Το έργο αυτό ολοκληρώθηκε από το συγγραφέα το έτος 1974

και εκδίδεται µε την ευκαιρία της συµπλήρωσης

100 χρόνων από τη γέννησή του
µε την επιµέλεια του γιού του Θεόδ. Παναγόπουλου.

Εργα του ιδίου:

● “ΕΡΩΤΟ∆ΟΞΑΡΙΕΣ”
(Ποιήµατα-τραγούδια) Εκδ. ΠΕΛΑΡΓΟΣ, 1947

● “ΑΘΑΝΑΤΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ”
( Γνωµικά, αποφθέγµατα,παροιµίες του διάσηµου Πέρση ποιητή
Σααδή,διασκευασµένα σε στίχους απο πεζές µεταφράσεις)
Εκδ.ΠΕΛΑΡΓΟΣ, 1951

● “Η ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (Ο Τόπος και οι Άνθρωποι)”

(Αναφορά στη Σαλαµίνα της Αρχαίας Εποχής) Εκδ.ΚΑΣΣΗ, 1984
2010: Θεόδωρος Γ. Παναγόπουλος
Λ. Αµπελακίων 23, 18901 Σαλαµίνα
Τηλ.: 210 4673879
Fax: 210 4658409
E-mail: panagopoulos1951@gmail.com

Φιλµ - µοντάζ - χρώµα:

ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Εκτύπωση:
ΤΥΠΟΓΝΩΣΙΑ

Βιβλιοδεσία:
ΣΑΒΒΟΓΛΟΥ

Μακέτα εξωφύλλου:
ΤΥΠΟΓΝΩΣΙΑ
Που αλλού;..

Στη µνήµη του αδελφού µου Βασίλη.

Θ.Γ.Π.
 Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο λογοτέχνης και ιστοριοδίφης Γιώργος Θ.Παναγόπουλος

γεννήθηκε το 1910 στο χωριό ∆ροσάτο Καλαβρύτων. Στους αν-
θρώπους των γραµµάτων ειναι γνωστός µε το ψευδώνυµο “Γου-
µένης Καλαβρυτινός”.
Φοίτησε στο Σχολαρχείο Καλαβρύτων, στη Λογιστική Ακα-
δηµία Πατρών και στη συνέχεια εργάστηκε επί 30 έτη ως δια-
χειριστής κρατικής εταιρείας στή Λευκάδα και στη συνέχεια
στη Σαλαµίνα.
Από τα νεανικά του χρόνια ασχολήθηκε µε τη ποίηση και
συνεργάστηκε µε πολλές εφηµερίδες του κέντρου (“Ελευθερία”,
“Εµπρός”, “Εθνικός Κήρυξ”, “Εστία”, “Καθηµερινή”) και της
επαρχίας (“Νεολόγος” Πατρών, “Σηµερινή” Πατρών, “Χελµός” Καλαβρύτων, “Ανθρω-
πιστής” Λευκάδας, “Φωνή της Λευκάδας”, “Σαλαµίνα” κ.α.).
Από κάποια περίοδο της ζωής του (στίς αρχές της δεκαετίας του '60) η λύρα του ποι-
ητή έδωσε τη θέση της στη πέννα. Ετσι ο Γ. Θ. Παναγόπουλος ασχολήθηκε µε τή πεζο-
γραφία και τη συγγραφή ιστορικών µελετών. Εχουν εκδοθεί τρία βιβλία του,οµως το
υπόλοιπο ανέκδοτο έργο του, είτε πεζό είτε έµµετρο, είναι πραγµατικά τεράστιο. Και προς
τη πλευρά αυτή καταβάλλονται προσπάθειες για να δει -εστω και µέρος αυτού- το φως της
δηµοσιότητας.
Ο Γ. Παναγόπουλος πέθανε το 1976,σε ηλικία 66 ετών στη Σαλαµίνα.
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Αἰεν ἀριστεύειν και ύπέρειχον ἔµµεναι ἄλλων

Στην προτροπή του Πηλέα στο υιό του Αχιλλέα φανερώνεται το αγωνιστικό πνεύµα
των Ελλήνων. Ο Αχιλλέας, αποτελεί το ιδανικό πρότυπο του καλού και αγαθού οι Έλλη-
νες τελούν αθλητικούς αγώνες –ταφικούς αγώνες από τους οµηρικούς χρόνους. Ο Αθλη-
τισµός αναµφίβολα είναι ένα από τα µεγαλύτερα σύµβολα του Αρχαίου ελληνικού
πολιτισµού. Αποτελεί µια προσπάθεια οµοίωσης προς το θείο, το οποίο ενσαρκώνει όλα
τα ανθρωπινά χαρακτηριστικά στην ιδεατή τους µορφή. Είναι γεγονός ότι το αγωνιστικό
πνεύµα και ο αθλητισµός, παίρνουν για πρώτη φορά καίρια θέση στην κοινωνική ζωή.
Αναπόσπαστο κοµµάτι µιας ολοκληρωµένης παιδείας, που καλλιεργεί σώµα και πνεύµα,
µε στόχο τη δηµιουργία ανθρώπων Ελεύθερων , αγωνιστικών και υπεύθυνων πολιτών,
που θα αντέχουν στις αντιξοότητες της κοινωνίας.
Οι µεγαλύτεροι διανοητές του αρχαίου Ελληνικού πνεύµατος τονίζουν την αναγκαιό-
τητα µιας αθλητικής παιδείας, ο Πλάτων υποστηρίζει «Μετά δη µουσικήν γυµναστικῇ
θρεπτέοι οἱ νεανίαι», καθώς δεν θα µπορούσε να κατοικεί ένα υγιές και δυνατό πνεύµα
µέσα σ’ ένα άρρωστο και αδύναµο σώµα. Απαραίτητη λοιπόν ήταν η άσκηση και η γύ-
µναση του σώµατος, ώστε να επιτευχθεί ένας ιδανικός φορέας, για να φιλοξενήσει ένα
ανάλογα δυνατό πνεύµα. Ο Σωκράτης ζει και εµπνέεται στα γυµνάσια της Αθήνας, εκεί
όπου οι νέοι αθλούνται γυµνοί .Θαυµάζει τη σωµατική τους δύναµη και προχωρεί στην
άσκηση της ψυχής τους. Πλάι στους µουσικούς και δραµατικούς αγώνες πρώτοι οι Έλ-
ληνες διεξάγουν αθλητικούς, που έχουν ένα παράλληλο θρησκευτικό χαρακτήρα. Ίσθµια,
Νέµεα Πύθια µε αποκορύφωµα τους Ολυµπιακούς αγώνες, στους οποίους συναθροίζον-
ται από όλα τα µέρη του κόσµου και αγωνίζονται ως ίσοι ξεχνώντας έγνοιες και έριδες µε-
ταξύ τους µε στόχο να ξεπεράσουν τους συναγωνιστές τους και τον ίδιο τους τον εαυτό
φθάνοντας στην θεϊκή οµοίωση. Παράλληλα µέσα από αυτά τα αθλητικά δρώµενα δια-
µορφώνουν την «Εθνική» τους συνείδηση, συνειδητοποιώντας την κοινή τους καταγωγή.
Το παρόν βιβλίο πραγµατεύεται µια από τις γνωστές σήµερα παγκόσµια πτυχές του Αρ-
χαίου Ελληνικού Πολιτισµού . Το Αθλητικό και αγωνιστικό ιδεώδες έχει επιβιώσει έστω
και αισθητά διαφοροποιηµένο µέσω των σύγχρονων αθλητικών εκδηλώσεων και ειδικό-
τερα του θεσµού των ολυµπιακών αγώνων. Ο αναγνώστης καλείται µέσω της γνώσης του
παρελθόντος ,αφού γνωστοποιούνται οι σηµαντικότεροι αγώνες , αθλήµατα , αθλητές µε
βιογραφικά στοιχεία στους σηµαντικότερους, να γνωρίσει την πραγµατική σηµασία των
αγώνων και του αγωνιστικού πνεύµατος, που οι Έλληνες κληροδότησαν µαζί µε άλλες πο-
λιτιστικές αξίες, πολύτιµες για την ανθρωπότητα.

Γιώργος Βασ. Παναγόπουλος

Πτυχιούχος Τµήµατος Ιστορικού - Αρχαιολογικού
Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών
 11

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ......................................................................................................... 17
Αθλητής .................................................................................................................. 17
Παλαίστρες ............................................................................................................. 19
Παιδοτρίβες ............................................................................................................ 21
Αλτάρχης ................................................................................................................ 23
Ραβδούχοι ............................................................................................................... 23

2. ΟΙ ΣΠΟΥ∆ΑΙΟΤΕΡΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α ................................ 40

Ολυµπιακοί Αγώνες ................................................................................................ 40
Ολυµπία .................................................................................................................. 42
Πύθια ...................................................................................................................... 46
Ίσθµια ..................................................................................................................... 47
Νέµεα ...................................................................................................................... 49
Ελλανοδίκες ............................................................................................................ 51

3. ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ........................................................................................................ 52
∆ρόµος. ................................................................................................................... 52
∆όλυχος ................................................................................................................... 54
∆ίαυλος ................................................................................................................... 54
Οπλίτης ................................................................................................................... 54
∆ρόµος Σταδίου ...................................................................................................... 55
Πυγµαχία ................................................................................................................ 56
Πάλη ....................................................................................................................... 56
Ιπποδροµία ............................................................................................................. 58
Αρµατοδροµία ........................................................................................................ 60
Παγκράτιο ............................................................................................................... 62
Πένταθλο ................................................................................................................. 65
Άλµα........................................................................................................................ 66
Ακόντιο ................................................................................................................... 68
∆ίσκος ..................................................................................................................... 69
12

4. ΑΡΧΑΙΟΙ ΑΘΛΗΤΕΣ ........................................................................................ 71

Αγέλης ................................................................................................................... 71
Αγήσαρχος ............................................................................................................. 72
Αγησίδαµος ........................................................................................................... 72
Αγησίλας ................................................................................................................ 72
Αγήτορας ............................................................................................................... 72
Ακουσίλαος ........................................................................................................... 72
Αλεξίβιος ............................................................................................................... 72
Αλεξίνικος ............................................................................................................. 73
Αλκαίνετος ............................................................................................................ 73
Άλκετος ................................................................................................................. 73
Αλκίδας .................................................................................................................. 73
Αλκινίδης ............................................................................................................... 73
Αµέρτας ................................................................................................................. 73
Άνοχος .................................................................................................................... 73
Αρίσταχµος ............................................................................................................ 73
Αντίοχος ................................................................................................................. 73
Αριστέας ................................................................................................................ 73
Αριστείδης ............................................................................................................. 73
Αρραχίωνας ........................................................................................................... 74
Αρχέδαµος ..............................................................................................................74
Άρχιππος ................................................................................................................ 74
Άστυλος ................................................................................................................. 74
Αγίας ...................................................................................................................... 74
Αίσυπος ................................................................................................................. 75
Αρίσταιχµος ........................................................................................................... 75
Ανδροσθένης ......................................................................................................... 75
Αντήνορας ............................................................................................................. 75
Αντίοχος ................................................................................................................. 75
Αντίοχος ................................................................................................................. 75
Αριστοµένης .......................................................................................................... 75
Αρχίας .................................................................................................................... 75
Ασιατικός ............................................................................................................... 76
Αίνητος .................................................................................................................. 76
Αλκισθένης ............................................................................................................ 76
Αναυχίδας .............................................................................................................. 76
Αγασικλής .............................................................................................................. 76
 13

Αγησίας .................................................................................................................. 76
Αίγλης .................................................................................................................... 76
Αιγώνας ................................................................................................................. 77
Αισχίνης ................................................................................................................. 77
Αλκιµέδοντας ........................................................................................................ 77
Αθηναίος ................................................................................................................ 77
Αριστοµάχη ........................................................................................................... 77
Αργέας ................................................................................................................... 77
Άκανθος ................................................................................................................. 77
Αριστοκλείδης ....................................................................................................... 77
Αγήνωρας .............................................................................................................. 77
Βλεψιάδης ............................................................................................................. 77
Βούτης ................................................................................................................... 77
Γοργός ................................................................................................................... 78
Γόργιππος .............................................................................................................. 78
Γλαύκος ................................................................................................................. 78
Γόργος ....................................................................................................................78
∆άµαρχος ............................................................................................................... 78
∆αµάτριος .............................................................................................................. 78
∆αϊκλής .................................................................................................................. 78
∆ιαγόρας ................................................................................................................ 78
∆ίαλλος .................................................................................................................. 80
∆αµώνας ............................................................................................................... 80
∆εινοσθένης ........................................................................................................... 80
∆εινοµένης ............................................................................................................. 81
∆ωριέας .................................................................................................................. 81
∆ιώξιππος ............................................................................................................... 81
∆αµάγετος .............................................................................................................. 82
∆αµόξενος .............................................................................................................. 82
∆άµωνας ................................................................................................................ 82
∆ίκωνας .................................................................................................................. 82
∆αµάρετος .............................................................................................................. 82
Επέραστος .............................................................................................................. 82
Εργοτέλης .............................................................................................................. 82
Ευαλκίδας .............................................................................................................. 83
Ευθυκλής ............................................................................................................... 83
Εύθυµος ................................................................................................................. 83
14

Εύπωλος ................................................................................................................. 83
Ευρυβάτης .............................................................................................................. 84
Εξαίνετος ............................................................................................................... 84
Ευκλής ................................................................................................................... 84
Ευκλής ................................................................................................................... 84
Ερµόλυκος ............................................................................................................. 84
Επειός ..................................................................................................................... 84
Επειός ..................................................................................................................... 85
Εύριστος ................................................................................................................ 85
Εµπεδοκλής ............................................................................................................ 85
Ελλάνικος ............................................................................................................... 85
Ετοιµοκλής ............................................................................................................ 85
Ηλιόδωρος ............................................................................................................. 85
Θεαγένης ................................................................................................................ 86
Θευγένης ................................................................................................................ 86
Θέαντος .................................................................................................................. 87
Θεόποµπος ............................................................................................................. 87
Ίκκος ...................................................................................................................... 87
Ιππόµαχος .............................................................................................................. 87
Ιπποσθένης ............................................................................................................. 87
Κίµωνας ................................................................................................................. 87
Κλειτόµαχος ........................................................................................................... 88
Κλεοµήδης ............................................................................................................. 88
Κόροιβος ................................................................................................................. 89
Κίλυκας .................................................................................................................. 89
Κάρπος (ή Κάπρος) ............................................................................................... 89
Λάδας .................................................................................................................... 89
Λάδας .................................................................................................................... 89
Λασθένης ............................................................................................................... 89
Λεοντίσκος ............................................................................................................ 90
Λεωνίδας ............................................................................................................... 90
Λέων ...................................................................................................................... 90
Λύκινος .................................................................................................................. 90
Λύκινος .................................................................................................................. 90
Λύκινος .................................................................................................................. 91
Λύκινος .................................................................................................................. 91
Λύγδαµος ............................................................................................................... 91
Μίλωνας ................................................................................................................ 91
 15

Μελάνιππος ........................................................................................................... 92
Μελησίας ............................................................................................................... 92
Μελαγκόµας .......................................................................................................... 92
Μέλισσος ............................................................................................................... 92
Μαρκίας ................................................................................................................. 93
Ξενόδαµος ............................................................................................................. 93
Ξενοκλής ............................................................................................................... 93
Ξενοφώντας ........................................................................................................... 93
Ξενοφώντας ........................................................................................................... 93
Οιβώτας ................................................................................................................. 93
Όρσιππος ............................................................................................................... 93
Πολυδάµας ............................................................................................................ 93
Πρόµαχος ............................................................................................................... 94
Πεισίροδος ............................................................................................................. 94
Πρύτανης ............................................................................................................... 94
Πολυµνήστωρας .................................................................................................... 94
Περίανδρος ............................................................................................................ 95
Πυθαγόρας ............................................................................................................. 95
Πρωτοφάνης .......................................................................................................... 95
Στράτωνας ............................................................................................................. 95
Σάτυρος ................................................................................................................. 95
Τιµάνθης ................................................................................................................ 95
Τιµασίθεος ............................................................................................................. 96
Τιµόδηµος .............................................................................................................. 96
Φάϋλλος ................................................................................................................. 96
Φιλωνίδης .............................................................................................................. 96
Φανάς ..................................................................................................................... 96
Φιλακίδης .............................................................................................................. 96
Χίλωνας ................................................................................................................. 96
Χιόνης .................................................................................................................... 97
Χείλωνας ............................................................................................................... 97
Ψαύµης ................................................................................................................... 97

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΩΝ ......................................................... 99

 Αθλητισµός 17

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

∞£§∏∆∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ (Î·È ıËÏ˘Îfi ·ıÏ‹ÙÚÈ·) ϤÁÂÙ·È ÂΛÓÔ˜ Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È ÁÈ·
οÔÈÔ ÛÎÔfi, ÁÈ· οÔÈ· ÂÈÙ˘¯›·, ÁÈ· οÔÈÔ ‚Ú·‚›Ô. ™ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÔ¯‹ ·ıÏËÙ¤˜
ÔÓfiÌ·˙·Ó ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Û·Ó Ù· «@·ıÏ·» ÛÙÔ˘˜ Á˘ÌÓ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ηÈ
·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ͯÒÚÈ˙·Ó ÛÙȘ ÂÍ‹˜ ηÙËÁÔڛ˜: ·) Û «·~ȉ·˜
·Ì·~ȉ·˜», ‚) Û «·~ȉ·˜», Á) Û «[ÂÊ‹‚Ô˘˜», ‰) Û «[[·ÁÂÓ›Ԣ˜» Î·È Â) Û «{·Ó‰Ú·˜».
∞ıÏËÙÈÛÌfi˜ ‰Â ϤÁÂÙ·È Ë Â›‰ÔÛË Û ·ıÏËÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ, fiˆ˜ Ë ÊÚ¿ÛË «[Âȉ›‰ÂÙ·È
Â[Ș ÙfiÓ [·ıÏËÙÈÛÌfiÓ», Î·È Â›Ó·È Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ
ÚÔ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÛˆÌ·ÙÈÎÒÓ ·Û΋ÛˆÓ. ªÂ ÙË Ï¤ÍË «[·ıÏËÙÈÛÌfi˜» ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È ÁÂÓÈο fiÏ·
Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ÂȉÈο ‰Â Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÛÙ›‚Ô˘ ˆ˜ «ÎÏ·ÛÛÈÎfi˜ [·ıÏËÙÈÛÌfi˜» ÁÈ· ÙÔ
ͯÒÚÈÛÌ· ÙÔ˘ ÛÙ›‚Ô˘ ·fi ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ù˘ ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋˜. √È ÂΉËÏÒÛÂȘ
·˘Ù¤˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÙÚ·¯‡ÙÂÚ˜, ‚·Ú‡ÙÂÚ˜, fiˆ˜ Ë ¿ÏË, Ë ˘ÁÌ·¯›·, Ë ¿ÚÛË ‚·ÚÒÓ, Ë
ÔÚÂÈ‚·Û›·, Ù· ÔÌ·‰Èο ‹ Ù· ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·. √È ·Ú¯·›ÔÈ ÚfiÁÔÓÔ› Ì·˜
¤ÏÂÁ·Ó: «Í›ÓËÛÈ [·ÁˆÓÈÛÙ‹ÛÈ [ÂΤÏ¢ÔÓ ÙfiÓ [·ÁÒÓ· ÙÈı¤Ó·È» (∏Úfi‰ÔÙÔ˜ µã 160).
√ fiÚÔ˜ ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î¿ı ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ë ÔÔ›· ·ԂϤÂÈ ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË
ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÈηÓÔًوÓ, ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·
ÂȉfiÛÂˆÓ (ÚÂÎfiÚ), ÛÙË „˘¯·ÁˆÁ›· Î.Ï.. ªÂ ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ¤ÓÓÔÈ· Ô ·ıÏËÙÈÛÌfi˜
ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÂÎÙfi˜ ·fi Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÛÙ›‚Ô˘ Î·È fiÏ· Ùã ¿ÏÏ· ·ıÏ‹Ì·Ù·
(Ô‰fiÛÊ·ÈÚÔ, ηϷıfiÛÊ·ÈÚ·, ÂÙfiÛÊ·ÈÚ· Î.Ï..). ∆Ë ‚¿ÛË ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡ ·ÔÙÂÏ› Ë
°˘ÌÓ·ÛÙÈ΋. ¢ÂÓ ÌÔÚ› fï˜ Ó· ÓÔÌÈÛÙ› fiÙÈ Î¿ı ΛÓËÛË ·ÔÙÂÏ› Î·È Á‡ÌÓ·ÛË.
«°˘ÌÓ·ÛÙÈ΋» Â›Ó·È Ë ÂÈı·Ú¯Ë̤ÓË Î·È ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓË ÁÈ· οı ÂÚ›ÙˆÛË
ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ∏ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙˆÓ ÛˆÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÚÂÙÒÓ Î·È ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ì ÙË ÛˆÌ·ÙÈ΋
·ÁˆÁ‹ Î·È Ë ¿ÌÈÏÏ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ӛ΢, Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘
·ıÏËÙÈÛÌÔ‡. ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ˘‹ÚÍ ¿ÓÙ· Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÙÔÌÈ΋˜ ˘ÂÚÔ¯‹˜, Ë ¤ÌÓ¢ÛË
ı¿ÚÚÔ˘˜ Î·È ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ˘ Î·È ÁÂÓÈο Ë ·‡ÍËÛË ÙˆÓ ÛˆÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È „˘¯ÈÎÒÓ
‰˘Ó¿ÌˆÓ.
∏ ϤÍË ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ÙÔ «@·ıÏÔ˜» Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ·ÁÒÓ·˜ Î·È «@·ıÏÔÓ»
Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ‚Ú·‚›Ô. ™ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ë Ï¤ÍË ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜ «[·ıÏËÙÈ΋»
(Ù¤¯ÓË). ∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ È‰ÈÔÛ˘ÁÎÚ·Û›·, ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙÔ ‚·ıÌfi ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘
¿ÌÈÏÏ·˜, ÙËÓ ›ڷ Î·È ÙÔ ÚÔ˚fiÓ Ù˘ ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ‰È··È‰·ÁÒÁËÛ˘ οıÂ Ê˘Ï‹˜ Ô˘
¤˙ËÛ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ‹ÚÂ Î·È ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ÛËÌ·Û›·, ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ™ÙË
∫Ú‹ÙË, ÛÙȘ ª˘Î‹Ó˜, ÛÙË £ÂÛÛ·Ï›·, ∫˘ÎÏ¿‰Â˜, ∞¯·˝·, ∞ÙÙÈ΋, µÔȈٛ·, ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ,
§¤Û‚Ô, Χ›Ô, ™¿ÌÔ, ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, «ªÂÁ¿ÏË ∂ÏÏ¿‰·», ∞›Á˘ÙÔ Î.Ï.., Â› ÙÚÂȘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜
ÂÓÙ·ÎfiÛÈ· ÎÈ ·ÎfiÌË ¯ÚfiÓÈ·, Ô ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ÁÓÒÚÈÛ Ë̤Ú˜ ‰fiÍ·˜ Î·È ÌÂÁ·Ï›Ԣ.
«] √ [·ıÏËÙÈÛÌfi˜ - ÁÚ¿ÊÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜ - Â@ÈÓ·È {·ÛÎËÛȘ
ηıÔÚÈṲ̂ÓË, Ê˘ÛÈ΋, [ÂÓÙ·ÙÈ΋, {·ÛÎËÛȘ Ì‹ [·ԂϤÔ˘Û· (Û‹ÌÂÚ·, ‰˘ÛÙ˘¯~ˆ˜,
[·ԂϤÂÈ Î·Ù¿ \ÂÓ· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜...) Â[Ș ΤډԘ. ] √ [·ıÏÒÓ {Ë [·ıÏÔ‡ÌÂÓÔ˜ [ÂȉÈÒÎÂÈ Ù‹Ó
18 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

[ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ]˘Á›·˜, Â[˘ÂÍ›·˜ η› [ÈÛ¯‡Ô˜, [ÂÓ~ˆ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ [ÂÈı˘ÌÂ~È Ó¿ [Âȉ›ÍÂÈ Ù‹Ó
ÙÔÈ·‡ÙËÓ ]˘ÂÚÔ¯‹Ó ÙÔ˘, ÌÂÙ¤¯ˆÓ Â[Ș [·ÁÒÓ·˜ Ë
{ Â[Ș ÚÔÛ¿ıÂÈ·Ó ÙÈÓ¿. ∂[Ș Ù‹Ó Û‡Á¯ÚÔÓÔÓ
[ÂÔ¯‹ ‰ÈÔÚÁ·ÓÔ~˘ÓÙ·È Î·› [·Á~ˆÓ˜ ̤ ÛÎÔfiÓ ]·Ï~ˆ˜ η› ÌfiÓÔÓ Ù‹Ó [Â›‰ÂÈÍÈÓ, Ì‹ {¯ÔÓÙ˜
]ˆ˜ [·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÓ ÛÎÔfiÓ Ù‹Ó Ó›ÎËÓ».
√È ÚÒÙ˜ Ú›˙˜ ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡ Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙ˜. √È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ
Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÔÊ›ÏÔÓÙ·È Û ıÂ˚Τ˜ ÂÈÓÔ‹ÛÂȘ. ∏ ·Ó·‰›ÊËÛË Û ·Ú¯·›· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù·
Î·È ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó‡ÚÂÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô‰ËÁ› ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ Ô
·ıÏËÙÈÛÌfi˜ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÂÍÂÏ›¯ÙËΠ̠ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ÁÈ·
Ó· ¿ÚÂÈ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘ ÌÔÚÊ‹, Ë ÔÔ›· ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ·fi ÂΛÓË ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡
ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ·Ó·ÊÔÚÈο Ì Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù˘ Ù¤ÏÂÛ‹˜ ÙˆÓ.
∞ÏÏã ·Ó·ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ‚¿ıË ÙˆÓ ·ÈÒÓˆÓ ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ÚˆÙfiÁÔÓÔ
¿ÓıÚˆÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ Ì ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Óã ·ÓÙÈ·Ï‡ÛÂÈ ÚÔ˜ Ùã ¿ÁÚÈ· ıËÚ›· Î·È ÚÔ˜
ÙË Ê‡ÛË, ÂȉȉfiÙ·Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ¢ÛÙÚÔÊ›·˜ Î·È ‰‡Ó·Ì˘. ∏ Ê˘ÛÈÔÏÔÁ›· ηÈ
‚ÈÔÏÔÁ›· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó fiÙÈ «]Ë Î˘ÚȈٿÙË [ȉÈfiÙ˘ Ù~ˆÓ [ÔÚÁ·ÓÈÎ~ˆÓ {ÔÓÙˆÓ Â@ÈÓ·È ]Ë Î›ÓËÛȘ»,
ÁÈ·Ù› ·˘Ù‹ ·ÓÙÏ› ÂΉËÏÒÛÂȘ ‡·Ú͢, ˙ˆ‹˜ Î·È ˘Á›·˜. √È ·Ú¯·›ÔÈ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ηÈ
›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ «Î›ÓËÛȘ ˙ˆ‹ [ÂÛÙ›», ÌÂÚÈÌÓÒÓÙ·˜ fï˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ηÈ
ÙËÓ Â›‰ÔÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ۈ̷ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ. ∂›¯·Ó Û·Ó ÁÓÒÌÔÓ·-̤ÙÚÔ Î·È ÙÔ
«Ô[˘ ~·Û· ΛÓËÛȘ Á˘ÌÓ¿ÛÈÔÓ [ÂÛÙ›», ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ «·È‰ÔÙÚ~È‚·˜» Ó· ÂÎϤÁÔ˘Ó
Î·È Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ˘¤‚·Ï·Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ∞fi ÙËÓ
·Ó·ÁηÛÙÈ΋ ¿ıÏËÛË ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Ë ¿ÌÈÏÏ· Î·È Ë ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋ ȉ¤· ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡, ÌÂ
ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Î·È ÙË ÌÂıÔ‰È΋ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÚÔ˜ ·fiÎÙËÛË ‰‡Ó·Ì˘, ·ÓÙÔ¯‹˜
Î·È ÛˆÌ·ÙÈÎÔ‡ οÏÏÔ˘˜. °È· ÙËÓ ¿ÌÈÏÏ· Î·È ÙËÓ Â›‰ÔÛË Ù˘ ˘ÂÚÔ¯‹˜, «\ËÓ ]Ë ÓÂfiÙ˘
[ÂÓ ·ÓÙ› ÙÚfi?ˆ η› ¯ÚfiÓ?ˆ [ÂÈı˘ÌÂ~È» ηٷϋÁÂÈ Ë ÓÂfiÙËÙ· ÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋˜
Î·È ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡.
∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Ô ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÌÂÙ·ÙÔ›ÛÂȘ ÙÔ˘
ÛÒÌ·ÙÔ˜ (‰ÚfiÌÔ Î·È ¿ÏÌ·Ù·, ÙÚ¤ÍÈÌÔ Î·È ‹‰ËÌ·) Î·È ÙȘ ÚˆÙfiÁÔÓ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙˆÓ
Ì¤ÛˆÓ Ù˘ ¿Ì˘Ó·˜, fiˆ˜ ÙȘ Ú›„ÂȘ ÔÚÁ¿ÓˆÓ, ÙËÓ ¿ÏË, ÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·. ∞fi ÙÔÓ ŸÌËÚÔ
·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È «‰ÚfiÌÔÈ Â]˘ÚÂ~Ș», Ô ¶ÏÔ‡ÙˆÓ·˜ ‰Â ıˆÚ› ˆ˜ Á˘ÌÓ¿ÛÈ· «ÙÔ‡˜ ·Ú¿ ÙÔ‡˜
Ï·Ù¿ÓÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ [·Û΋ÛÂȘ Ù~ˆÓ Ó¤ˆÓ».
∏ ·Ú¿‰ÔÛË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ˆ˜ ʛϷıÏÔ˘˜. √ Ù·¯‡Ô‰·˜ ∂ÚÌ‹˜,
Ù·¯˘‰ÚfiÌÔ˜ ÙˆÓ ıÂÒÓ, ÓÈ΋ıËΠ·fi ÙÔÓ ∞fiÏψӷ Û ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ηٿ ÙË
Ì˘ıÔÏÔÁ›·, Ô ÔÔ›Ô˜ (∞fiÏψӷ˜) ·Ó·‰Â›¯ÙËΠÓÈÎËÙ‹˜ Î·È ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·, ¤¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜
·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘ ÙÔÓ ‹Úˆ· ∏Ú·ÎÏ‹. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ fï˜ Ó· ·Ú·ÏÂÈÊı› ˆ˜ ÔÏÏÔ› ‰¤¯ÔÓÙ·È
fiÙÈ ·fi ÙÔ «@·ıÏÔ˜» ¤ÏÎÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ Ù˘ Î·È Ë Ï¤ÍË «{·ıÏÈÔ˜», Ë ÔÔ›· ·Ú¯Èο
Û‹Ì·ÈÓ ·˘ÙfiÓ Ô˘ ˘Ô‚·ÏÏfiÙ·Ó Û ˘ÂÚ¿ÓıÚˆÔ˘˜ ۈ̷ÙÈÎÔ‡˜ ÎfiÔ˘˜ ηÈ
ÚÔÛ¿ıÂȘ. ⁄ÛÙÂÚ· ‰Â ÌÂÙ¤ÂÛ ÛÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ‰˘ÛÙ˘¯‹, ÙÔ˘ ηÎÔ‡ ÎÏ. øÛÙfiÛÔ
Ô ¢›ˆÓ·˜ Ô XÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ¿ıÏ· ÔÓÔÌ¿ÛıËÎ·Ó Ù· ηÙÔÚıÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ‹Úˆ·
∏Ú·ÎÏ‹, ÁÈ·Ù› Ô Ôχ ÎÔÈ·ÛÙÈÎfi˜ ‚›Ô˜ Â›Ó·È ¿ıÏÈÔ˜, ÁÈã ·˘Ùfi Î·È «[·ıÏÈÒÙ·ÙÔ˜
[·ÓıÚÒˆÓ ]·¿ÓÙˆÓ» ›¯Â ·ÔÎÏËı› Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ·fi ÙÔ˘˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ‡˜ ÙÔ˘. ◊Ù·Ó,
 Αθλητισµός 19
ÏÔÈfiÓ, Ë Ï¤ÍË ·ıÏËÙ‹˜ Ù·˘ÙfiÛËÌË Ì ÙË Ï¤ÍË · Á ˆ Ó È Û Ù ‹ ˜, Ë ‰Â · ı Ï Ë Ù È Î ‹ ÌÂ
ÙË Ï¤ÍË · Á ˆ Ó È Û Ù È Î ‹. ∂Âȉ‹ fï˜ Ì ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÔÈ Á˘ÌÓÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜
ÂÈÛΛ·Û·Ó fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÏÔÈÔ‡˜, ÁÈ· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi «·ıÏËÙ¤˜» ÂϤÁÔÓÙÔ ÌÔÓ¿¯· ÔÈ
·ıÏËÙ¤˜ Á˘ÌÓÈÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÔ¯‹ Î·È «·ıÏËÙÈ΋» Ë Ù¤¯ÓË Ë
«[·Û¯ÔÏÔ‡ÌÂÓË Î·› ‰È·ÌÂÏÂÙ~ˆÛ· Ù¿ ηٿ ÙÔ‡˜ ÙÔÈÔ‡ÙÔ˘˜ [·ÁÒÓ·˜ ÙÂÏÔ‡ÌÂÓ·
[·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·».
∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ÚÈÓ ‰ËÏ. ·fi ÙÔ 5Ô .X. ·ÈÒÓ· ‰Â Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ˘‹Ú¯Â
Ë ÈÔ ¿Óˆ ‰È·ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ « [·ÁˆÓÈ˙fiÌÂÓÔ˜» Î·È «[·ıÏËÙ‹˜», ÂÂȉ‹
Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÔÏÏÔ›, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ËıÈΤ˜ ·ÌÔÈ‚¤˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Î·È ˘ÏÈο
‚Ú·‚›·. Ÿ¯È ÌÔÓ¿¯· ‰ÂÓ ‹Û·Ó ·ıÏËÙ¤˜ ÛÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ·, ·ÏÏ¿ ‹Û·Ó ͯˆÚÈÛÙÔ›,
«[Âͤ¯ÔÓÙ˜» ¿Ó‰Ú˜ ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ‚›Ô˘. ŒÙÛÈ Ô º¿¸ÏÏÔ˜ Ô ∫ÚÔÙˆÓÈ¿Ù˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛÂ
ÙÚÂȘ ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ¶‡ıÈ·, ‹Ù·Ó ηٿ ÙË Ó·˘Ì·¯›· Ù˘ ™·Ï·Ì›Ó·˜ ȉÈÔÎÙ‹Ù˘ ÏÔ›Ô˘, ÌÂ
ÙÔ ÔÔ›Ô ÔϤÌËÛÂ Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÓfiÌ·˙ «∫ÚÔÙˆÓÈ‹Ùȉ·», Ô ¢ˆÚȤ·˜ Ô ƒfi‰ÈÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜
›¯Â ·Ó·‰Âȯı› Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜ ÓÈÎËÙ‹˜ Û ·ÁÒÓ˜ ‹Ù·Ó ‰È¿ÛËÌÔ˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ ÁÓˆÛÙfi˜
ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ·ÓÙÈÔÏ›ÙÂ˘Û‹ ÙÔ˘. ™ÈÁ¿-ÛÈÁ¿ fï˜, Ì ÙÔ ‰È¿‚· ÙÔ˘
¯ÚfiÓÔ˘, ÂÂȉ‹ ·˘ÙÔ› Ô˘ ÓÈÎÔ‡Û·Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ¤·ÈÚÓ·Ó ¿ÓÙ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÙÈ̤˜
Î·È ˘ÏÈΤ˜ ·ÌÔÈ‚¤˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· fi¯È ÌÔÓ¿¯· ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi
ͤÓ˜ ·ÎfiÌ· fiÏÂȘ, ¿Ú¯ÈÛ·Ó ÂΛÓÔÈ Ô˘ ÛÎfi¢·Ó Óã ·ÁˆÓÈÛÙÔ‡Ó Ó· ÚÔÔÓÔ‡ÓÙ·È
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο. ∞ԉ›¯ÙËΠ‰Â ÓˆÚ›˜ fiÙÈ Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÚÔfiÓËÛË, fiˆ˜ Î·È Ë Ù‹ÚËÛË
ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜ Î·È ‰›·ÈÙ·˜, ¤‰ÈÓ·Ó Ôχ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ ӛ΢.
¢ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ¤ÙÛÈ È‰È·›ÙÂÚË Ù¿ÍË ·ÓıÚÒˆÓ, ÌÔÓ·‰ÈÎfi ̤ÏËÌ· Î·È ÊÚÔÓÙ›‰· ÙˆÓ
ÔÔ›ˆÓ ‹Ù·Ó Ó· ÚÔÔÓÔ‡ÓÙ·È Î·Ï¿ ÁÈ· ÙË Ó›ÎË. √È Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ ·˘ÙÔ› ·ıÏËÙ¤˜ ›¯·Ó
·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ù¤ÙÔÈ· ˘ÂÚÔ¯‹ ·¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ ÂÚ·ÛÈÙ¯ÓÒÓ, ÒÛÙ ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ (ÔÈ
ÂÚ·ÛÈÙ¤¯Ó˜) ‰ÂÓ Â›¯·Ó ϤÔÓ Î·Ì›· ÂÏ›‰· Óã ·ÔÛ¿ÛÔ˘Ó ·ã ·˘ÙÔ‡˜ ÙË Ó›ÎË. ∫·Ùã
·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÚÈÔÚ›ÛıËÎ·Ó ÙÂÏÈο ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ÌÔÓ¿¯· Ûã ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο, ‰ËÏ. ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ ·ÁˆÓÈ˙Ô̤ӈÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÔÓÔÌ¿ÛıËηÓ
«[·ıÏËÙ¤˜». ∞ÎfiÌË ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÔÓÔÌ¿ÛıËÎ·Ó «·ıÏËÙ¤˜» ·˘ÙÔ› Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙ·
¤ÓÙ ·˘Ù¿ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·: ÙÔ ‰ÚfiÌÔ, ÙËÓ ¿ÏË, ÙËÓ ˘ÁÌ‹, ÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ Î·È ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ.
∞fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 8Ô˘ .X. ·ÈÒÓ· ÔÈ ·ıÏËÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ‰ËÌfiÛȘ
‹ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜, Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó Î·Ù¿ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙÔ Ì¤ÛÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜
Î·È Û‡Ó‰ÂÛ˘ fiÏˆÓ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ÔÔ˘‰‹ÔÙ ÎÈ ·Ó ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó, «[ÂÊ[ \ÔÛÔÓ Ô#˘ÙÔÈ,
ÙÂÚfiÌÂÓÔÈ ‰È¿ ÙÔ~˘ [·ıÏËÙÈÎÔ~˘ ı¿̷ÙÔ˜ [·Ó‡ÚÈÛÎÔÓ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ÎÔÈÓ¿ η› ]ÂÓÈ·~È· ̤۷
„˘¯·ÁˆÁ›·˜, ‰È¿ Ù~˘ [ÔÚ¯ËÛÙÚÈÎ~˘, Ù~˘ ÌÔ˘ÛÈÎ~˘, Ù~˘ ÁÏÒÛÛ˘, Ù~˘ ηٷÁˆÁ~˘ η› Ù~˘
ıÚËÛΛ·˜».
ŸÏ˜ ÔÈ fiÏÂȘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ›¯·Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ì›· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ «·Ï·~ÈÛÙÚ˜», Ù·
‰Â Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈ·, Ù· ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Û ÚÔÓÔÌȷΤ˜ ı¤ÛÂȘ, ¤ÁÈÓ·Ó ÔÈ ¯ÒÚÔÈ Ô˘
¯·Ï΢fiÓÙÔ˘Û·Ó ÛÒÌ·Ù· Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ȉȷ›ÙÂÚ˘ ¤Í·ÚÛ˘ («Î·Ïfi˜ Î[ [·Á·ıfi˜»).
™ÙË ™¿ÚÙË Ë ‰ËÌfiÛÈ· ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ «·›‰ˆÓ» ¿Ú¯È˙ ·fi ÙÔÓ 7Ô ¯ÚfiÓÔ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ηÈ
Ì ÙÔ ¯ÔÚfi. ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÔÈ ÛˆÌ·ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Á›ÓÔÓÙ·Ó
20 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

Ù·¯‡ÙÂÚ˜. °ÓˆÛÙ‹ Â›Ó·È Ë «‰È·Ì·ÛÙ›ÁˆÛȘ» (ÛÎÏËÚ‹ Ì·ÛÙ›ÁˆÛË ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ «Ì¤¯ÚÈ

ı·Ó¿ÙÔ˘ ÔÏÏ¿ÎȘ») ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ‚ˆÌfi Ù˘ ∞ÚÙ¤Ìȉ·˜ ηٿ ÙËÓ Ë̤ڷ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ Ù˘
ı¿˜. √È Ó¤ÔÈ Ì·ÛÙÈÁÒÓÔÓÙ·Ó ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ Ë̤ڷ. ∆Ô Ì·ÚÙ‡ÚÈÔ ·˘Ùfi ÙÔ ˘¤ÌÂÓ·Ó
·ÁfiÁÁ˘ÛÙ· Î·È Î·ÚÙÂÚÈο Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Û˘Ó·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÔÈÔ˜ ıã ·ÓÙ¤ÍÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ.
¶ÔÏÏÔ› ·fi ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ¤ı·ÈÓ·Ó ·fi ÙȘ ‚·ÚȤ˜ ÏËÁ¤˜ Ô˘ ¿ÓÔÈÁ·Ó ÛÙÔ ÎÔÚÌ› ÙÔ˘˜, ÔÈ
ÓÈÎËÙ¤˜, fï˜ ¤·ÈÚÓ·Ó ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ «‚ˆÌÔÓ›ÎË» Î·È ÙÔÓ ÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÈÛfi‚È·. ™ÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ì·ÛÙ›ÁˆÛ˘ ·Ú¢ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î·È Ë È¤ÚÂÈ· Ù˘ ı¿˜, ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛÙÔ ‰ÂÍ›
Ù˘ ¯¤ÚÈ ¤Ó· Ífi·ÓÔ Ù˘ ∞ÚÙ¤Ìȉ·˜. ∞˘Ùfi ÁÈÓfiÙ·Ó ‚·Ú‡ÙÂÚÔ, fiÙ·Ó ÔÈ Ì·ÛÙÈÁˆÙ¤˜
¯Ù˘Ô‡Û·Ó ÂÏ·ÊÚÈ¿ ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ
ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘˜, ÚÔ˜ ‰ÔÎÈÌ·Û›· Ù˘ ÛÎÏËÚ·ÁˆÁ›·˜ Î·È ·ÓÙÔ¯‹˜ ÙˆÓ. «¶·È‰Â›·Ó, ÁÚ¿ÊÂÈ
οÔÈÔ˜, ]ÔÌÔÈ¿˙Ô˘Û·Ó Úfi˜ Ù‹Ó ™·ÚÙÈ·ÙÈÎ‹Ó [‰›‰·ÛÎÔÓ Î·› Ô]È [ ∞ıËÓ·~ÈÔÈ Â[Ș ÙÔ‡˜
·~ȉ·˜ η› Â[Ș ÙÔ‡˜ [ÂÊ‹‚Ô˘˜ ÙˆÓ». ] √ ¶Ï¿ÙˆÓ @ËÙÔ {ÂÓıÂÚÌÔ˜ ]˘ÔÛÙËÚÈÎÙ‹˜ Ù~˘ ·[ Û΋Ûˆ˜
Ù~ˆÓ Ó¤ˆÓ, [·ÏÏ[ [ËÓ·ÓÙÈÔ~˘ÙÔ Úfi˜ Ù¿˜ ]˘ÂÚ‚ÔÏ¿˜, @ËÙÔ ‰¤ ÁÂÓÈÎ~ˆ˜ ]˘¤Ú Ù~˘ ÍÈÊ·ÛΛ·˜ η›
Ù~ˆÓ ÔÏ˘Û˘Óı¤ÙˆÓ [·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ (¤ÓÙ·ıÏÔÓ).] √ [ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ [·ÂοÏÂÈ ]·ÚÌÔÓ›· Ù‹Ó
]˘Á›·, Û˘ÓÈÛÙ~· ‰¤ Ù‹Ó [··ÁfiÚ¢ÛË Ù~˘ [·Û΋Ûˆ˜ Ù~ˆÓ ·›‰ˆÓ, ]ˆ˜ [ÂÌÔ‰›˙Ô˘Û· Ù‹Ó
[·Ó¿Ù˘Í‹ ÙˆÓ, Â[Ș ÙÔ‡˜ [ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ó¿ Û˘Ó·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È [ÂÓ Ì¤ÙÚˆ, ηıã \ÔÛÔÓ Ô]È
]˘ÂÚ‚¿ÏÏÔÓÙ˜ «‰¤Ó [ÂÁ›ÓÔÓÙÔ [·Á·ıÔ›, Ô[˘‰¤ Â{˘ÙÂÎÓÔÈ». ] √ ] πÔÎÚ¿Ù˘ (460 - 370 .X.)
Û˘Ó¤ÛÙËÛÂ Ù‹Ó ÌfiÚʈÛÈÓ Ù~ˆÓ Á˘ÌÓ·Û›ˆÓ ‰È¿ Ù~˘ [È·ÙÚÈÎ~˘ [ÂÈÛÙ‹Ì˘. ] √ °·ÏËÓfi˜
[ËÚ‡ÓËÛÂÓ [ÂÓÙ·ÙÈÎ~ˆ˜ Ù‹Ó ÛËÌ·Û›·Ó Ù~ˆÓ [·Û΋ÛˆÓ, ‰È‹ÚÂÛ ‰¤ Ù·~˘Ù·˜ Â[Ș [ÂÓÂÚÁËÙÈο˜,
·ıËÙÈο˜ η› ÌÂÈÎÙ¿˜, ÚÔÛı¤Û·˜ η› Ù¿˜ [·ÔıÂÚ·¢ÙÈο˜ Úfi˜ [·ÔηٿÛÙ·ÛÈÓ Ù~˘
Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈÎ~˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù~ˆÓ [ÔÚÁ¿ÓˆÓ, ]˘Ô‚ÔËıÔ‡ÌÂÓ˘ η› ‰È¿ Ù~˘ ̷Ͽ͈˜.
∏ Ù¿¯ÈÛÙË Î·È ÌÂÁ¿ÏË ·fi‰ÔÛË Ù˘ ·ıÏËÙÈ΋˜ ȉ¤·˜ Ûã ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ›¯Â
Û·Ó Ê˘ÛÈÎfi Â·ÎfiÏÔ˘ıÔ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ȉȷ›ÙÂÚÔ˘ «[·ıÏËÙÈÎÔ~˘ [ÂÈÙˉ‡̷ÙÔ˜», ‹ÙÔÈ
ȉȷ›ÙÂÚ˘ Ù¿Í˘ ·ıÏËÙÒÓ, ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ ·ıÏËÙÒÓ fiˆ˜ ›·ÌÂ Î·È ·Ú·¿Óˆ
(«[ÂÍã [Â·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜ [·ıÏËÙ~ˆÓ»), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ηÌÌ›· ¿ÏÏË ··Û¯fiÏËÛË, ·Ú¿
ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Î·È ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ÙˆÓ ÚÒÌ˘ Î·È ·ıÏËÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ¿˜
ÙˆÓ. °ÂÓÈο ÔÈ «·Ï·~ÈÛÙÚ˜», ȉȈÙÈΤ˜ ‹ ‰ËÌfiÛȘ, ‹Û·Ó ÎÙ›ÚÈ· Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó Ë
¿ÛÎËÛË ÛÙË ¿ÏË Î·È ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·, Ù· ‰Â «Á˘ÌÓ¿ÛÈ·» ‹Û·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÎÙ›ÚÈ·,
fiÔ˘ ÔÈ Ó¤ÔÈ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Âȉ›‰ÔÓÙ·È Û fiÏ· Ù· Á˘ÌÓ¿ÛÌ·Ù·. ™Ù· «Á˘ÌÓ¿ÛÈ·»
˘‹Ú¯·Ó: «∂Ê˂›Ի, «·Ô‰˘Ù‹ÚÈÔ», «ÛÊ·ÈÚÈÛÙ‹ÚÈÔ», «ÛÙ›‚Ô˜», «ÂÏ·ÈÔı¤ÛÈÔ»,
«·ÈÏÂÈÙ‹ÚÈÔ», «ÎÔÓÈÛÙ‹ÚÈÔ», «‚·Ï·Ó›Ի, «Âͤ‰Ú˜», «ÂÚ›ÛÙ˘ÏÔ», «·Ú·‰ÚÔÌ›‰Â˜»,
«ÛÔÏÂÁÁ›‰·», «ÏÔ˘ÙÚÒÓ·˜ ·Ó‰ÚÒÓ», «ÏÔ˘ÙÚÒÓ·˜ Á˘Ó·ÈÎÒÓ» ÎÏ. ™ÙËÓ √Ï˘Ì›· ηÈ
ÙËÓ ∂›‰·˘ÚÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ‡·ÚÍË Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ «Á˘ÌÓ·Û›Ô˘», ÌÈÎÚÔ‡ ·ÓÙ› ÁÈ·
«·Ï·›ÛÙÚ·». ∂Ú›È· «Á˘ÌÓ·Û›ˆÓ» ۯ‰fiÓ ÔÌÔÈfiÌÔÚÊˆÓ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ŒÊÂÛÔ,
πÂÚÔ‡ÔÏË, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· Ù˘ ∆Úˆ¿‰·˜, ηıÒ˜ Î·È Û Ï›ÛÙ˜ ·ÎfiÌË ¿ÏϘ ∂ÏÏËÓÈΤ˜
Î·È πÙ·ÏÈΤ˜ fiÏÂȘ, fiÔ˘ fiˆ˜ ͤÚÔ˘Ì ÌÂÙ·Ê˘Ù‡ÙËÎÂ Ô ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ·fi ÙËÓ Î˘Ú›ˆ˜
∂ÏÏ¿‰· ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜. ∆Ë ‰È‡ı˘ÓÛË ÙˆÓ «Á˘ÌÓ·Û›ˆÓ» ›¯Â Ô «Á˘ÌÓ·Û›·Ú¯Ô˜», ÙËÓ
‰Â ÂÔÙ›· Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÂÎÁ‡ÌÓ·Û˘ ÔÈ «·È‰ÔÙÚ›‚˜» Î·È Ù˘ ıˆÚËÙÈ΋˜ ÔÈ
«Á˘ÌÓ·ÛÙ¤˜». ∞fi ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ «Á˘ÌÓ·ÛÙ¤˜» ıÂÚ·‡ÔÓÙ·Ó Î·È Ùã ·Ù˘¯‹Ì·Ù· Ô˘
 Αθλητισµός 21
Û˘Ó¤‚·ÈÓ·Ó Î·Ù¿ ÙȘ ·Û΋ÛÂȘ. √È ·ÛÎÔ‡ÌÂÓÔÈ ÛÙ· «Á˘ÌÓ¿ÛÈ·» fiÊÂÈÏ·Ó Ó·
Âȉ›¯ÓÔ˘Ó, ·Ú¿ÏÏËÏ· ÚÔ˜ ÙȘ ۈ̷ÙÈΤ˜ Î·È ·ıÏËÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜, ÙȘ
„˘¯ÈΤ˜ ·ÚÂÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ Â˘Á¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜, ÒÛÙ ӷ Û¤‚ÔÓÙ·È Î·È ÙÔÓ Â·˘ÙfiÓ ÙÔ˘˜ ηÈ
ÙÔÓ ÏËÛ›ÔÓ ÙÔ˘˜. ¢ËÏ·‰‹ Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÙÔ «Î·Ïfi˜ Î[ [·Á·ıfi˜». ∏ ¿ÛÎËÛË ÛÙȘ ·Ú¯¤˜
‹Ù·Ó ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋ Û fiÏ· Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·: ‰ÚfiÌÔ˘, ¿Ï˘, ˘ÁÌ·¯›·˜, ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ ηÈ
¤ÓÙ·ıÏÔ˘. ∫·ÙfiÈÓ ÔÈ ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ¤Î·Ó·Ó Âȉ›Î¢ÛË Û ¤Ó· ·ã ·˘Ù¿ ‹ Î·È ÛÂ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·. ∆· ·È‰Èο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· («·ıÏÔ·È‰È¤˜») ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘
„˘¯·ÁˆÁ›·˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ, ·ԉȉfiÙ·Ó ‰Â Ûã ·˘Ù¿ Ôχ ÌÂÁ¿ÏË ÌÔÚʈÙÈ΋ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈ΋
ÛËÌ·Û›·. ∞ӷʤÚÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ˆ˜ ·È‰Èο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Ë «ÛÊ·›ÚËÛȘ», Ë
«‰ÈÂÏ΢ÓÛÙ›‰·», Ë «Ú¤ÌÈÍ», Ô «¤ÓÙ·ıÏÔ˜», Ë «Ï·Ì·‰ËÊÔÚ›·», Ë «Ûη¤Ú‰·», Ë
«{·¯ÚËÛȘ» ÎÏ.
√ ŸÌËÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ ÊÔÚÔ‡Û·Ó ˙ÒÓË Á‡Úˆ ·fi ÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘˜. ∆Ô‡ÙÔ
ÂÈÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ Î·È ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ‰ÂÓ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠfï˜ ÁÈ· Ôχ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·.
∫·Ù¿ ÙËÓ Â›ÛÔ‰fi ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·Ï·›ÛÙÚ· ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ Á‰˘ÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ÛÙÔ «[·Ô‰˘Ù‹ÚÈÔ»,
¯ÚÈ˙fiÓÙÔ˘Û·Ó Ì Ͽ‰È ·fi ÙÔÓ «{·ÏÂÈÙÔ» ‹ ·fi ÙÔ ÌÈÎÚfi ‰Ô‡ÏÔ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ Û˘Ófi‰Â˘Â
Î·È «[·Â¿ÛÛÔÓÙÔ ‰È¿ ÎfiÓˆ˜». √È ·ıÏËÙ¤˜ fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5', 7, 3) ‰ÂÓ
¤ÙÚˆÁ·Ó ÎÚ¤·˜, ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó Óˆfi-ÊÚ¤ÛÎÔ Ù˘Ú› ‹ ÍËÚÔ‡˜ ηÚÔ‡˜ Î·È ÛÙ¿ÚÈ. √
¶Ï¿ÙˆÓ·˜ fï˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ¤ÙÚˆÁ·Ó ‚Ô‰ÈÓfi ÎÚ¤·˜, ÔÈ ‰Â ·Ï·ÈÛÙ¤˜ ÙÚÂÊfiÓÙÔ˘Û·Ó
Ì ¯ÔÈÚÈÓfi ÎÚ¤·˜. ŸÏÔÈ ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ Á‡ÌÓ·Û‹˜ ÙÔ˘˜ ˘Ô‚¿ÏÔÓÙÔ ÛÂ
˘ÂÚÙÚÔÊ›·, Ë ÔÔ›· ˆÓÔÌ¿˙ÂÙÔ «[·Ó·ÁÎÔÊ·Á›·» ‹ «[·Ó·ÁÎÔÙÚÔÊ›·» fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô
∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ («¶ÔÏÈÙ. ∞ıËÓ.» ∏ã4). √È ·ıÏËÙ¤˜ ‹Û·Ó ÂÁÎÚ·Ù›˜ ÛÙË Û·ÚÎÈ΋ ˉÔÓ‹ ηÈ
ÂÚÓÔ‡Û·Ó ÁÂÓÈο ˙ˆ‹ ·ÛÎËÙÈ΋, Ë ÔÔ›· ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô (724∂!)
«·ıÏËÙÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›·». ¶ÔÏÏÔ› ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ì›‚ÔÓÙÔ ÏÔ˘ÛÈÔ¿ÚÔ¯· ηÈ
·ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó ·ÚÔ¯¤˜, Î·È Ì ÂÓÙ·ÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË ÁÈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ·Û˘Ó·ÁÒÓÈÛÙÔÈ. √È
˘fiÏÔÈÔÈ ·ÚÎÔ‡ÓÙ·Ó ÛÙËÓ ·ıÏËÙÈ΋ ··Û¯fiÏËÛË Â›Ù ¯¿ÚË „˘¯·ÁˆÁ›·˜ ηÈ
‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘ ‰‡Ó·Ì‹˜ ÙÔ˘˜, ›Ù ·ÎfiÌË Î·È ·fi ·Á¿Ë ÚÔ˜ ÙËÓ ¿ÛÎËÛË. ∏ ¿ÌÈÏÏ·
ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ӛ΢ ¤ÊÂÚ ÙÔ˘˜ ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ı·٤˜ ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ·
ÛÙ¿‰È·. ªÂ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙÔ Ë ÂıÓÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· Î·È Ë ÁÓˆÚÈÌ›· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ,
Î·È ¤ÙÛÈ ‰È¤ÊÂÚ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ηӤӷ
‰Èη›ˆÌ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ıˆÚÔ‡Û·Ó ÈÂÚÔ‡˜.
™ÙËÓ ∞ı‹Ó· Ù· «¶·Ó·ı‹Ó·È·» (ªÈÎÚ¿ ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ªÂÁ¿Ï· οıÂ
ÙÂÙÚ·ÂÙ›·), ÛÙËÓ ª˘Î¿ÏË Ù˘ πˆÓ›·˜ Ù· «¶·ÓÈÒÓÈ·», ÛÙÔ ÕÚÁÔ˜ Ù· «] ∏Ú·~È·», ÛÙË
¢ˆ‰ÒÓË Ù˘ ∏›ÚÔ˘ Ù· «¡¿˚·», ÛÙË ƒfi‰Ô Ù· «] ∞Ï›ÂÈ·», ÛÙË £¤Ûȉ· Ù· «[ ∂ÚˆÙ›‰ÂÈ·»,
ÛÙË £‹‚· Ù· «] ∏Ú¿ÎÏÂÈ·», ÛÙËÓ ∂›‰·˘ÚÔ Ù· «[ ∞ÛÎÏËÈÂ~È·» Î·È ¿ÏÏÔÈ ·ÁÒÓ˜, ‹Û·Ó
ÁÂÁÔÓfiÙ· ÛËÌ·ÓÙÈο. ∞ÏÏ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·fiÌÂÈÓ·Ó Î·È ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÙËÎ·Ó ˆ˜
·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·ıÏËÙÔ-ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·ÓËÁ‡ÚÂȘ ÛÙ· «{ πÛıÌÈ·», Ù· «¡¤Ì·»
(‹ «¡¤ÌÂÈ·»), Ù· «¶‡ıÂÈ·» Î·È Ù· «[ √χÌÈ·», Î·È ·fi ·˘Ù¤˜ Ù· «[ √χÌÈ·»
ÂÎ¿Ï˘„·Ó Ì ÙËÓ ·›ÁÏË ÙÔ˘˜ Î·È ÙË Ï·ÌÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ fiϘ ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ.
«∂[Ș Ùfi Â[ȉ˘ÏÏÈ·ÎfiÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù~˘ [ √Ï˘Ì›·˜ -ÁÚ¿ÊÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜- Ô]È
22 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

Με την επίβλεψη του παιδοτρίβη, ένας νέος ασκείται στο άλµα. Η προετοιµασία των
αθλητών έχει ανατεθεί σε ειδικούς προπονητές, τους παιδοτρίβες και τους γυµναστές.

[·ÁˆÓÈ˙fiÌÂÓÔÈ ‰ÈÂΉÈÎÔ~˘Ó Ù‹Ó Ó›ÎËÓ Â[Ș ÙfiÓ ‰ÚfiÌÔÓ ÛÙ·‰›Ô˘, [·ÔÛÙ¿Ûˆ˜ 600 Ô‰~ˆÓ (180
Ì. ÂÚ›Ô˘), Â[Ș ÙfiÓ «‰›·˘ÏÔÓ» (‰ÈÏ‹ [·fiÛÙ·ÛȘ), Â[Ș ÙfiÓ «‰fiÏȯÔÓ» [·ÁÒÓ· [·ÓÙÔ¯~˘
(1260 ÂÚ›Ô˘ ̤ÙÚˆÓ). ] √ [·ÁÒÓ @ËÙÔ Á˘ÌÓÈÎfi˜, [·ÏÏ¿ η› ]ÔÏ›Ù˘, [ÂÊ[ \ÔÛÔÓ Ô]È ‰ÚÔÌÂ~Ș
{ÂÊÂÚ·Ó \ÔÏ·. ¶ÂÚÈÂÏ·Ì‚¿ÓÂÙÔ [Â›Û˘ Â[Ș ÙÔ‡˜ [ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ Ùfi \·ÏÌ·, ]Ë ¿ÏË, ]Ë
˘ÁÌ·¯›·, ]Ë ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·, ]Ô [·ÎÔÓÙÈÛÌfi˜, Ùfi ·ÁÎÚ¿ÙÈÔÓ Î·› Ùfi ¤ÓÙ·ıÏÔÓ. ∆fi \·ÏÌ·
[ÂÁ¤ÓÂÙÔ Â[Ș Ì~ËÎÔ˜ [·fi ‚·Ù~ËÚÔ˜, Â]˘ÚÈÛÎÔ̤ÓÔ˘ [ÔÏ›Á· ]ÂηÙÔÛÙ¿ ]˘„ËÏfiÙÂÚ· ÙÔ~˘
Ûο̷ÙÔ˜, Ô]È ‰¤ {·ÏÙ·È [ÂÎÚ¿ÙÔ˘Ó [·Ó¿ ¯Â~ÈÚ·˜ [·ÏÙ~ËÚ·˜ ]˘Ô‚ÔËıËÙÈÎÔ‡˜ Â[Ș Ùfi \·ÏÌ·.
...»∂[Ș ÙÔ‡˜ [ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ [·Á~ˆÓ˜ ÂÚÈÂÏ‹ÊıËÛ·Ó Ì¤ Ù‹Ó ¿ÚÔ‰ÔÓ ÙÔ~˘ ¯ÚfiÓÔ˘
[·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ·›‰ˆÓ, ‰ÚfiÌÔ˜ Î·È ¿ÏË [·Ú¯ÈÎ~ˆ˜, ˘ÁÌ·¯›· η› ¤ÓÙ·ıÏÔÓ Î·ÙfiÈÓ,
[¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ~˘ÓÙÔ ‰¤ {ÔÚÁ·Ó· [ÂÏ·ÊÚfiÙÂÚ· (‰›ÛÎÔ˜, [·ÎfiÓÙÈÔÓ). ] ∏ Â[ÈÛ·ÁˆÁ‹ Ù~ˆÓ
]·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌÈ~ˆÓ ÚÔÛ¤‰ˆÛÂÓ Â[Ș Ùfi ı¤·Ì· Ù~ˆÓ [·ÁÒÓˆÓ [ȉȷ›ÙÂÚË ·{ÈÁÏË. ] √ «]·Ïٿگ˘»,
 Αθλητισµός 23

@ËÙÔ ]˘‡ı˘ÓÔ˜ Ù~˘ ٿ͈˜ η› Ù~˘ Â[˘ÎÔÛÌ›·˜ ηıÒ˜ η› Ù~˘ ÛÂÈÚ~·˜ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ~˘ Ù~ˆÓ
[·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ. ] ∞ÚÌfi‰ÈÔÈ ‰È¿ Ù‹Ó [·Ó·Î‹Ú˘ÍÈÓ Ù~ˆÓ ÓÈÎËÙ~ˆÓ @ËÛ·Ó Ô]È «Ú·‚‰Ô~˘¯ÔÈ», {Ë
[·ÁˆÓÔı¤Ù·È {Ë [·ıÏÔı¤Ù·È ηÏÔ‡ÌÂÓÔÈ Â[Ș ÙÔ‡˜ [ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ η› Ô]È ]ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î·È. ¶ÂÚ›
Ù~ˆÓ [ÂȉfiÛÂˆÓ Á›ÓÂÙ·È [·fi ηÈÚÔ~˘ Â[Ș ηÈÚfiÓ ÏfiÁÔ˜, [·ÏÏ[ Ô]È [·Û¯ÔÏÔ‡ÌÂÓÔÈ Ì¤ Ùfi
]ÈÛÙÔÚÈÎfiÓ Ì¤ÚÔ˜ Ù~ˆÓ [·ÁÒÓˆÓ [ÂÍ [·ÁÓÔ›·˜ [·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Â[Ș [·›ı·ÓÔ˘˜ [·ÚÈıÌÔ‡˜».
∞fi Ù· Ù¤ÏË Ù˘ 3˘ ¯ÈÏÈÂÙËÚ›‰·˜ .X. Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË ÚÔ˜ ÙÈÌ‹
ÙˆÓ ıÂÔÙ‹ÙˆÓ ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ -ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ› ÙˆÓ ıÂÔًوÓ, ÔÈ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ Ô˘ ›¯·Ó ‰È·ÎÚÈı›,
Ì ÛÎÔfi Ó· Âȉ›ÍÔ˘Ó ÙȘ ·ıÏËÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Û ÂÈΛӉ˘Ó·
·ıÏ‹Ì·Ù· (Ù·˘ÚÔÌ·¯›·, ˘ÁÌ·¯›·). º·ÓÙ·˙fiÓÙÔ˘Û·Ó ˆ˜ Ì ٷ ·ıÏËÙÈο ·˘Ù¿
ı¿̷ٷ ¢¯·ÚÈÛÙÔ‡Û·Ó ÙȘ ıÂfiÙËÙ˜, ¤ÓÔȈı·Ó ÈηÓÔÔ›ËÛË ÔÈ ı·٤˜ ηÈ
¯·ÈÚfiÓÙÔ˘Û·Ó ¯ˆÚ›˜ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ Î·È ËÙÙË̤ÓÔÈ. √È ªÈÓˆÈÎÔ›
∫ÚËÙÈÎÔ› ‰È·ÎÚ›ıËÎ·Ó ÛÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ, ÛÙËÓ ÙÔÍÔ‚ÔÏ›·, ÛÙËÓ ÌÔÓÔÌ·¯›· Ì ‰fiÚ˘, ÛÙËÓ
ÍÈÊÔÌ·¯›·, ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›· Î·È ÛÙ· «Ù·˘ÚÔηı¿„È·» (ÁÈÔÚÙ‹ Ô˘ ÁÈÓfiÙ·Ó Û ÔÏÏ¿
̤ÚË ÙfiÙÂ, ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÙË Û‡ÏÏË„Ë ÂÍ·ÁÚȈ̤ÓÔ˘ Ù·‡ÚÔ˘). ∞ÁÒÓ˜ «Ù·˘ÚÔηı·„›ˆÓ»
ÁÈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ∫Ú‹ÙË ÛÙËÓ ∆›Ú˘Óı·, ÛÙË £ÂÛÛ·Ï›·, ÛÙË ™˘ÓÒË, ÛÙË
™Ì‡ÚÓË Î·È Ûã ¿ÏÏ· ̤ÚË.
∏ ˘ÁÌ·¯›· ‹Ù·Ó ÙÔ ÈÔ ‰ËÌÔÊÈϤ˜ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙˆÓ ªÈÓˆÈÎÒÓ. ¢ÂÓ ·È˙fiÙ·Ó fiˆ˜
ÛÙÔ˘˜ ÚˆÙfiÁÔÓÔ˘˜ ¯ˆÚ›˜ Á¿ÓÙÈ· ‹ Ì ·ÓÔȯً ÙËÓ ·Ï¿ÌË. ™ÙÔ ˘ÁÌ·¯ÈÎfi ·ÁÁÂ›Ô Ù˘
∞ÁÈ·-∆ÚÈ¿‰·˜ ∫Ú‹Ù˘ (1600 .X.) ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ë ˘ÁÌ·¯È΋ ÁÚÔıÈ¿ Ì ÂȉÈο Ì·ÎÚÈ¿
Á¿ÓÙÈ·, Ù¯ÓÈ΋ ˘ÁÌ·¯È΋ ÛÙ¿ÛË Î·È Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÚÈÛÙÂÚÔ‡
¯ÂÚÈÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ¿Ì˘Ó· Î·È ÙÔ˘ ‰ÂÍÈÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ Â›ıÂÛË.
∂ıÓÈÎfi ¿ıÏËÌ· ÙˆÓ ∫ÚËÙÈÎÒÓ ‹Ù·Ó Ë Ù·˘ÚÔÌ·¯›·. ∞ÏÏ¿ Ë ªÈÓˆÈ΋ Ù·˘ÚÔÌ·¯›· ‰ÂÓ
›¯Â ηÌÈ¿ ÔÌÔÈfiÙËÙ· Ì ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ πÛ·ÓÈ΋. ∂ÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ¿ÏË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÌÂ
ÙÔÓ Ù·‡ÚÔ, Ô˘ Ë ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ Ù·‡ÚÔ˘ ·ÓÙÈÛÙ·ıÌÈ˙fiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ÂȉÂÍÈfiÙËÙ· ÙÔ˘
·ÓıÚÒÔ˘-Ù·˘ÚÔÌ¿¯Ô˘. ◊Ù·Ó ¤Ó·˜ Û˘Ó¯‹˜ ·ÎÚÔ‚·ÙÈÛÌfi˜ Î·È Â›‰ÂÈÍË Â˘ÎÈÓËÛ›·˜,
·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Î·È ‰È·Ê˘Á‹ Ì ˘ÂÚˉ‹Ì·Ù· ΢‚ÈÛÙ‹Ì·Ù· (ÙÔ‡Ì˜) Â¿Óˆ ÛÙË Ú¿¯Ë
‹ ÛÙ· Τڷٷ ÙÔ˘ Ù·‡ÚÔ˘ Î·È Ù¤ÏÔ˜ ηٷ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ Ù·‡ÚÔ˘ Ì ÙËÓ ÎÔ‡Ú·ÛË. √È Á˘Ó·›Î˜
‰È·ÎÚ›ıËÎ·Ó ÛÙËÓ Ù·˘ÚÔÌ·¯›· Û·Ó ÈÔ Â˘Î›ÓËÙ˜. √ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘ ªÈÓˆÈÎÔ‡
·ıÏËÙÈÛÌÔ‡ ‹Ù·Ó ıÚËÛ΢ÙÈÎfi˜ Î·È „˘¯·ÁˆÁÈÎfi˜. ∏ ÌÂÁ¿ÏË ªÈÓˆÈ΋ ı¿ ÂÎÙfi˜ ·fi
Ùã ¿ÏÏ· ‹Ù·Ó «[ÂÓ·ÁÒÓÈÔ˜ ı¿» (ı¿ Ô˘ ÚÔÛٿ٢ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Î·È ÙËÓ ·Ï·›ÛÙÚ·),
ı¿ ÙˆÓ ¿ıψÓ, ·ÎÚÔ‚¿Ùȉ·, Ù·˘ÚÔÌ¿¯Ô˜. √È ·Ú¯·›ÔÈ ∫ÚËÙÈÎÔ› Ì ٷ Á˘ÌÓ·ÛÙÈο ηÈ
Ó·˘ÙÈο ·ıÏ‹Ì·Ù· ‰È·Ï¿Û·Ó ηÏÏ›ÁÚ·ÌÌ· Î·È ·ÚÌÔÓÈο ÎÔÚÌÈ¿.
∏ Ù¤ÏÂÛË ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Î·Ù¿ ÙËÓ Ù·Ê‹ ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡ ‹Ù·Ó Ë ··Ú¯‹ ÙˆÓ ·ıÏËÙÈÎÒÓ
·ÁÒÓˆÓ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÔÓ √ÌËÚÈÎfi ·ıÏËÙÈÛÌfi, Ô˘ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÓ·Ó ÌÂ
ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙÂ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘. ∞˜ ‰ÒÛÔ˘Ì fï˜ ÙÔ ÏfiÁÔ ÛÙÔÓ Â›ÏÂÎÙÔ
Û˘ÁÁڷʤ· ∆¿ÎË ™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘ ÁÈ· Ó· Ì·˜ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔÓ √ÌËÚÈÎfi
·ıÏËÙÈÛÌfi. «...™ÙÔ˘˜ Ù¿ÊÔ˘˜ ÙˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ, Î·È ‰È·ÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÔÏÂÌÈÛÙÒÓ
Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·Ó Ù· ·Ó¿Ú¯·È· ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ Ê›ÏÔÈ ‹ ÔÈ ˘‹ÎÔÔÈ ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡ ÁÈ· Óã
·Ô‰ÒÛÔ˘Ó Ûã ·˘ÙÔ‡˜ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÙÈ̤˜. ™ÙȘ ÂÈÙ¿ÊȘ ·˘Ù¤˜ ÈÂÚÔÙÂÏÂÛٛ˜, ÔÈ
24 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
·ÁÒÓ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ·Ú¯‹, ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÙÂÏÂÙ‹˜ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘
ÁÈÔÚÙ‹˜ ·˘Ù‹˜. √ ∞¯ÈÏϤ·˜, ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘ ¶¿ÙÚÔÎÏÔ˘ ηÏ› ÙÔ ÛÒÌ·
ÙÔ˘, Ì·˙‡ÂÈ ÙË ÛÙ¿¯ÙË (ÔÛÙ¿) ̤۷ Û ¯Ú˘Û‹ Ï‹Î˘ıÔ, ‚¿˙ÂÈ ıÂ̤ÏÈ· ÙÔ˘ ÌÓËÌ›Ԣ,
Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÂΛ ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÚÔÎËÚ‡ÛÛÂÈ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ·Ó¿Ú¯·ÈÔ ¤ıÈÌÔ Ù˘
Ê˘Ï‹˜, ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÂÈÙ¿ÊÈÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜. ∞ıÏÔı¤Ù˘ Î·È ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˘ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ∞¯ÈÏϤ·˜,
ÔÚ›˙ÂÈ ÁÈ· ‚Ú·‚›· ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ: Ϥ‚ËÙ˜, ÙÚ›ԉ˜, ¿ÏÔÁ·, ÌÔ˘Ï¿ÚÈ·, ÈÛ¯˘Ú¿ ‚fi‰È·,
«Î·ÏÏÈ¿ÚÂȘ», ηÏÏ›ÁÚ·Ì̘ Á˘Ó·›Î˜ Î·È Û›‰ÂÚÔ. ∆· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ‹Ù·Ó ÙfiÙ Ë
·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›·, Ë ˘ÁÌ·¯›·, Ë ¿ÏË, Ô ‰ÚfiÌÔ˜ Ù·¯‡ÙËÙ·˜, Ë ÌÔÓÔÌ·¯›·, Ë ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·, Ë
ÙÔÍÔ‚ÔÏ›· Î·È Ô ·ÎÔÓÙÈÛÌfi˜. ∫ÔÈÓˆÓÈÎÔ› Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ› ÏfiÁÔÈ ÚÔηÏÔ‡Û·Ó Â›Û˘
·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ·ÁÒÓˆÓ. √ ∂‡Ú˘ÛÙÔ˜, ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ¶›Û·˜ Ù˘ ∏ÏÈ¿‰·˜ ηÈ
·Ù¤Ú·˜ Ù˘ √ȯ·Ï›·˜, ‰È¿ÛËÌÔ˜ ÙÔÍfiÙ˘, ÚÔ΋ڢÍ ·ÁÒÓ˜ ÙÔÍÔ‚ÔÏ›·˜ Ì ¤·ıÏÔ ÙËÓ
ÎfiÚË ÙÔ˘ °fiÏË. ∏ ∞Ù·Ï¿ÓÙË ÁÈ· Óã ·ÔʇÁÂÈ ÙÔ Á¿ÌÔ, ¤‚·˙ ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ù˘ ¤·ıÏÔ ÛÂ
·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ÓÈÎËÙ‹. √ √ÈÓfiÌ·Ô˜, ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ¶›Û·˜ Î·È ·Ù¤Ú·˜ Ù˘
πÔ‰¿ÌÂÈ·˜, ¤‰ÈÓ ÙËÓ ˘fiÛ¯ÂÛË Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ Û Á¿ÌÔ, ÛÙÔ ÓÈÎËÙ‹ ÙÔ˘
·ÁÒÓ· ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›·˜. √ ¢·Ó·fi˜ ÛÙÔ ÕÚÁÔ˜ ÁÈ· Ó· ·ÓÙÚ¤„ÂÈ ÙȘ 48 ·fi ÙȘ 50 ÎfiÚ˜
ÙÔ˘, ÙȘ ¤‚·Ï ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ Ô˘ ¤ÚÂ ӷ ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÔÈ ˘Ô„‹ÊÈÔÈ ÌÓËÛÙ‹Ú˜.
∏ ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ÙÂÚÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ¤‰ÈÓ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜. °È· ¿ÌÈÏÏ· ‹ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜
˘Á›·˜ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÓ·Ó Â›Û˘ ·ÁÒÓ˜. √È ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ∆ÚÔ›·˜ ‰È·ÛΤ‰·˙·Ó Ú›¯ÓÔÓÙ·˜
‰›ÛÎÔ˘˜, ·ÎfiÓÙÈ· Î·È ‚¤ÏË. √È ∞¯·ÈÔ› ÛÙËÓ ∆ÚÔ›· ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ˘Á›·˜ ·ÁˆÓ›ÛıËÎ·Ó ÛÙËÓ
ΈËÏ·Û›· ηٿ Û˘Ì‚Ô˘Ï‹ ÙÔ˘ ÛÔÊÔ‡ ¶·Ï·Ì›‰Ë».
...»√È ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ÎÏ·ÛÛÈ΋˜ ÂÔ¯‹˜ - ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∆¿Î˘ ™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘ - ηÏÏÈÂÚÁÔ‡-
Û·Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÙÔÓ ·ıÏËÙÈÛÌfi ˆ˜ ËÁ‹ ˘¤ÚÔ¯ˆÓ Ú¿ÍÂˆÓ Î·È Î‡ÚÈÔ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹
οı ÚÔfi‰Ô˘. ¶›ÛÙ¢·Ó ·ÎÚ¿‰·ÓÙ· ˆ˜ ÔÈ ıÂÔ› ‹Û·Ó È‰Ú˘Ù¤˜ Î·È ÚÔÛٿ٘ ÙˆÓ
·ÁÒÓˆÓ. ∆· Ì·ÓÙ›· (‰ËÏ. Ë ıÚËÛΛ·), ÙÔ˘˜ ›¯·Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ˘fi ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘˜.
√È ·ıÏËÙ¤˜, ¢ÁÓÒÌÔÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ıÂÒÓ, ıˆÚÔ‡Û·Ó Î·ı‹ÎÔÓ ÙÔ˘˜
Óã ·ÊÈÂÚÒÛÔ˘Ó Ûã ·˘ÙÔ‡˜ Ù· ‚Ú·‚›· ÙÔ˘˜. ∏ ÎÔÈÓˆÓ›· ÂÓ›Û¯˘Â Ì οı ›‰Ô˘˜ ̤۷, ÙË
‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜.
...«™ÙËÓ ∞ı‹Ó· ÔÈ √Ï˘ÌÈÔӛΘ ] ] [ÂÛÈÙÔ~˘ÓÙÔ[ [ Ì ‰ËÌfiÛÈ· ‰·¿ÓË ÛÙÔ ¶Ú˘Ù¿ÓÂÈÔ.
∞ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÁÂÓÈ΋˜ ·Û˘‰ÔÛ›·˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ™fiψӷ, ›¯·Ó ·ÌÔÈ‚‹ 500
‰Ú·¯Ì¤˜, ÂÓÒ ÔÈ ¶˘ıÈÔӛΘ 100 Î·È ·Ó¿ÏÔÁ· ÔÈ ÓÈÎËÙ¤˜ ¿ÏÏˆÓ ·ÁÒÓˆÓ. ™ÙË ™¿ÚÙË ÔÈ
ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Â›¯·Ó ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÚÔÓfiÌÈÔ Ó· ÔÏÂÌÔ‡Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿. ∆Ô
fiÓÔÌ· ÙÔ˘ √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË È‰›ˆ˜ ‹Ù·Ó ÁÈ· ·ÈÒÓ˜ ÛÙ· ÛÙfiÌ·Ù· fiÏˆÓ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ∏
¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ - Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ô ∆.
™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘ - ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·Ó Ì ÙË Ó›ÎË ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ ÛÙËÓ √Ï˘ÌÈ¿‰·. ™ÙȘ ·Ï·›ÛÙÚ˜
Î·È ÛÙ· Á˘ÌÓ¿ÛÈ· ÔÈ ·È‰ÔÙÚ›‚˜ Î·È ÔÈ Á˘ÌÓ·ÛÙ¤˜ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó Ì ÙË Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋
Î·È ÙÔÓ ·ıÏËÙÈÛÌfi ÙËÓ ÙÂÏÂÈfiÙËÙ· ÂΛÓË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ Ï·ÛÙÈÎfiÙËÙ· ηÈ
ηÓÔÓÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ, ÙËÓ ·ÚÌÔÓ›· ÙÔ˘ fiÏÔ˘, Ô˘ ‚ϤÔ˘Ì ·ÔÙ˘ˆÌ¤ÓË ÛÙ·
·Ú¯·›· ·Á¿ÏÌ·Ù·. ∞fi ÙËÓ Â·Ê‹ Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ˆÊÂÏ‹ıËÎ·Ó Î·È Ë
ÁÏ˘ÙÈ΋, Ë ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋, Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, Ë ÌÔ˘ÛÈ΋, Ë Ô›ËÛË, Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ô ¯ÔÚfi˜
 Αθλητισµός 25

ÎÏ. «K·Ù¿ ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ - Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÙÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ Ô ÂÍ·›ÚÂÙÔ˜ ·˘Ùfi˜

Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ì·˜ - Ô ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ Â›¯Â ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ¶ÂÓÙ·ÎÔÛÈÔ-
̤‰ÈÌÓÔÈ, È›˜, ˙¢Á›Ù˜ Î·È ı‹Ù˜, ÛÙÚ·ÙËÁÔ›, ÁˆÚÁÔ›, ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ, ÔÏÈÙÈÎÔ›, ÔÈËÙ¤˜,
‚·ÛÈÏ›˜, Ú‹ÙÔÚ˜ Î·È ‚ÔÛÎÔ› ·ÓÙÈÚÔÛÒ¢·Ó Ì ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙÔ˘˜ ÈÂÚÔ‡˜
·ÁÒÓ˜ Î·È Ì ·ıÚfi· ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙˆÓ ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÒÓ ÂÔÚÙÒÓ».
∆· √Ï˘Ìȷο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· fiˆ˜ ›·ÌÂ Î·È ·Ú·¿Óˆ, ‹Ù·Ó ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, Ô ‰›·˘ÏÔ˜,
Ô ‰fiÏȯԘ, Ô ÔÏ›Ù˘ ‰ÚfiÌÔ˜, Ë ¿ÏË, Ë ˘ÁÌ‹, ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈο, ÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ, ÔÈ
ÈÔ‰ÚƠ̂˜, ÔÈ ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚƠ̂˜. ∫¿Ùˆ ·fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ
ÛÔÊÈÛÙÒÓ, ÙÔ˘ ·ÛÎËÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÛÌÔ‡, Ô ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ Í¤Ê˘Á ·fi ÙÔÓ
·Ú¯ÈÎfi ÙÔ˘ ÛÎÔfi Î·È ¤¯·Û Ì ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙËÓ ·ÏÈ¿ ÙÔ˘ ‰fiÍ·. √È ·ÁÒÓ˜
ÌÂÙ·‚Ï‹ıËÎ·Ó Û ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ. √È ·ıÏËÙ¤˜ ¤ÁÈÓ·Ó ÂÌÔÚ‡̷ٷ Ô˘ Ù· ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ·fi
fiÏË Û fiÏË. ¡ÈÎËÙ¤˜ ·Ó·ÎËÚ‡ÛÛÔÓÙ·Ó ÂΛÓÔÈ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÍ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜
·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜. √ ÎfiÛÌÔ˜ ÙfiÙ ·Á·Ó¿ÎÙËÛ ηٿ ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÔÈ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ›
∞ÁÒÓ˜ ηٷÚÁ‹ıËÎ·Ó Ì ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ ÙÔ˘
ªÂÁ¿ÏÔ˘ ÙÔ 394 Ì.X.
∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜, ·Ú¿ ÙËÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ‰‡Ó·Ì‹ ÙÔ˘˜, ‹Û·Ó ‡ÎÔÏ·
˘ÔΛÌÂÓÔÈ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ·ÚÚÒÛÙȘ. ∞fi ÙËÓ ·¯˘Û·ÚΛ· ÙÔ˘˜ ˘¤ÊÂÚ·Ó Ôχ ·fi ÙË
˙¤ÛÙË, ÂÓÒ ·ÓÙ›ıÂÙ· ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ Ï›Ô˜, ‰ÂÓ ¿ÓÙ¯·Ó ÛÙÔ „‡¯Ô˜.
ŸÔÈÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜, ·Úã fiÏË ÙËÓ ÚÔfiÓËÛË ‰ÂÓ Î·ÙfiÚıˆÓ ӷ ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÌÈ· Ó›ÎË
̤¯ÚÈ ÙÔ 35Ô ¤ÙÔ˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÙÔ˘, fiÔ˘ ÈÛÙ¢fiÙ·Ó fiÙÈ ¤ÊÙ·Ó ÛÙÔ ·ÓÒÙ·ÙÔ fiÚÈÔ Ù˘
‰‡Ó·Ì˘ ÙÔ˘, ·Ú·ÙÔ‡Û È· ÛÙÔ ÂÍ‹˜ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Î·È ÁÈÓfiÙ·Ó Á˘ÌÓ·ÛÙ‹˜ ÙˆÓ
·ıÏËÙÒÓ (ÚÔÔÓËÙ‹˜), fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Á›ÓÂÙ·È Î·È ÙÒÚ·. √È ·Ú¯·›ÔÈ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ Î·È
ËıÔÏ¿ÛÙ˜ ηٷÎÚ›Ó·ÓÂ, fiˆ˜ ›·ÌÂ Î·È ÈÔ ¿Óˆ, ÙÔÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ·ıÏËÙÈÛÌfi ˆ˜
‚Ï·‚ÂÚfi fi¯È ÌÔÓ¿¯· ÛÙÔ ÛÒÌ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Ó‡̷ ·ÎfiÌË.
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÎÈ ·ÎfiÌË ÈÔ Ôχ ÛÙË ƒÒÌË, fiÔ˘ ÔÈ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ ·ıÏËÙ¤˜ ‹Ù·Ó
ηٿ ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ ŒÏÏËÓ˜, ›‰Ú˘Û·Ó ηٿ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi, Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο ۈ̷Ù›·, Ù·
̤ÏË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÂÙ‡Á¯·Ó·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÚÔÓÔÌ›ˆÓ. øÛÙfiÛÔ, ·Úã fiÙÈ ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ ‹Û·Ó
Ôχ ·Á·ËÙÔ› Û·Ó ı¤·Ì·, ‰ÂÓ ·ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÌÂÁ¿Ï˘ ÂÎÙ›ÌËÛ˘. ∂ȉÈο ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜,
ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÔÏÂÌÈ΋ ÚÔ·ÓÙfi˜ ·ÁˆÁ‹, ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ·Ó
ÛÙÔ˘˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ ·ıÏËÙ¤˜ Ó· Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈ·, ‹ ÛÙȘ ·Ï·›ÛÙÚ˜. °È·
ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÏÔÈfiÓ ·˘ÙfiÓ, ‰ÂÓ Â›¯·Ó ·Ó·‰Âȯı› ™·ÚÙÈ¿Ù˜ √Ï˘ÌÈÔӛΘ ÛÙ· ηÙã ÂÍÔ¯‹Ó
Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜ Î·È ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘.
∏ ·ıÏËÙÈ΋ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó fiˆ˜ ÙÔÓ›Û·Ì ٤ÛÛÂÚȘ ηÙËÁÔڛ˜ ·ıÏËÌ¿-
ÙˆÓ: ·) ‰ÚfiÌÔ˜ (ÙÚ¤ÍÈÌÔ), ‚) ¿ÏÌ·, Á) Ú›„ÂȘ, ‰) Ì·¯ËÙÈο. √È ‰ÚfiÌÔÈ ‹Ù·Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ: ÙÔ
ÛÙ¿‰ÈÔ, Ô ‰›·˘ÏÔ˜, Ô ‰fiÏȯԘ Î·È Ô ÔÏ›Ù˘. ∆Ô ¿ÏÌ· ¤Ó·: ÙÔ ·ÏÔ‡Ó Û ̋ÎÔ˜ ÌÂ
·ÏÙ‹Ú˜. √È Ú›„ÂȘ ‰‡Ô: ∏ ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· Î·È Ô ·ÎÔÓÙÈÛÌfi˜, Ù· ‰Â Ì·¯ËÙÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·
ÙÚ›·: Ë ¿ÏË, Ë ˘ÁÌ‹ Î·È ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈο. ŸÏ· ÂÔ̤ӈ˜ Ù· ηٿ ̤ÚÔ˜ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·
‹Ù·Ó ‰¤Î·. ∂ÎÙfi˜ ·fi ·˘Ù¿ ˘‹Ú¯Â Î·È ¤Ó· ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· , ÙÔ «¤ÓÙ·ıÏÔÓ»,
ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·ÓÂ: ¢ÚfiÌÔ, ¿ÏÌ·, ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·, ·ÎÔÓÙÈÛÌfi Î·È ¿ÏË, ‹ÙÔÈ fiϘ ÙȘ
26 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

΢ÚÈfiÙÂÚ˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ÚÒÌ˘, Ù˘ Ù·¯‡ÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ·˜ ηÈ
fiÏ˘ ÁÂÓÈο Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ∆· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ·˘Ù¿ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó ·Ó¿ÏÔÁ·
Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ Ì˘˚΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Ô˘ ηٷ‚·ÏÏfiÙ·Ó, Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ Î·È ‰È¿ÚÎÂÈ·˜
·˘Ù‹˜, Û «Îԇʷ», ‹ÙÔÈ ÂÏ·ÊÚ¿, Ù· ÔÔ›· ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜, ÙÔ ¿ÏÌ· ηÈ
ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ, Î·È Û «‚·Ú¤·» Ô˘ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó Ù· Ì·¯ËÙÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ‹
·Ï·ÈÛÙÚÈο, ‰ËÏ. ÙË ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· Î·È ÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ. ∫·È fï˜ fi¯È ÌÔÓ¿¯· ÛÙ· ‚·Ú¤·,
·ÏÏ¿ Î·È Ûã ·˘Ù¿ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ˆ˜ ÂÏ·ÊÚ¿ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, Ë ÊÈÏÔÙÈÌ›· ·˘ÙÒÓ Ô˘
·ÁˆÓ›˙ÔÓÙÔ Â¤‚·ÏÏ Ûã ·˘ÙÔ‡˜ Ù¤ÙÔȘ ۈ̷ÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ, ÒÛÙ fiˆ˜ ¤¯Ô˘ÌÂ
ÁÚ¿„ÂÈ Î·È ÈÔ ¿Óˆ, ÔÏÏÔ› ¤ı·ÈÓ·Ó ¿Óˆ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ·, ·fi ÙËÓ ÔÏÏ‹ ÎÔ‡Ú·ÛË,
fiˆ˜ ı· ‰Ô‡Ì ·Ú·Î¿Ùˆ.
∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ë ¿ıÏËÛË ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó ÌÔÓ¿¯· ÌÔÓÔÌÂÏ‹ ηÈ
ηıfiÏÔ˘ Û‡ÓıÂÙ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·. ∆¤ÙÔÈ· ÌÔÓÔÌÂÏ‹ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ¤ıÂÛÂ Ô ∞¯ÈÏϤ·˜ «Î·Ù¿
Ù¿ [Â› ¶·ÙÚfiÎÏ?ˆ @·ıÏ·» (πÏÈ·‰. æã,25,57 ÎÈã ÂÍ‹˜), ·Ú·Ï›ÔÓÙ·˜ ÌÔÓ¿¯· ÙÔ ¿ÏÌ· ηÈ
·ÓÙ› ÁÈ· ÙÔÓ ·ÎÔÓÙÈÛÌfi ›¯Â ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÙËÓ ÙfiÍ¢ÛË Î·È ÙÔÓ «[ÂÓ \ÔÏÔȘ» ·ÁÒÓ·, Û·Ó
·ÁÒÓ·˜ Ô˘ ‹Ù·Ó ÂӉ‰ÂÈÁ̤ÓÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÂÌÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ∂›Û˘ ÔÏÂÌÔÌÂÚ‹
·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ¤ıÂÛÂ Î·È Ô ∞ÏΛÓÔÔ˜ ηٿ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÙ¤ÏÂÛÂ, fiˆ˜ ›·ÌÂ,
ηٿ ÙË ‰ÂÍ›ˆÛË ÙÔ˘ √‰˘ÛÛ¤· (√‰‡ÛÛÂÈ· £ã, 100 ÎÈ ÂÍ‹˜), ·ÊÔ‡ ÂÚȤϷ‚ Ûã ·˘Ù¿ ηÈ
ÙÔ ¿ÏÌ· Î·È ·Ú¤ÏÂÈ„Â Ù· ÔÏÂÌÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ÁÈ·Ù› Ô ·ÁÒÓ·˜ ·˘Ùfi˜ ¤ÁÈÓ Û ηÈÚfi
ÂÈÚ‹Ó˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ («°˘ÌÓ·ÛÙÈÎfi˜», 3) Ù· ÌÔÓÔÌÂÚ‹ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·
ÂÙÂÏÔ‡ÓÙÔ ˆ˜ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈ΋˜ ∂ÎÛÙÚ·Ù›·˜. ∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ fï˜ ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ ÙÂϤÛıËÎ·Ó ÛÙË §‹ÌÓÔ («§‹ÌÓ·È·»), Ô ·ÁˆÓÔı¤Ù˘ π¿ÛˆÓ·˜ «¯·ÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜ Â[Ș
ÙfiÓ Û˘ÌÏËÚˆÙ~ËÚ· ÙÔ~˘ \ËÚˆ· ¶ËÏ¤Ô˘, \ÔÛÙȘ ÌfiÓÔÓ Â[Ș Ù‹Ó ¿ÏËÓ [ÂÎÚ¿ÙÂÈ ]·¿ÓÙˆÓ, Â[Ș
¿ÓÙ· ‰¤ Ù¿ ÏÔÈ¿ [·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· {ËÚ¯ÂÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜, Û˘Ó~Ë„Â Ù¿ ¤ÓÙ Â[Ș \ÂÓ Î·› ÌfiÓÔÓ, η›
Ô\˘Ùˆ ‰ÈˢÎfiÏ˘ÓÂ Ù‹Ó Ó›ÎËÓ Â[Ș ÙfiÓ ¶ËϤ·».
∞˜ Ì·˜ ÂÈÙÚ·› ÙÒÚ· Ó· ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ì ÌÈ· ÔÏfiÎÏËÚË ÂÚÈÎÔ‹ (ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ) ÙÔ˘
ÁÓˆÛÙÔ‡ ·Ó·ÌÔÚʈً ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ù˘ ÛԢˉÈ΋˜
Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋˜ πˆ¿ÓÓË XÚ˘Û¿ÊË Ù. ÁÂÓ. ‰È¢ı˘ÓÙ‹ Ù˘ ™ˆÌ·ÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ
¶·È‰Â›·˜.
«∫·Ù¿ ÙÔ‡˜ ] √ÌËÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÚˆÙ·ıÏËÙ·› Ù~ˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ [·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ @ËÛ·Ó
·[˘ÙÔ› Ô]È ‚·ÛÈÏÂ~Ș η› ]ËÁÂÌfiÓ˜ Ï·~ˆÓ, ÊÈÏÔÙÈÌÔ‡ÌÂÓÔÈ Î·› Â[Ș Ùfi ÙÔ~˘ Â[ÈÚËÓÈÎÔ~˘ [·Á~ˆÓÔ˜
‰›ÔÓ Ó[ [·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ÛˆÛÈ Úfi˜ [·ÏÏ‹ÏÔ˘˜ Ù‹Ó ¡›ÎËÓ ÌÂÙ¿ Ù~˘ ·[˘Ù‹˜ [ÂÈÌÔÓ~˘ η›
ηÚÙÂÚ›·˜, ηı[ #˘ η› ηٿ Ù‹Ó Ì¿¯ËÓ [ËÁˆÓ›˙ÔÓÙÔ ]˘¤Ú Ù·‡Ù˘, Úfi˜ ÙÔ‡˜ ÔϤÌÈÔ˘˜.
[ ∞ÏÏ¿ η› ηٿ ÙÔ‡˜ ÚÒÙÔ˘˜ ·[È~ˆÓ·˜, ÙÔ‡˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ‡˜ ]ËÚˆ˚ÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, \Ôˆ˜ η› ηٿ
Ù‹Ó Î·Ï‹Ó ÏÂÁfiÌÂÓË [ÂÔ¯‹Ó, ÌÂÙÂ~ȯÔÓ Ù~ˆÓ [·ÁÒÓˆÓ ÔÏ~ÈÙ·È [Â›ÏÂÎÙÔÈ, ηٷϷ‚fiÓÙ˜
‚Ú·‰‡ÙÂÚÔÓ [·ÓÒٷٷ ÔÏÈÙÈο η› ÛÙÚ·ÙȈÙÈο [·ÍÈÒÌ·Ù· η› ‰È·Ú¤„·ÓÙ˜ Â{ÈÙ ]ˆ˜
{·Ú¯ÔÓÙ˜, Â{ÈÙ ]ˆ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÔ› Ï‹Ó ‰¤ ÙÔ‡ÙˆÓ Î·› ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ÔÏÏÔ› ‰ÈÂÎÚ›ıËÛ·Ó ]ˆ˜
ʛϷıÏÔÈ Î·› ÊÈÏÔÁ˘ÌÓ·ÛÙÈÎÔ›, ÙÈÓ¤˜ Ì¿ÏÈÛÙ· η› ]ˆ˜ [·ıÏËÙ·›, ¿ÓÙ˜ ‰¤ [·ÓÂÍ·ÈÚ¤Ùˆ˜
[ÂÙ›ÌˆÓ ]˘¤Ú Ùfi ‰¤ÔÓ Ù‹Ó {·ıÏËÛÈÓ Î·› [ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ ‰È¿ ÙÔ‡˜ [·ıÏËÙÈÎÔ‡˜ [·ÁÒÓ·˜. ] √
£·Ï~˘, ]Ô ÚÂÛ‚‡ÙÂÚÔ˜ Ù~ˆÓ ] ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÔÊ~ˆÓ, «[ÂÙÂχÙËÛÂÓ ·ÁÒÓ· ıÂÒÌÂÓÔ˜ Á˘ÌÓÈÎfiÓ,
 Αθλητισµός 27
]˘fi Ù η‡Ì·ÙÔ˜ Î·È ‰›„Ô˘˜» (¢ÈÔÁ. §·¤ÚÙ. ∞!, 12, 32, Î.Â.), ‰Èã \Ô Î·› Ùfi [Â›ÁÚ·ÌÌ·:
«°˘ÌÓÈÎfiÓ ·@˘ fiÙã £ÂÒÌÂÓÔÓ [ ∏Ï› ∑Â~˘, ÙfiÓ ÛÔÊfiÓ {·Ó‰Ú· £·Ï‹Ó {ËÚ·Û˜, [ÂÎ
ÛÙ·‰›ˆÓ...».
...»] √ XÂ›ÏˆÓ ]Ô §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔ˜, [Â›Û˘ [ÂÙÂχÙËÛÂÓ [ÂÓ ¶›Û?Ë, [·Û·Ûı›˜ ÙfiÓ ˘]ÈfiÓ ÙÔ˘
[ √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎËÓ Â[Ș Ù‹Ó ˘ÁÌ·¯›·Ó. ] √ ∫ÏÂfi‚Ô˘ÏÔ˜ ]Ô §›Ó‰Ô˜ [Â›Û˘ ÊÈÏÔÁ˘ÌÓ·ÛÙ‹˜
«ÚÒÌËÓ Î·È Î¿ÏÏÂÈ ‰È¤ÊÂÚ», Û˘Ó‚ԇÏ¢ ‰¤ ¿ÓÙÔÙ «Â[˘ Ùfi Û~ˆÌ· [·ÛÎÂ~ÈÓ». ] √
¶ÂÚ›·Ó‰ÚÔ˜ ]Ô ∫ÔÚ›ÓıÈÔ˜, Â@ȯ ÓÈ΋ÛÂÈ Â[Ș ÙÔ‡˜ [ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ [·Á~ˆÓ˜ ̤ Ùfi ÙÂıÚÈfiÓ
ÙÔ˘ \·ÚÌ·. ] √ [ ∞Ú›ÛÙÈÔ˜ ]Ô ∫˘ÚËÓ·~ÈÔ˜ [ÂÚ¤Û‚Â˘Â «Ù‹Ó ۈ̷ÙÈÎ‹Ó {·ÛÎËÛÈÓ Û˘Ì‚¿Ï-
ÏÂÛı·È Â[Ș [·ÚÂÙ~˘ [·Ó¿ÏË„ÈÓ», ‰Èã \Ô Î·› ÏfiÁÔÓ {ÂÁÚ·„ «Úfi˜ ÙfiÓ Â[Ș [ √Ï˘Ì›·Ó
Á˘ÌÓ¿˙ÔÓÙ· ]·˘ÙfiÓ». ] √ ªÂÓ¤‰ËÌÓÔ˜ η› Á¤ÚˆÓ {ÂÙÈ @ËÙÔ [·ÎÌ·ÈfiÙ·ÙÔ˜ ۈ̷ÙÈÎ~ˆ˜ η›
ڈ̷Ϸ~ÈÔ˜, «Ô[˘‰¤Ó @ËÙÙÔÓ [·ıÏËÙÔ~˘ ÛÙÂÚÓfi˜». ] √ ¶Ï¿ÙˆÓ ]˘~ËÚÍÂÓ [Â›Û˘ ÊÈÏ·ıÏËÙÈ-
ÎfiÙ·ÙÔ˜, ‰ÈfiÙÈ [‰ȉ¿¯ıË Î·› Ù‹Ó ¿ÏËÓ ·Ú¿ Ù~?ˆ [ ∞ÚÈÛÙ›ˆÓÈ,Ù~?ˆ [ ∞ÚÁ›?ˆ ·Ï·ÈÛÙ~?Ë ]˘fi
ÙÔ~˘ ]ÔÔ›Ô˘ η› ¶Ï¿ÙˆÓ [ÂˆÓÔÌ¿ÛıË ‰È¿ Ù‹Ó Â[˘ÂÍ›·Ó, [ÂÓ~ˆ ÚfiÙÂÚÔÓ [ÂηÏÂ~ÈÙÔ [
∞ÚÈÛÙÔÎÏ~˘, [·fi ÙÔ~˘ ¿Ô˘ ·[˘ÙÔ~˘. ∫·Ù¿ ÙfiÓ ¢Èη›·Ú¯ÔÓ Ì¿ÏÈÛÙ· [Â¿ÏÂÛ η› Â[Ș
Ù¿ { πÛıÌÈ·, \ÔÏ· ‰¤ Ù¿ ÂÚÈÛˆı¤ÓÙ· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘ η› Ì¿ÏÈÛÙ· ]Ë «¶ÔÏÈÙ›·» η› Ô]È
«¡fiÌÔÈ» {ÂÓı· οÓÂÈ [ÂÎÙÂÓ¤ÛÙ·ÙÔÓ ÏfiÁÔÓ ÂÚ› ۈ̷ÙÈÎ~˘ [·ÁˆÁ~˘, Ì·ÚÙ˘ÚÔ~˘Ó Ù‹Ó
ÙÂÏ›·Ó Â[ȉÈÎfiÙËÙ· η› Ù‹Ó Î·Ù·ÏËÎÙÈÎ‹Ó [ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Â[Ș Ù¿ [·ıÏËÙÈο
˙ËÙ‹Ì·Ù·. ] √ [ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ [Â›Û˘ ]˘~ËÚÍ ʛÏÔ˜ Ù~ˆÓ ۈ̷ÙÈÎ~ˆÓ [·Û΋ÛˆÓ. { ∂ÁÚ·„ ‰¤
«ÂÚ› [ √Ï˘ÌÈÔÓÈÎ~ˆÓ η› ¶˘ıÈÔÓÈÎ~ˆÓ», ηıÒ˜ η› ÏÂ~ÈÛÙ· \ÔÛ· ÚÔÛ¤ÙÈ ÂÚ›
ۈ̷ÙÈÎ~˘ [·ÁˆÁ~˘ Â[Ș Ù¿ ‰È¿ÊÔÚ· {ÂÚÁ· ÙÔ˘. ] √ XÚ‡ÛÈÔ˜ Ú›Ó ‹ ÊÈÏÔÛÔÊ‹ÛÂÈ, ]˘~ËÚÍÂ
‰ÔÏȯԉÚfiÌÔ˜. ] √ ¶˘ı·ÁfiÚ·˜ Â{˘ÛˆÌÔ˜ #ˆÓ, [ÂÏÏÂÈ¿ÛıË ]˘fi Ù~ˆÓ ı·Ù~ˆÓ η› [·ÂÎÏ›ÛıË [ÂÎ
Ù~ˆÓ ·›‰ˆÓ, ÌÂÙ¤Û¯ÂÓ \Ô̈˜ Â[Ș Ù‹Ó Ù~ˆÓ [·Ó‰Ú~ˆÓ Ù¿ÍË, {ÂÓı· η› [ÂÓ›ÎËÛÂÓ.∂[Ș ÙfiÓ ¶˘ı·-
ÁfiÚ· [Â›Û˘ [·Ô‰›‰ÂÙ·È Î·› ]Ë [·ÏÏ·Á‹ Ù~˘ ‰È·›Ù˘ Ù~ˆÓ ÚÔÔÓÔ˘Ì¤ÓˆÓ [·ıÏËÙ~ˆÓ, ]ˆ˜ η›
]Ë [·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛȘ Ù~˘ Ê˘ÙÈÎ~˘ ÙÚÔÊ~˘ η› Á·Ï·ÎÙÔÙÚÔÊ›·˜, ‰È¿ ÎÚÂÔÊ·Á›·˜.
] √[ ∂Ì‰ÔÎÏ~˘ [·Ó~ËÎÂÓ Â[Ș Ô[ÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·Ó ]ÈÔÙÚÔʤˆÓ η› ηٿ Ù‹Ó ·[˘Ù‹Ó [ √Ï˘ÌÈ¿‰·
[ÂÓ›-ÎËÛÂÓ ·[˘Ùfi˜ Ì¤Ó Â[Ș ÙfiÓ [·Á~ˆÓ· ÙÔ~˘ ΤÏËÙÔ˜ \ÈÔ˘, ]Ô ‰¤ ˘]Èfi˜ ÙÔ˘ [ ∂Í·›ÓÂÙÔ˜ Â[Ș Ù‹Ó
¿ÏËÓ. ] √ ‰¤ Ôχ˜ ¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÙ·È ]ˆ˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ù·ÎÙÈÎÔ~˘ η› ]ÔÏÔÌ·-
¯ÈÎÔ~˘ ‚È‚Ï›Ô˘...».
...»ªÂٷ͇ Ù~˘ [·ÂÈÚÔÏËıÔ~˘˜ η› ÛÊÚÈÁÒÛ˘ [ÂΛӢ ÓÂfiÙËÙ·˜, ]Ë ]ÔÔ›· ηٿ ÙÔ‡˜
ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘˜ [·Á~ˆÓ˜ η٤ÎÏ˘˙ ٿ ÛÙ¿‰È· Î·È [ËÁˆÓ›˙ÂÙÔ ÙfiÓ Î·ÏfiÓ [·Á~ˆÓ·
‰È¿ Ù‹Ó Ó›ÎËÓ Î·› ÙËÓ ‰fiÍ·Ó, ]˘~ËÚÍ·Ó Î·› Ô[˘¯› [ÔÏ›ÁÔÈ,Ô\ÈÙÈÓ˜ η› ÏfiÁˆ Ê˘ÛÈÎ~ˆÓ
ۈ̷ÙÈÎ~ˆÓ [·ÚÂÙ~ˆÓ η› ¯¿ÚË Â[Ș Ù‹Ó ÌÂıÔ‰È΋ η› [ÂÈÌÂÏË̤ÓËÓ ÚÔfiÓËÛÈÓ, Ù‹Ó
ÌÂϤÙËÓ, ]ˆ˜ [·ÂοÏÔ˘Ó Ù·‡ÙËÓ Ô]È [·Ú¯·~ÈÔÈ, [·Ó·‰Â›¯ÙËÎ·Ó [·ÏËı~ˆ˜ \Ëڈ˜ η› [·¤ÎÙËÛ·Ó
ÌÂÁ›ÛÙËÓ Ê‹ÌËÓ ‰È¿ ÙÔ [·ÁˆÓÈÛÌ·ÙÈο ÙˆÓ Î·ÙÔÚıÒÌ·Ù·, Ù‹Ó [ÂÁηÚÙ¤ÚËÛ›Ó ÙˆÓ Ì¤¯ÚÈ
ı·Ó¿ÙÔ˘ Â[Ș ÙfiÓ [·Á~ˆÓ·, Ùfi Ï~ËıÔ˜ Ù~ˆÓ ÓÈÎ~ˆÓ ÙˆÓ Î·› Ù‹Ó [Â› ÛÂÈÚ¿ [ √Ï˘ÌÈ¿‰ˆÓ
‰È·Ù‹ÚÈÛÈÓ ÙÔ~˘ [·ÏËıÔ~˘˜ ÁÔ‹ÙÚÔ˘ ÙˆÓ. [ ∂Î Ù~ˆÓ ‰È·Û‹ÌˆÓ ÙÔÈÔ‡ÙˆÓ [·ıÏËÙ~ˆÓ [ȉȷÈÙ¤Úˆ˜
ÌÓËÌÔÓ‡ÔÓÙ·È ]˘fi Ù~ˆÓ [·Ú¯·›ˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ ]Ô ] πÔÛı¤Ó˘ ]Ô §¿ÎˆÓ η› ]Ô ˘]Èfi˜ ÙÔ˘
] ∂ÙÔÈÌÔÎÏ~˘, [·ÚÈıÌ‹Û·ÓÙ˜ [ÂÓ Û˘ÓfiÏ?ˆ \ÂÓ‰Âη [ √Ï˘Ìȷο˜ ӛη˜, [ÂÎ Ù~ˆÓ ]ÔÔ›ˆÓ \ÂÍÈ
Ô
] ·Ù‹Ú η› Ù¿˜ ]˘ÔÏÔ›Ô˘˜ ¤ÓÙ ]Ô ˘]Èfi˜. ] √ X›ÔÓȘ, ]Ô §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔ˜ ‰ÚÔ̇˜, ÓÈ΋۷˜
28 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

ÙÂÙÚ¿ÎȘ ÛÙ¿‰ÈÔÓ Î·› ÙÚ›˜ ‰›·˘ÏÔÓ. ] √ §¿‰·˜ ]Ô ‰ÔÏȯԉÚfiÌÔ˜, \ÔÛÙȘ [Â›Û˘ [·ÔηÌÒÓ
[·¤ı·Ó ÌÂÙ¿ Ù‹Ó Ó›ÎËÓ ÙÔ˘. ] √ ¢›ÎˆÓ ]Ô ∫·ÏÏÈ‚ÚfiÙÔ˘, ÓÈ΋۷˜ Â[È ˜ ÙfiÓ ‰ÚfiÌÔÓ ÂÓÙ¿ÎȘ
[ÂÓ ¢ÂÏÊÔ~Ș, ÙÚȘ [ÂÓ [ πÛıÌ›ÔȘ, ÙÂÙÚ¿ÎȘ Â[Ș Ù¿ ¡¤Ì· η› ÙÚȘ Â[Ș Ù¿ [ √χÌÈ· η› ]ˆ˜ ·~Ș
η› ]ˆ˜ [·Ó‹Ú. ] √ ™ÒÛÙÚ·ÙÔ˜ ]Ô ™È΢ÒÓÈÔ˜, ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜, ]Ô [ÂÈηÏÔ‡ÌÂÓÔ˜ «[·ÎÚÔ-
¯ÂÚÛ›Ù˘» ‰ÈfiÙÈ Î·Ù¿ Ù‹Ó {ÂÓ·ÚÍÈÓ ÙÔ~˘ [·Á~ˆÓÔ˜, Ù‹Ó [·ÎÚÔ¯ÂÈÚ›·Ó, ÌfiÏȘ ηÙfiÚıˆÓ ӿ
Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ ÌÂٷ͇ Ù~ˆÓ ÛȉËÚ~ˆÓ ÙÔ˘ ‰·ÎÙ‡ÏˆÓ Ù‹Ó ¯Â~ÈÚ·Ó ÙÔ~˘ [·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ ÙÔ˘, Ù‹Ó
Û˘Ó¤ıÏÈ‚Â ÌÂÙ¿ ÙÔÛ·‡Ù˘ ‰˘Ó¿Ìˆ˜, [ÂÍ·Ó·Áο˙ˆÓ ·[˘ÙfiÓ Ó¿ ]ÔÌÔÏÔÁ‹ÛÂÈ @ËÙÙ·Ó, Ô\˘Ùˆ
ηÙfiÚıˆÛ Ó[ [·Ó·ÎËÚ˘¯ıÂ~È ÓÈÎËÙ‹˜ Â[Ș Ì¤Ó Ù¿ ¡¤Ì· η› Ù¿ { πÛıÌÈ· [·Ó·ÌÂ›Í ‰¤ ‰ÂοÎȘ,
‰›˜ Â[Ș Ù¿ ¶‡ıÂÈ· η› ÙÚ›˜ Â[Ș Ù¿ [ √χÌÈ·. ] √ ΧÂ›ÏˆÓ ]Ô ¶·ÙÚ‡˜, ·Ï·ÈÛÙ‹˜, ÓÈ΋۷˜
‰›˜ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›?·, \··Í [ÂÓ ¢ÂÏÊÔ~Ș, ÙÂÙÚ¿ÎȘ [ÂÓ [ πÛıÌ~?ˆ η› ÙÚ›˜ [ÂÓ ¡Â̤?·. ] √ [ ∂ÚÁÔÙ¤Ï˘
]Ô ‰ÔÏȯԉÚfiÌÔ˜ [ÂÎ ∫Ú‹Ù˘ ÓÈ΋۷˜ ‰›˜ η› Â[Ș ÙÔ‡˜ Ù¤ÛÛ·Ú·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ [·ÁÒÓ·˜. ] √
ÂÚÈÒÓ˘ÌÔ˜ ¶ÔÏȉ¿Ì·˜, ]Ô Ì¤ÁÈÛÙÔ˜ Ùfi Û~ˆÌ· ¿ÓÙˆÓ Ù~ˆÓ [·ÓıÚÒˆÓ, ]Ô ]ÔÔ~ÈÔ˜ Ï‹Ó Ù~ˆÓ
[·ÁˆÓÈÛÙÈÎ~ˆÓ ÓÈÎ~ˆÓ [ÂÍÂÙ¤ÏÂÛÂÓ [·ÏËı~ˆ˜ ] ∏Ú·ÎÏ›Ԣ˜ @·ıÏÔ˘˜, ‰ÈfiÙÈ Î·› ϤÔÓÙ· ̤ÁÈÛÙÔÓ
[ÂÊfiÓ¢Û ̤ Á˘ÌÓÔ‡˜ ¯Â~ÈÚ·˜ [ÂÎ ÙÔ~˘ [ √χÌÔ˘ η› Ù·~˘ÚÔÓ Î·› Ì¿ÏÈÛÙ· {·ÁÚÈÔÓ Î·›
ÌÂÁ¿ÏÔÓ [ÂÎÚ¿ÙËÛÂÓ [·fi Ù~ˆÓ [ÔÈÛı›ˆÓ Ô‰~ˆÓ, ̤¯ÚȘ \ÔÙÔ˘ [ÂÎ Ù~ˆÓ ÛÊ·‰·ÛÌ~ˆÓ η› Ù~ˆÓ
Ï·ÎÙÈÛÌ¿ÙˆÓ [·¤ÌÂÈÓ·Ó ·]È ]ÔÏ·› Â[Ș Ù¿˜ ¯Â›Ú·˜ ÙÔ˘, η› Úfi˜ ÙÚÂ~Ș Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ¶¤ÚÛ·˜
[ÂÎ Ù~ˆÓ [·ı·Ó¿ÙˆÓ ÌÔÓÔÌ·¯‹Û·˜ [·¤ÎÙÂÈÓÂÓ ·[˘ıˆÚÂ~È Î·› ÙÔ‡˜ ÙÚÂ~Ș. [ ∂Ó‰ÔÍÒÙÂÚÔ˜ \Ô̈˜
ÙÔ~˘ ¶ÔÏ˘‰¿Ì·ÓÙÔ˜ ]˘~ËÚÍÂÓ ]Ô ¢È·ÁfiÚ·˜, ]Ô ƒfi‰ÈÔ˜ ύÎÙ˘, ]Ô ÁÂӿگ˘ Ù~˘ [ÂÓ‰ÔÍfiÙ·Ù˘
[·ıÏËÙÈÎ~˘ Ô[ÈÎÔÁÂÓ›·˜ Ù~˘ [·Ú¯·ÈfiÙËÙÔ˜, Ô\ÈÙÈÓÔ˜ η› Ô]È ÙÚÂ~Ș ˘]ÈÔ› [ÂÁ¤ÓÔÓÙÔ
] √Ï˘ÌÈÔӛηÈ, ]Ô [ ∞κουۛϷԘ ÓÈ΋۷˜ ˘ÁÌ‹Ó, ]Ô ¢ˆÚȇ˜ ÓÈ΋۷˜ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔÓ [Â›
ÙÚÂ~Ș [ÂÊÂÍ~˘ [ √Ï˘ÌÈ¿‰·˜ η› o ¢·Ì¿ÁËÙÔ˜ [Â›Û˘ ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜. ∫·› ‰¤Ó ]˘~ËÚÍ·Ó
ÌfiÓÔÓ Ô]È ˘]ÈÔ› ÙÔ˘ [ √Ï˘ÌÈÔӛηÈ, [·ÏÏ¿ η› Ô]È ·~ȉ˜ Ù~ˆÓ ı˘Á·Ù¤ÚˆÓ ÙÔ˘ [·ÎfiÌË, ]Ô
∂[˘ÎÏ~˘, ]Ô ˘]Èfi˜ Ù~˘ ∫·ÏÏÈ·Ù›ڷ˜ ({Ë ºÂÚÂӛ΢) η› ]Ô ¶ÂÈÛ›ÚÔ‰Ô˜, ~˘ÎÙ·È [·ÌÊfiÙÂÚÔÈ
η› [ √Ï˘ÌÈÔӛηÈ. [ ∂Î Ù~ˆÓ ¢È·ÁÔÚȉ~ˆÓ ÙÔ‡ÙˆÓ, ]Ô Ì¤Ó ¢ˆÚȇ˜, Ï‹Ó Ù~ˆÓ [ √Ï˘ÌÈÔÓÈÎ~ˆÓ
{Âۯ η› [ÔÎÙÒ [Â› ϤÔÓ Ó›Î·˜ [ πÛıÌȷο˜, ]ÂÙ¿ [ÂÓ ¡Â̤?· η› Ì›·Ó Â[Ș Ù¿ ¶‡ıÈ·. ] √
‰È¿ÛËÌÔ˜ ·[˘Ùfi˜ [·ıÏËÙ‹˜, ʛϷ ÊÚÔÓ~ˆÓ Úfi˜ ÙÔ‡˜ §·Î‰·›ÌÔÓ˜ η› Û˘ÌÌ·¯‹Û·˜ ̤Ù[
·[˘Ù~ˆÓ [ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù~ˆÓ [ ∞ıËÓ·›ˆÓ, [ËÙÙ‹ıË [ÂÓ Ó·˘Ì·¯›?· Úfi˜ ÙfiÓ [ ∞ıËÓ·˚ÎfiÓ ÛÙfiÏÔÓ Î·›
Û˘ÏÏËÊı›˜ ˙~ˆÓ {˯ıË ·[ȯ̿ψÙÔ˜ Â[Ș [ ∞ı‹Ó·˜. √]È [ ∞ıËÓ·~ÈÔÈ \Ô̈˜ ¯·ÚÈÛı¤ÓÙ˜ Â[Ș ÙfiÓ
{·Ó‰Ú·, ÙfiÓ ÎÂÎÙË̤ÓÔÓ ÙÔÛ·‡ÙËÓ [·ıÏËÙÈÎ‹Ó ‰fiÍ·Ó, [·Ê~ËÎ·Ó ·[˘ÙfiÓ [ÂχıÂÚÔÓ, \ÔÛÙȘ
η› [Â¤ÛÙÚ„ÂÓ [ÂÓ Ù?~Ë ]·˘ÙÔ~˘ ·ÙÚ›‰·...».
...»[ ∞ıÏËÙ·› [·Ó·‰Â›Í·ÓÙ˜ η› ˘]ÈÔ‡˜ [·ıÏËÙ¿˜ ηٿ Ù‹Ó [·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ]˘~ËÚÍ·Ó [Â›Û˘
]Ô [ ∞Ïη›ÓÂÙÔ˜, ]Ô §ÂÚ¿Ù˘, ‡ÎÙ˘, ÙÔ~˘ ]ÔÔ›Ô˘ Ô]È ˘]ÈÔ› ] ∂ÏÏ¿ÓÈÎÔ˜ η› £¤·ÓÙÔ˜, ~˘ÎÙ·È
]ˆÛ·‡Ùˆ˜ [ÂÓ›ÎËÛ·Ó Â[Ș ÙÔ‡˜ [·ÁÒÓ·˜ η› ¢·Ì¿ÚÂÙÔ˜ ]Ô ] ∏ڷ·˜ ]ÔÏÈÙÔ‰ÚfiÌÔ˜, ]Ô Ú~ˆÙÔ˜
ÓÈÎËÙ‹˜ ÙÔ~˘ [·ÁˆÓ›ÛÌ·ÙÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ˘ \ÔÙ ηٿ Ù‹Ó 65ËÓ [ √Ï˘ÌÈ¿‰· Ùfi Ú~ˆÙÔÓ ÂÚÈÂÏ‹ÊıË
ÌÂٷ͇ Ù~ˆÓ [ √Ï˘ÌÈ·Î~ˆÓ {·ıψÓ. ∆Ô‡ÙÔ˘ ]Ô Ì¤Ó ˘]Èfi˜ £ÂfiÔÌÔ˜ [ÂÓ›ÎËÛ ¤ÓÙ·ıÏÔÓ, ]Ô ‰¤
[ÂÁÁÔÓfi˜ ¿ÏËÓ. ¶¿ÓÙˆ˜ \Ô̈˜ [·ÓÂÍ·Úًو˜ Ù~ˆÓ [·ÓˆÙ¤Úˆ ÌÓËÌÔÓ¢ı¤ÓÙˆÓ ÎÚ¿ÙÈÛÙÔ˜
]˘~ËÚÍÂÓ ]Ô £ÂÔÁ¤Ó˘ ]Ô £¿ÛÈÔ˜, ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ η› ‡ÎÙ˘, \ÔÛÙȘ [ÂÓ›ÎËÛÂÓ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔÓ
Â[Ș Ù‹Ó [ √Ï˘Ì›·Ó, ˘ÁÌ‹Ó ‰¤ ÙÚ›˜ Â[Ș ¢ÂÏÊÔ‡˜ η› ÂÓÙ¿ÎȘ Â[Ș ¡Â̤·Ó, ‰ÂοÎȘ Â[Ș
[ πÛıÌfiÓ, · [ Ó·ÌÂ›Í ˘ÁÌ‹Ó Î·› ·ÁÎÚ¿ÙÈÔÓ, Â[Ș ‰¤ Ù‹Ó ºı›·Ó [·‰ÒıÂÈ Î·› Â[Ș ÙfiÓ ‰ÚfiÌÔÓ
 Αθλητισµός 29
η› Â[ Ó›ÎËÛÂÓ ÙÔ‡˜ ¿ÓÙ·˜ Â[Ș ÙfiÓ ‰fiÏ˘¯ÔÓ. \ √ÏÔÈ ‰¤ Ô]È Û٤ʷÓÔÈ ÙÔ‡˜ Ô
] Ô›Ô˘˜ {ÂÏ·‚ÂÓ Â[Ș
Ù ÙÔ‡˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ [·Á~ˆÓ·˜ η› Â[Ș {·ÏÏÔ˘˜ ÙÔÈÎÔ‡˜, [ÂÁ¤ÓÔÓÙÔ Î·Ù¿ Ù‹Ó Ì·ÚÙ˘Ú›·Ó ÙÔ~˘
¶·˘Û·Ó›Ô˘ (5! 11, 2) ¯›ÏÈÔÈ ÙÂÙÚ·ÎfiÛÈÔÈ. ∂[Ș Ù‹Ó [·ÏËı~ˆ˜ [·ÙÂχÙËÙÔÓ Ù·‡ÙËÓ ÛÂÈÚ¿Ó
Ù~ˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ Ì·˜ ÚˆÙ·ıÏËÙ~ˆÓ [ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ‹Ó ı¤ÛÈÓ Î·Ù¤¯ÂÈ Î·› ]Ô ÌÂÁ·ÏfiÊËÌÔ˜ ª›ÏˆÓ ]Ô
∫ÚÔÙˆÓÈ¿Ù˘, ]Ô ÓÈ΋۷˜ ¿ÏËÓ ]ÂÍ¿ÎȘ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›· η› [Â›Û˘ ]ÂÍ¿ÎȘ [ÂÓ ¢ÂÏÊÔ~Ș,
ηٷÛÙ¿˜ ‰¤ ·ÚÔÈÌÂÈ҉˘ η› ‰È¿ ÙÔ‡˜ [ÂÓÙfi˜ ÙÔ~˘ ÛÙ·‰›Ô˘ ] ∏Ú·ÎÏ›Ԣ˜ {·ıÏÔ˘˜ ·[˘ÙÔ~˘.
] ∏ ÌÂÁ›ÛÙË \Ô̈˜ η› ‰˘ÛÎÔψٿÙË Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ·Û~ˆÓ Ù~ˆÓ [·ıÏËÙÈÎ~ˆÓ ‰È·ÎÚ›ÛÂˆÓ @ËÙÔ ]Ë
«[ÂÓ Ì›· η› Ù~Ë ·[˘Ù~?Ë Ì¤Ú· ‰ÈÏ‹ Ó›ÎË ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ ÙÂ Î·È ¿Ï˘». ∆fi ÙÔÈÔ~˘ÙÔÓ [ÂıˆÚ›ÙÔ
˘
] ÂÚ¿ÓıÚˆÔ˜ Ú¿ÁÌ·ÙÈ {·ıÏÔ˜, ‰È[ \Ô Î·› Ô]È [ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ˜ ·[˘ÙfiÓ [ÂηÏÔ~˘ÓÙÔ «‰Â‡ÙÂÚÔÈ
{Ë ÙÚ›ÙÔÈ [·Êã ] ∏Ú·ÎÏ¤Ô˘˜». ] √ ¶·˘Û·Ó›·˜ (∂! 21,4) ‰È·ÛÒ˙ÂÈ Ù¿ [ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙˆÓ [·fi
ηٷ‚ÔÏ~˘ [ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ~˘ [·Á~ˆÓÔ˜ ̤¯ÚÈ Ù~˘ [ÂÔ¯~˘ ÙÔ˘ ÙÔÈÔ‡ÙˆÓ [ √Ï˘ÌÈÔÓÈÎ~ˆÓ, @ËÛ·Ó
‰Â Ô#˘ÙÔÈ: ∫¿ÚÔ˜ ]Ô ] ∏Ï›Ԙ, [ ∞ÚÈÛÙÔ̤Ó˘ ]Ô ƒfi‰ÈÔ˜, ¶ÚˆÙÔÊ¿Ó˘ ]Ô [ÂÎ ª·Á‹ÙˆÓ Ù~ˆÓ [Â›
§Ëı·›Ô˘, ™ÙÚ¿ÙˆÓ ]Ô [ ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú‡˜, ª¿ÚÎˆÓ ]Ô [ ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú‡˜, [ ∞ÚÈÛÙ¤·˜ ]Ô ™ÙÚ·ÙÔÓÈ·˜
η› ¡ÈÎfiÛÙÚ·ÙÔ˜ ]Ô ¶ÚÔÌÓËÛÛ‡˜».
™ÙË ™¿ÚÙË, Ô ÁÓˆÛÙfi˜ ÓÔÌÔı¤Ù˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ı¤ÛÈÛ ÂȉÈΤ˜ ‰È·Ù¿ÍÂȘ Ì ÛÎÔfi Óã
·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙË Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋ ۈ̷ÙÈ΋ Â˘ÚˆÛÙ›· Î·È ·ÓÙÔ¯‹. ªÈ· ·ã ·˘Ù¤˜ Â›Ó·È Î·È Ë
‰È¿Ù·ÍË Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û ÙË ı·Ó¿ÙˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ۈ̷ÙÈΤ˜ ·Ù¤ÏÂȘ.
∞fi ÙÔÓ ¤‚‰ÔÌÔ ¯ÚfiÓÔ ¿Ú¯È˙Â Ë ‰ËÌfiÛÈ· ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ô˘ ÁÈÓfiÙ·Ó ÔÏÔ¤Ó· ηÈ
ÈÔ ÛÎÏËÚ‹, ηıÒ˜ ÏËÛ›·˙·Ó ÛÙËÓ ÂÊË‚È΋ ËÏÈΛ·. ŒÙÛÈ Ô Ó¤Ô˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˘, fiÙ·Ó
¤ÊÙ·Ó ÛÙ· ›ÎÔÛ› ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ· ‹Ù·Ó È· ·Ó¤ÙÔÈÌÔ˜ ÁÈ· Ó· ¯ÂÈÚÈÛÙ› Ù· fiÏ·,
˘ÂÚ·Û›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ˆ˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˘, ˆ˜ Ù· ÂÍ‹ÓÙ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ·. ™ÙËÓ ∞ı‹Ó·,
¿ÏÏÔ˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÓÔÌÔı¤Ù˘, Ô ™fiψӷ˜ (ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î¿Ó·Ì ÏfiÁÔ ÈÔ ¿Óˆ), ı¤ÛÈÛÂ
·Ó¿ÏÔÁ˜ ‰È·Ù¿ÍÂȘ, ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‚¤‚·È· ÛÎÏËÚ¤˜ ·fi ÙȘ ™·ÚÙÈ·ÙÈΤ˜, ·ÏÏ¿ ¿ÓÙˆ˜
·ÚÎÂÙ¿ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈΤ˜. ŸÙ·Ó ¤ÎÏÂÈÓ·Ó Ù· ‰ÂηÔÎÙÒ ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ Ó¤ÔÈ,
ηٷٿÛÛÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙÔ Û ‰È¿ÊÔÚ˜
ÂȉÚÔ̤˜ Î·È ¿ÏϘ ·ÎfiÌ· ÌÈÎÚÔÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ. ∏ Ù·ÎÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ˘ËÚÂÛ›· ÙˆÓ
∞ıËÓ·›ˆÓ ¿Ú¯È˙ ·fi Ù· ›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ·. ªÂ ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ·˘Ùfi ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÈ
ÂχıÂÚÔÈ Ôϛ٘ Ô˘ ·Ó·‰Â›¯ÙËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ªË‰ÈÎÔ‡˜ ÔϤÌÔ˘˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ ÓfiÌÔÈ ÙÔ˘
™fiψӷ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÂÍ·Ûı¤ÓËÛ·Ó Î·È Î·Ù¿ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÙÔ˘ 5Ô˘
·ÈÒÓ· .X. ›¯·Ó ۯ‰fiÓ ·ÙÔÓ‹ÛÂÈ.
ªÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙÔÓ ·ıÏËÙÈÛÌfi, ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ‰È¿ÛËÌÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜
¤‰ÂÈÍ·Ó Ô ¶Ï¿ÙˆÓ·˜ Î·È Ô ·Ù¤Ú·˜ Ù˘ È·ÙÚÈ΋˜ πÔÎÚ¿Ù˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ıˆÚÔ‡Û Ùã
·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ˘Á›·˜. ∆ËÓ ›‰È· ·Á¿Ë ÁÈ· ÙÔÓ
·ıÏËÙÈÛÌfi ¤‰ÂȯÓÂ, fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ÂÈ, Î·È Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘, Ô˘ ·Û¯ÔÏ‹ıËΠ۠ÔÏÏ¿ ·fi
Ù· Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘ Ì ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ‡ÙÔ Û ·ÚÎÂÙ‹ ¤ÎÙ·ÛË, ÂÓÒ Ô ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ÁÈ·ÙÚfi˜ ηÈ
ÚÔÔÓËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ¶¤ÚÁ·ÌÔ °·ÏËÓfi˜, ηٿ ÙÔÓ 2ÔÓ ·ÈÒÓ· Ì.X. ¤ÁÚ·Ê ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË
Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ· Ó· ÂÎÙÂÏ› ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ, Ì ÙËÓ ÚÔ¸fiıÂÛË fï˜
fiÙÈ ı· Â›Ó·È ÛˆÛÙ¤˜ Î·È fi¯È ÌÔÓfiÏ¢Ú˜. ΧÒÚÈ˙ ÙȘ ·Û΋ÛÂȘ Û ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜,
·ıËÙÈΤ˜, ÌÈÎÙ¤˜ Î·È ·ÔıÂÚ·¢ÙÈΤ˜. ∆Ș ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Û ȉȷ›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ
30 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
·ÔηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ. ∂Âȉ‹ ‰Â Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ë ·ıÏËÙÈ΋
›ڷ Â¤‚·Ï «ÔÚÈṲ̂ÓË ‰›·ÈÙ·» (·Ó·ÁÎÔÊ·Á›·, ‚›·È· ÙÚÔÊ‹), ·ÊıÔÓfiÙÂÚË Î·È
ÔÏ˘ÙÂϤÛÙÂÚË, fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ͷӷ›, ·fi ÙË Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË ÛÙÔ˘˜ ÏÈÙÔ‰›·ÈÙÔ˘˜
ŒÏÏËÓ˜, ηıÒ˜ Î·È ·Ô¯‹ ·fi οı ¿ÏÏË ‰Ô˘ÏÂÈ¿, ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏË ·Ó¿·˘ÛË Î·È Ôχ
ηϋ ηıËÌÂÚÈÓ‹ ÚÔfiÓËÛË, ÁÈ· fiÏ· ·˘Ù¿ Ë ·ıÏËÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÂͤÏÈÍË ıˆڋıËÎÂ, fiˆ˜
‹Ù·Ó Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÂfiÌÂÓÔ, ·fi ÙÔ˘˜ ÁÈ·ÙÚÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜ ˆ˜ ‚Ï·ÙÈ΋ ÙfiÛÔ
ÁÈ· ÙËÓ ˘Á›·, fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ¢ÂÍ›· Î·È ÎÈÓ‹ıËΠÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ fiÏÂÌÔ˜.
¶ÚÒÙÔ˜ Ô ÓÔÌÔı¤Ù˘ ™fiψӷ˜ ÂÚÈfiÚÈÛ ÛÙÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ·ÁÒÓˆÓ
ÙȘ ¯ÚËÌ·ÙÈΤ˜ ·ÌÔÈ‚¤˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó ˆ˜ ÙfiÙÂ, ‚ÂÏÙÈÒÓÔÓÙ·˜ ·ÈÛıËÙ¿ ÙȘ ¯ÚËÌ·ÙÈΤ˜
·ÌÔÈ‚¤˜ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·Ó ÛÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ·˘ÙÒÓ Ô˘ ÛÎÔÙÒıËÎ·Ó ÔÏÂÌÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ
·ÙÚ›‰· («Ù~ˆÓ ]˘¤Ú ›ÛÙˆ˜ η› ·ÙÚ›‰Ô˜ ÂÛfiÓÙˆÓ» ÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÙˆÓ ı˘Ì¿ÙˆÓ
ÔϤÌÔ˘). √ ÁÓˆÛÙfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÙÚ·ÁÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜ Ì·˜ ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ·Ó·ÊˆÓÔ‡Û Ì ÔÏÏ‹
Î·È ÌÂÁ¿ÏË ·Á·Ó¿ÎÙËÛË: «∫·Î~ˆÓ Á¿Ú {ÔÓÙˆÓ Ì˘Ú›ˆÓ οıã ] ∂ÏÏ¿‰· Ô[˘‰¤Ó οÎÈÔÓ
[·ıÏËÙ~ˆÓ Á¤ÓÔ˘˜». ªÂ ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È ÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹, ÔÏÏÔ› ηٷÎχ˙·ÓÂ
Ù· ∂ÏÏËÓÈο Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈ· («Á˘ÌÓ¿ÛÈ·») ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Î·È ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜
ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·˜ ÌÔÓÔÒÏËÛË Ù˘ ‰È¿ÎÚÈÛ˘, Ì ÚfiıÂÛË ÙËÓ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË Ù˘
ۈ̷ÙÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ Î·È ·ÓÙÔ¯‹˜ ÚÔ˜ ¯ÚËÌ·ÙÈÛÌfi, ÂÓÒ ¿ÏÏÔÈ Û˘Ó¤¯È˙·Ó ÙËÓ ¿ÛÎËÛË
ÁÈ· ÙËÓ Ù¤Ú„Ë Î·È ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ۈ̷ÙÈÎÔ‡ οÏÏÔ˘˜ ÙˆÓ.
√È ƒˆÌ·›ÔÈ Â›¯·Ó Ôχ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ∂ÏÏËÓÈÎfi ·ıÏËÙÈÛÌfi, ı·‡Ì·˙·Ó ÙÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜,
·ÏÏ¿ fi¯È Î·È ÙÔ˘˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ ·ıÏËÙ¤˜. ∏ ÌÂٷʇÙÂ„Ë Ù˘ ·ıÏËÙÈ΋˜ ΛÓËÛ˘ ·fi
ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÛÙË ƒÒÌË ‚ڋΠÔÏÏÔ‡˜ ÌÈÌËÙ¤˜, ·ÏÏ¿ ÙÔ ¿ıÔ˜ ÁÈ· Ù· ¿ÁÚÈ· Û˘Ó‹ıˆ˜
ı¿̷ٷ ˘ÂÚ›Û¯˘ÛÂ. √È ÌÔÓÔÌ¿¯ÔÈ, ÔÈ ˘ÁÌ¿¯ÔÈ Î·È ÔÈ ·Ï·ÈÛÙ¤˜ Ù˘ ƒÒÌ˘
Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓ·Ó ÙÔÓ fi¯ÏÔ Î·È Ë ıËÚÈÔÌ·¯›· ·ÔÙÂÏÔ‡Û ¤Ó· ·fi Ù· ÈÔ ·Á·ËÙ¿
ı¿̷ٷ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜, ÁÈã ·˘Ùfi Î·È Ù¤ÙÔȘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ ‹Ù·Ó Ôχ
Û˘ÓËıÈṲ̂Ó˜ ÛÙȘ ÎÔÓ›ÛÙÚ˜ Î·È ÛÙȘ ·ÚÚ¤Ó˜. √È ÚÒÙÔÈ ∞ıÏËÙÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜ ÛÙË ƒÒÌË
¤ÁÈÓ·Ó ÙÔ 186 .X. µε διοργανωτή τον Μ. Fulvius Nobilior, fiÙ·Ó Ë ∂ÏÏ¿‰· ¤ÁÈÓ ƒˆÌ·˚΋
∂·Ú¯›·. √ ÔÏÈÙÈÎfi˜ Ù˘ ‚›Ô˜ ÂͤÏÈÂ, ÔÈ ·ÁÒÓ˜ fï˜ ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜
Î·È ÙËÓ ¤Ú·Û‹ ÙÔ˘˜. ◊Ù·Ó, ηٿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ, Ô Â‡Û¯ËÌÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ¶·ÓÂÏÏËÓ›ˆÓ
Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛˆÓ. √È ƒˆÌ·›ÔÈ ÙfiÙ Á›ÓÔÓÙ·Ó ‰ÂÎÙÔ› ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙˆÓ √Ï˘Ì›ˆÓ ÎÏ.
∫·Ù¿ ÙËÓ 199Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ‹ÙÔÈ ÙÔ 17 Ì.X., Ô ∆È‚¤ÚÈÔ˜ ·Ó·‰Â›¯ÙËΠÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ
Ù¤ıÚÈÔ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô ·ÓÈ„Èfi˜ ÙÔ˘ °ÂÚÌ·Ófi˜, ÛÙÔ ›‰ÈÔ ·ÁÒÓÈÛÌ·. √ √ÎÙ·‚È·Ófi˜
∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜ - ∞˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Ù˘ ƒÒÌ˘ - ›‰Ú˘Û ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ∞ÎÙ›Ô˘ ∞fiÏψӷ
·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ·ÁÒÓ· Ì ÌÔ˘ÛÈο, Á˘ÌÓ·ÛÙÈο, Ó·˘ÙÈο Î·È ·ıÏËÙÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, Ûã
·Ó¿ÌÓËÛË Ù˘ ӛ΢ ÛÙËÓ ∞ÎÙ›· ∞ÎÚfiÔÏË. ∆· «{ ∞ÎÙÈ·» ·fi ÙfiÙ ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó ÛÙË
ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÂıÓÈÎÔ-ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ∂Âȉ‹ ÔÈ
ƒˆÌ·›ÔÈ ·Ú¤ÛÎÔÓÙÔ «Â[Ș {·ÚÙÔÓ Î·› ı¿̷ٷ», Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ· ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ·˘ÙÔ‡
ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿ÛÙËηÓ. ∆Ô ›‰ÈÔ Î·È ÔÈ ÌÔÓÔÌ·¯›Â˜, ÔÈ Ù·˘ÚÔÌ·¯›Â˜ Î·È ÔÈ ıËÚÈÔÌ·¯›Â˜.
ŸÏã ·˘Ù¿ Ù· ·ÔÙÚÔÈ·ÛÙÈο ı¿̷ٷ ÂÈÛ‹¯ıËÎ·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· Î·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, fiˆ˜
Î·È ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›·. ∏̤ڷ Ì ÙËÓ Ë̤ڷ, Ë ÂÂÎÙÂÈÓfiÌÂÓË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ηٿÙˆÛË
 Αθλητισµός 31
Î·È Ë ÔÁÎÔ‡ÌÂÓË ÈÛ¯‡˜ Ù˘ ƒÒÌ˘ Û˘ÓÙ¤ÏÂÛ·Ó ÒÛÙ Óã ·ÔÓ¤ÌÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ıÂ˚Τ˜ ÙÈ̤˜ Î·È Ï·ÙÚ›˜. ∆fiÙ ηıÈÂÚÒıËÎ·Ó ·ÁÒÓ˜, fiˆ˜ Ù·
«∫·ÈÛÛ¿ÚÂÈ·», Ù· «™Â‚¿ÛÙÂÈ·», Ù· «∞[˘ÁÔ‡ÛÙÂÈ·», Ô˘ ÙÂÏÔ‡ÓÙÔ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÛÂ
Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ٷ «¶·Ó·ı‹Ó·È·», ηıÒ˜ ·ÎfiÌË ÛÙË ™¿ÚÙË Î·È Û ¿ÏϘ fiÏÂȘ.
∆Ô 44 Ì.X. ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ™˘Úȷ΋˜ ∞ÓÙÈfi¯ÂÈ·˜ ÂÍ·ÁfiÚ·Û·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ∏Ï›Ԣ˜ ÙÔ
‰Èη›ˆÌ· Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛ·Ó ηٿ ÙÔ Ì‹Ó· √ÎÙÒ‚ÚË √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
¤ÂÈÙ· ·fi ·ÎÌ‹ ¤ÓÙ ÔÏfiÎÏËÚˆÓ ·ÈÒÓˆÓ Î·Ù·ÚÁ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ πÔ˘ÛÙ›ÓÔ ÙÔ
521 Ì.X.
«∆fi [·ıÏËÙÈÎfiÓ ÓÂ~˘Ì· Û˘Ó¯~ˆ˜ ·Ú·ÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓÔÓ Î·› ÓÔı¢fiÌÂÓÔÓ, ηٿ ÙfiÓ
]ÈÛÙÔÚÈÎfiÓ, ]˘ã ·[˘Ù~ˆÓ Ù~ˆÓ [·ıÏÔ‡ÓÙˆÓ, Ô\ÈÙÈÓ˜ [ËÎÔÏÔ‡ıÔ˘Ó ÙfiÓ [Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÛÌfiÓ,
{ÂÊı·ÛÂÓ ]ˆ˜ @ËÙÔ ÌÔÈÚ·~ÈÔÓ Â[Ș ηٿÙˆÛÈÓ. √]È [·ıÏËÙ·› [ÂÒÏÔ˘Ó Ù¿˜ ӛη˜ η› ÏÂ~ÈÛÙÔÈ
Ù¿˜ [ÂÍ·ÁfiÚ·˙·Ó. ] √ ¡¤ÚˆÓ [ËÁfiÚ·Û [·ÓÙ› Â[˘ÙÂÏÔ~˘˜ [·ÏËı~ˆ˜ ¯ÚËÌ·ÙÈÎÔ~˘ ÔÛÔ~˘ Ó›ÎËÓ Â[Ș
]·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›·Ó, \ÔÙ ‰Â [ÂÂÛΤÊıË Ù‹Ó ] ∂ÏÏ¿‰·, ‰È¤Ù·ÍÂ Ù‹Ó Ù¤ÏÂÛÈÓ [·ÁÒÓˆÓ, Â[Ș ÙÔ‡˜
]ÔÔ›Ô˘˜ ÌÂ٤ۯ η› [ÂÓ›ÎËÛÂ Û˘ÏϤͷ˜ 75 ÛÙÂÊ¿ÓÔ˘˜». ™ÙÔ «∫ÔÏÔÛÛ·~ÈÔ» Ù˘ ƒÒÌ˘,
fiÔ˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó ÔÈ ÌÂÁ·ÏÔÚÂ¤ÛÙÂÚ˜ ıËÚÈÔÌ·¯›Â˜ Î·È Ù·˘ÚÔÌ·¯›Â˜, οÓÔ˘Ó ÙËÓ
ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ηٿ ηÈÚÔ‡˜ Ù·¯˘‰·ÎÙ˘ÏÔ˘ÚÁÔ› ‹ ·ıÏËÙ¤˜ ¿Ï˘ Î·È ˘ÁÌ‹˜, Ô˘
ÚÔÛʤڷÓ ÛÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ ÚÔÛÊÈÏ‹ Î·È Â˘¯¿ÚÈÛÙ· ı¿̷ٷ, ÌÂÚÈΤ˜ ‰Â ÊÔÚ¤˜ ηÈ
ÌÔ˘ÛÈÎÔ›. ŸÏÔÈ ·˘ÙÔ› ·Ì›‚ÔÓÙÔ ÏÔ˘ÛÈÔ¿ÚÔ¯·. ∫·Ùã ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ë Â›‰ÔÛË ÛÙȘ
¿ÏÏÔÙ ¢ÁÂÓ›˜ ·Û¯Ôϛ˜ ÌÂÙ·‚Ï‹ıËΠÛã Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Î·È ÎÂÚ‰ÔÊfiÚÔ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË.
∞Ó¿ÌÂÛ· ·fi ÙÔ˘˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó ÙË ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ· Î·È ÙÔ
·ıÏËÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ‹Ù·Ó ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˘ Î·È Ù· «[ ∂Ï¢ı¤ÚÈ·»
ÙˆÓ ¶Ï·Ù·ÈÒÓ, fiˆ˜ Î·È ¿ÏÏÔÈ ·ÁÒÓ˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÕÚÁÔ˜ Î.Ï., ˆ˜ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘
πÔ˘ÏÈ·ÓÔ‡ (331-363 Ì.X.). ∆Ô 270 Ì.X. ȉڇıËΠÛÙË ƒÒÌË, ηÙã ·ÔÌ›ÌËÛË ÙˆÓ
∂ÏÏËÓÈÎÒÓ, Ó¤Ô˜ ·ÁÒÓ·˜, ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ∏Ï›Ô˘, ÂÓÒ Û˘Ó¯È˙fiÙ·Ó Ë ÌÂÙ¿‚·ÛË ÛÙË ƒÒÌË
∂ÏÏ‹ÓˆÓ ·ıÏËÙÒÓ, ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ, ÙÚ·Áˆ‰ÒÓ, ı·˘Ì·ÙÔÔÈÒÓ ÎÏ. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ì¿ÏÈÛÙ·, Â›
∞˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ ¢ÈÔÎÏËÙÈ·ÓÔ‡ Î·È ª·ÍÈÌÈ·ÓÔ‡, ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ ·˘ÙÔ›, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
ÂÂÙ‡Á¯·Ó·Ó ÛÙÔ˘˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÈÂÚÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ÙÚ›· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙÂÊ¿ÓÈ·, ηٿ ÙÚfiÔÓ
Ô˘ Ó· ÌË ‰¤¯ÂÙ·È Î·ÌÌ›· ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË, ·ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó ·fi ÁÂÓÈ΋ ·Û˘‰ÔÛ›·. √È
ÈÔ‰ÚÔÌÈ·ÎÔ› ·ÁÒÓ˜ ÛÙË ƒÒÌË Â›¯·Ó ‰ÈÂÁ›ÚÂÈ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘
Ï‹ıÔ˘˜, fiÔ˘ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ı·٤˜ ·Ú·Û‡ÚÔÓÙÔ Û ·ÈÌ·ÙËÚ¤˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ ηÈ
Û˘ÌÏÔΤ˜. √È ¤Úȉ˜ Î·È ÔÈ ‰È·ÈÚ¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ·Ó Î·È ÛÙË Ó¤· ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·
Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ηٿ ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ÙˆÓ ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌÈÒÓ. √È
ÊÚÈÎÈ·ÛÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙÔ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ı·ÙÒÓ Î·Ù¿ ÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ·ÈÌ·ÙËÚÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ÙˆÓ ÌÔÓÔÌ·¯ÈÒÓ Î·È Î·Ù¿ ÙȘ ÂÎÙÂϤÛÂȘ ÙˆÓ
ηٷ‰›ÎˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ú›¯ÓÔÓÙ·Ó Ì¤Û· ÛÙ· ÂÈÓ·Ṳ̂ӷ ¿ÁÚÈ· ıËÚ›·, Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙÔ˘˜
XÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÚÁËÛË ÙˆÓ ıÂ·Ì¿ÙˆÓ ·˘ÙÒÓ, ÙˆÓ ·ÚÎÂÙ¿
·ÔÙÚÔÈ·ÛÙÈÎÒÓ, fiˆ˜ Î·È ÙˆÓ ·ıÏËÙÈÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ. √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜
£ÂÔ‰fiÛÈÔ˜ Ô ª¤Á·˜ (379-395 Ì.X.) Ì ·˘ÛÙËÚÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜, ηٿÚÁËÛ ÙÔ Î¿ı ÙÈ Ô˘
ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ÂÏÏËÓÈÎfi ‚›Ô. ŒÙÛÈ ÙÔ 394 Ì.X. Ì ÓfiÌÔ Î·Ù·ÚÁ‹ıËηÓ,
32 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

fiˆ˜ ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ, Î·È ÔÈ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ› ∞ÁÒÓ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›¯·Ó ·ÚÈıÌ‹ÛÂÈ 293

√Ï˘ÌÈ¿‰Â˜, ÁÈ·Ù› ıˆڋıËÎ·Ó Û·Ó ÂΉËÏÒÛÂȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜. ∫·Ù¿ ÙÔ 395 Ì.X. ÔÈ
‚¿Ú‚·ÚÔÈ °fiÙıÔÈ ÏÂËÏ¿ÙËÛ·Ó ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î·È ÙÔÓ ÈÂÚfi ¯ÒÚÔ Ù˘ √Ï˘Ì›·˜, Ë ‰Â
ηٷÛÙÚÔÊ‹ Û˘ÌÏËÚÒıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ 522 Î·È 551 Ì.X.
√ ÁÓˆÛÙfi˜ ·Ï·Èfi˜ ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ¿ÊÔ˜, ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ Î·È È‰ÈÔÎÙ‹Ù˘ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜
«∏̤ڷ» πˆ¿ÓÓ˘ X·ÏÎÔÎÔÓ‰‡Ï˘ ÁÚ¿ÊÂÈ Î¿Ô˘ ÁÈ· ÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ∂ÏÏËÓÈÎfi ·ıÏËÙÈÛÌfi
(·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÔÌ·ÎÚ˘Óı‹Î·Ì οˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ Ï›Á· ÁÈ· ÙÔÓ ·ıÏËÙÈÛÌfi Ù˘
ƒÒÌ˘, Ô˘ ›¯Â Û¯¤ÛË Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ∂ÏÏËÓÈÎfi ·ıÏËÙÈÛÌfi), Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·:
«] √ ·Ù‹Ú Ù~˘ [È·ÙÚÈÎ~˘ ] πÔÎÚ¿Ù˘ [Â̤ÌÊÂÙÔ Ù‹Ó [·ıÏËÙÈÎ‹Ó ‰È¿ıÂÛÈÓ ]ˆ˜ ÌË
Ê˘ÛÈÎ‹Ó Î·› [ÂıÂÒÚË ÚÔÙÈÌˆÙ¤Ú·Ó Ù·‡Ù˘ Ù‹Ó ]˘ÁÈÂÈÓ‹Ó \ÂÍÈÓ, ηÙËÁfiÚÂÈ ‰¤ ÙÔ‡˜
«·È‰ÔÙÚ~È‚·˜». ∆Ô‡˜ [·ÛÎÔ~˘ÓÙ·˜ ÙÔ‡˜ Ó¤Ô˘˜ Â[Ș Ù‹Ó ·Ï·ÈÛÙÚÈÎ‹Ó ]ˆ˜ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜
ÙÔ‡ÙÔ˘˜ Ó¿ ·Ú·ÓÔÌ~ˆÛÈ Î·Ù¿ ÓfiÌÔÓ Î·› Ó[ [·‰ÈÎ~?ˆÛÈ ‰Èη›ˆ˜ ([ÂÂÓÓfiÂÈ Ù¿ Ù¯ӿÛÌ·Ù·
Ù~˘ ¿Ï˘ η› ÙÔ~˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘, ‰È[ #ˆÓ [Â͢¿ÙˆÓ ÙÔ‡˜ [·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜).
√ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ¶Ï¿ÙˆÓ [ÂıÂÒÚÂÈ Î·› Ô#˘ÙÔ˜ Ù‹Ó [·ıÏËÙÈ΋ \ÂÍÈÓ ]ˆ˜ ]˘ÓÒ‰Ë Î·› ÛÊ·ÏÂÚ¿Ó
Úfi˜ Ù‹Ó ]˘Á›·Ó («¶ÔÏÈÙ.» µã ÈÁã), ‰ÈfiÙÈ Ô]È Î·Ùã [Â¿ÁÁÂÏÌ· [·ıÏËÙ·› ηı‡‰Ô˘ÛÈ Î¿ıã
\··ÓÙ· ÙfiÓ ]·˘ÙfiÓ ‚›ÔÓ, η› {·Ó η› ηٿ ÌÈÎÚfiÓ [Â΂~ˆÛÈ Ù~˘ ÙÂÙ·Á̤Ó˘ ‰È·›Ù˘,
ÌÂÁ¿Ï· η› ÛÊfi‰Ú· ÓÔÛÔ~˘ÛÈÓ. ∆‹Ó [ÂÈÌÂÏË̤ÓËÓ Ù·‡ÙËÓ ‰›·ÈÙ·Ó, Ù‹Ó Û˘Ó¯~Ë
[·Ó¿·˘ÛÈÓ Î·› [·Ô¯‹Ó [·fi ¿Û˘ ‰È·ÓÔËÙÈÎ~˘ [ÂÚÁ·Û›·˜ η› ÁÂÓÈÎ~ˆ˜ Ù‹Ó [·ıÏËÙÈ΋Ó
\ÂÍÈÓ Î·› ·[˘Ùfi˜ Ô#˘ÙÔ˜ ]Ô [ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ [ÂıÂÒÚÂÈ ]ˆ˜ [·Ó·Í›·Ó [ÂÏ¢ı¤ÚˆÓ [·ÓıÚÒˆÓ («¶ÔÏÈÙ.»
π¢ã 158), ‰ÈfiÙÈ ·\˘ÙË Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÂÈ Î·› Ù¿ Â{È‰Ë Î·› Ù‹Ó ·{˘ÍËÛÈÓ Ù~ˆÓ ۈ̿وÓ. ∫·› ]Ô
°·ÏËÓfi˜, ]Ô [È·ÙÚÔÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, ]Ô ÌÂٷ͇ [·ıÏËÙ~ˆÓ ‰È·‚ÈÒÛ·˜, [ÂıÂÒÚÂÈ Ùfi Ù~ˆÓ «[·ıÏËÙ~ˆÓ
[ÂÈÙ‹‰Â˘Ì·» ηÎfiÙ¯ÓÔÓ \·Ì· Ù η› [·ÓÙÈÊ˘ÛÈÎfiÓ, Ùfi ]ÔÔ~ÈÔÓ ˘ ] Ô‰‡ÂÙ·È Ì¤Ó ÙfiÓ ÛÎÔfiÓ
Ù~˘ Â[˘ÂÍ›·˜, [·ÏÏ¿ ~·Ó {·ÏÏÔ {Ë Ù·‡ÙËÓ [·ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È. ¶¿ÓÙ· Ù·~˘Ù· [·ÓÔÌÔÏÔÁÂ~È ]Ô
ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˜ Â[Ș ÙfiÓ «°˘ÌÓ·ÛÙÈÎfiÓ» ÙÔ˘ ÏfiÁÔÓ, ‚‚·ÈÒÓ Î·› Ô#˘ÙÔ˜, \ÔÙÈ ]Ë ÙÔÛÔ~˘ÙÔÓ
ÏÂÙÂ›ÏÂÙÔ˜ [·ıÏËÙÈ΋ ‰›·ÈÙ· η› ]Ë ÌÂÙ¿ Ù‹Ó {·ÛÎËÛÈÓ Ï‹Ú˘ [·Ô¯‹ [·fi ¿Û˘
]ÂÙ¤Ú·˜ [ÂÚÁ·Û›·˜ η› ÙfiÓ ‚›ÔÓ ÙÚ˘ÊËÏfiÓ [ÂÍã [·Ó‰ÚÈÎÔ~˘ ηٿÛÙËÛ η› ÙfiÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
Ù~ˆÓ [·ÛÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ ‰È¤ÊıÂÈÚ η› Ù‹Ó \ÔÏËÓ [·ıÏËÙÈÎ‹Ó Î·Ù¤ÚÚÈ„ÂÓ [·fi Ù~˘ [·Ú¯·›·˜ ·˘Ù~˘
Â[˘ÎÏ›·˜, ̤¯ÚÈ ÙÔ~˘ ÛËÌ›Ԣ ÙÔ˘ Ó¿ ˆÏÔ~˘ÓÙ·È ·]È Ó›Î·È Î·› Óã [·ÁÔÚ¿˙ÔÓÙ·È ‰È¿
¯ÚËÌ¿ÙˆÓ. √\˘Ùˆ η› Ô[˘¯› [ÔÏ›ÁÔÈ [·ıÏËÙ·› [ÂÒÏÔ˘Ó Ù‹Ó ‰fiÍ·Ó \ÂÓÂÎÂÓ {·ÏÏˆÓ [·Ó·ÁÎÒÓ,
\ÂÙÂÚÔÈ ‰¤ [ËÁfiÚ·˙ÔÓ ·[˘Ù‹Ó, ‰ÈfiÙÈ ‰¤Ó [ˉ‡Ó·ÓÙÔ, ÏfiÁˆ ÙÔ~˘ ÙÚ˘ÊËÏÔ~˘ ·[˘Ù~ˆÓ ‚›Ô˘, Óã
[·ÔÎÙ‹ÛˆÛÈ Ù·‡ÙËÓ ‰È¿ Ù~ˆÓ [ȉ›ˆÓ ·[˘ÙÒÓ ÛˆÌ·ÙÈÎ~ˆÓ ÚÔÛfiÓÙˆÓ. ∫·› ·[˘ÙÔ› Ô]È
Á˘ÌÓ·ÛÙ·› Â@ȯÔÓ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÈ Ù‹Ó ÚÔfiÓËÛÈÓ Â[Ș ÂÌfiÚÈÔÓ, ‰·Ó›˙ÔÓÙ˜ ÔÈÎÈÏÔÙÚfiˆ˜
]ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢fiÌÂÓÔÈ ÙÔ‡˜ ·ıÏËÙ¤˜. √\˘Ùˆ ‰Â [Â‹ÏıÂÓ ]Ë ÙÂÏ›·, [·ÏËıÒ˜ ·Ú·ÎÌ‹ Ù~˘
[·Ú¯·›·˜ [·ıÏËÙÈ΋˜».
∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ηٿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó ÌÔÓ¿¯·
Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈʤÚÂȘ. ™ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ·˘Ùfi ÔÈ ¢ˆÚÈ›˜, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ ‹Û·Ó
Ôχ ÈÔ ÊÈÏÂχıÂÚÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÿˆÓ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‹ıÂÏ·Ó ÙË Á˘Ó·›Î· ÎÏÂÈṲ̂ÓË Ì¤Û·
ÛÙÔ Û›ÙÈ. √È ∏Ï›ÔÈ ÙÂÏÔ‡Û·Ó ÂȉÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ıËϤˆÓ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, Ù· «] ∏Ú·~È·»,
fiˆ˜ ϤÁÔÓÙ·Ó, ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó Ù˘ ◊Ú·˜. ∏ ·Ú¿‰ÔÛË ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÔÈ Á˘Ó·ÈΛÔÈ ·˘ÙÔ›
 Αθλητισµός 33

·ÁÒÓ˜ ›¯·Ó ηıÈÂÚˆı› ·fi ÙË Û‡˙˘ÁÔ ÙÔ˘ ¶¤ÏÔ·, ÙËÓ πÔ‰¿ÌÂÈ·. ∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜
·˘ÙÔ‡˜ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÌÔÓ¿¯· ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ·Úı¤Ó˜ Û ÙÚÂȘ ÛÂÈÚ¤˜ ηٿ ËÏÈΛ·. ∆Ô
‚Ú·‚Â›Ô ‹Ù·Ó, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, ÛÙÂÊ¿ÓÈ ·fi ÎÏ·‰È¿ ÂÏÈ¿˜ Î·È ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ
·fi ‚fi‰È. √È ·Úı¤Ó˜ ·˘Ù¤˜ ‰ÂÓ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Á˘ÌÓ¤˜, fiˆ˜ ÔÈ ¿ÓÙÚ˜,
·ÏÏ¿ ÊÔÚÔ‡Û·Ó ¯ÈÙÒÓ· Ô˘ ¿ÊËÓ Á˘ÌÓfi ÙÔ ‰ÂÍ› ÙÔ˘˜ ÒÌÔ Î·È ¤ÊÙ·Ó ϛÁÔ ÈÔ ¿Óˆ
·fi Ù· ÁfiÓ·Ù·. ∏ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Ù˘ √Ï˘Ì›·˜ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÌÂÚÒÓ
··ÁÔÚ¢fiÙ·Ó ÛÙȘ Á˘Ó·›Î˜ Ì ÙËÓ ÔÈÓ‹ ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘.
Ÿˆ˜ ¤¯Ô˘Ì αναφέρει, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ˆ˜ ‚Ú·‚Â›Ô ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ‰›ÓÔÓÙ·Ó ‰È¿ÊÔÚ·
¯Ú‹ÛÈÌ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Ë Û˘Ó‹ıÂÈ· Óã ·ÊÈÂÚÒÓÔÓÙ·È Ù·
‚Ú·‚›· ·˘Ù¿ ÛÙÔ Ó·fi Ù˘ fiÏ˘ ‹ ÛÙÔ Ó·fi fiÔ˘ ÁÈÓfiÙ·Ó Ô ·ÁÒÓ·˜. ∆ÂÏÈο
ηıÈÂÚÒıËΠӷ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ˆ˜ ‚Ú·‚Â›Ô ÛÙÂÊ¿ÓÈ. ∆Ô ÛÙÂÊ¿ÓÈ
·˘Ùfi ÁÈÓfiÙ·Ó ·fi ·ÁÚÈÂÏÈ¿, ‰¿ÊÓË, Ì˘ÚÙÈ¿, χη, Û¤ÏÈÓÔ, ÊÔ›ÓÈη ÎÏ. ∫·È ηٿ Ù·
ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· fï˜ ¯ÚfiÓÈ· ‰›ÓÔÓÙ·Ó ˆ˜ ‚Ú·‚›· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ·Í›·˜. °È· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜
·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Ë ·Í›· ÙÔ˘ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡ ÛÙÂÊ·ÓÈÔ‡ ‹Ù·Ó ·Û‡ÁÎÚÈÙË. ∞ӷʤÚÂÙ·È fiÙÈ Î·Ù¿
ÙËÓ 113Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· Ô ∞ÚÁ¤·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ΤډÈÛ ÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ Ù˘ ӛ΢, ¤Û¢ÛÂ
ÌÔÓÔÌÂÚ‹˜ ÛÙÔ ÕÚÁÔ˜ ·fi ÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÁÈ· Ó· ·Ó·ÁÁ›ÏÂÈ ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘, ‰È·ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜
¤ÙÛÈ ·fiÛÙ·ÛË ÂηÙfi ¿Óˆ-οو ¯ÈÏÈÔ̤ÙÚˆÓ. √ X›ψӷ˜ Ô §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔ˜ ¤ı·ÓÂ
̤۷ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Ù˘ √Ï˘Ì›·˜ ·fi ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘ Û˘ÁΛÓËÛË, fiÙ·Ó Ê›ÏËÛ ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘,
Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÛÙÂÊ·Óˆı› ÁÈ·Ù› Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·. ∏ ÎfiÚË ÙÔ˘ ÁÓˆÛÙÔ‡ ÌÂÁ¿ÏÔ˘
√Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË ¢È·ÁfiÚ· ∫·ÏÏÈ¿ÙÂÈÚ·, ·Ú¿ ÙËÓ ·˘ÛÙËÚ‹ ··ÁfiÚ¢ÛË, Ë ÔÔ›· ›¯Â
Û·Ó ÙÈ̈ڛ·, fiˆ˜ ›·Ì ÙË ı·Ó·ÙÈ΋ ÔÈÓ‹, ÌÂÙ·ÌÊȤÛÙËΠ۠Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ ÁÈ· Ó·
ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÌÂÈ Ì¤Û· ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Î·È Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÙÔ ÁÈÔ Ù˘ ¶ÂÈÛ›ÚÔ‰Ô, Ô
ÔÔ›Ô˜ ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Û ÙÔ ÂÚ›ÊËÌÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ Ù˘ ӛ΢.
√È ÓÈÎËÙ¤˜, fiÙ·Ó Â¤ÛÙÚÂÊ·Ó ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜, ‰ÂÓ ¤Ì·ÈÓ·Ó ÛÙËÓ fiÏË ·fi ÙȘ
‡Ï˜, ·ÏÏ¿ ÔÈ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘˜ ÁÎÚ¤ÌÈ˙·Ó ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ·fi Ù· Ù›¯Ë, ·ã fiÔ˘ ÂÚÓÔ‡Û·Ó
¿Óˆ Û ¿ÚÌ· Ô˘ ÙÔ ÙÚ·‚Ô‡Û·Ó Ù¤ÛÛÂÚ· ÏÂ˘Î¿ ¿ÏÔÁ·. ∆Ô‡ÙÔ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, Û‹Ì·ÈÓ fiÙÈ Ë fiÏË Ô˘ ¤¯ÂÈ Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, Ù¤ÙÔÈ· ·ÏÏËοÚÈ·, ‰ÂÓ
¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ·fi Ù›¯Ë. √È √Ï˘ÌÈÔӛΘ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ¤ÙÚˆÁ·Ó ‰ˆÚÂ¿Ó ÛÙÔ ¶Ú˘Ù·Ó›Ô.
¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ fiÏÂȘ ÙÔ˘˜ ¤ÛÙËÓ·Ó Î·È ÙÔ˘˜ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ. ∏
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË fï˜ ÙÈÌ‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ‹Ù·Ó Ó· ˘ÌÓËıÔ‡Ó ·fi
ÔÈËÙ¤˜. ¶ÂÚ›ÊËÌÔÈ ÔÈËÙ¤˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‡ÌÓËÛ·Ó ÙË ‰fiÍ· ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ‹Ù·Ó Ô
¶›Ó‰·ÚÔ˜, Ô ™È̈ӛ‰Ë˜ Ô ∫›Ԙ, Ô µ·Î¯˘Ï›‰Ë˜ Î·È ¿ÏÏÔÈ ·ÎfiÌË. √È ‡ÌÓÔÈ Ô˘ ›¯·Ó
ÁÚ¿„ÂÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ·˘ÙÔ‡˜ „¿ÏÏÔÓÙ·˜ fiÙ·Ó ‹Á·ÈÓ·Ó Á‡Úˆ ·fi ÙÔ˘˜ ‚ˆÌÔ‡˜ ÁÈ·
Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÁÈ· ÙË Ó›ÎË, ‹ fiÙ·Ó ¤Ì·ÈÓ·Ó
ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈο ÛÙȘ fiÏÂȘ ÙÔ˘˜. ¶·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ÙËÓ ·Ú¯‹ ÂÓfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÓ›ÎÈÔ˘˜
·˘ÙÔ‡˜ ‡ÌÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶›Ó‰·ÚÔ˘, ηٿ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÙÔ˘ ¶·Ó·Á‹ §ÂηÙÛ¿:
«[ ∂ı¤Ïˆ ¯·ÏÎÈ¿Ûȉ· ¶˘ıÈÔÓ›ÎÔ˘
Û‡Ó ‚·ı˘˙ÒÓÔ˘ÛÈÓ [·ÁÁ¤ÏˆÓ
34 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
∆ÂÏÂÛÈÎÚ¿ÙË ¯·Ú›ÙÂÛÛÈ ÁÂÁˆÓÂ~ÈÓ
¶Ô‡ ÛÙÂʿӈ̷ ∫˘Ú¿Ó·˜...»
‹ÙÔÈ
£¤Ïˆ Ì ÙË ¯¿ÏÎÈÓË ·Û›‰· ¶˘ıÈÔÓ›ÎË
Ì ÙȘ ‚·ı‡˙ˆÓ˜ ÙȘ ¯¿ÚÈÙ˜ ÌËÓ‡ˆÓÙ·˜
Ó· ‰È·Ï·Ï‹Ûˆ ÙÔÓ ∆ÂÏÂÛÈÎÚ¿ÙË, ÙÔÓ ŸÏ‚ÈÔÓ ¿ÓÙÚ·,
ÙÔ ÛÙÂʿӈ̷ Ù˘ ÔÏfi¯·Ú˘ ∫˘Ú‹Ó˘...»
™Â Ù¤ÙÔÈ· ÙÈÌ‹ ›¯·Ó ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, ÒÛÙ ¤Ï·Û·Ó Ì‡ıÔ˘˜, ηٿ
ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ıÂÔ› ‹ ‹ÚˆÂ˜ ‹Û·Ó ÔÈ È‰Ú˘Ù¤˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ ·fi ·˘ÙÔ‡˜. ∞ӷʤڷÓ ·ÎfiÌ·, fiÙÈ
ÔÈ ıÂÔ› ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ Ûã ·˘ÙÔ‡˜. ŒÙÛÈ ¤ÏÂÁ·Ó fiÙÈ Ô ¢›·˜ ¿Ï„ Ì ÙÔÓ ∫ÚfiÓÔ ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›·, fiÙÈ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ ›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ Ô ∞fiÏψӷ˜ ÙÔÓ ∂ÚÌ‹, ÛÙËÓ
˘ÁÌ·¯›· ÙÔÓ ÕÚË, fiÙÈ ‹Û·Ó √Ï˘ÌÈÔӛΘ Ô ∫¿ÛÙÔÚ·˜ Î·È Ô ¶ÔÏ˘‰Â‡Î˘ Î·È ¿ÏÏÔÈ.
™ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ·ÁÒÓ˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ fiϘ ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ, ¯ˆÚ›˜ η̛·
ÂÍ·›ÚÂÛË. ™·Ó ÓÈÎËÙ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È, fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ͷӷ›, ÛÙÚ·ÙËÁÔ›, ·Ú¯ËÁÔ›
·ÔÈÎÈÒÓ, ÁȉԂÔÛÎÔ›, ‚·ÛÈÏÈ¿‰Â˜, ÔÈËÙ¤˜, ÏÔ‡ÛÈÔÈ Î·È ÊÙˆ¯Ô›. ∞ÚÁfiÙÂÚ·
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ô ªÂÁ. ∞ϤͷӉÚÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ fiÙ·Ó ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· ¿ÚÂÈ Ì¤ÚÔ˜ Û ·ÁÒÓ·
‰ÚfiÌÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· › ˆ˜ ı· ‰Â¯fiÙ·Ó ÌÔÓ¿¯· ·Ó ›¯Â ‚·ÛÈÏÈ¿‰Â˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜.
(«∂[È Á ‚·ÛÈÏÂ~Ș {ÂÌÂÏÏÔÓ {ÂÍÂÈÓ [·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ¿˜»).
°È· ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ ÁÓÒ̘ Î·È ¤ÁÈÓÂ
·Ú·‰ÂÎÙfi ÙÔ fiÙÈ ·˘ÙÔ› ‰ÂÓ ·fi‚ÏÂ·Ó ÛÙËÓ ·Ú·Û΢‹ Ì·¯ËÙÒÓ, ·ÏÏã fiÙÈ, ·ÊÔ‡
ÚÔ‹Ïı·Ó ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ·ÈÁÓ›‰È· («·È‰È¿˜»), ›¯·Ó ÂÍÂÏȯı› Û ÌÈ· ·fi ÙȘ
¢ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ ·Û¯Ôϛ˜ ÙˆÓ ÊÈÏÂÏ¢ı¤ÚˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘˜.
Ÿˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∂ÈıˆÚËÙ‹˜ Ù˘ ™ˆÌ·ÙÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜ ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ ¶·˘Ï›Ó˘ ÛÙÔ
ÂÚÈÛÔ‡‰·ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ «πÛÙÔÚ›· Ù˘ °˘Ó·ÛÙÈ΋˜» (1928): «√]È \ ∂ÏÏËÓ˜ ÔÏÂÌÈο
[·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ‰¤Ó [ËÓ›¯ÔÓÙÔ. ¢ÈfiÙÈ ]Ô ] ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ Ï·fi˜ ·ÚÔ˘Û›·Û η› ÙÔ~˘ÙÔ Ùfi
ı·˘Ì¿ÛÈÔÓ: [ ∂ÓÒ ‰È·ÚÎ~ˆ˜ [ÂÌ¿¯ÂÙÔ, Ô[˘‰¤ÔÙ [ËÁ¿ËÛ ÙfiÓ fiÏÂÌÔÓ. [ ∂Ó~ˆ ‰È·ÚÎ~ˆ˜
[ÂÂÛÙÚ·Ù‡ÂÙÔ, Ô[˘‰¤ÔÙ ]˘~ËÚÍ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˘. ¢È¿ ÙÔ~˘ÙÔ Ù¿ [·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘ Â@ȯÔÓ
ÏËÊıÂ~È [·fi Ù¿˜ Â[ÈÚËÓÈο˜ [·Û¯ÔÏ›·˜. ∆¿ ]ÔÏÔÌ·¯Èο [·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Ô[˘‰¤ÔÙ Ë[˘‰Ô-
ΛÌËÛ·Ó. √]È ƒˆÌ·~ÈÔÈ, Ï·fi˜ Ù~?ˆ \ÔÓÙÈ Î·ÙÒÙÂÚÔ˜, Ô[˘‰¤ÔÙ {‰ˆÛÂ Ù‹Ó ÛËÌ·Û›·Ó, Ù‹Ó
]ÔÔ›·Ó {‰ˆÛ·Ó Ô]È \ ∂ÏÏËÓ˜ Â[Ș Ù¿˜ Â[˘ÁÂÓ›˜ [·Û¯ÔÏ›·˜ ÙÔ~˘ [ÂÏ¢ı¤ÚÔ˘ η› [·ÓˆÙ¤ÚÔ˘
[·ÓıÚÒÔ˘».
™˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁÓÒ̘ ÁÈ· ÙÔÓ ·ıÏËÙÈÛÌfi ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, Ô ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ Ù˘
∂ıÓÈ΋˜ ∞η‰ËÌ›·˜ ™ˆÌ·ÙÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜ ∆¿Î˘ °. ™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘ ÛÙÔ ÂÍ·›ÚÂÙÔ Û‡ÁÁÚ·ÌÌ¿
ÙÔ˘ «∂ÏÏ¿˜ Î·È ∞ıÏËÙÈÛÌfi˜» (1947), ηٷϋÁÂÈ ˆ˜ ÂÍ‹˜:
«∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· ˆ˜ ÔÈ ¯ÔÚÔ›, Ù· ·ÈÁÓ›‰È· Î·È Ùã ·ıÏ‹Ì·Ù·, Ù· Á˘ÌÓ¿ÛÈ· Î·È Ùã
·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ¤¯Ô˘Ó ÎÔÈÓ‹ ·ÙÚ›‰· οı ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Á˘, Ô˘ ˙Ô˘Ó ÔÏÈÙÈṲ̂ÓÔÈ ‹
ÚˆÙfiÁÔÓÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, ·ÏÏ¿ Ë ·ÏËıÈÓ‹ ۈ̷ÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹, Ë Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋ Ì ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚ‹
 Αθλητισµός 35
Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·, Û ÌÈ· ÌÔÓ¿¯· ¯ÒÚ· ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ, ·Ó‰ÚÒıËÎÂ Î·È Ì ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙˆÓ ·ÈÒÓˆÓ
¤˙ËÛÂ, ÛÙËÓ ·ÈÒÓÈ· Î·È ·ı¿Ó·ÙË ∂ÏÏ¿‰·. √È ∞ÈÁ‡ÙÈÔÈ, ÔÈ µ·‚˘ÏˆÓÔ·ÛÛ‡ÚÈÔÈ, ÔÈ
∫ÈÓ¤˙ÔÈ Î·È ÔÈ πÓ‰Ô› ·Ó¤Ù˘Í·Ó ‚¤‚·È· Ù· ÂıÓÈο ÙÔ˘˜ Á˘ÌÓ¿ÛÈ· Î·È ·ıÏ‹Ì·Ù· ·ÈÒÓ˜
ÔÏfiÎÏËÚÔ˘˜ ÚÈÓ Ê·Ó› ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË Ô ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ Î·È ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ XÂÚÛfiÓËÛÔ Î·È
ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ Ë ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋. ∞ÏÏã ÔÈ ÛˆÌ·ÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ ÙˆÓ
·Ó¿Ú¯·ÈˆÓ ·˘ÙÒÓ ÔÏÈÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ∞Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ Ï·ÒÓ Î·ÏÏÈÂÚÁ‹ıËÎ·Ó ˆ˜ ·ÈÁÓ›‰È·,
fiˆ˜ ·ÎfiÌË Î·È Û‹ÌÂÚ· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÚˆÙfiÁÔÓÔ˘˜ Ï·Ô‡˜. ∞ÁÒÓ˜ fï˜,
fiˆ˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, Ì ˘„ËÏfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ì ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜, ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡˜, ·ÈÛıËÙÈÎÔ‡˜
Î·È ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜, ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ó· Âȉ›ÍÂÈ Î·Ó¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜. °˘ÌÓ·ÛÙÈ΋ ηÈ
∞ÁˆÓÈÛÙÈ΋, Ì ÛÎÔfi ÙË ÛˆÌ·ÙÈ΋ Î·È „˘¯È΋ ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÓÂÔÏ·›·˜ Î·È Ù˘ Ê˘Ï‹˜,
‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Î·Ó›˜ ¿ÏÏÔ˜ ÔÏÈÙÈṲ̂ÓÔ˜ Ï·fi˜».
™ÈÁ¿-ÛÈÁ¿ fï˜ ÛËÌÂÈÒıËΠ·ÏÏ·Á‹ ÛÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ Ù¤ÏÂÈÔ ¿ÓıÚˆÔ.
∂ÓÒ ÚˆÙ‡ÙÂÚ· ÂıˆÚ›ÙÔ Ù¤ÙÔÈÔ˜ ÂΛÓÔ˜ Ô˘ ‹Ù·Ó ˆÚ·›Ô˜ Î·È ÈÛ¯˘Úfi˜ ηٿ ÙÔ ÛÒÌ·
Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ „˘¯‹, ÙÒÚ· ·Ú¯›˙Ô˘Ó ÔÈ Ó·ÚÔ› ∞ıËÓ·›ÔÈ Ó· ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÛÔÊÔ›
Î·È fi¯È √Ï˘ÌÈÔӛΘ. ∞fi ÙÔ ¿ÏÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÂΉËÏÒÓÂÙ·È Ë ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÙˆÓ
ÔÏÏÒÓ Î·Ùã ·˘ÙÒÓ Ô˘ ˘ÂÚ›¯·Ó ۈ̷ÙÈο. «∞fi Ù·˜ ·Ú¯¿˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ Ì.X. ·ÈÒÓÔ˜ -
ÁÚ¿ÊÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜- ÔÈ Ó¤ÔÈ ıˆÚÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙˆÓ ÌÂȈ̤ÓÔ˘˜ fiÙ·Ó
‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÌfiÓÔ ÂȘ Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ¯ˆÚ›˜ Ó· ËÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó
ÈηÓfiÙËÙ· ·Ó¿ÏÔÁÔÓ ÂȘ ÙËÓ ÊÈÏÔÛÔÊ›·Ó Î·È ÂȘ ÙËÓ ÚËÙÔÚÈ΋Ó. ∆Ô 388 .X. Ô ·ıÏËÙ‹˜
∂‡·ÏÔ˜ Ô £ÂÛÛ·Ïfi˜ ÂÍ·ÁÔÚ¿˙ÂÈ ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ÂȘ ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ÏËÚÒÛ·˜
ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘. ∆fiÛÔÓ Ôχ ›¯ÔÓ Êı·Ú› Ù· ·ÁˆÓÈÛÙÈο ‹ıË ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓ-
ÓËÛÈ·Îfi ¶fiÏÂÌÔ. √ ·ıÏËÙÈÛÌfi˜ Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·Ù·ÓÙ¿ ‚ÈÔÔÚÈÛÙÈÎfiÓ Â¿ÁÁÂÏÌ·, ÔÈ ‰Â
Á˘ÌÓÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜ ÔÏ›ÁÔÓ Î·Ùã ÔÏ›ÁÔÓ, ¯¿ÓÔ˘Ó ÔÚÈÛÙÈÎÒ˜ ÙËÓ ÚÔÙ¤Ú·Ó ·›ÁÏËÓ ÙˆÓ. ∆Ô
ÛÔ‚·ÚÒÙÂÚÔÓ fï˜ ÎÙ‡ËÌ· ÂȘ ÙÔ ·Ï·ÈfiÓ ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfiÓ È‰Â҉˜ ¤‰ˆÛÂÓ Ë Â›‰Ú·ÛȘ
ÙˆÓ Ï·ÒÓ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›·Ó ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘. √È ÛÙÚ·ÙËÁÔ›
ÙÔ˘ ‹Ú¯ÈÛ·Ó ·Ì¤Ûˆ˜ Ó· ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ˘¤Ù·Í·Ó. ¶·Ú¿ ÙËÓ
∞ÓÙÈfi¯ÂÈ·Ó ‹Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·ÁÒÓ˜ Ì ÔÌ¿˜ Î·È ·ÓËÁ‡ÚÂȘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜
ÔÏ˘ÙÂÏ›·˜ Î·È ÌÂÁ·ÏÔÚÂ›·˜. ∏ ÂÈÌÂÈÍ›· Ì ÙÔ˘˜ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡˜ Ï·Ô‡˜
ÚÔÂοÏÂÛ ٷ¯Â›·Ó ‰È·ÛÙÚÔÊ‹Ó ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÂÚ› ı¿̷ÙÔ˜ Î·È ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÔ‡
Ó‡̷ÙÔ˜. ∂ÎÙfi˜ Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ·˜ Î·È ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ·˜ ¤¯ÔÌ ÙÒÚ· ηÈ
ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ ÌÔÓÔÌ·¯›·˜ Î·È ıËÚÈÔÌ·¯›·˜. √È ª·Î‰fiÓ˜ ÂÍã ¿ÏÏÔ˘ Â¤‚·ÏÔÓ ÂȘ
fiÏËÓ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfiÓ ÙˆÓ Ó‡̷ Î·È ÂÚÈÂÊÚfiÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ·˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
‰ÂÓ ÂÎÚ›ÓÔÓÙÔ Â͢ËÚÂÙÈÎÔ› Ù˘ ÔÏÂÌÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘».
√ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜ ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ ¶·˘Ï›Ó˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: «∆fi ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi ÓÂ~˘Ì· {ÈÛˆ˜ Ó¿
[ˆÊ¤ÏËÛÂÓ {·ÏÏÔ˘˜ Ï·Ô‡˜, ÙÔ‡˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ .¯. [ ∞ÏÏã ]Ô ] ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ Ï·fi˜ ‰‡Ó·Ù·È Ì¤Ó Ó¿
Â@ÈÓ·È Ì·¯ËÙ‹˜ η› Ó¿ ηÙÔÚıÒÓÂÈ ÌÂÁ¿Ï·, ‰¤Ó ‰‡Ó·Ù·È \Ô̈˜ Ó¿ Â@ÈÓ·È [Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›·˜
ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˘. ¢Èã \Ô Î·› ]˘ÂÙ¿¯ıÂÈ ‚‚·›ˆ˜ Â[Ș ÙÔ‡˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜».
∞°ø¡∞™: ∞ÁÒÓ·˜ ı· ÂÈ ‰È·ÁˆÓÈÛÌfi˜, ‹ ¿ÌÈÏÏ·, ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ‹ ¿ÏË. ¶·Ú¿ÁÂÙ·È
‰Â Ë Ï¤ÍË ·ÁÒÓ·˜ ·fi ÙÔ Ú‹Ì· ¿Áˆ, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ Ô‰ËÁÒ, ʤڈ, ÙËÚÒ, ÙÂÏÒ, ÁÈÔÚÙ¿˙ˆ,
36 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
·È‰Â‡ˆ. ∏ ϤÍË ·ÁÒÓ·˜ (·ÁÒÓ) ·Ú¯Èο ‰‹ÏˆÓ ÙË Û˘Ó¿ıÚÔÈÛË ÔÏÏÒÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÙË
Û˘Ó¤Ï¢ÛË, ÙËÓ ·ÁÔÚ¿, ÚÔ·ÓÙfi˜ ÙË Û˘Ó¿ıÚÔÈÛË ÁÈ· ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ·ÁÒÓˆÓ, ηÈ
Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔÓ ÙfiÔ Ù˘ Û˘Ó¿ıÚÔÈÛ˘, ÙËÓ ÎÔÓ›ÛÙÚ·, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘
·ÁˆÓ›ÛÌ·ÙÔ˜, Ô˘ ÁÈÓfiÙ·Ó Î·Ù¿ ÙȘ ÂıÓÈΤ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë Ï¤ÍË
·fiÎÙËÛ ÈÔ Ï·ÙÈ¿ ÛËÌ·Û›· Î·È Û‹Ì·ÈÓ οı ›‰Ô˘˜ ‰È·Ì¿¯Ë ‹ ¤Úȉ·, ‰È·ÁˆÓÈÛÌfi.
∏ ‰È·Ì¿¯Ë ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· ‹Ù·Ó ÂÈÚËÓÈ΋ ‹ ÔÏÂÌÈ΋, ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ‹ ÛÙËÓ ·Ï·›ÛÙÚ·.
∞fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ fï˜ Ô˘ ηıÈÂÚÒıËÎ·Ó Ù· √χÌÈ·, Ù· ¶‡ıÈ·, Ù· ¡¤Ì· Î·È Ù·
ÿÛıÌÈ· Û·Ó ·ÁÒÓ˜ ۈ̷ÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜, ÚÒÌ˘, Ù¤¯Ó˘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ·˜, ·ÚÁfiÙÂÚ· ‰Â ηÈ
ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ‹ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ ÎÏ. Ë Ï¤ÍË «[·ÁÒÓ·˜» ‹Ú È· ÙËÓ Î‡ÚÈ· ÛËÌ·Û›· Ù˘
·ıÏËÙÈ΋˜ ÁÈÔÚÙ‹˜, Ù˘ ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜, ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÎÔ‡ ‰È·ÁˆÓÈÛÌÔ‡.
√È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ›¯·Ó ıÂÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ∞ÁÒÓ·, ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ˘‹ÚÍ ¿Á·ÏÌ·
ÙÔ˘ £ÂÔ‡ ∞ÁÒÓ·, ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÚÁ›Ԣ ¢ÈÔÓ‡ÛÔ˘ Î·È «[·Ó¿ıÂÌ·» (‰ˆÚ¿) ÙÔ˘ ™ÌÈ·ıË.
∂›Û˘ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ £ÂÔ‡ ∞ÁÒÓ· ˘‹Ú¯Â Î·È ¿Óˆ ÛÙÔ √Ï˘ÌÈ·Îfi ÙÚ·¤˙È, fiÔ˘
ÙÔÔıÂÙÔ‡Û·Ó Ù· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ÙÔ˘ ÎÔÙ›ÓÔ˘, Ù· ÚÔÔÚÈṲ̂ӷ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜. ™ÙÔ ›‰ÈÔ
·˘Ùfi ÙÚ·¤˙È ˘‹Ú¯Â Î·È Ë ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÕÚË, ÙÔ˘ £ÂÔ‡ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ.
§·ÙÚ¢fiÙ·Ó ‰Â Ô ∞ÁÒÓ·˜ ·˘Ùfi˜ ˆ˜ ηÙÒÙÂÚÔ˜ £Âfi˜, Ô˘ ‹Ù·Ó Ë ÚÔÛˆÔÔ›ËÛË ÙÔ˘
ˆÚ·›Ô˘ ·ıÏ‹Ì·ÙÔ˜. Ÿˆ˜ ‰ËÏ. ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ÚfiÁÔÓÔ› Ì·˜ ›¯·Ó ÚÔÛˆÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙË ¡›ÎË,
ÙÔÓ ŒÚˆÙ· Î·È ¿ÏϘ ¢ÁÂÓÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ¤ÙÛÈ Â›¯·Ó ıÂÔÔÈ‹ÛÂÈ Î·È ÙÔÓ
·ÁÒÓ·, ÁÈ·Ù›, fiˆ˜ fiÏÔÈ Í¤ÚÔ˘ÌÂ, ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ·ÎfiÌË ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜
ıˆÚÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Û·Ó ¤Ó· ·fi Ù· ¢ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· Î·È ˆÚ·ÈfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ˙ˆ‹˜
ÙÔ˘.
√È ·Ú¯·›ÔÈ Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˜ ÙÔÓ ·Ú›ÛÙ·Ó·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ Û·Ó ¤Ó· ÎÔÈÓfi ·ÁˆÓÈÛÙ‹ ηÈ, fiˆ˜
Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› Ô ÂÚÈËÁËÙ‹˜ ¶·˘Û·Ó›·˜ Ô ª‡ÎËıÔ˜, ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÙÔ ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘
‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙ· √χÌÈ· Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó οÔÈÔ˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢. ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙˆÓ
ƒˆÌ·›ˆÓ ˘‹Ú¯·Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ڈ̷˚Τ˜ Û·ÚÎÔÊ¿ÁÔ˘˜ ¿Ú· ÔÏÏ¿ ·Ó¿ÁÏ˘Ê·, Ù· ÔÔ›·
·Ú›ÛÙ·Ó·Ó Ó‡̷ٷ ‰È·ÊfiÚˆÓ ·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ, Ô˘ Û·ÙÈÚ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù·, Ô ÓÂ˘Ì·Ù҉˘
§Ô˘ÎÈ·Ófi˜ ¤ÏÂÁ fiÙÈ ¤ÌÔÈ·˙·Ó Ì ‰È·ÊfiÚÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ‡˜ ¤ÚˆÙ˜.
ŒÓ· ·fi Ù· ΢ÚÈfiÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ·fi ÙËÓ
ËÚˆÈ΋ ·ÎfiÌË ÂÔ¯‹, ‹Ù·Ó Ë ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋, ‰ËÏ·‰‹ Ë ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÂÍ¿ÛÎËÛË ‹ ÎÈÓ‹ÛÂȘ
Î·È ÂÓ¤ÚÁÂȘ, Ô˘ ›¯·Ó ÛÎÔfi fi¯È Ó· οÓÔ˘Ó ÙÔ ÛÒÌ· ÈηÓfi Ó· ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó·
˙‹ÛÂÈ, ·ÏÏ¿ ÁÈ· Ó· Á˘ÌÓ¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÛÒÌ· Î·È Ó· ÙÔ˘ ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË
ڈ̷ÏÂfiÙËÙ·, ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘, ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘. ∫¿ı ¿ÛÎËÛË Ô˘ Û˘ÓÙÂÏÔ‡Û ÛÙË
‰‡Ó·ÌË, ÛÙËÓ ·ÓÙÔ¯‹, ÛÙËÓ Â˘ÎÈÓËÛ›·, ÛÙËÓ Ù·¯‡ÙËÙ· Î·È ÛÙËÓ Î·Ï‹ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ fiψÓ,
‹Ù·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ôχ ·Á·ËÙ‹ Î·È Â˘¯¿ÚÈÛÙË ··Û¯fiÏËÛË, Ôχ ÚÈÓ ·fi ÙÔ˘˜
√ÌËÚÈÎÔ‡˜ ·ÎfiÌË ¯ÚfiÓÔ˘˜. √ ‰ÚfiÌÔ˜, Ë ¿ÏË, Ô ·ÎÔÓÙÈÛÌfi˜, Ë ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· Î·È Ùã ¿ÏÏ·
·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ‹Ù·Ó Û ÁÂÓÈ΋ ¯Ú‹ÛË Î·È ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ·Ïfi ÛÔÚ fiˆ˜ ı· ϤÁ·ÌÂ
Û‹ÌÂÚ·, ·ÏÏ¿ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Î·È Û‡ÓÙÔÌË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÂÍ¿ÛÎËÛË, Ô˘ ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ
·ÎÚ¿‰·ÓÙË ÂÔ›ıËÛË, fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ·Ï¿Óı·ÛÙË Û˘ÓÙ·Á‹ ÁÈ· ÙË Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘
ÚÒÌ˘, Ù˘ ˘Á›·˜, Ù˘ ·ÚÌÔÓÈ΋˜ ‰È¿Ï·Û˘, ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, Ù˘ ÔÌÔÚÊÈ¿˜ Î·È ÙÔ˘
 Αθλητισµός 37
οÏÏÔ˘˜, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ „˘¯‹˜ Î·È ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜, Ô˘ ÙfiÛÔ Ôχ
ÂÍ ›ÛÔ˘ ÂÎÙÈÌÔ‡Û·Ó Î·È ı·‡Ì·˙·Ó. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÛˆÌ·ÙÈÎÒÓ
ÚÔÛfiÓÙˆÓ Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Û·Ó Î·È ÙȘ ۈ̷ÙÈΤ˜ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ ·ÚÂÙ¤˜, ÙËÓ Â˘ÛÙÚÔÊ›·
ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜, ÙËÓ Â˘Á¤ÓÂÈ· Ù˘ „˘¯‹˜, ÙËÓ ÙÈÌÈfiÙËÙ·, ÙËÓ ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ·, ÙËÓ
ÂÈÏÈÎÚ›ÓÂÈ·, ÙËÓ ·Á¿Ë ÛÙË Ê˘ÛÈ΋ ˙ˆ‹ ÎÏ.
¢‡Ô ÂȉÒÓ ‹Û·Ó ÔÈ Î˘Ú›ˆ˜ ·ÁÒÓ˜ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ: √È Á˘ÌÓÈÎÔ›, Ô˘ ÙÂÏÔ‡ÓÙÔ
ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Î·È ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÙÔ˘˜ ۈ̷ÙÈÎÔ‡˜ ‰È·ÁˆÓÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÔÈ ÛÎËÓÈÎÔ›, Ô˘
ϤÁÔÓÙ·Ó ·ÎfiÌË Î·È ‰ÈÔÓ˘ÛÈ·ÎÔ› Î·È ÌÔ˘ÛÈÎÔ› Î·È Á›ÓÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ı¤·ÙÚÔ. ∞ÎÔ‡Ú·ÛÙÔÈ
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ› Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜, Ï¿ÙÚÂȘ Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ·˜,
ηıÒ˜ ÙÔ˘ ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÔ‡ Ìfi¯ıÔ˘ ‰È¤‰ˆÛ·Ó ÚÒÙÔÈ ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÛÙÔ ∞ÈÁ·›Ô, ÛÙË
ª. ∞Û›·, ÛÙËÓ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›· ÎÏ. ÙËÓ ·Á¿Ë ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ¿ıÏÔ˘˜ Î·È ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, Ù· ‹ıË
Î·È Ù· ¤ıÈÌ· ÙˆÓ ÂÈÙ·Ê›ˆÓ Î·È ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÒÓ ÂÔÚÙÒÓ ÙÔ˘˜. ™ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ Ù˘
ª. ∞Û›·˜ Ù· ·ÈÁÓ›‰È·, Ô ¯ÔÚfi˜, Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Î·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ ¤ÁÈÓ·Ó ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿
̤ÚË Ù˘ ·ÁˆÁ‹˜ ÁÂÓÈο. ŒÙÛÈ ·Ú¯Èο ·Ó¤ÙÂÈÏÂ Ë ·ıÏËÙÈ΋ ÁÈÔÚÙ‹ Û·Ó ¤ıÈÌÔ, Ô˘
ÂΉËψÓfiÙ·Ó Ìã ·˘Ùfi Ë ˙ˆÙÈÎfiÙËÙ· Î·È Ô Û˘Ó·ÛÈÛÌfi˜ Ù˘ Ê˘Ï‹˜. ∂Λ ¤Ï·Ì„ ÙÔ Êˆ˜
Ù˘ ÎÔÈÓ‹˜ ¤ÓˆÛ˘ fiÏˆÓ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ì ÙÔ˘˜ ÈÂÚÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜. ∂Λ ÁÂÓÓ‹ıËΠÙÔ Ó‡̷
Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ˘ ·ıÏËÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘. ªÂ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·Ù¿ ÙÔÓ 8Ô .X.
·ÈÒÓ· ηÏÏÈÂÚÁ‹ıËÎÂ Ë ¿ÌÈÏÏ·, Ô ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi˜, Ô˘ ‹Ù·Ó ÙÔ ÎÏÂȉ› Î·È Ô ÎÚ›ÎÔ˜ Ù˘
ÚÔfi‰Ô˘ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ÔÏÈÙÂÈÒÓ Î·È Ë ËÁ‹ ÙˆÓ ·ıÏËÙÈÎÒÓ ÁÈÔÚÙÒÓ
ÙÔ˘˜.
√ ÎfiÙÈÓÔ˜ Ù˘ ӛ΢, Ù· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· Ù˘ ·ÁÚÈÂÏÈ¿˜ ›¯Â, ·Ï‹ıÂÈ·, ·ÓÂÎÙ›ÌËÙË ·Í›· ηÈ
¯¿ÚÈ˙ ÙËÓ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏË ÈηÓÔÔ›ËÛË, ¯·Ú¿, Â˘Ù˘¯›· Î·È ‰fiÍ· Ûã ÂΛÓÔÓ Ô˘ ı· ÙÔ
ηٷÎÙÔ‡ÛÂ. ¢ÂÓ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÁÈ· ˘ÏÈο ÔʤÏË, ·ÏÏ¿ ÁÈ· ¤Ó· Ù·ÂÈÓfi ÛÙÂÊ¿ÓÈ ·fi
ÂÏÈ¿, ÁÈ· ¤Ó· ۇ̂ÔÏÔ ÙÈÌ‹˜ Î·È ‰fiÍ·˜, ÂÚËÊ¿ÓÂÈ·˜ Î·È ·ÚÂÙ‹˜. ∞˘Ùfi ÙÔ ·ÚÎÂÙ¿
¢ÁÂÓÈÎfi ÊÚfiÓËÌ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ôχ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· Ù˘
πÛÙÔÚ›·˜, ÙÔÓ ∏Úfi‰ÔÙÔ, ÛÙË ·Ú·Î¿Ùˆ ‰È‹ÁËÛË: ŸÙ·Ó Ô •¤Ú͢, Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ¶ÂÚÛ›·˜
η٤‚ËΠ̠ÙÔÓ ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔ ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘, ÙÔÓ ¿ÚÈÛÙ· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ, Á˘ÌÓ·Ṳ̂ÓÔ Î·È
ÔÏÈṲ̂ÓÔ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ·ÎfiÌË ÛÙË £ÂÛÛ·Ï›·, ÌÂÚÈÎÔ› ·fi ÙÔ˘˜
ŒÏÏËÓ˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÏÈÔÙ¿ÎÙËÛ·Ó Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜. √È ¿ÓıÚˆÔÈ
ÙÔ˘ •¤ÚÍË ÙÔ˘˜ ÚÒÙËÛ·Ó ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÂΛÓÔÈ ·¿ÓÙËÛ·Ó fiÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó
·ÁÒÓ˜ Á˘ÌÓÈÎÔ‡˜ Î·È ÈÈÎÔ‡˜. ™Â Ó¤· ÙÔ˘˜ ÂÚÒÙËÛË ÔÈfi Â›Ó·È ÙÔ ¤·ıÏÔ ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô
·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È, ÔÈ ÏÈÔÙ¿ÎÙ˜ ·¿ÓÙËÛ·Ó fiÙÈ Â›Ó·È ¤Ó· ÛÙÂÊ¿ÓÈ ·fi ÂÏÈ¿. ŒÓ·˜ ÙfiÙ ·fi
ÙÔ˘˜ ·ÚÈÛÙ¿ÌÂÓÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜ ÛÙÚ¿ÊËΠÚÔ˜ ÙÔ ª·Ú‰fiÓÈÔ Î·È ÙÔ˘ ›Â: «¶·È·›,
ª·Ú‰fiÓÈÂ, ÎÔ›Ô˘˜ [Âã {·Ó‰Ú·˜ {ËÁ·Á˜ Ì·¯ËÛÔ̤ÓÔ˘˜ ]Ë̤·˜, Ô]È Ô[˘ ÂÚ› ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ ÙfiÓ
[·Á~ˆÓ· ÔÈÔ~˘ÓÙ·È, [·ÏÏ¿ ÂÚ› [·ÚÂÙ~˘», Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ: «·ÏÏÔ›ÌÔÓÔ ª·Ú‰fiÓÈÂ, ÔÈÔ‡˜
¿ÓÙÚ˜ Ì·˜ ¤ÊÂÚ˜ Ó· ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘ÌÂ, ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È fi¯È ÁÈ· Ù· ¯Ú‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿
ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÂÙ‹».
∏ ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·Á¿Ë ·Ï‹, ‹ ÚÔÛÊÈÏ‹˜ ··Û¯fiÏËÛË,
·ÏÏ¿ ·ÏËıÈÓfi ¿ıÔ˜, ÁÈã ·˘Ùfi Î·È ÙËÓ Â›¯·Ó ıÂÔÔÈ‹ÛÂÈ. √ ŸÌËÚÔ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ›
38 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
fiÙÈ ÔÈ ‚·ÛÈÏÈ¿‰Â˜ Î·È ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ fi¯È ÌÔÓ¿¯· ηٷÁÈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó Ì ˙‹ÏÔ
ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ·ÏÏ¿ ·ÁˆÓÈ˙fiÓÙÔ˘Û·Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ì ʷӷÙÈÛÌfi Û ·ÁÒÓ˜. √
∞¯ÈÏϤ·˜ ‹Ù·Ó Ï·ÌÚfi˜ ‰ÚÔ̤·˜, Ô √‰˘ÛÛ¤·˜ ·Ï·ÈÛÙ‹˜, Ô ∂ÂÈfi˜ ˘ÁÌ¿¯Ô˜, Ô
∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ·˜ ÔÏÔÌ¿¯Ô˜. √È ¿Ó‰Ú˜ ÙÔ˘ ∞¯ÈÏϤ· ‰È·ÛΤ‰·˙·Ó ÛÙËÓ ·Ú·Ï›· Ù˘
∆ÚÔ›·˜ Ú›¯ÓÔÓÙ·˜ ‰›ÛÎÔ˘˜, ·ÎfiÓÙÈ· Î·È ‚¤ÏË. ∆Ô ›‰ÈÔ Î·È ÔÈ ÌÓËÛÙ‹Ú˜ Ù˘ ¶ËÓÂÏfi˘.
√ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ∏Ï›·˜ ∂Ó‰˘Ì›ˆÓ·˜, fiÙ·Ó ı¤ÏËÛ ӷ ÔÚ›ÛÂÈ ‰È¿‰Ô¯fi ÙÔ˘, ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛÂ
·ÁÒÓ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ¶·›ÔÓ·, ∂ÂÈfi Î·È ∞ÈÙˆÏfi. √ ∂ÂÈfi˜ Ô˘
·Ó·Î˘Ú‹¯ÙËΠÓÈÎËÙ‹˜, ‹ÚÂ Û·Ó ¤·ıÏÔ ÙË ‚·ÛÈÏ›· ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘.
∫·Ù¿ Ù· ÈÛÙÔÚÈο ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ‹Ú·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¤ÎÙ·ÛË. √È ‰È¿ÊÔÚ˜
·Ú·‰fiÛÂȘ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó ˆ˜ ÔÈ ıÂÔ› ·Á·Ô‡Û·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔ Î¿ı ÙÈ Ô˘
ÂÎÚÔÛˆÔ‡Û ÙËÓ ¿ıÏËÛË, ÙËÓ ˘Á›·, ÙÔ ÛÊÚ›ÁÔ˜, ÙÔ Î¿ÏÏÔ˜, ÙË ‰‡Ó·ÌË. ∫·Ù˯ԇ۷Ó
ÙÔ Ï·fi ÚÔ˜ ÙËÓ Â˘Ù˘¯›· Î·È ÙË ¯·Ú¿ Ù˘ ˙ˆ‹˜, ÁÈ·Ù› ıˆÚÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Û·Ó ‰ÒÚÔ
Ô˘ ‰fiıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÍÂÎÔ‡Ú·ÛÌ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÎfiÔ˘˜,
ÙȘ ÛΤ„ÂȘ Î·È ÙȘ ÊÚÔÓÙ›‰Â˜ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜. ¢ÂÓ ·Ú·‰Â¯fiÓÙÔ˘Û·Ó ÙËÓ
ÂÚÈÊÚfiÓËÛË Î·È ·ÔÓ¤ÎÚˆÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ηıÒ˜ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· ‰›‰·Í Ô
·ÛÎËÙÈÛÌfi˜. √È ·ÁÒÓ˜ ‰ËÏ·‰‹ ‹Ù·Ó ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘ ıÚËÛΛ·˜ ÙÔ˘ ıÂÔ‡, Ô˘ ÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó
ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÈÂÚfi ÙÔ˘. ∞ã fiϘ ÙȘ ıÂfiÙËÙ˜ Ô ∞fiÏψӷ˜, Ô ÂÓ·ÁÒÓÈÔ˜ ∂ÚÌ‹˜ Î·È Ô
∏Ú·ÎÏ‹˜ ÙÈÌÒÓÙÔ Û·Ó ÔÈ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔÈ ‰¿ÛηÏÔÈ Ù˘ ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋˜. ∏ ۈ̷ÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË
Ô˘ ‰È¿Ï·Û Û ‰‡Ó·ÌË Î·È ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ ÛÒÌ· Ù¤ÏÂÈ· Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË
ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜, ‹Ù·Ó ηً¯ËÛË ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÔÏÈÙÒÓ. ∫·È Ë ı›· X¿ÚË, Û·Ó
‰ÒÚÔ, ¯¿ÚÈ˙ ÌÂ Â˘Ì¤ÓÂÈ· ÙË Ó›ÎË, Ô˘ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ‚ˆÌfi ÙÔ˘ ¢›·, ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·,
ÁÈfiÚÙ·˙Â Ô ÓÈÎËÙ‹˜ Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ÂÓÒ Ô ¯ÔÚfi˜ ¤„ÂÏÓ ÌÂ Û˘Óԉ›· ·˘ÏÔ‡ ηÈ
ÎÈı¿Ú·˜.
∏ ÈÂÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ··ÈÙÔ‡ÛÂ Î·È ‹Ù·Ó ·ã fiÏÔ˘˜ ·Ú·‰ÂÎÙfi, Ó· ¿„Ô˘Ó Ù·
Ì·ÏÒÌ·Ù· Î·È ÙÔ˘˜ Ù۷ΈÌÔ‡˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ì·˙‡ÔÓÙ·È ÔÈ ¶·Ó¤ÏÏËÓ˜ Û ̛·
∂ÏÏËÓÈ΋ fiÏË, Û·Ó Û ÌÈ· ÎÔÈÓ‹ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ·ÙÚ›‰·. ∏ ÂίÂÈÚ›· ȉȷ›ÙÂÚ· ηٿ ÙÔ˘˜
√Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ‹Ù·Ó ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋ ÁÈ· fiϘ ÙȘ ∂ÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ, Î·È ÌÈ·
ÂÈÚËÓÈ΋ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ÊÈÏ›· ‚·Û›Ï¢ Ûã ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∫¿ı ÏÔÈfiÓ
∂ÏÏËÓÈ΋ fiÏË Â›¯Â ηıÈÂÚÒÛÂÈ ‰ÈÎÔ‡˜ Ù˘ ·ÁÒÓ˜, ÙÔ˘˜ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Û ÔÚÈṲ̂ÓË ÂÚ›Ô‰Ô
Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰‡·˙ Ì ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÁÈÔÚÙ¤˜. √È ∞ıËÓ·›ÔÈ ÏfiÁÔ˘ ¯¿ÚÈÓ,
ÙÂÏÔ‡Û·Ó Ù· «¶·Ó·ı‹Ó·È·», ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÙȘ «°˘ÌÓÔ·È‰›Â˜» Î·È Ù· «] À·Î›ÓıÈ·».
√È ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔÈ fï˜ ·ã fiÏÔ˘˜ ‹Û·Ó ÔÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ·Ó·Ê¤ÚÂÈ: ∆· «√χ-
ÌÈ·», Ù· «¶‡ıÂÈ·», Ù· «¡¤Ì·» ‹ «¡¤ÌÂÈ·» Î·È Ù· «{ πÛıÌÈ·».
ŸÏ˜ ÔÈ ∂ÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ÊÈÏÔÙÈÌÔ‡ÓÙÔ Ó· ÛÙ›ÏÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÈÂÚÔ‡˜ ·˘ÙÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜
«ıˆڛ˜», ‰ËÏ. ·ÓÙÈÚÔÛˆ›˜ ÔÏ˘¿ÚÈı̘ Î·È ÌÂÁ·ÏfiÚÂ˜. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û ·ÁÒÓ˜
ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó Û fiÏÂȘ ‹ ·ÔÈ˘ ∂ÏÏËÓÈΤ˜ Î·È Û ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÁÓ‹ÛÈÔ˘˜ Ôϛ٘
ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÔÙ¤ Û ‚¿Ú‚·ÚÔ˘˜. √È ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ - ÈÔ ¿Óˆ- ·ÁÒÓˆÓ
ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·Ó «]ÈÂÚÔӛΘ» Î·È ÙfiÛË ÌÂÁ¿ÏË ÁÈã ·˘ÙÔ‡˜ ¤ÙÚÂÊ·Ó fiÏÔÈ ÙÈÌ‹, ÒÛÙ fi¯È
ÌfiÓÔ ÙÔ˘˜ ˙ËÙˆÎÚ·‡Á·˙·Ó Î·È ÙÔ˘˜ ¯ÂÈÚÔÎÚÔÙÔ‡Û·Ó ÛÙÔ ™Ù¿‰ÈÔ Î·Ù¿ ÙÔ ÛÙÂʿӈ̿
 Αθλητισµός 39
ÙÔ˘˜ Û·Ó ¿ÍÈÔ˘˜ Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È fiÙ·Ó Â¤ÛÙÚÂÊ·Ó ÛÙȘ ·ÙÚ›‰Â˜ ÙÔ˘˜, ÔÈ
Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘˜ ÂÙԛ̷˙·Ó ÌÂÁ¿ÏË ˘Ô‰Ô¯‹.
Œ¯Ô˘Ì ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ÛÙȘ fiÏÂȘ ÙÔ˘˜. øÛÙfiÛÔ ÔÈ Ê›Ï·ıÏÔÈ
‹Û·Ó ŒÏÏËÓ˜, Ô˘ ÛÙ· √χÌÈ· (14-16 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÂÚ›Ô˘) ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Â˙Ô› Û˘Ó‹ıˆ˜
·fi ÙȘ ¿ÎÚ˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È ˘fiÌÂÓ·Ó Î·ÚÙÂÚÈο ÙÔÓ Î·‡ÛˆÓ· ÙÔ˘ ËÏ›Ô˘ Î·È ÙË
‰›„·, ÁÈ· Óã ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi ÙÔ ·Û‡ÁÎÚÈÙÔ Î·È ÌÂÁ·ÏÂÈ҉˜ ı¤·Ì· ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ
∞ÁÒÓˆÓ. ∞fi Ù· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù· ¤ÙÚ¯·Ó ÁÈ· Ó· È¿ÛÔ˘Ó ı¤ÛË ÛÙÔ ™Ù¿‰ÈÔ. À‹Ú¯·Ó ı·٤˜
Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Óã ·ÓÙ¤ÍÔ˘Ó ÛÙÔ ÌÂÁ·ÏÂ›Ô Î·È ÙË Û˘ÁΛÓËÛË ÙˆÓ ∞ÁÒÓˆÓ Î·È
¤ı·ÈÓ·Ó ·fi ÙÔÓ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi Î·È ÙË ¯·Ú¿ ÙÔ˘˜.
∞ÚÁfiÙÂÚ· Ô ıÂÛÌfi˜ ÙˆÓ ∞ÁÒÓˆÓ ¿Ú¯ÈÛ ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿ Ó· ÍÂ¤ÊÙÂÈ Î·È ÔÈ ∞ÁÒÓ˜ Ó·
¯¿ÓÔ˘Ó È· ÙËÓ ·ÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ·›ÁÏË Î·È ·Í›·. ¶ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó ·ÁÒÓ˜ ÁÈ· ÙÈÌ‹ ‰È·‰fi¯ˆÓ
ÙÔ˘ ªÂÁ. ∞ϤͷӉÚÔ˘, ÛÙÚ·ÙËÁÒÓ Î·È ËÁÂÌfiÓˆÓ Ù˘ ƒÒÌ˘ ÎÈ ¤ÙÛÈ ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿ÛÙËηÓ
Î·È Î·Ù¿ÓÙËÛ·Ó ¯ˆÚ›˜ ÛËÌ·Û›· ÌÔÚ› Ó· ÂÈ Î·Ó›˜ (·ÁÒÓ˜: [ ∞ÙÙ¿ÏÂÈ·, ƒÒÌ·È·,
∫·ÈÛ¿ÚÂÈ·, [ ∞ÓÙÈÁfiÓÂÈ·, ¢ËÌ‹ÙÚÂÈ·, ¶ÙÔÏÂÌ·~È·, ¢ÂχÎÂÈ·, §Ô˘ÎÔ‡ÏÂÈ·, ∞[˘ÁÔ‡ÛÙÂÈ·,
¢‹ÏÂÈ· ÎÏ.). ∆· ¢ÈÔÓ‡ÛÂÈ· ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ¢ËÌ‹ÙÚÂÈ·, Ù· ∂ÏÂ˘Û›ÓÈ·
Î·È ∫·ÈÛ¿ÚÂÈ·, ÎÈ ¤ÙÛÈ ¤¯·Û·Ó ÙÂÏÈο ÙÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ÙËÓ
·Ï·È¿ ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘˜ ·›ÁÏË Î·È ˘fiÏË„Ë, ÁÈ· Ó· ηٷÚÁËıÔ‡Ó ÂÓÙÂÏÒ˜ ·fi ÙÔÓ
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ £ÂÔ‰fiÛÈÔ ÙÔÓ ªÂÁ¿ÏÔ.
∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜ ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÎËÓÈÎÔ‡˜ Î·È ‰Ú·Ì·ÙÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜.
ŒÙÛÈ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó Ë ¿ÌÈÏÏ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰Ú·Ì·ÙÈÎÒÓ, ÙÚ·ÁÈÎÒÓ Î·È ÎˆÌÈÎÒÓ
Û˘ÁÁڷʤˆÓ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÛÎËÓÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·
ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰ÈÔÓ˘ÛÈ·ÎÒÓ ÁÈÔÚÙÒÓ.
™∆∞¢π√: ™Ù¿‰ÈÔ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó Ô ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ ÙÂÏÔ‡ÓÙÔ ÔÈ ·ÁÒÓ˜ (ÔÈ ·ıÏËÙÈÎÔ›) ηٿ
ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ. ∞Ú¯Èο, ™Ù¿‰ÈÔ ‹Ù·Ó Ô ‰ÚfiÌÔ˜ 600 Ô‰ÒÓ, Ô ÔÔ›Ô˜
¤‰ˆÛ ηÙfiÈÓ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ Ï¿‚·ÈÓ ¯ÒÚ·. ¶ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi ™Ù¿‰ÈÔ ‹Ù·Ó
ÂΛÓÔ Ù˘ √Ï˘Ì›·˜, ηٿ Ì›ÌËÛË ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó ¿ÏÏ· ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜
ÌÂÁ¿Ï˜ ·Ú¯·›Â˜ fiÏÂȘ Î·È Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÈÂÚ¿ (∞ı‹Ó·, ¢ÂÏÊÔ›, ªÂÛÛ‹ÓË, ¡Â̤·,
πÛıÌfi˜ ∫ÔÚ›ÓıÔ˘, ∂›‰·˘ÚÔ˜, ¢‹ÏÔ˜, ŒÊÂÛÔ˜ ÎÏ.). ∆· ·Ú¯·›· ™Ù¿‰È· ›¯·Ó ·Ú¯Èο
Ì·ÎÚfiÛÙÂÓÔ Û¯‹Ì·, ·ÚÁfiÙÂÚ· fï˜ ‹Ú·Ó ÙÔ Û¯‹Ì· ÙÔ˘ ÂÙ¿ÏÔ˘. ™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ
ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ Î·È ÚˆÌ·˚ÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ™Ù·‰›Ô˘ Â›Ó·È Î·Ì˘ÏfiÁÚ·ÌÌË,
ÂÓÒ ÔÈ ˘fiÏÔÈ˜ fiϘ ¢ı›˜.
™Â ·ÚÎÂÙ¿ ÛÙ¿‰È· ˘‹Ú¯·Ó ÌÂÁ·ÏÔÚÂ›˜ ›ÛÔ‰ÔÈ Î·È Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ
‰È¤ıÂÙ·Ó Î·È ÛÙÔ¤˜, ÛÙȘ Ôԛ˜ η٤Ê¢Á·Ó ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ Î·È ı·٤˜ Û ÂÚ›ÙˆÛË
ηÎÔηÈÚ›·˜. √ ÛÙ›‚Ô˜ ¯ˆÚÈ˙fiÙ·Ó ·fi ÙÔ ı¤·ÙÚÔ Ì ÙÔ›¯Ô ‹ Ì ÎÚË›‰·. ™ÙÔ˘˜ ڈ̷˚-
ÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, fiÔ˘ ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ÂÏÏËÓÈο ÛÙ¿‰È· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Î·È ÁÈ·
ıËÚÈÔÌ·¯›Â˜ ·ÎfiÌË, Ô ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi˜ ÙÔ›¯Ô˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ÛÙ›‚Ô Î·È ı¤·ÙÚÔ ˘„ÒıËÎÂ
·ÚÎÂÙ¿, ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Î›Ó‰˘ÓÔ˜ ‰È·Ê˘Á‹˜ ÙˆÓ ıËÚ›ˆÓ. ™ÙËÓ ·ÊÂÙËÚ›· ÙȘ ı¤ÛÂȘ
ÙˆÓ ·ıÏËÙÒÓ ¯ÒÚÈ˙·Ó ·ÏÔ‡ÎÈ· Ô˘ Ù· ¤ÏÂÁ·Ó «ÁÚ·Ì̤˜» ‹ «‚·Ï‚›‰Â˜» (ÛÙË ™¿ÚÙË
Î·È ∞ı‹Ó· «]˘ÛÏÈÁ›‰Â˜»). √È ı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ‰ÚÔ̤ˆÓ ÔÈΛÏÔ˘Ó, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi. ∆·
ηı›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÛÙ·‰›ˆÓ ‹Û·Ó ·¤ÚÈÙÙ·, ÏËÓ ÙˆÓ ÙÈÌËÙÈÎÒÓ Î·ıÈÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ÚÒÙ˘
40 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
ÛÂÈÚ¿˜ (Ù· «ÚÒÙ·»), Ù· ÔÔ›· ›¯·Ó «[ÂÚÂÈÛ›ÓˆÙÔÓ» ([ÂÚ›‰ˆ=ÛÙËÚ›˙ˆ. ∆Ô Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘
ηı›ÛÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÙËÓ Ï¿ÙË ÙÔ˘).
™Ù· ™Ù¿‰È· ÁÈÓfiÙ·Ó, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ Î·È ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ÙÔ˘
«‰›·˘ÏÔ˘», ÙÔ˘ «‰fiÏÈ¯Ô˘», ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘, ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘, ηٿ ‰Â ÙÔ˘˜ ڈ̷˚ÎÔ‡˜
¯ÚfiÓÔ˘˜ Î·È Á˘ÌÓÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜, ÌÔÓÔÌ·¯›Â˜, ıËÚÈÔÌ·¯›Â˜ Î·È ··ÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜
ηٿ ÙÔ˘˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ Î·È ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ù˘
ÂÎÙ¤ÏÂÛ˘ ÙˆÓ ÌÂÏÏÔı·Ó¿ÙˆÓ ηٷ‰›ÎˆÓ.

OI ΣΠΟΥ∆ΑΙΟΤΕΡΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α

∞˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÙÒÚ· Ì ϛÁ· ÏfiÁÈ· ¯ˆÚÈÛÙ¿ ÙÔÓ Î¿ı ·ÁÒÓ·, ·Ú¯›˙ÔÓÙ·˜ ·fi ÙÔ˘˜
ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔ˘˜, ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜.
√§Àª¶π∞∫√π ∞°ø¡∂™
∏ Ì˘ıÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ·Ô‰›‰ÂÈ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ ÛÙÔÓ ¶›ÛÔ ‹ ÛÙÔÓ
¶¤ÏÔ·. π‰Ú‡ıËÎ·Ó ‰Â ηٿ ÙÔ˘˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ (15Ô ·ÈÒÓ· .X.) ·fi ÙÔ˘˜
∞¯·ÈÔ‡˜ ÛÙËÓ ¶›Û· Ù˘ ∏Ï›·˜. ªÂÙ¿ ÙËÓ Î¿ıÔ‰Ô ÙˆÓ ∏Ú·ÎÏÂȉÒÓ, Ë ·Ú¿‰ÔÛË
·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹. ™ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ fiϘ ÔÈ ¢ˆÚÈΤ˜ fiÏÂȘ ·fi ÙËÓ
ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘. √ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙË ¢ÂÏÊÈ΋ ·ÚfiÙÚ˘ÓÛË, ·Ó·Î·›ÓÈÛÂ
ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, Î·È Î·ıȤڈÛ ÙËÓ ÂίÂÈÚ›· ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ·Î›Ó‰˘ÓË
ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ·Ó¿ÌÂÛ· Û fiϘ ÙȘ fiÏÂȘ Î·È ·ÎfiÌ· Î·È Ûã ·˘Ù¤˜ ÙȘ ¯ıÚÈΤ˜.
µ·ıÌÈ·›· Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ÂÂÎÙ¿ıËΠ۠fiϘ ÁÂÓÈο ÙȘ
∂ÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ. ∆ÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ÛÙȘ ıÂÚÈÓ¤˜ ÙÚÔ¤˜ οı ¤ÌÙÔ ¯ÚfiÓÔ. √È ÓÈÎËÙ¤˜
Â›ÛËÌ· ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ·fi ÙÔ 776 .X., fiÙ·Ó Ô ∫fiÚÔÈ‚Ô˜, Ó›ÎËÛ ÛÙÔ
‰ÚfiÌÔ ÛÙÔ ™Ù¿‰ÈÔ. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ¿Ú¯ÈÛÂ Ô ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ì √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜. √È
∞ÁÒÓ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ‰‡Ô ̤ÚË: ∆ËÓ ÚÔÛÎfiÌÈÛË ÚÔÛÊÔÚÒÓ ÛÙÔ ¢›· ΢ڛˆ˜ (·ÏÏ¿
Î·È ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÎfiÌ· ıÂÔ‡˜) ·fi ÙÔ˘˜ ∏Ï›Ԣ˜, ÙȘ Â›ÛË̘ ÚÂۂ›˜, ÙȘ
ηÏÔ‡ÌÂÓ˜ «ıˆڛ˜» Î·È ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÂÈÛΤÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ∞ÁÒÓ˜. ™ÙËÓ ÚÒÙË
√Ï˘ÌÈ¿‰· ¤¯Ô˘Ì ÙÔÓ ·Ïfi ‰ÚfiÌÔ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ. ∆Ô 724 .X. ÚÔÛÙ¤ıËÎÂ Ô ‰ÈÏfi˜ ‰ÚfiÌÔ˜,
«‰›·˘ÏÔ˜» fiˆ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ, Î·È ÙÔ 370.X. Ô «‰fiÏ˘¯Ô˜». ™ÙÔ «‰fiÏ˘¯Ô» Ë ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘
™Ù·‰›Ô˘ ¤ÚÂ ӷ Á›ÓÂÈ 6,7,8,12,20 ‹ 29 ÊÔÚ¤˜.
∆Ô 708 .X. ÚÔÛÙ¤ıËΠÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ, ‰ËÏ. ¿ÏÌ·, ‰›ÛÎÔ˜, ‰ÚfiÌÔ˜, ·ÎfiÓÙÈÔ Î·È ¿ÏË
Î·È ÙÔ 688 .X. Ë ˘ÁÌ‹. ∆Ô 680 .X. ÚÔÛÙ¤ıËÎÂ Ë ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›· Ì ٤ıÚÈÔ, ÙÔ 658 .X.
Ë ÈÔ‰ÚÔÌ›· Î·È ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ (Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ¿Ï˘ Î·È ˘ÁÌ‹˜), ÙÔ 520 .X. Ô ÔÏ›Ù˘
‰ÚfiÌÔ˜ ‹ ‰ÚfiÌÔ˜ Ì ·ÓÔÏ›·. ¢ÈÂÍ¿ÁÔÓÙÔ Â›Û˘ ·ÁÒÓ˜ ÎËÚ‡ÎˆÓ Î·È Û·ÏÈÁÎÙÒÓ.
∞Ú¯Èο ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ÌÔÓ¿¯· ¿Ó‰Ú˜. ∆Ô 632 .X. ÂÈÙÚ¿ËΠË
 Οι σπουδαιότεροι Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα 41
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È ÌÔÓ¿¯· ÂχıÂÚÔÈ Ôϛ٘, ·fi
ÁÓ‹ÛÈ· ∂ÏÏËÓÈ΋ ηٷÁˆÁ‹. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÂÈÙÚ¿ËÎÂ Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ, fiˆ˜ Ì·˜
‰fiıËÎÂ Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘ÌÂ. ™ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙȘ ·ÓÙÚÂ̤Ó˜,
··ÁÔÚ¢fiÙ·Ó ·˘ÛÙËÚ¿ Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ. ∆ÈÌËÙÈο ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó Ó·
·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› ÌÔÓ¿¯· Ë È¤ÚÂÈ· Ù˘ ¢‹ÌËÙÚ·˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜
Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰Ô‡ÏÔ˘˜.
¶ÚÈÓ ·Ú¯›ÛÔ˘Ó ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ÔÈ ∞ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÔÚÎÈ˙fiÓÙÔ˘Û·Ó ÛÙÔÓ ŸÚÎÈÔ ¢›·, fiÙÈ ÚÔÂÙÔÈ-
Ì¿ÛÙËÎ·Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰¤Î· Ì‹Ó˜ Î·È fiÙÈ ‰ÂÓ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ··ÙËÏ¿ ̤۷ ÛÂ
‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÙÔ˘˜. ∫·ı‹ÎÔÓÙ· ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙˆÓ ÎÚÈÙÒÓ ÙˆÓ ∞ÁÒÓˆÓ ·ÛÎÔ‡Û·Ó ÔÈ
∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÎϤÁÔÓÙÔ ·fi ÙÔ˘˜ ∏Ï›Ԣ˜. ™ÙËÓ ·Ú¯‹ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·
¤ÁÈÓ·Ó ‰‡Ô, ÂÓÓ¤·, ‰¤Î· Î·È ‰Ò‰Âη, ·ÏÏ¿ ÌÂÙ¿ ÙÔ 384 .X. ‹Û·Ó ¿ÓÙ· ‰¤Î·. ∞˘ÙÔ›
ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÔÚÊ˘Ú¿ ÚÔ‡¯· Î·È ÛÙÂÊ¿ÓÈ· Î·È Î·ıfiÓÙÔ˘Û·Ó Û ÙÈÌËÙÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ. ∆Ô˘˜
‚ÔËıÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘˜ ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ˘ËÚ¤Ù˜. √ÔÈÔÛ‰‹ÔÙÂ
·Ú·ÌÂÏÔ‡Û ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ ÂÙÈ̈Ú›ÙÔ Ì ÙËÓ ·Ê·›ÚÂÛË ÙˆÓ ‚Ú·‚›ˆÓ
·ã ·˘ÙÔ‡˜ ‹ ·ÎfiÌË Î·È Ì ¯ÚËÌ·ÙÈο ÚfiÛÙÈÌ·. ∞fi Ù· ¯ÚËÌ·ÙÈο ·˘Ù¿ ÚfiÛÙÈÌ·
¤ÁÈÓ·Ó ¯¿ÏÎÈÓ· ·Á¿ÏÌ·Ù· ÙÔ˘ ¢›·, Ù· ÔÔ›· ÙÔÔıÂÙ‹ıËÎ·Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ıËÛ·˘ÚÔ‡˜.
√È ·ÁÒÓ˜ ¿Ú¯È˙·Ó Ì ÙÔÓ ‹¯Ô Û¿ÏÈÁÁ·˜ Î·È Ì ÙËÓ ÚÔ΋ڢÍË ÙˆÓ ÎËڇΈÓ.
∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Ë ·Ú¤Ï·ÛË ÙˆÓ ·ıÏËÙÒÓ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, Ë ÔÔ›· Û˘Óԉ¢fiÙ·Ó ·fi ÙËÓ
ÚÔÛÊÒÓËÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ‹Û·Ó. √È
·ÁÒÓ˜ Û˘Óԉ¢fiÓÙÔ˘Û·Ó ·fi ÌÔ˘ÛÈ΋ ·˘ÏÒÓ. √È ÓÈÎËÙ¤˜ ¤·ÈÚÓ·Ó ·fi ÙÔ˘˜
∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ÎÏ¿‰Ô ·fi ÊÔ›ÓÈη, ÂÓÒ Ô Î‹Ú˘Î·˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÓ ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿
ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Î·È Ùã fiÓÔÌ· Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘˜. ∞Ú¯Èο fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ÂÈ Î·È ·ÏÏÔ‡, Ù·
‚Ú·‚›· ‹Ù·Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì ·Í›·. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ‰ÈÓfiÙ·Ó ÙÈÌËÙÈο ÛÙÂÊ¿ÓÈ ·fi ·ÁÚÈÂÏÈ¿
(«Û٤ʷÓÔ˜ [ÂÎ ÎÔÙ›ÓÔ˘»). ∆· ÎÏ·‰È¿ Ù˘ ·ÁÚÈÂÏÈ¿˜ Ù· ¤ÎÔ‚Â ·È‰› ·fi ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋
ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘. ªÂÙ¿ ÙÔ 540 .X. ÂÈÙÚ¿ËΠÛÙÔ˘˜
ÓÈÎËÙ¤˜ √Ï˘ÌÈÔӛΘ Ó· ÛÙ‹ÓÔ˘Ó Ùã ·Á¿ÏÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÕÏÙË. √È ·ÁÒÓ˜ ÙÂÏ›ˆÓ·Ó
Ì ı˘Û›·, Ô˘ ÚfiÛÊÂÚ·Ó ÔÈ ÓÈÎËÙ¤˜ Î·È ÌÂ Û˘ÌfiÛÈÔ ÛÙÔ «¶Ú˘Ù·ÓÂ~ÈÔ».
ŸÙ·Ó Ô ÓÈÎËÙ‹˜ Â¤ÛÙÚÂÊ ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ÔÈ ·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘ ÙÔÓ ˘ԉ¯fiÓÙÔ˘Û·Ó
Î·È ÙÔ˘ ¤Î·Ó·Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ÙÈ̤˜. ŒÌ·ÈÓ ÛÙËÓ fiÏË ÊÔÚÒÓÙ·˜ ÔÚÊ˘Ú¿ Î·È ¿Óˆ ÛÂ
¿ÚÌ· Ô˘ Û˘ÚfiÙ·Ó ·fi Ù¤ÛÛÂÚ· ¿ÏÔÁ·, ÏÂ˘Î¿ ηٿ ÚÔÙ›ÌËÛË. ∆Ô ÛÙÂÊ¿ÓÈ ÙÔ˘ ÙÔ ¤Î·ÓÂ
«[·Ó¿ıËÌ·» (·ÊȤڈ̷) ÛÙÔÓ ÔÏÈÔ‡¯Ô ıÂfi. ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Û˘ÌfiÛÈÔ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô
ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Û·Ó ÙÔÓ «[Â›ÓÈÎÔ», Ô˘ Û˘Ó¤ıÂÙ·Ó ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔÈ ÔÈËÙ¤˜. ™ÙËÓ ∞ı‹Ó·,
ÂÎÙfi˜ ·ã ·˘Ù¿, Ô ÓÈÎËÙ‹˜ ¤·ÈÚÓÂ Î·È 500 ‰Ú·¯Ì¤˜ Î·È ÛÈÙÈ˙fiÙ·Ó ‰ˆÚÂ¿Ó ÛÙÔ
«¶Ú˘Ù·ÓÂ~ÈÔ» Ûã ÔÏfiÎÏËÚË ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘.
™ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ·fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. ¤·ÈÚÓ·Ó Â›Û˘ ̤ÚÔ˜
Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, ÔÈËÙ¤˜, Ú‹ÙÔÚ˜, ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜, ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ÎÏ. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜
¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ‹ «¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ·» fiˆ˜ ÏÂÁfiÓÙÔ˘Û·Ó, Ô˘
ÁÈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· Î·È ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ·fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. ¿Ú¯ÈÛ·Ó
Ó· ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Î·È ÙÔÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ·, fiˆ˜ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜, Ù˘
42 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
∞ÓÙÈfi¯ÂÈ·˜, Ù˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·˜, Ù˘ ∆·ÚÛÔ‡, Ù˘ ∆‡ÚÔ˘, Ù˘ ¶ÂÚÁ¿ÌÔ˘, Ù˘ ¡Â¿ÔÏ˘
Ù˘ πÙ·Ï›·˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ·ÎfiÌË fiψÓ.

√§Àª¶π∞: ∂Âȉ‹ ÙÔ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ ‹Ù·Ó Ë √Ï˘Ì›·,

ÁÈã ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÎÚ›ÓÔ˘Ì ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ·Ú·ı¤ÛÔ˘ÌÂ Î·È Ï›Á· ÏfiÁÈ· ÁÈ· ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ
·˘Ùfi. ∏ √Ï˘Ì›· ‹Ù·Ó ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔ˘˜
Úfiԉ˜ ÙÔ˘ fiÚÔ˘˜ ∫ÚÔÓ›Ô˘ Î·È ¿Óˆ ÛÙË ‰ÂÍÈ¿ fi¯ıË ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ∞ÏÊÂÈÔ‡. ◊Ù·Ó
ÂÚ›ÊËÌÔ ÁÈ· ÙÔ ÈÂÚfi ÙÔ˘ «[ √Ï˘Ì›Ô˘ ¢Èfi˜» Î·È ÙÔ˘˜ ∞ÁÒÓ˜ Ô˘ ÂÁ›ÓÔÓÙÔ ÂΛ ÚÔ˜
ÙÈÌ‹ ÙÔ˘. ∞fi ÙÔ˘˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ë √Ï˘Ì›· ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈÛ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi
ÚfiÏÔ. ∫·Ù¿ ÙȘ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ‡ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÂÈÛ‚ÔϤ˜ οı Ϸfi˜ ÂÈÛ‹Á·Á ÂΛ ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜
ÙÔ˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ÔÈ ∞¯·ÈÔ› fiÙ·Ó ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ¶›Û· Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ 15Ô
·ÈÒÓ· .X. ›‰Ú˘Û·Ó ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜. ∞fi ÙÔ 776 .X. (Â›ÛËÌË ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›·
Ù˘ ›‰Ú˘Û˘ ÙˆÓ ∞ÁÒÓˆÓ, Ë ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ¤ÊÙ·ÛÂ Î·È ÂÍ·ÏÒıËΠÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿
ÛÙȘ Á‡Úˆ ÂÚÈÔ¯¤˜ (ηٿ ÙÔÓ 8Ô .X. ·ÈÒÓ·), Ûã ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È
ηÙfiÈÓ Ûã ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ ÙfiÙ ∂ÏÏËÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ (7Ô˜ .X. ·ÈÒÓ·˜). ∆Ô ÈÂÚfi ·˘Ùfi, οو
·fi ÙËÓ ÂÍ¿ÚÙËÛË ÙˆÓ ¶ÈÛ·ÙÒÓ ÛÙËÓ ·Ú¯‹, ÂÚÈ‹Ïı ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ∏Ï›ˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÂÚ‹ÌˆÛ·Ó ÙÔ 580 .X. ÙËÓ ¶›Û·. √È ™·ÚÙÈ¿Ù˜
ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛ·Ó Î·Ùã ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ, Ì ÚfiÛˆÔ Ô˘ ÂÈ‚Ï‹ıËÎÂ, ÙËÓ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›·
ÙÔ˘˜ Â› Ù˘ √Ï˘Ì›·˜. ªÂ ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ∏Ï›ˆÓ, Ë √Ï˘Ì›· (Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó
·ÎÚÈ‚Ò˜ ÌÈ· fiÏË, ·ÏÏ¿ ·ÏÒ˜ ¤Ó· ÈÂÚfi ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÂÓfi˜ ÈÂÚÔ‡ ÂÚÈ‚fiÏÔ˘ Ù˘
ÕÏÙ˘), ¤ÁÈÓ ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ Â˘Ï¿‚ÂÈ·˜ Î·È Ù¤¯Ó˘. √È ÌÂÁ¿Ï˜
fiÏÂȘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ·ÊÈ¤ÚˆÓ·Ó ÛÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ÌÂÁ·ÏÔÚÂ‹ Î·È ÔχÙÈÌ· ·Ó·ı‹Ì·Ù·.
∆Ô ¿Á·ÏÌ· ÙÔ˘ ¢›·, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÂÈ Ô ‰È¿ÛËÌÔ˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ºÂȉ›·˜,
·ÊÈÂÚÒıËΠ¤ÂÈÙ· ·fi ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ (‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ¶ÂÚÛÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜). √È
™˘Ú·ÎÔ‡Û˜ ›‰Ú˘Û·Ó ıËÛ·˘Úfi ̤۷ ÛÙËÓ ÕÏÙË, ÌÂÙ¿ ÙË Ó›ÎË Ù˘ π̤ڷ˜ (480 .X.). √È
™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÌÂÙ¿ ÙË Ó›ÎË Ù˘ ∆·Ó¿ÁÚ·˜ ÚfiÛÊÂÚ·Ó ÛÙÔ ¢›· ¯Ú˘Û‹ ·Û›‰· (458 .X.).
√È ∏Ï›ÔÈ ›‰Ú˘Û·Ó ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ¢›· ÎÔÏÔÛÛÈ·›Ô Ó·fi (468-458 .X.). ∫·Ù¿ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ
¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÙÔ˘ 5Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. Û˘ÛÛˆÚ‡ıËÛ·Ó Â›Û˘ ÏÔ‡ÙË ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ·˘Ùfi,
ÙÔ ÔÔ›Ô ˙Ô‡Û Ú·ÁÌ·ÙÈο ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ‚›Ô, οı ٤ٷÚÙÔ ¤ÙÔ˜, ηٿ ÙÔ˘˜ ∞ÁÒÓ˜, Ô˘
ÁÈÓfiÙ·Ó ¤Ó·˜ ÙfiÔ˜ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘.
∏ ·ÊıÔÓ›· ÙˆÓ ıËÛ·˘ÚÒÓ Ì¤Û· ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÂÍÂÚ¤ıÈÛ ÙËÓ ·ÏËÛÙ›·. √È ∞Úο‰Â˜
ηٷϿ‚·Ó ÙËÓ √Ï˘Ì›· ÙÔ 364 .X., ·ÏÏ¿ Ë Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ÎÚ¿ÙËÛ ÁÈ· Ôχ, ‹
Ì¿ÏÏÔÓ Û¯Â‰fiÓ Î·ıfiÏÔ˘, ·ÊÔ‡ ÎÚ¿ÙËÛ ˆ˜ ÙÔ 362 .X. ‰ËÏ. ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ·. ∏ ª·Î‰ÔÓÈ΋
ËÁÂÌÔÓ›· Û‚¿ÛÙËΠٷ ÌÂÁ¿Ï· ÈÂÚ¿. √ ∞ϤͷӉÚÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤Î·Ì ÁÓˆÛÙ¤˜ ÙȘ
·ÔÊ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ (·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ‰È·Ù¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜
ÂÍfiÚÈÛÙÔ˘˜ 324 .X.) ÂÓıÔ˘Û›·ÛÂ Î·È ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÙÔ ÈÂÚfi. ªÂÙ¿ ÙË ƒˆÌ·˚΋ ΢ÚÈ·Ú¯›·, Ë
ÕÏÙË, ÏÔ˘Ù›ÛÙËΠ·ÎfiÌË ÈÔ Ôχ. √ ¡¤ÚˆÓ·˜ ¤ÎÙÈÛ ÂΛ ·Ó¿ÎÙÔÚÔ, ‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔ˘˜
∞ÁÒÓ˜, ÂÁηÈÓ›·Û ÔÈËÙÈÎfi ·ÁÒÓ· ÎÏ. ∞ÏÏ¿ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ∞‰ÚÈ·Ófi Ë √Ï˘Ì›· ¤¯·Û ÙÔÓ
ÔχÙÈÌÔ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ù˘ ÚfiÏÔ, ·Ó Î·È ÔÈ ∞ÁÒÓ˜ Á›ÓÔÓÙ·Ó ˆ˜ ÙÔ 393 Ì.X.,
 Οι σπουδαιότεροι Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα 43

Το αρχαίο στάδιο της Ολυµπίας όπως διατηρείται σήµερα.

«Î·Ù·ÛÙ¿Û· ÌÈÎÚ¿ ϤÔÓ ÎÒÌË Î·Ù¿ Ù¿˜ ‚·Ú‚·ÚÈο˜ [ÂȉÚÔÌ¿˜, [ÂηχÊıË ‚·ıÌˉfiÓ
η› ηÙã [ÔÏ›ÁÔÓ ‰È¿ Ù~ˆÓ ÚÔÛ¯ÒÛÂˆÓ ÙÔ~˘ [ ∞ÏÊÂÈÔ~˘» ηٿ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfiÓ.
π‰Ô‡ ÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÒÚ· ÁÈ· ÙËÓ √Ï˘Ì›· Ô ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ∂ÈÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ
∞ıËÓÒÓ ‰È·ÚÂ‹˜ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˜ µ. §ÂÔÓ¿Ú‰Ô˜: ...«[ ∂Î ¿ÏÁÔ˜ ηϿ˜ Ù~˘ [·Ú¯·›·˜
¶ÔÛ¿ÙȉԘ [ÂÓ [ ∏Ï›‰È η› ÙfiÔ˜ Ù~ˆÓ ÂÚÈÊËÌÔÙ¿ÙˆÓ ·ÓÂÏÏËÓ›ˆÓ [·ÁÒÓˆÓ Ù~˘
[·Ú¯·ÈfiÙËÙÔ˜, Ù~ˆÓ [ √Ï˘ÌÈÔÓÈÎ~ˆÓ. ™˘ÓÔÈÎÈÛÌfi˜ ]Ë fiÏȘ [ √Ï˘Ì›· Ô[˘‰¤ÔÙ ]˘~ËÚ¯Â,
ÌfiÓÔÓ ‰¤ Ô]È ]ÈÂÚÂ~Ș Â@ȯÔÓ ÌÔÓ›ÌÔ˘˜ ηÙÔÈΛ·˜, Ô]È ‰¤ ·ÓËÁ˘ÚÈÛÙ·› ‰ÈËÙ~ˆÓÙÔ ]ˆ˜ [Â› Ùfi
ÏÂ~ÈÛÙÔÓ [ÂÓ ]˘·›ıÚ?ˆ ]˘ÔÛÎËÓÒÌ·Ù·. [ ∂Ó [ √Ï˘Ì›·, Ù?~ˆ ÌÂÁ¿Ï?ˆ [ÂıÓÈÎ~~?ˆ ]ÈÂÚ~~?ˆ Ù~ˆÓ ] ∂ÏÏ‹ÓˆÓ,
Û˘Ó·›ÎÂÈÓÙÔ [ÂÓ ÌÈÎÚ~?~ˆ ¯ÒÚ?ˆ Ù¿ ÔÏ˘ÙÈÌÒٷٷ [·ÚÈÛÙÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· Ù~˘ ] ∂ÏÏËÓÈÎ~˘ Ù¤¯Ó˘
[ÂÍ fiÏˆÓ Ù~ˆÓ Ê˘Ï~ˆÓ η› [ÂÔ¯~ˆÓ, Ó·Ô›, ‚ˆÌÔ›, ıËÛ·˘ÚÔ›, [·Á¿ÏÌ·Ù· ıÂ~ˆÓ, [·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜
ÓÈÎËÙ~ˆÓ η› [·Ó·ı‹Ì·Ù· [ÂÎ ¯·ÏÎÔ~˘ η› Ì·ÚÌ¿ÚÔ˘...»
...»∆fi ]ÈÂÚfiÓ [¿ÏÛÔ˜, ]Ë [{ ∞ÏÙȘ [·ÂÙ¤ÏÂÈ ÙÂÙÚ¿Ï¢ÚÔÓ ]˘fi ÙÔ›¯Ô˘ ÂÚÈ‚·ÏÏfiÌÂÓÔÓ,
[{¯ÔÓ Ì~ËÎÔ˜ ÂÚ› Ù¿ 200 Ì. η› Ï¿ÙÔ˜ 175 ̤ÙÚˆÓ. ¶Úfi˜ Ùfi ‚fiÚÂÈÔÓ Ì¤ÚÔ˜ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙÔ
]˘fi ]Ë›ˆ˜ ]˘„Ô˘Ì¤ÓˆÓ ÏfiʈÓ, [ÂÍ #ˆÓ Ùfi ∫ÚfiÓÈÔÓ, ÏfiÊÔ˜ [ÂÈÛÙÂÊfiÌÂÓÔ˜ Ùfi ¿Ï·È ‰Èã ]ÈÂÚÔ~˘
ÙÔ~˘ ∫ÚfiÓÔ˘, ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Ï›?ˆ Úfi˜ ¡fiÙÔÓ. [ ∂ÍÂÙ›ÓÂÙÔ ‰¤ ]Ô ]ÈÂÚfi˜ ¯~ˆÚÔ˜ Úfi˜ ¡fiÙÔÓ, {·¯ÚÈ
ÙÔ~˘ [ ∞ÏÊÂÈÔ‡ η› Úfi˜ ¢˘ÛÌ¿˜ Ù¿ Ô[È΋̷ٷ (Á˘ÌÓ¿ÛÈÔÓ, ·Ï·~ÈÛÙÚ·, §ÂˆÓ›‰·ÈÔÓ)
{ÂÊı·ÓÔÓ ¤Ú· ÙÔ~˘ Ù›¯Ô˘˜, ̤¯ÚÈ ÙÔ~˘ ÔÙ·ÌÔ~˘ ∫Ï·‰·›Ô˘ ({Ë ∫Ï·‰¤Ô˘), \ÔÛÙȘ [ÂÓÙ·~˘ı·
]ÂÓÔ~˘ÓÙ·È ÌÂÙ¿ ÙÔ~˘ [ ∞ÏÊÂÈÔ~˘. ¶Úfi˜ [ ∞Ó·ÙÔÏ¿˜, Ù¤ÏÔ˜, [ÂÎÙ›ÓÔÓÙÔ ¤Ú· ÙÔ~˘ ÙÔ›¯Ô˘, [·ÏÏã
44 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
[·Ì¤Ûˆ˜ ·Ú¿ Ù‹Ó { ∞ÏÙÈÓ, ]Ô ]Èfi‰ÚÔÌÔ˜ η› Ùfi ÛÙ¿‰ÈÔÓ, {ÂÓı· [ÂÙÂÏÔ‡ÓÙÔ Ô]È [ ∞Á~ˆÓ˜...».
√ ‰Â ‰È‰¿ÎÙÔÚ·˜ Ù˘ ÊÈÏÔÏÔÁ›·˜ - ˘ÊËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ °. ª¿ÚÙ
ÁÚ¿ÊÂÈ: ...«¶˘ÎÓfi˜ ¤ÏÔ˜ ηχÙÂÈ Ù‹Ó [·Ú¯·ÈÔÙ¿ÙËÓ ]ÈÛÙÔÚ›·Ó Ù~˘ [ √Ï˘Ì›·˜ η› Ù~ˆÓ
[ÂÓ ·[˘Ù~?Ë ÙÂÏÔ˘Ì¤ÓˆÓ Ù~?ˆ ¿Ï·È ]ÂÔÚÙ~ˆÓ. ¶¿ÓÙˆ˜ \Ô̈˜ Ô]È ·[˘ÙfiıÈ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ› Û‡Ó‰ÂÛÌÔÈ
¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ~˘ÓÙ·È [·fi Ù~˘ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎ~˘ [ÂÔ¯~˘, Û¯ËÌ·ÙÈÛı¤ÓÙ˜ {Ë‰Ë Úfi Ù~˘
[ÂÁηٷÛÙ¿Ûˆ˜ Ù~ˆÓ ] ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, Ôχ ‰¤ Úfi Ù~˘ ]ȉڇÛˆ˜ Ù~ˆÓ ÔÏÈÙÂÈ~ˆÓ ] ∏Ï›‰Ô˜ η›
¶ÈÛ¿ÙȉԘ ]˘~Ëگ ΤÓÙÚÔÓ Ï·ÙÚ›·˜ ÌÂٷ͇ ] ∏Ú·›Ô˘ η› ‚ˆÌÔ~˘ ÏËÛ›ÔÓ ÙÔ‡ÙÔ˘
[ÂÁÂÈÚÔ̤ÓÔ˘. ∆‹Ó Ï·ÙÚ›·Ó Ù~˘ ƒ¤·˜ η› ÙÔ~˘ ∫ÚfiÓÔ˘ Â[ÈÛ‹Á·ÁÔÓ Â[Ș ÙfiÓ ]ÈÂÚfiÓ ÙÔ~˘ÙÔÓ
¯~ˆÚÔÓ Î·Ù¿ Ù‹Ó ]˘fiıÂÛÈÓ ÙÔ~˘ ηıËÁËÙÔ~˘ ¢·›ÚÊÂω, Ô]È ∫·‡ÎˆÓ˜, Ô\ÈÙÈÓ˜ η› [Â›
] √Ì‹ÚÔ˘ (πµã ·[ÈÒÓ) η› \˘ÛÙÂÚÔÓ Â[ÈÛ¤ÙÈ Î·Ù?ÒÎÔ˘Ó [ÂÓ ∆ÚÈÊ˘Ï›·. º·›ÓÂÙ·È ‰Â fiÙÈ Â› Ù˘
Ï·ÙÚ›·˜ Â¤‰Ú·Û Ôχ Î·È Ô ∫ÚËÙÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ‰ÈËÁÂ›Ù·È fiÙÈ: «[ÂÎ
∫Ú‹Ù˘ @ËÏıÔÓ Â[Ș [ √Ï˘Ì›·Ó Ô]È ÛÙÂÓÒٷٷ ÌÂÙ¿ Ù~˘ Ï·ÙÚ›·˜ Ù~˘ ƒ¤·˜ Û˘Ó‰ÂfiÌÂÓÔÈ
[ π‰·›ÔÈ ¢¿ÎÙ˘ÏÔÈ, #ˆÓ ]Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ [ÔÓÔÌ¿˙ÂÙÔ ] ∏Ú·ÎÏ~˘, ]Ô Î·Ù¿ ·Ú¿‰ÔÛÈÓ Î·›
]ȉڇ۷˜ ÙÔ‡˜ ·[˘ÙfiıÈ [·Á~ˆÓ·˜. ∆~ˆÓ ∫·˘ÎÒÓˆÓ ‚·ÛÈχ˜ @ËÙÔ ]Ô [ÂÓ ¶›Û?Ë ]‰Ú‡ˆÓ √[ÈÓfiÌ·Ô˜,
\ÔÛÙȘ [ÂÓ Ù~?Ë ]ÈÛÙÔÚ›?· Ù~ˆÓ [·ÁÒÓˆÓ ÙÔ‡ÙˆÓ Â@ÈÓ·È Î·Ù¿ ÙÔ~˘ÙÔ ÛÔ˘‰·ÈfiÙ·ÙÔÓ ÚfiÛˆÔÓ,
ηıã \ÔÛÔÓ ÚÔÛÂοÏÂÈ ÙÔ‡˜ ÌÓËÛÙ~ËÚ·˜ Ù~˘ ı˘Á·ÙÚfi˜ ÙÔ˘~] πÔ‰·Ì›·˜ Â[Ș [·Á~ˆÓ·
]·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›·˜, [ÂÊfiÓ¢ ‰¤ ÙÔ‡˜ [ËÙÙË̤ÓÔ˘˜. ∆Ô~˘ÙÔÓ Ù¤ÏÔ˜ [ÂÓ›ÎËÛÂÓ [ÂÓ ÙÔÈ·‡Ù?Ë
]·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›?· (ÌÂÙ¿ ‰‡Ô \ÈˆÓ) ]Ô [ÂÎ Ù~˘ µÔÚ›Ԣ ] ∂ÏÏ¿‰Ô˜ [∞¯·Èfi˜ (Ô[˘¯› ‰¤ ºÚ‡Í {Ë
§È‰fi˜, ]ˆ˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·Ú·‰›‰ÂÙ·È) ¶¤ÏÔ„, {ÂÏ·‚ ‰¤ Ô\˘Ùˆ Ù‹Ó ¯Â~ÈÚ· Ù~˘ ‚·ÛÈÏfi·È‰Ô˜ η›
‰È‰¤¯ıË ÙfiÓ √[ÈÓfiÌ·ÔÓ ]ˆ˜ ‚·ÛÈχ˜ Ù~˘ ¯ÒÚ·˜. ∆¿ ]˘fi Ù¿ [·Ú¯·Èfiٷٷ ̤ÚË ÙÔ~˘
] ∏Ú·›Ô˘ ]˘fi ÙÔ~˘ ¢·›ÚÊÂω [·Ó·Î·ÈÓÈÛı¤ÓÙ· ÌÈÎÚ¿ \·ÚÌ·Ù·, Û˘ÚfiÌÂÓ· ]˘fi ‰‡Ô \ÈˆÓ
η› ]Ô‰ËÁÔ‡ÌÂÓ· ]˘Êã ]ÂÓfi˜ ]·ÚÌ·ÙËÏ¿ÙÔ˘, [ÂÎ ËÏÔ~˘ {Ë [ÔÚÂȯ¿ÏÎÔ˘ η› ÌÈÎÚÔ› ÙÚ›ԉ˜,
[·Ó·ÌÊÈ‚fiψ˜ Ù¿ ‚Ú·‚›·, ¿ÓÙ· [·Ó‹ÎÔÓÙ· [·ÛÊ·Ï~ˆ˜ Â[Ș Ù‹Ó µã .X. ¯ÈÏÈÂÙËÚ›‰·,
[ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘ÛÈÓ \ÔÙÈ Î·Ù¿ ·Ï·ÈÔÙ¿ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ]˘~ËÚ¯ÔÓ {Ë‰Ë Ô]È Î·ÙfiÈÓ ÂÚ›ÊËÌÔÈ
ÁÂÓfiÌÂÓÔÈ [ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ› [ ∞Á~ˆÓ˜...»
...»∞Êã ÂÙ¤ÚÔ˘ Ô ™ÙÚ¿‚ˆÓ (357) Ì·ÚÙ˘Ú›, ‚‚·›ˆ˜ Â› ηϋ˜ ËÁ‹˜ ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜, fiÙÈ
«Ù‹Ó [ÂÈ̤ÏÂÈ·Ó ÙÔ~˘ ]ÈÂÚÔ‡ ÙÔ~˘ [ √Ï˘Ì›·ÛÈÓ, \ËÓ Â@ȯÔÓ Ô]È [ ∞¯·ÈÔ›» ·Ú¤Ï·‚ÔÓ Â@ÈÙ· Ô]È
∞[ÈÙˆÏÔ› [Â΂¿ÏÏÔÓÙ˜ ÙÔ‡˜ [ ∂ÂÈÔ‡˜. [ ∂Êã \ÔÛÔÓ ·]È ÁÚ·Ù·› Ì·ÚÙ˘Ú›·È ÈÛÙÔÔÈÔ~˘ÛÈÓ, ]Ë
‰ÈÔ›ÎËÛȘ Ù~ˆÓ ]ÂÔÚÙ~ˆÓ [·Ó~ËÎÂÓ Â[Ș Ù‹Ó ¶›Û·Ó, Ê·›ÓÂÙ·È \Ô̈˜ \ÔÙÈ Î·› Ô]È [ ∏ÏÂ~ÈÔÈ {ËÁÂÈÚ·Ó
[·ÍÈÒÛÂȘ [Â[ ·[˘Ù~˘, ‰ÈfiÙÈ ‰¤Î· Â\ ÍÈ Á˘Ó·~ÈΘ, [·ÓÙÈÚfiÛˆÔÈ [ÔÎÙÒ fiÏÂˆÓ Ù~˘ [ ∏Ï›‰Ô˜ η›
[ÔÎÙÒ Ù~˘ ¶ÈÛ¿ÙȉԘ, \˘Ê·ÈÓ·Ó ÙfiÓ ¤ÏÔÓ ‰È¿ Ù‹Ó [ √Ï˘Ì›·Ó { ∏Ú·Ó. ] ∏ [ √Ï˘Ì›· [ÂÁ¤ÓÂÙÔ
Ô\˘Ùˆ ΤÓÙÚÔ [·ÌÊÈÎÙ˘ÓÈÔÓ›·˜ ÙÈÓfi˜ [Â› Ù~˘ ¢˘ÙÈÎ~˘ [·ÎÙ~˘ Ù~˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘. [ ∂Âȉ‹
‰¤ Û˘Ó¤ÊÂÚ Â[Ș Ù‹Ó ™¿ÚÙËÓ Ó¿ Â[ÈÛ¤ÏıÂÈ Î·› ·[˘Ù‹ Â[Ș Ù‹Ó Û˘ÌÔÏÈÙ›·Ó {Ë‰Ë Úfi ÙÔ~˘
{ÂÙÔ˘˜ ηٿ Ùfi ]ÔÔ~ÈÔÓ {·Ú¯ÂÙ·È ]Ë Ù·ÎÙÈ΋ [·Ó·ÁÚ·Ê‹ Ù~ˆÓ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›?· ÓÈÎËÙ~ˆÓ (776 .X.)
[Â¤Ù˘¯Â Ù‹Ó Û‡Ó·„ÈÓ Û˘Óı‹Î˘ ÌÂÙ¿ Ù~˘ [ ∏Ï›‰Ô˜...»
...»[ ∂Ó Ù~?ˆ ∏Ú·›?ˆ [ÂÊ˘Ï¿ÛÛÂÙÔ [ÔÚÂȯ¿ÏÎÈÓÔ˜ ‰›ÛÎÔ˜, Ê¤ÚˆÓ ÙfiÓ Î·ÓÔÓÈÛÌfiÓ Ù~ˆÓ ]ÂÔÚÙ~ˆÓ
ηıÒ˜ η› Ùfi {ÔÓÔÌ· ÙÔ~˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ ·Ú¿ Ùfi ÙÔ~˘ [ πÊ›ÙÔ˘, ‚·ÛÈϤˆ˜ Ù~˘ { ∏ÏȉԘ.
[ ∞ÓÂÍ·Úًو˜ Ù~˘ ]ËÏÈΛ·˜ ÙÔ~˘ ‰›ÛÎÔ˘ ÙÔ‡ÙÔ˘, ¿ÓÙˆ˜ Ô#˘ÙÔ˜ [ÂÈÌ·ÚÙ˘ÚÂ~È [·ÚÎÔ‡ÓÙˆ˜ Ùfi
ÁÂÁÔÓfi˜ Ù~˘ Û˘Ó¿„ˆ˜ Û˘Óı‹Î˘ Ù~ˆÓ ‰‡Ô ÔÏÈÙÂÈ~ˆÓ, Ô\ÈÙÈÓ˜ Â@ÈÙ· Ô[˘‰ÂÌ›·Ó Â@ȯÔÓ
 Οι σπουδαιότεροι Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα 45
‰˘ÛÎÔÏ›·Ó Ó[ [·ÔÎÏ›ۈÛÈ ÙÔ‡˜ ¶ÈÛ¿Ù·˜ [ÂÎ Ù~˘ [ÂÈ̤ÏÂÈ·˜ ÙÔ~˘ ]ÈÂÚÔ~˘ η› Ù~ˆÓ [·ÁÒÓˆÓ.
∂[˘ÓÔ˚ÎˆÙ¤Ú·Ó ÙÚÔ‹Ó Ù~ˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ [ÂÊ·›ÓÂÙÔ ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÔ˘Û· ]Ë ‰Ú¿ÛȘ ÙÔ~˘ ‚·ÛÈϤˆ˜
ÙÔ~˘ { ∞ÚÁÔ˘˜ ºÂ›‰ˆÓÔ˜, \ÔÛÙȘ ]ÂfiÚÙ·ÛÂÓ Ù‹Ó 28ËÓ [ √Ï˘ÌÈ¿‰· ·ÚfiÓÙˆÓ Ù~ˆÓ ¶ÈÛ·Ù~ˆÓ,
[ÂÓ~ˆ [ÂÍ ·[˘Ù~ˆÓ [ÂÂÎÏ›ÛıËÛ·Ó Ô]È ] ∏ÏÂ~Ș η› Ô]È ™·ÚÙÈ¿Ù·È. [ ∞ÏÏ¿ Ù·¯¤ˆ˜ ÌÂÙ‚ϋıËÛ·Ó
¿ÏÈÓ Ù¿ Ú¿ÁÌ·Ù·, Â[ ÂÎÚ¿ÙËÛ·Ó [ÂÎ Ó¤Ô˘ Ô]È [¯ıÚÔ› η› ·]È ]ÂÔÚÙ·› [ÂÎÂ~ÈÓ·È ‰ÈÂÁÚ¿ÊËÛ·Ó
{ÂÂÈÙ· [ÂÎ ÙÔ~˘ [ÂÈÛ‹ÌÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘ ([∞ÓÔÏ˘ÌÈ¿‰Â˜) ]ˆ˜ Ì‹ {Â¯Ô˘Û·È ÙfiÓ [··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔÓ
¯·Ú·ÎÙ~ËÚ·, ]Ë ‰¤ ηٷÛÙÚÔÊ‹ Ù~˘ ¶›Û˘ (Úfi ÙÔ~˘ 572 .X.) ]˘fi Ù~ˆÓ ] ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ
™¿ÚÙ˘ η› { ∏ÏȉԘ {ÂıÂÛÂÓ Ù¤ÚÌ· Â[Ș ÙfiÓ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈÔÓ [·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfiÓ Ô[˘ ÌfiÓÔÓ ]Ë
¶ÈÛ¿ÙȘ, [·ÏÏ¿ η› \··Û· ]Ë ∆ÚÈÊ˘Ï›· ]˘‹¯ıËÛ·Ó ]˘fi Ù‹Ó Î˘ÚÈ·Ú¯›· Ù~˘ { ∏ÏȉԘ η›
Ô]È [ ∏ÏÂ~ÈÔÈ Î·ÙÂ~ȯÔÓ {ÂÎÙÔÙÂ, Ù~Ë? ÎÔÈÓ~Ë? Û˘Ó·ÈÓ¤ÛÂÈ Ù~ˆÓ ] ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ÙfiÓ ]ÈÂÚfiÓ ÙfiÔÓ Î·› Ù‹Ó
‰ÈÔ›ÎËÛÈÓ Ù~ˆÓ [ÂÓ ·[˘Ù~?Ë ÙÂÏÔ˘Ì¤ÓˆÓ [·ÁÒÓˆÓ, ÙÔ~˘ÙÔ ‰¤ η› [·Ê[ \ÔÙÔ˘ [ËÓ·ÁοÛıËÛ·Ó Ó¿
·Ú·¯ˆÚ‹ÛˆÛÈ ϤÔÓ {Ë Ùfi \ËÌÈÛ˘ Ù~˘ ¯ÒÚ·˜ Â[Ș ÙÔ‡˜ ™·ÚÙÈ¿Ù·˜ (400) η› ]˘¤ÛÙËÛ·Ó
@ËÙÙ·Ó ]˘fi Ù~ˆÓ [ ∞Úο‰ˆÓ [ÂÓ ·[˘Ù~?Ë Ù~?Ë { ∞ÏÙÂÈ Ù~˘ [ √Ï˘Ì›·˜ [ÂÓ {ÂÙÂÈ 364 .X....»
...» º·›ÓÂÙ·È Ô \ ÙÈ ]Ô º›ÏÈÔ˜ ]Ô µã Ù~˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ ÌÂÙ¿ Ùfi 338 ÚÔ¤‚Ë Â[Ș Ù‹Ó \È‰Ú˘ÛÈÓ
ÙÔ~˘ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›?· ºÈÏÈ›Ԣ η› ÔÈÎÈÏÔÙÚfiˆ˜ [ÂÎÔϿ΢۠ÙÔ‡˜ \ ∂ÏÏËÓ·˜ ‰È¿ Ù~˘ Úfi˜
Ù‹Ó [ √Ï˘Ì›·Ó Â{˘ÓÔÈ¿˜ ÙÔ˘. ∆~?ˆ ‰¤ 324 ·[˘ÙfiıÈ ]Ô ¡ÈÎ¿ÓˆÚ [·Ó¤ÁÓˆÛ ‰ËÌÔÛ›?· Ùfi {·ÁÁÂÏÌ·
[ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÙÔ~˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘. ∞]È Úfi˜ Ù‹Ó [ √Ï˘Ì›·Ó Û¯¤ÛÂȘ Ù~ˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ Ù~ˆÓ
] ∂ÏÏËÓÈÎ~ˆÓ ÔÏÈÙÂÈ~ˆÓ Â#˘ÚÔÓ [ÂΉ‹ÏˆÛÈÓ Â[Ș Ù¿ ÔÏ˘¿ÚÈıÌ· ÙÈÌËÙÈο [·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·, \·ÙÈÓ·
Êı¿ÓÔ˘ÛÈ Ì¤¯ÚÈ Ù~ˆÓ ̤ۈÓ, ÙÔ~˘ µã .X. ·[È~ˆÓÔ˜. ] ∏ ÛËÌ·Û›· Ù~ˆÓ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›?· ]ÂÔÚÙ~ˆÓ [Â›
ÔÏÏÔ‡˜ ·[ÈÒÓ·˜ [·ÎfiÌË {ÂÛˆÛ η› ÙfiÓ ]ÈÂÚfiÓ ÙfiÔÓ Î·› [Â¤˙ËÛ Ù~˘ [·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ Ù~ˆÓ
]ÂÏÏËÓÈÎ~ˆÓ ¯ˆÚ~ˆÓ. ∆fi 210 [ÂÓÂÊ·Ó›ÛıËÛ·Ó Ô]È ƒˆÌ·~ÈÔÈ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›?· ηٷı¤ÙÔÓÙ˜
[·ÓÙ›ÁÚ·ÊÔÓ Ù~˘ ÌÂÙ¿ Ù~ˆÓ [ ∏Ï›ˆÓ Û˘Óı‹Î˘ ÙˆÓ. ∫·› ]Ô ªfiÌÌÈÔ˜ [·ÎfiÌË, ]Ô Î·Ù·ÛÙÚ¤„·˜
Ù‹Ó ∫fiÚÈÓıÔÓ, \È‰Ú˘ÛÂÓ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›?· Ï·›ÛÈ· [·ÊÈÂÚÒÌ·Ù·, Ô]È ‰¤ [ ∏ÏÂ~ÈÔÈ Â[Ș ·[˘ÙfiÓ
[·ÊÈÂÚÒÓÔ˘ÛÈÓ {·Á·ÏÌ·, ÙÈÌËÙÈÎfiÓ Î·›, ηٿ ÙfiÓ ∞ã .X. ·[ÈÒÓ·, Ó·fiÓ Â[Ș Ù‹Ó ı¿Ó
[ πıÒÌËÓ, ]Ô ¡¤ÚˆÓ [·ÓÔÈÎÔ‰ÔÌÂ~È Ì¤Á·ÚÔÓ [ÂÓ Ù~?ˆ ]ÈÂÚ~?ˆ η› ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ùfi 67 .X. \ÈÓ·
Ï¿‚?Ë ]Ô {ȉÈÔ˜ ̤ÚÔ˜ Â[Ș ÙÔ‡˜ [·ÁÒÓ·˜. ∂[˘ÂÚÁ¤Ù˘ ÙÔ~˘ ]ÈÂÚÔ~˘ Á›ÓÂÙ·È Â@ÈÙ· η› ]Ô [ ∞‰ÚÈ·Ófi˜,
]ˆ˜ η› ]Ô ÌÈÌËÙ‹˜ ·[˘ÙÔ~˘ [ ∞ÙÙÈÎfi˜ [ ∏Ú҉˘, Ô]˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È [·ÎfiÌË [ÂÚ›È· ÙÔ~˘ ÙÂ
]˘‰Ú·ÁˆÁ›Ԣ η› Ù~˘ [Âͤ‰Ú·˜...»
...»[ ∞ÏÏ¿ Ùfi {ÂÚÁÔÓ Ù~˘ ηٷÛÙÚÔÊ~˘ Â@ȯÂÓ [·Ú¯›ÛÂÈ Úfi ÔÏÏÔ~˘ {ˉË. ¶ÏÂ~ÈÛÙ·
[·Á¿ÏÌ·Ù· [·ÊËÚ¤ıËÛ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ]˘fi Ù~ˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ, Â@ÈÙ· ‰¤ η› ·[˘Ùfi ÙÔ~˘ÙÔ Ùfi
¯Ú˘ÛÂÏÂÊ¿ÓÙÈÓÔÓ ÙÔ~˘ ¢Èfi˜, {ÂÚÁÔÓ ÙÔ~˘ ‰È·Û‹ÌÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË ºÂȉ›Ô˘, [·ÂÎÔÌ›ÛıË Â[Ș
Ù‹Ó ∫ˆÓ/ÔÏÈÓ, {ÂÓı· {ÂÂÈÙ· (476) ηÙÂÛÙÚ¿ÊË ]˘fi ˘Úη˚~·˜. ªÂÙ¿ Ù‹Ó [··ÁfiÚ¢ÛÈÓ
Ù~ˆÓ Â[ȉˆÏÔÏ·ÙÚÈÎ~ˆÓ ÙÂÏÂÙ~ˆÓ ]˘fi ·[˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚÔ˜ £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ ∞ã (393), [Â~ËÏıÔÓ Î·Ù¿ ÙÔ~˘
]ÈÂÚÔ~˘ Ô]È °fiÙıÔÈ ÙÔ~˘ [ ∞Ï·ÚÚ›¯Ô˘ (395), ηÙÂÛÙÚ¿ÊËÛ·Ó ‰[ ]˘fi Ù~ˆÓ ]˘·ÏÏ‹ÏˆÓ ÙÔ~˘
£ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ µã (426) Ô]È Ó·Ô›, ÙÔ‡˜ ‰[ [·ÎfiÌË ]ÈÛٷ̤ÓÔ˘˜ Ò˜, η٤ÚÚÈ„·Ó ÛÂÈÛÌÔ› ÙÔ~˘ 6Ô˘
·[È~ˆÓÔ˜, ]ˆ˜ .¯. ÙfiÓ Ó·fiÓ ÙÔ~˘ ¢Èfi˜, \ÔÓ ÌÂÙ¿ Ù~ˆÓ Úfi˜ ¡fiÙÔÓ ·[˘ÙÔ~˘ Â@ȯÔÓ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÈ Ô]È
οÙÔÈÎÔÈ Â[Ș Â@ȉԘ ÚÔÌ·¯~ˆÓÔ˜. ∫·› [ÂÁηÙÂÛÙ¿ıËÛ·Ó Ì¤Ó µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› [·ÎfiÌË Â[Ș Ù¿
[ËÚÂÈˆÌ¤Ó· Ô[È΋̷ٷ η› [·Ó‹ÁÂÈÚ·Ó Î·› [ÂÎÎÏËÛ›·Ó, Ûˆ˙fiÌÂÓË [ÂÓ [ÂÚÂÈ›ÔȘ, [·ÏÏ[ ·]È
ÚÔÛ¯ÒÛÂȘ Ù~ˆÓ ÔÙ·Ì~ˆÓ ∫Ï·‰¤Ô˘ η› [ ∞ÏÊÂÈÔ~˘ [ÂÎ¿Ï˘„·Ó ‚·ıÌˉfiÓ Ù‹Ó ]ÈÂÚ¿Ó
46 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
ÂÚÈʤÚÂÈ·Ó, Ô\˘Ùˆ˜ \ˆÛÙ ۯ‰fiÓ Ù¤ÏÔ˜ ]˘‰›ÎӢ ϤÔÓ Ù‹Ó \˘·ÚÍ›Ó Ù˘. ¶Ú~ˆÙÔ˜
[ÂÈÛÙ‹Û·˜ Ù‹Ó ÚÔÛÔ¯‹Ó Â[Ș Ù‹Ó [ √Ï˘Ì›·Ó [ÂÎ Ó¤Ô˘ @ËÙÔ ]Ô { ∞ÁÁÏÔ˜ ∆Û¿Ó‰ÏÂÚ ([ÂÓ Ù~?ˆ {ÂÚÁ?ˆ
ÙÔ~˘ «¶ÂÚÈËÁ‹ÛÂȘ [ÂÓ ] ∂ÏÏ¿‰È» 1776), Ì·Ù·›ˆ˜ ‰¤ ÚÔ¤ÙÚ„·Ó ]Ô µ›ÓÎÂÏÌ·Ó Â[Ș
[·Ó·Ûηʿ˜. ¡ÂˆÙ¤Ú·˜ Â[ȉ‹ÛÂȘ [·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ·Ó Ô]È { ∞ÁÁÏÔÈ ¢fi‰ÔÓÂÏ, °ÂÏ(Ï) η› ΢ڛˆ˜ ]Ô
™Ù¿Ó¯ˆ («[ √Ï˘Ì›·», 1824).»

¶À£π∞
∆· ¶‡ıÈ· ‹Û·Ó ÔÈ ‰Â‡ÙÂÚÔÈ Û ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ·, ÌÂÙ¿ Ù· √χÌÈ·, ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔÈ
·ÁÒÓ˜, Ô˘ ȉڇıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙË Ì˘ıÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔÓ ÙÔÓ ∞fiÏψӷ ÌÂÙ¿
ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ηٿ ÙÔ˘ ¶‡ıˆÓ·. ∞fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ˘‹Ú¯Â ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜
ÁÈÔÚÙ‹ Ô˘ Û˘Óԉ¢fiÙ·Ó Ì ÙÔ ¢ÂÏÊÈÎfi Ì·ÓÙ›Ô. ∫·Ù¿ ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ·˘Ù‹ ÁÈÓfiÙ·Ó
ÌÔ˘ÛÈÎfi˜ ·ÁÒÓ·˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ÔÈ ·ıÏËÙ¤˜ Ô˘ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ¤„·ÏÏ·Ó ÛÙÔ ÓÈÎËÙ‹ ıÂfi
‡ÌÓÔ Ì ÙË Û˘Óԉ›· ÎÈı¿Ú·˜. √ ‡ÌÓÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÏÂÁfiÙ·Ó «ÓfiÌÔ˜ ¶˘ıÈÎfi˜». √È ÁÈÔÚÙ¤˜
·˘Ù¤˜ Á›ÓÔÓÙ·Ó Î¿ı ÔÎÙÒ ¯ÚfiÓÈ·. ÕÚ¯È˙·Ó Ì Â›ÛËÌË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÔÌ‹, ·ÏÏ¿ ÙÔ
582 .X. ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËÎ·Ó Î·È Ù¤ıËÎ·Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ Ù˘
∞ÌÊÈÎÙÈÔÓ›·˜, Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ù˘ ӛ΢ Ù˘ ¢ÂÏÊÈ΋˜ ∞ÌÊÈÎÙÈÔÓ›·˜ ηٿ Ù˘
¢ÂÏÊÈ΋˜ fiÏ˘ ∫Ú›ÛÛ·˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ·˘ÙÔ‡, ÙÔ˘ «∫ÚÈÛÛ·˚ÎÔ~˘». ∞fi
ÙfiÙ Á›ÓÔÓÙ·Ó ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î¿ı √Ï˘ÌÈ¿‰·˜, ÙÔ ™Â٤̂ÚÈÔ Ì‹Ó·. √È ÌÔ˘ÛÈÎÔ›
·ÁÒÓ˜ Û ÔÚÁ·ÓÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋, ÙÚ·ÁÔ‡‰È, ı¤·Ì· Î·È ··ÁÁÂÏ›·, ÂÌ̤ÙÚˆÓ Î·È Â˙ÒÓ
¤ÚÁˆÓ, ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ó· η٤¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ· Î·È ÙË ÚÒÙË ı¤ÛË, ·ÏÏã ·ÚÁfiÙÂÚ·
ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó Ûã ·˘ÙÔ‡˜ Á˘ÌÓÈÎÔ› Î·È ÈÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜, ηٿ ÙÔ ˘fi‰ÂÈÁÌ· ÙˆÓ √Ï˘Ì›ˆÓ.
¶ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó ·ÎfiÌË ·ÁÒÓ˜ ‰ÚfiÌÔ˘ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î¿Ùˆ
·fi ÙÔÓ ¶·ÚÓ·ÛÛfi Î·È ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚƠ̂˜, ÔÈ Ôԛ˜ Á›ÓÔÓÙ·Ó ÛÙÔ «∫ÚÈÛÛ·~ÈÔÓ ‰›ÔÓ»,
fiÔ˘ ›¯Â ÊÙÈ·¯Ù› ÈÔ‰ÚfiÌÈÔ. √È ÓÈÎËÙ¤˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Û·Ó ¤·ıÏÔ ·Ú¯Èο ÌÂÓ
¯ÚËÌ·ÙÈÎfi ÔÛfiÓ Î·È ·fi ÙË 2Ë ¶˘ıÈ¿‰· ÛÙÂÊ¿ÓÈ ·fi ‰¿ÊÓ˜, ÙȘ Ôԛ˜ ¤ÎÔ‚·Ó ÙËÓ
ÎÔÈÏ¿‰· ÙˆÓ ∆ÂÌÒÓ. ∆Ô˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜ ‡ÌÓËÛÂ Ô ¶›Ó‰·ÚÔ˜, ÛÙÔ˘˜ «¶˘ıÈÔÓ›ÎÔ˘˜»
ÙÔ˘. ∆· ¶‡ıÈ· ¤·„·Ó Ó· ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È È· ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ Ì.X. ·ÈÒÓ·. ∞ÁˆÓÔı¤Ù˜ ÙˆÓ
¶˘ı›ˆÓ ‹Û·Ó ·Ú¯Èο ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ, ‚Ú·‰‡ÙÂÚ· ‰Â Î·È ÔÈ ∞ÌÊÈÎÙ›ˆÓ˜. ∂ÎÙfi˜
·fi Ù· ªÂÁ¿Ï·, Ù· ÔÔ›·, ÁÈ· Ó· ͯˆÚ›˙Ô˘Ó Ï¤ÁÔÓÙ·Ó «¶‡ıÈ· Ù¿ [ÂÓ ¢ÂÏÊÔ~Ș», Á›ÓÔÓÙ·Ó
Î·È Ù· ªÈÎÚ¿ ¶‡ıÈ· Û ÔÏϤ˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜, fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ
·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÈÁڷʤ˜.
¶ÈÔ ¿Óˆ οӷÌ ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙÔÓ «¶˘ıÈÎfi ÓfiÌÔ». ∞˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó ÌÔ˘ÛÈÎfi ·ÁÒÓÈÛÌ·
ÛÙÔ˘˜ ¶˘ıÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔÛÙ¤ıËΠÙÔ 590 .X. Î·È ·Ú¤ÌÂÈÓ ˆ˜ ÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi
·ÁÒÓÈÛÌ· ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 582 .X. ∂ÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÂÈÎÔÏ˘ÚÈ΋ Ú·„ˆ‰›·, Ë ÔÔ›·
Â͢ÌÓÔ‡Û ÙÔÓ ·ÁÒÓ· Î·È ÙÔÓ ∞fiÏψӷ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÎÔÓÙ·. √ «¶˘ıÈÎfi˜ ÓfiÌÔ˜»
‰È·ÈÚ›ÙÔ Û ¤ÓÙ ̤ÚË. ¶ÚÒÙÔ˜ ¶˘ıÈÔӛ΢ ˘‹ÚÍÂ Ô ™·Î¿‰·˜ Ô ∞ÚÁ›Ԙ (582 .X.). √
‰Â ¶‡ıˆÓ·˜, Ì ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ÔϤÌËÛÂ Ô ∞fiÏψӷ˜ Î·È ÙÔÓ ÛÎfiÙˆÛÂ, ‹Ù·Ó, ηٿ ÙË
Ì˘ıÔÏÔÁ›·, ¤Ó·˜ ÙÂÚ·Ù҉˘ ‰Ú¿ÎÔÓÙ·˜, ÁÈÔ˜ Ù˘ Á˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÁÂÓÓ‹ıËΠ·fi ÙÔ ÓÂÚfi
Ô˘ ¤ÌÂÈÓ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ Î·Ù·ÎÏ˘ÛÌfi ÙÔ˘ ¢Â˘Î·Ï›ˆÓ·. ∂›¯Â ÂηÙfi ‡ÚÈÓ· ÎÂÊ¿ÏÈ· ηÈ
 Οι σπουδαιότεροι Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα 47
˙Ô‡Û ̤۷ Û ÌÈ· ÛËÏÈ¿ ÛÙÔ fiÚÔ˜ ¶·ÚÓ·ÛÛfi˜, Ê˘Ï¿ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ Ì·ÓÙÂ›Ô Ù˘ £¤Ì˘. √
¶‡ıˆÓ·˜, fiˆ˜ ͤÚÔ˘Ì ÛÎÔÙÒıËΠ·fi ÙÔÓ ∞fiÏψӷ.
∞fi ÙÔÓ ¶‡ıˆÓ· ıˆÚÔ‡ÓÙ·È fiÙÈ ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó fiÏ· Ù· Ù¤Ú·Ù· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜
Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜ (°ÔÚÁfiÓ·, ∫¤Ú‚ÂÚÔ˜, §ÂÚÓ·›· ⁄‰Ú·, ™Ê›ÁÁ·, °‡·˜) Î·È ¿ÏÏ· ·ÎfiÌË.

𙣪π∞
∆· ÿÛıÌÈ· ‹Ù·Ó Ë ÙÚ›ÙË Î·Ù¿ ÛÂÈÚ¿ ·fi ÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ Ù˘
·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, Ë ÔÔ›· ÁÈÓfiÙ·Ó ÛÙÔÓ πÛıÌfi Ù˘ ∫ÔÚÈÓı›·˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ¶ÔÛÂȉÒÓ·. ∆·
ÿÛıÌÈ· ÙÂÏÔ‡ÓÙÔ Î¿ı ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ· ηٿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ¿ÓÔÈ͢ Û ÌÂÁ·ÏÔÚÂ¤ÛÙ·ÙÔ
ÛÙ¿‰ÈÔ Ô˘ ‹Ù·Ó ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓÔ ·fi Ï¢ÎfiÏÈıÔ Î·È ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙË
™¯ÔÈÓÔ‡ÓÙ·, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ™ÙÚ¿‚ˆÓ·˜ (∏ã 369). ÕÚ¯ÈÛ·Ó Ó· ÌÂÙÚÔ‡ÓÙ·È Î·È Ó·
ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Â›ÛËÌ· ·fi ÙÔ 583 .X. ∆Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ›¯·Ó ÔÈ ∫ÔÚ›ÓıÈÔÈ,
ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ ∫ÔÚÈÓıÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, ÔfiÙÂ Ë ∫fiÚÈÓıÔ˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î¿Ùˆ
·fi ÙËÓ ËÁÂÛ›· ÙˆÓ ∞ÚÁ›ˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›¯·Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ÙˆÓ πÛıÌ›ˆÓ. ªÂÙ¿ ÙË
Ï‹ÍË ÙÔ˘ ∫ÔÚÈÓıÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, ÔÈ ∫ÔÚ›ÓıÈÔÈ ·Ó·Ï¿‚·ÓÂ Î·È ¿ÏÈ ÙËÓ ·ÁˆÓÔıÂÛ›·
Î·È ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó ˆ˜ ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ fiÏ˘ ÙˆÓ (146 .X.) ·fi ÙÔ ƒˆÌ·›Ô §Â‡ÎÈÔ
ªfiÌÌÈÔ.
∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ì˘ıÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ù· ÿÛıÌÈ· ‹Û·Ó ÓÂÎÚÈ΋ ÁÈÔÚÙ‹, ·ÏÏ¿ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ·
‹Ú·Ó ·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È Î·ıÈÂÚÒıËÎ·Ó ˆ˜ ÁÈÔÚÙ‹ ÂıÓÈ΋ Î·È ·ÓÂÏÏ·‰È΋,
ηٿ ÙËÓ ÔÔ›·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ¿ÏϘ ÂÔÚÙ·ÛÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, Á›ÓÔÓÙ·Ó Î·È ·ÁÒÓ˜
Á˘ÌÓÈÎÔ›, ÈÈÎÔ› Î·È ·fi ÙÔÓ 5Ô .X. ·ÈÒÓ· Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ›, ‹ÙÔÈ ÌÔ˘ÛÈÎÔ› ηÈ
ÔÈËÙÈÎÔ›. °ÂÓÈο Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ‹Û·Ó ÈÔ ÔÏÏ¿ ·fi ÂΛӷ Ô˘ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó Ù·
ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ¿‰ˆÓ. ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· πÔ˘ÏÈ·ÓÔ‡ ›¯·Ó
ÚÔÛÙÂı› Î·È ıËÚÈÔÌ·¯›Â˜. ™ÙÔ˘˜ πÛıÌÈÔӛΘ ¤‰ÈÓ·Ó ˆ˜ ¤·ıÏÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ ·fi ‡ÎÔ ‹
·fi Û¤ÏÈÓÔ ·ÔÍËڷ̤ÓÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ¯ÏˆÚfi Î·È ÛÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Ù¤ÌÂÓÔ˜ ÙÔ˘˜ ¤ÛÙËÓ·Ó
ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·. ™ÙÔ˘˜ ηÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ Î·È ÔÈ Á˘Ó·›Î˜. √
¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÛÙ· «™˘ÌÔÛȷο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿» ÙÔ˘, ˆ˜ ÌÈ· ÔÈ‹ÙÚÈ· ·fi ÙËÓ
∂Ú˘ıÚ·›·, Ë ∞ÚÈÛÙÔÌ¿¯Ë, ›¯Â ·Ó·‰Âȯı› ÓÈ΋ÙÚÈ· Û ÔÈËÙÈÎfi ·ÁÒÓÈÛÌ·.
∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Ù· ÿÛıÌÈ· ȉڇıËÎ·Ó fiˆ˜ ›·ÌÂ, ηٿ ÙÔ˘˜ Ì˘ıÈÎÔ‡˜
¯ÚfiÓÔ˘˜ ·fi ÙÔ £ËÛ¤· (™¯fiÏ. ¶›Ó‰. Â.·.) Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1.258 .X.
Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¶¿ÚÈÔ ¯ÚÔÓÈÎfi (10, πππ, 444,20, ·Ó Î·È Ë ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ·˘Ù‹ ÎÚ›ÓÂÙ·È ·fi
ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ˆ˜ ·Ó·ÍÈfiÈÛÙË), fiˆ˜ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ›¯Â ȉڇÛÂÈ Ù· √χÌÈ·, Ô˘
ÁÈÔÚÙ¿˙ÔÓÙ·Ó (Ù· ÿÛıÌÈ·) fi¯È ÌÔÓ¿¯· ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ¶ÔÛÂȉÒÓ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ
·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÛˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙˆÓ ·ıÏËÙÒÓ Ô˘ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ Ûã ·˘Ù¿, fiˆ˜
·ÎfiÌ· Î·È ÁÈ· ÙË Û‡ÛÊÈÍË ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÙˆÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ Ì ÙÔ˘˜ ¤Ú· ·fi ÙÔÓ πÛıÌfi
ŒÏÏËÓ˜. ™‡Ìʈӷ Ì ¿ÏÏÔ Ì‡ıÔ, Ù· ÿÛıÌÈ· ηıÈÂÚÒıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ∫ÔÚÈÓı›Ô˘˜ ÚÔ˜
ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ £ËÛ¤·, ÂÂȉ‹ ·˘Ùfi˜ ›¯Â ÂÍÔÏÔıÚ‡ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÏËÛÙ¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ηÎÔ‡ÚÁÔ˘˜ Ô˘
Ï˘Ì·›ÓÔÓÙ·Ó ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. ™‡Ìʈӷ Ì ¿ÏÏÔ Ì‡ıÔ, ȉڇıËÎ·Ó ·fi ÙÔ ™›Û˘ÊÔ, ÁÈfi ÙÔ˘
∞›ÔÏÔ˘, ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ·ÓÈ„ÈÔ‡ ÙÔ˘ ªÂÏÈΤÚÙË ‹ ¶·Ï·›ÌÔÓ·, Ô˘ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜
48 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

Άποψη του σταδίου των Ισθµίων.

ÌÈÎÚÔ‡˜ ı·Ï·ÛÛÈÓÔ‡˜ ıÂÔ‡˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ı¿Ì· Î·È Ù˘ πÓÒ˜, ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∫¿‰ÌÔ˘ ηÈ
·ÚÁfiÙÂÚ· ηıÈÂÚÒıËΠӷ ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ¶ÔÛÂȉÒÓ·, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ı˘Û›·˙·Ó
ηٿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Î·È ÂΛ ÎÔÓÙ¿ ˘‹Ú¯Â Î·È Ó·fi˜ ÙÔ˘˜. ∫·Ùã ¿ÏÏÔÓ Ì‡ıÔ,
fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (µã 1,6) ηıÈÂÚÒıËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ ¶ÔÛÂȉÒÓ· Î·È ÙÔÓ ◊ÏÈÔ
‹ Î·È ·fi ÙÔ °Ï·‡ÎÔ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ¶·Ï·›ÌÔÓ· ªÂÏÈΤÚÙË («™¯ÔÏ. ÂȘ ¶›Ó‰·ÚÔÓ»,
ÿÛıÌÈ·, ÚfiÏ. ™¯ÔÏ. ÂȘ ∞fiÏψÓ, ƒÔ‰. °ã 1240).
Ÿˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô √‰˘ÛÛ¤·˜ ∫. ∂Í·Ú¯¿Î˘ «™ÙÔ‡˜ [ πÛıÌÈ·ÎÔ‡˜ [ ∞Á~ˆÓ˜ [·Ú›ÛÙÂ˘Û·Ó
η› ÔÏÏÔ› ‹ÚˆÂ˜ Ù˘ Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜ Ì·˜, fiˆ˜ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜, Ô £ËÛ¤·˜, Ô ∫¿ÛÙˆÚ, Ô
¶ÔÏ˘‰Â‡Î˘, Ô ∆ÂÏ·ÌÒÓ, Ô ªÂϤ·ÁÚÔ˜, Ô ¶˘Ï‡˜ Î·È ¿ÏÏÔÈ. ∏ οı fiÏË ıˆÚÔ‡Û ÙÈÌ‹
Ù˘ Ó· ÛÙ›ÏÂÈ ÙÔ˘˜ ηÏÏ›ÙÂÚÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÚÔÛÒÔ˘˜ Ù˘. √È ∞ıËÓ·›ÔÈ
Ì¿ÏÈÛÙ· ›¯·Ó ÙËÓ ÚˆÙÔηı‰ڛ· Û fiϘ ÙȘ ÙÂÏÂÙ¤˜. ŒÚ¯ÔÓÙ·Ó ·ÎfiÌË ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔÈ
·fi ÙËÓ πˆÓ›·, ÙË °·Ï·Ù›·, ÙË ™ÈÎÂÏ›·, ÙË ºÔÈÓ›ÎË, ÙË §È‚‡Ë, ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔ ƒˆÌ·˚Îfi
ÎÚ¿ÙÔ˜ (228 .X. Î·È ˘ÛÙÂÚfiÙÂÚ·). ª›· πÛıÌȷ΋ Ó›ÎË Â›¯Â ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›·. ∆ÔÓ
πÛıÌÈÔÓ›ÎË ˘ԉ¯fiÙ·Ó Ì ÂÍ·ÈÚÂÙÈΤ˜ ÙÈ̤˜ Ë ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘. ∆Ô˘ ·Ó‹ÁÂÈÚ·Ó ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·,
ÔÈ ÔÈËÙ¤˜ ÙÔÓ Â͢ÌÓÔ‡Û·Ó Î·È ÔÈ ÁχÙ˜ ÊÈÏÔÙ¯ÓÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÚÔÙÔÌ‹ ÙÔ˘. √ ™fiψÓ
Ì¿ÏÈÛÙ· ›¯Â ÓÔÌÔıÂÙ‹ÛÂÈ ˆ˜ οı ∞ıËÓ·›Ô˜ Ô˘ ıã ·Ú›ÛÙ¢ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, ı· ¤·ÈÚÓÂ
Î·È ÂηÙfi ‰Ú·¯Ì¤˜ ˆ˜ ¤·ıÏÔ.
∆· ÿÛıÌÈ· ηٷÚÁ‹ıËÎ·Ó ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ Ì.X. ·ÈÒÓ·, Â› Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘
£ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘. ∞fi ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜ ·¤Û¯ÔÓ ÔÈ ∏Ï›ÔÈ, ÏËÓ ÙˆÓ
 Οι σπουδαιότεροι Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα 49
§ÂÚ·ÙÒÓ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÂÈı˘Ì›· Ù˘ ªÔÏÈfiÓ˘, Ë ÔÔ›· «£¤Ûı·È Ê·Û›Ó [Â› ÙÔ~Ș
ÔϛٷȘ ηٿڷ˜, {ËÓ [ πÛıÌ›ˆÓ Ì‹ ı¤ÏˆÛÈÓ Â{ÈÚÁÂÛı·È», ÁÈ· ÙÔ ÊfiÓÔ ÙˆÓ Ù¤ÎÓˆÓ Ù˘
ªÔÏÈÔÓȉÒÓ (¶·˘Û·Ó. ∂ã 2,2 Î·È ÂÍ‹˜ Î·È 5',3,9). ∞fi ÙÔ 228, fiˆ˜ ›·ÌÂ, ¤·ÈÚÓ·Ó
̤ÚÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ (¶Ôχ‚ÈÔ˜ µã 12,8). ∆· ÿÛıÌÈ· ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ
¶›Ó‰·ÚÔ Ù· ‡ÌÓËÛÂ Î·È Ô µ·Î¯˘Ï›‰Ë˜. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ÁÓˆÛÙfi ÈÛÙÔÚÈÎfi Û˘ÁÁڷʤ·-
·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ °ÂÒÚÁÈÔ ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, Ù· ÿÛıÌÈ· Ù· ›‰Ú˘Û ۇÌʈӷ Ì ÙÔ Ì‡ıÔ Ô
¶ÔÛÂȉÒÓ·˜ Î·È Ô ◊ÏÈÔ˜ Î·È Ù· ·Ó·Î·›ÓÈÛÂ Ô £ËÛ¤·˜.

¡∂ª∂∞
∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›·, ηٿ ÛÂÈÚ¿, ·fi ÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚ˜ Î·È Ï·ÌÚfiÙÂÚ˜
·ÓÂÏÏ‹ÓȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, Ô˘ ÙÂÏÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· Ù˘ ¡Â̤·˜, ÛÙËÓ
∞ÚÁÔÏ›‰·, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ∫ψӤ˜ Î·È ÙÔ ºÏÈÔ‡ÓÙ·, ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ¢›·. ∆Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË
Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ›¯·Ó ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ∫ψÓÒÓ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ ∞ÚÁ›ÔÈ.
«™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË - ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ÂÎÏÂÎÙfi˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜ √‰˘ÛÛ¤·˜ ∫. ∂Í·Ú¯¿Î˘
- ηٿ ÙÔ˘˜ Ì˘ıÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ù· ¡¤Ì· ›¯·Ó ÓÂÎÚÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. π‰Ú‡ıËÎ·Ó Á‡Úˆ
·fi ÙÔ 1250 .X. ·fi ÙÔ˘˜ ÂÙ¿ ËÁÂÌfiÓ˜ Ô˘ ÂÍÂÛÙÚ¿ÙÂ˘Û·Ó Î·Ù¿ Ù˘ £‹‚·˜, ÛÂ
·Ó¿ÌÓËÛË ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ‹Úˆ· √ʤÏÙË ‹ ∞Ú¯ÂÌfiÚÔ˘, ÁÈÔ‡ ÙÔ˘ Ì˘ıÈÎÔ‡ ‚·ÛÈÏÈ¿
§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ Î·È Ù˘ ¡Â̤·˜ Î·È Î·ıÈÂÚÒıËΠӷ Á›ÓÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘˜
·ÁÒÓ˜ Á˘ÌÓÈÎÔ› Î·È ÈÈÎÔ›. ™Ù· ÚÒÙ· Ì¿ÏÈÛÙ· ¡¤Ì· ¤Ï·‚·Ó ̤ÚÔ˜ Î·È ÔÈ ÂÙ¿
ËÁÂÌfiÓ˜, ηıÒ˜ Î·È ‰È¿ÊÔÚÔÈ ¿ÏÏÔÈ ‹ÚˆÂ˜ Î·È ÚÒÙÂ˘Û·Ó Ô ªÂÏ¿ÓÈÔ˜, Ô ∂›ÁÔÓÔ˜
Î·È ¿ÏÏÔÈ. ™‡Ìʈӷ fï˜ Ì ¿ÏÏË ·Ú¿‰ÔÛË, ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ηıȤڈÛÂ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ÛÂ
·Ó¿ÌÓËÛË ÙÔ˘ √ʤÏÙË Î·È ÙËÓ ·ÊȤڈÛ ÛÙÔ ¢›·».
∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ (573 .X.) Ù· ¡¤Ì· (‹ Î·È ¡¤ÌÂÈ·) ‹Ú·Ó
·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ·Ó·ÎËÚ‡¯ıËÎ·Ó Â›ÛËÌ· ˆ˜ ·ÁÒÓ˜ ÂıÓÈÎÔ› ηÈ
·ÓÂÏÏ·‰ÈÎÔ›. ¢ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·Ó Î¿ı ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ·, ηٿ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Î·È Ù¤Ù·ÚÙÔ ¤ÙÔ˜ οıÂ
√Ï˘ÌÈ¿‰·˜. ∫¿ı ∂ÏÏËÓÈ΋ fiÏË ÙÔ ıˆÚÔ‡Û Ôχ ÙÈÌËÙÈÎfi Ó· ÛÙ›ÏÂÈ ÛÙ· ¡¤Ì·
ÙÔ˘˜ ηχÙÂÚÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ Ù˘. ¶‹Á·ÈÓ·Ó Ì¿ÏÈÛÙ· ÂΛ
·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔÈ Î·È ·fi ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ∂ÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘, ÙfiÛÔ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜, fiÛÔ
·ÎfiÌ· Î·È Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ Î·È ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜. ∆ã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ‹Ù·Ó: ‰ÚfiÌÔ˜, ·ÎfiÓÙÈÔ,
˘ÁÌ·¯›·, ÙfiÍÔ, ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·, ÛÙ¿‰ÈÔ, ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ, ¤ÓÙ·ıÏÔ, ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›·, ÈÈÎfi˜
‰ÚfiÌÔ˜ Î·È ¿ÏÏ·. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó Î·È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜ (ÌÔ˘ÛÈÎÔ› ηÈ
‰Ú·Ì·ÙÈÎÔ›). ∂ΛÓÔÈ Ô˘ ‰È¢ı‡Ó·Ó Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ϤÁÔÓÙ·Ó ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ Î·È ÔÈ
ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ·˘ÙÒÓ ¡ÂÌÂÔӛΘ. ™ã ·˘ÙÔ‡˜ (ÛÙÔ˘˜ ¡ÂÌÂÔӛΘ) ·Ú¯Èο ¤‰ÈÓ·Ó
ˆ˜ ¤·ıÏÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ ·fi ÂÏÈ¿ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ·fi ¯ÏˆÚfi Û¤ÏÈÓÔ. ∆· ¡¤Ì· ηٷÚÁ‹ıËηÓ
ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ Ì.X. ·ÈÒÓ· ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ £ÂÔ‰fiÛÈÔ ÙÔ ª¤Á·.
√ ÁÓˆÛÙfi˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜-·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶··Ó‰Ú¤Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· ÙË ÁÈÔÚÙ‹
·˘Ù‹ Ùã ·ÎfiÏÔ˘ı·: «[ √ÓÔÌ·ÛÙ‹ ·Úã [·Ú¯·›ÔȘ ·Ó‹Á˘ÚȘ, ÙÂÏÔ˘Ì¤ÓË [ÂÓ Ù?~ˆ ÛÙ·‰›?ˆ Ù~˘
ÎÔÈÏ¿‰Ô˜ ¡Â̤·˜ Úfi˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ~˘ ¢Èfi˜. ∆¿ ¡¤ÌÂÈ·, ηٿ ÙfiÓ Ì‡ıÔÓ \È‰Ú˘ÛÂÓ ]Ô { ∞‰Ú·ÛÙÔ˜
ÌÂÙ¿ Ù~ˆÓ ] ∂Ù¿ [Â› £‹‚·È˜ Úfi˜ [·Ó¿ÌÓËÛÈÓ ÙÔ~˘ [ √ʤÏÙ· ({·Ïψ˜ [∞Ú¯ÂÌfiÚÔ˘
50 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

Το αρχαίο στάδιο της Νεµέας στη κατάσταση που βρίσκεται σήµερα.

ÎÂηÏÔ˘Ì¤ÓÔ˘), ˘]ÈÔ~˘ ÙÔ~˘ ‚·ÛÈϤˆ˜ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘, \ÔÓ [ÂÊfiÓ¢ÛÂÓ {ÔÊȘ [ÂÁηٷÏÂÈÊı¤ÓÙ·

ÌfiÓÔÓ ]˘fi Ù~˘ ÙÚÔÊÔ~˘ ÙÔ˘, [·Ó·Ï·‚Ô‡Û˘ Ó¿ ‰Â›ÍÂÈ Ù‹Ó ËÁ‹Ó [ ∞‰Ú¿ÛÙÂÈ·Ó Â[Ș ÙÔ‡˜
‰È„ÒÓÙ·˜ [ ∞ÚÁ›Ԣ˜. [ ∞ӷη›ÓÈÛÂÓ ·[˘Ù¿ ]Ô [ ∏Ú·ÎÏ~˘ ÌÂÙ¿ ÙfiÓ @·ıÏÔÓ ÙÔ~˘ [ÂÓ ¡Â̤?·
ϤÔÓÙÔ˜. [ ∂Ó~ˆ ‰¤ Ù¿ ¡¤ÌÂÈ· [·Ú¯ÈÎ~ˆ˜ [ÂÙÂÏÔ~˘ÓÙÔ Ì~·ÏÏÔÓ ]ˆ˜ ÙÔÈο ]˘fi Ù~ˆÓ ∫ψӷ›ˆÓ,
{ËÚ¯ÈÛ·Ó Î·ÓÔÓÈÎ~ˆ˜ η› ̤ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈÎ‹Ó [·Ú›ıÌËÛÈÓ ÙÂÏÔ‡ÌÂÓ· Ù?~ˆ 573 .X. ]˘fi Ù~ˆÓ
ηٷÎÙËÛ¿ÓÙˆÓ ÙfiÙÂ Ù‹Ó ¡Â̤·Ó [ ∞ÚÁ›ˆÓ η› ]˘[ ·[˘Ù~ˆÓ {ÂÎÙÔÙ ‰Èˢı‡ÓÔÓÙÔ ]ˆ˜ [Â› Ùfi
ÏÂ~ÈÛÙÔÓ, [·fi ‰¤ ÙÔ~˘ 4Ô˘ {ÂÙÔ˘˜ Ù~˘ [ √Ï˘ÌÈ¿‰Ô˜ η› Û˘Ó›ÛÙ·ÓÙÔ Â[Ș ]ÈÈÎÔ‡˜,
Á˘ÌÓÈÎÔ‡˜ η› ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡˜ [·ÁÒÓ·˜. ∆fi ‚Ú·‚Â~ÈÔÓ @ËÙÔ Û٤ʷÓÔ˜ [ÂÎ ‰Ú˘fi˜ ÙÔ~˘
·Ú·ÎÂÈ̤ÓÔ˘ {·ÏÛÔ˘˜ ÙÔ~˘ ¢Èfi˜, Ô]È ‰¤ ] ∂ÏÏ·ÓÔ‰~ÈÎ·È {ÂÊÂÚÔÓ Ê·È¿˜ ÛÙÔÏ¿˜ Â[Ș {ÂÓ‰ÂÈÍÈÓ
¤ÓıÔ˘˜ [Â› Ù~?ˆ ı·Ó¿Ù?ˆ ÙÔ~˘ [ √ʤÏÙÔ˘».

∂§§∞¡√¢π∫∂™: ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˘ ı· ÂÈ ÎÚÈÙ‹˜ ÙÔ˘ ·ÁÒÓ·, ·ÁˆÓÔ‰›Î˘. ∞·ÓÙÔ‡ÛÂ

΢ڛˆ˜ ÛÙÔÓ ÏËı˘ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi (ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜). ◊Ù·Ó ÚÔ·ÓÙfi˜ ·Í›ˆÌ· ·ÓˆÙ¿ÙˆÓ
·Ú¯fiÓÙˆÓ Î·È ÎÚÈÙÒÓ, ΢ڛˆ˜ ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ. ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ÛÙË ™¿ÚÙË
ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÈ ÛÙÚ·ÙÔ‰›Î˜ Ô˘ ‰›Î·˙·Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÎÒÓ
ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ.
√È ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‹Ù·Ó ηٿ ηÓfiÓ· ¤ÌÂÈÚÔÈ Ôϛ٘ ÛÙ· ·ıÏËÙÈο
˙ËÙ‹Ì·Ù·, ¤ÎÚÈÓ·Ó ÙÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ (·ÁˆÓÈ˙fiÌÂÓÔ˘˜), ·Ó·Î‹Ú˘ÛÛ·Ó ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜,
 Οι σπουδαιότεροι Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα 51
Â¤‚ÏÂ·Ó ÙËÓ Î·ÓÔÓÈ΋ Ù¤ÏÂÛË ÙˆÓ ı˘ÛÈÒÓ Î·È Â›¯·Ó ‰ÈηÛÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· ÁÈ· Ù·
·Ú·ÙÒÌ·Ù· Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ. ¶ÚÒÙÔ˜ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˘ ˘‹ÚÍ Ô
ÔÚÁ·ÓˆÙ‹˜ ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ∏Ï›‰·˜ ÿÊÈÙÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÂÙ·‚›‚·ÛÂ
ÙÔ ·Í›ˆÌ¿ ÙÔ˘ ·˘Ùfi Ì ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfi ‰Èη›ˆÌ· ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Á¤ÓÔ˜, ÙÔ˘˜ ∂Í˘Ï›‰Â˜,
ηıÂÛÙÒ˜ Ô˘ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠÂ› ÂÓ‹ÓÙ· ÔÏfiÎÏËÚ˜ √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜. ™ÙËÓ 50Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·
‰ÈÔÚ›ÛÙËÎÂ Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˘, ·fi ÂÈÊ·Ó‹ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ ◊Ïȉ·˜ Î·È ·fi
ÙËÓ 75Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· (480 .X.) ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÂÓÓ¤· ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜, ·fi ÙÚÂȘ ÁÈ· οıÂ
ηÙËÁÔÚ›· ·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ, ‰ËÏ. ÈÈÎÒÓ, ÂÓÙ¿ıÏˆÓ Î·È fiÏˆÓ ÙˆÓ ÏÔÈÒÓ ·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ.
∆Ô 427 .X. ÔÈ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ¤ÁÈÓ·Ó ‰Ò‰Âη. ∞fi ÙÔ 348 .X. Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘˜ ¤ÌÂÈÓÂ
ÛÙ·ıÂÚfi˜ ÛÙÔ˘˜ ‰¤Î·, ÁÈ·Ù› ›¯Â È· ÂÚÈÔÚÈÛÙ› Ë Â‰·ÊÈ΋ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ◊Ïȉ·˜. √È
∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÙËÓ ◊Ïȉ· ‰¤Î· Ì‹Ó˜ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ √Ï˘ÌÈ¿‰·˜
Î·È ¤ÌÂÓ·Ó ÛÙÔÓ «ÂÏÏ·‰Ô‰ÈÎÙÒÓ·», fiÔ˘ ÔÈ ÓÔÌÔʇϷΘ ÙÔ˘˜ ‰›‰·ÛÎ·Ó Ù· ηı‹ÎÔÓÙ¿
ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÚÔfiÓËÛË Î·È ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍË ÙˆÓ ·ıÏËÙÒÓ.
∏ ıËÙ›· ÙÔ˘˜ ‰È·ÚÎÔ‡Û fiÛÔ Î·È Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·. √È ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ‹Û·Ó ˘Ô¯Úˆ̤ÓÔÈ
Ì fiÚÎÔ Ó· ÙËÚÔ‡Ó ¿ÎÚ· ·ÌÂÚÔÏË„›· ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜. ∂›¯·Ó ˘Ô¯Ú¤ˆÛË Ó· ÂÍ·ÎÚÈ‚ÒÓÔ˘Ó
·Ó ·˘ÙÔ› Ô˘ ÚÔÛ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Óã ·ÁˆÓÈÛÙÔ‡Ó ‹Û·Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ŒÏÏËÓ˜, ·Ó ‰ÂÓ Â›¯·Ó
‰È·Ú¿ÍÂÈ Î·È Î·Ù·‰ÈηÛÙ› ÁÈ· ηӤӷ ·Ú¿و̷ (·‰›ÎËÌ·) ÎÏ. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÒÙË
̤ڷ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Ì «ÔÚʇڷ» (‹ «ÔÚÊ˘Ú¿‰·») ‹ ÛÙÂÊ¿ÓÈ ÛÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÙÔ˘˜,
ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ ÔÌ‹˜ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, ÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙȘ «ÓÂÓÔÌÈṲ̂Ó˜» ÈÂÚÔÙÂÏÂÛٛ˜ Î·È ÔÈ
·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·Ó ·ã ·˘ÙÔ‡˜ ÛÙÔ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹ÚÈÔ, fiÔ˘ ¤‰ÈÓ·Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ¿Á·ÏÌ·
ÙÔ˘ ŸÚÎÈÔ˘ ¢›·, fiˆ˜ ›·Ì ·Ú·¿Óˆ, ÙÔÓ «ÎÂηÓÔÓÈṲ̂ÓÔÓ» fiÚÎÔ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜
Û˘ÁÁÂÓ›˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÚÔÔÓËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ∆ËÓ ›‰È· ̤ڷ ÔÈ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó «·~ȉ·»,
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÁÔÓ›˜, ÛÙËÓ ÚfiÛÙ˘ÏË Î·È ÌÂÁ·ÏÔÚÂ‹ ‡ÏË (ÛÙËÓ ‡ÏË
Ù˘ ÚfiÛԄ˘), Ë ÔÔ›· ‹Ù·Ó Ë Â›ÛËÌË Â›ÛÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ÔÌÒÓ Î·È ·fi ÙËÓ
«Î·ÏÏÈÛ٤ʷÓË» ÂÏÈ¿, Ô˘ ›¯Â ÂΛ Ê˘ÙÚÒÛÂÈ, ¤ÎÔ‚Â ·˘Ùfi˜ (Ô «·~Ș») Ì „·Ï›‰· ¯Ú˘Û‹
Ù· ÎÏ·‰È¿ Ì ٷ ÔÔ›· ϤÎÔÓÙ·Ó ÛÙ· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ. ∫·ÙfiÈÓ Î‹Ú˘ÙÙ·Ó ÙËÓ
¤Ó·ÚÍË ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Ì ÙÔÓ Î‹Ú˘Î·, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰‹ÏˆÓ ʈӷ¯Ù¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜
Û˘ÁÎÂÓÙڈ̤ÓÔ˘˜ ı·٤˜ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·ıÏËÙÒÓ Ô˘ ıã ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó, ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹
ÙÔ˘˜ Î·È ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó Î·ÌÌ›· ¤ÓÛÙ·ÛË, ·ÔÊ·ÛÈ˙fiÙ·Ó Ì ÎÏ‹ÚÔ Ë ÛÂÈÚ¿
ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Î·È Ë ı¤ÛË ÙˆÓ ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ.
∫·Ù¿ ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Ì¤Ú·, fiˆ˜ ›·Ì ÈÔ ¿Óˆ, Ì·›ÓÔÓÙ·˜ ÔÈ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ
Ì ÊÔ›ÓÈη ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ ˘ÂÓı‡ÌÈ˙·Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ - ·ıÏËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ fiÚÎÔ˘˜
Î·È ÙȘ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘˜, ¤‰ÈÓ·Ó ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ¤Ó·Ú͢ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ, Â·ÁÚ˘ÓÔ‡Û·Ó
‰Â ÁÈ· ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ·˘ÙÒÓ Î·È ÙËÓ ·ÎÚÈ‚‹ Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÒÓ ÓfïÓ,
¤¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜ ‚ÔËıÔ‡˜ ÙˆÓ ÙÔ˘˜ «]·Ï‡Ù˜», ·Ú¯ËÁfi˜ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ‹Ù·Ó Ô «[·Ï˘Ù¿Ú¯Ë˜» ‹
«[·Ï‡Ù·Ú¯Ô˜», ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ì ڷ‚‰È¿ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÂȂϤ·Ó ÙËÓ Î·Ï‹ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ
·ÁÒÓˆÓ, ÙËÓ «Â[˘ÎÔÛÌ›·». ∞ÊÔ‡ ¤ÎÚÈÓ·Ó Û ÔÈfiÓ ·Ó‹ÎÂ Ë Ó›ÎË, ¤‰ÈÓ·Ó ÛÙÔ ÓÈÎËÙ‹
ÎÏ·‰› ·fi ÊÔ›ÓÈη Î·È ÙÔÓ ÛÙÂÊ¿ÓˆÓ·Ó Ì¤Û· ÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ¢›· ηٿ ÙËÓ ¤ÌÙË Ì¤Ú· ÙˆÓ
·ÁÒÓˆÓ, ˘fi ÙȘ Â¢ÊË̛˜ Î·È Ù· ¯ÂÈÚÔÎÚÔÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ı·ÙÒÓ. ∞Ó·ÎÔÈÓÒÓÔÓÙ·Ó ·fi
52 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
ÙÔ˘˜ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÓÈÎËÙ‹ ·ıÏËÙ‹, ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘, Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘ ηÈ
Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘, ‰ÈÓfiÙ·Ó ‰Â ·ÎfiÌ· ·ã ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ÛÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ·ıÏËÙ¤˜ Ó·
ÛÙËı› ÛÙËÓ ÕÏÙË Ô ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜. ŒÂÈÙ· ÔÈ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ Û˘ÓÙ¿ÛÛ·Ó ηÈ
˘ÔÁÚ¿Ê·Ó Â›ÛËÌË Ú¿ÍË, Ë ÔÔ›· ÌÓËÌfiÓÂ˘Â Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ·ıÏËÙÒÓ Î·È
‡ÛÙÂÚ· ÙÂÏ›ˆÓÂ Ë ıËÙ›· ÙÔ˘˜.
√È ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÏÏ·ÓÔ‰ÈÎÒÓ ‹Ù·Ó ·Ó¤ÎÎÏËÙ˜ Î·È ÙÂÏÂÛ›‰ÈΘ. ŸÏÔÈ ‰Â ÔÈ
ŒÏÏËÓ˜ ›¯·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË Ûã ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÎÚÈÙ¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÌÂÚÔÏË„›· ÙÔ˘˜.
∫·È Ó·È ÌÂÓ Î¿ı ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜, ÓÔÌ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ÙÔ˘ ·ÔÓÂÌ‹ıËΠ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, fiÙÈ
·‰È΋ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜, ›¯Â ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Î·È ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÛʇÁÂÈ ÛÙË
«µÔ˘Ï‹ Ù~ˆÓ [ ∏Ï›ˆÓ», ·ÏÏã ·˘Ù‹ ›¯Â ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ÙÈ̈ڋÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ÙË
ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ıã ·ԉ›¯ÓÔÓÙ·Ó ‚¿ÛÈÌÔÈ ÔÈ ÈÛ¯˘ÚÈÛÌÔ› ÙÔ˘ «ÚÔÛʇÁÔÓÙÔ˜», ‰Â
ÌÔÚÔ‡Û fï˜ Î·È Ó· ·Î˘ÚÒÛÂÈ ÙËÓ ·fiÊ·ÛË ·˘ÙÒÓ.

∞°ø¡π™ª∞∆∞
¢ƒ√ª√™. ¢ÚfiÌÔ˜ ı· ÂÈ Ô Á‡ÚÔ˜, Ë ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ. √ ·ÁÒÓ·˜ ‰ÚfiÌÔ˘
·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙËÓ ·ÏÔ‡ÛÙÂÚË Î·È ·Ú¯·ÈfiÙÂÚË ·ıÏËÙÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·Èfi-
ÙËÙ·. ∏ Ì˘ıÔÏÔÁ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô ∞fiÏψӷ˜ Ó›ÎËÛ Û ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘, Ô ¢·Ó·fi˜ ‹ÚÂ
ÙËÓ ¶ËÓÂÏfiË ˆ˜ Á¤Ú·˜ ÌÂÙ¿ ·fi ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ Û ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘. √ ŸÌËÚÔ˜ Ì·ÚÙ˘Ú› fiÙÈ
Ô ∞¯ÈÏϤ·˜ Á‡ÌÓ·˙ ÙÔ˘˜ ¿ÓÙÚ˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È Ô ∂ÂÈfi˜ ¤ÁÈÓ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘
◊Ïȉ·˜ ÌÂÙ¿ ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ. Ÿˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ‰È·ÎÚ›Ó·ÓÂ
Ù¤Û-ÛÂÚ· ›‰Ë ‰ÚfïÓ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË: ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ‹ ÙÔ «ÛÙ¿‰ÈÔ», ÙÔ «‰›·˘ÏÔ»,
ÙÔ «‰fiÏ˘¯Ô» Î·È ÙÔÓ «]ÔÏ›ÙË» (‰ÚfiÌÔ). ™ÙÔÓ ›‰ÈÔ ˘¿ÁÂÙ·È Î·È Ô «\ÈÂÈÔ˜» ‰ÚfiÌÔ˜.
¶ÔÏÏÔ› ·fi ÙÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ ÓÈÎÔ‡Û·Ó Û ÔÏÏÔ‡˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ (ÛÙ¿‰ÈÔ, ‰›·˘ÏÔ, ÔÏ›ÙË) ηÈ
ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·Ó «ÙÚÈ·ÛÙ¤˜». ¶ÚÒÙÔ˜ ÙÚÈ·ÛÙ‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô º·Ó¿˜ Ô ¶ÂÏÏËÓ‡˜, Ô˘
Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ √Ï˘ÌÈ¿‰· (512 .X.).
∏ ÈηÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ÛËÌ·ÓÙÈο ·ÓÂÙ˘Á̤ÓË.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ Ô ∞ÚÁ¤·˜, ·ÊÔ‡ Ó›ÎËÛ «‰fiÏ˘¯Ô» ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ¤ÊÙ·ÛÂ
ÙËÓ ›‰È· ̤ڷ ÛÙÔ ÕÚÁÔ˜, ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ÁÈ· Óã ·Ó·ÁÁ›ÏÂÈ ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘. ∂›Û˘ ‰‡Ô
¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ¤ÊÙ·Û·Ó Ì¤Û· Û ÙÚÂȘ ̤Ú˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ·fi ÙË ™¿ÚÙË.
¶·Ú¿ÏÏËÏ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ Ô √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ¶ÔÏ˘ÌÓ‹ÛÙˆÚ·˜ ΢ӋÁËÛÂ Î·È ¤È·ÛÂ
˙ˆÓÙ·Ófi Ï·Áfi.
√ ·ÁÒÓ·˜ ‰ÚfiÌÔ˘ ›¯Â ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ‰ÔÎÈ̷ۛ˜ Ù˘ º˘ÏÂÙÈ΋˜
Î·È £È·ÛÈ΋˜ ª‡ËÛ˘. ∆Ë Ê˘ÏÂÙÈ΋ ª‡ËÛË Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÔÈ fiÚÔÈ «¢ÚÔ̇˜» ηÈ
«[∞fi‰ÚÔÌÔ˜» Ù˘ ÎÚËÙÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Î·È ÔÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ Ù˘ Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜ ÁÈ· ÙËÓ
ÂÎÏÔÁ‹ ÌÓËÛÙ‹Ú· (∞Ù·Ï¿ÓÙË, ¢·Ó·˝‰Â˜, ¶ËÓÂÏfiË, Ô ÿηÚÔ˜ ÛÙË §·ÎˆÓ›· Î·È Ô
∞ÓÙ·›Ô˜ ÛÙË §È‚‡Ë). ∆Ë £È·ÛÈ΋ ª‡ËÛË Ì·ÚÙ˘Ú› Ë Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ
∞ÁÒÓˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¿Ú¯ÈÛ·Ó ÙÔ 776 .X. Ì ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘. ™ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙ·ÙË Ï¿Úӷη
 Αγωνίσµατα 53
ÙÔ˘ ∫‡„ÂÏÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ·ÁÒÓ˜ ‰ÚfiÌÔ˘. ∂Λ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
¶·˘Û·Ó›·˜ (∂ã, 7,7) Î·È (∏ã 2,2) Ô ·ÁÒÓ·˜ ‰ÚfiÌÔ˘ ÙˆÓ ¶·ÚıÂÓ›ˆÓ ηٿ Ù· ∏Ú·›· ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›·, οو ·fi ÙËÓ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ £È¿ÛÔ˘ ÙˆÓ ∂Î盉Âη Á˘Ó·ÈÎÒÓ (¶·˘Û. ∂ã, 16,2
Î·È ÂÍ‹˜) Î·È Ô ·ÁÒÓ·˜ ‰ÚfiÌÔ˘ ÙÔ˘ £È¿ÛÔ˘ ÙˆÓ ¢ÈÔÓ˘ÛÈ¿‰ˆÓ ÛÙË ™¿ÚÙË (ÛÙÔ ›‰ÈÔ
̤ÚÔ˜ ¶·˘Û·Ó›·˜ °ã, 13,7).
∞fi ÙȘ ÙÚÔ¤˜ Ù˘ ª‡ËÛ˘
Ô ·ÁÒÓ·˜ ·˘Ùfi˜ ‰ÚfiÌÔ˘
η٤گÂÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Ï·-
ÙÚ›˜, fiˆ˜ ÙˆÓ ¶·Úı¤ÓˆÓ
ηٿ Ù· ∏Ú·›·, ÙˆÓ ™Ù·Ê˘ÏÔ-
‰ÚfiÌˆÓ Î·Ù¿ Ù· ∫¿ÚÓÂÈ·, ÙˆÓ
∫ÏËÌ·ÙÔÊfiÚˆÓ Î·Ù¿ Ù· ∂Û¯Ô-
ÊfiÚÈ· (∞ı‹Ó·ÈÔ˜ 495 .X.
™¯ÔÏ. ÂȘ ¡›Î·Ó‰ÚÔÓ, ∞ÏÂÍ.
1Ô˜) Î·È ÙˆÓ §·Ì·‰Ë‰ÚfïÓ
Û fiϘ ÙȘ Ï·ÙÚ›˜. √ ·ÁÒÓ·˜
·˘Ùfi˜ ÌÂÙ·‰›‰ÂÙ·È ÛÙȘ Âȉfi-
Παράσταση αγώνα σταδίου. ÛÂȘ ÙˆÓ Ì˘ıÈÎÒÓ ËÚÒˆÓ.
Ο δροµέας που προπορεύεται στρέφει το κεφάλι του ŒÙÛÈ, fiˆ˜ ›·ÌÂ, ÛÙË Ï¿ÚÓ·-
πίσω να δει αν οι συναθλητές του πλησιάζουν.
(Παρίσι, Μουσείο Λούβρου).
η ÙÔ˘ ∫‡„ÂÏÔ˘ ‰È¿ÊÔÚÔÈ
‹ÚˆÂ˜ ·Ú›ÛÙ·ÓÙ·È ‰È·ÁˆÓÈ˙fi-
ÌÂÓÔÈ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ (¶·˘Û·Ó. ∂ã
17,10) Î·È ÔÈ √ÌËÚÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜ Âȉ›‰ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ¿ıÏËÛË ·˘Ù‹ (πÏÈ¿‰· æã 754 Î·È ÂÍ‹˜
Î·È √‰‡ÛÛÂÈ· 120 Î·È ÂÍ‹˜). ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó·Û‡ÛÙ·ÛË ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ·fi ÙÔÓ
◊Ê·ÙÔ, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ «·Ú·‰Â‰Ô̤ÓÔ˜ ˘ ] fi ]ÈÛÙÔÚÈÎ~˘ [ÂÓÙ·~˘ı· [·Ú¯·ÈfiÙËÙÔ˜
¢ÚfiÌÔ˜, @ËÙÔ Ùfi [·Ú¯ÈÎfiÓ Î·› [Â› ‰¤Î· ]ÂÙ¿ [ √Ï˘ÌÈ¿‰·˜ ÌÔÓ·‰ÈÎfiÓ [·ÁÒÓÈÛÌ· (¶·˘Û·Ó.
¢ã 4,5, ∂ã 8,6, ∏ã 26,4 ÎÏ). ∆fi [·ÁÒÓÈÛÌ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÎÏ·‰Ô~˘Ù·È ηٿ ÙÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, Ùfi
Ì~ËÎÔ˜ ÙÔ~˘ ‰ÚfiÌÔ˘ {Ë Ù¿ Û˘ÌÊÂÚfiÌÂÓ· Â[Ș Ùfi ™Ù¿‰ÈÔÓ, ÙfiÓ ¢›·˘ÏÔÓ, ÙfiÓ ¢fiÏ˘¯ÔÓ {Ë ÙfiÓ ]
√Ï›ÙËÓ (‰ÚfiÌÔÓ)». ∫·Ù¿ ÙfiÓ [ÂÎÏÂÎÙfi Û˘ÁÁڷʤ· [ πˆ¿ÓÓË XÚ˘Û¿ÊË «]Ô ‰ÚfiÌÔ˜ Â@ÈÓ·È [ÂÎ
Ù~ˆÓ ·Ï·ÈÔÙ¤ÚˆÓ, [ÂÎ Ù~ˆÓ ·Ó·Ú¯·›ˆÓ [·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ Ù~˘ [·Ú¯·›·˜ [·ÁˆÓÈÛÙÈÎ~˘ η› Ùfi
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÓ ÙÈÌÒÌÂÓÔ [ÂÍ \ÔψÓ, ‰ÈfiÙÈ [ÂıˆÚÂ~ÈÙÔ Î·› Ùfi ÔÏ˘ÙÈÌfiÙ·ÙÔÓ».
∞˜ ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ì ÙÒÚ· ÈÔ ‰ÈÂÍÔ‰Èο ÙÔÓ Î¿ı ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘. ∞˘Ùfi˜, ηٿ ÙËÓ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ· ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ٤ÛÛÂÚ· ›‰Ë ‰ÚfiÌÔ˘, ‹ÙÔÈ ÙÔÓ «‰fiÏ˘¯ÔÓ», ÙÔÓ «ÔÏ›ÙËÓ», ÙÔÓ
«‰›·˘ÏÔÓ» Î·È ÙÔ «ÛÙ¿‰ÈÔ», ·Ó¿ÏÔÁ· ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË.

∞) √ ¢√§ÀX√™
√ «‰fiÏ˘¯Ô˜» ‰ÚfiÌÔ˜, ‹Ù·Ó ‰ÚfiÌÔ˜ ·ÓÙÔ¯‹˜ Î·È Ù·¯‡ÙËÙ·˜ Ì‹ÎÔ˘˜ 7 ¤ˆ˜ 24 ÛÙ·‰›ˆÓ
Î·È ÚÔ‹Ïı ·fi ıÂÛÌfi ÙˆÓ ·ÁÁÂÏÈÔÊfiÚˆÓ ‹ ËÌÂÚÔ‰ÚfiÌˆÓ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ fiψÓ, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ ¤ÊÂÚÓ·Ó ·ÁÁÂϛ˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
54 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˜ («°˘ÌÓ.» 4). ™·Ó ·ÁÒÓÈÛÌ· ¿Ú¯ÈÛ ηٿ ÙË 15Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· Î·È ÁÈÓfiÙ·Ó
ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÌÂٷ͇ ·Ó‰ÚÒÓ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÌÂٷ͇ ·È‰ÈÒÓ. √ ∂›ÎÙËÙÔ˜ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔȯ›·
Î·È ÁÈ· ÙËÓ ‰›·ÈÙ· ÙˆÓ «‰ÔÏÈÔ¯Ô‰Úfïӻ, fiˆ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËηÓ. ∏ ·fiÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘
Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Î·ıÔÚÈ˙fiÙ·Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÔ¯‹ ‹ ÙȘ ·ıÏËÙÈΤ˜ ÂȉfiÛÂȘ Î·È ÙË
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ·ıÏËÙÒÓ. √È ∞Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÙÔ
«‰fiÏ˘¯Ô» Î·È ˆ˜ ÌÔÓ¿‰· Ì‹ÎÔ˘˜ Ô˘ ÈÛÔ‰˘Ó·ÌÔ‡Û Ì ÂÙ¿ ¤ˆ˜ ÂÈÎÔÛÈÙ¤ÛÛÂÚ· ÛÙ¿‰È·,
‰ËÏ. ÌÂٷ͇ 1.390 ‹ 1.240 Î·È 4.750 ‹ 4.260 ̤ÙÚ·. ∞ӷʤÚÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ∏Û‡¯ÈÔ Î·È ¿ÏÏË
Ì·ÚÙ˘Ú›· ˆ˜ ̤ÙÚÔ Á˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ·‰›Ô˘ Î·È ·Ú·Û¿ÁÁÔ˘. ¶ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜
√Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ÛÙÔ «‰fiÏ˘¯Ô» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›· (∂! 8,6) ηıÒ˜ ηÈ
·fi ÙÔ ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ («°˘ÌÓ.» 12) Ô ÕÌ·ÓıÔ˜. ™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ ·˘ÙÔ‡, Ô
ÔÔ›Ô˜ ¤ÎÙÔÙ ‰È·‰fiıËΠ۠fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, ÔÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ Î˘Ì·›ÓÔÓÙ·È
ÌÂٷ͇ ÙˆÓ 7 ̤¯ÚÈ ÙˆÓ 24 ÛÙ·‰›ˆÓ, fiˆ˜ ›·ÌÂ.

µ) √ ¢π∞À§√™
√ «‰›·˘ÏÔ˜» ‰ÚfiÌÔ˜ ‹Ù·Ó ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù·¯‡ÙËÙ·˜, ηٿ ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ‰È·˘ÏÔ‰ÚfiÌÔ˜
ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ·ÊÂÙËÚ›· ÙÔ˘ ÛÙ·‰›Ô˘ Î·È ·ÊÔ‡ ¤·ÈÚÓ ÙËÓ ÛÙÚÔÊ‹, ‰È¤ÙÚ¯ ÙËÓ
¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ Î·È Î·Ù¤ÏËÁ ÛÙËÓ ·ÊÂÙËÚ›· Ô˘ ÍÂΛÓËÛÂ. ∞Ó Ï¿‚Ô˘Ì ˘ã fi„Ë Ì·˜ fiÙÈ
ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Â›¯Â Ì‹ÎÔ˜ ÂÓfi˜ ÛÙ·‰›Ô˘ (·ÏÔ‡) ‰ËÏ. 192,27 Ì. (√Ï˘ÌÈ·Îfi ÛÙ¿‰ÈÔ), Ô
‰È·˘ÏÔ‰ÚfiÌÔ˜ ‰È¤ÙÚ¯ ·fiÛÙ·ÛË 400 ¿Óˆ-οو ̤ÙÚˆÓ, ‹ ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔÓ ·˘Ïfi
(ÛÙ¿‰ÈÔ). √ «‰›·˘ÏÔ˜» ηıÔÚ›ÛÙËΠÛÙË ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ÙËÓ 14Ë
√Ï˘ÌÈ¿‰·, ‰ËÏ. ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 724 .X. fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (∂! 8,6). ◊Ù·Ó
·ÁÒÓÈÛÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ÌfiÓÔ ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ. ∞Ó ÂÂÎÙ¿ıËÎÂ Î·È ÛÙ· ·È‰È¿ ‰ÂÓ
Â›Ó·È ·fiÏ˘Ù· ÂÍ·ÎÚÈ‚ˆÌ¤ÓÔ. Œ·ÈÚÓ·Ó fï˜ ̤ÚÔ˜ Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ «‰›·˘ÏÔ» Û ¿ÏÏÔ˘˜
·ÁÒÓ˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜, fiˆ˜ ÛÙ· ¡¤Ì· (‹ ¡¤ÌÂÈ·) Î·È ÛÙ· ÿÛıÌÈ·
(¶·˘Û·Ó›·˜, πã 7,5). √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È ‰›·˘ÏÔ, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ηÈ
Ôϛ٘, «‰›·˘ÏÔÓ ‰¤ [·ÌÊfiÙÂÚÔÈ Î·› Á˘ÌÓfi˜, η› ÌÂÙ¿ Ù~˘ [·Û›‰Ô˜». ∫·Ù¿ ÙÔÓ ¢›ˆÓ·
∫¿ÛÛÈÔ «‰›·˘ÏÔ˜» ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ Î·È Ë ¤ÊÈË ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ƒˆÌ·˚ÎÔ‡ ÈÔ‰ÚÔÌ›Ô˘. √
ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô «‰›·˘ÏÔ˜» ÚÔ‹Ïı ·fi ÙË Û˘Ó‹ıÂÈ· ÙˆÓ ‰ÚÔ̤ˆÓ Ù˘
√Ï˘Ì›·˜ Ó· ÙÚ¤¯Ô˘Ó Ó· ˘ԉ¯ÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ «ıˆÚÔ‡˜» (·ÂÛÙ·ÏÌ¤ÓˆÓ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ
fiÏÂˆÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜) Î·È Ó· Á˘Ú›˙Ô˘Ó ÛÙÔ ‚ˆÌfi, fiÔÙ ¿Ú¯È˙·Ó ÔÈ ı˘Û›Â˜ ÙˆÓ «ıˆÚÒÓ»
(«°˘ÌÓ·ÛÙ.»6). √ ¶·˘Û·Ó›·˜ (∂! 17.6) ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙË ‚Ô˘ÛÙÚÔÊˉfiÓ ÁÚ·Ê‹ ÚÔ˜ ÙÔÓ
«[ÂÓ ‰È·‡ÏÔ˘ ‰ÚfiÌ?ˆ». ø˜ ̤ÙÚÔ Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ·˘Ùfi˜ Û‹Ì·ÈÓ ÙÔ ‰ÈÏfi ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘ ÛÙ·‰›Ô˘. ∆Ô
¤Ó· ÛÙ¿‰ÈÔ ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÛ Ì 400 ‹¯Â˜ ¤ÙÛÈ Ô «‰›·˘ÏÔ˜» ÈÛÔ‰˘Ó·ÌÔ‡Û Ì 800 ‹¯Â˜.
ªÂÚÈÎÔ› Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔ «‰›·˘ÏÔ», fiÙÈ ÈÛÔ‰˘Ó·ÌÔ‡Û Ì ‰‡Ô ÛÙ¿‰È· ‰ËÏ.
384 ̤ÙÚ·.

°) √ √¶§π∆∏™
√ «√Ï›Ù˘» ‰ÚfiÌÔ˜, ‹Ù·Ó ·ÁÒÓ·˜ ÔÏÈÛÌ¤ÓˆÓ ·ÓÙÚÒÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ Ì‹Î ÛÙ·
·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 520 .X. ∞˜
 Αγωνίσµατα 55

Ένας σταδιοδρόµος (δροµέας ταχύτητας)

τρέχει µε τα πόδια ανοιχτά σε µεγάλο
διασκελισµό και το σώµα σε ελαφρά
Παράσταση οπλιτοδρόµου στην άφεση. κλίση προς τα µπρός .Τα χέρια
Οι οπλιτοδρόµοι έτρεχαν µε κράνος, αιωρούνται µε παλάµες ανοιχτές.
ασπίδες και κνηµίδες. (Μπολώνια, Museo Civico)

ÛËÌÂȈı› ȉȷ›ÙÂÚ· fiÙÈ ÛÙÔÓ «ÔÏ›ÙË» ‰ÚfiÌÔ ˘·ÁfiÙ·Ó Î·È Ô «\ÈÂÈÔ˜» ‰ÚfiÌÔ˜.

¢) ¢ƒ√ª√™ «™∆∞¢π√À»
◊ÙÔÈ ‰ÚfiÌÔ˜ 600 Ô‰ÈÒÓ, ·ÁÒÓÈÛÌ· Ô˘ ¤‰ˆÛ ηÙfiÈÓ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ fiÔ˘
‰ÈÂÍ‹ÁÂÙÔ, Î·È ¤ÙÛÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ·fi ÙfiÙ «™Ù¿‰ÈÔ», ÔÓÔÌ·Û›· ÙËÓ ÔÔ›·
ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ‰È·ÙËÚ› ¤ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·.

¶À°ª∞Xπ∞: ¶˘ÁÌ·¯›· Â›Ó·È ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Ì ÙȘ ÁÚÔıȤ˜. ∂›Ó·È ·fi Ù·
ÈÔ ·Ú¯·›· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Î·È ÙfiÛÔ ÔÈ ıÂÔ›, fiÛÔ Î·È ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û·Ó ˘ÁÌ¿¯ÔÈ:
∞fiÏψӷ˜, ∏Ú·ÎÏ‹˜, ¶ÔÏ˘‰Â‡Î˘ Î·È ¿ÏÏÔÈ. ∂Ê¢ڤÙ˘ Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜ ›ӷÈ,
Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Ô £ËÛ¤·˜. ∏ ˘ÁÌ·¯›· ‹Ù·Ó ¿ıÏËÌ· Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ Î·È
ÂÈΛӉ˘ÓÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi Ô ŸÌËÚÔ˜ ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ «[·ÏÂÁÂÈÓ‹» (=·ÏÁÂÈÓ‹,
Ô‰˘ÓËÚ‹, ·ÁÒÓÈÛÌ· ÊÔ‚ÂÚfi).
∏ ·Ó‰ÚÈ΋ ˘ÁÌ·¯›· ÂÚÈÏ‹ÊıËΠÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ÙËÓ 27Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·
(Á‡Úˆ ·fi ÙÔ 630 .X.). √È «‡ÎÙ˜» (˘ÁÌ¿¯ÔÈ) ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈfiÙ·ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ›¯·Ó ¤Ó·
ÌÔÓ¿¯· ÂÚ›˙ˆÌ· ·fi ‡Ê·ÛÌ· ÛÙË Ì¤ÛË Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ·ÁˆÓÈ˙fiÙ·Ó, fiˆ˜ Î·È ¿ÏÏÔÈ
·ıÏËÙ¤˜, Á˘ÌÓÔ›. ∆‡ÏÈÁ·Ó Ù· ‰¿ÎÙ˘Ï· Î·È ÙȘ ·Ï¿Ì˜ Î·È Û˘¯Ó¿ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ ‹¯Ë
56 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

ˆ˜ ÙÔÓ ·ÁÎÒÓ·, Ì ¤ÙÛÈÓ˜ Ù·Èӛ˜, Ù·

«ÛÙÚfiÊÈ·», ÁÈ· ÚÔÛÙ·Û›· ·fi Ù· ÎÙ˘‹-
Ì·Ù·. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÂÓ›Û¯˘Û·Ó ÙȘ Ù·Èӛ˜ ·˘Ù¤˜
Ì ÌÂÙ·ÏÏÈΤ˜ ÚÔÂÍÔ¯¤˜, Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·Ó
«Ì·Ï~ȯ˜» Î·È Ì ¿ÏÏ· ÂÍ·ÚÙ‹Ì·Ù·, Ô˘ ÛÙ·
¯¤ÚÈ· ¿ÂÈÚˆÓ ˘ÁÌ¿¯ˆÓ ηٷÓÙÔ‡Û·Ó, fi¯È
Û¿ÓÈ·, fiÚÁ·Ó· ı·Ó·ÙËÊfiÚ·. ∞ÎfiÌ· ÈÔ
·Ú¯·›· Ì·ÚÙ˘Ú›·, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∂˘¿ÁÁ.
¶·˘Ï›Ó˘, ÁÈ· ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ ·ÁˆÓ›ÛÌ·ÙÔ˜
·˘ÙÔ‡ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì Û ·ÁÁÂ›Ô ª˘ÎËÓ·˚΋˜
ÂÔ¯‹˜, Ô˘ ‚Ú¤ıËΠÛÙËÓ ∞Á›· ∆ÚÈ¿‰· Ù˘
∫Ú‹Ù˘, ¿Óˆ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È
˘ÁÌ¿¯ÔÈ. ø˜ ÚÔÛÙ¿ÙË Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜
ıˆÚÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ∞fiÏψӷ, Ô ÔÔ›Ô˜ ÊfiÓ¢Û ÙÔ
ÊÔ‚ÂÚfi ‡ÎÙË (˘ÁÌ¿¯Ô) ºfiÚ‚·ÓÙ·, Ô˘

Χάλκινο άγαλµα πυγµάχου. Παριστάνε- ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜.

ÙfiÏÌËÛ ӷ ÚÔηϤÛÂÈ Û ·ÁÒÓ· Î·È ·˘ÙÔ‡˜

ται καθιστός, µε παραµορφωµένο από

τα χτυπήµατα πρόσωπο,φορώντας
∆Ô ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ˘ÁÌ‹˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ

ιµάντες οξείς.
ÒÛÔ˘ Ô ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜
ÔÌÔÏÔÁÔ‡ÛÂ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘. øÛÙfiÛÔ Ê·›ÓÂÙ·È
fiÙÈ ÔÈ ÎÚÈÙ¤˜ fiÙ·Ó ¤‚ÏÂ·Ó fiÙÈ Ë ÂÈÌÔÓ‹ ÙˆÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ ·ÂÈÏÔ‡Û ‰˘ÛÙ‡¯ËÌ·,
·Ó·Î‹Ú˘¯Ó·Ó ·˘ÙÔ‡˜ ÈÛfi·ÏÔ˘˜. ◊Û·Ó ‰Â Ù· ‰˘ÛÙ˘¯‹Ì·Ù· ÙfiÛÔ ·Ó·fiÊ¢ÎÙ·, ÒÛÙÂ
Ô ¢›ˆÓ·˜ Ô XÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ ·ÔÚ› ˆ˜ Ô ‡ÎÙ˘ ªÂÏ·ÁÎfiÌ·˜ ‹Ù·Ó ·ÚÙÈÌÂÏ‹˜. º·›ÓÂÙ·È
‰Â fiÙÈ ·fi ÙËÓ ˘ÁÌ·¯›· ηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙÔ Ùã ·˘ÙÈ¿, ÁÈã ·˘Ùfi ÔÈ ˘ÁÌ¿¯ÔÈ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·Ó
«[ˆÙÔıÏ·-‰›·È». °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ηٿ ÙȘ ·Û΋ÛÂȘ (ÚÔfiÓËÛË) ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÛÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ
Î¿Ï˘ÌÌ· Ô˘ ÚÔʇϷÁ·Ó Ùã ·˘ÙÈ¿ ÙÔ˘˜, Ù· ÔÔ›· ηχÌÌ·Ù· Ù· ¤ÏÂÁ·Ó «[·Ìʈٛ‰·˜».
∫·È fï˜ ˘‹Ú¯·Ó ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Ô˘ ÚfiÛ¯·Ó ÙÔ˘˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜, ÒÛÙ ÏÂÁfiÙ·Ó, fiÙÈ
Ô ·Ú·¿Óˆ ªÂÏ·ÁÎfiÌ·˜ fi¯È ÌÔÓ¿¯· ‰ÂÓ ÙÚ·˘Ì·Ù›ÛÙËΠÔÙ¤, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÙ¤ ‰ÂÓ
ÙÚ·˘Ì¿ÙÈÛ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘ Î·È Î·ÙfiÚıˆÛ ӷ ÓÈοÂÈ «¿ÓÙÔÙ [·Ì˘ÓfiÌÂÓÔ˜ η›
[ÂÍ·ÓÙÏÒÓ ÙÔ‡˜ [·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ‰È¿ ÙÔ~˘ ÎfiÔ˘».

¶∞§∏: ◊Ù·Ó ·Ú¯·›Ô Á˘ÌÓÈÎfi ·ÁÒÓÈÛÌ·, Ô˘ Ë ÚÒÙË ÙÔ˘ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÂ
‰È¿ÊÔÚ· Ì˘ıÈο ÚfiÛˆ· (Ë ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ∂ÚÌ‹ ¶·Ï·›ÛÙÚ·, ÔÈ ∞ÓÙ·›Ô˜ ηÈ
∫ÂÚ·ˆÓ·˜, Ô ∞ıËÓ·›Ô˜ ºfiÚ‚·˜ ‹ Ô £ËÛ¤·˜). ∫·Ù¿ ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ·˘Ùfi ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó
‰‡Ô ¿ÙÔÌ· Ó· ηٷÚÚ›„Ô˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ. ™ÙÔ˘˜ √ÌËÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ¿Ï¢·Ó ÌÂ
ÂÚ›˙ˆÌ· ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ·fi ÙË 15Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· ¿Ï¢·Ó ÂÓÙÂÏÒ˜ Á˘ÌÓÔ›. ™¯ÂÙÈο
Ì ÙËÓ Ù¤¯ÓË Ù˘ ¿Ï˘ ÔÈ Î·ÓÔÓÈÛÌÔ› ··ÁfiÚ¢·Ó ÙÔ ¯Ù‡ËÌ·, ·ÏÏã ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó ÙÔ
ÛÚÒÍÈÌÔ. √ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ÛÙÔ «™˘ÌfiÛÈÔ» (3,4) ÔÓfiÌ·˙ ÙËÓ ¿ÏË «Ù¯ÓÈÎÒÙ·ÙÔÓ Î·›
ÂÚÈÂÚÁfiÙ·ÙÔÓ Ù~ˆÓ [·ıÏËÌ¿ÙˆÓ». ∞Ú¯Èο, ÛÙËÓ √ÌËÚÈ΋ ∂Ô¯‹, Ë ¿ÏË ‹Ù·Ó ÌÔÓ¿¯·

- 56 -
 Αγωνίσµατα 57
ÔÚı‹ («[ÔÚı›·, [ÔÚıÔÛÙ¿‰ËÓ ·Ï·È‡ÂÈÓ»).
∞ÚÁfiÙÂÚ· Ô ·ÁÒÓ·˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Î·È Î·Ù·-
Á‹˜, («[·Ï›Ó‰ËÛȘ» ‹ «Î‡ÏÈÛȘ»), ÒÛÔ˘
ÂΛÓÔ˜ Ô˘ ¤ÂÊÙ ‰Â ÌÔÚÔ‡Û È· Ó·
Í·Ó·ÛËΈı›, ÎÈã ¤ÙÛÈ ÔÌÔÏÔÁÔ‡Û ÙËÓ ‹ÙÙ·
ÙÔ˘.
ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÍÔ¯fiÙÂÚÔ˘˜ ·Ï·ÈÛÙ¤˜
Û‡Ìʈӷ Ì ÙË Ì˘ıÔÏÔÁ›·, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ∏Ú·-
ÎÏ‹˜. ¶ÚÔÛÙ¿Ù˘ Ù˘ ¿Ï˘ ÂıˆÚ›ÙÔ Ô ∂ÚÌ‹˜,
fiˆ˜ Î·È fiÏˆÓ ÙˆÓ Á˘ÌÓÈÎÒÓ ·Û΋ÛˆÓ. ◊Ù·Ó
ÁÓˆÛÙ‹ ÛÙÔ˘˜ √ÌËÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ (æã 710, £
103, 126, 246 ∏Û›Ô‰Ô˜ ∞Û. ∏Ú·ÎÏ. 302). ∏
ÎÔÓ›ÛÙÚ· ÛÙÚˆÓfiÙ·Ó Ì ¿ÌÌÔ, ÌÂÚÈÎÔ› ‰Â
¤ÛÙÚˆÓ·Ó Î·È Ù¿ËÙ˜.
Χάλκινο σύµπλεγµα παλαιστών. Ο ∫·Ù¿ ÙËÓ 37Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· Ë ¿ÏË
αθλητής αριστερά, τραβώντας τα δύο ÂÈÛ‹¯ıËΠÛÙ· √χÌÈ· Î·È Î·ÙfiÈÓ ÛÙËÓ
χέρια του αντιπάλου προς τα πίσω τον ∞ı‹Ó·, ÛÙ· ∂ÏÂ˘Û›ÓÈ· Î·È ÛÙ· £‹ÛÂÈ· ηÈ
έχει σχεδόν ρίξει κάτω κάνοντάς τον ÛÙËÓ ·È‰È΋ ¿ÏË. ∏ ¿ÏË ‹Ù·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜
να χάσει την ισορροπία του.
(Μόναχο, Antikensammulgen).
·Ú¯·›Ô˘˜ ŒÏÏËÓ˜ fi¯È ÌÔÓ¿¯· ÛÔ˘‰·›Ô
·ÁÒÓÈÛÌ·, ·ÏÏ¿ Î·È Ë Î˘ÚÈfiÙÂÚË ¿ÛÎËÛË, ÁÈã
·˘Ùfi Î·È ÙÔ ÚÒÙÔ Á˘ÌÓ·ÛÙÈÎfi ›‰Ú˘Ì· ·fi
ÙËÓ ¿ÏË ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «¶·Ï·~ÈÛÙÚ·» Î·È ÛÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÏÂÁfiÙ·Ó
«·Ï‡ÂÈÓ». √ ∂˘¿ÁÁ. ¶·˘Ï›Ó˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ¿ÏË Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·: «¢‡Ô ›‰Ë ¿Ï˘
›¯·Ó ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜: Ù‹Ó [ÔÚı›·Ó {Ë [ÔÚıÔ¿ÏËÓ Î·› Ù‹Ó [·Ï›Ó‰ËÛÈÓ {Ë Î‡ÏÈÛÈÓ. ∆~˘
ÚÒÙ˘ ]Ô ÙÂÏÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ @ËÙÔ Ó¿ ¤Û?Ë ]Ô Â#Ș Ù~ˆÓ [·ÓÙÈ¿ÏˆÓ, [ÂÓ~ˆ Â[Ș Ù‹Ó ‰ÂύτÂÚËÓ ]Ô [·ÁÒÓ
‰¤Ó [ÂÙÂÚÌ·Ù›˙ÂÙÔ Ì¤ Ù‹Ó Ù~ˆÛÈÓ, [·ÏÏ¿ [ÂÍ·ÎÔÏÔ‡ıÂÈ Î·› [Â› ÙÔ~˘ [‰¿ÊÔ˘˜, ̤¯ÚȘ Ô#˘ ]Ô Â#Ș
Ù~ˆÓ [·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ~ˆÓ [·ËÁfiÚ¢Â. [ ∂Î Ù~ˆÓ ‰‡Ô ÙÔ‡ÙˆÓ Â[ȉ~ˆÓ, Ùfi Ú~ˆÙÔÓ Â@ȯ Â[ÈÛ·¯ı~Ë Â[Ș
ÙÔ‡˜ [·ÁÒÓ·˜, [ÂÓ~ˆ Ùfi ‰Â‡ÙÂÚÔ Â@ȉԘ [ÂÊËÚÌfi˙ÂÙÔ ÌfiÓÔÓ Â[Ș Ù¿ Á˘ÌÓ¿ÛÈ· Ù~˘ ·Ï·›ÛÙÚ·˜,
]ˆ˜ {·ÛÎËÛȘ».
¡ÈÎËÙ‹˜ ÛÙËÓ ¿ÏË ·Ó·ÎËÚ˘ÛÛfiÙ·Ó fiÔÈÔ˜ ηÙfiÚıˆÓ ӷ Ú›ÍÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘
ÙÚÂȘ ÊÔÚ¤˜ οو, ÁÈã ·˘Ùfi Î·È ÏÂÁfiÙ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÓÈÎËÙ‹ «[ÂÙÚ›·Û» Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ËÙÙË̤ÓÔ
fiÙÈ «[ÂÙÚÈ¿ÛıË». ÕÚ· ÁÈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ÙÚÂȘ Û˘ÌÏÔΤ˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÏÂÁfiÓÙÔ˘Û·Ó
«·Ï·›ÌÌ·Ù·». §·ı·Ì̤ӷ ÂÈÎÚ·Ù› Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë, fiÙÈ ÁÈ· Ó· ıˆÚËı› ηÓ›˜ fiÙÈ ¤ÂÛÂ
οو, ηٷÁ‹˜, ¤ÚÂ ӷ „·‡ÛÂÈ Ì ÙÔ ÎÔÚÌ› ÙÔ˘ ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜. Ÿˆ˜ ·fi ÙÔ ™¯ÔÏÈ·ÛÙ‹
ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· Î·È ·fi ÙËÓ ¶¿ÏË ÙÔ˘ √‰˘ÛÛ¤· Î·È ÙÔ˘ ∞›·ÓÙ· ÛÙËÓ πÏÈ¿‰·, Ê·›ÓÂÙ·È
ηı·Ú¿ fiÙÈ ÏÔÁ·ÚÈ·˙fiÙ·Ó ÓÈÎË̤ÓÔ˜ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤ÂÊÙ ÔˆÛ‰‹ÔÙ ÛÙÔ ¯ÒÌ·. ∞Ó
¤ÂÈÙ· ¤ÂÊÙÂ Î·È Ô ·ÓÙ›·Ïfi˜ ÙÔ˘, ¤ÚÂ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ ÂΛÓË Ô ÓÈÎËÙ‹˜ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
¿Óˆ ·fi ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘ - ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ ÙÔ˘. ∞Ó ¤ÂÊÙ·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô Ï¿ÁÈ·, ‰ÂÓ
ÂÚfiÎÂÈÙ ηӤӷ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ·ÏÏã ·ÊfiÙÔ˘ ÛËΈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó, Û˘ÌÏÂÎfiÓÙÔ˘Û·Ó Í·Ó¿

- 57 -
58 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
Ì ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ï·‚‹.
À¿Ú¯Ô˘Ó ηÓÔÓÈÛÌÔ› Ù˘
¿Ï˘, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô µ.
§ÂÔÓ¿Ú‰Ô˜, ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘
«√Ï˘Ì›·» (∞ı‹Ó·È 1901), ÙÔ˘˜
ÔÔ›Ô˘˜ ¤ÏÂÁ·Ó fiÙÈ fiÚÈÛ Ô
™ÈÎÂÏfi˜ √ڛη‰ÌÔ˜, ÔÈÔ› fï˜
‹Û·Ó ÔÈ Î·ÓÔÓÈÛÌÔ› ·˘ÙÔ›, ‰ÂÓ
ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ. ∆Ô ÌfiÓÔ Ô˘
ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ Â›Ó·È ÙÔ fiÙÈ
··ÁÔÚ‡ÔÓÙÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ¿ÏË Ù·
¯Ù˘‹Ì·Ù· ÛÙ· ÁÂÓÓËÙÈο
fiÚÁ·Ó· Î·È ÙÔ È¿ÛÈÌÔ ·fi ÙÔ
Ï·ÈÌfi. ÕÏϘ fï˜ ÂÈΛӉ˘Ó˜
Ï·‚¤˜ Î·È ¯ÂÈÚÈÛÌÔ› ‰ÂÓ
··ÁÔÚ‡ÔÓÙÔ, ÁÈ·Ù› ›ӷÈ
ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ô §ÂÔÓÙ›ÛÎÔ˜, Ô ·fi
ÙË ªÂÛÛ‹ÓË, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ˘‹Ú¯Â Ô
Ένας αθλητής µε υψωµένα τά χέρια ετοιµάζεται
να συµπλακεί σε αγώνα πάλης µε τον αντίπαλό του. ¿ÓÙ· Û˘ÓÙÚ›‚ÔÓÙ·˜ Ù· ‰¿ÎÙ˘Ï·
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÕÙÏË, ÓÈÎÔ‡ÛÂ

(Μονάχο, Antikensammlugen.) ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÙÔ˘.

∆Ô Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ ·Ï·ÈÛÙÈÎÒÓ
fiÚˆÓ: «]˘ÔÛÎÂÏ›˙ÂÈÓ», «Ï·ÁÈ¿˙ÂÈÓ», «ÎÏÈ̷Λ˙ÂÈÓ», «[ÈÁÓ›ˆÓ ]˘Ê·›ÚÂÛȘ» ÎÏ.
Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ Î·ı·Ú¿ Î·È Í¿ÛÙÂÚ· fiÙÈ Ë Ù¤¯ÓË ÛÙËÓ ¿ÏË Â›¯Â ·ÚÎÂÙ¿ ÂÍÂÏȯı›.
™‹Ì·ÈÓ·Ó ‰Â ÔÈ ·Ú·¿Óˆ fiÚÔÈ ‰È·ÊfiÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ηٷ‚ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ·ÓÙ·Áˆ-ÓÈÛÙ‹ ηÈ
ÁÂÓÈο ›¯·Ó ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· «·Ï·›ÛÌ·Ù·», fiˆ˜ ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó Î·È Ë
Û˘ÌÏÔ΋. ∫·Ù¿ fiÏÂȘ ‰Â ‹ ¯ÒÚ˜ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙÔ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ̤ıÔ‰ÔÈ ¿Ï˘. ∫·Ùã
·˘ÙfiÓ ‰Â ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë «™ÈÎÂÏÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜» Ù˘ ÔÔ›·˜ fiˆ˜ ›·ÌÂ È‰Ú˘Ù‹˜
ıˆÚ›ÙÔ Ô √ڇη‰ÌÔ˜, Ë «£ÂÛÛ·ÏÈ΋» Î·È Ë «∫˘Ú›·».

π¶¶√¢ƒ√ªπ∞: πÔ‰ÚÔÌ›· Â›Ó·È ·ÁÒÓ·˜ ‰ÚfiÌÔ˘ (ÙÚ¤ÍÈÌÔ) Â¿Óˆ Û ¿ÏÔÁ·, ̤۷ ÛÂ

ÔÌ·Ïfi ÛÙ›‚Ô, ¯ˆÚ›˜ Ê˘ÛÈο ‹ Ù¯ÓÈο ÂÌfi‰È·, ÔfiÙ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È «[ÂÈ‰ԉÚÔÌ›·»
(«course-plate»), ›Ù Û ÛÙ›‚Ô Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ÂÌfi‰È·, ‰ËÏ·‰‹ Ù¿ÊÚÔ˘˜,
ÊÚ¿¯Ù˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ÎÏ., ÔfiÙ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È «]ÈÔ‰ÚÔÌ›· ÌÂÙã [ÂÌÔ‰›ˆÓ» («course
dã obstacte»).
√È ÈÔ‰ÚƠ̂˜ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ¤˜ ·fi Ùã ·Ú¯·Èfiٷٷ ¯ÚfiÓÈ· ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜, fiÛÔ Î·È
·fi ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ Ì·˙› Ì ÙȘ ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚƠ̂˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰ÚÔÌÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Â˙ÒÓ ÛÙÔ˘˜
ÈÔ‰ÚfiÌÔ˘˜. √ ∞¯ÈÏϤ·˜ ÁÈ· Ó· ÙÈÌ‹ÛÂÈ ÙÔ ÓÂÎÚfi Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ¶¿ÙÚÔÎÏÔ ÔÚÁ¿ÓˆÛÂ
ÈÔ‰ÚÔÌÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜. ∞ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚƠ̂˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ù›ÔÙã ¿ÏÏÔ ·Ú¿ ÈÈÎÔ›
 Αγωνίσµατα 59

Το χάλκινο σύµπλεγµα του τζόκεϋ του Αρτεµισίου. Ο νεαρός αναβάτης ιππεύει

χωρίς εφίππιο. (Αθήνα, Αρχαιολογικό Μουσείο)
·ÁÒÓ˜. ŸÏÔÈ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ηٿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ¤ÙÚÂÊ·Ó ¿ÏÔÁ· Ô˘ Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
Ô‡Û·Ó ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ, fiÛÔ Î·È ÛÙȘ ÔÌ¤˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ›¯·Ó
ÌÂÁ¿ÏË ‰È¿‰ÔÛË Î·È Á›ÓÔÓÙ·Ó, fiˆ˜ ͤÚÔ˘ÌÂ, ÛÙ· √χÌÈ·, ÛÙ· ¶‡ıÈ·, ÛÙ· ÿÛıÌÈ·
Î·È ÛÙ· ¡¤Ì·. ∞ÎfiÌ· ‰Â ÛÙË ¢‹ÏÔ, ∞ı‹Ó· ÎÏ.
™ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·Ó ÙÚÈÒÓ ÂȉÒÓ ÈÔ‰ÚƠ̂˜: ∏ Ì›·
ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·Ó «\ÈÔ˜ ΤÏ˘», ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ¿ÏÔÁ· ‰È¤ÙÚ¯·Ó ¤ÍÈ ÊÔÚ¤˜ ÙÔÓ

Παράσταση ιπποδροµίας. Οι ιππείς γυµνοί στη ράχη των αλόγων τους τρέχουν µε ορµη-
τικό καλπασµό. (Λονδίνο, Βρεταννικό Μουσείο)
60 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
Èfi‰ÚÔÌÔ, ÂÓÒ Ë ‰Â‡ÙÂÚË, Ë ÔÔ›· ÏÂÁfiÙ·Ó «~ˆÏÔ˜ ΤÏ˘» Î·È Ùã ¿ÏÔÁ· ‰È¤ÙÚ¯·Ó
Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜ ÙÔÓ Èfi‰ÚÔÌÔ Î·È, Ù¤ÏÔ˜, ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ‹Ù·Ó Ë «Î¿ÏË», ÛÙÔ ÔÔ›Ô
¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ÌÔÓ¿¯· ÊÔÚ¿‰Â˜ Î·È ‰È¤ÙÚ¯·Ó ÙÔÓ Èfi‰ÚÔÌÔ ¿ÁÓˆÛÙÔ fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜.
™ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· fï˜ ÛÙÚÔÊ‹ ÔÈ ·Ó·‚¿Ù˜ η٤‚·ÈÓ·Ó Î·È ¤ÙÚ¯·Ó Â˙Ô› ‰›Ï· ·fi ÙȘ
ÊÔÚ¿‰Â˜. ∏ ÂÚ›ÌÂÙÚÔ˜ ÙÔ˘ ÈÔ‰ÚfiÌÔ˘ ‹Ù·Ó 1.500 ̤ÙÚ·.
∏ ÈÔ‰ÚÔÌ›· ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÁÈÓfiÙ·Ó ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ οÔÈÔ˘ £ÂÔ‡, ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿ fï˜ ÔÏÏ·-
Ï·ÛÈ¿ÛıËÎ·Ó Î·È ‰È·ÚÎÔ‡Û·Ó ÔÏϤ˜ Ë̤Ú˜.
∏ ηٷÛ΢‹ ÙˆÓ ÈÔ‰ÚfiÌˆÓ ‰ÂÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, Ì ÌÂÁ¿Ï·
Ù¯ÓÈο ¤ÚÁ· ÎÈã ¤ÙÛÈ ‰ÂÓ ÛÒıËÎ·Ó ·Ú¿ ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÛËÌ¿‰È· ·fi ÈÔ‰ÚfiÌÔ˘˜ (ÌÔÓ¿¯·
Â› ÙÔ˘ §˘Î·›Ô˘ fiÚÔ˘˜ ÛÙËÓ ∞Ú牛·, 240 Ì. Ì¿ÎÚÔ˜ Î·È 105 Ï¿ÙÔ˜), ÁÈã ·˘Ùfi fiˆ˜
ÁÚ¿ÊÂÈ Ô Ï˘ÎÂȿگ˘ π¿Îˆ‚Ô˜ X. ¢Ú·‚¿ÙÛ˘: «Î·› ·]È ÂÚ› ·[˘Ù~ˆÓ ÁÓÒÛÂȘ Ì·˜
‚·Û›˙ÔÓÙ·È [Â› Ù~ˆÓ Â[ȉ‹ÛˆÓ, \·˜ ·Ú¤¯Ô˘ÛÈÓ Ô]È Û˘ÁÁÚ·ÊÂ~Ș η› ‰‹ ]Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ÂÚ›
ÙÔ~˘ [ÂÓ [ √Ï˘Ì›?· ]ÈÔ‰ÚfiÌÔ˘». √ Èfi‰ÚÔÌÔ˜ ·˘Ùfi˜, Ô˘ ›¯Â Ì‹ÎÔ˜ 77 ̤ÙÚ·, ›¯Â ÛÙ›‚Ô
Î·È ‰‡Ô ÛÙÚÔʤ˜ Î·È Î·Ù¤ÏËÁ Û ‰‡Ô «Î˘‚ÔÂȉÂ~Ș ÛÙ~ËϘ». °‡Úˆ -Á‡Úˆ ˘‹Ú¯Â ¤Ó·
Ú·Ó¤˜, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Î¿ıÔÓÙ·Ó ÔÈ ı·٤˜. √ ÚÒÙÔ˜ ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÙÔ 680 .X. ÌÂÙ¿ fï˜
ηٷÛ΢¿ÛÙËΠ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÈÔ Ù¤ÏÂÈÔ˜ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ¯ÒÚÔ. ∆· ÓÂÚ¿ ÙÔ˘ ∞ÏÊÂÈÔ‡, ηٿ ÙÔ˘˜
·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˘˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ Î·Ù¿ÛÙÚ„·Ó, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ›¯ÓË ÙÔ˘. ÕÏÏÔÈ, Ù¤ÏÔ˜,
Èfi‰ÚÔÌÔÈ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜, ÛÙËÓ ∫fiÚÈÓıÔ, ÛÙË ¢‹ÏÔ.
§¤ÁÂÙ·È ˆ˜ Ë ÁÓˆÛÙ‹ Ì¿ÁÈÛÛ· ∫›ÚÎË ¤¯ÙÈÛ ÙÔÓ ÚÒÙÔ Èfi‰ÚÔÌÔ Î·È ˆ˜ Ô
µ·ÛÈÏÈ¿˜ √ÈÓfiÌ·Ô˜ ›¯Â ηıÈÂÚÒÛÂÈ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÙȘ ÈÔ‰ÚƠ̂˜ Î·È ˆ˜ ›¯Â ‰ÒÛÂÈ
ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ πÔ‰¿ÌÂÈ· Á˘Ó·›Î· ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ ÓÈÎËÙ‹ ¶¤ÏÔ·. µ¤‚·È·, ÙËÓ ÂÔ¯‹
ÂΛÓË ‰ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó ·ÎfiÌË Èfi‰ÚÔÌÔÈ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó Î·ÙfiÈÓ. √
ŸÌËÚÔ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ÈÔ ¿Óˆ ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›· Ô˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Ô ∞¯ÈÏϤ·˜ ÁÈ· Ó·
ÙÈÌ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÂÈÛÙ‹ıÈÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ¶¿ÙÚÔÎÏÔ (ÛÙÔ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘).

∞ƒª∞∆√¢ƒ√ªπ∞: ∞ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›· ı· ÂÈ ·ÁÒÓ·˜ ‰ÚfiÌÔ˘ Ì ¿ÚÌ·Ù·, ‰ËÏ.

ÂȉÂÈÎÙÈ΋ ·Ú¤Ï·ÛË ·Ì·ÍÒÓ Ô˘ Û¤ÚÓÔÓÙ·È ·fi ¿ÏÔÁ·. ∞ӷʤÚÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜
Ì˘ıÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ (·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›· ÙÔ˘ √ÈÓfiÌ·Ô˘, ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ◊Ïȉ·˜), ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘˜
√ÌËÚÈÎÔ‡˜, ÔfiÙ ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙÔ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ Ô˘ ¤ı·ÈÓ·Ó, fiˆ˜ ηٿ ÙË Ù·Ê‹
ÙÔ˘ ¶¿ÙÚÔÎÏÔ˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ŸÌËÚÔ˜ («πÏÈ¿‰·» æã 257-652). √ ¶·˘Û·Ó›·˜
·Ó·Ê¤ÚÂÈ (À, 8,7) fiÙÈ ÔÈ ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚƠ̂˜ ηıÈÂÚÒıËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ÙÔ
680 .X. ‰ËÏ. ÙËÓ 25Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, Ì ÚÒÙÔ ÓÈÎËÙ‹ ÙÔ £Ë‚·›Ô ¶·ÁÒÓ‰·.
√È ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚƠ̂˜ ÂıˆÚÔ‡ÓÙÔ ÙÔ ÈÔ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈÎfi ·ÁÒÓÈÛÌ·. ∆Ô ¤·ıÏÔ Î·È Ë
‰fiÍ· ·Ó‹Î ÛÙÔ ÓÈÎËÙ‹ ·ÚÌ·ÙËÏ¿ÙË Î·È ÙÔ ¿ÏÔÁÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ È‰ÈÔÎÙ‹ÙË ·˘ÙÔ‡. √È
·ÚÌ·ÙÔ‰ÚfiÌÔÈ, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ·ÊÂÙËÚ›·, ¤ÊÙ·Ó·Ó Ì¤¯ÚÈ Î¿ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘
fiÚÈ˙·Ó (ÛËÌ¿‰Â˘·Ó) Ì ¤ÙÚ˜ Î·È Ìã ¤Ó· ¯ÔÓÙÚfi ͇ÏÔ ÌËÁ̤ÓÔ Ì¤Û· Ûã ·˘Ù¤˜
(·ÏÔ‡ÎÈ) ηÈ, «·Ú·Î¿ÌÙÔÓÙ·˜ ÙÔ~˘ÙÔ, [Â·Ó‹Ú¯ÔÓÙÔ ]·ÌÈÏÏÒÌÂÓÔÈ Ù›˜ Ú~ˆÙÔ˜ Ó¿
Êı¿ÛË Â[Ș Ùfi Ù¤ÚÌ·». ∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÚÔÔÌËÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ÂÚ›ÊËÌË Â›Ó·È Ë
·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ¶›Ó‰·ÚÔ, ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔ΋ڢÍ Ô
 Αγωνίσµατα 61

Σκηνή αρµατοδροµίας τεθρίππου. Ο ηνίοχος µε τον λευκό χιτώνα είναι ανεβασµένος στο
ελαφρύ δίτροχο άρµα και οδηγεί προσεχτικά το τέθριππο που πλησιάζει το σηµείο καµ-
πής. (Λονδίνο, Βρεταννικό Μουσείο)
√ÈÓfiÌ·Ô˜ Ì ¤·ıÏÔ, fiˆ˜ ›·ÌÂ, ÙÔ ¯¤ÚÈ Ù˘ ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ πÔ‰¿ÌÂÈ·˜, Ô˘ ÛÎfiÙˆÛÂ
ÙÔ˘˜ ÓÈÎË̤ÓÔ˘˜, ÒÛÔ˘ Ô ¶¤ÏÔ·˜, ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ηχÙÂÚÔ˘˜ ÌÓËÛÙ‹Ú˜, Ì ÙË
‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ËÓÈfi¯Ô˘ ÙÔ˘ ª‡ÚÙÈÏÔ˘, Ó›ÎËÛÂ Î·È ‹Ú ÁÈ· Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ ÙËÓ πÔ‰¿ÌÂÈ·.
∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ·ÎfiÌË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο
ÈÔ‰ÚfiÌÈ·, fiˆ˜ Ù· ÌÂÙ¤ÂÈÙ·, ÂÎϤÁÔÓÙ·È Î·Ù¿ÏÏËÏÔÈ ¯ÒÚÔÈ, ȉȷ›ÙÂÚ· οو ·fi
„ËÏÒÌ·Ù· (˘„ÒÌ·Ù·), ·ã fiÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ‚ϤÂÈ ÙÔ Ï‹ıÔ˜. «√]È ]·ÚÌ·ÙÔ‰ÚfiÌÔÈ
ÚÔÛ·ıÔ~˘Ó Ó¿ Î¿Ì„Ô˘Ó Ùfi ]ÔÚÈ˙fiÌÂÓÔÓ ]˘fi ÙÔ~˘ ͇ÏÔ˘ (¯ÔÓ‰ÚÔ~˘ ·ÛÛ¿ÏÔ˘) η› Ù~ˆÓ
Ï›ıˆÓ ÛËÌÂ~ÈÔÓ, Ùfi ]ÔÔ~ÈÔÓ [ÂηÏÂ~ÈÙÔ «Ó‡ÛÛ·» η› ‰È¿ Ù~˘ ·Ú·Î¿Ì„ˆ˜ Ù~ˆÓ ÛÙÚÔÊ~ˆÓ.
∆fi [ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ~˘ Ï‹ıÔ˘˜ [·ÂÎÔÚ˘ÊÔ~˘ÙÔ Î·› [Â͉ËÏÒÓÂÙÔ Ì¤ ·ÓÙÔ›·˜ ÎÚ·˘Á¿˜,
[ÂȉÔÎÈÌ·ÛÙÈο˜ {Ë [·Ô‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈο˜. ] ∏ Ù¤¯ÓË Ù~ˆÓ ]·ÚÌ·ÙÔ‰ÚfiÌˆÓ Î·ÙÂÊ·›ÓÂÙÔ Â[Ș ÙfiÓ
ÙÚfiÔÓ Ì¤ ÙfiÓ ]ÔÔ~ÈÔÓ ·Ú¤Î·ÌÙÔÓ Ô#˘ÙÔÈ Ù‹Ó «Ó‡ÛÛ·Ó», ηıã \ÔÛÔÓ Ôχ [·ÓÔÈÎÙ‹
ÛÙÚÔÊ‹ Â@ȯÂÓ ]ˆ˜ [·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· [·ÒÏÂÈ·Ó ‰ÚfiÌÔ˘ η› ¯ÚfiÓÔ˘, ηٿ Û˘Ó¤ÂÈ·Ó, Ôχ
ÎÏÂÈÛÙ‹ ‰¤ ÙÔ[˘Ó·ÓÙ›ÔÓ Ë{˘Í·ÓÂ Ù‹Ó Èı·ÓfiÙËÙ· ÚÔÛÎÚÔ‡Ûˆ˜ η› [·Ó·ÙÚÔ~˘ ÙÔ~˘
[Ô¯‹Ì·ÙÔ˜. [∞ÚÁfiÙÂÚÔÓ ·]È «Ó‡ÛÛ·È» @ËÛ·Ó ‰‡Ô, Û˘Ó‹ıˆ˜ Ï›ıÈÓ·È ÛÙ~ËÏ·È Ù·ÈÓÈÔ-
ÛÙÔÏÈṲ̂ӷȻ (°.µ. µ·Ï¤Ù·˜).
√È Ù‡ÔÈ ÙˆÓ ·ÚÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ Û ٤ÙÔÈÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ‹Û·Ó ‰‡Ô. ∏
«Í˘Ó·Ú›˜», Ô˘ Û˘ÚfiÙ·Ó ·fi ‰‡Ô ¿ÏÔÁ· Î·È ÙÔ «Ù¤ıÚÈÔÓ», Ô˘ ÙÔ Û¤ÚÓ·Ó ٤ÛÛÂÚ·
62 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

Παράσταση απήνης .Η απήνη ήταν ένα άρµα που το έσερναν δύο ηµίονοι .
(Λονδίνο, Βρεταννικό Μουσείο.)

¿ÏÔÁ·. ∆Ô ÔÏÈÎfi Ì‹ÎÔ˜ ÙˆÓ ÈÔ‰ÚfïÓ, Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÛÙÚÔÊÒÓ Î·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ
·ÚÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤·ÈÚÓ·Ó Î¿ı ÊÔÚ¿ ̤ÚÔ˜ ‹Û·Ó ·Î·ıfiÚÈÛÙ·. ªÔÓ¿¯· Ô ¶·˘Û·Ó›·˜
·Ó·Ê¤ÚÂÈ (Àπ 6,4) fiÙÈ Ë ·fiÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi ÙȘ ‰‡Ô «Ó‡ÛÛ˜» ‹Ù·Ó ‰‡Ô ÛÙ¿‰È·.
∆Ô‡ÙÔ fï˜ ·ÌÊÈÛ‚ËÙ›ٷÈ. √È ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚƠ̂˜ ··ÈÙÔ‡Û·Ó ÌÂÁ¿Ï· ¤ÍÔ‰· Î·È ‚·ÚȤ˜
‰·¿Ó˜, ÁÈ· ÙÔ‡ÙÔ ÔÈ ÓÈÎËÙ¤˜ ‹Û·Ó ‚·ÛÈÏÈ¿‰Â˜ ‹ Ù‡Ú·ÓÓÔÈ. ™·Ó ËÓ›Ô¯ÔÈ
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰Ô‡ÏÔÈ. À‹Ú¯·Ó fï˜ Î·È Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ Ù¤ÙÔÈÔÈ,
Û˘¯Ó¿ ‰Â ·ÓÙ›ıÂÙ·, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ È‰ÈÔÎً٘ ˆ˜ Ô‰ËÁÔ› ÙˆÓ ·ÚÌ¿ÙˆÓ ÛÙË Ó›ÎË.
Ÿˆ˜ ›·Ì ÛÙËÓ ·Ú¯‹, Ë ÚÒÙË ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›· ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ¤ÁÈÓ ηٿ
ÙËÓ 25Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, Ù˘ ÔÔ›·˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô £Ë‚·›Ô˜ ¶·ÁÒÓ‰·˜. ∏
·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›· ·˘Ù‹ ÙÂϤÛÙËΠ̠٤ÛÛÂÚ· ¿ÏÔÁ·. ∞fi ÙËÓ 70Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· ÂÈÛ¿ÁÂÙ·È
Ë «[·‹ÓË», Ë ÔÔ›· Û˘ÚfiÙ·Ó ·fi ËÌ›ÔÓÔ˘˜ (ÌÔ˘Ï¿ÚÈ·), ·ÏÏ¿ ηٿ ÙËÓ 93Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·,
‰ËÏ·‰‹ ÙÔ 480 .X. ·ÓÙÈηı›ÛÙ·Ù·È ·fi ÙËÓ «Í˘Ó·Ú›‰·», ¿ÚÌ· ‰ËÏ. Ô˘ ÙÔ ÙÚ·‚Ô‡Û·Ó
‰‡Ô ¿ÏÔÁ·. ¶ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ·Ó·‰Â›¯ÙËÎÂ Ô ∂˘·ÁfiÚ·˜ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·.

¶∞°∫ƒ∞∆π√¡: ¶·ÁÎÚ¿ÙÈÔ Ï¤ÁÂÙ·È ÌÈÎÙfi ·ÁÒÓÈÛÌ· Ô˘ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ¿ÏË Î·È
˘ÁÌ‹. ∏ ϤÍË ·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ÙÔ Ú‹Ì· ·ÁÎÚ·ÙÈ¿˙ˆ, Ô˘ ı· ÂÈ ·ÁˆÓ›˙ÔÌ·È ÛÙÔ
·ÁÎÚ¿ÙÈÔ, ¯ÂÈÚÔÓÔÌÒ ‚›·È· Î·È ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ ÛËÌ·›ÓÂÈ Ô ·ıÏËÙ‹˜ ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘
Î·È ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙÈÎfi˜ (‹ -fiÓ), Ô Û¯ÂÙÈÎfi˜ Ì ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔÓ, Ô ÈηÓfi˜ ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ. √
 Αγωνίσµατα 63

Σύµπλεγα παγκρατιαστών. Ο αγώνας διεξάγεται στο έδαφος, είναι κάτω παγκράτιον.

(Φλωρεντία, Galleria Degli Uffizi )

·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ ÏÂÁfiÙ·Ó ·ÎfiÌË «¿ÌÌ·¯Ô˜» (¶Ôχ‚ÈÔ˜ °ã 150).

∆Ô ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· ‚·Ú‡ÙÂÚ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·. ∏ ·Ú¯È΋ ÙÔ˘ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ‰ÂÓ
Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹, ·Ó Î·È ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ Á‡Úˆ ·ã ·˘Ùfi. ™Ùã ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ
√Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÌÔÓ¿¯· ·fi ÙËÓ 23Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· Î·È ¤ÂÈÙ·. ∞fi
ÙËÓ 145Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· ÂÈÛ‹¯ıË Î·È ÙÔ ·È‰ÈÎfi ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ. ∫·ı¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜
·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÌÔÚÔ‡Û Óã ·Ú¯›ÛÂÈ Â›Ù ·fi ÙËÓ ¿ÏË, ›Ù ·fi ÙËÓ ˘ÁÌ‹. ∏ Ó›ÎË
·ÔÊ·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÌÔÓ¿¯· fiÙ·Ó Ô ¤Ó·˜ ۋΈÓ ÙÔ ‰¿ÎÙ˘ÏÔ, Ô˘ Û‹Ì·ÈÓ fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÛÂ
Ó· Û˘Ó¯›ÛÂÈ È· ÙÔÓ ·ÁÒÓ·. ŸÙ·Ó Ô ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜-·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ¤ÂÊÙÂ,
¿Ú¯È˙ ·ã ·˘Ù‹ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ó¤· Ê¿ÛË ÙÔ˘ ·ÁÒÓ·, Ë «[·Ó·ÎÏÈÓÔ¿ÏË». «] ÀÙÈ·ÛÌfi˜»
ÏÂÁfiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ô ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¤ÂÊÙÂ, ‡ÛÙÂÚ· ÁÈ· Óã ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ
¢ÎÔÏfiÙÂÚ· ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘. ™·Ó ÓÈÎËÙ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ¶ÈÓ‰·ÚÈΤ˜ ˆ‰¤˜ Ô
∆ÈÌfi‰ËÌÔ˜, Ô ∞ÚÈÛÙÔÎÏ›‰Ë˜, Ô ∫Ϥ·Ó‰ÚÔ˜, Ô º˘Ï·Î›‰·˜ ·fi ÙËÓ ∞›ÁÈÓ· Î·È ¿ÏÏÔÈ. ø˜
ÚÒÙÔ˜ ‰Â ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô º·›‰ËÌÔ˜, Ô ∞Ϥ·˜, ·fi
ÙËÓ fiÏË Ù˘ ∆Úˆ¿‰·˜. ™ÙË ƒÒÌË, ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙÔ˘˜
·ÁÒÓ˜ Ô˘ ı¤ÛÈÛÂ Ô ∫·ÏÈÁԇϷ˜, Î·È ·fi ÙfiÙ ¤ÁÈÓ Ôχ ·Á·ËÙfi.
∫·Ù¿ ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÂÊ¢ڤÙ˘ ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ ıˆÚ›ÙÔ
64 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
Ô £ËÛ¤·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·fi ¤ÏÏÂÈ„Ë
Û·ıÈÔ‡, ÌÂÙ·¯ÂÈÚ›ÛÙËΠÙË
̤ıÔ‰Ô ·˘Ù‹ ηٿ ÙÔ˘ ªÈÓÒ-
Ù·˘ÚÔ˘ (™¯ÔÏ. ¶ÈÓ‰. ¡ÂÌ. ∂ã 89),
ηÙã ¿ÏÏÔ˘˜ fï˜ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜, Ô
ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ
·ÁÎÚ¿ÙÈÔ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
¶·˘Û·Ó›·˜ (∂ã 8,1).
√È ·ıÏËÙ¤˜ ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘
·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó Á˘ÌÓÔ›, ›¯·Ó ‰Â
ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ ·ÏÂÈÌ̤ÓÔ ÌÂ

Αγώνας παγκρατίου. Ο αθλητής (αριστερά) ανατρέπει ¿ÌÌÔ (ºÈÏÔÛÙÚ. ™ÈÎfiÓ. µã 6).

Ï¿‰È ·Û·ÏÈṲ̂ÓÔ Ì „ÈÏ‹

τον αντίπαλό του µε “ε[υθύ” χτύπηµα.

(Παρίσι, µουσείο Λούβρου)
ŒÓÙ¯ÓÔ fï˜ ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ,
ηٿ ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ÙÔ ¤Î·ÓÂ
Ô §Â‡Î·ÚÔ˜, ·fi ÙËÓ ∞ηÚÓ·Ó›·. ª›· ·fi ÙȘ ΢ÚÈfiÙÂÚ˜ ÊÚÔÓÙ›‰Â˜ ÙˆÓ ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ
‹Ù·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÚfiÛÊÔÚË ı¤ÛË («]Ô ÂÚ› ÛÙ¿Ûˆ˜ ·
[ ÁÒÓ»). √ «™¯ÔÏÈ·ÛÙ‹˜» ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·
ϤÂÈ fiÙÈ ÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ ‹Ù·Ó Ì›· ·ÙÂÏ‹˜ ¿ÏË Î·È ·‰¤ÍÈ· ˘ÁÌ‹. ∫·È ‹Ù·Ó ·ÙÂÏ‹˜ ¿ÏË,
ÁÈ·Ù› Ûã ·˘Ùfi ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·Ó Ù· ¯Ù˘‹Ì·Ù·, Ô˘ ÛÙËÓ ¿ÏË ··ÁÔÚ‡ÔÓÙ·Ó. √ ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜
ÂÚÈÔÚÈÛÌfi˜ Ûã ·˘Ùfi ‹Ù·Ó Ë ··ÁfiÚ¢ÛË ÙˆÓ ‰ÔÓÙÈÒÓ Î·È ÙˆÓ Ó˘¯ÈÒÓ. ™ÙË ™¿ÚÙË fï˜
‹Û·Ó ÂχıÂÚ· Î·È ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·Ó fiÏ·.
∞ӷʤÚÂÙ·È fiÙÈ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ ·Ó·ÎËÚ˘ÛÛfiÙ·Ó ÂΛÓÔ˜ Ô˘ ı· ÂÍ·Ó¿Áη˙Â
ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ÎÔ‡Ú·ÛË ‹ ·fi ÙÔÓ fiÓÔ Ó· «ÔÌÔÏÔÁ‹ÛÂÈ» ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘, Ó·
«··ÁÔÚ‡ÛÂÈ». ªÂÚÈΤ˜ fï˜ ÊÔÚ¤˜ ›Ù ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ÚÔÏ¿‚·ÈÓÂ Ô ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ Ó·
«··ÁÔÚ‡ÛÂÈ», ›Ù ‰ÂÓ ÙÔ ¤Î·Ó ·fi ÊÈÏfiÙÈÌÔ (ÂÁˆÈÛÌfi, ÓÙÚÔ‹), fiˆ˜ Ô ÁÓˆÛÙfi˜
∞ÚÚ·¯›ÔÓ·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ‹Ù·Ó ¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· «··ÁÔÚ‡ÛÂÈ»,
¿ÎÔ˘Û ÙË ÊˆÓ‹ ÙÔ˘ Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ ÙÔ˘ ∂ڢ͛·, Ô ÔÔ›Ô˜ ÊÒÓ·Í ÚÔ˜ ·˘ÙfiÓ ÙÔ ÂÚ›ÊËÌÔ
«Î·ÏfiÓ [ÂÓÙ¿ÊÈÔÓ Ùfi [ÂÓ [ √Ï˘Ì›· Ì‹ [·ÂÈÂ~ÈÓ» Î·È ‰ÂÓ «··ÁfiÚ„», ¤ı·Ó ·fi
ÓÈÁÌfi ·fi ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘. ªÂÁ¿ÏÔ Î›Ó‰˘ÓÔ ‰È¤ÙÚÂ¯Â Ô ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ Ô˘ ı· ¤ÂÊÙÂ
ÌÚÔ‡ÌËÙ·, ÁÈ·Ù› Ô ·ÓÙ›·Ïfi˜ ÙÔ˘ ı· ÙÔÓ ›Â˙ ·fi ¿Óˆ ÎÈ ¤ÙÛÈ ı· ÙÔÓ Â›¯Â ÛÙËÓ
·fiÏ˘ÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ›¯Â Û˘Ì‚Â› Ì ÙÔÓ ∞ÚÚ·¯›ˆÓ·. °Èã ·˘Ùfi ÙÔ ÏfiÁÔ
ηٷʇÁ·Ó ÔÈ ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÛÙÔ Ù¤¯Ó·ÛÌ· Ô˘ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «]˘ÙÈ·ÛÌfi˜». ŸÙ·Ó ‰ËÏ.
ηٷ‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘˜ ÎÈ ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· ¤ÛÔ˘Ó, Ì ηٿÏÏËÏË
ÂȉÂÍÈfiÙËÙ· Î·È Ì ÂÈÙ‹‰ÂÈ· ÛÙÚÔÊ‹, ¤ÂÊÙ·Ó ·Ó¿ÛÎÂÏ·, ÔfiÙ ÌÔÚÔ‡Û·Ó
ÔˆÛ‰‹ÔÙ Óã ·Ì˘ÓıÔ‡Ó. ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ÛÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ «]˘ÙÈ·ÛÌÔ‡» ‹Ù·Ó Ô
·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ ª¤ÏÈÛÛÔ˜ ·fi ÙË £‹‚·. √ ‰Â ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ ∫›Ï˘Î·˜ ÙÂÏÂÈÔÔ›ËÛ ÙÔ
Ù¤¯Ó·ÛÌ· ÙÔ‡ÙÔ, Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ Ì ÙÔ «ÙÂÚÓ›˙ÂÈÓ», ÙÔ ÔÔ›Ô Ê·›ÓÂÙ·È, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ
Ô ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˜ ¶·˘Ï›Ó˘, Û˘Ó›ÛÙ·ÙÔ ÂȘ ÙÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙËÓ Ù¤ÚÓ· ÙÔ˘ ‰È· Ó·
Ï‹ÙÙÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘.
 Αγωνίσµατα 65

Αθλητές του πεντάθλου: άλτης, ακοντιστής, δισκοβόλος καί δεύτερος

ακοντιστής. Το πένταθλο περιελάµβανε επίσης δρόµο σταδίου και πάλη
. (Λονδίνο, Βρεταννικό Μουσείο )
¶∂¡∆∞£§√: ∆Ô ¤ÓÙ·ıÏÔ Â›Ó·È Û‡ÓıÂÙÔ ¿ıÏËÌ· Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘
¿ÏÌ·ÙÔ˜, Ù˘ ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·˜, ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ ÙÔ˘ ÛÙ·‰›Ô˘, ÙÔ˘ ·ÎÔÓÙ›Ô˘ Î·È Ù˘ ¿Ï˘.
¢ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÙÔ˘ ¤ÓÙ·ıÏÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È Î·Ù¿ ÙË ·Ú¿‰ÔÛË Ô π¿ÛˆÓ·˜ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ ÔÈ
∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜ ·Ô‚È‚¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙË §‹ÌÓÔ. ∞fi ÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ Ë ¿ÏË Î·È Ô ‰ÚfiÌÔ˜
ÂÍ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Ó· ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Î·È ˆ˜ ·˘ÙÔÙÂÏ‹ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·, ÂÓÒ Ù· ÏÔÈ¿, ‰ËÏ. ÙÔ ¿ÏÌ·,
Ô ‰›ÛÎÔ˜ Î·È ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘. ∆Ô
¤ÓÙ·ıÏÔ ÙÂϤÛÙËΠÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ 18Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 708 .X. ηÈ
ηٷÚÁ‹ıËΠÙÔ 394 Ì.X. ηٿ ÙËÓ ··ÁfiÚ¢ÛË ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ ·fi ÙÔÓ
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ £ÂÔ‰fiÛÈÔ ÙÔ ªÂÁ¿ÏÔ. √ ÓÈÎËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘
ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «¤ÓÙ·ıÏÔ˜». ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ì˘ıÔÏÔÁ›·-·Ú¿‰ÔÛË, ηٿ ÙËÓ
·fi‚·ÛË ÙˆÓ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÒÓ ÛÙË §‹ÌÓÔ, Ô ∆ÂÏ·ÌÒÓ·˜ Ó›ÎËÛ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘
ÛÙË ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·, Ô §ÈÁΤ·˜ ÛÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ, ÔÈ µÔÚ¿‰Ë˜ Î·È ∑‹Ù˘ ÛÙÔ ÙÚ¤ÍÈÌÔ Î·È Ô
∫¿Ï·Ë˜ ÛÙÔ ¿ÏÌ·.
∫·Ù¿ ÙÔÓ ∂˘¿ÁÁÂÏÔ ¶·˘Ï›ÓË: «[ ∂ÓÒ ]Ô ¶Ëχ˜ [Â¿Ï¢ÂÓ, [·ÏÏã Â[Ș \··ÓÙ· Ù¿ {·ÏÏ·
[·ıÏ‹Ì·Ù· @ËÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜, [{ÂÂÈÛ ÙfiÓ [ π¿ÛˆÓ· Ó¿ Û˘Ó‰˘¿ÛË Ù¿ [·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Ù·~˘Ù· Â[Ș \ÂÓ
η› Ô\˘Ùˆ˜ [‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıË Ùfi ¤ÓÙ·ıÏÔÓ, οÙ[ [ÂÈÓfiËÛÈÓ ÙÔ~˘ ¶ËϤˆ˜».
∆Ô ¤ÓÙ·ıÏÔ ÁÈÓfiÙ·Ó ˆ˜ ÂÍ‹˜: √È ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ¤‚Á·ÈÓ·Ó Ì ÎÏ‹ÚÔ Î·Ù¿ ˙¢Á¿ÚÈ· ηÈ
ÙÔ Î¿ı ˙¢Á¿ÚÈ ·ÁˆÓÈ˙fiÙ·Ó Î·È ÛÙ· ¤ÓÙ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ηٿ ÛÂÈÚ¿ (¿ÏÌ·, ÙÚ¤ÍÈÌÔ,
‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·, ·ÎÔÓÙÈÛÌfi˜ Î·È ¿ÏË). √È ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ˙¢Á·ÚÈÒÓ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÌÂٷ͇
66 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος

ÙÔ˘˜, ÒÛÔ˘ ¤ÌÂÓÂ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ÓÈÎËÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·ÎËÚ˘ÛÛfiÙ·Ó «¤ÓÙ·ıÏÔ˜».

¡ÈÎÔ‡Û ‰Â ÂΛÓÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÙÔ˘ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ ÙÔ˘ Û ÙÚ›·, ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ
·fi Ù· ¤ÓÙ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·.

∞§ª∞: ∆Ô ¿ÏÌ· Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· ÎÏ·ÛÛÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡. ™ÙËÓ
·ÁˆÓÈÛÙÈ΋ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È Ù¤ÛÛÂÚ· Â›ÛËÌ· ¿ÏÌ·Ù· Ì ÊfiÚ·, Ù· ÂÍ‹˜: «\ ∞ÏÌ· Â[Ș
Ì~ËÎÔ˜», «\·ÏÌ· Â[Ș \˘„Ô˜», «\·ÏÌ· Â[Ș ÙÚÈÏÔ~˘Ó» Î·È «\·ÏÌ· [Â› ÎÔÓÙ~?ˆ». ™Â √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜
·ÁÒÓ˜ ¤¯ÂÈ ÙÂÏÂÛÙ› Î·È «\·ÏÌ· Â[Ș Ì~ËÎÔ˜ {·Ó¢ ÊÔÚ~·˜». Ÿˆ˜ Î·È «\·ÏÌ· Â[Ș \˘„Ô˜ {·Ó¢
ÊÔÚ~·˜». √ ·ıÏËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¿ÏÌ·ÙÔ˜ ϤÁÂÙ·È «\·ÏÙ˘» ¶·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ÙÔ Ú‹Ì· «\·ÏÏÔÌ·È»
Ô˘ ı· ÂÈ «ˉһ Î·È ÛËÌ·›ÓÂÈ ÂΛÓÔ˜ Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ¿ÏÌ·. Ÿˆ˜ «‡Í ÙÂ
·Ï·È̈ۇÓË Ù η› \·ÏÌ·ÛÈÓ [ˉ¤ fi‰ÂÛÈÓ» (ŸÌËÚÔ˜ £ã 102) Î·È «[ÂÈÙfiÈÔÓ \·ÏÌ·».
∆fi ¿ÏÌ· Û·Ó ·ÁÒÓÈÛÌ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ «Î·Ù¿ ÙÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, Ô\˘˜ ]Ë
[ ∞ÚÁÒ {ÂÏÂÈ», fiÙ·Ó Ë Υψι‡ÏË Ù¤ÏÂÛ ·ÁÒÓ˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙˆÓ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÒÓ, ÔfiÙÂ
«∆ÂÏ·ÌÒÓ Ì¤Ó ÎÚ¿ÙÈÛÙ· [‰›Û΢Â, §ÈÁ·˜ ‰¤ [ËÎfiÓÙÈ˙ÂÓ, {ÂÙÚ¯ÔÓ ‰¤ η› [Â‹‰ˆÓ Ô]È [ÂÎ
µÔÚ¤Ô˘» (∫¿Ï·Ë˜ Î·È Ô ∑‹Ù˘) (ºÈÏfiÛÙÚ. °˘ÌÓ. 3 Î·È 262). ŸÙ·Ó Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘
™¯ÂÚ›·˜ ∞ÏΛÓÔÔ˜ Ù¤ÏÂÛ ·ÁÒÓ˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ √‰˘ÛÛ¤· ÛÙË Ó‹ÛÔ ÙˆÓ º·È¿ÎˆÓ, fiÔ˘
ÊÈÏÔͤÓËÛ ·˘ÙfiÓ (√‰˘ÛÛ¤·) οÏÂÛ ÙÔ˘˜ º·›·Î˜ Û ·ÁÒÓ· ÁÈ· Ó[ ·ԉ›ÍÂÈ ÛÙÔÓ
ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÌÂÓÔ Í¤ÓÔ ÙÔ˘, fiÛÔ ·ÓÒÙÂÚÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ º·›·Î˜ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ, ÛÙÔ ¿ÏÌ·, ÛÙËÓ
¿ÏË. ¢ÂÓ ·Ú¤¯ÂÙ·È fï˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹, Ô‡ÙÂ Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜
·˘ÙÔ‡˜. √ ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˜ (°˘ÌÓ. 55 Î·È 292) ÁÚ¿ÊÂÈ: «ÿÛˆ˜ ÙÔ ¿ÏÌ· ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ
¢¯·ÚÈÛÙÔ‡ÛÂ Û·Ó ı¤·Ì·, ÙÔ Û˘Ófi‰Â˘·Ó ‰Â Ì ÙÔ ¶˘ıÈÎfiÓ ·‡ÏËÌ· ÁÈ· Ó·
ÈηÓÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ı·٤˜ Î·È Ó· ÂÚÂı›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ¿ÏÙ˜». ∞ÁÒÓ·˜ ¿ÏÌ·ÙÔ˜ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓÂ
ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ô˘ ÙÂϤÛÙËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ ∞¯ÈÏϤ· ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡
Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘ ¶¿ÙÚÔÎÏÔ˘ ÛÙËÓ ∆ÚÔ›· (æã 258). ∞ӷʤÚÂÙ·È ˆ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ¿ıÏËÌ· Ô
∞Á·‹ÓˆÚ·˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Ô˘ Ù¤ÏÂÛÂ Ë £¤Ùȉ· ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ·Á·Ë̤ÓÔ˘ Ù˘ ÁÈÔ˘
∞¯ÈÏϤ·.
°È· ÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ¿ÏÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó ÔÏϤ˜
ÁÓÒ̘ ·fi ŒÏÏËÓ˜ Î·È Í¤ÓÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ·fi ·ÈÙ›· ÙÔ ™¯ÔÏÈ·ÛÙ‹ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË
(∞¯·ÚÓ. 214), Ô˘ ϤÂÈ: «¤ÓÙ[ [Â› ÂÓÙ‹ÎÔÓÙ· fi‰·˜ ‹‰ËÛ º¿¸ÏÔ˜, ‰›Û΢۠‰[ Â] ηÙfiÓ
¤ÓÙ[ [·ÔÏÂÈÔ̤ӈӻ Î·È ÙÔÓ ∂˘Û¤‚ÈÔ Ô˘ ϤÂÈ Â›Û˘ (√Ï. 293): «X›ÔÓÔ˜ §¿ÎˆÓ
ÛÙ¿‰ÈÔÓ, Ô#˘ Ùfi \·ÏÌ· @Ë Ô‰È~ˆÓ Ó‚ã». ¶·Ï·ÈfiÙÂÚÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔÈ ÛÙȘ
ÂȉfiÛÂȘ ·˘Ù¤˜, ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· «\·ÏÌ· ÙÚÈÏÔ~˘Ó», ÂÓÒ ¿ÏÏÔÈ ‰ÈÔÚıÒÓÔ˘Ó
ÙÔ Ó‚ã Û ΂ã , ÔfiÙ ÙÔ ¿ÏÌ· ÙˆÓ ‰ÂηÂÙ¿ ̤ÙÚˆÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙ· Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈο fiÚÈ·
ÙˆÓ ÂÙ¿ ÂÚ›Ô˘ ̤ÙÚˆÓ. ¡ÂÒÙÂÚ˜ fï˜ ¤Ú¢Ó˜ Î·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙˆÓ
°ÂÚÌ·ÓÒÓ Î·ıËÁËÙÒÓ Wassmandorf, Grasberoyer, Jaeger, Richter, Schrader, Ë ÌÔÓÔÁÚ·Ê›·
ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ ÛÙÔ Marburej Dr. Erich Lindner ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó fiÙÈ ¿ÏÌ· ÙÚÈÏÔ‡Ó Î·È
Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ·ÏÙ‹Ú˜, Â›Ó·È ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙÔ ÚÔ˜ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ÙÔ˘ ¿ÏÌ·ÙÔ˜ Î·È ÚÔ˜ ÙË
ÓÔÔÙÚÔ›· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ.
°È· ÙÔ ¿ÏÌ· ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÙÔ «‚·Ù‹Ú·», ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·È
 Αγωνίσµατα 67

Αναπαράσταση των διαδοχικών φάσεων του άλµατος. Ο άλτης παίρνει φόρα τρέχοντας και
αιωρώντας τους αλτήρες. Όταν έφτανε στον βατήρα ο αθλητής ανεβοκατέβαζε µε δύναµη
τους αλτήρες και εκτίναζε το κορµί του µπροστά. Στο υψηλότερο σηµείο του άλµατος βρι-
σκόταν διπλωµένος µε τα πόδια και τα χέρια σχεδόν παράλληλα. Μόλις το σώµα άρχιζε να
πέφτει, ο άλτης κατέβαζε µε δύναµη τα χέρια προς τα πίσω και χρησηµοποιούσε τους αλ-
τήρες ως αντιστήριγµα για να εξωθήσει το σώµα του προς τα εµπρός. Λίγο πριν πατήσει στο
χώµα πετούσε τους αλτήρες πίσω και έπεφτε στο χώµα µε τα πόδια κλειστά. (Αναπαρά-
σταση Κ. Ηλιάκη)

«ÙfiÓ ‚·Ù~ËÚ· ΤÎÚԢλ (¶ÔÏ˘‰. °ã, 15) Î·È ÙÔ «ÛοÌÌ·» ‹ «[ÂÛηÌ̤ӷ», fiÔ˘
ÚȯÓfiÙ·Ó ¿ÌÌÔ˜ ÁÈ· Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÂÏ·ÊÚfiÙÂÚ˜ ÔÈ Ù‹ÛÂȘ Î·È Óã ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·È Ù·
ÛËÌ¿‰È· ÙˆÓ Ô‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙË Ì¤ÙÚËÛË.
√È ¿ÏÙ˜ ÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ ·ÏÙ‹Ú˜. √È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ıˆÚÔ‡Û·Ó ÙÔ
¿ÏÌ· «ÎÔ~˘ÊÔÓ» ‰ËÏ. ÂÏ·ÊÚfi ·ÁÒÓÈÛÌ·, Ô˘ ¤Î·Ó ÙÔ ÛÒÌ· ¢ΛÓËÙÔ Î·È ÂÏ·ÊÚ‡, ·ÏÏ¿
Î·È ‰˘ÛÎÔÏfiÙ·ÙÔ ÛÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË. √È ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÔ› ηÓÔÓÈÛÌÔ› ›¯·Ó ÚԂϤ„ÂÈ Ó·
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó, fiˆ˜ ›·ÌÂ, ÁÈ· ÙÔ ¿ÏÌ· ·ÏÙ‹Ú˜, ÁÈ· Ó· ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔÓ ¿ÏÙË Ó· ˉ¿ÂÈ
Ì ÌÔ˘ÛÈ΋. √ π. XÚ˘Û¿Ê˘ ÁÚ¿ÊÂÈ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ÁÈ· ÙÔ ¿ÏÌ·: «...∂[Ș Ù‹Ó ] ∂ÏÏ¿‰·,
ηٿ Ù¿ [Â› ¶·ÙÚfiÎÏÔ˘ @·ıÏ·, Ùfi \·ÏÌ· ‰¤Ó [·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ]˘fi ÙÔ~˘ ] √Ì‹ÚÔ˘. ] √ ∫fiÈÓÙÔ˜,
\Ô̈˜ ]Ô ™Ì˘ÚÓ·~ÈÔ˜, Ùfi ʤÚÂÈ ]ˆ˜ [ÂÎÙÂÏÂÛı¤Ó Â[Ș ÙÔ‡˜ [·ÁÒÓ·˜ ÙÔ‡˜ ÙÂÏÂÛı¤ÓÙ·˜ ]˘fi Ù~˘
£¤ÙȉԘ, Úfi˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ~˘ ]ËÚˆ˚ÎÔ~˘ ˘]ÈÔ~˘ Ù˘, [ ∞¯ÈÏϤˆ˜, [·Ó·Ê¤ÚÂÈ ‰¤ η› ÙfiÓ [ ∞Á‹ÓÔÚ· ]ˆ˜
ÓÈÎËÙ‹ ·[˘ÙÔ~˘. ∫·Ù[ {·ÏÏË ‰¤ Ì·ÚÙ˘Ú›·Ó ÙÔ~˘ ™ÙËÛȯfiÚÔ˘, Ù‹Ó ]ÔÔ›· ‰È·ÛÒ˙ÂÈ ]Ô
[ ∞ıËÓ·~ÈÔ˜, Ùfi #·ÏÌ· ÂÚÈÂÏ‹ÊıË Â[Ș ÙÔ‡˜ [ ∞ÁÒÓ·˜ η› Úfi Ù~˘ ] √ÌËÚÈÎ~˘ [ÂÔ¯~˘ ηٿ
ÙÔ‡˜ [Â› ¶ËϤ?· [·ÁÒÓ·˜, {Ë Ù¿ Ú~ˆÙ· ¡¤Ì·, [ÂÓ›ÎËÛ ‰¤ ]Ô [ ∞ÌÊÈ¿Ú·Ô˜. ∫·Ù¿ ‰¤ ÙfiÓ
ºÈÏfiÙÚ·ÙÔÓ («°˘ÌÓ·ÛÙÈ΋» 3) ÙÔ~˘ÙÔ @ËÙÔ [ÂÓ ¯Ú‹ÛÂÈ Î·› Úfi Ù~˘ [ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈÎ~˘
[ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜, {ËÙÔÈ [·ÎfiÌË ·Ï·ÈÔÙ¤Ú·Ó Ù~˘ ]˘fi ÙÔ~˘ ™ÙËÛȯfiÚÔ˘ [·Ó·ÊÂÚÔ̤Ó˘ [ÂÔ¯~˘
η› [ÂÛÙÂÊ·ÓÔ~˘ÓÙÔ Î·› ]ˆ˜ [ȉȷ›ÙÂÚÔÓ [·ÁÒÓÈÛÌ· η› Ô[˘¯› ÌfiÓÔÓ ]ˆ˜ ̤ÚÔ˜ ÙÔ~˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘.
∆fi #·ÏÌ· Ùfi ηٷٿÛÛÂÈ ]Ô ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˜ ÌÂٷ͇ Ù~ˆÓ «ÎÔ˘Ê~ˆÓ», {ËÙÔÈ [ÂÏ·ÊÚ~ˆÓ
[·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ, η› Â@ÈÓ·È ÁÓˆÛÙfiÓ \ÔÙÈ ÙÔÈ·~˘Ù· [·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· [ÂıÂÒÚÔ˘Ó Ô]È [·Ú¯·~ÈÔÈ Ù¿
ηıÈÛÙ~ˆÓÙ· Ùfi Û~ˆÌ· [ÂÏ·ÊÚfiÓ Î·› Â[˘Î›ÓËÙÔÓ. [ ∂Âȉ‹ ‰¤ Ùfi \·ÏÌ· [··ÈÙÂ~È Ù·¯›ÛÙËÓ Î·›
ÌÂÁ›ÛÙËÓ Â[Ș ÔÛfiÓ Û˘Ó·›ÚÂÛË Ì˘˚Î~ˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Î·› ÚÔÛ¿ıÂÈ·Ó ÛˆÌ·ÙÈ΋
ηıÔÏÈ΋Ó, {·Ó η› ÌÈÎÚÔÙ¿Ù˘ ‰È·ÚΛ·˜, ‰È¿ ÙÔ~˘ÙÔ ‰Èη›ˆ˜ ıˆÚÂ~ÈÙ·È ]ˆ˜ [ÂÎ Ù~ˆÓ
‰˘ÛÎÔÏÔÙ¿ÙˆÓ [·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ, Ô]È ‰¤ [·ÁˆÓÈÛÙÈÎÔ› ÓfiÌÔÈ Â@ȯÔÓ ÚÔÓÔ‹ÛÂÈ Ó¿ ÚÔÛÂÁ›ÚÔ˘Ó
68 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
ÙfiÓ \·ÏÙË Ì¤ ·[˘Ï‹Ì·Ù· η› ÚÔÛÂÏ·ÊÚ‡ÓÔ˘Ó ÙÔ~˘ÙÔÓ ‰È¿ Ù~˘ ¯Ú‹Ûˆ˜ Ù~ˆÓ ]·ÏÙ‹ÚˆÓ...
...» ∂[ȉÈ΋ η› ÏÂÙÔÌÂÚ‹˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ~˘ \·ÏÌ·ÙÔ˜ Â[Ș Ô[˘‰¤Ó· [·Ú¯·~ÈÔÓ Û˘ÁÁڷʤ·
ÛÒ˙ÂÙ·È. ] √ [È·ÙÚfi˜ { ∞ÓÙ˘ÏÏÔ˜ ([ÂÓ Ù·~Ș [ π·ÙÚÈη~Ș ™˘Ó·ÁˆÁ·~Ș ÙÔ~˘ [ √ÚÂÈ‚·Û›Ô˘, ÎÂÊ.
Ï·ã), [·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÚ›· Â{È‰Ë [ÂÈÙÔ›ˆÓ ]·ÏÌ¿ÙˆÓ, Ùfi «[·Ê·ÏÌfiÓ ‹ {·Ê·ÏÛÈÓ», Ùfi «[ÂÍ·ÏÌfiÓ»
η› Ùfi «Úfi˜ ˘ÁÌ‹Ó \·ÏÏÂÛı·È». [ ∂Î ÙÔ‡ÙˆÓ, Ùfi Ì¤Ó Ú~ˆÙÔÓ @ËÙÔ «\ÔÌÔÈÔÓ Úfi˜ ÙfiÓ
‰ÚfiÌÔÓ, [ÂÓ Ù?~ˆ ·[˘Ù?~ˆ Ùfi?ˆ ̤ÓÔÓÙÔ˜ ÙÔ~˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜», {ËÙÔÈ Ùfi ÛËÌÂÚÈÓfiÓ ÙÚÔ¯¿‰ËÓ [ÂÓ ¯ÒÚ?·,
Ùfi ‰¤ ‰ÂύÙÂÚÔÓ [·Ó·‹‰ËÛȘ Û˘Ó¯‹˜, [·ÌÊÔÙ¤ÚˆÓ Ù~ˆÓ ÛÎÂÏ~ˆÓ. ¶Úfi˜ Ù·~˘Ù· ·Ú¤ÎÂÈÙÔ Î·›
Ùfi «Úfi˜ ˘ÁÌ‹Ó {·ÏÌ·», ·Ï·È¿ {·ÛÎËÛȘ, Â[Ș Ù‹Ó Ô ] Ô›· ·
[ ÛÎÔ~˘ÓÙÔ Î·› Ô]È ™·ÚÙÈ¿Ùȉ˜,
ηٿ Ù‹Ó Ì·ÚÙ˘Ú›·Ó ÙÔ~˘ [ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓÔ˘˜ («§˘ÛÈÛÙÚ¿ÙË», ÛÙ. 82).
...» √ ÙfiÔ˜, {ÂÓı· [ÂÙÂÏÂ~ÈÙÔ Ùfi \·ÏÌ·, ηıÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ η› ·Ú¢ÚÈÛÎfiÌÂÓÔ˜ [ÂÎ Ù~ˆÓ
ÚÔÙ¤ÚˆÓ, [ÂÛηÌ̤ÓÔ˜ ‰ÂfiÓÙˆ˜ η› ÂÏËڈ̤ÓÔ˜ ‰Èã{·ÌÌÔ˘, \Ôˆ˜ [·ÎÚÈ‚~ˆ˜ η› Û‹ÌÂÚÔÓ,
[ÂηÏÂ~ÈÙÔ «ÛοÌÌ·» {Ë «[ÂÛηÌ̤ӷ», Ù¿ ÛËÌÂ~È· Ù~˘ [·ÊÂÙËÚ›·˜ η› ÙÔ~˘ ¤Ú·ÙÔ˜ ÙÔ~˘
\·ÏÌ·ÙÔ˜ [ÂηÏÔ~˘ÓÙÔ ÁÂÓÈÎ~ˆ˜ «Û‹Ì·Ù·». µÚ·‰‡ÙÂÚÔÓ, ]Ë [·ÊÂÙËÚ›· [ÂÎÏ‹ıË «‚·Ù‹Ú», Ùfi ‰¤
̤ÙÚÔÓ {Ë [Â›‰ÔÛȘ [ÂÎÏ‹ıË «Î·ÓÒÓ» {Ë «[ÂÛηÌ̤ӷ», Ùfi {ÂÛ¯·ÙÔÓ \ÔÚÈÔÓ ÙÔ~˘ ÛοÌÌ·ÙÔ˜,
]ÔfiıÂÓ Î·› ]Ë ·ÚÔÈÌ›· «ˉ¿Ó ]˘¤Ú Ù¿ [ÂÛηÌ̤ӷ».

∞∫√¡∆π√: «∆Ô ·ÎfiÓÙÈÔ Â›Ó·È Û ۯ‹Ì·

Ú¿‚‰Ô˘ fiÏÔ, ÌÂ Ì˘ÙÂÚ‹ ÌÂÙ·ÏÏÈ΋ ·È¯Ì‹,
Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Î·È ÁÈ· ·ıÏËÙÈ΋
¿ÛÎËÛË», ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ™‡ÚÔ˜ ª¿ÓÂÛ˘. ∞Îfi-
ÓÙÈÔ ‹Ù·Ó ηٿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙ·ÙË ÂÔ¯‹
·Á¯¤Ì·¯Ô Î·È ÂÎË‚fiÏÔ fiÏÔ, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈÔ‡Û·Ó ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ, fiÛÔ Î·È ÁÈ·
ÙÔÓ fiÏÂÌÔ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ŸÌËÚÔ˜ (¡, 637,
887, µ 774, £ 229). ∞ÔÙÂÏ›ÙÔ ·fi ÙÔÓ
O ακοντιστής στη τελευταία φάση πριν τη ͇ÏÈÓÔ Í˘ÛÙfi Î·È ·fi ÙËÓ ·È¯Ì‹, Ë ÔÔ›·
βολή. (Αν .Βερολίνο, staaliche Mussen) ηٷÛ΢·˙fiÙ·Ó ·fi ¤ÙÚ·, ¤ÂÈÙ· ·fi
¯·ÏÎfi Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ·fi Û›‰ÂÚÔ. ™ÙËÓ
ËÚˆÈ΋ ÂÔ¯‹, ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ ‹Ù·Ó ÙÔ Î‡ÚÈÔ fiÏÔ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ Î·È ÛÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ Î·È
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ¤Ó· ·fi Ù· ÈÔ ·Á·ËÙ¿ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·. ™ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ Û·Ó ·ÁÒÓÈÛÌ·
·Ó‹Î ÛÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ. ™Â ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, ΢ڛˆ˜ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ, ·ÔÙÂÏÔ‡Û ȉȷ›ÙÂÚÔ
·ÁÒÓÈÛÌ· Î·È ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «[·ÔÙÔ̇˜», ÂÓÒ ÛÙÔ
¤ÓÙ·ıÏÔ ÏÂÁfiÙ·Ó «{·ÎˆÓ». (™¯ÔÏ. ¶ÈÓ‰. ÿÛıÌÈÔÓ, 1, 22). ∂›¯Â ÛÙÔ Ì¤ÛÔÓ ‰ÂÚÌ¿ÙÈÓË Ï·‚‹,
ÙËÓ «[·Á·ÏË» ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ ÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ Ô ·ıÏËÙ‹˜ Î·È ÙÔ ¤ÚȯÓ ÛÙËÓ ÂÈı˘ÌËÙ‹
ηÙ‡ı˘ÓÛË. ªÔÚÔ‡Û ·fi ÙËÓ ·Á·ÏË Ó· ÙÔ ‰È¢ı‡ÓÂÈ Â‡ÎÔÏ· ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ Î·È Ó·
ÙÔ Ú›¯ÓÂÈ fiÔ˘ ‹ıÂÏÂ. ™ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÎÚÈÓfiÙ·Ó Ë ·ÎÚ›‚ÂÈ· Î·È Ë ·fiÛÙ·ÛË Ú›„˘. ∏
Ú›„Ë ÁÈÓfiÙ·Ó ·ÎfiÌË Î·È ·fi ¤ÊÈÔ ·ıÏËÙ‹. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÔ¯‹ ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ ‹Ù·Ó
fiÏÔ ÂÈıÂÙÈÎfi, ÂÓÒ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ √Ì‹ÚÔ˘ ÔÈ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ ¤ÊÂÚÓ·Ó ‰‡Ô ·ÎfiÓÙÈ·, ÌÂÙ¿
ÙË Ú›„Ë ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÏÂÌÔ‡Û·Ó È· Ì ÙÔ Í›ÊÔ˜ (Û·ı›). ∆Ô Í‡ÏÈÓÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÎÔÓÙ›Ô˘
 Αγωνίσµατα 69
‹Ù·Ó ·fi ÌÂÏÈ¿ ‹ ·fi ÎÚ·ÓÈ¿.
√ ·ÎÔÓÙÈÛÌfi˜ Û·Ó ·ıÏËÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË Î·È Û·Ó ·ÁÒÓÈÛÌ· ·ÔÙÂÏÔ‡Û ηٿ ÙËÓ
·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈÛ‹¯ıË Î·Ù¿ ÙËÓ 18Ë
√Ï˘ÌÈ¿‰·, ‰ËÏ. ÙÔ ¤ÙÔ˜ 708 .X. √ ·ÎÔÓÙÈÛÌfi˜ ‹Ù·Ó ÙÔ ÚÔÛÊÈϤÛÙÂÚÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙˆÓ
·Ú¯·›ˆÓ, ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÂÎÁ‡ÌÓ·ÛË, fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Â˘ı˘ÁÚ·ÌÌ›· Ù˘
·Ú·ÛÙ¿Ûˆ˜ ÙÔ˘ ·ÎÔÓÙ›˙ÔÓÙÔ˜, Ë ÔÔ›· ÂÓ¤Ó¢Û ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜, ·ÎfiÌË
Î·È ÙÔ˘˜ Ï·˚ÎÔ‡˜ ·ÁÁÂÈÔÁÚ¿ÊÔ˘˜.
√ ŸÌËÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ, fiÙ·Ó ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ‰ÂÓ ‹Û·Ó ··Û¯ÔÏË̤ÓÔÈ Ì ÙÔÓ fiÏÂÌÔ,
‰È·ÛΤ‰·˙·Ó ·Ú¿ ÙÔÓ ·ÈÁÈ·Ïfi, Ú›¯ÓÔÓÙ·˜ ‰›ÛÎÔ Î·È ·ÎfiÓÙÈÔ (πÏÈ¿‰. µã 772). ∆Ô ›‰ÈÔ
¤Î·Ó·Ó Î·È ÔÈ ÌÓËÛÙ‹Ú˜ Ù˘ ¶ËÓÂÏfi˘, ·˘ÙÔ› Ì¿ÏÈÛÙ· ̤۷ Û ¯ÒÚÔ Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â
ÊÙÈ·¯Ù› ÁÈ· ÙÔ ÛÎÔfi ·˘Ùfi. √È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó Î·È
ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÁÈ· Ó· ÂÍÔÏ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ «„ÈÏÔ›» (Â˙Ô› ‹ È›ÔÈ). √È ƒˆÌ·›ÔÈ Â›¯·Ó ‰‡Ô ›‰Ë
·ÎÔÓÙ›ˆÓ, ÙË hasta Î·È ÙÔ pilum. ∏ hasta ›¯Â ÂÚ›Ô˘ Ì‹ÎÔ˜ ¤Ó· ̤ÙÚÔ Î·È ‹Ù·Ó ·fi
ÏÂÙfi ͇ÏÔ, Ì ÏÂÙ‹ ·È¯Ì‹. ªÂ ·˘Ù‹ ÂÍÔÏ›˙ÔÓÙ·Ó ÔÈ „ËÏÔ› ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜. ∆Ô pilum ‹Ù·Ó
Ì·ÎÚ‡ÙÂÚÔ Î·È ‚·Ú‡ÙÂÚÔ Î·È ÙÔ ¯ÂÈÚÈ˙fiÓÙ·Ó ÔÈ Èfi ‰˘Ó·ÙÔ› ¿Ó‰Ú˜.
∫·Ù¿ ÙÔÓ ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ Î·È ¤ÂÈÙ· ·ã ·˘ÙfiÓ, «[·ÎÔÓÙÈÛÙ¤˜» Û ȉȷ›ÙÂÚÔ
ÔÏÂÌÈÎfi ÛÒÌ· ›¯·Ó Ù· ‚·ÚÂÈ¿ ÂÏÏËÓÈο ʇϷ (Ê˘Ï¤˜), ‹ÙÔÈ ÔÈ ∞ηÚÓ¿Ó˜, ÔÈ
£ÂÛÛ·ÏÔ›, ÔÈ £Ú¿Î˜, ÔÈ ∞ÈÙˆÏÔ›. ™ÙËÓ Î˘Ú›ˆ˜ ∂ÏÏ¿‰· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÚÒÙË
ÊÔÚ¿ ·ÎÔÓÙÈÛÙ¤˜ ˆ˜ ÌÈÛıÔÊfiÚÔÈ ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘ π¿ÛˆÓ· ·fi ÙȘ ºÂÚ¤˜ (370 .X.). √
∞ıËÓ·›Ô˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ πÊÈÎÚ¿Ù˘ Û¯ËÌ¿ÙÈÛ Â›Û˘ ·fi ÌÈÛıÔÊfiÚÔ˘˜ ÛÒÌ· ·fi
·ÎÔÓÙÈÛÙ¤˜, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ó›ÎËÛ ÙË ‰˘ÛÎÔÏÔΛÓËÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Ê¿Ï·ÁÁ· ÙÔ 392 .X.
fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô •ÂÓÔÊÒÓÙ·˜ («∂ÏÏËÓÈο» ¢ã, 5, 13). √ÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ÂÏ·ÊÚ¿
·Û›‰·, ÌÈÎÚfi Í›ÊÔ˜ Î·È ·ÎfiÓÙÈ·. ™Â οı ∞ıËÓ·˚΋ Ê˘Ï‹ ˘‹Ú¯·Ó Î·È ÌÂÚÈÎÔ›
·ÎÔÓÙÈÛÙ¤˜, ¤Ó·˜ ‰Â ·fi ÙÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ ÙˆÓ ∞ıËÓ·›ˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÏÂÁfiÙ·Ó, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ
Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ («∞ıËÓ·›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·» 42) «·ÎÔÓÙÈÛÙ‹˜».
À‹Ú¯·Ó ÔÏÏ¿ ›‰Ë ·ÎÔÓÙ›ˆÓ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·fi ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÔÓÔ̷ۛ˜ Ô˘
ÂÚÈÛÒıËηÓ. √ ŸÌËÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ: «{ÂÁ¯Ô˜», «‰fiÚ˘», «{·ÎÔÓÙ·», «·[ȯ̋ӻ Î.·. √È
ÔÓÔ̷ۛ˜ «ÏfiÁ¯Ë», «[·ÎfiÓÙÈÔÓ», «[·Á·ÏË», «ÌÂÛ¿Á΢ÏÔÓ» ÎÏ. Â›Ó·È fiϘ ÌÂÙ·ÁÂ-
Ó¤ÛÙÂÚ˜. ŸÏ· Ù· ÈÔ ¿Óˆ ›‰Ë ·ÎÔÓÙ›ˆÓ ‹Û·Ó ÔÏÂÌÈο, ‰È·ÊfiÚÔ˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ηÈ
¯Ú‹Û˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ™ÙÚ¿‚ˆÓ·˜ (πã 1). ∞˘Ùfi fï˜ Ô˘ ¤Î·Ó ¯Ú‹ÛË Î·Ù¿ ÙÔÓ ·ÁÒÓ·
‹Ù·Ó, ηٿ ¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ·, ¯ˆÚ›˜ ·È¯Ì‹ Î·È ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «[·ÔÙÔ̇˜». ∫·È fï˜ Ô
∞ÓÙÈÊÒÓÙ·˜ (ηÙËÁÔÚ›· ÊfiÓÔ˘ ·ÈÎÔ‡ÛÈ·) ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ó·ÚfiÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ ¯Ù˘‹ıËΠÌÂ
·ÎfiÓÙÈÔ ÛÙÔ Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÎÏ‹ıËΠ·fi ÙÔÓ ·È‰ÔÙÚ›‚Ë, Ô ÔÔ›Ô˜ Ì¿˙¢Â
Ù· ·ÎfiÓÙÈ· Ô˘ ¤ÚÚÈ¯Ó·Ó ÂΛ ÔÈ Á˘ÌÓ·˙fiÌÂÓÔÈ, «{ÂÂÛÂÓ ·[˘Ù~?ˆ». ∞Ó ÂÔ̤ӈ˜, ÁÈÓfiÙ·Ó
¯Ú‹ÛË Î·È ÌÂÚÈÎÒÓ ·ÎÔÓÙ›ˆÓ ÛÙ· Á˘ÌÓ¿ÛÈ·, ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ «[Â› ÛÙfi¯Ô˘ ‚ÔÏ‹Ó».

¢π™∫√™: §›ıÈÓË ‹ ÌÂÙ·ÏÏÈ΋ Ͽη, Û ۯ‹Ì· ΢ÎÏÈÎfi, ÂÍÔÁΈ̤ÓË ÛÙÔ Ì¤ÛÔÓ, Ô˘
¯ÚËÛÈ̇ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÁÈ· ÙË Ú›„Ë Ù˘ Û fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·Ùfi ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fiÛÙ·ÛË. √
‰›ÛÎÔ˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, fiˆ˜ ·Ú¯Èο ÙÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ŸÌËÚÔ˜ Ô˘ ÙÔÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ
70 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
«ÛfiÏÔÓ» ‹Ù·Ó ·fi ¤ÙÚ· ‹ Î·È ·fi ̤ٷÏÏÔ. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ÔÈ
‰›ÛÎÔÈ Î·Ù·Û΢·˙fiÙ·Ó ·fi ÌÚÔ‡ÓÙ˙Ô. ◊Ù·Ó ‰È·ÎÔÛÌË̤ÓÔÈ Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô fi„ÂȘ ÙÔ˘˜
Ì ÏÂÙÔ‡˜, ÔÌfiÎÂÓÙÚÔ˘˜ ·ÎÏÔ˘˜, Ì·È¿Ó‰ÚÔ˘˜, Ô˘ÏÈ¿, ÛÙ·˘ÚÔ‡˜ Î·È ÔÏϤ˜ ¿ÏϘ
·ÎfiÌË ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ. ŒÓ·˜ ‰›ÛÎÔ˜ ÛÙËÓ ∞›ÁÈÓ·, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔ
·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘ µÂÚÔÏ›ÓÔ˘, ÛÙË ›‰È· fi„Ë ÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó·Ó ¤ÊË‚Ô Ó·
Á˘ÌÓ¿˙ÂÙ·È Ì ·ÏÙ‹Ú˜ Î·È ÙËÓ ¿ÏÏË ¤Ó·Ó ·ÎÔÓÙÈÛÙ‹. √È ‰›ÛÎÔÈ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó·
Ê˘Ï·¯ÙÔ‡Ó ‹ Ó· ÌÂÙ·ÊÂÚıÔ‡Ó ·fi ÙÔ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ, ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙÔ Ì¤Û· Û ı‹Î˜
ÂÊԉȷṲ̂Ó˜ Ì ÏÔ˘Ú›‰Â˜ ηٿ ÙËÓ Â¿Óˆ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘˜, Ô˘ ‰¤ÓÔÓÙÔ Î·È εÎÚεµÔ‡ÓÙÔ
ÛÙȘ ·Ï·›ÛÙÚ˜.
∏ ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· ‹Ù·Ó ¤Ó· ·fi Ù· ÈÔ ·Ú¯·›· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Ô˘ ÙÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ŸÌËÚÔ˜.
™ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ‹Ù·Ó ¤Ó· ·fi Ù· ¤ÓÙ ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘, ηٿ ÙÔ
ÔÔ›Ô ¤ÚÈ¯Ó·Ó ÙÔ ‰›ÛÎÔ Û ̋ÎÔ˜ Î·È Ë ·fiÛÙ·ÛË ·˘Ù‹ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «‰›ÛÎÔ˘ Ô[˘Ú¿».
§¤ÁÂÙ·È fiÙÈ Ô ‰›ÛÎÔ˜ ÂÈÓÔ‹ıËΠÁÈ·
ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ·fi ÙÔÓ ‹Úˆ· ¶ÂÚÛ¤·, ÁÈfi
ÙÔ˘ ¢›· Î·È Ù˘ ¢·Ó¿Ë˜, Ô ÔÔ›Ô˜
Ú›¯ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ ÛÎfiÙˆÛ Ìã ·˘ÙfiÓ, ¿ıÂÏ¿
ÙÔ˘, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ Ù·ÊÈÎÒÓ
·ÁÒÓˆÓ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ §¿ÚÈÛ·˜
∆ÂÓÙ·Ì›‰Ë, ÙÔÓ ·Ô‡ ÙÔ˘ ∞ÎÚ›ÛÈÔ,
fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (µã, 16, 2).
ªÂ ÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ ÊfiÓ¢Û Â›Û˘ Î·È Ô
ŸÍ˘ÏÔ˜ ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ £¤ÚÌÈÔ, ηıÒ˜
Î·È Ô ∞fiÏψӷ˜ ÙÔÓ ·Á·Ë̤ÓÔ ÙÔ˘
π¿Î˘ÓıÔ. ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ‰ÈÛÎÔ‚fiÏÔ˜
Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ‹Ù·Ó Î·È Ë
∞ÚÙ¤Ìȉ· (‹ ÕÚÙÂÌË) Ô˘ ÛÎfiÙˆÛÂ
Â›Û˘ Ì ÙÔ ‰›ÛÎÔ Ù˘, ¯ˆÚ›˜ ‚¤‚·È· Ó·
ÙÔ ı¤ÏÂÈ fiˆ˜ Î·È ÔÈ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔÈ, ÙÔÓ
·ÚÎÂÙ¿ ‰˘Ó·Ùfi Î·È ˆÚ·›Ô øÚ›ˆÓ·. √È
‰Â ¶˘Ï¤·˜ Î·È ∆ÂÏ·ÌÒÓ·˜ ÊfiÓÂ˘Û·Ó
·ÎÔ‡ÛÈ· ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘˜ ºÒÎÔ. «∏
¿ÛÎËÛË ÛÙÔ ‰›ÛÎÔ, ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ÂÍ·›ÚÂÙË
·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˜ Ì·˜ §›ÙÛ· ∫. ∫·Ú·Ù˙¿-
‚ÂÏÔ˘, ‹Ù·Ó Ôχ ÚÔÛÊÈÏ‹˜ ÛÙËÓ
·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·, ·fi ÙË ™¿ÚÙË ˆ˜ Ù·
·Ú¿ÏÈ· ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘. ∏

Ο δισκοβόλος του Μύρωνα. Αποδίδει στιγµιαία

‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· ¤ÁÈÓ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿

φάση του παλµού της δισκοβολίας . (Ρώµη,

·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘ ÙÔ 708 .X.
Museo Archeologico Nazionale Romano.) Î·È ‰È·ÙËÚ‹ıËΠˆ˜ ÙÔ 241 Ì.X. ∏ Ú›„Ë
 Αγωνίσµατα 71
ÙÔ˘ ‰›ÛÎÔ˘, fiˆ˜ ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·ÁÁ›ˆÓ, ‹Ù·Ó ÔÈÎÈÏfiÙÚÔË.
ÕÏÏÔÙ ÁÈÓfiÙ·Ó Ì ÔÚÈ˙fiÓÙÈ· ÂÚÈÛÙÚÔÊ‹, ¿ÏÏÔÙ Ì ο-ıÂÙË ‹ Ì ÂÎÛÊÂÓ‰fiÓÈÛË, fiˆ˜
ÙÔ ÛËÌÂ-ÚÈÓfi ÏÈı¿ÚÈ. ™ÙËÓ √Ï˘Ì›· ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ› ‹Ú·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹. √
‰ÈÛÎÔ‚fiÏÔ˜ ·Ó¤‚·ÈÓ ÛÙË ‚·ıÌ›‰·, Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È Î˘ÎÏÈ΋ ‹ ÙÂÙÚ¿-Ï¢ÚË,
Ì ÙÔ ‰ÂÍ› fi‰È ÌÚÔÛÙ¿ Î·È ÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó Ûã ·˘Ùfi. ∆Ô ·ÚÈÛÙÂÚfi ·Ú¤ÌÂÓ ›Ûˆ Î·È ÙÔ
ÛÙ‹ÚÈ˙ ÛÙ· ‰¿ÎÙ˘Ï·. ∫Ú·ÙÔ‡Û ÙÔ ‰›ÛÎÔ ÛÙË ‰ÂÍÈ¿ ·Ï¿ÌË ÙÔ˘, ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ
ÙÔ˘, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ Ì ÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ ·Ï¿ÌË ÙÔ˘. ªÂ ÌÈ¿ ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÎÔÚÌÈÔ‡ ÙÔ˘
ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ Î·È ›Ûˆ Î¿Ì„Ë ÙˆÓ ÁÔÓ¿ÙˆÓ ÂÚ¯fiÙ·Ó Ô ‰ÂÍÈfi˜ ‚Ú·¯›ÔÓ·˜ οو Î·È ›Ûˆ,
ÂÓÒ Ë ·ÚÈÛÙÂÚ‹ ·Ï¿ÌË ¤ÊÙ·Ó ˆ˜ ÙÔ ‰ÂÍ› ÁfiÓ·ÙÔ. ∞fi ÂΛ, Ô ‰ÂÍÈfi˜ ‚Ú·¯›ÔÓ·˜ Ì ÌÈ¿
˙ˆËÚ‹ ΛÓËÛË ÚÔ˜ Ù· οو, ÂÌÚfi˜ Î·È ¿Óˆ Î·È Ì ·fiÙÔÌË fiÚıˆÛË ÙÔ˘ ÎÔÚÌÈÔ‡
¤ÚȯÓ ÙÔ ‰›ÛÎÔ ÚÔ˜ ÂÌÚfi˜ Î·È ¿Óˆ. ∞˘Ùfi˜ Ô ÙÚfiÔ˜ Ú›„˘ ϤÁÂÙ·È ÂÏÏËÓÈ΋
‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·. ∏ ÌfiÓË Ì·ÚÙ˘Ú›· ÁÈ· ÙË ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· Â›Ó·È ÙÔ˘ ∫ÚÔÙˆÓÈ¿ÙË ºάϋÏÔ˘,
¶˘ıÈÔÓ›ÎË, Ô˘ ¤Ù˘¯Â Â›‰ÔÛË 95 Ô‰ÒÓ, ‰ËÏ. 29 ̤ÙÚˆÓ, ¯ˆÚ›˜ ‚¤‚·È· Ó· Ì·˜ ›ӷÈ
ÁÓˆÛÙfi ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‰›ÛÎÔ˘».
∏ ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· ‰È·ÙËÚ‹ıËΠˆ˜ ÙÔ 394 Ì.X. ÔfiÙ ηٷÚÁ‹ıËΠ̷˙› Ì ÙÔ˘˜
√Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ·fi ÙÔÓ µ˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· £ÂfiÊÈÏÔ ÙÔ ª¤Á·. ◊Ù·Ó ‰Â ÛÙ·
·Ú¯·›· Á˘ÌÓ¿ÛÈ· ÚÔÛÊÈϤÛÙ·ÙË ¿ÛÎËÛË, ÁÈ·Ù›, ηٿ ÙÔÓ §Ô˘ÎÈ·Ófi «ÙÔ‡˜ {ˆÌÔ˘˜
ÎÚ·Ù‡ÓÂÈ Î·› ÙfiÓÔÓ ÙÔ~Ș {·ÎÚÔȘ [ÂÓÙ›ıËÛÈ» Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Û ̷˙› Ì ÙÔ ‰ÚfiÌÔ, ÙÔ ¿ÏÌ·,
ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ Î·È ÙËÓ ¿ÏË ÙÔ ÔÓÔÌ·ÛÙfi ηٿ ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜
¤ÓÙ·ıÏÔ. ∆Ô ‰ËÌÔÊÈϤÛÙ·ÙÔ ÙÔ‡ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Û˘Ó‰¤ıËΠ̠Ï›ÛÙÔ˘˜ ̇ıÔ˘˜ ηÈ
·Ú·‰fiÛÂȘ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜.
∫·Ù¿ Ù· √ÌËÚÈο ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ Â‰›‰ÔÓÙÔ ÛÙË ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›· Î·È ¯¿ÚË Ù¤Ú„Ë˜
Î·È ‰È·ÛΤ‰·Û˘ (πÏÈ¿‰· µã 774 Î·È √‰‡ÛÛÂÈ· ¢ã 626) ‹ Î·È ÛÙÔ˘˜ Â›ÛËÌÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜,
fiˆ˜ ÛÙÔ˘˜ ÂÈ΋‰ÂÈÔ˘˜ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Ô ∞¯ÈÏϤ·˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ÂÈÛÙ‹ıÈÔ˘ Ê›ÏÔ˘
ÙÔ˘ ¶¿ÙÚÔÎÏÔ˘ (πÏÈ¿‰· æã 826-845) Î·È ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ
√‰˘ÛÛ¤· ·fi ÙÔ˘˜ º·›·Î˜ (√‰‡ÛÛÂÈ· £ã 186-198), ÛÙ· ‰Â Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈ· ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ
·ÁÒÓÈÛÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô Á˘ÌÓ¿˙ÔÓÙ·Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÔÈ Ó¤ÔÈ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô §Ô˘ÎÈ·Ófi˜
ÛÙÔÓ «[ ∞Ó¿¯·ÚÛË». ¶ÂÚ›ÊËÌÔ ¤ÚÁÔ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ Ù¤¯Ó˘ Â›Ó·È Ô ÁÓˆÛÙfi˜ «‰ÈÛÎÔ‚fiÏÔ˜»
(·ıÏËÙ‹˜ ¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· Ú›ÍÂÈ ÙÔ ‰›ÛÎÔ), ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‰È¿ÛËÌÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË ª‡ÚˆÓ·.

ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΘΛΗΤΕΣ

∞°∂§∏™: XÈÒÙ˘ ·ıÏËÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤ÁÈÓ ‰È¿ÛËÌÔ˜ - ÁÈ·Ù› ·È‰› ·ÎfiÌË- ‹Ú ̤ÚÔ˜
ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Î·È Ó›ÎËÛ ÛÙË ˘ÁÌ·¯›· ÌÂٷ͇ ·ÓËϛΈÓ. √ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜
Ô˘ ÙÔ˘ ¤ÛÙËÛ·Ó ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÁÈ· ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ·˘Ù‹ Ûˆ˙fiÙ·Ó ·ÎfiÌ· ÙÔÓ 2Ô ·ÈÒÓ· Ì.X.
™‡Ìʈӷ Ì ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ Ë ˘ÁÌ·¯›·, fiÔ˘ Ó›ÎËÛÂ Ô ∞Á¤Ï˘, ı· ¤ÁÈÓ Á‡Úˆ ÛÙ· 330
72 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
.X., ¤ÙÛÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô ÚÒÙÔ˜ Ô˘ Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›· ·ÓËϛΈÓ, fiˆ˜ ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÓÙ·È
ÔÏÏÔ›, ÁÈ·Ù› ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ·˘Ùfi ›¯Â ηıÈÂÚˆı› ÛÙËÓ 41Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ‰ËÏ. ÙÔ 616 .X.
°Èã ·˘ÙfiÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5', 15,2).
∏ Ó›ÎË ÙÔ˘ ∞Á¤ÏË ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ, ÁÈ·Ù› ¯¿ÚË Ûã ·˘Ù‹Ó Á›ÓÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ·
Ó· ˘ÔÏÔÁÈÛÙ› Ë ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ·ÁˆÓ›ÛÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ˘ÁÌ‹˜ ÙˆÓ ·ÓËÏ›ÎˆÓ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·. √È
Û¯ÂÙÈÎÔ› ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ› ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ¿Óˆ ÛÙ· ÂÍ‹˜ ÛÙÔȯ›·: ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÙÔ
·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ˘ÁÌ‹˜ ÚÔÛÙ¤ıËΠÛÙ· ¿ÏÏ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ηٿ ÙËÓ 23Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ‰ËÏ.
ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ¤ÙÔ˜ 688 .X. ¶ÈÛÙ‡ÂÙ·È ‰Â fiÙÈ ‡ÛÙÂÚ· ·fi 72 ¯ÚfiÓÈ· ÂÈÙÚ¿ËΠË
˘ÁÌ·¯›· ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ‰ËÏ. ηٿ ÙËÓ 41Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·.
∞°∏™∞ƒX√™: •·ÎÔ˘ÛÙfi˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÈÌfiÛÙÚ·ÙÔ˘. ¶·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó
Ë ¤Ó‰ÔÍË ÔÏÈÙ›· ∆Ú›ÙÂÈ· Ù˘ ∞¯·˚΋˜ ™˘ÌÔÏÈÙ›·˜. Œ˙ËÛ ηٿ ÙÔÓ 2ÔÓ .X. ·ÈÒÓ·
Î·È ÁÓÒÚÈÛ ‰fiÍ· Î·È ÙÈ̤˜ fiÛÔ Î·Ó¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘. ¡›ÎËÛ ÛÙ·
√χÌÈ·, ÛÙ· ÿÛıÌÈ·, ÛÙ· ¡¤Ì· Î·È ÛÙ· ¶‡ıÈ·. √È ·ÏÏÂ¿ÏÏËϘ ӛΘ ÙÔ˘ ›¯·Ó
ıÔÚ˘‚‹ÛÂÈ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ÒÛÙ ӷ ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ οÔÈÔ˜ £Âfi˜ ı· ÙÔÓ ÚÔÛٿ٢Â
ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ·ÁˆÓÈ˙fiÙ·Ó Î·È ÁÈã ·˘Ùfi ÙÔÓ ıˆÚÔ‡Û·Ó ·Ó›ÎËÙÔ. ™Ù· √χÌÈ· ˘‹Ú¯Â
¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘ ÊÈÏÔÙ¯ÓË̤ÓÔ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÈÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘ÎÏ‹, Ô˘ ‹Ù·Ó Û‡Á¯ÚÔÓÔ› ÙÔ˘
ÁχÙ˜, ·fi ÙÔ˘˜ ηχÙÂÚÔ˘˜.
∞°∏™π¢∞ª√™: ¶·È‰› ·ÎfiÌË, Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜.
∆ÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, Â͢ÌÓÒÓÙ·˜ ÙÔÓ Ô ¶›Ó‰·ÚÔ˜ (√Ï˘Ì. 10,11). ¶·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ô
∂È˙ÂÊ›ÚÈÔ˜ §ÔÎÚfi˜ ∞Á¯¤ÛÙÚ·ÙÔ˜.
∞°∏™π§∞™: ∞ıÏËÙ‹˜, ÓÈÎËÙ‹˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜ ηٿ ÙËÓ 15Ë ¶˘ıÈ¿‰·.
¶·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ë fiÏË §Ô˘ÛÔ› Ù˘ ∞Úη‰È΋˜ ∞˙·Ó›·˜, ÔÏfiÙÂÏ· ηÙÂÛÙÚ·Ì̤ÓË ÛÙ·
¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ÂÚÈËÁËÙ‹ ¶·˘Û·Ó›·, Ë Èı·Ó‹ ı¤ÛË Ù˘ ÔÔ›·˜, ηٿ ÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˘˜,
‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ô˘, ·fi ÙËÓ ∆Ú›ÔÏË Ô‰ËÁ› ÛÙ· ∫·Ï¿‚Ú˘Ù· Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÂΛ
fiÔ˘ Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ· ¯ÙÈṲ̂ÓÔ ÙÔ ¯ˆÚÈfi ™Ô˘‰ÂÓ¿ (§Ô˘ÛÔ›).
∞°∏∆√ƒ∞™: ∞Úο‰ÈÔ˜ ˘ÁÌ¿¯Ô˜, Ô ÔÔ›Ô˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ÂÚÈËÁËÙ‹˜ ¶·˘Û·Ó›·˜
(∂, 21,3) ‰ˆÚÔ‰Ô΋ıËΠ·fi ÙÔÓ £ÂÛÛ·Ïfi ∂‡ˆÏÔ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, ÙÔÓ ÚÒÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ù˘
98˘ √Ï˘ÌÈ¿‰·˜, ‹ÙÔÈ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 384 .X. Î·È ÙÈ̈ڋıËΠÁÈã ·˘Ùfi ·fi ÙÔ˘˜ ∏Ï›Ԣ˜ ÌÂ
¯ÚËÌ·ÙÈÎfi ÚfiÛÙÈÌÔ.
∞∫√À™π§∞√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢È·ÁfiÚ· Î·È ·‰ÂÏÊfi˜ ÙˆÓ Â›Û˘
√Ï˘ÌÈÔÓÈÎÒÓ ¢·Ì¿ÁËÙÔ˘ Î·È ¢ˆÚȤ·. ŸÙ·Ó Î·È ÔÈ ÙÚÂȘ ÛÙÂÊ¿ÓˆÛ·Ó ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘˜
Î·È ÙÔÓ ÂÚÈʤڷÓ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, Ô ∞ÎÔ˘Û›Ï·Ô˜ ›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·. ÕÁ·ÏÌ¿
ÙÔ˘ ˘‹Ú¯Â ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÎÔÓÙ¿ ÛÙ· ·Á¿ÏÌ·Ù· ÙˆÓ ÈÔ ¿Óˆ ·‰ÂÏÊÒÓ ÙÔ˘ Î·È ·Ù¤Ú·
ÙÔ˘. √È ‚¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ›¯·Ó ‚ÚÂı›.
∞§∂•πµπ√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∏Ú·›· Ù˘ ∞Ú牛·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ
¤ÓÙ·ıÏÔ. ™ÙËÓ √Ï˘Ì›· ˘‹Ú¯Â, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5', 17,4) ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘, Ô˘
ÙÔ Â›¯Â ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÂÈ Ô ∞ΤÛÙÔÚ·˜, ·fi ÙËÓ ∫ÓˆÛÛfi.
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 73
∞§∂•π¡π∫√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ¿Ï˘ ÙˆÓ ·›‰ˆÓ, ·fi ÙËÓ √Ï˘Ì›·. √
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘, ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ™˘ÎÈÒÓÈÔ˘ ÁχÙË ∫¿Óı·ÚÔ˘ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·,
ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÂÚ›ÊËÌÔ˘ ÛÔÊÈÛÙ‹ °ÔÚÁ›· ÙÔ˘ §ÂfiÓÙÈÔ˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
¶·˘Û·Ó›·˜ (À1,17,7), Ô ÔÔ›Ô˜ ÁÚ¿ÊÂÈ: «¶¿Ï˘ [ÂÓ ·˘Û›Ó [·Ó?ËÚË̤ÓÔ˜ Ó›ÎËÓ».
∞§∫∞π¡∂∆√™: ∞ıÏËÙ‹˜-√Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ £¤·ÓÙ·, ·fi ÙÔ
§¤ÚÂÔ Ù˘ ∏Ï›·˜. √ ∞Ïη›ÓÂÙÔ˜ ¤ÁÈÓ ÁÓˆÛÙfi˜ ÛÙÔ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ ·fi Ì›· Ó›ÎË ÙÔ˘ Ô˘
›¯Â ÂÙ‡¯ÂÈ ÛÙ· √χÌÈ·, Û ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙˆÓ «·›‰ˆÓ». ⁄ÛÙÂÚ· Â·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Î·È
¿ÏϘ ӛΘ Û ·ÁÒÓ˜ Ì ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, Ô˘ ÙÔÓ ¤Î·Ó·Ó ·ÎfiÌË ÈÔ Í·ÎÔ˘ÛÙfi.
∞§∫∂∆√™: °ÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÏΛÓÔ˘ ·fi ÙËÓ ∞Ú牛·. ŸÙ·Ó ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË ·È‰›, Ó›ÎËÛÂ
ÛÙÔ˘˜ ·È‰ÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ √Ï˘Ì›·˜. ¶ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ Ô ÁχÙ˘ ∫ϤÔÓÙ·˜ Ô
™ÈÎÈÒÓÈÔ˜ ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛ ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·.
∞§∫π¢∞™: ∞ıÏËÙ‹˜- √Ï˘ÌÈÔӛ΢, Ô˘ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ «‰ÚfiÌÔ» ÙÔ ¤ÙÔ˜ 244 .X. ∆ÔÓ
·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ∂˘Û¤‚ÈÔ˜ (XÚÔÓ. 1, 207).
∞§∫πªπ¢∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∞ίγινα, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ £¤ˆÓ· Î·È ÂÁÁÔÓfi˜ ÙÔ˘
¶Ú·Íȉ¿Ì·ÓÙ·, Ô ÔÔ›Ô˜ ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 474 .X. (‹ ηÙã ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔ 447 .X.) Ó›ÎËÛ ÛÂ
·ÁÒÓ· ¿Ï˘. ÀÌÓ‹ıËΠ̠ı·˘Ì¿ÛÈ· ˆ‰‹ ·fi ÙÔÓ ¶›Ó‰·ÚÔ ÛÙËÓ ™∆ã «¡ÂÌÂÔÓ›ÎË» ÙÔ˘.
∞ª∂ƒ∆∞™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ¿Ï˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ. ∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∏Ï›·.
∆ÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ›¯Â ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÂÈ Ô ∞ÚÁ›Ԙ ÁχÙ˘ ºÚ¿‰ÌÔÓ·˜ (¶·˘Û.
«[ ∏ÏÂȷο» µ,8).
∞¡√X√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞‰·Ì¿ÓÙÈÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
‰›·˘ÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÛÙ·‰›Ô˘. ∏ ηٷÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ·fi ÙËÓ ·ÔÈΛ· ÙÔ˘ ∆¿Ú·ÓÙ· Ù˘
πÙ·Ï›·˜. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ÛÙ· «[ ∏ÏÂȷο» ÙÔ˘ (µã), ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÔÈ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘ ÙÔÓ
›¯·Ó ÙÈÌ‹ÛÂÈ Ì ̷ÚÌ¿ÚÈÓÔ ¿Á·ÏÌ· ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÂÈ Ô
‰È¿ÛËÌÔ˜ Ì·ÚÌ·ÚÔÁχÙ˘ ∞ÁÂÏ¿‰·˜ ·fi ÙÔ ÕÚÁÔ˜.
∞ƒπ™∆∞πXª√™: ∞ıÏËÙ‹˜ Ô˘ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∞Èوϛ·. ◊Ù·Ó ı·˘Ì¿ÛÈÔ˜
·ÎÔÓÙÈÛÙ‹˜. ∆ÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô §Ô˘ÎÈ·Ófi˜.
∞¡∆π√X√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘.
∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi Ù· §¤Ú·. ¡›ÎËÛ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ ÛÙ· √χÌÈ· ÌÈ·
ÊÔÚ¿ Î·È ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘, ‹ÙÔÈ Ì›· ÛÙ· ¡¤Ì· Î·È Ì›· ÛÙ·
ÿÛıÌÈ·. ∆ÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛÂ Ô ¡ÈÎfi‰ËÌÔ˜.
∞ƒπ™∆∂∞™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ‰fiÏ˘¯Ô˘ (‰ÚfiÌÔ˘ 5.000Ì.), ÁÈÔ˜ ÙÔ˘
Â›Û˘ √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË X›̈ӷ.
∞ƒπ™∆∂π¢∏™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘
ÔÏÈÙÒÓ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, Û ‰ÈÏfi ‰ÚfiÌÔ ÛÙ· ¶‡ıÈ· ηıÒ˜ ·ÎfiÌ· Î·È Û ·È‰ÈΤ˜
ÈÔ‰ÚƠ̂˜ ÛÙ· ¡¤Ì·. ∆ÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (Àπ, 16,4).
74 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
∞ƒƒ∞Xπ√¡∞™: ¢È¿ÛËÌÔ˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. ·fi ÙË ºÈÁ·Ï›· Ù˘
∞Ú牛·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÛÙËÓ √Ï˘ÌÈ¿‰· ›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ÂÎÙfi˜
·fi ¤Ó·Ó, Ô˘ Ì ‰fiÏÔ ÙÔÓ ÛÙÚ·ÁÁ¿ÏÈÛÂ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (∏ã, 40,1),
ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˜ (∂ÈÎ. 2,6). øÛÙfiÛÔ, ·Úã fiÙÈ Ó›ÁËÎÂ, ·Ó·ÎËÚ‡¯ÙËΠÓÈÎËÙ‹˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ
Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘ ¤ÛÙËÛ·Ó ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿.
∞ƒX∂¢∞ª√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·. ¡›ÎËÛ ÛÙËÓ ¿ÏË Û ·È‰ÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜
ÎÈ ¤ÁÈÓ ÁÓˆÛÙfi˜ Ûã ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∏Ï›·. ∆Ô ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘ ÙÔ Â›¯Â ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÂÈ Ô
ͯˆÚÈÛÙfi˜ ™ÈÎÈÒÓÈÔ˜ ÁχÙ˘ ÕÏÈÔ˜, Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞ÚÁ›Ԣ ÁχÙË ¡·˘Î›‰Ë.
∞ƒXπ¶¶√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜. ¶·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ë
ª˘ÙÈÏ‹ÓË. ∂›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ηÙã Â·Ó¿ÏË„Ë Î·È Ë ‰fiÍ· ÙÔ˘
›¯Â ‚ÁÂÈ ¤Íˆ ·fi Ù· Û‡ÓÔÚ· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜. ¡›ÎËÛ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›· ÛÙ· √χÌÈ·, ÛÙ·
¡¤Ì·, ÛÙ· ¶‡ıÈ· Î·È ÛÙ· ÿÛıÌÈ·. √ÏfiÎÏËÚË Ë ª˘ÙÈÏ‹ÓË ·ÈÛı·ÓfiÙ·Ó Í¯ˆÚÈÛÙ‹
˘ÂÚËÊ¿ÓÂÈ· ÁÈ· ÙÔ Í·ÎÔ˘ÛÙfi Î·È Ôχ ÛÙÂʷӈ̤ÓÔ ·˘Ùfi ·È‰› Ù˘. ∆ËÓ ÚÒÙË Ó›ÎË
ÙÔ˘ ¤Ù˘¯Â ÚÈÓ ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙ· ›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘.
∞™∆À§√™: ¢È¿ÛËÌÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜ ÙÔ˘ 5Ô˘ .X. ·ÈÒÓ· ·fi ÙÔÓ ∫ÚfiÙˆÓ·, √Ï˘ÌÈÔӛ΢
ÙÔ˘ ÛÙ·‰›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ‰›·˘ÏÔ˘ Û ÙÚÂȘ ηٿ Û˘Ó¤¯ÂÈ· √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜, ‹ÙÔÈ Ù· ¤ÙË 488,484,
Î·È 480 .X. √ ¶Ï¿ÙˆÓ·˜ ÙÔÓ Â·ÈÓ› ˆ˜ ·Ó‰Ú›ÔÓ Î·È Û˘ÓÂÙfiÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰ÂÓ ÏËÛ›·ÛÂ
ÔÙ¤ Á˘Ó·›Î· ‹ «·~ȉ·», Ûã ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ù˘ ·ıÏËÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ıËÙ›·˜. ™ã ·˘ÙfiÓ
·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÙÚÂȘ ӛΘ. ∫·Ù¿ ¿Û·Ó Èı·ÓfiÙËÙ· ˘‹ÚÍÂ Î·È ¶˘ıÈÔӛ΢, ÁÈ·Ù›
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î·È ÂÈÓ›ÎÈÔ ÙÔ˘ ™È̈ӛ‰Ë ÚÔ˜ ·˘ÙfiÓ Û ٤ÙÔÈ· Ó›ÎË. √ ÕÛÙ˘ÏÔ˜ (‹ ηÈ
∞ÛÙ‡ÏÔ˜) ¤ÓÂη Ù˘ ÊÈÏ›·˜ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ Ù‡Ú·ÓÓÔ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ π¤ÚˆÓ·, ··ÚÓ‹ıËÎÂ
ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ Î·È ÁÚ¿ÊÙËΠ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔ˜, ÁÈã ·˘Ùfi ÔÈ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ ·ÊÔ‡ ı‡ÌˆÛ·Ó,
·˘ÙfiÓ ÌÂÓ Î·Ù·‰›Î·Û·Ó ÛÂ Ê˘Ï¿ÎÈÛË, ÙË ‰Â ÂÚÈÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÙËÓ ‰‹ÌÂ˘Û·Ó, ·ÊÔ‡
η٤‚·Û·Ó ·ÎfiÌ· Î·È ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ Ô˘ ‹Ù·Ó ÎÚÂÌ·Ṳ̂ÓË ÛÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ ◊Ú·˜. øÚ·›Ô
‰Â ¯¿ÏÎÈÓÔ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ›¯Â ÊÙÈ¿ÍÂÈ Ô Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ¶˘ı·ÁfiÚ·˜, ·fi ÙÔ ƒ‹ÁÈÔ Ù˘
πÙ·Ï›·˜. ∆ÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ·˘ÙfiÓ, ÙÔÔıÂÙË̤ÓÔ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÙÔÓ Â›‰Â, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ,
Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ 170 Ì.X. ◊Ù·Ó ‰Â «ÂÚÈηϤÛÙ·ÙÔ˜».
∞°π∞™: ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘, ·fi Ù· º¿ÚÛ·Ï· Ù˘ £ÂÛÛ·Ï›·˜, Ô
ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙ· √χÌÈ· ÙÔ ¤ÙÔ˜ 416 ‹ 412 .X., ¤ÓÙ ÊÔÚ¤˜ ·ÎfiÌË ÛÙ· ¡¤Ì·, ÙÚÂȘ
‹ ¤ÓÙ ÛÙ· ¶‡ıÈ· Î·È ¤ÓÙ ÛÙ· ÿÛıÌÈ·, «]ˆ˜ ‰È·ÊËÌ›˙ÂÈ Ùfi [ÂÓ º·ÚÛ¿Ï?ˆ Â[˘ÚÂı¤Ó, [{ÂÓ
[{ÂÙÂÈ 1811 Î·È 1895 ÂȘ ‰‡Ô ÙÂÌ¿¯È· [ÂÏÂÁ›ÔÓ Â› ‚¿ıÚÔ˘ Ï¢ÎÔ‡ Ì·ÚÌ¿ÚÔ˘», ÂȘ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÂÛÒıËÎ·Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· §À™π¶¶. ∂Î ÙÔ‡ÙˆÓ ÚÔ‹ÏıÂ Ë ÂÈηۛ·, fiÙÈ ÙÔÓ Â›
ÙÔ˘ ‚¿ıÚÔ˘ (¯·ÏÎÔ‡) ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ›¯Â ηٷÛ΢¿ÛÂÈ Ô ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ¯·ÏÎÔ˘ÚÁfi˜ §‡ÛÈÔ˜,
Ô Ì¤Á·˜ ·˘Ùfi˜ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔ˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˘. ∆Ô ›‰ÈÔ Â›ÁÚ·ÌÌ· ‚Ú¤ıËÎÂ Î·È ÛÙÔ˘˜
¢ÂÏÊÔ‡˜, Ì ÙË ‰È·ÊÔÚ¿, fiÙÈ ÙÔ‡ÙÔ ÌÂÓ ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÈ ÌÔÓ¿¯· Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘
ÂÏÂÁ›Ԣ, ÂÓÒ ·˘Ùfi Ô˘ ‚Ú¤ıËΠÛÙ· º¿ÚÛ·Ï· ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÔÎÙÒ ÛÙ›¯Ô˘˜
Î·È fiÙÈ ÙÔ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ ‰Â ʤÚÓÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË Ô˘ ÙÔ Î·Ù·Û··ÛÂ. ∞ÏÏ¿
ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜ ‚Ú¤ıËΠÔÏfiÎÏËÚÔ˜ Ì·ÚÌ¿ÚÈÓÔ˜ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ Ì·˙› ÌÂ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ·
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 75
ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÊÈÂÚÒÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ º·ÚÛ¿ÏÈÔ˘ ¢¿Ô¯Ô˘. ∞fi ÙÔÓ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ·˘ÙÒÓ ‚‚·ÈÒıËÎÂ
fiÙÈ Ô ¢¿Ô¯Ô˜ ›¯Â ·Ó·Á›ÚÂÈ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙˆÓ ÚÔÁfiÓˆÓ ·˘ÙÔ‡ ‰‡Ô Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù·
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙˆÓ, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ù· ÌÂÓ ¯¿ÏÎÈÓ· ÚˆÙfiÙ˘·, ¤ÚÁ· ÙÔ˘ §‡ÛÈÔ˘ ‰ÈÂÙËÚÔ‡ÓÙÔ
ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙˆÓ º·ÚۿψÓ, Ì·ÚÌ¿ÚÈÓ· ‰Â ·ÓÙ›ÁÚ·Ê· ›¯·Ó È‰Ú˘ı› ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÛÙÔ˘˜
¢ÂÏÊÔ‡˜, fiÏ· Ï›ÁÔ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙË Ì¿¯Ë Ù˘ X·ÈÚÒÓÂÈ·˜ (338 .X.) ηٿ ¿Û·
Èı·ÓfiÙËÙ·.
∞π™À¶√™: ¡ÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜, ÂÓÒ ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË
·È‰›. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, fiÙÈ Â›¯Â Ûã ·˘ÙfiÓ ÛÙËı› ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ
ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛÂ Ô ™˘ÎÈÒÓÈÔ˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ¢·›‰·ÏÔ˜, ÛÙËÓ ÕÏÙË.
∞ªÀ¡∆∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ - √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ŒÊÂÛÔ, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∂Ï¿ÓÈÎÔ˘. ¡›ÎËÛÂ
ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ. ™ÙËÓ √Ï˘Ì›· ÙÔ˘ ›¯Â ÛÙËı› ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÊÈÏÔÙ¯ÓËı›
·fi ÙÔÓ ∞ıËÓ·›Ô ÁχÙË ¶ÔÏ˘ÎÏ‹.
∞¡∆π√X√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙÔ §¤ÚÂÔ Ù˘ ∆ÚÈÊ˘ÏÏ›·˜ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜
Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ √Ï˘Ì›·˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘. ∂›Û˘ Ó›ÎËÛ ηÈ
ÛÙ· ÿÛıÌÈ· (ÛÙÔ ›‰ÈÔ ·ÁÒÓÈÛÌ·), ηıÒ˜ ·ÎfiÌË Î·È ÛÙ· ¡¤Ì· ÛÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ. ™ÙËÓ
√Ï˘Ì›· ÙÔ˘ ›¯Â ÛÙËı› Î·È ¿Á·ÏÌ·, ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË -ÁχÙË ¡ÈÎfi‰ËÌÔ˘.
∞ƒπ™∆∞πXª√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙÔ ÓËÛ› Ù˘ ÕÓ‰ÚÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ·È‰› fiÓÙ·˜, ‹Ú ̤ÚÔ˜
ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ (·È‰ÈÎÔ‡˜) ·ÁÒÓ˜, fiÔ˘ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ¿Ï˘ (G.VII
419, 19).
∞¡¢ƒ√™£∂¡∏™: ∞Úο‰ÈÔ˜, ·fi ÙÔ ª·›Ó·ÏÔ, ·ıÏËÙ‹˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ §fi¯·ÈÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜
›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ ÙÔ 420 Î·È ÙÔ 416
.X., ÁÈã ·˘Ùfi Î·È ÙÔ˘ ÛÙ‹ıËΠ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ÂΛ, ÊÈÏÔÙ¯ÓË̤ÓÔ˜ ·fi ÙÔÓ Û˘ÌÔÏ›ÙË
ÙÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË -·Ó‰ÚÈ·ÓÙÔÔÈfi ¡ÈÎfi‰ËÌÔ (¶·˘Û·Ó›·˜ Àπ 6,1).
∞¡∆∏¡√ƒ∞™: ∞ıËÓ·›Ô˜ ‹ ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ ÙËÓ
118Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ‰ËÏ. ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 300 .X. fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ∞ıËÓ·›Ô˜ (πππ 578).
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ∂˘Û¤‚ÈÔ, «ÂÚÈÔ‰Ôӛ΢ {·ÏÂÈÙÔ˜» (=‰ÂÓ Â›¯Â ˘ÛÙÂÚ‹ÛÂÈ ÛÂ
ηӤӷ ·fi Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·).
∞¡∆π√X√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∞Ú牛·, ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
·ÁÎÚ·Ù›Ô˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 367 .X. ‰ÈÔÚ›ÛÙËΠÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜ ÙˆÓ ∞Úο‰ˆÓ ·Ú¿
ÙÔÓ ∞ÚٷͤÚÍË, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô •ÂÓÔÊÒÓÙ·˜ ÛÙ· «∂ÏÏËÓÈο» ÙÔ˘ (Àππ 1,33,38).
∞¡∆π√X√™: ∞ıÏËÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙË §¿ÚÈÛ·, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›‰Ë.
™˘ÁηٷϤÁÂÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ (Û ÔÈÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È) ÛÙÔÓ
ηٿÏÔÁÔ ÙÔ˘ 1Ô˘ .X. ·ÈÒÓ·.
∞ƒπ™∆√ª∂¡∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ Ô˘ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙË ƒfi‰Ô. ¡›ÎËÛ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÛÙ·
·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Ù˘ ¿Ï˘ Î·È ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 156 .X.
∞ƒXπ∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ - √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∂˘Ú˘ÎÏ‹, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ Û ÙÚÂȘ
76 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
Û˘Ó¯fiÌÂÓ˜ √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜ ˆ˜ ÚÒÙÔ˜ ΋ڢη˜ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ¤ÙÔ˜ 350 .X.
¡›ÎËÛ Â›Û˘ Î·È ÛÙÔ˘˜ ¶˘ıÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ, fiÔ˘ ÙÔ˘ ÛÙ‹ıËÎÂ Î·È ÚÔÙÔÌ‹,
Ì Â›ÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ¶ÔÏ˘‰Â‡ÎË.
∞™π∞∆π∫√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∞ÏÈηÚÓ·ÛÛfi, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
‰ÚfiÌÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·. ¢ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ¿ÏÏ· ÛÙÔȯ›· ÁÈã ·˘ÙfiÓ.
∞π¡∏∆√™: ∞ıÏËÙ‹˜ -√Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙË §·Î‰·›ÌÔÓ·, ·fi ÙËÓ fiÏË ∞̇ÎϘ.
∞˘Ùfi˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, ÌÂÙ¿ ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ÛÙ· √χÌÈ· ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
ÂÓÙ¿ıÏÔ˘ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ÛÙ¤„˘ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜, ¤ÂÛ ÓÂÎÚfi˜ ·fi
ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘ ÎÔ‡Ú·ÛË. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, ˘‹Ú¯Â ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ÛÙË ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ¿
ÙÔ˘.
∞§∫π™£∂¡∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∆ÂÁ¤·, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤Ú· ·fi ÙËÓ ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘ ηÈ
ÙÔ fiÙÈ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ¿ÁÓˆÛÙÔ fiÙÂ, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ¿ÏϘ ÏËÚÔÊÔڛ˜.
∞¡∞ÀXπ¢∞™: ∞Ú¯·›Ô˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·, Ô ÔÔ›Ô˜ ÁÈ· ÙȘ ӛΘ ÙÔ˘ ÛÂ
·ÁÒÓ˜ ¿Ï˘ (fiÙ ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘ÌÂ), Ì·˙› Ì ÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ, ‹ÚÂ Î·È ÙËÓ ¿‰ÂÈ· Ó· ÛÙ‹ÛÂÈ
ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘.
∞°∞™π∫§∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∞ÏÈηÚÓ·ÛÛfi, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙÔ˘
∆ÚÈfiÈÔ˘ ∞fiÏψӷ. √È ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ› ÂÁ¤ÓÔÓÙÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ∆ÚÈÔÈÎÔ‡ «]ÈÂÚÔ‡»
‰ËÏ. ÈÂÚÔ‡ Ù˘ ¢ˆÚÈ΋˜ ∂Í¿ÔÏ˘. √È ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ·˘ÙÒÓ ¤·ÈÚÓ·Ó Û·Ó ‚Ú·‚›Ô
¤Ó·Ó ¯¿ÏÎÈÓÔ ÙÚ›Ô‰·, ÙÔÓ ÔÔ›Ô fï˜ ¤ÚÂ ӷ ·ÊÈÂÚÒÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ £Âfi. √ ∞Á·ÛÈÎÏ‹˜
ηٷÊÚfiÓËÛ ÙÔ ÓfiÌÔ ·˘ÙfiÓ Î·È ‹Ú ÙÔÓ ÙÚ›Ô‰· ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘. °È· ÙËÓ ·Û¤‚ÂÈ¿ ÙÔ˘,
fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ·Ù¤Ú·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ∏Úfi‰ÔÙÔ˜ (∞ã 144), «·]È ¤ÓÙ fiÏÂȘ, §›Ó‰Ô˜ η›
[ πËÏÈÛÛfi˜ Ù η› ∫¿ÌÈÚÔ˜ η› ∫~ˆ˜ Ù η› ∫›‰ÓÔ˜ [ÂÍÂÎÏ‹ÈÛ·Ó Ù~˘ ÌÂÙÔ¯~˘ Ù‹Ó fiÏÈÓ
[∞ÏÈηÚÓ·ÛÛfiÓ», ·fiÎÏÂÈÛ·Ó ‰ËÏ. ÙËÓ ∞ÏÈηÚÓ·ÛÛfi ·fi ÙËÓ ÔÌÔÛÔÓ‰›· ÙÔ˘˜.
∞°∏™π∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙȘ ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜
Ù˘ 24˘ √Ï˘ÌÈ¿‰·˜ (‰ËÏ. ÙÔ 430 .X.), fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ «[ √Ï˘ÌÈÔӛΘ» (6)
ÙÔ˘ ¶ÈÓ‰¿ÚÔ˘. ◊Ù·Ó Î·Ïfi˜ Ê›ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÁÓˆÛÙÔ‡ Ù˘Ú¿ÓÓÔ˘ ÙˆÓ ™˘ÚÚ·ÎÔ˘ÛÒÓ π¤ÚˆÓ· ηÈ
ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙË ÌÂÁ¿ÏË Î·È ·Ï·È¿ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙˆÓ π·Ì›‰ˆÓ, Ô˘ ›¯·Ó
ÎÏËÚÔÓÔÌ‹ÛÂÈ ÙÔ ·Í›ˆÌ· ÙÔ˘ ÈÂÚÔ˘ÚÁÔ‡ ÛÙÔ ‚ˆÌfi ÙÔ˘ ¢›· Ù˘ √Ï˘Ì›·˜ Î·È Ô˘ ›¯·Ó
ÂÁηٷÛÙ·ı› ÛÙËÓ ™ÈÎÂÏ›·, fiÙ·Ó Ô ÚfiÁÔÓfi˜ ÙÔ˘ ™Ù‡ÌÊ·ÏÔ˜ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔÓ ∞Ú¯‡Ë,
ÙÔÓ ÔÈÎÈÛÙ‹ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ.
∞π°§∏™: ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Ì¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ıÚ‡ÏÔ. √ ∞›ÁÏ˘ ‹Ù·Ó Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË
™·ÌÈÒÙ˘ ·ıÏËÙ‹˜ ΈʿϷÏÔ˜ Î·È ·Úã fiÙÈ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜, ˆÛÙfiÛÔ
ÔÈ ·ÁˆÓÔ‰›Î˜ ÙÔÓ ·‰›ÎËÛ·Ó Î·È ·Ó·Î‹Ú˘Í·Ó ˆ˜ ÓÈÎËÙ‹ ÙÔÓ ÂÈÏ·¯fiÓÙ· ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘.
∆fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË ˘‹ÚÍÂ Ë ·Á·Ó¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·‰ÈΛ· Ô˘ ÙÔ˘ ¤ÁÈÓÂ, ÒÛÙ ·Ó¤ÎÙËÛÂ
Í·ÊÓÈο ÙËÓ ·ÎÔ‹ Î·È ÙË ÊˆÓ‹ ÙÔ˘ Î·È ‚ÚÔÓÙÔÊÒÓ·Í ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ‰›Î·Èfi ÙÔ˘, fiÔ˘ Ù·
Ï‹ıË ÙˆÓ ı·ÙÒÓ ıÂÒÚËÛ·Ó ·˘Ùfi Ô˘ ›¯Â Û˘Ì‚Â› ˆ˜ ÛËÌÂ›Ô ÙˆÓ ıÂÒÓ Î·È ·Ó·Î‹Ú˘Í·Ó
«‰È¿ ‚Ô~˘» √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË ÙÔÓ ∞›ÁÏË.
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 77
∞π°ø¡∞™: ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ŒÏÏËÓ·˜ ·ıÏËÙ‹˜, ÔÓÔÌ·ÛÙfi˜ ÁÈ·Ù› ηÙfiÚıˆÛ ӷ ÙÚ·‚‹ÍÂÈ
·fi ÙÔ fi‰È ¤Ó·Ó ÂÏÒÚÈÔ Î·È ¿ÁÚÈÔ Ù·‡ÚÔ, ˆ˜ ÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ οÔÈÔ˘ ÏfiÊÔ˘. ∆ÔÓ Ù·‡ÚÔ
·˘Ùfi ‹ıÂÏ ӷ ÙÔÓ ¯·Ú›ÛÂÈ Û οÔÈ· fiÌÔÚÊË ÎfiÚË, Ô˘ Ùã fiÓÔÌ¿ Ù˘ ‹Ù·Ó ∞Ì·Ú˘ÏÏ›‰·.
∞π™Xπ¡∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ÛÙÔ
ÛÙ¿‰ÈÔÓ (760 .X.) Î·È ÛÙ‹ıËΠÛÙËÓ ÈÂÚ‹ ÕÏÙË Ù˘ √Ï˘Ì›·˜ ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘.
∞§∫πª∂¢√¡∆∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ - √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∞›ÁÈÓ·. ¡›ÎËÛ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·
ÛÙÔ˘˜ ·È‰ÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ÛÙ· √χÌÈ· ηٿ ÙËÓ 80Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
¶›Ó‰·ÚÔ˜ («√Ï˘Ì›·», µ).
∞£∏¡∞π√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ŒÊÂÛÔ, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈ·Ï¤Ô˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛÂ
ÛÙÔ˘˜ ·È‰ÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜ Î·È ÙÈÌ‹ıËΠ̠ÙÔ ÛÙ‹ÛÈÌÔ ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·
ÙÔ˘, ÛÙËÓ ÈÂÚ‹ ÕÏÙË Ù˘ √Ï˘Ì›·˜. ∆ÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ·˘ÙfiÓ Â›‰Â Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5,4,1)
ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ¿Á·ÏÌ· ÙÔ˘ §‡Û·Ó‰ÚÔ˘. ∆Ô˘ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ·˘ÙÔ‡ ÛÒ˙ÂÙ·È ·ÎfiÌË ÙÔ ‚¿ıÚÔ ÌÂ
ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ «[ ∞ı‹Ó·ÈÔ˜ [ ∞ÚÈ·Ï¤Ô˘ [ ∂ʤÛÈÔ˜».
∞ƒπ™∆√ª∞X∏: ∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∂Ú˘ıÚ·›· Î·È Â›¯Â ·Ó·‰Âȯı› ÓÈ΋ÙÚÈ· ÛÂ
οÔÈÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· (¿ÁÓˆÛÙÔ Û ÔÈfi). ∆Ô‡ÙÔ ÙÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ÛÙ·
«™˘ÌÔÛȷο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿» ÙÔ˘.
∞ƒ°∂∞™: √ ∞ÚÁ¤·˜ ηٿ ÙËÓ 113Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, fiÙ·Ó Î¤Ú‰ÈÛ ÂΛ ÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ Ù˘
ӛ΢ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ «‰ÔÏȯԉÚÔÌ›·˜», ¤Û¢Û ÌÔÓÔÌÂÚ‹˜ ·fi ÙËÓ √Ï˘Ì›· ÛÙËÓ
·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ÙÔ ÕÚÁÔ˜, ÁÈ· Ó· ·Ó·ÁÁ›ÏÂÈ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘,
‰È·ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ Î¿Ô˘ ÂηÙfi ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· (Û ̛· ̤ڷ).
∞∫∞¡£√™: √ ÕηÓıÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›· (∂ã, 8,6), ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔÓ
ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ («°˘ÌÓ·ÛÙ. 12»), ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ÛÙÔ
«‰fiÏȯԻ ‰ÚfiÌÔ. ¶fiÙ fï˜ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È, Ô‡ÙÂ Î·È ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ηٷÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘.
∞ƒπ™∆√∫§∂π¢∏™: ∞ӷʤÚÂÙ·È Û ¶ÈÓ‰·ÚÈΤ˜ ˆ‰¤˜ ˆ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ.
∞°∏¡øƒ∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ ÛÙËÓ ¿ÏË ·fi ÙË £‹‚·, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ £ÂfiÔÌÔ˘, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ
Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ (™∆ã6,2), ˆ˜ Ë fiÏË ÙˆÓ ºˆÎ·¤ˆÓ ›¯Â ηٷÛ΢¿ÛÂÈ ¿Á·ÏÌ¿
ÙÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÊȤڈÛ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·. ∆Ô ¿Á·ÏÌ· ‰Â ·˘Ùfi ÙÔ ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛÂ Ô ÁÓˆÛÙfi˜
∞ÚÁÈÒÙ˘ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ¶ÔχηÚÔ˜ «Ô[˘¯ ]Ô Ù~˘ \ ∏Ú·˜ Ùfi {·Á·ÏÌ· ÔÓ‹Û·˜».
µ§∂æπ∞¢∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ - √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙËÓ ¿ÏË ·fi ÙËÓ ∞›ÁÈÓ·. √ÓÔÌ·˙fiÙ·Ó Î·È
∞ÏÎÈ̤‰ÔÓÙ·˜, ‹Ù·Ó ‰Â Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÙÔ˘ ¶›Ó‰·ÚÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÂÁΈÌÈ¿ÛÂÈ ·›ÚÓÔÓÙ·˜
·ÊÔÚÌ‹ ·fi ·˘ÙfiÓ, ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ (Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ‰Â µÏ„ȿ‰Ë ‹ ÔÈ
µÏ„ȿ‰Â˜, Ù˘ ÔÔ›·˜ ÁÂӿگ˘ ‹Ù·Ó Ô µÏ„›·˜, ›¯Â ·Ó·‰Â›ÍÂÈ Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜
Ï›ÛÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ·ÓÂÏÏËÓ›ˆÓ ·ÁÒÓˆÓ). ªÂÚÈÎÔ› ÙÔÓ Ù·˘Ù›˙Ô˘Ó Ì ÙÔÓ ∞ÏÎÈÌ›‰Ë.
µ√À∆∏™: °È· ÙÔÓ ·ıÏËÙ‹ ·˘ÙfiÓ, ¤Ú·Ó ·fi ÙÔ fiÙÈ ˘‹ÚÍ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚfiÛˆÔ,
ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ˘ÁÌ‹˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÔÏ˘Ó›Î˘
- ηٿ ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ÙÔ «¶ÔÏ˘Ó›Î˘» ÚfiÎÂÈÙ·È ÂÚ› ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ - ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ٛÔÙÂ
78 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
¿ÏÏÔ. ∫·Ùã ¿ÏÏÔ˘˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì˘ıÈÎfi ÚfiÛˆÔ, Ú¿ÁÌ· fï˜ ·›ı·ÓÔ.
°√ƒ°√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ ·fi ÙË ªÂÛÛËÓ›· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘
∂‡ÎÏËÙÔ˘. ∞Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙËÓ ÈÂÚ‹ ÕÏÙË (5',14,11). ∫·ÙfiÈÓ ·Ó·Ì›¯ÙËÎÂ
ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÚfiÛÊÂÚ ÔÏϤ˜ ˘ËÚÂۛ˜ ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘. ∫·Ù¿ ÙÔ 218 .X.
ÛÙ¿ÏıËÎÂ Û·Ó ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜ ÛÙÔÓ º›ÏÈÔ ÙÔÓ ∂ã, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Î¿ÏÂÛ ÁÈ· Ó· ÛÒÛÂÈ ÙËÓ
·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜. √ º›ÏÈÔ˜ Ô˘ ÂÙÔÈÌ·˙fiÙ·Ó Ó· ÌÂÈ ÛÙËÓ ∞Èوϛ·,
¤‰ˆÛ ‰È·Ù·Á‹ ÛÙÔ˘˜ ∞¯·ÈÔ‡˜ Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ªÂÛÛ‹ÓÈÔ˘˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
ÁÓˆÛÙfi˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¶Ôχ‚ÈÔ˜ (∂ã, 5-∑, 10).
°√ƒ°π¶¶√™: ∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∆ÂÁ¤·, ·fi ÙË Ê˘Ï‹ ÙˆÓ ∫Ú·ÚȈÙÒÓ. ∞Ó·‰Â›¯ÙËÎÂ
ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ √Ï˘Ì›ˆÓ, Ô˘ ÁÈÓfiÙ·Ó ÛÙËÓ ∆ÂÁ¤·. ¶fiÙÂ, ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È.
°§∞À∫√™: ¢È¿ÛËÌÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∫¿Ú˘ÛÙÔ, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢‹Ì˘ÏÔ˘. ¡Â·Úfi˜ ·ıÏËÙ‹˜,
Û ·ÁÒÓ· ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÎÈÓ‰‡Ó¢Û ӷ ÓÈÎËı› ·fi ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜
·ÁˆÓÈ˙fiÙ·Ó Èfi Ù¯ÓÈο. ∆fiÙÂ Ô ¢‹Ì˘ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÊÒÓ·Í ӷ ¯Ù˘‹ÛÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘
Û·Ó Ó· ‚¿˙ÂÈ ÙÔ ˘Ó› ÛÙÔ ·Ï¤ÙÚÈ («@ˆ, ·~È, Ù‹Ó [·ã [·ÚfiÙÚÔ˘»), ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ¯¤ÚÈ
ÙÔ˘ ·ÓÙ› ÁÈ· ÛÊ˘Ú› («Ù~?Ë ¯ÂÈÚ› [·ÓÙ› Ûʇڷ˜ ¯ÚÒÌÂÓÔ˜»). ∏ √Ï˘Ìȷ΋ ·˘Ù‹ Ó›ÎË ÙÔ˘
°Ï·‡ÎÔ˘, Ë ÔÔ›· ˘ÌÓ‹ıËΠ·fi ÙÔÓ ™˘Ìˆӛ‰Ë ÙÔÓ ∫Â›Ô (ŒÏÏËÓ·˜ Ï˘ÚÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜,
556 .X. - 469 .X.) Î·È Ë ÔÔ›· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ ÛÙÔ 520 .X.), ‹Ù·Ó Ë
··Ú¯‹ Ù˘ Ï·ÌÚ‹˜ ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜ ÙÔ˘, ÁÈ·Ù› ηÙfiÈÓ ¤Ù˘¯Â ‰‡Ô ÌÂÁ¿Ï˜ ӛΘ ÛÙ·
¶‡ıÂÈ· Î·È ·fi ÔÎÙÒ ÛÙ· ¡¤Ì· Î·È ÛÙ· ÿÛıÌÈ·. ™ÙËÓ √Ï˘Ì›· ÛÙ‹ıËΠˆÚ·›Ô˜
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛÂ Ô ∞ÈÁÈÓ›Ù˘ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ·Á·ÏÌ·ÙÔÔÈfi˜
°Ï·˘Î›·˜, Ô ‰Â Ù¿ÊÔ˜ ÙÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔ ÔÌÒÓ˘ÌÔ (°Ï·‡ÎÔ), ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘,
∫¿Ú˘ÛÙÔ. ∆ÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÙÔÓ ¤ÛÙËÛ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· Ô ÁÈfi˜ ÙÔ˘.
°√ƒ°√™: √ÓÔÌ·ÛÙfi˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤Ù˘¯Â ÔÏϤ˜ ӛΘ ηÈ
·Ó·‰Â›¯ÙËÎÂ, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, ˘‹Ú¯Â
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÕÏÙË Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ‰›Ï· ·fi ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘
™¿ÚÙ˘ ÕÚË. ÕÏÏÔ˜ Ô °fiÚÁÔ˜ Ô ªÂÛÛ‹ÓÈÔ˜.
¢∞ª∞ƒX√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∞Ú牛·, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙÔÓ ¯¿ÏÎÈÓÔ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·
ÁÚ¿ÊÂÈ fiÙÈ Â›‰Â ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· Ô ¶·˘Û·Ó›·˜. §ÂÁfiÙ·Ó ÁÈã ·˘ÙfiÓ fiÙÈ ÂÓÒ ı˘Û›·˙ ÛÙÔÓ
§‡Î·ÈÔ ¢›·, ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒıËΠ۠χÎÔ, ¿ÁÓˆÛÙÔ ·fi ÔÈfiÓ £Âfi, ·ÏÏ¿ ¤ÂÈÙ· ·fi ‰¤Î·
ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ· Í·Ó·ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒıËΠ۠¿ÓıÚˆÔ.
¢∞ª∞∆ƒπ√™: ¶ÔÏ˘Ó›Î˘, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞Ú›ÛÙÈÔ˘ ·fi ÙËÓ ∞Ú牛·, Ô ÔÔ›Ô˜ fiˆ˜
‚Á·›ÓÂÈ ·fi οÔÈ· ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ∆ÂÁ¤·˜, Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÌÂÓ, Û ·È‰ÈÎfi
·ÁÒÓÈÛÌ· ‰ÚfiÌÔ˘ Î·È Î·ÙfiÈÓ Û ·ÁÒÓÈÛÌ· ·Ó‰ÚÒÓ, ÛÙË ¡Â̤· ‰Â Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ
›‰ÈÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· (‰ÚfiÌÔ˘), Ì›· ÊÔÚ¿ ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜, ÛÙ· ∞Ϥ·È· Ù˘ ∆ÂÁ¤·˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ
ÊÔÚ¤˜, ÛÙ· §‡Î·È· Ù˘ ∞Ú牛·˜ ÙÚÂȘ, ÛÙ· µ·Û›ÏÂÈ· Ù˘ §Â‚¿‰ÂÈ·˜ Ì›· Î·È ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜
ÛÙ· ∂ηÙfiÌ‚È· ÙÔ˘ ÕÚÁÔ˘˜ Û ·ÁÒÓÈÛÌ· «‰ÔÏ›¯Ô˘ \ÈÔ˘».
¢∞´∫§∏™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙË ªÂÛÛËÓ›·, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÙÔ 752
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 79
.X. Î·È ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ‹Ù·Ó Ô ÚÒÙÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜ Ô˘ ÛÙÂÊ·ÓÒıËΠÛÙËÓ √Ï˘Ì›· (F.H.G.
III,604). °Èã ·˘ÙfiÓ Î¿ÓÂÈ ÌÓ›· Ô ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ˜ Ô ∞ÏÈηÚÓ·Û¤·˜ (∞ã 17).
¢π∞°√ƒ∞™: ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË ƒfi‰Ô, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤˙ËÛ ÛÙ· ̤۷ ÂÚ›Ô˘ ÙÔ˘
5Ô˘ ·ÈÒÓ· .X., ¿ÚÈÛÙÔ˜ ˘ÁÌ¿¯Ô˜ Î·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜
ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÛÙÔ ÕÚÁÔ˜, ÛÙË £‹‚·, ÛÙ· ª¤Á·Ú·, ÛÙËÓ ∞›ÁÈÓ· ÎÏ. fiˆ˜ Ì·˜ ÂÍÈÛÙÔÚ›
Ô ÔÈËÙ‹˜ ¶›Ó‰·ÚÔ˜ Û ̛· ˆ‰‹ ÙÔ˘ («√Ï˘ÌÈÔÓ›Î·È ∑»). √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ›‰Â, fiˆ˜
·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ÙÔ ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· Ì ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ ¢π∞°√ƒ∞™ ¢∞ª∞°∏∆√À
ƒ√¢π√™, ηıÒ˜ ·ÎfiÌ· Î·È ÙÔ˘˜ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ÁÈˆÓ ÙÔ˘, ÙÔ˘ ∞ÎÔ˘Û›Ï·Ô˘, ÙÔ˘
¢·Ì¿ÁËÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¢ˆÚȤ· Î·È ÙˆÓ ÂÁÁfiÓˆÓ ÙÔ˘ ∂˘ÎÏ‹ Î·È ¶ÂÈÛ›ÚÚÔ‰Ô˘, ÓÈÎËÙÒÓ Î·È
·˘ÙÒÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜ (¶·˘Û·Ó›·˜ ™∆ã, 7,2).
ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· ‰Â ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÌËÓ ÙËÓ Î·Ï‡„ÂÈ Î·È Ô ıÚ‡ÏÔ˜ Î·È Ë
‰È΋ ÙÔ˘ ‰fiÍ·. ∏ ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ÎÔÈÌ‹ıËΠοÔÙ ¤Íˆ ·fi ÙÔ ÈÂÚfi ÙÔ˘ ∂ÚÌ‹
Î·È ÂΛ ÙÔÓ Û˘Ó¤Ï·‚ ·fi ÙÔÓ £Âfi. √È ·Ú·‰fiÛÂȘ ÁÈ· ÙÔÓ ˆÚ·›Ô ÙÔ˘ ı¿Ó·ÙÔ Î·È ÁÈ·
ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ ∫·ÏÏÈ¿ÙÂÈÚ· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Î·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›· Î·È ÛÂ
Û¯ÔÏÈ·ÛÙ¤˜ ÙÔ˘ ∑ã √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË ÙÔ˘ ¶›Ó‰·ÚÔ˘. °¤ÚÔÓÙ·˜ È·, Î·È ·ÛÚÔÌ¿ÏÏ˘,
·fiÌ·¯Ô˜, ·Ú¢ڤıËΠÛÙÔ √Ï˘ÌÈ·Îfi
ÛÙ¿‰ÈÔ, fiÔ˘ ›¯Â ÙË ÌÂÁ¿ÏË Â˘Ù˘¯›· Ó·
‰ÂÈ √Ï˘ÌÈÔӛΘ ÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ ÁÈÔ˘˜ ÙÔ˘,
Ô˘ Ôχ Û˘ÁÎÈÓË̤ÓÔÈ ·Ôı¤Û·Ó ٷ
ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘˜ ÙÔ
ÎÂÊ¿ÏÈ. ⁄ÛÙÂÚ· ÙÔÓ Û‹ÎˆÛ·Ó ÛÙÔ˘˜
ÒÌÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ÂÚÈʤڷÓ ̤۷
ÛÙÔ ÛÙ›‚Ô. √ ÎfiÛÌÔ˜ ÙÔ˘ ÊÒÓ·˙ ‰˘Ó·Ù¿,
¯Ù˘ÒÓÙ·˜ Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘
(¯ÂÈÚÔÎÚÔÙÒÓÙ·˜ ÙÔÓ): «∫¿Ùı·ÓÂ,
¢È·ÁfiÚ· Ô[˘Î Â[Ș { √Ï˘ÌÔÓ [·Ó·‚‹ÛÂÈ».
¢ÔΛ̷Û˜ ‰ËÏ·‰‹ ¢È·ÁfiÚ· ÙË
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰fiÍ· Ô˘ ÁÓÒÚÈÛ ıÓËÙfi˜.
flÚ· Ó· Âı¿ÓÂȘ. ¢ÂÓ ıã ·Ó‚›˜ ηÈ
ÛÙÔÓ ŸÏ˘ÌÔ. ∫·È Ô ı¿Ó·ÙÔ˜, ‰ÒÚÔ ÙˆÓ
ıÂÒÓ, ‹ÚıÂ ÛÙã ·Ï‹ıÂÈ· ÙËÓ ÈÔ ˆÚ·›·
ÛÙÈÁÌ‹ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ¶¤ı·Ó ·fi ÙË
ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘ Â˘Ù˘¯›·! π‰Ô‡ ÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô
ÔÈËÙ‹˜ ÁÈ· ÙÔ ¢È·ÁfiÚ·:

Ο ∆ιαγόρας περιφέρεται στο στάδιο

ªÂÛã ·ã Ù· ¯ÈÔÓ¿Ù· ÛÔ˘ Ì·ÏÏÈ¿
Ë ÛÂÙ‹ ÌÔÚÊ‹ ÛÔ˘, ¢È·ÁfiÚ·, από τους ολυµπιονίκες γιούς του.
80 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
◊ÏÈÔ˜ Ô˘ Ûο˙ã Ë Î·Ù·¯ÓÈ¿
‰fiÍ· Î·È ÙÈÌ‹ ÙÚÔ·ÈÔÊfiÚ·,
¯¿ÏÎÈÓ· Ù· ¯¤ÚÈ· Ô˘ Ûã ˘„ÒÓÔ˘Ó,
ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ƒfi‰Ô˘ Ô ∫ÔÏÔÛÛfi˜,
·̷ٷ Ù· ÂÁÎÒÌÈ· ÛÔ˘ ˘ÚÁÒÓÔ˘Ó
Î·È Û·Ó ˆÎ·Ófi˜ ‚Ô¿ Ô Ï·fi˜.

¶¤ı·ÓÂ, ¢È·ÁfiÚ·, ‰ÂÓ ıã ·Ó¤‚ÂȘ

ÛÙÔ˘ √χÌÔ˘ ÙËÓ ÙÚÈÛ¿ÁÈ· ÎÔÚ˘Ê‹.
∂‰Ò -οو- Ûã ·Ó˘ÌÓÔ‡Ó ÔÈ ¶ÈÂÚ›‰Â˜
ÔÈ ¶›Ó‰·ÚÔÈ, ÔÈ ∞ÌÊÈÎÙ‡ˆÓ˜ Î·È ÔÈ Ï·Ô›.
ªÂ Ùã ·ÁÚ›ÏÈ Î·Ù‚·›ÓÂȘ ÚÔ˜ ÙÔÓ Õ‰Ë
Û·Ó ı˘Ì›·Ì· Î·È ÚÔÛ·ÓËÌ· Î·È Êˆ˜,
ÛÙ˘ ∞¯ÂÚÔ˘Û›·˜ ÙÔ Êˆ˜ ÌÂÛã ÛÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È
‹Úˆ·˜ Î·È ÚÔÊ‹Ù˘ Î·È Ô‰ËÁfi˜.

¢π∞§§√™: ™Ì˘ÚÓ·›Ô˜ ·ıÏËÙ‹˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¶fiÏÏË, Ô˘ ¤˙ËÛ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 3Ô˘ ‹ ÛÙȘ
·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 2Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. Î·È ·Ó·‰Â›¯ÙËÎÂ Ô ÚÒÙÔ˜ ·fi ÙËÓ πˆÓ›· √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ
·ÁÎÚ¿ÙÈÔ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ («·›‰ˆÓ»). ™ÙËÓ √Ï˘Ì›· ‚Ú¤ıËÎÂ Ë ‚¿ÛË ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘, ¿Óˆ
ÛÙËÓ ÔÔ›· ‹Ù·Ó ÁÚ·Ì̤ÓË Ë Ó›ÎË ÙÔ˘. √ ¢›·ÏÏÔ˜ ˘ÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È ˆ˜ Ó›ÎËÛ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 176
.X.
¢∞ªø¡√¡∞™: ∂ÈÊ·Ó¤ÛÙ·ÙÔ˜ ™·ÙÚÈ¿Ù˘, ÓÈÎËÙ‹˜ Û ¿Ú· ÔÏÏÔ‡˜ ÈÈÎÔ‡˜ ηÈ
ÈÔ‰ÚÔÌÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Ù˘ §·Î‰·›ÌÔÓ·˜, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤ÁÚ·„ ¿Óˆ ÛÙË ‚¿ÛË
·ÊÈÂÚÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÔÏÈÔ‡¯Ô ∞ıËÓ¿ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∏ ‚¿ÛË ·˘Ù‹ - ηÙã ¿ÏÏÔ˘˜ ‚¿ÛË
ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘- Â›Ó·È Ì·ÚÌ·Ú¤ÓÈ· Î·È Â›¯Â ÂÓÙÔȯÈÛı›, ηٿ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ∞fiÛÙ.
∞Ú‚·ÓÈÙfiÔ˘ÏÔ, ÛÙÔ ª˘ÛÙÚ¿, ÛÙÔ ªÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙˆÓ ™·Ú¿ÓÙ· ª·ÚÙ‡ÚˆÓ Î·È Û‹ÌÂÚ·
Ê˘Ï¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∆Ô Ì¿ÚÌ·ÚÔ ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ
΢ÚÈÒÙ·ÙË ËÁ‹ ÚÔ˜ ÁÓÒÛÈÓ Ù˘ §·ÎˆÓÈ΋˜ ‰È·Ï¤ÎÙÔ˘ ÙˆÓ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ 400 .X.
¯ÚfiÓˆÓ. √ ¢·ÌÒÓÔÓ·˜ ϤÂÈ Ì ·Ú¯·˚΋ ·Ê¤ÏÂÈ·, fiÙÈ Î·Ó›˜ ¿ÏÏÔ˜ ˆ˜ ÙfiÙ (̤¯ÚȘ ·˘ÙfiÓ)
›¯Â ÂÙ‡¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ fiÛ· ·˘Ùfi˜, ÁÈ·Ù› Ó›ÎËÛÂ Ô ›‰ÈÔ˜ ¯ÚËÛÈ̇ÔÓÙ·˜ Î·È Û·Ó
ËÓ›Ô¯Ô˜ ·Ú¿ η‚·Ï¿Ú˘, Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ «Ù¤ıÚÈfiÓ ÙÔ˘»: «ÙÂÙÚ¿ÎȘ Â[Ș Ù¿ [ ∂ÏÂ˘Û›ÓÈ·,
]ÂÙ¿ÎȘ ‰¤ ·[˘Ùfi˜ η› ]Ô Î¤Ï˘ \ÈÔ˜ ÙÔ˘ η› ·]È Ó·ڷ› ÊÔÚ‚¿‰Â˜ ÙÔ˘ Â[Ș Ù¿ ¶ÔÛÛ›‰·È·
ÙÔ~˘ { ∂ÏÔ˘˜ η› Ô
[ ÎÙ¿ÎȘ Â[Ș Ù¿ ¶ÔÛÛ›‰·È· Ù~˘ £ÔÙÚ›·˜». ∂›Û˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ‰Ò‰Âη ¿ÏϘ
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 81
ӛΘ ÙÔ˘, ÔÏϤ˜ ‰Â ¿ÏϘ ‰ÂÓ ÂÛÒıËηÓ, ÁÈ·Ù› Ï›ÂÈ ÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÂÈÁÚ·Ê‹˜.
¢∂π¡√™£∂¡∏™: §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔ˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢ Û ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘, Ô˘ Ó›ÎËÛ ÙÔ ¤ÙÔ˜
316 .X., ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ Ë 11Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·. √ ¢ÂÈÓÔÛı¤Ó˘
·ÊȤڈÛÂ Î·È ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‚Ú¤ıËΠÙÔ ‚¿ıÚÔ Ì ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹.
∂›Û˘ ·ÊȤڈÛÂ Î·È ÛÙ‹ÏË ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ·˘ÙfiÓ, fiÔ˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi ¿ÏÏ·,
·Ó¤ÁÚ·ÊÂ Î·È ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ·fi ÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÙËÓ ÔÔ›· ηٷÌÂÙÚÒÓÙ·˜
ÙËÓ, ÙËÓ ˘ÔÏfiÁÈÛ Û 630 ÛÙ¿‰È·. ∫·È ·˘Ù‹ ‚Ú¤ıËΠÁÈ· ÙËÓ ÂȂ‚·›ˆÛË ÙˆÓ fiÛˆÓ
·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ÛÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÁÈã ·˘Ùfi.
¢∂π¡√ª∂¡∏™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ §·Î‰·›ÌÔÓ·, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÙÔ 316 .X.
∞ӷʤÚÂÙ·È ·fi ÙÔ ¢Èfi‰ˆÚÔ Î·È ·fi ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ∂˘Û¤‚ÈÔ ˘fi ÙÔ fiÓÔÌ· ¢ËÌÔÛı¤Ó˘.
µÚ¤ıËΠfï˜ Ë ‚¿ÛË ÙÔ˘ ·Á¿ÏÌ·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ·fi ÙËÓ ÔÔ›·, fiˆ˜ ηÈ
·fi fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜, ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙÔÓ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ Î·ıËÁËÙ‹ ∞.
∞Ú‚·ÓÈÙfiÔ˘ÏÔ, fiÙÈ ·˘Ùfi˜ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ¢ÂÈÓÔÛı¤Ó˘. ∞fi ·˘Ùfi Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÛÙ·
Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ¢Èfi‰ˆÚÔ˘ Î·È ∂˘Û¤‚ÈÔ˘ ‰È·ÛÙÚ¤ÊÙËΠÙÔ fiÓÔÌ· ·fi ÙÔ˘˜
‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˘˜, fiˆ˜ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó ÌÂÚÈÎÔ› ·fi ÙÔ˘˜ ÓÂÒÙÂÚÔ˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ - ÂÚ¢ÓËÙ¤˜.
¢øƒπ∂∞™: ƒfi‰ÈÔ˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢È·ÁfiÚ·, ·fi ÂÚ›ÊËÌË Î·È ÔÓÔÌ·ÛÙ‹ ·ıÏËÙÈ΋
ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙˆÓ ∂Ú·ÙȉÒÓ. ∞˘Ùfi˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, Ó›ÎËÛ ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÂ
ÙÚÂȘ √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜ ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ. ∞ÎfiÌË Ó›ÎËÛ ÔÎÙÒ ÊÔÚ¤˜, ÛÙ· ÿÛıÌÈ·, ÂÙ¿ ÛÙ·
¡¤Ì· Î·È Ì›· ÛÙ· ¶‡ıÈ·. ∞fi Ì›· ÂÈÁÚ·Ê‹ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· Ì·ı·›ÓÔ˘Ì fiÙÈ Ë ‰Â‡ÙÂÚË
Ó›ÎË ÙÔ˘ ¤ÁÈÓ ÛÙËÓ 88Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ‰ËÏ. ÙÔ ¤ÙÔ˜ 428 .X.
√ ¢ˆÚȤ·˜ ‹Ú ̤ÚÔ˜ Û ΛÓËÌ· ÙˆÓ ƒÔ‰›ˆÓ Ô˘ ›¯Â Û·Ó ÛÎÔfi ÙËÓ ·ÔÙ›Ó·ÍË ÙÔ˘
∞ıËÓ·˚ÎÔ‡ ˙˘ÁÔ‡, ·ÏÏ¿ È¿ÛÙËÎÂ Î·È Î·Ù·‰ÈοÛÙËΠ·fi ÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ Û ı¿Ó·ÙÔ
fiˆ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› Ô •ÂÓÔÊÒÓÙ·˜ («∂ÏÏËÓ. ∞ã 5,19). ∫·ÙfiÚıˆÛ fï˜ Ó· ‰Ú·ÂÙ‡ÛÂÈ
Î·È Î·Ù¤Ê˘Á ÛÙÔ˘˜ £Ô˘Ú›Ô˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‹Ú ÙÔ 412-411, ‰¤Î· ÏÔ›· ηÈ
¤Û¢Û Û ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∞ıËÓ·›ˆÓ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
£Ô˘Îȉ›‰Ë˜ (∏ã 35,1). ¶‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ, ηٿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô
·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËΠ·fi ÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ Ì·˙› Ì ‰‡Ô ÏÔ›· ÙÔ˘, ÙÔ 407 .X., Ï›ÁÔ ‡ÛÙÂÚ· ·fi
ÙËÓ ·Ú¿ ÙÔ ¡fiÙÈÔÓ Ó·˘Ì·¯›· ÛÙËÓ ∫Ó›‰Ô. √È ∞ıËÓ·›ÔÈ fï˜ ÙÔÓ ¿ÊËÛ·Ó ÂχıÂÚÔ,
›Ûˆ˜ ÂÂȉ‹ ‹Ù·Ó √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ·ÏÏ¿ ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÙÔÓ ¤È·Û·Ó, fiÙ·Ó Ë ƒfi‰Ô˜ (ÛÙËÓ
ÔÔ›· Í·Ó·Á‡ÚÈÛ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ‹ ÙÔ˘) ·ÔÛΛÚÙËÛ ·fi ÙË ™¿ÚÙË Î·È ÙÔÓ
ηٷ‰›Î·Û·Ó Û ı¿Ó·ÙÔ. ∫·Ù¿ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ fï˜ ∞. ∞Ú‚·ÓÈÙfiÔ˘ÏÔ, Ë ÏËÚÔÊÔÚ›·
·˘Ù‹ ÙÔ˘ ∞ÓÙÚÔÙ›ˆÓ·, fiÙÈ ÙÈ̈ڋıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Ì ÙËÓ ÔÈÓ‹ ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘
ÛÙË ™¿ÚÙË, ·ÌÊÈÛ‚ËÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô ¢ˆÚȤ·˜ ÌÂÙ¿
ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ·È¯Ì·ÏˆÛ›· ÙÔ˘, ËÛ‡¯·Û ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ƒfi‰Ô ηÈ
¤ÊÙ·Û Û ‚·ıÈ¿ ÁÂÚ¿Ì·Ù·.
¢πø•π¶¶√™: ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ∞ıËÓ·›Ô˜ ·ıÏËÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›· Î·È ·¤Û·Û ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ Ù˘ ӛ΢ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
82 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
·ÁÎÚ·Ù›Ô˘. √ ¢ÈÒÍÈÔ˜ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔÓ ªÂÁ·Ï¤Í·Ó‰ÚÔ ÛÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÙÔ˘ ÛÙË
∞Û›·- πÓ‰›Â˜ ÙÔ 326 Î·È 325 .X. ™ÙȘ πÓ‰›Â˜ ÚÔÛÎÏ‹ıËΠӷ ÌÔÓÔÌ·¯‹ÛÂÈ Ì ÙÔÓ
ª·Î‰fiÓ· ∫fiÚÚ·ÁÔ, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Î·È Î·Ù·Ó›ÎËÛÂ. √ ¿ıÏÔ˜ ÙÔ˘ fï˜ ·˘Ùfi˜ ›¯Â ˆ˜
Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· ÂÚÈ¤ÛÂÈ ÛÙË ‰˘Ṳ̂ÓÂÈ· ÙÔ˘ ªÂÁ·Ï¤Í·Ó‰ÚÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙ ÙÔÓ
Û˘Ì·ÙÚÈÒÙË ÙÔ˘ (ª·Î‰fiÓ·) ∫fiÚÚ·ÁÔ, ÔfiÙ ˘Ô¯ÚÂÒıËΠ¤ÂÈÙ· ·fi Ï›Á˜ ̤Ú˜ Ó·
ı¤ÛÂÈ Ù¤ÚÌ· ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÙÔÓÒÓÙ·˜.
¢∞ª∞°∏∆√™: √ ÚˆÙfiÙÔÎÔ˜ ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢È·ÁfiÚ·, ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ηٿ ÙËÓ ›‰È· ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ë̤ڷ ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ó›ÎËÛÂ Î·È Ô
·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘ ∞ÎÔ˘Û›Ï·Ô˜ ÛÙÔ ›‰ÈÔ Ì¤ÚÔ˜, ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›· ·Ó‰ÚÒÓ. °È· ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘
¢·Ì¿ÁËÙÔ˘ ¤ÁÚ·„ ‡ÌÓÔ Ô ÔÈËÙ‹˜ ¶›Ó‰·ÚÔ˜, fiÔ˘ ÙÔÓ Â͢ÌÓÔ‡ÛÂ. ∂›¯Â ÛÙËı› ÁÈã ·˘ÙfiÓ
ÙÔ ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÕÏÙË Ù˘ √Ï˘Ì›·˜, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È ·ÎfiÌË Ë ‚¿ÛË. ∏ Ó›ÎË ÙÔ˘
·˘Ù‹ ¤ÁÈÓ ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 436 .X.
Ÿˆ˜ ͤÚÔ˘ÌÂ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ·˘ÙÔ› ÁÈÔÈ ÙÔ˘ ¢È·ÁfiÚ·, ∞ÎÔ˘Û›Ï·Ô˜ Î·È ¢·Ì¿ÁËÙÔ˜ ÙËÓ
Ë̤ڷ ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·ÎËÚ‡¯ÙËÎ·Ó ÓÈÎËÙ¤˜ - √Ï˘ÌÈÔӛΘ, ‹Ú·Ó ÛÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜
ÙÔ˘˜ ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘˜ ¢È·ÁfiÚ· Î·È ÙÔÓ ÂÚÈʤڷÓ ̤۷ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, ÂÓÒ ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙÔ˘
Â¢ÊËÌÔ‡Û ˙ˆËÚ¿, ʈӿ˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ÂÚ›ÊËÌÔ: «∫¿Ùı·ÈÓ ¢È·ÁfiÚ·. √[˘Î Â[Ș { √Ï˘ÌÔÓ
[·Ó·‚‹ÛÂÈ».
¢∞ª√•∂¡√™: ŒÏÏËÓ·˜ ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙȘ ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ
˘ÁÌ·¯›· ÛÙ· ¡¤Ì·. ™ÎfiÙˆÛ Ì ·ÏÏÂ¿ÏÏËÏ· ¯Ù˘‹Ì·Ù· ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi
ÙÔ˘ ∫Ú‡Á·Ó ·fi ÙËÓ ∂›‰·ÌÓÔ, ÁÈã ·˘Ùfi ‰ÂÓ ·Ó·ÎËÚ‡¯ÙËΠ·fi ÙÔ˘˜ ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ˆ˜
ÓÈÎËÙ‹˜, ·Ú¿ ÛÙÂÊ·ÓÒıËÎÂ Ô ∫Ú‡Á·˜, ·Ó Î·È ÛÎÔو̤ÓÔ˜, Ô ‰Â ¢·ÌfiÍÂÓÔ˜
¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÙËΠˆ˜ ÊÔÓÈ¿˜.
¢∞ªø¡∞™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·ıÏËÙ‹˜ ÙÔ˘ «ÛÙ·‰›Ô˘ [·Á~ˆÓÔ˜» ·fi ÙË ªÂÛÛËÓ›·, ÙÔÓ
ÔÔ›Ô Ï·ıÂ̤ӷ ÌÂÚÈÎÔ› ÙÔÓ Ù·˘Ù›˙Ô˘Ó Ì ÙÔÓ ¢·ÌÒÓ·, Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ù·Ó ™·ÚÙÈ¿Ù˘ ηÈ
fi¯È ªÂÛÛ‹ÓÈÔ˜.
¢π∫ø¡∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ «ªÂÁ¿ÏË ] ∂ÏÏ¿‰·», ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∫·Ïϛ̂ÚÔÙÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜
·Ó·‰Â›¯ÙËΠÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔÓ ·È‰ÈÎfi ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÙÔ 392 .X. ηٿ ¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ·
Î·È «{··Í {ÂÙÈ» ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÙÔ 384, fiÔ˘ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ›‰Â ÙÚÂȘ ¯¿ÏÎÈÓÔ˘˜
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ ÙÔ˘. ∂›Û˘ Ó›ÎËÛ ¤ÓÙ ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ¶‡ıÂÈ·, Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÙ· ¡¤Ì· Î·È ÙÚÂȘ
ÛÙ· ÿÛıÌÈ·.
¢∞ª∞ƒ∂∆√™: ◊Ù·Ó ∏Ú·›Ô˜ ÛÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹. À‹ÚÍÂ Ô ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙ· √χÌÈ·
ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ÔÏÈÙÔ‰ÚÔÌ›·˜, fiÙ·Ó ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ¿ ÙÔ˘ ηٿ ÙËÓ 65Ë
√Ï˘ÌÈ¿‰·, Û˘ÌÂÚÈÏ‹ÊıËΠÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜.
∂¶∂ƒ∞™∆√™: ∞ıÏËÙ‹˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ £ÂfiÁÔÓÔ˘ ·fi ÙËÓ ◊Ïȉ·, Ô ÔÔ›Ô˜ Û·Ó ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ
·ÁÒÓÈÛÌ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÔÏÈÙÒÓ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÙÈÌ‹ıËΠ̠ÙÔ ÛÙ‹ÛÈÌÔ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÂΛ,
ÛÙÔ Â›ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ Ô ∂¤Ú·ÛÙÔ˜ ‹Ù·Ó Ì¿ÓÙ˘ ·fi ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙˆÓ
«]ÈÂÚÔÁÏÒÛÛˆÓ» ∫Ï˘ÙȉÒÓ.
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 83
∂ƒ°√∆∂§∏™: ∞ıÏËÙ‹˜, ÓÈÎËÙ‹˜ ÙÔ˘ «‰ÔÏ›¯Ô˘» ‰ÚfiÌÔ˘ ÛÙ· √χÌÈ·, ¶‡ıÈ·, ÿÛıÌÈ·
Î·È ¡¤Ì·, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ºÈÏ¿ÓÔÚ· ·fi ÙËÓ ∫ÓˆÛÛfi. ∆Ë Ó›ÎË ÙÔ˘ ÛÙ· √χÌÈ· ÙÔ 472 .X.
ÙËÓ ‡ÌÓËÛÂ Ô ¶›Ó‰·ÚÔ˜ (√Ï. 12), fiÔ˘ Ô ‰ÔÏȯԉÚfiÌÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ πÌÂÚ·›Ô˜, ÁÈ·Ù›
«[Â΂ÏËı›˜» (¿ÁÓˆÛÙÔ ÁÈ·Ù›) ·fi ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ Î·Ù¤Ê˘ÁÂ Î·È Î·ÙÔ›ÎËÛ ÛÙËÓ π̤ڷ.
√ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÛÙ‹ıËΠ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· (°ã,
4,11).
∂À∞§∫π¢∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ˘˜ ·Ï·ÈÛÙÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·.
¡›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ ·È‰ÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÛÙ‹ıËΠÛÙËÓ √Ï˘Ì›·
ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ (5ã, 16, 16). √ ∂˘·ÏΛ‰·˜ Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÙˆÓ
∂ÚÂÙÚȤˆÓ ηٿ ÙËÓ πˆÓÈ΋ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ∂˘·ÏΛ‰·, Ô ÔÔ›Ô˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ∏Úfi‰ÔÙÔ
(∂ã 102) ·Ó·‰Â›¯ÙËΠÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÓÈÎËÙ‹˜. √ ™È̈ӛ‰Ë˜ Ô ∫›Ԙ ÙÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ
Â·ÈÓÂÙÈο.
∂À£À∫§∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË §ÔÎÚ›‰·, ·Û›ÁÓˆÛÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ˆ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ
¤ÓÙ·ıÏÔ. √ ∂˘ı˘ÎÏ‹˜ ηÙËÁÔÚ‹ıËΠÁÈ· ‰ˆÚÔ‰ÔΛ· Î·È ÚÔ‰ÔÛ›·, ÁÈã ·˘Ùfi
Ê˘Ï·Î›ÛÙËÎÂ Î·È ÛÎÔÙÒıËÎÂ, Ù· ‰Â ·Á¿ÏÌ·Ù¿ ÙÔ˘, Ô˘ ›¯·Ó ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ÛÙËı›,
·ÙÈÌ¿ÛÙËηÓ. ŸÙ·Ó Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ¿˜ ÙÔ˘ §ÔÎÚÔ› Ì·ÛÙÈ˙fiÙ·Ó ¿ÁÚÈ· ·fi
ÛÈÙԉ›·, ÔÈ §ÔÎÚ›‰ÈÔÈ Î·Ù·Ê‡Á·Ó ÛÙÔ ª·ÓÙÂ›Ô ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ÙÔ
¯ÚËÛÌfi: «[ ∂Ó ÙÈÌ~Ë
? ÙfiÓ {·ÙÈÌÔÓ {¯ˆÓ ÙfiÙÂ Ù‹Ó Á·~È·Ó [·ÚÒÛÂȘ». ∆ËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂˘ı˘ÎÏ‹
ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ÁÓˆÛÙfi˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ∂˘Û¤‚ÈÔ˜ (¶ÚÔ·Ú. ∂˘·ÁÁ. Àã 34, 232 Î.Â.).
∂À£Àª√™: ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜ Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÛÙ˘ÎÏ‹, ·fi ÙÔ˘˜ §ÔÎÚÔ‡˜
Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜. («[ ∂Î Ù~ˆÓ [ÂÓ [ πÙ·Ï›?· §ÔÎÚ~ˆÓ»). ¡›ÎËÛ Û ÙÚÂȘ √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜, ‹ÙÔÈ ÙËÓ
74Ë, ÙËÓ 76Ë Î·È ÙËÓ 77Ë, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5', 6, 4 Î·È ÂÍ‹˜). ∆ÈÌÒÓÙ·˜ ÙÔÓ
ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ¤ÛÙËÛ·Ó ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ù·Ó ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
‰È¿ÛËÌÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË-ÁχÙË ¶˘ı·ÁfiÚ· ÙÔ˘ ™·ÌÈÒÙË, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô˘
‚Ú¤ıËΠηٿ ÙȘ ·Ó·Ûηʤ˜ Ù˘ √Ï˘Ì›·˜. °˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙȘ ӛΘ ÙÔ˘ ÛÙËÓ
πÙ·Ï›· ÊfiÓ¢Û ÛÙËÓ ∆Â̤۷ ¤Ó·Ó ÙÚÔÌÂÚfi ‰·›ÌÔÓ·, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤‰ÈÓ·Ó Î¿ı ¯ÚfiÓÔ Û·Ó
ÚÔÛÊÔÚ¿, ÌÈ· ·fi ÙȘ ÈÔ fiÌÔÚʘ ·Úı¤Ó˜ Ù˘ ÂÚÈʤÚÂÈ¿˜ ÙˆÓ §ÔÎÚÒÓ,
·ÂÏ¢ıÂÚÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙËÓ fiÏË ∆Â̤۷ ·fi ÙËÓ ÊÔ‚ÂÚ‹ ·˘Ù‹ ÏËÁ‹. ªÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙfiÓ
ÙÔ˘ Ï·ÙÚ‡ÙËÎÂ Û·Ó ‹Úˆ·˜ Î·È ıˆڋıËΠÔÙ·Ì›ÛÈÔ˜ £Âfi˜. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ
fiÙÈ Û Ôχ ·ÏÈ¿ ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ô ∂‡ı˘ÌÔ˜ ÂÈÎÔÓÈ˙fiÙ·Ó «¯Úfi·Ó Ù ‰ÂÈÓ~ˆ˜ ̤Ϸ˜ η› Ùfi
Â@ȉԘ \··Ó [˜ Ù¿ Ì¿ÏÈÛÙ· ÊÔ‚ÂÚfi˜, χÎÔ˘ ‰¤ [·Ì›Û¯ÂÙÔ ‰¤ÚÌ· [ÂÛı~?ËÙ·È» (‹Ù·Ó
ηٿ̷˘ÚÔ˜ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· Î·È Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘ ¿Ú· Ôχ ÊÔ‚ÂÚ‹, ÊÔÚÔ‡Û ‰Â ÁÈ·
·ÓˆÊfiÚÈ Ï˘ÎÔÙfiÌ·ÚÔ).
∂À¶ø§√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË £ÂÛÛ·Ï›·, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›· ÛÙËÓ 98Ë
√Ï˘ÌÈ¿‰· (388 .X.), fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (∂ã, 21,2). ∞˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó Ô ÚÒÙÔ˜
·ıÏËÙ‹˜ Ô˘ ‰È¤Ú·Í ÙÔ ·Û˘Á¯ÒÚËÙÔ ·ıÏËÙÈÎfi ·‰›ÎËÌ· Ó· ‰ˆÚÔ‰Ô΋ÛÂÈ ÙÔ˘˜
·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ˘ÁÌ¿¯Ô˘˜ ∞Á‹ÙÔÚ· ·fi ÙËÓ ∞Ú牛·, ¶Ú‡Ù·ÓË ·fi ÙËÓ ∫‡˙ÈÎÔ Î·È
ºÔÚÌ›ˆÓ· ·fi ÙËÓ ∞ÏÈηÚÓ·Ûfi. ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ·Ó·Î¿Ï˘„·Ó ÙËÓ ¿ÙÈÌË ·˘Ù‹
84 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
Ú¿ÍË Ù˘ ‰ˆÚÔ‰ÔΛ·˜, ÙÈ̈ڋıËÎ·Ó ÙfiÛÔ ·˘Ùfi˜, fiÛÔ Î·È ·˘ÙÔ› Ô˘ ‰ˆÚÔ‰Ô΋ıËÎ·Ó ÌÂ
ÙÔ ‚·Ú‡Ù·ÙÔ ¯ÚËÌ·ÙÈÎfi ÚfiÛÙÈÌÔ, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Î·Ù·Û΢¿ÛÙËÎ·Ó ÔÎÙÒ (ηÙã ¿ÏÏÔ˘˜
¤ÍÈ) ¯¿ÏÎÈÓ· ·Á¿ÏÌ·Ù· ÙÔ˘ ¢›·, Ù· ÔÔ›· ÔÈ ÓÙfiÈÔÈ ÔÓfiÌ·Û·Ó «∑¿Ó˜». ∆· ‰‡Ô ·ã
·˘Ù¿ ‹Ù·Ó ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ™˘ÎÈÒÓÈÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË ∫ϤˆÓ·. ∆¤ÙÔÈ· Ú¿ÍË ÛÙ· ·ıÏËÙÈο
¯ÚÔÓÈο ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ («∆Ô~˘ÙÔ [ÂÍã [·ıÏËÙ~ˆÓ [·‰›ÎËÌ· [˜ ÙfiÓ [·Á~ˆÓ·
ÁÂÓ¤ÛÙ·È Ï¤ÁÔ˘ÛÈ»).
∂ÀƒÀµ∞∆∏™: ∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙÔ ÕÚÁÔ˜. ¡ÈÎËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘ ÛÙË ¡Â̤·. ™ÙÔÓ
fiÏÂÌÔ ∞ıËÓ·›ˆÓ Î·È ∞ÈÁÈÓËÙÒÓ ÔϤÌËÛÂ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜, ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜
¯ÈÏ›ˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÛÙÔ Ï¢Úfi ÙˆÓ ‰Â˘Ù¤ÚˆÓ (∞ÈÁÈÓËÙÒÓ) Î·È ÛÎfiÙˆÛ Û ÌÔÓÔÌ·¯›· ÙÚÂȘ
·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ÂÓÒ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÊÔÓ‡ÙËÎÂ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ·fi ÙÔÓ ™ˆÊ¿ÓË, ¿ÓÙ· ηٿ
ÙÔÓ ∏Úfi‰ÔÙÔ (5', 92).
∂•∞π¡∂∆√™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ŒÏÏËÓ·˜ ·fi ÙË ÁÓˆÛÙ‹ ·ÓıËÚ‹ ∂ÏÏËÓÈ΋ ·ÔÈΛ· ÙÔ˘
∞ÎÚ¿Á·ÓÙ· Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ¿Ï˘, ‹ ηÙã ¿ÏÏÔ˘˜,
ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 496 .X.
∂•∞π¡∂∆√™: ŒÏÏËÓ·˜ ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙÔÓ ∞ÎÚ¿Á·ÓÙ· Ù˘ «ªÂÁ¿Ï˘ ∂ÏÏ¿‰·˜», Ô
ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ÙÚ¤ÍÈÌÔ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ηٿ ‰‡Ô ÂÚÈfi‰Ô˘˜, ‹ÙÔÈ Î·Ù¿
Ù· ¤ÙË 416 Î·È 412 .X. ∆ËÓ ÚÒÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ÔÈ ·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘ ŒÏÏËÓ˜ ∞ÎÚ·Á·ÓÙ›ÓÔÈ
ÙË ÁÈfiÚÙ·Û·Ó Ï·ÌÚfiٷٷ. ◊ÙÔÈ ÙÔÓ ˘Ô‰¤¯ÙËÎ·Ó ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈο ¤Íˆ ·fi ÙËÓ fiÏË.
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÁÓˆÛÙfi ÈÛÙÔÚÈÎfi Û˘ÁÁڷʤ· ¢Èfi‰ˆÚÔ, ‹Ú·Ó ̤ÚÔ˜ ÛÙË ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ë
·˘Ù‹ ˘Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘ 300 ¿ÚÌ·Ù·, Ô˘ Ù· ¤Û˘Ú·Ó 600 (300 ˙¢Á¿ÚÈ·) ¿ÛÚ· ¿ÏÔÁ·.
∂À∫§∏™: ∞ıËÓ·›Ô˜, Ô ÚÒÙÔ˜ ÂÎÙÂÏÂÛÙ‹˜ ÙÔ˘ ª·Ú·ıÒÓÈÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, ª·Ú·ıˆÓÔ-
Ì¿¯Ô˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó‹ÁÁÂÈÏ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 490 .X. ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ÙË Ó›ÎË ÙˆÓ
∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÔ ª·Ú·ıÒÓ·.
∂À∫§∏™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙË ƒfi‰Ô, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∫·ÏÏÈ¿Ó·ÎÙ· Î·È Ù˘ ∫·ÏÏÈ-
¿ÙÂÈÚ·˜, ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ÂÚ›ÊËÌÔ˘ √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË ¢È·ÁfiÚ·. ¡›ÎËÛ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·
Á‡Úˆ ·fi ÙÔ 396 .X. ÙÔÓ ‰Â ¯¿ÏÎÈÓÔ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛ Ô
¡·˘Î›‰Ë˜. ∏ ‚¿ÛË ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ·˘ÙÔ‡ Ì ¯·Ú·Á̤ÓÔ ¿Óˆ Ù˘ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÓÈÎËÙ‹ -
√Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË ·Ó·‚Ú¤ıËÎÂ.
∂ƒª√§À∫√™: ∞ıËÓ·›Ô˜ ·ıÏËÙ‹˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∂‡ıÔÈÓÔ˘, ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
·ÁÎÚ·Ù›Ô˘. √ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ∏Úfi‰ÔÙÔ˜ (£ã 105) ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, fiÙÈ Ô ∂ÚÌfiÏ˘ÎÔ˜
‰È·ÎÚ›ıËΠ(«[ËÚ›ÛÙ¢ÛÂÓ») ÛÙË Ì¿¯Ë Ù˘ ª˘Î¿Ï˘ (Ë ÔÔ›· fiˆ˜ ͤÚÔ˘ÌÂ, ¤ÁÈÓ ÛÙ·
479 .X. ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜) ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ
ηٷÙÚfiˆÛ·Ó ÙÔ ‚¿Ú‚·ÚÔ Â¯ıÚfi. √ ∂ÚÌfiÏ˘ÎÔ˜ ÛÎÔÙÒıËΠ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ·
ÛÙËÓ ∫‡ÚÓÔ Ù˘ ∫·Ú˘ÛÙ›·˜ (472 .X.) ηٿ ÙÔÓ ÌÂٷ͇ ∞ıËÓ·›ˆÓ Î·È ∫·Ú˘ÛÙ›ˆÓ fiÏÂÌÔ
Î·È ı¿ÊÙËΠÛÙË °ÂÚ·ÈÛÙfi. ∞Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ‡ÙÔ˘ ˘‹Ú¯Â ÛÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË Ù˘ ∞ı‹Ó·˜.
∂¶∂π√™: °ÈÔ˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÔ¤· ·fi ÙË ºˆÎ›‰·. ∂ȉ¤ÍÈÔ˜ Ù¯ӛÙ˘ Î·È ¿ÚÈÛÙÔ˜
˘ÁÌ¿¯Ô˜. ¶‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔÓ ∆Úˆ˚Îfi ¶fiÏÂÌÔ Î·È Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ∞ıËÓ¿˜ ηٷÛ··ÛÂ
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 85
ÙÔÓ ¢Ô‡ÚÂÈÔ ÿÔ. ™ÙËÓ «[ πÏÈ¿‰·», Ô ∂ÂÈfi˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›· ÙÔÓ
∂˘Ú‡·ÏÔ Î·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÂÈÙ¿ÊÈÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Ô ∞¯ÈÏϤ·˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘
ÂÈÛÙ‹ıÈÔ˘ Î·È Î·Ú‰È·ÎÔ‡ Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘ ¶¿ÙÚÔÎÏÔ˘, ·¤Ù˘¯Â fï˜ ÛÙË ‰ÈÛÎÔ‚ÔÏ›·.
√ ∞ı‹Ó·ÈÔ˜ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÈ ¤Ó·Ó ̇ıÔ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ∂ÂÈfi˜ ÎÔ˘‚¿ÏËÛ ÓÂÚfi
ÛÙÔ˘˜ ∞ÙÚ›‰Â˜, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ¤Î·Ó ÙËÓ ∞ıËÓ¿ Ó· ÙÔÓ ÔÈÎÙ›ÚÂÈ. ŒÙÛÈ ¿ÏψÛÙÂ
·Ú·ÛÙ¿ıËΠÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ∞fiÏψӷ ÛÙËÓ ∫·Úı·›·, fiÔ˘ ˘‹Ú¯Â ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘
∆ÚˆÈÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘. ∞fi ÌÈ· „¢‰ÔÚΛ· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ¤ÁÈÓÂ Ô ∂ÂÈfi˜ ‰ÂÈÏfi˜ Î·È Ë
ÊÚ¿ÛË «[ ∂ÂÈÔ~˘ ‰ÂÈÏfiÙÂÚÔ˜» ¤ÁÈÓ ·ÚÎÂÙ¿ ·ÚÔÈÌÈ҉˘. √ ¶Ï¿ÙˆÓ·˜ ÙÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ˆ˜
·Ó‰ÚÈ·ÓÙÔÔÈfi, Ô ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜, Ô ÀÁ~ÈÓÔ˜ Î·È ¿ÏÏÔÈ Û·Ó ·Ú¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ· Î·È ÌÈ· ·Ú¯·›·
·Ú¿‰ÔÛË ˆ˜ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi ÙÔ˘ Ífi·ÓÔ˘ ÙÔ˘ ∂ÚÌ‹ ÛÙÔ ÕÚÁÔ˜. ∏ ·Ú¯·›· Ù¤¯ÓË
¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ Û˘¯Ó¿ ÙÔÓ ∂ÂÈfi ˆ˜ ı¤Ì· Ù˘. ŒÙÛÈ, ÛÂ Î¿Ï˘Î· Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È ÛÙÔ
ªfiÓ·¯Ô, ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È fiÚıÈÔ˜, ›Ûˆ ·fi ¤Ó· ¿ÏÔÁÔ. ™ÙÔ ‰ÂÍ› ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ ÎÚ·Ù› ÙÔ ÛÊ˘Ú›,
ÛÙÔ ˙ÂÚ‚› ÙË ÛÌ›ÏË Î·È ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ¿ÏÔÁÔ ÛÙÔÓ ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ·. ¶›Ûˆ ÙÔ˘ ÛÙ¤ÎÂÙ·È Ë ∞ıËÓ¿.
∂›Û˘ Û ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË ¶ÔχÁÓˆÙÔ˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜, ÛÙË
§¤Û¯Ë ÙˆÓ ∫Óȉ›ˆÓ ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜, Ô ∂ÂÈfi˜ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È Á˘ÌÓfi˜ Ó· ÁÎÚÂÌ›˙ÂÈ ÙÔ
Ù›¯Ô˜ Ù˘ ∆ÚÔ›·˜, ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÙÔ˘ ¢Ô‡ÚÂÈÔ˘ ÿÔ˘. ªÂÙ¿
ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ∆ÚÔ›·˜, Ë ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙË ¡fiÙÈ· πÙ·Ï›·, fiÔ˘ ›‰Ú˘ÛÂ
ÙËÓ fiÏË §·Á·Ú›· ÛÙÔ˘˜ £Ô˘Ú›Ô˘˜ Î·È ·ÊȤڈÛ ٷ ÂÚÁ·Ï›· Ì ٷ ÔÔ›· ¤ÊÙÈ·Í ÙÔ
¢Ô‡ÚÂÈÔ ÿÔ ÛÙÔ Ó·fi Ù˘ ∞ıËÓ¿˜. ÕÏÏË ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ˆ˜ È‰Ú˘Ù‹ ÙÔ˘
ªÂÙ·fiÓÙÈÔ˘ Î·È Ù˘ ¶›Û·˜, Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ¶›˙·˜.
∂¶∂π√™: ∫·Ù¿ ÙË Ì˘ıÔÏÔÁ›·, ˘‹ÚÍÂ Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ∂ÂÈfi˜. ∞˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó ÁÈÔ˜ ÙÔ˘
∂Ó‰˘Ì›ˆÓ·, ·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘ ¶·›ÔÓ· ÙÔ˘ ∞ÈÙˆÏÔ‡. √ ·Ù¤Ú·˜ ¤ıÂÛ ÁÈã ·˘ÙÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ
·Ó¿ÏË„Ë Ù˘ ·Ú¯‹˜, ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ηٿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ó›ÎËÛÂ Ô ∂ÂÈfi˜ ÎÈ
¤ÙÛÈ ‹Ú ÙË ‚·ÛÈÏ›·, ·fi ·˘ÙfiÓ ‰Â Î·È Î·Ù¿ ÚÒÙÔÓ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎ·Ó Î·È ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ
∂ÂÈÔ›. √ ∂ÂÈfi˜ Ó˘ÌʇÙËΠÙËÓ ∞ӷ͢ÚfiË Î·È ·¤ÎÙËÛ Ì ·˘Ù‹ ÌÔÓ¿¯· ı˘Á·Ù¤Ú˜,
ÁÈã ·˘Ùfi Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘ ‚·Û›ÏÂ„Â Ô ∞ÈÙˆÏfi˜, ¤ÂÈÙ· ·fi ÙËÓ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‹Ú ÙËÓ ·Ú¯‹ Ô ∏Ï›Ԙ, ·ÓÈ„Èfi˜ ÙÔ˘ ∂ÂÈÔ‡, ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÂÙÔÓÔÌ¿ÛÙËηÓ
ÔÈ ∂ÂÈÔ› ∏Ï›ÔÈ, fiˆ˜ Ì·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (∂ã, 14 Î·È ÂÍ‹˜). ∫ÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜
¯ÚfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ∂ÂÈÔ‡ ‹ÚıÂ Ô ¶¤ÏÔ·˜ Î·È Î·Ù¤Ï·‚ ÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÂÂȉ‹ ‹Ù·Ó ÁÂÈÙÔÓÈ΋
¯ÒÚ· Ù˘ ¶ÈÛ·›·˜.
∂Àƒπ™∆√™: µ·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ¶›Û·˜, Ù˘ ◊Ïȉ·˜, ·Ù¤Ú·˜ Ù˘ √ȯ·Ï›·˜, ‰È¿ÛËÌÔ˜
ÙÔÍfiÙ˘ Î·È ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ‹˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ.
∂ª¶∂¢√∫§∏™: ∞ӋΠ۠ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÈÔÙÚÔʤˆÓ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ 48Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·
Ó›ÎËÛ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÙÔ˘ «Î¤ÏËÙ·\ÈÔ˘», (fiˆ˜ Î·È Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∂Í·›ÓÂÙÔ˜ ÛÙËÓ ¿ÏË).
∂§§∞¡π∫√™: ¶˘ÁÌ¿¯Ô˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ Â›Û˘ ˘ÁÌ¿¯Ô˘ ∞Ïη›ÓÂÙÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ηٷÁfiÙ·Ó
·fi ÙÔ §¤ÚÂÔ Ù˘ √Ï˘Ì›·˜, ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜.
∂∆√πª√∫§∏™: §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔ˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤Ù˘¯Â Ì·˙› Ì ÙÔÓ ·Ù¤Ú·
86 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
ÙÔ˘ πÔÛı¤ÓË, ¤Ó‰Âη ӛΘ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ‹ÙÔÈ ¤ÓÙ ·˘Ùfi˜ Î·È ¤ÍÈ Ô
·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘.
∏§π√¢øƒ√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë Î·Ù·ÁˆÁ‹ ‹Ù·Ó ·fi Ù· ª¤Á·Ú·. ¡›ÎËÛ ηÙã
Â·Ó¿ÏË„Ë Û·Ó Û·ÏÈÁÎÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ (√Ï˘Ì›·), ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi Ù·
¤ÙË 328 ¤ˆ˜ 292 .X. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ë ·Ú¿‰ÔÛË, Ô ∏ÏÈfi‰ˆÚÔ˜ ηÙfiÚıˆÛ Ì ÙË
‰ÂÍÈÔÙ¯ӛ· ÙÔ˘ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ÙÔÓ ¶ÔÏÈÔÚÎËÙ‹ ÛÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Ù˘ fiÏ˘
ÙÔ˘ ÕÚÁÔ˘˜ (Á‡Úˆ ·fi ÙÔ 328 .X.), ÂÌÓ¤ÔÓÙ·˜ Ì ÙÔÓ ‹¯Ô ‰‡Ô Û·Ï›ÁÁˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi
Ì›ÛÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘. ºËÌÈ˙fiÙ·Ó ·ÎfiÌË Ô ∏ÏÈfi‰ˆÚÔ˜ Î·È ÁÈ· ÙË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘
‰‡Ó·ÌË, ÙËÓ ˆÚ·›· ÙÔ˘ ‰È¿Ï·ÛË, fiˆ˜ Î·È ÁÈ· ÙË Ï·ÈÌ·ÚÁ›· ÙÔ˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô
ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¶Ôχ‚ÈÔ˜ (ÔÓÔÌ. ¢ã 89), ηıÒ˜ Î·È ∞ı‹Ó·ÈÔ˜ (πã 414 Î·È ÂÍ‹˜).
£∂∞°∂¡∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË £¿ÛÔ, ÓÈÎËÙ‹˜ Û ‰È¿ÊÔÚ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÔÏÏÒÓ
¶·ÓÂÏÏËÓ›ˆÓ ·ÁÒÓˆÓ. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ÙÔ 480 .X. ÛÙ· ¶‡ıÈ·,
ÛÙ· ÿÛıÌÈ· Î·È ÛÙ· ¡¤Ì· Î·È ‹Ú ¯›ÏÈ· ÙÂÙÚ·ÎfiÛÈ· ÛÙÂÊ¿ÓÈ·. ◊Ù·Ó ÔÓÔÌ·ÛÙfi˜
ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·›ÛÈ· ‰‡Ó·Ì‹ ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÙÈÌÔ‡Û·Ó Û·Ó ‹Úˆ·. ∫·Ù¿ ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ηٷÁfiÙ·Ó
·fi ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙˆÓ ıÂÒÓ, ÁÈã ·˘Ùfi Î·È £Â·Á¤Ó˘. ∞Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ ÙÔ˘ ›¯·Ó ÛÙËı› Û ÔÏϤ˜
fiÏÂȘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ¤Ó·˜ ‰Â Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÙÔ˘ ·ÙÚ›‰·, ÙË £¿ÛÔ,
ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜, ¤ÊÙÔÓÙ·˜ ÛÎfiÙˆÛ ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘, ÁÈã ·˘Ùfi ηٷÁÁ¤ÏıËÎÂ
Î·È Î·Ù·‰ÈοÛÙËÎÂ. •Â¯ÒÚÈ˙ fï˜ Ô ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ Ô˘ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙËÓ ÕÏÙË Ù˘
√Ï˘Ì›·˜.
£∂À°∂¡∏™: ¢È¿ÛËÌÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË £¿ÛÔ, ÁÓˆÛÙfi˜ ˆ˜ £Â˘Á¤Ó˘ (ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜),
·fi Ï·ıÂ̤ÓË ÂÁÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ Îˆ‰›ÎˆÓ. ∫·Ù¿ ÙÔ ÏÂÍÈÎfi Ù˘ ™Ô‡‰·˜ (‹ ÙÔ˘ ™Ô˘˝‰·),
ÁÂÓÓ‹ıËΠÙÔ 500 .X., Ë ·Ó¿ÌÓËÛ‹ ÙÔ˘ fï˜ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠÂ› 1500 ¯ÚfiÓÈ·. √È £·ÛÈÒÙ˜
ıˆÚÔ‡Û·Ó ˆ˜ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ÙÔÓ ı·ÛÈÒÙË ∏Ú·ÎÏ‹, Ô ÔÔ›Ô˜ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ∆˘ÍÔ̤ÓË,
ÈÂÚ¤· ÙÔ˘ £ÂÔ‡, Û˘Ó¢ڤıËΠ̠ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘, ÁÈã ·˘Ùfi ηÈ, ηÙã ¿ÏÏË ÂΉԯ‹,
ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ Î·È £ÂÔÁ¤Ó˘. §¤ÁÂÙ·È fiÙÈ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË ÌÈÎÚfi ·È‰› Ô £Â˘Á¤Ó˘
ۋΈÓ ÛÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯¿ÏÎÈÓÔ ¿Á·ÏÌ· Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ηÈ
ÙÔ ÌÂÙ¤ÊÂÚ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘. ÂÂȉ‹ Ë Ú¿ÍË ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ÂÍfiÚÁÈÛ ÙÔ˘˜ Ôϛ٘, ÙÔ Í·Ó·‹ÁÂ
ÛÙË ı¤ÛË Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÚÈÓ (ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿), Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÙÔÓ ¤Î·Ó ·Û›ÁÓˆÛÙÔ ÛÙË
£¿ÛÔ Î·È Ûã ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
√ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ £Â˘Á¤ÓË, ¤ÚÁÔ
ÙÔ˘ ͯˆÚÈÛÙÔ‡ ∞ÈÁÈÓ›ÙË ÁχÙË °Ï·˘Î›·. ¶¿Óˆ Ûã ·˘Ùfi ·ÓÂÁÚ¿ÊÔÓÙÔ ÔÏϤ˜ ·fi ÙȘ
ӛΘ ÙÔ˘, Ô˘ -fiˆ˜ ¤ÏÂÁ·Ó- ¤ÊÙ·Ó·Ó ÙȘ 1.200-1.400. ªÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘, ¤Ó·˜ ·fi
ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ·Ó¤‚·ÈÓ οı ‚Ú¿‰˘ ÛÙÔ ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ ¯Ù˘Ô‡ÛÂ
Ì ÁÚÔıȤ˜. ∫¿ÔÙ fï˜ ÙÔ ¿Á·ÏÌ· ¤ÂÛÂ Î·È ÛÎfiÙˆÛ ÙÔ ‰Ú¿ÛÙË Î·È ·Ó›ÂÚÔ ‚‚Ëψً.
∆Ô ¿Á·ÏÌ· ıˆڋıËΠ¤ÓÔ¯Ô ÊfiÓÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÈÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÎÔو̤ÓÔ˘ ηÈ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ
ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ¢Ú¿ÎÔÓÙ·, Ô˘ Â¤‚·Ï ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÙÈ̈ڛ˜ ÛÙ· ¿„˘¯· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, Ú›¯ÙËÎÂ
ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·. ∆fiÙ ÛËÌÂÈÒıËΠ·ÊÔÚ›· Ûã ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÓËÛ› Ù˘ £¿ÛÔ˘. √È Î¿ÙÔÈÎÔÈ
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ÂÚÌ‹ÓÂ˘Û·Ó ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ˆ˜ ¤ÎÊÚ·ÛË ‰˘Û·Ú¤ÛÎÂÈ·˜ ÙÔ˘ £Â˘Á¤ÓË, ÁÈã ·˘Ùfi
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 87
fi¯È ÌÔÓ¿¯· ·Ó·Û‡ÚıËΠÙÔ ¿Á·ÏÌ· ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ·ÏÏ¿ ¿Ú¯ÈÛ·Ó ·fi ÙfiÙ Óã
·Ô‰›‰Ô˘Ó Ûã ·˘Ùfi ÙÈ̤˜ Î·È ıÂ˚΋ Ï·ÙÚ›·.
™ËÌ›ˆÛË: fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· Î·È ÙÔ ·˘Ùfi ÚfiÛˆÔ Ì ÙÔÓ
ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ £Â·Á¤ÓË. ∆Ô Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi fiÓÔÌ· ·˘ÙÔ‡ Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó Ì¿ÏÏÔÓ £ÂÔÁ¤Ó˘,
·Ú¿ £Â·Á¤Ó˘, ˆ˜ ηٷÁfiÌÂÓÔ˜ ·fi ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙˆÓ £ÂÒÓ.
£∂∞¡∆√™: ◊Ù·Ó ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ §ÂÚ¿ÙË ∞Ïη›ÓÂÙÔ˘ Î·È ·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘ Â›Û˘ ·ıÏËÙ‹-
√Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË ∂ÏÏ¿ÓÈÎÔ˘. ∞˘Ùfi˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘
˘ÁÌ‹˜.
£∂√¶√ª¶√™: ∞ıÏËÙ‹˜, ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ¤ÓÙ·ıÏÔ˘, ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜
·ÁÒÓ˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢·Ì¿ÚÂÙÔ˘.
π∫∫√™: ¢È¿ÛËÌÔ˜ Á˘ÌÓ·ÛÙ‹˜ Î·È ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙÔÓ ∆¿Ú·ÓÙ· Ù˘ πÙ·Ï›·˜, ÓÈÎËÙ‹˜
ÙÔ˘ ÂÓÙ¿ıÏÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, fiÔ˘ ›¯·Ó ÛÙ‹ÛÂÈ Î·È ÙÔ ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘. Œ˙ËÛ ÚÈÓ ·fi
Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 5Ô˘ .X. ·ÈÒÓ·. ◊Ù·Ó ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÈÔ ÔÓÔÌ·ÛÙÔ‡˜ ‰¿ÛηÏÔ˘˜ ÙˆÓ
Á˘ÌÓ·ÛÙÈÎÒÓ ·Û΋ÛˆÓ. √ ÿÎÎÔ˜ ‰›‰·ÛΠˆ˜ Ë ÂÁÎÚ¿ÙÂÈ· Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ
·Û΋ÛÂˆÓ Î·È ˙Ô‡ÛÂ Û·Ó ·ÛÎËÙ‹˜, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ¤ÌÚ·ÎÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜
ÙÔ˘. √ ‰Â ¶Ï¿ÙˆÓ·˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈã ·˘ÙfiÓ Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·: «] √ { πÎÎÔ˜, ]Ô ¡ÈÎÔÏ·˝‰·, [·Ó¤Ù˘ÍÂ
Ì›·Ó ıˆڛ·Ó ÙÔ~˘ ̤ÙÚÔ˘, ]ˆ˜ [·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Ù~ˆÓ Á˘ÌÓ·ÛÙÈÎ~ˆÓ [·Û΋ÛÂˆÓ Î·› {Â˙Ë
Ú¿ÁÌ·ÙÈ ‚›ÔÓ, \ˆÛÙ ӿ Â@ÈÓ·È ÚfiÙ˘ÔÓ Ù~˘ ıˆڛ·˜ ÙÔ˘» (¡˘Ì. ∏ã 7, ¶ÚˆÙ. 316). ∆· ›‰È·
ÂÚ›Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5',6,5).
π¶¶√ª∞X√™: ∞ıÏËÙ‹˜ Î·È ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜, ·fi ÙËÓ ◊Ïȉ·, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘
ªÔÛ¯›ÔÓ·. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÂÍ·ÎÚÈ‚ˆÌ¤ÓÔ fiÙ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤˙ËÛÂ. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·,
Ó›ÎËÛ ÙÚÂȘ ÊÔÚ¤˜ Û ·ÁÒÓ˜ ˘ÁÌ·¯›·˜ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, fiÔ˘ ÙÔ˘ ›¯·Ó ÛÙ‹ÛÂÈ Î·È ÙÔÓ
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·. ∞ÎfiÌË Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ó›ÎËÛ ÙÚÂȘ ÊÔÚ¤˜ ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜
·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· Ï¿‚ÂÈ Ô‡ÙÂ Î·È ÌÈ· ÁÚÔıÈ¿ ·fi ¤Ó·Ó (5',12,6).
π¶¶√™£∂¡∏™: √Ï˘ÌÈÔӛ΢ Ô˘ ηٿÁÔÓÙ·Ó ·fi ÙË §·Î‰·›ÌÔÓ·. ∞˘Ùfi˜ Ì·˙› ÌÂ
ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ ∂ÙÔÈÌÔÎÏ‹, ¤Ù˘¯Â ¤Ó‰Âη √Ï˘ÌȷΤ˜ ӛΘ, ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÙȘ ¤ÍÈ Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘
Î·È ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ¤ÓÙÂ Ô ›‰ÈÔ˜.
∫πªø¡∞™: ∞ıËÓ·›Ô˜ ·ıÏË-Ù‹˜, √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ™ÙËÛ·ÁfiÚ·, ·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘
Ù‡Ú·ÓÓÔ˘ Ù˘ £Ú·ÎÈ΋˜ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ªÈÏÙÈ¿‰Ë (·fi ¿ÏÏÔÓ ·Ù¤Ú·) Î·È ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘
ÁÓˆÛÙÔ‡ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ıËÓ·›Ô˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ ªÈÏÙÈ¿‰Ë. ∂›¯Â ÔÓÔÌ·ÛÙ› «∫Ô¿ÏÂÌÔ˜» (=·Ófi-
ËÙÔ˜) ÂÂȉ‹ ¤Î·Ó ¿Ù·ÎÙË ˙ˆ‹. °ÂÓÓ‹ıËΠÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ٤ٷÚÙÔ˘ ÙÔ˘
6Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. Î·È ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙÔ ‰‹ÌÔ ÙˆÓ ºÈÏ·˚‰ÒÓ. ¶‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ·
Ù˘ ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜ Û ÙÚÂȘ ηٿ Û˘Ó¤¯ÂÈ· √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜, ‹ÙÔÈ Ù· ¤ÙË 532, 528 Î·È 524 .X.
Î·È Ó›ÎËÛÂ Î·È ÛÙȘ ÙÚÂȘ. √ ¶ÂÈÛ›ÛÙÚ·ÙÔ˜ ÙÔÓ Â›¯Â ÂÍÔÚ›ÛÂÈ, ÁÈ·Ù› ÊÔ‚‹ıËΠÙËÓ
ÂÈÚÚÔ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ Ï‹ıÔ˜, fiÙ·Ó fï˜ Ô ∫›ÌˆÓ·˜ Ó›ÎËÛ ÁÈ· ‰Â‡ÙÂÚË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·
Î·È ·Ó·Î‹Ú˘Í Ì ·˘Ù‹ ÓÈÎËÙ‹ ÙÔÓ ¶ÂÈÛ›ÛÙÚ·ÙÔ, ÂΛÓÔ˜ ÙÔÓ Û˘Á¯ÒÚËÛÂ Î·È ÙÔ˘
Â¤ÙÚ„ ӷ ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ·fi ÙËÓ ÂÍÔÚ›· ÙÔ˘, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ¤ÁÈÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÙÚ›ÙË
88 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
√Ï˘Ìȷ΋ Ó›ÎË ÙÔ˘. ªÂÙ¿
ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ¶ÂÈÛ›ÛÙÚ·-
ÙÔ˘, ÔÈ ÁÈÔ› ÙÔ˘ ‰ÔÏÔÊfiÓË-
Û·Ó ÙÔÓ ∫›ÌˆÓ· ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ
¶Ú˘Ù·Ó›Ô, ÊıÔÓÒÓÙ·˜ ÙË
Ê‹ÌË ÙÔ˘ Î·È ÙË ‰ËÌÔÛÈfi-
ÙËÙ¿ ÙÔ˘. ∆¿ÊËΠ¤Íˆ ·fi
Ù· Ù›¯Ë Ù˘ fiÏ˘, ÛÙÔ Ï¿È
Ù˘ ÏÂÁfiÌÂÓ˘ «‰È· ∫Ô›Ï˘»
Ô‰Ô‡. ∫ÔÓÙ¿ ÙÔ˘ Ù¿ÊËηÓ
Î·È Ù· ¿ÏÔÁ¿ ÙÔ˘, Ì ٷ

Όστρακο από τον εξοστρακισµό του Κίµωνα

ÔÔ›· ›¯Â ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ÙÚ›˜

(461 π.Χ.)
ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·
(∏Úfi‰ÔÙÔ˜ ™Ùã 103). √ ∫›ÌˆÓ
ÁÂÓÓ‹ıËΠηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 575 .X. Î·È Â›¯Â ÌÂÁ¿ÏË ÔÌÔÈfiÙËÙ· Ì ÙÔÓ «ÔÌÔÌ‹ÙÚÈÔÓ»
ªÈÏÙÈ¿‰Ë, ÁÈÔ ÙÔ˘ ∫‡„ÂÏÔ˘.
∫§∂π∆√ª∞X√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË £‹‚·, Ë ·ÎÌ‹ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜
ÙÔ˘ 2Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. ◊Ù·Ó ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∂ÚÌÔÎÚ¿ÙË Î·È ÊËÌÈ˙fiÙ·Ó ÁÈ· ÙÔ ‹ıÔ˜ Î·È ÙËÓ
·ıÏËÙÈ΋ ÙÔ˘ ·Í›·. ™ÙËÓ √Ï˘Ì›· ›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ 141˘ √Ï˘ÌÈ¿‰·˜.
∞ӷʤÚÂÙ·È Â›Û˘ fiÙÈ Â›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ ÛÙ· ÿÛıÌÈ· ̤۷ Û ̛· Ë̤ڷ ÛÙ· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·
ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘, Ù˘ ¿Ï˘ Î·È Ù˘ ˘ÁÌ‹˜. ∞Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·,
Ô ÔÔ›Ô˜ ¤ÊÂÚ Â›ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ªÂÛÛ‹ÓÈÔ˘ ∞Ïη›Ô˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÒ˙ÂÙ·È ÛÙËÓ «¶·Ï·Ù›ÓË
∞ÓıÔÏÔÁ›·». √ ∫ÏÂÈÙfiÌ·¯Ô˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Ó›ÎËÛ ÙÔ ÊÔ‚ÂÚfi ˘ÁÌ¿¯Ô
∞ÚÈÛÙfiÓÈÎÔ, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Â›¯Â ÛÙ›ÏÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˜
Ô ¢ã Ô ∂ÈÊ·Ó‹˜, ÁÈ· Ó· ‰ÈÂΉÈ΋ÛÂÈ ÙÔ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÚÂÎfiÚ Ù˘ ˘ÁÌ·¯›·˜, ÙÔ ÔÔ›Ô
ηÙ›¯Â Ô ∫ÏÂÈÙfiÌ·¯Ô˜ (¶Ôχ‚ÈÔ˜ ∫∑ã, 9,7-13, ¶·˘Û·Ó›·˜ 5',15,3-5, ¶·Ï·Ù. ∞ÓıÔÏ. £ã
588).
∫§∂√ª∏¢∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ - ‹Úˆ·˜ ·fi ÙËÓ ∞ÛÙ˘¿Ï·È·. ™ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜
(ÛÙËÓ 72Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ‹ÙÔÈ ÙÔ 496 .X.) ÛÎfiÙˆÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ¿Ï˘ ÙÔÓ
Û˘Ó¿‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ ÿˆÎÔ, ‹Úˆ· Â›Û˘ Ù˘ ∂ȉ·‡ÚÔ˘. øÛÙfiÛÔ ÔÈ ∂ÏÏ·ÓÔ‰›Î˜ ‰ÂÓ ÙÔÓ
·Ó·Î‹Ú˘Í·Ó ÓÈÎËÙ‹, ÁÈ·Ù› ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ‰ÂÓ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔ˘˜ ηÓÔÓÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘. °Èã ·˘Ùfi
Ô ∫ÏÂÔÌ‹‰Ë˜ ·Ú·ÊÚfiÓËÛÂ. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ÁÎÚ¤ÌÈÛ ÙËÓ ÎÔÏfiÓ·
ÂÓfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ (Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ) Î·È ÛÎfiÙˆÛ ÂÍ‹ÓÙ· ·È‰È¿. ŸÙ·Ó ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘
∞ÛÙ˘¿Ï·È·˜, ÔÈ ·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘, ÙÔÓ Î·Ù·‰›ˆÍ·Ó, Ô ∫ÏÂÔÌ‹‰Ë˜ ‚ڋΠηٷʇÁÈÔ ÛÙÔ
Ó·fi Ù˘ ∞ıËÓ¿˜. √È ‰ÈÒÎÙ˜ ÙÔ˘ ÂÚ›ÌÂÓ·Ó ¤Íˆ ·fi ÙÔÓ Ó·fi ·Ó·ÔÊ¿ÛÈÛÙÔÈ, ÌË
ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ·Ó ¤ÚÂ ӷ ÌÔ˘Ó Ì¤Û·, Ó· ÙÔÓ È¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔÓ ‚Á¿ÏÔ˘Ó ¤Íˆ. ŸÙ·Ó
‹Ú·Ó ÙËÓ ·fiÊ·ÛË Î·È Ì‹Î·Ó ̤۷ ÛÙÔ Ó·fi, ·Úã fiϘ ÙȘ ¤Ú¢Ӥ˜ ÙÔ˘˜, ‰ÂÓ
ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ÙÔÓ ‚ÚÔ˘Ó Ô˘ıÂÓ¿. ∆fiÙ ÚÒÙËÛ·Ó ÙÔ ª·ÓÙÂ›Ô ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ Î·È ‹Ú·Ó ·ã
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 89
·˘Ùfi ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË fiÙÈ Ô ∫ÏÂÔÌ‹‰Ë˜ ‹Ù·Ó Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ Î·È fiÙÈ ¤ÚÂÂ
Ó· ÙÔ˘ ·Ô‰Ôı› ȉȷ›ÙÂÚË Ï·ÙÚ›·. ∫·È ¤ÙÛÈ Ë ·Ú·ÊÚÔÛ‡ÓË ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ÙÔÓ Î·Ù¤ÛÙËÛÂ
«Î·Ù¯fiÌÂÓÔÓ ]˘fi ÙÔ~˘ £ÂÔ~˘». ∫¿ÔÈÔÈ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó fiÙÈ ÏÈıÔ‚ÔÏÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜
·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘ Ô ∫ÏÂÔÌ‹‰Ë˜ ηٷʇÁÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Ó·fi Ù˘ ∞ıËÓ¿˜, Ì‹ÎÂ Î·È ÎÚ‡ÊÙËÎÂ
̤۷ Ûã ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÎÈ‚ÒÙÈÔ Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÂΛ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÎÏ›ÛÙËΠÂÚÌËÙÈο. √È
∞ÛÙ˘¿Ï·ÈÔÈ, ·ÊÔ‡ ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ì¿Ù·È· Â› ÔÏÏ‹ ÒÚ· Óã ·ÓÔ›ÍÔ˘Ó ÙÔ ÎÈ‚ÒÙÈÔ ·˘Ùfi,
ÙÂÏÈο ÙÔ ¤Û·Û·Ó, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÙÔÓ ‚Ú‹Î·Ó Ì¤Û·. ∆fiÙÂ Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ÛÙÔ ª·ÓÙ›Ô, ÙÔ ÔÔ›Ô
ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ÙÔÓ ÈÔ ¿Óˆ ¯ÚËÛÌfi.
∫√ƒ√πµ√™: ∞ıÏËÙ‹˜ - √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·. ∞ӷʤÚÂÙ·È ˆ˜ ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜
ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·. √ Ù¿ÊÔ˜ ÙÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙ· Û‡ÓÔÚ· - fiÚÈ· Ù˘
∏Ï›·˜ Ì ÙËÓ ◊Ú·È· Ù˘ ∞Ú牛·˜. ∆Ô fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰fiıËΠÛÙËÓ ÚÒÙË √Ï˘ÌÈ¿‰· (776
.X.) ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·‰Â›¯ÙËΠÓÈÎËÙ‹˜, ‰ËÏ·‰‹ fiÙ·Ó Ô ÿÊÈÙÔ˜ Í·Ó·Ó·Ó¤ˆÛ ÙÔ˘˜
√Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜. ∂ÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ‚Ú¤ıËΠ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ¤ÁÚ·ÊÂ: «∫fiÚÔÈ‚Ô˜
Â[ Ó›ÎËÛÂÓ Î·› [·ÓıÚÒˆÓ Ú~ˆÙÔ˜», fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ÂÚÈËÁËÙ‹˜ ¶·˘Û·Ó›·˜ (∏ã, 26,4 & ∂ã,
8, 6).
∫π§À∫∞™: ∂ȉ¤ÍÈÔ˜ ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÂÏÂÈÔÔ›ËÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ·˘Ùfi
(·ÁÎÚ¿ÙÈÔ) ÙÔ Ù¤¯Ó·ÛÌ· ÙÔ˘ «]˘ÙÈ·ÛÌÔ‡», fiˆ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ, ‰ËÏ·‰‹ Ù¤¯Ó·ÛÌ· Ô˘
fiÙ·Ó Ô ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ ·ıÏËÙ‹˜ ηٷ‚·ÏÏfiÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ ÙÔ˘ Î·È ‹Ù·Ó
¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· ¤ÛÂÈ, ÙfiÙ Ì ̛· ηٿÏÏËÏË ÂȉÂÍÈfiÙËÙ· Î·È ÛÙÚÔÊ‹, ¤ÂÊÙ ·Ó¿ÛÎÂÏ·,
fiÔ˘ ÌÔÚÔ‡Û ÔˆÛ‰‹ÔÙ ӷ ·Ì˘Óı›.
∫∞ƒ¶√™ ‹ ∫∞¶ƒ√™: ∞ıÏËÙ‹˜ Ô˘ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∏Ï›·, √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÙÔ 212
.X. ÛÙËÓ ¿ÏË Î·È ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ.
§∞¢∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË §·ÎˆÓ›·, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤˙ËÛ ηٿ ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ª‡ÚˆÓ·,
‰ËÏ. Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ¤ÙÔ˜ 450 .X. ¡›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
‰fiÏ˘¯Ô˘ (‰ÚfiÌÔ˘-ÙÚ¤ÍÈÌÔ). √ ¶·˘Û·Ó›·˜ (°ã, 21,1) ‰ÈËÁÂ›Ù·È fiÙÈ Ô §¿‰·˜ ¤ı·Ó ·fi
˘¤ÚÌÂÙÚË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÙÔ˘ Î·È ı¿ÊÙËΠ«]˘¤Ú Ù‹Ó [ÂÎ ∆ÂÁ¤·˜ Â[Ș ™¿ÚÙËÓ
{·ÁÔ˘Û·Ó ÏˆÊfiÚÔÓ, ÂÚ› ÙÔ‡˜ 20 ÛÙ·‰›Ô˘˜ [·fi ÙÔ~˘ ∂[˘Ú~ˆÙÔ˜». ∆ÔÓ §¿‰· ·Ôı·Ó¿ÙÈÛ Ô
‰È¿ÛËÌÔ˜ ÁχÙ˘ ª‡ÚˆÓ·˜ (Ú‚Ï. Robert ÛÙÔ Hern XXXY 165) Ì ÙÔÓ ÂÍ·›ÛÈÔ ÂΛÓÔ
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ë ·Ú¯·›· Ù¯ÓÔÎÚÈÙÈ΋ ·ÔηÏÔ‡Û «¤ÌÓÔ˘Ó», ÁÈ· ÙÔ ÈÛÙfi
Î·È ÙÔ ˙ˆËÚfi Ù˘ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È Î›ÓËÛ‹˜ ÙÔ˘. ∞fi ÙÔ ÂÂÈÛfi‰È· ·˘Ùfi ÂÌÓ‡ÛÙËΠÔ
ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÕÁÁÏÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜ F.M. Benet, ·ÚÈÛÙ¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ §¿‰· Ó· Á˘Ú›˙ÂÈ ÎÏ›ÓÔÓÙ·˜
ÁÈ· Ó· ¤ÛÂÈ ÓÂÎÚfi˜ ηٿ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÔÈ ·ÁˆÓÔ‰›Î˜ ¤ÙÂÈÓ·Ó Ó· ÙÔÓ ÛÙÂÊ·ÓÒÛÔ˘Ó ˆ˜
ÓÈÎËÙ‹. ∂›Û˘ Î·È Ô ÁÓˆÛÙfi˜ °¿ÏÏÔ˜ ÔÈËÙ‹˜ ∑Ô˙¤-ª·Ú›· ÓÙã ∂ÚÂÓÙÈ¿ ¤¯ÂÈ ·ÊÈÂÚÒÛÂÈ
ÛÙÔÓ √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË Ì·˜ ·˘ÙfiÓ ¤Ó· ·fi Ù· ηÏÏ›ÙÂÚ· ÛÔÓ¤Ù· ÙÔ˘.
§∞¢∞™: √ÓÔÌ·ÛÙfi˜ ·ıÏËÙ‹˜ ‰ÚÔ̤·˜, ·fi ÙÔ ÕÚÁÔ˜. ∆ÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ·˘ÙÔ‡ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ
fiÙÈ Â›‰Â Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (µã, 19,7) ÛÙÔÓ ÂÚ›ÊËÌÔ Ó·fi ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ ∞fiÏψӷ ÛÙÔ ÕÚÁÔ˜. √
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÌÂٷʤÚıËΠηÙfiÈÓ ÛÙË ƒÒÌË, fiÔ˘ Ë Ê‹ÌË ÙÔ˘ ·ıÏËÙ‹ ›¯Â ηٷÓÙ‹ÛÂÈ
90 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
·ÚÔÈÌÈ҉˘, ˆ˜ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ (πÔ˘‚. πππ 97-ª¿ÚÙ. ππ 86,8 Î·È 100,5).
ÕÁ·ÏÌ· οÔÈÔ˘ §¿‰· ˘‹Ú¯Â Î·È ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ô˘ ‹Á·ÈÓ ·fi ÙÔÓ √Ú¯ÔÌÂÓfi ÛÙË
ª·ÓÙÈÓ›·, Ô ÔÔ›Ô˜ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «§¿‰· ™Ù¿‰ÈÔÓ», fiÔ˘ Á˘ÌÓ·˙fiÙ·Ó ·˘Ùfi˜. ∫·Ù¿ ÙËÓ
ÁÓÒÌË ÌÂÚÈÎÒÓ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁˆÓ, Ì¿ÏÏÔÓ ÁÈã ·˘ÙfiÓ ÚfiÎÂÈÙ·È.
§∞™£∂¡∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË £‹‚·, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·‰Â›¯ÙËΠÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ·
ÙÔ˘ ÈÔ‰ÚfiÌÔ˘. ∏ Ó›ÎË ÙÔ˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Á‡Úˆ ·fi Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ 5Ô˘ ·ÈÒÓ·
.X.
§∂√¡∆π™∫√™: ŒÏÏËÓ·˜ ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË ªÂÛÛ‹ÓË Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜. ◊Ù·Ó ‰È¿ÛËÌÔ˜
ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ÚÒÙË Ê¿ÛË ÙÔ˘, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ¤Û·ÁÂ
Ù· ‰¿ÎÙ˘Ï· ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÙÔ˘ ÎÈ ¤ÙÛÈ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Áη˙ ӷ ·ÔÛ‡ÚÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ·ÁÒÓ·
(«ÓÔÎ-¿Ô˘Ù»), fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ÏÂÍÈÎfi ÙÔ˘ ™Ô˘˝‰· (‹ ™Ô‡‰·˜, «[·ÎÚÔ¯ÂÈÚ›˙ÂÛı·È»,
‰ËÏ. ¤Û·˙ ÙȘ ¿ÎÚ˜ ÙˆÓ ‰·ÎهψÓ). √ §ÂÔÓÙ›ÛÎÔ˜ Ó›ÎËÛ ÛÙ· ¶‡ıÂÈ· (¢ÂÏÊÔ‡˜), fiÔ˘
ÛÙÂÊ·ÓÒıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ∞ÌÊÈÎÙ‡ÔÓ˜, Î·È ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· (√Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜
·ÁÒÓ˜), fiÔ˘ ÛÙÂÊ·ÓÒıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ∏Ï›Ԣ˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5', 4,3).
£·˘Ì¿ÛÈÔ ¯¿ÏÎÈÓÔ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· Ô˘ ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛÂ Ô Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ·fi ÙÔ ƒ‹ÁÈÔ Ù˘
πÙ·Ï›·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· Î·È Ûˆ˙fiÙ·Ó ˆ˜ ÙÔ 170 .X.
§∂ø¡π¢∞™: √ÓÔÌ·ÛÙfi˜ ·ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË ƒfi‰Ô, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ÙÚ¤ÍÈÌÔ ÛÂ
Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· √Ï˘ÌÈ¿‰Â˜, ‹ÙÔÈ ·fi ÙÔ 164 ˆ˜ ÙÔ 152 .X. ™˘ÓÔÏÈο ›¯Â
ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ‰Ò‰Âη ӛΘ.
§∂ø¡: ™·ÚÙÈ¿Ù˘ ·ıÏËÙ‹˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤‰Ú·Û ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘
5Ô˘ .X. ·ÈÒÓ·. °ÂÓÓ‹ıËΠÁ‡Úˆ ·fi ÙÔ 465 .X. ∫¤Ú‰ÈÛ Û ÈÔ‰ÚÔÌ›· ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·
ÙÔ 440 .X. ◊Ù·Ó ‰Â ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∞ÓÙ·ÎÏ›‰·. ∫·Ù¿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 426 .X. ÛÙ¿ÏıËΠ̷˙› Ì ‰‡Ô
¿ÏÏÔ˘˜ ·ÎfiÌË Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘ (™·ÚÙÈ¿Ù˜) Û·Ó ÔÈÎÈÛÙ‹˜ ÛÙÔ ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ Ù˘
∆Ú·ÓÙ›Ó·˜ (·ÔÈΛ· Ù˘ ∏Ú¿ÎÏÂÈ·˜ ÛÙËÓ ∆Ú·¯›Ó·). ∆Ô 420 .X. ÛÙ¿ÏıËΠˆ˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜
ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÁÈ· Ó· ÂÌÔ‰›ÛÂÈ ÙË Û‡Ó·„Ë Û˘Óı‹Î˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ηÈ
ÙÔ˘˜ ∞ÚÁ›Ù˜, ·ÏÏ¿ Ô ∞ÏÎÈ‚È¿‰Ë˜ Ì ÙË ÁÓˆÛÙ‹ ¢ÛÙÚÔÊ›· ÙÔ˘ ηÙfiÚıˆÛ ӷ ÛÙ›ÏÂÈ
·˘ÙfiÓ Î·È ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ¿ÏÏÔ˘˜ - ÚÂÛ‚Â˘Ù¤˜ - Ô˘ ÙÔÓ Û˘Ófi‰Â˘·Ó, ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘
(™¿ÚÙË). ∫·Ù¿ ÙÔ 419 ¤ˆ˜ ÙÔ 418 .X. «[ÂÒÓ˘ÌÔ˜ {ÂÊÔÚÔ˜» Î·È ÙÔ 411 .X. ·Ó¤Ï·‚Â,
¤ÂÈÙ· ·fi ÙÔ ÊfiÓÔ ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘, ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ηıÒ˜
Î·È ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙË X›Ô, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ·Ù¤Ú·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ (πππ 92,5, À, 44,3, À πππ 28,5 &61,2).
§À∫π¡√™: ŒÏÏËÓ·˜ ·ıÏËÙ‹˜ Ô ÔÔ›Ô˜ ηٷÁfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ÁÓˆÛÙ‹ ∂ÏÏËÓÈ΋ ·ÔÈΛ·
ÙÔ˘ ∫ÚfiÙˆÓ· Ù˘ πÙ·Ï›·˜. ¡›ÎËÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ ηٿ ÙËÓ 49Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·
(584 .X.).
§À∫π¡√™: ∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙË ∏Ú·›· Ù˘ ∞Ú牛·˜ Î·È Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ·È‰ÈÎfi ·ÁÒÓ·
‰ÚfiÌÔ˘, Ï›ÁÔ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙÔ 400 .X. X¿ÏÎÈÓÔ ˆÚ·›Ô ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›·, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÂÈ Ô Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ·Ó‰ÚÈ·ÓÙÔÔÈfi˜ ∫ϤˆÓ·˜ Î·È ÙÔ
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 91
ÔÔ›Ô Ûˆ˙fiÙ·Ó ˆ˜ ÙÔ 160 Ì.X. ¡›ÎËÛ Û οÔÈÔÓ ·ÁÒÓ· ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ∞ÏÊÂÈfi.
§À∫π¡√™: ¶·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ë ∏Ï›·. ¡›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·È‰ÈÎÔ‡˜
·ÁÒÓ˜, ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ˘ÁÌ‹˜. X¿ÏÎÈÓÔ˜ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙË̤ÓÔ˜ ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›·.
§À∫π¡√™: ™·ÚÙÈ¿Ù˘ ·ıÏËÙ‹˜, Ô˘ ‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, fiÔ˘
Ó›ÎËÛ ηٿ ÙÔ 444 .X. (Û‡Ìʈӷ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔ 460 .X.) Û ·ÁÒÓ˜ ÈÔ‰ÚÔÌ›·˜. ™ÙËÓ
√Ï˘Ì›· ›¯·Ó ·Ó·ÙÂı› ‰‡Ô ¯¿ÏÎÈÓÔÈ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ ÙÔ˘ (¿ÏÏÔÈ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ¤Ó·˜), ¤ÚÁ· ÙÔ˘
‰È¿ÛËÌÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË ª‡ÚˆÓ·. ∫·Ùã ¿ÏÏÔ˘˜, Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Û˘ÌʈÓ› Î·È Ô
ηıËÁËÙ‹˜ ∞Ú‚·ÓÈÙfiÔ˘ÏÔ˜, ÔÈ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ› ›¯·Ó ÛÙËı› ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜.
§À°¢∞ª√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ·ÔÈΛ· ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ. ŒÏÏËÓ·˜ ÛÙËÓ
ηٷÁˆÁ‹ Î·È fi¯È §·Ù›ÓÔ˜, fiˆ˜ Ï·ıÂ̤ӷ ÙÔÓ ı¤ÏÔ˘Ó ÌÂÚÈÎÔ›, Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ù·Ó Ô ÚÒÙÔ˜
ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ¤ÓÙ·ıÏÔ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, fiÔ˘ ÔÈ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ ŒÏÏËÓ˜ ·fi ÙȘ
™˘Ú·ÎÔ‡Û˜ ÙÔ˘ ›¯·Ó ÛÙ‹ÛÂÈ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·. §¤ÁÂÙ·È ˆ˜ Ô §‡Á‰·ÌÔ˜ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿
ÌÂÁ·ÏfiÛˆÌÔ˜ Î·È Â›¯Â ÙȘ ›‰È˜ ۈ̷ÙÈΤ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ÁÓˆÛÙfi Ì˘ıÈÎfi ‹Úˆ·
∏Ú·ÎÏ‹, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô √‰˘ÛÛ¤·˜ ∫. ∂Í·Ú¯fiÔ˘ÏÔ˜.
ªπ§ø¡∞™: ŒÏÏËÓ·˜ ·ıÏËÙ‹˜, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÓÔÌ·ÛÙÔ‡˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â
ÂÔÓÔÌ·ÛÙ› «∫ÚÔÙˆÓÈ¿Ù˘»,
ÁÈ·Ù› ηٿÁÂÙÔ ·fi ÙÔÓ
∫ÚfiÙˆÓ· Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜,
·ÔÈΛ· ∂ÏÏËÓÈ΋. ∂›¯Â Á›ÓÂÈ
‰È¿ÛËÌÔ˜, ÁÈ· ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘
‰‡Ó·ÌË. °ÂÓÓ‹ıËΠÎÔÓÙ¿ ÙË
¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ·Ó¿ÌÂÛ·
540 Ì 516 .X. √ ª›ÏˆÓ·˜
‹Ù·Ó ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋˜ ηٷ-
ÁˆÁ‹˜ Î·È ·ıÏËÙ‹˜ ÙÔ˘
‰È¿ÛËÌÔ˘ ¶˘ı·ÁfiÚ·. ™ÙÔ
Û›ÙÈ ÙÔ˘ È¿ÛÙËÎ·Ó ÔÈ
¶˘ı·ÁfiÚÂÈÔÈ ËÁ¤Ù˜ ηٿ ÙÔ
450 .X. ¡›ÎËÛ ÔÏϤ˜ Ï·Ì-
Ú¤˜ ӛΘ ÛÙÔ˘˜ ¶·ÓÂÏÏ‹-
ÓÈÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜. ∆Ô˘ ·Ô‰›‰Ô˘Ó
¤ÍÈ Ó›Î˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜
·ÁÒÓ˜ (√Ï˘Ì›·), ÂÙ¿
ÛÙÔ˘˜ ¶˘ıÈÎÔ‡˜ (¶‡ıÈ·),

Μίλων ο Κροτωνιάτης
ÂÓÓ¤· ÛÙÔ˘˜ ¡ÂÌ·ÎÔ‡˜

ενδεδυµένος µε τοµάρι λιονταριού.

(¡¤Ì·), ‰¤Î· ÛÙÔ˘˜ πÛıÌÈ·-
ÎÔ‡˜ (ÿÛıÌÈ·). ¶·È‰› fiÓÙ·˜
92 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
·ÎfiÌË, Ó›ÎËÛ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· Ù˘ ¿Ï˘ ÛÙ· √χÌÈ· Î·È ÛÙ· ¶‡ıÈ·.
∏ ·Ú¿‰ÔÛË ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ·Ô‰›‰ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ηÙÔÚıÒÌ·Ù· ·ÌÊ›‚ÔÏ˘ ÁÓËÛÈfi-ÙËÙ·˜: {
∏ÙÔÈ, ÌÂÙ¤ÊÂÚ ¿Óˆ ÛÙÔ‡˜ {ˆÌÔ˘˜ ÙÔ˘ \ÂÓ· [ÔÁΈ‰¤ÛÙ·ÙÔ Ù·~˘ÚÔ ÂÚÈÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ̤۷ ÛÙfi
ÛÙ¿‰ÈÔ ]˘fi Ù¿ ·Ú·ÙÂٷ̤ӷ ¯ÂÈÚÔÎÚÔÙ‹Ì·Ù· η› Ù›˜ ˙ËÙˆÎÚ·˘Á¤˜ Ù~ˆÓ ÔÏ˘·Ú›ı̈Ó
ı·Ù~ˆÓ, η› {ÂÂÈÙ· ÙfiÓ Ù·~˘ÚÔ ·[˘ÙfiÓ {ÂÊ·Á ]ÔÏfiÎÏËÚÔ Ì¤Û· Û¤ ÌÈ¿ η› ÌfiÓË Ì¤Ú·. Καθώς
ότι σταµάτησε ένα αµάξι µε το χέρι του που έτρεχε «βιαίως» µε πολύ µεγάλη ταχύτητα.
√È ∫ÚÔÙˆÓÈ¿Ù˜ οو ·fi ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙÔ˘ ª›ÏˆÓ·, Ô ÔÔ›Ô˜ ÊÔÚÔ‡Û ÙÔÌ¿ÚÈ
ÏÈÔÓÙ·ÚÈÔ‡ Î·È ÎÚ·ÙÔ‡Û ÛÙÔ ‰ÂÍ› ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ Úfi·ÏÔ, fiˆ˜ Ô ÁÓˆÛÙfi˜ ‹Úˆ·˜ ∏Ú·ÎÏ‹˜,
ηٷÙÚfiˆÛ·Ó ÙÔ˘˜ ™˘‚·Ú›Ù˜ Î·È Î·Ù¤ÛÙÚ„·Ó ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û¿ ÙÔ˘˜ ™‡‚·ÚË. À‹ÚÍÂ
‰Â, ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÈÔ ÔÓÔÌ·ÛÙÔ‡˜, ÙÔ˘˜ ÔÓÔÌ·ÛÙfiÙ·ÙÔ˘˜ ·ıÏËÙ¤˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜.
∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Î·Ù·‚ÚÔ¯Ù‹ÛÙËΠ·fi Ù· ¿ÁÚÈ· ıËÚ›·, fiÙ·Ó ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘
Ó· Û¯›ÛÂÈ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ ¤Ó·Ó ¯ÔÓÙÚfi ÎÔÚÌfi ‰¤Ó‰ÚÔ˘, ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËΠ·ã ·˘ÙfiÓ ÛÙË
Û¯ÈÛÌ‹ ÙÔ˘.
√ ª›ÏˆÓ·˜ ˘ÌÓ‹ıËΠfiˆ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÂ ·fi ÙÔÓ ÁÓˆÛÙfi ÔÈËÙ‹ ™È̈ӛ‰Ë ÙÔÓ ∫›Ô, Ô ‰Â
ı¿Ó·Ùfi˜ ÙÔ˘ ¤‰ˆÛ ı¤Ì· ÛÙÔÓ ÁÓˆÛÙfi ηÏÏÈÙ¤¯ÓË ¶Ô˘˙¤ ÁÈ· Ó· ÊÈÏÔÍÂÓ‹ÛÂÈ ¤Ó·
ı·˘Ì¿ÛÈÔ Ì·ÚÌ¿ÚÈÓÔ Û‡ÌÏÂÁÌ· .
ª∂§∞¡π¶¶√™: °ÈÔ˜ ÙÔ˘ £ËÛ¤· Î·È Ù˘ ¶ÂÚÈÁ›Ó˘, ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ™›ÓÈÔ˘ ÙÔ˘
¶ÈÙ˘ÔοÌÙË, Ì˘ıÔÏÔÁÈÎfi ÚfiÛˆÔ, Ô˘ Ó›ÎËÛ Û ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘ ÛÙ· ¡¤Ì· (‹
¡¤ÌÂÈ·). ™ÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÛÙÔ ‰‹ÌÔ ªÂÏ›Ù˘, ˘‹Ú¯Â ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘, ËÚÒÔÓ Ô˘ ÏÂÁfiÙ·Ó
«ªÂÏ·Ó›ÂÈÔ».
ª∂§∏™π∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ - ¡ÂÌÂÔӛ΢ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· Ù˘ ¿Ï˘. ∫·Ù·ÁfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ
∞›ÁÈÓ·. ∆ÔÓ Â͢ÌÓ› Ô ¶›Ó‰·ÚÔ˜ (¡ÂÌ. ¢ã 151.5!108, √Ï˘Ì. ∏ã 71 Î·È ÂÍ‹˜ Î·È ™¯ÔÏ.).
◊Ù·Ó ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋˜. «] À‹ÚÍ - ηٿ ÙÔÓ ‰È·ÚÂ‹ ηıËÁËÙ‹ Ù˘
∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ∞fiÛÙ. ∞Ú‚·ÓÈÙfiÔ˘ÏÔ- ]Ô ·Ù‹Ú Ù~˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ù~˘ Á˘ÌÓ·ÛÙÈÎ~˘,
[·ÚÈıÌÔ~˘ÓÙ·È ‰¤ Â[Ș ÙÚÈ¿ÎÔÓÙ· Ô]È Ì·ıËÙ·› ·[˘ÙÔ~˘, Ô]È ÓÈ΋۷ÓÙ˜ Â[Ș ÙÔ‡˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜
[·ÁÒÓ·˜».
ª∂§∞°∫√ª∞™: ¶˘ÁÌ¿¯Ô˜, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Ô ¢›ÎˆÓ·˜ Ô XÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ ·ÔÚ› ˆ˜
ηÙfiÚıˆÛ ӷ ‰È·ÙËÚËı› ·ÚÙÈÌÂÏ‹˜ ·fi Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ·Ù˘¯‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó¤‚·ÈÓ·Ó (ηÈ
ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó) ÛÙËÓ ¿ÏË. §ÂÁfiÙ·Ó ÁÈã ·˘ÙfiÓ fiÙÈ, fi¯È ÌÔÓ¿¯·
‰ÂÓ ÙÚ·˘Ì·Ù›ÛÙËΠÔÙ¤ ·fi ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÙ¤ ‰ÂÓ ÙÚ·˘Ì¿ÙÈÛÂ
·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ ÙÔ˘ Î·È Î·ÙfiÚıˆÓ ¿ÓÙ· Ó· ÓÈοÂÈ, ÂÍ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘
·fi ÙËÓ Ôχ ÎÔ‡Ú·ÛË.
ª∂§π™™√™: ¶·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ ·fi ÙË £‹‚·. ∂›¯Â Á›ÓÂÈ ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ÛÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË
ηٿ ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ·˘Ùfi ÙÔ˘ «]˘ÙÈ·ÛÌÔ~˘» (ÎfiÏÔ, Ô˘ fiÙ·Ó ÔÈ ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ηÙ‚¿ÏÏÔÓÙÔ
·fi ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙÔ˘˜ Î·È ‹Ù·Ó ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· ¤ÛÔ˘Ó, Ì ÌÈ· ηٿÏÏËÏË ÂȉÂÍÈfiÙËÙ·
Î·È Ì ÂÈÙ‹‰ÂÈ· ÛÙÚÔÊ‹ ¤ÂÊÙ·Ó ·Ó¿ÛÎÂÏ·, ÔfiÙ ÌÔÚÔ‡Û·Ó ÔˆÛ‰‹ÔÙ ӷ
·Ì˘ÓıÔ‡Ó).
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 93
ª∞ƒ∫π∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·.
•∂¡√¢∞ª√™: ŒÏÏËÓ·˜ ·ıÏËÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘
·ÁÎÚ·Ù›Ô˘. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Â›‰Â ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ¯¿ÏÎÈÓÔ ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘. ∏
·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ¿ÁÓˆÛÙË, fiˆ˜ Î·È Ë ÂÔ¯‹ Ô˘ ¤˙ËÛÂ Î·È ¤‰Ú·ÛÂ.
•∂¡√∫§∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ - √Ï˘ÌÈÔӛ΢ Û ·È‰ÈÎfi ·ÁÒÓÈÛÌ· ¿Ï˘ Ô˘ ηٷÁfiÙ·Ó
·fi ÙÔ ª·›Ó·ÏÔ Ù˘ ∞Ú牛·˜ (·fi ÙËÓ ∏Ú·›·). ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, ˘‹Ú¯Â
¯¿ÏÎÈÓÔ˜ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ηÏÏÈÙ¤¯ÓË ¶·ÓÙ›·. ∆Ô ¿Á·ÏÌ·
Ûˆ˙fiÙ·Ó ˆ˜ ÙÔ 170 Ì.X. ÔfiÙ ÙÔ Â›‰Â Ô ¶·˘Û·Ó›·˜. ªÂÚÈÎÔ› ÙÔÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ˆ˜
•ÂÓÔÎÏ›‰Ë.
•∂¡√ºø¡∆∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ -√Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙÔ ∞›ÁÈÔ, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ªÂÓ¤Ê˘ÏÏÔ˘. ◊Ù·Ó
ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ (¶·˘Û·Ó›·˜ Àπ, 3,13), Ô ÔÔ›Ô˜ ›‰Â Î·È ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›·, Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ¤ÙÔ˜ 170 ¿Óˆ-οو Ì.X. ÕÏÏ· ÛÙÔȯ›· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘ÌÂ.
•∂¡√ºø¡∆∞™: ∞ıÏËÙ‹˜-√Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÙÔ 464 .X., ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ £ÂÛÛ·ÏÔ‡, ·fi ÙËÓ
∫fiÚÈÓıÔ. ∞ӷʤÚÂÙ·È Î·È Â͢ÌÓÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ¶›Ó‰·ÚÔ ÛÙÔ˘˜ «[ √Ï˘ÌÈÔӛΘ» ÙÔ˘ (πππ).
√πµø∆∞™: ∞fi ÙË ¢‡ÌË Ù˘ ∞¯·˝·˜, ·ıÏËÙ‹˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ √ÈÓ›Ô˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÂ
·ÁÒÓ˜ ÛÙ·‰›Ô˘, ηٿ ÙËÓ 6ËÓ (ηÙã ¿ÏÏÔ˘˜ 8Ë) √Ï˘ÌÈ¿‰· ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·. ∂Âȉ‹ fï˜
ÔÈ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ ∞¯·ÈÔ› ·Ú·Ì¤ÏËÛ·Ó Ó· ÙÔ˘ ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·, Ô √È‚ÒÙ·˜, (αφού
‰ÂÓ ÙÔÓ Ù›ÌËÛ·Ó), ÙÔ˘˜ ηٷڿÛÙËΠӷ ÌË ÓÈ΋ÛÔ˘Ó ÔÙ¤ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜. §‡ıËÎÂ
‰Â Ë Î·Ù¿Ú· ·˘Ù‹ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙËÓ ·Ú¤Ï¢ÛË Î¿Ô˘ 300 ÂÙÒÓ, ÔfiÙ ÚÒÙËÛ·Ó ÙÔÓ
∞fiÏψӷ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ (ÙÔ ª·ÓÙ›Ô), Ô˘ ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ¯ÚËÛÌfi Ó· ÙÔ˘ ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·.
ŒÙÛÈ ÎÈ ¤ÁÈÓÂ. ™Ù‹ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ¿Á·ÏÌ· ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ηٿ ÙËÓ 8Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, χıËÎÂ
Ë Î·Ù¿Ú· Î·È ¤Ó·˜ ∞¯·Èfi˜, Ô ™ÒÛÙÚ·ÙÔ˜, Ó›ÎËÛ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÛÙ·‰›Ô˘ ·›‰ˆÓ.
√ƒ™π¶¶√™: ∞ıÏËÙ‹˜ Û ·ÁÒÓ· ‰ÚfiÌÔ˘, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ √ÓËÛÈÛÙÚ¿ÙË, ·fi Ù· ª¤Á·Ú·.
¡›ÎËÛ ηٿ ÙËÓ 15Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ÔfiÙ ·ÁˆÓ›ÛÙËΠÙÂÏ›ˆ˜ Á˘ÌÓfi˜, Î·È ·fi ÙfiÙÂ
ηıÈÂÚÒıËΠÓã ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È È· Á˘ÌÓÔ› («¶ÚÒÙÔ˜ ηًÚÁËÛ ηٿ Ù‹Ó 15ËÓ [
√Ï˘ÌÈ¿‰· 720 .X. ]ˆ˜ [ÂÌÔ‰›˙ÔÓ Ù‹Ó Î›ÓËÛÈÓ Ùfi ÂÚ›˙ˆÌ·, \ÔÂÚ, ηٿ ·Ï·ÈfiÓ {ÂıÈÌÔÓ,
{ÂÊÂÚÔÓ Ô]È ‰ÚÔÌÂ~Ș»), ÁÚ¿ÊÂÈ Î¿ÔÈÔ˜.
√ ŸÚÛÈÔ˜ (ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÔÈËÙ¤˜ ÔÓfiÌ·˙·Ó ŸÚÚÈÔÓ), ·ÊÔ‡
Ó›ÎËÛ ÙÔ˘˜ Á›ÙÔÓ¤˜ ÙÔ˘, ÌÂÁ¿ÏˆÛ ٷ fiÚÈ· Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘ (ª¤Á·Ú·), ·ÔÛÒÓÙ·˜
̤ÚÔ˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ·˘ÙÒÓ Î·È ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ¿˜ ÙÔ ÛÙË ‰È΋ ÙÔ˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ÂÚÈËÁËÙ‹˜
¶·˘Û·Ó›·˜ (∞ã, 41,1). ¶Âı·›ÓÔÓÙ·˜ ı¿ÊÙËΠÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ Û˘Ó¿‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ - ·ıÏËÙ‹ -
∫fiÚÔÈ‚Ô, ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙˆÓ ªÂÁ¿ÚˆÓ.
¶√§À¢∞ª∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙË £ÂÛÛ·Ï›·, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¡ÈΛ·, √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ
·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘, ÔÓÔÌ·ÛÙfi˜ ÁÈ· ÙËÓ Ôχ ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘, ÙË Ì˘ıÔÏÔÁÈ΋ ‰‡Ó·ÌË.
«] √ ̤ÁÈÛÙÔ˜ Ù~ˆÓ οıã ]ËÌ~·˜ [·ÓıÚÒˆÓ» ·Ú·‰›‰ÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (5', 5,1 Î·È ÂÍ‹˜),
·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ¿ıÏÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡. ŸÙÈ ¿ÔÏÔ˜ ¤È·Û ÛÙÔÓ
94 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
ŸÏ˘ÌÔ ˙ˆÓÙ·Ófi ÊÔ‚ÂÚfi ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ, fiÙÈ Ì‹Î Ûã ¤Ó· ÎÔ¿‰È ·fi ‚fi‰È· Î·È ¿Ú·ÍÂ
¤Ó·Ó, ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È ÈÔ ¿ÁÚÈÔ Ù·‡ÚÔ, ·fi Ù· ÈÛÈÓ¿ ÙÔ˘ fi‰È· Î·È ÙÔÓ ÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ
ÛÊȯٿ ·Î›ÓËÙÔÓ ·fi ÙȘ ÔϤ˜ ÙÔ˘, ÔÈ Ôԛ˜ ÙÔ˘ ¤ÌÂÈÓ·Ó ÛÙ· ¯¤ÚÈ·, fiÙ·Ó ÙÔ ·Ó‹ÌÂÚÔ
˙ÒÔ ‰È¤Ê˘ÁÂ, fiÙÈ ¤È·Û Ì ÙÔ ¿ÏÏÔ ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ ¤Ó· ¿ÚÌ· «ÙÔ~˘ ]ËÓÈfi¯Ô˘ Ì·ÛÙ›˙ÔÓÙ·˜ [ÈÛ¯˘-
Ú~ˆ˜ Â[Ș Ê˘Á‹Ó ÙÔ‡˜ \ÈÔ˘˜ ·[˘ÙÔ~˘», ÙÔ ÔÔ›Ô ¤ÙÚ¯ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ÙÔ ÛÙ·Ì¿ÙËÛÂ
·Î›ÓËÙÔ. ª·ı·›ÓÔÓÙ·˜ Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÚٷͤÚÍË, ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ¢·Ú›Ԙ ÛÙ· ™Ô‡ÛÛ·, ÙÔ˘˜
¿ıÏÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘‰¿Ì· Î·È ı¤ÏÔÓÙ·˜ Ó· ÂÈÛı› ·Ó Ë Ê‹ÌË ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ‹Ù·Ó
Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ‹ fi¯È, ÙÔÓ Î¿ÏÂÛ ÂΛ (ÛÙ· ™Ô‡ÛÛ·). ∂Λ Ô ‹Úˆ·˜ ·ıÏËÙ‹˜ ¶ÔÏ˘‰¿Ì·˜
ÌÔÓÔÌ¿¯ËÛ Ì ÙÚÂȘ Ôχ ‰˘Ó·ÙÔ‡˜ ¿ÓÙÚ˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, ·fi ÙÔ˘˜ «[ ∞ı·Ó¿ÙÔ˘˜» ηÈ
ÙÔ˘˜ ÛÎfiÙˆÛÂ Î·È ÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ Ì ÙÔ ÚÒÙÔ.
∫¿ÔÙ ڿÁÈÛÂ Ë ÎÔÚ˘Ê‹ ÌÈ·˜ ÛËÏÈ¿˜ fiÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ô ¶ÔÏ˘‰¿Ì·˜ Ì ÌÂÚÈÎÔ‡˜
Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ Î·È «Ù· ›Ó·Ó». ªfiÏȘ ›‰·Ó ÙÔ‡ÙÔ ÔÈ Û‡ÓÙÚÔÊÔ› ÙÔ˘ ÙÔ ‚¿Ï·Ó ÛÙ· fi‰È·,
ÂÓÒ ÂΛÓÔ˜ ÎÚ·ÙÔ‡Û ·Ì¤ÚÈÌÓÔ˜ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜. ™Â Ï›ÁÔ fï˜
ηٷÏ·ÎÒıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜ ̤۷ ÛÙË ÛËÏÈ¿. ™‡Ìʈӷ Ì οÔÈ· ¿ÏÏË
·Ú¿‰ÔÛË Ô ¶ÔÏ˘‰¿Ì·˜ ‹Úı ÛÙËÓ √Ï˘Ì›· ÁÈ· ‰Â‡ÙÂÚË ÊÔÚ¿, ‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ·,
·ÏÏ¿ ÓÈ΋ıËÎÂ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÔÈ £ÂÛÛ·ÏÔ› ‰ÂÓ ·Ú·‰¤¯ÙËÎ·Ó (¶·˘Û·Ó. ∑ã 27,6).
∆Ô ¯¿ÏÎÈÓÔ ˆÚ·›Ô ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘, fiˆ˜ Ì·˜ ϤÂÈ, ›‰Â Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ÛÙË̤ÓÔ ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›·. ◊Ù·Ó ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÁχÙË §‡ÛÈÔ˘. ∞fi ÙÔ ‚¿ıÚÔ ·˘Ùfi ‚Ú¤ıËηÓ
ÌÂÚÈο ÌfiÓÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ·.
¶ƒ√ª∞X√™: ¶ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜, ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢Ú‡ˆÓ·
Î·È Ù˘ ¶ÂÏÏ‹Ó˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ¤Íԯ˜ ӛΘ, Ì›· ÊÔÚ¿ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜,
ÙÚÂȘ ÛÙÔ˘˜ πÛıÌÈ·ÎÔ‡˜ Î·È ‰‡Ô ÛÙÔ˘˜ ¡ÂÌ·ÎÔ‡˜. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (Àππ,
27,5), ‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙÔÓ ∫ÔÚÈÓıÈ·Îfi fiÏÂÌÔ (395 .X.), fiÔ˘ Î·È ‰È·ÎÚ›ıËΠÔÏÂÌÒÓÙ·˜.
¢ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ Ù˘ ηٷÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘, Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘.
¶∂π™πƒ√¢√™: √ ·ıÏËÙ‹˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙË ƒfi‰Ô, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∫·ÏÏÈ¿Ó·¯Ù· Î·È Ù˘
∫·ÏÏÈ¿ÙÂÈÚ·˜, ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ÂÚ›ÊËÌÔ˘ √Ï˘ÌÈÔÓ›ÎË ¢È·ÁfiÚ·. ¡›ÎËÛ ÛÙ· √χÌÈ·
Û ·ÁÒÓ· ˘ÁÌ‹˜ ·›‰ˆÓ. À‹Ú¯·Ó ‰‡Ô ¯¿ÏÎÈÓÔÈ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·.
¶ƒÀ∆∞¡∏™: ¶˘ÁÌ¿¯Ô˜, √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∫‡˙ÈÎÔ. ¶‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙËÓ 98Ë
√Ï˘ÌÈ¿‰· Î·È ‰ˆÚÔ‰Ô΋ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘. ∫·È ·˘Ùfi˜ Î·È ÂΛÓÔÈ Ô˘ ÙÔÓ
‰È·Êı›ڷÓ (‰ˆÚÔ‰ÔÎÔ‡ÌÂÓÔ˜ Î·È ‰ˆÚÔ‰ÔÎÔ‡ÓÙ˜) Ì ¯Ú‹Ì·Ù·, ÙÈ̈ڋıËÎ·Ó Ì ‚·Ú‡
ÚfiÛÙÈÌÔ. ªÂ Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· ·˘Ù¿ (ÙÔ ÚfiÛÙÈÌÔ), ȉڇıËÎ·Ó ¯¿ÏÎÈÓ· ·Á¿ÏÌ·Ù· ÙÔ˘ ¢›·,
ÔÈ «∑~·Ó˜», fiˆ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËηÓ. ™ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÂΛÓÔ˘˜, ·ÓÙ›·ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶Ú‡Ù·ÓË ‹Ù·Ó
Ô ∂‡ˆÏÔ˜ Ô £ÂÛÛ·Ïfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ fi¯È ÌÔÓ¿¯· ÙÔÓ ¶Ú‡Ù·ÓË, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ∞Á‹ÙÔÚ· ÙÔÓ
∞Úο‰· Î·È ÙÔÓ ºÔÚÌ›ˆÓ·, ÙÔÓ ∞ÏÈηÚÓ·Û¤· ‰È¤ÊıÂÈÚ Ì ٷ ¯Ú‹Ì·Ù·, ‰ˆÚÔ‰ÔÎÒÓÙ·˜
ÙÔ˘˜. ∫·ıÒ˜ ¤ÏÂÁ·Ó ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ, ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ‹Ù·Ó Ë ÚÒÙË ·Ù·Ûı·Ï›· Ô˘
¤ÁÈÓ Û √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜. °È· ÙË ‰ˆÚÔ‰ÔΛ· ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (∂ã, 21,3).
¶√§Àª¡∏™∆øƒ∞™: ∞ıÏËÙ‹˜, √Ï˘ÌÈÔӛ΢ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ, Ô ÔÔ›Ô˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 95
·Ú¿‰ÔÛË, ΢ӋÁËÛÂ Î·È ¤È·Û ˙ˆÓÙ·Ófi ¤Ó· Ï·Áfi.
¶∂ƒπ∞¡¢ƒ√™: ∫ÔÚ›ÓıÈÔ˜ ·ıÏËÙ‹˜, Ô ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ÌÂ
ÙÔ «Ù¤ıÚÈfi» ÙÔ˘.
¶À£∞°√ƒ∞™: √ ÁÓˆÛÙfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ™·ÌÈÒÙ˘ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜, Ô ıÂÌÂÏȈً˜ ÛÙÔÓ ∫ÚfiÙˆÓ·
‰È΋˜ ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, fiˆ˜ ͤÚÔ˘ÌÂ, Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË Î·È ·ıÏËÙ‹˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜
˘ÔÛÙËÚÈÎÙ‹˜ ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡.
∫·Ù¿ ÙËÓ 48Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·, ÂÓÒ ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË ·È‰›, ¯Ï¢¿ÛÙËΠ·fi ÙÔ˘˜ ı·٤˜,
ÂÂȉ‹ ‹Ù·Ó Ôχ ‡ۈÌÔ˜ Î·È ·ÔÎÏ›ÛÙËΠ·fi ÙÔ˘˜ ·È‰ÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜. ∞˘Ùfi˜ ÙfiÙÂ
‹Ú ̤ÚÔ˜ ÛÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ, fiÔ˘ Î·È Ó›ÎËÛÂ. ™ã ·˘ÙfiÓ Â›Û˘ ·Ô‰›‰ÂÙ·È
Î·È Ë ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ‰›·ÈÙ·˜ ÙˆÓ ·ıÏËÙÒÓ, fiˆ˜ Î·È Ë ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Ê˘ÙÈ΋˜ ÙÚÔÊ‹˜
Î·È Á·Ï·ÎÙÔÙÚÔÊ›·˜, Ì ÙËÓ ÎÚÂÔÊ·Á›·.
¶ƒø∆√º∞¡∏™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙËÓ ª·ÁÓËÛ›·, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤˙ËÛ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ §Ëı·›Ô˘.
™∆ƒ∞∆ø¡∞™: ∞ıÏËÙ‹˜ √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∫fiÚÚËÁÔ˘. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi˜ Ô ÙfiÔ˜
Ù˘ ηٷÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘, Ô‡ÙÂ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ô˘ ¤˙ËÛÂ Î·È ¤‰Ú·ÛÂ. ◊Ù·Ó ·ÎfiÌË ÂÎÙfi˜ ·fi
√Ï˘ÌÈÔӛ΢, πÛıÌÈÔӛ΢, ¡ÂÌÂÔӛ΢ Î·È ¶˘ıÈÔӛ΢. √ ™ÙÚ¿ÙˆÓ·˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙÂÏ›ˆ˜
η̛· Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ÁÓˆÛÙfi ÊÈÏfiÛÔÊÔ ™ÙÚ¿ÙˆÓ· ÙÔÓ §·Ì„·ÎËÓfi, Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ï·ıÂ̤ӷ
ÌÂÚÈÎÔ› ÙÔÓ Ù·˘Ù›˙Ô˘Ó.
™ø™∆ƒ∞∆√™: ™˘ÎÈÒÓÈÔ˜ ·ÁÎÚ·ÙÈÛÙ‹˜ (·ÁˆÓÈÛÙ‹˜-·ıÏËÙ‹˜ ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘), Ô
ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏË Ê‹ÌË ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÏËÎÙÈ΋ ‰‡Ó·Ì‹ ÙÔ˘. ∂›¯Â
ηÙã Â·Ó¿ÏË„Ë ÓÈ΋ÛÂÈ ÛÙËÓ ¿ÏË, ηıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ ˘ÁÌ·¯›·. ∂›¯Â ·ÔÎÏËı›
«[·ÎÚÔ¯ÂÚÛ›Ù˘», ÁÈ·Ù› ÌÔÓ¿¯· Ì ÙȘ ·Ï¿Ì˜ ÙÔ˘ Î·È Ì ٷ ‰¿ÎÙ˘Ï· ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ ÙÔ˘
¿Ú¯È˙Â, Î·È ÙÂÏ›ˆÓ ÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ¿ ÙÔ˘, ηÙÔÚıÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ Ó· Û˘ÓıÏ›‚ÂÈ Ù· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ
·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÙÔ˘, ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ ı¤ÙÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÂÎÙfi˜ Ì¿¯Ë˜, ÂÍ·Ó·Áο˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó·
˘Ô¯ˆÚÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ú·‰¤¯ÔÓÙ·È ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›·, fiˆ˜
·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜, ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· fiÏË ¢‡ÌË, ˘‹Ú¯Â ËÚÒÔ, fiˆ˜ Î·È Ô Ù¿ÊÔ˜ ·˘ÙÔ‡,
fiÔ˘ ÔÈ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ ÙÂÏÔ‡Û·Ó ·ÁÒÓ˜ ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘.
™∞∆Àƒ√™: ∞ıÏËÙ‹˜, √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ¡ÂÌÂÔӛ΢ Î·È ¶˘ıÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∏Ï›·, Ô
ÔÔ›Ô˜ Ó›ÎËÛ ¤ÓÙ ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ¡¤Ì· (‹ ¡¤ÌÂÈ·), ‰‡Ô ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜ Î·È Â›Û˘ ‰‡Ô ÛÙ·
√χÌÈ·.
∆πª∞¡£∏™: ∞ıÏËÙ‹˜, √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ·fi ÙȘ ∫ψӤ˜ Ù˘ ¡Â̤·˜. ∂ÓÒ Â›¯Â
ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ Óã ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙÔÓ ·ıÏËÙÈÛÌfi, ‹ıÂÏ ¿ÓÙ· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ ÙȘ ۈ̷ÙÈΤ˜
ÙÔ˘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È ÁÈã ·˘Ùfi οı ̤ڷ Ù¤ÓÙˆÓ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È ÛÎÏËÚfi ÙfiÍÔ. ∫¿ÔÙÂ
fï˜ Ù·Í›‰Â„Â Î·È ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ Ù·ÍȉÈÔ‡ Î·È Ù˘ ·Ô˘Û›·˜ ÙÔ˘ ͤ¯·Û ӷ οÓÂÈ
·˘Ù‹ ÙË Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË ÙÔ˘ ¿ÛÎËÛË-‰ÔÎÈÌ‹. ŸÙ·Ó Í·Ó·Á‡ÚÈÛ ·fi ÙÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ηÈ
‰ÔΛ̷ÛÂ, ›‰Â ˆ˜ ‰ÂÓ Â›¯Â È· ÙË ‰‡Ó·ÌË Ó· ÙÂÓÙÒÛÂÈ ÙÔ ÙfiÍÔ ÙÔ˘ Î·È ·fi ÙË
ÛÙÂÓ·¯ÒÚÈ· ÙÔ˘, ¿Ó·„ ʈÙÈ¿ Î·È Ú›¯ÙËΠ˙ˆÓÙ·Ófi˜ ¿Óˆ Ûã ·˘Ù‹. ŒÙÛÈ, ÈÛÙÔÚ› ÙÔ
96 Γιώργος Θ. Παναγόπουλος
Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ÛÙ· «∏Ïȷο» ÙÔ˘ (µã ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ˜ 8).
∆πª∞™π£∂√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ·fi ÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜, ÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ·ÁÎÚ·Ù›Ô˘.
™ÙÂÊ·ÓÒıËΠÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ·˘Ùfi ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· √χÌÈ· (√Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜) ηÈ
¿ÏϘ ÙÚÂȘ ÛÙ· ¶‡ıÂÈ· (ÛÙÔ˘˜ ¶˘ı·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜). ∆Ô ¿Á·ÏÌ¿ ÙÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó
ÙÔÔıÂÙË̤ÓÔ ÛÙËÓ √Ï˘Ì›·, ÙÔ Â›¯Â ηٷÛ΢¿ÛÂÈ Ô ∞ÚÁÈÒÙ˘ ÁχÙ˘ - ηÏÏÈÙ¤¯Ó˘
∞ÁÂÏ¿‰·˜.
∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ӛΘ ÙÔ˘ ·˘Ù¤˜ Ô ∆ÈÌ·Û›ıÂÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ·ıÏËÙÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜, ›¯Â ÎÂÚ‰›ÛÂÈ
ÙË Ê‹ÌË ÙÔ˘ Î·È ÁÈ· ¿ÏÏ· ·ÎfiÌË ÙÔÏÌËÚ¿, Ï·ÌÚ¿ Î·È ÂÙ˘¯Ë̤ӷ ÔÏÂÌÈο
ηÙÔÚıÒÌ·Ù·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÙËÎÂ Û·Ó ¤ÁÎÏËÌ· Î·È ÙÔ˘
Â¤ÊÂÚ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ. ŸÙ·Ó ‰ËÏ. Ô πÛ·ÁfiÚ·˜ (ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ıËÓ·›Ô˘ ∆›Û·Ó‰ÚÔ˘, Ô˘ ‹Ù·Ó
¿Ú¯ÔÓÙ·˜ ηٿ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ù˘ 61˘ √Ï˘ÌÈ¿‰·˜ Î·È ·Ú¯ËÁfi˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋˜
Ê·ÙÚ›·˜) Î·È Â¯ıÚfi˜ ÙÔ˘ ∫ÏÂÈÛı¤ÓË, ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ªÂÁ·ÎÏ‹ Î·È ·Ú¯ËÁfi˜ Ù˘ ∞ıËÓ·˚΋˜
ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÙˆÓ ∞ÏÎÌ·ÈÔÓȉÒÓ Î·È ‚Ô‹ıËÛ ÙfiÛÔ Ôχ ÛÙËÓ Â‰Ú·›ˆÛË ÙÔ˘
‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙ‡̷ÙÔ˜, η٤Ϸ‚ ÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË (Ù˘ ∞ı‹Ó·˜) ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ ·˘Ùfi˜
Ù‡Ú·ÓÓÔ˜, Ô ∆ÈÌ·Û›ıÂÔ˜ ‹Ú ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ πÛ·ÁfiÚ·, ÙÔÓ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÛÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË
Î·È È¿ÛÙËΠÂΛ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ηٷ‰ÈηÛÙ› ÛÙË ı·Ó·ÙÈ΋
ÔÈÓ‹ ÁÈã ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ÙËÓ Ú¿ÍË. ∞˘Ù¿ ÈÛÙÔÚ› Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ÛÙ· «[ ∏Ïȷο» (µã ·Ú¿ÁÚ.
8) Î·È Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ˜ ÛÙË Ï¤ÍË «∫ÏÂÈÛı¤Ó˘», fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ÁÓˆÛÙfi˜ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˘ ¶¤ÙÚÔ˜
√χÌÈÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ∆ÈÌÔÛ›ıÂÔ.
∆πª√¢∏ª√™: ¡ÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ. ∞ӷʤÚÂÙ·È Û ¶ÈÓ‰·ÚÈΤ˜ ˆ‰¤˜.
º∞Ω§§√™: ∞ıÏËÙ‹˜ ¶˘ıÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ·ÔÈΛ· Ù˘ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜
∫ÚfiÙωÓ·, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜, ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙˆÓ ¶˘ı›ˆÓ.
∂›¯Â ¿ÚÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË ¡·˘Ì·¯›· Ù˘ ™·Ï·Ì›Ó·˜ Ì ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÏÔ›Ô, ÙËÓ
«∫ÚÔÙˆÓÈ‹Ùȉ·», fiˆ˜ ÙÔ Â›¯Â ÔÓÔÌ¿ÛÂÈ. ∞Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘ ›¯Â ÛÙËı› ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜.
ºπ§ø¡π¢∏™: ∞ıÏËÙ‹˜, ‰ÚÔ̤·˜ ·fi ÙË XÂÚÛfiÓËÛÔ Ù˘ ∫Ú‹Ù˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤˙ËÛ ηٿ
Ù· ̤۷ ‹ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 3Ô˘ ·ÈÒÓ· .X. ∂›¯Â ÓÈ΋ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜. ™ÙËÓ
√Ï˘Ì›·, fiˆ˜ ÈÛÙÔÚ›ٷÈ, ˘‹Ú¯Â ¯¿ÏÎÈÓÔ˜ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘, ˆ˜ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 170 Ì.X. √
ºÈψӛ‰Ë˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∑ÒÙÔ˘, ˘‹ÚÍ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÁÁÂÏÈÔÊfiÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ªÂÁ. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘.
º∞¡∞™: º·Ó¿˜ Ô ¶·ÓÂÏÏËÓ¤·˜: ¡ÈÎËÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ηٿ ÙÔ ¤ÙÔ˜
512 .X. (67Ë √Ï˘ÌÈ¿‰·).
ºπ§∞∫π¢∏™: ∞ıÏËÙ‹˜-√Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÛÙÔ ·ÁÎÚ¿ÙÈÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÂ
¶ÈÓ‰·ÚÈΤ˜ ˆ‰¤˜. ∏ ηٷÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ·fi ÙËÓ ∞›ÁÈÓ·.
Xπ§ø¡∞™: ◊Ù·Ó §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔ˜ ÛÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹. ∞ıÏËÙ‹˜ - √Ï˘ÌÈÔӛ΢. √
·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ‚ϤÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ Ó· ÓÈοÂÈ, Ì‹Î ̤۷ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ·fi ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ
ı·ÙÒÓ, ÙÔÓ ·ÁοÏÈ·Û ÛÊȯٿ Î·È ÙÔÓ Ê›ÏËÛÂ Î·È ·fi ÙËÓ ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘ Û˘ÁΛÓËÛË,
·Ì¤Ûˆ˜ ¤ı·ÓÂ.
 Αρχαίοι Έλληνες Αθλητές 97
Xπ√¡∏™: ¶·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ë §·Î‰·›ÌÔÓ·. ¡›ÎËÛ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜
ÙÚÂȘ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ «ÛÙ·‰›Ô˘» Î·È Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÙÔ ÙÔ˘ «‰È·‡ÏÔ˘». ÕÏÏÔÈ fï˜
·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ, ‹ÙÔÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ «ÛÙ¿‰ÈÔ» Î·È ÙÚÂȘ ÛÙÔ ‰›·˘ÏÔ.
X∂π§ø¡∞™: ¶·Ï·ÈÛÙ‹˜, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·ÙÚ›‰· ‹Ù·Ó Ë ¶¿ÙÚ·. ¡›ÎËÛ ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ
√Ï˘Ì›·, Ì›· ÛÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜, Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÙ· ÿÛıÌÈ· Î·È ÙÚÂȘ ÛÙ· ¡¤Ì·. §·Óı·Ṳ̂ӷ
Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È ·fi ÌÂÚÈÎÔ‡˜ Ì ÙÔÓ X›ψӷ ÙÔÓ §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔ.
æ∞Àª∏™: ∞ıÏËÙ‹˜-√Ï˘ÌÈÔӛ΢ ·fi ÙËÓ ∫·Ì·Ú›Ó· Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, Ù˘ ∫¿Ùˆ
πÙ·Ï›·˜, ŒÏÏËÓ·˜ ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ÕÎÚˆÓ·. ™ÙËÓ 82Ë √Ï˘ÌÈ¿‰· (349 .X.) ‹ÚıÂ
ÚÒÙÔ˜ ÛÙËÓ √Ï˘ÌÈ¿‰· ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·ÚÌ¿ÙˆÓ (·ÚÌ·ÙËÏ·Û›·˜), Ì ËÌ›ÔÓÔ˘˜.
 99
ΠΙΝΑΚΕΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΩΝ

ΑΡΧΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ (776 π.Χ. - 480 π.Χ.)

Έτος Άθληµα Πόλη ή Περιοχή Ολυµπιονίκης

776 π.Χ. Στάδιον Ηλεία (Πελοπόννησος) Κόροιβος

772 π.Χ. Στάδιον ∆υσπόντιον (Πελοπόννησος) Αντίµαχος
768 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Άνδροκλος
764 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Πολυχάρης
760 π.Χ. Στάδιον Ηλεία (Πελοπόννησος) Αισχίνης
756 π.Χ. Στάδιον ∆ύµη (Πελοπόννησος) Οιβώτας
752 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) ∆αϊκλής
748 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Αντικλής
744 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Ξενόδοκος
(ή Ξενοκλής)
740 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) ∆ωτάδης
736 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Λεωχάρης
732 π.Χ. Στάδιον Κλεωναί (Πελοπόννησος) Οξύθεµις
728 π.Χ. Στάδιον Κόρινθος (Πελοπόννησος) ∆ιοκλής
724 π.Χ. Στάδιον Κόρινθος (Πελοπόννησος) ∆άσµων (ή ∆έσµων)
724 π.Χ. ∆ίαυλος Πίσα (Πελοπόννησος) Ύπηνος
720 π.Χ. ∆όλιχος Σπάρτη (Πελοπόννησος) Άκανθος
720 π.Χ. Στάδιον Μέγαρα (Αττική) Όρσιππος
716 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Πυθαγόρας
712 π.Χ. Στάδιον Επίδαυρος (Πελοπόννησος) Πώλος
708 π.Χ. Στάδιον Σικυών (Πελοπόννησος) Τέλλις
708 π.Χ. Πένταθλον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Λάµπις
708 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευρύβατος
704 π.Χ. Στάδιον Μέγαρα (Αττική) Μένος
700 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Αθηράδας
696 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Παντακλής
692 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Παντακλής
692 π.Χ. ∆ίαυλος Αθήνα Παντακλής
688 π.Χ. Πυγµαχία Σµύρνη (Μικρά Ασία) Ονόµαστος
688 π.Χ. Στάδιον Υπερησία (Πελοπόννησος) Ίκαρος (ή Ικάριος)
684 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Κλεοπτόλεµος
684 π.Χ. ∆όλιχος Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Φάνας
680 π.Χ. Τέθριππον Θήβα (κεντρική Ελλάδα) Παγώνδα
(ή Πάγωνος)
680 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Θάλπις
676 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Καλλισθένης
676 π.Χ. Πένταθλον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Φιλόµβροτος
100
672 π.Χ. Πυγµαχία Κρότων (νότια Ιταλία) ∆άιππος
672 π.Χ. Πένταθλον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Φιλόµβροτος
672 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Ευρυβάτης
(ή Ευρύβοτος ή Εύρυβος)
668 π.Χ. Πένταθλον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Φιλόµβροτος
668 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χάρµις
664 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χίονις
664 π.Χ. ∆ίαυλος Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χίονις
660 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χίονις
660 π.Χ. ∆ίαυλος Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χίονις
656 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χίονις
656 π.Χ. ∆ίαυλος Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χίονις
652 π.Χ. Πυγµαχία Μέγαρα (Αττική) Κοµαίος
652 π.Χ. Στάδιον Μέγαρα (Αττική) Κρατίνος
648 π.Χ. Κέλης Κραννών (Θεσσαλία) Κραυξίδα
(ή Κραξίλα)
648 π.Χ. Τέθριππον Σικυών (Πελοπόννησος) Μύρων
648 π.Χ. Παγκράτιον Συρακούσες (Σικελία) Λύγδαµις
648 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Γύλις (ή Γύγις)
644 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Στόµας
640 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Σφαίρος
640 π.Χ. ∆ίαυλος Αθήνα Κύλων
636 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Αρυτάµας
636 π.Χ. Παγκράτιον Αθήνα Φρύνων
632 π.Χ. Στάδιον παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Πολυνείκης
(ή Πολυνίκης)
632 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευρυκλείδας
632 π.Χ. Πάλη παίδων Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ιπποσθένης
628 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ολυνθεύς
628 π.Χ. Πένταθλον παίδων Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευτελίδας
624 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ιπποσθένης
624 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ριψόλαος
620 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ολυνθεύς
620 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ιπποσθένης
616 π.Χ. Στάδιον Θήβα (κεντρική Ελλάδα) Κλεώνδας
(ή Κλεωνίδας)
616 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ιπποσθένης
616 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Σύβαρις (νότια Iταλία) Φιλύτας (ή Φιλώτας)
612 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Λυκώτας
612 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ιπποσθένης
608 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ιπποσθένης
608 π.Χ. Στάδιον Επίδαυρος (Πελοπόννησος) Κλέων
604 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Γέλων
604 π.Χ. Πάλη παίδων Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ετοιµοκλής
 101
600 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ετοιµοκλής
600 π.Χ. Στάδιον Επίδαυρος (Πελοπόννησος) Αντικράτης
596 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ετοιµοκλής
596 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Χρυσάµαξος
596 π.Χ. Στάδιον παίδων Μίλητος (Μικρά Ασία) Πολυµήστωρ
592 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευρυκλής
592 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ετοιµοκλής
592 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Αλκµαίων
588 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Γλαυκίας (ή Γλύκων)
588 π.Χ. Πυγµαχία Σάµος (νησί του Αιγαίου) Πυθαγόρας
588 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ετοιµοκλής
588 π.Χ. Ειδικό αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
584 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Λυκίνος
580 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Επιτελίδας
576 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Ερατοσθένης
572 π.Χ. Τέθριππον Σικυών (Πελοπόννησος) Κλεισθένης
572 π.Χ. Στάδιον Ηλεία (Πελοπόννησος) Άγις
572 π.Χ. Πυγµαχία Νάξος Σικελίας Τίσανδρος
572 π.Χ. Παγκράτιον Φιγάλεια (Πελοπόννησος) Αρριχίων
568 π.Χ. Πυγµαχία Νάξος Σικελίας Τίσανδρος
568 π.Χ. Στάδιον Πεπάρηθος (Eύβοια) Άγνων
568 π.Χ. Παγκράτιον Φιγάλεια (Πελοπόννησος) Αρριχίων
564 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Ιππόστρατος
564 π.Χ. Πυγµαχία Νάξος Σικελίας Τίσανδρος
564 π.Χ. Κέλης Αθήνα Καλλίας Φαινίππου
564 π.Χ. Παγκράτιον Φιγάλεια (Πελοπόννησος) Αρριχίων
560 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Ιππόστρατος
560 π.Χ. Πυγµαχία Νάξος Σικελίας Τίσανδρος
560 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Μιλτιάδης Κυψέλου
556 π.Χ. Στάδιον Φάρσαλα (Θεσσαλία) Φαίδρος
552 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Λάδροµος
548 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) ∆ιόγνητος
548 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευαγόρας
544 π.Χ. Στάδιον Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Αρχίλοχος
544 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευαγόρας
544 π.Χ. Πυγµαχία Αίγινα (νησί του Αιγαίου) Πραξιδάµας
540 π.Χ. Πάλη παίδων Κρότων (νότια Ιταλία) Μίλων
540 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Κέα (νησί του Αιγαίου) (Λεω)κρέων
540 π.Χ. Στάδιον Ηλεία (Πελοπόννησος) Απελλαίος
540 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευαγόρας
536 π.Χ. Στάδιον Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Αγάθαρχος
536 π.Χ. Παγκράτιον Όπους (κεντρική Eλλάδα) Ρηξίβιος
536 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Κίµων Στησαγόρα
532 π.Χ. Πάλη Κρότων (νότια Ιταλία) Μίλων
102
532 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Σάµος (νησί του Αιγαίου) Ευρυµένης
(πάλη ή πυγµαχία ή παγκράτιον)
532 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Πεισίστρατος
532 π.Χ. Στάδιον Χαλκίδα (Εύβοια) Ερυξίας (ή Ερυξίδας)
528 π.Χ. Πάλη Κρότων (νότια Ιταλία) Μίλων
528 π.Χ. Στάδιον Καµάρινα (Σικελία) Παρµενίδης
528 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Κίµων Στησαγόρα
524 π.Χ. Πάλη Κρότων (νότια Ιταλία) Μίλων
524 π.Χ. Στάδιον Θεσσαλία Μένανδρος
520 π.Χ. Πάλη Κρότων (νότια Ιταλία) Μίλων
520 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Κρότων (νότια Ιταλία) Φίλιππος
520 π.Χ. Πυγµαχία Κάρυστος (Eύβοια) Γλαύκος
520 π.Χ. Τέθριππον Θήβα (κεντρική Ελλάδα) Άγνωστο όνοµα
520 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Ηραία (Πελοπόννησος) ∆αµάρετος
(ή ∆ηµάρετος)
520 π.Χ. Στάδιον Τάρας (νότια Ιταλία) Άνοχος (ή Ανοχάς)
520 π.Χ. ∆ίαυλος Τάρας (νότια Ιταλία) Άνοχος (ή Ανοχάς)
516 π.Χ. Πάλη Κρότων (νότια Ιταλία) Μίλων
516 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Ηραία (Πελοπόννησος) ∆αµάρετος
(ή ∆ηµάρετος)
516 π.Χ. Παγκράτιον ∆ελφοί (κεντρική Ελλάδα) Τιµασίθεος
516 π.Χ. Τέθριππον Επίδαµνος (Ιλλυρία) Κλεοσθένης
516 π.Χ. Στάδιον Ιµέρα (Σικελία) Iσχυρός
512 π.Χ. Πάλη Κρότων (νότια Ιταλία) Τιµασίθεος
512 π.Χ. Κέλης Κόρινθος (Πελοπόννησος) Φειδώλας
512 π.Χ. Παγκράτιον ∆ελφοί (κεντρική Ελλάδα) Τιµασίθεος
512 π.Χ. Στάδιον Πελλήνη (Πελοπόννησος) Φάνας (ή Φανάς)
512 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Πελλήνη (Πελοπόννησος) Φάνας (ή Φανάς)
512 π.Χ. ∆ίαυλος Πελλήνη (Πελοπόννησος) Φάνας (ή Φανάς)
508 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Ισχόµαχος
(ή Ισόµαχος)
508 π.Χ. Κέλης Κόρινθος (Πελοπόννησος) Υιοί Φειδώλα
508 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Καλλιτέλης
508 π.Χ. Τέθριππον Γέλα (Σικελία) Παντάρης
508 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Πελίννα (Θεσσαλία) Φρικίας
504 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Ισχόµαχος (ή Ισόµαχος)
504 π.Χ. Στάδιον παίδων Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Φίλων
504 π.Χ. ∆ίαυλος Κόρινθος (Πελοπόννησος) Θεσσαλός
504 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) ∆αµάρατος
504 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Τίτας
504 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Πελίννα (Θεσσαλία) Φρικίας
500 π.Χ. Πυγµαχία Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Φίλων
500 π.Χ. Απήνη Θεσσαλία Θέρσιος
500 π.Χ. Πένταθλον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ακµατίδας
 103
500 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Μαντίνεια (Πελοπόννησος) Αγαµήτωρ
500 π.Χ. Στάδιον Όπους (κεντρική Eλλάδα) Νικέας (ή Νικασίας)
500 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Καλλίας Β'
500 π.Χ. Στάδιον παίδων Απολλωνία (Θράκη) Μενεπτόλεµος
496 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Τισικράτης
496 π.Χ. Πυγµαχία Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Φίλων
496 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Καλλίας Β'
496 π.Χ. Πάλη Ακράγας (Σικελία) Εµπεδοκλής
496 π.Χ. Κέλης Ακράγας (Σικελία) Εξαίνετος
496 π.Χ. Κάλπη ∆ύµη (Πελοπόννησος) Πάταικος
492 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Τισικράτης
492 π.Χ. Πένταθλον Άνδρος (νησί του Αιγαίου) Ιερώνυµος
492 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Καλλίας Β'
492 π.Χ. Πυγµαχία Αστυπάλαια (νησί του Αιγαίου) Κλεοµήδης
492 π.Χ. Κέλης Ερέτρια (Eύβοια) Κρόκων
492 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα δρόµου Πελίννα (Θεσσαλία) Ιπποκλέας
488 π.Χ. Πυγµαχία Κρήτη ∆ιόγνητος
488 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Αστύλος
488 π.Χ. ∆ίαυλος Κρότων (νότια Ιταλία) Αστύλος
488 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Αγιάδας
488 π.Χ. Πένταθλον Λοκροί (κεντρική Eλλάδα) Ευθυκλής
488 π.Χ. Στάδιον παίδων Ορχοµενός (κεντρική Ελλάδα) Ασώπιχος
488 π.Χ. Τέθριππον Γέλα (Σικελία) Γέλων
488 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα δρόµου Πελίννα (Θεσσαλία) Ιπποκλέας
484 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Κυρήνη (Λιβύη) Μνασέας
484 π.Χ. Στάδιον Κρότων (νότια Ιταλία) Αστύλος
484 π.Χ. ∆ίαυλος Κρότων (νότια Ιταλία) Αστύλος
484 π.Χ. Πένταθλον Ηραία (Πελοπόννησος) Θεόποµπος
484 π.Χ. ∆όλιχος Στυµφαλία (Πελοπόννησος) ∆ροµεύς
484 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Πολυπείθης
484 π.Χ. Πυγµαχία Λοκροί (κεντρική Eλλάδα) Εύθυµος
484 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Μαντίνεια (Πελοπόννησος) Επικράδιος
484 π.Χ. Πάλη Φάρσαλα (Θεσσαλία) Τηλέµαχος
484 π.Χ. Παγκράτιον Φάρσαλα (Θεσσαλία) Αγίας
480 π.Χ. Στάδιον παίδων Κέα (νησί του Αιγαίου) (Ξε)νοπείθης
480 π.Χ. Τέθριππον Θήβα (κεντρική Ελλάδα) (∆αι)τώνδας και
Αρσίλοχος
480 π.Χ. Στάδιον Συρακούσες (Σικελία) Αστύλος
480 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Συρακούσες (Σικελία) Αστύλος
480 π.Χ. ∆ίαυλος Συρακούσες (Σικελία) Αστύλος
480 π.Χ. Πένταθλον Ηραία (Πελοπόννησος) Θεόποµπος
480 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηραία (Πελοπόννησος) [...]φάνης
480 π.Χ. ∆όλιχος Στυµφαλία (Πελοπόννησος) ∆ροµεύς
480 π.Χ. Πυγµαχία Θάσος (νησί στο βόρειο Αιγαίο) Θεογένης
104
480 π.Χ. Παγκράτιον Μαντίνεια (Πελοπόννησος) ∆ροµεύς
480 π.Χ. Κέλης Άργος (Πελοπόννησος) νίκη πόλης
480 π.Χ. Πάλη παίδων Άργος (Πελοπόννησος) [...]κων
480 π.Χ. Απήνη Ρήγιον (νότια Iταλία) Αναξίλας

ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ (480 π.Χ. - 323 π.Χ.)

480 π.Χ. Στάδιον παίδων Κέα (νησί του Αιγαίου) (Ξε)νοπείθης

480 π.Χ. Τέθριππον Θήβα (κεντρική Ελλάδα) (∆αι)τώνδας και
Αρσίλοχος
480 π.Χ. Στάδιον Συρακούσες (Σικελία) Αστύλος
480 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Συρακούσες (Σικελία) Αστύλος
480 π.Χ. ∆ίαυλος Συρακούσες (Σικελία) Αστύλος
480 π.Χ. Πένταθλον Ηραία (Πελοπόννησος) Θεόποµπος
480 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηραία (Πελοπόννησος) [...]φάνης
480 π.Χ. ∆όλιχος Στυµφαλία (Πελοπόννησος) ∆ροµεύς
480 π.Χ. Πυγµαχία Θάσος (νησί στο βόρειο Αιγαίο) Θεογένης
480 π.Χ. Παγκράτιον Μαντίνεια (Πελοπόννησος) ∆ροµεύς
480 π.Χ. Κέλης Άργος (Πελοπόννησος) νίκη πόλης
480 π.Χ. Πάλη παίδων Άργος (Πελοπόννησος) [...]κων
480 π.Χ. Απήνη Ρήγιον (νότια Iταλία) Αναξίλας
476 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Συρακούσες (Σικελία) (Ζώπ)υρος
476 π.Χ. Κέλης Συρακούσες (Σικελία) Ιέρων
476 π.Χ. Παγκράτιον Θάσος (νησί στο βόρειο Αιγαίο) Θεογένης
476 π.Χ. ∆όλιχος Σπάρτη (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
476 π.Χ. Στάδιον παίδων Σπάρτη (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
476 π.Χ. Πένταθλον Τάρας (νότια Ιταλία) Άγνωστο όνοµα
476 π.Χ. Στάδιον Μυτιλήνη (νησί του Αιγαίου) Σκάµανδρος
(ή Σκαµάνδριος)
476 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Λοκροί (κεντρική Eλλάδα) Αγησίδαµος
476 π.Χ. Πυγµαχία Λοκροί (κεντρική Eλλάδα) Εύθυµος
476 π.Χ. Πάλη Μαρώνεια (Θράκη) Άγνωστο όνοµα
476 π.Χ. ∆ίαυλος Άργος (Πελοπόννησος) ∆άνδις
476 π.Χ. Πάλη παίδων Αίγινα (νησί του Σαρωνικού) Θεόγνητος
476 π.Χ. Τέθριππον Ακράγας (Σικελία) Θήρων
472 π.Χ. Στάδιον παίδων Κόρινθος (Πελοπόννησος) [...]τανδρίδας
472 π.Χ. Κέλης Συρακούσες (Σικελία) Ιέρων
472 π.Χ. Πάλη Σάµος (νησί του Αιγαίου) [...]µένης
472 π.Χ. Πάλη παίδων Τάρας (νότια Ιταλία) [...]κρατίδας
472 π.Χ. Πένταθλον Μίλητος (Μικρά Ασία) [...]αµος
472 π.Χ. Πυγµαχία Λοκροί (κεντρική Eλλάδα) Εύθυµος
472 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ορέσθεια (Μακεδονία) Τέλλων
472 π.Χ. Τέθριππον Άργος (Πελοπόννησος) νίκη πόλης
 105
472 π.Χ. Στάδιον Άργος (Πελοπόννησος) ∆άνδις
472 π.Χ. Παγκράτιον Αθήνα Καλλίας
472 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Επίδαµνος (Ιλλυρία) [...]γίας
472 π.Χ. ∆ίαυλος Επίδαυρος (Πελοπόννησος) [...]γης
472 π.Χ. ∆όλιχος Ιµέρα (Σικελία) Εργοτέλης
468 π.Χ. Απήνη Συρακούσες (Σικελία) Αγησίας
468 π.Χ. Τέθριππον Συρακούσες (Σικελία) Ιέρων
468 π.Χ. ∆όλιχος Σπάρτη (Πελοπόννησος) [...]µήδης
468 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Τίρυνθα (Πελοπόννησος) [...]νης
468 π.Χ. Πένταθλον Τάρας (νότια Ιταλία) [...]τίων
468 π.Χ. Παγκράτιον Άργος (Πελοπόννησος) (Ε)πιτιµάδας
468 π.Χ. Κέλης Άγνωστη προέλευση Λεώφρων
468 π.Χ. Πυγµαχία Όπους (κεντρική Eλλάδα) Μενάλκης
468 π.Χ. Πάλη Όπους (κεντρική Eλλάδα) Εφάρµοστος
(ή Επάρµοστος)
468 π.Χ. Στάδιον παίδων Αθήνα (Λυκ)όφρων
468 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Αθήνα [...]λος
468 π.Χ. ∆ίαυλος Ποσειδωνία (νότια Iταλία) Παρµενίδης
468 π.Χ. Στάδιον Ποσειδωνία (νότια Iταλία) Παρµενίδης
468 π.Χ. ∆ίαυλος Παρρασία (Πελοπόννησος) [...]ηµος
464 π.Χ. Πάλη παίδων Κυρήνη (Λιβύη) Κρατισθένης
464 π.Χ. Πένταθλον Κόρινθος (Πελοπόννησος) Ξενοφών
464 π.Χ. Στάδιον Κόρινθος (Πελοπόννησος) Ξενοφών
464 π.Χ. Κέλης Θεσσαλία Εχεκρατίδας
464 π.Χ. Παγκράτιον Μαίναλος (Πελοπόννησος) Εφωτίων (ή Εφουδίων
ή Εφωδίων)
464 π.Χ. Στάδιον παίδων Μαντίνεια (Πελοπόννησος) Πυθαγόρας
464 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Μαντίνεια (Πελοπόννησος) Πρωτόλαος
464 π.Χ. Πάλη παίδων Αίγινα (νησί του Σαρωνικού) Φερίας
464 π.Χ. ∆όλιχος Ιµέρα (Σικελία) Εργοτέλης
464 π.Χ. Πυγµαχία Ρόδος (νησί του Αιγαίου) ∆ιαγόρας
460 π.Χ. Τέθριππον Κυρήνη (Λιβύη) Αρκεσίλαος ∆'
460 π.Χ. Στάδιον Θεσσαλία Τορύµβας (ή Τορύλλας
ή Τορύµνας)
460 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Λέπρεον (Πελοπόννησος) Κόρδαφος
460 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Μαντίνεια (Πελοπόννησος) Κυνίσκος
460 π.Χ. ∆όλιχος Άργος (Πελοπόννησος) Λάδας
460 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση [...]άδας
460 π.Χ. Παγκράτιον Αθήνα Τιµόδηµος
460 π.Χ. Πάλη παίδων Αίγινα (νησί του Σαρωνικού) Αλκιµέδων
460 π.Χ. Πάλη Βάρκη (Λιβύη) Αµησινάς
460 π.Χ. Στάδιον παίδων Πελλήνη (Πελοπόννησος) Σώστρατος
456 π.Χ. Παγκράτιον Κλεωναί (Πελοπόννησος) Τιµάνθης
456 π.Χ. Στάδιον Κυρήνη (Λιβύη) Πολύµναστος
106
456 π.Χ. Στάδιον παίδων Κρήτη (;) Ικαδίων
456 π.Χ. Απήνη Καµάρινα (Σικελία) Ψαύµιος
456 π.Χ. Πάλη Μεσσήνη Σικελίας Λεοντίσκος
456 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Λ[...] Λίνας
456 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Λέπρεον (Πελοπόννησος) Αλκαίνετος
456 π.Χ. Κέλης Να[...] Αιγίας
456 π.Χ. Πένταθλον Άγνωστη προέλευση [...]νοµος
456 π.Χ. Πυγµαχία Άγνωστη προέλευση Άνθρωπος
456 π.Χ. Τέθριππον Άγνωστη προέλευση ∆ιακτορίδης
456 π.Χ. Πάλη παίδων Αθήνα Φρύνιχ(ος)
452 π.Χ. Στάδιον παίδων Κέα (νησί του Αιγαίου) Λάχων
452 π.Χ. Τέθριππον Καµάρινα (Σικελία) Ψαύµιος
452 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Θεσσαλία Λύκος
452 π.Χ. Πένταθλον Ηλεία (Πελοπόννησος) Πυθοκλής
452 π.Χ. Πάλη Μεσσήνη Σικελίας Λεοντίσκος
452 π.Χ. Στάδιον Λάρισα (Θεσσαλία) Λύκος
452 π.Χ. Πάλη παίδων Άγνωστη προέλευση Κλεόδωρος
452 π.Χ. Πυγµαχία Άγνωστη προέλευση Αρίστων
452 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Άγνωστη προέλευση Απολλόδω(ρος)
452 π.Χ. ∆ίαυλος Άγνωστη προέλευση Εύβουλος
452 π.Χ. ∆όλιχος Άγνωστη προέλευση Ιππόβο(τος)
452 π.Χ. Κέλης Ι[...] Πύθων
452 π.Χ. Παγκράτιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) ∆αµάγητος
448 π.Χ. ∆όλιχος Κρήτη Αιγείδας
448 π.Χ. Πάλη παίδων Θεσπιαί (κεντρική Ελλάδα) Πολύνικος
448 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Αρκεσίλαος
448 π.Χ. Πένταθλον Λοκροί (κεντρική Eλλάδα) Κήτων
448 π.Χ. Πάλη Άργος (Πελοπόννησος) Χείµων
448 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Άγνωστη προέλευση Λυκ(ε)ίνος
448 π.Χ. Στάδιον παίδων Άγνωστη προέλευση Λαχαρίδας
448 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Άγνωστη προέλευση Αρίστων
448 π.Χ. ∆ίαυλος Άγνωστη προέλευση Ευκλείδης
448 π.Χ. Στάδιον Ιµέρα (Σικελία) Κρίσων
448 π.Χ. Πυγµαχία Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Ακουσίλαος
448 π.Χ. Παγκράτιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) ∆αµάγητος
444 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Χαρµίδης
444 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Αρκεσίλαος
444 π.Χ. Πένταθλον Τάρας (νότια Ιταλία) Ίκκος
444 π.Χ. Πυγµαχία Λέπρεον (Πελοπόννησος) Αλκαίνετος
444 π.Χ. Πάλη Αίγινα (νησί του Σαρωνικού) Ταυροσθένης
444 π.Χ. Στάδιον Ιµέρα (Σικελία) Κρίσων
440 π.Χ. Πάλη Ηραία (Πελοπόννησος) Θεόποµπος Β'
440 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Πολυκλέας
440 π.Χ. Πυγµαχία παίδων ∆ίπαια (Πελοπόννησος) Γνάθων
 107
440 π.Χ. Στάδιον Ιµέρα (Σικελία) Κρίσων
436 π.Χ. Στάδιον Θεσσαλία Θεόποµπος
436 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Παντάρκης
436 π.Χ. Πάλη Ηραία (Πελοπόννησος) Θεόποµπος Β'
436 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Μεγακλής
436 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Αρκαδία (Πελοπόννησος) Φίλιππος
432 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Λυκίνος
432 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Λυκίνος
432 π.Χ. Στάδιον Αµβρακία (δυτική Ελλάδα) Σώφρων
432 π.Χ. Παγκράτιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) ∆ωριεύς
428 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ανάξαδρος
428 π.Χ. Στάδιον Μεσσήνη Σικελίας Σύµµαχος
428 π.Χ. Παγκράτιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) ∆ωριεύς
424 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Λέων
424 π.Χ. Στάδιον Μεσσήνη Σικελίας Σύµµαχος
424 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Λέπρεον (Πελοπόννησος) Ελλάνικος
424 π.Χ. Πυγµαχία Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Κλεόµαχος
424 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση ∆α(µάσι)ππος
424 π.Χ. Παγκράτιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) ∆ωριεύς
420 π.Χ. Κέλης Κως (νησί του Αιγαίου) Ξενόµβροτος
420 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Αµέρτας
420 π.Χ. Στάδιον Συρακούσες (Σικελία) Υπέρβιος
420 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Λίχας
420 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Λέπρεον (Πελοπόννησος) Θέας
420 π.Χ. Παγκράτιον Μαίναλος (Πελοπόννησος) Ανδροσθένης
420 π.Χ. ∆όλιχος Άργος (Πελοπόννησος) Αριστεύς
416 π.Χ. Πάλη παίδων Ηραία (Πελοπόννησος) Νικόστρατος
416 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Σπάρτη (Πελοπόννησος) Λακράτης
416 π.Χ. Παγκράτιον Μαίναλος (Πελοπόννησος) Ανδροσθένης
416 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Αλκιβιάδης Κλεινία
416 π.Χ. Στάδιον Ακράγας (Σικελία) Εξαίνετος
412 π.Χ. Στάδιον Ακράγας (Σικελία) Εξαίνετος
408 π.Χ. Στάδιον Κυρήνη (Λιβύη) Ευβάτας (ή Εύβατος
ή Ευβώτας)
408 π.Χ. Συνωρίς Ηλεία (Πελοπόννησος) Ευαγόρας
408 π.Χ. Παγκράτιον Σκοτούσα (Θεσσαλία) Πουλυδάµας
408 π.Χ. Τέθριππον Μακεδονία Αρχέλαος Περδίκκα
404 π.Χ. ∆όλιχος Θήβα (κεντρική Ελλάδα) Λασθένης
404 π.Χ. Πάλη Ηλεία (Πελοπόννησος) Σύµµαχος
404 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Θούριοι (νότια Ιταλία) Πεισίρ(ρ)οδος
404 π.Χ. Στάδιον Λάρισα (Θεσσαλία) Κροκίνας
(ή Κρουκίνας)
404 π.Χ. Παγκράτιον Πελλήνη (Πελοπόννησος) Πρόµαχος
404 π.Χ. Πυγµαχία Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Ευκλής
108
400 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Κως (νησί του Αιγαίου) Ξενόδικος
400 π.Χ. Τέθριππον Ηλεία (Πελοπόννησος) Τίµων
400 π.Χ. Πάλη Τροιζήνα (Πελοπόννησος) Βαύκις
400 π.Χ. Παγκράτιον Λέπρεον (Πελοπόννησος) Αντίοχος
400 π.Χ. Πάλη παίδων Μαίναλος (Πελοπόννησος) Ευθυµένης
400 π.Χ. Στάδιον παίδων Άγνωστη προέλευση [...]κράτης
400 π.Χ. Κέλης Άγνωστη προέλευση Αίσηπος (ή Αίσυπος ή
Αίσιπος ή Αίγυπτος)
400 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Μίνως
400 π.Χ. Πυγµαχία Παρρασία (Πελοπόννησος) ∆ήµαρχος
396 π.Χ. ∆όλιχος Κρήτη [...]ώνιος
396 π.Χ. Πάλη Κόρινθος (Πελοπόννησος) [...]ος
396 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Σικυών (Πελοπόννησος) Βύκελος
396 π.Χ. Αγώνας κηρύκων Ηλεία (Πελοπόννησος) Κράτης
396 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Ηλεία (Πελοπόννησος) Τίµαιος
396 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Αρχέδαµος
396 π.Χ. Στάδιον Ηλεία (Πελοπόννησος) Ευπόλεµος
(ή Εύπολις)
396 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Κυνίσκα
396 π.Χ. ∆ίαυλος Λάρισα (Θεσσαλία) Κροκίνας
396 π.Χ. Πυγµαχία Άγνωστη προέλευση [...]υ[...]ος
396 π.Χ. Παγκράτιον (;) Άγνωστη προέλευση [...]ναν[...]
396 π.Χ. Στάδιον παίδων Αθήνα Επιχάρης
396 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Α[...]ος Λαµπυρίων
396 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Α[...]ος [...]ς
392 π.Χ. Στάδιον παίδων Καυλωνία (νότια Ιταλία) ∆ίκων
392 π.Χ. Στάδιον Ηλεία (;) (Πελοπόννησος) Τεριναίος
392 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Κυνίσκα
392 π.Χ. Πάλη Μαίναλος (Πελοπόννησος) Ευθυµένης
392 π.Χ. Πυγµαχία Αλικαρνασσός (Μικρά Ασία) Φορµίων
392 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Φενεός (Πελοπόννησος) Νεολαΐδης
388 π.Χ. Πυγµαχία Θεσσαλία Εύπωλος
388 π.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) Κλεογένης
388 π.Χ. Πάλη Ηλεία (Πελοπόννησος) Αριστόδηµος
388 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ξέναρχος
388 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Μίλητος (Μικρά Ασία) Αντίπατρος
388 π.Χ. Στάδιον Αθήνα (κεντρική Ελλάδα) ή ∆ελφοί Σώσιππος
384 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Κλείτωρ (Πελοπόννησος) Άλκετος
384 π.Χ. ∆όλιχος Κρήτη Σωτάδης
384 π.Χ. Πένταθλον Ηλεία (Πελοπόννησος) Ύσµων
384 π.Χ. Στάδιον Συρακούσες (Σικελία) ∆ίκων
384 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Συρακούσες (Σικελία) ∆ίκων
(δίαυλος ή οπλίτης δρόµος)
384 π.Χ. Στάδιον παίδων Ηραία (Πελοπόννησος) Λυκίνος
 109
384 π.Χ. Τέθριππον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευρυβιάδης (ή Συβα
ριάδης ή Ευρύβατος)
384 π.Χ. Πυγµαχία Μαίναλος (Πελοπόννησος) ∆αµοξενίδας
384 π.Χ. Πάλη Φιγάλεια (Πελοπόννησος) Ναρυκίδας
380 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Ίππος
380 π.Χ. Στάδιον παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) ∆εινόλοχος
380 π.Χ. Πυγµαχία Σάµος (νησί του Αιγαίου) Άγνωστο όνοµα
380 π.Χ. Στάδιον Τάρας (νότια Ιταλία) ∆ιονυσόδωρος
380 π.Χ. ∆όλιχος Έφεσος (Μικρά Ασία) Σωτάδης
380 π.Χ. Παγκράτιον Αιγές στην Κιλικία Ξενοφών
376 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Κλείτωρ (Πελοπόννησος) Κριτόδαµος
376 π.Χ. Πένταθλον Ηλεία (Πελοπόννησος) Στόµιος
376 π.Χ. Στάδιον Θούριοι (νότια Ιταλία) ∆άµων
376 π.Χ. Πυγµαχία Λέπρεον (Πελοπόννησος) Λάβαξ
372 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Θερσίλοχος
372 π.Χ. Συνωρίς Ηλεία (Πελοπόννησος) Τρωίλος
372 π.Χ. Άρµα πωλικόν Ηλεία (Πελοπόννησος) Τρωίλος
372 π.Χ. Στάδιον Θούριοι (νότια Ιταλία) ∆άµων
372 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Μεθύδριον (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
372 π.Χ. Πάλη παίδων Μαίναλος (Πελοπόννησος) Ξενοκλής
368 π.Χ. Παγκράτιον Στράτος (Ακαρνανία) Άγνωστο όνοµα
368 π.Χ. Συνωρίς Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευρυλεονίς
368 π.Χ. Στάδιον παίδων Μεσσηνία (Πελοπόννησος) ∆αµίσκος
368 π.Χ. Στάδιον Αθήνα (κεντρική Ελλάδα) Πυθόστρατος
ή Έφεσσος (Μικρά Ασία)
368 π.Χ. Πυγµαχία Επίδαυρος (Πελοπόννησος) Αριστίων
364 π.Χ. Τέθριππον Κυρήνη (Λιβύη) Ευβάτας
364 π.Χ. Παγκράτιον Σικυών (Πελοπόννησος) Σώστρατος
364 π.Χ. Αγώνας κηρύκων Υβλαία Σικελίας Αρχίας
364 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Φωκίδης
360 π.Χ. Τέθριππον Κυρήνη (Λιβύη) Θεόχρηστος Α'
360 π.Χ. Στάδιον Κυρήνη (Λιβύη) Πώρος
360 π.Χ. Παγκράτιον Σικυών (Πελοπόννησος) Σώστρατος
360 π.Χ. Πάλη παίδων Θήβα (κεντρική Ελλάδα) Αγήνωρ
360 π.Χ. Αγώνας κηρύκων Υβλαία Σικελίας Αρχίας
360 π.Χ. Στάδιον παίδων Λέπρεον (Πελοπόννησος) Ξένων
360 π.Χ. Πυγµαχία Αθήνα Φιλάµµων
356 π.Χ. Παγκράτιον Σικυών (Πελοπόννησος) Σώστρατος
356 π.Χ. Αγώνας κηρύκων Υβλαία Σικελίας Αρχίας
356 π.Χ. Στάδιον Μάλια (Κρήτη) Πώρος
356 π.Χ. Κέλης Μακεδονία Φίλιππος Β'
356 π.Χ. ∆όλιχος Έφεσος (Μικρά Ασία) Πυριλάµπης
356 π.Χ. Πάλη Πελλήνη (Πελοπόννησος) Χαίρων
352 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Θήβα (κεντρική Ελλάδα) ∆ιονυσόδωρος
110
352 π.Χ. Στάδιον Τάρας (νότια Ιταλία) Σµικρίνας
(ή Μικρίνας)
352 π.Χ. Τέθριππον Μακεδονία Φίλιππος Β'
352 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Έφεσος (Μικρά Ασία) Αθηναίος
352 π.Χ. Συνωρίς Αθήνα Τιµοκράτης
352 π.Χ. Πάλη Πελλήνη (Πελοπόννησος) Χαίρων
348 π.Χ. Στάδιον Κυρήνη (Λιβύη) Πολυκλής
348 π.Χ. Πάλη παίδων Θεσπιαί (κεντρική Ελλάδα) Αισχύλος
348 π.Χ. Συνωρίς Μακεδονία Φίλιππος Β'
348 π.Χ. Πάλη Πελλήνη (Πελοπόννησος) Χαίρων
344 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Μεσσηνία (Πελοπόννησος) ∆αµάρητος
344 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μικρά Ασία) Καλλικράτης
344 π.Χ. Τέθριππον Ήπειρος Αρρύβας
344 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Αριστόλοχος
344 π.Χ. Πάλη Πελλήνη (Πελοπόννησος) Χαίρων
340 π.Χ. Πυγµαχία Ηλεία (Πελοπόννησος) Ασάµων
340 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Τελέστας
340 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μικρά Ασία) Καλλικράτης
340 π.Χ. Ιππικός αγώνας Άγνωστη προέλευση Καλλιάδης
340 π.Χ. Στάδιον Αθήνα Αντικλής
336 π.Χ. Στάδιον Κλείτωρ (Πελοπόννησος) Κλεόµαντις
336 π.Χ. Πυγµαχία Τάρας (νότια Ιταλία) Μυς
336 π.Χ. Παγκράτιον Αθήνα ∆ιόξιππος
332 π.Χ. Πυγµαχία Ηλεία (Πελοπόννησος) Σάτυρος
332 π.Χ. Πένταθλον Αθήνα Κάλλιππος
332 π.Χ. Πάλη Πάτρα (Πελοπόννησος) Χείλων
332 π.Χ. Στάδιον Χαλκίδα (Εύβοια) Γρύλος (ή Ευρύλας)
328 π.Χ. Πυγµαχία Ηλεία (Πελοπόννησος) Σάτυρος
328 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
328 π.Χ. Στάδιον Μακεδονία Κλίτων
328 π.Χ. ∆όλιχος Άργος (Πελοπόννησος) Αγεύς
328 π.Χ. Ιππικός αγώνας Αθήνα ∆ηµάδης
328 π.Χ. Πάλη Πάτρα (Πελοπόννησος) Χείλων
324 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Σάµος (νησί του Αιγαίου) ∆ούρις
324 π.Χ. Παγκράτιον Μίλητος (Μικρά Ασία) Αστυάναξ
324 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
324 π.Χ. Στάδιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Μικίνας

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ (323 π.Χ. - 146 π.Χ.)

320 π.Χ. Πάλη παίδων Κολοφών (Μικρά Ασία) Ερµησιάναξ

320 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Πύτταλος
320 π.Χ. Παγκράτιον Μίλητος (Μικρά Ασία) Αστυάναξ
 111
320 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
320 π.Χ. Στάδιον Αµφίπολις (Μακεδονία) ∆αµασίας
316 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Χοιρίλος
316 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) ∆εινοσθένης
316 π.Χ. Παγκράτιον Μίλητος (Μικρά Ασία) Αστυάναξ
316 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
312 π.Χ. Πένταθλον Ηραία (Πελοπόννησος) Αλεξίβιος
312 π.Χ. Στάδιον Μυτιλήνη (νησί του Αιγαίου) Παρµενίων
(ή Παρµενίδης)
312 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
312 π.Χ. Παγκράτιον Αθήνα Αριστοφών
308 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Θεότιµος
308 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Σελεάδας (ή Σελείδας)
308 π.Χ. Στάδιον Τεγέα (Πελοπόννησος) Απολλωνίδης
308 π.Χ. Παγκράτιον Μίλητος (Μικρά Ασία) ή Αθήνα Αντήνωρ
308 π.Χ. Κέλης Λίνδος (Ρόδος) Νικαγόρας
308 π.Χ. Συνωρίς Λίνδος (Ρόδος) Νικαγόρας
308 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
304 π.Χ. Στάδιον Κόρινθος (Πελοπόννησος) Ανδροµένης
304 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Κάλλων
304 π.Χ. ∆ίαυλος Ηλεία (Πελοπόννησος) Νίκανδρος
304 π.Χ. Στάδιον παίδων Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Σόφιος
304 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
304 π.Χ. Παγκράτιον Άγνωστη προέλευση Λεοντίσκος
304 π.Χ. Τέθριππον Φίλιπποι (Μακεδονία) Λάµπος
300 π.Χ. Τέθριππον Κυρήνη (Λιβύη) Θεόχρηστος Β'
300 π.Χ. Στάδιον παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Τιµοσθένης
300 π.Χ. ∆ίαυλος Ηλεία (Πελοπόννησος) Νίκανδρος
300 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Ιππόµαχος
300 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ευβάλκης
300 π.Χ. Πυγµαχία Μυτιλήνη (νησί του Αιγαίου) Άρχιππος
300 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
300 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Άγνωστο όνοµα
300 π.Χ. Στάδιον Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Πυθαγόρας
300 π.Χ. Πάλη Άργος (Πελοπόννησος) Κεράς
300 π.Χ. Παγκράτιον Ανθηδών (Κεντρική Ελλάδα) Νίκων
296 π.Χ. Κέλης Θεσσαλία Πανδίων
296 π.Χ. Τέθριππον Ηλεία (Πελοπόννησος) Αρχίδαµος
296 π.Χ. Πάλη Σπάρτη (Πελοπόννησος) Αµφιάρης
296 π.Χ. Πάλη παίδων Τράλλεις (Μικρά Ασία) (Σω)σιάδης
296 π.Χ. Στάδιον παίδων Μίλητος (Μικρά Ασία) Αντίπατρος
296 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
296 π.Χ. Πένταθλον Μαντίνεια (Πελοπόννησος) Τίµαρχος
296 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Άγνωστο όνοµα
112
296 π.Χ. Στάδιον Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Πυθαγόρας
296 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Άγνωστη προέλευση Μυρκεύς
296 π.Χ. ∆ίαυλος Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Απολλώνιος
296 π.Χ. Παγκράτιον Ανθηδών (κεντρική Ελλάδα) Νίκων
296 π.Χ. Συνωρίς Αµβρακία (δυτική Ελλάδα) Τλασίµαχος
296 π.Χ. Τέθριππον πωλικόν Αµβρακία (δυτική Ελλάδα) Τλασίµαχος
296 π.Χ. ∆όλιχος Βοιωτία (κεντρική Ελλάδα) Πασίχορος
296 π.Χ. Πυγµαχία Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Κάλλιππος
292 π.Χ. Στάδιον παίδων Κλαζοµεναί (Μικρά Ασία) Ηρόδοτος
292 π.Χ. Τέθριππον Ηλεία (Πελοπόννησος) Τηλέµαχος
292 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Ηλεία (Πελοπόννησος) Επέραστος
292 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μέγαρα (Αττική) Ηρόδωρος
292 π.Χ. Στάδιον Μακεδονία Αντίγονος
292 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Αρκαδία (Πελοπόννησος) Φίλιππος
288 π.Χ. Στάδιον Μακεδονία Αντίγονος
284 π.Χ. Στάδιον Φάρσαλα (Θεσσαλία) Φιλόµηλος
280 π.Χ. ∆ίαυλος Ηλεία (Πελοπόννησος) Παραβάλλων
280 π.Χ. Στάδιον Αίγιον (Πελοπόννησος) Λάδας
276 π.Χ. Στάδιον Κυρήνη (Λιβύη) Ιδαίος (ο και Νικάτωρ)
276 π.Χ. Τέθριππον πωλικόν Πέργαµος (Μικρά Ασία) Άτταλος
272 π.Χ. Πάλη Ηλεία (Πελοπόννησος) Νίκαρχος
272 π.Χ. Τέθριππον Αθήνα Γλαύκων
272 π.Χ. Πάλη παίδων Αιγείρα (Πελοπόννησος) Κρατίνος
272 π.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Περιγένης
268 π.Χ. Κέλης Κραννών (Θεσσαλία) Μ[...]
268 π.Χ. Τέθριππον Θεσσαλία Καρτερός
268 π.Χ. Συνωρίς Θεσσαλία Άγνωστο όνοµα
268 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Αλεξίνικος
268 π.Χ. Στάδιον Μακεδονία Σέλευκος
268 π.Χ. Τέθριππον πωλικόν Μακεδονία Βελιστίχη
268 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
264 π.Χ. Στάδιον Κως (νησί του Αιγαίου) Φιλίνος
264 π.Χ. ∆ίαυλος Κως (νησί του Αιγαίου) Φιλίνος
264 π.Χ. Συνωρίς πωλική Μακεδονία Βελιστίχης
260 π.Χ. Στάδιον Κως (νησί του Αιγαίου) Φιλίνος
260 π.Χ. ∆ίαυλος Κως (νησί του Αιγαίου) Φιλίνος
256 π.Χ. Πάλη παίδων Κολοφών (Μικρά Ασία) Εικάσιος
256 π.Χ. ∆ίαυλος Κως (νησί του Αιγαίου) Φιλίνος
256 π.Χ. Κέλης πωλικός Θεσσαλία Ιπποκράτης
256 π.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Αµµώνιος
252 π.Χ. Πένταθλον Ηλεία (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
252 π.Χ. Στάδιον Άµφισσα (κεντρική Ελλάδα) Ξενοφάνης
248 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Λαστρατίδας
248 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ηλεία (Πελοπόννησος) [...]ς
 113
248 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ηλεία (Πελοπόννησος) Ευρυάδης
248 π.Χ. Στάδιον Νεάπολη (νότια Ιταλία) Σιµύλος
244 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Αλκίδας
244 π.Χ. Πάλη Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
240 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Ευανορίδας
240 π.Χ. Στάδιον Αιτωλία (δυτική Ελλάδα) Εράτων
240 π.Χ. Πυγµαχία Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Κλεόξενος
236 π.Χ. Στάδιον Σικυών (Πελοπόννησος) Πυθοκλής
232 π.Χ. Τέθριππον Σικυών (Πελοπόννησος) Άρατος
232 π.Χ. Πένταθλον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Γόργος
232 π.Χ. Στάδιον Βάρκη (Λιβύη) Μενεσθεύς
228 π.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) Πάνταρκος
228 π.Χ. Στάδιον παίδων Θέλφουσσα (Πελοπόννησος) Εµαυτίων
228 π.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) ∆ηµήτριος
224 π.Χ. Στάδιον Άργος (Πελοπόννησος) Ιολαΐδας
220 π.Χ. Στάδιον Συρακούσες (Σικελία) Ζώπυρος
220 π.Χ. Παγκράτιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Αγησίδαµος
220 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Νουβία (Αίγυπτος) Άγνωστο όνοµα
216 π.Χ. Παγκράτιον Θήβα (κεντρική Ελλάδα) Κλειτόµαχος
216 π.Χ. Ιπποδροµία πώλων Ηλεία (Πελοπόννησος) Θρασωνίδης
216 π.Χ. Πάλη Ηλεία (Πελοπόννησος) Παιάνιος
216 π.Χ. Στάδιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) ∆ωρόθεος
212 π.Χ. Πυγµαχία Θήβα (κεντρική Ελλάδα) Κλειτόµαχος
212 π.Χ. Πάλη Ηλεία (Πελοπόννησος) Κάπρος
212 π.Χ. Παγκράτιον Ηλεία (Πελοπόννησος) Κάπρος
212 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Τρωάς (Μικρά Ασία) Ακεστορίδης
(συνωρίς ή τέθριππον πώλων)
212 π.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Κράτης
208 π.Χ. Στάδιον Σάµος (νησί του Αιγαίου) Ηράκλειτος
208 π.Χ. Στάδιον παίδων Τεγέα (Πελοπόννησος) ∆αµάτριος
208 π.Χ. ∆ίαυλος Άργος (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
204 π.Χ. Στάδιον Σαλαµίνα Κύπρου Ηρακλείδης
204 π.Χ. Πάλη Τένεδος (νησί στο βόρειο Αιγαίο) ∆αµοκράτης
204 π.Χ. ∆ίαυλος Άργος (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
204 π.Χ. Στάδιον παίδων Άσσος (Μικρά Ασία) Σώδαµος
200 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Κολοφών (Μικρά Ασία) Μόσχος
200 π.Χ. Πένταθλον Ηλεία (Πελοπόννησος) Τίµων
200 π.Χ. ∆όλιχος Τεγέα (Πελοπόννησος) ∆αµάτριος
200 π.Χ. ∆ίαυλος Άργος (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
200 π.Χ. Στάδιον Αιτωλία (δυτική Ελλάδα) Πυρρίας
200 π.Χ. Παγκράτιον παίδων Aλεξάνδρεια στην Τρωάδα (Μ. Ασία) Φαίδιµος
196 π.Χ. ∆ίαυλος Άργος (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
196 π.Χ. Στάδιον Βοιωτία (κεντρική Ελλάδα) Μικίων
192 π.Χ. Στάδιον Κύζικος (Μικρά Ασία) Αγέµαχος
114
192 π.Χ. Πάλη Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Κλε(ιτ)όστρατος
188 π.Χ. Στάδιον Μεγαλόπολη (Πελοπόννησος) Αρκεσίλαος

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ (146 π.Χ. - 369 µ.Χ.)

184 π.Χ. Στάδιον Σελεύκεια (βόρεια Συρία) Ιππόστρατος

184 π.Χ. Πυγµαχία Ερυθραία (Μικρά Ασία) Επιθέρσης
180 π.Χ. Στάδιον Σαλαµίνα (νησί του Σαρωνικού) Ονησίκριτος
180 π.Χ. Πυγµαχία Ερυθραία (Μικρά Ασία) Επιθέρσης
176 π.Χ. Στάδιον Άσπενδος (Μικρά Ασία) Θυµίλος
172 π.Χ. Παγκράτιον παίδων Σµύρνη (Μικρά Ασία) ∆ίαλλος
172 π.Χ. Πάλη παίδων Λίνδος (Ρόδος) Αγησίστρατος
172 π.Χ. Στάδιον Μέγαρα (Αττική) ∆ηµόκριτος
168 π.Χ. Στάδιον Άντισσα (Λέσβος) Αρίστανδρος
164 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Λύσιππος
164 π.Χ. Στάδιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
164 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
164 π.Χ. ∆ίαυλος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
160 π.Χ. Πυγµαχία Άγνωστη προέλευση ∆[...]γονος
160 π.Χ. Στάδιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
160 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
160 π.Χ. ∆ίαυλος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
156 π.Χ. Πυγµαχία Άγνωστη προέλευση ∆[...]γονος
156 π.Χ. Παγκράτιον παίδων Ερεσός (Λέσβος) Αµύντας
(ή Έφεσος στη Μικρά Ασία)
156 π.Χ. Στάδιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
156 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
156 π.Χ. ∆ίαυλος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
156 π.Χ. Πάλη Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Αριστοµένης
156 π.Χ. Παγκράτιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Αριστοµένης
152 π.Χ. Στάδιον παίδων Σάµος (νησί του Αιγαίου) Απολλόδωρος
152 π.Χ. Αγώνας παίδων Άγνωστη προέλευση [...]ς
152 π.Χ. Στάδιον Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
152 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
152 π.Χ. ∆ίαυλος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Λεωνίδας
148 π.Χ. Πάλη Ηλεία (Πελοπόννησος) [...]ς
148 π.Χ. Στάδιον Συρακούσες (Σικελία) Όρθων
144 π.Χ. Στάδιον Κύζικος (Μικρά Ασία) Άλκιµος
144 π.Χ. Πυγµαχία Μίλητος (Μικρά Ασία) Ξενόθεµις
140 π.Χ. Στάδιον Σικυών (Πελοπόννησος) ∆ιόδωρος (ή Ανώδω-
(ή Κύζικος στη Μικρά Ασία) κος ή Ανώδωρος)
136 π.Χ. Στάδιον Ήπειρος Αντίπατρος
132 π.Χ. Πάλη Αθήνα Μενόδωρος
 115
132 π.Χ. Στάδιον ∆ελφοί (κεντρική Ελλάδα) ∆άµων
128 π.Χ. Στάδιον Τράλλεις (Μικρά Ασία) Τιµόθεος
124 π.Χ. Στάδιον Σικυών (Πελοπόννησος) Βοιωτός
120 π.Χ. Στάδιον Κυρήνη (Λιβύη) Ακουσίλαος
120 π.Χ. Πυγµαχία Τριταία (κεντρική Ελλάδα) Αγήσαρχος (ή Αιµό-
στρατος ή ∆αιµόστρατος ή Αρχέστρατος ή Αµέστρατος)
116 π.Χ. Στάδιον Νίκαια (Βιθυνία) Χρυσόγονος
112 π.Χ. Στάδιον Νίκαια (Βιθυνία) Χρυσόγονος
108 π.Χ. Στάδιον Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Νικόµαχος
104 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Νικόδαµος
100 π.Χ. Στάδιον Σελεύκεια στον Τίγρη Σιµµίας
100 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Άκριον (Πελοπόννησος) Νικοκλής
100 π.Χ. ∆ίαυλος Άκριον (Πελοπόννησος) Νικοκλής
100 π.Χ. ∆όλιχος Άκριον (Πελοπόννησος) Νικοκλής
100 π.Χ. Συνωρίς πωλική Άγνωστη προέλευση [...]ς
96 π.Χ. Στάδιον Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Παρµενίσκος
96 π.Χ. Συνωρίς πωλική Ηλεία (Πελοπόννησος) Αντιγένης
96 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ηλεία (Πελοπόννησος) Αριστόδαµος
96 π.Χ. Στάδιον Άκριον (Πελοπόννησος) Νικοκλής
96 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα δρόµου Άκριον (Πελοπόννησος) Νικοκλής
92 π.Χ. Στάδιον Κως (νησί του Αιγαίου) Εύδαµος
92 π.Χ. Πάλη Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Πρωτοφάνης
92 π.Χ. Παγκράτιον Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Πρωτοφάνης
88 π.Χ. Στάδιον Κέρκυρα (νησί του Ιονίου) Παρµενίσκος
84 π.Χ. Τέθριππον πωλικόν Ηλεία (Πελοπόννησος) Θεοδότα
84 π.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) Στρωγιανός
84 π.Χ. Συνωρίς Ηλεία (Πελοπόννησος) Τιµαρέτα
84 π.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) (Τ)ηλέµαχος
84 π.Χ. Τέθριππον Ηλεία (Πελοπόννησος) (Πραξ)αγόρας
84 π.Χ. Συνωρίς Ηλεία (Πελοπόννησος) Φίλιστος
84 π.Χ. Στάδιον Λάρισα (Θεσσαλία) ∆ηµόστρατος
80 π.Χ. Στάδιον παίδων Άργος (Πελοπόννησος) Επαίνετος
76 π.Χ. Στάδιον Κυπαρισσία (Πελοπόννησος) ∆ίων
76 π.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) Λασθένης
76 π.Χ. Τέθριππον Ηλεία (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
76 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ηλεία (Πελοπόννησος) Φιλόνικος
72 π.Χ. Πάλη παίδων Kυπαρισσία (Πελοπόννησος) Απολλοφάνης
72 π.Χ. Πένταθλον Κως (νησί του Αιγαίου) Αριστωνοµίδας
72 π.Χ. Παγκράτιον Σικυών (Πελοπόννησος) Σφοδρίας
72 π.Χ. ∆όλιχος Σικυών (Πελοπόννησος) Υψικλής
72 π.Χ. Συνωρίς πωλική Ηλεία (Πελοπόννησος) Κλητίας
72 π.Χ. Κέλης πωλικός Ηλεία (Πελοπόννησος) Κάλλιππος
72 π.Χ. Παγκράτιον παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Κάλας
72 π.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) Ηγήµων
116
72 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Σωτήριχος
72 π.Χ. Τέθριππον Hλεία (Πελοπόννησος) Αριστόλοχος
72 π.Χ. Συνωρίς Ηλεία (Πελοπόννησος) Ελλάνικος
72 π.Χ. Τέθριππον πωλικόν Ηλεία (Πελοπόννησος) Ελλάνικος
72 π.Χ. Στάδιον Μίλητος (Μικρά Ασία) Εκάτοµνος
(ή Εκατόµνως)
72 π.Χ. Οπλίτης δρόµος Μίλητος (Μικρά Ασία) Εκάτοµνος
(ή Εκατόµνως)
72 π.Χ. ∆ίαυλος Μίλητος (Μικρά Ασία) Εκάτοµνος
(ή Εκατόµνως)
72 π.Χ. Πάλη Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ισίδωρος
72 π.Χ. Στάδιον παίδων Ασία Σωσιγένης
72 π.Χ. Πυγµαχία Αδραµύττιον (Μικρά Ασία) Ατυάνας
72 π.Χ. ∆όλιχος Ρώµη Γάιος
68 π.Χ. Στάδιον Υπαιπηνός (Μικρά Ασία) ∆ιοκλής
68 π.Χ. Πάλη Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Στράτων (ή Στρατόνικος)
68 π.Χ. Παγκράτιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Στράτων (ή Στρατόνικος)
64 π.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Ανδρέας
64 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Στράτων
(πάλη ή παγκράτιον)
60 π.Χ. Συνωρίς Ηλεία (Πελοπόννησος) Μενέδηµος
60 π.Χ. Στάδιον Αµβρακία (δυτική Ελλάδα) Ανδρόµαχος
56 π.Χ. Ιπποδροµία πώλων Ηλεία (Πελοπόννησος) Χάρωψ
56 π.Χ. Στάδιον Ταυροµένιον (Σικελία) Λάµαχος
52 π.Χ. Ιπποδροµία πώλων Ηλεία (Πελοπόννησος) Αγίλοχος
52 π.Χ. Στάδιον Άργος (Πελοπόννησος) Ανθεστίων
52 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση [...]ος
52 π.Χ. Πάλη Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Μαρίων
52 π.Χ. Παγκράτιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Μαρίων
48 π.Χ. Αγώνας πώλων Ηλεία (Πελοπόννησος) [...]χος
(τέθριππον ή συνωρίς)
48 π.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ηλεία (Πελοπόννησος) Άγνωστο όνοµα
48 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Θεόδωρος
44 π.Χ. Στάδιον Μεσσηνία (Πελοπόννησος) Θεόδωρος
40 π.Χ. Πυγµαχία παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Θαλλίαρχος
40 π.Χ. Στάδιον Θούριοι (νότια Ιταλία) Αρίστων
36 π.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) Λυκοµήδης
36 π.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Σκάµανδρος
32 π.Χ. Πυγµαχία Ηλεία (Πελοπόννησος) Θαλλίαρχος
32 π.Χ. Στάδιον Θούριοι (νότια Ιταλία) Αρίστων
28 π.Χ. Στάδιον Άργος (Πελοπόννησος) Σώπατρος
24 π.Χ. Στάδιον Σιδών (Φοινίκη) Ασκληπιάδης
24 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μίλητος (Μικρά Ασία) ∆ηµοσθένης
24 π.Χ. Παγκράτιον Πέργαµος (Μικρά Ασία) (Φίλι)ππος Γλύκων
 117
20 π.Χ. ∆ίαυλος Μίλητος (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
20 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μίλητος (Μικρά Ασία) ∆ηµοσθένης
20 π.Χ. Στάδιον Πάτρα (Πελοπόννησος) Αυφίδιος
16 π.Χ. Στάδιον Τύανα (Μικρά Ασία) ∆ιόδοτος
16 π.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Μίλητος (Μικρά Ασία) ∆ηµοσθένης
12 π.Χ. Πάλη παίδων Ηλεία (Πελοπόννησος) Πολύκτωρ
12 π.Χ. Στάδιον Αιολία (Μικρά Ασία) ∆ιοφάνης
8 π.Χ. Στάδιον Θυάτειρα (Μικρά Ασία) Αρτεµίδωρ
8 π.Χ. Πυγµαχία Μίλητος (Μικρά Ασία) Νικοφών
4 π.Χ. Στάδιον Έφεσος (Μικρά Ασία) ∆ηµάρατος
4 π.Χ. Πάλη παίδων Ζάκυνθος (νησί του Ιονίου) Πολύξενος
4 π.Χ. Τέθριππον Ρώµη Τιβέριος Κλαύδιος Νέρων
1 µ.Χ. Ιπποδροµία πώλων Ηλεία (Πελοπόννησος) Αρχιάδας
1 µ.Χ. Συνωρίς πωλική Ηλεία (Πελοπόννησος) ∆αµαιθίδας
1 µ.Χ. Στάδιον Έφεσος (Μικρά Ασία) ∆ηµάρατος
5 µ.Χ. Στάδιον Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Παµµένης
5 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα (ιππικό;) Ρώµη Γναεύς Μάρκιος
9 µ.Χ. Στάδιον Αλικαρνασσός (Μικρά Ασία) Ασιατικός
9 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα (ιππικό;) Ρώµη Γναεύς Μάρκιος
13 µ.Χ. Πάλη Στρατονίκεια (ή Μαίανδρος) (Μ. Ασία) Αριστέας
13 µ.Χ. Παγκράτιον Στρατονίκεια (ή Μαίανδρος) (Μ. Ασία) Αριστέας
13 µ.Χ. Στάδιον Προύσα (Βιθυνία) ∆ιοφάνης
17 µ.Χ. Στάδιον Μίλητος (Μικρά Ασία) Αισχίνης (ο Γλαυκίας)
17 µ.Χ. Τέθριππον Ρώµη Γερµανικός Καίσαρ Τιβέριος
21 µ.Χ. Στάδιον Πέτρα (Ιορδανία) Πολέµων
25 µ.Χ. Στάδιον Κυδωνία (Κρήτη) ∆άµας (ή ∆αµασίας)
25 µ.Χ. Πυγµαχία Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) ∆ηµοκράτης
25 µ.Χ. Παγκράτιον Αντιόχεια (Συρία) Ερµάς
29 µ.Χ. Πυγµαχία Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) ∆ηµοκράτης
29 µ.Χ. Παγκράτιον Αντιόχεια (Συρία) Ερµάς
29 µ.Χ. Στάδιον Πέργαµος (Μικρά Ασία) Ερµογένης
33 µ.Χ. Παγκράτιον Λαοδίκεια (Μικρά Ασία) Εράς
33 µ.Χ. Πυγµαχία Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) ∆ηµοκράτης
33 µ.Χ. Στάδιον Επίδαυρος (Πελοπόννησος) Απολλώνιος
37 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Απολλώνιος
37 µ.Χ. Πάλη Αιγές στην Κιλικία Νικόστρατος
37 µ.Χ. Παγκράτιον Αιγές στην Κιλικία Νικόστρατος
37 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Σαραπίων
37 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Ερµογένης
41 µ.Χ. Στάδιον Λαοδίκεια (Μικρά Ασία) Ευβουλίδας
41 µ.Χ. ∆ίαυλος Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
41 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
41 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Απολλώνιος
45 µ.Χ. Στάδιον Μυτιλήνη (νησί του Αιγαίου) Βαλέριος
118
45 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
45 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Απολλώνιος
49 µ.Χ. Πυγµαχία Καρία (Μικρά Ασία) Μελανκόµας
49 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
49 µ.Χ. Παγκράτιον παίδων Έφεσος (Μικρά Ασία) Πούπλιος Κορνήλιος
Αρίστων
49 µ.Χ. Στάδιον Αίγιο (Πελοπόννησος) Αθηνόδωρος
49 µ.Χ. Πάλη Αντιόχεια (Συρία) Τιβέριος Κλαύδιος Πατρόβιος
53 µ.Χ. Ιπποδροµία πώλων Ηλεία (Πελοπόννησος) Κάλλιππος Πεισαίος
53 µ.Χ. Κέλης Ηλεία (Πελοπόννησος) Τιβέριος Κλαύδιος
Αφροδείσιος
53 µ.Χ. Παγκράτιον Στρατονίκεια (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
53 µ.Χ. Στάδιον Αίγιο (Πελοπόννησος) Αθηνόδωρος
53 µ.Χ. Πάλη Αντιόχεια (Συρία) Τιβέριος
Κλαύδιος Πατρόβιος
57 µ.Χ. Στάδιον Σιδών (Φοινίκη) Καλλικλής
57 µ.Χ. Πάλη Αντιόχεια (Συρία) Τιβέριος Κλαύδιος Πατρόβιος
57 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Πούπλιος Ποµπήειος
Ευτύχης
61 µ.Χ. Στάδιον Αίγιο (Πελοπόννησος) Αθηνόδωρος
61 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Πούπλιος Ποµπήειος
Ευτύχης
65 µ.Χ. Παγκράτιον Αντίκυρα (κεντρική Ελλάδα) Ξενόδαµος
65 µ.Χ. Άρµα τέλειον Ρώµη Νέρων
65 µ.Χ. Άρµα πωλικόν Ρώµη Νέρων
65 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Ρώµη Νέρων
65 µ.Χ. Αγώνας κιθαρωδών Ρώµη Νέρων
65 µ.Χ. Αγώνας τραγωδιών Ρώµη Νέρων
65 µ.Χ. ∆εκάπωλον Ρώµη Νέρων
65 µ.Χ. Στάδιον Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Τρύφων
69 µ.Χ. Στάδιον Κέραµος (Μικρά Ασία) Πολίτης
69 µ.Χ. ∆ίαυλος Κέραµος (Μικρά Ασία) Πολίτης
69 µ.Χ. ∆όλιχος Κέραµος (Μικρά Ασία) Πολίτης
69 µ.Χ. Παγκράτιον Τράλλεις (Μικρά Ασία) Τι. Κλαύδιος Αρτεµίδωρος
69 µ.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Έφεσος (Μικρά Ασία) ∆ιογένης
73 µ.Χ. Στάδιον Κύµη (Εύβοια) Ρόδων
73 µ.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Έφεσος (Μικρά Ασία) ∆ιογένης
77 µ.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Έφεσος (Μικρά Ασία) ∆ιογένης
77 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Στράτων
81 µ.Χ. Παγκράτιον Σµύρνη (Μικρά Ασία) Τι. Κλαύδιος Ρούφος
81 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Σπάρτη (Πελοπόννησος) (Πρατο)µελίδας
81 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ξάνθος (Μικρά Ασία) Ερµογένης (ο και Ίππος)
(δίαυλος ή οπλίτης δρόµος)
81 µ.Χ. Στάδιον Ξάνθος (Μικρά Ασία) Ερµογένης (ο και Ίππος)
 119
81 µ.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Έφεσος (Μικρά Ασία) ∆ιογένης
85 µ.Χ. Στάδιον Ταρσός (Μικρά Ασία) Απολλοφάνης
(ο και Πάπης)
85 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος (;) Ξάνθος (Μικρά Ασία) Ερµογένης (ο και Ίππος)
85 µ.Χ. ∆ίαυλος Ξάνθος (Μικρά Ασία) Ερµογένης (ο και Ίππος)
85 µ.Χ. Παγκράτιον Άδανα (Μικρά Ασία) Τ. Φλάβιος Αρτεµίδωρος
85 µ.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Έφεσος (Μικρά Ασία) ∆ιογένης
85 µ.Χ. ∆όλιχος Ιασός (Μικρά Ασία) Τ. Φλάβιος Μητρόβιος
89 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Τήνος (νησί του Αιγαίου) Παγκλής
89 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ξάνθος (Μικρά Ασία) Ερµογένης (ο και Ίππος)
(δίαυλος ή οπλίτης δρόµος)
89 µ.Χ. Στάδιον Ξάνθος (Μικρά Ασία) Ερµογένης (ο και Ίππος)
89 µ.Χ. Παγκράτιον Άδανα (Μικρά Ασία) Τ. Φλάβιος Αρτεµίδωρος
89 µ.Χ. Παγκράτιον παίδων Έφεσος (Μικρά Ασία) Νικάνωρ
89 µ.Χ. Πυγµαχία παίδων Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Σαραπίων
93 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Αθήνα Αθηναίος
93 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος)Απόλλωνις (ή Ηλιόδωρος)
93 µ.Χ. Πυγµαχία Αλεξάνδρεια στην Τρωάδα (Μ. Ασία) Ηρακλείδης
97 µ.Χ. Στάδιον Καππαδοκία (Μικρά Ασία) Στέφανος
97 µ.Χ. Πάλη παίδων Αντιόχεια (Συρία) Μάρκος
101 µ.Χ. Παγκράτιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Τ. Φλάβιος Αρχίβιος
101 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Αχιλλεύς
105 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Θεωνάς
(ο και Σµάραγδος)
105 µ.Χ. Παγκράτιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Τ. Φλάβιος Αρχίβιος
109 µ.Χ. Στάδιον Σιδών (Φοινίκη) Κάλλιστος
113 µ.Χ. Στάδιον Σιδών (Φοινίκη) Εύστολος
113 µ.Χ. ∆όλιχος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Άγνωστο όνοµα
117 µ.Χ. Παγκράτιον παίδων Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Π. Αίλιος Αριστόµαχος
117 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ισαρίων
117 µ.Χ. ∆όλιχος Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Άγνωστο όνοµα
121 µ.Χ. Στάδιον Μίλητος (Μικρά Ασία) Αριστέας
125 µ.Χ. Πυγµαχία Άγνωστη προέλευση ∆(ε)ίδας
125 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) ∆ιονύσιος Σαµευµύς
125 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Πέργαµος (Μικρά Ασία) Μόσχος
129 µ.Χ. Παγκράτιον Έφεσος (Μικρά Ασία) Μ. Ούλπιος ∆οµέστικος
129 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Αιγές στην Αιολία (∆εί)φιλος
129 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) ∆ιονύσιος Σαµευµύς
129 µ.Χ. Τέθριππον Ρώµη Λ. Μινίκιος Νάταλις
133 µ.Χ. Στάδιον παίδων Σικυών (Πελοπόννησος) Αίλιος Γρανιανός
133 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Λουκάς
137 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος Σικυών (Πελοπόννησος) Αίλιος Γρανιανός
137 µ.Χ. ∆ίαυλος Σικυών (Πελοπόννησος) Αίλιος Γρανιανός
137 µ.Χ. Πένταθλον Σικυών (Πελοπόννησος) Αίλιος Γρανιανός
120
137 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Λαοδίκεια (Μικρά Ασία) Π. Αίλιος Αρτεµάς
137 µ.Χ. Πάλη Μαγνησία στο Σίπυλο (Μ. Ασία) (Ερµα)γόρας
137 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Επίδαυρος
(ο και Αµµώνιος)
141 µ.Χ. Πένταθλον Σικυών (Πελοπόννησος) Αίλιος Γρανιανός
141 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) ∆ίδυµος
141 µ.Χ. Πυγµαχία Απάµεια (Βιθυνία) Μ. Τύλλιος
145 µ.Χ. Στάδιον Σικυών (Πελοπόννησος) Κραναός (ή Γρανιανός)
145 µ.Χ. Πυγµαχία Απάµεια (Βιθυνία) Μ. Τύλλιος
149 µ.Χ. Πάλη Σελεύκεια (βόρεια Συρία) ∆ιονύσιος
149 µ.Χ. Στάδιον Σάρδεις (Μικρά Ασία) Αττικός
149 µ.Χ. Παγκράτιον Άγνωστη προέλευση Σωκράτης
153 µ.Χ. Τέθριππον πωλικόν Ηλεία (Πελοπόννησος) Κασίας Μ(νασιθέας)
153 µ.Χ. Παγκράτιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Μ. Αυρήλιος ∆ηµήτριος
153 µ.Χ. Στάδιον Χίος (νησί του Αιγαίου) ∆ηµήτριος
153 µ.Χ. ∆ίαυλος Χίος (νησί του Αιγαίου) ∆ηµήτριος
157 µ.Χ. Στάδιον Χίος (νησί του Αιγαίου) Ηράς
161 µ.Χ. Στάδιον Ελάτεια (κεντρική Ελλάδα) Μνασίβουλος
161 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος Ελάτεια (κεντρική Ελλάδα) Μνασίβουλος
165 µ.Χ. Πάλη Σµύρνη (Μικρά Ασία) Μ. Αυρήλιος Χρύσιππος
165 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Ταρσός (Μικρά Ασία) Τ. Αίλιος Αυρήλιος
Απολλώνιος
165 µ.Χ. ∆ίαυλος Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
165 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Αειθαλής
169 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ευδαίµων
169 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα δρόµου Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
173 µ.Χ. Παγκράτιον Σάρδεις (Μικρά Ασία) Μ. Αυρήλιος
∆ηµόστρατος ∆αµάς
173 µ.Χ. Πυγµαχία Έφεσος (Μικρά Ασία) Φωτίων
173 µ.Χ. Στάδιον Αίγινα (νησί του Σαρωνικού) Αγαθόπους
177 µ.Χ. Παγκράτιον Σάρδεις (Μικρά Ασία) Μ. Αυρήλιος
∆ηµόστρατος ∆αµάς
177 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Μίλητος (Μικρά Ασία) Γ. Ιούλιος Βάσσος
177 µ.Χ. Πάλη Μαγνησία στο Σίπυλο (Μ. Ασία) Μ. Αυρήλιος Ερµαγόρας
177 µ.Χ. Στάδιον Αίγινα (νησί του Σαρωνικού) Αγαθόπους
181 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος Έφεσος (Μικρά Ασία) Κ[...]κταβηνός
181 µ.Χ. Παγκράτιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος)Μ. Αυρήλιος Ασκληπιάδης
181 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος)Ανουβίων (ο και Φειδός)
185 µ.Χ. Οπλίτης δρόµος Έφεσος (Μικρά Ασία) Κ[...]κταβηνός
185 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ήρων
185 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Τ. Αίλιος Αυρήλιος
Μητρόδωρος
189 µ.Χ. Στάδιον Κυρήνη (Λιβύη) Μάγνος
189 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Σµύρνη (Μικρά Ασία) Κλαύδιος Απολλώνιος
 121
(πάλη ή πυγµαχία ή παγκράτιον)
189 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Σµύρνη (Μικρά Ασία) Τι. Ιούλιος Σεπτήµιος
Ιουλιανός
189 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Έφεσος (Μικρά Ασία) Μ. Αυρήλιος Φιλοσέβαστος
193 µ.Χ. Πάλη Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Μ. Αυρήλιος Ασκληπιάδης
193 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ισίδωρος
(ο και Αρτεµίδωρος)
193 µ.Χ. Κέλης Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Θεόπροπος
197 µ.Χ. Πένταθλον Κύζικος (Μικρά Ασία) Αυρ. Μητρόδωρος
197 µ.Χ. Πυγµαχία Έφεσος (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
197 µ.Χ. Πάλη Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Μ. Αυρήλιος Ασκληπιάδης
197 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ισίδωρος
(ο και Αρτεµίδωρος)
201 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Νύσα (Μικρά Ασία) Μ. Αυρήλιος Ιεροκλής
201 µ.Χ. Πυγµαχία Έφεσος (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
201 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Αλέξανδρος
205 µ.Χ. Στάδιον Κύζικος (Μικρά Ασία) Επίνικος (ο και Κυνάς)
205 µ.Χ. Στάδιον παίδων Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
205 µ.Χ. Πυγµαχία Άγνωστη προέλευση Πλούταρχος
209 µ.Χ. Παγκράτιον Θυάτειρα (Μικρά Ασία) Γ. Περήλιος Αυρήλιος
Αλέξανδρος
209 µ.Χ. Πάλη Ναύκρατις (Αίγυπτος) Γέρηνος
209 µ.Χ. Στάδιον Γόρτυνα (Πελοπόννησος) Σατορνίλος
213 µ.Χ. Παγκράτιον Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μ. Ασία) Λ. Σιλίκος Φίρµος
Μανδρογένης
213 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ηλιόδωρος
(ο και Τρωσιδάµας)
213 µ.Χ. ∆όλιχος Βιθυνία (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
(ο και Γράος)
213 µ.Χ. Πάλη Φοινίκη (νότια της Συρίας) Αυρήλιος Αίλιξ
217 µ.Χ. Αγώνας σαλπιγκτών Έφεσος (Μικρά Ασία) Π. Αίλιος Αυρήλιος
Σεραπίων
217 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) Ηλιόδωρος
(ο και Τρωσιδάµας)
217 µ.Χ. ∆όλιχος Βιθυνία (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
(ο και Γράος)
217 µ.Χ. Παγκράτιον Φοινίκη (νότια της Συρίας) Αυρήλιος Αίλιξ
221 µ.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Π. Αίλιος Αλκανδρίδας
221 µ.Χ. Παγκράτιον Αίγυπτος Αυρήλιος Φοιβάµµων
221 µ.Χ. ∆όλιχος Βιθυνία (Μικρά Ασία) Άγνωστο όνοµα
(ο και Γράος)
225 µ.Χ. Στάδιον Σπάρτη (Πελοπόννησος) Π. Αίλιος Αλκανδρίδας
225 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Μίλητος (Μικρά Ασία) Π. Αίλιος Γρανιανός
Φάνιος Αρτεµίδωρος
122
229 µ.Χ. Στάδιον Σαλαµίνα (νησί του Σαρωνικού) ∆ηµήτριος
229 µ.Χ. Πένταθλον Σαλαµίνα (νησί του Σαρωνικού) ∆ηµήτριος
229 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Κλαύδιος Ρούφος
(πάλη ή πυγµαχία ή παγκράτιον) (ο και Απολλώνιος)
233 µ.Χ. Στάδιον Σαλαµίνα (νησί του Σαρωνικού) ∆ηµήτριος
233 µ.Χ. Πένταθλον Σαλαµίνα (νησί του Σαρωνικού) ∆ηµήτριος
233 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Κλαύδιος Ρούφος
(πάλη ή πυγµαχία ή παγκράτιον) (ο και Απολλώνιος)
237 µ.Χ. Στάδιον Σαλαµίνα (νησί του Σαρωνικού) ∆ηµήτριος
237 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Άγνωστη προέλευση Άγνωστο όνοµα
(πάλη ή πυγµαχία)
241 µ.Χ. Πένταθλον Κόρινθος (Πελοπόννησος) Πούπλιος Ασκληπιάδης
241 µ.Χ. Τέθριππον Αθήνα Τ. ∆οµιτίου Προµηθέως
241 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Αντινόη (Αίγυπτος) Αυρήλιος Γερµανός
245 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Σινώπη (Μικρά Ασία) Βαλέριος Εκλεκτός
245 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Ερµόπολις (Αίγυπτος) Τ. Κλαύδιος ∆ιόδωρος
249 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα ∆άλδη (Μικρά Ασία) Μ. Αυρήλιος Πείος
(πάλη ή παγκράτιον)
249 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Αθήνα Άγνωστο όνοµα
253 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Σινώπη (Μικρά Ασία) Βαλέριος Εκλεκτός
257 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Σινώπη (Μικρά Ασία) Βαλέριος Εκλεκτός
261 µ.Χ. Αγώνας κηρύκων Σινώπη (Μικρά Ασία) Βαλέριος Εκλεκτός
265 µ.Χ. ∆εν αναφέρονται νικητές
269 µ.Χ. Στάδιον Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος) ∆ιονύσιος
273 µ.Χ. ∆εν αναφέρονται νικητές
277 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Οξύρυγχος (Αίγυπτος) Αυρήλιος Σαραπάµµων
(εκτός χάρτη) (ο και ∆ίδυµος)
281-365 µ.Χ. ∆εν αναφέρονται νικητές
369 µ.Χ. Πυγµαχία Αρµενία (εκτός χάρτη) Βαρασδάτης
369 µ.Χ. Άγνωστο αγώνισµα Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) Φιλούµενος
(πάλη ή πυγµαχία ή παγκράτιον)

* Οι πίνακες των Αρχαίων Ολυµπιονικών προέρχονται από το Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού.