζχρι το 1885 θ Σερβία ποτζ δεν
είχε ςκεφκεί τθ Μακεδονία»13.
Θ Βουλγαρία παραβίαςε τθ Συνκικθ του Βερολίνου και κατζλαβε πραξικοπθματικά το 1885
τθν Ανατολικι ΢ωμυλία, ςτθν οποία κατοικοφςαν πάνω από 250.000 Ζλλθνεσ. Από τθ
Συνκικθ του Αγίου Στεφάνου οι Βοφλγαροι είχαν αποκομίςει τθν εςφαλμζνθ εντφπωςθ ότι
τα παραπάνω μζρθ είναι δικά τουσ. Από τότε τα διεκδικοφςαν με κάκε τρόπο, παρότι το
Συνζδριο του Βερολίνου τουσ επανζφερε ςτα παλαιά τουσ όρια. Θ Συνκικθ του Αγίου
Στεφάνου γενικότερα τροφοδότθςε και γιγάντωςε τθ λεγόμενθ Μεγάλθ Βουλγαρικι Λδζα.
Οι Βοφλγαροι γιόρταηαν κάκε χρόνο, ωσ εκνικι επζτειο, τθν υπογραφι τθσ Συνκικθσ,
ανανεϊνοντασ με αυτόν τον τρόπο τθν υπόςχεςθ προσ το ζκνοσ τουσ να υλοποιιςουν το
μεγάλο όνειρο, να επεκτείνουν δθλαδι τθν εδαφικι επικράτεια του κράτουσ τουσ ς’ όλθ τθ
Μακεδονία και τθ Κράκθ.
Οι Σζρβοι από τθν πλευρά τουσ επεδίωκαν αρχικά να επεκτακοφν ςτθ Βοηνία και τθν
Ερηεγοβίνθ, αλλά θ Αυςτρία, που καρπϊκθκε τισ περιοχζσ αυτζσ με μυςτικι ςυμφωνία του
1881, θ οποία ανανεϊκθκε το 1889, άρχιςε να υποςτθρίηει με κάκε τρόπο τθν αλλαγι
κατεφκυνςθσ και τθν επζκταςθ τθσ Σερβίασ προσ τθν Μακεδονία και μζχρι τθ Κεςςαλονίκθ.
Θ ςφςταςθ τθσ Αυςτρίασ προσ του Σζρβουσ ιταν θ εξισ: «Απωλζςατε τθν Αδριατικι. Ρροσ
αποηθμίωςιν ςτρζψατε τα βλζμματά ςασ προσ το Αιγαίον, προσ τθ Μακεδονία.»
Γενικότερα, από τθ Συνκικθ του Αγίου Στεφάνου, τθ Συνκικθ του Βερολίνου και όςα
ακολοφκθςαν ζμειναν ςτουσ Σλάβουσ πολλά απωκθμζνα ςε ό,τι αφορά τθν κατάκτθςθ τθσ
Μακεδονίασ. Ζκτοτε προςπακοφςαν πλζον με κάκε τρόπο και ςε κάκε ευκαιρία να
εξαναγκάςουν τουσ Ζλλθνεσ Μακεδόνεσ να δθλϊςουν ότι είναι Σλάβοι ι να φφγουν από τθ
Μακεδονία. Θ επικυμία των Βουλγάρων και των Σζρβων να προςαρτιςουν τθ Μακεδονία
ςτο κράτοσ τουσ ζγινε εμμονι14. Τισ διαφορζσ ςτθν καταγωγι μεταξφ αρχαίων Μακεδόνων
και Σλάβων κανείσ πάντωσ δεν προςπακοφςε τότε ακόμθ να τισ αρνθκεί. Ο Ν. Μάρτθσ
γράφει χαρακτθριςτικά: «Θ Συνκικθ του Αγίου Στεφάνου υπιρξε θ πρϊτθ επιβολι κατά τθσ
Μακεδονίασ. Πμωσ τότε οφτε Βοφλγαροσ, οφτε κανζνασ Σλάβοσ διανοικθκε να αναηθτιςει
ςυγγζνεια με Μακεδόνεσ, γιατί όλοι γνϊριηαν τθν καταγωγι τουσ»15.
4. Οι Μακεδονικζσ Επαναςτατικζσ Οργανϊςεισ
Ππωσ ιδθ επιςθμάνκθκε, οι ΢ϊςοι επεδίωκαν με κάκε τρόπο να υποςκάψουν τθν επιρροι
του Οικουμενικοφ Ρατριαρχείου ςτουσ ορκόδοξουσ χριςτιανικοφσ λαοφσ των Βαλκανίων,
αλλά και να αποκτιςουν ευχερι πρόςβαςθ ςτισ κάλαςςεσ που περιζβαλαν τθν Ανατολικι
΢ωμυλία και τθ Μακεδονία. Στθν υλοποίθςθ του παραπάνω ςχεδίου απζβλεπε βαςικά και
θ ίδρυςθ του εξαρτθμζνου και κατευκυνόμενου από τουσ ΢ϊςουσ βουλγαρικοφ κράτουσ.
Στθ Μόςχα ιδρφκθκε επίςθσ το ΢ωςικό Ρανςλαβιςτικό Κομιτάτο. Τοφτο διζκετε πολλά
χριματα για να περάςει ςτθ διεκνι κοινι γνϊμθ τθν άποψθ, ότι θ Μακεδονία, θ Κράκθ και
θ Ανατολικι ΢ωμυλία κατοικοφνται από Σλάβουσ, και μάλιςτα από Βουλγάρουσ, που
εξελλθνίςκθκαν τάχα με τθ βία από το Οικουμενικό Ρατριαρχείο. Με ςωρεία
προπαγανδιςτικϊν και άλλων ακζμιτων πρακτικϊν οι ΢ϊςοι προςπακοφςαν να
αφυπνίςουν εκνικά υπζρ των Βουλγάρων τουσ υπαγόμενουσ ςτο Οικουμενικό Ρατριαρχείο.
Οι ΢ϊςοι προπαγανδιςτζσ προςπακοφςαν π.χ. να πείςουν τουσ γκραικομάνουσ χωρικοφσ
ότι είναι Σλάβοι ςτθν καταγωγι, ότι ωσ Σλάβοι είχαν πανάρχαια αναφαίρετα δικαιϊματα
και ότι όφειλαν να επαναςτατιςουν με τθ βοικεια των Βουλγάρων για να
απελευκερωκοφν από τουσ Τοφρκουσ.
Επιδιϊκοντασ να εξεγείρουν επαναςτατικά τουσ κατοίκουσ τθσ Μακεδονίασ και τθσ Κράκθσ,
ζτςι ϊςτε αυτοί να επιδιϊξουν τθν απελευκζρωςι τουσ από τουσ Τοφρκουσ και τθν
απόκτθςθ πολιτικισ αυτονομίασ, οι ΢ϊςοι ίδρυςαν το 1893 τθν Εςωτερικι Μακεδονικι
Επαναςτατικι Οργάνωςθ (Ες. Μ.Ε.Ο.) με το ςφνκθμα «θ Μακεδονία για τουσ Μακεδόνεσ».
Οι ΢ϊςοι ικελαν να πετφχουν καταρχάσ να αναγνωριςτοφν οι περιοχζσ αυτζσ ωσ αυτόνομο
κράτοσ. Στθ ςυνζχεια, ςχεδίαηαν να προςαρτιςουν τισ περιοχζσ αυτζσ ςτθ Βουλγαρία, όπωσ
ζκαναν και με τθν Ανατολικι ΢ωμυλία. Στο πλαίςιο αυτό ιδρφκθκαν ςαράντα πζντε
επαναςτατικζσ επιτροπζσ ςτθ Μακεδονία, οι οποίεσ δθμιοφργθςαν επιμζρουσ τοπικζσ
επιτροπζσ και μικρζσ αντάρτικεσ ομάδεσ ςτα χωριά. Αυτζσ με βία και τρομοκρατία
επιςτράτευαν ντόπιουσ ςτθν Ες. Μ.Ε.Ο. Το 1900 επιςτρατεφκθκαν 20.000 μζλθ από τθ
Μακεδονία, από τα οποία τα 5.000 ιταν μάχιμοι και τα άλλα αγγελιαφόροι, οδθγοί,
τροφοδότεσ κ.λπ.
Εκτόσ από τθν Ες. Μ.Ε.Ο. υπιρχε και δεφτερθ εκνικιςτικι οργάνωςθ ςτθ Σόφια, θ
Εξωτερικι Μακεδονικι Επαναςτατικι Οργάνωςθ (Εξ. Μ.Ε.Ο), οι Βερχοβιςτζσ, το Ανϊτατο
Μακεδονικό Κομιτάτο. Αποτελοφνταν από Βουλγάρουσ αξιωματικοφσ και δθμοςίουσ
υπαλλιλουσ. Θ Οργάνωςθ, δρϊντασ με τισ ευλογίεσ τθσ βουλγαρικισ κυβζρνθςθσ του
θγεμόνα Φερδινάνδου, επεδίωκε με ςτρατιωτικά μζςα τθν άμεςθ προςάρτθςθ τθσ
Μακεδονίασ ςτθ Βουλγαρία. Με τθν επανάςταςθ του Μλιντεν ςτισ 20-7-1903 επεχείρθςαν να
εκβιάςουν τθ κατάςταςθ. Ικελαν να προκαλζςουν το ενδιαφζρον των Μεγάλων Δυνάμεων
για να λφςουν αυτζσ το Μακεδονικό Ηιτθμα. Να δείξουν ςτθ διεκνι κοινι γνϊμθ ότι ο
Μακεδονικόσ πλθκυςμόσ ιρκε ςε απόγνωςθ από τθν κακοδιοίκθςθ των Τοφρκων και
επαναςτάτθςε. Θ τακτικι των Οργανϊςεων προςζκρουςε τελικά ςτθν εξωτερικι
διπλωματία τθσ Βουλγαρίασ και γι’ αυτό τοφτεσ διαλφκθκαν16.
5. Ο Μακεδονικόσ Αγϊνασ
Οι Σλάβοι προςπάκθςαν πολλζσ φορζσ να αλλοιϊςουν τον εκνολογικό χαρακτιρα των
Ελλινων κατοίκων τθσ Μακεδονίασ, αλλά δεν το κατόρκωςαν. Θ προςπάκειά τουσ να
μετατρζψουν τουσ Μακεδόνεσ ςε Βουλγάρουσ, Γιουγκοςλάβουσ ι ΢ωμάνουσ και θ άμυνα
των Ελλινων Μακεδόνων κατά τθσ προςπάκειασ αυτισ οδιγθςαν ςτο λεγόμενο
Μακεδονικό Αγϊνα. Ο αγϊνασ αυτόσ ιταν ςκλθρόσ και ςυνδζκθκε με πολλά μαρτφρια και
δολοφονίεσ Ελλινων. Άρχιςε ςταδιακά από το 1870 και κορυφϊκθκε κατά τα ζτθ 1904-
190817.
Αν οι χριςτιανοί των Βαλκανίων είχαν ςυμμαχιςει τότε κατά των Τοφρκων, κα είχαν
κατορκϊςει πολλά. Θ Ελλάδα πρότεινε το 1892 ςτθ Βουλγαρία να ςυμμαχιςουν, αλλά θ
Βουλγαρία απζρριψε τθν πρόταςθ. Το κζμα τθσ ςυμμαχίασ ξαναςυηθτικθκε, και πάλι χωρίσ
επιτυχι κατάλθξθ, ςτισ Σζρρεσ μεταξφ του προξζνου Σακτοφρθ και του διπλωματικοφ
πράκτορα τθσ Βουλγαρίασ Tocheff18.
Οι Βοφλγαροι επιδόκθκαν με όλεσ τισ δυνάμεισ τουσ ςτον εκβουλγαριςμό των Ελλινων
Μακεδόνων, αλλά ςυνάντθςαν ςτθν αρχι τθν πακθτικι αντίςταςθ αυτϊν και από το 1904
τθν ζνοπλθ αντίςταςθ των ελλθνικϊν αντάρτικων ςωμάτων.
Οι ελλθνικζσ κυβερνιςεισ, μετά από τον ατυχι ελλθνοτουρκικό πόλεμο του 1897,
απζφευγαν να αναμειχκοφν ζνοπλα ςτο Μακεδονικό αγϊνα για να μθν προκαλζςουν νζο
ελλθνοτουρκικό πόλεμο. Εμπιςτεφτθκαν τον Μακεδονικό αγϊνα ςε ιδιωτικοφσ
Μακεδονικοφσ Συλλόγουσ και Οργανϊςεισ, και ενίςχυαν μυςτικά τουσ ζλλθνεσ αγωνιςτζσ
με όπλα και χριμα. Τοποκζτθςαν ςτα προξενεία τθσ Μακεδονίασ πεπειραμζνουσ και
δυναμικοφσ προξζνουσ. Αντιμετϊπιςαν τθν προπαγάνδα των Βουλγάρων με τθν ίδρυςθ
περιςςοτζρων ελλθνικϊν ςχολείων ςε όλθ τθ Μακεδονία. Ενίςχυςαν τθν πίςτθ των
Μακεδόνων ςτθν ορκόδοξθ Εκκλθςία.
Το Οικουμενικό Ρατριαρχείο τοποκζτθςε ςτισ Μθτροπόλεισ τθσ Μακεδονίασ
διακεκριμζνουσ, δραςτιριουσ επιςκόπουσ για να ςυμπαραςτακοφν ςτον αγϊνα του
ελλθνικοφ λαοφ.
Οι Μακεδόνεσ ςφςςωμοι πρόταξαν τα ςτικθ αυτϊν κατά των Σλάβων. Αντζδραςαν με
κάρροσ, με ακμαίο το εκνικό φρόνθμα και με ακατάβλθτθ ψυχικι δφναμθ ςε όλα τα ςχζδια
αυτϊν. Αντιμετϊπιςαν γενναία τισ επικζςεισ τουσ. Ρροςζφεραν εκελοντικά τθ ηωι τουσ
ςυμμετζχοντασ ςε όλεσ τισ ριψοκίνδυνεσ αποςτολζσ του αγϊνα. Ξαναηωντάνεψαν τουσ
αγϊνεσ, τισ μάχεσ και τισ κυςίεσ των Μακεδόνων τθσ ελλθνιςτικισ, τθσ ρωμαϊκισ και τθσ
βυηαντινισ εποχισ.
Χάρθ ςτθν γιγάντια αυτι αντίςταςθ των Μακεδονομάχων, θ κατάςταςθ ςτθ Μακεδονία
μεταβλικθκε υπζρ των Ελλινων. Θ τρομοκρατία απζτυχε, οι κάτοικοι τθσ Μακεδονίασ
ανακάρρθςαν. Οι Βοφλγαροι τρομοκρατικθκαν. Συνειδθτοποίθςαν ότι ιταν αδφνατθ θ
ςυνζχιςθ τθσ εγκλθματικισ δράςθσ τουσ ςτθ Μακεδονία και απομακρφνκθκαν19.
Χάρθ ςτον αγϊνα και τισ κυςίεσ των Μακεδονομάχων ςϊκθκε θ Μακεδονία από τθν
ιμπεριαλιςτικι βουλιμία των Σλάβων. Θ «Γενικι Εφθμερίδα τθσ Βιζννθσ» εγκωμίαηε τουσ
Μακεδόνεσ που αποδείχτθκαν ικανοί να περιφρουριςουν τθν Μακεδονία με τισ δικζσ τουσ
δυνάμεισ και να ελευκερϊςουν με τα ζνοπλα αντάρτικα ςϊματα από τθ βουλγαρικι
τυραννία τουσ ελλθνικοφσ οικιςμοφσ20.
6. Οι Βαλκανικοί και Ραγκόςμιοι πόλεμοι
Στον Αϋ Βαλκανικό πόλεμο το 1912 ελευκερϊκθκε από τουσ Τοφρκουσ, μετά από πολλζσ
θρωικζσ μάχεσ του ελλθνικοφ ςτρατοφ, θ Δυτικι και θ Κεντρικι Μακεδονία μζχρι το
Στρυμόνα ποταμό. Θ Ανατολικι Μακεδονία το 1912 καταλιφκθκε αμαχθτί από τουσ
Βουλγάρουσ αλλά απελευκερϊκθκε ςτο Βϋ Βαλκανικό πόλεμο με τισ θρωικζσ μάχεσ του
Ελλθνικοφ ςτρατοφ ςτο Λαχανά και ςτο Κιλκίσ. Με τθ ςυνκικθ του Βουκουρεςτίου του 1913
θ Μακεδονία μοιράςτθκε μεταξφ των ςυμμάχων βαλκανικϊν λαϊν κατ’ αντιςτοιχία με τθν
προθγθκείςα κατάλθψθ των περιοχϊν τθσ από αυτοφσ. Στθν Ελλάδα παρζμειναν οι
περιοχζσ που απελευκζρωςε ο ελλθνικόσ ςτρατόσ. Θ Βουλγαρία πιρε τισ περιοχζσ του
Μελενίκου, του Νευροκοπίου κακϊσ και μερικά άλλα μζρθ. Θ Κορυτςά δόκθκε ςτθν
Αλβανία. Στθ Σερβία προςαρτικθκαν οι περιοχζσ του Μοναςτθρίου, τθσ Αχρίδασ, του
Ρριλάπου, τθσ Γευγελισ, τθσ Στρωμνίτςθσ και τθσ Δοϊράνθσ, οι οποίεσ αργότερα, με
πρωτοβουλία του Τίτο, ςυγκρότθςαν ςε ςυνδυαςμό και με ζνα τμιμα τθσ Νότιασ
Γιουγκοςλαβίασ το κράτοσ των Σκοπίων.
Στον Αϋ παγκόςμιο πόλεμο οι Βοφλγαροι ςυμμάχθςαν με τουσ Γερμανοφσ, ηθτϊντασ να τουσ
δοκεί ωσ αντάλλαγμα θ Μακεδονία και θ Κράκθ. Ρροςπάκθςαν με κάκε απάνκρωπο μζςο
(ομθρίεσ, ξυλοδαρμοφσ, ςτζρθςθ τροφισ κ.ο.κ.), να εξαναγκάςουν τουσ Ζλλθνεσ Μακεδόνεσ
να φφγουν από τθ Μακεδονία ι να δθλϊςουν ότι είναι «Βοφλγαροι». Οργάνωςαν τθν
«Ορχάνα» από Βουλγάρουσ αξιωματικοφσ που υπθρετοφςαν ςτα γερμανικά φρουραρχεία,
και με άτακτα ζνοπλα τμιματα (κομιτάτα) καταδυνάςτευαν τουσ Ζλλθνεσ τθσ υπαίκρου που
αρνοφνταν να δθλϊςουν ότι είναι Βοφλγαροι.
Με τθν επικράτθςθ του Μπολςεβικιςμοφ ςτθ ΢ωςία ανακινικθκε το ενδιαφζρον των
Σλάβων για το Μακεδονικό Ηιτθμα. Το ςοβιετικό κακεςτϊσ είχε μεγάλθ επίδραςθ ςτθ
Βουλγαρία, διότι εκεί υπιρχε το μεγαλφτερο και ιςχυρότερο κομμουνιςτικό κόμμα ςτα
Βαλκάνια. Οι ΢ϊςοι υιοκζτθςαν τισ βουλγαρικζσ απόψεισ. Το 1921 ιδρφκθκε θ
«Φεντεραλιςτικι Μακεδονικι Οργάνωςθ» από το φιλοςοβιετικό κομιτάτο τθσ Βουλγαρίασ.
Επιδίωκε να δθμιουργιςει μια ενιαία ανεξάρτθτθ Μακεδονία, ομόςπονδθ δθμοκρατία ςτο
πλαίςιο τθσ Ομοςπονδίασ Σοςιαλιςτικϊν Σοβιετικϊν Δθμοκρατιϊν ςτα Βαλκάνια.
Λόγω εςωτερικϊν πολιτικϊν ανωμαλιϊν ςτθ Βουλγαρία, το φιλοςοβιετικό κομιτάτο
καταδιϊχκθκε. Οι παλαιζσ οργανϊςεισ, θ Ες. Μ.Ε.Ο και οι Βερχοβιςτζσ, αναδιοργανϊκθκαν
ςε ενιαία Εςωτερικι Μακεδονικι Επαναςτατικι Οργάνωςθ (B.M.R.O) με ςτόχο να
δθμιουργιςουν ςτο πλαίςιο των Βαλκανικϊν Ομοςπονδιϊν μια «Ενιαία και Ανεξάρτθτθ
Μακεδονία», με όλεσ τισ εκνικότθτεσ που κατοικοφςαν ς’ αυτι, ωσ δεφτερο κράτοσ
Βουλγαρικισ Ομοςπονδίασ, που κα λειτουργοφςε κατά το ςοβιετικό πρότυπο. Θ τακτικι
αυτι προκάλεςε αντιδράςεισ ςτα Κ.Κ. τθσ Γιουγκοςλαβίασ και τθσ Ελλάδασ, διότι
εξυπθρετοφςε αποκλειςτικά και μόνο τθ Βουλγαρία21.
Στο IV Συνζδριο του Κ.Κ. τθσ Γιουγκοςλαβίασ το 1928 κάποιοι υποςτιριξαν τθν Ενιαία
Ανεξάρτθτθ Ενωμζνθ Μακεδονία, ςτο πλαίςιο όμωσ μίασ Γιουγκοςλαβικισ Ομοςπονδίασ. Οι
κομμουνιςτικζσ οργανϊςεισ των γειτόνων μασ απζβλεπαν από κοινοφ ςε μία ενιαία
ανεξάρτθτθ Μακεδονία, ανταγωνίηονταν όμωσ μεταξφ τουσ ποιοσ κα τθν προςαρτιςει
πρϊτοσ ςτο δικό του κράτοσ.
Τισ αποφάςεισ αυτζσ τθσ Βαλκανικισ Κομμουνιςτικισ Ομοςπονδίασ και τθσ Κομμουνιςτικισ
Διεκνοφσ Οργάνωςθσ τισ υιοκζτθςε δυςτυχϊσ το Κ.Κ. τθσ Ελλάδασ ςτο 3ο ζκτακτο ςυνζδριό
του το 1924. Αρκετά μζλθ του Κ.Κ.Ε. βζβαια αντζδραςαν. Δεν ειςακοφςτθκαν όμωσ, γιατί το
κόμμα τουσ εξαρτιόταν άμεςα από τθν Κομμουνιςτικι Διεκνι και ζπρεπε να ςκφβει το
κεφάλι ςτισ αποφάςεισ τθσ.
Κατά τθ διάρκεια του Βϋ Ραγκοςμίου πολζμου τα αυτονομιςτικά κινιματα των Βουλγάρων
και Σζρβων δροφςαν κρυφά ςε βάροσ τθσ Μακεδονίασ τθσ Ελλάδασ. Οι Βοφλγαροι ξζχαςαν
και πάλι τουσ προςτάτεσ τουσ ΢ϊςουσ και ςυμμάχθςαν με τουσ Γερμανοφσ, ηθτϊντασ και
πάλι ωσ αντάλλαγμα τθ Μακεδονία και τθ Κράκθ. Το ίδιο ζκαναν ςτθν αρχι του πολζμου
και οι Σζρβοι, που ςυμμάχθςαν με τουσ Γερμανοφσ ηθτϊντασ ωσ αντάλλαγμα τθ
Κεςςαλονίκθ. Θ ςερβικι αυτι προςπάκεια ανατράπθκε όμωσ τελικά ςτο εςωτερικό του
κράτουσ τουσ.
Θ Σοβιετικι Ζνωςθ, προκειμζνου να εξυπθρετεί τισ δικζσ τθσ ςτρατιωτικζσ και γεωπολιτικζσ
επιδιϊξεισ ςτα Βαλκάνια, ταςςόταν πάντοτε ςε ό,τι αφορά το Μακεδονικό Ηιτθμα με το
μζροσ των Σλαβικϊν κρατϊν των Βαλκανίων, αδικϊντασ κατάφωρα τθν Ελλάδα. Στουσ δφο
παγκοςμίουσ πολζμουσ οι Βοφλγαροι και οι Σζρβοι πρόδωςαν τθ ΢ωςία και ςυμμάχθςαν με
τουσ Γερμανοφσ. Θ Ελλάδα, αντίκετα, παρά τθ χρόνια εχκρικι ρωςικι ςτάςθ, ςτάκθκε ωσ
ςφμμαχοσ δίπλα ςτθ ΢ωςία κατά τον Βϋ Ραγκόςμιο πόλεμο, παρζχοντάσ τθσ πολφτιμθ
βοικεια. Ουςιαςτικά τθν ζςωςε από ολοκλθρωτικι καταςτροφι, διότι αρχικά αντιςτάκθκε
ζξι μινεσ ςτουσ ςυμμάχουσ των Γερμανϊν Λταλοφσ και μετά, με τισ μάχεσ τθσ Κριτθσ,
κακυςτζρθςε δφο μινεσ τθ γερμανικι ειςβολι ςτθ ΢ωςία. Ζτςι ο βαρφσ χειμϊνασ πρόλαβε
τθν προζλαςθ των γερμανικϊν ςτρατευμάτων ςτο ρωςικό ζδαφοσ και δθμιοφργθςε τισ
προχποκζςεισ, ϊςτε οι ΢ϊςοι να αποκροφςουν τελικά τθν ειςβολι και να εξολοκρεφςουν
τισ γερμανικζσ ςτρατιζσ.
7. Τα χρόνια του εμφυλίου
Οι προςπάκειεσ των Γιουγκοςλάβων και των Βουλγάρων να «αρπάξουν» τθ Μακεδονία από
τθν Ελλάδα ςυνεχίςτθκαν, και μάλιςτα με ακόμθ μεγαλφτερθ ζνταςθ, μεταπολεμικά. Με
όργανό τουσ το Κ.Κ.Ε. οι γείτονεσ προκάλεςαν τον αιματθρό εμφφλιο πόλεμο ςτθν Ελλάδα.
Επεδίωξαν και πάλι να οδθγιςουν ςτθ δθμιουργία ενόσ αυτόνομου μακεδονικοφ κράτουσ,
το οποίο κα μποροφςαν μετά να ενςωματϊςουν ςτθν Κομμουνιςτικι Βαλκανικι
Ομοςπονδία (Β.Κ.Ο.). Στα ςυνζδρια τθσ Β.Κ.Ο. ειςθγοφνταν πάντοτε τθν ανεξαρτθτοποίθςθ
όλθσ τθσ Μακεδονίασ. Ρολλά μζλθ του Κ.Κ.Ε. αντιδροφςαν βζβαια αρχικά, αλλά
πεικαναγκάηονταν τελικά, από φόβο για τθ ηωι τουσ, ςε αποδοχι των αποφάςεων τθσ
πλειοψθφίασ. Στθν αυτοκριτικι τουσ αργότερα αναγνϊριςαν το μεγάλο λάκοσ του
κόμματόσ τουσ. Ωσ ζνδειξθ μεταμζλειασ διζγραψαν το Ηαχαριάδθ και τουσ ομοϊδεάτεσ του.
Το ςτίγμα όμωσ ότι ςυνεργάςτθκαν προδοτικά με τον εχκρό τθσ Ελλάδασ τουσ ζμεινε για
πάντα.
Το κράτοσ που πρωτοςτάτθςε μεταπολεμικά ςτο Μακεδονικό Ηιτθμα ιταν θ
Γιουγκοςλαβία με αρχθγό το ςτρατάρχθ Τίτο. Τον Απρίλιο του 1945 το Κ.Κ. των Σκοπίων
ςυγκρότθςε ςτθ Βόρεια Ελλάδα τθ N.O.F. (Naroden Osloboditelen From), το Λαϊκό
Απελευκερωτικό Μζτωπο. Τοφτο δροφςε κρυφά υπονομεφοντασ το δθμοκρατικό κίνθμα
ςτθν Ελλάδα. Μεταξφ άλλων οργάνωνε ζνοπλεσ ομάδεσ ςτο Βίτςι και ςτο Γράμμο από τουσ
φυγάδεσ αριςτεροφσ που, φοβοφμενοι εκδικιςεισ των δεξιϊν μετά τθ ςυμφωνία τθσ
Βάρκιηασ τθσ 12-2-1945, κατζφευγαν ςτισ Μποφκλεσ και ςτα Σκόπια τθσ Σερβίασ.
Το Κ.Κ.Ε. για ζνα διάςτθμα επεδίωκε να παραμείνει θ Μακεδονία ςτθν ελλθνικι επικράτεια,
με τον όρο να δοκεί ιςονομία ςτουσ Σλαβομακεδόνεσ. Δεν ζμεινε όμωσ ςτακερό ςτθν
παραπάνω απόφαςι του. Στισ 14-10-1946 προχϊρθςε ςε ςυμφωνία ςτρατιωτικισ και
πολιτικισ ςυνεργαςίασ με τθ Ν.Ο.F. και το Κ.Κ. τθσ Γιουγκοςλαβίασ, θ οποία γιορτάςτθκε
ςτο Γλυκονζρι του Γράμμου ςτισ 9-11-1945. Δθμιουργικθκαν κοινά ζνοπλα τμιματα του
Δθμοκρατικοφ Στρατοφ Ελλάδασ (Δ.Σ.Ε.) και τθσ Ν.Ο.F. Το Κ.Κ.Ε. εναρμονίςτθκε ζτςι τελικά
με τισ φιλοδοξίεσ του Στρατάρχθ Τίτο ςτα Βαλκάνια, επιδιϊκοντασ να τον ζχει ωσ κφριο
τροφοδότθ ςτον εμφφλιο πόλεμο (1946-1949) κατά τθσ Ελλάδασ. Τθ ςτάςθ αυτι τθν
τιρθςαν τα μζλθ του Κ.Κ.Ε. για τουσ ίδιουσ λόγουσ και ςτθ ςυνζχεια, παρότι ο Τίτο φάνθκε
πολλζσ φορζσ εντελϊσ αναξιόπιςτοσ απζναντί τουσ22.
8. Συνεργαςία Σκοπιανϊν και Βουλγάρων για τθ «Macedonije Egeska»
Οι Βοφλγαροι αγωνίηονταν ανζκακεν για τουσ κατοίκουσ τθσ περιοχισ του Βαρδάρθ που
λζγονται Bulgari. Ικελαν να τουσ προςαρτιςουν ςτο κράτοσ τουσ. Οπιςκοχϊρθςαν όμωσ
από τθν εποχι που ο ςυναγωνιςτισ Τίτοσ ζδωςε ςτο ομόςπονδο κρατίδιο τθσ Νότιασ
Σερβίασ το όνομα «Λαϊκι Δθμοκρατία τθσ Μακεδονίασ». Ραραιτικθκαν του ςκοποφ τθσ
προςαρτιςεωσ του Βαρδάρθ και για να εξυπθρετιςουν τισ πανςλαβικζσ προκζςεισ τθσ
δθμιουργίασ Σλαβικοφ κράτουσ ςτθν Ελλθνικι Μακεδονία, με το όνομα «Macedonije
Egeska», ςυγκατατζκθκαν να παραχωριςουν το Ριρίν με αντάλλαγμα άλλεσ περιοχζσ.
Το 1947 ο Τίτο τθσ Γιουγκοςλαβίασ και ο Δθμθτρϊφ τθσ Βουλγαρίασ ςυνεργάςτθκαν ςτενά
για να λφςουν το Μακεδονικό Ηιτθμα ςε βάροσ τθσ Ελλάδασ. Ρρότεινε ο Τίτο ςτουσ
Βουλγάρουσ να ενταχκοφν ςτθν Ομοςπονδία των Νοτίων Σλάβων για να είναι κθδεμόνασ
του κομμουνιςτικοφ κινιματοσ ςτα Βαλκάνια. Διεκδικοφςε για τθ Σοςιαλιςτικι Δθμοκρατία
των Σκοπίων τθν περιοχι του Ριρίν τθσ Βουλγαρίασ και όλθ τθν Ελλθνικι Μακεδονία. Δεν
δζχτθκαν όλουσ τουσ όρουσ του Τίτο οι Βοφλγαροι, αλλά επειδι εξαρτιόταν άμεςα από τθ
Σοβιετικι Ζνωςθ, που επενζβαινε πιεςτικά ςτισ διαπραγματεφςεισ, δζχτθκαν τισ κζςεισ του
Κ.Κ. τθσ Γιουγκοςλαβίασ για τθν φπαρξθ «μακεδονικισ εκνότθτασ». Ο Δθμθτρϊφ υιοκζτθςε
τθν άποψθ να ενϊςουν τθ Μακεδονία του Ριρίν τθσ Βουλγαρίασ με τθ Δθμοκρατία των
Σκοπίων ανταλλάςςοντασ εδάφθ και αμοιβαίεσ υποςχζςεισ αλλθλοχποςτιριξθσ για τθν
παραχϊρθςθ εδαφϊν από τθν Ελλάδα. Οι Σκοπιανοί κα διεκδικοφςαν τθν Ελλθνικι
Μακεδονία και οι Βοφλγαροι τθ Δυτικι Κράκθ. Κα εξαςφάλιηαν αμφότεροι διζξοδο ςτο
Αιγαίο Ρζλαγοσ. Ενϊ προγραμμάτιηαν τα παραπάνω, θ Συνδιάςκεψθ τθσ Ειρινθσ με τθν
απόφαςθ τθσ 10-2-1947 κατοχφρωςε τθ Δυτικι Κράκθ ςτθν Ελλάδα. Μετά απ’ αυτό ζλπιηαν
ότι το Κ.Κ. τθσ Ελλάδασ κα νικοφςε ςτον εμφφλιο πόλεμο τθν ελλθνικι κυβζρνθςθ και κα
λυνόταν ζτςι, ςτα πλαίςια τθσ Βαλκανικισ Κομμουνιςτικισ Ομοςπονδίασ, το Μακεδονικό
και Κρακικό ηιτθμα προσ όφελοσ των Γιουγκοςλάβων και των Βουλγάρων.
Μετά τθ ριξθ μεταξφ Στάλιν και Τίτο το 1948 θ Βουλγαρία κεϊρθςε τον εαυτό τθσ
αποδεςμευμζνο από τισ ςυμφωνίεσ που είχε κάνει με τθ Γιουγκοςλαβία ςτο Μπλζντ τον
Λοφλιο και ςτθ Βάρνα το Νοζμβριο του 1947 για παραχϊρθςθ του Ριρίν. Αποκιρυξε τθ
κεωρία περί «μακεδονικοφ ζκνουσ» και διλωςε επίςθμα ότι το Ριρίν κατοικείται από
Βουλγάρουσ και ςτθν Ελλάδα δεν υπάρχει ςλαβικι βουλγαρικι εκνότθτα. Τα
Κομμουνιςτικά Κόμματα των Βαλκανίων και θ Διεκνισ Κομμουνιςτικι τάχκθκαν ωςτόςο
υπζρ τθσ ενιαίασ ανεξαρτθςίασ όλθσ τθσ Μακεδονίασ υπό το ςοβιετικό ζλεγχο τθσ
Βαλκανικισ Κομμουνιςτικισ Ομοςπονδίασ. Για να εξυπθρετιςει θ Βουλγαρία τθ ςοβιετικι
πολιτικι απζναντι ςτον Τίτο ενζταξε εκ νζου ςτθν προπαγάνδα τθσ το προπολεμικό
ςφνκθμα τθσ «ενιαίασ και ανεξάρτθτθσ Μακεδονίασ».

B. Κδρυςη και ςτόχοι του ΢κοπιανοφ κράτουσ

Ωσ ςυνζχεια των ακζμιτων προςπακειϊν των Σλάβων να επεκτείνουν τθν κυριαρχία τουσ
ςτα μακεδονικά εδάφθ, προκειμζνου, μεταξφ άλλων, να αποκτιςουν πρόςβαςθ ςτο Αιγαίο
πζλαγοσ, οφείλει κανείσ να αντιλθφκεί και τθν ίδρυςθ του κράτουσ των Σκοπίων. Θ κφρια
διαφορά ςυνίςταται, βζβαια, ςτο γεγονόσ, ότι τα ακζμιτα μζςα εμπλουτίηονται πλζον
ακόμθ περιςςότερο: ωσ βαςικό εργαλείο επιςτρατεφεται ακόμθ και θ μεκοδευμζνθ
πλαςτογράφθςθ τθσ ιςτορίασ, μζςω τθσ δθμιουργίασ ενόσ ψευδεπίγραφου κράτουσ.
1. Το παραςκινιο τθσ ίδρυςθσ του ομόςπονδου κράτουσ των Σκοπίων από τον Τίτο
Το κράτοσ των Σκοπίων είναι ζνα κράτοσ χωρίσ εκνικι ταυτότθτα. Είναι ζνα κράτοσ, θ
αρχικι ςυγκρότθςθ του οποίου (2-8-1944) ανάγεται αποκλειςτικά ςε μία (από πολιτικζσ
ςκοπιμότθτεσ υποκινοφμενθ) πρωτοβουλία του δικτάτορα τθσ κομμουνιςτικισ
Γιουγκοςλαβίασ Γιόηιπ Μπρόη Τίτο. Τοφτοσ προϊκθςε τθ λφςθ ενόσ ομόςπονδου κρατιδίου,
ςτο οποίο ζδωςε ςκόπιμα και το ψευδεπίγραφο όνομα Μακεδονία, προκειμζνου να
παρακινιςει και να εμπνεφςει τουσ εκνολογικά και γλωςςικά ανομοιογενείσ κατοίκουσ τθσ
περιφερείασ Βαρδάρθ να ενωκοφν ςε μια ξεχωριςτι Ομοςπονδία τθσ Σοςιαλιςτικισ
Δθμοκρατίασ τθσ Γιουγκοςλαβίασ, με το όνομα «Σοςιαλιςτικι Δθμοκρατία τθσ
Μακεδονίασ».

Ομοςπονδία τθσ Σοςιαλιςτικισ Δθμοκρατίασ τθσ Γιουγκοςλαβίασ

κοινότη
Δπεηδή νη ΢θνπηαλνί έκελαλ ζε έλα ηκήκα ηεο Βφξεηαο Διιεληθήο Μαθεδνλίαο, ν
Γηνπγθνζιάβνο εγέηεο πξνζπάζεζε κεζνδηθά λα ηνπο θάλεη λα πηζηέςνπλ φηη δήζελ
θαηάγνληαη απφ ηνπο αξραίνπο Μαθεδφλεο, φηη είλαη απφγνλνη θαη ζπλερηζηέο ηεο
εζλφηεηαο ησλ Αξραίσλ Μαθεδφλσλ θαη φηη σο ηέηνηνη δηθαηνχληαη νιφθιεξε ηε
γεσγξαθηθή πεξηνρή ηεο Μαθεδνλίαο, πνπ ήηαλ κνηξαζκέλε κεηαμχ ησλ ηξηψλ
θξαηψλ ηεο ΢εξβίαο, ηεο Βνπιγαξίαο θαη ηεο Διιάδαο. Χο απφγνλνη ηάρα ησλ
βαζηιέσλ ηεο Μαθεδνλίαο Φηιίππνπ Β΄ θαη Μ. Αιεμάλδξνπ νη ΢θνπηαλνί φθεηιαλ λα
δηεθδηθήζνπλ ηελ ηζηνξία θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηεο Μαθεδνλίαο.
Οη ρακειήο πνιηηηζκηθήο αλάπηπμεο, παλζπεξκηθνί θάηνηθνη ηνπ θξάηνπο ησλ
΢θνπίσλ ππέθπςαλ ζηελ παξαπάλσ πξνπαγάλδα θαη ζχληνκα, ρσξίο λα επηδηψμνπλ
λα αλαδεηήζνπλ νη ίδηνη ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα, απνπνηήζεθαλ ηελ πξαγκαηηθή
θαηαγσγή ηνπο θαη πηνζέηεζαλ ην κχζν ηνπ θιεξνλφκνπ θαη ζπλερηζηή ηεο εζλφηεηαο
ησλ Αξραίσλ Μαθεδφλσλ.
Έηζη, κε ην ςέκα, ηελ πξνπαγάλδα θαη ηελ απζππνβνιή, απφ ην αλνκνηνγελέο
ςεθηδσηφ κίαο παλζπεξκίαο εζλνηήησλ πξνέθπςε έλα θξάηνο κε πιαζηνγξαθεκέλε
ηζηνξηθή ηαπηφηεηα. Έλα θξάηνο πνπ δεκηνπξγήζεθε απνθιεηζηηθά πξνο
εμππεξέηεζε ησλ ηκπεξηαιηζηηθψλ ζηφρσλ ηνπ Σίην. Έλα θξάηνο, νη ππήθννη ηνπ
νπνίνπ ππνδχνληαη ζηελ παγθφζκηα ζθελή ηνπο απνγφλνπο ησλ Μαθεδφλσλ
βαζηιέσλ Φηιίππνπ Β΄ θαη Μ. Αιεμάλδξνπ, ελψ νπζηαζηηθά νχηε νη ίδηνη γλσξίδνπλ
απφ πνηα ζιαβηθή θπιή πξνέξρνληαη, δηφηη είλαη κηγάδεο απφ ηελ πνηθηιία ησλ
λνκάδσλ αγλψζησλ θπιψλ πνπ θαηέβεθαλ ζην Γνχλαβε ηνλ 6ν κε 7ν αηψλα κ.Υ.
Ο Σίην βξήθε ην 1944 έλα ζπλνλζχιεπκα αλζξψπσλ αγξάκκαησλ, πνπ δελ γλψξηδαλ
νχηε ηελ ηζηνξία θαη ηελ θαηαγσγή ηνπο αιιά νχηε θαη ηα ζχγρξνλα ηζηνξηθά θαη
πνιηηηθά ηεθηαηλφκελα ζηελ επηθξάηεηά ηνπο, θαη ζέιεζε λα ηνπο μππλήζεη απφ ην
βαζχ χπλν ηεο θαησηεξφηεηάο ηνπο νλνκάδνληαο ηνπο Μαθεδφλεο. Σνπο ζχκηζε ηε
΢πλζήθε ηνπ Αγίνπ ΢ηεθάλνπ, κε ηελ νπνία νη ΢ιάβνη είραλ απνθηήζεη πξνζσξηλά
δηέμνδν ζην Αηγαίν Πέιαγνο. Με ηνλ ηξφπν απηφ επαλέθεξε ζηε κλήκε ηνπο θαη ην
κεγάιν ηκπεξηαιηζηηθφ φλεηξν.
΋πσο ήδε αλαθέξζεθε, ηνλ Απξίιην ηνπ 1945 ην Κνκνπληζηηθφ Κφκκα ησλ ΢θνπίσλ
ζπγθξφηεζε ζηε Βφξεηα Διιάδα ηε N.O.F. (Naroden Osloboditelen From), ην Λατθφ
δειαδή Απειεπζεξσηηθφ Μέησπν, θαη πξνζπάζεζε λα ππνλνκεχζεη ην δεκνθξαηηθφ
θίλεκα ζηελ Διιάδα. Ζ N.O.F. είρε σο ζηφρν ηεο ηε δεκηνπξγία «καθεδνληθνχ
έζλνπο». Δπεδίσθε ηε ζπλέλσζε ησλ ηξηψλ ηκεκάησλ ηεο Μαθεδνλίαο θαη ηελ
πξνζάξηεζή ηνπο ζηε Γηνπγθνζιαβηθή Οκνζπνλδία. ΢ηελ απφ 18-11-45 εγθχθιηφ ηεο
αλαθέξνληαη κεηαμχ άιισλ ηα εμήο: «Θα δεηάκε απηνδηάζεζε. Γχξσ απ’ απηή ζα
γίλεηαη ε δηαθψηηζε. ... Ηδηαίηεξα ζηνλ θφζκν ην δηθφ καο [ηνπο ΢ιαβνκαθεδφλεο] ζα
θαιιηεξγήζνπκε ηελ ηδέα ηεο εζληθήο ζπλέλσζεο φιεο ηεο Μαθεδνλίαο. Ο ιφγνο ηνπ
Σίην ζηα ΢θφπηα ηελ 11-10-1945 πξέπεη λα θνηλνπνηεζεί πιαηηά.»
Σν καθξφπλνν επεθηαηηθφ πξφγξακκα ησλ ΢θνπηαλψλ πεξηιάκβαλε ηελ
«απειεπζέξσζε» φπσο ηελ αληηιακβάλνληαλ νη ίδηνη ησλ ππνινίπσλ ηκεκάησλ ηεο
Μαθεδνλίαο απφ ηε Βνπιγαξία, ηελ Αιβαλία θαη ηελ Διιάδα, θαη ηελ έλσζε φισλ
απηψλ κε ην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ. Κπθινθφξεζαλ αθίζα φιεο ηε Μαθεδνλίαο κε ην
κεζαησληθφ ιένληα θαη ηνλ ήιην ηεο Βεξγίλαο. Απεχζπλαλ ζην ιαφ ηκπεξηαιηζηηθέο
πξνηξνπέο, φπσο π.ρ. «ε θξνληίδα γηα ηε Μαθεδνλία βξίζθεηαη ζηα ρέξηα ζνπ», «λα
δηεθδηθείο ην έλδνμν καθεδνληθφ παξειζφλ ζνπ», ζην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ ζα
ζπκπεξηιάβνπκε εθηφο απφ ηε «Μεγάιε Μαθεδνλία», θαη ην Βειηγξάδη, ηε ΢φθηα, ηε
Θεζζαιία, ηελ Απιψλα θ.ιπ.
Οη θάηνηθνη ηνπ Βαξδάξε ήηαλ Βνχιγαξνη. Οη ΢έξβνη ηνπο νλφκαδαλ Bugari θαη νη
Βνχιγαξνη Bulgari. Σα δχν θξάηε φρη κφλν ηνπο απνθαινχζαλ κε ην ηζηνξηθφ ηνπο
φλνκα, αιιά θαη ηνπο αλαγλψξηδαλ σο Βνπιγάξνπο, δηφηη κηινχζαλ ηελ
ζιαβνβνπιγαξηθή δηάιεθην. Κακηά ζρέζε δελ είραλ απηνί κε ηνπο ΢έξβνπο θαη ηνπο
Μαθεδφλεο. ΢χκθσλα κε ηε γιψζζα θαη ηα ήζε θαη ηα έζηκά ηνπο ήηαλ εθ
παξαδφζεσο Βνχιγαξνη. Γη’ απηφ θαη ηνπο δηέθξηλαλ απφ ηνπο άιινπο θαηνίθνπο ηνπ
Βαξδάξε σο Βνπιγάξνπο. Αλάκεζα ζηνπο Γηνπγθνζιάβνπο θαη ζηνπο Βνπιγάξνπο
δεκηνπξγήζεθαλ πξνζηξηβέο ην 1960, επεηδή νη δεχηεξνη ππνζηήξηδαλ θαη
ππνζηεξίδνπλ θαλαηηθά φηη νη θάηνηθνη ηνπ Βαξδάξε είλαη γλήζηνη Βνχιγαξνη θαη γη’
απηφ πξέπεη ε πεξηνρή ηνπ Βαξδάξε λα πεξηέιζεη ζηε Βνπιγαξία.
Γηα πνιηηηθνχο-ηκπεξηαιηζηηθνχο ιφγνπο νη Γηνπγθνζιάβνη αληηθαηέζηεζαλ ην
ηζηνξηθφ φλνκα Bugari ή Bulgari κε ην φλνκα Μαθεδφλεο. Σν φλνκα Bugari
δεκηνπξγνχζε ζηνπο ΢έξβνπο πξφβιεκα, αθνχ ελζάξξπλε δηεθδηθήζεηο ησλ
Βνπιγάξσλ. Υξεζηκνπνηψληαο ην φλνκα «Μαθεδφλεο» νη ΢έξβνη πίζηεπαλ αληίζεηα,
φηη ζα κπνξνχζαλ νη ίδηνη λα δηεθδηθήζνπλ θαη ηελ Διιεληθή Μαθεδνλία. Ήζειαλ λα
αιιάμνπλ ηε βνπιγαξηθή θαη αιβαληθή εζλνινγηθή ζπλείδεζή ησλ θαηνίθσλ ηνπο θαη
γη’ απηφ ηνπο άιιαμαλ ην φλνκα.

2. Η εζλνινγηθή ζύλζεζε ηνπ πιεζπζκνύ ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ

Ζ εδαθηθή επηθξάηεηα ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ ζπγθξνηείηαη θαηά ην έλα ηξίην απφ
ην βφξεην ηκήκα ηεο Βφξεηαο Διιεληθήο Μαθεδνλίαο θαη θαηά ηα δχν ηξίηα απφ ην
λφηην ηκήκα ηεο παιαηάο ΢εξβίαο. ΢ην κηθξφ απηφ θξάηνο, εθηάζεσο 25.713
ηεηξαγσληθψλ ρηιηνκέηξσλ, φζν δειαδή πεξίπνπ είλαη θαη έθηαζε ηεο Πεινπνλλήζνπ
(21.439 η.ρ.), δνπλ, ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηνπ 1991, εηθνζηπέληε πεξίπνπ εζληθέο
νκάδεο (ξάηζεο), εθ ησλ νπνίσλ κεξηθέο είλαη αθαζφξηζηεο εζληθφηεηαο θαη
ακθηζβεηνχκελεο πξνέιεπζεο.
Σν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ είλαη εζλνινγηθά έλα θξάηνο παλζπεξκίαο θαη γισζζνινγηθά
έλα θξάηνο Βαβέι. Οη ΢θνπηαλνί είλαη έλα θξάκα δηαθφξσλ εζληθνηήησλ
(Βνπιγάξσλ, Αιβαλψλ, ΢έξβσλ, Σνχξθσλ, Σζηγγάλσλ, Αξκελίσλ, Δβξαίσλ,
Διιήλσλ θ.ιπ.), πνπ απηναπνθαινχληαη Μαθεδφλεο. ΢ηε Μαθεδνλία ηεο Διιάδαο,
αληίζεηα, κεηά απφ ηηο ΢πλζήθεο ηνπ Νεηγχ θαη ηεο Λνδάλεο θαη ηελ αληαιιαγή ησλ
κεηνλνηήησλ, νη θάηνηθνη είλαη θαηά 95% πεξίπνπ Έιιελεο. Οη ζιαβφθσλνη
γθξαηθνκάλνη ήηαλ πάληνηε θαη είλαη γλήζηνη Έιιελεο, παξφηη νη ΢θνπηαλνί
πξνζπαζνχλ λα ηνπο παξνπζηάζνπλ ζηε δηεζλή πνιηηηθή ζθελή σο δηθνχο ηνπο.
΢ηελ πεξηνρή ηνπ Βαξδάξε, ζχκθσλα κε ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία πνπ ηεξνχζε ε
Οζσκαληθή Απηνθξαηνξία θαη ηηο έξεπλεο πνπ έρνπλ δηεμαρζεί απφ μέλνπο
αδέθαζηνπο ηζηνξηθνχο θαη γεσγξάθνπο, κέρξη ηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα ν πιεζπζκφο
ζπγθξνηνχληαλ θαηά 43% απφ Έιιελεο, 39% απφ Σνχξθνπο, 10% απφ Βνχιγαξνπο
θαη 8% απφ ΢έξβνπο θαη Βιάρνπο. Απφ ηφηε πνπ άξρηζε φκσο ε έλνπιε ζπλεξγαζία
θαη ε εγθιεκαηηθή δξάζε ησλ Βνπιγάξσλ θαη ΢έξβσλ θνκηηαηδήδσλ θαηά ησλ
Διιήλσλ κε δησγκνχο, αξπαγέο θαη δνινθνλίεο, πνιινί Έιιελεο εμαλαγθάζζεθαλ λα
θχγνπλ ή άξρηζαλ λα κηινχλ ηα ΢ιαβνκαθεδνληθά πξνθεηκέλνπ λα κε γίλνληαη
ζηφρνο επηζέζεσλ. Ο πιεζπζκφο ηεο πεξηνρήο ηνπ Μνλαζηεξίνπ ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ
αηψλα ήηαλ θαηά 80% ειιεληθφο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Μαθεδνληθνχ Αγψλα, αιιά
θαη κεηά ηνπο Βαιθαληθνχο πνιέκνπο πνιινί Έιιελεο θαηαδηψρηεθαλ θαη
αλαγθάζηεθαλ λα κεηαλαζηεχζνπλ.
΢ηελ πφιε Μνλαζηήξη ηεο ΢εξβίαο ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα θαηνηθνχζαλ 22.500
Έιιελεο (80% ηνπ πιεζπζκνχ). Δίραλ δηθά ηνπο νξγαλσκέλα ειιεληθά ζρνιεία,
λνζνθνκεία, ιέζρεο θαη φ,ηη άιιν κπνξνχζε λα ηνπο εμππεξεηεί σο Έιιελεο.
Αληέδξαζαλ ζηε πξνπαγάλδα θαη ηε βία ησλ ΢έξβσλ. Ο Μαθεδνληθφο Αγψλαο
δεκηνχξγεζε έλα πξνεγνχκελν ζηηο βιέςεηο ησλ ΢έξβσλ γηα λα θαηαιάβνπλ ηηο
πεξηνρέο απηέο ζηνπο Βαιθαληθνχο πνιέκνπο.
Οη πεξηνρέο ηνπ Βαξδάξε ηεο βνξεηνδπηηθήο Μαθεδνλίαο θαηαιήθζεθαλ ην 1912-13
απφ ην ζεξβηθφ ζηξαηφ θαη ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηε ΢εξβία. Οη Έιιελεο έραζαλ ηα
πξνλφκηα πνπ είραλ επί Σνπξθνθξαηίαο. Δλφςεη ησλ ηξνκεξψλ αθειιεληζηηθψλ
πηέζεσλ πνπ δέρνληαλ, νη πεξηζζφηεξνη αλαγθάζηεθαλ λα εγθαηαιείςνπλ ηελ
πεξηνρή. ΋ζνη έκεηλαλ, πξνθεηκέλνπ λα κελ γίλνληαη ζπλερψο ζηφρνο δνινθνληψλ,
κεηαηξάπεθαλ ζηαδηαθά ζε ζέξβνπο ππεθφνπο θαη ζιαβνκαθεδνλφθσλνπο. Σν ίδην
ζπλέβε θαη ζηε Βνπιγαξία. Γηα ηνπο Έιιελεο ηεο Βνπιγαξίαο απνθαζίζηεθε κε ηε
ζπλζήθε ηνπ Νετγχ, ην 1919, λα έιζνπλ ζηε Διιάδα. Γηα ηνπο ζιαβφθσλνπο
Βνχιγαξνπο πνπ βξίζθνληαλ ζηελ Διιάδα δφζεθε ε δπλαηφηεηα νηθεηνζεινχο
κεηαλάζηεπζεο ζηε Βνπιγαξία κέρξη ην 1924 (θαη κε παξάηαζε κέρξη ην 1932).
Έγηλε θαλνληθή αληαιιαγή πιεζπζκψλ κεηαμχ Διιήλσλ θαη ΢ιάβσλ. Ζ έθζεζε ηεο
Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ αλαθέξεη φηη κεηαθηλήζεθαλ απφ ηελ Διιάδα 66.126
΢ιαβφθσλνη. Μεξηθνί ΢ιαβφθσλνη παξέκεηλαλ ζηα ειιεληθά εδάθε, δηφηη δήισζαλ
επίζεκα φηη δηαθαηέρνληαη απφ θαζαξή ειιεληθή ζπλείδεζε θαη δελ έρνπλ θακία
ζρέζε κε ηνπο ΢ιάβνπο. Αιιά θαη πάιη φζνη εμ απηψλ θαηά ηε βνπιγαξηθή θαηνρή
ηνπ 1941-44 επεξεάζηεθαλ απφ ηε ζιαβηθή πξνπαγάλδα θαη δηακφξθσζαλ ζιαβηθή
ζπλείδεζε έθπγαλ κφλνη ηνπο, αθνινπζψληαο ηνπο νπηζζνρσξνχληεο Βνπιγάξνπο.
Γελ έκεηλαλ ζηελ Διιεληθή Μαθεδνλία θάηνηθνη κε ζιαβηθή εζληθή ζπλείδεζε πνπ
λα απνηεινχλ ζιαβνκαθεδνληθή κεηνλφηεηα.
Μεηά ηε ιήμε ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ ην 1949, φζνη αλακείρζεθαλ ελεξγά ζην
επεθηαηηθφ ζρέδην ηνπ Σίην θαηά ηεο Διιάδαο έθπγαλ σο πνιηηηθνί πξφζθπγεο απφ
ηελ Διιάδα θαη εγθαηαζηάζεθαλ ζε δηάθνξα θξάηε ηεο ΢νβηεηηθήο Έλσζεο. Αξθεηνί
εγθαηαζηάζεθαλ ζηα ΢θφπηα θαη πήξαλ ηε γηνπγθνζιαβηθή ππεθνφηεηα. Οη
΢θνπηαλνί δηφξηζαλ ηνπο πην θαλαηηθνχο απφ απηνχο σο ππαιιήινπο ζηελ Αζθάιεηα
θαη σο πξνπαγαλδηζηέο ηνπ Κ.Κ. ησλ ΢θνπίσλ ζηνπο άιινπο έιιελεο πνιηηηθνχο
πξφζθπγεο, πξνθεηκέλνπ λα πξνσζήζνπλ ηε δεκηνπξγία κηαο εληαίαο απηφλνκεο
Μαθεδνλίαο ησλ ΢θνπίσλ. Με θάζε ζεκηηφ ή αζέκηην ηξφπν (επλντθή κεηαρείξηζε,
εχξεζε εξγαζίαο, παξνρή άλεηεο θαηνηθίαο, νηθνλνκηθή ελίζρπζε, πνηθίιεο
ππνζρέζεηο αιιά θαη βία) νη ΢θνπηαλνί πξνζπάζεζαλ λα θξαηήζνπλ ηνπο έιιελεο
πνιηηηθνχο πξφζθπγεο ζηα ΢θφπηα, έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα ππνζηεξίδνπλ ζηελ
δηεζλή πνιηηηθή ζθελή φηη ε πεξηνρή ησλ ΢θνπίσλ θαηνηθείηαη απφ Μαθεδφλεο.
Πξνέβαιαλ θαη’ εληνιή ηνπ Σίην πξνζθφκκαηα ζε φζνπο επηζπκνχζαλ λα κεηαβνχλ
ζε άιια θξάηε, έηζη ψζηε λα ηνπο εκπνδίδνπλ λα εγθαηαιείςνπλ ηα ΢θφπηα.
Αλαθέξεηαη π.ρ., φηη ζην ΢ηδεξνδξνκηθφ ΢ηαζκφ ηεο ΢νκπφηηζαο νη Γηνπγθνζιάβνη
ζθφπηκα θαζπζηεξνχζαλ ηνπο πνιηηηθνχο πξφζθπγεο πνπ ήζειαλ λα κεηαβνχλ γηα
εγθαηάζηαζε ζηελ Σζερνζινβαθία θαη ηελ Οπγγαξία, κε ηελ πξφθαζε ηεο έιιεηςεο
βαγνληψλ. Οη έιιελεο πνιηηηθνί πξφζθπγεο επέκεηλαλ θαη απεθάζηζαλ ηειηθά λα πάλε
κε ηα πφδηα ζηα ζχλνξα ηεο Οπγγαξίαο γηα λα βξνπλ εθεί βαγφληα23.
Οη πνιηηηθνί πξφζθπγεο πνπ θαηάθπγαλ ζηηο άιιεο ρψξεο ηνπ ΢νζηαιηζηηθνχ
΢πλαζπηζκνχ πξαγκαηνπνίεζαλ ΢χζθεςε ην 1951 ζηε Πνισλία θαη ίδξπζαλ ηελ
«Λατθή Απειεπζεξσηηθή Οξγάλσζε ησλ ΢ιαβνκαθεδφλσλ» γηα λα πξνζηαηεπζνχλ
απφ ηελ επηξξνή ηνπ Σίην θαη ηεο Ν.Ο.F. ΋ηαλ φκσο απνθαηαζηάζεθαλ νη ζρέζεηο
ηεο Γηνπγθνζιαβίαο κε ηε ΢νβηεηηθή Έλσζε, θαη αθνχ πξνεγήζεθε ε ρξήζε έληνλεο
πξνπαγάλδαο, πνιινί επέζηξεςαλ μαλά ζηα ΢θφπηα θαη έηζη απμήζεθε ν εθεί αξηζκφο
ησλ ειιήλσλ πνιηηηθψλ Διιήλσλ πξνζθχγσλ. Σνπο Έιιελεο πνπ έκεηλαλ ζηα ΢θφπηα
νη ΢θνπηαλνί ηνπο «δηαθεκίδνπλ» σο «΢ιαβνκαθεδφλεο».
Οη ΢αξαθαηζαλαίνη θαη Βιάρνη Έιιελεο, πνπ ζέινπλ λα δηαηεξεζνχλ σο ειιεληθή
κεηνλφηεηα ζηα ΢θφπηα, πθίζηαληαη πνιχπιεπξε θαηαπίεζε. Έρνπλ ήδε ππνβάιιεη
ζρεηηθέο δηακαξηπξίεο ζ’ φιεο ηηο δηεζλείο Οξγαλψζεηο (Γ.Α.Κ.Δ., ΢πκβνχιην
Αζθαιείαο θ.ιπ.) θαη ζηηο επξσπατθέο θπβεξλήζεηο δεηψληαο: 1) Να ηνπο δνζνχλ
πίζσ ηα ειιεληθά επίζεηα πνπ ηνπο ηα άιιαμαλ κε ηε βία. 2) Να κπνξνχλ λα κηινχλ
ειεχζεξα θαη λα δηδάζθνληαη ζηα ζρνιεία φισλ ησλ βαζκίδσλ ηε κεηξηθή ηνπο
ειιεληθή γιψζζα. 3) Να πάςνπλ νη κεζνδεπκέλεο παληνεηδείο δηψμεηο θαη νη
δηαθξίζεηο ζε βάξνο ηνπο θαη λα ππφθεηληαη ζε ηζφηηκε κε ηνπο ινηπνχο πνιίηεο
κεηαρείξηζε. 4) Να ηνπο αθήλνπλ λα αζθνχλ ειεχζεξα ηηο παξαδφζεηο θαη ην
επάγγεικά ηνπο. Γπζηπρψο παξαθνινπζνχληαη απφ ραθηέδεο θαη θαηαγγέιινληαη
ζηελ ζθνπηαλή αζηπλνκία. Απαγνξεχεηαη, κε απζηεξέο θπξψζεηο, λα αιιάμνπλ ηα
ζιαβφθσλα επψλπκα πνπ ηνπο έρνπλ δνζεί, λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ειιεληθή γιψζζα
θαη λα ηδξχνπλ ειιεληθά ζρνιεία. Απαγνξεχεηαη λα δηνξίδνληαη σο δεκφζηνη
ππάιιεινη αλ δελ δειψζνπλ πξνεγνπκέλσο φηη είλαη «Μαθεδφλεο».
Απφ κηα απνγξαθή ηεο δεθαεηίαο 1970-80 δηαπηζηψζεθε φηη ζην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ
θαηνηθνχλ 864.000 ζιαβφθσλνη (Βνχιγαξνη θαη ΢έξβνη), 164.000 αιβαλφθσλνη,
200.000 ηνπξθφθσλνη, 100.000 αξκελφθσλνη, 20.000 γπθηφθσλνη θαη 9.000
βιαρφθσλνη. Ο πξφεδξφο ησλ ΢θνπίσλ Γιηγθφξσθ δήισζε θάπνηε φηη νη
παξακείλαληεο ζην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ Έιιελεο είλαη πεξίπνπ 100.000.
3. Σν ζύγρξνλν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ θαη ηα θίλεηξα ηεο δηεθδίθεζεο ηνπ
νλόκαηνο «Μαθεδνλία»

a) ΢χληνκν ηζηνξηθφ ηεο ίδξπζεο θαη δηεζλνχο αλαγλψξηζεο ηνπ θξάηνπο ησλ
΢θνπίσλ
Μεηά ηελ θαηάξξεπζε ηεο ΢νβηεηηθήο Έλσζεο θαη ηελ αλεμαξηεηνπνίεζε ησλ
νκφζπνλδσλ θξαηηδίσλ ηεο Γηνπγθνζιαβίαο, ην νκφζπνλδν θξαηίδην ησλ ΢θνπίσλ
κεηεμειίρζεθε ζε αλεμάξηεην θξάηνο. Έθαλε δεκνςήθηζκα ην ΢επηέκβξην ηνπ 1991
θαη ζην λέν ΢χληαγκα πνπ ςήθηζε απηννλνκάζηεθε «Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο».
Με ην φλνκα απηφ δηεθδίθεζε ζηηο 2-12-91 θαη ηελ αλαγλψξηζή ηνπ απφ ηε δηεζλή
θνηλφηεηα.
Σν ΢πκβνχιην Τπνπξγψλ ησλ Δ.Κ., πξνθεηκέλνπ λα αλαγλσξίζεη ην λέν θξάηνο
δήηεζε απφ ηνπο ΢θνπηαλνχο ηηο εμήο ζπληαγκαηηθέο θαη πνιηηηθέο εγγπήζεηο: α) φηη
δελ ζα δηεθδηθνχλ εδάθε απφ ηελ Διιάδα, β) φηη δελ ζα αζθνχλ πξνπαγάλδα ζε
βάξνο ηεο Διιάδαο, θαη γ) φηη δελ ζα ρξεζηκνπνηνχλ νλνκαζία πνπ ζα ππνδειψλεη
δηεθδίθεζε ειιεληθψλ εδαθψλ.
Σν εζληθηζηηθφ θφκκα V.M.R.O. – D.P.M.N.E. ησλ ΢θνπίσλ δελ ππνρσξνχζε φκσο
κε θαλέλα ηξφπν ζην φλνκα θαη δελ έδηλε θακηά εγγχεζε πξηλ πξαγκαηνπνηεζνχλ ηα
ηκπεξηαιηζηηθά νξάκαηα ησλ ΢θνπηαλψλ. Εήηεζε ηελ παξαίηεζε ηνπ πξνέδξνπ
Γιηγθφξσθ θαη ηε ζχζηαζε Κπβέξλεζεο Δζληθήο ΢σηεξίαο, πξνθεηκέλνπ λα
ραξαρζεί ε εζληθή άκπλα ηεο ρψξαο θαη λα θαζνξηζηνχλ ηα εζληθά ηεο ζχκβνια. Οη
Ζ.Π.Α. απφ ηελ πιεπξά ηνπο πίεδαλ ηελ Διιάδα λα αλαγλσξίζεη ηα ΢θφπηα κε ην
φλνκα Μαθεδνλία. Σν ΢πκβνχιην ησλ πνιηηηθψλ αξρεγψλ ηεο Διιάδαο απνθάζηζε,
σζηφζν: α) λα ζέζεη σο αδηαπξαγκάηεπην φξν ηελ κε ρξήζε ηνπ νλφκαηνο
Μαθεδνλία, β) λα κελ ζπλαηλέζεη ε Διιάδα ζηελ αλαγλψξηζε ησλ ΢θνπίσλ απφ ηηο
Δ.Κ. πξηλ ηελ δηθαίσζε ησλ ειιεληθψλ αηηεκάησλ, θαη γ) λα θιείζεη ηα ζχλνξα κε ηα
΢θφπηα. Σν παξαπάλσ ςήθηζκα ησλ πνιηηηθψλ αξρεγψλ, σο πξνο ην νπνίν
δηαθνξνπνηήζεθε κφλν ην Κ.Κ.Δ., πηνζεηήζεθε ζηε ζπλέρεηα θαη απφ ηε Βνπιή ησλ
Διιήλσλ.
΢ηε ΢χλνδν Κνξπθήο ησλ θξαηψλ-κειψλ ησλ Δ.Κ. επηθπξψζεθαλ νη απνθάζεηο ηνπ
΢πκβνπιίνπ ησλ Τπνπξγψλ ησλ Δμσηεξηθψλ γηα ηελ αλαγλψξηζε ησλ ΢θνπίσλ ππφ
πξνυπνζέζεηο. Σν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ αλαγλσξίζηεθε κε ην φλνκα
«Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο». Οη ΢θνπηαλνί αληέδξαζαλ
πεηζκαηηθά θαη ζηξάθεθαλ πξνο ηηο Ζ.Π.Α., νη νπνίεο δήισζαλ φηη δελ δεζκεχνληαη
απφ ηελ απφθαζε ησλ Δ.Κ. Μεηά απφ απηή ηε δήισζε νη Τπνπξγνί Δμσηεξηθψλ, πνπ
ππέγξαςαλ ηηο πξνεγνχκελεο απνθάζεηο, άιιαμαλ γλψκε θαη πήξαλ απνζηάζεηο απφ
ηε ζέζε ηεο Διιάδαο γηα ην φλνκα ησλ ΢θνπίσλ. Μεξηθά θξάηε-κέιε δήηεζαλ
επαλεμέηαζε ηεο απφθαζεο.
Ο πξφεδξνο ηεο Γαιιηθήο Γεκνθξαηίαο Φξαλζνπά Μηηεξάλ εηζεγήζεθε ηειηθά λα
παξαπεκθζεί ε νλνκαζία ησλ ΢θνπίσλ ζε δηεζλή δηαηηεζία. Ζ ζπγθξνηεζείζα απφ
ηνπο πξνέδξνπο ησλ ΢πληαγκαηηθψλ Γηθαζηεξίσλ ηνπ Βειγίνπ, ηεο Γαιιίαο, ηεο
Γεξκαλίαο, ηεο Ηηαιίαο θαη ηεο Ηζπαλίαο Δπηηξνπή Badinter πεξηέπιεμε φκσο αθφκε
πεξηζζφηεξν ηελ ππφζεζε ιφγσ ηεο αζάθεηαο ησλ πνξηζκάησλ ηεο. Γηα ηελ επίιπζε
ηεο δηαθνξάο ηνπ νλφκαηνο κεηαμχ Διιάδαο θαη ΢θνπίσλ νξίζηεθαλ ην Μάξηην ηνπ
1993 σο δηακεζνιαβεηέο ν ακεξηθάλνο ΢άηξνπο Βάλο θαη ν Άγγινο ιφξδνο ΋νπελ.
Οη ΢θνπηαλνί δήηεζαλ λα γίλνπλ δεθηνί σο λέν θξάηνο-κέινο ζηνλ Ο.Ζ.Δ. θαη λα
πςσζεί ε ζεκαία ηνπο ζην θηίξην ηνπ Οξγαληζκνχ κε έκβιεκα ηνλ ήιην ηεο Βεξγίλαο.
Ζ Διιάδα θπζηθά αληέδξαζε. ΢ηνπο ΢θνπηαλνχο πξνηάζεθε ην φλνκα
«΢ιαβνκαθεδνλία», ηνχηνη φκσο ην απέξξηςαλ θαηεγνξεκαηηθά. Γηα ηελ είζνδφ ηνπο
ζηνλ Ο.Ζ.Δ. ε Γαιιία, ε Βξεηαλία θαη ε Ηζπαλία πξφηεηλαλ ηειηθά ζηηο 23-2-1993 ην
φλνκα «Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο (F.Y.R.O.M.). Οη
΢θνπηαλνί δέρηεθαλ, ππφ ηνλ φξν, πνπ θαηαγξάθεθε θαη ζε ζρεηηθφ ςήθηζκα, λα
ζεσξείηαη ην φλνκα απηφ πξνζσξηλφ. Έηζη κε ην φλνκα απηφ έγηλε ηειηθά θαη ε
έληαμε ησλ ΢θνπίσλ ζηνλ Ο.Ζ.Δ.
Οη απεπζείαο δηαπξαγκαηεχζεηο κεηαμχ Διιάδαο θαη ΢θνπίσλ απέβεζαλ άθαξπεο θαη
δηαθφπεθαλ ζηηο 14-5-1993. Χο κεζνιαβεηήο νξίζηεθε εθ λένπ ν ΢άηξνπο Βαλο. Ζ
αδηαιιαμία ησλ ΢θνπίσλ νδήγεζε φκσο θαη πάιη ζε αδηέμνδν ηηο ζπδεηήζεηο. Γηα λα
ζπλερηζζεί ν δηάινγνο ε Διιάδα αμίσζε ζηηο 3-1-1994 λα παχζνπλ α) ε εθδεισκέλε
κέζα απφ ην ζθνπηαλφ ΢χληαγκα επηζεηηθφηεηα, β) ε αιπηξσηηθή ζθνπηαλή
πξνπαγάλδα θαη γ) ε ρξήζε ησλ ειιεληθψλ ζπκβφισλ ζηε ζθνπηαλή ζεκαία.
Αληηδξψληαο ζηνπο φξνπο απηνχο νη ΢θνπηαλνί θαη ν Γθιηγθφξσθ ζηηο 25-1-1994, ζε
θχξην άξζξν ηεο Νφβα Μαθεληφληα, αμίσλαλ λα θαηαζηεί αληηθείκελν
δηαπξαγκαηεχζεσλ ε αλαγλψξηζε ηεο «καθεδνληθήο κεηνλφηεηαο» ζηελ Διιάδα θαη ε
επηζηξνθή ησλ πεξηνπζηψλ φζσλ δηψρηεθαλ απφ ηελ Διιάδα θαηά ηνλ εκθχιην
πφιεκν.
Ζ θπβέξλεζε ηνπ Α. Παπαλδξένπ έθιεηζε ην ειιεληθφ Πξνμελείν ζηα ΢θφπηα θαη
επέβαιε εκπνξηθφ απνθιεηζκφ απφ ην ιηκάλη ηεο Θεζζαινλίθεο θαη ηα ζχλνξα πξνο
ηα ΢θφπηα, δηαθφπηνληαο θαη ηελ κεηαθνξά πεηξειαίνπ. Ζ ειιεληθή θπβέξλεζε
πηέζηεθε απφ ηηο Ζ. Π. Α. θαη ηελ Δ.Δ. λα άξεη ην εκπάξγθν, αιιά επέκεηλε ζηελ
απφθαζή ηεο. Μεηά απφ εηζήγεζε ηνπ Οιιαλδνχ κεζνιαβεηή Βαλ ληε Μπξνπθ, ε
Δπξσπατθή Δπηηξνπή παξέπεκςε εμαηηίαο ηνπ εκπάξγθν ηελ Διιάδα ζην Γ.Δ.Κ. Σν
Γηθαζηήξην απέξξηςε σζηφζν ηελ πξνζθπγή ηεο Δπηηξνπήο ζηηο 29-6-1994. Ο
πξφεδξνο ησλ Ζ.Π.Α. Μπηι Κιίληνλ πξφηεηλε ζηνλ Α. Παπαλδξένπ ηειεθσληθψο λα
δνζεί ζηα ΢θφπηα ε νλνκαζία «Βφξεηα Μαθεδνλία», ν έιιελαο πξσζππνπξγφο δελ
ζπκθψλεζε φκσο κε ηελ πξφηαζε. ΢ηηο 13-9-1995 ππνγξάθεθε ζηνλ Ο. Ζ. Δ. ε
Δλδηάκεζε ΢πκθσλία κεηαμχ Διιάδαο θαη ΢θνπίσλ πνπ ζα ίζρπε γηα επηά ρξφληα θαη
πεξηιάκβαλε εθαηέξσζελ δεζκεχζεηο α) γηα ακνηβαίν ζεβαζκφ ηεο εδαθηθήο
αθεξαηφηεηαο ησλ θξαηψλ, ρσξίο πξνπαγάλδα, απεηιέο θαη δηεθδηθήζεηο, β) γηα
αλάπηπμε νκαιψλ δηπισκαηηθψλ θαη εκπνξηθψλ ζρέζεσλ θαη ζπλεξγαζία ζ’ φινπο
ηνπο ηνκείο, θαη γ) γηα εηξεληθή επίιπζε ησλ κεηαμχ ηνπο δηαθνξψλ κε ηαπηφρξνλε
παξεκπφδηζε εληφο ηεο επηθξάηεηάο ηνπο ησλ ππνθηλεηψλ ηνπ κίζνπο θαη ηεο βίαο. Σα
΢θφπηα ζηηο 5-10-1995 άιιαμαλ ηε ζεκαία ηεο ρψξαο ηνπο θαη ε Διιάδα ζηακάηεζε
ην εκπάξγθν θαη άλνημε ηα ζχλνξα ζηηο 13-10-1995.
΢ηα ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ ηα ΢θφπηα αλαγλσξίζηεθαλ κε ην φλνκα «Γεκνθξαηία
ηεο Μαθεδνλίαο» απφ πεξηζζφηεξεο απφ εθαηφ ρψξεο. ΢ηνλ θαηάινγν ησλ ζρεηηθψλ
ρσξψλ πξνζηέζεθαλ ην 2004 αηθληδηαζηηθά θαη νη Ζ.Π.Α. θαηά ηξφπν πνπ ζθφξπηζε
απνγνήηεπζε ζ’ φιε ηελ Διιάδα. Δλψ ν πξφεδξνο ησλ Ζ.Π.Α. Σδψξηδ Μπνχο
ππνζρφηαλ ζηνπο νκνγελείο Έιιελεο ηεο Ακεξηθήο πξηλ ηηο ακεξηθαληθέο εθινγέο ηεο
3-11-2004 φηη ζα αλαγλψξηδε ηα ΢θφπηα κε ηελ νλνκαζία «F.Y.R.O.M.», κία κφιηο
κέξα κεηά ηηο εθινγέο, ζηηο 4-11-2004, πξνέβε ζε αλαγλψξηζε κε ηελ νλνκαζία
«Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο». Ζ πξνβιεζείζα εθ ησλ πζηέξσλ δηθαηνινγία, φηη ε
αλαγλψξηζε κε ην ζπγθεθξηκέλν φλνκα απέβιεπε κφλν ζηελ πνιηηηθή ζηαζεξνπνίεζε
ηνπ θινληδφκελνπ λεαξνχ θξάηνπο θαη δελ ζπληζηνχζε θαζνηνλδήπνηε ηξφπν ελέξγεηα
θαηά ηεο ζπκκάρνπ Διιάδαο, ειάρηζηα ζπκβάιιεη ζηελ δηθαηνιφγεζε ηεο παξαπάλσ
ελέξγεηαο.
Οη απεπζείαο δηαπξαγκαηεχζεηο κεηαμχ Διιάδαο θαη ΢θνπίσλ ζπλερίζηεθαλ, κε
κεζνιαβεηή απηή ηε θνξά ηνλ Μάζηνπ Νίκηηο. Καη απηφο θάλεθε πάλησο γξήγνξα
φηη ελεξγεί σο πξνέθηαζε ηεο ακεξηθαληθήο δηπισκαηίαο. ΢ηηο πξνηάζεηο πνπ
θαηέζεζε ζηνλ Ο.Ζ.Δ. ηνλ Απξίιην ηνπ 2005, παξφηη δείρλεη λα αλαγλσξίδεη ηελ απφ
αξραηνηάησλ ρξφλσλ ειιεληθή ηζηνξία ηεο Μαθεδνλίαο, θζάλεη ζηελ αθξφηεηα λα
πξνηείλεη σο δεζκεπηηθφ φξν, «φηη θαλέλα θξάηνο ή επίζεκε ππνδηαίξεζε απηνχ δελ
ζα απνθαιείηαη σο Μαθεδνλία νπνηεδήπνηε ζε δηεζλή επίζεκε ρξήζε». Ζ Διιάδα
θαη ηα ΢θφπηα κε ηνλ ηξφπν απηφ εμηζψλνληαη θαη’ νπζία ζε φ,ηη αθνξά ηα
δηθαηψκαηά ηνπο ζηε ρξήζε ηνπ φξνπ «Μαθεδνλία». ΢ηνπο ΢θνπηαλνχο πξνηείλεηαη
παξαπέξα ε πξνζζήθε δίπια ζην φλνκα «Γεκνθξαηία Μαθεδνλίαο» θαη ηεο ιέμεο
«΢θφπηα» ζε ζιαβηθή γξαθή («Republika Makedonija - Skopje»). Αθφκε πάλησο θαη
απηέο (νη νπζηαζηηθά δπζκελείο γηα ηελ Διιάδα) πξνηάζεηο24 δελ έρνπλ θαηαθέξεη
κέρξη ζήκεξα λα θάκςνπλ ηελ αδηάιιαθηε ζηάζε ησλ ΢θνπίσλ ζε φ,ηη αθνξά ην
φλνκα ηνπ θξάηνπο ηνπο.

b) Οη ζπλδεόκελεο κε ηε δηεθδίθεζε ηνπ νλόκαηνο «Μαθεδνλία» επεθηαηηθέο

επηδηώμεηο.

Οη ΢θνπηαλνί, πηεδφκελνη εθ ησλ πξαγκάησλ, έρνπλ δερηεί κέρξη ζήκεξα ηνπο δχν
πξψηνπο απφ ηνπο φξνπο πνπ είρε ζέζεη γηα ηελ αλαγλψξηζή ηνπο ε Δ.Δ.: έρνπλ
ηξνπνπνηήζεη κε απφθαζε ηνπ Κνηλνβνπιίνπ ηνπο ηα άξζξα ηνπ ΢πληάγκαηφο ηνπο
θαη έρνπλ απνκαθξχλεη ηνλ ήιην ηεο Βεξγίλαο απφ ηε ζεκαία ηνπο. Δπέκεηλαλ φκσο
θαη εμαθνινπζνχλ λα επηκέλνπλ ζην φλνκα Μαθεδνλία. Γηαηί; Γηφηη ηα άξζξα ηνπ
΢πληάγκαηνο θαη ηε ζεκαία ηνπο κπνξνχλ επρεξψο λα ηα αιιάμνπλ θαη πάιη. Σν
φλνκα φκσο δελ αιιάδεη κε ηφζε επθνιία. Σν ζπγθεθξηκέλν φλνκα απνηειεί εμάιινπ
θαη ην ζεκέιην ιίζν ησλ επηδηψμεψλ ηνπο γηα ηε δηεθδίθεζε νιφθιεξεο ηεο
Μαθεδνλίαο.
Οη πξνθνξηθέο θαη γξαπηέο δηαβεβαηψζεηο ησλ ΢θνπηαλψλ ελψπηνλ ηεο δηεζλνχο
θνηλφηεηαο αλαθνξηθά κε ηελ κε χπαξμε εθ κέξνπο ηνπο νπνησλδήπνηε εδαθηθψλ
δηεθδηθήζεσλ δελ έρνπλ εμάιινπ θακία νπζηαζηηθή αμία, φρη κφλν γηαηί νη ΢θνπηαλνί
ζπλερίδνπλ ζηελ πξάμε ηελ πξνπαγάλδα ηνπο ζε ζρέζε κε ηα ηζηνξηθά δηθαηψκαηά
ηνπο ζε φιε ηε Μαθεδνλία, αιιά θαη γηαηί ην ίδην ην ΢χληαγκά ηνπο έρεη δηαηππσζεί
θαηά ηξφπν πνπ επηηξέπεη επρεξψο ηελ πξνβνιή ηέηνησλ δηεθδηθήζεσλ. Έηζη, π.ρ., ηα
άξζξα 68 θαη 74 ηνπ ΢πληάγκαηφο ηνπο επηηξέπνπλ ηε κεηαβνιή ησλ ζπλφξσλ ηνπ
θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ θαηφπηλ δεκνςεθίζκαηνο πνπ ζα δεηήζνπλ 150.001 ΢θνπηαλνί.
Γπλάκεη ηνπ άξζξνπ 49 ηνπ ΢πληάγκαηφο ηνπο ην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ αλαιακβάλεη
ηε δέζκεπζε λα θξνληίδεη γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ «Μαθεδνληθνχ Έζλνπο», δειαδή
γηα ηηο (αλχπαξθηεο) καθεδνληθέο κεηνλφηεηεο ζηηο γεηηνληθέο ρψξεο. Σν ΢χληαγκά
ηνπο θάλεη αλαθνξά, ηέινο, θαη «ζηηο ηζηνξηθέο απνθάζεηο ηεο Αληηθαζηζηηθήο
΢πλέιεπζεο Λατθήο Απειεπζέξσζεο ηεο Μαθεδνλίαο», νη νπνίεο ιήθζεθαλ ζηα
ρξφληα ηεο αθκήο ηνπ Κνκκνπληζκνχ ζηε Γηνπγθνζιαβία25.
Οη πξνζέζεηο ησλ ΢θνπηαλψλ ήηαλ θαη παξακέλνπλ επεθηαηηθέο. Σηο ππνρσξήζεηο
πνπ θάλνπλ, ηηο θάλνπλ κε πξφγξακκα γηα λα θζάζνπλ ζην ζθνπφ ηνπο. Δπηκέλνπλ
ηδηαίηεξα ζην φλνκα θαη ζηγά-ζηγά πξνάγνπλ ηελ ππφζεζε ππέξ απηψλ. Πνηνο ηνπο
ππνιφγηδε, φηαλ άξρηζαλ ηελ επεθηαηηθή ηνπο δξάζε κε ηελ πξνπαγάλδα θαη ηηο
ζπθνθαληίεο θαηά ηεο Διιάδαο; Καλέλαο. Οη πεξηζζφηεξνη ηνπο ζεσξνχζαλ
θαληαζηφπιεθηνπο, παξάινγνπο, ηξεινχο. Σνλ θαληαζηφπιεθην θαη ηνλ ηξειφ πξέπεη
φκσο λα θνβάζαη, δηφηη κε ηελ θαληαζία ηνπ δεκηνπξγεί ηζηνξίεο θαη κε ηελ ηξέια
ηνπ ηεο πινπνηεί.
Με πνηα ινγηθή, έλα κηθξφ ηκήκα ηνπ επξχηεξνπ καθεδνληθνχ γεσγξαθηθνχ ρψξνπ,
πνπ θαηαιήθζεθε απφ ηε ΢εξβία ην 1912 θαη επνηθίζηεθε, κεηά απφ θαηαδίσμε ησλ
Διιήλσλ Μαθεδφλσλ, απφ πιεζπζκφ παλζπεξκίαο θαη απφ ξάηζεο αγλψζηνπ
πξνειεχζεσο, ρσξίο ειιεληθέο πλεπκαηηθέο ππνδνκέο θαη πνιηηηζκφ, δηεθδηθεί ην
έλδνμν φλνκα ηεο Μαθεδνλίαο; Με πνηα ινγηθή δεηά λα θέξεη έλα φλνκα
ζπλδεδεκέλν ηφζν ζηελά κε ηελ ειιεληθή ηζηνξία, αθνχ ηα 2/3 ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ
είλαη ΢ιαβναιβαλνβνχιγαξνη θαη ην άιιν 1/3 ζπληζηά ζχκθπξκα άιισλ θπιψλ; Σν
κνλαδηθφ ηκήκα ηνπ ζεκεξηλνχ επξχηεξνπ καθεδνληθνχ ρψξνπ πνπ δηθαηνχηαη
νπζηαζηηθά λα θέξεη ην φλνκα «Μαθεδνλία» είλαη ε Μαθεδνλία ηεο Διιάδαο, θαη
ηνχην γηα πνιινχο ιφγνπο. Δλδεηθηηθά: 1) Καηαιακβάλεη ηα 2/3 ηεο Αξραίαο
Μαθεδνλίαο. 2) Καηνηθείηαη απφ ηνπο ληφπηνπο Έιιελεο Μαθεδφλεο. 3) Γηαηεξεί ηελ
ειιεληθή γιψζζα, ηηο ειιεληθέο παξαδφζεηο θαη ηα ίδηα θνηλά εζληθά ηδαληθά, πνπ
εληνπίδεη θαλείο ζηελ άλσ ησλ 4.000 εηψλ ηζηνξία ηεο Μαθεδνλίαο.
Με πνιιή πνλεξηά θαη κε καθξφπλνν ζρέδην νη ΢θνπηαλνί νλφκαζαλ φκσο ην θξάηνο
ηνπο «Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο». ΢ε δέθα πέληε κφιηο ρξφληα έρνπλ πεηχρεη ηελ
αλαγλψξηζή ηνπο κε απηφ ην φλνκα απφ εθαηφ θαη πιένλ θξάηε, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ε
Ρσζία, ε Κίλα θαη νη Ζ.Π.Α. ΢ε ιίγα ρξφληα ζα αλαγλσξίδνπλ φινη ηνπο ΢θνπηαλνχο
σο Μαθεδφλεο θαη ζα αληηκεησπίδνπλ εκάο σο ζθεηεξηζηέο ελφο μέλνπ νλφκαηνο. Θα
παγησζεί ε θαηάζηαζε θαη ζα αληηζηξαθνχλ νη φξνη. Οη λνηθνθπξαίνη ζα ζεσξνχληαη
μέλνη θαη νη μέλνη λνηθνθπξαίνη. Παίξλνληαο «ηελ εζληθή καθεδνληθή ηαπηφηεηα» ζα
δεκηνπξγεζνχλ νη θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο ψζηε νη ΢θνπηαλνί λα κπνξνχλ λα
ηζρπξίδνληαη δηεζλψο πσο ζ’ απηνχο αλήθνπλ θαη ηα άιια ηκήκαηα ηεο Μαθεδνλίαο,
ηα ππαγφκελα ζηελ Διιάδα, ηε Βνπιγαξία θαη ηελ Αιβαλία.
Απφ πνιιέο ρψξεο ηνπο έγηλαλ πνιιέο πξνηάζεηο γηα ζχλζεηα νλφκαηα, φπσο «Πξψελ
Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο», «Γεκνθξαηία ησλ ΢θνπίσλ», «Νέα
Μαθεδνληθή Γεκνθξαηία ησλ ΢θνπίσλ», «Βφξεηα Μαθεδνλία»,
«΢ιαβνκαθεδνλία»26 θ.ν.θ. Οη ΢θνπηαλνί δελ δέρζεθαλ σζηφζν θακία απφ ηηο
πξνηάζεηο απηέο. Αδηαπξαγκάηεπηα δηεθδηθνχλ απνθιεηζηηθά θαη κφλν ην φλνκα
«Μαθεδνλία». Απέξξηςαλ θαηεγνξεκαηηθά φιεο ηηο ζρεηηθέο απνθάζεηο θαη
πξνηάζεηο ηνπ ΢πκβνπιίνπ Τπνπξγψλ Δμσηεξηθψλ θαη ηεο ΢πλφδνπ Κνξπθήο ησλ
Δ.Κ. ΢ηα άιια ζέκαηα (ζεκαία, ηξνπνπνίεζε άξζξσλ ηνπ ΢πληάγκαηφο ηνπο)
ππνρψξεζαλ θαη ζπλερίδνπλ λα ππνρσξνχλ ππνθξηηηθά. ΢ην φλνκα φκσο
«Μαθεδνλία» έκεηλαλ θαη παξακέλνπλ ακεηαθίλεηνη. Καη ηνχην δηφηη ζ’ απηφ
αθξηβψο ην φλνκα έρνπλ δνκήζεη ηα καθξφπλνα ζρέδηά ηνπο γηα ηελ θαηάιεςε φιεο
ηεο Μαθεδνλίαο.
΋ηαλ ε Αγγιία επεδίσμε λα γίλεη κέινο ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ κε ην φλνκα
Μεγάιε Βξεηαλία, νη Γάιινη έζεζαλ βέην γηα ην ζρεηηθφ φλνκα, δηφηη έρνπλ θαη απηνί
κία ρεξζφλεζν επαξρία ζηα βνξεηνδπηηθά παξάιηα κε ην φλνκα Βξεηάλε. Γελ ήζειαλ
λα ζπκπεξηιεθζεί ε Αγγιία ζηελ (ηφηε) Δ.Ο.Κ. κε ην φλνκα Μεγάιε Βξεηαλία, γηαηί
θνβνχληαλ, φηη ζα κπνξνχζε κία κέξα λα ρξεζηκνπνηήζεη ην φλνκα απηφ σο
επηρείξεκα γηα ηε δηεθδίθεζε θαη ηεο δηθήο ηνπο ηαπηφζεκεο θαηά ην φλνκα
πεξηνρήο. Ζ Αγγιία, παξφηη θξάηνο ηζρπξφ θαη κε καθξφρξνλε ηζηνξία, αθξηβψο γηαηί
δελ είρε επεθηαηηθέο δηψμεηο, έδεημε ζπγθαηαβαηηθφηεηα ζηηο γαιιηθέο αλεζπρίεο. Σν
λενζχζηαην φκσο θξαηίδην ησλ ΢θνπίσλ, κε 2.000.000 πεξίπνπ ππεθφνπο,
εκθαλίδεηαη σο αλππνρψξεην ζε φ,ηη αθνξά ηελ πξνζπάζεηα ζθεηεξηζκνχ ηνπ
νλφκαηνο κία ειιεληθήο πεξηνρήο κε ηέζζεξηο ρηιηάδεο ρξφληα ειιεληθήο ηζηνξίαο.
Οη ΢θνπηαλνί αξλνχληαη θάζε άιιν φλνκα, αθφκε θαη έλα φλνκα πνπ λα πεξηέρεη σο
ζπλζεηηθφ κφλν ηε ιέμε Μαθεδνλία (π.ρ. ΢ιαβνκαθεδνλία), δηφηη κφλν έηζη ζα
κπνξνχλ λα δηεθδηθήζνπλ κειινληηθά φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο Μαθεδνλίαο. Θέινπλ λα
επηβάινπλ δηεζλψο φηη Μαθεδνλία είλαη κφλν ηα ΢θφπηα. Με ην φλνκα Μαθεδνλία
αλέδεημαλ, άιισζηε, ην ζιαβηθφ ηνπο θξαηίδην θαη ην θαηέζηεζαλ γλσζηφ ζ’ φιν ηνλ
θφζκν. Μφλν κε ην φλνκα Μαθεδνλία κπνξνχλ, παξαπέξα, λα ηξνθνδνηνχλ δηαξθψο
ηελ θαηαιπηηθή γηα ηε ςπρνινγία ηνπ ιανχ ηνπο θαη γηα ηε δηεζλή θνηλή γλψκε
εζσηεξηθή θαη δηεζλή πξνπαγάλδα ηνπο, φηη είλαη απφγνλνη, κνλαδηθνί δηάδνρνη θαη
θιεξνλφκνη ησλ έλδνμσλ Μαθεδφλσλ.
Σν ζπκπέξαζκα απφ ηελ ίδξπζε ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ κε ην φλνκα «Μαθεδνλία»
είλαη, ινηπφλ, ζχκθσλα θαη κε ηε ξήζε ηνπ Τπνπξγνχ ησλ Δμσηεξηθψλ ησλ Ζ.Π.Α.
Δδνπάξδνπ ΢ηεηίληνπο, φηη «εηο νπδέλ άιιν απνβιέπεη παξά εηο ηελ πξνζάξηεζε ηεο
Διιεληθήο Μαθεδνλίαο».
Ζ γηνπγθνζιαβηθή εθεκεξίδα Borba έγξαθε άιισζηε ζηηο 26-8-1946 ζε θχξην άξζξν
ηεο: «Ο καθεδνληθφο ιαφο, πνπ πνιέκεζε καδί κε ηνπο Έιιελεο αληάξηεο, δίθαηα
πεξηκέλεη φηη ηειηθά νιφθιεξνο ν καθεδνληθφο ιαφο ζα ελσζεί θαη ζα απειεπζεξσζεί
απφ ηελ μεληθή δνπιεία.... Οη Έιιελεο δελ έρνπλ θαλέλα δηθαίσκα λα θξαηνχλ αθφκε
ηνπο Μαθεδφλεο θάησ απφ ηνλ αβάζηαρην δπγφ ηνπο»27. ΢ε νκηιία πνπ έγηλε ζηα
΢θφπηα ζηηο 1-10-1946 ηνληδφηαλ θαη’ επίηαζε ησλ παξαπάλσ, φηη «ε Διιάδα δελ
έρεη θαλέλα δηθαίσκα ζηε Μαθεδνλία ηνπ Αηγαίνπ, νχηε απφ εζλνινγηθή θαη
γεσγξαθηθή νχηε απφ ηζηνξηθή, πνιηηηθή θαη νηθνλνκηθή άπνςε»28.
Με πηα ινγηθή δηεθδηθνχλ φκσο νη ΢θνπηαλνί ηα εδάθε ηεο Μαθεδνλίαο, ηα νπνία
ηζηνξηθά, εζλνινγηθά, γεσγξαθηθά θαη νηθνλνκηθά αλήθνπλ εδψ θαη 4.000 ρξφληα
ζηελ Διιάδα;
΢ηα εδάθε ηεο Μαθεδνλίαο δφζεθαλ απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ κέρξη ην 1949
αιιεπάιιειεο κάρεο γηα λα κελ απνζπαζηνχλ ηα εδάθε απηά απφ ηελ Διιάδα. Πνηνλ
λα πξσηνζπκεζεί θαλείο; Σνλ Αλδξίζθν Φίιηππν, πνπ έδσζε ζηελ πεδηάδα ησλ
΢εξξψλ αιιεπάιιειεο κάρεο θαηά ησλ Ρσκαίσλ κε 25 ρηιηάδεο λεθξνχο γηα ηελ
απειεπζέξσζε ηεο Μαθεδνλίαο; Σνλ απηνθξάηνξα ηνπ Βπδαληίνπ Βαζίιεην Β΄, πνπ
εμφλησζε ην Βνπιγαξηθφ ζηξαηφ ηνπ ΢ακνπήι ζην Κιεηδί ηνπ Ρνχπει γηα λα
απειεπζεξψζεη ηε Μαθεδνλία απφ ηνπο Βνπιγάξνπο ην 1014; Σνλ Δκκαλνπήι Παπά,
πνπ μεθίλεζε κε πνιιέο ζπζίεο ηνλ αγψλα ηεο επαλαζηάζεσο ηνπ 1821 απφ ηε
Μαθεδνλία; Γηα ηε ζσηεξία ηεο Μαθεδνλίαο ρηιηάδεο Μαθεδνλνκάρνη ζθαγηάζηεθαλ
απφ ηνπο Βνπιγάξνπο θαη έπεζαλ γελλαία ζηηο κάρεο κε ηνπο
Βνπιγαξνθνκεηαηδήδεο. ΋ινο ν Μαθεδνληθφο ιαφο πξνζέθεξε νιφςπρα ηηο
ππεξεζίεο ηνπ ζηνλ ηεξφ αγψλα γηα ηε ζσηεξία ηεο Μαθεδνλίαο. Γηα ηελ
απειεπζέξσζε ηεο Μαθεδνλίαο απφ ηνπο Σνχξθνπο θαη ηνπο Βνπιγάξνπο ζηνπο
Βαιθαληθνχο πνιέκνπο ν ειιεληθφο ζηξαηφο έρπζε εθαηφκβεο αίκαηνο ζηηο κάρεο ηνπ
Κηιθίο, ηνπ Λαραλά θαη ηεο ΢ηξψκληηζαο. Γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο Μαθεδνλίαο
απφ ηνπο Γεξκαλφ-Βνπιγάξνπο, ζηνπο δχν παγθνζκίνπο πνιέκνπο, ρηιηάδεο Έιιελεο
ζηξαηηψηεο έπεζαλ καρφκελνη εξσηθά. ΢ηνλ εκθχιην πφιεκν ηνπ 1946-1949,ηνλ
νπνίν πξνθάιεζαλ νη Κνκκνπληζηέο κε ηελ πξνηξνπή ησλ Κ.Κ. ησλ Βαιθαλίσλ, ε
Διιάδα ακχλζεθε θαη έδσζε αιιεπάιιειεο κάρεο ζ’ φια ηα κέξε ηεο Μαθεδνλίαο,
ηδηαίηεξα δε ζην Γξάκκν θαη ζην Βίηζη. Απψζεζε δπλακηθά ηνπο εηζβνιείο
΢ιαβνκαθεδφλεο θαη λίθεζε ηνπο κλεζηήξεο ηεο Μαθεδνλίαο ηνπ Αηγαίνπ γηα πάληα.
Οη ΢ιάβνη αηκαηνθχιεζαλ ηε Μαθεδνλία θαη ληθήζεθαλ θαηά θξάηνο. Ση επηδηψθνπλ
άξαγε πάιη; Μήπσο ζέινπλ λα μαλαθέξνπλ ηηο ίδηεο ζπκθνξέο;
Σν ηκήκα απηφ ηεο Διιεληθήο Μαθεδνλίαο παξέκεηλε ζηελ Διιάδα κε δηεζλείο
ζπλζήθεο θαη ζπκβάζεηο, επεηδή ην απειεπζέξσζε κε αίκα απφ ηνπο Σνχξθνπο θαη
ηνπο Γεξκαλν-Βνπιγάξνπο ε Διιάδα. Ζ Μαθεδνλία ήηαλ απφ ηα παλάξραηα ρξφληα
ειιεληθή θαη παξέκεηλε ειιεληθή παξά ηηο επηδξνκέο ηφζσλ βαξβάξσλ ιαψλ. Με
πνην δηθαίσκα ζήκεξα νη ΢θνπηαλνί, ηελ πξαγκαηηθή θαηαγσγή ησλ νπνίσλ θαλείο
δελ γλσξίδεη, εκθαλίδνληαη σο Μαθεδφλεο θαη δηεθδηθνχλ φιε ηε Μαθεδνλία; Με
πνηα ινγηθή, ηζρπξίδνληαη φηη κηινχλ ηε γιψζζα ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, φηαλ είλαη
απνδεδεηγκέλν, φηη ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηά ηνπο είλαη βνπιγαξφθσλνη θαη
αιβαλφθσλνη;
Γπζηπρψο θαη εκείο νη Έιιελεο αξρηθά αδηαθνξήζακε γηα ην δήηεκα, ελψ ζηε
ζπλέρεηα ην θάλακε θνκκάηη ησλ θνκκαηηθψλ αληηδηθηψλ καο. Πνηέ δελ είρακε
ζηαζεξή θνηλή γξακκή σο θξάηνο. ΋,ηη εηζεγνχληαλ ε εθάζηνηε Κπβέξλεζε ην
απέξξηπηε ε αληηπνιίηεπζε. Κάλακε θαη ζπλερίδνπκε λα θάλνπκε πνιιά ιάζε πνπ
δεκηψλνπλ ηε ρψξα καο θαη επηηξέπνπλ ηελ επδνθίκεζε ηεο αλζειιεληθήο δξάζεο
ησλ ΢θνπίσλ.

C. Η αλζειιεληθή δξάζε ηνπ ζθνπηαλνύ θξάηνπο

1. Παξαπιάλεζε ηεο δηεζλνύο θνηλόηεηαο γηα ηελ εζληθόηεηα ησλ θαηνίθσλ ηεο
Μαθεδνλίαο

Γηα λα πεηχρνπλ ηνπο ηκπεξηαιηζηηθνχο ζηφρνπο ηνπο νη ΢θνπηαλνί θαηέζηξσζαλ έλα

καθξφπλνν ζρέδην πξνπαγάλδαο θαηά ηεο Διιάδαο. Δηδηθφηεξα:
Ίδξπζαλ «καθεδνληθή» απηνθέθαιε Δθθιεζία ζηελ Αρξίδα ην 1967, ε νπνία
ραξαθηεξίδεηαη απφ ην Οηθνπκεληθφ Παηξηαξρείν σο ζρηζκαηηθή.
Υξεκαηνδφηεζαλ ηε ζπγγξαθή ηεο πεξηβφεηεο ηξίηνκεο «Δζληθήο Ηζηνξίαο
Μαθεδνληθνχ Έζλνπο», ε νπνία βξίζεη ηζηνξηθψλ ζηξεβιψζεσλ θαη θπθινθφξεζε ην
1969. Ίδξπζαλ «καθεδνληθή» Αθαδεκία, Παηδεία, Λνγνηερλία θ.ι.π.
Γηαζέηνληαο ζεκαληηθά θεθάιαηα, πνπ αληινχλ απφ θηιηθά πξνο ηα ΢θφπηα θξάηε,
εμαγνξάδνπλ ηηο ζπλεηδήζεηο θαη ην θχξνο θαζεγεηψλ Παλεπηζηεκίνπ, έηζη ψζηε
απηνί λα παξνπζηάδνπλ ηα ηζηνξηθά γεγνλφηα θαη ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα ηεο
Διιεληθήο Μαθεδνλίαο σο ζιαβνκαθεδνληθά. Με απεξίγξαπηε ζξαζχηεηα
παξεξκελεχνπλ θαη πιαζηνγξαθνχλ ηελ ηζηνξία, ηα ήζε θαη ηα έζηκα, ηηο παξαδφζεηο
θαη ηνλ πνιηηηζκφ ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, εκθαλίδνληαο ηνλ Φίιηππν Β΄, ηνλ Μ.
Αιέμαλδξν θαη άιιεο πξνζσπηθφηεηεο ηεο αξραίαο Μαθεδνλίαο σο ΢ιαβνκαθεδφλεο.
Αθφκε θαη ηνλ ΋κεξν ηνλ εκθαλίδνπλ σο ΢ιάβν. ΢ηφρνο ηνπο ήηαλ θαη είλαη λα
ακθηζβεηεζεί δηεζλψο ν ειιεληθφο ραξαθηήξαο ηεο Μαθεδνλίαο.
Γηνξγάλσζαλ θαη δηνξγαλψλνπλ αζηακάηεηα δηεζλή επηζηεκνληθά (εζλνινγηθά,
ηζηνξηθά, γισζζηθά θ.ν.θ.) ΢πλέδξηα θαη έρνπλ ήδε ηδξχζεη ζε δέθα έμη παλεπηζηήκηα
έδξεο ηεο ιεγνκέλεο «καθεδνληθήο γιψζζαο» θαη ηεο «καθεδνληθήο ηζηνξίαο,
ινγνηερλίαο, θνπιηνχξαο» θ.ιπ. Δπεξέαζαλ θαη επεξεάδνπλ ηνπο ζπγγξαθείο ησλ
εγθπθινπαηδεηψλ κε κεγάιεο επηρνξεγήζεηο, έηζη ψζηε ηνχηνη λα ζπκπεξηιακβάλνπλ
θαη άξζξα πνπ πεξηέρνπλ αζχζηνια ςεχδε θαη δηαζηξέθνπλ ηελ ειιεληθή ηζηνξία ηεο
Μαθεδνλίαο, παξνπζηάδνληαο απηήλ σο ΢ιαβνκαθεδνλία.
Αιινηψλνπλ ηα δηεζλή δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ζε φ,ηη αθνξά ηε ζχλζεζε ηνπ
πιεζπζκνχ ηεο Διιεληθήο Μαθεδνλίαο θαη πξνζπαζνχλ κε αλαιεζή δεκνζηεχκαηα
ζην δηεζλή ηχπν λα εκθαλίζνπλ ηελ εηθφλα, φηη ν ζρεηηθφο ρψξνο θαηνηθείηαη απφ
ζιαβφθσλνπο, ελψ ε αιήζεηα είλαη φηη θαηνηθείηαη θαηά 95% απφ ειιελφθσλεο.
Δπηλφεζαλ ηε καθεδνληθή γιψζζα θαη ηε καθεδνληθή κεηνλφηεηα γηα λα πεηχρνπλ
ηελ απηνλφκεζε ηεο Μαθεδνλίαο θαη ηελ πξνζάξηεζή ηεο ζην θξάηνο ηνπο. ΋λεηξν
ηνπο είλαη λα θάλνπλ ηε Θεζζαινλίθε θαη ηελ Καβάια ιηκάληα ηνπ θξάηνπο ηνπο.

Ο Hristo Antonovski ζην βηβιίν ηνπ «Egejska Makedonija» γξάθεη φηη ζηελ
Διιεληθή Μαθεδνλία θαηνηθνχλ 250.000 ζιαβφθσλνη, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα,
κεηά απφ ηε ΢πλζήθε ηνπ Νετγί, έκεηλαλ εθεί κε ηε ζπγθαηάζεζή ηνπο κφιηο 80.000,
νη νπνία κάιηζηα δήισζαλ φηη είλαη θαηά ηελ θαηαγσγή γλήζηνη Έιιελεο κε ειιεληθή
εζληθή ζπλείδεζε. Δίλαη γλσζηφ ζ’ φινπο, φηη φζνη δελ ήηαλ Έιιελεο ή φζνη ελ πάζε
πεξηπηψζεη επεξεάζηεθαλ απφ ηε ζιαβηθή πξνπαγάλδα κεηαλάζηεπζαλ νηθεηνζειψο
ζηα ζιαβηθά θξάηε κεηά ην ηέινο ηνπ Β΄ παγθνζκίνπ πνιέκνπ θαη ηνπ εκθπιίνπ.
΢ηελ απνγξαθή ηνπ 1951 ν πιεζπζκφο ηεο Μαθεδνλίαο αλεξρφηαλ ζε 1.700.000
ειιελνθψλνπο θαη 80.000 ζιαβφθσλνπο. Ο Antonovski, πξνθεηκέλνπ λα κπνξέζεη λα
κεηψζεη ηνλ αξηζκφ ησλ ειιελφθσλσλ, ακθηζβήηεζε ηελ ειιεληθφηεηα ησλ Διιήλσλ
Μηθξαζηαηψλ, Πνληίσλ, Θξαθψλ θαη Καπθάζησλ, πνπ κεηαλάζηεπζαλ ζηε
Μαθεδνλία ην 1923 κεηά ηε ΢πλζήθε ηεο Λνδάλλεο, ραξαθηεξίδνληάο ηνπο σο
Σνχξθνπο πνπ εθδηψρζεθαλ απφ ηελ Σνπξθία ιφγσ ηεο ρξηζηηαληθήο πίζηεο ηνπο.
Σνπο Πνληίνπο ηνπο νλνκάδεη Λαδνχο θαη ηνπο Καπθάζηνπο Αξκελίνπο θαη
Κνχξδνπο. Καηεγνξεί ηελ Διιάδα φηη ζηα ρξφληα ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ (1946-1949)
κεηαθίλεζε βηαίσο γηα πνιηηηθνχο ιφγνπο απφ ηα ρσξηά ηεο Μαθεδνλίαο επηαθφζηεο
ρηιηάδεο ζιαβφθσλνπο. ΢ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο νη κεηαθηλεζέληεο ήηαλ Έιιελεο,
ηνπο νπνίνπο ήζειε λα πξνθπιάμεη ε ειιεληθή Κπβέξλεζε απφ ηηο ιεειαζίεο, ηελ
επηζηξάηεπζε, ηελ νκεξία, ην παηδνκάδσκα θαη ηηο ελ γέλεη αλζειιεληθέο ηαθηηθέο
ησλ αληαξηψλ πνπ ζπλεξγάδνληαλ κε ηνπο ΢ιάβνπο κε ζηφρν ηελ απφζπαζε ηεο
Μαθεδνλίαο απφ ηελ Διιάδα.
Ο παξαπάλσ ζπγγξαθέαο θαη γεληθά νη ΢θνπηαλνί θαίλεηαη φηη αθνινπζνχλ ηηο αξρέο
ηνπ Λέληλ, ν νπνίνο ην 1919 δηαθήξπμε: «Θα θαηαζηεί αλάγθε λα πξνζηξέμσκελ εηο
φιαο ηαο παλνπξγίαο, εηο φια ηα ζηξαηεγήκαηα, θαη δελ ζα αξξνδήζσκελ πξν
νπδελφο ςεχδνπο, θαη ελεξγνχληεο πάληνηε κε απάηελ, επηηεδεηφηεηα, δφινλ,
παξαλφκνπο κεζφδνπο, ζα επηηχρσκελ ηελ απφθξπςηλ θαη ζπγθάιπςηλ δηα πέπινπ ηεο
αιεζείαο …»29
Φαίλεηαη φηη ε ηαθηηθή απηή είλαη γεληθφηεξα ζπλήζεηα ησλ ΢ιάβσλ, δηφηη θαη ζηα
ρξφληα ηνπ Μαθεδνληθνχ αγψλα νη Βνχιγαξνη ζπγγξαθείο εθάξκνδαλ ηα ίδηα. Ο
Λάβιευ έγξαθε ηφηε φηη ν ειιεληθφο πιεζπζκφο ηεο Μαθεδνλίαο ήηαλ 57.480, ελψ
ζηελ πξαγκαηηθφηεηα κφλν ζην ΢αληδάθη ΢εξξψλ θαηνηθνχζαλ 80.000 Έιιελεο.
΢ηε Μεγάιε Δγθπθινπαίδεηα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Υάξβαξλη ππάξρεη έλα
αλζειιεληθφ άξζξν απφ ην 1980 πνπ δηαζηξέθεη ηελ ηζηνξία θαη ππνζηεξίδεη φηη νη
Μαθεδφλεο δελ ήηαλ Έιιελεο. Σέηνηα πξνπαγαλδηζηηθά άξζξα θαη βηβιία έρνπλ
ζηαιεί δσξεάλ ζε φιεο ηηο κεγάιεο παλεπηζηεκηαθέο βηβιηνζήθεο ηνπ θφζκνπ, ζε
βαζκφ ηέηνην, ψζηε ε ιέμε Μαθεδνλία λα εκθαλίδεηαη πιένλ ζην ζιαβνληθφ ιήκκα.
Οη ΢θνπηαλνί έρνπλ θαηνξζψζεη κε ηελ πξνπαγάλδα ηνπο λα πείζνπλ πνιινχο
αθειείο θαη αληζηφξεηνπο, φηη ην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ απνηειεί ζπλέρεηα ηεο αξραίαο
Μαθεδνλίαο. Ηδξχνπλ αδηάθνπα ζην εμσηεξηθφ «καθεδνληθέο ιέζρεο», «καθεδνληθά
ζρνιεία», «καθεδνληθά ηνπξηζηηθά γξαθεία»», ζηα νπνία κνηξάδνπλ δσξεάλ ράξηεο
πνπ εκθαλίδνπλ ην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ λα απιψλεηαη ζ’ φιε ηε Μαθεδνλία, κέρξη ηε
Θεζζαιία. Υξεζηκνπνίεζαλ θαη ρξεζηκνπνηνχλ θαζεκεξηλά πνιιά κέζα θαη
κεραληζκνχο παξαπιεξνθφξεζεο θαη πξνπαγάλδαο. Υξεζηκνπνηνχλ ηα ηειενπηηθά
θαλάιηα δηαθφξσλ θξαηψλ θαζψο θαη ην παγθφζκην Γηαδχθηην. Ο κεγάιεο εκβέιεηαο
ξαδηνηειενπηηθφο ζηαζκφο ησλ ΢θνπίσλ, κε πνιινχο ππνζηαζκνχο θαηά κήθνο ησλ
ζπλφξσλ ηνπ ζθνπηαλνχ θξάηνπο, δηαδίδεη εδψ θαη πνιιά ρξφληα ηε «καθεδνληθή
εζληθή ηδέα» ζηνπο «αιχηξσηνπο αδειθνχο ηεο Διιάδαο θαη ηεο Βνπιγαξίαο».
Παξαπιάλεζαλ αθφκε θαη ηε Γηεζλή Σξάπεδα, απνζπψληαο κε ην φλνκα Μαθεδνλία
700.000.000 δνιάξηα. ΋ηαλ δεηήζεθε ην 1977 απφ ηνλ Αληηπξφεδξν ηεο παξαπάλσ
Σξάπεδαο ε ρνξήγεζε δαλείνπ χςνπο 50.000.000 δνιάξηα γηα ηε Ννζνθνκεηαθή
κνλάδα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Θεζζαινλίθεο, ηνχηνο αξλήζεθε ιέγνληαο φηη έρεη
ήδε δνζεί δάλεην χςνπο 700.000.000 δνιάξηα ζηε Μαθεδνλία. ΢ηελ επηζήκαλζε, φηη
ηνχην δελ κπνξεί λα είλαη αιεζέο, αθνχ ε αίηεζε ππνβαιιφηαλ γηα πξψηε θνξά,
απηφο δήισζε έθπιεθηνο: «Μα εγψ πξνζσπηθά ππέγξαςα ηελ απφθαζε γηα ηε
Μαθεδνλία ζηα ΢θφπηα»30.
Παξαπιάλεζαλ φιν ηνλ θφζκν, εκθαληδφκελνη χπνπια εδψ θαη εμήληα θαη πιένλ
ρξφληα (1944-2006) σο Μαθεδφλεο. Έδξαζαλ απνηειεζκαηηθά ζηηο Ζ.Π.Α., ζην
Καλαδά, ζηελ Απζηξαιία, ζηε Νέα Εειαλδία, ζηελ Κεληξηθή Δπξψπε θαη ζε πνιιέο
άιιεο ρψξεο. ΢πγθεληξψλνπλ ρηιηάδεο κηθξνηαηλίεο απφ θξαηηθά, ηδησηηθά θαη
εθθιεζηαζηηθά αξρεία, πνπ αλαθέξνληαη ζηε Μαθεδνλία, θαη ηα λνζεχνπλ κε ηηο
δηθέο ηνπο ηδέεο. Σα αλαζηνηρεηνζεηνχλ, ηα παξεξκελεχνπλ θαη ηα παξνπζηάδνπλ σο
΢ιαβνκαθεδνληθά. Δπηβάιινπλ δηεζλψο ην ςέκα, φηη ε Μαθεδνλία απνηεινχζε έλα
μερσξηζηφ έζλνο, ηνπ νπνίνπ ζπλέρεηα είλαη απηνί. Δίλαη αληζηφξεηνη, δηφηη ζε θακηά
πεξίνδν ηεο ηζηνξίαο θαη ζε θαλέλα εζλνινγηθφ ράξηε δελ αλαθέξεηαη ε Μαθεδνλία
σο μερσξηζηφ απφ ηελ Διιάδα έζλνο. Δμ αηηίαο ηεο αδξάλεηάο καο, ζπλερίδνπλ λα
πιαζηνγξαθνχλ παληνηνηξφπσο ηελ ηζηνξία θαη λα παξνπζηάδνπλ ηε Μαθεδνλία
δηεζλψο σο δηθή ηνπο31.
Οη ΢θνπηαλνί, ζχκθσλα κε ην ζχλζεκά ηνπο: «ε Μαθεδνλία αλήθεη ζηνπο
Μαθεδφλεο», αγσλίδνληαη κε θάζε ηξφπν γηα ηε δηάδνζε ζηε δηεζλή θνηλφηεηα ηεο
πιάλεο, φηη ζηε Μαθεδνλία ππάξρεη ζιαβνκαθεδνληθή κεηνλφηεηα, πνπ κηιά ηε
καθεδνληθή γιψζζα θαη θαηαπηέδεηαη απφ ηηο ειιεληθέο αξρέο. Δπηδηψθνπλ λα
πείζνπλ ηα κεγάια θξάηε λα αλαγλσξίζνπλ, ζχκθσλα κε ηνλ Καηαζηαηηθφ Υάξηε
ηνπ Ο.Ζ.Δ, ηε θαληαζηηθή απηή ζιαβνκαθεδνληθή κεηνλφηεηα σο θνξέα
δηθαησκάησλ. ΋ηαλ ην πεηχρνπλ απηφ, ζα δεηήζνπλ ηελ απηνλφκεζε ηεο Μαθεδνλίαο
κε ην φλνκα «Μαθεδνλία ηνπ Αηγαίνπ». Δπηδηψθνπλ λα ελψζνπλ ζε έλα εληαίν
θξάηνο φρη κφλν ηα ηξία ηκήκαηα ηεο γεσγξαθηθήο πεξηνρήο ηεο Μαθεδνλίαο
(ειιεληθφ, βνπιγαξηθφ, ζεξβηθφ), αιιά θαη ηηο πξσηεχνπζεο Βειηγξάδη, ΢φθηα,
Απιψλα θαζψο θαη ηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαιίαο, πξνθεηκέλνπ λα ηα θπβεξλνχλ φια κε
δηθνχο ηνπο λφκνπο. ΢ηηο 7-11-1990 ν Ljupce Georgievwki δήισλε: «Ζ Μαθεδνλία
ηνπ Πηξίλ, ηνπ Αηγαίνπ θαη ηνπ Βαξδάξε δελ απνηειεί ηε ‘Μεγάιε Μαθεδνλία’ αιιά
απιψο ηε Μαθεδνλία. Αλ κηιάκε γηα ‘Μεγάιε Μαθεδνλία’ ζα πξέπεη λα
ζπκπεξηιάβνπκε ην Βειηγξάδη, ηε ΢φθηα, ηε Θεζζαιία, ηελ Απιψλα θ.ιπ.»32

2. Πξνζειπηηζκόο ησλ Διιήλσλ ηεο Μαθεδνλίαο

Ο απηναπνθαινχκελνο καθεδνληθφο εζληθφο απειεπζεξσηηθφο ζηξαηφο ησλ ΢θνπίσλ

απεχζπλε πξηλ απφ κεξηθά ρξφληα ζηνπο Μαθεδφλεο ηεο Διιάδαο θαη ηεο Βνπιγαξίαο
ην παξαθάησ πξνπαγαλδηζηηθφ θαηά ηεο Διιάδαο κήλπκα:
«Ο αγψλαο πνπ δηεμάγνπκε ελαληίνλ ηεο αθνκνησηηθήο πνιηηηθήο ησλ Διιήλσλ, κε
ηηο πξφζθαηεο εμειίμεηο ζην ρψξν ησλ Βαιθαλίσλ, παίξλεη λέεο δηαζηάζεηο θαη
πεξηζψξηα. Πηζηεχνπκε φηη νη Μαθεδφλεο ηνπ Αηγαίνπ έρνπλ ζπλεηδεηνπνηήζεη γηα
θαιά ηηο αδηθίεο θαη ηηο αθνκνησηηθνχ ραξαθηήξα πξνζπάζεηεο ηνπ ειιεληθνχ
θαζεζηψηνο. ... Απφ ρξφληα αγλνείηαη ε χπαξμε ησλ Μαθεδφλσλ. Αγλνείηαη επίζεο ε
Μαθεδνληθή γιψζζα, ν Μαθεδνληθφο Πνιηηηζκφο. Αδειθνί Μαθεδφλεο ηνπ Αηγαίνπ
επηζεκαίλνπκε γηα άιιε κηα θνξά φηη ε Διιάο πνηέ δελ ζα ζαο δείμεη –νχηε θαη ζαο
έδεημε– κηα θάπνηα εηιηθξηλή ζηνξγή θαη θηιία. … Γηα άιιε κηα θνξά ζεκεηψλνπκε
φηη έλαο θαη κνλαδηθφο είλαη ν ζηφρνο: Ζ ΔΛΔΤΘΔΡΗΑ ΚΑΗ Ζ ΑΝΔΞΑΡΣΖ΢ΊΑ
ΣΟΤ ΜΑΚΔΓΟΝΗΚΟΤ ΛΑΟΤ … θαη ζα ηελ πεηχρνπκε ππφ ηελ εγεζία ηνπ
Μαθεδνληθνχ Δζληθνχ Απειεπζεξσηηθνχ ΢ηξαηνχ. Μαθεδφλεο ηνπ Αηγαίνπ, ε
εζεινπζία θαηάηαμε είλαη κηα ηεξή ππνρξέσζε, ην εζηθφλ ρξένο. Δκπξφο
αξκαησζείηε. Ζ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΔΗΝΑΗ ΣΧΝ ΜΑΚΔΓΟΝΧΝ. ΔΜΠΡΟ΢ ΓΗΑ ΜΗΑ
ΔΛΔΤΘΔΡΖ ΚΑΗ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ. [΢θξαγίδα Μ.Δ.Α.΢.]»33
Ο ζηφρνο ηεο παξαπάλσ πξφζθιεζεο είλαη βέβαηα εκθαλήο. Οη ΢θνπηαλνί επηδηψθνπλ
απξνθάιππηα λα μεζεθψζνπλ ηνπο Μαθεδφλεο ελαληίνλ ηεο παηξίδαο ηνπο, ηεο
Διιάδαο. Δπηδηψθνπλ λα βάινπλ ζηε ζθέςε ησλ Μαθεδφλσλ ηελ ηδέα κηαο εληαίαο
αλεμάξηεηεο Μαθεδνλίαο, ηελ νπνίαλ εχθνια ζα κπνξνχλ ζηε ζπλέρεηα λα
πξνζαξηήζνπλ πξαμηθνπεκαηηθά ζην θξάηνο ηνπο, φπσο έθαλαλ κε ηελ Διιεληθή
Αλαηνιηθή Ρσκπιία νη Βνχιγαξνη ζηηο 18-9-1885.
3. Πξνπαγάλδα εληόο ηνπο θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ

Οη παξαπάλσ πξνπαγαλδηζηηθέο ελέξγεηεο θαη ηκπεξηαιηζηηθέο επηδηψμεηο δελ

κπνξνχλ λα θαηαινγηζηνχλ κφλν ζε κία κηθξή κεξίδα ΢θνπηαλψλ. ΢πληζηνχλ, πνιχ
πεξηζζφηεξν, αλνκνιφγεην θνκκάηη ηεο πνιηηηθήο ηεο επίζεκεο θπβέξλεζεο ησλ
΢θνπίσλ. Πξάγκαηη, ζην ΢χληαγκα ησλ ΢θνπίσλ έρνπλ πεξηιεθζεί πνιιέο ζπλαθείο
κε ηνπο παξαπάλσ επεθηαηηθνχο ζθνπνχο δηαηάμεηο. ΢ηα άξζξα 3, 49 θαη 68 γίλεηαη
ιφγνο γηα κέηξα πξνζηαζίαο ησλ δηθαησκάησλ ησλ δήζελ αιπηξψησλ κεηνλνηήησλ
΢ιαβνκαθεδφλσλ πνπ δηακέλνπλ ζηε Μαθεδνλία ηεο Διιάδαο θαη ηεο Βνπιγαξίαο.
Σα ζρνιηθά βηβιία δηαηξέρνληαη απφ επεθηαηηθέο ηκπεξηαιηζηηθέο ηδέεο κε ζεκείν
αλαθνξάο φιε ηε Μαθεδνλία. Παξνπζηάδεηαη π.ρ. ν ηζρπξηζκφο, φηη ην 1912-1913 δελ
ειεπζεξψζεθε νιφθιεξε ε Μαθεδνλία, αιιά κεγάιν ηκήκα απηήο, ην 68%,
ππνδνπιψζεθε ζηνπο Έιιελεο, ζηνπο Βνπιγάξνπο θαη ειάρηζην κέξνο ζηνπο
Αιβαλνχο, παξακέλνληαο έηζη αιχηξσην. Σα ΢θνπηαλφπνπια ππνβάιινληαη έκκεζα
ζηελ ηδέα, φηη πξέπεη λα απειεπζεξψζνπλ ηελ ππφινηπε Μαθεδνλία θαη λα ηελ
πξνζαξηήζνπλ ζην θξάηνο ηνπο.
Σα αζψα παηδηά δηδάζθνληαη ζηα ζρνιεία, φηη κηινχλ ηε «καθεδνληθή γιψζζα»,
απνηεινχλ ην «καθεδνληθφ έζλνο» θαη είλαη απφγνλνη ησλ βαζηιέσλ ηεο Μαθεδνλίαο
ηνπ Φηιίππνπ Β΄ θαη ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ. Σα 50.000 πεξίπνπ παηδηά πνπ γελλήζεθαλ
ζηα ΢θφπηα απφ θπγάδεο έιιελεο Μαθεδφλεο θαηά ηνλ εκθχιην πφιεκν έρνπλ
κεηαηξαπεί ζε γελίηζαξνπο. Έρνπλ ππνζηεί ηφζε πιχζε εγθεθάινπ, πνπ πηζηεχνπλ
θαη δειψλνπλ φηη δελ είλαη Έιιελεο, αιιά Μαθεδφλεο ησλ ΢θνπίσλ.

4. Σα ΢θόπηα σο παξάγνληαο απνζηαζεξνπνίεζεο ησλ Βαιθαλίσλ

Οη παξάινγεο ελέξγεηεο ησλ ΢θνπηαλψλ, ήδε απφ ηελ ζηηγκή πνπ ζπγθξνηήζεθαλ σο
νκφζπνλδν θξαηίδην ην 1944, ςχρξαλαλ ηηο ζρέζεηο κεηαμχ Διιάδαο θαη
Γηνπγθνζιαβίαο. Σν 1950 έγηλε πξνζπάζεηα αληαιιαγήο πξεζβεπηψλ κεηαμχ ησλ δχν
θξαηψλ, αιιά νη ζθιεξνππξεληθνί Γηνπγθνζιάβνη έθαλαλ δειψζεηο ζην ηχπν θαη
ζηνπο ξαδηνθσληθνχο ζηαζκνχο γηα ηελ χπαξμε δήζελ καθεδνληθήο κεηνλφηεηαο ζηελ
Διιάδα, πνπ ηελ θαηαπίεδαλ νη Έιιελεο. Έθζαζαλ ζην ζεκείν αθφκε θαη λα
δηακαξηπξεζνχλ εγγξάθσο πξνο ηε ειιεληθή θπβέξλεζε. Σνπο δφζεθε ε νξζή
απάληεζε, φηη κεηά απφ ηνλ εκθχιην πφιεκν δελ ππήξραλ ΢ιαζβνκαθεδφλεο ζηελ
Διιάδα, δηφηη απηνί έθπγαλ κφλνη ηνπο ζηηο ρψξεο ηνπ Παξαπεηάζκαηνο. Οη
ειάρηζηνη ζιαβφθσλνη πνπ έκεηλαλ είλαη νη γθξαηθνκάλνη, ε ειιεληθή εζληθή
ζπλείδεζε ησλ νπνίσλ άληεμε ζηελ βία θαη ηελ πξνπαγάλδα πνπ πξνεγήζεθαλ.
Χζηφζν, ε πξνπαγάλδα θαη νη πξνζπάζεηεο δηαζηξέβισζεο ηεο αιήζεηαο
ζπλερίζηεθαλ. Ζ ειιεληθή θνηλή γλψκε θαη ε επίζεκε ειιεληθή Πνιηηεία
αληέδξαζαλ δσεξά. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1962 «έθιεηζαλ» ηα ζχλνξα κε ηε
Γηνπγθνζιαβία. Οη ζρέζεηο βειηηψζεθαλ θάπσο ζην ηέινο ηνπ 1962, νπφηε θαη
ηέζεθε ε πξνυπφζεζε, φηη δελ ζα γίλεηαη ιφγνο γηα καθεδνληθή κεηνλφηεηα. Ο
Γεψξγηνο Παπαλδξένπ πξνζπάζεζε γηα ηε δεκηνπξγία θηιηθψλ ζρέζεσλ, αιιά, φηαλ
επηζθέθζεθε ην 1965 ην Βειηγξάδη, ηνπ δεηήζεθε θαη πάιη λα αλαγλσξίζεη ε Διιάδα
επίζεκα ηελ (αλχπαξθηε) καθεδνληθή κεηνλφηεηα. Παξάιιεια νη ΢θνπηαλνί
ζπλέρηδαλ αλελφριεηα κε ηελ έγθξηζε ηεο Γηνπγθνζιαβηθήο Κπβέξλεζεο λα
πξνπαγαλδίδνπλ παληνχ ηελ απηνλνκία ηεο Μαθεδνλίαο. Δμαηηίαο ησλ παξαπάλσ
ιφγσλ, νη δηπισκαηηθέο ζρέζεηο ησλ θξαηψλ εμαθνινχζεζαλ γηα πνιιά ρξφληα λα
είλαη ηεηακέλεο. ΢ηελ επηαεηία ηεο θπβέξλεζεο ησλ ζπληαγκαηαξρψλ νη ΢θνπηαλνί
θαηεγνξνχζαλ δηεζλψο ηελ Διιάδα φηη δήζελ εμφλησλε ζπζηεκαηηθά ηελ
(αλχπαξθηε) καθεδνληθή κεηνλφηεηα.
Σν 1974 έγηλε κεηαξξχζκηζε ηνπ ΢πληάγκαηνο ηεο Γηνπγθνζιαβίαο θαη δφζεθαλ
πξνλφκηα ζηηο γηνπγθνζιαβηθέο νκνζπνλδίεο. Δπσθειήζεθαλ νη ΢θνπηαλνί πνπ
επέηεηλαλ ηελ πξνπαγάλδα ηνπο θαη ηε δηάδνζε βαξχηαησλ ζπθνθαληηψλ ζε βάξνο
ηεο Διιάδαο. Ζ πξνπαγάλδα είρε θαη πάιη σο ζθνπφ ηελ πξνζάξηεζε φιεο ηεο
Μαθεδνλίαο ζην δηθφ ηνπο θξάηνο. Οη πξφζθπγεο ηνπ Γεκνθξαηηθνχ Διιεληθνχ
΢ηξαηνχ, νη Αηγαηάηεο, εμέδσζαλ δεθάδεο έληππα, βηβιία θαη πιαζηνγξαθεκέλεο
ηαηλίεο παξνπζηάδνληαο κε ςεχηηθα ζηνηρεία φηη δήζελ ππέθεξαλ πάξα πνιιά απφ
ηνπο Έιιελεο θαη αγσλίδνληαλ εξσηθά γηα λα απειεπζεξψζνπλ ηε Μαθεδνλία απφ ην
δπγφ ηεο Διιάδαο.
Ζ νμχηεηα ησλ ζρέζεσλ Διιάδαο θαη Γηνπγθνζιαβίαο άξρηζε λα ππνρσξεί κε ρξήζε
δηπισκαηηθψλ κέζσλ ηε δεθαεηία ηνπ 1980. Σν Γεθέκβξην ηνπ 1982 επεηξάπε ν
επαλαπαηξηζκφο ησλ ειιήλσλ πνιηηηθψλ πξνζθχγσλ πνπ δελ είραλ ζπκπξάμεη κε ην
Σίην θαηά ηεο Διιάδαο ζηε δεθαεηία 1940-1950.
Παξά ηελ επίδεημε ησλ θαιψλ πξνζέζεψλ καο, ν εθπξφζσπνο ησλ Γηνπγθνζιάβσλ
ζηε ΢χλνδν ηεο Γ.Α.΢.Δ. ζηελ Κνπεγράγε ην 1990 θαη ν αληηπξφζσπνο ησλ ΢θνπίσλ
ζηε Μφζρα ην 1991 θαηήγγεηιαλ ηελ Διιάδα γηα δήζελ ζθιεξή θαη απάλζξσπε
κεηαρείξηζε ηεο (αλχπαξθηεο) καθεδνληθήο κεηνλφηεηαο. Ο ηφηε Τπνπξγφο
Δμσηεξηθψλ Μηιηηάδεο Έβεξη δήισζε θαη ζηελ Διιεληθή Βνπιή ην απηνλφεην, φηη
δειαδή δελ ππάξρεη καθεδνληθή κεηνλφηεηα ζηελ Διιάδα.
Σελ επεθηαηηθή ηαθηηθή ηεο Γηνπγθνζιαβίαο ηε δηέγλσζε ήδε νξζά απφ ην 1950 ε
πξεζβεία ηεο Ακεξηθήο ζην Βειηγξάδη. ΢ε έγγξαθφ ηεο πξεζβείαο πξνο ην Τπνπξγείν
Δμσηεξηθψλ ησλ Ζ.Π.Α. ην Μάην ηνπ 1950 αλαθέξνληαη ηα εμήο: «΋πσο έρεη ππφςε
ηνπ ην Τπνπξγείν, επηδίσμε ηνπ Γηνπγθνζιαβηθνχ Κ.Κ., ζηα πιαίζηα ησλ θηινδνμηψλ
ηνπ γηα δεκηνπξγία θάπνηα κέξα κηαο Ννηηνζιαβηθήο Οκνζπνλδίαο, είλαη λα
απνξξνθήζεη ηηο ειιεληθέο θαη βνπιγαξηθέο πεξηνρέο θαη ηνπο θαηνίθνπο ηνπο ζηελ
ήδε ππάξρνπζα γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο». Γπζηπρψο, κεηά απφ
56 ρξφληα, νη Ζ.Π.Α., αλαγλσξίδνληαο ην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ κε ην φλνκα
«Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο», έδσζαλ λέα ηξνθή ζηηο θηινδνμίεο ησλ ΢θνπηαλψλ
θαη δξνκνιφγεζαλ λέεο δπζκελείο εμειίμεηο γηα ηελ εηξήλε ζηα Βαιθάληα, παξά ην
γεγνλφο φηη επηζπκνχλ λα εκθαλίδνληαη σο ρψξα πνπ εξγάδεηαη γηα ηελ εδξαίσζε ηεο
παγθφζκηαο εηξήλεο.
Σα ΢θφπηα, αλ θαη είλαη δεκηνχξγεκα θαη ζπιάρλν ηεο ΢νβηεηηθήο Έλσζεο, ζήκεξα
ππνθιίλνληαη κπξνζηά ζηηο Ζ.Π.Α. (peki efedim) θαη παξαρσξνχλ γε θαη χδσξ ζε
απηέο σο αληάιιαγκα γηα ηε ιήςε βνήζεηαο ζε φ,ηη αθνξά ηελ πξαγκάησζε ησλ
ηκπεξηαιηζηηθψλ επηδηψμεψλ ηνπο. Οη Ζ.Π.Α., ππνζάιπνληαο ελ γλψζεη ηνπο ηηο
παξαπάλσ επηδηψμεηο ησλ ΢θνπηαλψλ, δηαηεξνχλ αλακκέλν έλα θπηίιη, πνπ κπνξεί
νπνηεδήπνηε λα επηθέξεη κία λέα έθξεμε ζηα Βαιθάληα. Σν φηη πξφθεηηαη γηα έλα
θπηίιη αλακκέλν θαη επηθίλδπλν, γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ, αλ θαλείο
παξαθνινπζήζεη ηηο ζπρλέο νμχλζεηο ζηηο δηπισκαηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ Διιάδαο θαη
΢θνπίσλ ή θαη κεηαμχ Βνπιγαξίαο θαη ΢θνπίσλ.
Έλα απιφ παξάδεηγκα απφ ηελ θαζεκεξηλή δσή αξθεί λνκίδσ γηα λα ζθηαγξαθήζεη ην
πφζν εχθνιν είλαη, απφ ηελ παξαπάλσ νμπκέλε ζρέζε λα πξνθχςεη κία αιεζηλή
ζχξξαμε. Δίζαη π.ρ. ηδηνθηήηεο απφ ηεο ηδξχζεσο ηεο νηθνγέλεηάο ζνπ, κε αηξάληαρηα
ζηνηρεία, επίζεκα ζπκβφιαηα, κάξηπξεο θ.ιπ. ελφο αμηφινγνπ θηήκαηνο ή ελφο
αλαληηθαηάζηαηνπ νηθνγελεηαθνχ θεηκειίνπ. Ξαθληθά εκθαλίδεηαη έλαο παξάινγνο,
θαη ηζρπξίδεηαη φηη ην αθίλεην ή ην θεηκήιην είλαη δηθφ ηνπ. Σν δηεθδηθεί κε θάζε
αζέκηην ηξφπν θαη ζέιεη λα ζνπ ην πάξεη κε ην έηζη ζέισ, ρσξίο θακηά ινγηθή
δηθαηνινγία. ΢ε ζπθνθαληεί παληνχ θαη δηαζχξεη ην φλνκά ζνπ ζε φινπο. Πψο ζα ηνπ
θεξζείο; ΋ζε αλσηεξφηεηα θαη ππνκνλή θη αλ έρεηο ζα αγαλαθηήζεηο, ζα εμνξγηζζείο.
Αλ δελ ζσθξνληζζεί κε ην θαιφ θαη ηε ινγηθή ζα ηνπ αληηκηιήζεηο. ΢ε θάπνηα ζηηγκή
ίζσο ράζεηο αθφκε θαη ηελ ςπρξαηκία ζνπ θαη ηνλ ρηππήζεηο. Σν ίδην ζπκβαίλεη κε
ηνπο ΢θνπηαλνχο, νη νπνίνη δηεθδηθνχλ απφ ηελ Διιάδα θαη ηε Βνπιγαξία ηα ηκήκαηα
ηεο Μαθεδνλίαο, ρσξίο θαλέλα λνκηκνπνηεηηθφ έξεηζκα, αθνχ πνηέ δελ ήηαλ δηθά
ηνπο. Οη ζπθνθάληεο θαη ζθεηεξηζηέο ΢θνπηαλνί ζηξέθνληαη ελαληίνλ ηεο Διιάδαο κε
βαξχηαηεο εγθιεκαηηθέο θαηεγνξίεο. Ζ Διιάδα έθαλε θαη θάλεη ηψβεην ππνκνλή,
ηνπο αλέρεηαη θαη δελ θηλήζεθε πνηέ πξαγκαηηθά απεηιεηηθά ελαληίνλ ηνπο. Μέρξη
πφηε φκσο ζα θάλεη ππνκνλή;
Σν εξψηεκα είλαη βέβαηα, πψο δηθαηνινγείηαη, θξάηε πνπ ζεσξνχληαη πνιηηηζκέλα
θαη πξνεγκέλα ζηηο επηζηήκεο θαη ζηε γλψζε ηεο ηζηνξίαο λα πεξηζάιπνπλ ηνπο
ςεχηεο θαη λα ηάζζνληαη κε ην κέξνο ησλ ζθεηεξηζηψλ θαη ζπθνθαληψλ. Πψο
δηθαηνινγείηαη, ιανί πνπ πξνάρζεθαλ πλεπκαηηθά, εμειίρζεθαλ πνιηηηζκηθά θαη
μέξνπλ λα δηαβάδνπλ ηζηνξία λα θέξνληαη ζαλ αγξάκκαηνη κπξνζηά ζηελ ηζηνξηθή
αιήζεηα. Σν ςεπδεπίγξαθν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ έρεη αλαγλσξηζηεί ήδε δπζηπρψο απφ
πνιιά κέιε ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο.
Ο δηαθεθξηκέλνο αξραηνιφγνο θαζεγεηήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Κέηκπξηηδ
Νηθφιανο Υάκνπλη επεζήκαλε θάπνηε ζε έλα ζπλέδξην, φηη ε «ηπρφλ αλαγλψξηζε ηεο
Γεκνθξαηίαο ησλ ΢θνπίσλ ππφ ηελ επσλπκία ‘Μαθεδνλία’ ζα απνηειέζεη
επηβξάβεπζε κηαο πξνζπάζεηαο παξαπνηήζεσο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη βηαζκνχ ηεο
ηζηνξηθήο αιεζείαο». Έρεη απφιπην δίθαην. Παξαβηάζηεθε ε ηζηνξηθή αιήζεηα θαη
επηβξαβεχηεθε ε παξαπνίεζή ηεο απφ φζνπο αλαγλψξηζαλ ηα ΢θφπηα κε ηελ
επσλπκία «Μαθεδνλία», απνδεηθλχνληαο έηζη φηη δελ γλσξίδνπλ νχηε θαλ ηε
ζηνηρεηψδε ηζηνξία ησλ ιαψλ ησλ Βαιθαλίσλ, παξφηη δηαθεκίδνληαη σο πξνεγκέλα
ζηηο θηινινγηθέο θαη ηζηνξηθέο επηζηήκεο θξάηε.

Ζ πεξίπησζε κνηάδεη κε απηήλ ηνπ ισπνδχηε, ν νπνίνο, θαηά ηε ιατθή παξνηκία,

θιέβεη θαη ηαπηφρξνλα θσλάδεη γηα λα θνβίζεη ην λνηθνθχξε. Οη γείηνλέο καο
ζθεηεξίδνληαη ηελ έλδνμε ηζηνξία καο, ηελ πνιηηηζηηθή καο θιεξνλνκηά θαη ηα εζληθά
καο ζχκβνια, θαη ηαπηφρξνλα θξαπγάδνπλ γηα λα εκθαλίζνπλ πξνο ηα έμσ ηελ εηθφλα
αλζξψπνπ πνπ έρεη δίθην. Φσλάδνπλ ζξαζχηεηα θαη δηακαξηχξνληαη δηεζλψο, γηαηί
αληηδξνχκε ζηελ επεθηαηηθή βνπιηκία ηνπο. Δμήληα θαη πιένλ ρξφληα θάλεη ε Διιάδα
ππνκνλή, πεξηκέλνληαο λα πξπηαλεχζεη ε ινγηθή, αιιά απηνί ζπλερίδνπλ λα
ρξεζηκνπνηνχλ θάζε αζέκηην κέζν γηα λα αθαηξέζνπλ ην αλαπφζπαζην εδψ θαη ηξεηο
ρηιηάδεο ρξφληα ηκήκα ηεο Διιάδαο, ηε Μαθεδνλία. Γελ ζπληζηά ε ζπκπεξηθνξά απηή
βξαδπθιεγή βφκβα γηα ηα Βαιθάληα;
Ζ παξαπάλσ θαηάζηαζε έρεη ηεζεί ππφςε ησλ θαηαζηαηηθψλ νξγάλσλ ηνπ Ο.Ζ.Δ.
πνιιέο θνξέο κέρξη ζήκεξα. Έηζη, π.ρ., ν λπλ πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο Κάξνινο
Παπνχιηαο ζε επηζηνιή ηνπ πξνο ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα ηνπ Ο.Ζ.Δ. Μπνχηξνο Γθάιη
ζηηο 5-11-1993 (θαη ππφ ηελ ηδηφηεηα ηφηε ηνπ Τπνπξγνχ Δμσηεξηθψλ) ηφληδε νξζά ηα
εμήο: «Απεηιή ελαληίνλ ηεο εηξήλεπζεο ζηελ πεξηνρή δελ απνηειεί κφλνλ ην φλνκα
ηνπ θξάηνπο, αιιά θαη κηα ζεηξά ελεξγεηψλ, πνπ μεθίλεζαλ κε ην ζθεηεξηζκφ ηνπ
νλφκαηνο ηεο Μαθεδνλίαο, ηελ απφπεηξα δεκηνπξγίαο ελφο ηζηνξηθά αλππάξθηνπ
έζλνπο, θαη θαηέιεμαλ ζε εδαθηθέο δηεθδηθήζεηο, ηδηαίηεξα ελαληίνλ ηεο Μαθεδνλίαο,
κηαο βφξεηαο επαξρίαο ηεο Διιάδαο.»34

D. Καταγραφή και αντίκρουςη των ςκοπιανών επιχειρημάτων άρνηςησ τησ

ελληνικότητασ τησ Μακεδονίασ

Οη ΢θνπηαλνί αξλνύληαη ηελ ειιεληθή ηαπηόηεηα ηεο Μαθεδνλίαο,

πξνβάιινληαο κία ζεηξά αζηήξηθησλ επηρεηξεκάησλ. Δηδηθόηεξα:

1. Η παξαπνίεζε ησλ βνξείσλ ζπλόξσλ ηεο Διιάδαο

Μφλν νη ηζηνξηθνί θαη γεσγξάθνη Φεπδφ-΢θχιαμ, Έθνξνο, Γηνλχζηνο Καιιηθψληνο,

Γηνλχζηνο ν Πεξηεγεηήο θαη Γηθαίαξρνο πεξηνξίδνπλ ηα ζχλνξα ηεο αξραίαο Διιάδαο
απφ ηελ Ακβξαθία πφιε κέρξη ηνλ Πελεηφ πνηακφ. Αλ εξεπλήζνπκε ηνπο άιινπο
αξραίνπο ζπγγξαθείο ζα δηαπηζηψζνπκε φηη απηνί εληάζζνπλ νκφθσλα ηε Μαθεδνλία
ζηελ Διιάδα θαη αλαγλσξίδνπλ εζλνινγηθά απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ ηνπο
Μαθεδφλεο σο Έιιελεο. ΋ινη γξάθνπλ μεθάζαξα φηη ε αξραία Διιάδα ζπλφξεπε
βφξεηα κε ηνπο Ηιιπξηνχο θαη ηνπο Θξάθεο. Σα ζχλνξά ηεο έθζαλαλ κέρξη ην
΢ηξπκφλα πνηακφ θαη ηελ νξνζεηξά ηεο Πίλδνπ. Οη καξηπξίεο γηα ηελ ειιεληθφηεηα
ηεο Μαθεδνλίαο είλαη πξάγκαηη ακέηξεηεο. Έηζη, π.ρ., ν Ζξφδνηνο, αλαθεξφκελνο
ζηνλ 5ν αηψλα π.Υ., αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά φηη νη Μαθεδφλεο ήηαλ Έιιελεο,
κηινχζαλ ηελ ειιεληθή γιψζζα, είραλ ειιεληθά νλφκαηα, ιάηξεπαλ ηνπο Γψδεθα
Θενχο ησλ Διιήλσλ θαη ζπκπεξηθέξνληαλ ζ’ φιεο ηηο εθδειψζεηο ηνπ σο Έιιελεο.
Καηά φκνην ηξφπν, ε Μαθεδνλία ζπγθαηαιέγεηαη ζηελ Διιάδα θαη απφ ηνπο πνηεηέο
΋κεξν, Ζζίνδν, Δπξηπίδε θ.ιπ.
Ο ηζηνξηθφο Πνιχβηνο γξάθεη: «΋ζνη Μαθεδφλησλ θαη ηελ άιιελ Διιάδα
θαηέρνπζηλ»35. Ο Γηνλχζηνο ζηηο «νηθνπκεληθέο πεξηεγήζεηο» ηνπ ζέηεη σο φξην ηεο
Διιάδαο ηε Θξάθε θαη ηνλ Χξηθφλ, δειαδή ηελ Ήπεηξν. Ο γεσγξάθνο ΢ηξάβσλ,
πξνθεηκέλνπ λα πεξηγξάςεη ην ππφινηπν ηκήκα ηεο Δπξψπεο, δηεπθξηλίδεη, φηη «εζηί
κέλ νπλ Eιιάο θαί ε Mαθεδνλία», ηελ νπνία ζηε ζπλέρεηα, γηα γεσγξαθηθνχο θαη
κφλν ιφγνπο, εμεηάδεη καδί κε ηηο γεηηνληθέο ρψξεο. Καζνξίδεη ηα ζχλνξα ηεο
Μαθεδνλίαο απφ ηε Αδξηαηηθή ζάιαζζα κέρξη ηνλ Δχξν πνηακφ θαη ηελ πφιε ησ
Κπςειψλ. Απφ βνξξά κε κηα λνεηή επζεία κέζα απφ ην φξνο Βεξηίζθν, ην ΢θάξδν,
ηνλ ΋ξβηιν, ηε Ρνδφπε θαη ηνλ Αίκν. Σα βνπλά απηά, μεθηλψληαο απφ ηνλ Αδξηαηηθφ
θφιπν εθηείλνληαη ζε επζεία γξακκή έσο ηνλ Δχμεηλν, δηακνξθψλνληαο κηα κεγάιε
ρεξζφλεζν πξνο λφην καδί κε ηε Θξάθε, Μαθεδνλία Ήπεηξν θαη Αραΐα. Απφ λφην
ζχλνξν είλαη ε Δγλαηία νδφο πνπ μεθηλάεη απφ ην Γπξξάρην θαη νδεχεη πξνο Αλαηνιή
έσο ηε Θεζζαινλίθε. Έηζη απηφ ην ζρήκα ηεο Μαθεδνλίαο πιεζηάδεη πνιχ ην
παξαιιειφγξακκν36.
Ο πνηεηήο Αηζρχινο ζηελ αξραηφηεξε ηξαγσδία ηνπ, ηηο «Ηθέηηδεο», παξνπζηάδεη ηε
Μαθεδνλία, απφ ηελ Πίλδν θαη ηε Γσδψλε κέρξη ηελ θνηιάδα ηνπ πνηακνχ
΢ηξπκφλα, σο πεξηνρή ηεο Διιάδαο37.
Καηά ηελ παιαηά ζπλήζεηα, πνιινί ζπγγξαθείο νλφκαδαλ ηνπο Μαθεδφλεο σο
Πειαζγνχο, επεηδή ηνχηνη είραλ εγθαηαζηαζεί ζηελ πεξηνρή ησλ Πειαζγψλ.
Ζ Μαθεδνλία ρσξηδφηαλ βέβαηα απφ ηε λφηηα Διιάδα κε παλχςειεο νξνζεηξέο, νη
νπνίεο ηελ απνκφλσλαλ, πεξηνξίδνληαο αλαγθαία θαη ηελ ηαθηηθή επηθνηλσλία ησλ
Μαθεδφλσλ κε ηνπο ππφινηπνπο Έιιελεο. Ο δηαρσξηζκφο φκσο απηφο δελ ήηαλ
εζλνινγηθφο, αιιά κφλν γεσγξαθηθφο. Παξαπέξα, νη Μαθεδφλεο αληηκεησπίδνληαλ
δηαθξηηηθά θαη ιφγσ ηεο ζηάζκεο ηεο παηδείαο ηνπο, ηνπ βαζηιηθνχ πνιηηεχκαηφο ηνπο
θαη ηεο ζπγθερπκέλεο κπζνινγηθήο θαηαγσγήο ηνπ γελάξρε ηνπο Μαθεδφλα. Καλείο
φκσο δελ ακθηζβεηνχζε, φηη ε Μαθεδνλία ήηαλ Διιάδα, θαη κάιηζηα πεγή ηεο
Διιάδαο, δηφηη απφ ηε Μαθεδνλία δηαζθνξπίζηεθαλ νη Γσξηείο ζηα ππφινηπα
ειιεληθά εδάθε.
Ο πξνζδηνξηζκφο «καθεδνληθφο - καθεδνληθή» ήηαλ ηνπηθφο θαη φρη εζλνινγηθφο. ΢ε
φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο νη Έιιελεο νλφκαδαλ ηνπο εαπηνχο ηνπο πξψηα κε ην
φλνκα ηεο πεξηνρήο ή ηεο πφιεσο πνπ θαηνηθνχζαλ (π.ρ. Αζελαίνη, Θεβαίνη,
΢παξηηάηεο), ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη δελ ήηαλ Έιιελεο. Ζ ειιεληθή εζληθφηεηα
ήηαλ απηνλφεηε, θαη γη’ απηφλ αθξηβψο ην ιφγν δελ ζεσξνχζε θαλείο αλαγθαίν λα
ηελ επαλαιακβάλεη ζπλέρεηα. Σα νλφκαηα ησλ μερσξηζηψλ θξαηψλ ηεο αξραίαο
Διιάδαο, π.ρ. ΢πάξηε, Αζήλα, Θήβα, Θεζζαιία, Αραΐα, Αηησιναθαξλαλία,
Μαθεδνλία, Βνησηία, δελ είραλ ηελ εζλνινγηθή έλλνηα μερσξηζηήο θπιήο, αιιά ηε
γεσγξαθηθή έλλνηα κηαο πεξηνρήο ηεο Διιάδαο. Ήηαλ ηα νλφκαηα ησλ πφιεσλ θαη
ησλ πεξηνρψλ ζηηο νπνίεο θαηνηθνχζαλ Έιιελεο38. Απφ πνιιέο ηζηνξηθέο πεγέο
απνδεηθλχεηαη κε ελάξγεηα φηη ηα αξραία ζχλνξα ηεο Διιάδαο έθηαλαλ κέρξη ηελ
Ηιιπξία θαη ηε Θξάθε Οη ΢θνπηαλνί δηαζηξέθνπλ απηέο ηηο ηζηνξηθέο πεγέο γηα λα
παξνπζηάζνπλ ηελ αιήζεηα σο ςεχδνο θαη ην ςεχδνο σο αιήζεηα. Δπηδηψθνπλ λα
ζπζθνηίζνπλ ηελ ηζηνξηθή πξαγκαηηθφηεηα κε θάζε αζέκηην κέζν.

2. Η επίθιεζε ησλ ύβξεσλ ηνπ Γεκνζζέλε («βάξβαξνη») θαηά ησλ Μαθεδόλσλ

Οη ΢θνπηαλνί, πξνθεηκέλνπ λα ζηεξίμνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ ηνπο φηη νη Μαθεδφλεο δελ

ήηαλ Έιιελεο αιιά «βάξβαξνο» ιαφο, επηθαινχληαη ηελ πβξηζηηθή ιέμε «βάξβαξνο»
πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν εκπαζήο ξήηνξαο Γεκνζζέλεο γηα λα ραξαθηεξίζεη ην βαζηιέα
ησλ Μαθεδφλσλ Φίιηππν Β΄. Έηζη φκσο απνκνλψλνπλ κία ιέμε, ρσξίο λα εμεηάδνπλ
νχηε ηα ζπκθξαδφκελα ηεο νχηε ηηο ζθνπηκφηεηεο πνπ εμππεξεηνχζε ε ρξήζε ηεο
νχηε ηηο ζπλζήθεο θάησ απφ ηηο νπνίεο εθζηνκίζζεθε.
Πξάγκαηη, ε χβξηο «βάξβαξνο» δελ ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ην Γεκνζζέλε κε
εζλνινγηθή, αιιά κε πνιηηηζηηθή ζεκαζία. Ο Γεκνζζέλεο μεζηφκηζε ηε
ζπγθεθξηκέλε ιέμε θαηά ηνπ Φηιίππνπ Β΄, ζέινληαο θπξίσο λα ηνλίζεη ηε
ππνβαζκηζκέλε παηδεία ησλ Μαθεδφλσλ ζε ζρέζε κε απηή ησλ Αζελαίσλ. Σφζν
ήηαλ ην κίζνο πνπ έηξεθε άιισζηε ν ξήηνξαο θαηά ηεο Μαθεδνλίαο, πνπ ππνζηήξηδε
φηη δελ έπξεπε λα αγνξάδνπλ νη Αζελαίνη απφ απηήλ νχηε αλδξάπνδν (: δνχιν απφ
αηρκαισζία).
Οη πςειήο πνιηηηζκηθήο ζηάζκεο πφιεηο, φπσο π.ρ. ε Αζήλα, έθξηλαλ ζπρλά, ηδίσο
θαηά ηελ πεξίνδν ηεο αθκήο ηνπο, ηελ ειιεληθφηεηα ησλ θαηνίθσλ ησλ άιισλ
πφιεσλ κε θξηηήξην ηελ πνιηηηζκηθή ηνπο πξφνδν. Ο Θνπθπδίδεο π.ρ. ρξεζηκνπνηεί ηε
ιέμε «βάξβαξνο» γηα ηελ ειιεληθή θπιή ησλ Υαφλσλ ιφγσ ηεο θαηψηεξεο
πνιηηηζκηθήο ζηάζκεο απηψλ. Ο Αγήζαλδξνο κεηαρεηξίδεηαη ηε ιέμε «βαξβάξνπο»
γηα ηνπο Έιιελεο Βνησηνχο θαη Θεζζαινχο. Με ην ίδην ζθεπηηθφ νη ηζηνξηθνί
Θνπθπδίδεο θαη Πνιχβηνο ραξαθηεξίδνπλ επίζεο σο «βάξβαξνπο» ηνπο Έιιελεο
Αηησινχο θαη Θεζπξσηείο39.
΢ηελ αξραηφηεηα, αλαθέξεη ν Ηζνθξάηεο, ζπλεζίδνληαλ λα πξνηάζζνπλ κεξηθνί
πνιηηηζκηθά θη φρη εζλνινγηθά θξηηήξηα γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ειιεληθφηεηαο ησλ
πφιεσλ: «Tνζνχηνλ δ’απνιέινηπελ ε πφιηο εκψλ πεξί ηφ θξνλείλ θαη ιέγεηλ ηνχο
άιινπο αλζξψπνπο, ψζηε ... θαη ην ησλ Διιήλσλ φλνκα πεπνίεθε κεθέηη ηνπ γέλνπο,
αιιά ηεο δηαλνίαο δνθείλ είλαη, θαη κάιινλ Έιιελαο θαιείζζαη ηνπο ηεο παηδεχζεσο
ηεο εκεηέξαο, ή ηνχο ηεο θνηλήο θχζεσο κεηέρνληαο»40.
Ήηαλ λννηξνπία ησλ Διιήλσλ, γξάθεη επίζεο ν Κνχξηηνο ζηελ ηζηνξία ηνπ, φηη «νη
Έιιελεο ησλ δνθίκσλ ρξφλσλ ζθφδξα δπζαξέζησο είρνλ πξνο παλ μελφηξνπνλ ελ ηε
γιψζζε θαη ηνηο ήζεζη, φζελ ζπλήζσο αληηδηέζηειινλ εαπηνχο πξνο πάληαο ηνπο
εθηφο θαη απερσξίδνλην ζηελφηεξνλ ηνπ αιεζνχο, ψζηε θαη ζπγγελή θχιια σο
αιινδαπά θαη βάξβαξα ππειάκβαλνλ. Σν μελφηξνπνλ δε ηνχην ζηεξίδεηαη επί ηεο
δηαθνξάο ηνπ πνιηηηζκνχ θαη δη’ απηφ ην πεξί ηνχην αίζζεκα δελ δχλαηαη λα
ζεσξείηαη σο αιεζέο θξηηήξην ησλ εζληθψλ ζρέζεσλ.»41 Ο πνιηηηζκηθφο δηαρσξηζκφο
ησλ Μαθεδφλσλ απφ ηε Νφηηα Διιάδα νθεηιφηαλ ζην γεγνλφο, φηη νη Μαθεδφλεο,
ιφγσ ηεο απαζρνιήζεψο ηνπο κε ηε γεσξγία θαη ηελ θηελνηξνθία, πζηεξνχζαλ ζηελ
παηδεία πξν ηνπ 5νπ αηψλα π.Υ. θαη δελ είραλ λα παξνπζηάζνπλ πνηεηέο, θηινζφθνπο,
λνκνζέηεο, θαιιηηέρλεο, θ.ιπ. φπσο ε Αζήλα.
Ο θνξπθαίνο ησλ αηηηθψλ ξεηφξσλ Τπεξείδεο, παξ’ φηη ήηαλ θαηά ηεο θηιηθά
πξνζθείκελεο πξνο ηνπο Μαθεδφλεο κεξίδαο ησλ Αζελαίσλ, δελ ραξαθηεξίδεη ζε
θαλέλα ζεκείν ηνπ επηηαθίνπ ηνπ ηνπο Μαθεδφλεο σο βάξβαξνπο, αιιά ηνπο
απνδέρεηαη, φπσο θαη ε πιεηνλφηεηα ησλ ζπγγξαθέσλ, σο πνιηηηζκέλνπο Έιιελεο.
Ζ ππεξνςία κεξηθψλ ξεηφξσλ θαη ηζηνξηθψλ, ζαλ ην Γεκνζζέλε, πνπ πξφηαζζαλ
ηνπο πνιηηηζκηθνχο ιφγνπο θη φρη ηνπο εζλνινγηθνχο ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο
ειιεληθφηεηαο ησλ θπιψλ ηεο αξραίαο Διιάδαο, δεκηνχξγεζε ην πξφβιεκα ηνπ
θαζνξηζκνχ ησλ ζπλφξσλ ηεο, αθνχ νη ίδηεο ειιεληθέο θπιέο άιινηε
ραξαθηεξίδνληαλ νκφθπιεο θαη άιινηε αιιφθπιεο, αλάινγα κε ηα ζπκθέξνληα ησλ
πξσηαγσληζηξηψλ πφιεσλ γξάθεη ν Υαηδεδάθεο42.
Ο Γεκνζζέλεο ραξαθηήξηζε επίζεο ην Φίιηππν Β΄ «βάξβαξν» κε ηελ πνιηηηζηηθή
έλλνηα ηνπ φξνπ, επεηδή απηφο είρε πνιηνξθήζεη θαη θαηαζηξέςεη ηηο αζελατθέο
απνηθίεο ζηα παξάιηα ηεο Υαιθηδηθήο, νη νπνίεο ηνπ είραλ αληηζηαζεί πεηζκαηηθά.
Παξαπέξα, ζα πξέπεη θαλείο λα ιάβεη ππφςε ηνπ, φηη νη Μαθεδφλεο θαηειάκβαλαλ ηηο
πφιεηο ηεο λφηηαο Διιάδαο ηε κία κεηά ηελ άιιε. Σν πλεπκαηηθφ θαη πνιηηηζηηθφ
θέληξν ηεο Διιάδαο κεηαηνπηδφηαλ ηαρχηαηα απφ ηελ Αζήλα θαη ηηο άιιεο πφιεηο
ζηελ πξσηεχνπζα ηεο Μαθεδνλίαο, ηελ Πέιια. Πνιινί ζνθνί ηζηνξηθνί, ξήηνξεο θαη
κεγάινη θαιιηηέρλεο θηινμελνχληαλ ζηα αλάθηνξα ησλ βαζηιέσλ ηεο Μαθεδνλίαο,
ελψ ν κεγάινο ξήηνξαο Γεκνζζέλεο παξαγθσληδφηαλ. Δλφςεη απηψλ ησλ δεδνκέλσλ
ε έρζξα, ην κίζνο θαη ε δήιηα πνπ αλαδχνληαη απφ ηνπο πβξηζηηθνχο θαηά ησλ
Μαθεδφλσλ ιφγνπο ηνπ Γεκνζζέλε δελ είλαη δχζθνιν λα εμεγεζνχλ.
Παξ’ φια απηά ν Γεκνζζέλεο ζηνπο ελλέα ιφγνπο ηνπ θαηά ηνπ βαζηιηά ησλ
Μαθεδφλσλ Φηιίππνπ Β΄ δχν κφλνλ θνξέο ηνλ ραξαθηεξίδεη «βάξβαξν» κε
πνιηηηζηηθή ζεκαζία. O Otto Abel γξάθεη ραξαθηεξηζηηθά: «Οη εθθξάζεηο ηνπ
Γεκνζζέλε πξνέξρνληαη απφ θνκκαηηθφ αληαγσληζκφ θαη γη’ απηφ ζηελ έξεπλα ηνπ
πξνβιήκαηφο καο έρνπλ κηθξή ζεκαζία, ελψ απφ εζλνινγηθήο πιεπξάο δελ έρνπλ
θακηά ζεκαζία». Θα δηακαξηπξφηαλ επίζεο ν Γεκνζζέλεο ζηνλ «Πεξί Δηξήλεο» ιφγν
ηνπ αλ νη Μαθεδφλεο δελ κηινχζαλ ειιεληθά θαη δελ ήηαλ Έιιελεο. Θα σξπφηαλ ζαλ
ιηνληάξη φηαλ έγηλαλ νη Μαθεδφλεο ελεξγφ κέινο ζηελ Ακθηθηηνλία ησλ Γειθψλ,
ζηελ νπνία απαγνξεπφηαλ ξεηψο λα εηζέξρνληαη κε Έιιελεο.
Οη ΢θνπηαλνί, ζε άξζξν ηνπο κε ηίηιν «The language of Macedonians»,
ππνζηεξίδνπλ, φηη «νη Έιιελεο ηνπ 5νπ αηψλα π.Υ. αλαγλψξηδαλ ηνπο Μαθεδφλεο
ζαλ έλα έζλνο κε θαζνξηζκέλε ηαπηφηεηα αιιά γεληθψο εκθαλίδνληαλ λα ηνπο
ζεσξνχλ σο βαξβάξνπο». Γηα λα ζηεξίμνπλ ηελ άπνςή ηνπο παξαπέκπνπλ ζην
Θνπθπδίδε. Γηαβάδνληαο φκσο ν αλαγλψζηεο ην ρσξίν ηεο ζρεηηθήο παξαπνκπήο
εμάγεη ην εληειψο αληίζεην ζπκπέξαζκα, φηη δειαδή ζ’ απηφ γίλεηαη αληηδηαζηνιή
ησλ βαξβάξσλ απφ ηνπο Μαθεδφλεο θαη ηνπο Υαιθηδείο. ΢ε κεηάθξαζε ην επίκαρν
ρσξίν έρεη σο εμήο : «Σν ζχλνιν ησλ Διιήλσλ νπιηηψλ αλέξρνληαλ ζε ηξεηο ρηιηάδεο
πεξίπνπ, θη αθνινπζνχζαλ νη ηππείο ησλ Μαθεδφλσλ θαη ησλ Υαιθηδέσλ, ζρεδφλ
ρίιηνη, θαη πιήζνο απφ βαξβάξνπο»43. Ο Θνπθπδίδεο μερσξίδεη δειαδή θαζαξά ηνπο
Μαθεδφλεο θαη ηνπο Υαιθηδείο απφ ηνπο βαξβάξνπο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ
εθζηξαηεία. Θα ήηαλ άιισζηε πνηέ δπλαηφλ λα ραξαθηήξηδε ν Θνπθπδίδεο ηνπο
Μαθεδφλεο βαξβάξνπο, ηε ζηηγκή πνπ ν ίδηνο έδεζε κε απηνχο είθνζη πεξίπνπ ρξφληα
ζηα κεηαιιεία ρξπζνχ πνπ είρε κεηαμχ Παιαηνρσξίνπ θαη Νηθήζηαλεο ζην Παγγαίν;
Οη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ βάξβαξνη, δηφηη μερψξηδαλ ζηα ήζε θαη ζηα έζηκα απφ ηνπο
βαξβάξνπο ιανχο. Οη λφκνη θαη ηα ήζε θαη έζηκα ησλ Μαθεδφλσλ, φπσο απηά
θαηαγξάθνληαη ζηα ζπγγξάκκαηα ησλ αξραίσλ ζπγγξαθέσλ (π.ρ. ηνπ Ζξνδφηνπ, ηνπ
Αξξηαλνχ, ηνπ Γηφδσξνπ, ηνπ Πινπηάξρνπ, ηνπ Ρνχθνπ θαη άιισλ) ζπκθσλνχλ κε
ηνπο λφκνπο θαη ηα ήζε θαη έζηκα ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ. Γηαθέξνπλ ξηδηθά απφ ηνπο
λφκνπο θαη ηα έζηκα ησλ Ηιιπξηψλ, ησλ Πεξζψλ θαη άιισλ βαξβάξσλ ιαψλ ηεο
επνρήο εθείλεο. ΢ηνπο πεξζηθνχο πνιέκνπο νη Μαθεδφλεο είραλ ηνλ ίδην νπιηζκφ κε
φινπο ηνπο Έιιελεο θαη αληηηάρζεθαλ θαηά ησλ Πεξζψλ κε ηε ζέιεζή ηνπο σο
ειεχζεξνη άλδξεο θαη φρη σο δνχινη. Με ηε ζέιεζή ηνπο νη Μαθεδφλεο ζηξαηηψηεο
εθζηξάηεπζαλ θαηά ησλ Πεξζψλ. Γελ νδεγήζεθαλ κε ηε βία ζαλ αγέιε, φπσο νη
βάξβαξνη Πέξζεο.
Ο Μαθεδφλεο βαζηιείο δελ δίθαδαλ απζαίξεηα, αιιά ν εθάζηνηε θαηεγνξνχκελνο
απνινγνχληαλ ελψπηνλ ηνπ ζηξαηνχ θαη επαθνινπζνχζε ε ςήθνο ησλ ζηξαηησηψλ
θαη ηνπ βαζηιηά. Γελ ππήξρε δηθηαηνξία θαη ζαηξαπεία ζηε Μαθεδνλία φπσο ζηε
Πεξζία. Καη απηά ηα ζηνηρεία καο επηβεβαηψλνπλ φηη νη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ
βάξβαξνη αιιά γλήζηνη Έιιελεο44.
Ο Δπξηπίδεο ζηελ ηξαγσδία ηνπ «Ηθηγέλεηα ελ Απιίδη», πνπ γξάθηεθε θαη παίρηεθε
ζηε Μαθεδνλία, βάδεη ζην ζηφκα ηεο Ηθηγέλεηαο ην ζηίρν «βαξβάξσλ δε Έιιελαο
άξρεηλ εηθφο, αιι’ νπ βαξβάξνπο, κήηεξ, Διιήλσλ». Θα ήηαλ δπλαηφλ λα
εθζηνκίδεηαη ελψπηνλ ησλ Μαθεδφλσλ ηέηνηα ηξνκεξή πξνζβνιή αλ απηνί
ζπγθαηαιέγνληαλ ζηνπο βαξβάξνπο; Οη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ «βάξβαξνη» θαη γη’ απηφ
ε παξαπάλσ θξάζε πξνθαινχζε επραξίζηεζε ζ’ απηνχο.

3. Η επίθιεζε ηνπ ρξεζηκνπνηνύκελνπ γηα ηνλ ραξαθηεξηζκό ηνπ βαζηιέα

Αιέμαλδξνπ Α΄ όξνπ «θηιέιιελαο»

Οη ΢θνπηαλνί ηζρπξίδνληαη, επίζεο, φηη νη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ Έιιελεο αιιά

αιιφθπινη, επηθαινχκελνη ην γεγνλφο, φηη νη αξραίνη Έιιελεο απνθαινχζαλ ηνλ
βαζηιέα ηεο Μαθεδνλίαο Αιέμαλδξν Α΄ «θηιέιιελα».
Ζ πξνζσλπκία θηιέιιελαο ρξεζηκνπνηείηαη φκσο γηα θάζε Έιιελα πνπ αγαπά
αδηάθξηηα φινπο ηνπο Έιιελεο θαη ζπζηάδεηαη πξφζπκα ζε ζηηγκέο κεγάινπ θηλδχλνπ
γηα ηε ζσηεξία απηψλ. Ο βαζηιηάο ησλ Μαθεδφλσλ Αιέμαλδξνο Α΄ ην 480 π.Υ.
εηδνπνίεζε κε θίλδπλν ηεο δσήο ηνπ ηνπο ζηξαηνπεδεπκέλνπο ζηα ΢ηελά ησλ
Θεξκνππιψλ Έιιελεο λα αλαρσξήζνπλ ακέζσο απφ ηνλ ηφπν ηεο άκπλάο ηνπο, δηφηη
κέξνο ηνπ ζηξαηνχ ησλ Πεξζψλ είρε πιαγηνδξνκήζεη γηα λα ηνπο πεξηθπθιψζεη.
Δπίζεο, ηα ραξάκαηα ηεο εκέξαο ηεο κάρεο ησλ Πιαηαηψλ ην 479 π.Υ., έζεζε θαη
πάιη ζε θίλδπλν ηε δσή ηνπ πξνθεηκέλνπ λα κπνξέζεη λα εηδνπνηήζεη ηνπο
ζηξαηεγνχο ησλ Αζελαίσλ λα πξνεηνηκαζζνχλ γηα ηε κάρε, δηφηη ην πξσί ζα ηνπο
επηηίζελην νη Πέξζεο. Μεηαμχ άιισλ ηνπο είπε: «Απηφο ηε γάξ Έιιελ ην γέλνο εηκί
ηαξραίνλ θαη αληί ειεχζεξεο δεδνπισκέλελ νπθ αλ ζέινηκη νξάλ ηελ Διιάδα»45. Χο
Έιιελαο δειαδή πνπ ήηαλ, δελ ήζειε λα δεη ηελ Διιάδα ππνδνπισκέλε.
Καηά ηελ νπηζζνρψξεζε ησλ Πεξζψλ, φηαλ πέξαζαλ απφ ηε Μαθεδνλία, ηνπο
θαηαδίσμε θαη εμφλησζε πνιινχο απ’ απηνχο. ΋ηαλ νη Αξγίνη εμεδίσμαλ ηνπο
θαηνίθνπο ησλ Μπθελψλ απφ ηελ πφιε ηνπο, νη θαηαδησρζέληεο θαηάθπγαλ ζηε
Μαθεδνλία. Ο θηιέιιελαο βαζηιηάο Αιέμαλδξνο Α΄ ηνπο πεξηέζαιςε σο νκνθχινπο
ηνπ Έιιελεο46. Θα θαηέθεπγαλ ζηε Μαθεδνλία νη Μπθελαΐνη, αλ νη Μαθεδφλεο δελ
ήηαλ Έιιελεο; Ο βαζηιηάο ηεο Μαθεδνλίαο Αιέμαλδξνο Α΄ δήηεζε λα ζπκκεηάζρεη
ζηνπο Οιπκπηαθνχο αγψλεο, φπνπ ζπκκεηείραλ κφλνλ Έιιελεο. Οη κειινληηθνί
αληίπαινί ηνπ πξνζπάζεζαλ λα ηνλ απνθιείζνπλ σο κε Έιιελα, επεηδή ζα ηνπο
ληθνχζε. Απηφο νκνιφγεζε ηφηε ελψπηνλ ησλ Διιαλνδηθψλ: «απηφο ηε γάξ Έιιελ ην
γέλνο εηκί» (: θαη εγψ Έιιελαο είκαη). Γη’ απηφ θαη ζπκκεηείρε σο Έιιελαο ζηνπο
Οιπκπηαθνχο αγψλεο ηνπ 496 π.Υ., φπνπ βγήθε πξψηνο ζην αγψληζκα ηνπ δξφκνπ47.
Οιπκπηνλίθεο ππήξμαλ φκσο θαη νη Μαθεδφλεο βαζηιείο Αξρέιανο θαη Φίιηππνο Β΄.
Καη’ επαλάιεςε βγήθαλ πξψηνη ζην αγψληζκα ηνπ ηεζξίππνπ, φπσο πξνθχπηεη απφ
ηνλ δηαζσζέληα θαηάινγν Οιπκπηνληθψλ Μαθεδφλσλ. Δλφςεη ηνπ γεγνλφηνο, φηη
ζηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο κπνξνχζαλ λα ζπκκεηέρνπλ κφλν Έιιελεο, πξνθχπηεη
αβίαζηα, φηη νη Μαθεδφλεο θαη ήηαλ θαη αλαγλσξίδνληαλ σο Έιιελεο48.
Ζ ιέμε θηιέιιελαο ιέγεηαη γηα θάζε Έιιελα πνπ αγαπά φινπο ηνπο Έιιελεο. Ο
Ηζνθξάηεο απνθαιεί ηνπο Αζελαίνπο θηιέιιελεο, φηαλ ηνπο ζπγθξίλεη κε ηνπο
΢παξηηάηεο49. Ο Ξελνθψλ απνθαιεί θηιέιιελεο ην ΢παξηηάηε βαζηιέα Αγεζίιαν θαη
ην λαχαξρν Καιιηθξαηίδα. Γξάθεη ραξαθηεξηζηηθά: «Καιψλ Έιιελα φληα θηιέιιελα
είλαη»50. ΢χκθσλα κε ηελ παξάινγε επηρεηξεκαηνινγία ησλ ΢θνπηαλψλ, ζα έπξεπε
λα αξλεζεί θαλείο ηελ ειιεληθφηεηα θαη ησλ Αζελαίσλ θαη ησλ ΢παξηηαηψλ, αθνχ
θαη γη’ απηνχο ρξεζηκνπνηείηαη ζηα θείκελα ησλ αξραίσλ ζπγγξαθέσλ ν
ραξαθηεξηζκφο «θηιέιιελεο». Ο Πιάησλ ζέιεη ηνπο πνιίηεο ηεο ειιεληθήο πνιηηείαο
λα είλαη θηιέιιελεο, λα δηαπλένληαη δειαδή απφ παλειιήληα αηζζήκαηα γηα λα
πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ζ’ φιν ην έζλνο ησλ Διιήλσλ51. ΢ηελ ειιεληθή ηζηνξία φινη
νη κεγάινη επεξγέηεο ηνπ ειιεληθνχ έζλνπο ραξαθηεξίδνληαη θηιέιιελεο δηφηη
θξνληίδνπλ γηα φιν ην ειιεληθφ έζλνο.

4. Η επίθιεζε ησλ αλαθνξώλ ηνπ Ιζνθξάηε ζηελ θαηαγσγή ηεο βαζηιηθήο

δπλαζηείαο ησλ Μαθεδόλσλ

Οη ΢θνπηαλνί εξρφκελνη ζε αληίθαζε νπζηαζηηθά κε ηα παξαπάλσ αλαθεξφκελα

ππνζηεξίδνπλ, παξαπέξα, φηη κφλν νη βαζηιείο ησλ Μαθεδφλσλ ήηαλ Έιιελεο, ελψ νη
Μαθεδφλεο ήηαλ βάξβαξνο ιαφο, μέλνο πξνο ηελ Διιάδα. Δπηθαινχληαη ελ
πξνθεηκέλσ ηνλ Ηζνθξάηε, πνπ ζέιεζε λα παξνπζηάζεη ζηνλ αζελατθφ ιαφ αθελφο
ηνπο θαηαγφκελνπο απφ ην Άξγνο ηεο Πεινπνλήζζνπ Σηκελίδεο βαζηιείο ηεο
Μαθεδνλίαο θαη αθεηέξνπ ηνχο Μαθεδφλεο, έλαλ ιαφ ρσξίο αλεπηπγκέλν πνιηηηζκφ,
ζχκθσλα κε ηνλ Ηζνθξάηε, πνπ θάιεζε γηα ηε δηαθπβέξλεζή ηνπ Έιιελεο βαζηιείο.
΢ε απηήλ ηελ αλαθνξά, νη αξλεηέο ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο βιέπνπλ κία
απφδεημε, φηη νη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ Έιιελεο αιιά κφλνλ νη βαζηιείο ηνπο.
Ο Ηζνθξάηεο κίιεζε φκσο ζηνπο Αζελαίνπο θαηά ηνλ παξαπάλσ ηξφπν γηα
πνιηηηθνχο θαη κφλν ιφγνπο. Δπί πελήληα ρξφληα έςαρλε λα βξεη έλα ηθαλφ πξφζσπν
πνπ ζα έλσλε φινπο ηνπο Έιιελεο ζε έλαλ θνηλφ εζληθφ πφιεκν θαηά ησλ Πεξζψλ.
΢θέθζεθε πνιινχο δηαθεθξηκέλνπο άλδξεο ηεο επνρήο ηνπ, π.ρ. ηνλ Ηάζνλα ησλ
Φεξψλ, ην Γηνλχζην ησλ ΢πξαθνπζψλ, ηνλ Αξρίδακν ηεο ΢πάξηεο θ.ν.θ. Μεηά ηελ
ζπλαθζείζα εηξήλε ησλ Διιήλσλ ηνπ 346 π.Υ. ζηξάθεθε φκσο πξνο ην βαζηιέα
Φίιηππν Β΄ ηεο Μαθεδνλίαο θαη ηνπ απεχζπλε αλνηρηή επηζηνιή λα αλαιάβεη ηελ
αξρεγία ζηελ παηξησηηθή απνζηνιή εμφλησζεο ηνπ αησλίνπ ερζξνχ ησλ Διιήλσλ,
ησλ Πεξζψλ. Ζ πξφηαζε απηή εξρφηαλ φκσο ζε ζχγθξνπζε κε ηα δεκνθξαηηθά
πνιηηεχκαηα ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ, νη νπνίεο κε θαλέλα ηξφπν δελ αλέρνληαλ λα
έρνπλ σο επηθεθαιή έλα βαζηιηά. Γηα λα ζπκβηβάζεη απηέο ηηο αληηζέζεηο ν Ηζνθξάηεο
εκθαλίδεη ηε δπλαζηεία ηνπ Φηιίππνπ Β΄ σο θαηαγφκελε απφ ηελ αξραία βαζηιηθή
νηθνγέλεηα ησλ Σηκεληδψλ ηνπ Άξγνπο ηεο Πεινπνλλήζνπ. Πξνζπαζεί λα πείζεη ηνπο
Αζελαίνπο, φηη νη παξαπάλσ βαζηιείο δελ επεδίσμαλ λα επηβιεζνχλ ζηνπο
Μαθεδφλεο κε ηε βία σο βαζηιηθή δπλαζηηθή νηθνγέλεηα, αιιά πήγαλ ζηε Μαθεδνλία
ζε αλζξψπνπο νη νπνίνη ηνπο θάιεζαλ απφ αλάγθε γηα λα αλαζπγθξνηήζνπλ ην
θξάηνο ηνπο. Γηα λα κε ζηγεί ην δεκνθξαηηθφ πνιίηεπκα ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ ν
Ηζνθξάηεο πξνηείλεη ζηνπο Αζελαίνπο λα δερζνχλ ην Φίιηππν Β΄ σο Έιιελα απφ
θιεξνλνκηθήο θαηαγσγήο βαζηιέα, θαη φρη σο δηθηάηνξα βαζηιηά πνπ επηβιήζεθε
ζηνπο Μαθεδφλεο κε ηε βία. Να ηνλ δερζνχλ σο απιφ εγεκφλα, φπσο θάιεζαλ νη
Μαθεδφλεο ηνπο πξνπάηνξέο ηνπ Σηκελίδεο βαζηιείο.
Ζ ηζηνξία ηεο θαηαγσγήο ησλ βαζηιέσλ ηεο Μαθεδνλίαο απφ ηε βαζηιηθή νηθνγέλεηα
ησλ Σηκελίδσλ ηνπ Άξγνπο ηεο Πεινπνλλήζνπ καο επηβεβαηψλεη φηη θαη νη
Μαθεδφλεο ήηαλ Έιιελεο ηεο ίδηαο θπιήο. Ο Ζξφδνηνο αλαθέξεη φηη νη νκφθπινη
Γσξηείο θαη Μαθεδφλεο ρσξίζηεθαλ απφ ηελ Πίλδν, θαη φηη νη κελ Γσξηείο
πξνρψξεζαλ πξνο λφην κέρξη ηελ Πεινπφλλεζν, νη δε Μαθεδφλεο εγθαηαζηάζεθαλ
αλαηνιηθφηεξα ζηε ρψξα πνπ νλνκάζηεθε απ’ απηνχο Μαθεδνλία. ΋πσο καο
πιεξνθνξεί θαη πάιη ν Ζξφδνηνο, νη Λαθεδαηκφληνη, νη Κνξίλζηνη, νη ΢πθηψληνη, νη
Δπίδαπξνη θαη νη Σξνηδίληνη πνπ έιαβαλ κέξνο κε ην ζηφιν ηνπο ζηε λαπκαρία ηεο
΢αιακίλαο ήηαλ «Γσξηθφλ ηε θαη Μαθεδνληθφ έζλνο»52. Δίλαη μεθάζαξν απφ ην
παξαπάλσ ρσξίν ηνπ Ζξνδφηνπ φηη νη δσξηθήο θαηαγσγήο Σηκελίδεο βαζηιείο ηεο
Νφηηαο Διιάδαο θαη νη Μαθεδφλεο θαηάγνληαλ απφ θνηλή ειιεληθή θπιή. ΄Γλήζηνη
έιιελεο δελ ήηαλ επνκέλσο κφλν νη Μαθεδφλεο βαζηιείο, αιιά φινη νη Μαθεδφλεο.
Ο ξεηνξνδηδάζθαινο Ηζνθξάηεο δηάθεηηαη πνιχ ζεηηθά έλαληη ησλ Μαθεδφλσλ θαη
ηνλίδεη ζην «Φηιηππηθφ» ιφγν ηνπ, φηη νη Έιιελεο ζα πξέπεη λα επγλσκνλνχλ ην
βαζηιέα ηεο Μαθεδνλίαο Φίιηππν B΄, δηφηη ηνπο πξνζέθεξε ειιεληθή θεδεκνλία θαη
ηνπο απάιιαμε απφ ηνπο βαξβάξνπο53. ΢ην δεχηεξν ιφγν ηνπ πξνο ην Φίιηππν, ηνπ
ππελζπκίδεη ηελ θαηαγσγή ηνπ απφ ηε γελεά ηνπ Ζξαθιή θαη ηνλ πξνηξέπεη λα ελψζεη
φινπο ηνπο Έιιελεο ππφ ηελ εγεζία ηνπ γηα λα εθζηξαηεχζνπλ θαηά ησλ Πεξζψλ.
Σνλ πξνηξέπεη λα ζεσξεί παηξίδα ηνπ νιφθιεξε ηελ Διιάδα, φπσο ν γελάξρεο ηνπ
Ζξαθιήο, θαη λα θηλδπλεχζεη γη’ απηήλ. Αληηδηαζηέιιεη βέβαηα απφ πιεπξάο
πνιηηεχκαηνο ηνπο Μαθεδφλεο (Βαζηιεία) απφ ηνπο Αζελαίνπο (Γεκνθξαηία),
ραξαθηεξίδεη φκσο ηνπο Μαθεδφλεο σο «νπρ αιιφθπιινλ έζλνο», δείρλνληαο έηζη
θαζαξά, φηη ηνπο αλαγλσξίδεη σο Έιιελεο54.
Διάρηζηα ρξεηάδεηαη βέβαηα λα επηζεκαλζεί, φηη νη ΢θνπηαλνί ηειηθά θάζθνπλ θαη
αληηθάζθνπλ, δηφηη αθελφο επηθαινχληαη ηνλ φξν «θηιέιιελαο», πνπ
ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ηνπο βαζηιείο ηεο Μαθεδνλίαο, πξνθεηκέλνπ λα αξλεζνχλ ηελ
ειιεληθή θαηαγσγή απηψλ ησλ βαζηιέσλ, θαη αθεηέξνπ ηζρπξίδνληαη φηη κφλν νη
βαζηιείο ησλ Μαθεδφλσλ ήηαλ Έιιελεο.

5. Η ζπζρέηηζε ηεο γιώζζαο ησλ αξραίσλ Μαθεδόλσλ κε ηε γιώζζα ησλ

Ιιιπξηώλ

Οη ΢θνπηαλνί ηζρπξίδνληαη αθφκε, φηη νη αξραίνη Μαθεδφλεο δελ κηινχζαλ ειιεληθά,

αιιά κηα γιψζζα φκνηα κε απηή ησλ Ηιιπξηψλ. Οη δηαξθείο φκσο ζπγθξνχζεηο θαη
αληηζέζεηο ησλ Μαθεδφλσλ θαη ησλ Ηιιπξηψλ ζηελ καθξαίσλή ηζηνξία ηνπο
θαλεξψλεη φηη απηνί δελ ήηαλ νκνεζλείο θαη νκφγισζζνη ιανί55. Ο ηζρπξηζκφο φηη νη
Μαθεδφλεο κηινχζαλ Ηιιπξηθά, απνδεηθλχεηαη άιισζηε σο ςεπδήο θαη απφ ηα
θείκελα ηνπ ηζηνξηθνχ Πνιχβηνπ. Πξάγκαηη, ηνχηνο αλαθέξεη, φηη φηαλ ν βαζηιηάο
ησλ Μαθεδφλσλ Πεξζεχο, ην 169 π.Υ., ζέιεζε λα ζπλάςεη ζπκκαρία θαηά ησλ
Ρσκαίσλ κε ην βαζηιηά ησλ Ηιιπξηψλ Γέλζην, έζηεηιε ζηελ Ηιιπξία ηνλ πξέζβε ηνπ
Αδαίν καδί κε ην δηεξκελέα Πιεπξάην γηα λα ζπλελλνεζνχλ κεηαμχ ηνπο56. Αλ νη
Μαθεδφλεο κηινχζαλ Ηιιπξηθά δελ ζα ρξεηαδφηαλ βέβαηα δηεξκελέαο. Πνηέ δελ
ρξεζηκνπνίεζαλ νη Μαθεδφλεο δηεξκελέα γηα ηε ζπλελλφεζή ηνπο κε ηηο ειιεληθέο
πφιεηο, δηφηη ήηαλ νκνεζλείο θαη νκφγισζζνη. Δάλ κε ηελ πάξνδν ησλ αηψλσλ
εηζρψξεζαλ, ιφγσ ηεο γεηηνλίαο, ζηελ ειιεληθή γιψζζα ησλ Μαθεδφλσλ κεξηθέο
γλήζηεο ή παξαπνηεκέλεο ζηε πξνθνξά βαξβαξηθέο ιέμεηο ησλ Ηιιπξηψλ, φπσο
ζπκβαίλεη ζε φινπο ηηο πεξηπηψζεηο γεηηνληθψλ ιαψλ, απηφ δελ ζεκαίλεη φηη είραλ
θνηλή γιψζζα. Απφ ηε έξεπλα ησλ δχν γισζζψλ απνδεηθλχεηαη φηη δελ ππάξρεη
θακηά άκεζε ζρέζε κεηαμχ ηνπο, δηφηη νη ξίδεο ησλ ιέμεσλ ζηα πεξηζζφηεξα θχξηα
νλφκαηα θαη ηνπσλπκία ησλ Μαθεδφλσλ είλαη είηε ζηελ ειιεληθή δσξηθή δηάιεθην,
πνπ νη Μαθεδφλεο ρξεζηκνπνηνχζαλ ζηελ αξρή, είηε ζηελ ειιεληθή αηηηθή δηάιεθην,
πνπ νη Μαθεδφλεο άξρηζαλ λα ρξεζηκνπνηνχλ αξγφηεξα.
΢ηε δσξηθή δηάιεθην ζπλήζηδαλ λα αιιάδνπλ ηα ζχκθσλα β, γ θαη δ ζε θ, ρ θαη ζ. Σηο
παξαπάλσ κεηαβνιέο νη ΢θνπηαλνί ηηο ρξεζηκνπνηνχλ σο επηρείξεκα γηα λα
ζηεξίμνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ, φηη νη Μαθεδφλεο δελ κηινχζαλ ειιεληθά. Απηφ ήηαλ φκσο
αθξηβψο έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηεο δσξηθήο ειιεληθήο καθεδνληθήο δηαιέθηνπ πνπ ηελ
μερψξηδε απφ ηηο άιιεο ηνπηθέο ειιεληθέο δηαιέθηνπο.
Οη Μαθεδφλεο κηινχζαλ απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ ηελ ειιεληθή δσξηθή δηάιεθην θαη
κεηά θαζηέξσζαλ ηελ ειιεληθή αηηηθή δηάιεθην. ΢ε φιε ηε καθξαίσλε ηζηνξία ηνπο
νη Μαθεδφλεο δνχζαλ θαη ελεξγνχζαλ σο Έιιελεο. Αγσλίδνληαλ ππέξ ηεο αζθαιείαο
απφ βνξξά φισλ ησλ Διιήλσλ, δηεμάγνληαο ζθιεξνχο αγψλεο θαηά ησλ
Θξαθντιιπξηψλ. Γηέδσζαλ ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ θαη
ζηνπο Ηιιπξηνχο κε ηελ εθζηξαηεία ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ θαη ηελ θαηάιεςε ησλ
ρσξψλ κέρξη ην Γνχλαβε. Οη Θξαθντιιπξηνί ηνλ 4ν αηψλα π.Υ. ππνηάρζεθαλ ζηνπο
Μαθεδφλεο θαη εμειιελίζηεθαλ, κέρξη λα θαηαθζάζνπλ ηνλ 6ν αηψλα κ.Υ. νη ΢ιάβνη.
Παξαινγίδνληαη νη Βνχιγαξνη θαη νη ΢θνπηαλνί φηαλ ηζρπξίδνληαη φηη νη ελεπίγξαθεο
ειιεληθέο πιάθεο ησλ Αιεμαλδξηλψλ, Ρσκατθψλ θαη Βπδαληηλψλ ρξφλσλ πνπ
βξέζεθαλ θαη ζπλερψο βξίζθνληαη ζηε Βαιθαληθή ρεξζφλεζν είλαη δηθέο ηνπο. ΋ιεο
απηέο απνδεηθλχνπλ φηη απφ ηνλ 4ν αηψλα π.Υ. ε πεξηνρή βφξεηα ηεο Μαθεδνλίαο θαη
λφηηα ηνπ Αίκνπ ζηε Βαιθαληθή ρεξζφλεζν θαηνηθνχληαλ απφ εμειιεληζκέλνπο
Θξαθντιιπξηνχο.
Ο Σζέρνο ηζηνξηθφο G.J. Jireek ηνπνζεηεί ηε γξακκή ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηνπ
ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ ζηε Βαιθαληθή ρεξζφλεζν απφ ηνλ 4ν π.Υ. κέρξη ηνλ 7ν κ.Υ.
αηψλα απφ ηηο εθβνιέο ηνπ πνηακνχ Γελπζνχ (Skumbi) ζηελ Αδξηαηηθή ζάιαζζα θαη
ζηε ζπλέρεηα απφ ηα ΢θφπηα θαη ηε ΢φθηα ηεο Βνπιγαξίαο θαζ’ φιν ην κήθνο ηεο
νξνζεηξάο ηνπ Αίκνπ κέρξη ηνλ Δχμεηλν Πφλην. Φεχδνληαη νη ΢ιάβνη πνπ
ηζρπξίδνληαη φηη νη πξφγνλνί ηνπο θαηά ηελ άθημή ηνπο ζηα Βαιθάληα ηνλ 6ν αηψλα
κ.Υ. δηαδέρηεθαλ ηε γιψζζα θαη ην πνιηηηζκφ ησλ Ηιιπξηψλ θαη Θξαθψλ. Απηά δελ
ππήξραλ, αθνχ νη Θξαθντιιπξηνί είραλ αθνκνησζεί απφ ηνπο Έιιελεο. Χο εθ ηνχηνπ,
ν ηζρπξηζκφο ησλ ΢ιάβσλ, φηη δελ παξέβεζαλ ηα ειιεληθά δίθαηα αιιά απιψο έγηλαλ
θιεξνλφκνη ησλ Ηιιπξηψλ ζηε Βαιθαληθή Υεξζφλεζν57, κφλν ζε θαθνπηζηία κπνξεί
λα απνδνζεί.

6. Η επίθιεζε ηνπ ρξεζηκνπνηνύκελνπ από ηνλ Πινύηαξρν όξνπ «καθεδνληζηί»

Γηα λα εληζρχζνπλ ηνπο ηζρπξηζκνχο ηνπο πεξί κε ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο νη

΢θνπηαλνί παξαπέκπνπλ αθφκε ζην γεγνλφο, φηη ν Μ. Αιέμαλδξνο θέξεηαη ζε
θείκελν ηνπ Πινπηάξρνπ λα κίιεζε «καθεδνληζηί» ζην ζηελφ ηνπ θίιν Κιείην θαηά
ηε δηάξθεηα ελφο ζπκπνζίνπ θαη ελψ βξηζθφηαλ ππφ ηελ επήξεηα ηνπ θξαζηνχ.
Δηδηθφηεξα, ν Κιείηνο, κεζπζκέλνο, είρε αξρίζεη λα πξνζβάιεη, λα ππνηηκά θαη λα
βξίδεη ζηα ειιεληθά ην θίιν ηνπ Αιέμαλδξν. Ο Μ. Αιέμαλδξνο εμνξγίζηεθε απφ ηηο
ζπλερείο πξνθιήζεηο θαη δήηεζε ην εγρεηξίδηφ ηνπ γηα λα θηππήζεη ηνλ Κιείην. Ο
ζσκαηνθχιαθάο ηνπ φκσο ηνπ ην απέθξπςε. Πάλσ ζηε κέζε θαη ζηελ αθξάηεηε νξγή
ηνπ πήδεμε θαη θψλαμε «καθεδνληζηί» δπλαηά ζαλ Μαθεδφλαο πνπ ήηαλ θαιψληαο
ηνπο ππαζπηζηέο ηνπ θαη πξνζηάδνληαο ην ζαιπηγθηή λα ζεκάλεη ζπλαγεξκφ58. Σν
«καθεδνληζηί» φκσο, φπσο επεμεγεί θαη ν ίδηνο ν Πινχηαξρνο ζε παξέλζεζε κέζα
ζην θείκελν, ρξεζηκνπνηείηαη εδψ γηα λα δειψζεη φρη είδνο γιψζζαο, αιιά είδνο
καθεδνληθνχ ζπλαγεξκνχ κε ζπλζεκαηηθέο θξαπγέο θαη κεγάιν ζφξπβν ζε πεξίπησζε
έθηαθηνπ θηλδχλνπ, φπσο θσλάδνπκε θαη εκείο δπλαηά ηελ ψξα ηεο εμφξκεζεο ζηε
κάρε «αέξα, αέξα».
΢ε θάζε πεξίπησζε εμάιινπ, ην «αλλεβφα καθεδνληζηί» ή «καθεδνληζηί ηε θσλή»
θαη ην «καθεδνλίδεηλ»59 είλαη θξάζεηο παξφκνηεο κε ηηο θξάζεηο αηνιίδεηλ ή αηνιηζηί,
αηηηθίδεηλ ή αηηηθηζηί, δσξίδεηλ ή δσξηζηί, πεινπνλλίδεηλ ή πεινπνλληζηί θ.ν.θ., πνπ
ρξεζηκνπνηνχζαλ νη αξραίνη ζπγγξαθείο γηα λα δηαθξίλνπλ κεηαμχ ηνπο ηηο θαηά
ηφπνπο ειιεληθέο δηαιέθηνπο ηεο αξραηφηεηαο. Αλαθέξνληαη δειαδή ζε δηάιεθην ηεο
ίδηαο γιψζζαο θαη φρη ζε άιιε γιψζζα. ΋ινη νη παξαπάλσ νκηινχζαλ ειιεληθά, αιιά
θάζε ιαφο, ζρεδφλ ζε θάζε πεξηνρή, ρξεζηκνπνηνχζε ηε δηθή ηνπ ηνπηθή ειιεληθή
δηάιεθην. Αλ αθνινπζήζνπκε ηε ζθέςε ησλ αξλεηψλ ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο
Μαθεδνλίαο ζα πξέπεη φινπο ηνπο παξαπάλσ Έιιελεο λα ηνπο ραξαθηεξίζνπκε
εμαηηίαο ηεο δηαιέθηνπ ηνπο σο κε Έιιελεο.
΢ηελ εθζηξαηεία ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ νη πεξηζζφηεξνη ζηξαηηψηεο θαη αμησκαηνχρνη
ήηαλ Μαθεδφλεο. Αλ κηινχζαλ καθεδνληθά, ζα έπξεπε λα είραλ επηβάιιεη ηε
καθεδνληθή γιψζζα ζηα ζηξαηφπεδα, πξάγκα θπζηθά πνπ πνηέ δελ έγηλε60.
Αθφκε θαη αλ δερζεί θαλείο εμάιινπ ηελ άπνςε ησλ ΢θνπηαλψλ, φηη ήηαλ νη βαζηιείο
ησλ Μαθεδφλσλ πνπ ππνρξέσλαλ ηνπο Μαθεδφλεο λα κηινχλ ηα ειιεληθά, δελ κπνξεί
θαλείο παξά λα επηζεκάλεη ζπγρξφλσο, φηη ζε θάζε πεξίπησζε, κεηά ην ζάλαην ηνπ
Μ. Αιεμάλδξνπ, ζα έπξεπε λα είραλ δεηήζεη νη Μαθεδφλεο ζηξαηηψηεο θαη
αμησκαηηθνί απφ ηνπο δηαδφρνπο ηνπ λα ηδξχζνπλ καθεδνληθά θξάηε θαη λα
επαλαθέξνπλ ηε καθεδνληθή γιψζζα παληνχ. Απηφ ζα ην έθαλαλ επραξίζησο φινη νη
δηάδνρνη, αθνχ έηζη ζα εμαζθάιηδαλ ηελ ππνζηήξημε ησλ ζηξαηησηψλ. Δμεηάδνληαο
φκσο θαλείο ηα ηζηνξηθά γεγνλφηα, δηαπηζηψλεη φηη φινη νη δηάδνρνη ηνπ Μ.
Αιεμάλδξνπ ίδξπζαλ ειιεληθά θξάηε ζηελ Αζία θαη ζηε βφξεην Αθξηθή θαη
δηέδσζαλ παληνχ ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ. Ο Υαηδεδάθεο
ηνλίδεη νξζά, φηη «νπδείο ησλ αξραίσλ παξέδσθε εκίλ φηη νη Μαθεδφλεο ζηξαηηψηεο
ειάινπλ άιιελ γιψζζαλ, ηνπλαληίνλ παληαρνχ θαίλνληαη θαηαλννχληεο θάιιηζηα
ηελ Αηηηθή ή θνηλήλ».
Οη ΢θνπηαλνί, εμάιινπ, επηκέλνπλ κνλφηνλα ζην «αλεβφα καθεδνληζηί» θαη
απνζησπνχλ ηελ εληνιή ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ πξνο ηνπο ηξηάληα ρηιηάδεο λεαξνχο
Πέξζεο, ηνπο νπνίνπο δηάιεμε λα θαηαηαγνχλ ζην ζηξαηφ ηνπ, λα κάζνπλ ειιεληθά
γξάκκαηα θαη λα εθπαηδεχνληαη ζηα καθεδνληθά φπια61. Αλ ππήξρε καθεδνληθή
γιψζζα, αζθαιψο ζα ηνπο δηέηαδε λα κάζνπλ «καθεδνληθά» γξάκκαηα, δηφηη αιιηψο
ζα ήηαλ δπλαηφ λα ζπλελλννχληαη θαηά ηελ εθπαίδεπζε ζηα καθεδνληθά φπια αλ
κάζαηλαλ γιψζζα δηαθνξεηηθή απφ απηή πνπ κηινχζαλ νη Μαθεδφλεο.

7. Η ζπζρέηηζε ηεο ζθνπηαλήο γιώζζαο κε ηε γιώζζα ησλ Βπδαληηλώλ

Θεζζαινληθέσλ

Οη ΢θνπηαλνί έρνπλ θζάζεη ζην ζεκείν λα ηζρπξίδνληαη φηη ε γιψζζα ηνπο ζπγγελεχεη
κε ηε γιψζζα πνπ κηινχζαλ νη Θεζζαινληθείο ηελ επνρή ησλ ηεξαπνζηφισλ
Κπξίιινπ θαη Μεζνδίνπ, νη νπνίνη κεηάθξαζαλ ηελ Αγία Γξαθή ζηε ζιαβηθή
γιψζζα. Με ηνλ ηξφπν απηφ πξνζπαζνχλ λα παξνπζηάζνπλ σο ζιαβηθή πφιε αθφκε
θαη ηε Θεζζαινλίθε. Καη ηνχην ελψ είλαη αδηακθηζβήηεην, φηη ε Θεζζαινλίθε, απφ
ηε ζηηγκή ηεο ίδξπζήο ηεο, ην 4ν αηψλα π.Υ., θαη ρσξίο δηαθνπή κέρξη ζήκεξα, ήηαλ
θαη είλαη αμηφινγε ειιεληθή πφιε κε αθκαίν ειιεληζκφ θαη γλήζηα ειιεληθή γιψζζα.
Πψο ζα ήηαλ δπλαηφλ άιισζηε λα είλαη ΢ιάβνη θαη λα κηινχλ ζιαβηθά απηνί πνπ
απέθξνπζαλ θαη’ επαλάιεςε κε επηηπρία ηηο επηδξνκέο ησλ ΢ιάβσλ; Οη ηεξαπφζηνινη
Κχξηιινο θαη Μεζφδηνο, πξνθεηκέλνπ λα κπνξέζνπλ λα δηδάμνπλ ην Υξηζηηαληζκφ
ζηνπο εηδσινιάηξεο ζιαβηθνχο ιανχο ησλ Βαιθαλίσλ, έκαζαλ πξψηα ηε ζιαβηθή
γιψζζα απφ ηνπο αηρκαιψηνπο δνπινπάξνηθνπο ζιάβνπο αγξφηεο ηεο πεδηάδαο ηεο
Θεζζαινλίθεο θαη κεηά πξνρψξεζαλ ζην ηεξαπνζηνιηθφ έξγν ηνπο. Αληί λα ηνπο
επγλσκνλνχλ γηα ηε κεηάδνζε ησλ θψησλ ηνπ Υξηζηηαληζκνχ θαη ηνπ Βπδαληηλνχ
πνιηηηζκνχ νη ΢θνπηαλνί επηδηψθνπλ λα παξνπζηάζνπλ ηνπο δχν ηεξαπνζηφινπο σο
ζιαβηθήο θαηαγσγήο. Δπηδηψθνπλ λα παξνπζηάδνπλ σο ΢ιάβνπο φινπο ηνπο
δηαθεθξηκέλνπο Μαθεδφλεο, φπσο αθξηβψο παξνπζηάδνπλ σο ΢ιάβνπο θαη ηνπο
Μαθεδφλεο βαζηιείο Φίιηππν Β΄ θαη Μ. Αιέμαλδξν, γηα λα απνθηήζνπλ έηζη
αμηφινγνπο πξνγφλνπο.

8. Η παξνπζίαζε ησλ αξραίσλ Μαθεδόλσλ σο εμειιεληζζέληνο βάξβαξνπ ιανύ

Ηζρπξίδνληαη αθφκε νη ΢θνπηαλνί, φηη αξρηθά νη Μαθεδφλεο ήηαλ κηα ζπγγεληθή θπιή
ησλ Ηιιπξηψλ πνπ κηινχζε ηελ Ηιιπξηθή γιψζζα ζε δηθή ηεο βάξβαξε δηάιεθην.
Καηά ηελ άπνςε ησλ ΢θνπηαλψλ ε θπιή απηή εμειιελίζηεθε αθελφο απφ ηνπο
θαηαγφκελνπο απφ ην Άξγνο Έιιελεο Ζξαθιείδεο–Σηκελίδεο βαζηιείο θαη αθεηέξνπ
απφ ηελ επηθνηλσλία πνπ είρε κε ηηο ειιεληθέο απνηθίεο πνπ ίδξπζαλ ζηα παξάιηα ηεο
Υαιθηδηθήο νη Έιιελεο ηεο Νφηηαο Διιάδαο.
Οη ηζρπξηζκνί απηνί δελ επζηαζνχλ. Αιιφγισζζνη βαζηιείο δε ζα κπνξνχζαλ πνηέ λα
επηβάιινπλ κε ηε βία ηελ αιιαγή ηεο γιψζζαο ζην δπλακηθφ καθεδνληθφ ιαφ. Σνχην
ζα εξρφηαλ ζε ζχγθξνπζε κε ηελ παξάδνζε ηνπ καθεδνληθνχ ιανχ θαη ην παηξησηηθφ
εζληθφ ηνπ γφεηξν. Πψο ζα κπνξνχζαλ άιισζηε νη νξεζίβηνη πνηκέλεο Μαθεδφλεο λα
εγθαηαιείςνπλ κε κηα απιή δηαηαγή ηνπ βαζηιηά ηνπο ηε κεηξηθή ηνπο γιψζζα ζε κηα
ηφζν πξψηκε ηζηνξηθή επνρή θαη λα κάζνπλ, ρσξίο λα θνηηνχλ ζε ζρνιεία, ηε
δχζθνιε ειιεληθή γιψζζα; Θα ήηαλ, παξαπέξα, πνηέ δπλαηφλ λα εγθαηαιείςνπλ ηε
κεηξηθή ηνπο γιψζζα νξηζηηθά θαη ακεηάθιεηα ρσξίο λα ηε δηαηεξήζνπλ παξάιιεια
κε ηελ ειιεληθή γιψζζα; Αλ ίζρπαλ απηά πνπ ππνζηεξίδνπλ νη ΢θνπηαλνί, ζα έπξεπε
θαη’ ειάρηζην λα είρε δηαζσζεί ηζηνξηθά θάπνηα καθεδνληθή αξραία γιψζζα.
Γελ έρνπκε ζηελ ηζηνξία «παξάδεηγκα ιανχ, φζηηο εγθαηέιεηςε ηελ γιψζζα θαη ηελ
εζληθφηεηα απηνχ, κφλνλ θαη κφλνλ δηφηη δηέηαμε ηνχην ν βαζηιεχο ηνπ», ηνλίδεη νξζά
ν θαζεγεηήο Α. Γαζθαιάθεο. «Ζ ηζηνξία δε ζεσξεί ην Φίιηππν θαη ηνλ Αιέμαλδξν
σο ηνπο εμειιελίζαληεο ην ιαφ ηνπο, αιιά απνδέρεηαη φηη απηνί θπξίσο απνθάιπςαλ
ηελ καθξά εζλνγξαθηθή αιήζεηα, δηφηη ε Μαθεδνλία ήηαλ ειιεληθή γε έθπαιαη!»,
ζπκπιεξψλεη ν Οιιαλδφο παλεπηζηεκηαθφο θαζεγεηήο De Waelee.
Αλ αιήζεπαλ νη ηζρπξηζκνί ησλ ΢θνπηαλψλ ζρεηηθά κε ηελ αξρηθή θαηαγσγή ησλ
Μαθεδφλσλ, θπζηθφηεξν ζα ήηαλ λα εθβαξβαξσζεί ε βαζηιηθή νηθνγέλεηα, φπσο
ζπλέβε θαη ζε άιινπο εγεκνληθνχο νίθνπο, παξά λα εθπνιηηηζηνχλ νη Μαθεδφλεο απφ
ηνπο βαζηιείο. Δμάιινπ, αλ ζπλέβαηλε λα εμειιεληζζνχλ νη ππαγφκελνη ζηε
δπλαζηεία ησλ Αξγηδψλ Μαθεδφλεο, ηφηε ζα έπξεπε νη άιινη Μαθεδφλεο πνπ
ππάγνληαλ ζε άιινπο βαζηιείο λα έρνπλ παξακείλεη ζηελ αξρηθή ηνπο θαηάζηαζε,
ρσξίο δειαδή λα εμειιεληζηνχλ. Σέηνηα δηαθνξά πνιηηηζκψλ κεηαμχ ησλ Μαθεδφλσλ
δελ παξαηεξείηαη φκσο.
Ο δεχηεξνο ηζρπξηζκφο, φηη δειαδή εθπνιηηίζηεθαλ νη Μαθεδφλεο θαη άιιαμαλ
γιψζζα ιφγσ ηεο επηθνηλσλίαο ηνπο κε ηηο αζελατθέο θαη άιιεο ειιεληθέο απνηθίεο
ηεο Υαιθηδηθήο, δελ ζπκβηβάδεηαη κε ηελ ηζηνξηθή πξαγκαηηθφηεηα. Θα ήηαλ πνηέ
δπλαηφ λα εθπνιηηηζζνχλ νη αξραίνη Μαθεδφλεο κε ηηο εκπνξηθέο κφλν ζπλαιιαγέο
θαη λα αιιάμνπλ ηε κεηξηθή εζληθή ηνπο γιψζζα ζε βαζκφ ηέηνην, ψζηε λα
εμαθαληζηεί θάζε ίρλνο νκηιίαο θαη γξαθήο ζ’ φιε ηε Μαθεδνλία; Οχηε πάιη ζα ήηαλ
δπλαηφλ λα έρνπλ επηδξάζεη νη Αζελατθέο απνηθίεο ηεο Υαιθηδηθήο ηφζν πνιχ ζηνλ
εθπνιηηηζκφ ησλ Μαθεδφλσλ αθνχ ηηο θαηέιαβε ν Φίιηππνο θαη κεηά, δηφηη νη
πεξηζζφηεξεο θαηαζηξάθεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πνιέκνπ. Δμάιινπ, είλαη ν
ληθεηήο απηφο πνπ επηβάιιεη ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηε γιψζζα ηνπ ζηνπο ληθεκέλνπο, θαη
φρη νη ληθεκέλνη.
Ο Γεξκαλφο Κάξνινο Μπέινρ (Karolos Beloch), πνπ κειέηεζε πεξηζζφηεξν απφ
φινπο ηελ ζχζηαζε ησλ πιεζπζκψλ ηεο αξραίαο Διιάδαο, ηνλίδεη ραξαθηεξηζηηθά:
«Απφ φινπο ηνπο ειηζίνπο ηζρπξηζκνχο ειηζηφηεξνο είλαη απηφο πνπ ζα ππνζηήξηδε,
φηη ν Μαθεδνληθφο ιαφο, ν νπνίνο θπξηάξρεζε ζε φιν ηνλ θφζκν, ζα απαξληφηαλ ηελ
εζληθή ηνπ γιψζζα γηα λα πηνζεηήζεη άιιε μέλε γιψζζα.»
Δμάιινπ, αλ είραλ εμειιεληζηεί νη Μαθεδφλεο απφ ηηο αζελατθέο απνηθίεο ζα έπξεπε
λα κηινχλ ηελ ησληθή ειιεληθή δηάιεθην θαη φρη ηε δσξηθή, πνπ ήηαλ ε κεηξηθή ηνπο
ειιεληθή δηάιεθηνο. Σε ζεσξία ηνπ εμειιεληζκνχ ησλ Μαθεδφλσλ δηα κέζνπ ησλ
ειιεληθψλ απνηθηψλ ηεο Υαιθηδηθήο ηελ απνξξίπηεη έηζη θαηεγνξεκαηηθά θαη ν Otto
Hoffman, παξαπέκπνληαο ζην αλακθηζβήηεην γεγνλφο, φηη νη δηαζσζείζεο αξραίεο
καθεδνληθέο ιέμεηο πξνέξρνληαη απφ ηελ ειιεληθή δσξηθή δηάιεθην, θαη δελ έρνπλ
θαλέλα θνηλφ δηαιεθηηθφ ζηνηρείν κε ηελ Ησληθή δηάιεθην πνπ κηινχζαλ νη απνηθίεο
ηεο Υαιθηδηθήο.

9. Η επίθιεζε ηεο έιιεηςεο ελεπίγξαθσλ ειιεληθώλ πιαθώλ ρξνλνινγνύκελσλ

πξηλ ηνλ 6ν αηώλα π.Υ.

Οη ΢θνπηαλνί πξνβάιινπλ σο επηρείξεκα θαηά ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο

θαη ηελ έιιεηςε ελεπίγξαθσλ πιαθψλ κε ειιεληθά γξάκκαηα πνπ λα ρξνλνινγνχληαη
πξηλ 6ν αηψλα π.Υ. ΢ε έλα άξζξν πνπ δεκνζηεχζεθε ζην «The Cambridge Ancient
History» ην 1982, νη ΢θνπηαλνί απνδίδνπλ ηελ έιιεηςε απηή ζην γεγνλφο, φηη νη
Μαθεδφλεο πξηλ ηνλ 6ν αηψλα π Υ. κηινχζαλ ηάρα Ηιιπξηθά θαη γη’ απηφ δε
βξίζθνληαη ελεπίγξαθεο πιάθεο κε ειιεληθά γξάκκαηα. Πιάθεο κε ειιεληθά
γξάκκαηα πνπ λα ρξνλνινγνχληαη πξηλ ηνλ 6ν αηψλα π.Υ. δελ έρνπλ βξεζεί βέβαηα.
Έρνπλ βξεζεί φκσο πνιιά λνκίζκαηα κε ειιεληθέο επηγξαθέο. ΢ρεηηθέο πιάθεο δελ
έρνπλ βξεζεί άιισζηε γεληθά ζ’ φιε ηελ Διιάδα, αθφκε θαη ζηε πεξηνρή ησλ
Αζελψλ, δηφηη πξηλ ηνλ 6ν αηψλα π.Υ. δελ γηλφηαλ επξεία ρξήζε ηεο πέηξαο γηα ηε
γξαθή, αιιά ρξεζηκνπνηνχληαλ μχια, δέξκαηα θ.ιπ., ηα νπνία θαηαζηξάθεθαλ
επθνιφηεξα κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Αλ αθνινπζήζεη θαλείο ηελ πιαλεκέλε
επηρεηξεκαηνινγία ησλ ΢θνπηαλψλ ζα πξέπεη ηειηθά λα δερηεί, φηη νχηε ε Νφηηα
Διιάδα θαηνηθνχληαλ πξηλ ηνλ 7ν αηψλα π.Υ. απφ Έιιελεο, αθνχ θαη εθεί ζπαλίδνπλ
ηα επξήκαηα ελεπίγξαθσλ ειιεληθψλ πιαθψλ.

10. Η επίθιεζε ηεο ύπαξμεο απηόλνκνπ καθεδνληθνύ έζλνπο θαη ε πξνζπάζεηα

ησλ ΢θνπηαλώλ λα ηαπηηζηνύλ καδί ηνπ

Μαθεδνληθφ έζλνο, μερσξηζηφ απφ ην ειιεληθφ έζλνο, δελ ππήξμε πνηέ ζηελ ηζηνξία.
΢χκθσλα κε έλαλ επξέσο δηαδεδνκέλν νξηζκφ ηεο έλλνηαο, «έζλνο» είλαη ην ζχλνιν
ησλ αλζξψπσλ πνπ έρνπλ θνηλή θαηαγσγή θαη νκηινχλ ηελ ίδηα γιψζζα, πνπ
ππέζηεζαλ ηελ ίδηα εμέιημε ζηελ πνιηηηθή δσή θαη ζην πνιηηηζκφ θαη έρνπλ
αλεπηπγκέλε ηε ζπλείδεζε φηη ζπλδένληαη ζηελά κεηαμχ ηνπο62. Καηά κία άιιε
ελλνηνινγηθή νξηνζέηεζε, έζλνο είλαη κηα ηζηνξηθά δηακνξθσκέλε ζηαζεξή
θνηλφηεηα αλζξψπσλ πνπ δεκηνπξγείηαη πάλσ ζηε βάζε ηεο θνηλφηεηαο, ηεο
γιψζζαο, ηνπ εδάθνπο, ηεο νηθνλνκηθήο δσήο θαη ηεο ςπρνζχλζεζεο πνπ
εθδειψλεηαη ζηνλ θνηλφ πνιηηηζκφ.
΋πνηνλ νξηζκφ θαη αλ ζέζεη θαλείο σο βάζε γηα ηελ εμέηαζε ησλ Μαθεδφλσλ,
δηαπηζηψλεηαη, φηη απηνί πνηέ δελ απνηέιεζαλ έλα μερσξηζηφ έζλνο απφ ηνπο
Έιιελεο, δηφηη νχηε δηαθνξεηηθή θαηαγσγή είραλ, νχηε δηαθνξεηηθή γιψζζα
κηινχζαλ, νχηε δηαθνξεηηθή νηθνλνκηθή δσή δηήγαλ νχηε απφ δηαθνξεηηθή
ςπρνζχλζεζε ραξαθηεξίδνληαλ. Γελ δηέθεξαλ ζηνλ πνιηηηζκφ θαη ζηηο εθδειψζεηο
ησλ εζψλ θαη εζίκσλ απφ ηνπο Έιιελεο. Ήηαλ ειιεληθήο εζλφηεηαο κε θνηλή
ζξεζθεία, θνηλή γιψζζα, θνηλφ πνιηηηζκφ, θνηλά ήζε θαη έζηκα, θνηλή παξάδνζε θαη
θνηλή εζληθή ειιεληθή ζπλείδεζε. Γη’ απηφ ζιίβνληαλ απφ ηνπο εκθπιίνπο πνιέκνπο
ησλ Διιήλσλ θαη ελδηαθέξνληαλ πεξηζζφηεξν απφ φινπο λα ελψζνπλ ηηο ειιεληθέο
πφιεηο-θξάηε ζε έλα εληαίν ειιεληθφ θξάηνο. Απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ ε Μαθεδνλία
θαη νη Μαθεδφλεο ήηαλ θαη είλαη αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ ειιεληθνχ έζλνπο.
Ο Αλδξέαο Παπαλδξένπ, ζε νκηιία ηνπ ην Μάξηην ηνπ 1986 απφ ην βήκα ηεο
Διιεληθήο Βνπιήο, δηαθήξπμε κε έκθαζε φηη δελ ππάξρεη «καθεδνληθή
(ζιαβνκαθεδνληθή) κεηνλφηεηα» ζηελ Διιάδα θαη νχηε «καθεδνληθφ έζλνο» ζηα
Βαιθάληα. Απηνηειέο καθεδνληθφ έζλνο δελ ππήξμε ζηελ ηζηνξία πνηέ. ΢ε θακία
πεγή δελ γίλεηαη ιφγνο γηα μερσξηζηή εζλφηεηα ησλ Μαθεδφλσλ. Σφζν νη βαζηιείο
ηεο Μαθεδνλίαο φζν θαη ν καθεδνληθφο ιαφο είραλ σο πξνγφλνπο ηνπο Γσξηείο, πνπ
δηαζθνξπίζηεθαλ ζ’ φιε ηελ Διιάδα. ΋ινη νη Μαθεδφλεο κηινχζαλ ηελ ίδηα ειιεληθή
γιψζζα ζηε δσξηθή δηάιεθην. Δίραλ ηηο ίδηεο παξαδφζεηο, ηα ίδηα ήζε θαη έζηκα θαη
ηνλ ίδην πνιηηηζκφ κε κηθξέο ηνπηθέο δηαθνξέο. ΢ηελ Διιάδα, κέρξη λα επηθξαηήζεη ην
δεκνθξαηηθφ πνιίηεπκα ζηελ Αζήλα, νη πεξηζζφηεξεο πφιεηο είραλ βαζηιηθφ
πνιίηεπκα, φπσο θαη ε Μαθεδνλία. Απφ ηηο αξραηνινγηθέο αλαζθαθέο ζηα εδάθε ηεο
Μαθεδνλίαο απνδεηθλχεηαη ελαξγψο, φηη νη Μαθεδφλεο ήηαλ Έιιελεο θαη γη’ απηφ
αλέπηπμαλ θαη δηέδσζαλ ζηα πέξαηα ηνπ θφζκνπ ηελ ειιεληθή γιψζζα, ηα ειιεληθά
γξάκκαηα, ηελ ειιεληθή ζνθία θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ. Οη αλεπξεζέληεο λανί θαη
ηα αγάικαηα ησλ Θεψλ ησλ Μαθεδφλσλ θαλεξψλνπλ φηη απηνί ιάηξεπαλ ηνπο Θενχο
ηεο Διιάδαο θαη είραλ ηελ ίδηα ζξεζθεία κε φινπο ηνπο Έιιελεο. Ο απφζηνινο
Παχινο ζηηο απνζηνιηθέο ηνπ αλά ηελ Διιάδα πεξηνδείεο δελ μερσξίδεη ηνπο
Μαθεδφλεο απφ ηνπο άιινπο Έιιελεο. Πνπζελά ζηελ Αγία Γξαθή δελ γίλεηαη
δηάθξηζε εζλφηεηαο κεηαμχ Πεινπνλλήζνπ, Αηηηθήο θαη Μαθεδνλίαο. Οη Πξάμεηο ησλ
Απνζηφισλ (17, 12) νλνκάδνπλ ηηο ρξηζηηαλέο ηεο Βέξνηαο Διιελίδεο θαη φρη
΢ιαβνκαθεδφληζζεο, φπσο ζέινπλ λα νλνκάδνπλ ηηο Βεξνηψηηζεο νη ΢θνπηαλνί. ΢ηα
ειιεληθά έγξαςε ν απφζηνινο Παχινο ηηο επηζηνιέο ηνπ πξνο ηηο πφιεηο ηεο Νφηηαο
θαη Βφξεηαο Διιάδαο, ηελ Κφξηλζν, ηε Θεζζαινλίθε θαη ηνπο Φηιίππνπο. Αλ νη
Μαθεδφλεο ηελ επνρή εθείλε κηινχζαλ καθεδνληθά, φπσο ηζρπξίδνληαη νη ΢ιάβνη,
ηφηε θπζηθά δελ ζα είρε επηιεγεί απφ ηνλ Απφζηνιν ε εληαία ρξήζε ηεο ειιεληθήο
γιψζζαο.
΢ην ΢Σ΄ Γηεζλέο Δπηζηεκνληθφ ΢πλέδξην πνπ έγηλε ζηε Θεζζαινλίθε ην 1996 γηα ηελ
Αξραία Μαθεδνλία, πνιινί θνξπθαίνη δηεζλνχο θήκεο ηζηνξηθνί επηζηήκνλεο
ζηειίηεπζαλ ηνπο ςεχηεο θαη ζθεηεξηζηέο ηεο ηζηνξίαο ηεο Μαθεδνλίαο θαη
δηαθήξπμαλ ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο. Μεηαμχ ησλ
πξνζθεθιεκέλσλ ήηαλ θαη ν θνξπθαίνο θαζεγεηήο ηεο Αξραηνινγίαο ηνπ
Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Καίκπξηηδ, ζπγγξαθέαο ηνπ ηξίηνκνπ έξγνπ «Ηζηνξία ηεο
Μαθεδνλίαο», Άγγινο ηζηνξηθφο Νηθφιανο Υάκνπλη. Μίιεζε κε πνιχ ζέξκε γηα ηνπο
αξραίνπο Μαθεδφλεο θαη ηεθκεξίσζε κε πνιιά επηρεηξήκαηα φηη «απηνί δελ είραλ
θακηά ζρέζε κε ηνπο ΢θνπηαλνχο, πνπ ήζαλ ππήθννη ησλ Μαθεδφλσλ θαη είραλ δηθή
ηνπο γιψζζα. Οη ΢θνπηαλνί ήζαλ ΢ιάβνη θαη Αιβαλνί ρσξίο ειιεληθή θσλή.» Σφληζε
ηδηαίηεξα φηη ε καθεδνληθή γιψζζα ήηαλ ειιεληθή.
Οη ΢θνπηαλνί επηδηψθνπλ λα παξνπζηάζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο ζήκεξα σο ζπλέρεηα ηνπ
καθεδνληθνχ έζλνπο. Πνηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ νξηζκνχ ηνπο έζλνπο έρνπλ φκσο λα
επηδείμνπλ; Οη θάηνηθνη ησλ ΢θνπίσλ δελ έρνπλ θνηλή θαηαγσγή, αιιά φπσο ήδε
επηζεκάλζεθε θαηά ηελ εμέηαζε ηεο εζλνινγηθήο ηνπο ζχλζεζεο, ζπληζηνχλ θξάηνο
ηεο παλζπεξκίαο θαη ηεο Βαβέι. Δίλαη θξάκα αλζξψπσλ δηαθφξσλ εζληθνηήησλ,
θξάκα Βνπιγάξσλ, Αιβαλψλ, ΢έξβσλ, Σνχξθσλ, Σζηγγάλσλ, Αξκελίσλ, Βιάρσλ,
Δβξαίσλ θαη Διιήλσλ, πνπ έρνπλ νπζηαζηηθά ππνζηεί πιχζε εγθεθάινπ κέρξη λα
αξρίζνπλ λα απηναπνθαινχληαη Μαθεδφλεο. Γελ έρνπλ φιεο νη πεξηνρέο ηνπ θξάηνπο
ησλ ΢θνπίσλ θνηλή πξνθνξηθή θαη γξαπηή γιψζζα. Ζ επίζεκε γιψζζα ηνπο είλαη έλα
θξάκα ιέμεσλ απφ γιψζζεο θαη ηνπηθά ηδηψκαηα ησλ παξαπάλσ εζληθνηήησλ. ΢ηηο
ιέμεηο απηέο έρεη γίλεη πξνζπάζεηα ηερλεηήο πξνζζήθεο ζιαβνθαλψλ θαηαιήμεσλ,
έηζη ψζηε ην ηειηθφ άθνπζκα λα δίλεη ηελ αίζζεζε κίαο εληαίαο γιψζζαο. Οη θάηνηθνη
ησλ ΢θνπίσλ νχηε θνηλή εζληθή παξάδνζε έρνπλ, νχηε εζληθή ζπλείδεζε ηέηνηα, πνπ
λα κπνξεί λα ηνπο αλαδείμεη σο απηφλνκε πνιηηηζηηθή νληφηεηα εληφο ηνπ
βαιθαληθνχ ρψξνπ. Πνιχ πεξηζζφηεξν, θάζε ξάηζα ηνπ παλζπεξκηθνχ ζθνπηαλνχ
πιεζπζκνχ έρεη δηαηεξήζεη, φζν κπνξνχζε κέζα ζην αλειεχζεξν θαζεζηψο πνπ
δνχζε, ηα πνιηηηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηε ζπλείδεζε ηεο εζληθφηεηαο απφ ηελ
νπνία πξνέξρεηαη. Μφλν κε ηελ πξνπαγάλδα θαη ηε βία θαηέζηε εθηθηή ε άλσζελ
επηβνιή ηεο ςεπδαίζζεζεο κίαο θνηλήο πνιηηηζκηθήο πξνέιεπζεο. Οη Έιιελεο ησλ
΢θνπίσλ ππνρξεψζεθαλ π.ρ. κε ηε βία λα αιιάμνπλ ηα επίζεηά ηνπο, κε ηελ
πξνζζήθε ζην ηέινο απηψλ ζιαβνκαθεδνληθήο θαηάιεμεο, έηζη ψζηε λα κελ θαίλεηαη
πξνο ηα έμσ φηη είλαη Έιιελεο. Πξηλ ηε δεκηνπξγία ηνπ ςεπδεπίγξαθνπ θξάηνπο ησλ
΢θνπίσλ νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο δελ είραλ νχηε θαλ απηφλνκε νηθνλνκηθή εμέιημε
θαη δσή, αιιά ήηαλ απνιχησο εμαξηεκέλνη, θαηά νκάδεο, απφ ην εθάζηνηε βαιθαληθφ
θξάηνο πξνέιεπζήο ηνπο (: νη Βνχιγαξνη απφ ηε Βνπιγαξία, νη Αιβαλνί απφ ηελ
Αιβαλία, νη Έιιελεο απφ ηελ Διιάδα θαη νη ΢έξβνη απφ ηε ΢εξβία). Ο πιεζπζκφο
ηεο Νφηηαο Γηνπγθνζιαβίαο γεληθά πνηέ δελ είρε κία ζπκπαγή πνιηηηζηηθή ηαπηφηεηα,
αιιά ζπληζηνχζε αλέθαζελ πξσηνθαλέο θξάκα μέλσλ κεηνλνηήησλ. Γεκηνπξγία
ζιαβνκαθεδνληθνχ έζλνπο δελ ήηαλ θπζηθά πνηέ δπλαηή, δηφηη ηζηνξηθά νη ΢ιάβνη
νπδέπνηε ππήξμαλ Μαθεδφλεο. Γεκηνπξγία καθεδνληθνχ έζλνπο επίζεο δελ ήηαλ θαη
δελ είλαη δπλαηή, αθνχ ε Μαθεδνλία θαη νη Μαθεδφλεο πνηέ δελ απνηέιεζαλ
μερσξηζηφ έζλνο. Οη πξνζπάζεηεο ησλ ΢θνπηαλψλ γηα δεκηνπξγία «καθεδνληθνχ
έζλνπο» εξείδνληαη ζε κία δηαζηξνθή ηεο έλλνηαο ηνπ έζλνπο. Δίλαη παξαινγηζκφο
πνπ δελ έρεη ηζηνξηθφ πξνεγνχκελν.

11. ΢πλνπηηθή έθζεζε άιισλ αληζηόξεησλ ηζρπξηζκώλ

α) Οη ΢θνπηαλνί δηαζηξέθνπλ ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα ζε φ,ηη αθνξά ηε ζπκκεηνρή ησλ

Μαθεδφλσλ ζηηο Ακθηθηηνλίεο θαη ηηο ζπκκαρίεο ηνπο κε άιιεο πφιεηο ηεο Νφηηαο
Διιάδαο. Ηζρπξίδνληαη, εηδηθφηεξα, φηη ν Φίιηππνο Β΄ δελ έβαιε ζηελ Ακθηθηηνλία
ησλ Γειθψλ ην 346 π Υ ή ζηε ζπκκαρία ησλ Διιήλσλ ην 338-337 π.Υ. ηνπο
Μαθεδφλεο, αιιά κφλνλ ηνλ εαπηφ ηνπ, αθνχ απηφο κφλν πξνζήιζε θαη ππέγξαςε ηηο
ζρεηηθέο ζπλζήθεο. Παξαβιέπνπλ φκσο έηζη άξαγε ιφγσ άγλνηαο ζηνηρεησδψλ
ηζηνξηθψλ δεδνκέλσλ ή ιφγσ ζπλεηδεηήο πξνζπάζεηαο παξαπνίεζεο ηεο αιήζεηαο;
φηη ζηα κνλαξρηθά πνιηηεχκαηα ήηαλ ν βαζηιηάο απηφο πνπ αληηπξνζψπεπε φινπο
ηνπο ππεθφνπο ηνπ ζε θάζε ζπκθσλία θαη ζπκκαρία. Καηά ηελ ππνγξαθή ζπκθσληψλ
θάζε θξάηνο έζηειλε ηνπο εληεηαικέλνπο αληηπξνζψπνπο ηνπ, νη νπνίνη ελεξγνχζαλ
βέβαηα γηα ινγαξηαζκφ φισλ ησλ πνιηηψλ. Τπνγξάθνληαο ν βαζηιηάο Φίιηππνο Β΄ ηηο
ζπλζήθεο κε ηηο νπνίεο γηλφηαλ κέινο ηεο Ακθηθηηνλίαο θαη ζχκκαρνο κε ηηο πφιεηο
ηεο Διιάδαο, κέιε ηεο Ακθηθηηνλίαο θαη ζχκκαρνη ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ γίλνληαλ
ηαπηφρξνλα θαη φινη νη Μαθεδφλεο.
β) Πξνθεηκέλνπ λα έρνπλ έξεηζκα επέθηαζεο ηνπ θξάηνπο ηνπο πξνο βνξξά θαη πξνο
λφην νη ΢θνπηαλνί εηζάγνπλ παξαπέξα ζηελ ηζηνξία ηνπο ςεπδείο αλαθνξέο ή
πξνζθεχγνπλ ζε θαηδξά επηρεηξήκαηα.
Καηαξράο, πεξηιακβάλνπλ ζηε Μαθεδνλία θαη κέξνο ηεο αξραίαο Γαξδαλίαο. Οη
ξσκατθέο ηζηνξηθέο πεγέο αλαθέξνπλ φκσο ραξαθηεξηζηηθά, φηη νη Γαξδαλνί ήηαλ ε
ερζξηθφηεξε θπιή θαηά ησλ Μαθεδφλσλ.
Ο γεσγξάθνο J. Cvijie πξνβάιιεη παξαπέξα ην εμήο θαηδξφ θαη νπηζζνδξνκηθφ
επηρείξεκα, ην νπνίν δελ αμίδεη θαλ ηνπ ζρνιηαζκνχ: Ζ θνηιάδα ηνπ Μνξάβα
απνηειεί γεσγξαθηθή ελφηεηα κε ηελ ειιεληθή θνηιάδα ηνπ Αμηνχ. Δπηβάιιεηαη
επνκέλσο νη πεξηνρέο απηέο λα απνηειέζνπλ θαη κία εζληθή ελφηεηα. Αλαγθαία γηα ην
ζθνπφ απηφ είλαη ε πξνζάξηεζε ηεο θνηιάδαο ηνπ Αηγαίνπ ζηα ΢θφπηα. Αλ θαλείο
έζεηε σο βάζε απηή ηε ινγηθή, ζα έπξεπε βέβαηα λα αιιάμεη ηα ζχλνξα ησλ
πεξηζζνηέξσλ θξαηψλ, αλάινγα κε ηηο θαηεπζχλζεηο ησλ πνηακψλ θαη ησλ νξνζεηξψλ
θαη ηηο επεθηάζεηο ησλ θνηιάδσλ θαη ησλ πεδηάδσλ γεληθά. Υξεζηκνπνηψληαο ηέηνηα
επηρεηξήκαηα νη ΢θνπηαλνί απνδεηθλχνπλ μεθάζαξα, φηη ζπλερίδνπλ ζην 21ν αηψλα λα
ζθέπηνληαη θαη λα ελεξγνχλ φπσο έθαλαλ νη πξφγνλνί ηνπο ΢ιάβνη θαηά ην 6ν αηψλα
κ.Υ. ζηε Μαθεδνλία63.
γ) Κάπνηνη ΢θνπηαλνί αλαδεηνχλ, κπξνζηά ζηελ έλδεηα ησλ ηζηνξηθψλ επηρεηξεκάησλ
ηνπο, πξνζθπγή ζηνλ ηζρπξηζκφ, φηη ελ πάζε πεξηπηψζεη ρξεζηκνπνηνχλ ην φλνκα
Μαθεδνλία γηα πεξηζζφηεξα απφ πελήληα ρξφληα (1944-2006) θαη θαηά ζπλέπεηα
έρνπλ δεκηνπξγεζεί πξνο φθειφο ηνπο «θεθηεκέλα δηθαηψκαηα» δπλάκεη
«ρξεζηθηεζίαο», γεγνλφο πνπ δηθαηνινγεί θαη ην αίηεκα πξνζάξηεζεο φιεο ηεο
Μαθεδνλίαο ζηα ΢θφπηα. Μφιηο θαη ρξεηάδεηαη βέβαηα λα επηζεκαλζεί, φηη αλ
πξαγκαηηθά εηίζεην δήηεκα «ρξεζηθηεζίαο», ζα έπξεπε λα ήηαλ νη Έιιελεο απηνί
πνπ, ζηεξηδφκελνη ζηα 4.000 ρξφληα ειιεληθήο ηζηνξίαο ηεο Μαθεδνλίαο, ζα έπξεπε
λα δηεθδηθνχλ ηελ πξνζάξηεζή ηεο βφξεηαο Μαθεδνλίαο ζηελ Διιάδα.
δ) Οη ΢θνπηαλνί πξνζπαζνχλ ηέινο λα ζθεηεξηζηνχλ ηελ ηζηνξία, ηα κλεκεία, ην
πνιηηηζκφ θαη φια ηα ήζε θαη έζηκα ησλ Μαθεδφλσλ, πξνβάιινληαο ηνλ ηζρπξηζκφ,
φηη φια απηά δηακνξθψζεθαλ κε ηελ έιεπζε ησλ πξνγφλσλ ηνπο ΢ιάβσλ ηνλ 6ν κε
7ν αηψλα κ.Υ. Ηζρπξίδνληαη φηη νη πξφγνλνί ηνπο ελψζεθαλ κε ηνπο «κε Έιιελεο»
αξραίνπο Μαθεδφλεο θαη καδί δεκηνχξγεζαλ έλα λέν ιαφ, ηνπο ΢ιαβνκαθεδφλεο.
Δπαίξνληαη φηη νη ζεκεξηλνί «Μαθεδφλεο ησλ ΢θνπίσλ», ιφγσ ηεο αλάκεημήο ηνπο κε
ηνπο θαηνίθνπο ηεο Μαθεδνλίαο, είλαη απφγνλνη ησλ ΢ιάβσλ Μαθεδφλσλ ηνπ
Μεζαίσλα. Ζ επηκεημία ηνπο κε ηνπο Μαθεδφλεο ηνπο θαζηζηά απνγφλνπο ησλ
βαζηιέσλ ηεο Μαθεδνλίαο Φηιίππνπ Β΄ θαη ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ, ησλ νπνίσλ ηνπο
αλδξηάληεο επηζπκνχλ λα αλαγείξνπλ ζηα ΢θφπηα θαη ζην Μνλαζηήξη. Οη παξαπάλσ
ηζρπξηζκνί είλαη βέβαηα παληειψο αηεθκεξίσηνη, θαη, ζην κέηξν πνπ πξνβάιινληαη
απφ θαζεκεξηλνχο αλζξψπνπο, δεκηνπξγνχλ ιχπε γηα ην ηεξάζηην κέγεζνο ηεο
«πξνπαγαλδηζηηθήο δηαθψηηζεο» πνπ πξνθαλψο έρεη αζθεζεί επάλσ ηνπο.

12. Η άιιε όςε: ΢ιάβνη θήξπθεο ηεο ειιεληθήο ηαπηόηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο
΋ια ηα παξαπάλσ θαηαδεηθλχνπλ κε ηνλ ελαξγέζηεξν ηξφπν, φηη νη ΢θνπηαλνί,
πξνθεηκέλνπ λα ζηεξίμνπλ ηηο έσιεο ακθηζβεηήζεηο ηνπο ζε ζρέζε κε ηελ
ειιεληθφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο, είηε αξπάδνληαη ηπρνδησθηηθά απφ ζθφξπηεο ιέμεηο
ζηα αξραία θείκελα, ηηο νπνίεο εξκελεχνπλ θαηά βνχιεζε έμσ απφ ηα ζπκθξαδφκελα
θαη ην ηζηνξηθνπνιηηηθφ πιαίζην ηνπ εθάζηνηε θεηκέλνπ, είηε πξνβαίλνπλ ζε
θαηαζθεπή παληειψο ςεπδψλ ζηνηρείσλ.
Οθείιεη θαλείο πάλησο λα επηζεκάλεη, φηη νη παξαπάλσ ζπκπεξηθνξέο δελ
ραξαθηεξίδνπλ ην ζχλνιν ησλ γεηηφλσλ καο. Τπάξρνπλ, επηπρψο, θαη ακεξφιεπηνη
΢ιάβνη ηζηνξηθνί, πνπ παξαδέρνληαη επζαξζψο, φηη ε εγθαηάζηαζε ηεο ζιαβηθήο
θπιήο ζηα Βαιθάληα έιαβε ρψξα θαηά ηνλ 6ν αηψλα κ.Υ. θαη φηη ε πνιηηηζκηθή
πξφνδνο ησλ ΢ιάβσλ μεθίλεζε κφιηο ηνλ 10ν αηψλα κ.Υ. κε ηε βνήζεηα ησλ εθ
Θεζζαινλίθεο νξκψκελσλ Μαθεδφλσλ κνλαρψλ Κχξηιινπ θαη Μεζνδίνπ.
Αλαγλσξίδνπλ επίζεο, φηη νη Μαθεδφλεο ήηαλ θαη είλαη Έιιελεο πνπ κεγαινχξγεζαλ
πνιινχο αηψλεο πξηλ ηελ άθημε ησλ ΢ιάβσλ ζηα Βαιθάληα. Χο εθ ηνχηνπ,
απνδέρνληαη απφιπηα θαη ην γεγνλφο, φηη δελ πθίζηαηαη θακία θπιεηηθή ζρέζε
κεηαμχ ΢ιάβσλ θαη αξραίσλ Μαθεδφλσλ.
Αμίδεη φκσο λα εμεηάζεη θαλείο κε ηε ζεηξά, ηα αδηάζεηζηα εθείλα ηζηνξηθά θαη ινηπά
ζηνηρεία, πνπ φρη κφλν θαηαξξίπηνπλ ηνπο έσινπο ηζρπξηζκνχο ησλ ΢θνπηαλψλ-
αξλεηψλ ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο, αιιά θαη ηεθκεξηψλνπλ ζεηηθά, κε
ηξφπν αδηακθηζβήηεην, ηελ ειιεληθή ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο.

III. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ Ι΢ΣΟΡΙΚΗ ΣΑΤΣΟΣΗΣΑ ΣΗ΢

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ΢

A. Η ειιεληθή πξνέιεπζε ησλ ιέμεσλ Μαθεδώλ-Μαθεδνλία

Ζ ιέμε «Μαθεδψλ» κε ηελ πξνζζήθε ηεο θαηαιήμεσο « ηα» ζρεκαηίδεη ηε ιέμε

Μαθεδνλία. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο πξφθεηηαη γηα ειιεληθέο ιέμεηο πνπ
πξνέξρνληαη απφ ην αξραίν ειιεληθφ επίζεην «καθεδλφο». Σν ζπγθεθξηκέλν επίζεην,
κε ηε ζεηξά ηνπ, ζρεκαηίδεηαη απφ ην ζέκα «καθ » (: ηνπ δσξηθνχ νλφκαηνο «κάθνο»,
πνπ ζεκαίλεη κήθνο), ην πξφζθπκα «δ» θαη ηελ θαηάιεμε « λνο». ΢ηε λενειιεληθή
«καθε-δ-λφο» είλαη ν ςειφθνξκνο.
Οη αξραίνη Μαθεδφλεο είραλ εληππσζηαθφ κήθνο ιπγεξφθνξκνπ αλαζηήκαηνο πνπ
πξνθαινχζε εληχπσζε ζηνπο γείηνλέο ηνπο. Ήηαλ ςεινί θαη επθίλεηνη. Σνπο
απνθαινχζαλ ςεινχο, φπσο αθξηβψο ζπκβαίλεη θαη ζήκεξα, πνπ αληί λα απνθαινχκε
ηνλ κεγάιν ζην αλάζηεκά κε ην φλνκά ηνπ ηνλ πξνζθσλνχκε ζπρλά κε ηε ιέμε
«ςειέ». Οη Μαθεδφλεο ήηαλ παλχςεινη ζαλ ηηο ιπγεξφθνξκεο ςειέο ιεχθεο. Σνχην
θαίλεηαη θαη ζηελ πεξίθεκε καθεδνληθή θάιαγγα, φπνπ θξαηνχζαλ σο φπιν ην
καθξχ καθεδνληθφ δφξπ ησλ 5 κε 6 κέηξσλ απφ ιεπηφ εχθακπην μχιν θξαληάο κε
θνθηεξή ιεπίδα ζηελ άθξε, ηε ζάξηζα. Μφλν έλαο ςειφο ζην αλάζηεκα Μαθεδφλαο
πνιεκηζηήο κπνξνχζε λα ρεηξίδεηαη απνηειεζκαηηθά ηε ζάξηζα ηελ ψξα ηεο κάρεο
θαη λα αιιάδεη ζρεκαηηζκνχο παξάηαμεο, πξνθεηκέλνπ λα εμνληψλεη ηνλ ερζξφ. Ο
ηζηνξηθφο Πνιχβηνο αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά: «Μεδέλ εσξαθέλαη θνβεξφηεξνλ θαη
δεηλφηεξνλ θάιαγγνο Μαθεδνληθήο».

Αναπαράςταςθ μακεδονικισ φάλαγγασ

Σν φλνκα Μαθεδνλία / Μαθεδφλεο είλαη αλαπαιινηξίσην θηήκα ηνπ Διιεληζκνχ εδψ

θαη 4.000 ρξφληα. Γφζεθε θαηά ηε δεχηεξε ρηιηεηεξίδα π.Υ. ζηελ πεξηνρή απηή θαη
ζηνπο θαηνίθνπο ηεο, ιφγσ ηνπ αλαζηήκαηνο απηψλ. ΢ε πνηεο άξαγε ζηέπεο θαη ζε πηα
πξσηφγνλε πνιηηηζκηθή θαηάζηαζε βξίζθνληαλ ηφηε νη πξφγνλνη ησλ ΢θνπηαλψλ;
Απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ ε Μαθεδνλία εληαζζφηαλ ζηε γεσγξαθηθή επηθξάηεηα ηνπ
ειιεληθνχ έζλνπο. Δίλαη εζληθή θιεξνλνκηά ησλ Διιήλσλ Μαθεδφλσλ απφ ηνπο
πξνγφλνπο ηνπο. Καλείο άιινο δελ ακθηζβήηεζε ηελ ειιεληθφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο
ζηνπο ζαξάληα ηειεπηαίνπο αηψλεο, εθηφο απφ ηνπο Βνπιγάξνπο ζηα ηέιε ηνπ 19νπ
αηψλα θαη ηνπο ΢θνπηαλνχο ζηνλ 20ν αηψλα, πνπ δηεθδηθνχλ ην φλνκα Μαθεδνλία γηα
ην λενζχζηαην θξάηνο ηνπο. Ο ζθεηεξηζκφο απηφο ζπληζηά ζνβαξή παξάβαζε ηνπ
δηεζλνχο δηθαίνπ, αθνχ ηζνδπλακεί κε θινπή εζληθνχ πινχηνπ.
΢ην δηεζλέο Δκπνξηθφ Γίθαην απαγνξεχεηαη ξεηά, ππφ ηελ απεηιή απζηεξφηαησλ
θπξψζεσλ, ε ρξήζε ηεο επσλπκίαο θαη ηνπ δηαθξηηηθνχ ζήκαηνο (ηεο θίξκαο)
θάπνηαο επίζεκα αλαγλσξηζκέλεο εκπνξηθήο εηαηξείαο. ΋ηαλ ηζρχνπλ ηέηνηεο
ξπζκίζεηο γηα ηελ πξνζηαζία κίαο εκπνξηθήο θαη κφλν θίξκαο, πνηεο θπξψζεηο ζα
έπξεπε λα πξνβιέπνληαη άξαγε γηα ηνπο ΢θνπηαλνχο, πνπ επηδηψθνπλ ηνλ ζθεηεξηζκφ
ηνπ νλφκαηνο, ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο ηζηνξίαο ησλ 4.000 εηψλ ηεο αξραίαο
Διιεληθήο Μαθεδνλίαο;
B. Μαξηπξίεο αξραίσλ ζπγγξαθέσλ

Ζ ειιεληθή ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο αλαδχεηαη αλάγιπθα κέζα απφ ηα θείκελα

φισλ ζρεδφλ ησλ αξραίσλ ζπγγξαθέσλ. Δλδεηθηηθά:

1. Ηξόδνηνο
Ο παηέξαο ηεο ηζηνξίαο Ζξφδνηνο (485-427 π.Υ.) αλαθέξεη, φηη νη Λαθεδαηκφληνη, νη
Κνξίλζηνη, νη ΢πθπψληνη, νη Δπίδαπξνη θαη νη Σξνηδήληνη, πνπ ζπκκεηείραλ κε ηα
πινία ηνπο ζηε λαπκαρία ηεο ΢αιακίλνο, ήηαλ έζλνο δσξηθφ θαη καθεδνληθφ64. Μαο
πιεξνθνξεί, δειαδή, φηη θαη νη αξραίνη θάηνηθνη ησλ παξαπάλσ πφιεσλ (΢πάξηε,
Κφξηλζνο, Δπίδαπξνο θ.ιπ.) πξνέξρνληαλ απφ ηνπο Μαθεδφλεο. Οη αξλνχκελνη ηελ
ειιεληθφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο, αλ ζέινπλ λα είλαη ζπλεπείο, πξέπεη ινηπφλ λα
αξλεζνχλ ηελ ειιηληθφηεηα θαη απηψλ ησλ πφιεσλ.
Ο Ζξφδνηνο γξάθεη αθφκε: «΋πσο ηπραίλεη λα ην μέξσ πξνζσπηθά θαη εγψ, νη
εγεκφλεο ηεο Μαθεδνλίαο, πνπ θαηάγνληαη απφ ην Πεξδίθα, είλαη Έιιελεο»65. Ο
κεγάινο ηζηνξηθφο βεβαηψλεη ινηπφλ θαη κε βάζε ηελ πξνζσπηθή ηνπ αληίιεςε ηελ
ειιεληθή θαηαγσγή ησλ βαζηιέσλ ηεο Μαθεδνλίαο. Ο ηζρπξηζκφο ησλ ΢θνπηαλψλ,
φηη κφλν νη Σεκελίδεο βαζηιείο ηεο Μαθεδνλίαο ήηαλ Έιιελεο, θαηαγφκελνη απφ ην
Άξγνο ηεο Πεινπνλλήζνπ, είλαη ζπλεπψο εζθαικέλνο. Σνχην πξνθχπηεη άιισζηε θαη
απφ ηνπο ζσδφκελνπο θαηαιφγνπο ησλ πνιηηψλ Μαθεδφλσλ πνπ θέξδηζαλ ζηνπο
Οιπκπηαθνχο Αγψλεο. Δλφςεη ηνπ γεγνλφηνο, φηη κφλν Έιιελεο επηηξεπφηαλ λα
ζπκκεηέρνπλ ζηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο, γίλεηαη θαλεξφ φηη θαη νη Μαθεδφλεο ήηαλ
Έιιελεο.
Ο Ζξφδνηνο καο δηεγείηαη, παξαπέξα, γηα ηε δσή ησλ βαζηιέσλ ηεο Μαθεδνλίαο θαη
ην έκβιεκα απηψλ ηα εμήο66: «Ήηαλ θπγάδεο απφ ην Άξγνο (Οξηζηηθφ) ηξία αδέιθηα.
Ο Γαπάλεο, ν Αέξνπνο θαη ν Πεξδίθαο, απφγνλνη ηνπ Βαζηιέα Σηκέλνπ πνπ
θαηάγνληαλ απφ ηνλ Ζξαθιή». Έγηλαλ ππεξέηεο ηνπ βαζηιέα ηεο πφιεο Λεβαίαο ζηελ
πεξηνρή Πηνιεκαΐδαο ηεο Μαθεδνλίαο. Σνχηνο φκσο, αληί λα ηνπο πιεξψζεη ζην
ηέινο ηνπο κηζζνχο ηνπο, ηνπο έδεημε ζην δάπεδν έλα ιακπεξφ θχθιν κε αθηίλεο
ζρεκαηηδφκελεο απφ ην θσο ηνπ ειίνπ πνπ έκπαηλε απφ ηε θαπλνδφρν θαη ηνπο είπε:
«Μηζζφλ απνδίδσκη πκίλ ηνλ ήιηνλ». Ο Πεξδίθαο ηνπ απάληεζε ηφηε: «δερφκεζα σ
βαζηιεχ ηα πξνζθεξφκελα», θαη κε ην καραίξη ηνπ ράξαμε ζην πάησκα ην ζρήκα ηνπ
θχθινπ ηνπ θσηφο ηνπ ήιηνπ κε ηηο αθηίλεο θαη πξνζπνηήζεθε φηη ηνλ πήξε σο κηζζφ
θαη ηνλ έβαιε ζην θφξθν ηνπ. Απηή είλαη ε ηζηνξία γέλλεζεο ηνπ εκβιήκαηνο ησλ
Μαθεδφλσλ, ηνπ ήιηνπ κε ηηο δεθαέμη αθηίλεο, πνπ βξέζεθε πάλσ ζηε ρξπζή ιάξλαθα
ηεο νζηενζήθεο ζην ηάθν ηνπ βαζηιέα ηεο Μαθεδνλίαο Φηιίππνπ Β΄ ζηε Βεξγίλα. Σν
έκβιεκα απηφ είλαη γλήζηα ειιεληθφ θαη ρξνλνινγείηαη ήδε απφ ηε ηηο αξρέο ηεο
πξψηεο ρηιηεηεξίδαο π.Υ. Ζ πξνζπάζεηα ησλ ΢θνπηαλψλ λα ζθεηεξηζηνχλ απηφ ην
ζχκβνιν, ηνπνζεηψληαο ην ζηε ζεκαία ηνπο, κφλν αγαλάθηεζε θαη νξγή κπνξεί λα
πξνθαιεί.
Θ χρυςι λάρνακα με το δεκαεξάκτινο ζμβλθμα των Μακεδόνων από το τάφο του βαςιλζα
Φιλίππου Β

Ο Ζξφδνηνο εμηζηνξεί, αθφκε, φηη ν βαζηιηάο ησλ Μαθεδφλσλ Αιέμαλδξνο Α΄

απεπζπλφκελνπο πξέζβεηο ησλ Πεξζψλ, ηνπο είπε: «Να αλαθέξεηε ζην βαζηιηά ζαο,
πνπ ζαο έζηεηιε, φηη έλαο Έιιελαο δηνηθεηήο ηεο Μαθεδνλίαο ζαο έθαλε θαιή
ππνδνρή». Καη ζε άιιν ζεκείν ν Αιέμαλδξνο Α΄ νκνινγεί επίζεο: «Απηφο ηε γάξ
Έιιελ ην γέλνο εηκί ησξραίνλ θαη αληί ειεχζεξεο δεδνπισκέλελ νπθ αλ ζέινηκη νξάλ
ηελ Διιάδα»67. ΋ληαο δειαδή θαηά ην γέλνο Έιιελαο, δελ ζα ήζειε λα δεη ηελ
Διιάδα λα ππνδνπιψλεηαη ζηνπο Πέξζεο. Ο Ζξφδνηνο μερσξίδεη, παξαπέξα, ηνπο
Έιιελεο Μαθεδφλεο απφ ηνπο άιινπο ιανχο, φπσο π.ρ. ηνπο Ηιιπξηνχο, πνπ
ζηηγκάηηδαλ ην ζψκαηά ηνπο κε ηαηνπάδ, θαη ηνπο Θξάθεο, πνπ αγφξαδαλ ηηο γπλαίθεο
ηνπο απφ ηνπο γνλείο ηνπο κε ρξήκαηα. Οη Μαθεδφλεο, γξάθεη ν ηζηνξηθφο, σο
Έιιελεο απέθεπγαλ ηα ηαηνπάδ θαη έπαηξλαλ ηηο γπλαίθεο κφλν εθφζνλ απηέο έδηλαλ
ειεχζεξα ηε ζπγθαηάζεζή ηνπο. Οη Μαθεδφλεο απέθεπγαλ επίζεο ηνπο ιεζηξηθνχο
πνιέκνπο κε ζηφρν ηηο αξπαγέο θαη ηηο θαηαζηξνθέο68.

2. Αξξηαλόο
Ο Αξξηαλφο αλαθέξεη ζηελ Αιεμάλδξνπ Αλάβαζηλ, φηη ν Φίιηππνο ην 337 π.Υ. θαη ν
Μ. Αιέμαλδξνο ην 335 π.Υ. νξίζηεθαλ απφ φινπο ηνπο Έιιελεο, πιελ ησλ
Λαθεδαηκνλίσλ, αξρηζηξάηεγνη-απηνθξάηνξεο φισλ ησλ Διιήλσλ69. Πψο φκσο ζα
ήηαλ δπλαηφλ λα ηνπο αλαγλσξίζνπλ σο αξρεγνχο θαη απηνθξάηνξέο ηνπο νη
(ππφινηπνη) Έιιελεο, αλ νη Μαθεδφλεο δελ αλήθαλ ζην ειιεληθφ έζλνο; ΢ηηο
ακθηθηηνλίεο ησλ Γειθψλ γίλνληαλ επίζεο δεθηά σο κέιε κφλνλ Έιιελεο70. Μέιε
ησλ Ακθηθηηνληψλ απηψλ ήηαλ φκσο απνδεδεηγκέλα θαη νη Μαθεδφλεο. Σα κέιε ηνπ
ζπλεδξίνπ ησλ Γειθψλ, σο Έιιελεο, εμέδσζαλ αθφκε απφ θνηλνχ λφκηζκα κε ηελ
παξάζηαζε ηνπ Απφιισλα ζε αλάκλεζε ηεο λίθεο ησλ Μαθεδφλσλ ζηε Υαηξψλεηα.
Οη βαζηιείο ηεο Μαθεδνλίαο Φίιηππνο B΄ θαη M. Αιέμαλδξνο νξίζηεθαλ πξνζηάηεο
ηνπ ηεξνχ ησλ Γειθψλ71.
Ο Αξξηαλφο δηαθξίλεη ηνπο Μαθεδφλεο απφ ηνπο Ηιιπξηνχο κε θξηηήξην αθξηβψο ηα
ειιεληθά έζηκα. Οη Ηιιπξηνί έθαλαλ αλζξσπνζπζίεο πξηλ ηε κάρε. ΋ηαλ
πνιηνξθήζεθε ην Πχιην ηεο Ηιιπξίαο απφ ηνπο Μαθεδφλεο, νη Ηιιπξηνί έζθαμαλ ηξεηο
λένπο θαη ηξεηο λέεο θαη ηνπο πξνζέθεξαλ σο ζπζία ζην ζεφ ηνπο. Οη Μαθεδφλεο
βξήθαλ ηα πηψκαηα ησλ λέσλ θξεζθνζθαγκέλα, δεζηά αθφκε πάλσ ζην βσκφ72.
΢χκθσλα επίζεο κε ηνλ Αξξηαλφ, ν M. Αιέμαλδξνο δελ μερψξηδε ηε Μαθεδνλία απφ
ηε ππφινηπε Διιάδα ζηηο ζξεζθεπηηθέο εθδειψζεηο ηνπ θαη ζηα γξαπηά ηνπ. ΋ηαλ
έζηεηιε ζηελ Αζήλα σο αθηέξσκα ζηελ Παιιάδα Αζελά ηηο ηξηαθφζηεο πεξζηθέο
παλνπιίεο δηέηαμε λα γξάςνπλ: «Αιέμαλδξνο Φηιίππνπ θαη νη ΄Eιιελεο, πιήλ
Λαθεδαηκνλίσλ, απφ βαξβάξσλ ησλ ηελ Aζίαλ θαηνηθνχλησλ»73. ΢ηελ παξαπάλσ
αθηέξσζε νη Μαθεδφλεο δελ αλαθέξνληαη κε ην δηθφ ηνπο φλνκα μερσξηζηά, αιιά
ζπκπεξηιακβάλνληαη ζην ζχλνιν ησλ Διιήλσλ. Αλ νη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ Έιιελεο,
δελ ζα ηνπο δηαθνξνπνηνχζε ξεηά ν Μ. Αιέμαλδξνο, σο βαζηιηάο ηνπο; Γελ ζα
έγξαθε: «Αιέμαλδξνο Φηιίππνπ, Μαθεδφλεο ηε θαη Έιιελεο πιελ Λαθεδαηκνλίσλ»;
Αλ νη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ Έιιελεο, δελ ζα δηακαξηχξνληαλ ν καθεδνληθφο ζηξαηφο
γηα κε μερσξηζηή αλαθνξά ηνπ ζηελ παξαπάλσ αθηέξσζε; Ο Μ. Αιέμαλδξνο έζηεηιε
ηηο παλνπιίεο απφ ηελ Αζία ζηε ζεά Αζελά, ζέινληαο λα δείμεη μεθάζαξα, φηη ε ζεά
Αζελά ήηαλ ζεά φισλ ησλ Διιήλσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ Μαθεδφλσλ.
Οη αξλεηέο ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο δηαζηξέθνπλ βέβαηα αθφκε θαη ηελ
παξαπάλσ αθηέξσζε, ππνζηεξίδνληαο φηη ν Μ. Αιέμαλδξνο δελ νλνκάδεη ζ’ απηήλ
ηνπο Μαθεδφλεο επεηδή δελ ηνπο αλαγλψξηδε σο Έιιελεο. Γη’ απηφ, ζπκπιεξψλνπλ,
φηαλ ν Μ. Αιέμαλδξνο πξνζθσλνχζε ηνπο Μαθεδφλεο ηνπο μερψξηδε,
ρξεζηκνπνηψληαο ηε θξάζε: «Άλδξεο Μαθεδφλεο θαη Έιιελεο». Καη εδψ φκσο, σο
ζπλήζσο, νη αξλεηέο ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο πξνζπαζνχλ λα απνζπάζνπλ
ηηο ιέμεηο απφ ην λνεκαηηθφ ηνπο πεξίγπξν θαη ηελ πεξίζηαζε ζηελ νπνία
ρξεζηκνπνηνχληαη θαη λα ηηο εξκελεχζνπλ απζαίξεηα. Δίλαη πξνθαλέο, φηη ε δηπιή
πξνζθψλεζε ρξεζηκνπνηνχληαλ απφ ηνλ Μ. Αιέμαλδξν γηα λα ηνληζηεί ε
δηαθνξεηηθή πνιηηηθή ζρέζε ηνπ απέλαληη ζηνπο αθξναηέο ηνπ: Οη Μαθεδφλεο ήηαλ
ππήθννί ηνπ. Οη ππφινηπνη Έιιελεο ήηαλ απιά ζχκκαρνί ηνπ. Θέινληαο αθξηβψο λα
θαηαζηήζεη ζαθή απηήλ ηε δηαθνξά ζέζεο, ν Μ. Αιέμαλδξνο, απεπζπλφκελνο ζε
φινπο κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ αξρηζηξαηήγνπ, ρξεζηκνπνηνχζε γηα ηνπο κελ ηνλ φξν
«Μαθεδφλεο» γηα ηνπο δε ηνλ φξν «Έιιελεο».

3. ΢ηξάβσλ
Ο γεσγξάθνο ΢ηξάβσλ, πξηλ μεθηλήζεη ηελ πεξηγξαθή ηνπ ππνινίπνπ ηκήκαηνο ηεο
Δπξψπεο, δηεπθξηλίδεη φηη «εζηί κέλ νπλ Eιιάο θαί ε Mαθεδνλία»74. Δμαηηίαο
γεσγξαθηθψλ θαη κφλν ιφγσλ εμεηάδεη βέβαηα ζηε ζπλέρεηα ηε Μαθεδνλία καδί κε ηηο
γεηηνληθέο ρψξεο.

4. Ιζνθξάηεο
Ο ξεηνξνδηδάζθαινο Ηζνθξάηεο δηάθεηηαη κε πνιχ ζεηηθφ ηξφπν απέλαληη ζηνπο
Μαθεδφλεο. Σνλίδεη φηη νη Έιιελεο νθείινπλ λα επγλσκνλνχλ ην βαζηιέα ηεο
Μαθεδνλίαο Φίιηππν B΄, δηφηη ηνχηνο ηνπο πξνζέθεξε ειιεληθή θεδεκνλία θαη ηνπο
απάιιαμε απφ ηνπο βαξβάξνπο. Τπελζπκίδεη παξαπέξα ζην Φίιηππν Β΄ ηελ θαηαγσγή
ηνπ απφ ηε γεληά ηνπ Ζξαθιή θαη ηνλ πξνηξέπεη λα ελψζεη φινπο ηνπο Έιιελεο θαη
σο εγέηεο ηνπο λα ηνπο νδεγήζεη ζε εθζηξαηεία θαηά ησλ Πεξζψλ. Σνλ παξαθηλεί
επίζεο λα θηλδπλεχζεη γηα νιφθιεξε ηελ Διιάδα, φπσο ν γελάξρεο ηνπ Ζξαθιήο. Ο
Ηζνθξάηεο ηνπνζεηεί βέβαηα ηνπο Μαθεδφλεο, ιφγσ ηνπ βαζηιηθνχ θαζεζηψηνο ηνπο,
εθηφο ησλ δεκνθξαηηθψλ πνιηηεπκάησλ, ηνλίδεη φκσο ζπγρξφλσο θαηεγνξεκαηηθά φηη
πξφθεηηαη γηα «νπρ αιιφθπιινλ έζλνο», αιιά γηα Έιιελεο 75.

5. Πνιύβηνο
Ο ηζηνξηθφο Πνιχβηνο αλαθέξεη, φηη νη Μαθεδφλεο δηέθεξαλ απφ ηνπο βαξβάξνπο
ιανχο, δηφηη σο Έιιελεο ήηαλ ειεχζεξνη άλζξσπνη θαη εμέθξαδαλ κε παξξεζία ηε
γλψκε ηνπο αθφκε θαη ζην βαζηιέα ηνπο, ρσξίο λα ηνλ πξνζθπλνχλ κε εδαθηθέο
ππνθιίζεηο76. Καηά ηελ αγφξεπζή ηνπ πξνο ηνπο Λαθεδαηκνλίνπο ην 210 π.Υ. ν
πξέζβεο ησλ Aθαξλάλσλ Λπθίζθνπ θέξεηαη λα αμηνινγεί ηνπο Μαθεδφλεο σο ην δεμί
ρέξη θαη ην πξφθξαγκα ηεο Διιάδαο: «Tίλνο θαί πειίθεο δεη ηηκήο αμηνχζζαη
Mαθεδφλαο, νη ηνλ πιείσ ηνπ βίνπ ρξφλνλ νπ παχνληαη δηαγσληδφκελνη πξνο ηνχο
βαξβάξνπο ππέξ ηεο ησλ Eιιήλσλ αζθαιείαο; φηη γάξ εη πνη’ αλ ελ κεγάινηο ελ
θηλδχλνηο ηά θαηά ηνχο Eιιελαο, εη κε Mαθεδφλαο είρνκελ πξφθξαγκα θαη ηαο ησλ
παξά ηνχηνηο βαζηιέσλ θηινηηκίαο, ηηο νπ γηλψζθεη;»77 Πψο ζα κπνξνχζαλ φκσο νη
Μαθεδφλεο λα είλαη ην δεμί ρέξη θαη ην πξφθξαγκα ησλ Διιήλσλ, αλ δελ ήηαλ θαη νη
ίδηνη Έιιελεο; ΢ην πιαίζην ηεο ίδηαο αγφξεπζεο επηρεηξείηαη λα πεηζηνχλ νη
Λαθεδαηκφληνη θαη νη Αηησινί λα ζπκκεηάζρνπλ καδί κε ηνπο νκφθπινχο ηνπο
Μαθεδφλεο ζηνλ θνηλφ παλειιήλην αγψλα θαηά ησλ αιιφθπισλ Ρσκαίσλ. Πψο ζα
κπνξνχζαλ φκσο λα ραξαθηεξίδνληαη νη Μαθεδφλεο νκφθπινη θαη νη Ρσκαίνη
αιιφθπινη, αλ νη πξψηνη δελ ήηαλ Έιιελεο; ΢ηε ζπλεδξίαζε, φπνπ ιακβάλεη ρψξα ε
παξαπάλσ αγφξεπζε, παξφηη κεξηθνί ζχλεδξνη κίιεζαλ ελαληίνλ ησλ Μαθεδφλσλ
εμαηηίαο ησλ εζσηεξηθψλ ελσηηθψλ πνιέκσλ πνπ απηνί δηεμήγαγαλ, θαλείο δελ
ηφικεζε λα αξλεζεί ηελ ειιεληθφηεηά ησλ Μαθεδφλσλ78. Ο Πνιχβηνο δηαηππψλεη
κεηά απφ φια απηφ ην ζπκπέξαζκα, φηη είλαη ζεκλφηεξν θαη δηθαηφηεξν λα
ζπκπεξηιάβνπκε ζηελ ηζηνξία ηεο Διιάδαο θαη ηηο λίθεο θαη ηα αλδξαγαζήκαηα ηνπ
Φηιίππνπ, δηφηη θαη νη Μαθεδφλεο ήηαλ Έιιήλεο79.
Σέινο, ν Πνιχβηνο αλαθέξεη επίζεο θαη ηελ πεξίπησζε ηνπ αληηπξνζψπνπ ηεο
Ναππαθηίαο Αγέιαν, ν νπνίνο ζην ζπλέδξην ηνπ 217 π.Υ. πξφηεηλε ζ’ φινπο ηνπο
Έιιελεο, παξφληνο θαη ηνπ Φηιίππνπ ηνπ Δ΄ ηεο Μαθεδνλίαο, λα ζηακαηήζνπλ ηνπο
εκθπιίνπο πνιέκνπο θαη ελσκέλνη ρέξη κε ρέξη, έηζη φπσο πεξλά κία νκάδα έλαλ
πιεκκπξηζκέλν πνηακφ, λα αληηκεησπίζνπλ ηνπο Ρσκαίνπο. Ζ παξαπάλσ πξφηαζε,
πνπ απεπζχλεηαη θαη ζην Φίιηππν ηνλ Δ΄ θαη θάλεη ιφγν γηα κία θνηλή απ’ φινπο ηνπο
Έιιελεο αληηκεηψπηζε ησλ Ρσκαίσλ, δείρλεη μεθάζαξα πσο νη Μαθεδφλεο θαη ήηαλ
θαη ζεσξνχληαλ απφ φινπο ηνπο άιινπο θαηνίθνπο ηεο Διιάδαο σο Έιιελεο80.

6. Πινύηαξρνο
Ζ ειιεληθή ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο πξνθχπηεη κε ζαθήλεηα θαη κέζα απφ ηα
θείκελα ηνπ Πινχηαξρνπ. Σνχηνο, θαηά ηελ εμηζηφξεζε ηνπ βίνπ ηνπ Φιακηλίλνπ,
ηνλίδεη ραξαθηεξηζηηθά, φηη φινη νη αγψλεο πνπ έθαλαλ κεηαμχ ηνπο νη Έιιελεο,
ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ αγψλσλ κε ηνπο Μαθεδφλεο, κέρξη ηελ εκέξα ηεο
θαηάιεςεο ηεο Διιάδαο απφ ηνπο Ρσκαίνπο, εμαηξνπκέλσλ κφλνλ ησλ αγψλσλ κε
ηνπο Πέξζεο, έγηλαλ απφ Έιιελεο πξνο Έιιελεο81.

7. Παπζαλίαο
Ο Παπζαλίαο, ζην έξγν ηνπ «Διιάδαο Πεξηεγήζεηο», καο βεβαηψλεη φηη νη
Μαθεδφλεο ήηαλ Έιιελεο, δηφηη ζπκκεηείραλ ζηηο Ακθηθηηνλίεο, ζηηο νπνίεο
εληάζζνληαλ σο κέιε απνθιεηζηηθά Έιιελεο82.

8. Γηόδσξνο
Ο ηζηνξηνγξάθνο Γηφδσξνο ζπγθαηαιέγεη ρσξίο ελδνηαζκνχο θαη ην βαζίιεην ηνπ
Φηιίππνπ ηεο Μαθεδνλίαο ζηα ειιεληθά θξάηε, ζεσξψληαο φηη θαη ε Μαθεδνλία ήηαλ
Διιάδα θαη νη Μαθεδφλεο Έιιελεο83.

9. Αηζρύλεο
Ο ξήηνξαο Αηζρχλεο, ελφςεη ηεο επηζεηηθφηεηαο ηνπ Φηιίππνπ ηνπ Β΄ θαη ηεο
δηαξθνχο επέθηαζεο ηεο θπξηαξρίαο ηνπ ζηηο αζελατθέο απνηθίεο ηεο Υαιθηδηθήο,
ραξαθηήξηδε ην βαζηιηά ηεο Μαθεδνλίαο ζηελ αξρή, ξεηνξηθή άδεηα, σο «βάξβαξν».
Αξγφηεξα, φκσο, ν ίδηνο ξήηνξαο εκθαλίδεηαη ζηελ Βνπιή ησλ Αζελαίσλ λα
πξνηείλεη λα δνζεί ε εμνπζία φιεο ηεο Διιάδαο ζην Φίιηππν, ψζηε απηφο, κε
ελσκέλνπο φινπο ηνπο Έιιελεο, λα εθζηξαηεχζεη ελαληίνλ ησλ Πεξζψλ. Δίλαη
ζίγνπξν, πσο ν Αηζρχλεο δελ ζα ηνικνχζε λα θάλεη κία ηέηνηα πξφηαζε ζηε Βνπιή
ησλ Αζελαίσλ, αλ ν Φίιηππνο δελ ήηαλ Έιιελαο, αθνχ δηαθνξεηηθά ζα θηλδχλεπε
θαη’ ειάρηζηνλ λα ππνζηεί ηελ πνηλή ηνπ εμνξηζκνχ.

10. Αηζρύινο
Ο πνηεηήο Αηζρχινο ζηελ αξραηφηεξε ηξαγσδία ηνπ, ηηο «Ηθέηηδεο», παξνπζηάδεη ηε
Μαθεδνλία, απφ ηελ Πίλδν θαη ηε Γσδψλε κέρξη ηελ θνηιάδα ηνπ ΢ηξπκφλα
πνηακνχ, σο πεξηνρή ηεο Διιάδαο84.

11. Όκεξνο
Ο ΋κεξνο εληάζζεη ζηνπο Παλέιιελεο θαη ηνπο Μαθεδφλεο85.

12. Άιιεο πεγέο

΢ηε πεξζηθή επηγξαθή ηεο Πεξζέπνιεο ηνπ 513 π.Υ., φπνπ αλαθέξνληαη νη ηφηε
ππνηειείο ιανί ζην Γαξείν Α΄, είλαη θαηαγεγξακκέλε θαη κία θπιή Διιήλσλ κε ην
φλνκα YAUNA TAKABARA, δειαδή Ίσλεο (Γηνπλάλ), επεηδή θνξνχζαλ έλα είδνο
θαπέινπ ζαλ αζπίδα. Απφ ηα καθεδνληθά λνκίζκαηα θαη ηηο ηνηρνγξαθίεο ησλ ηάθσλ
ηεο Μαθεδνλίαο δηαπηζηψλεηαη φηη ηέηνην θαπέιν ηχπνπ θαπζίαο θνξνχζαλ ζπλήζσο
νη Μαθεδφλεο.

C. Ευρήματα αρχαιολογικών αναςκαφών

Οη δηαηξέρνπζεο ηα θείκελα ησλ αξραίσλ ζπγγξαθέσλ αλαθνξέο ζηελ ειιεληθφηεηα

ηεο Μαθεδνλίαο επηβεβαηψλνληαη θαη απφ αλαξίζκεηα επξήκαηα ησλ αξραηνινγηθψλ
αλαζθαθψλ ζην έδαθνο ηεο Μαθεδνλίαο. Ζ Μαθεδνλία κίιεζε πξαγκαηηθά γηα ηελ
ειιεληθφηεηά ηεο απφ ηα βάζε ησλ ζπιάρλσλ ηεο κε ηηο ειιεληθέο ελεπίγξαθεο
πιάθεο πνπ βξέζεθαλ ζακκέλεο ζην έδαθφο ηεο.

1. Γεληθέο παξαηεξήζεηο

΋πσο είλαη γλσζηφ, ε καθεδνληθή γε θαηαζηξάθεθε, ππξπνιήζεθε, ιεειαηήζεθε θαη

ζπιήζεθε πνιιέο θνξέο απφ πνιινχο επηδξνκείο βάξβαξνπο ιανχο. ΋πνπ θη αλ
ζθάςεη θαλείο ζ’ απηή ηε γε ζα βξεη ζηξψκαηα ζηάρηεο θαη εξείπηα. Ζ πξψηε κεγάιε
ιεειαζία έιαβε ρψξα ην 274 π.Υ. απφ ηνπο Γαιάηεο. Αθνινχζεζαλ νη ηξνκεξέο
ιεειαζίεο θαη θαηαζηξνθέο ησλ Ρσκαίσλ ζηξαηεγψλ, ηνπ Φιακηλίλνπ ην 196 π.Υ.,
ηνπ Αηκίιηνπ Παχινπ ην 168 π.Υ. θαη ηνπ Μέηειινπ ην 147 π.Υ. Έλαο Γεξκαλφο
επηζηήκνλαο ππνιφγηζε θαηά ηνλ 19ν αηψλα κ.Υ. φηη νη Ρσκαίνη αθαίξεζαλ απφ ηε
Μαθεδνλία θαη κεηέθεξαλ ζηε Ρψκε πεξίπνπ δεθαπέληε κε είθνζη ρηιηάδεο αγάικαηα
θαη πνιιά ακχζεηεο αμίαο θαη αλεπαλάιεπηεο ηέρλεο θεηκήιηα.
Δθηελείο πεξηγξαθέο ησλ πξσηνθαλψλ αξπαγψλ θαη ιεειαζηψλ ησλ ζεζαπξψλ ηεο
Μαθεδνλίαο απφ ηνπο Ρσκαίνπο βξίζθεη θαλείο ζηνλ Πινχηαξρν. Σξεηο κέξεο
θξάηεζε ε ζξηακβεπηηθή είζνδνο ησλ ζεζαπξψλ απηψλ ζηε Ρψκε. Σελ πξψηε κέξα
250 άκαμεο κεηέθεξαλ αγάικαηα, εηθφλεο θαη θνινζζνχο. Σε δεχηεξε κέξα πνιιέο
άκαμεο κεηέθεξαλ ηα σξαηφηεξα θαη πνιπηειέζηεξα καθεδνληθά φπια. Σξεηο ρηιηάδεο
άλδξεο κεηέθεξαλ αλά ηέζζεξηο επηαθφζηα πελήληα δνρεία κε αζήκη. Σελ ηξίηε κέξα
αθνινχζεζαλ εθαηφλ είθνζη βφδηα ρξπζνθέξαηα θαη παηδηά πνπ κεηέθεξαλ νγδφληα
ηξία δνρεία ηξηηάιαληα, κε ρξπζά λνκίζκαηα θαη κε άιινπο ακχζεηνπο ζεζαπξνχο86.

Θ Μακεδονία κατά τθ περίοδο τθσ ΢ωμαϊκισ εποχισ

Ο ειιεληθφο πνιηηηζκφο είρε φκσο αλαπηπρζεί ζε ηφζν κεγάιν βαζκφ ζηε

Μαθεδνλία, ψζηε παξά ηηο αξπαγέο, ηηο ιεειαζίεο θαη ηηο θαηαζηξνθέο έκεηλαλ ζηε
γε ηεο πνιιέο αξραηφηεηεο, αδηάςεπζηνη κάξηπξεο ηεο ειιεληθφηεηάο ηεο. Πνιιέο
απ’ απηέο ηηο εκπνξεχηεθαλ θαηά θαηξνχο δηάθνξνη αξραηνθάπεινη. Ο ηζηνξηθφο
Βαθαιφπνπινο γξάθεη ραξαθηεξηζηηθά, φηη ν Βελεηφο πξφμελνο ηεο Θεζζαινλίθεο
αλαγθάζηεθε ζηηο 24 Απξηιίνπ 1741 λα θαηαγγείιεη ζην Γφγε, πσο πνιινί
αξραηνθάπεινη, ηφζν Φξάγθνη φζν θαη άιισλ εζλνηήησλ, έθαλαλ ηελ επνρή εθείλε
εμαγσγηθφ εκπφξην καθεδνληθψλ αξραηνηήησλ. Ναχισλαλ θαξάβηα θαη κεηέθεξαλ
αγάικαηα θαη κεγάια επεμεξγαζκέλα κάξκαξα απφ θηίξηα ηεο αξραίαο Μαθεδνλίαο
(θίνλεο, θηνλφθξαλα, αεηψκαηα, δηαθνζκεηηθά νηθνδνκψλ) θαη ηα πνπινχζαλ
παλάθξηβα ζηε Γχζε.
Απφ ηηο αξραηφηεηεο ηεο Μαθεδνλίαο, άιιεο απνθαιχθηεθαλ ηπραία θαη άιιεο
θαηφπηλ ζπζηεκαηηθήο αξραηνινγηθήο αλαζθαθήο. Καηά ηνπο λεφηεξνπο ρξφλνπο ηα
αξραηνινγηθά επξήκαηα ηεο Μαθεδνλίαο πνπ εθηίζεληαη ζηα κνπζεία ηεο, ρσξίο λα
ζπλππνινγίδεη θαλείο εθείλα πνπ θπιάζζνληαη ζε απνζήθεο, μεπεξλνχλ ηα 62.000
ηεκάρηα. Αξρίδνπλ απφ ηνλ 6ν αηψλα π.X. θαη θηάλνπλ κέρξη ην ηέινο ηεο
ειιεληζηηθήο επνρήο. ΋ια απηά ηα επξήκαηα είλαη φκνηα κε ηα αληίζηνηρα πνπ
βξέζεθαλ ζηελ ππφινηπε Διιάδα. ΋ια έρνπλ γξάκκαηα θαη ζέκαηα ειιεληθά. ΋ια
έρνπλ ράξε, χθνο θαη πλεχκα ειιεληθφ, δηφηη φια θαηαζθεπάζηεθαλ απφ ρέξηα
ειιεληθά. ΋ια απηά επηβεβαηψλνπλ φηη ε Μαθεδνλία ήηαλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο
Διιάδαο θαη ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ. Κακηά ζιαβηθή, βνπιγαξηθή, ξνπκαληθή ή
άιιεο εζληθήο πξνέιεπζεο αξραηφηεηα δε βξέζεθε ζηε Μαθεδνλία, εθηφο βέβαηα απφ
κεξηθέο ξσκατθέο αξραηφηεηεο, πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε ξσκατθή επνρή.

2. Δπξήκαηα ζην εληόο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο ηκήκα ηεο Μαθεδνλίαο

a) Γίνλ
Σν Γίνλ ήηαλ ζξεζθεπηηθφ θαη αζιεηηθφ θέληξν ηεο Μαθεδνλίαο ζηνπο βφξεηνπο
πξφπνδεο ηνπ Οιχκπνπ. Οη Μαθεδφλεο δηνξγάλσλαλ ζπρλά ζηελ πφιε απηή αγψλεο
θαη γηνξηέο, πξνζθέξνληαο ζπζίεο θαη αλαζήκαηα ζην Γία θαη ζηνπο άιινπο ζενχο
ηεο Διιάδαο. Αγσλίδνληαλ ζην Γίνλ, φπσο αγσλίδνληαλ ζηελ Οιπκπία νη θάηνηθνη
ησλ πφιεσλ ηεο Νφηηαο Διιάδαο. Ήηαλ πφιε κε ζνθή ειιεληθή ρσξνηαμηθή
ξπκνηνκία. Πφιε κε αξρηηεθηνληθή ζπκκεηξία, κε επηβιεηηθά δεκφζηα θηήξηα, λανχο,
ζέαηξν θαη ζηάδην.
Ήηαλ πφιε πξννξηζκέλε λα θαιχπηεη ηηο πλεπκαηηθέο, αζιεηηθέο θαη ιαηξεπηηθέο
αλάγθεο πνιιψλ ρηιηάδσλ Διιήλσλ. Σα «ελ Γίσ Οιχκπηα», αζιεηηθέο θαη
ζξεζθεπηηθέο γηνξηέο αθηεξσκέλεο ζηνλ Οιχκπην Γία, ηεινχληαλ εθεί αλειιηπψο γηα
πεξηζζφηεξα απφ νρηαθφζηα ρξφληα. Γηαξθνχζαλ ελλέα κέξεο, φζεο ήηαλ νη Μνχζεο.
΢ην Γίνλ γηφξηαζε θαη ν Φίιηππνο ηηο λίθεο ηνπ θαζψο θαη ν M. Αιέμαλδξνο ηελ
αλαρψξεζή ηνπ γηα ηε κεγάιε εθπνιηηηζηηθή εθζηξαηεία ηνπ ζηελ Αζία.
Καηά ηηο αλαζθαθέο εληνπίζηεθαλ λανί δσξηθνχ θαη ησληθνχ ξπζκνχ, πνπ ήηαλ
αθηεξσκέλνη ζε δηάθνξνπο ζενχο ηεο Διιάδαο: ζην Γία, ηε Γήκεηξα, ην Γηφλπζν, ηνλ
Αζθιεπηφ, ηελ Αθξνδίηε, ηνλ Δξκή, ηνλ Ζξαθιή, ηελ Αζελά θαη πνιινχο άιινπο.
΢ην Γίνλ είρε αλαγεξζεί θαη κεγάιν ζέαηξν, ζην νπνίν, φπσο πξνθχπηεη απφ
αλεπξεζείζα ειιεληθή επηγξαθή πνπ εθηίζεηαη ζήκεξα ζην Μνπζείν, παίδνληαλ νη
ηξαγσδίεο ησλ πνηεηψλ ηεο αξραίαο Διιάδαο.
Οη αλαζθαθέο έρνπλ θέξεη γεληθά ζην θσο κεγάιεο θαιιηηερληθήο αμίαο
νηθνδνκήκαηα, αγάικαηα, ςεθηδσηά, πίλαθεο δσγξαθηθήο θ.ιπ., πνπ ζην ζχλνιφ
ηνπο βεβαηψλνπλ φηη ε Μαθεδνλία δελ πζηεξνχζε ζηελ πξφνδν θαη ηνλ πνιηηηζκφ απφ
ηε λφηηα Διιάδα. Οη ζρεηηθέο αξραηφηεηεο πνπ βξέζεθαλ ζην Γίνλ είλαη κάιηζηα
παξφκνηεο κε πνιιέο αξραηφηεηεο πνπ βξέζεθαλ ζηελ Οιπκπία. Σν άγαικα ηεο
«ηπηακέλεο Νίθεο» αληηζηνηρεί π.ρ. κε ηε πηεξσηή Νίθε ησλ Αζελψλ. ΋ια είλαη έξγα
ειιεληθήο ηερλνηξνπίαο ηνπ 5νπ θαη 4νπ αηψλα π.Υ.

b) Αηγέο (Βεξγίλα)

΢ηηο Αηγέο (Βεξγίλα), ζε κία θπζηθά νρπξσκέλε ζέζε κε απεξίγξαπηε ζέα, νη

Μαθεδφλεο είραλ αλεγείξεη ηελ αθξφπνιε ηεο πξσηεχνπζάο ηνπο. Σα αλάθηνξα ησλ
βαζηιέσλ, θηηζκέλα κε αξραηνειιεληθή αξρηηεθηνληθή, ήηαλ επηβιεηηθά ζε
δηαζηάζεηο (: 45,50 Υ 45,50) θαη δηέζεηαλ πνιιέο ζηνέο θαη δηακεξίζκαηα. Σα
αλάθηνξα απηά έρνπλ πξνθαιέζεη θαη ζπλερίδνπλ λα πξνθαινχλ ην ελδηαθέξνλ φινπ
ηνπ θφζκνπ.
΋ια ηα δεκφζηα θαη ηδησηηθά θηίξηα, νη ηάθνη θαη ηα κλεκεία είλαη θηηζκέλα ζε
ειιεληθή κνξθή, ζρήκα, ξπζκφ θαη ηερλνηξνπία. Ζ αίζνπζα ηνπ ζξφλνπ, ζηελ νπνία
είρε ηνπνζεηεζεί ε ειιεληθή επηγξαθή «ΖΡΑΚΛΖ ΠΑΣΡΧΗΧΗ», ήηαλ αθηεξσκέλε
ζηνλ (ζεσξνχκελν σο) πξνπάηνξα ησλ Μαθεδφλσλ βαζηιέσλ εκίζεν Ζξαθιή. ΢ηελ
αζπίδα πνπ βξέζεθε ζην ηάθν ηνπ Φηιίππνπ Β΄ εηθνλίδεηαη σο έκβιεκα ην ξφπαιν
ηνπ Ζξαθιή.
Γίπια απφ ηα αλάθηνξα είρε θηηζζεί ην αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν, φπνπ παίδνληαλ ζηα
ειιεληθά νη ηξαγσδίεο ησλ αξραίσλ Διιήλσλ πνηεηψλ, ηηο νπνίεο παξαθνινπζνχζαλ
αλειιηπψο νη βαζηιείο θαη ν ιαφο.

Το αρχαίο κζατρο του Δίου κτιςμζνο ςε τεχνικι επιχωμάτωςθ

Μεηαμχ ησλ επξεκάησλ ησλ αλαζθαθψλ μερσξίδνπλ ηα πνιιά ζπγθξνηήκαηα ηάθσλ,

κέζα ζηνπο νπνίνπο βξέζεθαλ κεγάιεο αμίαο θνζκήκαηα ειιεληθήο ηερλνηξνπίαο
θαζψο θαη έξγα δσγξαθηθήο κε πνιιέο παξαζηάζεηο πξνζψπσλ θαη ζθελέο απφ ηελ
ειιεληθή κπζνινγία. ΢ηα ζρεηηθά έξγα απεηθνλίδνληαη, κεηαμχ άιισλ, νη άζινη ηνπ
Ζξαθιή, ε αξπαγή ηεο Πεξζεθφλεο απφ ηνλ Πινχησλα, νη κάρεο ησλ Διιήλσλ θαηά
ησλ δηάθνξσλ βάξβαξσλ ιαψλ θαη ηα θπλήγηα ησλ βαζηιέσλ θαη ησλ αξρφλησλ ηεο
Μαθεδνλίαο. ΋ια ζπληζηνχλ αξηζηνπξγήκαηα ηεο ειιεληθήο ηέρλεο θαη
αληαπνθξίλνληαη απφιπηα ζηα ήζε θαη έζηκα ησλ Διιήλσλ.

Χρυςό διάδθμα τθσ βαςίλιςςασ από το βαςιλικό τάφο των βαςιλζων Μακεδόνων ςτθ
Βεργίνα

Γχν ρηιηάδεο ηξηαθφζηα ρξφληα ήηαλ ζακκέλνη νη βαζηιείο ηεο Μαθεδνλίαο, ζησπεινί,
ζηε γε ηεο Βεξγίλαο. Ζ έιεπζή ηνπο ζην θσο ζπληζηά ζήκεξα ηελ πιένλ αδηάζεηζηε
απάληεζε ζηηο πξνζπάζεηεο ησλ ΢θνπηαλψλ λα δηαζηξεβιψζνπλ θαη λα
πιαζηνγξαθήζνπλ ηελ ηζηνξία. Ζ επίζθεςε θαη κφλν ζηνπο ηάθνπο ησλ βαζηιέσλ
ηεο Μαθεδνλίαο ζηε Βεξγίλα θαη ε άκεζε νπηηθή επαθή κε ηα επξήκαηα ησλ Αηγψλ,
ηεο πξψηεο πξσηεχνπζαο ησλ Διιήλσλ Μαθεδφλσλ, αξθνχλ γηα λα θαηαζηήζνπλ
μεθάζαξν ζηε ζπλείδεζε θαη ηνπ πιένλ δχζπηζηνπ μέλνπ επηζθέπηε ην γεγνλφο, φηη ε
Μαθεδνλία ήηαλ πάληα ειιεληθή. Οη ηάθνη ηεο Βεξγίλαο απνηεινχλ ηε ζθξαγίδα
γλεζηφηεηαο ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο.

c) Πέιια

Ζ Πέιια ήηαλ απφ ην 413 π.Υ. ε δεχηεξε πξσηεχνπζα ηνπ καθεδνληθνχ θξάηνπο.
Τπήξμε πνιηηηζηηθφ θέληξν ηεο Μαθεδνλίαο εθάκηιιν κε ηελ Αζήλα. ΢ηα ρξφληα ηνπ
Φηιίππνπ Β΄ θαη ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ αλαδείρζεθε ζε θέληξν ηνπ Διιεληζκνχ. Σνχην
επηβεβαηψλεηαη απφ πιήζνο αξραηνηήησλ πνπ έθεξαλ ζην θσο νη αλαζθαθέο.
Πξφθεηηαη γεληθά γηα αμηφινγα έξγα ξπκνηνκίαο, αξρηηεθηνληθήο θ.ιπ., πνπ έρνπλ
θαζαξά ειιεληθή ηερλνηξνπία θαη πξνέξρνληαη απφ ηα ηέιε ηνπ 5νπ θαη ηηο αξρέο ηνπ
4νπ αηψλα π.X. Καηά ηηο αλαζθαθέο ηνπ 1958 απνθαιχθζεθε εηδηθφηεξα ε ξπκνηνκία
ηεο Πέιιαο, ε νπνία αθνινπζεί ην Ηππνδάκεην ζχζηεκα ησλ νξζνγσλίσλ
νηθνδνκηθψλ ηεηξαγψλσλ κε επζχγξακκνπο δξφκνπο, πιαηείεο θαη ζχγρξνλα γηα ηα
ζεκεξηλά δεδνκέλα ζπζηήκαηα πδξεχζεσο θαη απνρεηεχζεσο κε ζσιήλεο. Σνλ
Οθηψβξην ηνπ 1982 απνθαιχθζεθε ε αξραία αγνξά ηεο πφιεσο, δηαζηάζεσλ 255 Υ
235 κ., κε ηεξάζηηα πιαηεία θαη γχξσ απ’ απηή ζηνέο εξγαζηεξίσλ θαη
θαηαζηεκάησλ κε δσξηθέο θηνλνζηνηρίεο.
Βξέζεθαλ, κεηαμχ άιισλ, αγάικαηα ηνπ Πνζεηδψλα θαη ηεο Αζελάο, πνιιά
λνκίζκαηα, θνζκήκαηα θαη αληηθείκελα ρξπζά, αξγπξά θαη πάιηλα, ελεπίγξαθα
φζηξαθα κε ειιεληθά νλφκαηα θαζψο θαη πνιιά ζηαζκά γηα ηε κέηξεζε
εκπνξεπκάησλ. Βξέζεθαλ επίζεο επηά ςεθηδσηέο ζπλζέζεηο κε ηελ παξάζηαζε ηεο
αξπαγήο ηεο Διέλεο απφ ην Θεζέα, ην θπλήγη ηνπ ειαθηνχ θ.ιπ.

d) Αηάλε

΢ηελ Αηάλε, ζε κία ηνπνζεζία είθνζη ηξία ρηιηφκεηξα λφηηα ηεο ζεκεξηλήο Κνδάλεο,
ζηηο πιαγηέο ελφο θπζηθνχ νρπξσκέλνπ ιφθνπ ηνπ 16νπ αηψλα π.Υ., βξέζεθαλ
πςεινχ βηνηηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ επηπέδνπ έξγα ειιεληθήο ηέρλεο θαη αμηφινγα
νηθήκαηα ηεο ειιεληθήο αξρηηεθηνληθήο. Σα αλεπξεζέληα αληηθείκελα (: φπια, μίθε,
αηρκέο δνξάησλ, αζπίδεο, θξάλε, πήιηλα εδψιηα, καπξφρσκα αγγεία θ.ιπ.) είλαη
φκνηα κε έξγα ηεο κπθελατθήο ηέρλεο ηνπ 1600 π.Υ. Οη αλάγιπθεο παξαζηάζεηο θαη
νη δσγξαθηέο πνπ απνθαιχθζεθαλ, θαη πνπ εθηίζεληαη ζήκεξα ζε κνπζεία,
θαηαπιήηηνπλ κε ηελ ηέρλε ηνπο ηνχο επηζθέπηεο θαη δηαδειψλνπλ κε ηνλ πην
μεθάζαξν ηξφπν ηελ ειιεληθφηεηα ηεο πεξηνρήο απφ ηνπο πξντζηνξηθνχο αθφκε
ρξφλνπο.

e) Ακθίπνιε

Ζ αξραία πφιε-θξάηνο ηεο Ακθίπνιεο ζην Ννκφ ΢εξξψλ ππήξμε ην θέληξν ηνπ
καθεδνληθνχ εκπνξίνπ θαη ηεο εθκεηάιιεπζεο ησλ ρξπζσξπρείσλ ηνπ Παγγαίνπ, ε
έδξα ηνπ καθεδνληθνχ λνκηζκαηνθνπείνπ θαη ην νξκεηήξην ηεο κεγάιεο
εθπνιηηηζηηθήο εθζηξαηείαο ηνπ M. Αιέμαλδξνπ ζηελ Αζία. ΢’ απηήλ βξέζεθαλ έξγα
ηέρλεο φισλ ησλ επνρψλ θαζαξά ειιεληθήο ηερλνηξνπίαο. Σα αξραία ηείρε ηεο
πφιεσο είλαη έλα θφζκεκα-θαιιηηέρλεκα ηεο θιαζζηθήο ειιεληζηηθήο επνρήο. Οη
νηθίεο, ηα ηεξά ησλ ζενηήησλ ηεο Kιεηνχο θαη ηνπ Aίηηνπ, ην γπκλάζην θαη νη πέληε
παιαηνρξηζηηαληθνί λανί είλαη έξγα Διιήλσλ. Έξγα Διιήλσλ είλαη επίζεο θαη ηα
ακχζεηεο αμίαο θαη αζχγθξηηεο ηέρλεο θνζκήκαηα πνπ βξέζεθαλ ζηνπο εθεί ηάθνπο
απφ ηνλ αείκλεζην Λαδαξίδε.

f) ΢ίλδνο

΢ηελ πεξηνρή ηεο ΢ίλδνπ, είθνζη πεξίπνπ ρηιηφκεηξα δπηηθά ηεο Θεζζαινλίθεο, θαηά
ηελ εθζθαθή γηα ηελ ηνπνζέηεζε απνρεηεπηηθνχ αγσγνχ ζ’ έλα ρσκαηέλην θπζηθφ
ινθίζθν βξέζεθε ην 1980 αξρηθά έλαο ηάθνο. ΢ηελ αξραηνινγηθή ζσζηηθή αλαζθαθή
πνπ επαθνινχζεζε απνθαιχθηεθαλ 121 ηάθνη ηνπ 6νπ κε 5νπ αηψλα π.Υ. Βξέζεθαλ
αθφκε πνιιά εμαηξεηηθήο ηέρλεο θνζκήκαηα απφ θαζαξφ ρξπζάθη, ζηεθάληα, ηαηλίεο,
πξνζσπίδεο θ.ιπ. ΋πσο αλαθέξεη ν Ζξφδνηνο, ν Γαιιηθφο (Δρέδσξνο) πνηακφο
έθεξλε ζε ζβψινπο αηφθην ρξπζάθη, κε επεμεξγαζκέλν ζηε θσηηά («άππξνλ
ρξπζφλ»), πνπ ην κάδεπαλ νη θάηνηθνη ζηα ρσξάθηα κεηά απφ θάζε θαηαξξαθηψδε
βξνρή θαη πιεκκχξα. Άθζνλα θνζκήκαηα, πξαγκαηηθά αξηζηνπξγήκαηα απφ γλήζην
ρξπζφ, βξέζεθαλ θπξίσο ζηνπο γπλαηθείνπο ηάθνπο. Απφ έλα θαη κφλν γπλαηθείν
ηάθν αλαζχξζεθαλ επξήκαηα, κε ηα νπνία γέκηζαλ δέθα πξνζήθεο ρξπζψλ
θνζκεκάησλ ζην Μνπζείν Θεζζαινλίθεο. Απφ ηα ελ γέλεη επξήκαηα πξνθχπηεη, φηη
ηα λεθξηθά ήζε θαη έζηκα θαζψο θαη νη αληηιήςεηο ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο γηα ηελ
πέξαλ ηνπ ηάθνπ δσή ήηαλ φκνηα κε απηά ησλ θαηνίθσλ ηεο Νφηηαο Διιάδαο. Σν
παλάξραην ειιεληθφ έζηκν ησλ Μπθελψλ λα θαιχπηνπλ ην πξφζσπν ηνπ λεθξνχ κε
ρξπζή πξνζσπίδα ίζρπε ζ’ φιε ηε Μαθεδνλία κέρξη θαη ηελ Tξεκπέληηζα. ΋ιεο νη
επηγξαθέο είλαη ζηα ειιεληθά. ΢’ έλα νιφρξπζν δαθηπιίδη δηαβάδεη θαλείο θαζαξά
ηελ ειιεληθή δηζχιιαβε ιέμε «ΓΧΡΟΝ». ΋ια απηά θαηαδεηθλχνπλ κε ηνλ πιένλ
αδηάζεηζην ηξφπν, φηη νη Μαθεδφλεο θάηνηθνη ηεο ΢ίλδνπ ηνλ 6ν αηψλα π.Υ. ήηαλ
Έιιελεο κε πνιηηηζκφ, ήζε, έζηκα, γιψζζα, ηέρλε, ηξφπν δσήο θαη κεηαθπζηθέο
αληηιήςεηο αληίζηνηρεο κε απηέο ησλ Διιήλσλ ηεο Νφηηαο Διιάδαο.

Χάλκινοσ επίχρυςοσ κρατιρασ από το Δερβζνι τθσ

Κεςςαλονίκθσ του 330 π. Χ.

3. Δπξήκαηα ζην εθηόο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο ηκήκα ηεο Μαθεδνλίαο

(«βόξεηα Μαθεδνλία»)
΢ηελ ειιεληθή Μαθεδνλία ππάγνληαλ απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ νη πεξηνρέο ηνπ
Μνλαζηεξίνπ, ηεο Αρξίδαο, ηεο Γεπγειήο θαη ηεο ΢ηξψκληηζαο, πνπ πεξηήιζαλ ην
1912 ζηε ΢εξβία, θαζψο θαη νη πεξηνρέο ηνπ Μειέληθνπ, ηνπ Άλσ Νεπξνθνπίνπ θαη
ηνπ Κίζεβνπ, πνπ δφζεθαλ ζηνπο Βνπιγάξνπο κε ηε ΢πλζήθε ηνπ Βνπθνπξεζηίνπ. Ο
Θνπθπδίδεο ηνλίδεη κε μεθάζαξν ηξφπν, φηη Μαθεδφλεο ήηαλ θαη νη Λπγθεζηέο θαη νη
Διηκηψηεο θαη άιια έζλε87 πνπ θαηνηθνχζαλ ζηε πεξηνρή ηεο Φιψξηλαο θαη
βνξεηφηεξα ησλ Κακβνπλίσλ. Ζ Άλσ Μαθεδνλία πεξηιάκβαλε ηελ Διίκεηα, ηελ
Οξεζηηάδα, ηε Λπγθηζηίδα θαη ηελ Πειαγνλία. Οη θάηνηθνί ηεο ππεξεθαλεχνληαλ γηα
ηνπο Βαθρηάδεο βαζηιείο ηνπο πνπ θαηάγνληαλ απφ ηελ Κφξηλζν.
Σα αξραηνινγηθά επξήκαηα ηεο Γσδψλεο επηβεβαίσζαλ, φηη Γσξηείο Έιιελεο
θαηνηθνχζαλ απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ φρη κφλν ζηε βφξεηα Μαθεδνλία, αιιά θαη
ζηελ Ήπεηξν. Οη Έιιελεο ηεο Ζπείξνπ γηα πνιινχο αηψλεο απέθξνπαλ ηνπο απφ
βνξξά αδηαιείπησο επηηηζέκελνπο Ηιιπξηνχο. Ο Γηφδσξνο αλαθέξεη ζηελ ηζηνξία ηνπ,
φηη ζε κία θαη κφλνλ κάρε θαηά ησλ Ηιιπξηψλ θνλεχζεθαλ 15.000 Ζπεηξψηεο
Έιιελεο. Καηά ηε καξηπξία ηνπ γεσγξάθνπ ΢ηξάβσλα, νη Μαθεδφλεο, νη Ζπεηξψηεο
θαη νη Αηησινί ζπλδένληαλ εζλνινγηθά πνιχ ζηελά κεηαμχ ηνπο θαη δελ είραλ θακηά
ζρέζε κε ηνπο Ηιιπξηνχο. Ο εμειιεληζκφο ησλ Ηιιπξηψλ μεθίλεζε απφ ηελ επνρή πνπ
ν Μ. Αιέμαλδξνο εθζηξάηεπζε κέρξη ην Γνχλαβε πνηακφ θαη θαηέιαβε φιεο ηηο
πφιεηο ηεο Ηιιπξίαο. Με ην ρξφλν νη Ηιιπξηνί αθνκνηψζεθαλ απφ ηνπο Έιιελεο
Μαθεδφλεο θαη έθηνηε απφ ηηο εθβνιέο ηνπ Γέλπζνπ πνηακνχ ζηελ Αδξηαηηθή
ζάιαζζα λφηηα ηεο νξνζεηξάο ηνπ Αίκνπ θαη κέρξη ηνλ Δχμεηλν Πφλην επηθξάηεζε ε
ειιεληθή γιψζζα θαη ν ειιεληθφο πνιηηηζκφο. Γη’ απηφ θαη ζηηο αλαζθαθέο ηεο
΢εξβίαο θαη ηεο Βνπιγαξίαο δελ βξέζεθε νχηε κία ηιιπξηθή ή ζιαβηθή ελεπίγξαθνο
πιάθα αιιά κφλνλ ειιεληθέο. Κάηη άιιν δελ ζα ήηαλ άιισζηε δπλαηφλ λα ζπκβεί,
αθνχ νη Ηιιπξηνί ήηαλ απνιίηηζηνο ιαφο πξηλ εμειιεληζζνχλ θαη νη ΢ιάβνη
εκθαλίζηεθαλ ζηα Βαιθάληα κφιηο ηνλ 6ν αηψλα κ.Υ.88
Οη αξραηνινγηθέο αλαζθαθέο ζηηο παξαπάλσ πεξηνρέο έθεξαλ ζην θσο εθαηνληάδεο
πιάθεο κε ειιεληθέο επηγξαθέο. ΢’ απηέο αθξηβψο αλαθέξεηαη ην πεληάηνκν έξγν
«Inscriptiones Graecae in Bulgaria repereptae» πνπ εθδφζεθε ζηε Βνπιγαξία ην
1960. ΢ηε βφξεηα Μαθεδνλία φιεο νη εθθάλζεηο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο (γιψζζα,
ζξεζθεία, ήζε θαη έζηκα, άιιεο εθδειψζεηο πνιηηηζκνχ) είραλ ηε ζθξαγίδα ηεο
ειιεληθφηεηαο. Ννηηνδπηηθά ηεο πφιεσο ηνπ Μνλαζηεξίνπ ζψδνληαη ηα εξείπηα ησλ
ηεηρψλ θαη ηνπ ζεάηξνπ ηεο Λπγθηζηηθήο Ζξάθιεηαο πνπ ίδξπζε ν Φίιηππνο Β΄.
Μεηαμχ άιισλ απνθαιχθηεθαλ ηα αγάικαηα νθηψ ζεψλ ηεο Διιάδαο πνπ ιάηξεπαλ
νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο απηήο.
΢ηελ Tξεκπέληηζα, κία πφιε θνληά ζηε ιίκλε ηεο Αρξίδαο, ν βνπιγαξηθφο ζηξαηφο,
θαηά ηελ εθζθαθή ραξαθσκάησλ ην 1918, αλαθάιπςε επηά αζχιεηνπο ηάθνπο
εγεκφλσλ ηεο χζηεξεο αξρατθήο πεξηφδνπ. ΢ηνπο ηάθνπο βξέζεθε νπιηζκφο, δηάθνξα
ρξπζά θαη αξγπξά θνζκήκαηα θαζψο θαη νιφρξπζεο πξνζσπίδεο (κάζθεο) ηνπ 4νπ
αηψλα π.X. ΋ια ήηαλ έξγα ειιεληθήο κπθελατθήο ηερλνηξνπίαο θαη πνιηηηζκνχ ησλ
Μπθελψλ.
 Χρυςι προςωπίδα από τάφο τθσ Τρεμπζνιτςασ ςτθ βόρεια Μακεδονία

΢ην Πεξιεπέ θαη ζην Γεκίξ Καπνχ βξέζεθαλ αγάικαηα ηνπ Γία θαη ησλ Γηφζθνπξσλ
θαη ζην Σίην Βέιεο αγαικαηίδην ηνπ Ζξαθιή. ΢ην Μπνχθνβν, έμσ απφ ηελ αξραία
Ζξάθιεηα, βξέζεθε ην 1931 έλα καξκαξέλην άγαικα ηεο Αζελάο παξζέλνπ,
αληίγξαθν ηνπ ζρεηηθνχ αγάικαηνο πνπ είρε θηινηερλεζεί απφ ην Φεηδία θαη είρε
ηνπνζεηεζεί ζηνλ Παξζελψλα.
΋πσο αλαθέξεη ν Θνπθπδίδεο, ην ειιεληθφ καθεδνληθφ θξάηνο εθηεηλφηαλ κέρξη ην
ζεκεξηλφ Κίζεβν. Πξνο ηα δπηηθά ηεο Μαθεδνλίαο, κέρξη ηα φξηα ηεο Ζπείξνπ,
ππήξραλ πνιινί ιανί νκφθπινη ησλ Μαθεδφλσλ ή ιανί ππνηαγκέλνη ζ’ απηνχο89.
΢ηα κνπζεία ηεο Βνπιγαξίαο θαη ηεο ΢εξβίαο εθηίζεληαη κφλν ειιεληθέο ελεπίγξαθεο
πιάθεο. Βνχιγαξνη θαη ΢έξβνη, πιαζηνγξαθψληαο ηελ ηζηνξία θαη παξαπιαλψληαο
ηνπο επηζθέπηεο, πξνζπαζνχλ ζπρλά λα παξνπζηάδνπλ ηηο ζρεηηθέο πιάθεο σο δηθέο
ηνπο. Οη Βνχιγαξνη ηζρπξίδνληαη φηη ηηο έγξαςαλ νη πξφγνλνί ηνπο Θξάθεο, πνπ
εμειιελίζηεθαλ ζηα ρξφληα ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ. Οη ΢έξβνη ππνζηεξίδνπλ φηη ηηο
έγξαςαλ νη εμειιεληζζέληεο πξφγνλνί ηνπο Ηιιπξηνί. Καη νη δχν ηζρπξηζκνί είλαη
ςεπδείο. ΢ιάβνη λνκάδεο θαηέθζαζαλ ζηελ πεξηνρή κφιηο ηνλ 6ν αηψλα κ.Υ. Οη
Θξάθεο θαη νη Ηιιπξηνί πξνυπήξραλ. Οη ΢έξβνη θαη νη Βνχιγαξνη δελ είλαη θαηά
ζπλέπεηα ζε θακία πεξίπησζε απφγνλνη απηψλ ησλ ιαψλ, έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα
ζεσξνχληαη θαη σο θπζηθνί θιεξνλφκνη ηνπο.
H Γεξκαλίδα Siegrid Dull, απφ ηελ έξεπλα πνπ έθαλε ζηηο παξαπάλσ ελεπίγξαθεο
πιάθεο, ζηα λνκίζκαηα πνπ εθηίζεληαη ζηα κνπζεία θαη ζε φζα επξήκαηα
θπιάζζνληαη ζε απνζήθεο ηεο Νφηηαο Γηνπγθνζιαβίαο θαη ηεο Βνπιγαξίαο
δηαπίζησζε, φηη φιεο νη πιάθεο, πιελ κεξηθψλ ξσκατθήο πξνέιεπζεο, είλαη γξακκέλεο
κε ειιεληθή γξαθή θαη ζε ειιεληθή γιψζζα. Δπίζεο, φια ηα λνκίζκαηα ηεο
Μαθεδνλίαο απφ ηνλ 5ν αηψλα π.Υ. θέξνπλ ειιεληθέο επηγξαθέο, π.ρ. ην νθηαδξαρκν
ηνπ βαζηιηά Αιεμάλδξνπ Α΄ ηνπ 478 π.Υ., ην δίδξαρκν ηνπ Αξρειάνπ Ακχληα
Πεξδίθα ηνπ 413 π.Υ. θ.ιπ.
΋ια ηα παξαπάλσ επηβεβαηψλνπλ απηφ πνπ νξζά ηνλίδεη θαη ν πξψελ βνπιεπηήο Ν.
Μάξηεο ζην βηβιίν ηνπ «Ζ πιαζηνγξάθεζε ηεο ηζηνξίαο ηεο Μαθεδνλίαο»: φηη
δειαδή, πξηλ θαηέιζνπλ νη ΢ιάβνη ζηα Βαιθάληα, ζηα κέξε απηά θαηνηθνχζαλ απφ
αξραηνηάησλ ρξφλσλ Έιιελεο κε αλεπηπγκέλν πνιηηηζκφ πνπ κηινχζαλ ηελ ειιεληθή
γιψζζα θαη ιάηξεπαλ ηνπο ζενχο ησλ Διιήλσλ. Απηφ ην γλσξίδνπλ θαιά νη
΢θνπηαλνί. Γη’ απηφ θαη απνθεχγνπλ ζπζηεκαηηθά νπνηαδήπνηε αξραηνινγηθή
αλαζθαθή ζηηο αξραίεο πφιεηο ηεο Βφξεηαο Μαθεδνλίαο. Δλφςεη ηνπ γεγνλφηνο, φηη
ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα ζα είλαη ηνπιάρηζηνλ θαηά 95% ειιεληθά, είλαη ζίγνπξν
φηη νπνηαδήπνηε αλαζθαθή ζα απνθαιχςεη γηα αθφκε κία θνξά φηη ε Μαθεδνλία
ήηαλ ειιεληθή θαη φηη νη ΢θνπηαλνί επηδίδνληαη ζε πιαζηνγξάθεζε ηεο ηζηνξίαο.

D. Θέαηξα

Ζ ειιεληθφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ηα ζέαηξά ηεο, θαζψο θαη
απφ ηα έξγα πνπ ζχκθσλα κε ηηο ηζηνξηθέο πεγέο παίδνληαλ εθεί.
Δηδηθφηεξα, φια ηα ζσδφκελα ζέαηξα είλαη θηηζκέλα παλνκνηφηππα ζε φ,ηη αθνξά ηεο
κεγαινπξέπεηα θαη ηε δηαξξχζκηζε. ΋ια ελζσκαηψλνπλ ηελ αξρηηεθηνληθή ζχλζεζε,
ηερληθή θαη παξάδνζε ηνπ ειιεληθνχ ζεάηξνπ. ΋ια δηαδειψλνπλ ηνλ ειιεληθφ
πνιηηηζκφ, δηφηη είλαη θαηαζθεπαζκέλα απφ ειιεληθά ρέξηα. ΋ια είλαη εθάκηιια ησλ
ζεάηξσλ ησλ άιισλ ειιεληθψλ πφιεσλ.
Απφ ειιεληθή επηγξαθή πνπ βξέζεθε ζην Γίνλ θαη θπιάζζεηαη ζην εθεί Μνπζείν,
πξνθχπηεη φηη ζηνλ Γίνλ είρε αλεγεξζεί κεγάιν ειιεληθφ ζέαηξν, αληίζηνηρν απηνχ
ηεο Δπηδαχξνπ. Δθεί παίδνληαλ ηα έξγα κεγάισλ Διιήλσλ ηξαγηθψλ πνηεηψλ: ηνπ
Πίλδαξνπ, ηνπ Δπξηπίδε θαη άιισλ. Ο ίδηνο ν Δπξηπίδεο έδεζε πνιιά ρξφληα ζηε
Μαθεδνλία. Πέζαλε θαη ζάθηεθε ζ’ απηήλ κε ην εμήο επίγξακκα ζην ηάθν ηνπ:
«Μλήκα κελ Διιάο άπαζ’ Δπξηπίδνπ, νζηέα δ’ ίζρεη γε Μαθεδψλ. ηε γάξ δέμαην
ηέξκα βίνπ». Μεξηθέο απφ ηηο ηξαγσδίεο ηνπ ηηο ζπλέγξαςε ζηε Μαθεδνλία,
παίρηεθαλ δε γηα πξψηε θνξά ζην Γίνλ (π.ρ. «Βάθρεο», «Αξρέιανο», «Ηθηγέλεηα ελ
Απιίδη»). Οη παξαζηάζεηο ήηαλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη θη
φηη ε κεηξηθή γιψζζα ησλ Μαθεδφλσλ ήηαλ ε ειιεληθή. Αιιφγισζζνο ιαφο ζα ήηαλ
βέβαηα αδχλαηνλ λα παξαθνινπζήζεη ηηο ππθλέο ζε λνήκαηα θαη δχζθνια γξακκέλεο
αξραίεο ειιεληθέο ηξαγσδίεο.
Αμηνζεκείσην είλαη παξαπέξα, φηη ην πεξηερφκελν ησλ ηξαγσδηψλ, πνπ θέξνληαη λα
έρνπλ αλεβεί ζηε ζθελή ηνπ ζεάηξνπ ηνπ Γίνλ, είλαη εγθσκηαζηηθφ θαη εμπκλεηηθφ
γηα ηνπο Έιιελεο. ΢ηελ ηξαγσδία «Αξρέιανο», π.ρ., εγθσκηάδεηαη ην βαζηιηθφ γέλνο
ησλ Μαθεδφλσλ. ΢ηελ «Ηθηγέλεηα ελ Απιίδη» (1400-1401) παξνπζηάδνληαη νη κε
Έιιελεο σο βάξβαξνη, απνιίηηζηνη, θαζπζηεξεκέλνη, δνχινη θαη αλειεχζεξνη. Ζ
Ηθηγέλεηα ιέεη ραξαθηεξηζηηθά ζηε κεηέξα ηεο φηη «ήηαλ θπζηθφ νη Έιιελεο λα
άξρνπλ ησλ βαξβάξσλ θαη φρη νη βάξβαξνη ησλ Διιήλσλ, δηφηη εθείλνη κελ είλαη
δνχινη, απηνί δε ειεχζεξνη». Αλ νη Μαθεδφλεο δελ ήηαλ Έιιελεο, αιιά «βάξβαξνη»,
ζα ήηαλ πνηέ δπλαηφλ λα αλέρνληαλ λα ιέγνληαη ελψπηνλ ηνπο ηέηνηεο πβξηζηηθέο
θξάζεηο θαη λα παξαθνινπζνχλ γεληθά ζηα ζέαηξά ηνπο έξγα κε ηέηνην πεξηερφκελν;
Αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν είρε αλεγεξζεί φκσο θαη ζηηο Αηγέο (Βεξγίλα) δίπια ζηα
αλάθηνξα. Καη εδψ παίδνληαλ (ζηελ ειιεληθή γιψζζα) έξγα αξραίσλ ειιήλσλ
πνηεηψλ, ηα νπνία παξαθνινπζνχζαλ αλειιηπψο νη βαζηιείο θαη ν ιαφο. Σν ζέαηξν
απηφ έρεη ζπλδπαζηεί ηζηνξηθά θαη κε ηε δνινθνλία ηνπ βαζηιηά Φηιίππνπ Β΄ ζηνπο
γάκνπο ηεο θφξεο ηνπ Κιενπάηξαο θαζψο θαη κε ηελ αλάξξεζε ηνπ Αιεμάλδξνπ ζην
ζξφλν.
Αξραίν ζέαηξν απφ ηνλ 4ν αηψλα π.Υ. ζψδεηαη θαη ζηνπο Φηιίππνπο. Λεηηνπξγεί ηνπο
ζεξηλνχο κήλεο.
Θέαηξν είρε θηηζηεί θαη ππάξρεη θαη ζηελ Ακθίπνιε, ζπζηεκαηηθέο φκσο
αξραηνινγηθέο αλαζθαθέο γηα ηελ πιήξε απνθάιπςε θαη δηάζσζή ηνπ δελ έρνπλ
γίλεη. Πνιχ πεξηζζφηεξν, έρεη θαηαζηξαθεί θαη έλα ηκήκα ηνπ απφ ηνπο ληφπηνπο, νη
νπνίνη αθαίξεζαλ κάξκαξα απφ ηηο θεξθίδεο ηνπ γηα ηελ αλνηθνδφκεζε ησλ
θαηνηθηψλ ηνπο. Απφ ηηο θεξθίδεο ηνπ ζεάηξνπ νλφκαζαλ ην ρψξν ζθαιάθηα. Ζ
πξφζθαηε ίδξπζε Δθνξείαο Κιαζηθψλ Αξραηνηήησλ ζην Ννκφ ΢εξξψλ γελλά ηελ
ειπίδα, φηη νη αξκφδηεο αξρέο ζα αλαιάβνπλ επηηέινπο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ
δηελέξγεηα αλαζθαθψλ θαη γηα ηελ αλαγθαία δηάζσζε ηνπ ζεάηξνπ.
΢ε θαιή θαηάζηαζε ζψδεηαη ην αξραίν ζέαηξν ζηνπο Φηιίππνπο ηεο Θάζνπ, φπνπ
παίδνληαη θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο ηξαγσδίεο αξραίσλ Διιήλσλ πνηεηψλ.
΢ηελ πφιε Ηζηίπ ηεο Βφξεηαο Μαθεδνλίαο απνθαιχθζεθε ηέινο έλα κεγαινπξεπέο
ειιεληθφ ζέαηξν, δηακέηξνπ ελελήληα κέηξσλ θαη ρσξεηηθφηεηαο πέληε ρηιηάδσλ
ζεαηψλ, κε πνιιά αγάικαηα ησλ νιπκπίσλ ζεψλ, φπσο π.ρ. ηνπ Γία θαη ησλ πηψλ ηνπ
Γηνζθνπξίδσλ. ΢ηα θαζίζκαηα ησλ καξκαξέλησλ θεξθίδσλ ηνπ ζψδνληαη αθφκε
γξακκέλα ζηα ειιεληθά ηα νλφκαηα Διιήλσλ ζεαηψλ.

E. Μνπζηθή

Οη Μαθεδφλεο ρξεζηκνπνηνχζαλ ζηα ζέαηξά ηνπο ηελ ειιεληθή κνπζηθή, δηφηη κε

απηή δηαπαηδαγσγνχληαλ θαη ςπραγσγνχληαλ θαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπο.
Λάηξεπαλ ηδηαίηεξα ηνπο Έιιελεο ζενχο ηεο κνπζηθήο, ηνλ Απφιισλα, ηνλ Δξκή κε
ηε ιίξα, ηνλ Πάλα κε ηε θινγέξα, ηελ Κπβέιε κε ην ηχκπαλν. ΋πσο ζ’ φιε ηελ
Διιάδα, έηζη θαη ζηε Μαθεδνλία, ππήξραλ Χδεία, ηα νπνία θαηά ηνλ Ζζχρην ήηαλ
«ηφπνη ελ νηο νη θηζαξσδνί θαη ξαςσδνί εγσλίδνλην». ΢ηα Χδεία ιάκβαλαλ ρψξα
ειιεληθνί κνπζηθνί αγψλεο. Ο μαθνπζηφο Μαθεδφλαο θηιφζνθνο Αξηζηνηέιεο
ζπληζηά ηε κνπζηθή σο κέζν δηαπαηδαγψγεζεο θαη ςπραγσγίαο ησλ λέσλ.
Πξνηηκνχζε ηε δσξηθή αξκνλία ιφγσ ηεο κεγαινπξεπνχο ζνβαξφηεηά ηεο θαη ηνπ
αλδξείνπ ήζνπο ηεο. Ο Μ. Αιέμαλδξνο αγαπνχζε ηε κνπζηθή θαη πξνηηκνχζε ηελ
θηζάξα θαη ηε ιχξα. Γηνξγάλσζε κε ζηφρν ηελ ςπραγσγία ησλ ζηξαηησηψλ ηνπ
πνιινχο κνπζηθνχο αγψλεο ζηελ εθζηξαηεία ηεο Αζίαο θαη ηηκνχζε ηδηαίηεξα ηνπο
κνπζηθνχο. Ο Μ. Βαζίιεηνο αλαθέξεη κάιηζηα ζην ιφγν ηνπ κε ηίηιν «φπσο αλ εμ
ειιεληθψλ νθεινίλην ιφγσλ»90 έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα γηα ην πφζν πνιχ
επεξέαδε ε κνπζηθή ηνλ ςπρηθφ ηνπ θφζκν ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ: φηαλ θάπνηε ν
Θεβαίνο απιεηήο Σηκφζενο έπαημε έλα κέινο, απηφ έθαλε ηνλ Μ. Αιέμαλδξν λα
πεηαρηεί απφ ην ηξαπέδη ζε πνιεκηθφ ζπλαγεξκφ. ΢ηε ζπλέρεηα, φηαλ ην ίδην κνπζηθφ
κέινο έγηλε πην απαιφ, απηφ μαλάθεξε ηνλ Μ. Αιέμαλδξν αλάκεζα ζηνπο
ζπλδαηηπκφλεο ηνπ. Γεληθφηεξα, θαη νη αλαθνξέο ησλ πεγψλ ζηηο κνπζηθέο ζπλήζεηεο
ησλ Μαθεδφλσλ επηβεβαηψλνπλ φηη απηνί ήηαλ ιαφο θαιιηεξγεκέλνο θαη κε παηδεία
ζηελ ειιεληθή κνπζηθή.

F. Θξεζθεία

΢ε φ,ηη αθνξά ηηο ζξεζθεπηηθέο ηνπο πεπνηζήζεηο, νη αξραίνη Μαθεδφλεο ηαπηίδνληαλ

κε ηνπο ππφινηπνπο Έιιελεο. Αμίδεη λα ηνληζηεί, φηη απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ, πξηλ
ηελ εηζβνιή ηνπ ζπγθξεηηζκνχ, νη θάηνηθνη ηεο λφηηαο θαη βφξεηαο Διιάδαο πίζηεπαλ
θαη ιάηξεπαλ ηνπο ίδηνπο δψδεθα ζενχο πνπ θέξνληαλ λα θαηνηθνχλ ζηνλ ΋ιπκπν ηεο
Μαθεδνλίαο. Αλ δελ ήηαλ Έιιελεο νη Μαθεδφλεο θαη ειιεληθή ε Μαθεδνλία, ζα
δέρνληαλ πνηέ νη λφηηνη Έιιελεο λα ιαηξεχνπλ ζενχο πνπ θέξνληαλ λα έρνπλ ηελ
θαηνηθία ηνπο ζηε ρψξα ησλ Μαθεδφλσλ; Σαχηηζε ππήξρε θαη σο πξνο ηελ πίζηε
ζηνπο ππφινηπνπο ζενχο θαη εκίζενπο. Οη Μαθεδφλεο κνηξάδνληαλ κε ηνπο λφηηνπο
Έιιελεο ηελ ίδηα θνηλή πίζηε ζηηο ελλέα Μνχζεο, είραλ ηηο ίδηεο ζξεζθεπηηθέο
αληηιήςεηο πεξί δσήο θαη ζαλάηνπ, ηεξνχζαλ ηα ίδηα ζξεζθεπηηθά ήζε θαη έζηκα θαη
πηνζεηνχζαλ ηνπο ίδηνπο κχζνπο θαη ζξχινπο ζε ζρέζε κε ηνπο ζενχο θαη ηε ζενγνλία.
Αδηάςεπζηε καξηπξία γηα ηε ιαηξεία θνηλψλ ζεψλ απνηεινχλ θαη ηα νλφκαηα ησλ
πφιεσλ ηεο Μαθεδνλίαο: Γίνλ (: πξνο ηηκή ηνπ ζενχ Γία), Απνιιψληα (: πξνο ηηκή
ηνπ ζενχ Απφιισλα), Ζξάθιεηα (: πξνο ηηκή ηνπ παλειιελίνπ εκηζένπ θαη γελάξρε
ησλ βαζηιέσλ ησλ Μαθεδφλσλ Ζξαθιή)91.
΢ηνπο ίδηνπο ζενχο κε απηνχο ησλ λνηίσλ Διιήλσλ θαη κε ηελ ίδηα ηειεηνπξγία
θαηέθεπγαλ παξαπέξα νη Μαθεδφλεο γηα λα δεηήζνπλ βνήζεηα πξηλ απφ θάζε
εθζηξαηεία. ΢ηνπο ίδηνπο ζενχο εθδήισλαλ θαη ηελ επγλσκνζχλε ηνπο κεηά απφ θάζε
λίθε. ΋πσο πξνθχπηεη απφ ηηο πεγέο, π.ρ., ν Φίιηππνο γηφξηαδε ζην Γίνλ ηηο λίθεο ηνπ.
Ο Μέγαο Αιέμαλδξνο, πξηλ λα αλαρσξήζεη γηα ηελ αζηαηηθή εθζηξαηεία ηνπ,
θαηέθπγε ζην Γίνλ θαη πξνζέθεξε ζπζίεο ζην Γία. Μεηά ηε λίθε ηνπ ζην Γξαληθφ
πνηακφ έζηεηιε σο αθηέξσκα επγλσκνζχλεο γηα ηε ζεά Αζελά ζην Παξζελψλα 300
αζπίδεο.
Ζ ιαηξεία θνηλψλ ζεψλ επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ηηο αξραηνινγηθέο αλαζθαθέο ζηε
Μαθεδνλία, πνπ έρνπλ θέξεη ζην θσο έξγα ηέρλεο, λανχο, αγάικαηα θαη λνκίζκαηα
παλνκνηφηππα κε απηά ηεο Νφηηαο Διιάδαο. Σα λνκίζκαηα πνπ βξέζεθαλ ζηε
Μαθεδνλία, π.ρ., έρνπλ εηθφλεο θαη επηγξαθέο ησλ ζεψλ ηνπ ειιεληθνχ πάλζενπ πνπ
ιαηξεχνληαλ ζ’ φιε ηελ Διιάδα. Καη απηά ηα απνδεηθηηθά ζηνηρεία δηαδειψλνπλ κε
ηνλ πιένλ ελαξγή ηξφπν φηη νη Μαθεδφλεο ήηαλ Έιιελεο θαη εθδήισλαλ ηελ πίζηε
ηνπο κε ηνλ ίδην ηξφπν ζηνπο ίδηνπο ζενχο θαη εκίζενπο ρσξίο θακηά δηάθξηζε απφ ηε
Νφηηα Διιάδα.
Οη Μαθεδφλεο ρξεζηκνπνηνχζαλ επίζεο γηα ηηο ζξεζθεπηηθέο γηνξηέο ηνπο ειιεληθά
νλφκαηα, πνπ δηέθεξαλ νπζησδψο απφ ηα νλφκαηα ησλ ενξηψλ ησλ Ηιιπξηψλ θαη
Θξαθψλ. Κνηλά πνιηηηζηηθά θαη ιαηξεπηηθά ζηνηρεία είραλ κφλν κε ηνπο Μάγλεηεο
θαη ηνπο Γσξηείο, πνπ πξνέξρνληαλ απφ ηελ ίδηα θπιή. Δίραλ π.ρ. ην ρνξφ Καξπαία
ησλ Μαγλεηψλ θαη ησλ Αηαλψλ. Δίραλ επίζεο θνηλέο γηνξηέο φπσο ηα Δηαηξίδηα, ηελ
Απειιαία θαη ηα Θαχιηα απφ ην Θεφ Θαχιν ησλ Θεζζαιψλ θαη ησλ Αζελαίσλ.
Οη Μαθεδφλεο ιάηξεπαλ επίζεο θαη ην Θεφ Φφβν, ζηνλ νπνίν πξνζέθεξαλ ζπζίεο ηελ
παξακνλή θάζε κάρεο. ΢ηελ εθζηξαηεία ηεο Αζίαο πξνζέθεξαλ φκσο ηαθηηθά ζπζίεο
ζηνπο θνηλνχο ζενχο φιεο ηεο Διιάδαο, θαη πνηέ ζε απνθιεηζηηθφ ζεφ ησλ
Μαθεδφλσλ. Καη απφ απηφ ζπλάγεηαη, φηη δελ είραλ μερσξηζηνχο ζενχο92. Παξαπέξα,
νη Μαθεδφλεο ήηαλ θαη κέιε ηεο Ακθηθηηνλίαο ησλ Γειθψλ θαη νξίζηεθαλ θαη σο
πξνζηάηεο ηνπ ηεξνχ απηψλ93.
G. Μαξηπξίεο ζηελ Αγία Γξαθή θαη ζε θείκελα εθθιεζηαζηηθώλ Παηέξσλ

Ζ ειιεληθή ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο πξνθχπηεη κε ελάξγεηα θαη κέζα απφ πνιιά
ρσξία ηεο Παιαηάο θαη Καηλήο Γηαζήθεο θαζψο θαη απφ παηεξηθά θείκελα.
Δλδεηθηηθά θαη κφλν αμίδεη λα αλαθέξεη θαλείο ηα παξαθάησ παξαδείγκαηα.

1. Σν όξακα ηνπ πξνθήηε Γαληήι

Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη π.ρ. ην αλαθεξφκελν ζηελ Παιαηά Γηαζήθε φξακα ηνπ

πξνθήηε Γαληήι (8, 1-22), κε ην νπνίν, δηα ηεο παξαβνιηθήο λίθεο ηνπ ηξάγνπ θαηά
ηνπ θξηνχ, πξνθεηεχνληαη, δηαθφζηα ρξφληα λσξίηεξα, νη λίθεο ηνπ M. Αιεμάλδξνπ
θαηά ησλ Mήδσλ θαη ησλ Πεξζψλ. Ο πξνθήηεο Γαληήι, εηδηθφηεξα, αλαθέξεηαη λα
βιέπεη ην 539 π.Υ. ζε φξακα έλα θξηφ λα ζηέθεηαη θνληά ηνπ. Σνχηνο είρε δχν
θέξαηα, πνπ ην έλα κεγάισλε πεξηζζφηεξν απφ ην άιιν. ΢ε ιίγν θάλεθε θαη έλαο
ηξάγνο, ν νπνίνο είρε αλάκεζα ζηα κάηηα ηνπ έλα εληππσζηαθφ θέξαην. Ο ηξάγνο
φξκεζε θαηά ηνπ θξηνχ νξγηζκέλνο θαη ηνπ έζπαζε ηα θέξαηα. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο
αθκήο ηεο δφμαο ηνπ ηξάγνπ έζπαζε ην κεγάιν θέξαηφ ηνπ θαη θχηξσζαλ ζηε ζέζε
ηνπ ηέζζεξα λέα θέξαηα, ζηξακκέλα πξνο ηα ηέζζεξα ζεκεία ηνπ νξίδνληα.
΢ηελ απνξία ηνπ Γαληήι πεξί ηνπ λνήκαηνο ηνπ νξάκαηνο παξνπζηάδεηαη έλαο άλδξαο
θαη ηνπ δίλεη ηελ εμήο εξκελεία: Ο θξηφο είλαη ν βαζηιέαο ησλ Μήδσλ θαη Πεξζψλ
Γαξείνο Γ΄ ν Κνδνκαλφο. Ο ηξάγνο είλαη ν βαζηιέαο ησλ Διιήλσλ Μ. Αιέμαλδξνο, ν
νπνίνο ην 331 π.Υ. ζηε κάρε ηνπ Γξαληθνχ πνηακνχ ζπλέηξηςε ηε δχλακε (: ηα
θέξαηα) ηνπ Γαξείνπ. Γηα ηνλ παξαπάλσ ιφγν, ηνλ Μ. Αιέμαλδξν ηνλ παξίζηαλαλ
ζηα λνκίζκαηα κε θέξαην ηξάγνπ. Σνχην έζπαζε βέβαηα κε ην ζάλαηφ ηνπ, ζηε ζέζε
απηνχ θχηξσζαλ φκσο ηέζζεξα λέα «θέξαηα»: νη δηάδνρνί ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ κε ηα
ηέζζεξα βαζίιεηα.

2. Σα βηβιία ησλ Μαθθαβαίσλ

Σα βηβιία ησλ Μαθθαβαίσλ είλαη γεκάηα απφ αλαθνξέο ζηελ ηζηνξία θαη ηε δξάζε
ησλ Διιήλσλ Μαθεδφλσλ, ησλ αλδξψλ ηνπ M. Αιεμάλδξνπ θαη ησλ δηαδφρσλ ηνπ. Ο
πξψηνο ζηίρνο ηνπ Α΄ θεθαιαίνπ ηνπ πξψηνπ βηβιίνπ ησλ Μαθθαβαίσλ αξρίδεη σο
εμήο: «Καη εγέλεην κεηά ην παηάμαη Αιέμαλδξνλ ηνλ Φηιίππνπ ηνλ Μαθεδφλα φο
εμήιζε εθ ηεο γεο Υεηεηείλ (ηελ Διιάδα) θαη επάηαμε ηνλ Γαξείνλ βαζηιέα ησλ
Πεξζψλ θαη Μήδσλ θαη εβαζίιεπζε αλη’ απηνχ πξφηεξνο επί ηελ Διιάδα».
Σνλίδεηαη, δειαδή, φηη ν Μ. Αιέμαλδξνο εμφξκεζε απφ ηελ Διιάδα θαη λίθεζε ην
βαζηιέα ησλ Πεξζψλ Γαξείν θαη βαζίιεπζε αληί απηνχ ζηελ Διιάδα. ΢ηα ίδηα βηβιία
αλαθέξεηαη αθφκε ε αληίδξαζε ησλ αδειθψλ Μαθθαβαίσλ θαηά ηεο πξνζπάζεηαο
ηνπ δηαδφρνπ ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ Αληίνρνπ Γ΄ ηνπ Δπηθαλνχο (175-164 π.Υ.), ν
νπνίνο ζαλ Έιιελαο ήζειε λα εμειιελίζεη ηνπο Δβξαίνπο. Καηεμνρήλ
ρξεζηκνπνηείηαη ζηνπο Μαθθαβαίνπο ε θξάζε: «απφ βαζηιείαο Διιήλσλ», αθξηβψο
γηαηί ν Μ. Αιέμαλδξνο θαη νη δηάδνρνί ηνπ, πνπ θπξηάξρεζαλ ζηελ πεξηνρή γηα
δηαθφζηα πελήληα ρξφληα (312 έσο 65 π.Υ.), ήηαλ Έιιελεο. Ζ Παιαηά Γηαζήθε
γεληθφηεξα δελ δηαθνξνπνηεί ηνπο Μαθεδφλεο απφ ηνπο Έιιελεο, γηαηί θαη νη
Μαθεδφλεο ήηαλ Έιιελεο. Παληνχ γίλεηαη αλαθνξά ζηελ βαζηιεία ησλ Διιήλσλ, θαη
φρη ζηε βαζηιεία ησλ Μαθεδφλσλ. Σν ίδην θάλνπλ θαη νη εβδνκήθνληα ιφγηνη θαη
ζνθνί πνπ κεηέθξαζαλ ην θείκελν ηεο Παιαηάο Γηαζήθεο απφ ηα εβξατθά ζηα
ειιεληθά.
3. Η κεηάθξαζε ζηα ειιεληθά ηεο Παιαηάο Γηαζήθεο

Ζ Παιαηά Γηαζήθε κεηαθξάζηεθε ζηα ειιεληθά ηνλ 3ν αηψλα π.X., επεηδή κε ηελ
εθπνιηηηζηηθή εθζηξαηεία ηνπ M. Αιεμάλδξνπ ε ειιεληθή γιψζζα δηαδφζεθε ζηα
πέξαηα ηνπ θφζκνπ. Γελ ζα ήηαλ δπλαηφλ, άιιε γιψζζα λα κηινχλ νη Μαθεδφλεο θαη
άιιε λα δηαδίδνπλ ζηηο θαηαιακβαλφκελεο ρψξεο, ζε απηή δε ηε γιψζζα θαη κφλν λα
κεηαθξάδνπλ ηελ Αγία Γξαθή. Ζ δηάδνζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο απφ ηνπο
Μαθεδφλεο ζην απέξαλην θξάηνο ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ εληαζζφηαλ ζην πξναηψλην
ζρέδην ηνπ Θενχ, αθελφο κελ γηα λα πξνεηνηκαζηεί ν θφζκνο λα δερζεί κέζσ απηήο
ηεο γιψζζαο ηα πςειφηεξα πλεπκαηηθά λνήκαηα ηεο ζνθίαο ηνπ Θενχ, αθεηέξνπ δε
γηα λα κπνξέζεη λα γξαθεί ε Καηλή Γηαζήθε εμαξρήο ζηα ειιεληθά, αθνχ ε ειιεληθή
γιψζζα, ιφγσ ηνπ ιεμηινγηθνχ θαη λνεκαηηθνχ πινχηνπ ηεο, ήηαλ ε κφλε ηθαλή λα
ελζσκαηψζεη ηνλ εμ απνθαιχςεσο ιφγν ηνπ Θενχ.

4. Οη Πξάμεηο ησλ Απνζηόισλ

Ζ δηάδνζε ηνπ Υξηζηηαληζκνχ ζηελ Δπξψπε μεθίλεζε απφ ηε Μαθεδνλία. Ο

Απφζηνινο Παχινο, θαηά ηε δεχηεξε απνζηνιηθή πεξηνδεία ηνπ (Πξάμεηο 16,6-40)
θαη ελψ βξηζθφηαλ ην θζηλφπσξν ηνπ 49 κ.Υ. ζηα κέξε ηεο Γαιαηίαο, ζθέπηνληαλ
αξρηθά λα πξνρσξήζεη πξνο ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Αζίαο. Σν Άγην Πλεχκα φκσο ηνλ
εκπφδηζε. Ο Απφζηνινο πήγε ηφηε πξνο ηε Μπζία θαη ζρεδίαδε λα πάεη θαη ζηε
Βηζπλία, φκσο ην Άγην Πλεχκα θαη πάιη ηνλ εκπφδηζε. Ο Απφζηνινο ζηξάθεθε
ηειηθά πξνο ηα δπηηθά παξάιηα ηεο Μ. Αζίαο, ζηελ Σξσάδα. Δθεί πξνβιεκαηηδφηαλ
σο πξνο ηελ παξαπέξα θαηεχζπλζε ηεο ηεξαπνζηνιήο ηνπ. Σελ λχρηα εθείλε ηνπ
παξνπζηάζηεθε ζε φξακα έλαο Μαθεδφλαο θαη ηνλ θάιεζε κε ηελ εμήο θξάζε:
«Γηαβάο εηο Mαθεδνλίαλ βνήζεζνλ εκίλ». Σνλ θαινχζε ε έλδνμε ρψξα ησλ
Διιήλσλ, ε Μαθεδνλία, λα θεξχμεη ην Υξηζηηαληζκφ ζηελ Δπξψπε. Μαδί κε ηνπο
ζπλεξγάηεο ηνπ έθζαζε ζηε ΢ακνζξάθε. ΢ηε ζπλέρεηα, αθνχ αγθπξνβφιεζαλ ζηε
Νεάπνιε, ζηελ Καβάια, κεηέβεζαλ κε ηα πφδηα ζηνπο Φηιίππνπο. Ζ πνξθπξνπψιεο
Λπδία ε Φηιηππηζία πίζηεςε ζην Υξηζηφ, βαπηίζηεθε θαη ηνπο θηινμέλεζε ζην ζπίηη
ηεο. Δπεηδή ν Παχινο ζεξάπεπζε ηε δαηκνληζκέλε παηδίζθε ηνπο ξάβδηζαλ θαη ηνπο
θπιάθηζαλ απζηεξά. Σνπο έδεζαλ ηα πφδηα ζε έλα μχιν θαη ηνπο αθηλεηνπνίεζαλ.
Δλψ έςαιιαλ ζξεζθεπηηθνχο χκλνπο έγηλε ζεηζκφο θαη ιχζεθαλ ηα δεζκά ηνπο. Μεηά
ζπλέρηζαλ ηελ απνζηνιηθή πνξεία ηνπο δηα ηεο Δγλαηίαο νδνχ θαη δηεξρφκελνη απφ
ηελ Ακθίπνιε θαη ηελ Απνιισληάδα έθζαζαλ ζηε Θεζζαινλίθε, φπνπ θήξπμαλ ζηε
΢πλαγσγή. Πνιινί ησλ ζεβφκελσλ Διιήλσλ θαη πνιιέο γπλαίθεο ηεο αλψηεξεο ηάμεο
επείζζεζαλ θαη «πξνζεθιεξψζεζαλ ησ Παχισ θαη ησ ΢ίια» (Πξάμ. 17, 4-12). ΢ηε
ζπλέρεηα θαηαδηψρηεθαλ φκσο απφ ηνπο θαλαηηθνχο Δβξαίνπο θαη πήγαλ ζηνπο
θαηνίθνπο ηεο Βέξνηαο, φπνπ «πνιινί κελ νπλ εμ απηψλ επίζηεπζαλ, θαη ησλ
Διιελίδσλ γπλαηθψλ ησλ επζρεκφλσλ θαη αλδξψλ νπθ νιίγνη». Δίλαη
ραξαθηεξηζηηθφ, φηη νη Πξάμεηο ησλ Απνζηφισλ ζ’ φιε ηελ απνζηνιηθή πνξεία ηνπ
Παχινπ δηα κέζνπ ηεο Μαθεδνλίαο κλεκνλεχνπλ ηνπο θαηνίθνπο ησλ καθεδνληθψλ
πφιεσλ σο Έιιελεο θαη Διιελίδεο, ρσξίο λα ηνπο δηαθξίλνπλ σο μερσξηζηή
εζλφηεηα. Ο Παχινο ηνπο κηινχζε άιισζηε ζηα ειιεληθά, δηφηη ηνχηνη σο γλήζηνη
Έιιελεο κηινχζαλ ηελ ειιεληθή γιψζζα.
5. Οη επηζηνιέο ηνπ Απνζηόινπ Παύινπ

Πξνο ηεθκεξίσζε ηνπ γεγνλφηνο, φηη ε γιψζζα ησλ θαηνίθσλ ηεο Μαθεδνλίαο ήηαλ ε
ειιεληθή, αμίδεη θαλείο ηέινο λα επηζεκάλεη, φηη θαη ηηο ηξεηο επηζηνιέο πνπ έγξαςε ν
Απφζηνινο Παχινο θαηά ην 50 θαη 51 κ.Υ. απεπζπλφκελνο ζε θαηνίθνπο πφιεσλ ηεο
Μαθεδνλίαο (: κία πξνο Φηιηππηζίνπο θαη δχν πξνο Θεζζαινληθείο) ηηο ζπλέηαμε ζηα
ειιεληθά. Ο Απφζηνινο Παχινο, επίζεο, δελ μερσξίδεη ζηηο επηζηνιέο ηνπ απφ άπνςε
εζληθφηεηαο ηε Μαθεδνλία απφ ηελ ππφινηπε Διιάδα, αιιά ηελ αλαθέξεη καδί κε ηελ
Αραΐα ηξεηο θνξέο (Ρσκ. 15, 26, Α΄ Θεζ/ληθείο 1,7- 8). Δγθσκηάδεη ηε Μαθεδνλία
φπσο θαη ηελ Αραΐα, δηφηη θαη νη δχν ήηαλ ειιεληθέο επαξρίεο ηεο ίδηαο εζληθφηεηαο,
θαηνηθεκέλεο απφ Έιιελεο (Β΄ Κνξηλζ. 8,1-5, Φηιηπ. 4,15).

6. Σα θείκελα ηνπ αγίνπ Ι. Υξπζόζηνκνπ

Ο Ηεξφο Υξπζφζηνκνο, ζηε Β΄ νκηιία ηνπ ζρεηηθά κε ηελ Α΄ πξνο Θεζζαινληθείο

επηζηνιή94 εγθσκηάδεη ηνπο Μαθεδφλεο θαη ηδηαίηεξα ην Μ. Αιέμαλδξν θαη ηε
κεγάιε εθπνιηηηζηηθή εθζηξαηεία ηνπ σο εμήο : «Δίλαη αιήζεηα φηη ν ιαφο ησλ
Μαθεδφλσλ ήηαλ νλνκαζηφο πξηλ απφ ηελ έιεπζε ηνπ Υξηζηνχ θαη παληνχ
πκλνχληαλ πεξηζζφηεξν θαη απφ ηνπο Ρσκαίνπο. Καη νη Ρσκαίνη γη’ απηφ είλαη
ζαπκαζηνί, επεηδή θαηέιαβαλ απηνχο. Γηαηί απηά πνπ έθακε ν βαζηιηάο ησλ
Μαθεδφλσλ ππεξβαίλνπλ θάζε λνπ, αθνχ μεθίλεζε απφ κηθξή πφιε θαη θπξίεπζε φιε
ηελ νηθνπκέλε. Γη’ απηφ θαη ν πξνθήηεο βιέπεη απηφλ ζαλ θηεξσηή ιενπάξδαιε,
δειψλνληαο ηελ ηαρχηεηα, ηελ νξκή, ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ην αηθληδηαζηηθφ
θαηά θάπνην ηξφπν πέηαγκά ηνπ πάλσ απφ ηελ νηθνπκέλε κε ηξφπαηα θαη λίθεο.
Αλαθέξνπλ αθφκε, φηη φηαλ ν Μ. Αιέμαλδξνο άθνπζε θάπνηνλ θηιφζνθν λα ιέεη φηη
ππάξρνπλ άπεηξνη θφζκνη, ζηέλαμε πηθξά, δηφηη, ελψ ππάξρνπλ άπεηξνη, δελ έγηλε
βέβαηα θπξίαξρνο νχηε ελφο θφζκνπ. Σφζν πνιχ πεξήθαλνο θαη κεγαιφςπρνο ήηαλ
θαη παληνχ ηνλ πκλνχζαλ. Με ηε θήκε βέβαηα ηνπ βαζηιηά ζπκβάδηδε θαη ε δφμα ηνπ
ιανχ, γηαηί νλνκάδνληαλ Αιέμαλδξνο ν Μαθεδψλ. Ώζηε ήηαλ επφκελν θαη ηα
ζπκβάληα εθεί λα δηαδίδνληαη παληνχ, γηαηί απφ ηα ζπνπδαία πξάγκαηα ηίπνηε δελ
κπνξεί λα κείλεη απαξαηήξεην. Γελ ήηαλ ινηπφλ ηα πξάγκαηα ησλ Μαθεδφλσλ
θαηψηεξα ησλ Ρσκαίσλ. Απηφ φκσο νθείιεηαη θαη ζηελ νξκεηηθφηεηά ηνπο.»95

H. Γλώςςα

1. Η ηεθκεξίσζε ηεο ειιεληθόηεηαο ηεο αξραίαο καθεδνληθήο γιώζζαο

a) Οη αξραίεο καθεδνληθέο ελεπίγξαθεο πιάθεο

΋πσο αλαθέξζεθε θαη ζε πξνγελέζηεξν ζεκείν, ε ειιεληθφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο

επηβεβαηψλεηαη κε ηνλ πιένλ αδηάζεηζην ηξφπν απφ ην γεγνλφο, φηη φιεο νη
ελεπίγξαθεο πιάθεο πνπ βξέζεθαλ ζηε Μαθεδνλία είλαη γξακκέλεο ζηα ειιεληθά. Ο
M. Γήκεηζαο ην 1892, θαηφπηλ κειέηεο 1409 ελεπίγξαθσλ πιαθψλ ηεο Μαθεδνλίαο
απφ ηνλ 6ν αηψλα π.X. κέρξη ηνλ 3ν αηψλα κ.X., ρξεζηκνπνηεί εχγισηηα γηα ην
ζρεηηθφ βηβιίν ηνπ, φπνπ εθζέηεη ηα πνξίζκαηα ηεο εξγαζίαο ηνπ, ηνλ ηίηιν: «Ζ
Μαθεδνλία ελ ιίζνηο θζεγγνκέλνηο θαί κλεκείνηο ζσδνκέλνηο». Ζ Μαθεδνλία
απνδεηθλχεη δειαδή απφ κφλε ηεο ηελ ειιεληθή ηζηνξηθή ηαπηφηεηά ηεο κηιψληαο κε
ηηο ειιεληθέο ελεπίγξαθεο ιίζηλεο πιάθεο θαη ηα ζσδφκελα κλεκεία ηεο. ΢ηηο 1409
ειιεληθέο ελεπίγξαθεο πιάθεο ηνπ 1892 έρνπλ πξνζηεζεί, σο πξντφλ ησλ
αξραηνινγηθψλ αλαζθαθψλ, θαη ρηιηάδεο άιιεο, ψζηε ν ζεκεξηλφο αξηζκφο ηνπο λα
ππεξβαίλεη ηηο 5.000, ρσξίο λα ζπκπεξηιακβάλνληαη ηα επίζεο αλεπξεζέληα
αλαξίζκεηα αγγεία θαη λνκίζκαηα. ΋ια απηά ηεθκεξηψλνπλ κνλνζήκαληα ηελ
ηζηνξηθή ειιεληθή ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο θαη δηαςεχδνπλ ηνπο πιαζηνγξάθνπο
ηεο ηζηνξίαο.
Ζ φιε θαηάζηαζε κπνξεί εηδηθφηεξα λα παξαιιειηζηεί κε ηε ζθελή ηεο Βατνθφξνπ
εηζφδνπ ηνπ Ηεζνχ Υξηζηνχ ζηα Ηεξνζφιπκα, φπνπ ν κελ ιαφο θαη ηα παηδηά
θψλαδαλ: «επινγεκέλνο ν εξρφκελνο βαζηιεχο ελ νλφκαηη Κπξίνπ», ελψ νη
Γξακκαηείο θαη Φαξηζαίνη παξφηξπλαλ ηνλ Κχξην ιέγνληαο: «Γηδάζθαιε επηηίκεζνλ
ηνηο καζεηαίο ζνπ» γηα απηά πνπ θσλάδνπλ. Ο Ηεζνχο ηφηε γχξηζε θαη ηνπο
απάληεζε: «Λέγσ πκίλ φηη εάλ νχηνη ζησπήζσζηλ, νη ιίζνη θεθξάμνληαη» (Λνπθά ηζ΄,
38-40). Σν ίδην αθξηβψο θαιείηαη ζήκεξα λα απαληήζεη θαη θάζε Έιιελαο ζηνπο
΢θνπηαλνχο θαη ζε φζνπο έρνπλ ππνθχςεη ζηελ πξνπαγάλδα απηψλ: αθφκε θη αλ
απηνί εμαθνινπζήζνπλ λα αξλνχληαη φηη ε Μαθεδνλία είλαη ειιεληθή, «νη ιίζνη
θεθξάμνληαη», ζα ην θσλάμνπλ δειαδή νη ρηιηάδεο απφ ηνλ 6ν π.Υ. κέρξη ηνλ 6ν κ.Υ.
αηψλα ελεπίγξαθεο κε ειιεληθά γξάκκαηα πιάθεο πνπ βξέζεθαλ ζηε Μαθεδνλία.
 Δείγμα ενεπίγραφθσ με ελλθνικά
γράμματα επιτφμβιασ ςτιλθσ του
Ρετρινοφ, γιοφ του Αντιγόνου, του 1ου
αιϊνα π. Χ. από τθ Βζροια Μακεδονίασ

Σν 1979 ηδξχζεθε ην Κέληξν Διιεληθήο θαη Ρσκατθήο Αξραηφηεηαο (Κ.Δ.Ρ.Α.), πνπ

ελέηαμε ζηνπο θφιπνπο ηνπ πνιινχο εξεπλεηέο αξραηνιφγνπο, ηζηνξηθνχο,
γισζζνιφγνπο θαη εηδηθνχο ζηηο αξραίεο επηγξαθέο. Απφ ηφηε ν αξηζκφο ησλ αξραίσλ
ειιεληθψλ επηγξαθψλ πνπ βξέζεθαλ ζηε καθεδνληθή γε θαη ρξνλνινγνχληαη απφ ηνλ
6ν αηψλα π.Υ. θαη εθεμήο έρεη θζάζεη, φπσο επηζεκάλζεθε, ηα 5.000 θνκκάηηα, ρσξίο
λα ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηνλ αξηζκφ απηφ αγγεία θαη λνκίζκαηα. Υαξαθηεξηζηηθφ
είλαη εμάιινπ, πσο εμαηξνπκέλσλ κεξηθψλ ξσκατθψλ επηγξαθψλ, δελ βξέζεθε θακία
άιιε επηγξαθή, είηε ζιαβνκαθεδνληθή είηε άιιεο πξνέιεπζεο, πνπ λα ρξνλνινγείηαη
πξηλ ηνλ 6ν αηψλα κ.Υ.
Παξφηη νη αξραίεο ελεπίγξαθεο πιάθεο ζηα κνπζεία ησλ Βαιθαλίσλ θέξνπλ ειιεληθή
γξαθή, παξνπζηάδνληαη ελίνηε απφ ηνπο μελαγνχο σο ελεπίγξαθεο πιάθεο ζιαβηθήο
πξνέιεπζεο. Αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά έλα πεξηζηαηηθφ, ζχκθσλα κε ην νπνίν
έλαο Έιιελαο επηζθέπηεο αληέδξαζε ζηελ παξαπάλσ δηαζηξέβισζε ηεο αιήζεηαο θαη
θάιεζε άκεζα ηνλ μελαγφ λα αλαγλψζεη ην θείκελν ηεο πιάθαο ζηα ζιαβηθά. Ο
μελαγφο θπζηθά ριφκηαζε θαη δήισζε αδπλακία. Ο Έιιελαο επηζθέπηεο αλέγλσζε
ηφηε κεγαιφθσλα ην ραξαγκέλν ζηελ πιάθα θείκελν ιέγνληαο: «Απηέο νη πιάθεο
αλαγηγλψζθνληαη κφλνλ απφ ηνπο Έιιελεο θαη φζνπο γλσξίδνπλ ειιεληθά, δηφηη ηηο
έγξαςαλ Έιιελεο θαη φρη ΢ιάβνη».
Πνιινί ηνπξίζηεο αλαθέξνπλ, φηη παξφκνηα ηαθηηθή εθαξκφδεηαη θαη απφ Σνχξθνπο
μελαγνχο ζε φ,ηη αθνξά ηα επξήκαηα πνπ εθηίζεληαη ζε κνπζεία θαη αξραηνινγηθνχο
ρψξνπο ηεο Μηθξάο Αζίαο, ζηηο αξραίεο πφιεηο Έθεζν, Πέξγακν θ.ιπ. ΢ηνπο μέλνπο
επηζθέπηεο δειψλεηαη φηη φια ηα ζρεηηθά θηίξηα θαη αξραηνινγηθά επξήκαηα δελ
απνηεινχλ δεκηνπξγήκαηα ηνπ πνιηηηζκνχ ηεο ειιεληζηηθήο θαη ηεο βπδαληηλήο
επνρήο, αιιά είλαη ξσκατθήο πξνέιεπζεο.
Οη ειιεληθέο ελεπίγξαθεο πιάθεο θαη φια ηα αξραία λνκίζκαηα κε ειιεληθά
γξάκκαηα πνπ έρνπλ βξεζεί ζηε καθεδνληθή γε δελ κπνξνχλ λα πιαζηνγξαθεζνχλ ή
λα παξεξκελεπζνχλ, φπσο ηα βηβιία ηεο ηζηνξίαο. Δίλαη αδηάςεπζηνη κάξηπξεο ηεο
ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο, θαη θαηά ζπλέπεηα έλα αλππέξβιεην εκπφδην ζηα
ζρέδηα ησλ ΢θνπηαλψλ θαη ζηνπο αλνίθεηνπο ηζρπξηζκνχο ηνπο, φηη νη Μαθεδφλεο δελ
ήηαλ Έιιελεο θαη δελ κηινχζαλ ειιεληθά.
Νομίςματα τθσ αρχαίασ Μακεδονίασ

b) Άιιεο απνδείμεηο

Σν φηη νη Μαθεδφλεο κηινχζαλ ειιεληθά, δελ πξνθχπηεη φκσο κφλν απφ ειιεληθέο
ελεπίγξαθεο πιάθεο. Σνχην ζπλάγεηαη θαη απφ πνιιέο άιιεο πεγέο. Δηδηθφηεξα, δελ
ππάξρεη νχηε έλαο ηζηνξηθφο ηεο αξραηφηεηαο πνπ λα ηζρπξίδεηαη φηη νη Μαθεδφλεο ζα
κπνξνχζαλ λα κηινχλ άιιε γιψζζα εθηφο απφ ηελ δσξηθή ειιεληθή δηάιεθην. Πνιχ
πεξηζζφηεξν, φιεο νη αλαθνξέο ζηα αξραία θείκελα ζπγθιίλνπλ ζην φηη νη Μαθεδφλεο
φρη κφλν ήηαλ Έιιελεο, αιιά κηινχζαλ θαη ειιεληθά.
΢ε κηα αηηηθή θσκσδία ηνπ 5νπ αηψλα π.Υ. κε ηνλ ηίηιν «Μαθεδφλεο» ν αζελαίνο
πνηεηήο ΢ηξάηεο ξσηά, π.ρ., έλα Μαθεδφλα, πψο νλνκάδνληαη νξηζκέλα πξάγκαηα
ζηε Μαθεδνλία. Σνχηνο απαληά φηη θαη ζηε Μαθεδνλία ρξεζηκνπνηνχληαη νη ίδηεο
νλνκαζίεο κε απηέο ηεο Αηηηθήο96.
Ο Μ. Αιέμαλδξνο κηινχζε πάληνηε ειιεληθά ζην ζηξαηεχκαηά ηνπ, αλαθσλψληαο
«άλδξεο Μαθεδφλεο ηε θαη ζχκκαρνη»97. Πψο ζα ηνλ θαηαιάβαηλαλ νη Μαθεδφλεο
ζηξαηηψηεο αλ δελ γλψξηδαλ ηα ειιεληθά απφ ηηο κεηέξεο ηνπο; Ο Aξξηαλφο γξάθεη
φηη πνιινί απ' απηνχο δηήγαλ ζηελ παηξίδα ηνπο κία πησρηθή πνηκεληθή δσή ζηα
βνπλά ρσξίο λα θνηηνχλ ζε ζρνιεία98.
Ο Κνπίληνο Κνχξηηνο Ρνχθνο, ζηελ ηζηνξία πνπ έγξαςε ηνλ 1ν αηψλα κ.Υ. γηα ην Μ.
Αιέμαλδξν, αλαθέξεη κηα πνιιή ζπγθηλεηηθή ζθελή κεηά απφ ηε κάρε ηεο
Υαηξψλεηαο. Ο Μ. Αιέμαλδξνο ζπλνκηιεί κε ηνπο ηξαπκαηηζκέλνπο καρεηέο
Θεβαίνπο. ΢ηέθεηαη κε πνιχ πφλν ςπρήο αλάκεζα ζηνπο ζαλάζηκα ηξαπκαηηζκέλνπο
ηεξνινρίηεο Θεβαίνπο. Μεηά απφ ιίγα ιεπηά ζησπήο, πάξα πνιχ ζπγθηλεκέλνο, κε
δάθξπα ζηα κάηηα, ηνπο ιέγεη ηα εμήο: «Ηεξέο ζθηέο ησλ απνζαλφλησλ, δελ είκαη εγψ ν
αίηηνο απηήο ηεο ζθιεξήο θαη απνηξφπαηεο κνίξα ζαο, αιιά ε επάξαηε δηαθσλία, ε
νπνία έζπξσμε έζλε αδειθά θαη ιανχο νκφθπινπο λα ζεθψζνπλ ρέξη ζαλαηεθφξν ν
έλαο ελαληίνλ ηνπ άιινπ. ΋ρη κφλν δελ ραίξνκαη ηψξα γηα ηε λίθε ελαληίνλ ζαο, αιιά
αληίζεηα ιππνχκαη, γηαηί δελ επηχρεζα λα ζαο έρσ δσληαλνχο ζπζπεηξσκέλνπο γχξσ
κνπ, αθνχ κάιηζηα ε ίδηα ζξεζθεία θαη γιψζζα θαη νη ίδηνη πφζνη καο ζπλδένπλ.
Δπαηλψ ηελ αλδξεία ζαο, αιιά ζα επηζπκνχζα θάησ απφ άιιεο πεξηζηάζεηο λα ζαο
είρα θαλεί ρξήζηκνο. Υαίξεηε ινηπφλ ζηηο θαηνηθίεο ηνπ Άδε. Υαίξεηε αλδξείνη
καρεηέο! Καη ιέγνληαο απηά ν λεαξφο ήξσαο απνρψξεζε ζπνγγίδνληαο ηα δάθξπά
ηνπ.»99 ΢ην παξαπάλσ θείκελν ηνπ 1νπ αηψλα κ.Υ. ηνλίδεηαη αθξηβψο, φηη νη
Μαθεδφλεο ήηαλ αδέιθηα θαη νκφθπινη ησλ Διιήλσλ, ζπλδεφκελνη κ’ απηνχο κε ηελ
ίδηα γιψζζα, ηελ ίδηα ζξεζθεία θαη ηνπο ίδηνπο πφζνπο.
Υσξίο νπζία είλαη εμάιινπ ην επηρείξεκα πνπ πξνζπαζνχλ λα αληιήζνπλ θάπνηνη
απφ ην γεγνλφο, φηη ν Μ. Αιέμαλδξνο αλαθέξεηαη ζηηο πεγέο λα κηιά ζηνπο
Μαθεδφλεο ζηξαηηψηεο ζηελ απιή ηνπηθή καθεδνληθή ειιεληθή δηάιεθην,
πξνθεηκέλνπ λα γίλεηαη θαηαλνεηφο. Πξάγκαηη, κεξηθνί απφ ηνπο ζηξαηηψηεο πνπ
πξνέξρνληαλ απφ ηα βνπλά ηεο Μαθεδνλίαο ήηαλ αγξάκκαηνη. Αζρνινχληαλ κε ηελ
γεσξγία θαη ηελ θηελνηξνθία θαη δνχζαλ θαηά ηνλ απηάξθε ηφηε ηξφπν ηεο νκεξηθήο
επνρήο. Καηαζθεχαδαλ ηα ελδχκαηα, ηα εξγαιεία θαη φια ηα είδε ηεο δηαηξνθήο ηνπο
απφ ηε δηθή ηνπο παξαγσγή. Γελ είραλ ζπρλή επηθνηλσλία κε ηα θέληξα πνιηηηζκνχ,
κε ηηο κεγάιεο πφιεηο. Σν ειιεληθφ καθεδνληθφ ιεμηιφγηφ ηνπο ήηαλ πνιχ θησρφ,
φπσο ζπκβαίλεη κε φινπο ηνπο νξεζίβηνπο πνπ δελ παξαθνινχζεζαλ ζηε δσή ηνπο
θαλέλα ζρνιείν100. Γηα λα γίλεηαη ινηπφλ θαηαλνεηφο ν Μ. Αιέμαλδξνο
αλαγθαδφηαλ λα πξνζαξκφδεη ην ιφγν ηνπ ζηε ζηάζκε ηνπ θησρνχ ηνπο ειιεληθνχ
ιεμηινγίνπ. Σν ίδην θάλεη άιισζηε θαη θάζε θαιφο νκηιεηήο ζήκεξα, φηαλ βξεζεί ζε
αθξναηήξην θάπνηνπ νξεηλνχ ρσξηνχ. Θα ήηαλ εγσηζηηθφ θαη αληηπαηδαγσγηθφ λα
κηιά θαλείο κε γιψζζα δηαλννπκέλνπ ζε απινχο αλζξψπνπο ηεο ππαίζξνπ. Θα
απνηχγραλε ε νκηιία ηνπ. Απηφ αθξηβψο πξνζπαζνχζε λα απνθχγεη ν M. Αιέμαλδξνο
κηιψληαο πξνο ηνπο νξεζίβηνπο ζηξαηηψηεο ζηελ ηνπηθή ηνπο ειιεληθή δηάιεθην.
Οη Μαθεδφλεο ζηξαηηψηεο, άιισζηε, ζ’ φπνην κέξνο ηεο Αζίαο θη αλ
εγθαηαζηάζεθαλ, δηέδσζαλ ζηνπο ληφπηνπο θαηνίθνπο ηελ ειιεληθή γιψζζα. Αλ
κηινχζαλ καθεδνληθά, αζθαιψο ζα δηέδηδαλ ηε καθεδνληθή γιψζζα θη φρη ηελ
ειιεληθή. ΢ε πνιιέο αξραίεο πφιεηο ηεο Αζίαο θαη ηεο Αθξηθήο βξέζεθαλ αξραία
ζέαηξα ηεο ειιεληζηηθήο, φπνπ δηδάζθνληαλ θαη παίδνληαλ νη αξραίεο ηξαγσδίεο ηνπ
΢νθνθιή, ηνπ Eπξηπίδε θαη ηνπ Αηζρχινπ ζηελ ειιεληθή γιψζζα. Θα ήηαλ παξάινγν
λα παίδνληαλ νη ηξαγσδίεο ζηελ ειιεληθή γιψζζα, αλ νη Μαθεδφλεο δελ είραλ
δηαδψζεη ζηνπο ληφπηνπο ηελ ειιεληθή γιψζζα. Σε γιψζζα πνπ κηινχζαλ κεηέδσζαλ
θαη ζηνπο ιανχο ζηνπο νπνίνπο θπξηάξρεζαλ. Αλ κηινχζαλ άιιε γιψζζα, εθείλε ζα
κεηέδηδαλ ζηελ Αζία θαη ζε εθείλε ζα γξάθνληαλ ηα βηβιία ηνπ Αξηζηνηέιε ή νη
ελεπίγξαθεο πιάθεο. ΋ια φκσο ηα ζπγγξάκκαηα θαη νη επηγξαθέο είλαη ζηα ειιεληθά.
Ζ άπνςε ησλ αξλεηψλ, παξαπέξα, φηη δελ είρε γξαθή (αιθάβεην) ε ηνπηθή
καθεδνληθή γιψζζα, θαη γη’ απηφ φια ηα δηαζσζέληα γξαπηά κλεκεία θέξνπλ ηελ
ειιεληθή γξαθή, δελ επζηαζεί ινγηθά. ΢ηε Μαθεδνλία αλαδείρηεθαλ θαηά ηελ
ειιεληζηηθή επνρή πνιινί Μαθεδφλεο επηζηήκνλεο, ηζηνξηθνί, πνηεηέο, θηιφζνθνη,
θαιιηηέρλεο θ.ιπ. Ο πλεπκαηηθφο πνιηηηζκφο απηψλ ήηαλ ηφζν πςειήο ζηάζκεο, πνπ
δελ ζα άθελαλ ηε γιψζζα ηνπο ρσξίο γξαθή. Δμάιινπ, αθφκε θαη ρσξίο δηθή ηεο
γξαθή, ε καθεδνληθή γιψζζα ζα ζσδφηαλ παξαδνζηαθά ζηα νξεηλά κέξε ηεο
Μαθεδνλίαο. Οη απφγνλνη ησλ απφκαρσλ Μαθεδφλσλ ζηξαηησηψλ, πνπ έκεηλαλ ζην
βνξεηνδπηηθφ Παθηζηάλ θαη ζην βνξεηναλαηνιηθφ Αθγαληζηάλ, δηαηήξεζαλ φκσο κε
ηε ζπλερή νηθνγελεηαθή παξάδνζε ηνπο κέρξη ζήκεξα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη φρη
νπνηαδήπνηε άιιε. Σν ίδην ζπλέβε θαη ζηνπο απφγνλνπο Έιιελεο ηεο Κάησ Ηηαιίαο
θαη ΢ηθειίαο.
Παξαπέξα, ζα πξέπεη θαλείο λα ιάβεη ππφςε ηνπ, πσο αλ νη Μαθεδφλεο κηινχζαλ
μέλε γιψζζα, απηφ ζα ην εθκεηαιιεπφηαλ σο δξαζηηθφ φπιν φινη νη ερζξηθά
δηαθείκελνη πξνο ηνπο Μαθεδφλεο ξήηνξεο, φπσο π.ρ. ν Γεκνζζέλεο. Ο ηειεπηαίνο,
ι.ρ., αλ ηπρφλ είρε κπξνζηά ηνπ «αιιφγισζζνπο», ζα ρξεζηκνπνηνχζε ην ζηνηρείν
απηφ επαλεηιεκκέλα σο επηρείξεκα, πξνθεηκέλνπ λα κπνξεί λα ηεθκεξηψζεη ηελ χβξε
«βάξβαξνη». ΢ε θαλέλα αξραίν θείκελν δελ παξαηεξείηαη φκσο θάηη ηέηνην.
Σνλ 4ν αηψλα π.Υ. θπθινθφξεζε ζην Γίνλ Δθεκεξίδα ηνπ Βαζηιέσο ζηα ειιεληθά.
Πάλσ ζε ιίζηλεο πιάθεο γξάθνληαλ πξάμεηο θαη απνθάζεηο ηεο Πνιηηείαο, ζπλζήθεο,
ζπκκαρίεο κε άιια θξάηε, θαλνληζκνί, ςεθίζκαηα θαη φ,ηη άιιν αθνξνχζε ζρεηηθά
ην ιαφ. Ο χπαηνο Ρσκαίνο Παχινο Αηκίιηνο, φηαλ θαηαιήθζεθε ε Μαθεδνλία απφ
ηνπο Ρσκαίνπο, αλέζεζε ζηνλ πξαίηνξα Οθηάβην λα κεηαθξάζεη ηελ απφθαζε ηεο
Ρσκατθήο ΢πγθιήηνπ γηα ηελ αλαθήξπμε ηεο Μαθεδνλίαο ζε ξσκατθή επαξρία ζηα
ειιεληθά, θαη λα ηελ αλαξηήζεη ζε δεκφζην ρψξν γηα λα ηε δηαβάδεη ν ιαφο ζηε
γιψζζα ηνπ. Πψο ζα δηάβαδαλ νη Μαθεδφλεο ζηα ειιεληθά ηηο παξαπάλσ πιάθεο, αλ
δελ γλψξηδαλ θαη δελ κηινχζαλ ηα ειιεληθά;
Ο Ρσκαίνο Σίηνο Λίβηνο (59 π.Υ. έσο 17 κ.Υ.) αλαθέξεη, ηέινο, ζηελ ηζηνξία ηνπ101
φηη ε ζπλέιεπζε ησλ Διιήλσλ ζηελ Αηησιία έγηλε απφ «αλζξψπνπο νκφγισζζνπο»,
Έιιελεο, Αηησινχο, Aθαξλάλεο, Μαθεδφλεο θ.ιπ.

2. Υαξαθηεξηζηηθά ηεο αξραίαο ειιεληθήο καθεδνληθήο γιώζζαο

Αμίδεη φκσο λα εμεηάζεη θαλείο πην επηζηακέλα ηα γισζζνινγηθά εθείλα

ραξαθηεξηζηηθά πνπ αθελφο θαηαδεηθλχνπλ ηε γλήζηα ειιεληθφηεηα ηεο γιψζζαο
ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ θαη αθελφο αληηδηαζηέιινπλ κε μεθάζαξν ηξφπν ηελ
γιψζζα απηή απφ ηε ιεγφκελε ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα.

a) Γεληθέο παξαηεξήζεηο
Ζ γιψζζα ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ έρεη φια ηα βαζηθά γλσξίζκαηα ηεο αξραίαο
ειιεληθήο γιψζζαο. Οη κφλεο δηαθνξέο είλαη απηέο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε
ηεο δσξηθήο δηαιέθηνπ, ζηελ νπνία ηα ζχκθσλα θ, ζ, ρ αληηθαζηζηνχληαη απφ ηα
ζχκθσλα β, δ θαη γ (: Βίιηππνο αληί Φίιηππνο, δεζκφο αληί ζεζκφο, Γεηαίαο αληί
Υαηηέαο).
΋πσο ε αηηηθή ειιεληθή δηάιεθηνο, έηζη θαη ε καθεδνληθή ειιεληθή δηάιεθηνο
απέβαιε εμάιινπ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηλδνεπξσπατθήο γιψζζαο, θαζψο: 1)
Έηξεςε ην h θαη s, φηαλ βξίζθνληαη πξηλ απφ θσλήελ, ζε δαζεία, π.ρ. sex - εμ, serpo -
έξπσ. 2) Απέβαιε απφ ηηο ιέμεηο ην δίγακα F (π.ρ. Fέξγνλ - έξγνλ). 3) Απέβαιε ην j
κεηαμχ δχν θσλεέλησλ (π.ρ. θπjσ - θχσ) ή ην αθνκνίσζε κε ην πξνεγνχκελν
ζχκθσλν (π.ρ. βαιjσ - βάιισ). 4) Μεηέηξεςε ην ηJ ζε ζζ, π.ρ. Έδεηjα - Έδεζζα. 5)
Μεηέηξεςε ην ζχκπιεγκα ησλ ζπκθψλσλ ξζ ζε ξξ, π.ρ. άξζελ - άξξελ. 6)
Απνζηψπεζε φια ηα ηειηθά ζχκθσλα απφ ην ηέινο ησλ ιέμεσλ θαη θξάηεζε κφλν ηα
ξ, λ, θαη ο. 7) Μεηέηξεςε ην ηειηθφ κ ζε λ, π.ρ. ιαηηληθά: taurum - ειιεληθά: ηαχξνλ.
8) Υξεζηκνπνίεζε ζηελ αξρή κεξηθψλ ιέμεσλ ην μ θαη ς. ΋ια απηά θαη πνιιά άιια
θαλεξψλνπλ φηη ε καθεδνληθή δηάιεθηνο ήηαλ κία απφ ηηο ειιεληθέο δηαιέθηνπο.
Αλ εμαηξέζεη θαλείο εμάιινπ ηηο ιίγεο ιέμεηο πνπ «αληαιιάρζεθαλ» ιφγσ ηεο
γεηηνλίαο, δελ είρε θακία ζρέζε κε ηελ Ηιιπξηθή γιψζζα. Ζ καθεδνληθή ειιεληθή
δηάιεθηνο έρεη θαζ’ φια ειιεληθφ ιεμηιφγην θαη ειιεληθά θχξηα νλφκαηα θαη
ηνπσλχκηα. Οη Μαθεδφλεο ζηελ αξρή κηινχζαλ ηε δσξηθή δηάιεθην, απφ ηνλ 5ν
αηψλα π.Υ. θαη κεηά θαζηέξσζαλ φκσο σο επίζεκε γιψζζα ηνπ καθεδνληθνχ θξάηνπο
ηελ αηηηθή δηάιεθην. Απηή ηελ αιιαγή θαη πξνζαξκνγή ηεο ειιεληθήο δσξηθήο
δηαιέθηνπ ζηελ αηηηθή δηάιεθην νη ΢θνπηαλνί πξνζπαζνχλ λα ηελ εκθαλίζνπλ κε
δηάθνξα ηερλάζκαηα σο αιιαγή απφ κηα μέλε γιψζζα ζε άιιε.
΋πσο φκσο ηνλίζηεθε ήδε, φιεο νη ελεπίγξαθεο πιάθεο πνπ ήξζαλ ζην θσο απφ ηηο
αλαζθαθέο ζηε Βεξγίλα θαη αιινχ είλαη ζηα ειιεληθά. Σα θείκελα είλαη ζε θαζαξή
ειιεληθή γιψζζα. Σα νλφκαηα ησλ αλζξψπσλ, ησλ εξψσλ, ησλ ηνπσλπκίσλ, ησλ
ζεψλ, ησλ ενξηψλ θαη ησλ κελψλ είλαη επίζεο ειιεληθά, εθηφο ειάρηζησλ
εμαηξέζεσλ. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ νλνκάησλ έρεη θαζαξή ειιεληθή ξίδα,
πνπ δελ επηδέρεηαη ακθηζβήηεζε.
Οη ΢θνπηαλνί, πξνθεηκέλνπ λα δηθαηνινγήζνπλ ηα παξαπάλσ επξήκαηα, ηζρπξίδνληαη
βέβαηα φηη νη Έιιελεο βαζηιείο ησλ Μαθεδφλσλ αλάγθαδαλ ηνπο Μαθεδφλεο λα
αιιάδνπλ ηα αξρηθά νλφκαηα ηνπο θαη αληί απηψλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ειιεληθά
νλφκαηα. Απηνί πνπ επηβάιινπλ ζήκεξα κε ηε βία ζηνπο Έιιελεο Βιάρνπο θαη
΢αξαθαηζαλαίνπο ησλ ΢θνπίσλ ηελ ππνρξέσζε αιιαγήο επηζέηνπ (: ππνρξέσζε
πξνζζήθεο ζιαβηθψλ θαηαιήμεσλ, φπσο π.ρ. of, eg, ski θ.ν.θ.), ψζηε λα πξνθαιείηαη
ε αίζζεζε ζιαβνκαθεδνληθήο θαηαγσγήο, ηζρπξίδνληαη δειαδή, φηη ην ίδην έθαλαλ
θαη νη βαζηιείο ηεο Μαθεδνλίαο ζηνπο ππεθφνπο ηνπο πξηλ απφ ηξεηο ρηιηάδεο ρξφληα.
Οη ηζρπξηζκνί απηνί απνδεηθλχνληαη φκσο σο έσινη απφ ηα ίδηα ηα αξραηνινγηθά
επξήκαηα. Απφ απηά πξνθχπηεη, πξάγκαηη, φηη ηα ίδηα ειιεληθά νλφκαηα
ρξεζηκνπνηνχληαλ θαη πξηλ ηελ έιεπζε ζηε Μαθεδνλία ηεο καθεδνληθήο δπλαζηείαο
ησλ Σηκεληδψλ Αξγεηάδσλ βαζηιέσλ.

b) Σν ιεμηιόγην ηεο ειιεληθήο καθεδνληθήο δηαιέθηνπ

Οη αξλεηέο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ησλ Μαθεδφλσλ πξνζπαζνχλ λα πείζνπλ, φηη ε

δηάιεθηνο ησλ Μαθεδφλσλ δελ ήηαλ ειιεληθή αιιά θάπνηα ζπγγελήο γιψζζα. Γηα ην
ζθνπφ απηφ αλαδεηνχλ ζην ιεμηιφγην ησλ Μαθεδφλσλ ζθφξπηεο ιέμεηο, πνπ πηζαλφλ
έρνπλ αιινησζεί απφ αληηγξαθηθά ιάζε θαη σο εθ ηνχηνπ δελ πξνζθέξνληαη γηα κία
ειιεληθή εηπκνινγηθή πξνζέγγηζε. ΢ηε ζπλέρεηα πξνζπαζνχλ λα εηπκνινγήζνπλ
απηέο ηηο ιέμεηο αιφγηζηα ζε ζπλδπαζκφ κε ξίδεο ηλδνεπξσπατθψλ ιέμεσλ, ησλ
νπνίσλ κεηαηξέπνπλ ή κεηαθηλνχλ ηα θσλήεληα θαη ηα ζχκθσλα θαηά ην δνθνχλ. Με
ηνλ ηξφπν απηφ φκσο, θαη θαζψο αιινηψλνπλ αθφκε θαη ηε ξίδα ηεο ιέμεο πνπ
ιακβάλνπλ σο ζπγθξηηηθφ κέγεζνο, θαηαιήγνπλ ζε παληειψο αηεθκεξίσηα
ζπκπεξάζκαηα.
Οη ΢θνπηαλνί ππνζηεξίδνπλ εηδηθφηεξα ηελ άπνςε, φηη νη Μαθεδφλεο πξηλ ηνλ 5ν
αηψλα π.Υ. δελ κηινχζαλ ειιεληθά, αιιά κηα βάξβαξε γιψζζα ησλ βνξείσλ ιαψλ (:
ησλ Ηιιπξηψλ, ησλ Πξψζσλ θ.ιπ.). Ηζρπξίδνληαη, φηη νη Μαθεδφλεο εμειιελίζηεθαλ
θαη δηδάρηεθαλ ηελ ειιεληθή γιψζζα απφ ηνπο Έιιελεο βαζηιείο ηνπο. Γηα λα
απνδείμνπλ φηη νη Μαθεδφλεο δε κηινχζαλ ειιεληθά, έρνπλ ζπγθεληξψζεη ηα ιηγνζηά
κε γλήζηα ειιεληθά ζηνηρεία ηεο γιψζζαο ησλ Μαθεδφλσλ, θαη ηα παξνπζηάδνπλ σο
αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα ηεο ππνηηζέκελεο γλήζηαο καθεδνληθήο γιψζζαο.
Δηδηθφηεξα, ζπγθέληξσζαλ: α) ηηο αξραίεο αιινησκέλεο ειιεληθέο ιέμεηο πνπ δελ
επηδέρνληαη ειιεληθή εηπκνινγία, θαη β) ηα μέλα νλφκαηα Μαθεδφλσλ, ηνπσλπκίσλ,
ζεψλ, εξψσλ, ενξηψλ θαη κελψλ πνπ δελ ηαηξηάδνπλ κε ηελ ειιεληθή πξνθνξά102.
Τπνζηεξίδνπλ αθφκε νη ΢θνπηαλνί, φηη ε αιιαγή ησλ παξαπάλσ αλαθεξζέλησλ
ζπκθψλσλ ζηελ ειιεληθή καθεδνληθή δηάιεθην πξνεξρφηαλ απφ ηε ζπγγελή ηιιπξηθή
γιψζζα. Αλ ζπλέβαηλε φκσο απηφ ζα έπξεπε λα έρνπλ κεηαβιεζεί θαη ηα νπξαληθά
ζχκθσλα ζε ζπξηζηηθά. Ζ αιιαγή ησλ δαζέσλ ζπκθψλσλ ζε κεζαία ήηαλ, φπσο
ηνλίζηεθε παξαπάλσ, ηδηαηηεξφηεηα θαζαξά ηεο δσξηθήο δηαιέθηνπ.
Οη ΢θνπηαλνί εξεχλεζαλ επίζεο έλα πίλαθα 72 καθεδνληθψλ νλνκάησλ, ζεψλ, εξψσλ
θαη επηζέησλ. Σα 56 απφ απηά απνδείρηεθαλ σο νλφκαηα πνπ ήηαλ παλειιήληα απφ
γισζζηθή άπνςε. Έλδεθα νλφκαηα θαίλνληαη βέβαηα λα είλαη μέλα, ελληά εμ απηψλ
πξνέξρνληαη φκσο απφ πεξηνρέο ζηηο νπνίεο θαηνίθεζαλ θαηά θαηξνχο θαη μέλνη ιανί,
φπσο π.ρ. νη Ρσκαίνη. Γχν νλφκαηα ηνπσλπκίσλ είλαη εληειψο μέλα, έρνπλ φκσο
ειιεληθή θαηάιεμε. Ακθηβνιίεο πξνθχπηνπλ ηειηθά ζε ζρέζε κφλν κε δχν νλφκαηα.
΢ε απηά αθξηβψο ζηεξίδνπλ ηελ πξνπαγάλδα ηνπο νη δηπιίδνληεο ηνλ θψλσπα θαη
θαηαπίλνληεο ηελ θάκειν αξλεηέο ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο.
Αμίδεη αθφκε λα επηζεκαλζεί, φηη ζηε ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα έρνπλ δηαζσζεί
πεξίπνπ 350 ιέμεηο ηεο ειιεληθήο καθεδνληθήο δηαιέθηνπ, απφ ηηο νπνίεο νη 150 είλαη
πξνζεγνξηθά νπζηαζηηθά θαη νη 200 θχξηα νλφκαηα. Απηέο νη ιέμεηο ζεσξήζεθαλ απφ
κεξηθνχο αξλεηέο ηεο ειιεληθφηεηαο ηεο Μαθεδνλίαο φηη έρνπλ ζρέζε κε ηηο
ζιαβηθέο γιψζζεο ησλ βνξείσλ ιαψλ, ηεο Πξσζηθήο, Κειηηθήο, θαη Ηιιπξηθήο,
επεηδή κεηαηξέπνπλ ηα δαζέα ζχκθσλα θ, ρ, ζ, ζε κέζα β, γ, δ (π.ρ. Βίιηππνο αληί
Φίιηππνο, θαδαξφο αληί θαζαξφο θ.ιπ.). Σνχην ζπκβαίλεη φκσο θαη ζηε δσξηθή
δηάιεθην. Ο M. Meger, ζηελ εηζαγσγή ηνπ βηβιίνπ ηνπ «Γξακκαηηθή ησλ ειιεληθψλ
δηαιέθησλ», απνθαίλεηαη εμάιινπ νξζά, φηη είλαη αδχλαηνλ απφ 350 Μαθεδνληθέο
ιέμεηο λα εμαρζεί θάπνηα θξίζε γηα ην ραξαθηήξα ηεο γιψζζαο, δηφηη απ’ απηέο νη
πεξηζζφηεξεο είλαη αλεηπκνιφγεηεο. Γελ απνθιείεηαη κάιηζηα λα είλαη δαλεηζκέλεο
απφ ηηο γιψζζεο ησλ πεξηνίθσλ ιαψλ.
Οη αξλεηέο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ηεο Μαθεδνλίαο ραξαθηεξίδνπλ, παξαπέξα,
κεξηθέο ιέμεηο ηεο δηαιέθηνπ ησλ Μαθεδφλσλ σο ζιαβνκαθεδνληθέο.
Πξνζεθηηθφηεξε κειέηε απνδεηθλχεη φκσο, φηη πξφθεηηαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα γηα
θαζαξά ειιεληθέο ιέμεηο πνπ πξνέξρνληαη απφ ξίδεο αξραίσλ ειιεληθψλ ξεκάησλ. Οη
Μαθεδφλεο παξήγαγαλ, εηδηθφηεξα, απφ ηηο ξίδεο ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ ξεκάησλ
ιέμεηο κε βαζχηεξν ειιεληθφ λφεκα. Έηζη, π.ρ., ρξεζηκνπνηνχζαλ ηε ιέμε «θπδάξ»
αληί ηεο ρξεζηκνπνηνχκελεο ζηελ αηηηθή δηάιεθην ιέμεο «ηάθνο». Ζ ιέμε «θπδάξ»
παξάγεηαη απφ ην αξραίν ειιεληθφ ξήκα «θεχζσ», πνπ ζεκαίλεη: θξχβσ, θπιάγσ
κπζηηθφ έλα πξάγκα γηα λα κελ ην δεη θαη λα κελ ην αθνχζεη θαλείο. Με ηελ αιιαγή
ηνπ δ ζε ζ θαη ηελ απνβνιή ηνπ ε, ε ιέμε «θεπζάξ» θαηέιεμε λα πξνθέξεηαη σο
«θπδάξ». Έλα άιιν παξάδεηγκα πξνζθέξεη ε ιέμε «ζάξηζα». Σνχηε παξάγεηαη απφ
ηε ξίδα ηνπ αξραίνπ ειιεληθνχ ξήκαηνο «ζαίξσ», πνπ ζεκαίλεη ζαξψλσ, πξάγκα πνπ
γηλφηαλ ζε θάζε κάρε απφ ηε θάιαγγα ησλ Μαθεδφλσλ κε φπιν ηε ζάξηζα103. Σν
ρηφλη ην έιεγαλ «λίβα», απφ ηηο ληθάδεο ηνπ ρηνληνχ, κεηαβάιινληαο ην θ ζε β.
Οη Μαθεδφλεο κηινχζαλ βέβαηα θαζαξά αξρατθά ειιεληθά, επεξεάδνληαλ φκσο ζηελ
πξνθνξά ηνπο απφ ηελ ειιεληθή δσξηθή δηάιεθην, φπσο νη Κχπξηνη, νη Κξήηεο θ.ιπ.
επεξεάδνληαη ζήκεξα απφ ηηο ηνπηθέο ηνπο δηαιέθηνπο. Γηα φπνηνλ έρεη κειεηήζεη ηελ
εμέιημε ηεο αξραίαο ειιεληθήο γιψζζαο είλαη γλσζηφ, φηη απφ ηηο ξίδεο πνιιψλ
αξραίσλ ξεκάησλ έρνπλ πξνέιζεη πνιιέο ιέμεηο θαη αθφκε πεξηζζφηεξα παξάγσγα
απηψλ ησλ ιέμεσλ ζε φιεο ηηο πεξηφδνπο ηεο ηζηνξίαο ηνπ ειιεληθνχ έζλνπο.
c) Γισζζηθέο ηδηνκνξθίεο ιφγσ ηεο κεηάβαζεο ησλ Μαθεδφλσλ απφ ηε δσξηθή ζηελ
αηηηθή δηάιεθην θαη ην παξάδεηγκα ησλ Γαξλαθνρσξηηψλ
Οη Μαθεδφλεο, φπσο έρεη ήδε επηζεκαλζεί, κηινχζαλ αξρηθά ζηε δσξηθή ειιεληθή
δηάιεθην, πξηλ νη βαζηιείο ηνπο εηζάγνπλ σο επίζεκε γιψζζα ηνπ θξάηνπο ηελ αηηηθή
ειιεληθή δηάιεθην, ε νπνία ηειηθά θαη θαζηεξψζεθε. Ζ παξαπάλσ κεηάβαζε απφ ηε
κία δηάιεθην ζηελ άιιε είρε σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ηνπηθψλ ηδησκαηηζκψλ,
ηνπο νπνίνπο πξέπεη θαλείο λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ. ΋πσο θάλεθε θαζαξά ζην
παξάδεηγκα ησλ ιέμεσλ θπδάξ, ζάξηζα θαη λίβα, θάπνηεο καθεδνληθέο ιέμεηο, πνπ
αξρηθά μελίδνπλ, απνδεηθλχεηαη ηειηθά φηη πξνέξρνληαη απφ ηηο ξίδεο αξραίσλ
ειιεληθψλ ξεκάησλ ηεο αξραΐδνπζαο. Αλάινγα θαηλφκελα παξαηεξνχληαη θαη θαηά
ηελ εμέηαζε ηνπ ιεμηινγίνπ ληφπησλ ειιεληθψλ πιεζπζκψλ ηεο Μαθεδνλίαο, φπσο
π.ρ. ησλ θαηνίθσλ ησλ Γαξλαθνρσξίσλ ησλ ΢εξξψλ.
΢ην ιεμηιφγην ησλ Γαξλαθνρσξηηψλ εληνπίδεη θαλείο πνιιέο ηδηνκνξθίεο ζε φ,ηη
αθνξά ην ηππηθφ θαη ηελ πξνθνξά ηεο αξραίαο ειιεληθήο Μαθεδνληθήο δηαιέθηνπ.
Αλ εμεηάζεη θαλείο ην ιεμηιφγηφ ηνπο πξηλ ηελ δεθαεηία ηνπ πελήληα, φηαλ δειαδή νη
γέξνληεο κηινχζαλ αθφκε ην βαξχ δσξηθφ ιεθηηθφ ηδίσκα θαη δελ είρε αξρίζεη ν
δηαζθνξπηζκφο ησλ ληφπησλ ζ’ φιε ηελ Διιάδα θαη ζην εμσηεξηθφ, ζα δηαπηζηψζεη
θαλείο φηη ην ιεμηιφγην ησλ Γαξλαθνρσξηηψλ πξνέξρεηαη απφ ηελ αξραΐδνπζα
ειιεληθή γιψζζα104. Οη ζπλεζηζκέλεο ζηε Μαθεδνλία ιέμεηο κε ηηο ζρεηηθέο
ζπγθνπέο θαη αιιαγέο θσλεέλησλ θαη ζπληδήζεηο απνδεηθλχνπλ ηελ αξραία ειιεληθή
καθεδνληθή θαηαγσγή ηνπο. Αμίδεη θαλείο λα εμεηάζεη ελδεηθηηθά κεξηθέο
ραξαθηεξηζηηθέο θξάζεηο ησλ Γαξλαθνρσξηηψλ:
> Υηεο έζεθα θαπλφ. Σν έζεθα είλαη αφξηζηνο ηνπ αξραίνπ ξήκαηνο ηίζεκη.
> Aγσληνχκαλ λα πιχλσ ηα αγγεηά γξήγνξα γηα λα πξνιάβσ θη άιιεο δνπιεηέο. Ζ
ιέμε αγσληνχκαλ πξνέξρεηαη απφ ην αξραίν ξήκα αγσληάσ (: αγσλίδνκαη, βηάδνκαη)
θαη ε ιέμε αγγεηά απφ ηελ αξραία ιέμε αγγεία (: πηάηα, θαηζαξφιεο).
> Κνηκφκνπλ θαη δελ ηνλ απείθαζα πφηε ήιζε. Ήιζε αμαπείθαζηα. Σν απείθαζα θαη
αμαπείθαζηα πξνέξρνληαη απφ ην αξραίν ξήκα απεηθάδσ, πνπ ζεκαίλεη θαηαιαβαίλσ,
ελψ καδί κε ην ζηεξεηηθφ «α», ζεκαίλεη: ρσξίο λα (ην) θαηαιάβσ105.
> Κήδεςα ηα βηβιηάξηα θάπνπ θαη μεζηφρεζα. Σα ξήκαηα θήδεςα θαη μεζηφρεζα
πξνέξρνληαη αληίζηνηρα απφ ηα αξραία ξήκαηα θεδεχσ θαη αζηνρψ.
> Λάκνπζα ηα παπνχηζηα κνπ. Ζ ιέμε ιάκνπζα (: ιάζπσζα) πξνέξρεηαη απφ ηελ
αξραία ιέμε ηιχλ, πνπ ζεκαίλεη: ιάζπε
> Mνπιψλσ φηαλ ν παηέξαο κνπ θσλάδεη. Σν κνπιψλσ πξνέξρεηαη απφ ην αξραίν
ξήκα κχσ, πνπ ζεκαίλεη: θιείλσ ην ζηφκα.
> ΋ξγσζα ηα ληάκαηα. Ζ ιέμε ληάκαηα πξνέξρεηαη απφ ην αξραίν ξήκα λεάσ, πνπ
ζεκαίλεη: θαιιηεξγψ ρέξζν ρσξάθη.
> Παξακείλακε θάη’ απ’ ηελ αζηξηρηά φηαλ έβξερε. Ζ ιέμε αζηξηρηά πξνέξρεηαη απφ
ηελ αξραία ιέμε φζηξαθν, ην νζηξαθνεηδέο δειαδή θεξακίδη πνπ ηνπνζεηνχζαλ ζηελ
άθξε ηεο ζηέγεο ησλ ζπηηηψλ106.
> Πήγα ζηε ρξεία. Ζ ιέμε ρξεία, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη αθφκε θαη ζήκεξα απφ ηνπο
γέξνληεο πξνο δήισζε ηεο ηνπαιέηαο, πξνέξρεηαη ηελ αξραία ιέμε ρξεία, πνπ
ζεκαίλεη θπξηνιεθηηθά ηελ αλάγθε / επηζπκία, θαη κεηαθνξηθά: ην ρψξν ηεο
ζσκαηηθήο αλάγθεο.
Αλ ινηπφλ θαλείο εξεπλήζεη κε πξνζνρή ην ιεμηιφγην ησλ Γαξλαθνρσξηηψλ ζα
δηαπηζηψζεη, φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ ιεμηινγίνπ ηνπο, πξνζαξκνζκέλν ζην
ηνπηθφ γισζζηθφ ηδίσκα, πξνέξρεηαη άκεζα απφ ηελ αξραία ειιεληθή καθεδνληθή
δηάιεθην. Απφ ηελ ηδηαίηεξε απηή δηάιεθην, πνπ κηιηφηαλ ζηα ζρεηηθά ρσξηά,
πξνέξρνληαη άιισζηε θαη ηα νλφκαηα δαξλάθαο θαη δαξλαθνρψξηα107.
Οη Βνχιγαξνη, σζηφζν, έθαλαλ ην παλ γηα λα παξνπζηάζνπλ ηε δηάιεθην ησλ
Γαξλαθνρσξηηψλ σο ζιαβφθσλε. ΢πγθξφηεζαλ επηηξνπή απφ Ρψζνπο επηζηήκνλεο
θαζεγεηέο ην 1900, νη νπνίνη θιήζεθαλ λα επηζθεθζνχλ ηηο ΢έξξεο θαη άιιεο πφιεηο,
πξνθεηκέλνπ λα απνδεηρζεί φηη ε εζληθφηεηα θαη ε γιψζζα ησλ θαηνίθσλ ησλ
πεξηνρψλ απηψλ είλαη βνπιγαξηθή. Πξνζπάζεζαλ λα δσξνδνθήζνπλ ηα κέιε ηεο
παξαπάλσ επηηξνπήο, πξνθεηκέλνπ απηά λα ζπκπεξηιάβνπλ ζην ζιαβηθφ ηδίσκα θαη
ηε γιψζζα ησλ Γαξλαθνρσξηηψλ. Οη θαζεγεηέο φκσο Γξαγάλσθ θαη Mάηθσθ θαζψο
θαη ν ηζηνξηθφο Γνξλνπβψ δελ ππέθπςαλ ζηηο πηέζεηο. Ο Γξαγάλσθ έγξαςε ζηελ
εθεκεξίδα «Δηδήζεηο Πεηξνππφιεσο» ην 1900 (αξ. θ. 200, 27/7/1900): «Γένλ λα
απαιιάμσκελ ηεο κνκθήο εθείλεο πεξί ηεο σο ζιαβηθήο νχζεο ηεο γιψζζεο ησλ
Γαξλαθνρσξηηψλ θαη ηεο Μεζεκβξηλήο Μαθεδνλίαο. Γελ κπνξνχκε λα ζπγρέσκελ
ηελ ζιαβηθή γιψζζα, κήηε λα απνδψζνκε ηνηαχηελ ηδηφηεηα ζηνπο θαηνίθνπο ηεο
Μεζεκβξηλήο Μαθεδνλίαο εηκή, Eζληθήλ, Eιιεληθήλ». Διάρηζηα ρξεηάδεηαη λα
επηζεκαλζεί, φηη νη θάηνηθνη ησλ Γαξλαθνρσξίσλ δελ ζα κπνξνχζαλ άιισζηε πνηέ
λα ζεσξεζνχλ σο ΢ιάβνη, αθνχ απφ ηε Γνβίζηα (Γήκνο Δκκαλνπήι Παπά) θαη κε
πξσηνζηάηε ηνλ Δκκαλνπήι Παπά μεθίλεζε ε ειιεληθή επαλάζηαζε ζηε Μαθεδνλία
θαηά ησλ Σνχξθσλ ην 1821 θαη απφ ηα Γαξλαθνρψξηα πξνέξρνληαλ αξρηθά νη
πεξηζζφηεξνη άλδξεο πνπ ζηξαηεχζεθαλ κε ηνλ Δκκαλνπήι Παπα108.
΢ην Μαθεδνληθφ αγψλα ηνπ 1904-1908 ε Βνπιγαξηθή Δμαξρία επηρείξεζε λα
εθκεηαιιεπηεί ηνπο ηδησκαηηζκνχο ηνπ ιεμηινγίνπ ησλ Γαξλαθνρσξηηψλ θαη
ππνθίλεζε ην βνπιεπηή ηεο Αγγιίαο ΢νδεθέξβ λα ππνζηεξίμεη ζε άξζξα ηνπ, πνπ
δεκνζηεχηεθαλ ζηηο 16-17/2/1904 ζηελ εθεκεξίδα «Νέα Ζκέξα» ηνπ Λνλδίλνπ, φηη
ηα Γαξλαθνρψξηα κηινχζαλ ΢ιαβνκαθεδνληθά. Έηζη, ζηνπο αγλφηεξνπο Έιιελεο,
πνπ έιαβαλ ελεξγφ κέξνο ζ’ φιεο ηηο επαλαζηάζεηο γηα ηελ απειεπζέξσζή ηεο
Διιάδαο απφ θάζε μέλν δπγφ θαη ζπκκεηείραλ ελεξγά σο αληάξηεο αγγειηαθφξνη,
νδεγνί θαη πξνκεζεπηέο ησλ Μαθεδνλνκάρσλ ζην Μαθεδνληθφ αγψλα ηνπ 1904-
1908, απνδφζεθε ε κνκθή φηη είλαη ΢ιαβνκαθεδφλεο109.

d) Η έιιεηςε ζπγγέλεηαο κεηαμύ ηεο αξραίαο καθεδνληθήο θαη ηεο

ζιαβνκαθεδνληθήο γιώζζαο

Ζ ειιεληθή γιψζζα πεξηιακβάλεη πνιιέο δηαιέθηνπο, π.ρ. ηελ πνληηαθή, ηελ θξεηηθή,
ηε λεζηψηηθε, ηελ θππξηαθή θ.ν.θ. Ζ ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα ησλ ΢θνπηαλψλ δελ
έρεη θακία ζρέζε κε ηελ ηνπηθή ειιεληθή καθεδνληθή δηάιεθην, θαζψο είλαη θξάκα
βνπιγαξηθψλ, ζιαβηθψλ, βιάρηθσλ θαη ξνπκαληθψλ ιέμεσλ. Οη παξαπάλσ ιέμεηο δελ
ππήξραλ ζην ειιεληθφ ιεμηιφγην ησλ Μαθεδφλσλ ηεο αξραηφηεηαο, δηφηη ηελ επνρή
εθείλε απιά δελ ππήξραλ θαη νη παξαπάλσ ιανί ζηα Βαιθάληα. Γελ θπθινθνξνχζαλ
ζιαβηθέο ιέμεηο ζηελ Μαθεδνλία πξηλ ηνλ 6ν κε 7ν αηψλα κ.X., δηφηη νη ΢ιάβνη
έθζαζαλ σο λνκάδεο ζηε πεξηνρή ησλ Βαιθαλίσλ κφιηο ηνλ 6ν αηψλα κ.Υ. Οη φπνηεο
ειάρηζηεο νκνηφηεηεο ηεο ζιαβνκαθεδνληθήο κε ηελ ειιεληθή καθεδνληθή γιψζζα
δελ δηαθέξνπλ απφ ηηο νκνηφηεηεο πνπ παξαηεξνχληαη πάληα ζηηο γιψζζεο γεηηνληθψλ
ιαψλ, ιφγσ ακνηβαίσλ επηδξάζεσλ, νη νπνίεο κάιηζηα εληζρχνληαη ζηηο πεξηπηψζεηο
πνπ κεζνιαβνχλ θαη πεξίνδνη θαηνρήο απφ θνηλφ θαηαθηεηή.
Δίλαη ζπλεζηζκέλν θαηλφκελν ι.ρ., θάζε ιαφο πνπ δεη θνληά ή αλάκεζα ζε ιανχο πνπ
κηινχλ μέλε γιψζζα λα επεξεάδεηαη απφ ηνλ ηξφπν πξνθνξάο ησλ ζπκθψλσλ ηνπ
άιινπ ιανχ θαη λα ηα πξνθέξεη θαηά ηνλ ίδην ηξφπν θαη ζηε γιψζζα ηνπ. Έηζη π.ρ. νη
Έιιελεο ηεο Κάησ Ηηαιίαο θαη ΢ηθειίαο κεηέηξεςαλ ην ζ ησλ ειιεληθψλ ιέμεσλ ζε η
(ζέισ - ηέισ, δνπιεχσ - ληνπιέπσ, ζσξψ - ησξψ θ.ν.θ.). Σν ίδην ζπλέβε θαη ζηε
Μαθεδνλία, ιφγσ ηνπ κεγάιεο δηάξθεηαο ζπγρξσηηζκνχ κε ηνπο ΢ιάβνπο ζηα ρξφληα
ηεο Σνπξθνθξαηίαο. ΢ηα ρσξηά ηεο Μαθεδνλίαο, φπνπ ππήξραλ θαη ζιαβφθσλνη, νη
ειιελφθσλνη επεξεάζηεθαλ ηφζν πνιχ ζηελ νκηιία ηνπο, ψζηε πξφθεξαλ κέζα ζηηο
ειιεληθέο ιέμεηο ηα ειιεληθά ζχκθσλα γ, δ θαη ζ σο γθ, λη θαη η. Έιεγαλ, δει., αληί
γελλήζεθα γθελλήηεθα, αληί δνπιεχσ ληνπιεχσ, αληί πεζάλσ πεηάλσ. Ο
καθεδνλνκάρνο θαπεηάλ Μεηξνχζεο απφ ην ρσξηφ Μεηξνχζε ΢εξξψλ, φηαλ
πηέζηεθε απφ ηνπο Βνπιγαξνθνκεηαηδήδεο λα πξνζρσξήζεη ζηε Βνπιγαξηθή
Δμαξρία, ηνπο απάληεζε: «Δγθψ Έιιελαο γθελλήηεθα, Έιιελαο ηα πεηάλσ». Κάηη
παξφκνην ζπλέβε θαη κε ηνπο Καξακαιήδεο ηεο Καππαδνθίαο, πνπ άιιαδαλ ην δ κε
ην ξ (π.ρ. ζθαθίδη - ζθαθίξη, ζηαθίδα - ζηαθίξα). Οη επνπζηψδεηο απηέο αιιαγέο,
πξντφλ ηνπ θαζεκεξηλνχ ζπγρξσηηζκνχ, ζε θακία πεξίπησζε δελ παξέρνπλ βέβαηα
έξεηζκα γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηεο γιψζζαο ησλ Μαθεδφλσλ σο ζιαβφθσλεο.
Οη ΢ιάβνη, ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα πείζνπλ ηε δηεζλή θνηλή γλψκε φηη ε
Μαθεδνλία θαηνηθείηαη απφ ΢ιάβνπο, έδσζαλ κεγάιε έκθαζε ζηνπο
«γθξαηθνκάλνπο», ηνπο Έιιελεο δειαδή πνπ είραλ ειιεληθή ζπλείδεζε αιιά γηα
ιφγνπο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ κηινχζαλ ην ζιαβφθσλν γισζζηθφ ηδίσκα, ην
νπνίν δελ ήηαλ νινθιεξσκέλε ζιαβηθή γιψζζα αιιά θξάκα πνιιψλ γισζζψλ. Γηα
ηνπο ΢ιάβνπο ε γιψζζα απηή απνηεινχζε πάληα ην ζπνπδαηφηεξν επηρείξεκα ζην
πιαίζην ηνπ ηζρπξηζκνχ ηνπο φηη ε Μαθεδνλία είλαη δηθή ηνπο. Δίραλ θαη
εμαθνινπζνχλ λα πξεζβεχνπλ ηελ άπνςε, φηη φπνηνο κηιά ηελ παξαπάλσ γιψζζα
είλαη δηθφο ηνπο. Έηζη, επεδίσθαλ λα μεζεθψζνπλ ηνπο «γθξαηθνκάλνπο»
πξνθεηκέλνπ απηνί λα «απειεπζεξσζνχλ» (: πξηλ κελ 1913 απφ ηνπο Σνχξθνπο,
έπεηηα δε απφ ηελ Διιάδα) θαη λα πξνζρσξήζνπλ ηφηε κελ ζηε Βνπιγαξία, ζήκεξα
δε ζηα ΢θφπηα. Ζ Βνπιγαξηθή Δμαξρία δηαθσλνχζε σζηφζν κε ηε ζρεηηθή ηαθηηθή.
Γλψξηδε φηη αλ θαλείο βηαδφηαλ ζηηο θηλήζεηο ηνπ ζα έραλε ην παηρλίδη, αθνχ νη
«γθξαηθνκάλνη», φπσο ήηαλ θπζηθφ, είηε κε δεκνςήθηζκα είηε κε εμέγεξζε ζα
ηάζζνληαλ θαηά ησλ ΢ιάβσλ θαη ππέξ ηεο Διιάδαο. Γη’ απηφ ε Βνπιγαξηθή Δμαξρία
επεδίσθε πξψηα λα αιιάμεη κε ηελ πξνπαγάλδα θαη ηε δηαθψηηζε ηελ εζληθή
ειιεληθή ζπλείδεζε ησλ «γθξαηθνκάλσλ», θαη κεηά ζε θαηάιιειν ρξφλν λα ηνπο
μεζεθψζεη είηε θαηά ησλ Σνχξθσλ (επί Σνπξθνθξαηίαο) είηε (κεηά ηελ
απειεπζέξσζε ηεο Μαθεδνλίαο απφ ην ηνπξθηθφ δπγφ) θαηά ησλ Διιήλσλ.
Καηά ηε δηάξθεηα ηεο Σνπξθνθξαηίαο νη Μαθεδφλεο κηινχζαλ ειιεληθά αθφκα θαη
ζηα ρσξηά πνπ ραξαθηεξίδνληαλ σο ζιαβφθσλα. Ο Παπαζπλαδηλφο, π.ρ., απφ ην
Mειελεγθίηζη ΢εξξψλ, έγξαςε ζην ηέινο ηνπ 16νπ αηψλα κ.X. έλα ρξνληθφ ζηα
ειιεληθά, ζε ινγνηερληθή θφξκα ηεο γλήζηαο παξαδνζηαθήο ειιεληθήο γιψζζαο,
φπσο εμειίρζεθε απφ ηα ρξφληα ηνπ ΋κεξνπ κέρξη ηε Βπδαληηλή επνρή. ΢ε θαλέλα
ζεκείν ηνπ ρξνληθνχ ηνπ δελ ρξεζηκνπνηεί ηελ επηλνεζείζα απφ ηνπο ΢θνπηαλνχο
ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα, αλ θαη ην ρσξηφ ηνπ ραξαθηεξίδνληαλ απφ ηνπο
Βνπιγάξνπο σο ζιαβφθσλν. Ο Παπαζπλαδηλφο κηινχζε θαη έγξαθε ζηελ ηφηε
ηαπεηλή ιατθή, αιιά γλήζηα θαζαξή ειιεληθή γιψζζα, πνπ ζπλαξπάδεη ηνλ
αλαγλψζηε απφ ηελ πξψηε ζηηγκή. Γξάθεη φηη φηαλ παξαθνινπζνχζε καζήκαηα ην
1618 κ.Υ, δηδάζθνληαλ απφ ηα ειιεληθά βηβιία ηνπ Ππζαγφξα θαη ηνπ Αξηζηνθάλε,
απφ ηνλ Καλφλα ησλ Υξηζηνπγέλλσλ θαη ησλ Φψησλ θαη φρη απφ ηα αλχπαξθηα
βηβιία ηεο ζιαβνκαθεδνληθήο γιψζζαο110.

3. Η ζιαβνκαθεδνληθή γιώζζα

a) H γέλλεζε ηεο ζιαβνκαθεδνληθήο γιώζζαο

Μέρξη ηνλ 7ν αηψλα κ.Υ. ε βφξεηα Μαθεδνλία ήηαλ θαζαξά ειιελφθσλε. Μεηά ηελ
άθημε ησλ ΢ιάβσλ ηνχηε έγηλε δίγισζζε, ειιελφθσλε θαη ζιαβφθσλε. Πξνθεηκέλνπ
λα κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ θαη λα ζπλαιιάζζνληαη κε ηνπο ΢ιάβνπο νη Έιιελεο
θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο άξρηζαλ λα καζαίλνπλ θαη ζιαβηθά. Ζ ρξήζε θαη ησλ δχν
γισζζψλ, ζηνπο αηψλεο πνπ αθνινχζεζαλ, είρε ζηγά-ζηγά σο απνηέιεζκα, φηη ζην
ιεμηιφγην ηεο ειιεληθήο γιψζζαο πξνζηέζεθε θαη έλαο κεγάινο αξηζκφο ζιαβηθψλ
ιέμεσλ. Αθφκε πην έληνλα ήηαλ ηα αληίζηνηρα απνηειέζκαηα γηα ηνπο ΢ιάβνπο. Ζ
καθξνρξφληα βπδαληηλή δηνίθεζε θαη ε νξζφδνμε ειιεληθή Δθθιεζία επεξέαζαλ
απνθαζηζηηθά ην ζιαβηθφ πνιηηηζκφ θαη ην ιεμηιφγηφ ηνπ. Οη ΢ιάβνη πηνζέηεζαλ
πιεζψξα ειιεληθψλ ιέμεσλ, πξνθεηκέλνπ λα εκπινπηίζνπλ ηελ γιψζζα ηνπο ηφζν
ζην ρψξν ηεο πνιηηηθήο, δηθαζηηθήο θαη επηζηεκνληθήο νξνινγίαο, φζν θαη ζηελ
θαζεκεξηλή δσή. Διιεληθή θαη ζιαβηθή γιψζζα αλακείρζεθαλ γεληθφηεξα θαη ην
ιεμηιφγην φπσο θαη νη έλλνηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ ζηε βφξεηα Μαθεδνλία
ππέζηεζαλ ακνηβαίεο επηδξάζεηο. ΢’ απηφ ην γισζζηθφ θξάκα πξνζηέζεθαλ ζηε
ζπλέρεηα θαη πνιιέο ιέμεηο απφ άιινπο γεηηνληθνχο ιανχο, αιιά θαη απφ ηνπο
εθάζηνηε θαηαθηεηέο. Οη μέλεο ιέμεηο θαη έλλνηεο πξνζαξκφζηεθαλ ζηαδηαθά ζηελ
πξνθνξά, ζηνπο γξακκαηηθνχο θαη ζπληαθηηθνχο θαλφλεο θαη ζηε λνεκνζχλε ησλ
θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο. Καη’ απηφλ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγήζεθε ε ζθνπηαλή γιψζζα.
Δλφςεη ησλ παξαπάλσ, ε γιψζζα ησλ ΢θνπίσλ δε κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί σο
απηνηειήο γιψζζα ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο γισζζηθήο επηζηήκεο. Οη ΢έξβνη θαη νη
Βνχιγαξνη αδπλαηνχλ λα θαζνξίζνπλ πνηαο αθξηβψο γιψζζαο πξνέθηαζε είλαη ε
γιψζζα ησλ ΢θνπίσλ. Δπηθξαηέζηεξε είλαη ε εθδνρή, φηη πξφθεηηαη πεξηζζφηεξν γηα
πξνέθηαζε ηεο βνπιγαξηθήο γιψζζαο, αθνχ νη πην πνιιέο ιέμεηο πξνέξρνληαη απφ ηα
βνπιγαξηθά. Οη δχν απηέο ζιαβηθέο γιψζζεο έρνπλ δηαθνξέο αιιά θαη πνιιά θνηλά
γλσξίζκαηα.
΢ην θξάκα ηεο ζιαβνκαθεδνληθήο γιψζζαο ππάξρεη θαη έλα κηθξφ πνζνζηφ
παξαθζαξκέλσλ ειιεληθψλ ιέμεσλ. Σν κηθξφ απηφ πνζνζηφ δελ αξθεί φκσο ζε θακία
πεξίπησζε γηα λα θαζηδξχζεη νπνηαδήπνηε νπζηαζηηθή ζπγγέλεηα ηεο
ζιαβνκαθεδνληθήο κε ηελ αξραία ειιεληθή καθεδνληθή γιψζζα, αθνχ νη μέλεο ιέμεηο
θαηαιακβάλνπλ ζε θάζε πεξίπησζε πάλσ απφ ην 90% απηήο. Ο νξζφηεξνο
ραξαθηεξηζκφο είλαη φηη ε ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα απνηειεί έλα ζπκπίιεκα
ιέμεσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ δηάθνξεο γιψζζεο, φπσο ηε Βνπιγαξηθή, ηε ΢έξβηθε,
ηελ Σνπξθηθή, ηελ Αιβαληθή, ηελ Διιεληθή, ηε Γχθηηθε θ.ιπ., θαη σο θξάκα ηφζσλ
πνιιψλ γισζζψλ θαη γισζζηθψλ ηδησκάησλ δελ επηηξέπεη κηα ζαθή ηζηνξηθή
ηαπηνπνίεζε. ΋πσο απνδεηθλχεηαη απφ ηελ φιε εμέιημε ηεο ζιαβνκαθεδνληθήο
γιψζζαο, πνπ επηθαινχληαη νη ΢θνπηαλνί, απηή ε γιψζζα πνηέ δελ ήηαλ κηα ηδηαίηεξε
παιαηά μερσξηζηή γιψζζα κε δηθή ηεο πξνζσπηθφηεηα, αιιά ήηαλ έλα θξάκα ιέμεσλ
δηαθφξσλ γισζζψλ κε παξαθζαξκέλν γισζζηθφ ηδίσκα ρσξίο αιθάβεην θαη γξαθή
πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ ηηο γιψζζεο ησλ θαηαθηεηψλ νη νπνίνη δηαδνρηθά θαηέιαβαλ
απηέο ηηο πεξηνρέο.
Σν ΢επηέκβξην ηνπ 1944 ε ζθνπηαλή εζλνζπλέιεπζε ζπγθξφηεζε επηηξνπή απφ
επηζηήκνλεο θαη ιφγηνπο θαη αλέζεζε ζ’ απηνχο λα θαζνξίζνπλ ηνπο θαλφλεο
Γξακκαηηθήο θαη Οξζνγξαθίαο ηεο ζιαβηθήο ζθνπηαλήο γιψζζαο. Ζ επηηξνπή έζεζε
σο βάζε ην γισζζηθφ ηδίσκα ηεο ζθνπηαλήο γιψζζαο πνπ κηιηφηαλ ζηε θεληξηθή
ππθλνθαηνηθεκέλε πεξηνρή ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ δπηηθά ηνπ Αμηνχ πνηακνχ. ΢ε
φ,ηη αθνξά ην ιεμηιφγην απνθάζηζε λα αθαηξέζεη ηηο ηνπξθηθέο ιέμεηο θαη λα
αλαπιεξψζεη ηηο ειιείπνπζεο απφ ηα γισζζηθά ηδηψκαηα ησλ άιισλ πεξηνρψλ.
Απνθάζηζε αθφκε λα ζηξαθεί πξνο ηε ιχζε ηεο δεκηνπξγίαο λέσλ ιέμεσλ απφ μέλεο
γιψζζεο, εθφζνλ ζα παξίζηαην ζρεηηθή αλάγθε. Γηα λα θαιχςεη ην θελφ ησλ
επηζηεκνληθψλ φξσλ βξέζεθε κπξνζηά ζην δίιεκκα ηνπ δαλεηζκνχ φξσλ απφ μέλεο
γιψζζεο ή ηεο δεκηνπξγίαο λέσλ φξσλ. ΢ε φ,ηη αθνξά ηελ νξζνγξαθία θαζηέξσζε ηε
θσλεηηθή γξαθή, ην λα γξάθεηαη δειαδή θάζε θζφγγνο αθξηβψο φπσο πξνθέξεηαη,
ρσξίο ηήξεζε άιισλ θαλφλσλ. Ζ επηηξνπή θαηάξγεζε επίζεο ην άθσλν κεγάιν θαη
κηθξφ «er» πνπ δηαηεξνχζε ε βνπιγαξηθή γιψζζα. Γηαηήξεζε ηα καιαθά νπξαληθά
ζχκθσλα «γ» θαη «θ» θαζψο θαη ηα «ι» θαη «λ», ελψ αληηθαηέζηεζε ζηηο θαηαιήμεηο
ησλ βνπιγαξηθψλ ιέμεσλ ην «ef» θαη «of» κε «efski» θαη «ofski» αληίζηνηρα. Οη
απνθάζεηο ηεο επηηξνπήο πεξηβιήζεθαλ ηελ ηζρχ λφκνπ ζηηο 3-5-1945 θαη απφ ηηο 7-
7-1945 ηέζεθαλ σο βάζε ηεο επίζεκεο γιψζζαο ηνπ θξάηνπο. Χο θέληξν
θαιιηέξγεηαο θαη εκπινπηηζκνχ ηεο ζθνπηαλήο γιψζζαο νξίζζεθε ε Φηινζνθηθή
΢ρνιή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ησλ ΢θνπίσλ.
Ζ παξαπάλσ γιψζζα δελ ζα πξνθαινχζε βέβαηα θάπνην ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ, αλ νη
΢θνπηαλνί δελ ηελ νλφκαδαλ καθεδνληθή θαη αλ δελ πξνζπαζνχζαλ λα ηελ
πξνβάιινπλ δηεζλψο σο ζπλέρεηα ηεο αξραίαο καθεδνληθήο γιψζζαο. Ζ ζθνπηαλή
γιψζζα, θαζψο πξνέξρεηαη απφ ηηο πεξηνρέο ηνπ Βαξδάξε θαη ηνπ Πηξίλ, ζα έπξεπε
βέβαηα λα νλνκάδεηαη νξζφηεξα βαξδαξνπηξηληθή, θαη φρη καθεδνληθή. Οη ΢θνπηαλνί
έδσζαλ φκσο θαη ζ’ απηήλ (φπσο θαη ζην θξάηνο ηνπο) ηνλ ςεπδεπίγξαθν ηίηιν
«καθεδνληθή», επηδηψθνληαο ηε δεκηνπξγία ελφο αθφκε πιαζηνχ κέζνπ, πνπ ζα ηνπο
επέηξεπε λα παξαπιαλνχλ ηε δηεζλή θνηλή γλψκε θαη λα πξνσζνχλ ηνλ
καθξνπξφζεζκν ζηφρν ηεο επέθηαζήο ηνπο ζ’ φιε ηε Μαθεδνλία111.
Ζ ζεκεξηλή ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα ησλ ΢θνπίσλ είλαη έλα ηερλεηφ πνιηηηθφ
θαηαζθεχαζκα, πνπ έρεη ππνζηεί ηελ εξγαζηεξηαθή επεμεξγαζία ηνπ «Ηλζηηηνχηνπ
Μαθεδνληθήο Γιψζζαο». ΋πσο νξζά ηνλίδεη ν Γ. Μπακπηληψηεο, πξφθεηηαη γηα έλα
ζιαβφκνξθν ηδίσκα, αθχζηθν, απλεπκάηηζην, κε θησρφ ιεμηιφγην, δίρσο νξζνγξαθία
θαη ζπληαθηηθφ, κε βνπιγαξηθέο θπξίσο ιέμεηο σο βαζηθφ γισζζηθφ ππφζηξσκα,
αιιά θαη κε πνιιέο ηνπξθηθέο, αιβαληθέο, ζέξβηθεο θαη θνπηζνβιάρηθεο ιέμεηο. ΢ην
κφξθσκα απηφ δηαζψδνληαη θαη αξραηνειιεληθέο ιέμεηο, νη νπνίεο φκσο
εμσζηξαθίδνληαη ζπλερψο ή αιινηψλνληαη κε πξνζζαθαηξέζεηο θαη ηερλεηέο
ηξνπνπνηήζεηο. Ο δηεζλήο Ηηαιφο Ηλδνεπξσπατζηήο γισζζνιφγνο Vittore Pisane
ραξαθηεξίδεη επίζεο ηε ζεκεξηλή ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα σο «πξντφλ πνιηηηθήο
πξνέιεπζεο» πνπ δεκηνπξγήζεθε θαηά παξαγγειία ησλ ΢θνπηαλψλ πξνθεηκέλνπ λα
εμππεξεηεζνχλ νη καθξνρξφληνη πνιηηηθνί ζηφρνη ηνπο.
Σα απνηειέζκαηα ηεο παξαπάλσ ηαθηηθήο είλαη ήδε νξαηά. Οη καζεηέο ησλ ΢θνπίσλ
κεγαιψλνπλ ζήκεξα κε ηελ πεπνίζεζε φηη κηινχλ ηε καθεδνληθή γιψζζα σο γλήζηνη
απφγνλνη ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ. Αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά ην γεγνλφο, φηη θαηά
ηελ επίζθεςε ελφο θαηνίθνπ ηεο Θεζζαινλίθεο ζηα ΢θφπηα ηα παηδηά κηαο γλσζηήο
ηνπ νηθνγέλεηαο εθεί ηνλ ξψηεζαλ κε απνξία, γηαηί αλ θαη Μαθεδφλαο δελ κηιά ηε
γιψζζα ηνπο, πνπ κηινχζε θαη ν Μ. Αιέμαλδξνο ηνλ 4ν αηψλα π.Υ.

b) Ζ δηάδνζε ηεο ζιαβνκαθεδνληθήο γιψζζαο

Δξσηάηαη βέβαηα: Αθνχ ε ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα δελ ζπγγελεχεη κε ηελ
ειιεληθή, πψο εμεγείηαη ην γεγνλφο, φηη έθηαζε λα κηιηέηαη ζε κεξηθά ρσξηά ηεο
Μαθεδνλίαο; Ζ απάληεζε ζην εξψηεκα απηφ πξνθχπηεη απφ ηε ζπλδπαζηηθή εμέηαζε
δηαθφξσλ γεγνλφησλ ηεο ηνπηθήο ηζηνξίαο.
(1) ΢ηα βπδαληηλά ρξφληα, φζνη ΢ιάβνη ζπιιακβάλνληαλ αηρκάισηνη ζηνπο πνιέκνπο
κεηαθέξνληαλ σο δνχινη ζηα κεγάια θηήκαηα ησλ βπδαληηλψλ ηηκαξηνχρσλ. ΢ηα
ρξφληα ηεο Σνπξθνθξαηίαο, εμάιινπ, δελ ππήξραλ θαζνξηζκέλα εζληθά ζχλνξα
κεηαμχ ησλ βαιθαληθψλ ιαψλ. Έηζη, δεθάδεο ρηιηάδεο θησρνί αθηήκνλεο ΢ιάβνη ησλ
Βαιθαλίσλ εξρφηαλ ζρεδφλ θάζε ρξφλν ηνπο ζεξηλνχο κήλεο ζηε Μαθεδνλία σο
επνρηαθνί εξγάηεο. ΢ηε πεξηνρή ηνπ Βαξδάξε θαη ηνπ Πηξίλ θαη λνηηφηεξα νη
ηζηθιηθάδεο Σνχξθνη, αλαδεηψληαο εξγαηηθά ρέξηα πνπ ζα θαιιηεξγνχζαλ ηηο
απέξαληεο εθηάζεηο ηνπο, έθεξλαλ επίζεο ζηα θηήκαηά ηνπο ρηιηάδεο ΢ιάβνπο
δνπινπάξνηθνπο. Οη παξαπάλσ ΢ιάβνη αθνκνηψλνληαλ ζηγά-ζηγά απφ ηηο ηνπηθέο
θνηλσλίεο ησλ Διιήλσλ. Καζψο ήηαλ νξζφδνμνη ρξηζηηαλνί, δνχζαλ αλάκεζα ζηνπο
Έιιελεο θαη ηεινχζαλ ππφ ηελ πξνζηαζία ηνπ Οηθνπκεληθνχ Παηξηαξρείνπ, ε
εζλνινγηθή ηνπο ζπλείδεζε ζηαδηαθά ακβιχλνληαλ. Αγλνψληαο ηα ειιεληθά θαη ηα
ηνπξθηθά, πξνζπαζνχζαλ λα ζπλελλννχληαη κε ηνπο Έιιελεο θαη ηνπο εξγνδφηεο ηνπο
ρξεζηκνπνηψληαο έλα θξάκα ιέμεσλ απφ φζεο γιψζζεο γλψξηδαλ έζησ θαη ιίγν.
Κάλαλε δειαδή, απηφ πνπ θάλεη ν θαζέλαο θαη ζήκεξα, φηαλ βξεζεί ζε μέλν θξάηνο,
ηνπ νπνίνπ δε γλσξίδεη ηε γιψζζα. Σηο ειιεληθέο ιέμεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ, ηηο
πξνζάξκνδαλ ζην ιεμηιφγηφ ηνπο. Δλδεηθηηθά:
> Έβαδαλ ζην ηέινο ησλ ξεκάησλ ηε θαηάιεμε ζνχβακ, π.ρ: δεκεηψλνκαη -
δεκησζνχβακ, απνθαζίδσ - απνθαζηζνχβακ, αδηθψ - αδηθηζνχβακ, απαηηψ -
απαηεζνχβακ, δσ - δήβακ.
> Παξέιεηπαλ ηηο θαηαιήμεηο ησλ ειιεληθψλ ιέμεσλ, π.ρ. αξρηκαλδξίηεο -
αξρηκαλδξίη, επηζηάηεο - επηζηάη, αθνξηζκέλνο - αθνξηζάλ, απνθαζηζκέλνο -
απνθαζηζάλ, ειεθηξηζκέλνο - ειεθηξηζάλ, γθξαηθνκαλήο - γθξαθνκάλ, είδσινλ -
είλησι, επρνιφγην - επρνιφγ, εμεηάζεηο - εμέηαο, ππλζάλνκαη - πχηακ, θαηαξακέλνο -
θαηαξαζάλ.
> Πξφζζεηαλ ζηα νπζηαζηηθά θαη δηθή ηνπο θαηάιεμε, π.ρ. εηθφλεο - εηθφληηε,
επηζηήκε - επηζηήκεηε, επίηξνπνη - επηηξφπηηε.
> Σα ζχκθσλα ηα πξνζάξκνδαλ ζηε γιψζζα ηνπο, κεηαηξέπνληαο ην γ ζε γθ (π.ρ
αγηαζκφο - αγθηαζκφο, γαξγάξα - γθαξγθάξα), ην δ ζε λη (π.ρ. αδεηάδσ -
αληεηαζνχβακ, αδηθία - αληηθία, ηδέα - ηληέα), ην δ ζε ζ (π.ρ. ζίηνο - δίην), ην ζ ζε η
(π.ρ. αλάζεκα - αλάηεκα) θ.ν.θ.
> Άιιαδαλ ηα θσλήεληα θαη ηα ζχκθσλα, π.ρ. θηάξ - θέξδνο, ιπψλσ - ιέακ,
βνχβαινο - κπίβνι.
Με ηνλ ηξφπν απηφ, θαη γηα ηηο αλάγθεο ηεο θαζεκεξηλήο ζπλελλφεζεο ησλ
μελφθεξησλ ΢ιάβσλ, δεκηνπξγήζεθε έλα λέν θξάκα βνπιγαξηθψλ, ηνπξθηθψλ,
ζεξβηθψλ, αιβαληθψλ, ξνπκαληθψλ, θνπηζνβιάρηθσλ θαη ιίγσλ ειιεληθψλ ιέμεσλ. Ζ
παξαπάλσ κπαζηαξδεκέλε γιψζζα κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ επηθξάηεζε ζηηο
πεξηνρέο ηνπ Βαξδάξε ηεο Γηνπγθνζιαβίαο, ζην Πηξίλ ηεο Βνπιγαξίαο θαζψο θαη ζε
κεξηθά λνηηφηεξα ρσξηά. Οη Έιιελεο κάζαηλαλ εχθνια ηε ζιαβηθή γιψζζα, επεηδή
ήηαλ πησρή ζην ιεμηιφγηφ ηεο, ελψ νη ΢ιάβνη δπζθνιεχνληαλ πάξα πνιχ λα κάζνπλ
ηελ πινχζηα ζην ιεμηιφγην ηεο ειιεληθή γιψζζα. Καηά ηε ζπλήζεηα ην επθνιφηεξν
δηαδίδεηαη θαη επθνιφηεξα θαη επηθξαηεί γξεγνξφηεξα παληνχ.
(2) Ζ δηάδνζε ηεο ζιαβνκαθεδνληθήο γιψζζαο θαη ζε πεξηνρέο ηεο Μαθεδνλίαο κε
ειιεληθφ πιεζπζκφ βξίζθεη εμάιινπ εμήγεζε θαη ζην γεγνλφο, φηη νη θάηνηθνη
θάπνησλ ρσξηψλ πηνζεηνχζαλ ζπλεηδεηά ηε ρξήζε ηεο παξαπάλσ γιψζζαο
πξνθεηκέλνπ λα θξχβνπλ ηελ ειιεληθή θαηαγσγή ηνπο θαη έηζη λα απνθεχγνπλ ην
παηδνκάδσκα, ηελ αξπαγή δειαδή ησλ παηδηψλ ηνπο απφ ηνπο Σνχξθνπο.
΢ην παηδνκάδσκα νη Σνχξθνη έπαηξλαλ παηδηά κφλν απφ ηηο ειιεληθέο νηθνγέλεηεο,
γηαηί κφλν ηνπο Έιιελεο ζεσξνχζαλ σο εθιεθηή, δπλακηθή θαη κε πνιιά πξνζφληα
θπιή. Απφ νηθνγέλεηα πνπ δε κηινχζε ειιεληθά δελ έπαηξλαλ παηδηά. Γηα ην ιφγν
απηφ, θαη σο έζραην κέζν γηα λα πξνθπιάμνπλ ηα παηδηά ηνπο απφ ην γεληηζαξηζκφ,
πνιινί γλήζηνη Έιιελεο ρσξηθνί, νη ιεγφκελνη γθξαηθνκάλνη, επέιεγαλ λα κηινχλ ηε
ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα.
Θα πξέπεη πάλησο λα επηζεκαλζεί, φηη ε παξαπάλσ ζηάζε ησλ γθξαηθνκάλσλ δελ
ζπληζηνχζε εθδήισζε απάξλεζεο ηεο ειιεληθήο εζληθφηεηαο. Οη γθξαηθνκάλνη ήηαλ
θαη παξέκελαλ γλήζηνη, ζεξκνί, θαλαηηθνί κέρξη ζαλάηνπ Έιιελεο. Δίραλ ειιεληθή
εζλνινγηθή ζπλείδεζε, αθκαίν ην ειιεληθφ θξφλεκα θαη δσληαλφ παηξησηηζκφ κέρξη
ζπζίαο γηα ηελ Διιάδα. Σνχην απνδεηθλχεηαη κε ελάξγεηα απφ ην γεγνλφο, φηη
ρηιηάδεο απ’ απηνχο ππεξέηεζαλ αξγφηεξα εξσηθά ζην Μαθεδνληθφ ειιεληθφ αγψλα
θαηά ησλ ΢ιάβσλ, θαη αλαδείρηεθαλ αξρεγνί θαη θαπεηάληνη ησλ αληάξηηθσλ
νκάδσλ, φπσο π.ρ. ν Κφηαο απφ ηα Ρνχιηα. Απ’ απηνχο μεθίλεζε άιισζηε θαη ν
Μαθεδνληθφο αγψλαο θαηά ησλ Βνπιγάξσλ, νη νπνίνη ήζειαλ λα ηνπο εμαλαγθάζνπλ
κε ηε βία λα πξνζρσξήζνπλ ζηε Βνπιγαξηθή Δμαξρία112. Σν φηη κηινχζαλ
ζπαζκέλα ειιεληθά δελ επεξέαδε ινηπφλ ζε ηίπνηα ηελ θαζαξή θαη άγξππλε
ειιεληθή ζπλείδεζή ηνπο. Ο θαπεηάλ Mεηξνχζεο απφ ην Xνκφληνο (Mεηξνχζε)
΢εξξψλ κηινχζε έηζη γηα παξάδεηγκα ηε ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα. ΋ηαλ φκσο νη
Bνπιγαξνθνκηηαηδήδεο ηνλ πξνέηξεςαλ λα πξνζρσξήζεη ζ’ απηνχο, ηνπο
βξνληνθψλαμε κε ηα ζπαζκέλα ειιεληθά ηνπ: «Eγθψ Έιιελαο γθελήηεθα, Έιιελαο
ηα πεηάλσ». Γελ ππέθπςε ζηηο πηέζεηο ησλ Βνπιγάξσλ θνκηηαηδήδσλ, αθφκε θαη
φηαλ ηνπ δνινθφλεζαλ ηελ νηθνγέλεηα. Μπήθε θξπθά ζηηο ΢έξξεο κε ηα παιηθάξηα
ηνπ γηα λα εθδηθεζεί ηνπο θνληάδεο, αιιά πεξηθπθιψζεθε ζην θσδσλνζηάζην ηνπ
ηεξνχ λανχ ηεο Δπαγγειηζηξίαο ΢εξξψλ, φπνπ θαη πέζαλε κε ηξία απφ ηα παιηθάξηα
ηνπ αληηκεησπίδνληαο εξσηθά ρηιηάδεο Σνχξθνπο. Σν ίδην ζπλέβε θαη κε εθαηνληάδεο
άιινπο Γθξαηθνκάλνπο Μαθεδνλνκάρνπο. Ο Κ. Βειφπνπινο ζην βηβιίν ηνπ
«Μαθεδνλία θαη χβξεηο» αλαθέξεη 34 νλφκαηα γθξαηθνκάλσλ νπιαξρεγψλ ησλ
ειιεληθψλ ζσκάησλ ζην Μαθεδνληθφ αγψλα. Ο αθξηβήο αξηζκφο ησλ γθξαηθνκάλσλ
πνπ ππεξέηεζαλ σο νπιίηεο θαη ζπζηάζηεθαλ γηα ηελ Διιάδα ζην Μαθεδνληθφ αγψλα
είλαη άγλσζηνο113.

IV Η ΑΝΑΓΝΩΡΙ΢Η ΣΟΤ ΨΕΤΔΕΠΙΓΡΑΦΟΤ ΚΡΑΣΟΤ΢

ΣΩΝ ΢ΚΟΠΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΣΑ ΣΗ΢ Ι΢ΣΟΡΙΑ΢

Σν φλνκα θάζε θξάηνπο είλαη ζπλδεδεκέλν κε ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ ιανχ ηνπ, πνπ
δεκηνπξγήζεθε απφ ηε καθξνρξφληα ηζηνξία ηνπ, ηνπο αγψλεο ηνπ , ην ήζνο ηνπ, ηηο
πλεπκαηηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο, ηα ήζε θαη ηα έζηκα ηνπ θαη γεληθά απφ φιε ηε
ζηαδηνδξνκία ηνπ θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ απέλαληη ζηνπο άιινπο ιανχο.
΋ηαλ γίλεηαη ιφγνο γηα νπνηνδήπνηε θξάηνο ακέζσο έξρεηαη ζην λνπ καο ε ηζηνξία
ηνπ, ε θαηαγσγή ηνπ, ην ήζνο ηνπ, νη αξρέο ηνπ θαη ν πνιηηηζκφο ηνπ. Κάζε θξάηνο
αθήλεη ζηε ζπλείδεζε ησλ ππεθφσλ ησλ άιισλ θξαηψλ κηα θαιή ή θαθή εληχπσζε
αλάινγα κε ηα παξαπάλσ πνπ αλαθέξακε .
Άιιε είλαη ε εληχπσζή καο φηαλ κηινχκε γηα θαζπζηεξεκέλνπο ιανχο θαη άιιε φηαλ
κηινχκε γηα πξαγκαηηθά πξνεγκέλνπο πνιηηηζκέλνπο ιανχο κε καθξάλ έλδνμε
ηζηνξία.
Έλαο θξάηνο πνπ δελ έρεη εζληθή ζπγγέλεηα , θπζηθή θνηλή θαηαγσγή, θνηλέο
θαηαβνιέο , αιιά είλαη θξάκα ιαψλ απφ δηαθνξεηηθέο ξίδεο θαη γνλίδηα, φπσο νη
΢θνπηαλνί, φζν θαη αλ εθπνιηηηζζεί δελ κπνξεί εχθνια λα αθνκνησζεί θαη λα
ελζσκαησζεί γηα λα απνηειέζεη έλα θξάηνο θαη έζλνο . Οπνηνηδήπνηε ηξφπνη θαη αλ
εθαξκνζηνχλ θαη νζεζδήπνηε θνηλσληθέο ζρέζεηο θαη αλ αλαπηπρζνχλ δελ ζα
ηζνπεδψζνπλ εζλνινγηθά ζε φιεο ηηο εθδειψζεηο ηεο δσήο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ ην ιαφ
απηφ. Πξνζσξηλά ζπγθξαηηνχληαη κε ηελ πξνπαγάλδα , ηε βία, ηε κπζηηθή
παξαθνινχζεζε ησλ πνιηηψλ, θαη κε απζηεξνχο, δηθηαηνξηθνχο, λφκνπο, ηνπ θξάηνο
.Χο παξάδεηγκα θαηαπίεζεο αλαθέξνπκε ην κεηξνπνιίηε Αρξίδνο Ησάλλε, πνπ
θιείζηεθε ρξφληα ζηηο θπιαθέο κε δπζλελείο ζπλζήθεο, επεηδή δελ ζπκκνξθψζεθε
ζηε ζρηζκαηηθή Δθθιεζία ησλ ΢θνπίσλ
Οη θάηνηθνη ηεο F,Y,R,O,M παξφηη ζπγρξσηίζζεθαλ κε ηνπο Έιιελεο δεθαέμη αηψλεο
παξέκεηλαλ νη ίδηνη.. Παξ’ φιεο ηηο καθξνρξφληεο ζρέζεηο κε ηνπο Έιιελεο δελ
άιιαμαλ ηα ήζε θαη ηα έζηκά ηνπο , ηε λννηξνπία θαη ηε ζθιεξφηεηά ηνπο.
Παξέκεηλαλ θαη παξακέλνπλ ζρεδφλ νη ίδηνη, κε ηηο ίδηεο λννηξνπίεο, αηζζήκαηά θαη
δηαζέζεηο, παξφηη έδεζαλ κε ηνπο Μαθεδφλεο θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηνπο δεθαηέζζαξεο
αηψλεο Σν ίδην θαη νη Σνχξθνη πνπ έδεζαλ πνιινχο αηψλεο κε ηνπο Έιιελεο .
Ζ θιεξνλνκηθφηεηα επεξεάδεη ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο. Ο θπιεηηθφο θαλαηηζκφο ησλ
ηνπο μερσξίδεη απφ ηνπο άιινπο ιανχο. Γηα λα θαλνχλ αληάμηνη ησλ πξνγφλσλ ηνπο
δηαηεξνχλ, ηα ήζε, ηα έζηκα ηνπο, ηα θαηνξζψκαηά ηνπο ηελ έρζξα κε ηελ
ππνπιφηεηά ηεο θπιήο ησλ θαηά ησλ Διιήλσλ. Σί άιιαμε θαηά βάζνο ζηνπο
΢θνπηαλνχο θαη ζηνπο Σνχξθνπο απφ ηε ςπρνινγία, ηε λννηξνπία θαη ηηο αξπαθηηθέο
δηαζέζεηο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο πξνγφλνπο ηνπο ; Σν ίδην θαη απηνί ζέινπλ λα
ζθεηεξηζζνχλ ηελ ηζηνξία, ην πνιηηηζκφ θαη αλ είλαη δπλαηφλ νιφθιεξε ηε ρψξα καο.
Θέινπλ λα νηθεηνπνηεζνχλ ηνπο κεγάινπο άλδξεο ηεο ρψξαο καο, ηνπο ζνθνχο θαη
πνηεηέο , ηνπο ζηξαηεγνχο θαη ηνπο βαζηιείο γηα λα εμσξαΐζνπλ ηελ γεκάηε απφ
βαξβαξφηεηεο ηζηνξία ηνπο.
Οη ΢θνπηαλνί μεπέξαζαλ ηνπο άιινπο ιανχο ζηελ πιαζηνγξαθία, ζην ςέκα, ζηε
ζπθνθαληία θαη ζηε δηάζεζε ηεο αξπαθηηθφηεηαο.
Οη άιινη ιανί, γηα ιφγνπο ηηκήο θαη ππεξεθάλεηαο πξνο ηνπο πξνγφλνπο ηνπο,
θξάηεζαλ ην φλνκά ηνπο, ελψ νη ΢θνπηαλνί ζθεηεξίδνληαη θαη ην εζληθφ ειιεληθφ
φλνκα ηεο Μαθεδνλίαο. Σν θάλνπλ άξαγε απφ θηινδνμία γηα λα ζεσξνχληαη φηη είλαη
απφγνλνη ησλ ελδνμνηέξσλ αλζξψπσλ ηεο ηζηνξίαο ηνπ εθπνιηηηζκνχ ηνπ θφζκνπ ή
απφ ιφγνπο θνκιπιεμηθφηεηαο γηα λα ζβήζνπλ ηελ ηζηνξία ηεο θαησηεξφηεηαο ησλ
πξνγφλσλ ησλ;
Δδψ είλαη ην άθξν παξάινγν θαη ην κνλαδηθφ θαηλφκελν ηεο ηζηνξίαο ζην θφζκν.
΋ινη νη άιινη ιανί, αθφκε θαη νη άγξηνη, πξνζπαζνχλ κε θάζε ηξφπν λα θξαηήζνπλ
σο πνιχηηκν ζεζαπξφ θαη παξαθαηαζήθε ην φλνκα, ηελ ηζηνξία θαη ην πνιηηηζκφ ησλ
πξνγφλσλ ηνπο γηα ιφγνπο ζεβαζκνχ πξνο απηνχο, ελψ νη ΢θνπηαλνί ζε αληίζεζε ηνπ
εκθχηνπ απηνχ ζπλαηζζεκαηηζκνχ πξνο ηνπο πξνγφλνπο θαη ηεο λνξκάι ινγηθήο
αξλνχληαη ην εζληθφ γηνπγθνζιαβηθφ ηνπο φλνκα , ηελ ηζηνξία θαη ηνλ πνιηηηζκφ ησλ
πξνγφλσλ ηνπο θαη ζέινπλ κε θάζε ζεκηηφ θαη αζέκηην ηξφπν λα ζθεηεξηζζνχλ ησλ
Μαθεδφλσλ, κε ηνπο νπνίνπο δελ έρνπλ θακηά θνηλή θαηαγσγή θαη ζρέζε, αθνχ
ηζηνξηθά είλαη απνδεδεηγκέλν 1000% φηη νη πξφγνλνί ηνπο ήξζαλ ζηα Βαιθάληα σο
λνκάδεο θαη εηζβνιείο απφ ηηο ζηέπεο ηεο ΢ηβεξίαο ηνλ έθην κ.Υ. αηψλα.
Ννκίδσ φηη είλαη κνλαδηθφ θαηλφκελν αζέβεηαο θαη πεξηθξνλήζεσο ησλ πξνγφλσλ
ησλ ην λα αξλνχληαη λα δηαηεξήζνπλ ην φλνκά ηνπο νη ΢θνπηαλνί. Θέινπλ κε θάζε
ηξφπν λα νλνκάδνληαη Μαθεδφλεο γηα λα απνθηήζνπλ θήκε θαη δφμα. Πεξηθξνλνχλ
φινπο ηνπο αδειθνχο ηνπο ΢ιάβνπο απφ κσξνδνμία λα ιέγνληαη Μαθεδφλεο ελψ είλαη
΢ιάβνη.
Οη ιανί πνπ ζέβνληαη ην φλνκα, ηελ ηζηνξία θαη ην πνιηηηζκφ ησλ πξνγφλσλ ηνπο ζα
πξέπεη λα πξνβιεκαηηζηνχλ, γηαηί εμαηξνχληαη απηνχ ηνπ θαλφλα νη ΢θνπηαλνί; Γηαηί
ζπκβαίλεη απηφ ην ςπρνινγηθφ παξάινγν θαηλφκελν λα αξλνχληαη πεηζκαηηθά ην
φλνκα, ηελ ηζηνξία θαη ην πνιηηηζκφ ησλ πξνγφλσλ ηνπο θαη λα ζθεηεξίδνληαη ησλ
Μαθεδφλσλ;
Γηα λα νλνκάδνληαη Μαθεδφλεο πξέπεη λα γίλνπλ Έιιελεο ζηα ήζε θαη ζηα έζηκα,
ζηελ ηηκηφηεηα θαη ηελ δηθαηνζχλε, ζηελ αλδξεία θαη ζηε γελλαηφηεηα, ζην πνιηηηζκφ
θαη ζηελ επζχηεηα ηνπ ραξαθηήξα. Να γίλνπλ εηιηθξηλείο, ηίκηνη κε αλψηεξεο αξρέο
θαη ηδαληθά θαη φρη ςεχηεο, θιέθηεο, ζπθνθάληεο, πιαζηνγξάθνη, δφιηνη, θαη πνλεξνί
άλζξσπνη γηα λα ζθεηεξηζηνχλ κε παξάινγνπο ηξφπνπο ην μαθνπζηφ δηαρξνληθφ
φλνκα κε ην πνιηηηζκφ θαη ηελ έλδνμε ηζηνξία ηεζζάξσλ ρηιηάδσλ εηψλ ηεο
Μαθεδνλίαο .
Αλ πηζηεχνπλ φηη κε ηε δηάδνζε ηνπ Δπαγγειίνπ απφ ηνπο Έιιελεο ηεξαπνζηφινπο
Κχξηιιν θαη Μεζφδην ζηνπο ΢ιάβνπο θαη κε ηε ζπκβίσζε δεθαηεζζάξσλ αηψλσλ κε
ηνπο Έιιελεο Μαθεδφλεο εκβνιηάζηεθαλ κε ηνλ ειιεληζκφ θαη έγηλαλ Μαθεδφλεο ,
πξέπεη λα εληαρζνχλ ζηελ Διιάδα γηα λα εμνκνησζνχλ θάπνηε κε ηνπο Έιιελεο.
Δθφζνλ επί ηφζνπο αηψλεο παξέκεηλαλ χπνπινη θαη πνλεξνί πιαζηνγξάθνη απφ θάζε
άπνςεπζηεξφβνπινη είλαη αδχλαην λα ιέγνληαη θαη λα γίλνπλ θάπνηε πξαγκαηηθνί
Έιιελεο Μαθεδφλεο, δηφηη βξίζθνληαη πνιιέο παξαζάγγεο καθξά απφ ην πνιηηηζκφ
θαη ην ραξαθηήξα απηψλ .
΋ηαλ απειεπζεξψζεθαλ απφ ην Κνπκκνπληζηηθφ θαζεζηψο απζφξκεηα εκείο νη
Έιιελεο ηνπο δείμακε ηελ αγάπε καο, ηελ θαινζχλε θαη ηελ αλσηεξφηεηά καο,
παξφηη δηάθεηλην θαη δηάθεηληαη ερζξηθά πξνο εκάο. Με εξάλνπο θαη πνιινχο άιινπο
ηξφπνπο ηνπο ζηείιακε απφ ην πζηέξεκά καο πνιιέο θνξέο δεθάδεο απηνθίλεηα
θνξησκέλα κε ηξφθηκα, ξνχρα θαη πνιιά άιια αγαζά γηα λα ηνπο βνεζήζνπκε ζαλ
άλζξσπνη πξνο ζηεξνχκελνπο αλζξψπνπο λα μεπεξάζνπλ ηε θηψρηα θαη ηε
θαθνκνηξηά ηνπο . Δμεπιάγεζαλ απφ ηελ απζφξκεηε έκπξαθηε αγάπε θαη θαινζχλε
καο θαη δηαηχπσζαλ κεξηθνί εμ απηψλ ηελ απνξία ηνπο , γηαηί ην θάλακε απηφ, ην
νπνίν εθείλνη πνηέ δελ ζα ην έθαλαλ πξνο εκάο. Αζθαιψο δελ ζα ην έθαλαλ πνηέ,
δηφηη νη ΢θνπηαλνί δελ είλαη θαη νχηε κπνξνχλ λα γίλνπλ πνηέ ζην ραξαθηήξα θαη ζην
ςπρνινγηθφ θφζκν Έιιελεο.. Σνπο βνεζήζακε θαη ζπλερίδνπκε λα ηνπο βνεζνχκε λα
αλαζπγθξνηεζνχλ κε ηηο βηνηερλίεο πνπ εγθαηαζηήζακε ζην θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ.
Σνπο βνεζνχκε, γηα λα κεηψζνπλ ηελ αλεξγία ηνπο, γηα λα ηνπο δηδάμνπκε ηξφπνπο
νηθνλνκηθήο θαη πνιηηηζηηθήο αλαπηχμεσο ηεο θαζπζηεξεκέλεο απφ ην ΢νβηεηηθφ
θαζεζηψο ρψξαο ηνπο θαη φκσο απηνί δελ αιιάδνπλ κπαιφ ζηηο επηδηψμεηο ηνπο , δηφηη
ηειεπηαία φρη κφλν ην αεξνδξφκηφ ηνπο ην νλφκαζαλ Μέγαο Αιέμαλδξνο, αιιά
εμέδσζαλ θαη λέα πνιχηνκε Ηζηνξία ηνπ ΢θνπηαλνχ θξάηνπο ζηελ νπνία
παξνπζηάδνπλ ηνπο πξνγφλνπο ηνπο φηη. λίθεζαλ ηνπο Έιιελεο ζηε κάρε ηεο
Υαηξψλεηαο ηεο Βνησηίαο ην 338 π. Υ.
Δίλαη λα γειά ή λα ιππάηαη θαλείο κε ηνπο θαληαζηφπιεθηνπο θαη δηαζηξνθείο ηεο
αξραίαο ηζηνξίαο ΢θνπηαλνχο . Δίλαη δηαβεβαησκέλν απφ ηελ ηζηνξία φηη ηελ επνρή
εθείλε νη πξφγνλνί ησλ ΢ιάβσλ ΢θνπηαλψλ δελ θαηνηθνχζαλ ζηε Μαθεδνλία, αιιά
ήηαλ δηαζθνξπηζκέλνη ζαλ εκηάγξηα λνκαδηθή θπιή ζηηο αραλείο ζηέπεο ηεο ΢ηβεξίαο
θαη εκθαληζηήθαλ ζηα Βαιθάληα ηνλ 6ν κΥ αηψλα, ρίιηα ρξφληα κεηά. Απηφ ην
ηεξαηψδεο ηζηνξηθφ ςέκα ζα ην πηζηέςνπλ δπζηπρψο πνιινί αθειείο θαη αληζηφξεηνη
άλζξσπνη ηνπ πιαλήηε καο θαη ζα ζρεκαηίζνπλ ηε γλψκε φηη ν Μαθεδνληθφο ζηξαηφο
θαη ν Μ. Αιέμαλδξνο ην 338 π. Υ. ήηαλ ΢θνπηαλνί.. Φαληάδεζηε πφζν παξάινγνη
είλαη; Πφζν εμαπαηνχλ ηε δηεζλή γλψκε; Γηεξσηάηαη θαλείο ζε ηη παξάινγν θφζκν
δνχκε ;
Πψο δηθαηνινγείηαη απηφ ην ηεξαηψδεο ςέκα απφ ηα θξάηε πνπ αλαγλψξηζαλ ηα
΢θφπηα κε ην φλνκα «Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο»; Απηνί δελ γλσξίδνπλ ηζηνξία;
Γελ έρνπλ επίγλσζε ηη θάλνπλ σο επίζεκα θξάηε; Γελ θαηαιαβαίλνπλ πφζν
δηαζηξέθνπλ ηελ ηζηνξία θαη παξαπιαλνχλ ηνπο ιανχο ηνπο κε ην λα ελζαξξχλνπλ
ηνπο παξάινγνπο ΢θνπηαλνχο αλαγλσξίδνληαο ηνπο σο «Γεκνθξαηία ηεο
Μαθεδνλίαο»;
Οη απνθαζίζαληεο ηελ αζηήξηθηε απηή ηζηνξηθά αλαγλψξηζε ζα ραξαθηεξηζζνχλ κηα
κέξα απφ ηελ ίδηα ηελ ηζηνξία σο αληζηφξεηνη θαη επηπφιαηνη εγέηεο. Πξέπεη λα
αλαινγηζηνχλ ηηο επζχλεο ησλ αλ ζέινπλ λα έρνπλ θαιή πζηεξνθεκία ζηελ ηζηνξία.
Ζ ηζηνξία είλαη αζάλαηε θαη ζπλερίδεη αλά ηνπο αηψλαο. Ζ ηζηνξία δε ζα ηνπο
ζπγρσξήζεη πνηέ πνπ ζπγθαηαηέζεθαλ απεξίζθεπηα ζηελ ηφζν κεγάιε θαθνπνίεζή
ηεο. Δγθιεκάηεζαλ θαηά ηεο ηζηνξίαο θαη ζα ηνπο δηθάζεη κηα κέξα επεηδή κε ηελ
απφθαζή ηνπο παξαπιαλνχλ ηζηνξηθά ηνπο ιανχο, δηαζηξεβιψλνπλλ ηελ ηζηνξία θαη
αλαζηαηψλνπλ ηα Βαιθάληα .
Οη ΢θνπηαλνί δελ είλαη δπλαηφλ λα ιέγνληαη Μαθεδφλεο αθνχ νχηε ηηο ιέμεηο
Μαθεδφλεο θαη Μαθεδνλία κπνξνχλ λα πξνθέξνπλ, αιιά ιέγνπλ φηη είλαη
Makedνncθi kai Makedonija. Απηφ θαη κφλν ηνπο πξνδίδεη φηη δελ είλαη Μαθεδφλεο
αιιά ΢ιάβνη.. Μπνξνχκε λα πνχκε θαηά ηε θξάζε ηνπ Δπαγγειίνπ( Μαηζ.26,73)
μεθάζαξα ζην θάζε ΢θνπηαλφ «Αιεζψο θαη ζπ εμ απηψλ εη (ησλ ΢ιάβσλ) θαη γαξ ε
ιαιηά ζνπ δήινλ ζε πνηεί» φηη είζαη ΢ιάβνο θαη φρη Μαθεδφλαο.
Φαίλεηαη απφ ηελ πξνθνξά ηνπο ε ζιαβηθή ηνπο θαηαγσγή. ΋ηαλ ηνπο εξσηάηε πνηνη
θαη απφ πνχ είζηε θαη απαληνχλ φηη είλαη Makedonckie makedonije, δειψλνπλ κε ηελ
πξνθνξά ηνπο μεθάζαξα φηη είλαη ΢ιάβνη.
Σνπο έθαλαλ καθξνρξφληα πιχζε εγθεθάινπ γηα λα πηζηέςνπλ θαη λα ιέγνπλ φηη
είλαη Μαθεδφλεο. Σν παπαγάιν φζν θαη αλ ηνλ εμαζθήζεηο λα ιέγεη ηε ιέμε
άλζξσπνο ζα είλαη πάληα παπαγάινο. Σν ίδην θαη νη ΢θνπηαλνί ζα είλαη πάληα
΢θνπηαλνί, έλαο ιαφο ρσξίο επίγλσζε ηεο εζληθφηεηάο ηνπ. Οη ίδηνη δελ έρνπλ
πξνζσπηθφηεηα γηα λα εξεπλήζνπλ ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα ηεο θαηαγσγήο ησλ, αιιά
είλαη ηπθιά φξγαλα ηεο πξνπαγάλδαο εμήληα θαη πιένλ εηψλ. ΋,ηη ηνπο είπαλ νη
ηλζηξνχρηνξεο ην επαλαιακβάλνπλ ζαλ παπαγαιάθηα φηη δήζελ είλαη Μαθεδφλεο.
Δίλαη λα ηνπο ιππείηαη θαλείο γηα ηελ θαηάληηα ηνπο
Απφ απηφ κπνξνχκε λα θαηαιάβνπκε πφζν ππαλάπηπθην ηζηνξηθά αγξάκκαην
γείηνλα ιαφ έρνπκε, πνπ δελ έρεη δηθή ηνπ πξνζσπηθφηεηα λα κειεηήζεη ηελ ηζηνξία
γηα λα γλσξίζεη ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα ησλ πξνγφλσλ ηνπ , αιιά παξαπιαλάηαη απφ
ηνπο ςεχηεο, ηνπο ζπθνθάληεο ,ηνπο πιαζηνγξάθνπο θαη ηνπο δηαζηξνθείο ηεο
ηζηνξίαο αξρεγνχο ηνπ .

V. ΔΠΙΛΟΓΙΚΔ΢ ΢ΚΔΦΔΙ΢
Δλφςεη ησλ αθιφλεησλ ηζηνξηθψλ επηρεηξεκάησλ πνπ εθηέζεθαλ ζηηο παξαπάλσ
αλαιχζεηο, ηα νπνία ζηεξίδνληαη ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηά ηνπο φρη απιά ζε
εηθαζίεο θαη ινγηθνχο ζπιινγηζκνχο, αιιά ζε απζεληηθέο ηζηνξηθέο πεγέο θαη ζε κε
δπλάκελα λα παξαπνηεζνχλ αξραηνινγηθά επξήκαηα, ζα κπνξνχζε βέβαηα λα
ηζρπξηζηεί θαλείο, πσο ηειηθά ε ηζηνξηθή αιήζεηα γηα ην φηη νη Μαθεδφλεο ήηαλ θαη
είλαη απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ Έιιελεο θη φηη ε Μαθεδνλία ήηαλ θαη είλαη ειιεληθή
ζα δηαιάκςεη, νπνηαδήπνηε ηερλάζκαηα θη αλ ρξεζηκνπνηήζνπλ νη ΢θνπηαλνί θη
νπνηεζδήπνηε λνζείεο θη αλ επηρεηξήζνπλ, είηε κφλνη ηνπο είηε κε ηε βνήζεηα φζσλ
θξχβνληαη απφ πίζσ ηνπο. ΋πσο επηζήκαλε άιισζηε θαη ν ηέσο Πξφεδξνο ηεο
΢νβηεηηθήο Έλσζεο Μηραήι Γθνξκπαηζψθ, θη αλ αθφκε αλαγλσξηζζνχλ νη ΢θνπηαλνί
κε ην φλνκα Μαθεδνλία, «θακηά αλαγλψξηζε δελ κπνξεί λα αλαηξέςεη ηελ ηζηνξία»,
δηφηη «ην ηζρπξφ επηρείξεκα ηεο Διιάδαο γηα ηε Μαθεδνλία είλαη ε ηζηνξία». Καηά
ηνλ ίδην ηξφπν, ν γλσζηφο γηα ηηο πνιχπιεπξεο ηζηνξηθέο γλψζεηο ηνπ Τπνπξγφο
Δμσηεξηθψλ ησλ Ζ.Π.Α. Υέλξπ Κίζζηγθεξ, φηαλ ξσηήζεθε ηνλ Ηνχλην ηνπ 1992 γηα
ηηο αληηξξήζεηο ηεο Διιάδαο ζηελ νλνκαζία ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ, αλ θαη θαη’
νπζία αλζέιιελαο, απάληεζε: «Γείηε. Πηζηεχσ φηη ε Διιάο έρεη δίθαην λα έρεη
αληηξξήζεηο θαη ζπκθσλψ κε ηελ Αζήλα. Ο ιφγνο είλαη φηη εγψ γλσξίδσ ηζηνξία,
πξάγκα ην νπνίν δελ ζπκβαίλεη κε ηνπο πεξηζζνηέξνπο απφ ηνπο άιινπο,
ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πεξηζζνηέξσλ απφ ηελ Κπβέξλεζε θαη ησλ
θπβεξλεηηθψλ ζηειερψλ ηεο Οπάζηγθηνλ. Ζ ηζρχο ζηελ πιεπξά ηεο Διιάδαο είλαη ε
ηζηνξία ηεο, πξάγκα ην νπνίν πξέπεη λα πσ φηη ε Αζήλα δελ ην έρεη ρξεζηκνπνηήζεη
κέρξη ηψξα κε επηηπρία.»
΢ηελ παξαπάλσ ξήζε ηνπ Κίζζηγθεξ ζπκππθλψλεηαη θαηά ηελ άπνςή κνπ θαη ε
νπζία φζσλ παξέιεηςε δηαρξνληθά θαη φζσλ νθείιεη λα δηνξζψζεη, έζησ θαη ζήκεξα,
ε Διιάδα ζηελ πξνζπάζεηά ηεο λα απνθξνχζεη ηνπο παξαραξάθηεο θαη ζθεηεξηζηέο
γείηνλέο ηεο. Γπζηπρψο, κέρξη ζήκεξα, είηε γηαηί (αξρηθά θαη γηα ζεηξά δεθαεηηψλ)
αδηαθνξήζακε γηα ην δήηεκα, είηε γηαηί (ζηε ζπλέρεηα) ην κεηαηξέςακε θαη απηφ ζε
αληηθείκελν θνκκαηηθψλ αληηδηθηψλ, δελ θάλακε, φπσο ζα έπξεπε, νξζή ρξήζε ηεο
ηζηνξίαο. Παξακειήζακε ην κεγαιχηεξν φπιν καο, ηελ ηεθκεξησκέλε πξνβνιή θαη
δηάδνζε ζηε δηεζλή θνηλφηεηα ηεο ηζηνξίαο καο, θη εκπηζηεπζήθακε θαη’ επαλάιεςε
ηε ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο ζε πνηθίινπο κεζνιαβεηέο, πνπ είηε αγλννχλ ηελ ηζηνξία
ηεο Μαθεδνλίαο είηε, ππνθηλνχκελνη απφ πνιηηηθέο ζθνπηκφηεηεο, επηδηψθνπλ λα
ππνβαζκίζνπλ ηε ζεκαζία ηεο ηζηνξηθήο αιήζεηαο ζην πιαίζην ησλ κεζνιαβεηηθψλ
πξνζπαζεηψλ ηνπο.
Ζ παξαπάλσ εζθαικέλε ζηάζε καο νθείιεη λα αιιάμεη. Ζ απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ
ειιεληθή ζπλείδεζε ησλ Μαθεδφλσλ, ηα ειιεληθά ήζε θαη έζηκά ηνπο, ε ειιεληθή
γιψζζα ηνπο θαη γεληθά ν ειιεληθφο πνιηηηζκφο ηνπο, φπσο απηά απνηππψλνληαη ζηα
ρηιηάδεο αξραηνινγηθά, βπδαληηλά θαη λεφηεξα επξήκαηα ηεο καθεδνληθήο γεο, ζα
πξέπεη λα θαηαζηνχλ γλσζηά ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν. Γηαηί απηά βξνληνθσλάδνπλ
κε ηξφπν αδηάςεπζην, φηη ε Μαθεδνλία ήηαλ θαη είλαη πάληα Διιάδα, θη φηη, σο εθ
ηνχηνπ, θάζε πξνζπάζεηα εμεχξεζεο ιχζεο κε κεξηθή έζησ «ζπλαηλεηηθή» πηνζέηεζε
ησλ ζθνπηαλψλ παξαινγηζκψλ, φρη κφλν βηάδεη ηελ ηζηνξηθή αιήζεηα, αιιά θαη
δνκείηαη ζε έδαθνο ζαζξφ, θαηά ηξφπν ηέηνην, ψζηε λα είλαη εθ πξννηκίνπ
θαηαδηθαζκέλε ζε απνηπρία.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Α. Πξνζθνξά ηεο Μαθεδνλίαο ζην ειιεληθό έζλνο θαη ηνλ παγθόζκην πνιηηηζκό

Οη Μαθεδφλεο πξνέξρνληαη απφ ηελ παλάξραηα ειιεληθή δσξηθή θπιή. Μηινχζαλ

ηελ ειιεληθή δσξηθή δηάιεθην θαη αγσλίδνληαλ απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ γηα ηελ
αθεξαηφηεηα θαη ηελ αζθάιεηα ηεο Διιάδαο απφ ηνπο βφξεηνπο ιανχο. ΢ηακάηεζαλ
ηνπο ελδνειιεληθνχο πνιέκνπο θαη έλσζαλ φιεο ηηο ειιεληθέο πφιεηο ζηνλ θνηλφ
αγψλα θαηά ηνπ θνηλνχ ερζξνχ. Αλαγλσξίζηεθαλ απ’ φινπο ηνπο Έιιελεο, πιελ ησλ
Λαθεδαηκνλίσλ, σο αξρεγνί ηεο εθζηξαηείαο θαηά ησλ Πεξζψλ. Μεηέδσζαλ ηελ
ειιεληθή γιψζζα, ηε θηινζνθία, ηα γξάκκαηα θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ ζ’ φιν ηνλ
ηφηε γλσζηφ θφζκν. Γηαδξακάηηζαλ ην ζπνπδαηφηεξν ξφιν ζηελ εμέιημε ηνπ
πνιηηηζκνχ ηνπ θφζκνπ. Άιιαμαλ ηελ πνξεία θαη ηε δσή φιεο ηεο αλζξσπφηεηαο κε
ηελ εθπνιηηηζηηθή εθζηξαηεία ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ ζηελ Δπξψπε, ηελ Αζία θαη ηελ
Αθξηθή. Ο Μαθεδφλαο (ζηαγεηξίηεο) θηιφζνθνο Αξηζηνηέιεο έζεζε ηα ζεκέιηα ησλ
επηζηεκψλ.

Β.Η ειιεληθή ηζηνξηθή ηαπηόηεηα ηεο Μαθεδνλίαο

1.Δηπκνινγηθή αλάιπζε ηνπ νλφκαηνο Μαθεδνλία

Σν φλνκα Μαθεδψλ–Μαθεδνλία πξνέξρεηαη απφ ην αξραίν ειιεληθφ επίζεην
καθεδλφο, πνπ ζεκαίλεη ςειφθνξκνο κε σξαίν παξάζηεκα. Με ηα ιπγεξφθνξκα
ςειά εληππσζηαθά ζψκαηά ηνπο νη Μαθεδφλεο ζπγθξφηεζαλ ηελ πεξίθεκε
καθεδνληθή θάιαγγα θαη πξνέιαζαλ ληθεηέο ζηελ Δπξψπε, Αζία θαη Αθξηθή.

2. Μαξηπξίεο αξραίσλ ζπγγξαθέσλ

Οη Μαθεδφλεο πξνέξρνληαη θαηά ηνλ Ζξφδνην (Ζ΄, 43) απφ ηε δσξηθή θπιή πνπ
μαπιψζεθε ζ’ φιε ηελ Διιάδα ηελ επνρή ηνπ ραιθνχ. Απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ νη
Μαθεδφλεο είραλ ειιεληθή εζλνινγηθή ζπλείδεζε. Χο γλήζηνη Έιιελεο ζπκκεηείραλ
ζηνπο Οιπκπηαθνχο αγψλεο θαη ζηηο Ακθηθηηνλίεο ησλ Γειθψλ.
Οη ΢θνπηαλνί πεξηνξίδνπλ ηα αξραία ζχλνξα ηεο Διιάδαο κέρξη ηνλ Πελεηφ πνηακφ,
ζε αληίζεζε κε ηνπο πεξηζζφηεξνπο αξραίνπο ζπγγξαθείο, φπσο ηνλ Πνιχβην (Ε΄, 9,
3), ην ΢ηξάβσλα (Ε΄, 9), ηνλ Αηζρχιν (Ηθέηηδεο, ΢Σ΄, 250) θ.ιπ., πνπ ζέηνπλ ηα φξηα
ηεο Διιάδαο ζηε Θξάθε θαη ζηελ Ήπεηξν. Ζ Μαθεδνλία απνηεινχζε απφ
αξραηνηάησλ ρξφλσλ αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο Διιάδαο.
Σελ παλάξραηα ειιεληθή ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο ηελ επηβεβαηψλνπλ φινη ζρεδφλ
νη αξραίνη ζπγγξαθείο.
Ο Ζξφδνηνο (Δ΄ 6, 20-21, Ζ΄ 137-8) θαη ν Αξξηαλφο (Αιεμάλδξνπ Αλάβαζε Α΄ 2, 5)
μερσξίδνπλ ηνπο Μαθεδφλεο απφ ηνπο Ηιιπξηνχο θαη ηνπο Θξάθεο ηνλίδνληαο ηα
ειιεληθά ήζε θαη έζηκά ηνπο.
Ο γεσγξάθνο ΢ηξάβσλ (Ε΄, 9) δηεπθξηλίδεη: «΄Δζηη κελ νπλ Διιάο θαη ε Μαθεδνλία».
Ο Ηζνθξάηεο ζην Φηιηππηθφ (με΄ 154, λβ΄ 127) πξνηξέπεη φινπο ηνπο Έιιελεο λα
δηάθεηληαη κε επγλσκνζχλε ζηνπο νκνθχινπο ηνπο Μαθεδφλεο, δηφηη απηνί φρη κφλν
ηνπο έλσζαλ αιιά θαη ηνπο απάιιαμαλ ζηε ζπλέρεηα απφ ηνπο αησλίνπο ερζξνχο ηνπο,
ηνπο Πέξζεο.
Ο Πνιχβηνο ζηελ ηζηνξία ηνπ (Δ΄ 7, 103-4, 1-2, Ζ΄ 13-4, Θ΄ 35, 37.7, 38)
ραξαθηεξίδεη ηνπο Μαθεδφλεο δεμί ρέξη θαη πξφθξαγκα ηεο Διιάδαο. Θαπκάδεη ηελ
παξξεζία θαη ην πλεχκα ηεο ειεπζεξίαο ησλ Μαθεδφλσλ θαη ζπκπεξηιακβάλεη ηελ
ηζηνξία ηεο Μαθεδνλίαο ζηελ ηζηνξία ηεο Διιάδαο.
Ο Πινχηαξρνο ζην Φιακηλίλν (ΗΑ΄, 38) θαη ν Παπζαλίαο ζηηο πεξηεγήζεηο Διιάδνο,
ζηα Φσθηθά (΢Σ΄, 95) καο βεβαηψλνπλ φηη νη Μαθεδφλεο είλαη Έιιελεο.
Ο ΋κεξνο εληάζζεη ηνπο Μαθεδφλεο ζηνπο Παλέιιελεο.

3. Δπξήκαηα αξραηνινγηθψλ αλαζθαθψλ

΋ια ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα -ηα θηίξηα, νη λανί θαη ηα ζέαηξα απφ ηηο αλαζθαθέο
ζην Γίν, ζηε Βεξγίλα, ζηελ Πέιια, ζηελ Ακθίπνιε, ζηελ Αηληάλε, ζηε ΢ίλδν, ζηελ
Ζξάθιεηα, ζηελ Σξεκπέληηζα θ.ιπ.- επηβεβαηψλνπλ ηελ ειιεληθή ηζηνξηθή ηαπηφηεηα
ηεο Μαθεδνλίαο, δηφηη φια είλαη ειιεληθήο ηέρλεο, φπσο θαη απηά ηεο Νφηηαο
Διιάδαο. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ ελεπίγξαθσλ πιαθψλ πνπ έρνπλ βξεζεί ζηε
Μαθεδνλία θαη ρξνλνινγνχληαη απφ ηνλ 6ν αηψλα π.Υ. θαη κεηά είλαη γξακκέλεο ζηα
ειιεληθά. Διάρηζηεο κφλν είλαη γξακκέλεο ζηα ξσκατθά, ελψ θακία ζηα ζιαβηθά. Σν
ίδην ηζρχεη θαη γηα φια ηα λνκίζκαηα.
Οη ΢θνπηαλνί δελ αξθνχληαη βέβαηα ζ’ απηέο ηηο ελεπίγξαθεο πιάθεο, αιιά επηζπκνχλ
ηελ αμηνιφγεζε θαη επξεκάησλ πνπ λα ρξνλνινγνχληαη πξηλ απφ ηνλ 6ν αηψλα π.Υ.,
ηελ επνρή δειαδή πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ αληί γηα πιάθεο, δέξκαηα θαη μχια, ηα
νπνία φκσο έρνπλ ζαπίζεη.
Σα ηνπσλχκηα, ηα νλφκαηα θαη ηα επίζεηα ησλ Μαθεδφλσλ είλαη ειιεληθά, εθηφο απφ
κεξηθά ηεο ξσκατθήο επνρήο. Παξέκεηλαλ ειιεληθά, παξφηη νη δηάθνξνη θαηαθηεηέο
πξνζπάζεζαλ λα ηα αιιάμνπλ.

4. Ζ ειιεληθή γιψζζα σο γιψζζα ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ

Οη Μαθεδφλεο κηινχζαλ θαη έγξαθαλ ζηα ειιεληθά. ΢ηα ειιεληθά δηνξγάλσλαλ θαη
φια ηα ζπλέδξηά ηνπο θαη έγξαθαλ ηηο απνθάζεηο ηνπο, ηηο νπνίεο ράξαζζαλ ζε
πιάθεο θαη ηηο αλαθνίλσλαλ ζην ιαφ γηα λα ελεκεξσζεί (Αξξηαλφο Δ΄ 25, 6).
Οη Ρσκαίνη κεηέθξαδαλ ηα δηαηάγκαηά ηνπο ζηα ειιεληθά γηα λα ελεκεξψζνπλ ηνπο
Μαθεδφλεο (Tituο Livius xiv 29,3. xxxi 29, 15).
Οη ΢θνπηαλνί ηζρπξίδνληαη φηη νη Μαθεδφλεο κηινχζαλ ηιιπξηθά, αιιά νη αξραίνη
ζπγγξαθείο καο δηαβεβαηψλνπλ φηη νη Μαθεδφλεο κηινχζαλ ειιεληθά. Γηα λα
ζπλελλνεζνχλ κε ηνπο Ηιιπξηνχο, θαηά ηνλ Πνιχβην (Ζ΄, 48), ρξεζηκνπνηνχζαλ
δηεξκελέα. Γηα λα ζηεξίμνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ ηνπο νη ΢θνπηαλνί επηθαινχληαη ηε
θξάζε ηνπ Πινπηάξρνπ (Βίνο Αιέμαλδξνπ, 51), φηη ν Μ. Αιέμαλδξνο κίιεζε
«καθεδνληζηί» φηαλ νξγίζηεθε απφ ηηο χβξεηο ηνπ θίινπ ηνπ Κιείηνπ. Σν θείκελν
εμεγεί φκσο, φηη ην «καθεδνληζηί» δελ δειψλεη άιιε γιψζζα αιιά ηελ ηνπηθή
δσξηθή ειιεληθή δηάιεθην κε ηελ νπνία ν Αιέμαλδξνο πξφζηαμε ζπλζεκαηηθά κε
θξαπγέο ζηνπο ππαζπηζηέο θαη ζην ζαιπηγθηή λα ζεκάλνπλ ζπλαγεξκφ. Σν
«καθεδνληζηί» είλαη φπσο ην αηηηθηζηί ή πεινπνληζηί, πνπ ζεκαίλνπλ καθεδνληθή,
αηηηθή ή πεινπνλλεζηαθή ειιεληθή δηάιεθην. Ο Μ. Αιέμαλδξνο δηέηαμε ηα 30.000
πεξζφπνπια λα κάζνπλ ειιεληθά γξάκκαηα (γιψζζα) γηα λα εθπαηδεπηνχλ ζηα
καθεδνληθά φπια. Αλ νη Μαθεδφλεο κηινχζαλ καθεδνληθά, ν Μ. Αιέμαλδξνο ζα
δηέηαδε ηα πεξζφπνπια λα κάζνπλ καθεδνληθά θαη θαηά ηελ εθζηξαηεία ηνπ ζα
δηέδηδε ηε καθεδνληθή γιψζζα θη φρη ηελ ειιεληθή.

5. Ζ ειιεληθή πνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα ησλ Μαθεδφλσλ

Οη ΢θνπηαλνί ραξαθηεξίδνπλ επίζεο ηνπο Μαθεδφλεο βαξβάξνπο, κε Έιιελεο, επεηδή
ν ξήηνξαο Γεκνζζέλεο απεθάιεζε ην βαζηιέα Φίιηππν Β΄ «βάξβαξν». Σν κίζνο ηνπ
Γεκνζζέλε εμαηηίαο ηεο πξνέιαζεο ησλ Μαθεδφλσλ ζ΄ φιε ηελ Διιάδα θαη ηελ
αικαηψδε πξφνδφ ηνπο ζηα γξάκκαηα θαη ζην πνιηηηζκφ ηνλ ψζεζε λα πεη δχν θνξέο
ηε ιέμε βάξβαξνο. Ο φξνο απηφο ρξεζηκνπνηήζεθε φκσο απφ πνιηηηζηηθή θη φρη απφ
εζλνινγηθή άπνςε. ΢ηελ αξραηφηεηα ζπλεζηδφηαλ, φπσο αλαθέξεη ν Ηζνθξάηεο
(Παλεγπξηθφο 50), λα πξνηάζζνπλ κεξηθνί πνιηηηζκηθά θξηηήξηα θαη φρη εζλνινγηθά
γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ειιεληθφηεηαο ησλ πφιεσλ. Απηφο ήηαλ θαη έλαο απφ ηνπο
βαζηθνχο ιφγνπο γηα ην αθαζφξηζην ησλ ζπλφξσλ ηεο αξραίαο Διιάδαο, θαζψο ηηο
ίδηεο πφιεηο, αλάινγα κε ηε πνιηηηζηηθή ηνπο θαηάζηαζε, ηηο ραξαθηήξηδαλ άιινηε σο
νκφθπιεο θαη άιινηε σο αιιφθπιεο.
Καηά ηνλ Αξξηαλφ (Γ΄, 11,6) νη Μαθεδφλεο δελ δηέθεξαλ απφ ηνπο ππφινηπνπο
Έιιελεο σο πξνο ηνπο λφκνπο, ηε ζξεζθεία, ηα ήζε, ηα έζηκα, ηε θηινπαηξία, ηελ
επγέλεηα ηνπ ήζνπο θαη ην πλεχκα ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο παξξεζίαο.
΢πκπεξηθέξνληαλ κε αγάπε θαη απηνζπζία πξνο φινπο ηνπο Έιιελεο. Ο βαζηιηάο
ηνπο Αιέμαλδξνο Α΄, ην 480 π.Υ., κε θίλδπλν ηεο δσήο ηνπ εηδνπνίεζε δχν θνξέο ηνλ
ειιεληθφ ζηξαηφ ζηηο Θεξκνπχιεο θαη ζηηο Πιαηαηέο ηελ εκέξα ηεο επίζεζεο ησλ
Πεξζψλ. ΋ηαλ νη Αξγείνη έδησμαλ ηνπο Μεζζελίνπο, ηνπο θηινμέλεζε ν Αιέμαλδξνο
Α΄ ζηε Μαθεδνλία.
Οη ΢θνπηαλνί παξαπέκπνπλ ζην γεγνλφο, φηη νη αξραίνη απνθαινχζαλ ηνλ Αιέμαλδξν
Α΄ «θηιέιιελα», πξνθεηκέλνπ λα ζηεξίμνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ φηη απηφο δελ ήηαλ
Έιιελαο. Σν θηιέιιελαο ζήκαηλε φκσο θαηά ηνπο αξραίνπο ηνλ Έιιελα πνπ αγαπά
φιε ηελ Διιάδα θαη δελ είλαη ηνπηθηζηήο. Ο Πιάησλ ζηε Πνιηηεία ηνπ (Δ΄ 421)
πξνηξέπεη ηνπο Έιιελεο λα είλαη θηιέιιελεο. Ο Ηζνθξάηεο ζηνλ Παλαζελατθφ (241)
απνθαιεί ηνπο Αζελαίνπο θηιέιιελεο. Μήπσο θαη νη Αζελαίνη δελ ήηαλ Έιιελεο;
Οη ΢θνπηαλνί αληηθάζθνπλ εμάιινπ θαηά ηελ εξκελεία ησλ ραξαθηεξηζκψλ ησλ
Μαθεδφλσλ βαζηιέσλ σο βαξβάξσλ θαη σο θηιειιήλσλ. Σε κία ιέλε, φηη ελφςεη ηνπ
ραξαθηεξηζκνχ ηνπο σο «θηιειιήλσλ», νη Μαθεδφλεο βαζηιείο ζίγνπξα δελ ήηαλ
Έιιελεο, θαη απφ ηελ άιιε ππνζηεξίδνπλ, φηη κφλν νη Μαθεδφλεο βαζηιείο ήηαλ
Έιιελεο, θαη φηη νη ππφινηπνη Μαθεδφλεο, πνπ ήηαλ βάξβαξνη, εμειιελίζηεθαλ
πξψηα απφ ηνπο βαζηιείο ηνπο θαη κεηά απφ ηηο ειιεληθέο απνηθίεο ηεο Υαιθηδηθήο.
Καη ν ηζρπξηζκφο απηφο φκσο, φρη κφλν δελ βξίζθεη ζηήξηγκα ζηηο πεγέο, αιιά
πξνζθξνχεη θαη ζε απηήλ ηελ ίδηα ηε ινγηθή. Πξάγκαηη, δελ ππάξρεη άιιν ηέηνην
παξάδεηγκα ιανχ ζηελ ηζηνξία, πνπ λα αιιάδεη εμ νινθιήξνπ ηε κεηξηθή ηνπ γιψζζα
θαη ηελ εζληθφηεηα ηνπ θαηά δηαηαγή ηνπ βαζηιηά ηνπ ή λα επεξεάδεηαη ηφζν πνιχ
απφ κηα γεηηνληθή απνηθία.

Γ. Σν ςεπδεπίγξαθν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ

1. Ζ δηεζλήο πξνπαγάλδα θαη ε αλζειιεληθή δξάζε ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ

Οη ΢θνπηαλνί πξνπαγαλδίδνπλ δηεζλψο φηη απηνί είλαη νη θιεξνλφκνη ησλ Μαθεδφλσλ
θαη ηεο ηζηνξίαο ηνπ καθεδνληθνχ έζλνπο. Ο ηζρπξηζκφο απηφο ζηεξείηαη φκσο
νπνηνπδήπνηε εξείζκαηνο.
Σν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ ηδξχζεθε απφ ηνλ Σίην ηεο Γηνπγθνζιαβίαο ην 1944 θαη
απνηειείηαη απφ καδέκαηα δηαθφξσλ θπιψλ Αιβαλψλ, Βνπιγάξσλ, ΢έξβσλ,
Σνχξθσλ θαη Βιάρσλ, πνπ δελ έρνπλ θακηά θιεξνλνκηθή ζρέζε κε ηνπο Έιιελεο
Μαθεδφλεο, αθνχ κηινχλ ηηο γιψζζεο ηεο θαηαγσγήο ηνπο. Έλα έζλνο ζπγθξνηείηαη
απφ αλζξψπνπο πνπ έρνπλ θνηλή θαηαγσγή, γιψζζα, πνιηηηζκφ, νηθνλνκηθή ζπλνρή
θαη εζληθή ζπλείδεζε, θαη πνπ ζπλδένληαη απφ αηψλεο κε ηα ίδηα ηδαληθά, θαηά ηξφπν
ηέηνην πνπ λα δηαθξίλνληαη απφ άιια έζλε. Οη ΢θνπηαλνί δελ έρνπλ φκσο θαλέλα
ραξαθηεξηζηηθφ απφ ηα παξαπάλσ. Γελ απνηεινχλ έζλνο, αιιά παλζπεξκία εζλψλ
θαη Βαβέι γισζζψλ. Δίλαη έλα θξάηνο ρσξίο εληαία εζληθή ηζηνξηθή ηαπηφηεηα. Έλα
θξάηνο έηνηκν λα εθξαγεί απφ ηηο δηαθνξέο ησλ πνιιψλ θπιψλ πνπ ην ζπγθξνηνχλ.
Οη Ζ.Π.Α. θαη άιια θξάηε ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο, απνζθνπψληαο πξνθαλψο ζηελ
εμππεξέηεζε ηδίσλ ζπκθεξφλησλ, πξνζπαζνχλ βέβαηα λα ζπκβηβάζνπλ ηηο δηάθνξεο
εζλφηεηεο πνπ ζπγθξνηνχλ ηνλ ιαφ ησλ ΢θνπίσλ, ζπζηάδνληαο, κεηαμχ άιισλ, θαη
ηελ αιήζεηα ηεο ηζηνξίαο. Καηά ηνλ ίδην ηξφπν, νη πνιηηηθνί εγέηεο ησλ ΢θνπίσλ
πξνζπαζνχλ αλέθαζελ λα πξνζδψζνπλ εληαία εζληθή ηαπηφηεηα ζηνπο ΢θνπηαλνχο,
εκθπζψληαο ηνπο ηελ πεπνίζεζε φηη είλαη απφγνλνη ησλ Μαθεδφλσλ. Σα ίδηα αζέκηηα
κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ
ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ζηε δηεζλή πνιηηηθή ζθελή, έηζη ψζηε λα πεηζηνχλ νη άιινη
ιανί φηη νη ΢θνπηαλνί είλαη απφγνλνη θαη θιεξνλφκνη ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ. Δίλαη
πξσηνθαλέο ζηελ ηζηνξία, έλα άζρεην θξάκα κεηαγελέζηεξσλ, αγλψζηνπ
πξνειεχζεσο θπιψλ λα ζθεηεξίδεηαη ην φλνκα, ηνλ πνιηηηζκφ, ηα εζληθά εκβιήκαηα
(ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα θαη ηα κλεκεία) θαη ηελ έλδνμε ηζηνξία ηεο παλάξραηαο
Διιεληθήο Μαθεδνλίαο.
΢θφπηκα δηεθδίθεζαλ νη ΢θνπηαλνί εμαξρήο ην ςεπδψλπκν «Μαθεδνλία»,
πξνθεηκέλνπ λα κπνξέζνπλ δηεθδηθήζνπλ ηελ Διιεληθή θαη Βνπιγαξηθή Μαθεδνλία.
Ηζρπξίδνληαη φηη φιε ε Μαθεδνλία αλήθεη ζ’ απηνχο. Πξνπαγαλδίδνπλ δηεζλψο φηη
ππάξρεη ζιαβνκαθεδνληθή κεηνλφηεηα ζηελ Διιάδα πνπ θαηαπηέδεηαη καξηπξηθά θαη
πξέπεη λα απειεπζεξσζεί.
Οη ΢ιαβνκαθεδφλεο, φπσο είλαη γλσζηφ, αληαιιάρζεθαλ κε βάζε ηηο ΢πλζήθεο ηνπ
Νεηγί θαη ηεο Λνδάλεο κεηαμχ ησλ βαιθαληθψλ θξαηψλ θαη ηδηαίηεξα ηεο Διιάδαο.
Οη ΢θνπηαλνί ζπλεξγάζηεθαλ κε ηνπο Έιιελεο αληάξηεο θαηά ηεο Διιάδαο ζηα
ρξφληα ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ (1946-49), πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα εληαία
απηφλνκε Μαθεδνλία, ηελ νπνία ζθφπεπαλ λα πξνζαξηήζνπλ ζην θξάηνο ηνπο.
Πεξηκάδεπαλ ηνπο θπγάδεο αληάξηεο γηα λα ηνπο παξνπζηάδνπλ ζηε θνηλή γλψκε σο
Μαθεδφλεο θαη ηνπο έθαλαλ γεληηζάξνπο θαηά ηεο Διιάδαο. Δμέδσζαλ
πιαζηνγξαθεκέλε θαη παξαπνηεκέλε «Δζληθή ηζηνξία ηνπ Μαθεδνληθνχ Έζλνπο» θαη
εθαηνληάδεο βηβιία πξνπαγάλδαο θαη ζπθνθαληίαο θαηά ηεο Διιάδαο, ηα νπνία
πξνψζεζαλ ζηηο βηβιηνζήθεο ησλ πεξηζζνηέξσλ θξαηψλ. Δπέβαιιαλ ην ιήκκα
Μαθεδνλία δηεζλψο ζηα ζιαβνκαθεδνληθά. Γεκνζίεπζαλ ζηελ Δγθπθινπαίδεηα ηνπ
Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Υάξβαξλη ην 1980 αλζειιεληθφ άξζξν δηαζηξνθήο ηεο ηζηνξίαο,
παξνπζηάδνληαο ηνπο Μαθεδφλεο σο ΢ιάβνπο. Κπθινθφξεζαλ ράξηεο ηνπ θξάηνπο
ησλ ΢θνπίσλ κέρξη ηε Θεζζαιία.

2. Ζ γιψζζα ησλ θαηνίθσλ ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπηψλ

Ζ γιψζζα ησλ ΢θνπηαλψλ είλαη έλα ζιαβφκνξθν ηδίσκα, αθχζηθν, απλεπκάηηζην, κε
θησρφ ιεμηιφγην, δίρσο νξζνγξαθία θαη ζπληαθηηθφ, κε βνπιγαξηθέο θαηά ην
πιείζηνλ, αιιά θαη κε πνιιέο αιβαληθέο, ζέξβηθεο, θνπηζνβιάρηθεο θαη γχθηηθεο
ιέμεηο. ΢ην κφξθσκα απηφ δηαζψδνληαη θαη κεξηθέο αξραηνειιεληθέο ιέμεηο,
παξακνξθσκέλεο ιφγσ πξνζζαθαηξέζεσλ. Γηεζλείο γισζζνιφγνη ραξαθηεξίδνπλ ηε
ζεκεξηλή ζιαβνκαθεδνληθή γιψζζα σο «πξντφλ πνιηηηθήο πξνέιεπζεο», πνπ
δεκηνπξγήζεθε θαηά παξαγγειία ησλ ΢θνπηαλψλ πξνθεηκέλνπ λα εμππεξεηεζνχλ νη
καθξνρξφληνη πνιηηηθνί ζηφρνη ηνπο.
3.Ζ αλαγλψξηζε ηνπ θξάηνπο ησλ ΢θνπίσλ κε ην ςεπδεπίγξαθν φλνκα Γεκνθξαηία
ηεο Μαθεδνλίαο
Οη ΢θνπηαλνί αλεμαξηεηνπνηήζεθαλ ην 1991 απφ ηα ππφινηπα νκφζπνλδα θξαηίδηα
ηεο Γηνπγθνζιαβίαο θαη ςήθηζαλ δηθφ ηνπο ΢χληαγκα, ζην νπνίν απηννλνκάζηεθαλ
απζαίξεηα «Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο». Γηαδήισζαλ κε άξζξα ηνπο ζηνλ Σχπν
ηελ επηδίσμή ηνπο λα απειεπζεξψζνπλ ηε Μαθεδνλία ηνπ Αηγαίνπ απφ ηελ Διιάδα.
Απηφ ζπληζηά θπζηθά ηζηνξηθφ θαη πνιηηηθφ παξαινγηζκφ, αθνχ ε Μαθεδνλία ηνπ
Αηγαίνπ είλαη ειιεληθή εδψ θαη 4000 ρξφληα. Απειεπζεξψζεθε, αθνχ πέξαζε
δηαδνρηθά απφ ηελ θαηνρή ησλ Σνχξθσλ, ησλ Βνπιγάξσλ θαη ησλ Γεξκαλψλ, κε
πνιιέο ζπζίεο αίκαηνο ηνπ ειιεληθνχ ζηξαηνχ ζηνπο Βαιθαληθνχο θαη Παγθνζκίνπο
πνιέκνπο. Ζ ρσξηθή έληαμή ηεο ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα θαηνρπξψλεηαη, ζην
κεηαμχ, απφ πιεζψξα δηεζλψλ ζπκβάζεσλ.
Οη ΢θνπηαλνί δήηεζαλ λα αλαγλσξηζηνχλ σο απηφλνκν θξάηνο ην 1991. Ζ Δ.Δ.
απαίηεζε ζρεηηθά ζπληαγκαηηθέο θαη πνιηηηθέο εγγπήζεηο, αμηψλνληαο, κεηαμχ άιισλ,
λα κελ έρεη ζρέζε ην φλνκα ηνπ λένπ θξάηνπο κε εδαθηθέο δηεθδηθήζεηο θαη λα κελ
πξνπαγαλδίδνπλ νη ΢θνπηαλνί ζε βάξνο γεηηνληθψλ θξαηψλ. Σνπο αλαγλψξηζε ηειηθά
κε ην φλνκα «Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο». Οη ΢θνπηαλνί
αληέδξαζαλ έληνλα. Οη Ζ.Π.Α. πξφηεηλαλ αλαζεψξεζε ηεο απφθαζεο ηεο Δ.Δ. θαη
θάπνηνη ππνπξγνί εμσηεξηθψλ ησλ θξαηψλ-κειψλ δηαθνξνπνίεζαλ ηελ αξρηθή
ηνπνζέηεζή ηνπο. Με εηζήγεζε ηνπ Μηηεξάλ παξαπέκθζεθε ηειηθά ην ΢θνπηαλφ ζέκα
ζηελ επηηξνπή δηαηηεζίαο Badinter, ρσξίο ζεηηθφ φκσο απνηέιεζκα. Αθνινχζεζαλ
επζείεο δηαπξαγκαηεχζεηο κεηαμχ Διιάδαο θαη ΢θνπίσλ, κε κεζνιαβεηέο ηνλ ΢άηξνπο
Βαλο θαη ηνλ άγγιν ιφξδν ΋νπελ, νη νπνίεο επίζεο δελ νδήγεζαλ ζε απνηέιεζκα
εμαηηίαο ηεο αδηαιιαμίαο ησλ ΢θνπίσλ. ΢ηνπο ΢θνπηαλνχο πξνηάζεθε ην φλνκα
«΢ιαβνκαθεδνλία», αιιά απηνί δελ ην δέρηεθαλ. ΢ηε ζπδήηεζε γηα ηελ είζνδφ ηνπο
ζηνλ Ο.Ζ.Δ. αλαγλσξίζηεθαλ κε ην πξνζσξηλφ φλνκα «Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή
Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο» (F.Y.R.O.M).
Ζ Διιάδα ζηακάηεζε ηε ιεηηνπξγία ηνπ Πξνμελείνπ ηεο ζηα ΢θφπηα θαη έθιεηζε ηα
ζχλνξα ηεο κε ην γεηηνληθφ θξάηνο. Οη Ζ.Π.Α. πίεζαλ ηελ Διιάδα λα άξεη ηνλ
απνθιεηζκφ θαη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή παξέπεκςε ηελ Διιάδα ζην Δπξσπατθφ
Γηθαζηήξην. Ζ Διιάδα φκσο ηειηθά δηθαηψζεθε. Αθνινχζεζε ε Δλδηάκεζε
΢πκθσλία κεηαμχ ΢θνπίσλ θαη Διιάδαο κε ακνηβαίεο ππνρσξήζεηο. Σα ΢θφπηα
εμαθνινχζεζαλ φκσο λα δξνπλ κε θάζε ζεκηηφ θαη αζέκηην κέζν, κε απνηέιεζκα λα
έρνπλ αλαγλσξηζηεί ζήκεξα κε ην ςεπδεπίγξαθν φλνκα «Γεκνθξαηία ηεο
Μαθεδνλίαο» απφ εθαηφ θαη πιένλ θξάηε, κεηαμχ ησλ νπνίσλ είλαη θαη νη Ζ.Π.Α. Καη
νη λεφηεξεο (θαη πξνο ην παξφλ ρξνληθά ηειεπηαίεο) απεπζείαο δηαπξαγκαηεχζεηο
κεηαμχ Διιάδαο θαη ΢θνπίσλ, πνπ δηεμήρζεζαλ κε κεζνιαβεηή ηνλ Μάζηνπ Νίκηηο,
δελ αθήλνπλ πνιιά πεξηζψξηα αηζηνδνμίαο.
Ζ αδηαιιαμία ησλ ΢θνπηαλψλ ζην ζέκα ηνπο νλφκαηνο ηνπο θξάηνπο ηνπο έρεη σο
απψηεξν θίλεηξν ηελ πξνβνιή, καθξνπξφζεζκα, εδαθηθψλ δηεθδηθήζεσλ ζε βάξνο
ηεο Διιάδαο θαη άιισλ γεηηνληθψλ ρσξψλ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αικάδ, Αη ηζηνξηθαί πεξηπέηεηαη ηεο Μαθεδνλίαο απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ κέρξη

ζήκεξνλ, Αζήλαη 1949.
Ακάληνπ Κ., Ηζηνξηθαί ζρέζεηο Διιήλσλ ΢έξβσλ θαη Βνπιγάξσλ, Αζήλαη 1949.
Αλαζηαζάθνπ Α., Μαθεδνλία - Δζληθφ ζέκα, β΄ έθδ. Αζήλα.
Αλδξηψηε Ν., Ζ γιψζζα θαη ε ειιεληθφηεηα ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, Θεζζαινλίθε
1952.
Αλδξνλίθνπ Μ., Βεξγίλα - Οη βαζηιηθνί ηάθνη θαη άιιεο αξραηφηεηεο, Αζήλα 1991.
Βαθαινπνχινπ Α., Ηζηνξία ηνπ βνξείνπ Διιεληζκνχ - Μαθεδνλία, Θεζζαινλίθε
1992.
ηνπ ηδίνπ, ΢χγρξνλα Βαιθαληθά Δζλνινγηθά Πξνβιήκαηα, Θεζζαινλίθε 1992.
ηνπ ηδίνπ, Πεγέο ηεο ηζηνξίαο ηεο Μαθεδνλίαο 1354-1833, Θεζζαινλίθε 1989.
ηνπ ηδίνπ, Σν Μαθεδνληθφ δήηεκα - Γέλλεζε, Γηακφξθσζε, Δμέιημε, Λχζε,
Θεζζαινλίθε 1989.
ηνπ ηδίνπ, Ζ Μαθεδνλία ζηα πιαίζηα ηεο Βαιθαληθήο πνιηηηθήο, Θεζζαινλίθε 1986.
ηνπ ηδίνπ, Ηζηνξία ηεο Μαθεδνλίαο θαηά ηνπο κέζνπο ρξφλνπο (285-1354),
Θεζζαινλίθε 1980.
ηνπ ηδίνπ, Ο έλνπινο αγψλαο ζηε Μαθεδνλία (1904-1908).
Βαθαινπνχινπ Κ., Οη αιιφθσλνη Μαθεδφλεο ξαρνθνθαιηά ηεο άκπλαο, πεξηνδηθφ
«Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο 326, ζει. 25 επ.
Βαιελάθε / Νηαιή, Σν δήηεκα ησλ ΢θνπίσλ, Απφςεηο γηα αλαγλψξηζε θαη ε
Διιεληθή ζηάζε, Δπίζεκα θείκελα 1990-1996,Αζήλα 1996.
Βαζδξαβέιε Η., Οη Μαθεδφλεο εηο ηνπο ππέξ ηεο αλεμαξηεζίαο αγψλεο 1796-1832,
Θεζζαινλίθε 1950.
Βειφπνπινπ Κ., Μαθεδνλία θαη χβξεηο, Δθδφζεηο Κάδκνο, Θεζζαινλίθε.
Βιαζίδε Β. / Γνχλαξε Αλ. / Παλαγησηνπνχινπ Αλ., Δ.Μ.Δ.Ο. 1893-1940: ε άιιε
φςε ηνπ βνπιγαξηθνχ εζληθηζκνχ, Πεξηνδηθφ «Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993,
ηεχρνο 326, ζει. 21 επ.
Βιάρνπ Ν., Σν Μαθεδνληθφλ σο θάζηο ηνπ Αλαηνιηθνχ δεηήκαηνο, Αζήλαη 1935.
Γεδεψλ Μ., Έγγξαθα παηξηαξρηθά θαη ζπλνδηθά πεξί ηνπ Βνπιγαξηθνχ δεηήκαηνο
(1852-1873), Κσλ/πνιε 1908.
Γεληθφ Δπηηειείν ΢ηξαηνχ, Ο Μαθεδνληθφο αγψλαο θαη ηα εηο Θξάθελ γεγνλφηα,
Αζήλαη 1979.
Γ.Α.Γ., Ζ θαηά ηεο Μαθεδνλίαο επηβνπιή, Αζήλαη 1966.
Γθξηηδψλα Κ., Μαθεδνλία θαη ε ΢θνπηαλή απεηιή - Σν Μαθεδνληθφ δήηεκα απφ ην
Βίζκαξθ ζην Νίκηηο, Σξίθαια-Αζήλα 2006.
Γεσξγίνπ Β., Ζ Μαθεδνλία ζην κάηη ηνπ Γηνπγθνζιαβηθνχ θπθιψλα, Αζήλα 1997.
Γθηαζδαβίθε Α., ΢ειίδεο ηνπ Μαθεδνληθνχ Διιεληζκνχ ηζηνξηθή θαη ιανγξαθηθή
κειέηε, ηφκ. Β΄θαη Γ΄, Θεζζαινλίθε 1959.
Γαζθαιάθε Απ., Ο Διιεληζκφο ηεο αξραίαο Μαθεδνλίαο. Καηαγσγή θαη γιψζζα ησλ
Μαθεδφλσλ, Αζήλα 1960.
ηνπ ηδίνπ, Ο Μέγαο Αιέμαλδξνο θαη ν Διιεληζκφο, Αζήλαη 1963.
Γήκεηζα Μ., Ζ Μαθεδνλία ελ ιίζνηο θζεγγνκέλνηο θαη κλεκείνηο ζσδνκέλνηο, Αζήλα
1896.
ηνπ ηδίνπ, Αξραία γεσγξαθία ηεο Μαθεδνλίαο, Θεζζαινλίθε 1988.
Δθδνηηθή Αζελψλ, Μαθεδνλία 4000 ρξφληα ειιεληθήο ηζηνξίαο θαη πνιηηηζκνχ,
Αζήλα 1982.
Έιιελεο Παηέξεο ηεο Δθθιεζίαο (Δ.Π.Δ.), Μ. Βαζίιεηνο, ηφκνη 1-10, Η.
Υξπζφζηνκνο, ηφκνη 1-38, Θεζζαινλίθε 1972-1990.
Ηλζηηηνχην Σερλνινγηθήο Δθπαίδεπζεο, Μαθέδλνλ Διιεληθφ Έζλνο αξραίνλ
πξφθξαγκα Διιάδαο, 1992.
Καλαηζνχιε Γ., Ηζηνξία ηεο Μαθεδνλίαο κέρξη ηνπ Μεγάινπ Κσλζηαληίλνπ,
Θεζζαινλίθε 1964.
Καθηαληδή Γ., Ηζηνξία ηεο πφιεσο ΢εξξψλ θαη ηεο πεξηθεξείαο ηεο, ηφκνη Α΄, Β΄, Γ΄,
1967, 1972, 1996.
ηνπ ηδίνπ, ΢εξξατθή ρξνλνγξαθία ηνπ Παπαζπλαδηλνχ, έθδνζε Ηεξάο Μεηξνπφιεσο
΢εξξψλ θαη Νηγξίηεο 1989.
Κεξακνπνχινπ Αλη., Ζ ζεκεξηλή γεξκαληθή επηζηήκε πεξί ηεο θπιεηηθήο θαηαγσγήο
ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, Αζήλαη 1945.
ηνπ ηδίνπ, Πεξί ηεο θπιεηηθήο θαηαγσγήο ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, Αζήλαη 1945.
ηνπ ηδίνπ, Αλαζθαθαί θαη έξεπλαη ελ ηε Άλσ Μαθεδνλία, Αζήλαη 1933.
ηνπ ηδίνπ, Μαθεδνλία θαη Μαθεδφλεο, Αζήλαη 1930.
Κνπγέα ΢., Ζ ππφ ηνπο Μαθεδφλαο έλσζηο ησλ αξραίσλ Διιήλσλ θαη ν θαηαζηαηηθφο
απηήο ράξηεο, Θεζζαινλίθε 1952.
Κνπγηηέα Π., Πξαγκαηεία ηνπνγξαθηθή, ηζηνξηθή θαη εζλνινγηθή ηεο Άλσ Αιβαλίαο
ή Ηιιπξίαο θαη Ζπείξνπ, εθδ. Δζηία, Αζήλαη 1905.
Κνιηφπνπινπ Η., Οη ΢ιαβφθσλνη Έιιελεο ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο, Καηνρή 1941-
1944, Πεξηνδηθφ «Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο 326, ζει. 48 επ.
Κνληηάδνπ ηεξνκνλάρνπ, Λεχθσκα ηνπ ΢νπκπάζθηνη ρσξίνπ ηεο πεξηθεξείαο ΢εξξψλ
20-6-1925 (αλέθδνην).
Κνπξηίνπ Δξλέζηνπ, Διιεληθή Ηζηνξία, Μεηάθξαζε Λαδάξνπ ΢ππξίδσλνο, η. Γ΄.
Κπξηαθίδε ΢η., Αη πεξί ηνλ ΢ηξπκφλα θαη ηελ Θεζζαινλίθε ΢ιαβηθαί απνηθήζεηο
θαηά ηνλ κέζνλ αηψλα, Θεζζαινλίθε 1939.
Λανχξδα Β., Κχξηιινο θαη Μεζφδηνο - Οη ηεξαπφζηνινη ησλ ΢ιάβσλ, Θεζζαινλίθε
1966.
ηνπ ηδίνπ, Ο Μαθεδνληθφο αγψλαο εηο ηελ πεξηνρήλ ησλ ΢εξξψλ θαηά ην 1907 -
Δθζέζεηο ηνπ πξνμέλνπ ΢αθηνχξε, ζχγγξακκα-πεξηνδηθφ ΢εξξατθά Υξνληθά, ηφκ. Γ΄,
Αζήλα 1959.
Λπγγεξνχ ΢η., ΢θφπηα - Σν αγθάζη ηεο Βαιθαληθήο, Αζήλα 1992.
Μάξηε Ν., Ζ πιαζηνγξάθεζε ηεο ηζηνξίαο ηεο Μαθεδνλίαο, Αζήλαη 1983
Μέξηδηνπ Ν., Δκείο νη Μαθεδφλεο, Θεζζαινλίθε 1993.
Μπακπηληψηε Γ. (επ. έθδ.), Ζ γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο - Ζ αξραία Μαθεδνληθή θαη ε
ςεπδψλπκε γιψζζα ησλ ΢θνπίσλ, Αζήλαη 1993.
Μπέγθνπ Α., Σν γισζζηθφ ηδίσκα Νένπ ΢νπιίνπ ΢εξξψλ, ζχγγξακκα-πεξηνδηθφ
΢εξξατθά Υξνληθά, ηφκ. 11, Αζήλα 1993.
Μνπηζνππνχινπ Ν., Σν ζπαξαθηηθφ βάζνο θαη εχξνο ηεο Άκπλαο, πεξηνδηθφ
«Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο 326, ζει. 28-33.
Μπφλε Κ., Οη Έιιελεο ηεξαπφζηνινη ησλ ΢ιάβσλ ππφ ην λένλ θσο ηεο επηζηήκεο,
Αζήλαη 1967.
Μνπζείν Μαθεδνληθνχ Αγψλα, Ζ ηειεπηαία θάζε ηεο έλνπιεο αλακέηξεζεο ζηε
Μαθεδνλία, Θεζζαινλίθε 1998.
Παπαγεσξγίνπ Π., Αη ΢έξξαη θαη ηά πξνάζηεηα, ηα πεξί ηαο ΢έξξαο θαη ε κνλή
Ησάλλνπ ηνπ Πξνδξφκνπ (΢πκβνιή ηζηνξηθή θαη αξραηνινγηθή), Λεηςία 1894 -
Δπαλέθδνζε απφ ηε Γεκφζηα Κεληξηθή βηβιηνζήθε ΢εξξψλ, Θεζζαινλίθε 1988.
Παπαζεκειή ΢η., Έζηηλ νπλ Διιάο θαη ε Μαθεδνλία, Θεζζαινλίθε 1989.
ηνπ ηδίνπ, Σί δηέπξαμαλ ηα ΢θφπηα θαη ηί δελ πξάμακε εκείο, Πεξηνδηθφ «Μαθεδνληθή
δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο 326, ζει. 42-47.
Παπαθπξηάθνπ Κ., Νεφηεξε θαη ζχγρξνλε ηζηνξία ηεο Κνηλφηεηαο Αγίνπ Πλεχκαηνο
θαη ηεο νκσλχκνπ ηεξάο Μνλήο (ζηα πιαίζηα ηεο γεληθήο ηζηνξίαο ηεο Διιάδαο),
΢έξξεο 2003.
ηνπ ηδίνπ, Ζ θνηλφηεηα ηνπ Αγίνπ Πλεχκαηνο & Πξνζθνξά θαη ηζηνξηθή ηαπηφηεηα
ηεο Μαθεδνλίαο, Θεζζαινλίθε 1997.
Παπαζηαχξνπ Η., ΢πκβνιή ηεο Βνξείνπ Διιάδαο εηο ηνλ αξραίνλ Διιεληθφ πνιηηηζκφ,
Θεζζαινλίθε 1946.
Πέλλα Π., Ηζηνξία ησλ ΢εξξψλ απφ ηεο αιψζεσο απηψλ ππφ ησλ Σνχξθσλ κέρξη ηεο
απειεπζεξψζεσο ησλ ππφ ησλ Διιήλσλ 1383-1913.
Πέηξνπβηηο Ν., Ο Μαθεδνληθφο αγψλαο θαη ε ζπκβνιή ησλ ΢εξξψλ, ζχγγξακκα-
πεξηνδηθφ ΢εξξατθά Υξνληθά, ηφκνο Γ΄, Αζήλα 1959.
Πέηζα Φ., Ζ Μαθεδνλία σο Μεηξφπνιηο ηνπ Διιεληζκνχ, Λεπθσζία 1974.
΢αξάληε Θ., Ζ ζπλσκνζία θαηά ηεο Μαθεδνλίαο, Αζήλαη 1984.
΢εξξατθά Υξνληθά, ΢χγγξακκα-πεξηνδηθφ ηεο ηζηνξηθήο Λανγξαθηθήο Δηαηξείαο
΢εξξψλ θαη Μειελίθνπ, ηφκνη Α΄-ΗΔ΄ (1953-2004).
΢ηεθαλίδνπ Β., Δθθιεζηαζηηθή ηζηνξία, Αζήλαη 1948.
Σαξλαλίδε Η., ΢ηα βφξεηα ηεο Μαθεδνλίαο, Θεζζαινλίθε 1995.
Σδηλίθνπ –Καθνπιή Α., Μαθεδνληθφο αγψλαο, Θεζζαινλίθε 2004.
Σζηνχιθα Κ., ΢πλβνπιαί εηο ηελ δηγισζζία ησλ Μαθεδφλσλ εθ ζπγθξίζεσο ηεο
ζιαβνθαλνχο Μαθεδνληθήο γιψζζεο πξνο ηελ Διιεληθή, Αζήλα 1991.
Σζάκε Π., Μαθεδνληθφο αγψλ, Θεζζαινλίθε 1975.
Υαηδεδάθε Γ. Ν., Πεξί ηνχ Διιεληζκνχ ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, Αζήλαη 1896.
ηνπ ηδίνπ, Νέαη απνδείμεηο πεξί ηνπ Διιεληζκνχ ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, Αζήλαη
1899.
ηνπ ηδίνπ, Καη πάιηλ πεξί ηνπ Διιεληζκνχ ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, Αζήλαη 1911.
Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ, Ζ Μαθεδνλία απφ ηα Μπθελατθά ρξφληα σο ην Μέγα
Αιέμαλδξν, Θεζζαινλίθε 1988.
Υηψινπ Κ., Ζ ειιεληθφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο αλά ηνπο αηψλαο, Δθεκεξίδα Πξφνδνο
΢εξξψλ ηεο 22/10/2005.

΢ΤΝΣΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΢ΗΜΔΙΧΜΑ ΣΟΤ ΢ΤΓΓΡΑΦΔΑ

Ο Κπξηάθνο Παπαθπξηάθνπ γελλήζεθε ζην Άγην Πλεχκα ΢εξξψλ. Απνθνίηεζε απφ

ηελ Δθθιεζηαζηηθή ΢ρνιή ηεο Αγίαο Αλαζηαζίαο Υαιθηδηθήο θαη απφ ηε Θενινγηθή
΢ρνιή Υάιθεο Κσλζηαληηλνππφιεσο, ζηελ νπνία θαη ππέβαιε ελαίζηκν δηαηξηβή κε
ηίηιν «Σν Δθθιεζηαζηηθφ θήξπγκα θαηά ηνλ ηεξφ Υξπζφζηνκν». Τπεξέηεζε ζην
ζηξαηφ σο έθεδξνο αμησκαηηθφο ππξνβνιηθνχ θαη πξνζέθεξε πνιιέο ππεξεζίεο επί
δέθα ρξφληα σο γξακκαηέαο ηνπ ΢πλδέζκνπ Δθέδξσλ Αμησκαηηθψλ ηνπ λνκνχ
΢εξξψλ. Δπί ησλ εκεξψλ ηνπ αλεγέξζε ν αλδξηάληαο ηνπ Μαθεδνλνκάρνπ Καπεηάλ
Γνχθα ζηε πιαηεία ηνπ Η.Κ.Α. ΢εξξψλ θαη ζηήζεθε ην κλεκείν ησλ 310 θνλεπζέλησλ
αμησκαηηθψλ νπιηηψλ ζην 3ν ρηιηφκεηξν ηεο νδνχ ΢έξξεο-Βξνληνχ.
Δξγάζηεθε γηα ηξηαληαπέληε ρξφληα σο θαζεγεηήο θαη δηεπζπληήο ζε ζρνιεία ηεο
δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. ΢πλέβαιε ηδηαίηεξα ζηελ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηεο
πξψηεο Σερληθήο ΢ρνιήο Δξγνδεγψλ θαη Σερληθψλ Βνεζψλ ΢εξξψλ θαη ηνπ
Νπθηεξηλνχ Γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ ΢εξξψλ. ΢πληαμηνδνηήζεθε ην 1994.
Γηεηέιεζε έθηαθηνο επηκειεηήο αξραηνηήησλ Ν. ΢εξξψλ. Με ηηο καθξνρξφληεο
αληδηνηειείο ελέξγεηέο ηνπ βνήζεζε ζηε ζπιινγή ησλ αξραηνηήησλ ηνπ λνκνχ
΢εξξψλ, ζηελ νξγάλσζε ηνπ αξραηνινγηθνχ Μνπζείνπ θαη ζηελ ίδξπζε Δθνξείαο
Κιαζζηθψλ Αξραηνηήησλ ζηηο ΢έξξεο.
Πξαγκαηνπνίεζε πιήζνο νκηιηψλ θαη δηαιέμεσλ. ΢πλέγξαςε πνιιέο κειέηεο γηα
δεηήκαηα ζενινγηθά, θηινζνθηθά, ηζηνξηθά θαη αξραηνινγηθά. Γηα ηελ πνιχηηκε
κέρξη ζήκεξα πξνζθνξά ηνπ ην Τπνπξγείν Μαθεδνλίαο & Θξάθεο ηνπ απέλεηκε
δίπισκα ηηκήο κε ρξπζφ κεηάιιην.
Έξγα ηνπ ηδίνπ:
Σν Δθθιεζηαζηηθφ θήξπγκα θαηά ηνλ Ηεξφ Υξπζφζηνκν (ελαίζηκνο δηαηξηβή), Ηεξά
Θενινγηθή ΢ρνιή Υάιθεο 1959 (δεκνζηεχηεθε ην 2006).
Ηζηνξηθά γεγνλφηα ηεο πφιεσο ΢εξξψλ θαη ηεο πεξηνρήο ησλ εηψλ 1912-1913, ΢έξξεο
1973.
΢χληνκνο νδεγφο ηνπ αξραηνινγηθνχ κνπζείνπ ΢εξξψλ, ΢έξξεο 1978.
΢πλνπηηθή ηζηνξία ηνπ Ννκνχ ΢εξξψλ θαη ηεο Ηεξάο Μνλήο Σηκίνπ Πξνδξφκνπ,
΢έξξεο 1995.
Ζ Κνηλφηεηα ηνπ Αγίνπ Πλεχκαηνο ΢εξξψλ & Πξνζθνξά θαη ηζηνξηθή ηαπηφηεηα ηεο
Μαθεδνλίαο, Θεζζαινλίθε 1997.
Ηεξά κνλή Αγίαο Σξηάδαο Σνχκπαο, ΢έξξεο 2001.
Νεφηεξε θαη ζχγρξνλε ηζηνξία ηεο Κνηλφηεηαο Αγίνπ Πλεχκαηνο θαη ηεο νκσλχκνπ
ηεξάο Μνλήο (ζηα πιαίζηα ηεο γεληθήο ηζηνξίαο ηεο Διιάδαο), ΢έξξεο 2003.
Γελλάδηνο Β΄ ΢ρνιάξηνο θαη ε Έλσζε ησλ Δθθιεζηψλ, ΢έξξεο 2004.
Ηζηνξία ηνπ Ηεξνχ Νανχ ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο ηεο Κνηλφηεηαο Αγίνπ Πλεχκαηνο,
΢έξξεο 2005.
Νανί ηεο πφιεσο ΢εξξψλ θαηαζηξαθέληεο θαη κε επαλεγεξζέληεο, ΢έξξεο 2006.
΢ΗΜΔΙΧ΢ΔΙ΢

1 Βι. Αλδξηψηε, Σν Οκφζπνλδν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ
γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 209: «Οη αξραίνη Μαθεδφλεο ήηαλ, φπσο φινη νη
ζνβαξνί θαη αληηθεηκεληθνί ηζηνξηθνί δέρνληαη ζήκεξα, κία απφ ηηο αξραίεο ειιεληθέο
θπιέο, φπσο νη Ίσλεο, Αηνιείο θαη Γσξηείο, κε ηδηαίηεξε κάιηζηα δηαιεθηνινγηθή
ζπγγέλεηα πξνο ηηο δχν ηειεπηαίεο θπιέο. Απφ ηε Γπηηθή Μαθεδνλία, πνπ ήηαλ ε
αξρηθή ηνπο θνηηίδα, απιψζεθαλ ζηγά ζηγά πξνο ηηο αλαηνιηθέο θαη βφξεηεο πεξηνρέο,
αιινχ απσζψληαο θαη αιινχ αθνκνηψλνληαο ηηο γχξσ Θξαθντιιπξηθέο, σο πνπ
έδσζαλ ζην θξάηνο ηνπο ηελ έθηαζε πνπ δίλνπλ ζην γεσγξαθηθφ φξν ‘Μαθεδνλία’ νη
αξραίνη γεσγξάθνη».
2 Πνιπβίνπ ηζηνξία Θ΄ 35,2: «Tίλνο θαί πειίθεο δεη ηηκήο αμηνχζζαη Mαθεδφλαο, νη
ηφλ πιείσ ηνπ βίνπ ρξφλνλ νπ παχνληαη δηαγσληδφκελνη πξφο ηνχο βαξβάξνπο ππέξ
ηεο ησλ Eιιήλσλ αζθαιείαο; φηη γάξ εη πνη’ αλ ελ κεγάινηο ελ θηλδχλνηο ηά θαηά
ηνχο Έιιελαο, εη κε Mαθεδφλαο είρνκελ πξφθξαγκα θαί ηάο ησλ παξά ηνχηνηο
βαζηιέσλ θηινηηκίαο, ηίο νπ γηλψζθεη;»
3 Υαηδεδάθε, Πεξί ηνπ ειιεληζκνχ ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ.
έθδ.), Ζ γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 40.
4 Γαζθαιάθε, Ο Διιεληζκφο ηεο αξραίαο Μαθεδνλίαο, ζει. 83.
5 Πνιχβηνπ, Δ΄ 103-104 9.
6 Ηζνθξάηε, Φηιηππηθφο με΄,154, λβ΄ 127.
7 Ζξνδφηνπ ηζηνξία Α΄56, Ζ΄ 43.
8 Βι. δηεμνδηθφηεξα ΢ηεθαλίδνπ, Δθθιεζηαζηηθή ηζηνξία, ζει. 670-684.
9 Βι. αλαιπηηθά Γεδεψλ, Έγγξαθα παηξηαξρηθά θαη ζπλνδηθά πεξί ηνπ Βνπιγαξηθνχ
δεηήκαηνο (1852-1873), Κσλ/πνιε 1908.
10 Λανχξδα, Ο Μαθεδνληθφο αγψλ εηο ηελ πεξηνρήλ ησλ ΢εξξψλ θαηά ην 1907 -
Δθζεζεηο ηνπ πξνμέλνπ ΢αθηνχξε, ΢εξξατθά Υξνληθά, ηφκνο Γ,΄ ζειίδεο 16-112.
Πξβι θαη ππ’ αξ. 207/17-5-1908 θαη 209/16-5-1908 έγγξαθα ηνπ Τπνπξνμελείνπ
΢εξξψλ.
11 Αικάδ, Αη ηζηνξηθαί πεξηπέηεηαη ηεο Μαθεδνλίαο απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ κέρξη
ζήκεξα, ζει. 51-62.
12 Πέλλα, Ηζηνξία ησλ ΢εξξψλ (1383-1913), ζει. 179-181.
13 Delo, 1898, η. 17, ζει. 300 (φπσο παξαηίζεηαη ζε Γθξηηδψλα, Μαθεδνλία θαη ε
΢θνπηαλή απεηιή, ζει. 23).
14 Παπαθπξηάθνπ, Νεφηεξε θαη ζχγρξνλε ηζηνξία ηεο Κνηλφηεηαο Αγίνπ Πλεχκαηνο
θαη ηεο νκσλχκνπ ηεξάο Μνλήο, ζει. 95.
15 Μάξηε, Ζ πιαζηνγξάθεζε ηεο ηζηνξίαο ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 72.
16 Βι. αλαιπηηθφηεξα Βιαζίδε / Γνχλαξε / Παλαγησηνπνχινπ, Δ.Μ.Δ.Ο. 1893-1940:
ε άιιε φςε ηνπ βνπιγαξηθνχ εζληθηζκνχ, «Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο
326 ζει. 21-24.
17 Βι. ζρεηηθά Μνπηζνππνχινπ, Σν ζπαξαθηηθφ βάζνο θαη εχξνο ηεο Άκπλαο,
«Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο 326, ζει. 28-33.
18 Λανχξδα, Ο Μαθεδνληθφο αγψλαο εηο ηελ πεξηνρήλ ησλ ΢εξξψλ θαηά ην 1907 -
Δθζέζεηο ηνπ πξνμέλνπ ΢αθηνχξε, ΢εξξατθά ρξνληθά, ηφκ. Γ΄, ζει. 109.
19 Λανχξδα, φ.π., ζει. 72.
20 Πέηξνπβηηο, Ο Μαθεδνληθφο αγψλαο θαη ε ζπκβνιή ησλ ΢εξξψλ, ΢εξξατθά
Υξνληθά, ηφκ. Γ΄, ζει. 179.
21 Βι. Γθξηηδψλα, Μαθεδνλία θαη ΢θνπηαλή απεηιή, ζει. 29-38.
22 Γθξηηδψλα., φ.π., ζει. 164-170.
23 Γθξηηδψλα Κ., φπ., ζει. 131.
24 Πξβι. ελδεηθηηθά ηελ νξζή ηνπνζέηεζε ηνπ Μεηξνπνιίηε Θεζζαινλίθεο θ
Άλζηκνπ, πνπ ζε γξαπηή αλαθνίλσζή ηνπ ηνλίδεη, φηη «απηφ πνπ ήδε αλαγγέιιεηαη
πεξί ηεο νλνκαζίαο γεκίδεη κε πίθξα θαη απνγνήηεπζε ηνπο Έιιελεο πνιίηεο».
25 ΢χληαγκα ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Μαθεδνλίαο – Πξννίκην, ΢θφπηα, Ννέκβξηνο 1991
(φπσο παξαηίζεηαη ζε Γθξηηδψλα, Μαθεδνλία θαη ε ΢θνπηαλή απεηιή, ζει. 201-3).
26 ΢χκθσλα κε ηνλ βνπιεπηή Θεζζαινλίθεο ΢ηέιην Παπαζεκειή, ε ζχλζεηε
νλνκαζία «΢ιαβνκαθεδνλία» ελέρεη ζηνηρεία νξζφηεηαο, γηαηί ζα απνζαθήληδε θαη
ηελ εζληθή θαηαγσγή ησλ ΢θνπηαλψλ.
27 Δθεκεξίδα Borba ηεο 26-8-1946, θχξην άξζξν (φπσο παξαηίζεηαη ζε Γθξηηδψλα,
Μαθεδνλία θαη ε ΢θνπηαλή απεηιή, ζει. 156-159).
28 Vlahov Dimitar, Οκηιία ζηα ΢θφπηα ζηηο 1/10/1946 (φπσο παξαηίζεηαη ζε
Γθξηηδψλα, Μαθεδνλία θαη ε ΢θνπηαλή απεηιή, ζει. 159).
29 Βι. Νάιηζα, Σν Μαθεδνληθφλ δήηεκα, ζει. 527.
30 Μάξηε, Ζ πιαζηνγξάθεζε ηεο ηζηνξίαο ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 94.
31 Παπαζεκειή, Ση δηέπξαμαλ ηα ΢θφπηα θαη ηη δελ πξάμακε εκείο, Πεξηνδηθφ
«Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο 326, ζει. 42-47.
32 Απφζπαζκα απφ ην θαηαζηαηηθφ ηεο V.M.R.O. ηεο 10-6-1990 (φπσο παξαηίζεηαη
ζε Γθξηηδψλα, Μαθεδνλία θαη ε ΢θνπηαλή απεηιή, ζει. 191).
33 Βι. Αλαζηαζάθνπ, Μαθεδνλία- Δζληθφ Θέκα, β΄ έθδ., ζει. 38.
34 Βι. Βαιελάθε / Νηαιή,. Σν δήηεκα ησλ ΢θνπίσλ, Δπίζεκα θείκελα 1990-1996,
ζει. 177-8.
35 Πνιχβηνπ ηζηνξία, Ε΄9,1- 3.
36 ΢ηξάβσλνο Άπαληα, ηνκ. 7, Γεσγξαθηθψλ Z΄. 9, ζει. 161.
37 Αηζρχινπ Ηθέηηδεο, ζη. 250.
38 Υηψινπ, Ζ ειιεληθφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο αλά ηνπο αηψλαο, Δθεκεξίδα Πξφνδνο
΢εξξψλ ηεο 22/10/2005.
39 Θνπθπδίδε, Ηζηνξία Β΄ 80, 5, Γ΄ 94. Βι. θαη Xαηδεδάθε, Πεξί ηνπ ειιεληζκνχ ησλ
αξραίσλ Μαθεδφλσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει.
41-45.
40 Ηζνθξάηε, Παλεγπξηθφο, παξ. 50.
41Βι. Υαηδεδάθε, Καη πάιηλ πεξί ηνπ ειιεληζκνχ ησλ Μαθεδφλσλ, ζε:
Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 89-90, Κνπξηίνπ Δξλέζηνπ,
Διιεληθή Ηζηνξία, Μεηάθξαζε Λαδάξνπ ΢ππξίδσλνο, η. Γ΄, ζει. 397.
42 Βι. Xαηδεδάθε, Πεξί ηνπ ειιεληζκνχ ησλ αξραίσλ Μαθεδφλσλ, ζε: Μπακπηληψηε
(επ. έθδ.), Ζ γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 41.
43 Θνπθπδίδε, Ηζηνξία Γ΄, 124,1.
44 Αξξηαλνχ, Αιεμάλδξνπ Αλάβαζηο Α΄5, 7 Γ΄ 11,6. Ζξνδφηνπ Δ΄6. Πνιχβίνπ Δ΄7,6.
45 Ζξνδφηνπ Θ΄44-45.
46 Παπζαλίαο Ε΄25,6.
47 Ζξνδφηνπ Ηζηνξία Δ΄ 22 θαη Θ΄45.
48 Αλαζηαζάθνπ, Μαθεδνλία - Δζληθφ ζέκα, β΄ έθδ., ζει. 113-116.
49 Ηζνθξάηε, Παλαζελατθφο 24.
50 Ξελνθψληνο, Αγεζίιανο Ε΄ 4.
51 Πιάησλνο, Πνιηηεία Δ, 421.
52 Ζξνδφηνπ Ηζηνξία Ζ, 43.
53 Ηζνθξάηε, Φηιηππηθφο με΄154, λβ΄ 127.
54 Ηζνθξάηε, Φηιηππηθφο με 154.
55 Υαηδεδάθε, Καη πάιηλ πεξί ηνπ ειιεληζκνχ ησλ Μαθεδφλσλ, ζε: Μπακπηληψηε
(επ. έθδ.), Ζ γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 89-90.
56 Πνιπβίνπ ηζηνξία, Ζ 8.
57 Αλδξηψηε, Σν Οκφζπνλδν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ
γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 239-240.
58 «Αλεβφα Μαθεδνληζηί θαιψλ ηνπο ππαζπηζηάο (ηνχην δε ελ ζχκβνινλ ζνξχβνπ
κεγάινπ) θαη ηνλ ζαιπηγθηήλ εθέιεπζε». Πινπηάξρνπ, Βίνη παξάιιεινη, Βίνο
Αιεμάλδξνπ 51.
59 Πινπηάξρνπ, Βίνη παξάιιεινη, Βίνο Αιεμάλδξνπ 51,4, Βίνο Δπκέλνπο 14.
60 Γηνδψξνπ Ηζηνξία Ε΄ 17, ΢Σ΄ 95.
61 «΋πσο γξάκκαηα καλζάλεηλ ειιεληθά θαη καθεδνληθνίο φπινηο εληξέθεζζαη».
(Πινχηαξρνπ, Βίνη παξάιιεινη, Βίνο Αιεμάλδξνπ 47).
62 Βι. ιήκκα «Έζλνο» ζε Δγθπθινπαηδηθφ Λεμηθφ Διεπζεξνπδάθε, η. 5νο, ζει. 77
(«΢χλνινλ αλζξψπσλ ερφλησλ θνηλήλ ηελ θαηαγσγήλ, νκηινχλησλ ηελ απηήλ
γιψζζαλ, ππνζηάλησλ ηελ απηήλ εμέιημηλ ελ ησ πνιηηηθψ απηψλ βίσ θαη ησ
πνιηηηζκψ θαη ερφλησλ ζπλείδεζηλ ζηελνχ κεηαμχ ησλ ζπλδέζκνπ»).
63 Αλδξηψηε, Σν Οκφζπνλδν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ
γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 238-240.
64 Ζξφδνηνπ ηζηνξία Ζ΄ 43.
65 Ζξνδφηνπ ηζηνξία Δ΄ 22.
66 Ζξνδφηνπ ηζηνξία Ζ΄ 137-138.
67 Ζξνδφηνπ ηζηνξία Θ΄ 45, 2.
68 Ζξνδφηνπ ηζηνξία, Δ΄ 6.
69 Αξξηαλνχ, Αιεμάλδξνπ Αλάβαζηο A΄, 2.
70 Παπζαλία Φσθηθά Ζ 2 θαη 4.
71 Αξξηαλνχ, Αιεμάλδξνπ Αλάβαζηο A΄, 2.
72 Αξξηαλνχ, Αιεμάλδξνπ Αλάβαζηο Α΄, 5, 7
73 Aξξηαλνχ, Αιεμάλδξνπ Αλάβαζηο Α, 16, 7.
74 ΢ηξάβσλνο Γεσγξαθία απνζπάζκαηα Z΄, 9.
75 Ηζνθξάηνπο, Φηιηππηθφο, με΄ 154. λβ΄ 127.
76 Πνιπβίνπ ηζηνξία Δ΄ 7.
77 Πνιπβίνπ ηζηνξία, Θ΄ 35., 2 θαη 38.
78 Πνιπβίνπ ηζηνξία Θ΄ 37,7.
79 «Καίηνη γε πνιιψ ζεκλφηεξνλ ελ θαη δηθαηφηεξνλ θαη ηε πεξί ηεο Διιάδαο
ππφζεζεη ηα πεπεξαγκέλα Φηιίππσ ζπκπεξηιαβείλ ήπεξ ελ ηε Φηιίππνπ ηα ηεο
Διιάδαο» (Πνιπβίνπ ηζηνξία Ζ΄ 11 θαη 13, 4).
80 Πνιπβίνπ ηζηνξία Δ΄ 103-104.
81 Πινπηάξρνπ, Βίνη παξάιιεινη, Βίνο Φιακηλίλνπ IA΄ 38.
82 Παπζαλία, Διιάδαο Πεξηεγήζεηο, Φσθηθά 8.
83 Γηνδψξνπ ηζηνξία ΢Σ΄ 95.
84 Αηζρχινπ Ηθέηηδεο ζη. 250.
85 Οκήξνπ Ηιηάδα Π΄ ζη. 287-8.
86 Πινπηάξρνπ, Βίνη παξάιιεινη, Aηκίιηνο Παχινο 32 θαη 33.
87 «Σσλ γάξ Μαθεδφλσλ εηζί θαη Λπγθεζηαί θαί Διηκηψηαη θαη άιια έζλε επάλσζελ,
α μχκκαρα κε εζηί ηνπηνηο θαη ππήθνα, βαζηιείαο δε έρεηλ θαζ’ εαπηά» (Θνπθπδίδνπ
ηζηνξία Β΄, 99).
88 Αλδξηψηε, Σν Οκφζπνλδν θξάηνο ησλ ΢θνπίσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ
γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 240.
89 Θνπθπδίδνπ Ηζηνξία Β΄ 99, 2.
90 Μέγαο Βαζίιεηνο, Οκηιία πξνο ηνπο λένπο φπσο αλ εμ ειιεληθψλ νθεινίλην
ιφγσλ, ζε: Έιιελεο Παηέξεο ηεο Δθθιεζίαο (Δ.Π.Δ.), ηφκνο 7νο, ζει. 348.
91 Δπηζεκαίλεηαη φηη ζηελ αξραία Μαθεδνλία ππήξραλ ηξεηο πφιεηο κε ην φλνκα
Ζξάθιεηα: κία ζηε ζεκεξηλή επαξρία ΢ηληηθήο, κία ζηελ Πηεξία θαη κία δεμηά ηνπ
πνηακνχ Αμηνχ.
92 ΢αθειιαξίνπ, Ζ εζληθφηεηα ησλ Μαθεδφλσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ
γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 136-137 θαη 140.
93 Παπζαλίνπ, Διιάδαο Πεξηεγήζεηο, Φσθηθά 8, 2 θαη 4.
94 Ηεξφο Υξπζφζηνκνο, Β΄ νκηιία πξνο Θεζζαινληθείο, ζε: Έιιελεο Παηέξεο ηεο
Δθθιεζίαο (Δ.Π.Δ.), η. 22, ζει. 376, 3-19.
95 «Καί γάξ ηφ έζλνο ηνχην ηφ ησλ Μαθεδφλσλ πξφ ηεο ηνπ Υξηζηνπ παξνπζίαο
επίζεκνλ ελ, θαί παληαρνχ ήδεην Ρσκαίσλ κάιινλ. Καί Ρσκαίνη δηά ηνχην
ζαπκαζηνί, φηη ηνχηνπ είινλ. Α γάξ ν Μαθεδφλσλ βαζηιεχο εηξγάζαην, πάληα
ππεξέβαηλε ιφγνλ, απφ κηθξάο κέλ νξκεζείο πφιεσο, ηήλ δέ νηθνπκέλελ θαηαιαβψλ.
Γηά ηνχην θαί πηελήλ πάξδαιηλ απηφλ νξά ν πξνθήηεο, ηφ ηάρνο θαί ηφ ζθνδξφλ θαί
ηφ ππξψδεο θαί ηφ άθλσ πνχ δηαπηελαη ηήλ νηθνπκέλελ κεηά ηξνπαίσλ θαί λίθεο
δειψλ. Λέγνπζη δέ, φηη θαί θηινζφθνπ ηηλφο αθνχζαο ιέγνληνο, νηη άπεηξνη θφζκνη
εηζί, πηθξφλ εζηέλαμε, είγε απείξσλ φλησλ, κεδέ ελφο πνχ θεθξάηεθελ. Οχησο ελ
κεγαιφθξσλ θαί κεγαιφςπρνο, θαί παληαρνχ ήδεην. Σά γνχλ ηνπ βαζηιέσο θήκε
ζπλαλχεη θαί ε ηνπ έζλνπο δφμα. Αιέμαλδξνο γάξ Μαθεδψλ ειέγεην. Χζηε εηθφησο
θαί ηά εθεη γελφκελα παληαρνχ άδεζζαη. Σσλ επηζήκσλ νπδέλ δχλαηαη ιαζείλ. Οχρ
ήηηνλ νπλ ε ηά Ρσκαίσλ ηά Μαθεδφλσλ ελ. Σνχην δέ απφ ηεο ζθνδξφηεηνο απηψλ
γέγνλελ».
96 ΢αθειιαξίνπ, Ζ εζληθφηεηα ησλ Μαθεδφλσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ
γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 124.
97 Aξξηαλνχ Αλάβαζηο, E΄ 25, 3.
98 Aξξηαλνχ Αλάβαζηο, Z΄ 9, 2.
99 Βι. Αλαζηαζάθνπ, Μαθεδνλία – Δζληθφ Θέκα, β΄ εθδ., ζει. 75 (απφ ηελ « Ηζηνξία
ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ» ηνπ Κφηληνπ Ρνχθνπ).
100 Aξξηαλνχ Αλάβαζηο, Ε΄ 9-12.
101 Titus Livius XlV, 29,3, XXXI 29,15.
102 ΢αθειιαξίνπ, Ζ εζληθφηεηα ησλ Μαθεδφλσλ, ζε: Μπακπηληψηε (επ. έθδ.), Ζ
γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει.131-134.
103 Γαδή Α, Λεμηθφ ηεο Διιεληθήο γιψζζεο, ηνκ. Β΄, ζει. 201 θαη ηνκ. Γ΄ ζει 29.
104 Παπαθπξηάθνπ, Ζ θνηλφηεηα ηνπ Αγίνπ Πλεχκαηνο & Πξνζθνξά θαη ηζηνξηθή
ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 34 επ.
105 Μπέγθνπ, Σν γισζζηθφ ηδίσκα Νένπ ΢νπιίνπ ΢εξξψλ, ΢εξξατθά Υξνληθά, ηφκ.
11, ζει. 71-79.
106 Παπαγεσξγίνπ Π., Αη ΢έξξαη θαη ηά πξνάζηεηα, ηα πεξί ηαο ΢έξξαο θαη ε κνλή
Ησάλλνπ ηνπ Πξνδξφκνπ, ζει. 285.
107 Κνληηάδνπ, Ηεξνκφλαρνπ, Λεχθσκα ηνπ ΢νκπάζθηνη, ρσξηνχ ηεο πεξηθεξείαο
΢εξξψλ 20-6-1925 (αλέθδνην), Παπαγεσξγίνπ, φ.π., ζει. 284.
108 Παπαθπξηάθνπ, Ζ θνηλφηεηα ηνπ Αγίνπ Πλεχκαηνο ΢εξξψλ & Πξνζθνξά θαη
ηζηνξηθή ηαπηφηεηα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 35-36.
109 Γθηζδαβίθεο, ΢ειίδεο ηνπ Μαθεδνληθνχ Διιεληζκνχ, ηφκνη Β΄-Γ΄, ζει. 152-156.
110 Καθηαληδή, Ζ ΢εξξατθή ρξνλνγξαθία ηνπ Παπαζπλαδηλνχ, ζει. 32 θαη 21α.
111 Μπακπηληψηε, Φεπδψλπκε γιψζζα ςεπδεπηγξάθνπ θξάηνπο, ζε: Μπακπηληψηε
(επ. έθδ.), Ζ γιψζζα ηεο Μαθεδνλίαο, ζει. 259.
112 Βι. Βαθαινπνχινπ, Οη αιιφθσλνη Μαθεδφλεο ξαρνθνθαιηά ηεο άκπλαο,
πεξηνδηθφ «Μαθεδνληθή δσή», Ηνχιηνο 1993, ηεχρνο 326, ζει. 25-27.
113 Βι. Βειφπνπινπ, Μαθεδνλία θαη χβξεηο, ζει. 76-79.
τα, επειδή εμείς αφενός δεν γνωρίσαμε και δεν προβάλαμε αυτή την ιστορία όταν και
όπως θα έπρεπε και αφετέρου δεν αντιδράσαμε καίρια στις παραπάνω καλά