Τρίτη 23/10/2001

Πάνω στο παγκόσμιο σύστημα κινηματικής των πλακών υπάρχουν οι

ζώνες απόκλισης με δημιουργία ωκεάνιου πυθμένα κ αυξάνει ο ωκεάνιος
χώρος στον πλανήτη (πάντα σαν λιθόσφαιρα), υπάρχουν τα παθητικά
περιθώρια όπου το όριο του ωκεανού με την ήπειρο είναι συνέχεια χωρίς
κάποια τεκτονική διεργασία ,κ τα ενεργητικά περιθώρια όπου υπάρχει
κίνηση κ βυθίζεται ο ωκεάνιος πυθμένας κάτω από την ήπειρο.

Οι λεγόμενοι «γεωτεκτονικοί κύκλοι» είναι η γένεση κ η εξαφάνιση ενός

ωκεανού.

Η ιστορία κάθε μίας ηπείρου ξεκινά από τον αρχικό της πυρήνα, από
την ηλικία του παλιότερου πυρήνα ηπειρωτικού φλοιού που μπορεί να
έχει μία ήπειρος σήμερα, μέχρι τα σημερινά ενεργά τελευταία τμήματα
της ηπειρωτικής αυτής μάζας που προκύπτουν βέβαια όταν έχουμε
ενεργά περιθώρια κ προορογενετικές αλυσίδες που ταυτίζονται με τις
ζώνες σύγκλισης στα μεγάλα περιθώρια.

ΚΙΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΖΩΙΚΟΥ Κ ΑΡΧΗ ΤΟΥ

ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΜΕΧΡΙ
ΣΗΜΕΡΑ (τελευταία ~220 εκ. χρόνια)
•

Είχαμε μια ενιαία ηπειρωτική μάζα στην αρχή του Τριαδικού (εφήμερο
επεισόδιο που κράτησε περίπου 10 εκ. χρόνια) όπου όλο το κομμάτι ήταν
ωκεανός που αυτός ο ωκεανός δεν υπάρχει σήμερα πουθενά σαν
ωκεανός, υπάρχουν μερικά θραύσματα οφιολίθων μέσα στη δομή της
λιθόσφαιρας στον πλανήτη κυρίως στις ηπειρωτικές μάζες.

Έπειτα μέσα στο Ιουρασικό, είναι ξεκάθαρο ότι σπάνε οι ήπειροι, δηλαδή
η ήπειρος του Νότου που είναι η Γκοντβάνα από την ήπειρο του Βορρά
που είναι η Λαυρασία κ χωρίζονται από ένα μεγακόλπο σε επίπεδο γης,
αλλά ωκεανό σε επίπεδο ηπείρων-ωκεανών που είναι η Τηθύς
(παλαιογεωγραφική μεγάλη θαλάσσια μονάδα που χώριζε τις
ηπειρωτικές μάζες του Νότου από τις ηπειρωτικές μάζες του Βορρά.)

Στο Κ. Κρητιδικό έχουμε μια άλλη μεγάλη αλλαγή: κυρίως η ήπειρος του
Νότου, η Γκοντβάνα, διαλύεται κ με κέντρο την Κίνα κ την Αφρική
φεύγουν όλες οι ήπειροι προς διάφορες κατευθύνσεις, ενώ στο Βορρά
αρχίζει το τέλος της περιόδου αυτής να σπάει κ να ξεχωρίζει μόνο η
δυτική πλευρά στο Βόρειο κομμάτι που είναι η Βόρειος Αμερική από την
Ευρασία, το υπόλοιπο δηλαδή κομμάτι.

Μετά η Τηθύς κόβεται από το κόψιμο του Ατλαντικού κ μένει ένα

κομμάτι Τηθύος να χωρίζει Αφρική κ Ευρασία από τη μία κ ένα άλλο
κομμάτι(η δυτική Τηθύς ξεκόβεται) που είναι η Καραϊβική (ανάλογη της
Μεσογείου). Η Τηθύς στο Ηώκαινο χωρίζει την Ευρασιατική από την
Αφρικανική πλάκα , ως το σήμερα έχει τελείως εξαφανιστεί κ από την
Αφρικανική πλάκα έχει φύγει και η Αραβία κ αποχωρίζεται κατά μήκος
της Ερυθράς θάλασσας.

Ο Ατλαντικός δεν υπάρχει στο Ιουρασικό, αρχίζει να δημιουργείται στο

Κρητιδικό, μεγαλώνει στο Ηώκαινο κ θα συνεχίσει να μεγαλώνει για
ακόμα ένα μεγάλο διάστημα τουλάχιστον για τα επόμενα 50 εκ. χρόνια.

Αντίθετα έχουμε ένα Ειρηνικό ο οποίος πάντα υπήρχε, υπάρχει ένας

Ινδικός που διαμορφώνεται μετά την αποχώρηση της Ινδίας στο
Κρητιδικό-Ηώκαινο κ μεγαλώνει. κ υπάρχει κ η Τηθύς που έχει
δημιουργηθεί κυρίως μετά το Τριαδικό στο Ιουρασικό μέχρι το
Κρητιδικό, παρότι σπάει συνεχίζει στο Ηώκαινο, συνεχίζει στο σήμερα κ
υπολειμματικά υπάρχει στο χώρο της Μεσογείου.

Στις ηπείρους δεν υπάρχει αρχή κ τέλος, δηλαδή τον ηπειρωτικό φλοιό
δεν μπορείς να τον
εξαφανίσεις. Οι ωκεανοί (ωκεάνιος πυθμένας) έχουν αρχή κ τέλος.
Ο ωκεανός ξεκινά από τον αποχωρισμό μιας ηπείρου, μια ηπειρωτική
μάζα η οποία σπάει κ
ανοίγει δημιουργώντας έναν καινούργιο ωκεανό. Αυτό είναι το πρώτο
στάδιο (Rifting-Στάδιο

ρηξικοιλάδας) όπως είναι το East African rift στην Αιθιοπία το οποίο τα

τελευταία ~3 εκ. χρόνια αρχίζει να αποχωρίζει το κεντρικό Ανατολικό
κομμάτι της Αφρικής. Αυτό είναι το πρώτο εμβρυακό στάδιο
δημιουργίας ωκεανού, είναι δηλαδή το στάδιο απόκλισης της
ρηξικοιλάδας κ δημιουργίας νέου ωκεάνιου χώρου ο οποίος πριν γίνει
ωκεανός είναι μία ρηξικοιλάδα (μεγάλη τεκτονική τάφρος) όπου λόγω
εφελκυσμού βυθίζεται το κεντρικό κομμάτι, η ταπείνωση εκεί φέρνει
 ιζήματα εκεί μέσα σε σχέση με τα διπλανά κράσπεδα όπου είναι τα
τεκτονικά κέρατα, μέσα εκεί επίσης δίνεται η δυνατότητα να
δημιουργηθεί ηφαιστειότητα αλκαλικού χαρακτήρα, έρχονται λοιπόν τα
ηφαιστειακά, τα ιζήματα μέσα στην τάφρο, έχουμε δηλαδή ένα
ηφαιστειοιζηματογενές σύμπλεγμα το οποίο συνοδεύει αυτές τις περιοχές
που μπορεί να είναι λιμναίες, χερσαίες ή θαλάσσιες αποθέσεις ανάλογα
με το πόσο κοντά είμαστε στην στάθμη της θάλασσας ή του ωκεανού που
περιβάλλουν αυτή την ηπειρωτική περιοχή. Μετά από αυτό το στάδιο θα
μπει η θάλασσα κ εκεί που είχαμε την τάφρο θα έρθει από κάτω το υλικό
το μανδυακό με όλη την κυκλοφορία κ την επεξεργασία των βασικών
μαγμάτων πέρα από τα υπερβασικά πετρώματα για να μας δημιουργήσει
τον νέο ωκεάνιο πυθμένα. Άρα:

1. το πρώτο εμβρυακό στάδιο του East African rift στην

κεντρικοανατολική Αφρική δεν
είναι ακόμα ωκεανός αλλά ετοιμάζεται.

2. το αμέσως επόμενο στάδιο, η Ερυθρά θάλασσα που ήδη είναι ωκεανός

εδώ κ 13 εκ. χρόνια ήδη έχουμε 200χλμ. άνοιγμα με από κάτω ωκεάνιο
πυθμένα με υποθαλάσσια ηφαιστειότητα, δηλαδή ένα ξεκίνημα
μεσοωκεάνιας ράχης που λειτουργεί εκεί κ συνορεύει με την
μεσοωκεάνια ράχη του Ειρηνικού ωκεανού.

Το χαρακτηριστικό είναι ότι έχουμε εφελκυσμό, απομάκρυνση των

ηπειρωτικών μαζών που δημιουργείται με την κίνηση του μανδύα-το
ανοδικό ρεύμα που φέρνει τα βασικά πετρώματα στη βάση κ
προστίθενται έτσι τα ιζήματα, τα αρχικά πελαγικά που γίνονται
αβυσσικά.

Ο Ατλαντικός είναι ακόμα ωκεανός >70 εκ. χρόνια ηλικία παρά το

τεράστιο εύρος του (χιλιάδες χλμ.) γιατί δεν έχει συναντήσει ακόμη
αντίσταση από τις 4 ηπείρους (Ευρώπη, Αφρική από τα ανατολικά κ Β. κ
Ν. Αμερική από τα δυτικά) απομακρύνονται με ίδιους ρυθμούς όπου κ
δημιουργείται μεσοωκεάνια ράχη στον Ατλαντικό άρα συνεχώς
μεγαλώνει χωρίς να βρίσκει αντίσταση στα πλαϊνά του περιθώρια, είναι
δηλαδή Ατλαντικού τύπου, παθητικά, δηλαδή δε συμβαίνει τίποτα. 4
περιθώρια στον Ατλαντικό που δεν έχουν την παραμικρή τεκτονική
διεργασία.

Το εφελκυστικό σύστημα του Ατλαντικού κ των ηπείρων που τον

περιβάλλουν εκφράζεται στην απομάκρυνση κ στο μεγάλωμα του
ωκεανού κ όχι σε άλλες εσωτερικές παραμορφώσεις (σπασίματα,
ρήγματα).
 Σε 200-300 εκ. χρόνια οι ήπειροι που απομακρύνονται θα
συγκρουστούν από την άλλη μεριά. Όταν η ταχύτητα δημιουργίας νέου
φλοιού στη μεσοωκεάνια ράχη είναι πχ. 10cm το χρόνο κ η απομάκρυνση
είναι λιγότερη από 10cm /χρόνο τότε η ήπειρος φρενάρει δηλαδή
απομακρύνεται με μικρότερη ταχύτητα κ εκεί θα δημιουργηθεί τοπικά
συμπίεση.

Το ένα άκρο (περιθώριο) δεν μπορεί πλέον να συνεχίζει να

απομακρύνεται, η ήπειρος αντιστέκεται, σπάει , το σπάσιμο γίνεται στα
αδύνατα σημεία δηλαδή στη ραφή ανάμεσα στο άκρο της ηπείρου το
παχύ το μεγάλο που είναι κ πιο ελαφρύ κ στο άκρο του ωκεανού που
ήταν παθητικό περιθώριο μέχρι τώρα ξαφνικά θα γίνει ενεργητικό κ θα
σπάσει αφού είναι πιο βαρύ κ λεπτό.

Αυτό το υπερβασικής κ βασικής σύστασης ωκεάνιο τμήμα της

λιθόσφαιρας είναι αυτό που θα βυθιστεί κάτω από το παχύ ηπειρωτικό
κομμάτι της ηπείρου. Έτσι θα μιλάμε για ζώνη σύγκλισης, για ένα
περιθώριο καταστροφικό κ όχι δημιουργικό, άρα μιλάμε για ορογένεση
γιατί η οριζόντια συμπίεση εκτονώνεται κατακόρυφα κ επειδή προς τα
κάτω είναι πιο δύσκολο να πάνε τα πράγματα, δηλαδή στο μανδύα, ενώ
από πάνω είναι η ατμόσφαιρα, συνήθως εκτονώνεται προς τα πάνω είτε
με σπάσιμο είτε με κάμψη, δηλαδή δημιουργία όρους (ορογένεση).

Έτσι έχουμε μερική συμπίεση γιατί εξακολουθεί να υπάρχει

εφελκυσμός στο κέντρο οι ταχύτητες έχουν αλλάξει ή το ίδιο το πρόσημο
της κίνησης αλλάζει. Όσο έχουμε επιβράδυνση τα πράγματα πάνε με την
δική τους διαδικασία, όταν όμως το πρόσημο της κίνησης αλλάζει
περνάμε από το στάδιο 2 στο στάδιο 3.

Στο 3 ακόμα υπάρχει ωκεάνιος πυθμένας αλλά δεν υπάρχει

μεσοωκεάνια ράχη άρα έφυγε ταυτόχρονα με αυτήν κ ο μηχανισμός του
εφελκυσμού, δεν δημιουργείται νέος φλοιός γιατί η μεσοωκεάνια ράχη
έχει υποβυθιστεί κ αυτή όπως γίνεται στο ρήγμα του Αγίου Ανδρέα
τώρα, άρα στο 3 υπάρχει προδιαγεγραμμένο το τέλος του ωκεανού.

Στάδιο 4: δεν υπάρχει ωκεάνιος πυθμένας.

Θάλασσα μπορεί να υπάρχει, ωκεανός δεν υπάρχει γιατί ο ωκεανός

είναι ο ωκεάνιος πυθμένας στη φυσική του θέση που προφανώς για να
είναι ωκεάνιος πυθμένας έχει πάνω του μερικά χλμ. στήλης θαλασσινού
νερού.

Άρα στο 4 ο ωκεανός εξαφανίστηκε. Άρα ο χώρος που είχε δημιουργηθεί

έκλεισε.
 Άρα είμαστε στο στάδιο όπου οι ήπειροι ξαναήρθαν μαζί αφού είχαν
απομακρυνθεί, άρα έχουμε σύγκρουση γιατί οι δύο μάζες συγκρούονται
κ λιώνουν κ εξαφανίζουν ότι υπήρχε αναμασά τους από τον παλιό
ωκεανό κ όλα τα ιζήματα τα οποία τα εκσφενδονίζουν κ κάνουν τα
Ιμαλάια, τις Άλπεις, τον Καύκασο, κάνουν τις οροσειρές συγκρουσιακού
τύπου, διότι βεβαίως έχουμε οροσειρά στη σύγκλιση αλλά άλλο είναι να
έχεις οροσειρά επειδή βυθίζεται ο ωκεανός από κάτω της, που σε μέση
κλίμακα δίνει τις Άλπεις, τα Βραχώδη Όρη, τις Ελληνίδες, τα Απέννινα
σε υψόμετρα 2-4χλμ. κ άλλο οι συγκρουσιακές οροσειρές με υψόμετρα
5χλμ.Άλπεις, Καύκασος κ 10χλμ.Ιμαλάια.

Ο ωκεανός έχει αφήσει όμως τους μάρτυρές του, τους οφιόλιθους που
είναι μπλεγμένοι σε όλη την πορεία σύγκλισης κ σύγκρουσης στα
πετρώματα του ηπειρωτικού φλοιού κυρίως κοντά στην ραφή (ουλή)
ανάμεσα στις διαφορετικές πλάκες κ ακόμη έχουμε κ τα ιζήματα του
ωκεανού που είναι αβυσσοπελαγικά που ξεκινάνε με υποθαλάσσια
ηφαιστειότητα κ περνάνε σε άλλες φάσεις πιο μακριά από την
υποθαλάσσια ηφαιστειότητα αλλά βαθιά αβυσσοπελαγικά με αργίλους,
όσο διαρκεί η κατάσταση αυτή πριν κλείσει ο ωκεανός στο τόξο. Κάποια
θα βυθιστούν στον μανδύα, στις ζώνες υποβύθισης μαζί με τον κύριο
όγκο του ωκεάνιου πυθμένα, κάποια όμως στη σύγκρουση θα τιναχτούν
στην επιφάνεια με τις επωθήσεις, με τα τεκτονικά καλύμματα κ θα τα
βρούμε στις οροσειρές αυτές στις πρώτες οροσειρές όταν ξεκινά η ζώνη
υποβύθισης στις ζώνες σύγκλισης (στα περιθώρια) είτε στις
μεταγενέστερες κ πιο σημαντικές όταν είμαστε στην ολική συμπίεση, είτε
στην κορύφωση της κατάστασης δηλαδή την τελική σύγκρουση.

Π.χ. μια από τις χαρακτηριστικές φάσεις στην Ελλάδα στα πελαγικά
ιζήματα είναι για το Α. Τριαδικό οι φάσεις των πελαγικών ασβεστολίθων
με Hallobies τύπου Πίνδου (…). Αυτή τη φάση την βρίσκουμε στις
Άλπεις, Δειναρίδες (Ελλάδα), Ταυρίδες, Ιρανίδες, Αφγανίδες κ φτάνει
στα Ιμαλάια.

Αυτό που λέμε Τηθύς δηλαδή εκφράζεται στο ότι σε όλες αυτές τις
οροσειρές από Άλπεις- Ιμαλάια βρίσκουμε αυτή τη φάση, όπως
βρίσκουμε τις αντίστοιχες φάσεις των ασβεστολίθων με Globotruncanes
στο Α. Κρητιδικό ή με τις Calpionelles στο Κ. Κρητιδικό κατά μήκος του
συστήματος της Τηθύος έστω κ αν δεν βρούμε οφιολιθικά συμπλέγματα
πλήρη κατά μήκος του συστήματος όπως αυτά του Βούρινου, της Όθρης
στη Β. Πίνδο, στην Κύπρο κλπ.

Στο στάδιο 3 έχουμε ολική συμπίεση. Αυτό σημαίνει ότι ενώ στο 2 έχω
κυρίως εφελκυσμό κ σε ένα μέρος του όλου συστήματος έχω συμπίεση,
όταν η κινηματική των πλακών καταστρέψει κ την μεσοωκεάνια ράχη
τότε έχω ολική συμπίεση. Οι ελαστικές τάσεις περνούν από τη μία
ήπειρο μέσα απ το υπόλειμμα του ωκεανού στην άλλη ήπειρο δηλαδή
κοντράρουν οι δύο ήπειροι με το ενδιάμεσο του ωκεανού, όσο υπάρχει,
που κ όταν αυτό εξαφανιστεί στο 3 κ έρθουν η μία ήπειρος με την άλλη,
συγκρούονται κατ ευθείαν.

Από άποψη εντατικού πεδίου κ τάσεων το πρώτο στάδιο είναι

καθαρός εφελκυσμός, το δεύτερο είναι εφελκυσμός με μερική συμπίεση,
το τρίτο είναι ολική συμπίεση κ το τέταρτο ολική συμπίεση με
σύγκρουση.

Σ αυτή την εξέλιξη υπάρχει στάδιο που δεν υπάρχει ορογένεση

καθόλου που είναι τα περιθώρια Ατλαντικού τύπου. Από κάποια στιγμή κ
μετά υπάρχει ορογένεση σε κομμάτι του συστήματος που από ένα σημείο
κ μετά γίνεται καθολική π.χ. ο Ειρηνικός γύρω γύρω παντού
υποβυθίζεται κ καταστρέφεται . Άρα ο Ειρηνικός βρίσκεται είτε στη
φάση μερικής είτε ολικής συμπίεσης ανάλογα που έχει καταστραφεί η
μεσοωκεάνια ράχη κ που όχι (Νάτζα στις Άνδεις) κ βεβαίως στη φάση
της σύγκρουσης που θα είναι το τελευταίο στάδιο κ αποτελεί ποιοτική
αλλαγή που έχει ποσοτικά χαρακτηριστικά.

Οροσειρές συγκρουσιακές: πιο ψηλά, βουνά βγαίνουν από βαθιές

διαδικασίες κ η τελευταία τους σφραγίδα είναι απόλυτη όξινη
ηφαιστειότητα κ μαγματισμός ως το τέλος του κύκλου της ορογένεσης.

Αυτό συμβαίνει στον Καληδόνιο κύκλο στην Αγγλία με τον κόκκινο

ψαμμίτη λόγω της ηφαιστειότητας του Δεβονίου που ακολούθησε την
Καληδόνια ορογένεση, είναι επίσης οι Περμοτριαδικοί κόκκινοι
ψαμμίτες στο Βερφένιο (Σκύθιο-Ανίσιο 230-220 εκ. χρόνια) της λεκάνης
των Παρισίων κ Γερμανία τα Muschelkalk που είναι τα τελευταία
μαγματικά από το τέλος του Βαρίσκιου τύπου κ που σήμερα είναι οι
αντίστοιχοι ψαμμίτες στις Άλπεις κυρίως οι κόκκινοι ρυόλιθοι κ
αντίστοιχα πετρώματα όξινα ηφαιστειακά τύπου Λέσβου.

Οι οφιόλιθοι δεν είναι οριζόντια στρώματα σε μια λεκάνη

ιζηματογένεσης που άμα τους χρονολογήσουμε αυτή η ηλικία θα περάσει
πέρα για πέρα. Έχουν κατακόρυφη κ όχι οριζόντια διάταξη σε κλίμακα
ωκεανού π.χ. λάβες, γάββροι, συστήματα φλεβών κ τα ιζήματα που θα
ρθουν από πάνω κ τα οποία αργότερα ξεκολλούν κ δεν τα συναντάμε
μαζί με τους οφιόλιθους. Συνεπώς όταν μιλάμε για οφιόλιθους που
αναγόμαστε σε κάποιο ωκεάνιο χώρο αυτό σημαίνει πως μπορεί να είναι
οποιοδήποτε θραύσμα ωκεάνιου πυθμένα από την αρχή που άρχισε ο
ωκεανός στο στάδιο 1 που για την Τηθύ αυτό το στάδιο είναι το Τριαδικό
μέχρι την στιγμή που έκλεισε η μεσοωκεάνια ράχη, όχι στο τέταρτο ή
στο τρίτο στάδιο αλλά αν μπορέσουμε να βρούμε τα τελευταία προϊόντα
δημιουργίας νέου φλοιού ανάμεσα στο δεύτερο κ στο τρίτο στάδιο πριν η
μεσοωκεάνια ράχη βυθιστεί κάτω απ την ήπειρο όπως συμβαίνει στην
Καλιφόρνια, στο Μεξικό.

Χρονολόγηση οφιολίθων για την Τηθύ: για την Τηθύ αυτό είναι το
ζητούμενο γιατί είχε πολυπλοκότητες κ δεν ήταν ένας ωκεανός
ανθρακικού τύπου κ βεβαίως υπάρχει τουλάχιστον από την αρχή του
Τριαδικού (κάποια κομμάτια της), για τη μεν Ελλάδα η απόδειξη είναι στο
τέλος του Μαιστρίχτιου προς το Παλαιόκαινο , οι τελευταίες μορφές
pillow-lavas σε μεσοωκεάνια ράχη που έχουν βρει στην Κρήτη κ στην
ευρύτερη Πελοπόννησο αλλά που για τη Μεσόγειο ξέρουμε ότι υπάρχουν
θέσεις χρονολογημένες στο όριο Ηωκαίνου-Ολιγοκαίνου στο τόξο της
Καλαβρίας.

Η Τηθύς δηλαδή σαν μεσοωκεάνια ράχη λειτουργεί στην Μεσόγειο για

την Ελλάδα μέχρι το τέλος του Κρητιδικού, για την Ιταλία μέχρι το τέλος
Ηωκαίνου αρχή Ολιγοκαίνου, δηλαδή από τα 65 εκ. χρόνια (Ελλάδα) στα
35 εκ. χρόνια (Ν. Ιταλία).

ΟΦΙΟΛΙΘΟΣ Κ ΟΦΙΟΛΙΘΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ: είναι το μανδυακό

υλικό με τα υπερβασικά από κάτω περιδοτίτες δηλαδή κ όχι ηφαιστειακά,
από πάνω τα βασικά (γάββροι, διορίτες), από πάνω το σύστημα των
φλεβών (τα υποηφαιστειακά, δολερίτες, διαβάσες που είναι καθ αυτό
υποηφαιστειακά) για να φτάσουμε στην επιφάνεια με τα ηφαιστειακά
(βασάλτες).

Από πάνω θα κάτσουν τα ιζήματα, όχι βέβαια ασβεστόλιθοι με

Ρουδιστές λόγω του μεγάλου βάθους, αλλά το συγγενετικό ίζημα των
οφιολίθων είναι αβυσσοπελαγική φάση, πυριτικό όπως ραδιολαρίτης που
είναι υποψήφια πετρώματα πάνω στις λάβες + ερυθρές άργιλοι + γενικά
αργιλοπυριτικά ιζήματα.

Δεν θα έχω ούτε κλαστικά υλικά, γιατί είμαστε στη μεσοωκεάνια ράχη. Δεν γίνεται να φτάσει
κλαστικό υλικό σε τέτοια βάθη που είναι ταυτόχρονα κ ράχη η οποία είναι βουνό με βάθος 2-
3χλμ. (αν δεν πάνε μέχρι πάνω) ενώ οι λεκάνες είναι 5-6χλμ.

Η ΤΗΘΥΣ ΑΠΟ ΚΟΝΤΑ

Έχει το προνόμιο να είναι ωκεανός ένα τμήμα του οποίου καθώς εξαφανίστηκε γέννησε τις
Άλπεις οι οποίες είναι ένας τύπος συγκρότησης βουνού με φρέσκια δομή κ δεν έχει προλάβει να
ξυστεί από τις εξωγενείς δυνάμεις όπως έχει γίνει στα Ουράλια. Οι Άλπεις παράγονται σαν
κορύφωση συγκρουσιακή στο Α. Μειόκαινο-Πλειόκαινο κ ακόμη κ σήμερα τα εντατικά πεδία, η
σεισμικότητα κ όλα τα υπόλοιπα συστατικά των κινήσεων δείχνουν ότι το σύστημα συνεχίζει να
έχει μια φθίνουσα συμπίεση. Συνεχίζει να ανεβαίνει.

Αλπικό σύστημα λοιπόν που ταυτίζεται με την έννοια φρέσκο επειδή λειτουργεί ακόμα σε
αντίθεση με το Ερκύνιο ή το Βαρύσκιο (τέλος Παλαιοζωικού, κυρίως Πέρμιο) ή το Καληδόνιο.

Σε χάρτη με τα ενεργά περιθώρια κ τη μαύρη ζώνη που είναι τα ορογενετικά τόξα με όλα τα
ενεργά γεωδυναμικά φαινόμενα έχουμε από τη μία μεριά το σύστημα της Τηθύος που περνά από
τον Ατλαντικό μέχρι την Ινδονησία κ από την άλλη τον Περιειρηνικό δακτύλιο όπου γύρω γύρω
Β. Ν Αμερική, Ασία, Αυστραλία ο Ειρηνικός βυθίζεται κ δίνει τα ορογενετικά τόξα κ αυτό είναι
Αλπικό σύστημα με την έννοια του φρέσκου (όμως είναι άλλο σύστημα με διεύθυνση Β.-Ν. ενώ η
Τηθύς έχει διεύθυνση περίπου Α.-Δ.

ΒΟΡΕΙΟΣ ΚΛΑΔΟΣ-ΠΑΝΩ ΟΡΙΟ ΤΗΘΥΟΣ

Το Αλπικό λοιπόν σύστημα της Τηθύος έχει κ τις Άλπεις που ξεκινά από το Γιβραλτάρ, τις
Βετίδες (Ισπανία), την Αλγερία, συνεχίζει από το τόξο Βαλεαρίδες πάει σε Άλπεις κ όλο το τόξο
των Άλπεων που συνεχίζει με το τοξοειδές σύνολο των Καρπαθίων που συνεχίζει στις
Βαλκανίδες πιάνει την Κριμαία, περνάει τον Καύκασο, την Κασπία, χτυπάει Ιράν κ Αφγανιστάν,
βγαίνει στο τόξο των Ιμαλαΐων για να κατέβει στην Ινδονησία κ να πιάσει Ειρηνικό.

ΝΟΤΙΟΣ ΚΛΑΔΟΣ-ΚΑΤΩ ΟΡΙΟ ΤΗΘΥΟΣ

Το κάτω όριο του συστήματος της Τηθύος βγαίνει έξω στη Μεσόγειο λίγο δίπλα από τη Μάλτα
χτυπώντας τη Σικελία, παίρνει το τόξο της Καλαβρίας (Ν. Ιταλία), περνά την Αδριατική, χτυπά σε
μας, πιάνει το Ελληνικό τόξο από το Ιόνιο κάτω απ το Λιβυκό πέλαγος, συνεχίζεται με το δεύτερο
τόξο στην Κύπρο κ σφηνώνεται στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, για να πιάσει περιφερειακά την
Αραβία, να την αγκαλιάσει κ να χτυπήσει στον Περσικό κόλπο, θα κατέβει κάτω στην Αραβική
χερσόνησο, θα κόψει μια φέτα από το Αμάν, θα μπει για λίγο στην υφαλοκρηπίδα του Ινδικού για
να ξαναβγεί στην Ινδία κ να κάνει τον νότιο κλάδο των Ιμαλαΐων , από την οριζόντια έκταση της
Ινδικής πλάκας, το μεγάλο ορεινό συγκρότημα, η συγκρουσιακή αλυσίδα μέχρι να βγει στην
Ινδονησία.

Στον Βόρειο κλάδο κ ο πυθμένας της Τηθύος (οφιόλιθοι) κ τα συνοδά ιζήματα με ότι είχε μέσα
της (γιατί μπορεί να είχε κ ηπειρωτικά blocks) βρίσκονται σήμερα λόγω της όλης δημιουργίας
των τόξων ορογενετικών κ συγκρουσιακών πάνω στην Ευρασιατική πλάκα. Έχουν έρθει από νότο
προς βορρά μάζες πετρωμάτων που ανήκαν στο χώρο του ωκεανού της Τηθύος κ έχουν ολισθήσει
πάνω από το περιθώριο της Ευρασιατικής ηπείρου κ έχουν φτάσει στη γραμμή όπου είναι το τόξο
των Άλπεων, των Καρπαθίων , οι Βαλκανίδες, ο Καύκασος κλπ.

Στο Νότιο κλάδο υπάρχει το κομμάτι του Άτλαντα στην Αφρική, όλο το κομμάτι της
Αραβίας κ όλο των Ιμαλαΐων.

Σ αυτόν τον κλάδο τα κομμάτια αυτά είναι με καφέ χρώμα στον χάρτη που δείχνουν το όριο
των πετρωμάτων της Τηθύος που έχουν συγκρουστεί κ κινηθεί προς το νότο από την αντίθετη
πλευρά πάνω στην Αφρικανική, την Αραβική ή την Ινδική πλάκα δηλαδή στα θραύσματα της
παλιάς Godwana. Δηλαδή τα πετρώματα έχουν έρθει από το Βορρά προς το Νότο.
 Στην Αραβία τα πετρώματα έχουν έρθει κ έχουν ακουμπήσει πάνω στην Αραβική πλάκα, στην
Ινδία τα πετρώματα έχουν ξεχυθεί κατακόρυφα κ έχει ήδη σφηνωθεί από κάτω τους η Ινδία, το
ίδιο έχει σφηνωθεί η Αραβία, το ίδιο έχει σφηνωθεί η Αφρική. Σ αυτά έχουμε σύγκρουση στάδιο
4, δεν υπάρχει ίχνος ωκεανού Τηθύος, ότι υπήρχε έχει βυθιστεί ή εκτιναχθεί κ αυτό κ τα συνοδά
ιζήματα. Οι ήπειροι Β. Ν. έχουν έρθει σε άμεση επαφή. Αυτό δεν ισχύει εκτός από την Ινδονησία
όπου έχουμε ενεργό ζώνη υποβύθισής σήμερα, στην κεντρική κ ανατολική Μεσόγειο που είναι το
μόνο σημείο κατά μήκος του συστήματος της Τηθύος που δεν έχει γίνει η σύγκρουση των
ηπείρων του Βορρά κ του Νότου.

Στο χώρο αυτό της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχει υπόλειμμα ωκεάνιου πυθμένα της
Τηθύος κ είναι το μόνο σημείο στο οποίο υπάρχει κομμάτι του πυθμένα του ωκεανού της Τηθύος.
Αυτό σημαίνει ότι το μεν Βόρειο περιθώριο της Τηθύος είναι ένα ενεργό περιθώριο παλιό,
κλεισμένο πρόσφατα (Μειόκαινο), ενώ στο νότιο κομμάτι έχω περιθώρια ενεργά που έχουν
κλείσει, όπως η Αφρική, η Αραβία κλπ. κ υπάρχει ενεργό τόξο (Ελληνικό) στην Ανατολική
Μεσόγειο που συνεχίζεται η διαδικασία σε ολική συμπίεση με τόξο ορογενετικό που έχουμε
υποβύθιση του υπολείμματος της Τηθύος κάτω από αυτό κ οι μόνες ακτές στην Αφρική (Λιβύη,
Αίγυπτος, Λίβανος) που έχουμε υπόλειμμα παθητικού περιθωρίου Ατλαντικού τύπου στην
Αφρική, διότι δεν έχει γίνει σύγκρουση άρα οι ακτές της Λιβύης κ Αιγύπτου είναι παθητικό
περιθώριο ατεκτονισμένο που περιμένει την άφιξη του Ελληνικού τόξου, της Καλαβρίας κ της
Κύπρου που προελαύνουν.

Ο φλοιός αυτός που βυθίζεται σήμερα είναι τουλάχιστον Τριαδικής ηλικίας κ έχει πάνω από

6-7χλμ. ιζήματα που έχουν αποτεθεί στο χώρο της Τηθύος

Μέσα στη Μεσόγειο τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Στη δυτική Μεσόγειο κ Γιβραλτάρ έχουμε τον κλάδο πάνω στις Βετίδες στην Ισπανία κ κάτω

έχουμε την Αλγερία όπου ο Άτλαντας έχει φύγει απ τη Μεσόγειο προς την Αφρική.
Σε μας γίνεται η κάμψη στο τόξο της Καλαβρίας, πάει στα Απέννινα κ η κίνησή τους είναι
προς την Αδριατική.

Σε τομή από Ιόνιο προς Αδριατική βλέπουμε ότι πάνω σ αυτή τη ρηχή θάλασσα (200 μ.
βάθος) όπου στο Τεταρτογενές ήταν χέρσος έχω τα Απέννινα από δυτικά κ τις Δειναρίδες από τα
ανατολικά κ συνεχίζω νότια προς το τόξο Καλαβρίας-Σικελίας κ προς το μεγάλο τόξο το
Ελληνικό που συνεχίζει με τόξο της Κύπρου, που τα 3 τόξα φέρνουν τα πετρώματα από τον
πυρήνα της δομής, από τη μέση δηλαδή γραμμή που χωρίζει τον Βόρειο από το νότιο κλάδο, προς
το Νότο. Αυτό δείχνει ποια είναι τα κύρια ενεργά τόξα σήμερα που κορυφώνεται η
παραμόρφωση, η σεισμικότητα, η ηφαιστειότητα όπου υπάρχει κ οι μεγάλες γεωδαιτικές
μεταβολές.

Οι λεκάνες στο χώρο της Μεσογείου (της Τηθύος).

Όταν μιλάμε για λεκάνες δεν κοιτάμε μόνο τα ιζήματα ούτε το βάθος της θάλασσας. Λεκάνη
στη γεωτεκτονική σημαίνει λεπτός φλοιός είτε ωκεάνιος (5χλμ. τα ιζήματα από πάνω), είτε
απολεπτυσμένος ηπειρωτικός φλοιός. Ο πραγματικός ηπειρωτικός φλοιός είναι 30-35χλμ. πάχος
(η Moho στις ηπείρους) αλλά σε πολλές περιπτώσεις όταν έχουμε εφελκυσμό στο φλοιό αυτός
λεπταίνει κ γίνεται 20 ή 15 χλμ. Αυτό σημαίνει ότι λεπταίνει ο φλοιός, μικραίνει κ από πάνω έχει
τη λεκάνη. Αντίθετα αν παχύνει ο φλοιός κ φθάσει τα 60 χλμ. όπως στην Πίνδο, στις Άλπεις,
διπλασιαστεί δηλαδή το πάχος του ηπειρωτικού φλοιού κ αυτό γίνεται γιατί ο άλλος φλοιός από
συμπίεση έρχεται.

Είναι 4 μεγάλες λεκάνες στη Μεσόγειο:

Είναι 2 λεκάνες στη δυτική Μεσόγειο, ανάμεσα στην Ιταλία (Καλαβρία) κ Σαρδηνία κ του
Τυρρηνικού κ των Βαλεαρίδων το δυτικό κομμάτι.
Στην Ανατολική Μεσόγειο έχουμε μια μεγάλη λεκάνη, την Ιόνια λεκάνη κ του Λεβαντίνου
κ τη λεκάνη του Ευξείνου Πόντου κ της Μαύρης Θάλασσας.
Οι 2 λεκάνες της δυτικής Μεσογείου, του Τυρρηνικού κ των Βαλεαρίδων περικλείονται
ανάμεσα στο Βόρειο κλάδο κ στο Νότιο κλάδο, είναι δηλαδή μέσα στο ορογενετικό σύστημα

της Τηθύος, ενώ οι 2 λεκάνες της Α. Μεσογείου είναι έξω απ αυτό κ μάλιστα ανάμεσα στο
μέτωπο του Ελληνικού τόξου κ της Κύπρου κ του παθητικού περιθωρίου της Αφρικής, ενώ η
λεκάνη του Ευξείνου Πόντου Β.Α., είναι κ αυτή έξω απ το σύστημα κ από γεωτεκτονικής άποψης
ο Εύξεινος Πόντος είναι στην Ευρασία. Αυτές οι 2 λεκάνες δηλαδή δεν έχουν χτυπηθεί από το
τόξο κ είναι υπόλειμμα Τηθύος άρα είναι παλιές λεκάνες του Τριαδικού.

Οι 2 λεκάνες της Δ. Μεσογείου είναι μετά το συγκρουσιακό σύστημα που έγιναν οι Άλπεις, που
επειδή συνεχίζεται η κίνηση έχουμε κ πλευρικές ολισθήσεις (Μειοκαινικές- Πλειοκαινικές). Είναι
μεταορογενετικές λεκάνες τοπικής κλίμακας. Καμιά σχέση με τις 2 λεκάνες της Ανατολικής
Μεσογείου που είναι παλιές λεκάνες, υπολείμματα της Τηθύος από το Μεσοζωικό κ βεβαίως οι
μεν λεκάνες της Α. Μεσογείου συνεχώς κλείνουν κ θα εξαφανιστούν όσο συνεχίζεται η
κινηματική του Ελληνικού τόξου στην Ανατολική Μεσόγειο ενώ οι άλλες οι 2 δεν ξέρουμε πόσο
θα μεγαλώσουν. Κ έμεινε κλειδωμένη η τελευταία λεκάνη η οποία είναι ανενεργός.

Ο κόλπος της Λιβύης στο Λιβυκό είναι μια ρηχή περιοχή ενώ φαινομενικά το αφρικανικό
περιθώριο είναι στις ακτές Σίνα, Αίγυπτος, Λιβύη, Τυνησία θα νόμιζε κανείς πως μέχρι εκεί
φτάνει το υπόλειμμα της Τηθύος, όμως αυτό δε συμβαίνει κ ο χώρος που είναι θάλασσα κ
Μεσόγειος μένει έξω στην Αφρικανική πλάκα.

Το Ιόνιο σταματά λίγο πάνω απ την Κέρκυρα, στην Απουλία, όλο το υπόλοιπο κομμάτι είναι πολύ
ρηχή ζώνη, μια επιηπειρωτική θάλασσα (όταν λέμε επιηπειρωτική θάλασσα σημαίνει ότι είναι
πάνω από ηπειρωτικό φλοιό)

Έχει βάθος 100-200μ. Λόγω ευστατισμού στο Τεταρτογενές άλλοτε ήταν χέρσος, άλλοτε στο
σημερινό βάθος κ ναι μεν σαν θάλασσα (μπλε χρώμα) σε μπερδεύει σ ένα χάρτη στην πράξη που
δεν έχει σχέση με δομή φλοιού, όπου δομή φλοιού είναι η δομή που είναι αρκετή να σου δείξει το
κομμάτι της Ιόνιας λεκάνης-έξω το κομμάτι του ηπειρωτικού περιθωρίου της Τηθύος, έξω το
κομμάτι της επιηπειρωτικής θάλασσας της Λαυρίας, έξω τα blocks Σαρδηνίας κ Κορσικής, έξω το
κομμάτι των Βαλεαρίδων που είναι συνέχεια της Ιβηρικής χερσονήσου κ έξω το Ν.Α. άκρο που
είναι ρηχό γιατί εκεί είναι ο Νείλος που έχει μπαζώσει τη λεκάνη από το υλικό που τροφοδοτεί.
Αποτέλεσμα είναι να θάβει κ να κρύβει, πέρα από τα ιζήματα που είχαν αποτεθεί στο Μεσοζωικό, κ
τον Καινοζωικό μέσα στην όλη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου.
 ΧΩΡΟΣ ΑΙΓΑΙΟΥ

Διακρίνουμε 2 λεκάνες (πάντα σχετίζονται με πάχος φλοιού), οι οποίες χωρίζονται από τον
ενδιάμεσο χώρο των Κυκλάδων (δεν έχουν καμιά διαφορά από ηπειρωτικό φλοιό, 30-32χλμ.)
αλλά η Κρητική λεκάνη ανάμεσα στις Κυκλάδες κ την Κρήτη, πέρα του ότι έχει βάθη 1,5- 2χλμ.,
έχει φλοιό μόλις 18χλμ.

Το ίδιο κ η λεκάνη του Β. Αιγαίου, παρά το ότι το βάθος της βρίσκεται μέχρι 1650μ., έχει
φλοιό πολύ μικρό, δεν ξέρουμε ακριβώς αλλά κάτω από 20χλμ., παρά το ότι έχει 5χλμ. Ίζημα
στην λεκάνη το Β. Αιγαίο.

Άρα σε όλη αυτή τη δομή, έχοντας υπ όψιν τα υπολείμματα Τηθύος, τις καινούριες λεκάνες κ

την παλιά κλειδωμένη, πρέπει να δούμε:

1. γιατί δημιουργείται λεκάνη ανάμεσα στην Κρήτη κ τις Κυκλάδες με λεπτό φλοιό,
2. πως κ γιατί δημιουργείται η λεκάνη στο Β. Αιγαίο,

3. ανάμεσα στο Ιόνιο κ στο Λεβαντίνο υπάρχει ρηχή περιοχή (1500-2500μ.) πολύ
λιγότερο από τα 3-5χλμ.δίπλα στο τόξο κ τα 3,5χλμ.διπλα στο Λιβυκό περιθώριο.

Δηλαδή ο χώρος που λέγεται ύβωμα ή ράκος της Α. Μεσογείου που έχει δομή παράλληλη με το
Ελληνικό τόξο είναι ένα υποθαλάσσιο βουνό με υψόμετρο > 2χλμ., καμιά σχέση με υπόλειμμα
ωκεανού, καμιά σχέση με δομές στους ωκεανούς