FILOSOFIA: I.

ATALA: JAKINTZA FILOSOFIKOA

(ez fidatu apunte hauetaz, guztiz subjetiboki eginak daude, ikaslearen ikasketa
metodoari moldatuak eta ez daude liburutik bakarrik hartuak (eta liburuan agertzen
den guztia hemen ere ez da agertzen).

Jakitea: Errealitatearekin harremanetan jartzea eta interpretatzea da.

Jakintza iturriak:
o Sentikortasuna: Gauzei buruzko oinarrizko esperientzian oinarritutako
jakintza.
o Arrazoimena: Logikari esker jakintza lortzea
o
Jakintza motak:
o Arrunta: Eguneroko bizitzan oinarrituta.
o Zientifikoa: Ezagutzak sistematikoki antolatu eta zergatiak azaldu.
Logikaren edo esperimentazioaren bidez lortua.
o Teknikoa: Jarduera nola egitean datza, errealitatea kontrola ahal izateko.
o Filosofikoa: Ikuspegi kritikoz argudiatuz, galdera filosofikoak eginez,
lortutako jakintza.
o Artistikoa: Errealitatea era estetikoan kontatzean datza.
o Erlijiosoa: Sakratuari buruzko jakintza.

Zientzia:
o Greziar episteme-tik dator
o Motak:
 Formalak (Dedukzio* bidez): Matematika eta logika.
 Enpirikoak (Indukzio* bidez):
• Natura zientziak
• Gizarte zientziak
o Dedukzioa: Baieztapen orokorretatik indibidualetara pasatzea,
arrazoimenaren bitartez.
o Indukzioa: Baieztapen indibidualetatik orokorretara pasatzea,
esperiementazioaren bitartez.
Filosofia:
• Sorrera: Grezian, Mileton (Asia Txikia). Mitosetik logosera pasatzea.
• Faktoreak:
o Mirespena: Munduak sortzen digun harridura.
o Zalantza: Ezjakintasunari aurre egitea eta pentsatzea ausartu.
• Helburuak:
o Egia: Jakinduriarekiko maitasuna.
o Zoriontasuna: Zoriontsua izaten ikasi, bakarka eta sozialki.
• Metodoak:
o Enpirismoa: Esperientziari eta esperimentazioaren bidez jakintza
bilatzen duen metodoa. Esperientzia bai sentikortasunaren bidez bai
errepikapenen bidez induzitzea.
o Arrazionalismoa: Descartes frantseza aipatu behar arrazionalismoaz
hitz egitean. Matematikaria izanik arrazoimena eta dedukzioa aplikatuz
jakintza bilatzen duen metodoa asmatu zuen Deskartes-ek. Honek dio
arrazoimenaren bitartez soilik lortu ahal direla egiaztapen unibertsal
batzuk eta hauei esker, berriz arrazoimena aplikatuz lor ditzakegula
beste egi guztiak.
o Metodo transendentala (Kantiarra): Arrazionalismoaren eta
enpirismoar alderantziz, honek ez du jakintzaren jatorria bilatzen, hau
oinarritzea baizik, ezartzea baizik (egia guztiz egia bilatzea). Horretarako
Kant-ek hiru galdera proposatzen ditu: ¿Zer jakin dezaket? Jakint
dezakegunari mugak jarriz. ¿Zer egin dezaket? Morala eta ekintza
bideratzen duena. ¿Zer espero dezaket? Galdera honi erlijioa erantzuten
dio, on egiten duten pertsonen etorkizunaz.
o Metodo hermeneutikoa: Gertaeren eta testuinguruaren erlazioak
interpretatzean datza hermeneutika, ¿Nola? Galderari erantzuten. Giza-
zientzietan da baiotsua oso, izan ere hauetan, askotan, (historian
adibidez), ezin da gertaera berriro errepikatu, baina honen kausak,
ondorioak eta testuingurua aztertuz lor daiteke jakintza.
o Hizkuntzaren azterketaren metodoa: Hizkuntza aztertuz (esanahia,
egia, erabilpena (pragmatika) eta ikasketa aztertuz giza errealitatea
ezagutzea bilatzen duen metodoa; izan ere, Wittgenstein-ek zioen
bezala: Nire hizkuntzaren mugak nire errealitatearen mugak ezartzen
ditu.