De invloed van klassamenstelling op leerlingresultaten

Bron: ‘De klas: homogene of heterogene samenstelling? – B. Belfi, B. De Fraine en J. Van Damme – ACCO

invloed op invloed op invloed op

leerprestaties welbevinden academisch Besluit Praktijktips
zelfbeeld
klassamenstelling naar - positief effect op - positief effect op - academisch zelfbeeld Homogeen of Praktijktips:
prestatieniveau leerprestaties van welbevinden en van sterke leerlingen heterogeen  altijd - zwakke leerling
plaatsen in heterogene
(homogene groepen) sterke en gemiddelde zelfvertrouwen van is lager in een één van de twee groep  beperkte
leerlingen sterke leerlingen homogene klasgroep groepen leerlingen verbetering resultaten
tekort doen. en welbevinden
- negatief effect op - negatief effect op - academisch zelfbeeld - bewustwording bij lkr.
leerprestaties van welbevinden en van zwakke leerlingen van effecten van
Bedenk: persoonlijke niveaugroepering
zwakke leerlingen zelfvertrouwen van is hoger in een achtergrond van - pedagogisch-
zwakke leerlingen homogene klasgroep leerling heeft didactische aanpak:
grootste effect op geen vooroordelen,
hogere eisen aan
schoolse presteren en zwakke leerlingen,
niet homogene of verwachtingsvolle
heterogene houding t.a.v. zwakke
klassamenstelling leerlingen, zowel
sterke als zwakke
leerkrachten in alle
klassen
klassamenstelling naar - jongens presteren - gescheiden klassen - geen hoger Gemengd of niet Praktijktips:
geslacht beter (vnl. voor taal) in hebben geen effect wetenschappelijk gemengd  altijd één - aparte meisjesklassen
voor wetenschappelijke
gemengde klassen dan op het schoolse zelfbeeld bij jongens in van de twee groepen vakken
aparte jongensklassen welbevinden van gemende dan in leerlingen tekort - gemengde klassen
jongens gescheiden klassen doen. voor talenonderwijs
- meisjes presteren (voordeel voor de
jongens)
beter in aparte - gescheiden klassen - hoger -evenveel aandacht
meisjesklassen dan in hebben een positief (wetenschappelijk)zelf voor jongens als
gemengde klassen effect op het schoolse beeld bij meisjes in meisjes tijdens de les
welbevinden van meisjesklassen - aansluiting bij de
interesses en
- meisjes tonen meer meisjes belevingswereld van
interesse voor zowel jongens als
wetenschappen in meisjes
aparte meisjesklassen
dan in gemengde
klassen
klassamenstelling naar - negatief effect van GEEN effect van het Tegenstrijdige Omwille van invloed MAAR soms toch
sociaal-economische concentratie aantal kansarmen in resultaten in op leerprestaties leerwinst dankzij
thuissituatie kansarmen op een klas op de mate Nederland (geen beter geen grote ‘geheim recept’.
leervorderingen van waarin leerlingen zich effect) en Vlaanderen concentratie
meer bevoorrechte thuis voelen in een (negatief effect op kansarme leerlingen Praktijktips:
- kleiner aantal
leerlingen klas academisch zelfbeeld in een klas. leerlingen per klas
- meer onderwijskundig
van alle leerlingen)
personeel per klas
- wisselend effect van - meer
concentratie gespecialiseerde
kansarmen op instructiemethoden
individuele
leervorderingen van
kansarme leerlingen

- PISA: grote
verschillen in
onderwijsprestaties
tussen Vlaamse
scholen met een
kansarm publiek
 invloed op invloed op invloed op
leerprestaties welbevinden academisch Besluit Praktijktips
zelfbeeld
klassamenstelling naar - negatieve impact van Tegenstrijdige GEEN bewijs voor Enerzijds omwille van Praktijktips voor
cultureel-etnische een hoog percentage onderzoeksresultaten effect op het de negatieve invloed ‘zwarte scholen’:
achtergrond allochtonen in de klas academisch op de leerprestaties - ‘magneetscholen’:
veel extra’s naast
op de leerprestaties zelfbeeld geen groot
onderwijsaanbod
percentage (opvang, kunst, sport,
allochtonen in de sociale vaardigheden)
klas. Anderzijds - ‘brede school’: extra
voorzieningen
omwille van positieve
invloed op
welbevinden van
allochtonen wel groot
percentage
allochtonen in de
klas.

DUS: klassen
samenstellen met een
klein aantal
allochtone leerlingen
klassamenstelling naar - GEEN verschillen - graadklassen hebben NOG GEEN Op cognitief vlak zijn Praktijktips:
leeftijd tussen prestaties van een klein positief effect ONDERZOEK NAAR graadklassen - rekening houden met
werkdrukverzwaring bij
leerlingen in op het welbevinden van GEDAAN evenwaardig aan
de leerkrachten in
graadklassen en de leerlingen en de jaarklassen MAAR graadklassen
jaarklassen voor lezen, houding t.o.v. de bedenk:
schrijven en rekenen school. - nadelig voor
prestatiemotivatie bij
- leerlingen in de leerling
graadklassen hebben - negatieve houding
lagere van lkr. t.o.v.
prestatiemotivatie dan graadklassen
leerlingen in
jaarklassen

Implicaties voor de school- en onderwijspraktijk:

1. Klassamenstelling als UITING van de ONDERWIJSDOELEN van een school

- Keuze maken tussen optimale leerkansen voor zwakke leerlingen of optimale leerkansen voor sterke leerlingen.
 - Cognitieve en sociaal-emotionele voordelen van klassamenstelling gaan niet altijd samen  keuze maken ‘welke school willen we
zijn?’

2. Klassamenstelling als MIDDEL om een gunstig leerklimaat te bereiken

- Het leerklimaat in een klasgroep wordt o.m. beïnvloedt door de leerlingengroep en de leerkracht
- Ideale criteria bij klasverdeling voor een goede leerlingengroep: groot aantal meisjes, hoge presteerders, autochtonen met een
hoge sociaal-economische thuissituatie  in de praktijk niet haalbaar
- Leerkracht beïnvloedt het leerklimaat positief door:
- gevarieerde lesmaterialen
- goede relatie met de leerlingen opbouwen en goede band tussen de leerlingen onderling stimuleren
- evenveel aandacht aan prestaties als aan sociaal-emotionele behoeften (warm doch zakelijk)
- expliciete verwachtingen van alle leerlingen hebben (gedrag, investering en prestaties) + geloven in de mogelijkheden
van ALLE leerlingen en dit geloof ook laten voelen.