ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΕΙ∆ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩ∆ΑΙΣΙΑΣ
∆ημήτρης ∆εληκαράογλου
Επικ. Καθ. Ε.Μ.Π.
Αθήνα 2005
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το παρόν εγχειρίδιο σημειώσεων αποσκοπεί να υποστηρίξει ένα τμήμα της ύλης του
μαθήματος επιλογής “ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ” που
διδάσκεται στο 9ο Εξάμηνο Σπουδών της Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων
Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.).
Η Γεωδαισία είναι ο τομέας της επιστήμης που περιλαμβάνεται στη μέτρηση του
μεγέθους και της μορφής της Γης καθώς επίσης και του πεδίου βαρύτητάς της. Τα
σύγχρονα γεωδαιτικά εργαλεία όπως το Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού (Global
Positioning System, GPS), τα ραντάρ αλτιμετρίας των θαλασσών, τα δορυφορικά
συστήματα λέιζερ, η τεχνολογία Doppler Orbitography και Radiopositioning που
ενσωματώνεται στους δορυφόρους (DORIS), τα Συμβολόμετρα πολύ μεγάλων
αποστάσεων, και τα ραντάρ συνθετικού ανοίγματος είναι σήμερα αρκετά ακριβή
ώστε να επιτρέπουν τον έλεγχο τις χρονικές μεταβολών που υφίσταται η Γη, όπως
π.χ. εξ αιτίας των τεκτονικών μικρομετακινήσεων, τη κυκλοφορία των θαλάσσιων και
των ατμοσφαιρικών μαζών.
Η σύγχρονη γεωδαισία προσπαθεί να λύσει τα γεωφυσικά προβλήματα με την

αφομοίωση του αισθητών φαινομένων (όπως οι παραλλαγές στη γήινη περιστροφή,
τη βαρύτητα, τη κίνηση του γεώκεντρου, και τις παραμορφώσεις της γήινης
επιφάνειας) σε πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα. Σήμερα, αυτές οι παρατηρήσεις
προέρχονται από ποικίλες πηγές της δορυφορικής γεωδαισίας όπως τα
προαναφερόμενα δορυφορικά συστήματα και τεχνολογίες.
Το μάθημα αποσκοπεί να διδάξει τις βασικές λειτουργικές αρχές των συστημάτων

της δορυφορικής τεχνολογίας που αποτέλεσαν και αποτελούν από τα πλέον βασικά
εργαλεία του Τοπογράφου Μηχανικού για ποικίλες γεωδαιτικές εφαρμογές
επιστημονικού και άλλου ενδιαφέροντος. Για την πληρέστερη κατανόηση των
μαθηματικών μοντέλων και των διεργασιών των μετρήσεων που χρησιμοποιούνται
από τις εν λόγω τεχνολογίες, στις σημειώσεις περιλαμβάνονται και βασικές ενότητες
που αναφέρονται στα δορυφορικά και γήινα Γεωδαιτικά Συστήματα Αναφοράς και
πως αυτά χρησιμοποιούνται στην ανάλυση των δορυφορικών μετρήσεων. Σημαντική
αναφορά γίνεται στη περιγραφή της κίνησης των τεχνητών δορυφόρων στη τροχιά
τους και τα βασικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή των
διαταραχών της τροχιάς τους από τις επιδράσεις του γήινου πεδίου βαρύτητας και την
απαλοιφή τους κατά την αναγωγή των εκάστοτε δορυφορικών μετρήσεων. Για κάθε
μια από τις εν λόγω τεχνολογίες και τα συστήματα που χρησιμοποιούνται γίνεται
εκτενής αναφορά στις διαδικασίες των δορυφορικών παρατηρήσεων που προκύπτουν
και τον υπολογισμό των γεωδαιτικών πληροφοριών από την ανάλυσης τους.
Δημήτρης Δεληκαράογλου
Επίκουρος Καθηγητής Ε.Μ.Π.
Δ. ΔΕΛΗΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – «ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ»
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1.00 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ.......................................................... 3
,
ης
1.01 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΣΗΣ ΣΗΜΕΙΟΥ ....................................................................... 4
1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
1.02 ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΣΗΣ ΣΗΜΕΙΟΥ ................................................ 5
.0 ρισ
1.03 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ................................................................................................... 6
1.04 ΜΕΤΡΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ................................................. 7
κδ νώ
ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 1.05 ΑΡΧΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ................................................................... 8
, ε αγ
1.06 ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ............................................................................................ 9
.3
1.07 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ .............................................................. 10
υς Αν
1.08 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ....... 11
1.09 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ .............................................. 12
ρο ής
1.10 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ ....................................................... 13
ς ό γικ
1.11 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΙΚΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ (DOPPLER) ........................................ 14
1.12 ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΠΟΛΛΑΠΛΟΥΣ
ιου ουρ
ΣΤΑΘΜΟΥΣ ............................................................................................................................ 15
ς ίδ ημι
του α Δ
με άδει
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
«ΕΙ∆ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩ∆ΑΙΣΙΑΣ»
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη
να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 2

Δ. ΔΕΛΗΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – «ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ» Δ. ΔΕΛΗΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – «ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ»
1.00 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ

1.01 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΣΗΣ ΣΗΜΕΙΟΥ
Σήμερα οι διάφορες ανάγκες εντοπισμού μεταξύ ενός παρατηρητή και των
σημείων στην επιφάνεια της Γης ή πάνω από δορυφόρων. Οι σχεδόν συνώνυμοι όροι Πόλο», που είναι γνωστός σαν Conventional
,
ης
αυτή, για τοπογραφικές ή γεωδαιτικές «εντοπισμός» και «προσδιορισμός θέσης» International Origin (CIO) , και τον «Μέσο
εφαρμογές, για την πλοήγηση σκαφών ή Παραδοσιακά, πριν από την εξέλιξη του αναφέρονται στη διαδικασία καθορισμού της Μεσημβρινό», που συχνά αναφέρεται και
.0 ρισ
οποιεσδήποτε άλλες εφαρμογές GPS, τα όργανα που ήταν αναγκαία για την θέσης (στίγματος) ενός ή περισσοτέρων σαν Μέσος Μεσημβρινός Greenwich.
προσδιορισμού στίγματος, μπορούν να εκτέλεση των μετρήσεων από δορυφορικές σημείων στον τρισδιάστατο χώρο. Γενικά ο
κδ νώ
Στη δεύτερη περίπτωση, η διαδικασία
ικανοποιηθούν από διαφορετικές μεθόδους παρατηρήσεις ήταν γενικά πολύπλοκα, προσδιορισμός της θέσης ενός σημείου είναι
εντοπισμού είναι επίσης γνωστή σαν
δυνατός σε συνάρτηση με μία από τις
, ε αγ
και με τη χρήση διαφορετικών οργάνων και πολυδάπανα και πολυέξοδα για τη σχετικός εντοπισμός θέσης (relative
.3
συστημάτων, είτε τα τελευταία είναι επίγεια λειτουργία τους. Κατά κανόνα, μετρήσεις ακόλουθες περιπτώσεις:
υς Αν
positioning). Σ’ αυτή τη περίπτωση, ο
ή δορυφορικά. Επιπλέον ο εντοπισμός θέσης από τεχνητούς δορυφόρους απαιτούν (1) Σε σχέση με ένα προκαθορισμένο εντοπισμός συγκεκριμένων αγνώστων
μπορεί να γίνει ανάλογα με τις ειδικούς σταθμούς (όπως για παράδειγμα ο
ρο ής
σύστημα αναφοράς, σαν συνάρτηση σημείων συνίσταται ουσιαστικά στον
συγκεκριμένες ανάγκες είτε σε σχέση με δορυφορικός σταθμός του Διονύσου κοντά τριών συντεταγμένων (π.χ., Χ, Υ, Ζ ή φ, υπολογισμό των εκάστοτε διανυσματικών
ς ό γικ
κάποιο παγκόσμιο σύστημα αναφοράς που στην Αθήνα), όπου συνήθως υπάρχει και λ, h). διαφορών ως προς το γνωστό σημείο.
είναι συνήθως γεωκεντρικό, είτε σε σχέση με απαραίτητος άλλος εξοπλισμός (όπως,
ιου ουρ
κάποιο άλλο σημείο ή με πολλαπλά σημεία χρονόμετρα ακριβείας, υπολογιστές, κ.ά.). (2) Σε σχέση με ένα άλλο γνωστό σημείο, το Αν το εκάστοτε άγνωστο σημείο είναι
ενός γεωδαιτικού δικτύου σε ένα τοπικό Σε αντίθεση, για τη χρήση της τεχνολογίας οποίο λαμβάνεται σαν η αρχή ενός σταθερό σε σχέση με την επιφάνεια της Γης,
ς ίδ ημι
σύστημα αναφοράς. του GPS τα ελάχιστα τυπικά απαιτούμενα τοπικού συστήματος αναφοράς. τότε η αντίστοιχη διαδικασία εντοπισμού
όργανα των μετρήσεων (δηλαδή οι δέκτες αναφέρεται σαν στατικός προσδιορισμός
του α Δ
Το αντικείμενο του παρόντος βιβλίου GPS) είναι φορητά και σε πολλές θέσης (static positioning). Αντίθετα, αν το
αναφέρεται κυρίως στις γενικές αρχές και περιπτώσεις ακόμα και μεγέθους «τσέπης», προς προσδιορισμό σημείο κινείται σε σχέση
με άδει
μεθόδους προσδιορισμού θέσης με τη χρήση γεγονός που απλουστεύει τη χρήση τους. με την επιφάνεια της Γης (ή με άλλα λόγια,
δορυφόρων και ειδικότερα σε εκείνες που Συγχρόνως, το κόστος των εμπορικά σε σχέση με το άμεσο περιβάλλον του), τότε
βασίζονται στον τρόπο λειτουργίας, τη διαθεσίμων δεκτών GPS συνεχώς μειώνεται, η διαδικασία εντοπισμού αναφέρεται σαν
εσ ons
χρήση και τις δυνατότητες του Παγκοσμίου ενώ ταυτόχρονα οι λειτουργικές δυνατότητες κινηματικός προσδιορισμός θέσης
Συστήματος Εντοπισμού που είναι διεθνώς τους αυξάνονται, γεγονός που επιτρέπει (kinematic positioning). Οι μέθοδοι στατικού
ιάθ m
ης
γνωστό σαν Global Positioning System σήμερα την ευρεία χρήση του συστήματος ή κινηματικού προσδιορισμού θέσης μπορεί
ι Δ om
(GPS). GPS από πολλούς χρήστες και για τεράστιες να χρησιμοποιηθούν και χρησιμοποιούνται
ποικιλίες εφαρμογών. τόσο για απόλυτους, όσο και για σχετικούς
κα ve C
Γενικά, οι αναγκαίες παρατηρήσεις ή εντοπισμούς.
μετρήσεις με τη χρήση τεχνικών δορυφόρων Στις επόμενες ενότητες δίνεται μια Στη πράξη, οι διαδικασίες στατικού
γίνονται συνήθως με τη βοήθεια είτε περιληπτική περιγραφή των μεθόδων που
γή eati
προσδιορισμού με το GPS χρησιμοποιούνται
ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στη περιοχή χρησιμοποιούνται για την εκτέλεση κυρίως για γεωδαιτικές εφαρμογές
του ορατού φάσματος, που αντανακλούνται παρατηρήσεων προς τεχνητούς δορυφόρους, αντίστοιχες των εργασιών κλασικού
λλα ν Cr
ς,
από τους δορυφόρους, είτε μικροκυμάτων, από τις οποίες αντίστοιχα, με κατάλληλες τριγωνισμού. Αντίστοιχα, οι διαδικασίες
που εκπέμπονται από τους δορυφόρους. Από μεθοδολογίες ανάλυσης, είναι δυνατόν να κινηματικού προσδιορισμού με το GPS
τα διάφορα γεωμετρικά μεγέθη που είναι καταλήξει κανείς στον προσδιορισμό της
Συ ό τη
έχουν εφαρμογή κυρίως στη πλοήγηση

δυνατόν να μετρηθούν για τη θέση ενός θέσης σημείων στην επιφάνεια ή πάνω από Στη πρώτη περίπτωση, η διαδικασία σκάφων, αεροσκαφών, αυτοκινήτων και
παρατηρητή ως προς τους δορυφόρους, την επιφάνεια της Γης. Για τη πληρέστερη εντοπισμού είναι επίσης γνωστή σαν γενικότερα για οποιεσδήποτε κινούμενες
να
ής απ
κυρίως χρησιμοποιούνται μετρήσεις επισκόπηση των εν λόγω μεθόδων απόλυτος προσδιορισμός θέσης (absolute πλατφόρμες. Πρόσφατα, με τις τελευταίες
διευθύνσεων, αποστάσεων, ή διαφορές αναφερόμαστε επίσης και στις παραδοσιακές positioning ή point positioning). Συνήθως σ’ εξελίξεις τις τεχνολογίας των δεκτών GPS
ρικ ω
αποστάσεων και ακτινικών ταχυτήτων (που αστρονομικές μεθόδους, οι οποίες αν και αυτή την περίπτωση, το χρησιμοποιούμενο και την ανάπτυξη καταλλήλων
πο κάτ
με ολοκλήρωση καταλήγουν πάλι σε σχετίζονται με παρατηρήσεις προς τα άστρα σύστημα αναφοράς θεωρείται εκ των μεθοδολογιών ανάλυσης των συλλεγομένων
διαφορές αποστάσεων). Με το σύστημα GPS ή φυσικούς πλανητικούς δορυφόρους (όπως προτέρων καθορισμένο σε σχέση με τη Γη μετρήσεων, οι διαδικασίες κινηματικού
και τις κινήσεις της (π.χ., τη περιστροφή
Εμ ται
χρησιμοποιούνται κυρίως μετρήσεις π.χ. τη Σελήνη), παρουσιάζουν βασικές προσδιορισμού χρησιμοποιούνται ευρύτατα
αποστάσεων (και των διαφορών τους) ομοιότητες με τις δορυφορικές μεθόδους. της). Θεωρητικά η εκλογή του και για εργασίες τοπογραφικής φύσεως.
Μη τίθε
συγκεκριμένου συστήματος αναφοράς δεν Όπως θα εξετασθεί αναλυτικότερα σε

είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, αλλά στη πράξη επόμενα κεφάλαια, οι διαδικασίες στατικού
Δια
συνήθως χρησιμοποιείται το γήινο και κινηματικού εντοπισμού παρουσιάζουν

γεωκεντρικό σύστημα αναφοράς ορισμένες βασικές διαφορές που επηρεάζουν
(Conventional Terrestrial System, CT), του και την εκάστοτε εκλογή τους για
οποίου η αρχή συμπίπτει με το κέντρο μάζας συγκεκριμένες εφαρμογές.
της Γης, και που ορίζεται με τον «Συμβατικό
1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 3 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 4

1.03 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ

1.02 ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΣΗΣ ΣΗΜΕΙΟΥ Στη πράξη συνηθίζεται ένας αριθμός μέθοδοι γεωδαισίας (συμπεριλαμβανομένου
σημείων στο χώρο να συνδέονται με μεταξύ και του GPS) αντιμετωπίζουν το πρόβλημα
τους μετρήσεις ώστε να αποτελούν ένα προσδιορισμού θέσης καθαρά από την
,
ης
Η διαδικασία για το σχετικό εντοπισμό της επιτρέπει τον προσδιορισμό της θέσης του δίκτυο (network of points). Στη κλασσική τρισδιάστατη πλευρά του. Απλά, επειδή οι
θέσης ενός σημείου είναι γενικά ευκολότερη σημείου Ρ2 στο ίδιο σύστημα αναφοράς. γεωδαισία, οι θέσεις των σημείων ενός δορυφόροι βρίσκονται πολύ υψηλά από την
.0 ρισ
από εκείνη του απόλυτου προσδιορισμού. δικτύου προσδιορίζονται διαχωρίζοντας το επιφάνεια της Γης, σχεδόν δεν υπάρχουν
Διάφορες διαδικασίες σχετικού εντοπισμού αρχικό πρόβλημα του τρισδιάστατου περιορισμοί ορατότητας των δορυφόρων από
κδ νώ
Στη περίπτωση που το διάνυσμα
με τη χρήση επιγείων μεθόδων, που εντοπισμού στα επιμέρους προβλήματα της τους εκάστοτε σταθμούς και η επίδραση της
ΔR έχει προσδιορισθεί σε ένα διαφορετικό οριζοντιογραφίας και της υψομετρίας. ατμοσφαιρικής διάθλασης, που συνήθως
στηρίζονται κυρίως σε διάφορες φυσικές και
, ε αγ
12
σύστημα αναφοράς (*) από εκείνο του επηρεάζει τις επίγειες μετρήσεις στη
.3
γεωμετρικές αρχές, χρησιμοποιούνται σε
υς Αν
διανύσματος θέσης R1, η μετατροπή του στο κατακόρυφη συνιστώσα, είναι πολύ
τοπογραφικές εφαρμογές, παραθαλάσσιες
ίδιο σύστημα αναφοράς με εκείνο του R1, μικρότερη στη περίπτωση των δορυφόρων.
υδρογραφικές αποτυπώσεις, κ.ά. Για τους δύο αυτούς κύριους λόγους, η
ρο ής
είναι δυνατή μετά τον μετασχηματισμό ΔR
Για την εκτέλεση σχετικών 12 τεχνική των δορυφορικών μετρήσεων
ς ό γικ
προσδιορισμών σημείων μπορεί να = R (ωΧ, ωΥ, ωΖ) ΔR *, όπου R δηλώνει ένα επιτρέπει να δημιουργούνται απευθείας
12
πίνακα περιστροφής και ωΧ, ωΥ, ωΖ είναι ενιαία τρισδιάστατα δίκτυα στην επιφάνεια
χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε σύστημα
ιου ουρ
της Γης.
αναφοράς. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε αντίστοιχα οι γωνίες που σχηματίζουν οι
ότι το γνωστό σημείο Ρ είναι καθορισμένο αντίστοιχοι άξονες Χ, Υ, Ζ των δύο Σε ένα γεωδαιτικό δίκτυο, κάθε σύνδεση
ς ίδ ημι
1
συγκεκριμένων συστημάτων αναφοράς. μεταξύ των σημείων / κορυφών του μπορεί
σε ένα σύστημα αναφοράς με καρτεσιανές να θεωρηθεί σαν ένα σχετικό διάνυσμα και
του α Δ
συντεταγμένες [Χ , Υ , Ζ ] και το σχετικό κάθε ζευγάρι γειτονικών σημείων / κορυφών
1 1 1 Βασικά η ίδια διαδικασία μπορεί να
διάνυσμα θέσης ΔR (ΔΧ,ΔΥ,ΔΖ) ενός μπορεί να θεωρηθούν σαν σημεία προς
εφαρμοσθεί και στη περίπτωση του
με άδει
12 προσδιορισμό σε σχέση μεταξύ τους.
αγνώστου σημείου Ρ2, έχει προσδιορισθεί κινηματικού εντοπισμού, με μόνη διαφορά Ουσιαστικά, αν όλα τα σχετικά διανύσματα
ότι στη προκειμένη περίπτωση τα έχουν προσδιορισθεί (για παράδειγμα από
(π.χ. με το GPS) στο ίδιο σύστημα
διανύσματα R και ΔR μεταβάλλονται σαν μετρήσεις GPS), όπως φαίνεται στο σχήμα,
εσ ons
αναφοράς. Η διανυσματική εξίσωση 2 12
τότε το συγκεκριμένο δίκτυο μπορεί να
συνάρτηση του χρόνου. Πρακτικά, η διαδικασία για το θεωρηθεί σαν το «μέσο μεταφοράς»
ιάθ m
ης
R (Χ , Υ , Ζ ) = R (Χ , Υ , Ζ ) + ΔR (ΔΧ, προσδιορισμό της οριζοντιογραφικής θέσης συντεταγμένων (και συνεπώς του
2 2 2 2 1 1 1 1 12
ι Δ om
ΔΥ, ΔΖ) (δηλαδή, των συντεταγμένων [Χ, Υ] ή [φ, λ]) προσδιορισμού θέσης) από σημείο σε σημείο
συγκεκριμένων σημείων είναι τελείως στον τρισδιάστατο χώρο. Το μειονέκτημα
διαφορετική από τη διαδικασία για το στη προκειμένη περίπτωση είναι η τυχόν
κα ve C
προσδιορισμό της υψομετρίας (δηλαδή της συσσώρευση διαφόρων συστηματικών
συντεταγμένης Ζ ή του γεωμετρικού σφαλμάτων των μετρήσεων από τα εκάστοτε
υψομέτρου h). Στα δίκτυα οριζοντίου σημεία / κορυφές του δικτύου προς τους
γή eati
ελέγχου προσδιορίζονται με ακρίβεια οι παρατηρούμενους δορυφόρους. Κατά
θέσεις της προβολής των σημείων του συνέπεια χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, τόσο
λλα ν Cr δικτύου στην επιφάνεια αναφοράς (όπως στο στάδιο σχεδιασμού της γεωμετρίας του
ς,
π.χ., το ελλειψοειδές, τη σφαίρα ή το επίπεδο εκάστοτε συγκεκριμένου γεωδαιτικού
κάποιας προβολής), ενώ η γνώση της τρίτης δικτύου, που πρόκειται να δημιουργηθεί, όσο
Συ ό τη
συντεταγμένης είναι συνήθως προσεγγιστική και στον προγραμματισμό και στην εκτέλεση
ή μειωμένης ακρίβειας. Αντίθετα, στα δίκτυα των αναγκαίων μετρήσεων προς τους
κατακόρυφου ελέγχου προσδιορίζονται με κατάλληλους δορυφόρους για την υλοποίηση
να
ής απ
ακρίβεια τα υψόμετρα των σημείων του του.

δικτύου από την επιφάνεια αναφοράς (όπως
Τα τρισδιάστατα γεωδαιτικά δίκτυα
ρικ ω
π.χ., το ελλειψοειδές, το γεωειδές ή το

διακρίνονται είτε σε ελεύθερα δίκτυα, σε
πο κάτ
επίπεδο προβολής), ενώ οι οριζόντιες

συντεταγμένες είναι συνήθως γνωστές με περίπτωση που μπορούμε να τα θεωρήσουμε
μικρότερη ακρίβεια. Φυσικά οι εν λόγω ανεξάρτητα της θέσης τους, είτε σε
Εμ ται
μετρήσεις μπορούν να γίνουν με ενιαίο εντοπισμένα δίκτυα, αν η θέση τους είναι

τρόπο για την οριζοντιογραφία και την τελείως καθορισμένη στο επιλεγμένο
Μη τίθε
υψομετρία, όπως στη πράξη γίνεται σύστημα αναφοράς. Ένας τρίτος

χαρακτηριστικά για αποτυπώσεις μικρής διαχωρισμός αναφέρεται στα
προσανατολισμένα δίκτυα, δηλαδή τα
Δια
χαρτογραφικής κλίμακας με τη μέθοδο της

ταχυμετρίας και με κατάλληλα τοπογραφικά δίκτυα που η θέση τους δεν είναι
όργανα, όπως τα total stations. καθορισμένη, αλλά είναι καθορισμένος ο
Σε μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ των προσανατολισμός τους.
κορυφών ενός δικτύου (π.χ., της τάξης
μερικών χιλιομέτρων), οι δορυφορικές

1.04 ΜΕΤΡΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ 1.05 ΑΡΧΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ

Σε πρακτικές γεωδαιτικές υπολογίζονται είτε στις τρεις διαστάσεις ως
εφαρμογές, είναι σημαντικό να μπορούμε να O όρος «δορυφορικός εντοπισμός» εφημερίδες (π.χ. με την επιπλέον λειτουργία
ελλειψοειδή σφάλματος (confidence
,
ης
αξιολογήσουμε τη ποιότητα των (satellite positioning) αναφέρεται στον τοπικών σταθμών παρακολούθησης των
ellipsoids), είτε στις δύο διαστάσεις ως
γεωδαιτικών δικτύων και τις αβεβαιότητες προσδιορισμό της θέσης σημείων επί της Γης δορυφόρων και υπολογισμό των τροχιών
.0 ρισ
ελλείψεις σφάλματος (confidence ellipses).
στις τιμές των συντεταγμένων των κορυφών ή πάνω από την επιφάνεια της, με χρήση τους κατόπιν μετεπεξεργασίας των
Η ερμηνεία του ελλειψοειδούς σφάλματος
τους. Με το GPS, όπως και με τις επίγειες καταλλήλων μετρήσεων προς ειδικούς συλλεγομένων παρατηρήσεων που
κδ νώ
ενός σημείου είναι ότι ο όγκος του
γεωδαιτικές μεθόδους, για τον προσδιορισμό τεχνητούς δορυφόρους. εκτελούνται στους συγκεκριμένους
ελλειψοειδούς ουσιαστικά αντιπροσωπεύει
, ε αγ
των κορυφών ενός δικτύου από μια σειρά σταθμούς).
ένα προκαθορισμένο όριο εμπιστοσύνης Η βασική αρχή προσδιορισμού της θέσης
.3
μετρήσεων χρησιμοποιούνται διάφορες
υς Αν
(π.χ., 95%, 99%, κλπ.) ότι η πραγματική ενός σημείου με χρήση δορυφόρων είναι
μεθοδολογίες ανάλυσης. Οι τελευταίες είναι
θέση του σημείου βρίσκεται μέσα στον σχετικά απλή. Εργαζόμενοι στο
κυρίως βασισμένες στη γνωστή μέθοδο των
ρο ής
ελαχίστων τετραγώνων (Μ.Ε.Τ.), δεδομένου εσωτερικό χώρο που περιορίζεται από την τρισδιάστατο χώρο, ζητάμε να
επιφάνεια του εν λόγω ελλειψοειδούς. προσδιορίσουμε το γεωκεντρικό διάνυσμα
ς ό γικ
ότι οι συλλεγόμενες παρατηρήσεις είναι
συνήθως περισσότερες από τον ελάχιστα Αντίστοιχα η ερμηνεία της έλλειψης Ri του δέκτη που λαμβάνει το δορυφορικό
ιου ουρ
αναγκαίο αριθμό μετρήσεων (κανονικές σφάλματος ενός σημείου είναι ότι το σήμα στο σημείο Pi. Με την προϋπόθεση ότι
παρατηρήσεις). Σαν αποτέλεσμα τις επίλυσης εμβαδόν της έλλειψης ουσιαστικά
των δικτύων με τη μέθοδο των ελαχίστων αντιπροσωπεύει ένα προκαθορισμένο όριο γνωρίζουμε το γεωκεντρικό διάνυσμα θέσης
ς ίδ ημι
j
τετραγώνων όχι μόνο προσδιορίζονται οι εμπιστοσύνης (π.χ., 95%, 99%, κλπ.) ότι η r του δορυφόρου j, είναι απαραίτητο να
θέσεις των κορυφών του εκάστοτε δικτύου, πραγματική θέση του σημείου βρίσκεται μετρήσουμε το μήκος του διανύσματος
του α Δ
j j
αλλά επίσης υπολογίζονται στατιστικά και οι μέσα στα όρια της εν λόγω έλλειψης. e ρ μεταξύ δέκτη και δορυφόρου, όπου
αβεβαιότητες των προσδιορισμένων
με άδει
i i
j
συντεταγμένων των κορυφών του δικτύου. Ένα αντίστοιχο μέτρο πληροφορίας
e δηλώνει το μοναδιαίο διάνυσμα κατά
για την αξιολόγηση της ισχύος ενός δικτύου i
j
θεωρείται το μέσο γραμμικό σφάλμα μήκος της ευθείας δέκτη-δορυφόρου και ρ
εσ ons
i
απόστασης, που είναι επίσης γνωστό σαν
την απόσταση δέκτη-δορυφόρου. Ανάλογα
ισχύς σε κλίμακα και εκφράζεται σε μέρη
ιάθ m
με τον τρόπο που μετράει κανείς το
ης
ανά εκατομμύριο ή parts per million, ppm j j
ι Δ om
(1 ppm = 1:1000000). Το μέσο γραμμικό διάνυσμα e ρ , διακρίνουμε και τις
i i
σφάλμα απόστασης χρησιμεύει σαν μέτρο διαφορετικές μεθόδους δορυφορικού
κα ve C
της σχετικής ακρίβειας μεταξύ δύο σημείων. εντοπισμού.
Στη περίπτωση του απόλυτου εντοπισμού, το Ας σημειωθεί ότι, αν η αντένα ενός
μέσο γραμμικό σφάλμα απόστασης Ο υπολογισμός του διανύσματος
γή eati
j δέκτη αλλάζει τη θέση της σαν συνάρτηση
υπολογίζεται σαν ο λόγος του σφάλματος θέσης r (t) του δορυφόρου, στη χρονική του χρόνου (π.χ. σε ένα κινούμενο όχημα),
της θέσης ενός σημείου και της απόστασης στιγμή t της μέτρησης, είναι γενικά πιο τότε αναφερόμαστε στην περίπτωση του
λλα ν Cr
ς,
του από την αφετηρία του πολύπλοκη διαδικασία. Η πρόβλεψη της κινηματικού εντοπισμού, όπου το διάνυσμα
χρησιμοποιούμενου συστήματος αναφοράς. τροχιακής εφημερίδας (όπως είναι γνωστή η R πρέπει να υπολογίζεται σε κάθε χρονική
Συ ό τη
Για παράδειγμα, ένα σφάλμα 1 m στην σχετική διεργασία προσδιορισμού της θέσης i
απόλυτη θέση ενός σημείου αντιπροσωπεύει ενός δορυφόρου σαν συνάρτηση του στιγμή αλλαγής θέσης της αντένας.
μια σχετική ακρίβεια ίση προς 1 m ÷ ακτίνα χρόνου), απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις
να
ής απ
6 Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό που

της Γης (=6371 x 10 m), δηλαδή 0.16 ppm. γύρω από τον τρόπο κίνησης των ενδιαφέρει δεν είναι τόσο η θέση της
Στη περίπτωση του σχετικού εντοπισμού, το δορυφόρων στο διάστημα, δηλαδή από τις αντένας του δέκτη, αλλά ο προσδιορισμός
ρικ ω
μέσο γραμμικό σφάλμα απόστασης αρχές της θεωρίας της ουράνιας μηχανικής. της θέσης άλλων συναφών σημείων
πο κάτ
Το βασικό στοιχείο στη στατιστική υπολογίζεται σαν ο λόγος του σφάλματος Οι τροχιακές εφημερίδες υπολογίζονται ενδιαφέροντος: π.χ. ενός γεωδαιτικού
ανάλυση των δικτύων είναι ο συμμετρικός της απόστασης μεταξύ δύο σημείων και της κυρίως από τους οργανισμούς που είναι βάθρου, σημείων αναφοράς διαφόρων
Εμ ται
πίνακας μεταβλητότητας-συμμεταβλητότητας μεταξύ τους απόστασης. Για παράδειγμα, για υπεύθυνοι για τη λειτουργία των εκάστοτε αισθητήρων ενός υδρογραφικού σκάφους,
VX (variance-covariance matrix) των να επιτύχουμε σχετική ακρίβεια 0.16 ppm δορυφόρων και η αντίστοιχη πληροφορία του κέντρου εστίασης μιας φωτοκάμερας σε
Μη τίθε
συντεταγμένων των κορυφών του δικτύου. μεταξύ δύο σημείων που απέχουν 10 διατίθεται στους χρήστες συνήθως σε μία πιο αεροσκάφος αεροφωτογραφήσεων κλπ. Στις
Από τα στοιχεία του πίνακα VX χιλιόμετρα μεταξύ τους, η σχετική θέση τους εύχρηστη μορφή, που ουσιαστικά απλοποιεί περιπτώσεις αυτές είναι αναγκαίο να
Δια
χρειάζεται να είναι γνωστή με ακρίβεια τους αναγκαίους υπολογισμούς του εκάστοτε προσδιορίζεται με ακρίβεια ή να υπάρχει
υπολογίζονται περιοχές εμπιστοσύνης j τρόπος παρακολούθησης της εκάστοτε
(confidence regions) καθώς και η λεγόμενη ±1.6 mm. διανύσματος r (t). Είναι όμως δυνατόν σε
εκκεντρότητας της αντένας του
ισχύς του δικτύου (network strength). Οι ορισμένες περιπτώσεις οι ίδιοι οι χρήστες
χρησιμοποιούμενου δέκτη ως προς το
περιοχές εμπιστοσύνης μπορεί να ενός δορυφορικού συστήματος να μπορούν συγκεκριμένο σημείο ενδιαφέροντος.
να βελτιώνουν τις δεδομένες τροχιακές

1.06 ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

O εντοπισμός της θέσης σημείων στην μιας έλλειψης γύρω από το μικρό της άξονα.
1.07 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
επιφάνεια της Γης είναι μια από τις Σαν γήινο ή γεωκεντρικό ελλειψοειδές Για λόγους που θα εξετασθούν ορίζοντας έτσι το γεωδαιτικό σύστημα
μετρητικές διεργασίες στις οποίες στηρίζεται (geocentric ellipsoid) θεωρείται εκείνο που αναλυτικότερα στα επόμενα κεφάλαια, οι αναφοράς (geodetic datum).
,
η επιστήμη της Γεωδαισίας, για την επίλυση (i) το κέντρο του ταυτίζεται με το κέντρο
ης
διάφοροι υπολογισμοί που αφορούν τη
του βασικού προβλήματος που αφορά τον μάζας της Γης, (ii) ο άξονας συμμετρίας του χρήση του GPS αναφέρονται συνήθως στο
.0 ρισ
ακριβή προσδιορισμό του σχήματος και του ταυτίζεται με τον μέσο άξονα περιστροφής γεωκεντρικό ελλειψοειδές που σχετίζεται με
μεγέθους της Γης. Για να εκφραστούν οι της Γης και (iii) προσεγγίζει όσο το δυνατόν το Παγκόσμιο Γεωδαιτικό Σύστημα
γεωμετρικές ιδιότητες της Γης,
κδ νώ
το γεωειδές. Αναφοράς WGS-84 (World Geodetic System
χρησιμοποιούνται διάφορες επιφάνειες 1984). Το WGS-84 είναι ένα γήινο σύστημα
αναφοράς, οι οποίες προσεγγίζουν κατά το
, ε αγ
αναφοράς, το οποίο έχει ορισθεί με βάση τις
.3
δυνατόν τη γεωμετρία της πραγματικής Γης, μηχανικές ιδιότητες της Γης και η υλοποίηση
υς Αν
ενώ συγχρόνως είναι εύχρηστες για την του έχει επιτευχθεί σαν αποτέλεσμα
εκτέλεση υπολογισμών δεδομένου ότι παρατηρήσεων διαφόρων δορυφόρων με τη
εκφράζονται με σχετικά απλές μαθηματικές
ρο ής
μέθοδο μετρήσεων Doppler. Συγκεκριμένα,
σχέσεις. Η φυσική γήινη επιφάνεια της Γης το WGS-84 ορίζεται ως εξής:
ς ό γικ
περιλαμβάνει την τοπογραφική επιφάνεια
και τον πυθμένα της θάλασσας (που • Η αρχή του συστήματος των καρτεσιανών
ιου ουρ
θεωρείται το όριο μεταξύ της συμπαγούς και συντεταγμένων είναι το κέντρο της Γης.
της υδάτινης επιφάνειας της Γης). Η βασική • Ο άξονας Ζ είναι παράλληλος προς την
διεύθυνση που υλοποιεί τη τοπογραφική διεύθυνση του μέσου (συμβατικού) γήινου
ς ίδ ημι
επιφάνεια της Γης είναι η κατακόρυφος. Σε πόλου (όπως ορίζεται από το Bureau
κάθε σημείο που οριζοντιώνεται (ή κατα- International de l’ Heure, BIH).
του α Δ
κορυφώνεται) και προσανατολίζεται ένας • Ο άξονας Χ ορίζεται σαν η τομή του
θεοδόλιχος, υλοποιείται ουσιαστικά και ένα μεσημβρινού Greenwich και του
με άδει
τοπικό αστρονομικό σύστημα αναφοράς, ισημερινού που αντιστοιχεί στο μέσο γήινο
οριζόμενο από ένα ορθομοναδιαίο τρίεδρο πόλο.
με διανύσματα αντίστοιχα προς τον • Ο άξονας Υ ορίζεται ώστε να Κάθε κράτος επιλέγει συνήθως εκείνο το
αστρονομικό βορρά, προς την ανατολή και συμπληρώνεται ένα δεξιόστροφο
εσ ons
γεωδαιτικό ελλειψοειδές αναφοράς που έχει
προς τη διεύθυνση του ζενίθ. ορθογώνιο σύστημα. προκαθορισμένες διαστάσεις, το κέντρο του
Το γεωειδές (geoid) είναι μια επιφάνεια Αντίστοιχα το ελλειψοειδές αναφοράς του συνήθως δεν συμπίπτει με το γεώκεντρο,
ιάθ m
ης
προσέγγισης της φυσικής επιφάνειας της Γης WGS-84 ορίζεται με τις εξής βασικές ενώ ο μικρός του άξονας εκλέγεται να είναι
ι Δ om
που ορίζεται σαν εκείνη η ισοδυναμική παραμέτρους: παράλληλος με το μέσο άξονα περιστροφής
επιφάνεια έλξης και περιστροφής της Γης, η της Γης (με ακρίβεια < 1 ppm) και η όσο το
• μεγάλος ημιάξονας a = 6378137 m ± 2 m,
κα ve C
οποία πλησιάζει με ακρίβεια ±1 m τη μέση Το ελλειψοειδές χρησιμοποιείται κυρίως δυνατόν καλύτερη «ταύτιση» του με το
στάθμη της θάλασσας. Όπως και η φυσική σαν επιφάνεια αναφοράς των οριζοντίων • παγκόσμια βαρυτημετρική σταθερά GM = γεωειδές επιτυγχάνεται με τη κατάλληλη
8 3 2 τοποθέτηση του στη φυσική επιφάνεια της
γήινη επιφάνεια, το γεωειδές είναι μία επίσης συντεταγμένων (Horizontal Datum), ενώ το 3986005 x 10 m /s ,
ανώμαλη επιφάνεια, που προσδιορίζεται με περιοχής ενδιαφέροντος. Τυπικό παράδειγμα
γή eati
γεωειδές σαν επιφάνεια αναφοράς για τα • γωνιακή ταχύτητα της Γης ω=7292115 x
δύο κυρίως τρόπους: (α) από μεθόδους υψόμετρα (Vertical Datum) των σημείων. -11 είναι το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα
10 radians/sec, και Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ ’87), που έχει
ανάλυσης των διαταραχών της κίνησης των
λλα ν Cr
Οι αποκλίσεις του γήινου ελλειψοειδούς • κανονικοποιημένος συντελεστής του βασικό σημείο προσαρμογής το δορυφορικό
ς,
δορυφόρων στο διάστημα (pertubations of
motion) και από δορυφορικές μεθόδους από το γεωειδές δεν υπερβαίνουν τα ±100 m, δυναμικού έλξης της Γης σταθμό του Διονύσου. Το ΕΓΣΑ ’87 ορίζει
-6
θαλάσσιας υψομετρίας (satellite altimetry), γεγονός που σε συνδυασμό με τη σχετικά C2,0 = - 484.16685 x 10 . ένα νέο γεωδαιτικό datum για τη χώρα, με
Συ ό τη
από τις οποίες προκύπτουν σειρές σφαιρικών απλή μαθηματική περιγραφή της επιφανείας ελλειψοειδές αναφοράς εκείνο του
αρμονικών που εκφράζουν μαθηματικά το του (σε αντίθεση με εκείνη του γεωειδούς) Το ελλειψοειδές WGS-84 είναι πρακτικά συστήματος GRS-80, το οποίο είναι
γεωειδές σε παγκόσμια κλίμακα, και (β) από επιτρέπει την εύκολη αναγωγή πάνω σε αυτό ίδιο με το επίσης διεθνώς αποδεκτό σύστημα καλύτερα προσαρμοσμένο στο γεωειδές του
να
ής απ
τοπικές μετρήσεις βαρύτητας, οι οποίες των γεωδαιτικών μετρήσεων. Οι αποχές Ν GRS-80 (Geodetic Reference System 1980). ελληνικού χώρου. Επιπλέον τα
προσδίδουν επιπλέον πληροφορία για τη του γεωειδούς από το ελλειψοειδές τριγωνομετρικά δίκτυα 1ης και 2ης τάξης
αναφοράς είναι γνωστές σαν υψόμετρα του Στη περίπτωση του GPS, οι σταθμοί
ρικ ω
λεπτομερή τοπική μορφή του γεωειδούς. ελέγχου των δορυφόρων GPS έχουν γνωστές έχουν συνορθωθεί ως ενιαίο δίκτυο στο εν
Μία απλοποιημένη μορφή (μοντέλο) του γεωειδούς. Η απόσταση ενός σημείου από λόγω ελλειψοειδές, με αποτέλεσμα να
πο κάτ
το γεωειδές (κατά τη διεύθυνση της καθέτου) συντεταγμένες αναφερόμενες με μεγάλη

γεωειδούς θεωρείται το σφαιροειδές ακρίβεια στο σύστημα WGS-84. Έτσι εξασφαλίζεται ομοιόμορφη ακρίβεια σε
(spheroid) που είναι μία μαθηματική ορίζεται σαν το ορθομετρικό υψόμετρο Η ολόκληρη την χώρα. Παράλληλα, έχει
του σημείου. Τα υψόμετρα π.χ. που πρακτικά, ο ακριβής προσδιορισμός
ορισθεί νέο προβολικό σύστημα η Εγκάρσια
Εμ ται
επιφάνεια ανωτέρου βαθμού οριζόμενη από αγνώστων σημείων στο WGS-84 υλοποιείται
τους πρώτους σημαντικούς όρους της απεικονίζονται σε τοπογραφικούς χάρτες Μερκατορική Προβολή (UTM), στην οποία
είναι συνήθως ορθομετρικά υψόμετρα. ουσιαστικά μέσο των τροχιακών εφημερίδων
Μη τίθε
ανάλυσης του δυναμικού της Γης σε των δορυφόρων GPS, ο υπολογισμός των είναι διαθέσιμες οι συντεταγμένες των
σφαιρικές αρμονικές. Ένα απλούστερο Αντίστοιχα, η απόσταση ενός σημείου από κορυφών των τριγωνομετρικών δικτύων
το ελλειψοειδές ορίζεται σαν το γεωμετρικό οποίων βασίζεται μεταξύ άλλων και στις
μαθηματικό μοντέλο από το σφαιροειδές συντεταγμένες των σταθμών ελέγχου. όλων των τάξεων. Το νέο προβολικό
Δια
υψόμετρο h. Τα γεωμετρικά υψόμετρα έχουν σύστημα έχει λιγότερες παραμορφώσεις στις

είναι το τριαξονικό ελλειψοειδές που όμως μικρή πρακτική σημασία, αλλά έχουν το
και αυτό κάνει τους γεωδαιτικούς Υπάρχουν επίσης ελλειψοειδή αναφοράς ηπειρωτικές περιοχές της χώρας, γεγονός
πλεονέκτημα ότι υπολογίζονται απευθείας που προσαρμόζονται καλύτερα (σε θέση και που απαιτεί ελάχιστες διορθώσεις και
υπολογισμούς επίσης αρκετά πολύπλοκους. από δορυφορικές μεθόδους, όπως το GPS.
Πρακτικά, στη γεωδαισία χρησιμοποιείται διαστάσεις) στο γεωειδές μιας περιοχής και εγγυάται την αξιόπιστη χαρτογραφική
Τα παραπάνω διαφορετικά είδη υψομέτρων χρησιμοποιούνται σαν επιφάνειες αναφοράς απεικόνιση της επιφανείας της ελληνικής
κυρίως το διαξονικό ελλειψοειδές, δηλαδή η συνδέονται με τη σχέση h = Η +Ν.
επιφάνεια που προκύπτει από τη περιστροφή για τοπικές γεωδαιτικές εφαρμογές, γης.

1.09 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ

1.08 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΚΑΙ
ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ Oι σύγχρονοι γεωδαιτικοί δορυφόροι στηρίζεται στο ονομαζόμενο φαινόμενο
που επιτρέπουν μετρήσεις της απόστασης Doppler που δημιουργείται από τη μεγάλη
Ιδανικά, για το προσδιορισμό του Στο παρελθόν, οι δορυφορικές οπτικές
,
τους από κάποιο σταθμό, χρησιμοποιούν ταχύτητα ενός δορυφόρου. Οι δορυφόροι
ης
διανύσματος θέσης ενός σημείου, θα παρατηρήσεις διευθύνσεων ήταν δυνατόν να όργανα τα οποία κάνουν χρήση των συστημάτων Doppler είναι
μπορούσαμε να μετρήσουμε και το μήκος γίνουν με μια διεργασία που ουσιαστικά
.0 ρισ
διαφορετικών τμημάτων του εφοδιασμένοι με ένα ταλαντωτή υψηλής
και τη διεύθυνση του εν λόγω διανύσματος αντιστοιχούσε στη σκόπευση του δορυφόρου ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (π.χ., οπτικές ακριβείας και εκπέμπουν σήματα σε μια
ακτίνες, ραδιοκύματα, κ.ά.). Το οπτικό προκαθορισμένη ραδιοσυχνότητα. Σαν
κδ νώ
στο χώρο. Δορυφορικά κάτι τέτοιο θα με ειδικά θεοδόλιχα γνωστά σαν
μπορούσε να γίνει π.χ. φωτογραφίζοντας τον “κινηθεοδόλιχα”. Οι δυνατές ακρίβειες ήταν τμήμα του φάσματος χρησιμοποιείται για παράδειγμα, οι δορυφόροι του συστήματος
μετρήσεις λέιζερ (laser ranging) προς TRANSIT, που αποτελούσε πριν από το
, ε αγ
δορυφόρο με φόντο τα αστέρια και της τάξης των 20 arcsec και οι εν λόγω
.3
αντίστοιχους δορυφόρους εφοδιασμένους GPS το κύριο σύστημα πλοήγησης και
μετρώντας ηλεκτρονικά την απόσταση του παρατηρήσεις χρησίμευσαν, κυρίως στα
υς Αν
στην εξωτερική τους επιφάνεια με εφαρμογών εντοπισμού, χρησιμοποιούσαν
από κάποιο επίγειο σταθμό. Η τεχνική αυτή πρώτα χρόνια της διαστημικής εποχής, για κατάλληλα κατάφωτα, που επιτρέπουν την τις ραδιοσυχνότητες VHF και UHF (150 και
είχε ευρεία εφαρμογή στα πρώτα χρόνια της τον προσδιορισμό των δορυφορικών
ρο ής
μέτρηση της απόστασης του δορυφόρου από 400 MHz). Κάθε μία από αυτές τις σταθερές
διαστημικής εποχής. Οι δυο απαραίτητες τροχιών. επίγειους σταθμούς εφοδιασμένους συχνότητες λαμβάνεται σε κάποιο σταθμό
ς ό γικ
γωνίες που καθορίζουν την διεύθυνση του αντίστοιχα με κατάλληλα τηλέμετρα laser. επηρεασμένη από το φαινόμενο Doppler και
γεωκεντρικού διανύσματος του δορυφόρου Οι φωτογραφικές παρατηρήσεις Τα δορυφορικά τηλέμετρα laser (Satellite γίνεται δυνατός ο προσδιορισμός της
ιου ουρ
είναι η ορθή αναφορά α (right ascension) διευθύνσεων χρησίμευσαν επίσης πολύ στο Laser Systems, SLR) είναι σήμερα από τα απόστασης του δορυφόρου μέσο μετρήσεων
πλέον κατάλληλα, αν και ιδιαίτερα ακτινικών ταχυτήτων (βλ. ενότητα 1.11).
και η απόκλιση δ (declination). Και οι δύο παρελθόν για γεωδαιτικές εφαρμογές. Με πολυδάπανα, συστήματα για τη μέτρηση των
ς ίδ ημι
μπορούν να μετρηθούν από τις γνωστές μετρήσεις στη φωτογραφική πλάκα, ήταν αποστάσεων γήινων τεχνητών δορυφόρων με Σε αντίθεση, το σύστημα GPS
θέσεις των αστέρων που φωτογραφίζονται δυνατός ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης πολύ μεγάλη ακρίβεια. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιεί το τμήμα του
του α Δ
μαζί με τον δορυφόρο και θεωρούνται σαν ενός δορυφόρου σε σχέση με τα αστέρια και χρησιμοποιούνται σε πολλούς γεωδαιτικούς ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που
(γωνιακές) συντεταγμένες σε ένα σύστημα περαιτέρω ο προσδιορισμός των γωνιών της δορυφόρους (π.χ. Lageos-I και -II, Starlette, αντιστοιχεί στις συχνότητες L-band (1.2-1.6
με άδει
αναφοράς γνωστό σαν Αστρικό Σύστημα ορθής αναφοράς και της απόκλισης του. Η Stella, ERS-1 και -2, Etalon, κ.ά.) MHz) και βασίζει τις μετρήσεις αποστάσεων
προκειμένου να προσδιορισθεί με ακρίβεια η στη χρήση μικροκυμάτων. Το GPS επιτρέπει
(Ορθής) Αναφοράς (Right Ascension (RA) χρήση ειδικών φωτογραφικών τηλεσκοπίων, την ταυτόχρονη χρήση πολλαπλών
τροχιά τους, καθώς επίσης και για
System). Σε περίπτωση που απαιτείται όπως η βαλλιστική μηχανή BC και το δορυφόρων, οι οποίοι είναι εφοδιασμένοι με
εσ ons
προηγμένες εφαρμογές, όπως η μελέτη του
μεγάλη ακρίβεια, οι γωνιακές συντεταγμένες φωτογραφικό τηλεσκόπιο δορυφόρων Baker- πεδίου βαρύτητας της Γης, τεκτονικές ατομικά χρονόμετρα για τον μεγάλης
δεν μπορούν να μετρηθούν απευθείας σε Nunn, επέτρεπαν εφικτές ακρίβειες στο μικρομετακινήσεις, κλπ. ακριβείας συγχρονισμό των σημάτων τους.
ιάθ m
ης
πραγματικό χρόνο, γεγονός πού αποκλείει τη προσδιορισμό των δορυφορικών Έτσι ο προσδιορισμός της απόστασης ενός
ι Δ om
δορυφόρου γίνεται με τη μέτρηση της
χρήση αυτής της τεχνικής για εντοπισμό διευθύνσεων αντίστοιχα της τάξης περίπου διαφοράς του χρόνου μεταξύ εκπομπής και
θέσης σε πραγματικό χρόνο. ±0.4 arcsec και ±1 arcsec. Πρακτικά, είναι αφίξεως των αντιστοίχων σημάτων από τον
κα ve C
ευνόητο ότι τέτοιοι δορυφόροι για να εκάστοτε δορυφόρο.
φωτογραφηθούν πρέπει να φωτίζονται από
τον ήλιο, ενώ ταυτόχρονα ο ουρανός πρέπει Στη πράξη, οι τρεις καρτεσιανές
γή eati
συνιστώσες ενός διανύσματος R της θέσης
να είναι αρκετά σκοτεινός ώστε να φαίνονται i
τα άστρα, γεγονός που επιβάλει αρκετά ενός σταθερού σημείου υπολογίζονται από
λλα ν Cr τρεις ή περισσότερες μετρήσεις αποστάσεων
ς,
αυστηρές συνθήκες ορατότητας για την του σημείου, από ένα ή περισσότερους
εφαρμογή της εν λόγω τεχνικής. Για τον δορυφόρους, στην ίδια ή σε διαφορετικές
Συ ό τη
λόγο αυτό, η εν λόγω τεχνική δεν έχει χρονικές στιγμές. Στη περίπτωση που το
σήμερα χρήση σε γεωδαιτικές εφαρμογές. προς προσδιορισμό σημείο κινείται, τότε για
Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί, ότι οι το στιγμιαίο εντοπισμό της θέσης του
να
ής απ
φωτογραφικές παρατηρήσεις διευθύνσεων (instantaneous position fix) απαιτούνται

παραμένουν ακόμα και σήμερα ένας υποχρεωτικά τρεις ή περισσότερες
ρικ ω
ταυτόχρονες μετρήσεις αποστάσεων από

σημαντικός τρόπος παρακολούθησης της
πο κάτ
διαφορετικούς δορυφόρους. Θεωρητικά, και

κίνησης αχρηστεμένων δορυφόρων και μόνο τρεις μετρήσεις αποστάσεων
άλλων αντικειμένων που πλανώνται στο επιτρέπουν τον προσδιορισμό των τριών
Εμ ται
διάστημα. Σήμερα οι κατάλογοι χιλιάδων συνιστωσών του διανύσματος R . Στην

i
τέτοιων αντικειμένων, που διατηρούνται από πράξη όμως, απαιτείται τουλάχιστον μία
Μη τίθε
τη NASA και άλλους διαστημικούς τετάρτη μέτρηση, που επιτρέπει τον

οργανισμούς, είναι βασισμένοι κατά μεγάλο Ένας άλλος τρόπος για να προσδιορισθεί προσδιορισμό των τυχόν αποκλίσεων
Δια
ποσοστό σε τέτοιες φωτογραφικές η απόσταση ενός δορυφόρου, είναι να συγχρονισμού των χρονομέτρων του
χρησιμοποιηθεί το τμήμα εκείνο του χρησιμοποιούμενου δέκτη και των
παρατηρήσεις. ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που χρονομέτρων των δορυφόρων.
αντιστοιχεί στις διάφορες ραδιοσυχνότητες.
Η τεχνική των μετρήσεων Doppler

1.10 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ 1.11 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΙΚΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ (DOPPLER)

Η τεχνική των μετρήσεων ακτινικών
Η τεχνική των μετρήσεων της διαφοράς απόλυτου εντοπισμού της θέσης τους ταχυτήτων σχετίζεται με τον υπολογισμό της ρj-1 - ρj = - (c/fS) Dj-1, j
,
ης
αποστάσεων ενός δορυφόρου είναι ανάλογη (δηλαδή ως προς κάποιο σύστημα διαφοράς των αποστάσεων ενός δορυφόρου
εκείνης των μετρήσεων αποστάσεων. Δυο αναφοράς). Στην περίπτωση αυτή, αντί να από ένα σταθμό μεταξύ δύο χρονικών όπου Dj-1, j είναι ο αριθμός των κύκλων της
.0 ρισ
σταθμοί στην επιφάνεια της Γης δέχονται προσδιορίζουμε τα επιμέρους διανύσματα στιγμών t1 και t2. Σύμφωνα με την αρχή του διαφοράς της συχνότητας μεταξύ των δύο
από ένα δορυφόρο το ίδιο σήμα. Η διαφορά θέσης R1 και R2, υπολογίζουμε το σχετικό χρονικών στιγμών tj-1 και tj. Το μέγεθος του
κδ νώ
φαινομένου Doppler, στην οποία θα
στο χρόνο αφίξεως του σήματος επιτρέπει τη διάνυσμα θέσης ΔR12. Κατά κανόνα, είναι αναφερθούμε αναλυτικότερα στο κεφάλαιο δείκτη Doppler Dj-1,j μπορεί να μετρηθεί
, ε αγ
μέτρηση της διαφοράς των αντιστοίχων 2, αν ένας δορυφόρος εκπέμπει ένα σήμα σε
πολύ ευκολότερο να προσδιορισθούν με από κατάλληλους δέκτες του δορυφορικού
.3
αποστάσεων του δορυφόρου από τους δύο μία σταθερή συχνότητα fS, λόγω της
υς Αν
σταθμούς. ακρίβεια οι σχετικές θέσεις σημείων μεταξύ σήματος. Αν ο υπολογισμός του δείκτη
μεγάλης ταχύτητας της κίνησης του ως προς
τους και συνεπώς η σχετική μεταξύ τους τον παρατηρητή στη Γη, η συχνότητα f του Doppler γίνεται μεταξύ δύο χρονικών
ρο ής
γεωμετρία, παρά να προσδιορισθούν με την R στιγμών μιλάμε για μετρήσεις τμηματικά
ίδια απόλυτη ακρίβεια τα εν λόγω σημεία σήματος που δέχεται ο παρατηρητής είναι ολοκληρωμένων κύκλων Doppler.
ς ό γικ
διαφορετική και δίνεται από τη σχέση:
στην επιφάνεια της Γης. Αντίστοιχα, αν ο υπολογισμός γίνεται
ιου ουρ
f = fS ÷ [1+(dρ/dt)/c] ≈ fS [1-(dρ/dt)/c] μεταξύ της αρχικής στιγμής tο του
R
Τα πλεονεκτήματα του σχετικού ή εγκλωβισμού του σήματος και μίας
εντοπισμού ισχύουν τόσο και για τις
ς ίδ ημι
f - fS = Δf = - [fS (dρ/dt)]/c μετέπειτα χρονικής στιγμής tj μιλάμε για
μετρήσεις αποστάσεων, όσο και τις R
μετρήσεις συνεχώς ολοκληρωμένων
του α Δ
μετρήσεις διαφοράς αποστάσεων. Η τεχνική όπου c είναι η ταχύτητα του φωτός (δηλαδή,
του σχετικού εντοπισμού με μετρήσεις η ταχύτητα με την οποία διαδίδεται το σήμα) κύκλων Doppler. Ανάλογα με τον τρόπο
και Δf είναι η διαφορά της συχνότητας που διεξαγωγής των μετρήσεων, η μέθοδος
με άδει
διαφοράς αποστάσεων αποτελούσε
παλαιότερα το κύριο τρόπο χρήσης του δέχεται ο παρατηρητής από εκείνη που Doppler μπορεί να χρησιμοποιηθεί, εκτός
συστήματος TRANSIT, γνωστή με την εκπέμπεται από το δορυφόρο. Η μεταβολή από τη ναυσιπλοΐα, και για στατικούς
του Δf με τον χρόνο είναι ανάλογη της εντοπισμούς με τη βοήθεια σχετικά μικρού
εσ ons
ονομασία διεντοπισμός (translocation).
μεταβολής της γωνιακής ταχύτητας του εξοπλισμού, που επιτρέπει, μετά από
Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί, ότι οι δορυφόρου και μπορεί να προσδιορισθεί παρατηρήσεις από πολλαπλά περάσματα των
ιάθ m
καλύτερες ακρίβειες στατικού σχετικού
ης
εύκολα αν είναι γνωστή η συχνότητα fS. δορυφόρων, τον απόλυτο προσδιορισμό
εντοπισμού, που ήταν δυνατές με την χρήση
ι Δ om
του συστήματος TRANSIT, ήταν της τάξης θέσης σημείων με ακρίβεια μερικών μέτρων
και τον σχετικό προσδιορισμό θέσης μεταξύ
κα ve C
των 5 ppm με 10 ppm. Οι ακρίβειες αυτές
ήταν εφικτές με την επεξεργασία μετρήσεων σημείων με ακρίβεια μερικών ppm.
Η εφαρμογή αυτής της τεχνικής Doppler, που συλλέγονταν από πολλαπλά Κάνοντας χρήση των διαδικασιών
γή eati
βασίζεται κυρίως στην ανάγκη εξάλειψης περάσματα (π.χ., μερικών ημερών) των διεντοπισμού Doppler, μπορούν να
των σφαλμάτων των επιμέρους μετρήσεων δορυφόρων TRANSIT πάνω από τους εξαλειφθούν τόσο τα σφάλματα λόγω της
απόστασης που εκτελούνται από τους δύο συγκεκριμένους σταθμούς ενδιαφέροντος.λλα ν Cr ατελούς γνώσης της τροχιάς των
ς,
σταθμούς. Tα κύρια σφάλματα που Συγκριτικά, με τη χρήση του GPS, δορυφόρων, όσο και εκείνα της επίδρασης
της ατμόσφαιρας κατά τη διάδοση του
επηρεάζουν τις δορυφορικές μετρήσεις μέσο αντίστοιχες ακρίβειες της τάξης από 0.1 ppm
σήματος, καθώς και να ελαττωθούν τα
Συ ό τη
μικροκυμάτων (όπως με το GPS) είναι: οι μέχρι 2.0 ppm ή και καλύτερες, είναι ενδογενή σφάλματα του δέκτη, αν
ατμοσφαιρικές επιδράσεις στη ταχύτητα δυνατές από ταυτόχρονες μετρήσεις χρησιμοποιηθούν παρατηρήσεις Doppler από
να
ής απ
διάδοσης των σημάτων, τα σφάλματα στις αποστάσεων (ή διαφοράς αποστάσεων) που πολλά περάσματα ενός δορυφόρου πάνω από
τροχιές των δορυφόρων και οι αποκλίσεις αρκεί να συλλέγονται στους δύο σταθμούς δύο ή περισσότερους σταθμούς που απέχουν
συγχρονισμού στα χρονόμετρα των μεταξύ τους αποστάσεις συνήθως μικρότερες
ρικ ω
για μερικές δεκάδες λεπτά της ώρας μέχρι

δορυφόρων και των δεκτών. Η επίδραση των και μερικές ώρες. Επιπλέον, στη περίπτωση από 500 km. Μία από τις πλέον συνήθεις
πο κάτ
εν λόγω σφαλμάτων μπορεί να μειωθεί του GPS, η τεχνική του σχετικού εντοπισμού διεργασίες διεντοπισμού Doppler αφορά τη
σημαντικά ή ακόμα και να εξαλειφθεί, στην με μετρήσεις διαφοράς αποστάσεων είναι χρήση δεκτών που λειτουργούν ταυτόχρονα
Εμ ται
(χωρίς απαραίτητα οι παρατηρήσεις Doppler

περίπτωση σχετικού εντοπισμού, όπου δυνατή τόσο στη περίπτωση του στατικού,
μεταξύ των σταθμών να είναι σύγχρονες
επιδιώκουμε τον προσδιορισμό της σχετικής όσο και του κινηματικού εντοπισμού.
Μη τίθε
μεταξύ τους), ενώ πιο πολύπλοκες

θέσης σημείων (δηλαδή σε σχέση με τη θέση διαδικασίες διεντοπισμού (άλλα και πιο
άλλων γνωστών σημείων) αντί του ακριβείς ως προς τα αποτελέσματα τους)
Δια
Γενικά η διαφορά ρj - ρj+1 των αφορούν τη χρήση αυστηρά συγχρόνων ή

αποστάσεων του δορυφόρου μεταξύ δυο επιπλέον και παρατηρήσεων συμμετρικά
χρονικών στιγμών tj-1 και tj υπολογίζεται από κατανεμημένων (στο χώρο) ως προς τον
την ολοκλήρωση της τελευταίας σχέσης που εκάστοτε παρατηρητή.
δίνει:

1.12 ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ

ΠΟΛΛΑΠΛΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ
,
Σήμερα η ύπαρξη των δορυφόρων GPS, Ένα τρισδιάστατο δίκτυο με n κορυφές είναι
ης
επιτρέπει να ξεφύγουμε από τη συνήθη πλήρως ορισμένο, αν είναι γνωστές οι θέσεις
.0 ρισ
αντιμετώπιση του διαχωρισμού των (π.χ. οι τρεις συντεταγμένες Χ,Υ, Ζ) κάθε
γεωδαιτικών δικτύων σε δίκτυα κορυφής του, δηλαδή χρειάζονται 3n
οριζοντιογραφίας και σε δίκτυα υψομετρίας. παράμετροι για τον ορισμό του. Αντίστοιχα
κδ νώ
Επειδή οι δορυφόροι GPS βρίσκονται πολύ για ένα ελεύθερο δίκτυο, αρκούν 3n-6
υψηλά, γεγονός που εξαλείφει την παράμετροι, ενώ για ένα προσανατολισμένο
, ε αγ
αναγκαιότητα αμοιβαίας ορατότητας μεταξύ δίκτυο χρειάζονται 3n-3 παράμετροι για να
.3
υς Αν
των σταθμών από όπου εκτελούνται οι τα ορίσουν.
μετρήσεις, η τεχνική του δορυφορικού
εντοπισμού μπορεί να χρησιμοποιηθεί απ’
ρο ής
ευθείας για τη δημιουργία εκτεταμένων
ς ό γικ
ενιαίων τρισδιάστατων γεωδαιτικών
δικτύων. Στη πράξη, η ακρίβεια που μπορεί
ιου ουρ
να επιτευχθεί από μια σειρά δορυφορικών
παρατηρήσεων είναι σημαντικά καλύτερη
αν, αντί να γίνει χρήση ενός μόνο δέκτη
ς ίδ ημι
(όπως στη περίπτωση του απολύτου
εντοπισμού) ή δύο μόνο δεκτών (όπως στη
του α Δ
πλέον βασική περίπτωση του σχετικού
εντοπισμού), οι δορυφορικές μετρήσεις
γίνονται ταυτόχρονα από πολλούς σταθμούς
με άδει
(δηλαδή με τη χρήση πολλαπλών δεκτών),
που ουσιαστικά έτσι υλοποιούν κατευθείαν
ένα γεωδαιτικό δίκτυο.
εσ ons
Όπως είναι εύκολα κατανοητό, ένα
ιάθ m
γεωδαιτικό δίκτυο είναι γεωμετρικά ένα
ης
ισχυρότερο σχήμα από μία απλή βάση
ι Δ om
(πλευρά) μεταξύ δύο σταθμών απλά και
μόνο από την άποψη της ύπαρξης
κα ve C
πλεονάζουσας πληροφορίας. Για
παράδειγμα, οι επιμέρους πλευρές ενός
κλειστού σχήματος (π.χ. ενός πολύπλευρου)
γή eati
πρέπει να ικανοποιούν της συνθήκες
«κλεισίματος» ή άλλες γεωμετρικές Στη πράξη, με τη ταυτόχρονη χρήση
δεσμεύσεις που επιβάλλονται από το πολλαπλών δεκτών, είναι αναγκαίο να λλα ν Cr
ς,
θεωρούμενο γεωμετρικό σχήμα. Αυτή η δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα λογιστικά
μορφή της πλεονάζουσας πληροφορίας που προβλήματα που σχετίζονται με τον τρόπο
παρέχουν τέτοιες δεσμευτικές συνθήκες που οι δέκτες μετακινούνται από σταθμό σε
Συ ό τη
χρησιμοποιείται για τον έλεγχο διαφόρων σταθμό, καθώς και στα χρονικά διαστήματα
σφαλμάτων (τυχαίων ή συστηματικών) των που απαιτούνται για τη συλλογή των
δορυφορικών παρατηρήσεων. Θα πρέπει να αναγκαίων παρατηρήσεων σε κάθε σταθμό.
να
ής απ
σημειωθεί ότι και στη περίπτωση που Για το λόγο αυτό συνίσταται η χρήση
αναγκαστικά οι δορυφορικές παρατηρήσεις βέλτιστων χρονικών «παραθύρων ευκαιρίας»
ρικ ω
γίνονται μόνο σε δυο σταθμούς κάθε φορά παρατηρήσεων (observational windows of

πο κάτ
(π.χ., όταν είναι διαθέσιμοι μόνο δύο opportunity), δηλαδή χρονικών διαστημάτων
δέκτες), συνίσταται οι επιμέρους καταλλήλων ως προς τις περιόδους
μετρούμενες βάσεις να «συνδέονται» στη ορατότητας και μέγιστης γεωμετρικής ισχύος
Εμ ται
μορφή δικτύου (π.χ., σαν πλευρές τριγώνων) του δορυφόρων που πρόκειται να
ώστε να αυξάνεται η εφικτή ακρίβεια και η παρατηρηθούν από τους σταθμούς. Με το
Μη τίθε
αξιοπιστία των αποτελεσμάτων του τρόπο αυτό μπορούν να δημιουργηθούν οι

εντοπισμού θέσης των αντιστοίχων σημείων. κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε τα
αναμενόμενα αποτελέσματα εντοπισμού
Δια
Τα δημιουργούμενα τρισδιάστατα θέσης να είναι υψηλής ακρίβειας και μέσα

δίκτυα, όπως έχει ήδη αναφερθεί στην σε αποδεκτά πλαίσια οικονομικότητας των
ενότητα 1.03, μπορεί να είναι ελεύθερα, εργασιών πεδίου.
εντοπισμένα ή προσανατολισμένα δίκτυα.
1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 15

,
ης
.0 ρισ
2. ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΟΙ 2.0 Εισαγωγή ............................................................................................................... 3
κδ νώ
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2.1 Γήινη περιστροφή.................................................................................................. 4
, ε αγ
.3
2.2 Μετάπτωση του γήινου άξονα .............................................................................. 4
ΑΝΑΦΟΡΑΣ
υς Αν
2.3 Κλόνιση του γήινου άξονα .................................................................................... 5
ρο ής
2.4 Κίνηση του Πόλου ................................................................................................. 6
ς ό γικ
2.5 Εποχές Αναφοράς .................................................................................................. 7
ιου ουρ
2.6 Πρακτικοί Υπολογισμοί ........................................................................................ 8
ς ίδ ημι
του α Δ
με άδει
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη

να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
2 - ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2

2.0 Εισαγωγή αλληλεπιδράσεων της βαρύτητας μεταξύ της Γης και των άλλων πλανητών του ηλιακού
μας συστήματος.
Η ορθή αναφορά α και η απόκλιση δ αποτελούν τις βασικές συντεταγμένες στο ουράνιο
σύστημα αναφοράς, κατά τρόπο ανάλογο με το γεωγραφικό πλάτος και μήκος, σε ένα
2.1 Γήινη περιστροφή
σφαιρικό πολικό σύστημα αναφοράς βασισμένο στο γήινο άξονα περιστροφής της Γης.
,
ης
Η αφετηρία για την ορθή αναφορά α είναι το σημείο της εαρινής ισημερίας (vernal
equinox), δηλαδή το σημείο της τομής του ουράνιου ισημερινού και της εκλειπτικής (της Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της κάθε 24 ώρες (μέσου ηλιακού χρόνου), με
.0 ρισ
γήινης τροχιάς γύρω από τον Ήλιο ή αντίστοιχα της φαινόμενης τροχιάς του ήλιου κατά το επίπεδο της τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο να έχει μια κλίση 23ο.4 βαθμών ως προς
κδ νώ
τη διάρκεια του έτους) όταν ο Ήλιος κινείται στο βόρειο ημισφαίριο. τον ουράνιο ισημερινό. Ο μέσος ηλιακός χρόνος αντιπροσωπεύει έναν μέσο όρο των
μεταβολών που προκαλούνται από τη μη-κυκλική τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο. Η
, ε αγ
περιστροφή της Γης σχετικά με τα "σταθερά" αστέρια (αστρικός χρόνος) είναι κατά 3
.3
υς Αν
λεπτά και 56.55 δευτερόλεπτα πιο σύντομη από τη μέση ηλιακή ημέρα, μια μεταβολή
που αντιστοιχεί σε μια ηλιακή ημέρα ετησίως.
ρο ής
ς ό γικ
2.2 Μετάπτωση του γήινου άξονα
ιου ουρ
Οι δυνάμεις που συνδέονται με την περιστροφή της Γης την αναγκάζουν να είναι
ελαφρώς πεπλατυσμένη, παρουσιάζοντας μια διόγκωση μαζών στον ισημερινό. Η
ς ίδ ημι
βαρύτητα της Σελήνης κατά κύριο λόγο, και σε έναν μικρότερο βαθμό η βαρύτητα του
του α Δ
Ήλιου, στη πράξη έχουν μία επιπλέον επίδραση στη πεπλατυσμένη Γη, που προκαλεί τη
κίνηση στο χώρο του άξονα περιστροφής της Γης, ως προς το επίπεδο της εκλειπτικής
με άδει
τροχιάς της Γης περί τον Ήλιο. Αυτή η μετάπτωση αναγκάζει τον άξονα της Γης να
περιγράφει έναν κύκλο, που έχει μια ακτίνα 23ο.4, σε σχέση με ένα σταθερό σημείο στο
διάστημα, και διάρκεια περίπου 26.000 έτη. Το άμεσο αποτέλεσμα είναι μια αργή
εσ ons
ταλάντευση ανάλογη με εκείνη του άξονα μιας περιστρεφόμενης σβούρας που
ταλαντεύεται γύρω από τον άξονα της προτού πέσει. Η κίνηση αυτή είναι γνωστή σαν
ιάθ m
ης
σεληνό-ηλιακή μετάπτωση (luni-solar precession).
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη
Αυτή η απλή εικόνα περιπλέκεται από τη δυσκολία ορισμού ενός κατάλληλου

να
ής απ
ισημερινού και εαρινής ισημερίας, δεδομένου ότι η προφανής κίνηση του ήλιου δεν είναι
απολύτως κανονική, λόγω του ελλειπτικού σχήματος της γήινης τροχιάς και της
ρικ ω
Λόγω της μετάπτωσης των αξόνων περιστροφής της Γης κατά τη διάρκεια των 26.000
συνεχούς διαταραχής της από τη Σελήνη και τους άλλους πλανήτες. Κατά συνέπεια, είναι
πο κάτ
ετών, όλα τα αστέρια, και άλλα ουράνια αντικείμενα, εμφανίζονται να μετατοπίζονται

απαραίτητος ο διαχωρισμός της κίνησης (α) θεωρώντας αρχικά μια μέση ηλιακή κίνηση από τη δύση προς στην ανατολή κατά ένα ποσοστό 0ο.01 κάθε έτος (360ο σε 26.000 έτη).
και (β) ένα σύνολο περιοδικών διορθώσεων και διαταραχών. Στη πράξη, μόνο το πρώτο Για παράδειγμα, ο Πολικός Αστέρας σήμερα είναι το πλησιέστερο αστέρι στον άξονα
Εμ ται
λαμβάνεται υπόψη για την καθιέρωση των συστημάτων αναφοράς για τις συντεταγμένες της γήινης περιστροφής. Ωστόσο, σε περίπου 13.000 έτη, λόγω της μετάπτωσης του
Μη τίθε
και τη μέτρηση του χρόνου. Ένα δεύτερο, ακόμα δυσκολότερο πρόβλημα, είναι ότι ο άξονα περιστροφής της Γης, την θέση αυτή θα έχει το αστέρι Vega στον αστερισμό Lyra.
ουράνιος ισημερινός και η εκλειπτική κινούνται σε σχέση με τα αστέρια, εξ αιτίας των
Δια
2 - ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 3 2 - ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 4
δευτερεύουσα περιστροφή της εκλειπτικής, καλείται πλανητική μετάπτωση και, μαζί με

τη σεληνό-ηλιακή μετάπτωση αποτελούν τη λεγόμενη γενική μετάπτωση .
Τα μαθηματικά μοντέλα για τη μετάπτωση και την κλόνιση προέρχονται από έναν
,
συνδυασμό παρατηρήσεων και θεωρίας, και υπόκεινται σε συνεχή καθορισμό και
ης
επαναπροσδιορισμό. Τα μοντέλα για την κλόνιση ειδικότερα έχουν φθάσει σε έναν
.0 ρισ
υψηλό βαθμό ανάλυσης, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η μη-στερεά κατάσταση
της Γης και οι επιδράσεις των πλανητών. Το διεθνώς αποδεκτό μοντέλο κλόνισης της
κδ νώ
Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης περιλαμβάνει 106 όρους, μερικοί τόσο μικροί όπως
, ε αγ
μεγέθους της τάξης των 0″.0001, σε κάθε μια από τις σειρές για τον υπολογισμό της
.3
επίδρασης στο εκλειπτικό μήκος και την λοξότητα της εκλειπτικής.
υς Αν
ρο ής
2.4 Κίνηση του Πόλου
ς ό γικ
Το Euler πρόβλεψε το 1758 ότι ο άξονας περιστροφής Γης θα εμφάνιζε επίσης μια
ιου ουρ
επιπλέον κίνηση σε σχέση με ένα σταθερό γήινο σύστημα αναφοράς. Αργότερα, το 1891,
ο αμερικανός αστρονόμος Chandler ήταν εκείνος που καθόρισε την περίοδο αυτής της
ς ίδ ημι
ελεύθερης πολικής κίνησης από περίπου 50 έτη αστρονομικών παρατηρήσεων. Η
του α Δ
αποκαλούμενη περίοδος της ταλάντευσης Chandler (Chandler Wobble), που διαρκεί
435 ημέρες, παρεκκλίνει από την περίοδο Euler (304 ημέρες) λόγω της μη-στερεάς
με άδει
κατάστασης και της ανομοιογενούς διανομής των μαζών της Γης. Η ακτίνα της
ταλάντευσης Chandler του πόλου περιστροφής είναι περίπου 6 μέτρα.
εσ ons
2.3 Κλόνιση του γήινου άξονα
ιάθ m
ης
Πέρα από τον παραπάνω βασικό κύκλο διαρκείας περίπου 26000 ετών, ο άξονας
ι Δ om
περιστροφής της Γης υφίστανται και άλλες κινήσεις μικρότερου εύρους και
κα ve C
περιοδικότητας, που οφείλονται στις σύνθετες αλληλεπιδράσεις μεταξύ της Γης, του
Ήλιου και της Σελήνης. Από αυτές, η πλέον σημαντική και ταχύτερη έχει ένα εύρος μόνο
17′ και περίοδο περίπου 18,6 ετών και είναι γνωστή ως κλόνιση του άξονα περιστροφής
γή eati
της Γης. Η ανά έτος μετάθεση του άξονα περιστροφής της Γης, λόγω της κλόνισης,
κυμαίνεται μεταξύ 2″ και 3″.
λλα ν Cr
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μετάπτωση και η κλόνιση είναι απλά δύο επιπτώσεις
διαφορετικής συχνότητας της ίδιας φυσικής επίδρασης. Μια συνήθης κοινή παρερμηνεία ς,
Συ ό τη
είναι ότι η μετάπτωση προκαλείται από τον Ήλιο και η κλόνιση προκαλείται από τη
Σελήνη. Στην πραγματικότητα η Σελήνη προκαλεί περίπου τα δύο τρίτα της μετάπτωσης,
να
ής απ
και, ενώ αληθεύει ότι ένα μεγάλο μέρος της σύνθετης κίνησης της κλόνισης είναι μια
αντανάκλαση των περιπλοκών της σεληνιακής τροχιάς, στον υπολογισμό της κλόνισης
ρικ ω
συνεισφέρουν σημαντικοί όροι που αφορούν τις επιδράσεις του Ήλιου.

πο κάτ
Επιπλέον και ξεχωριστά από την επίδραση μετάπτωσης / κλόνισης, η εκλειπτική τροχιά
Εμ ται
της Γης δεν έχει σταθερό προσανατολισμό στο διάστημα, ως αποτέλεσμα της έλξης των
άλλων πλανητών πάνω στη τροχιά της Γης. Αυτή η αργή (περίπου 0′.5 ετησίως) Οι συνιστώσες της κίνησης του πόλου εκφράζονται με δύο παραμέτρους xP, yP που
Μη τίθε
αντιστοιχούν σε μία ακανόνιστη κίνηση του άξονα περιστροφής σε σχέση με τη Γη, όπως
Δια
φαίνεται στο παραπάνω σχήμα που απεικονίζει την κίνηση του πόλου στις περιόδους 2.6 Πρακτικοί Υπολογισμοί
1900-97 και 1995-1998.
Για όλες τις ημερομηνίες στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, η Ιουλιανή ημερομηνία, σε μια
H εμφάνιση και η εξέλιξη των σύγχρονων διαστημικών γεωδαιτικών τεχνικών
δεδομένη ημέρα ΥΥΥΥ:MM:DD (YYYY=έτος, MM=μήνας, DD=ημέρα) και χρονική
,
προσδιορισμού θέσης, όπως του VLBI (Συμβολομετρίας πολύ Μεγάλων Βάσεων), του
ης
στιγμή UT (σε ώρες) υπολογίζεται από τη σχέση
LLR (τηλέμετρα λέιζερ για τη Σελήνη) και SLR (τηλέμετρα λέιζερ για δορυφόρους), στη
.0 ρισ
δεκαετία του '60 και του GPS στα προηγούμενα έτη, έχουν επιτρέψει τη συνεχή
βελτίωση της μελέτης της μετάπτωσης και της κλόνισης του άξονα περιστροφής της Γης,
κδ νώ
καθώς και της κίνησης του πόλου. Από τις γεωδαιτικές παρατηρήσεις, οι μεταβολές στη
, ε αγ
γήινη περιστροφή συνήθως καθορίζονται σήμερα σε διαστήματα 1 ημέρας και ακόμη και
.3
μερικών ωρών, με ακρίβειες που είναι λιγότερο από 0,5 milliarcsecond για την κλόνιση
υς Αν
και τη πολική κίνηση, τιμές που αντιστοιχούν σε 1.5 cm στη γήινη επιφάνεια.
ρο ής
ς ό γικ
2.5 Εποχές Αναφοράς Όπου ΙΝΤ(x) δηλώνει το ακέραιο μέρος ενός δεκαδικού αριθμού x.
ιου ουρ
Εξ αιτίας της προφανούς αυτής κίνησης, οι ουράνιες συντεταγμένες (απόκλιση και ορθή
αναφορά) αλλάζουν με το χρόνο λόγω της μετάπτωσης, και ως εκ τούτου οι Για την αναγωγή συντεταγμένων από μια αρχική Ιουλιανή εποχή
ς ίδ ημι
συντεταγμένες δίνονται πάντα για κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, που
αποκαλείται εποχή. Στην Αστρονομία και τη Δορυφορική Γεωδαισία, οι εν λόγω εποχές Jo = 2000.0 + (JDo – 2 451 545.0) / 365.25
του α Δ
εκφράζονται με βάση τις Ιουλιανές Ημερομηνίες.
στην τελική Ιουλιανή εποχή
με άδει
Ο ορισμός της Ιουλιανής Ημερομηνίας οφείλεται στον Γάλλο διανοούμενο Julius
Scaliger, ο οποίος πρότεινε τον αριθμό των ημερών από το μεσημέρι της 1ης Ιανουαρίου J1 = 2000.0 + (JD1 – 2 451 545.0) / 365.25
4713 Π.Χ, ως αφετηρία μέτρησης του χρόνου. Ο Scaliger επέλεξε την καθορισμένη
εσ ons
ημέρα δεδομένου ότι την συγκεκριμένη ημέρα συγκλίνανε τρεις ημερολογιακοί κύκλοι. όπου JD1 είναι η Ιουλιανή ημερομηνία ενδιαφέροντος, υπολογίζεται το χρονικό
Ο πρώτος κύκλος ήταν η περίοδος 28 ετών κατά τη διάρκεια της οποίας το Ιουλιανό
ιάθ m
διάστημα Τ εκφρασμένο σε Ιουλιανούς αιώνες των 36525 μέσων ηλιακών ημερών.
ης
ημερολόγιο επαναλαμβάνει τις ημέρες της εβδομάδας (ο αποκαλούμενος ηλιακός
ι Δ om
αριθμός). Μετά από 28 έτη, όλες οι ημερομηνίες συμπίπτουν με τις ίδιες ημέρες της
T = (Jo – 2000.0) / 100
κα ve C
εβδομάδας.. Αξίζει να σημειωθεί ότι με την υιοθέτηση του Γρηγοριανού ημερολόγιου η
αντίστοιχη εν λόγω επανάληψη συμβαίνει μετά από παρέλευση 400 ετών. Ο δεύτερος
κύκλος ήταν ο λεγόμενος χρυσός κύκλος 19 ετών πέρα από τον οποίο οι φάσεις της t = (J1 – Jo) / 100
γή eati
Σελήνης συμβαίνουν σχεδόν στις ίδιες ημερομηνίες του έτους. Ο τρίτος κύκλος ήταν ο
αρχαίος ρωμαϊκός φορολογικός κύκλος 15 ετών του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Οι ζ = (2306″.2181 + 1″.39656 T – Πίνακας Μετάπτωσης
λλα ν Cr
ς,
τρεις αυτοί κύκλοι συμπίπτουν κάθε 7980 έτη. ″ 2
0 .000139 T ) t
P = R3(-z) R2(θ) R3(-ζ)
Συ ό τη
+ (0 .30188 – 0″.000345 T)
″
t2 + 0″.017998 t3
να
ής απ
Σημείωση : οι γωνίες ζ, θ και z

″ ″ αντιστοιχούν στις γωνίες κ, ω,
z = (2306 . 2181 + 1 .39656 T –
ρικ ω
και ν στις παλιές σημειώσεις

πο κάτ
Γεωδαισίας
0″.000139 T2) t + (1″.09468
– 0″.000066 T) t2 +
Εμ ται
Μη τίθε
0″.018203 t3
Δια
″
θ = (2004″. 3109 – 0″.85330 T – Ω = 125o.0445222 – 6962890 .539 t + 7.455 t2 + 0.008 t3
0″.000217 T2) t + (-0″.42665 Όπου Ω είναι το μέσο εκλειπτικό μήκος του Ανιόντος Δεσμού της Σελήνης, D είναι η
″ 2 μέση αποχή της κατά το εκλειπτικό μήκος του Ήλιου από τη Σελήνη (δηλαδή D = L – L′,
,
– 0 .000217 T) t -
ης
όπου L και L′ είναι το μέσο εκλειπτικό μήκος της Σελήνης και του Ήλιου αντίστοιχα)
0″.041833 t3 και F = L – Ω. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο όρος «μέσος» υποδηλώνει ότι οι γωνίες
.0 ρισ
αναφέρονται σε μέσες θέσεις του Ήλιου ή της Σελήνης, με ομοιόμορφη ταχύτητα
περιστροφής γύρω από τη Γη.
κδ νώ
ε = 23ο 26′ 21″.448 – 46″.8150 t
, ε αγ
– 0″.00059 t2 + 0″.001813 t3 Οι εκάστοτε τρεις όροι στις παραπάνω σχέσεις Δψ και Δε αντιστοιχούν στους πιο
.3
σημαντικούς όρους των σειριακών συναρτήσεων της κλόνισης σύμφωνα με τη θεωρία
υς Αν
(Λόξωση της εκλειπτικής) της κλόνισης κατά τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση (International Astronomical Union
ρο ής
Nutation Theory 1980), με περιόδους αντίστοιχα 18.6 ετών, 182.6 ημερών και 13.7
Δψ = -(17″.1996 + 0″.01742 t) ημερών.
ς ό γικ
sin(Ω) +
ιου ουρ
(0″.2062 + 0″. 00002 t)
ς ίδ ημι
sin(2Ω) – (1″.3187 +
του α Δ
0″.00016 t) sin(2F – 2D + Πίνακας Κλόνισης
με άδει
2Ω) + ...
Ν = R1(-ε-Δε)R3(-Δψ) R1(ε)
εσ ons
(Κλόνιση στο μήκος)
Δε = (9″.2025 + 0″.00089 t)
ιάθ m
ης
ι Δ om
cos(Ω) + (-0″.0895 +
κα ve C
0″.00005 t) cos(2Ω) +
(0″.5736 - 0″.00031 t) cos(2F
γή eati
– 2D + 2Ω) + …. λλα ν Cr
(Κλόνιση στη λόξωση)
ς,
Συ ό τη
Όπου ζ, z και θ εκφράζονται σε δευτερόλεπτα (arc seconds).

να
ής απ
Οι συναρτήσεις F, D, Ω σχετίζονται με τις θέσεις του Ήλιου και της Σελήνης.

ρικ ω
Συγκεκριμένα είναι:
πο κάτ
″ ″
F = 93ο.27191028 + 1739527263 .137 t – 13 .257 t2 - 0.011 t3
Εμ ται
Μη τίθε
″ ″ ″
D = 297o.8503631 + 1602961601 .328 t – 6 .891 t2 + 0 .019 t3
Δια
,
3.00 ΡΟΛΟΣ, ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΩΝ ΤΡΟΧΙΩΝ ...................................... 3
ης
3.01 ΑΝΑΓΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ................................................................................. 4
.0 ρισ
3.02 ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΤΙΚΩΝ ΤΡΟΧΙΩΝ ............................................................................................ 5
κδ νώ
3.03 ΧΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ...................................................................................... 6
, ε αγ
3.04 ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΤΡΟΧΙΑΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ..................................................................... 7
.3
υς Αν
3.05 ΚΙΝΗΣΗ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ ΣΕ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΤΡΟΧΙΑ ............................................................................ 9
3. ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 3.06 ΕΚΤΟΞΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΡΟΧΙΑΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ..................................................... 10
ρο ής
3.07 ΤΡΟΧΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ....................................................................................... 12
ς ό γικ
3.08 O 1ος ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ KEPLER ............................................................................................................ 13
ιου ουρ
3.09 Ο 2ος ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ KEPLER ............................................................................................................ 14
3.10 Ο 3ος ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ KEPLER ............................................................................................................ 15
ς ίδ ημι
3.11 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΤΡΟΧΙΩΝ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ KEPLER............................................................................ 16
του α Δ
3.12 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ .................................................................... 17
με άδει
3.13 ΕΠΙΓΕΙΟ ΙΧΝΟΣ ΤΗΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ ......................................................................... 18
3.14 ΤΟΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ........................................................................................................ 20
3.15 ΑΣΚΟΥΜΕΝΕΣ ΕΛΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ .......................................................................................... 21
εσ ons
3.16 ΠΑΡΕΛΞΕΙΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΓΗΣ .............................................................................................. 22
ιάθ m
ης
3.17 ΤΡΙΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΛΑΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ .................................................................................. 23
ι Δ om
3.18 ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΤΡΙΒΗ ................................................................ 25
κα ve C
3.19 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΚΠΕΜΠΟΜΕΝΗΣ ΤΡΟΧΙΑΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ GPS ... 26
3.20 ΤΡΟΧΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΠΕΜΠΟΜΕΝΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ GPS ......................... 27
γή eati
3.21 ΜΗΚΟΣ ΑΝΙΟΝΤΟΣ ΔΕΣΜΟΥ ........................................................................................................ 29
3.22 ΚΑΡΤΕΣΙΑΝΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΟΥ ........................................................................ 30
λλα ν Cr
ς,
3.23 ΤΡΟΧΙΑΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ....................................................................................... 31
Συ ό τη
να
ής απ

ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 2
σφαλμάτων που επηρεάζουν τις εκάστοτε

3.00 ΡΟΛΟΣ, ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΩΝ δορυφορικές μετρήσεις.
ΤΡΟΧΙΩΝ
Η ακριβής γνώση της θέσης των και δεν υπάρχει ατμόσφαιρα, η μορφή της 3.01 ΑΝΑΓΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ
,
ης
δορυφόρων και η συνεχής παρακολούθηση τροχιάς ενός δορυφόρου εξαρτάται από τους
της τροχιάς που ακολουθούν αυτοί κατά τη τρεις νόμους του Kepler που περιγράφονται
.0 ρισ
την κίνηση τους στο διάστημα αποτελεί αναλυτικά στις επόμενες ενότητες, όπως Σε πολλές από τις γεωδαιτικές π.χ. των δορυφόρων GPS που είναι σε
απαραίτητο στοιχείο της αποστολής κάθε επίσης περιγράφεται και ο τρόπος που εφαρμογές, απαιτείται ακριβής γνώση της τροχιές 20.000 km πάνω από τη Γη, οι
κδ νώ
δορυφόρου. Στις επόμενες ενότητες επιτρέπει τον υπολογισμό των θέσης των χρησιμοποιούμενων δορυφόρων, ταυτόχρονες παρατηρήσεις, των ίδιων
εξετάζεται συγκεκριμένα ο ρόλος, οι συντεταγμένων και της ταχύτητας του κατά τη διάρκεια της περιόδου των δορυφόρων GPS από δύο ή περισσότερους
, ε αγ
διεργασίες υπολογισμού και η πρακτική δορυφόρου στο Συμβατικό Γήινο Σύστημα παρατηρήσεων, ώστε η επεξεργασία των σταθμούς, επηρεάζονται κατά μεγάλο
.3
χρήση των τροχιακών στοιχείων που αναφοράς χρησιμοποιώντας τα λεγόμενα μετρήσεων να οδηγήσει σε ακριβή ποσοστό από τα ίδια σφάλματα που
υς Αν
εκπέμπονται από τους δορυφόρους και πως Κεπλέρια στοιχεία (Kepler elements). αποτελέσματα για την εκάστοτε εφαρμογή σχετίζονται με τους δορυφόρους (π.χ.,
αυτά χρησιμοποιούνται στις διάφορες ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα, στην τροχιακά σφάλματα, σφάλματα των
ρο ής
εφαρμογές της Δορυφορικής Γεωδαισίας. Οι νόμοι του Kepler δεν λαμβάνουν υπόψη περίπτωση του απόλυτου εντοπισμού, η χρονομέτρων, κ.ά.), τα οποία είναι δυνατόν
ανάγκη αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη, με κατάλληλη επεξεργασία σχετικών
ς ό γικ
τις παρέλξεις, που προκαλούνται στη
Για παράδειγμα, για τον εντοπισμό της Κεπλέρια κίνηση ενός δορυφόρου εξ αιτίας δεδομένου ότι οποιαδήποτε σφάλματα στη «ψευδομετρήσεων» μεταξύ των σταθμών να
ιου ουρ
θέσης ενός ή περισσοτέρων σταθερών ή του μη σφαιρικού σχήματος της Γης, τις τροχιά των δορυφόρων μεταφράζονται σε ελαττωθούν ή να εξαλειφθούν τελείως.
κινητών σημείων, με τη βοήθεια έλξεις της Σελήνης και του Ήλιου, την αντίστοιχα σφάλματα στον υπολογισμό των
αποστάσεων μεταξύ του παρατηρητή και Η προσεγγιστική εξίσωση που συνδέει
παρατηρήσεων GPS, είναι απαραίτητη η όσο ηλιακή ακτινοβολία, την ατμοσφαιρική
ς ίδ ημι
το σφάλμα dΒ, που εισάγεται στο
το δυνατόν πιο ακριβής γνώση της τροχιάς τριβή και άλλες δυνάμεις που ασκούνται των δορυφόρων που χρησιμοποιούνται, που προσδιορισμό ενός διανύσματος Β, που
των χρησιμοποιουμένων δορυφόρων σε πάνω στο δορυφόρο κατά τη κίνησή του στο με τη σειρά τους επιδρούν, κατά ένα εκφράζει τη σχετική θέση μεταξύ δύο
του α Δ
καθορισμένα χρονικά διαστήματα, που διάστημα. Οι επιδράσεις των παραπάνω συστηματικό τρόπο, στο υπολογιζόμενο σταθμών και οφείλεται στα σφάλματα της
συνήθως περιλαμβάνουν τη χρονική περίοδο διαταρακτικών φαινομένων εξετάζονται στίγμα του παρατηρητή. τροχιάς των δορυφόρων, μπορεί να
με άδει
των συλλεγομένων μετρήσεων. Αλλά, εκτός αναλυτικά στις επόμενες ενότητες και εκφραστεί από τη σχέση:
από το στάδιο της επεξεργασίας των περιγράφεται συνοπτικά ο τρόπος
συλλεγομένων μετρήσεων, η γνώση της αντιμετώπισης τους. Επίσης εξετάζονται οι dΒ Σeij ρij = Β Σdrj
εσ ons
τροχιάς των δορυφόρων είναι επίσης διάφοροι μέθοδοι περιγραφής των τροχιών
απαραίτητη και σε άλλες σχετικές διεργασίες και, ιδιαίτερα στη περίπτωση των j
όπως, για παράδειγμα, για τον σχεδιασμό δορυφόρων GPS, η μορφή και το όπου ρi είναι η απόσταση μεταξύ του δέκτη
ιάθ m
ης
j
των εργασιών πεδίου, ως προς την επιλογή περιεχόμενο της εκπεμπόμενης τροχιακής " i " και του δορυφόρου " j ", ei είναι το
ι Δ om
j
καταλλήλων δορυφόρων για την εκτέλεση εφημερίδας, που αποτελεί την πλέον κοινή αντίστοιχο μοναδιαίο διάνυσμα και dr είναι
μετρήσεων και το χρονικό διάστημα πηγή πληροφορίας για τον προσδιορισμό της το σφάλμα στο γεωκεντρικό διάνυσμα του
κα ve C
συλλογής αυτών, καθώς και σαν βοηθητική τροχιάς των δορυφόρων. δορυφόρου, που οφείλεται στα τροχιακά
πληροφορία στους δέκτες για το γρήγορο σφάλματα, και Σ δηλώνει το άθροισμά των
εγκλωβισμό του σήματος των δορυφόρων. Το πόσο πολύπλοκα είναι τα μοντέλα, που τριών διανυσματικών συνιστωσών. Είναι
γή eati
Στις τελευταίες περιπτώσεις, συνήθως περιγράφουν τη κίνηση των δορυφόρων, φανερό ότι το μέγεθος του τελικού
αρκούν προσεγγιστικές τροχιές πολύ εξαρτάται από την επιζητούμενη ακρίβεια σφάλματος dΒ είναι συνάρτηση, όχι μόνο
μικρότερης ακρίβειας, σε σχέση με τις λλα ν Cr
και το μήκος του τόξου της τροχιάς που j j
του μεγέθους των διανυσμάτων ei ρi , Β και
ς,
τροχιές υψηλής ακριβείας που απαιτούνται αντιστοιχεί στο χρονικό διάστημα των j
dr , αλλά και της διεύθυνσης τους. Πρακτικά
στη περίπτωση της επεξεργασίας των μετρήσεων. Γενικά τα εισερχόμενα ο τελικός προσδιορισμός του σχετικού
Συ ό τη
μετρήσεων. σφάλματα προέρχονται από δύο κυρίως διανύσματος Β στηρίζεται σε πολλές

πηγές: παρατηρήσεις από πολλούς δορυφόρους σε
Ο υπολογισμός των δορυφορικών τροχιών ένα χρονικό διάστημα και συνεπώς
να
ής απ
μπορεί να γίνει είτε γεωμετρικά (όταν οι (α) από τη χρήση μοντέλων που δεν είναι j
επηρεάζεται από τα αντίστοιχα σφάλματα dr
διαδοχικές θέσεις του εκάστοτε δορυφόρου μεγάλης ακρίβειας και όλων των δορυφόρων που
ρικ ω
θεωρούνται άγνωστες και ανεξάρτητες η μία (β) από τις ανακρίβειες των μετρήσεων, που χρησιμοποιούνται, των οποίων οι τροχιές
πο κάτ
από την άλλη), είτε δυναμικά (όταν οι χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό έχουν διαφορετικό προσανατολισμό μεταξύ
διαδοχικές θέσεις του εκάστοτε δορυφόρου και τη μελλοντική πρόβλεψη των τους και σε σχέση με την εκάστοτε βάση Β.
θεωρείται ότι σχετίζονται μεταξύ τους με τροχιακών στοιχείων. Ο γενικός κανόνας είναι ότι, στη χειρότερη
Εμ ται
κάποιο συγκεκριμένο τρόπο, που Στη περίπτωση σχετικού εντοπισμού, τα περίπτωση, το σφάλμα dΒ μπορεί να
καθορίζεται από καθαρά φυσικούς νόμους Στη πράξη χρησιμοποιούνται οποιαδήποτε σφάλματα στη τροχιά των εκφραστεί από τη σχέση:
Μη τίθε
της ουράνιας μηχανικής και ιδιαίτερα από τις συγκεκριμένες διαδικασίες βελτίωσης της δορυφόρων, γενικά έχουν μικρότερη
δυνάμεις που επιδρούν στη κίνηση του τροχιάς των δορυφόρων και διάφορες επίδραση στα τελικά αποτελέσματα || dΒ || / Β = || dr || / ρ.
Δια
δορυφόρου στο διάστημα. εναλλακτικές πρακτικές τεχνικές, που προσδιορισμού της σχετικής θέσης μεταξύ
εφαρμόζονται για τον υπολογισμό σημείων στα οποία εκτελούνται ταυτόχρονα Η σχέση αυτή είναι εμπειρική και
Στη ιδανική περίπτωση, που ένας δορυφόρος διορθωτικών παραμέτρων της εκάστοτε μετρήσεις, ιδιαίτερα όταν οι αποστάσεις εκφράζει μία γεωμετρική προσέγγιση, χωρίς
κινείται γύρω από τη Γη και η τελευταία χρησιμοποιούμενης τροχιακής εφημερίδας, μεταξύ των σημείων είναι σχετικά μικρές να λαμβάνει υπόψη τον προσανατολισμό
θεωρείται ότι έχει τελείως σφαιρικό σχήμα μαζί με τις άλλες κατηγορίες των (<1000 km), σε σχέση με την απόσταση των της βάσης Β σε σχέση με τη τροχιά των
δορυφόρων πάνω από τη Γη. Στη περίπτωση δορυφόρων, αλλά αποτελεί μία συντηρητική
3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 3 3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 4

εκτίμηση των αναμενόμενων σφαλμάτων. θα είναι αντίστοιχα 1, 10 και 100 cm. περίοδο ενδιαφέροντος για την εκτέλεση των
Για παράδειγμα, αν επιδιώκεται μία σχετική Ανάλογα για να επιτύχουμε μία σχετική μετρήσεων.
ακρίβεια της τάξης ± 1 ppm και οι τροχιακές ακρίβεια ±0.1 ppm στις ίδιες βάσεις, δηλαδή • Σχεδιασμό ταυτοχρόνων παρα- • Εγκλωβισμό και λήψη του σήματος
εφημερίδες, που πρόκειται να το αναμενόμενο μέγιστο σφάλμα dΒ για τηρήσεων δορυφόρων αμοιβαία ορατών των δορυφόρων από τους δέκτες GPS. Οι
χρησιμοποιηθούν για την επεξεργασία των βάσεις μήκους 10, 100 και 1000 km, να είναι από διαφόρους σταθμούς ενδιαφέροντος. δέκτες GPS, κατά την έναρξη της
,
ης
μετρήσεων, περιέχουν σφάλματα της τάξης αντίστοιχα 0.1, 1 και 10 cm, χρειάζεται το Η εν λόγω ανάγκη είναι ουσιαστικά διεργασίας λήψης των δορυφορικών
±20 m, το αναμενόμενο μέγιστο σφάλμα dΒ, σφάλμα της τροχιάς των δορυφόρων να μην επέκταση της προηγούμενης περίπτωσης, με σημάτων χρειάζονται προσεγγιστικά
.0 ρισ
για βάσεις Β μήκους 10, 100 και 1000 km, υπερβαίνει τα ± 2 m. μόνη διαφορά ότι ενδιαφερόμαστε κυρίως τροχιακά στοιχεία, τα οποία τους επιτρέπουν
για τον προσδιορισμό της χρονικής να υπολογίσουν την αναμενόμενη επίδραση
κδ νώ
περιόδου, που συγκεκριμένοι δορυφόροι του φαινομένου Doppler για το σήμα κάθε
3.02 ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΤΙΚΩΝ ΤΡΟΧΙΩΝ είναι αμοιβαία ορατοί από διάφορους δορυφόρου, να εγκλωβίσουν γρηγορότερα
, ε αγ
σταθμούς ενδιαφέροντος, ώστε να είναι το επερχόμενο σήμα και, κατά συνέπεια, να
.3
δυνατή η ταυτόχρονη εκτέλεση μετρήσεων αρχίσουν μετρήσεις χωρίς τυχόν
υς Αν
Σε πολλές εφαρμογές της Δορυφορικής ικανότητα τους να παρακολουθούν και να GPS, για εφαρμογές σχετικού εντοπισμού καθυστερήσεις, που συνεπάγονται στην
Γεωδαισίας υπάρχουν περιπτώσεις που δεν λαμβάνουν ταυτόχρονα το σήμα από όλους μεταξύ σημείων σε μη πραγματικό χρόνο ή περίπτωση έλλειψης οποιασδήποτε γνώσης
ρο ής
είναι απαραίτητη η χρήση τροχιακών τους ορατούς δορυφόρους, είναι συνήθως εφαρμογές διαφορικής λειτουργίας του GPS της θέσης των δορυφόρων της γνωστής σαν
ς ό γικ
δεδομένων υψηλής ακριβείας και μπορούν επιθυμητό και απαραίτητο να προκαθοριστεί σε πραγματικό χρόνο. κατάσταση «ψυχρής εκκίνησης» (cold start).
να χρησιμοποιηθούν τροχιακά στοιχεία, τα εκ των προτέρων:
ιου ουρ
οποία επιτρέπουν τον υπολογισμό της θέσης
των δορυφόρων κατά προσέγγιση μέχρι και
μερικών δεκάδων χιλιομέτρων. Τυπικές 3.03 ΧΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ
ς ίδ ημι
πηγές προσεγγιστικών τροχιακών στοιχείων
είναι συνήθως: (i) για τους δορυφόρους GPS Σε πολλές περιπτώσεις, όπως στις Προφανώς η ιδανική αυτή διάταξη δεν
του α Δ
τα τροχιακά στοιχεία που περιλαμβάνονται εφαρμογές στιγμιαίου απόλυτου εντοπισμού συμβαίνει πάντοτε και σαν αποτέλεσμα, σε
στο Πλαίσιο 5 (satellite almanac) της ενός σημείου, απαιτείται η χρήση μία οποιαδήποτε χρονική στιγμή, από τους
με άδει
εφημερίδας που εκπέμπεται, και (ii) ταυτοχρόνων παρατηρήσεων GPS από εκάστοτε ορατούς δορυφόρους, σαν
τροχιακά στοιχεία των κυριοτέρων τέσσερις τουλάχιστον δορυφόρους, ώστε να «γεωμετρικά καλύτεροι», επιλέγονται
γεωδαιτικών και άλλων δορυφόρων (π.χ., είναι δυνατός ο υπολογισμός των τριών εκείνοι, των οποίων η σχετική διάταξη στο
εσ ons
GPS, GLONASS, LAGEOS Ι, LAGEOS II, συντεταγμένων (Χ, Υ, Ζ) του σημείου και χώρο και ως προς το παρατηρητή πλησιάζει
TOPEX, ERS-1, κ.ά.) που μπορεί να της απόκλισης του χρονομέτρου του δέκτη, την γεωμετρία του ιδανικού τετραέδρου.
ληφθούν από το Διαδίκτυο. Οι αντίστοιχες ως προς τη χρονική κλίμακα του Ωστόσο κατά τη διάρκεια μίας χρονικής
ιάθ m
ης
πληροφορίες παρέχονται στη μορφή που συστήματος GPS. Ένας από τους περιόδου μετρήσεων, η γεωμετρία των
ι Δ om
χρησιμοποιεί η NASA (τα λεγόμενα 2-Line σημαντικούς παράγοντες, που επηρεάζουν δορυφόρων αλλάζει συνεχώς και κατά
NASA elements) και στη μορφή απλής λίστας την εφικτή ακρίβεια του υπολογιζόμενου συνέπεια αλλάζει και το σχήμα του
κα ve C
στοιχείων Kepler. Παραδείγματα χρήσης στίγματος, είναι η σχετική γεωμετρία των παραπάνω τετραέδρου. Σαν αποτέλεσμα, η
τέτοιων προσεγγιστικών τροχιακών χρησιμοποιουμένων δορυφόρων σε σχέση κοινή στρατηγική είναι να επιλέξει κανείς
στοιχείων αφορούν τυπικές ανάγκες όπως, με το προς προσδιορισμό σημείο, γεγονός μια διαφορετική τετράδα δορυφόρων, όταν
γή eati
για παράδειγμα στη περίπτωση εφαρμογών που οδηγεί στην εξής εύλογη ερώτηση: με το σχήμα του τετραέδρου των
GPS: ποίο τρόπο μπορούν να επιλεγούν οι χρησιμοποιούμενων δορυφόρων δεν
λλα ν Cr τέσσερις γεωμετρικά καλύτεροι δορυφόροι; ανταποκρίνεται πλέον στην επιθυμητή
ς,
• Σχεδιασμό και επιλογή της γεωμετρία του ιδανικού τετραέδρου. Κάτι
χρονικής περιόδου εκτέλεσης των Προφανώς, το καταλληλότερο κριτήριο τέτοιο συμβαίνει γεωμετρικά, όταν το
Συ ό τη
παρατηρήσεων GPS στο πεδίο. Σήμερα, είναι εκείνο που οδηγεί στη μεγαλύτερη σχηματιζόμενο τετράεδρο αρχίζει και
που ο δορυφορικός σχηματισμός είναι εφικτή ακρίβεια του υπολογιζόμενου παίρνει μια πεπλατυσμένη μορφή, δηλαδή
πλήρης, ο αριθμός των δορυφόρων που είναι (α) η συγκεκριμένη χρονική περίοδος κατά στίγματος ενός σημείου. Από θεωρητική όταν και οι τέσσερις δορυφόροι τείνουν να
να
ής απ
κάθε στιγμή, ταυτόχρονα ορατοί από τη διάρκεια της μέρας, που προσφέρει άποψη, αλλά και από πρακτική εμπειρία, βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο στο χώρο.
οποιοδήποτε σημείο της Γης κυμαίνεται, ευνοϊκή γεωμετρία συγκεκριμένων έχει θεμελιωθεί ότι η ιδανική περίπτωση
δορυφόρων από τα εκάστοτε σημεία, όπου
ρικ ω
μεταξύ έξι και δέκα. Ως εκ τούτου, οι γεωμετρίας συμβαίνει όταν οι τέσσερις Αν θεωρήσουμε μια μοναδιαία σφαίρα
χρήστες που απαιτούν μεγάλες ακρίβειες από ενδιαφερόμαστε να εκτελέσουμε μετρήσεις, επιλεγόμενοι δορυφόροι και το σημείο με κέντρο τον παρατηρητή, είναι εύκολο να
πο κάτ
το GPS, χρησιμοποιούν συνήθως δέκτες που και (β) οι συγκεκριμένοι δορυφόροι που ενδιαφέροντος σχηματίζουν ένα κανονικό αποδειχθεί μαθηματικά ότι ο όγκος του
έχουν πολλά κανάλια (συνήθως περισσότερα ικανοποιούν προκαθορισμένα κριτήρια τετράεδρο στο χώρο και σε τέτοια διάταξη, τετραέδρου που σχηματίζεται από τα
επιλογής (π.χ., κατάλληλη γεωμετρική
Εμ ται
από τέσσερα) και μπορούν να ώστε ο ένας δορυφόρος να είναι κατευθείαν διανύσματα από τον δέκτη προς τους
παρακολουθούν όλους τους ορατούς κατανομή, ως προς το αζιμούθιο και τη κατακόρυφα πάνω από την τοποθεσία του τέσσερις δορυφόρους σχετίζεται με τον
Μη τίθε
δορυφόρους ταυτόχρονα. Στη περίπτωση γωνία ύψους τους σε σχέση με τον εκάστοτε δέκτη του χρήστη και οι άλλοι τρεις δείκτη PDOP με τη σχέση: PDOP ≡ 1/V. Ο
αυτή είναι αρκετό να εκτελεστούν μετρήσεις σταθμό) και επιθυμητά επίπεδα γεωμετρικής δορυφόροι να είναι μεταξύ τους κατά 120° δείκτης PDOP (γνωστός σαν δείκτης
ισχύος. Στη περίπτωση αυτή ο χρόνος
Δια
GPS στο πεδίο σε οποιοδήποτε χρονικό ομοιόμορφα κατανεμημένοι στον ορίζοντα τρισδιάστατης γεωμετρικής ισχύος ή
διάστημα της μέρας, αδιάκριτα από πόσοι αναφοράς των προσεγγιστικών τροχιακών του δέκτη και να βρίσκονται όσο το δυνατόν Position Dilution Of Precision factor) είναι
και ποίοι δορυφόροι είναι διαθέσιμοι κάθε στοιχείων, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε χαμηλότερες γωνίες ύψους. ένα μέτρο ενδεικτικό της γεωμετρικής
φορά. Ωστόσο όταν, για παράδειγμα, για τους αναγκαίους σχεδιασμούς, αρκεί να ισχύος των τεσσάρων δορυφόρων και είναι
πρόκειται να χρησιμοποιηθούν δέκτες με μην υπερβαίνει τις μερικές μέρες ή ακόμα
περιορισμένες δυνατότητες ως προς την και μερικές βδομάδες από τη χρονική

αστρονομίας ολοκληρώθηκαν από τον Newton, οι πιθανές τροχιές σε ένα πεδίο

Newton (1643-1727), που εξήγησε γιατί βαρύτητας μπορούν να πάρουν τη μορφή
ισχύουν οι νόμοι του Kepler για την σχημάτων που είναι γνωστά ως κωνικές
πλανητική κίνηση, αποδεικνύοντας ότι τομές (conic sections), δεδομένου ότι
,
μπορούν να προέλθουν από το παγκόσμιο μπορούν να ληφθούν από την τομή ενός
ης
νόμο της βαρύτητας. Επιπλέον, οι νόμοι της επιπέδου με το ένα ή τα δύο τμήματα ενός
.0 ρισ
κίνησης του Newton παρέχουν διορθώσεις διπλού κώνου.
στους νόμους του Kepler που
κδ νώ
επαληθεύονται από παρατηρήσεις, και ο Για ένα επίπεδο κάθετα στον άξονα του
νόμος της βαρύτητας αποδεικνύεται ότι κώνου παράγεται ένας κύκλος. Για ένα
, ε αγ
περιγράφει τις κινήσεις όλων των επίπεδο που δεν είναι κάθετο στον άξονα
.3
υς Αν
αντικειμένων στο διάστημα, όχι μόνο των και που τέμνει μόνο ένα ενιαίο τμήμα του
πλανητών. Κατά συνέπεια, οι νόμοι του κώνου, η καμπύλη είναι είτε έλλειψη είτε
ρο ής
Kepler και οι νόμοι του Newton συνολικά παραβολή (parabola). Η καμπύλη που
υπονοούν ότι η δύναμη που κρατά τους παράγεται με ένα επίπεδο που κόβει και τα
ς ό γικ
πλανήτες (ή οποιαδήποτε άλλα σώματα) δύο τμήματα του κώνου είναι υπερβολή
ιου ουρ
στις τροχιές τους στο διάστημα είναι (hyperbola). Οι ελλείψεις και οι παραβολές
ακριβώς η δύναμης της βαρύτητας, και η είναι γνωστές ως κεντρικές κωνικές
κίνηση τους ακολουθεί τους ίδιους νόμους καμπύλες. Στη περίπτωση της τροχιακής
ς ίδ ημι
με εκείνους που ακολουθούν τα αντικείμενα κίνησης φυσικών ή τεχνητών δορυφόρων,
του α Δ
στην επιφάνεια της Γης! τροχιές που έχουν το σχήμα παραβολής ή
ένας από μια σειρά από αντιπροσωπευτικούς τετράεδρο με τον μεγαλύτερο όγκο υλοποιεί υπερβολής αποκαλούνται ανοικτές τροχιές
παρόμοιους αριθμητικούς δείκτες, που είναι τη γεωμετρία με το μικρότερο PDOP και Οι ελλειπτικές τροχιές δεν είναι η μόνη
σε αντίθεση με τις ελλειπτικές τροχιές που
με άδει
γνωστοί σαν δείκτες γεωμετρικής ισχύος συνεπώς αποτελεί την «ιδανική» επιλογή, σε πιθανή μορφή κίνησης σε ένα πεδίο
αποκαλούνται κλειστές τροχιές.
(Dilution Of Precision factors) και σχέση με οποιοδήποτε άλλο συνδυασμό βαρύτητας. Σύμφωνα με την ανάλυση του
χρησιμοποιούνται στη πράξη για να τεσσάρων δορυφόρων μεταξύ των εκάστοτε
εσ ons
δηλώσουν τη συνεισφορά της εκάστοτε ορατών δορυφόρων. Γενικά έχοντας • Οι πλανήτες, οι δευτερεύοντες
γεωμετρίας των δορυφόρων στον πρόσβαση ακόμα και σε κάποιες πλανήτες, οι κομήτες, και τα διπλά
ιάθ m
ης
προσδιορισμό θέσης και χρόνου. Γενικά, προσεγγιστικές τροχιές των δορυφόρων, η αστέρια (binary stars) έχουν γενικά
ι Δ om
όσο μικρότερος είναι ο δείκτης PDOP, τόσο μαθηματική διαδικασία για τον υπολογισμό ελλειπτικές τροχιές, δεδομένου ότι η
μικρότερη είναι η ευαισθησία της του όγκου V (και συνεπώς του δείκτη
ταχύτητα τους στην τροχιά είναι
αβεβαιότητας εντοπισμού GPS, σε PDOP) είναι σχετικά τόσο απλή, ώστε
κα ve C
συνάρτηση με τη εκάστοτε γεωμετρία συνήθως αποτελεί μέρος των ενδογενών πάντοτε λιγότερη από αυτή που
δορυφόρων-δέκτη. Πρακτικά για μια αλγορίθμων, που χρησιμοποιούνται από απαιτείται για να ξεφύγουν από τη
συγκεκριμένη τοποθεσία και μια τους δέκτες GPS για τη επιλογή των βαρύτητα του επιδρόντος σώματος γύρω
γή eati
συγκεκριμένη χρονική στιγμή, η τετράδα καταλλήλων δορυφόρων και τη λήψη του από το οποίο περιστρέφονται.
των δορυφόρων που αντιστοιχεί στο σήματος τους. • Οι τροχιές μερικών από τους πλανήτες
λλα ν Cr
ς,
(π.χ., της Αφροδίτης) είναι σχεδόν
κύκλοι.
3.04 ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΤΡΟΧΙΑΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ
Συ ό τη
• Μερικοί κομήτες έχουν παραβολικές

τροχιές, που πρακτικά σημαίνει ότι
Η βαρύτητα είναι η δύναμη που πλέον σημαντική εξ αιτίας των περνούν τον Ήλιο μια φορά και μετά
να
ής απ
εκφράζει την αμοιβαία έλξη μεταξύ ακριβέστερων οργάνων που κατασκεύασε, εγκαταλείπουν το ηλιακό σύστημα.
οποιωνδήποτε αντικειμένων στον κόσμο πριν από την επινόηση των τηλεσκοπίων, Άλλοι κομήτες έχουν ελλειπτικές
ρικ ω
μας. Η επίδρασή της μειώνεται αναλογικά και του όγκου των υψηλής ακρίβειας τροχιές και περιστρέφονται γύρω από
πο κάτ
ως προς την απόσταση μεταξύ των παρατηρήσεων της κίνησης των πλανητών τον Ήλιο με συγκεκριμένες περιόδους.
ελκυόμενων σωμάτων, ωστόσο ισχύει, ως που εκτέλεσε στην εποχή του. Βασισμένος • Η αλληλεπίδραση της βαρύτητας μεταξύ
Εμ ται
ένα ορισμένο βαθμό, ανεξάρτητα από τα στην ανάλυση των εκτενών στοιχείων του δύο αστέρων γενικά οδηγεί γενικά σε
μεγέθη των μαζών τους ή της μεταξύ τους Brahe που αφορούσαν τον πλανήτη Άρη, ο Παραδείγματα τροχιακών κινήσεων στο υπερβολικές τροχιές.
Μη τίθε
απόστασης. Οι έννοιες που συνδέονται, με Kepler μπόρεσε να διατυπώσει τη σωστή πεδίο βαρύτητας υπάρχουν για όλες τις • Στη περίπτωση των τεχνητών
τη τροχιακή κίνηση των δορυφόρων, θεωρία του ηλιακού συστήματος και τους παραπάνω μορφές κωνικών καμπυλών. Σε δορυφόρων, ανάλογα με την κινητική
Δια
διατυπώθηκαν ήδη από το 16ο αιώνα από βασικούς νόμους της πλανητικής κίνησης κάθε περίπτωση, ο καθοριστικός ενέργεια του δορυφόρου όταν
τον Johannes Kepler (1571-1630). Ο Kepler καταδεικνύοντας ότι η τροχιά του Άρη δεν παράγοντας που επηρεάζει τη μορφή της τοποθετείται σε τροχιά, είναι δυνατόν η
απετέλεσε βοηθός του Δανού αστρονόμου ήταν ένας κύκλος αλλά μια έλλειψη. τροχιάς είναι η σχετική ταχύτητα του τελική τροχιά του να είναι
Tycho Brahe (1546-1601), του οποίου η Ωστόσο το σημαντικό βήμα της σύνθεσης εκάστοτε αντικειμένου στην τροχιά του. Για οποιασδήποτε μορφής από τους
συνεισφορά στην αστρονομία θεωρείται η των αρχών της δυναμικής και της παράδειγμα:

οποιασδήποτε άλλης μορφής -11 3 -1 -2

τέσσερις παραπάνω τύπους κωνικών αναλογία της απόστασης του P από το F και (=6.672x10 m kg sec ). Αν θεωρήσουμε
καμπυλών. της κάθετης απόστασή του F από τη γραμμή ακτινοβολίες. την ελκυόμενη μάζα του δορυφόρου ίση με
L είναι σταθερή. Η εν λόγω αναλογία είναι 2
τη μονάδα, έχουμε F = G Μ ÷ r , και
Ένα κωνικό τομή μπορεί να οριστεί γνωστή ως εκκεντρότητα e και αποτελεί τον περαιτέρω αν θεωρήσουμε τη δύναμη F σαν
,
τυπικότερα ως ο γεωμετρικός τόπος ενός καθοριστικό παράγοντα της μορφής μιας διάνυσμα με μέτρο F σε ένα ορθογώνιο
ης
σημείου P που κινείται στο επίπεδο ενός τροχιάς. Εάν e = 0, η τροχιά είναι ένας σύστημα συντεταγμένων Χ, Υ, Ζ, τότε η
.0 ρισ
σταθερού σημείου F, που αποκαλείται κύκλος, εάν 0 < e < 1 είναι μια έλλειψη, εάν δύναμη F μπορεί να αναλυθεί στις τρεις
εστία, και μιας σταθερής γραμμής L, την e = 1 είναι παραβολή, και εάν e > 1 είναι συνιστώσες Fx, Fy, Fz. Μπορεί να
κδ νώ
αποκαλούμενη διευθύνουσα (directrix), που υπερβολή. αποδειχθεί ότι υπάρχει μια συνάρτηση
δεν διέρχεται από το F, έτσι ώστε η V=GΜ÷r
, ε αγ
.3
που καλείται δυναμικό έλξης, η οποία είναι
υς Αν
Κωνική τέτοια ώστε οι συνιστώσες Fx, Fy, Fz
e, a, c p(a,b) p(a,c) p(a,e) δίνονται από τις σχέσεις:
ρο ής
καμπύλη
0<e<1
ς ό γικ
Fx = ∂V/∂Χ , Fy = ∂V/∂Υ , Fz = ∂V/∂Ζ .
2 2 2 2 2 2
Έλλειψη a>0 b / √(a – b ) (a – c )/c a (1 –e ) / e
ιου ουρ
c>0 Η σημαντικότερη πρακτική συνέπεια του
e=1 νόμου του Newton είναι ότι η ελκτική
δύναμη δεν μηδενίζεται ποτέ. Δηλαδή,
ς ίδ ημι
Παραβολή a= 2a 2a 2a
άσχετα από το πόσο μακριά από τη Γη
c= μπορεί να κινείται ένας δορυφόρος, η
του α Δ
e>1 2 2 2 2 2 2 ελκτική δύναμη της Γης θα έχει μια
Υπερβολή
a<c b / √(a + b ) – (a – c )/c – a (1 –e ) / e επίδραση στη κίνηση του, άσχετα αν μπορεί
με άδει
ακόμα να είναι και μικρότερου μεγέθους από
τις αντίστοιχες ελκτικές δυνάμεις των άλλων
Σε πολικές συντεταγμένες [r, θ], όπου η συντεταγμένων και την εστία της κωνικής, πλανητών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η
εσ ons
αρχή των συντεταγμένων (πόλος) συμπίπτει και της εκκεντρότητας e. Στην περίπτωση αυτή, αν ένας αρχική παραδοχή, ότι η κίνηση ενός
δορυφόρος θεωρηθεί ότι ξεκινάει την κίνηση δορυφόρου λαμβάνει χώρα στο πεδίο της
με την εστία της κωνικής καμπύλης, η κεντρικής δύναμης της Γης, ικανοποιεί κατά
ιάθ m
ης
εξίσωση της κωνικής καμπύλης μιας τροχιάς Η πρώτη σχέση ισχύει στην περίπτωση που του από ένα σημείο του χώρου με
μεγάλο ποσοστό την πραγματικότητα. Η
ι Δ om
εκφράζεται από τη γενική σχέση η διευθύνουσα L είναι κατακόρυφη και p συντεταγμένες Χ, Υ, Ζ και με αρχική
μεγαλύτερη απόκλιση στη κίνηση του
μονάδες δεξιά (+) ή αριστερά (-) της εστίας ταχύτητα υx, υy, υz, η τροχιά του θα δορυφόρου από την εν λόγω «ιδανική»
κα ve C
r = e p / (1 ± e cosθ) ή της κωνικής και ο κύριος άξονας της καθοριστεί από τις δυνάμεις που επιδρούν τροχιά του προέρχεται από την επιπλάτυνση
κωνικής είναι οριζόντιος (δηλ. κατά μήκος πάνω του. Η σημαντικότερη τέτοια δύναμη της Γης, της οποίας το δυναμικό έλξης (και
είναι εκείνη που ασκείται από την έλξη της συνεπώς η ελκτική δύναμη που προκαλεί)
r = e p / (1 ± e sinθ) της γραμμής όπου θ = 0ο). Η δεύτερη σχέση
γή eati
μάζας της Γης, που σύμφωνα με τον νόμο είναι πολύ μικρότερο (κατά τρεις περίπου
ισχύει στην περίπτωση που η γραμμή L είναι του Newton εκφράζεται από τη σχέση:
όπου η απόσταση p από την εστία στην οριζόντια και p μονάδες από πάνω (+) ή από τάξεις μεγέθους) από εκείνο της σφαιρικής
λλα ν Cr Γης. Οι έλξεις του Ηλίου, της Σελήνης και
ς,
γραμμή L καλείται εστιακή παράμετρος κάτω (-) της εστίας της κωνικής και ο κύριος 2
F=GΜm÷r των άλλων πλανητών είναι επίσης άλλες
και λαμβάνει, ανάλογα με την μορφή της άξονας της κωνικής είναι κατακόρυφος τρεις τάξεις μεγέθους μικρότερες. Οι
όπου F είναι η ασκούμενη ελκτική δύναμη,
Συ ό τη
συγκεκριμένης κωνικής καμπύλης, διάφορες (δηλ. κατά μήκος της γραμμής όπου θ = αποκλίσεις που προκαλούν, σε σχέση με την
τιμές, ως συνάρτηση μεταξύ των ημιαξόνων 90ο). Μ είναι η μάζα της Γης, m είναι η μάζα του
δορυφόρου, r είναι η απόσταση του ιδανική κίνηση του δορυφόρου, θα
a και b, της απόστασης c από την αρχή των εξετασθούν στις επόμενες ενότητες.
να
δορυφόρου από το κέντρο της Γης και G

ής απ
είναι η παγκόσμια σταθερά της βαρύτητας

ρικ ω
3.05 ΚΙΝΗΣΗ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ ΣΕ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΤΡΟΧΙΑ

πο κάτ
3.06 ΕΚΤΟΞΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΡΟΧΙΑΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ

Η κίνηση ενός τεχνητού δορυφόρου • Η Γη είναι τελείως σφαιρική και η μάζα
Εμ ται
γύρω από τη Γη εκφράζεται από μια της είναι συγκεντρωμένη στο κέντρο της Η έλξη της βαρύτητας της Γης είναι ο περίπου 11.1 km/sec. Γενικά η ελάχιστη
πολύπλοκη τροχιά, που υπακούει και • Ο δορυφόρος θεωρείται ότι έχει κυριότερος παράγοντας που είναι αναγκαίο ταχύτητα εκτόξευσης, που χρειάζεται ένας
Μη τίθε
υπολογίζεται από τους νόμους της ουράνιας αμελητέα μάζα (σε σχέση με τη μάζα της να ληφθεί υπόψη κατά τη διάρκεια της δορυφόρος για να τεθεί σε τροχιά γύρω από
μηχανικής. Γενικά, η κίνηση του δορυφόρου Γης) εκτόξευσης ενός δορυφόρου. Για να τη Γη, είναι γνωστή σαν ταχύτητα διαφυγής
Δια
μπορεί να μελετηθεί ευκολότερα κάνοντας • Δεν υπάρχει ατμόσφαιρα και ο υπερνικήσει την έλξη της Γης, ένας (escape velocity) και δίνεται από τη σχέση:
τη παραδοχή ότι ο δορυφόρος κινείται σε μια δορυφόρος κινείται στο κενό δορυφόρος GPS, που σχεδιάζεται να
“κανονική τροχιά” γύρω από μια “ιδανική” • Δεν υπάρχουν διαταρακτικές δυνάμεις εκτοξευθεί από τη Γη και να τεθεί σε 1/2
Γη, όπου ισχύουν οι εξής υποθέσεις: v∞ = [2μ ÷ (rearth + hL)] ,
ασκούμενες στο δορυφόρο, οι οποίες κυκλική τροχιά, χρειάζεται να έχει κατά την
οφείλονται στην επίδραση του Ηλίου, εκτόξευση του ελάχιστη δυνατή ταχύτητα
της Σελήνης ή των πλανητών, καθώς και

3.07 ΤΡΟΧΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

H κίνηση ενός δορυφόρου υπόκειται από τις σύγχρονες γεωδαιτικές μεθόδους
,
ης
στους νόμους της ουράνιας μηχανικής και (π.χ., Συμβολομετρία VLBI), δορυφορικά
συγκεκριμένα στο 2o νόμο του Newton,
.0 ρισ
συστήματα laser (SLR), κλπ) με ακρίβειες
F=ma της τάξης μερικών milli-arcsec.
κδ νώ
που περιγράφει την κίνηση κάθε σώματος
, ε αγ
κάτω από την επίδραση των δυνάμεων που
.3
ασκούνται σε αυτό, δηλαδή: η επιτάχυνση
υς Αν
του κέντρου βάρους ενός ελεύθερα
κινούμενου σώματος είναι ανάλογη της
ρο ής
δύναμης που ασκείται στο σώμα. Η σταθερά
ς ό γικ
αναλογίας στη περίπτωση αυτή εκφράζεται
από τη μάζα του σώματος. Οι συνιστώσες
ιου ουρ
της θέσης, ταχύτητας και επιτάχυνσης του
σώματος, όπως και οι συνιστώσες της
ς ίδ ημι
ασκούμενης δύναμης, είναι απαραίτητο να
εκφράζονται σε ένα συγκεκριμένο σύστημα
του α Δ
αναφοράς, το λεγόμενο αδρανειακό σύστημα
αναφοράς. Ένα αδρανειακό σύστημα
με άδει
14 διατηρηθεί σε κυκλική τροχιά. Ενδεικτικά, η αναφοράς θεωρείται εκείνο που είναι
όπου μ = GM = 3.986 x 10 m3/sec2 είναι η
Σελήνη χρειάζεται μία κυκλική ταχύτητα ακίνητο ή κινείται με ομοιόμορφη κίνηση
βαρυτημετρική σταθερά, rearth είναι η μέση (δηλαδή χωρίς επιτάχυνση) στο χώρο. Σαν
περίπου 1.1 km/sec για να διατηρηθεί σε
εσ ons
ακτίνα της Γης (≈6371 km) και hL είναι το τροχιά γύρω από τη Γη. πρώτο βήμα, για τη μαθηματική περιγραφή
υψόμετρο του σημείου εκτόξευσης. Η της τροχιάς ενός δορυφόρου είναι
ιάθ m
απαιτούμενη ταχύτητα διαφυγής μειώνεται
ης
Πρακτικά, με τις επίγειες εκτοξεύσεις (μέσο απαραίτητο να ορισθεί ένα κατάλληλο
όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση του πυραύλων) οι δορυφόροι είναι πολύ
ι Δ om
αδρανειακό σύστημα αναφοράς. Ένα τέτοιο
σημείου εκτόξευσης πάνω από τη Γη. δύσκολο να τοποθετηθούν απευθείας σε
Ενδεικτικά, αν ένας δορυφόρος εκτοξεύεται είναι το ουράνιο σύστημα RA, με βασικές
πραγματικά κυκλική τροχιά. Σαν
κα ve C
από ένα σημείο 400 km πάνω από τη Γη, η αποτέλεσμα, όλοι οι τεχνικοί δορυφόροι σε συντεταγμένες την ορθή αναφορά α (right Το αστρικό σύστημα αναφοράς RA, αν
απαιτούμενη ταχύτητα διαφυγής είναι «κυκλικές» τροχιές γύρω από τη Γη, στην ascension) και την απόκλιση δ (declination), και είναι το πλέον κατάλληλο για τον
περίπου 10.85 km/sec. Πρακτικά, αν η πραγματικότητα είναι τοποθετημένοι σε το οποίο ικανοποιεί τα απαιτούμενα υπολογισμό των δορυφορικών τροχιών, δεν
γή eati
ταχύτητα διαφυγής είναι μεγαλύτερη από ελλειπτικές τροχιές με πολύ μικρή χαρακτηριστικά ενός αδρανειακού προσφέρεται για την απευθείας διεξαγωγή
11.1 km/sec, η τροχιά παύει να έχει εκκεντρότητα (δηλ. e ≈ 0). συστήματος για μικρές χρονικές περιόδους. υπολογισμών εντοπισμού θέσης σε επίγειες
ελλειπτική μορφή και γίνεται παραβολική λλα ν Cr
ς,
Ο προσανατολισμός του συστήματος RA, σε εφαρμογές. Στη τελευταία περίπτωση
(όπως γίνεται με τους διαπλανητικούς Σε εκτοξεύσεις δορυφόρων που γίνονται σχέση με τα άστρα μεταβάλλεται περίπου 1
δορυφόρους). απαιτείται ένα σύστημα αναφοράς που να
σήμερα (όπως και με τους πρώτους arcsec/year, κυρίως λόγω της περιοδικής
Συ ό τη
δορυφόρους GPS) από το διαστημικό είναι «προσκολλημένο» στη Γη (και να

Η ταχύτητα ενός δορυφόρου που κίνησης του άξονα περιστροφής της Γης και περιστρέφεται με τη Γη). Με τον τρόπο
λεωφορείο, ακολουθείται μια διαφορετική
απαιτείται για να διατηρηθεί σε κυκλική τεχνική. Αρχικά το διαστημικό λεωφορείο του επιπέδου της εκλειπτικής, το επίπεδο αυτό, ένα ακίνητο σημείο στη Γη θα έχει
να
ής απ
τροχιά γύρω από τη Γη, είναι γνωστή σαν τοποθετεί τον εκάστοτε δορυφόρο σε μία περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο. Οι διαχρονικά μη μεταβαλλόμενες
κυκλική ταχύτητα (circular velocity) και χαμηλή κυκλική τροχιά, γνωστή σαν τροχιά παραπάνω κινήσεις του πόλου της Γης, οι συντεταγμένες. Ένα τέτοιο σύστημα είναι το
ρικ ω
δίνεται από τη σχέση: στάθμευσης (Parking Οrbit) και στη γνωστές σαν μετάπτωση (precession) και συμβατικό (ή μέσο) γήινο σύστημα
πο κάτ
συνέχεια βοηθητικοί εκτοξευτήρες κλόνηση (nutation), μπορούν να

1/2 αναφοράς CT. Ο άξονας xCT του εν λόγω
vc = [μ ÷ (rearth + hS)] , προωθούν τον δορυφόρο σε μία σχεδόν υπολογισθούν με ακρίβεια και συνεπώς ο
κυκλική μεταβατική τροχιά (intermediate συστήματος αναφοράς είναι η τομή του
προσανατολισμός του αστρικού συστήματος
Εμ ται
drift orbit) σε υψηλότερο ύψος. Με επιπέδου του μέσου μεσημβρινού Greenwich

όπου hS είναι το ύψος του δορυφόρου πάνω RA, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές
προοδευτικές μικρές μανούβρες και και του επιπέδου του ισημερινού. Ο άξονας
Μη τίθε
από τη Γη. Όπως η ταχύτητα διαφυγής, έτσι μπορεί να καθοριστεί επακριβώς. Η κίνηση
και η κυκλική ταχύτητα μειώνεται όσο σταδιακή αλλαγή της ταχύτητας του σαν zCT διέρχεται από το Συμβατικό Πόλο
αποτέλεσμα της διαδοχικής χρήσης των του πόλου καθορίζεται, σε σχέση με το
μεγαλύτερη είναι η απόσταση του (Conventional International Origin, CIO)
Δια
μικροπυραύλων του (thrusters), ο στερεό φλοιό της Γης, με προηγμένες

δορυφόρου από τη Γη. Για παράδειγμα, ένας αστρονομικές μεθόδους (π.χ., οπτική που με την σειρά του ορίζεται σαν η μέση
δορυφόρος GPS σε τροχιά περίπου 20200 δορυφόρος τοποθετείται στην τελική του
τροχιά πάνω από τη Γη. Αστρομετρία) από παρατηρήσεις θέση του Πόλου περιστροφής της Γης για
km πάνω από τη Γη, χρειάζεται μία κυκλική
ταχύτητα περίπου 3.9 km/sec για να επιλεγμένων φωτεινών αστέρων και με την περίοδο 1900-1905. Ο άξονας yCT είναι
ακρίβειες της τάξης ± 10 milli-arcsec ή/και κάθετος στο επίπεδο των αξόνων xCT και

zCT και συμπληρώνει το δεξιόστροφο γεγονός που περιορίζει ουσιαστικά τις μέχρι 63°. Για να τεθούν δορυφόροι σε
όπου θ είναι ο αληθής αστρικός χρόνος κατευθύνσεις, προς τις οποίες μπορούν να τροχιές, με τροχιακή κλίση μικρότερη από το
σύστημα αναφοράς. Τα παραπάνω δύο
συστήματα αναφοράς συνδέονται μεταξύ Greenwich και xP και yP είναι οι εκτοξευθούν οι εκάστοτε δορυφόροι από ένα γεωγραφικό πλάτος του σημείου εκτόξευσης
τους με μια σειρά στροφών σύμφωνα με τη συντεταγμένες του Στιγμιαίου Πόλου κέντρο εκτόξευσης. Σήμερα τα περισσότερα τους, είναι απαραίτητο να τεθούν αρχικά σε
(συνήθως εκπεφρασμένες σε arcsec) σε
,
σχέση: κέντρα εκτοξεύσεων, εκτός από εκείνα που «μεταβατικές» ή ενδιάμεσες τροχιές (parking
ης
σχέση με τον Συμβατικό Πόλο. Ri (i=1,2,3) χρησιμοποιούν ο Ευρωπαϊκός Διαστημικός orbits) και να μετατεθούν στην τελική τους
.0 ρισ
είναι οι γνωστοί 3x3 πίνακες στροφής του Οργανισμός (European Space Agency, ESA) τροχιά με πυροδοτήσεις των κατευθυντηρίων
rCT = R2(-xP) R1(-yP) R3(θ) rRA , Euler. στη τοποθεσία Kourou (φ=5° Ν, λ=52° W) πυραύλων τους, όταν περνούν από το σημείο
κδ νώ
και η Ινδία στη τοποθεσία Sriharikota της τροχιάς τους που αντιστοιχεί στο
(φ=14° Ν, λ=80° Ε), δεν έχουν τη πέρασμα του ισημερινού. Τέτοιου τύπου
, ε αγ
3.08 O 1ος ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ KEPLER δυνατότητα να θέτουν δορυφόρους τοποθετήσεις των δορυφόρων σε τροχιά
.3
υς Αν
κατευθείαν σε τροχιές με χαμηλή κλίση ( i απαιτούν μεγάλους, ως προς τη κατασκευή,
H ιδανική κίνηση ενός δορυφόρου, κάτω μία από τις εστίες κατέχει το κέντρο μάζας της <14° ), δεδομένου ότι βρίσκονται σε κατευθυντηρίους πυραύλους και συνεπώς
Γης. Η αρχή αυτή είναι γνωστή σαν 1ος
ρο ής
από την επίδραση της κεντρικής δύναμης τοποθεσίες με γεωγραφικά πλάτη από 28° κοστίζουν περισσότερο.
του πεδίου βαρύτητας της Γης, είναι γνωστή νόμος του Kepler.
ς ό γικ
σαν Κεπλέρια κίνηση (Keplerian motion) ή (β) Τα σημεία όπου ο δορυφόρος
βρίσκεται στο πλησιέστερο ή αντίστοιχα στο
κανονική τροχιά η οποία, μπορεί να 3.09 Ο 2ος ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ KEPLER
ιου ουρ
πιο απομεμακρυσμένο σημείο από το κέντρο
εξηγηθεί θεωρητικά από τους νόμους της Γης, είναι γνωστά σαν το περίγειο και το
βαρύτητας του Newton. Η κίνηση ενός απόγειο αντίστοιχα, τα οποία είναι ακίνητα,
ς ίδ ημι
Tα επιπλέον χαρακτηριστικά της τους επιτρέπει να κινούνται πάνω από την
δορυφόρου σε κανονική τροχιά διέπεται από σε σχέση με το αστρικό σύστημα αναφοράς. Κεπλέριας κίνησης των δορυφόρων περιοχή χαμηλά και με μεγάλη ταχύτητα.
τους νόμους του Kepler, που ισχύουν για (γ) Το μέγεθος και το σχήμα της
του α Δ
σχετίζονται με τους νόμους διατήρησης της
κάθε πεδίο κεντρικών δυνάμεων, άσχετα αν ελλειπτικής τροχιάς είναι σταθερά και ενέργειας. Ο 2ος νόμος του Kepler Ο 2ος νόμος του Kepler επίσης
αυτό είναι πεδίο που προκαλείται από τη ορίζονται αντίστοιχα, το μεν μέγεθος από καθορίζει τον τρόπο που κινείται ο χρησιμοποιείται για τους δορυφόρους
με άδει
βαρύτητα ή από κάποιες άλλες δυνάμεις. Τα τον μεγάλο ημιάξονα a και τον μικρό δορυφόρος στη τροχιά του: η επιβατική τηλεπικοινωνίας. Στην περίπτωση αυτή,
ημιάξονα b της έλλειψης, το δε σχήμα με ακτίνα από το κέντρο της μάζας της Γης προς είναι επιθυμητό να βρίσκονται πάνω από τη
κύρια χαρακτηριστικά της Κεπλέριας
την εκκεντρότητα της έλλειψης, που το δορυφόρο σαρώνει επάνω στο τροχιακό
κίνησης είναι:
εσ ons
συμβολίζεται με e και εκφράζεται από τη επίπεδο ίσες επιφάνειες σε ίσα χρονικά
σχέση διαστήματα. Αυτό είναι απαραίτητο,
ιάθ m
ης
2 2 2 1/2
e = [(a -b )/a ] . δεδομένου ότι η ολική ενέργεια του
ι Δ om
δορυφόρου πρέπει να παραμένει σταθερή.
Για τους περισσότερους γεωδαιτικούς Όπως για κάθε κινούμενο σώμα, η ενέργεια
του δορυφόρου μπορεί να διακριθεί σε
κα ve C
δορυφόρους, η εκκεντρότητα της
ελλειπτικής τροχιάς τους είναι πολύ μικρή, δυναμική και κινητική ενέργεια. Η δυναμική
με αποτέλεσμα οι τροχιές να είναι σχεδόν ενέργεια καθορίζεται μόνο από τις
κυκλικές. επιδράσεις του ασκούμενου ελκτικού πεδίου
γή eati
και έχει τη μικρότερη τιμή, όταν ο
Ο πρώτος νόμος του Kepler έχει δορυφόρος είναι πλησιέστερα στη Γη
πρακτικές συνέπειες, δεδομένου ότι παίζειλλα ν Cr
ς,
(δηλαδή στο περίγειο) και τη μεγαλύτερη
ένα περιοριστικό ρόλο, όσον αφορά τις τιμή, όταν ο δορυφόρος είναι στο μακρύτερο
εφικτές τροχιές, που είναι δυνατόν να σημείο από τη Γη (δηλαδή στο απόγειο). Η
Συ ό τη
τοποθετηθούν οι δορυφόροι που κινητική ενέργεια είναι συνάρτηση της

εκτοξεύονται από διάφορα κέντρα ταχύτητας του δορυφόρου. Για να παραμένει
να
σταθερή η ολική ενέργεια (δηλαδή το

ής απ
εκτόξευσης. Δεν είναι δυνατόν, π.χ. για ένα

άθροισμα της δυναμικής και της κινητικής
δορυφόρο, να εκτοξευθεί και να τεθεί
ενέργειας), απαιτείται η κινητική ενέργεια
ρικ ω
κατευθείαν σε τροχιά γύρω από τη Γη, με (και συνεπώς η ταχύτητα του δορυφόρου) να
πο κάτ
κλίση ως προς τον ισημερινό μικρότερη από έχει τη μεγαλύτερη τιμή της στο περίγειο
το γεωγραφικό πλάτος του σημείου και τη μικρότερη τιμή της στο απόγειο.
εκτόξευσης. Εκτοξεύοντας τον δορυφόρο
Εμ ται
Πρακτικά, ο 2ος νόμος του Kepler

λίγο προς τα βόρεια ή τα νότια του σημείου
συνεπάγεται ότι η ταχύτητα του δορυφόρου περιοχή ενδιαφέροντος για όσο το δυνατόν
Μη τίθε
εκτόξευσης σημαίνει ότι η κλίση της τροχιάς στην ελλειπτική τροχιά του δεν είναι
θα είναι μεγαλύτερη από το γεωγραφικό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να
σταθερή. Η ιδιότητα αυτή της Κεπλέριας καλύπτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη
(α) Η κίνηση του δορυφόρου (σε σχέση πλάτος του σημείου εκτόξευσης του. Γενικά
Δια
κίνησης χρησιμοποιείται, για παράδειγμα,

με το αστρικό σύστημα αναφοράς) λαμβάνει είναι επικίνδυνο να εκτοξεύονται δορυφόροι περιοχή. Οι περισσότεροι τηλεπικοινωνιακοί
από τους αναγνωριστικούς ή
χώρα σε ένα επίπεδο, το οποίο περιέχει το προς τέτοιες κατευθύνσεις που θα τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους, οι οποίοι δορυφόροι τοποθετούνται σε γεωστατικές
κέντρο μάζας της Γης. Το σχήμα της τροχιάς φέρουν, στα αρχικά στάδια της εκτόξευσης τίθενται σε τέτοιες τροχιές, ώστε το περίγειο τροχιές (δηλαδή σε τροχιακά επίπεδα που
είναι μία κωνική γραμμή (στη περίπτωση των της τροχιάς τους να βρίσκεται επάνω από περιέχουν τον ισημερινό και σε ύψος
περισσοτέρων δορυφόρων μια έλλειψη), όπου τους, πάνω από κατοικημένες περιοχές,
την περιοχή ενδιαφέροντος, γεγονός που περίπου 35000 km πάνω από τη Γη), από τις

οποίες φαίνονται για έναν παρατηρητή στη εξ αιτίας της οποίας ελαττώνεται μέγεθος από την ακτίνα της Γης, οι
H πρακτική συνέπεια του 3ου νόμου του
Γη ότι είναι φαινομενικά ακίνητοι. Οι προοδευτικά η ταχύτητα του δορυφόρου. Η δορυφόροι έχουν μεγαλύτερη περίοδο
Kepler είναι ότι, δορυφόροι σε τροχιές με
γεωστατικές τροχιές όμως δεν παρέχουν ατμοσφαιρική τριβή έχει τη μεγαλύτερη περιστροφής (περίπου 12 ώρες) σε σύγκριση
ίσους μεγάλους ημιάξονες (άσχετα από την
ικανοποιητική κάλυψη για τις περιοχές που επίδραση στο περίγειο της τροχιάς, όπου η με εκείνη των άλλων γεωδαιτικών
εκκεντρότητα της ελλειπτικής τροχιάς τους),
,
είναι σε υψηλό γεωγραφικό πλάτος. Για ατμόσφαιρα έχει μεγαλύτερη πυκνότητα και δορυφόρων όπως οι δορυφόροι LAGEOS,
ης
έχουν την ίδια περίοδο περιστροφής γύρω
αυτές τις ανάγκες τοποθετούνται δορυφόροι ο δορυφόρος έχει τη μεγαλύτερη ταχύτητα. TOPEX, κ.ά. που είναι σε χαμηλότερες
από τη Γη. Στη περίπτωση των δορυφόρων
.0 ρισ
κυρίως σε ελλειπτικές τροχιές με μεγάλη Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η αρχική θέση τροχιές (συνήθως 1000-1300 km πάνω από
GPS, επειδή ο μεγάλος ημιάξονας της
εκκεντρότητα και οι οποίες έχουν το απόγειο του περίγειου της τροχιάς παίζει καθοριστικό τη Γη).
τροχιάς τους είναι περίπου τετραπλάσιος σε
κδ νώ
σημείο τους πάνω από την περιοχή ρόλο στη διάρκεια ζωής ενός δορυφόρου.
ενδιαφέροντος. Οι τροχιές αυτές δεν είναι Για παράδειγμα, οι κατασκοπευτικοί
, ε αγ
γεωστατικές, αλλά σαν συνέπεια του 2ου δορυφόροι που έχουν το περίγειο τους 3.11 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΤΡΟΧΙΩΝ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ KEPLER
.3
υς Αν
νόμου του Kepler, κινούνται με πολύ μικρή περίπου σε απόσταση 400 km, έχουν μία
ταχύτητα κοντά στο απόγειο σημείο τους και τυπική διάρκεια ζωής περίπου 15 μέρες. Τεχνητοί δορυφόροι, που είναι σε περιγραφεί πλήρως από παρακάτω έξι
υψηλές τροχιές, αισθάνονται την επίδραση τροχιακά στοιχεία του Kepler (Keplerian
ρο ής
συνεπώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν για Αντίστοιχα, οι γεωστατικοί δορυφόροι, που
το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της τροχιάς έχουν το περίγειο τους περίπου σε απόσταση της έλξης της Γης, σαν να κινούνται σε ένα elements), εκ των οποίων μόνο ένα
ς ό γικ
τους. 35000 km, έχουν μία θεωρητική διάρκεια πεδίο κεντρικών δυνάμεων και κατά εκφράζεται σαν συνάρτηση του χρόνου:
συνέπεια η κίνηση τους υπακούει τους
ιου ουρ
ζωής (αν δηλαδή καταστρέφονταν μόνο
Η διάρκεια ζωής ενός δορυφόρου λόγω των επιδράσεων της ατμοσφαιρικής νόμους του Kepler. Αντίστοιχα, δορυφόροι (1) Η ορθή αναφορά Ω (Right Ascension)
εξαρτάται από την επίδραση της τριβής) περίπου 106 χρόνια. σε χαμηλές τροχιές αισθάνονται εντονότερα του σημείου ανάδυσης της τροχιάς από
ς ίδ ημι
ατμοσφαιρικής τριβής πάνω στο δορυφόρο, τις επιδράσεις των παρέλξεων, που το νότιο στο βόρειο ημισφαίριο, δηλαδή
οφείλονται στο μη σφαιρικό σχήμα της Γης η γωνία που σχηματίζεται μεταξύ: (α)
του α Δ
και επηρεάζουν τις τροχιές τους, ανάλογα με του σημείου τομής του τροχιακού
το πόσο χαμηλά περιστρέφονται πάνω από επιπέδου με το επίπεδο του ισημερινού
3.10 Ο 3ος ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ KEPLER
με άδει
τη Γη. όταν ο δορυφόρος κατευθύνεται από το
Ο 3ος νόμος του Kepler αφορά τον νότιο ημισφαίριο στο βόρειο, και (β) του
όπου Τ είναι η περίοδος της τροχιάς σημείου της εαρινής ισημερίας (Vernal
εσ ons
ρυθμό περιστροφής ενός δορυφόρου, δηλαδή
εκφρασμένη σε δευτερόλεπτα, a είναι ο Equinox), δηλαδή του σημείου τομής
το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να
μεγάλος ημιάξονας της ελλειπτικής τροχιάς του επίπεδου περιστροφής της Γης γύρω
συμπληρώσει ο δορυφόρος μία πλήρη τροχιά
ιάθ m
ης
14 3 2
γύρω από τη Γη: το τετράγωνο της περιόδου (σε μέτρα), και μ =GΜ=3.986 x10 m /sec από τον Ήλιο και του επιπέδου του
ι Δ om
περιστροφής του δορυφόρου είναι ανάλογο είναι η λεγόμενη γήινη βαρυτημετρική ισημερινού. Η γωνία Ω μετράται στο
του κύβου του μεγάλου ημιάξονα της σταθερά, δηλαδή το γινόμενο της επίπεδο του ισημερινού.
κα ve C
έλλειψης. Σε μαθηματική μορφή, ο 3ος νόμος παγκόσμιας σταθεράς της βαρύτητας G και (2) Η κλίση i του τροχιακού επιπέδου
του Kepler εκφράζεται με τη σχέση: της μάζας της Γης Μ. Συχνά, ο ρυθμός (Inclination) ως προς το επίπεδο του
περιστροφής του δορυφόρου εκφράζεται με ισημερινού.
γή eati
2 3 2 τη μέση γωνιακή ταχύτητα n που δίνεται από (3) Το μέτρο του περίγειου ω (Argument of
Τ / a = 4π / μ the Perigee), δηλαδή τη γωνία που
τη σχέση: λλα ν Cr
ς,
σχηματίζουν οι επιβατικές ακτίνες προς
n = 2π / Τ το σημείο ανάδυσης και προς το
Συ ό τη
ή επειδή συνήθως γνωρίζουμε το a και μ περίγειο. Όπως ήδη έχει αναφερθεί, το

περίγειο είναι το σημείο της εγγύτερης
3 1/2 προσέγγισης του δορυφόρου στο κέντρο
n = (μ / a ) .
να
ής απ
της Γης. Η διεύθυνση, που ορίζεται από

Η τελευταία σχέση είναι συνήθως η μορφή το κέντρο μάζας της Γης και το περίγειο,
ρικ ω
που εκφράζεται ο 3ος νόμος του Kepler. είναι γνωστή σαν γραμμή των αψίδων. Η
πο κάτ
γωνία ω μετράται στο επίπεδο της

Βασιζόμενος στο 3ο νόμο του Kepler, ο τροχιάς.
Newton υπόθεσε ότι αν δίνεται η σωστή
Εμ ται
(4) Το μήκος a του μεγάλου ημιάξονα

αρχική ταχύτητα, τότε ένα βλήμα (ή (Semi-major Axis) της έλλειψης της
Ο προσανατολισμός του τροχιακού
Μη τίθε
οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο), που τροχιάς.

εκτοξεύεται από τη Γη, θα μπορούσε να επιπέδου στο χώρο, η θέση του περίγειου
(5) Η εκκεντρότητα e (Eccentricity) της
τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτή. Ουσιαστικά, σημείου της τροχιάς, και το σχήμα της
Δια
έλλειψης της τροχιάς.

διατυπώνοντας αυτή την παρατήρηση, ο τροχιάς, καθώς επίσης και η σταθερότητα
(6) Ένα στοιχείο που εκφράζει την θέση του
Newton ήταν εκείνος που έτσι μπορεί να της μέσης γωνιακής ταχύτητας του
δορυφόρου στο επίπεδο της τροχιάς.
θεωρηθεί σαν ο προάγγελος των τεχνητών δορυφόρου ουσιαστικά υλοποιούν την
Συνήθως για αυτό το σκοπό
δορυφόρων, σχεδόν 200 χρόνια πριν από την Κεπλέρια κίνηση. Η γεωμετρική μορφή και
χρησιμοποιείται μία από τις λεγόμενες
εκτόξευση του πρώτου δορυφόρου. η θέση της Κεπλέριας τροχιάς μπορεί να

ανωμαλίες της τροχιάς (είτε η αληθής επίπεδο, ενώ τα στοιχεία a και e ορίζουν το Στο καρτεσιανό σύστημα του τροχιακού όπου R1 και R3 είναι πίνακες στροφής του
ανωμαλία f, είτε η μέση ανωμαλία Μ, σχήμα και το μέγεθος της έλλειψης της επιπέδου ισχύουν οι σχέσεις: Euler (διαστάσεων 3x3) που ορίζονται στην
είτε η έκκεντρη ανωμαλία Ε, τις οποίες τροχιάς. Σε μια κανονική τροχιά (δηλαδή επόμενη ενότητα. Το εξωτερικό γινόμενο
θα ορίσουμε στην επόμενη ενότητα). στη περίπτωση που η κίνηση του δορυφόρου x = r cosf dx/dt= -[na/(1-ecosΕ)]
RA RA
,
Εναλλακτικά, η θέση του δορυφόρου υπακούει στους νόμους του Kepler), τα = a (cosΕ - e) sinΕ h= r xv
ης
στο επίπεδο της τροχιάς μπορεί να πέντε αυτά στοιχεία παραμένουν y = r sinf dy/dt = [na/(1-ecosΕ)]
εκφράζει το διάνυσμα της στροφορμής
.0 ρισ
αμετάβλητα ως προς το χρόνο, ενώ οι χρόνοι 2 1/2 2 1/2
ορισθεί με το χρόνο διάβασης tΡ του = a(1 - e ) sinΕ (1 - e ) cosΕ (angular momentum) του δορυφόρου στο
δορυφόρου από το περίγειο. διάβασης tΡ του περίγειου είναι ακέραια = b sinΕ κεντρικό πεδίο βαρύτητας, δηλαδή τη
κδ νώ
πολλαπλάσια της περιόδου περιστροφής του rorbit = [x, y, 0]
Τ
drorbit/dt = γωνιακή κίνηση ανά μονάδα μάζας. Το
Τα Κεπλέρια στοιχεία Ω και i
δορυφόρου. Αντίστοιχα, οι ανωμαλίες της
, ε αγ
Τ μέγεθος h εκφράζεται από τη σχέση
καθορίζουν τον προσανατολισμό του [dx/dt, dy/dt, 0]
.3
τροχιακής κίνησης f, Μ ή Ε αλλάζουν καθώς
τροχιακού επιπέδου στο χώρο. Το στοιχείο ω
υς Αν
2 1/2
ο δορυφόρος περιστρέφεται στη τροχιά του. h = [μa (1-e )] , h = σταθερό,
ορίζει τη θέση του περίγειου στο τροχιακό όπως επίσης και οι σχέσεις:
που ικανοποιεί τον 1ο νόμο του Kepler. Η
ρο ής
2 2 1/2
3.12 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ rorbit = (x + y ) = a (1 - e cosΕ), στροφορμή h, μαζί με τη συνολική ενέργεια
ς ό γικ
ανά μονάδα μάζας
2 1/2
tanf = y/x = [(1 - e ) sinΕ]/(cosΕ - e).
ιου ουρ
Για να προσδιορισθεί η θέση του του δορυφόρου από την εκάστοτε θέση 2
ΕΤ = Εκινητική + Εδυναμική = (v /2) – (μ/r),
δορυφόρου στη τροχιά του στην τροχιά του. RA Τ
Τα διανύσματα θέσης r = [ Χ, Υ, Ζ ] και
ς ίδ ημι
χρησιμοποιούνται μία από τις εξής γωνίες
RA Τ που εκφράζει τον νόμο διατήρησης της
θέσης: Η σχέση μεταξύ Μ και Ε εκφράζεται ταχύτητας dr /dt = [dΧ/dt, dΥ/dt, dΖ/dt]
ενέργειας, αποτελούν δύο σταθερές από
του α Δ
από την εξίσωση του Kepler: του δορυφόρου στο αδρανειακό γεωκεντρικό
• Η αληθής ανωμαλία f (True Anomaly), τις οποίες προσδιορίζονται ο μεγάλος
δηλαδή η γωνία που σχηματίζεται από τη Μ(t) = Ε(t) - e sinΕ(t) σύστημα αναφοράς RA δίνονται από τη
ημιάξονας a και η εκκεντρότητα e κάθε
με άδει
διεύθυνση του περίγειου και την σχέση:
που μπορεί να επιλυθεί ως προς την τιμή Ε, ελλειπτικής τροχιάς, μέσο των σχέσεων
επιβατική ακτίνα στην εκάστοτε θέση RA
γνωρίζοντας τη τιμή Μ, με τη βοήθεια r=r = R3(-Ω) R1 (-i) R3 (-ω) rorbit ,
του δορυφόρου σε απόσταση r από το a = -[μ/(2ΕΤ)] και e = [1+2ΕΤ(h2/μ2)]1/2 .
εσ ons
διαδοχικών προσεγγίσεων.
κέντρο της Γης. Η θέση του δορυφόρου RA RA
στο συμβατικό γήινο σύστημα v=v = dr /dt
ιάθ m
ης
αναφοράς δίνεται από το διάνυσμα = R3 (-Ω)R1 (-i)R3 (-ω) drorbit/dt
ι Δ om
Τ
r (Χ, Υ, Ζ), όπου Χ, Υ, Ζ είναι οι
αντίστοιχες καρτεσιανές συντεταγμένες
κα ve C
του. 3.13 ΕΠΙΓΕΙΟ ΙΧΝΟΣ ΤΗΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ
• Η έκκεντρη ανωμαλία Ε (Eccentric
Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα δορυφόρου, να προβάλλονται στην
γή eati
Anomaly), για τον ορισμό της οποίας
χρησιμοποιείται ο βοηθητικός κύκλος χαρακτηριστικά πολλών δορυφόρων είναι επιφάνεια ενός κυλίνδρου που εφάπτεται
ακτίνας ίσης με το μεγάλο ημιάξονα της λλα ν Cr ότι παρέχουν τη δυνατότητα να διασχίζουν στη Γη κατά μήκος του ισημερινού. Αν η Γη
ς,
έλλειψης της τροχιάς. Η έκκεντρη και να καλύπτουν μεγάλες περιοχές της Γης μπορούσε να θεωρηθεί σαν μία μη
ανωμαλία Ε ορίζεται σαν η γωνία που σε μικρά χρονικά διαστήματα. Σε ποικίλες περιστρεφόμενη σφαίρα, η τομή του εν
Συ ό τη
σχηματίζεται από τη διεύθυνση του δορυφορικές εφαρμογές συνήθως είναι λόγω επιπέδου στην επιφάνεια της Γης θα
περίγειου και την (ως προς την κάθετο σημαντικό να γνωρίζουμε τον τρόπο με τον ήταν ένας μέγιστος κύκλος και στην
οποίο ο εκάστοτε δορυφόρος, με την περίπτωση αυτή, το ίχνος της τροχιάς ενός
να
ής απ
στη γραμμή μεταξύ του περίγειου και

του γεώκεντρου) προβολή της εκάστοτε περιστροφική του κίνηση, διέρχεται πάνω δορυφόρου θα παρέμενε ίδιο από τροχιά σε
από κάθε τοποθεσία. τροχιά. Η αντίστοιχη γραμμική μορφή του
ρικ ω
θέσης του δορυφόρου στο βοηθητικό

κύκλο. ίχνους μοιάζει σαν μία συνημιτονοειδής
πο κάτ
Όλοι οι δορυφόροι, κατά την καμπύλη, αποτελούμενη από τέσσερα

• Η μέση ανωμαλία Μ (Mean Anomaly),
περιστροφή τους γύρω από τη Γη, τμήματα, που αντιστοιχούν εναλλακτικά
που είναι μια καθαρά μαθηματική
Εμ ται
περιγράφουν στην επιφάνεια της Γης ένα στην ανοδική και καθοδική πορεία κίνησης
ποσότητα, που ορίζεται από τη σχέση
νοητό ίχνος της τροχιάς τους, το οποίο του δορυφόρου, δηλαδή, τα τμήματα της
Μη τίθε
ορίζεται σαν ο γεωμετρικός τόπος της τροχιάς: από το σημείο του ανιόντος δεσμού
n = Μ(t) / (t - tΡ) προβολής της εκάστοτε θέσης του → στο περίγειο → στο συμμετρικό σημείο
Δια
δορυφόρου, κατά μήκος της ακτίνας που του ανιόντος δεσμού → στο απόγειο. Στην
όπου n είναι η μέση γωνιακή ταχύτητα εκτείνεται από το κέντρο της Γης προς τον πραγματικότητα, επειδή η Γη περιστρέφεται
του δορυφόρου, tΡ είναι ο χρόνος δορυφόρο. Με τον τρόπο αυτό, είναι σαν τα γύρω από τον άξονα της, το επίγειο ίχνος
διάβασης του δορυφόρου από το σημεία εκείνα της επιφάνειας της Γης, που της τροχιάς του εκάστοτε δορυφόρου
περίγειο και t είναι ο χρόνος διάβασης συνιστούν το επίγειο ίχνος της τροχιάς ενός μεταβάλλεται από τροχιά σε τροχιά, με τον

τρόπο που διαδοχικά ίχνη σχηματίζουν ένα δορυφόρους, όπως για παράδειγμα τους τόπου, στο οποίο ο δορυφόρος εμφανίζεται δεν είναι ορατός από τοποθεσίες με
νοητό πλέγμα, όπως φαίνεται στο σχήμα. δορυφόρους τηλεπισκόπησης ή τους στο ζενίθ (ή στο ναδίρ) ενός γεωγραφικό πλάτος φ > φmax (ή αντίστοιχα
Γενικά, μεταξύ δύο διαδοχικών διελεύσεων δορυφόρους αλτιμετρίας, η κατάλληλη παρατηρητή⎯και της γωνίας κλίσης της
φ < φmin). Απλά στην περίπτωση αυτή, ο
του δορυφόρου από τον ισημερινό επιλογή του Δλ και της περιόδου δορυφορικής τροχιάς. Η σχέση αυτή είναι
εκάστοτε δορυφόρος είναι ορατός, ως προς
,
μεσολαβεί μια χρονική περίοδος ίση με την περιστροφής Τ επιτρέπει την επανακάλυψη φmax = φmin= i, δηλαδή το μέγιστο (ή
ης
τον ορίζοντα του παρατηρητή, με
περίοδο περιστροφής του δορυφόρου Τ. Στο των ίδιων τμημάτων της Γης ανά τακτά ελάχιστο) γεωγραφικό πλάτος, των σημείων αντίστοιχες γωνίες ύψους μικρότερες από
.0 ρισ
διάστημα αυτό, το επίπεδο της τροχιάς έχει χρονικά διαστήματα kT. Στην προκειμένη του ίχνους της εκάστοτε τροχιάς, δεν μπορεί
μετακινηθεί κατά μια γωνία ίση με ΔΩ = περίπτωση, η απόσταση ΔS μεταξύ του 90°⎯δηλ. ο δορυφόρος ποτέ δεν
να υπερβεί την γωνία κλίσης της τροχιάς. εμφανίζεται στο ζενίθ (ή στο ναδίρ) του
κδ νώ
(dΩ/dτ) Τ, ενώ ταυτόχρονα η Γη έχει ίχνους δύο διαδοχικών τροχιών εξαρτάται Ωστόσο θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι το
από την κλίση i της τροχιάς και εκφράζεται παρατηρητή στις εν λόγω τοποθεσίες.
μετακινηθεί κατά μια γωνία Δθ = ωe Τ, όπου γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι ο δορυφόρος
, ε αγ
-5 -1 από τη σχέση ΔS = Δλ sini.
.3
ωe = 7.292115147 x 10 rad/sec είναι η
υς Αν
γωνιακή ταχύτητα της Γης. Η συνολική Για τους γεωσύγχρονους δορυφόρους
μετακίνηση του δορυφόρου στον ισημερινό, ισχύει k=1, δηλαδή έχουν περίοδο ίση με 3.14 ΤΟΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
ρο ής
μεταξύ δύο διαδοχικών διελεύσεων του την περίοδο περιστροφής της Γης και ως εκ
ς ό γικ
δίνεται από τη σχέση τούτου περνούν κάθε μέρα από τα ίδια Στη δορυφορική γεωδαισία και ιδιαίτερα Για οποιοδήποτε από τους παραπάνω
σημεία της Γης. Στην ειδική περίπτωση, που για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων υπολογισμούς, χρειάζεται να συσχετισθούν
ιου ουρ
o
Δλ = ΔΩ – Δθ = [(dΩ/dτ) - ωe]Τ ένας δορυφόρος έχει κλίση i=0 και προσδιορισμού της τροχιάς των δορυφόρων τα διανύσματα θέσης και ταχύτητας του
συγχρόνως είναι γεωσύγχρονος, φαίνεται να και του εντοπισμού σημείων στην επιφάνεια δορυφόρου τη στιγμή μίας παρατήρησης
ς ίδ ημι
παραμένει ουσιαστικά ακίνητος πάνω από της Γης, το είδος και η ποιότητα των (τα οποία υπολογίζονται στο αστρικό
τα ίδια σημεία της Γης και για αυτό το λόγο μετρήσεων, που συλλέγονται από επίγειους σύστημα αναφοράς RA), με το διάνυσμα
του α Δ
ονομάζονται γεωστατικοί (geostationary) και σταθμούς παρακολούθησης των δορυφόρων, θέσης του σταθμού, από όπου έγινε η
χρησιμοποιούνται κυρίως για τις παίζουν σημαντικό ρόλο. Οι συλλεγόμενες συγκεκριμένη παρατήρηση (το οποίο
με άδει
τηλεπικοινωνίες. δορυφορικές παρατηρήσεις συνήθως αντίστοιχα εκφράζεται στο γήινο σύστημα
εκφράζονται από μαθηματικές συναρτήσεις αναφοράς CT). Η συσχέτιση αυτή
Στην περίπτωση των δορυφόρων GPS, της θέσης των δορυφόρων και των σταθμών, επιτυγχάνεται ως εξής:
εσ ons
ισχύει κ=2, δηλαδή οι δορυφόροι GPS έχουν από τις οποίες επιδιώκεται να
περίοδο 12 ωρών και περνούν πάνω από τα προσδιορισθούν διάφοροι παράμετροι Αγνοώντας αρχικά τη κίνηση του γήινου
ιάθ m
ης
ίδια σημεία δύο φορές την ημέρα. Η ενδιαφέροντος όπως: Πόλου, οι συντεταγμένες του δορυφόρου
ι Δ om
σχετική μετατόπιση στον ισημερινό, που μετατρέπονται από το αστρικό σύστημα
αντιστοιχεί σε δύο διαδoχικά ίχνη του • Οι συντεταγμένες των σταθμών αναφοράς RA στο γήινο σύστημα αναφοράς
κα ve C
εκάστοτε δορυφόρου GPS, είναι περίπου 1°. παρατήρησης CT με μια στροφή ίση με την αληθή
Χρονικά, η ημερήσια αυτή μετατόπιση • Οι συντελεστές του δυναμικού έλξης της αστρική γωνία θ (Greenwich Apparent
οφείλεται στη διαφορά περίπου 4 λεπτών, Γης Sidereal Time), δηλαδή
γή eati
μεταξύ του αστρικού και του ηλιακού • Οι παράμετροι που περιγράφουν τα
μοντέλα των διαταρακτικών δυνάμεων,
χρόνου. r
CT
= R3(θ) r
RA
λλα ν Cr που ασκούνται στους δορυφόρους
ς,
• Τα τροχιακά στοιχεία που περιγράφουν = R3(θ) R3(-Ω) R1(-i) R3(-ω) r
Τ
Μια άλλη πρακτική συνέπεια του ίχνους Τ
τη κίνηση των δορυφόρων = R3(θ) Rxq r .
της τροχιάς ενός δορυφόρου είναι ότι, εάν
Συ ό τη
ένα σημείο στην επιφάνεια της Γης, με όπου Rxq = R3(-Ω)R1(-i)R3(-ω) και οι
γεωγραφικές συντεταγμένες (φ,λ), τυχαίνει λεγόμενοι πίνακες στροφής του Euler
να
ής απ
να βρίσκεται πάνω στο επίγειο ίχνος της Ri = (i =1,2,3) ορίζονται ως προς μια
τροχιάς ενός δορυφόρου, τότε τη χρονική συγκεκριμένη γωνία γ από τις σχέσεις:
ρικ ω
στιγμή που αντιστοιχεί στο σημείο

πο κάτ
σύμπτωσης του ίχνους της τροχιάς και του 1 0 0

Στην πράξη, για δορυφόρους που ισχύει
εν λόγω σημείου, ο δορυφόρος θα βρίσκεται R1(γ) ═ 0 cosγ sinγ
2π = -k Δλ, όπου k είναι ακέραιος αριθμός
στο ζενίθ του επίγειου σημείου.
Εμ ται
που δηλώνει πολλαπλάσιο της περιόδου της 0 -sinγ cosγ

γήινης περιστροφής, το ίχνος της
Μη τίθε
δορυφορικής τους τροχιάς έχει περιοδικό Από το σχήμα φαίνεται ενδεικτικά η cosγ 0 -sinγ
χαρακτήρα, δηλαδή μετά από χρονικό σχέση, που υπάρχει μεταξύ της μεγίστης R2(γ) ═ 0 1 0
Δια
διάστημα k T ο δορυφόρος διέρχεται τιμής του γεωγραφικού πλάτους, που μπορεί sinγ 0 cosγ
ακριβώς από το ίδιο σημείο του ισημερινού να λάβει το υψηλότερο (ή το χαμηλότερο)
ή γενικότερα πάνω από κάθε σημείο της σημείο του επίγειου ίχνους μίας cosγ sinγ 0
Γης. Η πρακτική συνέπεια αυτού του δορυφορικής τροχιάς⎯δηλαδή, το μέγιστο ═ -sinγ cosγ 0
R3(γ)
γεγονότος είναι ότι σε συγκεκριμένους (ή ελάχιστο) γεωγραφικό πλάτος ενός
0 0 1

Η επίδραση όλων των παραπάνω αρμονικοί συντελεστές (harmonic

Η τοποκεντρική απόσταση ρ μεταξύ ενός και η μεταβολή ∂r/∂t της επιβατικής ακτίνας παραγόντων εκφράζεται με την εξίσωση: coefficients) και Pnm(cosθ) είναι τα γνωστά
σταθμού και ενός δορυφόρου, καθώς και η του δορυφόρου ως προς το χρόνο δίνεται πολυώνυμα Legendre. Οι αρμονικοί
μεταβολή της ∂ρ/∂t, ως προς το χρόνο, από τη σχέση: 2 2
d r/dt = MEARTH ∇V + FΗΛΙΟΥ + FΣΕΛΗΝΗΣ συντελεστές υπολογίζονται κυρίως με
,
δίνονται από τις σχέσεις: δορυφορικές μεθόδους, από τις οποίες
ης
Τ + FΑtm + FΜagn + FTides + ...
∂r/∂t = ∂R3/∂θ (Rxq r ) ∂θ/∂t σήμερα έχουν υπολογιστεί αντίστοιχα
.0 ρισ
Τ
ρ = || r - R ||, ∂ρ/∂t = (∂r/∂t) (r - R) / ρ Τ
+ R3 (θ) Rxq ∂r /∂t όπου ∇ είναι ο διαφορικός τελεστής του γεωδυναμικά μοντέλα, που χρησιμοποιούν
Hamilton ή ανάδελτα, που παριστάνει το αρμονικούς συντελεστές βαθμού n και τάξης
κδ νώ
όπου το διάνυσμα R της θέσης του σταθμού, όπου Ν είναι η ακτίνα καμπυλότητας του m μέχρι και 720.
σαν συνάρτηση του γεωγραφικού πλάτους φ συμβολικό διάνυσμα ∇=[∂/∂x, ∂/∂y, ∂/∂z], Fi
, ε αγ
γήινου ελλειψοειδούς στη διεύθυνση της είναι οι διαταρακτικές δυνάμεις (perturbing Επειδή η διαφορά της πραγματικής Γης
.3
και μήκους λ, και γεωμετρικού υψομέτρου h κυρίας κάθετης τομής στο σημείο του από μία σφαίρα δεν είναι πολύ μεγάλη η
υς Αν
του σταθμού, στο γήινο σύστημα αναφοράς forces) που προαναφέρθηκαν και V είναι το
σταθμού και ∂θ/∂t = ωΕ = 0.7292115147 x δυναμικό έλξης της Γης, που δεν δίνεται προσέγγιση της σφαιρικής Γης είναι πολύ
εκφράζεται από τις συνιστώσες του -4
ικανοποιητική, δεδομένου ότι οι αποκλίσεις
ρο ής
10 rad/sec είναι η ταχύτητα περιστροφής πλέον από την απλουστευμένη μορφή
της Γης. V = G MEARTH ÷ r, άλλα από τη σειρά από τη σφαιρικότητα είναι μόλις της τάξης
ς ό γικ
RX (Ν+h) cosφ cosλ
του 3%. Έτσι η τροχιά των δορυφόρων
RY ═ (Ν+h) cosφ sinλ μπορεί να υπολογιστεί με τη βοήθεια μίας
ιου ουρ
V(r,θ, λ) = (G MEARTH ÷ r) +
RZ [Ν+(1 - e)2 h] sinφ κανονικής τροχιάς στην οποία κατόπιν
∞ n=2
n επιφέρουμε μικρές μεταβολές (γνώστες σαν
ς ίδ ημι
[ 1+∑(R/r) ∑ (Cnm cos mλ
διαταράξεις ή perturbations) που λαμβάνουν
n m=0
υπόψη την απόκλιση του πραγματικού
του α Δ
3.15 ΑΣΚΟΥΜΕΝΕΣ ΕΛΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ + Snm sin mλ) Pnm (cosθ) ] πεδίου βαρύτητας της Γης από το πεδίο
βαρύτητας της «ιδανικής» σφαιρικής Γης,
με άδει
H μέχρι τώρα περιγραφή της κίνησης που εκφράζει το δυναμικό έλξης στον και εξ αιτίας των άλλων διαταρακτικών
ενός δορυφόρου, σε κανονική ή Κεπλέρια εξωτερικό χώρο της Γης, όπου θ = 90°-φ, φ δυνάμεων.
τροχιά, ήταν βασισμένη στην υπόθεση ότι η και λ είναι το γεωγραφικό πλάτος και μήκος
εσ ons
μόνη επίδραση πάνω στο δορυφόρο είναι αντίστοιχα, R είναι η μέση ακτίνα της Γης, οι
εκείνη του γήινου δυναμικού έλξης, που συντελεστές Cnm και Snm ονομάζονται
ιάθ m
ης
δημιουργείται από μία σφαιρική Γη με
ι Δ om
συμμετρική κατανομή της μάζας της και
κάτω από τις άλλες παραδοχές, που 3.16 ΠΑΡΕΛΞΕΙΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΓΗΣ
κα ve C
αναφέρθηκαν στην ενότητα 3.04. Γενικά στη
πραγματικότητα, οι ελκτικές δυνάμεις που Στη σειρά που εκφράζει το δυναμικό Για παράδειγμα, στην περίπτωση των
ασκούνται πάνω σε ένα δορυφόρο έλξης της Γης V(r, θ, λ), ο κύριος όρος δορυφόρων GPS, οι αποκλίσεις της θέσης
γή eati
οφείλονται στις παρακάτω αιτίες ή G MEARTH / r αντιστοιχεί στο κεντρικό μέρος τους, από εκείνες που εκφράζονται από τη
παράγοντες: λλα ν Cr του γήινου δυναμικού έλξης. Ο αμέσως κανονική (Keplerian) τροχιά των
ς,
επόμενος σημαντικός όρος είναι εκείνος που δορυφόρων, δεν ξεπερνούν τα μερικά
• Στην έλξη της Γης, που χιλιόμετρα για κάθε τροχιά. Συγκεκριμένα,
αντιστοιχεί στο συντελεστή C20, που
συμπεριλαμβάνει την έλξη που ασκείται
Συ ό τη
οφείλεται στην επιπλάτυνση της Γης. Το οι αποκλίσεις λόγω της επιπλάτυνσης της
από το κεντρικό πεδίο βαρύτητας
αριθμητικό μέγεθος του όρου C20 είναι της Γης (δηλαδή λόγω του όρου C20)
(central gravitational part) και τις -3 κυμαίνονται για ένα τροχιακό τόξο,
να
ής απ
παρέλξεις του μη-κεντρικού μέρους του τάξης του 10 , ενώ οι άλλοι όροι είναι της
-6 -5 διαρκείας περίπου 4 ωρών, από περίπου 800
γήινου δυναμικού (non-central τάξης του 10 ή του 10 . Η επιπλάτυνση m στην κλίση i του τροχιακού επιπέδου ως
ρικ ω
gravitational part). και η άνιση κατανομή των μαζών της Γης προς τον ισημερινό, μέχρι περίπου 5000 km
πο κάτ
• Στις έλξεις του Ήλιου, της Σελήνης και δημιουργούν μεταβολές στη βαρύτητα της
των πλανητών, που είναι γνωστές σαν στην ορθή αναφορά Ω και έχουν ενδιάμεσες
από σημείο σε σημείο (π.χ., μεταξύ σημείων τιμές για τα άλλα Κεπλέρια στοιχεία. Οι
τριτογενείς επιδράσεις (third-body
Εμ ται
effects). στον ισημερινό και στους πόλους). Επίσης η

• Στις μαγνητικές δυνάμεις. Γη, στο νότιο πόλο είναι ελαφρά επιδράσεις των όρων Cnm (n>2) στα
• Στην ανασταλτική επίδραση της γήινης
Μη τίθε
• Στις μεταβλητές δυνάμεις, που περισσότερο συμπιεσμένη από ότι στο Κεπλέρια στοιχεία είναι αντίστοιχα της
ατμόσφαιρας στη κίνηση του
δορυφόρου. ασκούνται από τις γήινες θαλάσσιες βόρειο πόλο. Αυτές οι αποκλίσεις κάνουν τάξης 3-40 m. Στο σχήμα απεικονίζονται, για
• ένα τροχιακό τόξο διαρκείας περίπου 12
Δια
Στην πίεση, που ασκείται άμεσα ή παλίρροιες (ocean tides) και τις άλλες την έλξη της Γης να μεταβάλλεται, όχι μόνο
έμμεσα από την ηλιακή ακτινοβολία παραμορφώσεις του γήινου φλοιού και σαν συνάρτηση της γεωκεντρικής ακτίνας r, ωρών, οι εν λόγω επιδράσεις, εκφραζόμενες
(solar radiation pressure). των ωκεανών (solid earth tides). αλλά και σαν συνάρτηση του γεωγραφικού στις εξής διευθύνσεις: κατά μήκος της
πλάτους και μήκους ενός τόπου. επιβατικής ακτίνας, κατά μήκος της τροχιάς
και εγκάρσια στη τροχιά. Επειδή οι
επιδράσεις του δυναμικού έλξης της Γης

ελαττώνονται πολύ δραστικά, όσο ανατολικοδυτική φορά κίνησης του συνιστώσες του διανύσματος r* για τους Σελήνης. Αντίστοιχα, επειδή για τους άλλους
μακρύτερα είναι ένας δορυφόρος από τη Γη, δορυφόρου και με γωνιακή ταχύτητα, πλανήτες υπολογίζονται ξεχωριστά και πλανήτες οι μάζες τους Μ* είναι πολύ
στη περίπτωση των δορυφόρων GPS που σε πρώτη προσέγγιση, δίνεται από συμπεριλαμβάνονται σε σχετικές σεληνιακές μικρότερες από τη μάζα του Ήλιου και οι
πρακτικά αρκούν μερικοί μόνο όροι (n≤4) τη σχέση: και πλανητικές εφημερίδες. γεωκεντρικές αποστάσεις τους r* πολύ
,
της σειράς που εκφράζει το δυναμικό έλξης μεγαλύτερες, οι τιμές Μ*/(r*)3 είναι τόσο
ης
dΩ/dt = -1.5 C20 n {R / [a(1-e2)]} cos i + .... Στη περίπτωση των δορυφόρων GPS,
της Γης V(r,θ,λ), ώστε να υπολογισθούν οι μικρές, που οι διαταρακτικές επιδράσεις τους
συνήθως ακόμα και για μικρά τροχιακά τόξα
.0 ρισ
παρέλξεις του μη κεντρικού τμήματος του στις τροχιές των δορυφόρων GPS είναι
όπου n είναι η μέση γωνιακή ταχύτητα του (π.χ., μέχρι και μήκους μισής τροχιάς) είναι
δυναμικού έλξης και η επίδραση τους στη σχεδόν μηδαμινές.
δορυφόρου. απαραίτητο να υπολογισθούν οι επιδράσεις
κδ νώ
κίνηση των δορυφόρων.
της Σελήνης και του Ήλιου. Για παράδειγμα, • Έμμεση επίδραση - Οι έλξεις της
, ε αγ
Σαν αποτέλεσμα η ορθή αναφορά Ω, σε οι διαταρακτικές επιδράσεις λόγω της έλξης Σελήνης και του Ήλιου προκαλούν επίσης
.3
κάποια χρονική στιγμή t, δεν είναι σταθερή, της Σελήνης, σε ένα τροχιακό τόξο GPS μια δευτερεύουσα επίδραση στις
υς Αν
αλλά δίνεται από τη σχέση: Ω(t) = Ωo + διαρκείας 4 ωρών, είναι της τάξης ±80 m στα δορυφορικές τροχιές. Ο στερεός φλοιός της
(dΩ/dt)(t - to), όπου Ωo είναι η τιμή που είχε στοιχεία της κλίσης i και της ορθής Γης και οι ωκεανοί υφίστανται σημαντικές
ρο ής
σε χρόνο to, που συνήθως λαμβάνεται ο αναφοράς Ω, ±140-220 m στα στοιχεία της παραμορφώσεις λόγω των παλιρροιών, που
ς ό γικ
χρόνος διάβασης του δορυφόρου από το εκκεντρότητας e και του μεγάλου ημιάξονα a έχουν περιοδικό χαρακτήρα (με κύριες
περίγειο. Για τις πολικές τροχιές( i =90°) η και ±500 m στη γωνία ω + Μ. συχνότητες 6 και 12 ώρες). Αυτές οι
ιου ουρ
εν λόγω επίδραση είναι μηδέν, ενώ για παραμορφώσεις οφείλονται κυρίως στη
τροχιές με κλίση i=0° λαμβάνει τη μέγιστη διαχρονική μεταβολή της διαφοράς της
ς ίδ ημι
τιμή. δύναμης της βαρύτητας, μεταξύ ενός
• Ένα δεύτερο αποτέλεσμα της ύπαρξης σημείου στην επιφάνεια της Γης και του
του α Δ
του όρου C20 είναι ότι η κανονική τροχιά κέντρου μάζας μεταξύ της Γης, του Ήλιου
περιστρέφεται στο επίπεδο της γύρω από και της Σελήνης.
με άδει
το κέντρο της Γης με γωνιακή ταχύτητα:
Η δύναμη της παλίρροιας FTides είναι το
dω/dt = -3C20 n{R/[a(1-e2)]}(1-5cos2 i) + .... αποτέλεσμα δύο επί μέρους δυνάμεων, της
εσ ons
φυγόκεντρης Fφ, που προέρχεται από την
Σαν αποτέλεσμα το μέτρο του περίγειου σχετική κίνηση των εκάστοτε δυο σωμάτων,
ιάθ m
ης
ω, σε κάποια χρονική στιγμή t, δεν είναι δηλαδή Γη-Ήλιος και Γη-Σελήνη, η οποία
ι Δ om
σταθερό, αλλά μεταβάλλεται σύμφωνα με τη εξισορροπείται από την αμοιβαία ελκτική
σχέση ω(t) = ωo + (dω/dt)(t - to), όπου ωo τους δύναμη FHΣ (= FΗΛΙΟΥ + FΣΕΛΗΝΗΣ). Η
κα ve C
είναι η τιμή που είχε σε χρόνο to. Για τις ισορροπία όμως αυτή επιτυγχάνεται μόνο
τροχιές που έχουν κλίση i = 63.4°, η εν λόγω στο κέντρο μάζας της Γης, ενώ σε κάθε άλλο
επίδραση dω/dt είναι μηδέν, ενώ για πολικές σημείο της επιφάνειας της Γης ισχύει ότι
γή eati
τροχιές, η περιστροφή της τροχιάς λαμβάνει FTides = FHΣ - Fφ. Η διαφορική αυτή δύναμη,
Η επιπλάτυνση της Γης οδηγεί σε δύο χώρα στην αντίθετη κατεύθυνση ως προς τη
λλα ν Cr μεταβάλλεται από σημείο σε σημείο και
ς,
κύριες αποκλίσεις από την κανονική τροχιά: φορά κίνησης του δορυφόρου.
μεταβάλλει τις ισοδυναμικές επιφάνειες του
πεδίου βαρύτητας της Γης, και κατά
• Ο όρος C20 προκαλεί το επίπεδο της
Συ ό τη
συνέπεια τη δυναμική έλξη της Γης. Για

τροχιάς να περιστρέφεται σε μία
παράδειγμα, η αντίστοιχη διαταρακτική
κατεύθυνση αντίθετη από την
να
επίδραση, που προκαλείται στη τροχιά των

ής απ
δορυφόρων GPS, είναι ασήμαντη για

Επειδή η τιμή Μ*/(r*)3, στη περίπτωση τροχιακά τόξα διαρκείας μικρότερης από 12
ρικ ω
3.17 ΤΡΙΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΛΑΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ του Ήλιου, είναι περίπου το 46% της ώρες (δηλαδή μιας πλήρους τροχιάς).
πο κάτ
αντίστοιχης τιμής για τη Σελήνη, οι

• Άμεση επίδραση - Επιπρόσθετα από τις Η επιτάχυνση Fa ενός δορυφόρου, που διαταρακτικές επιδράσεις του Ήλιου είναι σε
επιδράσεις του ανομοιόμορφου γήινου
Εμ ται
προκαλείται από την έλξη ενός τρίτου μέγεθος περίπου το ήμισυ εκείνων της
πεδίου βαρύτητας, η επίδραση της έλξης της πλανήτη (εκτός δηλαδή της Γης), πού έχει
Μη τίθε
Σελήνης και του Ήλιου επάνω στη τροχιά μάζα Μ* και του οποίου η γεωκεντρική
των δορυφόρων, είναι σημαντική, καθώς απόσταση είναι r*, δίνεται από τη σχέση:
Δια
επίσης και των άλλων κοντινών πλανητών,

για δορυφορικές τροχιές που απαιτείται 3 3
Fa = G Μ* [(r* - r) / || r* - r || - r */( r *) ],
μεγάλη ακρίβεια.
όπου r είναι η επιβατική ακτίνα του
δορυφόρου από το κέντρο της Γης. Οι

ακτινοβολία είναι αρκετά πολύπλοκα,

2
3.18 ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΤΡΙΒΗ δεδομένου ότι είναι δύσκολο να Fa = - (1/2) Ca ρ (Α/m) v vo,
συμπεριληφθούν οι επιδράσεις εξ αιτίας της
ακανόνιστης ανακλαστικής συμπεριφοράς όπου v είναι η σχετική ταχύτητα του
Ήλιακή ακτινοβολία - Η άμεση ηλιακή που περιέχει τις κεραίες, τους
,
των ηπειρωτικών και θαλάσσιων τμημάτων
ης
ακτινοβολία (direct radiation), ειδικά για κατευθυντήριους προωθητήρες κλπ. Στη δορυφόρου ως προς την ατμόσφαιρα και vo
της Γης, της ατμόσφαιρας, κλπ.
δορυφόρους που έχουν μεγάλη επιφάνεια πράξη, τα διαθέσιμα μοντέλα βασίζονται σε είναι το μοναδιαίο διάνυσμα στη διεύθυνση
.0 ρισ
(όπως οι δορυφόροι GPS, TOPEX κ.ά.), απλουστευμένες παραδοχές. Για παράδειγμα, της σχετικής κίνησης του δορυφόρου. Από
Ατμοσφαιρική τριβή - Κατά τη διάρκεια της
προκαλεί σημαντικές επιδράσεις πάνω στο για τροχιακά τόξα μικρής διαρκείας την παραπάνω σχέση, προκύπτει γιατί οι
κδ νώ
κίνησης του στο διάστημα, η τριβή ενός
δορυφόρο και την τροχιάς του και για αυτό χρησιμοποιούνται απλουστευμένα μαθημα- γεωδαιτικοί δορυφόροι χαμηλού ύψους, που
δορυφόρου με την ατμόσφαιρα είναι ένα
, ε αγ
πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Σε ορισμένες τικά μοντέλα, που θεωρούν τον δορυφόρο χρησιμοποιούνται για τη μελέτη του γήινου
αναπόφευκτο φαινόμενο, που προκαλεί την
.3
μάλιστα περιπτώσεις, που απαιτείται μεγάλη σαν μια επίπεδη επιφάνεια, μια παραδοχή πεδίου βαρύτητας, έχουν μικρές διαστάσεις
υς Αν
ελάττωση της κινητικής του ενέργειας, με
ακρίβεια, είναι απαραίτητο να λαμβάνεται που επιτρέπει να θεωρείται σταθερή η και μεγάλη μάζα. Το πρόβλημα γίνεται
αποτέλεσμα τη σταδιακή ελάττωση του
υπόψη και η δευτερεύουσα ηλιακή διεύθυνση του δορυφόρου ως προς τον Ήλιο. ιδιαίτερα δύσκολο, για τις εν λόγω χαμηλές
ρο ής
ύψους της τροχιάς μέχρι του σημείου που,
ακτινοβολία (albedo), που προκαλείται από Σε αυτή την περίπτωση, η άμεση τροχιές, επειδή η πυκνότητα της
μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ο
ς ό γικ
την ανάκλαση της άμεσης ακτινοβολίας ακτινοβολία θεωρείται ότι μηδενίζεται, όταν ατμόσφαιρας μεταβάλλεται συνεχώς και
δορυφόρος πέφτει και καταστρέφεται στη
επάνω στην επιφάνεια της Γης. Η άμεση ο δορυφόρος είναι στη σκιά της Γης. τυχαία, ανάλογα με την ηλιακή δράση. Ως εκ
ιου ουρ
τροπόσφαιρα. Το μέγεθος της επιτάχυνσης
ηλιακή ακτινοβολία μεταφέρει όχι μόνο τούτου, στη πράξη χρησιμοποιείται κάποιο
ενέργεια αλλά και αδράνεια. Όταν η Fa του δορυφόρου εξ αιτίας της μοντέλο της ατμοσφαιρικής πυκνότητας, ως
ς ίδ ημι
ακτινοβολία απορροφάται από ένα ατμοσφαιρικής τριβής εξαρτάται από τη συνάρτηση του ύψους του εκάστοτε
δορυφόρο, η αδράνεια δημιουργεί μια πυκνότητα της ατμόσφαιρας ρ στην δορυφόρου. Για τους δορυφόρους GPS,
του α Δ
απωθητική πίεση, τη στιγμή που τα φωτόνια εκάστοτε θέση του δορυφόρου, τη μάζα του λόγω του μεγάλου ύψους της τροχιάς τους, η
πέφτουν επάνω στο δορυφόρο. Σαν m και την ενεργό επιφάνεια του Α στη επίδραση της ατμοσφαιρικής τριβής είναι
με άδει
αποτέλεσμα, πάνω στο δορυφόρο ασκείται διεύθυνση της κίνησής του και εκφράζεται μηδαμινή.
μία δύναμη, το μέγεθος της οποίας από τη γενική σχέση
εκφράζεται από τη σχέση:
εσ ons
Fr = ν p Α Cr / m 3.19 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΚΠΕΜΠΟΜΕΝΗΣ ΤΡΟΧΙΑΚΗΣ
ιάθ m
ης
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ GPS
ι Δ om
όπου η σταθερά ν λαμβάνει την τιμή 0 ή 1,
όταν ο δορυφόρος είναι στη σκιά της Γης ή Στην περίπτωση του GPS, ένας από τους παρεκκλίσεις και υπολογίζονται οι
κα ve C
έξω από αυτή, p είναι η ενασκούμενη πίεση βασικούς σκοπούς των πέντε σταθμών διορθώσεις των δορυφορικών τροχιών από
της ηλιακής ακτινοβολίας, Α είναι το ελέγχου του συστήματος είναι η συνεχής την εφημερίδα αναφοράς. Οι εν λόγω
εμβαδόν της επιφάνειας του δορυφόρου που
γή eati
εκτέλεση μετρήσεων προς όλους τους διορθώσεις υπολογίζονται χρησιμοποιώντας
είναι κάθετη στη διεύθυνση της δορυφόρους. Οι μετρήσεις αυτές είναι τη μεθοδολογία των φίλτρων Kalman.
ακτινοβολίας, Cr είναι ο συντελεστής λλα ν Cr μετρήσεις ψευδοαποστάσεων και μετρήσεις
ς,
αντανακλαστικότητας του δορυφόρου και m Doppler, που γίνονται με αναφορά τα Συγκεκριμένα, οι παρατηρήσεις GPS
είναι η μάζα του. ατομικά χρονόμετρα των δορυφόρων. Από από τους σταθμούς ελέγχου (π.χ.,
Συ ό τη
τις μετρήσεις αυτές υπολογίζονται ψευδοαποστάσεις στη συχνότητα L1,

Πολλοί γεωδαιτικοί δορυφόροι (π.χ. τροχιακές εφημερίδες για όλους τους ψευδομετρήσεις της διαφοράς
GPS, TOPEX κ.ά.) έχουν μεγάλη επιφάνεια δορυφόρους GPS, καθώς και διορθώσεις των ψευδοαποστάσεων L1-L2, μετρήσεις
να
ής απ
με πολύπλοκο γεωμετρικό σχήμα και είναι χρονομέτρων τους για τις αποκλίσεις τους Doppler, κ.ά.) χωρίζονται σε τμήματα
κατασκευασμένοι από τέτοια υλικά, που από τη χρονική κλίμακα αναφοράς GPS. Τα χρονικής διάρκειας 6 sec και διορθώνονται
ρικ ω
μερικά τμήματα της επιφάνειας τους Στη περίπτωση των δορυφόρων GPS, η στάδια υπολογισμού των τροχιακών για τις ατμοσφαιρικές καθυστερήσεις, για τις
πο κάτ
διαχέουν την ηλιακή ακτινοβολία και άλλα επιτάχυνση που προκαλείται από την ηλιακή εφημερίδων είναι τα εξής: επιδράσεις της γενικής και ειδικής
-7
τμήματα την αντανακλούν. Επιπλέον η ακτινοβολία είναι της τάξης μεγέθους 10 σχετικότητας στη μέτρηση του χρόνου, τη
Εμ ται
επιφάνεια των δορυφόρων υφίσταται 2 Στο πρώτο στάδιο, για κάθε δορυφόρο, κίνηση της Γης και τις μετατοπίσεις του
m/sec . Οι αντίστοιχες διαταρακτικές
θερμικές μεταβολές, στο τμήμα της που επιδράσεις στα Κεπλέρια στοιχεία, π.χ. για υπολογίζεται, από παρατηρήσεις στους κέντρου φάσης των αντενών GPS στους
Μη τίθε
φωτίζεται από τον Ήλιο κατά τη διάρκεια ένα τροχιακό τόξο διαρκείας 4 ωρών, είναι σταθμούς ελέγχου των προηγουμένων 7 δορυφόρους και τους σταθμούς. Περαιτέρω
της τροχιάς τους. Κατά συνέπεια, ο περίπου της τάξης ± 5-10 m. Η επίδραση της ημερών, και καθορίζεται με μία οι διορθωμένες μετρήσεις των 6 sec
Δια
υπολογισμός της επίδρασης της ηλιακής δευτερεύουσας ακτινοβολίας είναι της τάξης πολυωνυμική προσέγγιση, η λεγόμενη υφίστανται μια διαδικασία εξομάλυνσης
ακτινοβολίας θεωρητικά απαιτεί ξεχωριστά του 1% με 2% σε σχέση με εκείνη της εφημερίδα αναφοράς (reference ephemeris).
πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα για το άμεσης ακτινοβολίας και συνεπώς μπορεί να Στο επόμενο στάδιο, με βάση τις διαθέσιμες
κυρίως σώμα του δορυφόρου, των ηλιακών αγνοηθεί για τις περισσότερες εφαρμογές. παρατηρήσεις και μετά από κάποια
κατόπτρων και του τμήματος του δορυφόρου Γενικότερα, τα μοντέλα για τη δευτερεύουσα προεργασία τους, εκτιμώνται οι τυχόν

• Τρεις συντελεστές που αναφέρονται στις από την κανονική (Κεπλέρια) τροχιά, χρονικό διάστημα της στιγμής του
πιέσεις της ηλιακής ακτινοβολίας. που αντιστοιχεί στο χρόνο αναφοράς toe. υπολογισμού των τροχιακών στοιχείων από
• Οι καθυστερήσεις (ως προς τη χρονική το χρόνο αναφοράς toe, γεγονός που μπορεί
κλίμακα του συστήματος GPS) στο Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή η να επηρεάσει τη τελική ακρίβεια των
εκπεμπόμενη εφημερίδα είναι προϊόν
,
χρόνο και στη συχνότητα του αποτελεσμάτων σχετικού εντοπισμού θέσης,
ης
χρονομέτρου κάθε δορυφόρου, καθώς μαθηματικής πρόβλεψης (δηλ. μελλοντικής ιδιαίτερα για σταθμούς που απέχουν μεγάλες
.0 ρισ
και στη ταχύτητα μεταβολής της επέκτασης) και προσαρμογής της τροχιάς αποστάσεις μεταξύ τους.
συχνότητας κάθε δορυφορικού που υπολογίζεται από τις διαθέσιμες
κδ νώ
χρονομέτρου. παρατηρήσεις των προηγούμενων ημερών,
• Οι καθυστερήσεις στο χρόνο και στη τα παραπάνω στοιχεία είναι Κεπλέρια μόνο
, ε αγ
συχνότητα του χρονομέτρου κάθε στην εμφάνιση τους, και για το λόγο αυτό
.3
ονομάζονται ψευδο-Κεπλέρια στοιχεία. Η
υς Αν
σταθμού ελέγχου.
• Τα a posteriori σφάλματα των χρήση του στοιχείου της ορθής αναφοράς Ωο
ρο ής
καθυστερήσεων, λόγω της επίδρασης της απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή για τους λόγους
τροπόσφαιρας, στις μετρήσεις κάθε που αναφέρονται στην επόμενη ενότητα. Η
ς ό γικ
σταθμού ελέγχου. τροχιά, που περιγράφεται από τα έξι ψευδο-
ιου ουρ
• Τρεις συνιστώσες για την κίνηση του Κεπλέρια στοιχεία, διαφέρει από την
γήινου πόλου. πραγματική κανονική (Κεπλέρια) τροχιά
κατά μερικά χιλιόμετρα.
ς ίδ ημι
Οι παραπάνω εκτιμήσεις
του α Δ
χρησιμοποιούνται: (α) για τη διόρθωση των
εφημερίδων αναφοράς και (β) για τη
(smoothing), φιλτραρίσματος (filtering) και
πρόβλεψη των τροχιών στο χρονικό
με άδει
πρόβλεψης (prediction) από ένα φίλτρο
διάστημα των επομένων 7 ημερών. Οι
Kalman, που καλύπτει παρατηρήσεις
τροχιακές πληροφορίες, που εκπέμπονται
χρονικής διαρκείας 15 min για το εκάστοτε
εσ ons
στο μήνυμα πλοήγησης κάθε δορυφόρου,
ζεύγος δορυφόρου-σταθμού. Κατά τη
βασίζονται σε μια πολυωνυμική προσαρμογή
διάρκεια της παραπάνω επεξεργασίας,
των τροχιών που υπολογίζονται από τις
ιάθ m
ης
απορρίπτονται οι τυχόν μετρήσεις, που το
προβλεπόμενες εφημερίδες για διαστήματα 4
ι Δ om
απόλυτο μέγεθος της διαφοράς τους από τη
έως 6 ωρών. Οι πληροφορίες αυτές, αφού
τιμή που υπολογίζεται από τις εφημερίδες
μετατραπούν στη μορφή του D-κώδικα
κα ve C
αναφοράς, είναι μεγαλύτερο από 3 τυπικές Με βάση διάφορες πρακτικές εφαρμογές
δεδομένων, διοχετεύονται, τουλάχιστον μία και μελέτες, που έχουν γίνει στο παρελθόν
αποκλίσεις (3σ). Τελικά, οι εξομαλυνμένες
φορά τη μέρα, στις μνήμες των δορυφόρων (π.χ., από συγκρίσεις αποτελεσμάτων GPS
και διορθωμένες μετρήσεις διοχετεύονται
γή eati
όταν εκείνοι περνούν από τη περιοχή των σε σταθμούς με γνωστές συντεταγμένες), οι
στο τελικό φίλτρο Kalman, όπου
σταθμών ελέγχου και είναι διαθέσιμες προς εκτιμήσεις της ακρίβειας της εκπεμπόμενης
υπολογίζονται κατ' εκτίμηση τα παρακάτω:
τους χρήστες του GPS ως αναπόσπαστο λλα ν Cr εφημερίδας των δορυφόρων GPS είναι της
ς,
μέρος των μετρήσεων που εκτελούν οι τάξης 20-100 m. Επειδή η ενημέρωση των
• Το διάνυσμα θέσης [ Χ(t), Υ(t), Ζ(t)] και
δέκτες. δορυφόρων με νέα τροχιακά στοιχεία γίνεται
ταχύτητας [ dΧ(t)/dt, dΥ(t)/dt, dΖ(t)/dt]
Συ ό τη
κάθε δορυφόρου. σε ημερήσια βάση, η παραπάνω τυπική

ακρίβεια εξαρτάται από την «ηλικία» της
να
ής απ
εκπεμπόμενης εφημερίδας (δηλαδή, το

3.20 ΤΡΟΧΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΠΕΜΠΟΜΕΝΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ χρονικό διάστημα μεταξύ του χρόνου
ρικ ω
ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ GPS αναφοράς toe της εφημερίδας και της

πο κάτ
χρονικής στιγμής tL της ενημέρωσης της

Oι παράμετροι, που περιγράφουν τη διαστήματος εγκυρότητας της Η εκπεμπόμενη εφημερίδα περιγράφει μνήμης των δορυφόρων με νέα τροχιακά
Εμ ται
τροχιά κάθε δορυφόρου GPS στο D-κώδικα εφημερίδας και εκφράζεται σε τη κίνηση του εκάστοτε δορυφόρου GPS για στοιχεία). Η διαφορά toe-tL είναι γνωστή σαν
δεδομένων (μήνυμα πλοήγησης), είναι οι δευτερόλεπτα από την αρχή της χρονικό διάστημα μίας ώρας και παρέχει Παλαιότητα της Εφημερίδας (Age of Data
Μη τίθε
εξής: εκάστοτε βδομάδας (δηλ. από τα υποβαθμισμένη ακρίβεια για μισή επιπλέον (Ephemeris) ή AODE) και αποτελεί την
μεσάνυκτα Σαββάτου προς Κυριακή). ώρα. Επέκταση της εκπεμπόμενης συνδετική πληροφορία μεταξύ των
•
Δια
Οι 6 παράμετροι (√a, e, iο, ω, Ωο, Μο) • Οι επιπλέον παράμετροι (Δn, dΩ/dt, εφημερίδας, πέρα από το χρονικό διάστημα υποπλαισίων 2 και 3 της εκπεμπόμενης
περιγράφουν την ελλειπτική τροχιά του di/dt) και οι διορθωτικοί αρμονικοί όροι [toe-1.5 ώρες, toe+1.5 ώρες], οδηγεί σε εφημερίδας, δεδομένου ότι συμ-
δορυφόρου στη χρονική στιγμή
(Cuc, Crc, Cic και Cus, Crs, Cis) σημαντικά σφάλματα στον υπολογισμό της περιλαμβάνεται και στα δύο εν λόγω
αναφοράς toe της εφημερίδας. Ο χρόνος περιγράφουν τις διακυμάνσεις θέσης του δορυφόρου, που αυξάνονται, με υποπλαίσια. Έτσι ο χρήστης της εφημερίδας
toe αναφέρεται στο κέντρο του χρονικου (διαταραχές) της πραγματικής τροχιάς εκθετικό τρόπο, όσο μεγαλύτερο γίνεται το μπορεί να ελέγχει αν τα αντίστοιχα

υποπλαίσια αναφέρονται στο ίδιο χρονικό επίσης ένα δείκτη αξιοπιστίας της
διάστημα, σε περίπτωση που αυτά έχουν πληροφορίας που παρέχεται από την
ληφθεί από το δέκτη σε διαφορετικές εκάστοτε εκπεμπόμενη εφημερίδα των 3.22 ΚΑΡΤΕΣΙΑΝΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΟΥ
χρονικές στιγμές. Η τιμή AODE αποτελεί δορυφόρων.
Στο στάδιο της ανάλυσης των
,
ης
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ
παρατηρήσεων GPS απαιτείται ο
ΤΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ GPS ΑΠΟ
.0 ρισ
3.21 ΜΗΚΟΣ ΑΝΙΟΝΤΟΣ ΔΕΣΜΟΥ υπολογισμός των καρτεσιανών ΤΡΟΧΙΑΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
συντεταγμένων [XCT, YCT, ZCT] του
Σταθερές:
κδ νώ
Δεδομένης της διαπίστωσης ότι τα όπου η γωνιακή ταχύτητα της Γης ωe είναι εκάστοτε δορυφόρου στο γήινο σύστημα
στοιχεία της εκπεμπόμενης εφημερίδας των περίπου 15 deg/hour. Οι χρονικές στιγμές αναφοράς. Για το σκοπό αυτό, κάνοντας • μ=3986008 x 108 m3/sec2
, ε αγ
δορυφόρων GPS δεν είναι στην tobs και toe μετρούνται από την αρχή της χρήση των στοιχείων της εκπεμπόμενης • ωe = 7.292115147 x 10-5 rad/sec
.3
πραγματικότητα Κεπλέρια, για τον
υς Αν
χρονικής κλίμακας GPS και συνεπώς εφημερίδας, υπολογίζονται αρχικά οι
υπολογισμό των συντεταγμένων των
δορυφόρων GPS στο γήινο σύστημα μπορούμε να θέσουμε tGPS=0 = 0. αντίστοιχες καρτεσιανές συντεταγμένες
•
ρο ής
[XRA, YRA, ZRA] του δορυφόρου στο Χρονικό διάστημα από το χρόνο
αναφοράς, απαιτείται η χρήση της
αστρικό σύστημα αναφοράς, ακολουθώντας αναφοράς toe
ς ό γικ
ποσότητας λobs, δηλαδή του μήκους του tk = tobs - toe
ανιόντος δεσμού του τροχιακού επιπέδου τα εξής βήματα:
ιου ουρ
στη χρονική τιμή της παρατήρησης tobs. • Μέση Ανωμαλία @ tk
• Υπολογίζεται η αληθής ανωμαλία fk Mk = Mo + {[√μ / (√a)3]+Δn} tk
Όπως φαίνεται στο πρώτο σχήμα, το λobs o μέσο του υπολογισμού του χρονικού
ς ίδ ημι
δίνεται από τη σχέση • Έκκεντρη Ανωμαλία @ tk
διαστήματος tk, μεταξύ του χρόνου
Εk = Mk + e sinΕk
του α Δ
λobs = Ωobs- GASTobs της παρατήρησης tobs από το χρόνο (κυκλικός υπολογισμός)
αναφοράς της εκπεμπόμενης
όπου Ωobs είναι η γωνία που σχηματίζεται • Αληθής Ανωμαλία @ tk
με άδει
εφημερίδας toe,
από την εαρινή ισημερία γ και τον ανιόντα fk = arctan[√(1-e2) sinΕk / (cosΕk - e)]
o υπολογίζοντας τη μέση ανωμαλία
δεσμό της τροχιάς στη χρονική στιγμή tobs, • Γωνία Μήκους @ tk : φk = ω + fk
Mk(tk), για το χρόνο tk,
εσ ons
και GASTobs είναι η γωνία που σχηματίζεται
o υπολογίζοντας την έκκεντρη • Διορθωμένη γωνία μήκους,
από την εαρινή ισημερία και τον μεσημβρινό
του Greenwich (δηλ. ο αληθής αστρικός ανωμαλία Ek(tk), από την επίλυση με επιβατική ακτίνα, κλίση τροχιάς
ιάθ m
ης
διαδοχικές προσεγγίσεις της και μήκος ανιόντος δεσμού @ tk
χρόνος) επίσης στη χρονική στιγμή tobs. Το
ι Δ om
εξίσωσης του Kepler uk = φk + Cuc cos2φk + Cus sin2φk
πρόβλημα είναι ότι η εκπεμπόμενη
rk = a(1-e cosEk) + Crc cos2φk
εφημερίδα δεν παρέχει τις τιμές Ωobs και
κα ve C
Ek(tk) = Mk (tk) + e sinΕ(tk), και + Crs sin2φk
GASTobs, οι οποίες κατά συνέπεια είναι o τελικά υπολογίζοντας την αληθή ik = io + (di/dt) tk + Cic cos2φk
αναγκαίο να υπολογιστούν. ανωμαλία fk(tk), για το χρόνο tk. + Cis sin2φk
γή eati
Όπως φαίνεται στο δεύτερο σχήμα, είναι λk = Ωο + [(dΩ/dt) - ωe]tk - ωe toe
• Υπολογίζεται το στοιχείο πλάτους του
δυνατόν να υπολογίζουμε τη γωνία Ωobs λλα ν Cr δορυφόρου uk προσθέτοντας Γεωκεντρικές συντεταγμένες
ς,
από τις παρεχόμενες τιμές Ωoe και dΩ/dt και δορυφόρου @ tk
o το στοιχείο του περίγειου ωk και την
από τη σχέση
Συ ό τη
Τέλος, είναι απαραίτητο να υπολογισθεί αληθή ανωμαλία fk, και XCT = rk cosuk cosλk - rk sinuk cosik sinλk
Ωobs = Ωoe - (dΩ/dt)( tobs- toe) o τους διορθωτικούς όρους με YCT = rk cosuk sinλk + rk sinuk cosik cosλk
τη διαφορά Ωoe - GAST(tGPS=0). Αξίζει να ZCT = rk sinuk sinik
να
ής απ
όπου dΩ/dt είναι ο ρυθμός μεταβολής του σημειωθεί ότι η τιμή, που παρέχεται στην συντελεστές Cuc και Cus.
μήκους του ανιόντος δεσμού dΩ/dt, που μαζί εκπεμπόμενη εφημερίδα σαν ορθή αναφορά • Υπολογίζεται η ακτίνα rk της τροχιάς
ρικ ω
με τη τιμή toe εκπέμπονται κάθε μία ώρα. Ωo, δίνεται από τη σχέση του δορυφόρου χρησιμοποιώντας
πο κάτ
Σαν τρίτο βήμα, κάνοντας χρήση της o τη σχέση που εκφράζει την o την κλίση της τροχιάς io στο χρόνο
Ωo = Ωoe- GAST(tGPS=0) ελλειπτική ακτίνα, και
ταχύτητας περιστροφής της Γης ωe, είναι αναφοράς της εφημερίδας toe, την
o τους διορθωτικούς όρους με
Εμ ται
δυνατόν να υπολογίζουμε τη τιμή του και όχι μόνο σαν Ωoe, όπως θα μπορούσε γραμμική αλλαγή στην κλίση της
GAST(tGPS=0), δηλαδή την τιμή του κανείς να υποθέσει. Κάνοντας τις αναγκαίες συντελεστές Crc και Crs.
τροχιάς στο χρονικό διάστημα tk,
Μη τίθε
αληθούς αστρικού χρόνου στην αρχή της αντικαταστάσεις και θέτοντας tGPS=0=0
και
χρονικής κλίμακας GPS (δηλ. στα καταλήγουμε στη τελικά ζητούμενη σχέση • Υπολογίζεται η κλίση της τροχιάς του
o τους διορθωτικούς όρους με
Δια
μεσάνυκτα Σαββάτου προς Κυριακή της για την τιμή λobs, του μήκους του ανιόντος δορυφόρου ik χρησιμοποιώντας
εκάστοτε βδομάδας GPS) από τη σχέση: δεσμού στη χρονική τιμή της εκάστοτε συντελεστές Cic και Cis.
GASTobs = GAST(tGPS=0) - ωe(tobs- tGPS=0) παρατήρησης tobs:
• Υπολογίζεται το μήκος του ανιόντος
λobs = Ωo + (dΩ/dt - ωe)( tobs- toe) - ωe toe . δεσμού του δορυφόρου λk, με τον τρόπο

που αναφέρθηκε στη προηγούμενη επίσημα από το 1993, κάτω υπό τον ακρίβεια των τροχιών GPS, που
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά την
ενότητα. εποπτικό έλεγχο ειδικής επιστημονικής υπολογίζονται από αυτές, είναι της τάξης
εκτέλεση των υπολογισμών για τις
επιτροπής και των συμμετασχόντων κρατών- των μερικών μέτρων (<1-2 m). Οι παραπάνω
συντεταγμένες των δορυφόρων, για τις
Τέλος οι συντεταγμένες [XCT, YCT, ZCT] μελών, που συνεισφέρουν, με τη συμμετοχή εφημερίδες είναι διαθέσιμες από
παραμέτρους της παγκόσμιας σταθεράς της
,
του δορυφόρου στο γήινο σύστημα των σταθμών τους, στην υλοποίηση των συγκεκριμένα υπολογιστικά κέντρα της IGS
ης
βαρύτητας μ και την ταχύτητα περιστροφής
αναφοράς υπολογίζονται από τις στόχων της IGS. Από την μελέτη των (π.χ., στη Γαλλία, Καναδά, Η.Π.Α., κλπ.) και
της Γης, πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο οι
.0 ρισ
συντεταγμένες xk, yk του δορυφόρου στο τροχιακών εφημερίδων, πού παρέχει η μέσω του Διαδικτύου.
αντίστοιχες τιμές που σχετίζονται με το
επίπεδο της τροχιάς μέσο των τριών υπηρεσία IGS, έχει διαπιστωθεί ότι η
Παγκόσμιο Γεωδαιτικό Datum WGS-84, στο
κδ νώ
στροφών uk, ik, και λk και κάνοντας χρήση οποίο βασίζονται και οι εκπεμπόμενες
, ε αγ
των πινάκων στροφής του Euler, που τροχιακές εφημερίδες.
.3
αναφέρθηκαν στην ενότητα 3.14.
υς Αν
ρο ής
3.23 ΤΡΟΧΙΑΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ
ς ό γικ
ιου ουρ
Oι εκπεμπόμενες εφημερίδες GPS, δεν σταθμούς παρακολούθησης και ελέγχου του
ικανοποιούν τις ανάγκες μίας σημαντικής GPS) και από άλλους στρατιωτικούς
κατηγορίας χρηστών του GPS, ιδιαίτερα σταθμούς των Η.Π.Α. (π.χ., στην Αυστραλία,
ς ίδ ημι
εκείνων που ενδιαφέρονται για εφαρμογές Αγγλία, Αργεντινή, κ.ά.).
του α Δ
μεγάλης ακριβείας (π.χ., γεωδυναμικές
μελέτες, γεωδαιτικά δίκτυα, κλπ). Επίσης οι • Την Παγκόσμια Υπηρεσίας του GPS
δέκτες GPS, που παρέχουν μετρήσεις μέσω
με άδει
(International GPS Service, IGS) που
της διαδικασίας του τετραγωνισμού του λειτουργεί υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας
σήματος (και σαν συνέπεια εξαλείφουν τους Γεωδαιτικής Ένωσης (International
εσ ons
κώδικες GPS), δεν παρέχουν την δυνατότητα Association of Geodesy, IAG), η οποία το
καταγραφής της εκπεμπόμενης εφημερίδας, 1991 υιοθέτησε τις προτάσεις ειδικών
γεγονός που αναγκάζει τους χρήστες αυτής επιστημονικών επιτροπών της και επέτρεψε
ιάθ m
ης
της συγκεκριμένης κατηγορίας δεκτών να την πιλοτική λειτουργία ενός παγκοσμίου
ι Δ om
χρησιμοποιούν τροχιακές εφημερίδες που δικτύου συνεχούς παρακολούθησης του
προέρχονται από άλλες πηγές. Την GPS, από αρχικά 40 περίπου σταθμούς
κα ve C
εναλλακτική λύση σε τέτοιες περιπτώσεις, εφοδιασμένους με μεγάλης ακριβείας δέκτες
αποτελούν οι τροχιακές εφημερίδες που GPS και κατάλληλη υποδομή ώστε να είναι
γή eati
υπολογίζονται από την μετεπεξεργασία (π.χ. δυνατόν: (α) η γρήγορη διανομή (π.χ., με
με καθυστέρηση μερικών ημερών), από ηλεκτρονικό τρόπο) των συλλεγομένων
μετρήσεις σε ένα παγκόσμιο δίκτυο μονίμων μετρήσεων GPS στα κέντρα υπολογισμού λλα ν Cr
ς,
σταθμών, γεγονός που επιτρέπει τον
υπολογισμό τους και με μεγαλύτερη
Συ ό τη
ακρίβεια. Τέτοιες εφημερίδες προέρχονται

κυρίως από τις παρακάτω πηγές:
να
ής απ
• Το Αμερικανικό Ναυτικό, το οποίο

υπολογίζει, κυρίως για στρατιωτική χρήση,
ρικ ω
τις λεγόμενες εφημερίδες ακρίβειας (precise

πο κάτ
ephemerides), χρησιμοποιώντας μία

διαδικασία παρόμοια εκείνης του Το παγκόσμιο δίκτυο σταθμών IGS
Εμ ται
υπολογισμού των εφημερίδων αναφοράς,

στις οποίες βασίζεται αντίστοιχα ο των τροχιών GPS, και (β) ο υπολογισμός
Μη τίθε
υπολογισμός της εκπεμπόμενης εφημερίδας τροχιών σε διάφορα επίπεδα ακρίβειας, με

των δορυφόρων GPS. Η διαφορά στη ανάλογη καθυστέρηση διανομής τους στους
Δια
προκειμένη περίπτωση είναι ότι, για τον ενδιαφερόμενους χρήστες. Η επιτυχής

υπολογισμό των εν λόγω εφημερίδων πιλοτική λειτουργία του εν λόγω αρχικού
ακριβείας, γίνεται χρήση παρατηρήσεων δικτύου σταθμών οδήγησε σήμερα στην
GPS (εκτός από τις μετρήσεις που μόνιμη πλέον λειτουργία της Παγκόσμιας
συλλέγονται στους πέντε κεντρικούς Υπηρεσίας GPS, η οποία λειτουργεί ήδη

4.00 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ..................................... 3
4.01 ΟΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ....................................................................... 4
,
ης
4.02 ΔΙΑΔΟΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ ....................................................... 5
4.03 ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΔΙΠΛΗΣ ΚΑΙ ΑΠΛΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ..................................................... 6
.0 ρισ
4.04 ΣΗΜΑΤΑ ΠΑΛΜΩΝ ΚΑΙ ΚΥΜΑΤΩΝ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΦΑΣΗΣ....................................... 7
4.05 ΑΚΤΙΝΕΣ LASER: ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ .................................................. 9
κδ νώ
4.06 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΥΠΟΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ LASER ....................................................... 11
4. ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ 4.07 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΤΗΛΕΜΕΤΡΑ) LASER .............................................. 12
, ε αγ
.3
4.08 ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΤΗΛΕΜΕΤΡΑ) LASER............................................... 13
υς Αν
∆ΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ KAI 4.09 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ LASER .................................. 14
4.10 ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ (VLBI)-ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ . 15
ρο ής
4.11 VLBI: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΡΑΔΙΟΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ .......................................... 17
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩ∆ΑΙΤΙΚΟΥ
ς ό γικ
4.12 VLBI: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΝΑΓΚΑΙΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ........................................ 18
4.13 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ VLBI (ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΑ)......................................... 19
ιου ουρ
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ 4.14 ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΑ .......... 20
4.15 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ DOPPLER (TRANSIT) ........................................................................... 21
ς ίδ ημι
4.16 ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ DOPPLER ........................................................................ 23
4.17 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ DOPPLER................................................................................................... 24
του α Δ
4.18 ΣΥΣΤΗΜΑ ARGOS .......................................................................................................... 25
4.19 ΣΥΣΤΗΜΑ DORIS............................................................................................................ 26
με άδει
4.20 ΣΥΣΤΗΜΑ PRARE........................................................................................................... 27
4.21 ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ......................................... 29
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη

να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
4 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ KAI ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ 2

αλτιμετρίας χρησιμοποιείται ένα ραντάρ TOPEX /POSEIDON, ERS-1 και -2 έχουν

στενής δέσμης μικροκυμάτων, η οποία όταν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια σημαντικά
4.00 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ φθάσει στην επιφάνεια της θάλασσας αποτελέσματα για τη μελέτη και τον
καλύπτει μια περιοχή διαμέτρου μερικών προσδιορισμό της μέσης στάθμης της
,
χιλιομέτρων και επιτρέπει τον προσδιορισμό θάλασσας (δηλ. το γεωειδές), τη δυναμική
ης
Γεωδαιτικά δορυφορικά συστήματα και σεληνιακά τηλέμετρα laser (satellite-
της υψομετρικής θέσης του δορυφόρου από κατάσταση των θαλασσών (π.χ., ανίχνευση
εντοπισμού, θεωρούνται τα συστήματα που και lunar laser-ranging), που χρησιμοποιούν
.0 ρισ
την επιφάνεια της θάλασσας. Από τις των κυματικών διαταραχών, εντοπισμό
επιτρέπουν τον προσδιορισμό της θέσης αντίστοιχα οπτικούς παλμούς laser,
αλτιμετρικές παρατηρήσεις των γεωδαιτικών ρευμάτων, κ.ά.) και το εξωτερικό πεδίο
σημείων πάνω ή κοντά στην επιφάνεια της εξαιρετικά μικρής διαρκείας (μερικά nsec),
κδ νώ
δορυφόρων GEOS-3, SEASAT, GEOSAT, βαρύτητας της Γης.
Γης, με τη βοήθεια οργάνων που οι οποίοι αντανακλώνται από κατάφωτα σε
, ε αγ
χρησιμοποιούν την ηλεκτρομαγνητική δορυφόρους ή από ειδικά κατάφωτα που
.3
ακτινοβολία που εκπέμπεται ή αντανακλάται έχουν τοποθετηθεί στην επιφάνεια της
υς Αν
από κάποια σώματα σε τροχιά γύρω από τη Σελήνης. Στη κατηγορία των διαστημικών 4.01 ΟΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ
Γη (π.χ., δορυφόροι) ή από κάποια ουράνια τεχνολογιών μπορούμε να κατατάξουμε την
ρο ής
σώματα (π.χ., άστρα, αστρικούς γαλαξίες) τεχνική της Συμβολομετρίας ραδιοκυμάτων Ως οπτικά συστήματα νοούνται εκείνα επιτρέπει καλύτερες ακρίβειες για
ς ό γικ
που βρίσκονται σε μακρινές αποστάσεις. Με ή αλλιώς της Συμβολομετρίας πολύ τα συστήματα, που για τις μετρήσεις τους παρατηρήσεις διευθύνσεων. Με τη τεχνική
την ευρεία έννοια σε αυτό τον ορισμό μπορεί μεγάλων βάσεων (Very Long Baseline χρησιμοποιούν το μέρος του αυτή, η κάμερα φωτογραφίζει τον δορυφόρο
ιου ουρ
να συμπεριληφθεί και η συμβατική Interferometry, VLBI), που βασίζεται στη ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που (είτε τα φλας με τα οποία είναι
γεωδαιτική αστρονομία που στο παρελθόν χρήση ραδιοσημάτων που εκπέμπονται από αντιστοιχεί στην ορατή ακτινοβολία. Με εφοδιασμένος, είτε μέσο της ανάκλασης της
ς ίδ ημι
έπαιζε σημαντικό ρόλο, τόσο για το μακρινούς ημιαστέρες (quasars). Οι αυτή την έννοια, θα μπορούσαμε να ηλιακής ακτινοβολίας πάνω στο δορυφόρο),
προσδιορισμό θέσης για γεωδαιτικές και προαναφερόμενες τεχνικές και συστήματα, εντάξουμε στις τεχνικές των οπτικών ενώ συγχρόνως καταγράφεται και ο ακριβής
του α Δ
τοπογραφικές εφαρμογές, όσο και για τη εκτός από τη χρήση τους για εφαρμογές συστημάτων και τον αστρονομικό χρόνος λήψης της φωτογραφίας. Με
ναυσιπλοΐα. εντοπισμού θέσης, επίσης χρησιμοποιούνται προσδιορισμό με τη χρήση θεοδόλιχων ή με μετρήσεις που γίνονται στη φωτογραφική
με άδει
σε πολλές άλλες γεωδαιτικές και γεωφυσικές εξάντες, όπως επίσης και τα τηλέμετρα laser. πλάκα, προσδιορίζεται η σχετική θέση του
εφαρμογές, όπως ο ακριβής προσδιορισμός Για τη τεχνική των τηλέμετρων laser που δορυφόρου σε σχέση με τα αστέρια και έτσι
του πεδίου βαρύτητας της Γης και του επιτρέπουν τις οπτικές μετρήσεις υπολογίζεται η ορθή αναφορά και η
εσ ons
προσανατολισμού του άξονα περιστροφής αποστάσεων θα αναφερθούμε σε επόμενες απόκλιση του. Θεωρητικά τρεις τέτοιες
της, τεκτονικές μικρομετακινήσεις κ.ά. ενότητες. Παρακάτω θα αναφερθούμε παρατηρήσεις, σε συνδυασμό με τις γνωστές
ιάθ m
ης
κυρίως στα οπτικά συστήματα που συντεταγμένες της κάμερας, είναι αρκετές
ι Δ om
Στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν επιτρέπουν τις μετρήσεις διευθύνσεων. για τον προσδιορισμό της θέσης του
διάφορα άλλα δορυφορικά συστήματα και δορυφόρου στη τροχιά του. Επιπλέον
κα ve C
αντίστοιχες τεχνικές. Μεταξύ τους παρατηρήσεις επιτρέπουν τον προσδιορισμό
συμπεριλαμβάνονται οπτικά συστήματα, της τροχιάς του δορυφόρου και την αύξηση
που βασίζονταν στη φωτογράφηση των της εφικτής ακρίβειας. Οι παράγοντες που
γή eati
δορυφόρων με φόντο τα αστέρια, τα επηρεάζουν την ακρίβεια των
συστήματα ραντάρ σε C- και S-band και αποτελεσμάτων είναι η ακρίβεια
λλα ν Cr
ς,
ειδικά συστήματα μικροκυμάτων, όπως τo καταγραφής της χρονικής στιγμής της
σύστημα GRARR (Goddard Range and φωτογράφησης του δορυφόρου, η ακρίβεια
Range Rate System) της NASA, το σύστημα της μέτρησης της σχετικής θέσης του
Συ ό τη
SECOR (Sequential Collocation of Range), δορυφόρου στη φωτογραφική πλάκα και η

και το Minitrak. Τα συστήματα Doppler λαμπρότητα του δορυφόρου, η οποία
να
ής απ
TRANSIT και TSICADA, που αποτέλεσαν Τέτοιου είδους οπτικά συστήματα εξαρτάται από τις διαστάσεις του, την
τα πρόδρομα συστήματα του GPS και διαφέρουν ως προς την πολυπλοκότητα τους ανακλαστικότητα του και την απόσταση του.
Οι σύγχρονες μη επίγειες μέθοδοι και τις εφικτές ακρίβειες που προσφέρουν,
ρικ ω
GLONASS αντίστοιχα, είχαν ευρεία χρήση Επειδή οι περισσότεροι δορυφόροι είναι

προσδιορισμού θέσης βασίζονται κυρίως σε π.χ. από τα απλά κιάλια ή τα ερασιτεχνικά
πο κάτ
μέχρι και πριν από μερικά χρόνια και πολύ αμυδροί (συνήθως αντιστοίχου
δορυφορικές ή διαστημικές τεχνολογίες, οι τηλεσκόπια μέχρι τις ειδικές κάμερες. Η μεγέθους άστρων 7 ή 8) και κινούνται με
καθιέρωσαν πολλές από τις τεχνικές και
οποίες έχουν αναπτυχθεί μετά το 1957. μέθοδος των οπτικών παρατηρήσεων μεγάλη σχετική γωνιακή ταχύτητα (αρκετά
μεθόδους που χρησιμοποιούνται ακόμα και
Εμ ται
Σήμερα, τα κυριότερα γεωδαιτικά ουσιαστικά αντιστοιχεί στη σκόπευση ενός arcmin/sec), η φωτογράφησή τους είναι
σήμερα από άλλα πιο σύγχρονα συστήματα
δορυφορικά συστήματα περιλαμβάνουν το δορυφόρου με ένα θεοδόλιχο. Στο παρελθόν
Μη τίθε
εντοπισμού θέσης. δυνατή μόνο με ειδικές κάμερες ή

Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού (Global είχαν κατασκευασθεί ειδικά θεοδόλιχα γι' φωτογραφικά τηλεσκόπια τα οποία έχουν:
Positioning System, GPS), και τα συστήματα αυτόν τον σκοπό, τα λεγόμενα
Δια
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα πλέον

GLONASS, DORIS, ARGOS κ.ά. τα οποία κινεθεοδόλιχα (kinetheodolides), τα οποία (α) μεγάλο άνοιγμα φακού και οι μετρήσεις
σύγχρονα γεωδαιτικά δορυφορικά
βασίζονται στη χρήση μικροκυμάτων που μπορούσαν να πετύχουν ακρίβειες της τάξης γίνονται με βάση το ίχνος που αφήνει ο
συστήματα είναι τα αλτίμετρα ραντάρ
εκπέμπονται από δορυφόρους. Μια άλλη περίπου 20"-40". Η λεγόμενη φωτογραφική δορυφόρος στη φωτογραφική πλάκα,
(satellite radar altimeters). Για την
κατηγορία γεωδαιτικών συστημάτων μέθοδος, που βασίζεται στη φωτογράφηση καθώς και το ίχνος των άστρων ή και
αντίστοιχη τεχνική της δορυφορικής
εντοπισμού περιλαμβάνει τα δορυφορικά του δορυφόρου με φόντο τα αστέρια,
4 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ KAI ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ 3 4 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ KAI ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ 4
(β) κίνηση στο τηλεσκόπιο, που επιτρέπει ακρίβεια ±6.1 msec, επέτρεπε τη Η απόσταση μεταξύ δορυφόρου και να αναγνωρισθεί, αν το κύμα είναι
την παρακολούθηση του δορυφόρου φωτογράφηση με διαφορετικής διάρκειας δέκτη μπορεί να προσδιορισθεί με ένα από διαμορφωμένο και υπάρχει η δυνατότητα
κατά τη διάρκεια της φωτογράφησης, εκθέσεις και με ακρίβεια ±0.4". Η κάμερα τους εξής δύο τρόπους: μέτρησης του χρόνου με μεγάλη ακρίβεια,
ώστε η επίδραση της εικόνας του στη Baker-Nunn ήταν ένα κατοπτρικό όπως δηλαδή γίνεται με τους κώδικες GPS.
,
φωτοπαθή επιφάνεια της πλάκας να τηλεσκόπιο, με εστιακή απόσταση 500 mm (1) Για μια σταθερή θέση στο χώρο, η
ης
ολοκληρώνεται σε μεγαλύτερη διάρκεια, και άνοιγμα 500 mm, το οποίο μεσώ ενός φάση του λαμβανόμενου κύματος δίδεται (2) Εναλλακτικά, σε μια συγκεκριμένη
.0 ρισ
γεγονός που επιτρέπει τη φωτογράφηση τριαξονικού συστήματος περιστροφής από τον όρο ‘ωt’ συν κάποια σταθερή στιγμή, θα μπορούσαμε να μετρήσουμε τον
και πολύ αμυδρών δορυφόρων. μπορούσε να διαγράφει οποιοδήποτε μέγιστο ποσότητα. Ας θεωρήσουμε αρχικά ότι η πλήρη αριθμό κύκλων και το κλασματικό
κδ νώ
κύκλο, με ταχύτητα μέχρι 2°/sec. Με ένα ποσότητα αυτή είναι μηδέν. Στην περίπτωση μέρος ενός κύκλου του κύματος, που
Τα πλέον γνωστά γεωδαιτικά περιστρεφόμενο κλείστρο, συγχρονισμένο να αυτή (α) αν μπορούσαμε να διακρίνουμε την ελήφθησαν στον δέκτη μεταξύ της χρονικής
, ε αγ
φωτογραφικά τηλεσκόπια δορυφόρων ήταν η ανοιγοκλείνει με ακρίβεια ±0.1 msec, ήταν αρχή ενός συγκεκριμένου κύκλου του στιγμής εκπομπής και της χρονικής στιγμής
.3
υς Αν
βαλλιστική μηχανή BC-4 και η φωτοκάμερα δυνατό να φωτογραφηθούν αστέρες μέχρι κύματος και (β) αν γνωρίζαμε ότι η εκπομπή λήψης του σήματος. Ο συνολικός αριθμός
Baker-Nunn. Η BC-4 ήταν μια κατάλληλα μεγέθους 14, με εκθέσεις από 0.2 μέχρι 3.2 του κύματος από τον δορυφόρο έγινε την κύκλων εκφράζει τη φάση του κύματος στο
ρο ής
διαρρυθμισμένη φωτομηχανή (της Wild sec και με ακρίβεια στις τελικές διευθύνσεις χρονική στιγμή t0 = 0, τότε, τη στιγμή της δέκτη κατά τη χρονική στιγμή της λήψης,
RC-5) με βάση θεοδόλιχου Τ-4, η οποία περίπου ±1". Με τη χρήση ενός παγκοσμίου λήψης στο δέκτη του συγκεκριμένου κύκλου κάνοντας την υπόθεση ότι η φάση του
ς ό γικ
επέτρεπε να φωτογραφίζονται αστέρες μέχρι δικτύου 45 τέτοιων σταθμών, εφοδιασμένων του κύματος, η φάση το κύματος θα δίνεται κύματος στον δορυφόρο τη χρονική στιγμή
ιου ουρ
μεγέθους 8. Τα χαρακτηριστικά της ήταν: με BC-4 ή Baker-Nunn κάμερες, είχαν σαν ωt, όπου t είναι ο χρόνος διάδοσης του της εκπομπής είναι μηδέν. Σε αυτή τη
εστιακή απόσταση 305 mm, άνοιγμα 120 επιτευχθεί στη δεκαετία του ’60 ακρίβειες συγκεκριμένου κύκλου του κύματος (δηλ. η περίπτωση, η απόσταση ρ μπορεί να
mm, και πεδίο 33° x 33°. Με το ειδικό της της τάξης ±5 m στον προσδιορισμό των διαφορά μεταξύ της χρονικής στιγμής λήψης προσδιορισθεί σαν το πηλίκο της φάσης στο
ς ίδ ημι
κλείστρο, που μπορούσε να συγχρονίζεται με σχετικών θέσεων των σταθμών. και της χρονικής στιγμής εκπομπής του δέκτη με τον κυματικό αριθμό k. Η
του α Δ
συγκεκριμένου κύκλου του κύματος). πρακτική δυσκολία σε αυτή την περίπτωση
Συνεπώς, η ζητούμενη απόσταση είναι ότι δεν μπορεί να προσδιορισθεί απ'
4.02 ΔΙΑΔΟΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ δορυφόρου-δέκτη θα μπορούσε να ευθείας, σε μία συγκεκριμένη στιγμή, ο
με άδει
υπολογισθεί πολλαπλασιάζοντας τον χρόνο ακριβής αριθμός κύκλων του κύματος κατά
διάδοσης t με τη ταχύτητα διάδοσης του τη διάδοση του από τον δορυφόρο στο
Οι βασικές φυσικές αρχές, που
εσ ons
κύματος, δηλαδή τη ταχύτητα του φωτός c. δέκτη. Το πως αντιμετωπίζεται πρακτικά
χαρακτηρίζουν την διάδοση των
Στη προκειμένη περίπτωση, η αρχή ενός αυτό το πρόβλημα, θα εξετασθεί αργότερα.
ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, είναι κοινές
συγκεκριμένου κύκλου του κύματος μπορεί
ιάθ m
ης
σε πολλές μεθόδους ή συστήματα
ι Δ om
δορυφορικού εντοπισμού.
4.03 ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΔΙΠΛΗΣ ΚΑΙ ΑΠΛΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ
κα ve C
Το ηλεκτρομαγνητικό κύμα που
εκπέμπεται από ένα δορυφόρο προς ένα
δέκτη, μπορεί να εκφρασθεί στην Η μέτρηση αποστάσεων μεσώ σήμα, το οποίο με τη σειρά του εκπέμπεται
γή eati
απλουστευμένη μαθηματική μορφή ηλεκτρομαγνητικών σημάτων είναι δυνατή προς τον πομπό με τέτοιο τρόπο, ώστε η
με δύο κυρίως τρόπους: με τη μέτρηση της χρονική σχέση μεταξύ του λαμβανόμενου
λλα ν Cr
ς,
y = Α cos(ωt - kρ + φ) διπλής, και με τη μέτρηση της απλής και του επιστρεφόμενου σήματος είναι
διαδρομής ενός σήματος. σταθερή και γνωστή. Η ανάλογη μέτρηση
όπου Α είναι το εύρος του σήματος συνίσταται από τη μέτρηση του χρονικού
Συ ό τη
(amplitude), ω είναι η κυκλική ταχύτητα Στη διαδικασία των διπλών διαδρομών, διαστήματος μεταξύ της στιγμής της
(ω = 2πf), k είναι ο κυματικός αριθμός, που η απαιτούμενη μέτρηση του χρόνου εκπομπής και της στιγμής λήψης του
να
ής απ
σχετίζεται με το μήκος κύματος του σήματος διάδοσης του κύματος γίνεται από ένα μόνο σήματος, δηλαδή το χρόνο της διπλής
όταν διαδίδεται στο κενό (k = 2π / λ), t είναι χρονόμετρο που βρίσκεται σε μία συσκευή, διαδρομής Δt, από τον οποίο υπολογίζεται η
ρικ ω
το χρονικό διάστημα διάδοσης του κύματος, στη μια άκρη της προς μέτρηση απόστασης, ζητούμενη απόσταση πομπού και δέκτη ως
πο κάτ
που μετράται από τη στιγμή εκπομπής του και παίζει συγχρόνως το ρόλο πομπού και ρ = cΔt/2. Το κύριο μειονέκτημα της
σήματος από τον δορυφόρο μέχρι τη στιγμή δέκτη («πομπό-δέκτη»). Στο άλλο άκρο μεθόδου των αποστάσεων διπλής διαδρομής
λήψης του σήματος από ένα δέκτη, ρ είναι η τοποθετείται μία δεύτερη συσκευή, που απλά γίνεται εμφανές αν θεωρήσουμε τον ενεργό
Εμ ται
απόσταση δορυφόρου-δέκτη, και φ εκφράζει από το μήκος κύματος στο κενό. Συνήθως ανταποκρίνεται στο σήμα που λαμβάνει από ή παθητικό ανακλαστήρα των σημάτων σαν
Μη τίθε
το σφάλμα της φάσης του κύματος. για να γίνεται η αντίστοιχη διάκριση από το τον πομπό-δέκτη. Αν η εν λόγω συσκευή σταθμό αναφοράς. Σε αυτή τη περίπτωση,
Ολόκληρος ο όρος (ωt - kρ + φ) είναι k, ο κυματικός αριθμός που σχετίζεται με είναι παθητικού τύπου (π.χ., κατάφωτα), ένας πομπό-δέκτης τείνει να κάνει
Δια
γνωστός σαν η φάση του κύματος. Για κάθε την διάδοση του κύματος σε κάποιο μέσο απλά αντανακλά το λαμβανόμενο σήμα πίσω αποκλειστική χρήση ενός ή περισσοτέρων
μεσώ διάδοσης εκτός του κενού, το διαφορετικό από το κενό εκφράζεται σαν β. στον «πομπό» που πλέον ενεργεί σαν τέτοιων σταθμών αναφοράς, γεγονός που
αντίστοιχο μήκος κύματος είναι διαφορετικό «δέκτης». Αντίστοιχα, αν είναι ενεργού πρακτικά περιορίζει σε έναν τον αριθμό των
τύπου (π.χ., αναμεταδότης), μόλις δέχεται το χρηστών, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν
εκπεμπόμενο σήμα, δημιουργεί ένα νέο ταυτόχρονα ένα τέτοιο σύστημα.
διατηρούνται τα χρονόμετρα τελείως δείχνει το χρονόμετρο του δέκτη, και t0 είναι δίδεται από τη διαφορά της φάσης του
συγχρονισμένα (με τη φυσική σημασία), ο η χρονική στιγμή που δείχνει το χρονόμετρο κύματος που λαμβάνεται στο δέκτη από την
απαιτούμενος συγχρονισμός επιτυγχάνεται του δορυφόρου. Με την προϋπόθεση ότι τα αντίστοιχη φάση του ταλαντωτή του δέκτη.
μαθηματικά. Γενικά, κάθε χρονόμετρο δύο χρονόμετρα είναι συγχρονισμένα μεταξύ
,
διατηρεί τη δική του χρονική κλίμακα. Αν η τους, η απόσταση δορυφόρου-δέκτη μπορεί
ης
σχέση μεταξύ των δύο χρονικών κλιμάκων, να υπολογισθεί, χωρίς ασάφεια, από τη
.0 ρισ
που καθορίζονται από το κάθε χρονόμετρο, σχέση
είναι γνωστή, τότε μπορεί να θεωρηθεί ότι τα
κδ νώ
χρονόμετρα είναι συγχρονισμένα. Φυσικά, ρ = c (t2 – t0).
το πρόβλημα σε αυτή τη περίπτωση
, ε αγ
ανάγεται στο να προσδιορισθεί η αντίστοιχη Ένα από τα μειονεκτήματα της μεθόδου
.3
υς Αν
σχέση μεταξύ των χρονικών κλιμάκων των των σημάτων παλμών είναι το περιορισμένο
δύο χρονομέτρων. Στη περίπτωση του GPS, ποσοστό πληροφορίας που μπορεί να
ρο ής
το πρόβλημα αυτό επιλύεται μεταδοθεί, δεδομένου ότι οι παλμοί
παρακολουθώντας συνεχώς την απόκλιση λαμβάνονται μόνο σε συγκεκριμένα τακτά
ς ό γικ
των χρονομέτρων των δορυφόρων από τη διαστήματα και όχι επί συνεχούς βάσεως.
ιου ουρ
λεγόμενη χρονική κλίμακα GPS, που
καθορίζεται από τα υψηλής ακριβείας Η αρχή των συνεχών κυμάτων και της
χρονόμετρα των κεντρικών σταθμών μέτρησης, με αυτά, αποστάσεων απλής
ς ίδ ημι
ελέγχου του συστήματος. Έτσι διαδρομής είναι λίγο δυσκολότερο να
του α Δ
υπολογίζονται οι αναγκαίες διορθώσεις που αποδοθεί παραστατικά. Σε αυτή τη
Η μέθοδος αποστάσεων απλής απαιτούνται για να συγχρονισθούν περίπτωση, ο πομπός είναι ένας ταλαντωτής,
διαδρομής, όπως χρησιμοποιείται και στο μαθηματικά πλέον, τα χρονόμετρα κάθε ο οποίος δημιουργεί ένα συνεχές κύμα, του
με άδει
σύστημα GPS, είναι περισσότερο δορυφόρου με τη χρονική κλίμακα GPS. Οι οποίου η φάση μεταβάλλεται ως προς το
πολύπλοκη. Σε αυτή τη περίπτωση, κάθε εν λόγω σχετικά απλές διορθώσεις χρόνο και το χώρο. Για να παραστήσουμε το
εσ ons
πομπός ή δέκτης ελέγχεται από το δικό του μεταδίδονται στους χρήστες του GPS, υπό τι συμβαίνει χρειάζεται να διακρίνουμε και
χρονόμετρο. Το χρονόμετρο του πομπού Η εν λόγω διαφορά θα έπρεπε να
μορφή πολυωνυμικών συντελεστών απλών να απεικονίσουμε:
ουσιαστικά ελέγχει καθοριστικά τη συμπεριλαμβάνει τον πλήρη αριθμό κύκλων
μαθηματικών μοντέλων. Μετά τις αναγκαίες
ιάθ m
ης
δημιουργία του σήματος. Αντίστοιχα, το φάσης, που μεσολάβησαν κατά τη διάδοση
διορθώσεις, βάσει των συγκεκριμένων (α) τη μεταβολή της φάσης του κύματος ως
ι Δ om
χρονόμετρο του δέκτη εντοπίζει τη χρονική του κύματος από το πομπό στον δέκτη. Στην
μοντέλων, τα χρονόμετρα των δορυφόρων προς το χρόνο, όπως φαίνεται από ένα
στιγμή λήψης του σήματος. Για τη μέτρηση πράξη όμως, είναι δυνατόν να μετρηθεί το
θεωρούνται πλέον συγχρονισμένα με ένα σταθερό σημείο στο χώρο, και
κα ve C
της απόστασης πομπού και δέκτη, απαιτείται τμήμα της φάσης μεταξύ 0° και 360° (ή
«κοινό» (πλασματικό) χρονόμετρο, γεγονός
τα δύο χρονόμετρα να είναι συγχρονισμένα αντίστοιχα του τμήματος ενός κύκλου φάσης
που καθιστά δυνατή και την μέτρηση (β) τη μεταβολή της φάσης του κύματος ως
του σήματος), γεγονός που απαιτεί τον
γή eati
στη ίδια χρονική κλίμακα, δεδομένου ότι ένα ταυτοχρόνων παρατηρήσεων της απόστασης προς το χώρο, όπως φαίνεται σε μια
σφάλμα συγχρονισμού των χρονομέτρων της προσδιορισμό του αριθμού των ακεραίων
ενός δέκτη προς διαφορετικούς δορυφόρους σταθερή στιγμή.
τάξης ±1 msec αντιστοιχεί σε ένα σφάλμα κύκλων φάσης. Η εν λόγω διαδικασία είναι
GPS. λλα ν Cr
ς,
στη μετρούμενη απόσταση περίπου 300 m. γνωστή σαν το πρόβλημα της ασάφειας
Εδώ, υποθέτουμε ότι ο ταλαντωτής του
Δεδομένου ότι είναι πρακτικά αδύνατο, να κύκλων φάσης (cycle ambiguity problem),
πομπού και ο ταλαντωτής του δέκτη είναι
το οποίο είναι το σημαντικότερο
Συ ό τη
πλήρως συγχρονισμένοι, όσον αφορά την

μειονέκτημα της μεθόδου της συνεχούς
συχνότητα και τη φάση του σήματος. Στη
φάσης. Το μεγαλύτερο φυσικά πλεονέκτημα
4.04 ΣΗΜΑΤΑ ΠΑΛΜΩΝ ΚΑΙ ΚΥΜΑΤΩΝ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΦΑΣΗΣ
να
ής απ
περίπτωση (α), το εκπεμπόμενο κύμα και το

είναι ότι η πληροφορία, που μεταφέρει το
λαμβανόμενο κύμα θα είναι όμοια. Στην
σήμα, είναι συνεχώς διαθέσιμη και όχι μόνο
περίπτωση (β), ας θεωρήσουμε τη
ρικ ω
Τα συστήματα, με τα οποία γίνονται την δυνατότητα να κάνουν μετρήσεις και με σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως
κατάσταση που διαμορφώνεται, μόλις
πο κάτ
μετρήσεις αποστάσεων, χρησιμοποιούν είτε όλες τις παραπάνω μεθόδους σημάτων. συμβαίνει με τη μέθοδο των σημάτων
σήματα παλμών (pulsed signals) ή εκπέμπεται ένας παλμός, μέχρι τη στιγμή
παλμών.
διαμορφωμένα σήματα (modulated signals), Η αρχή της μέτρησης αποστάσεων με τη που το κύμα λαμβάνεται στο δέκτη. Η
Εμ ται
είτε σήματα συνεχούς φάσης (continuous μέθοδο των σημάτων παλμών είναι σχετικά μετρούμενη απόσταση, στη στιγμή t2,
Μη τίθε
wave signals). Η καθεμία από τις παραπάνω απλή, όπως φαίνεται και από το αντίστοιχο
μεθόδους έχει τα δικά της πλεονεκτήματα σχήμα, όπου απεικονίζονται τρεις χρονικές
και μειονεκτήματα. Επίσης κάθε μέθοδος στιγμές του σήματος κατά την διάρκεια της
Δια
μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση διαδρομής του από ένα δορυφόρο σε ένα
αποστάσεων διπλής ή απλής διαδρομής. δέκτη. Το χρονικό διάστημα, που χρειάζεται
Ορισμένα συστήματα, όπως το GPS, έχουν για την απλή διαδρομή του σήματος, είναι
t2 – t0, όπου t2 είναι η χρονική στιγμή που
παλινδρομική αναπήδηση του φωτός, χαρακτηριστικό γνώρισμα εξασφαλίζει ότι

4.05 ΑΚΤΙΝΕΣ LASER: ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ γεγονός που δημιουργεί την ενίσχυση του. Η υπάρχει μια σταθερή σχέση φάσης μεταξύ
οπτική κοιλότητα είναι το αντηχείο όπου το του φωτός που ακτινοβολείται από τα
φως εστιάζεται και εκπέμπεται. διαφορετικά άτομα στο ενεργό μέσο και
Η αρχή της υποκινημένης εκπομπής Maiman, που κατασκεύασε το πρώτο λέιζερ
,
οδηγεί στη συνεκτική ακτίνα λέιζερ που
ης
φωτονίων αποτελεί το βασικό παράγοντα ρουβιδίου το 1960, χρησιμοποιώντας το φως
Τα άτομα στα λέιζερ απορροφούν παράγεται. Η διαδικασία αυτή αποκαλείται
λειτουργίας των συστημάτων λέιζερ που από μια ηλεκτρονική λυχνία ως πηγή
.0 ρισ
γενικά την χαμηλή ενέργεια, που είναι υποκινημένη εκπομπή (stimulated
χρησιμοποιούνται σε επίγεια η δορυφορικά ενέργειας. Τα λέιζερ είναι σήμερα η
γνωστή ως φωτόνια. Ένα ενεργοποιημένο emission), αποτέλεσμα της οποίας είναι η
τηλέμετρα λέιζερ. Μέχρι το 1917 η φυσική ισχυρότερη πηγή τεχνητού φωτός που έχει
κδ νώ
άτομο κρατά τη πρόσθετη ενέργεια για εκπομπή φωτός λέιζερ σε μια ενιαία στενή
αυτή αρχή δεν ήταν γνωστή, έως ότου ο δημιουργήσει ο άνθρωπος. Για παράδειγμα,
μερικά εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου ακτίνα. Όπως και με την απορρόφηση, είναι
, ε αγ
Αϊνστάιν την περιέγραψε θεωρητικά. ένα λέιζερ ισχύος 1 mWatt είναι ένα
πριν την εκπέμψει με τη μορφή ενός άλλου μια διαδικασία συντονισμού, δεδομένου ότι
.3
Ωστόσο, στη πράξη αυτό δεν αποδείχθηκε εκατομμύριο φορές πιο φωτεινό από ένα
υς Αν
φωτονίου, επανερχόμενο με τον τρόπο αυτό η ενέργεια του εισερχόμενου φωτονίου
μέχρι το 1954, όταν ο αμερικανός φυσικός λαμπτήρα 100 Watt.
πίσω στο επίπεδο χαμηλής ενέργειας και πρέπει να ταιριάξει με τη διαφορά της
Charles Townes κατασκεύασε το πρώτο
ρο ής
επαναλαμβάνοντας την ίδια διαδικασία ενέργειας μεταξύ των δύο ενεργειακών
μέιζερ (maser , Microwave Amplification by
επανειλημμένως, εκατομμύρια φορές το επιπέδων. Γενικά, το ποια από τις δύο
ς ό γικ
Stimulated Emission of Radiation). Η
δευτερόλεπτο. διαδικασίες (δηλαδή της απορρόφησης ή της
λειτουργία των μέιζερ βασίζεται στην αρχή
ιου ουρ
υποκινημένης εκπομπής) εμφανίζεται,
της κβαντικής θεωρίας ότι τα μόρια
Η εν λόγω απορρόφηση αναφέρεται ως εξαρτάται από το εάν το άτομο είναι αρχικά
μπορούν να υιοθετήσουν μόνο ορισμένα
διαδικασία συντονισμού (resonant σε χαμηλότερο ή σε ανώτερο ενεργειακό
ς ίδ ημι
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενεργειακής
process) επειδή η ενέργεια του φωτονίου επίπεδο ή στη πράξη υπό τους εκάστοτε
κατάστασης και ότι στη μετακίνησή τους
του α Δ
που απορροφάται πρέπει να είναι ίση με τη όρους της θερμικής ισορροπίας που
από ένα ενεργειακό επίπεδο σε άλλο
διαφορά στην ενέργεια μεταξύ των δύο επικρατεί τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
εκπέμπουν ή απορροφούν ακριβώς
επιπέδων ενεργειακής κατάστασης. Αυτό Προκειμένου να υπερισχύσει η υποκινημένη
με άδει
καθορισμένα ποσά ακτινοβολίας. Στην
σημαίνει ότι απορροφώνται μόνο τα εκπομπή, πρέπει να έχουμε περισσότερα
πράξη η πτώση ενός ηλεκτρονίου σε
φωτόνια μιας ιδιαίτερης συχνότητας (ή άτομα στο υψηλότερο ενεργειακό κράτος
χαμηλότερο ενεργειακό επίπεδο προκαλεί
εσ ons
μήκους κύματος). Με τον ίδιο τρόπο, το από ότι στο χαμηλότερο. Αυτός η
την εκπομπή ενός φωτονίου της ίδιας
εκπεμπόμενο φωτόνιο θα έχει ενέργεια ίση ασυνήθιστη κατάσταση αναφέρεται ως
συχνότητας. Η διαδικασία αυτή είναι μια
με τη διαφορά στην ενέργεια μεταξύ των αντιστροφή πληθυσμών (population
ιάθ m
ης
γρήγορη και ισχυρή ενίσχυση που παράγει
δύο ενεργειακών επιπέδων. Αυτές οι κοινές inversion) και είναι απαραίτητη ώστε να
ι Δ om
μια στενή ακτίνα της ακτινοβολίας με μια
διαδικασίες της απορρόφησης και της δημιουργηθεί η ακτίνα λέιζερ.
ενιαία συχνότητα.
αυθόρμητης εκπομπής δεν μπορούν μόνες
κα ve C
τους να προκαλέσουν την ενίσχυση του Η υποκινημένη εκπομπή είναι ακριβώς
Το πρόβλημα που εστίασε την προσοχή του Ένα λέιζερ αποτελείται από τρία βασικά
φωτός. Απλά αυτό που επιτυγχάνεται είναι η διαδικασία που χρησιμοποιούν τα
ο Townes ήταν να επινοηθεί μια τεχνική για στοιχεία: μια πηγή ενέργειας, ένα ενεργό
γή eati
ότι για κάθε φωτόνιο που απορροφάται, ένα τηλέμετρα λέιζερ. Ένα υποκινημένο
το χωρισμό των μορίων του πιο υψηλού μέσο και μια οπτική κοιλότητα. Η πηγή
άλλο εκπέμπεται. Η διαδικασία αυτή φωτόνιο, παράγει δύο άλλα φωτόνια. Αυτή
ενεργειακού επιπέδου, πράγμα που το ενέργειας είναι οποιαδήποτε διαθέσιμη
λλα ν Cr αποκαλείται αυθόρμητη εκπομπή η διαδικασία "ενίσχυσης" διπλασιάζει την
ς,
πέτυχε χρησιμοποιώντας ένα ανομοιόμορφο συσκευή, που παρέχει την ενέργεια στο
(spontaneous emission). ποσότητα τους, και αναπόφευκτα την
ηλεκτρικό πεδίο όπου τα μόρια στο ενεργό μέσο, με μια διαδικασία που
πολλαπλασιάζει εξ αιτίας της συνεχούς
υψηλότερο ενεργειακό επίπεδο
Συ ό τη
αποκαλείται άντληση (Pumping). Η ενέργεια

Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής αναπήδησης τους από τους καθρέφτες στις
αποκρούονται και στρέφονται σε ένα αυτή μπορεί να είναι ηλεκτρική ενέργεια,
διέγερσης, όταν ένα φωτόνιο χτυπά ένα άκρες του ενεργού μέσου. Στη πράξη, κάθε
αντηχείο (resonator) ενώ εκείνα στο ένα άλλο λέιζερ ή απλά ένας λαμπτήρας. Το
να
ής απ
διεγερμένο άτομο, μπορεί να υποκινήσει την φωτόνιο παράγει μια αλυσιδωτή αντίδραση
χαμηλότερο ενεργειακό επίπεδο ενεργό μέσο μπορεί να είναι ένας
επιστροφή του σε επίπεδο κατώτερης των υποκινημένων εκπομπών μέσα στο
προσελκύονται σε αυτό. Η συσκευή αυτή κρύσταλλος, ένα αέριο ή ένα ρευστό που
ενεργειακής κατάστασης, με αποτέλεσμα να ενεργό μέσο και δεδομένου ότι η μια πλευρά
ρικ ω
αποτέλεσε το πρώτο λειτουργικό μοντέλο μπορούν να αποθηκεύσουν την ενέργεια και

εκπέμπονται δύο φωτόνια, τα οποία μεταξύ του ενεργού μέσου είναι μερικώς
πο κάτ
ενός μέιζερ. Τα μέιζερ βρήκαν γρήγορα να την εκπέμψουν αργότερα ως φως.

τους έχουν την ίδια φάση, δηλαδή οι επενδυμένη με καθρέπτη, επιτρέπει τελικά
χρήση στα ατομικά χρονόμετρα, ως δέκτες Συνήθως τα άτομα του ενεργού μέσου
κορυφές και οι κοιλάδες του εκάστοτε τη διέλευση και την έξοδο του φωτός λέιζερ
στα ραδιοτηλεσκόπια, και πολυάριθμες
Εμ ται
βρίσκονται σε μια ουδέτερη ενεργειακή

κύματος που σχετίζεται με τα δύο φωτόνια υπό τη μορφή μιας ισχυρής δέσμης.
άλλες χρήσεις, ενώ οδήγησαν στην κατάσταση, το λεγόμενο επίπεδο χαμηλής-
εμφανίζονται ταυτόχρονα. Αυτό το
Μη τίθε
ανάπτυξη των λέιζερ, στα οποία εκείνο που ενέργειας. Τα άτομα μεταβαίνουν σε ένα
ενισχύεται είναι το φως αντί για την επίπεδο υψηλότερης ενέργειας, δηλαδή
Δια
ακτινοβολία μικροκυμάτων. Το 1958 ο διεγείρονται ενεργειακά, όταν απορροφούν

Townes, σε μια δημοσίευση του διατύπωσε διάφορους τύπους ενέργειας, για
τη θεωρητική δυνατότητα κατασκευής ενός παράδειγμα με τη διέλευση ισχυρού φωτός
λέιζερ, κάτι που ωστόσο κατάφερε πρώτος ο μέσω του ενεργού μέσου. Καθρέφτες στις
επίσης αμερικανός φυσικός Theodore άκρες του ενεργού μέσου προκαλούν την
4.06 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΥΠΟΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ LASER 4.07 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΤΗΛΕΜΕΤΡΑ) LASER
Το φως των λέιζερ είναι διαφορετικό Κρυπτόν ή ένα μίγμα όπως το Ήλιο και το Η τεχνική των δορυφορικών νεοδυμίου βαπτισμένου σε μίγμα Yttrium-
,
ης
από το συνηθισμένο (άσπρο) φως. Η κύρια Νέον (λ=632 nm). Τα άτομα διεγείρονται με συστημάτων (τηλέμετρων) laser (Satellite Aluminum-Garnet (YAG). Τα laser Nd:YAG
ιδιότητα του είναι ότι είναι μονοχρωματικό τη διάβαση ενός ρεύματος κατά τον ίδιο Laser Systems, SLR) συνιστάται στην εκπέμπουν στο υπέρυθρο τμήμα του
.0 ρισ
(δηλαδή ενός καθορισμένου μήκους τρόπο που λειτουργεί μια διαφήμιση εκπομπή ενός παλμού λέιζερ, εξαιρετικά φάσματος και με μία διαδικασία
κύματος). Μια άλλη σημαντική ιδιότητα του φωτισμού Νέον. Η κύρια χρήση τους είναι μικρής διάρκειας (μερικών nsec), ο οποίος, διπλασιασμού της συχνότητας εκπομπής
κδ νώ
είναι ότι είναι συνεκτικό (coherent), δηλαδή σε ιατρικά εργαλεία, φωτοτυπικά αφού ανακλαστεί από ειδικά κατάφωτα τους λειτουργούν στο πράσινο χρώμα, με
, ε αγ
δεν διαχέεται. Αυτό συμβαίνει δεδομένου μηχανήματα και επικοινωνίες, ολογραφία (ανακλαστήρες) σε κατάλληλα μήκος κύματος περίπου 532 nm. Το
.3
ότι τα φωτεινά κύματα που το αποτελούν και στη ψυχαγωγία, ανάλογα με το αέριο εξοπλισμένους δορυφόρους επιστρέφει στο σημαντικότερο πλεονέκτημα τους είναι η
υς Αν
είναι μεταξύ τους πλήρως συντονισμένα στη που χρησιμοποιούν. Τα λέιζερ διοξειδίου σταθμό. Με ένα χρονόμετρο μεγάλης δυνατότητα τους να εκπέμπουν σε πολύ
φάση, έτσι ώστε κινούνται αυστηρά σε μια του άνθρακα (λ=10.6 μm) είναι τα ακρίβειας, μετράται ο χρόνος τ της διπλής μικρούς παλμούς, διαρκείας 50-200 picosec
ρο ής
ευθεία γραμμή, σε αντίθεση με το κανονικό ισχυρότερα, δεδομένου ότι μπορούν να διαδρομής και γνωρίζοντας την ταχύτητα και με επαναληπτικότητα μετρήσεων μέχρι
ς ό γικ
φως που αποτελείται από φωτεινά κύματα μετατρέψουν περισσότερη ενέργεια σε φως, του φωτός c υπολογίζεται η απόσταση 20 Hz.
σε πολλά μήκη κύματος, τα οποία κινούνται για παράδειγμα από 0.25 Watt μέχρι και σταθμού-δορυφόρου ως ρ = cτ/2. Από την
ιου ουρ
ασυντόνιστα προς όλες τις κατευθύνσεις. πάνω από 106 Watt. Τα περισσότερα λέιζερ ανάλυση των μετρήσεων SLR μπορούν να Τα συστήματα SLR για δέκτη
οπλικών συστημάτων είναι λέιζερ διοξειδίου καθοριστούν όχι μόνο η δορυφορική τροχιά χρησιμοποιούν συνήθως ένα κατοπτρικό
ς ίδ ημι
Υπάρχουν δύο βασικές μορφές λέιζερ, του άνθρακα. Γενικά, από την άποψη της αλλά και πολλές γεωδαιτικές παράμετροι τηλεσκόπιο, με άνοιγμα τουλάχιστον 28 cm,
ανάλογα με τον τρόπο διάδοσης της ακτίνας ασφάλειας, τα λέιζερ αεριών μπορεί να είναι όπως οι συντεταγμένες των σταθμών. στην άκρη του οποίου υπάρχει ένας
του α Δ
λέιζερ. Τα λέιζερ παλμών (pulse laser) και ιδιαίτερα βλαβερά ή επικίνδυνα, δεδομένου εξαιρετικά ευαίσθητος φωτοπολλαπλασια-
τα λέιζερ συνεχούς δέσμης (continuous ότι τα αέρια τους σε περίπτωση ατυχήματος στής (photomultiplier), που το ηλεκτρικό
με άδει
beam laser). Τα λέιζερ παλμών είναι μπορεί να είναι τοξικά ή καρκινογόνα ή του σήμα σταματάει τον χρονομετρητή του
απείρως ισχυρότερα από τα λέιζερ συνεχούς όταν είναι υπό πίεση να προξενήσουν συστήματος. Ο αριθμός των φωτονίων που
δέσμης. Ένα λέιζερ συνεχούς δέσμης μπορεί εγκαύματα ή ασφυξία. Τα λέιζερ υγρών επιστρέφουν είναι αντίστροφα ανάλογος της
εσ ons
να παραγάγει φως μέχρι 10 έως 20000 Watt, χρωστικών ουσιών (Liquid Dye Laser) τετάρτης δύναμης της απόστασης του
ενώ ένα λέιζερ παλμών μπορεί να παραγάγει χρησιμοποιούν ως ενεργό μέσο μια δορυφόρου από το σταθμό. Συνεπώς το φως,
ιάθ m
ης
μια δέσμη φωτός από 20 έως 30 χρωστική ουσία, π.χ. Rhodamine (λ=570- που επιστρέφει από τον δορυφόρο, είναι
ι Δ om
τρισεκατομμύρια Watt ανά 1 640 nm), διαλυμένη σε οινόπνευμα, ενώ ένα πάρα πολύ αμυδρό. Τα χρησιμοποιούμενα
δισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου. δεύτερο λέιζερ χρησιμοποιείται ως πηγή συστήματα laser συνήθως δέχονται από 1
κα ve C
Επίσης μια άλλη διάκριση είναι ανάλογα με ενέργειας για να διεγείρει τα άτομα. Ένα μέχρι 100 φωτόνια. Με άλλα λόγια η τεχνική
το μήκος κύματος της ακτινοβολίας που λέιζερ χρωστικών ουσιών δεν είναι τόσο SLR μετρά τον απόλυτο χρόνο της πτήσης
εκπέμπουν (για παράδειγμα, λέιζερ με ισχυρό όσο οι άλλοι τύποι λέιζερ αλλά είναι των φωτονίων έτσι ώστε η γεωμετρία του
γή eati
ακτίνες-Χ, υπέρυθρες ακτίνες, ορατό φως, ιδιαίτερα εύκολο να μετατραπεί για να δορυφόρου και των σταθμών λέιζερ μπορεί
κλπ.). εκπέμψει σε διαφορετικά μήκη κύματος, να καθοριστεί ακριβώς εφ' όσον τα
λλα ν Cr
ς,
ανάλογα με το αρχικό χρώμα της χρωστικής σφάλματα των συστημάτων λέιζερ
Επιπλέον, ανάλογα με το ενεργό μέσο ουσίας που χρησιμοποιείται. Τα λέιζερ διατηρούνται και ελέγχονται σε ένα
που χρησιμοποιούν διακρίνονται σε λέιζερ υγρών χρωστικών ουσιών μπορούν να αμελητέο επίπεδο. Αυτό είναι δυνατόν να
Συ ό τη
στερεάς κατάστασης, αερίων, χρωστικών συντονιστούν για να δώσουν ακτίνες λέιζερ γίνει σήμερα με ακρίβεια ±50 picosec ή
ουσιών και ημιαγωγικά. Τα λέιζερ στερεάς σε διαφορετικά μήκη κύματος Τα λέιζερ καλύτερα, που είναι ισοδύναμο με ακρίβεια
να
ής απ
κατάστασης (Solid State Laser), όπως είναι ημιαγωγών (Semiconductor Laser) ±1 cm ή λιγότερο σε μια παρατήρηση laser.
στα δορυφορικά τηλέμετρα λέιζερ, χρησιμοποιούνται γενικά στα CD ή για Τυπικά οι αντίστοιχες εφικτές ακρίβειες των
ρικ ω
χρησιμοποιούν ένα ενεργό μέσο όπως το οπτικές ίνες επειδή είναι μικροσκοπικού μετρούμενων αποστάσεων (συνήθως
πο κάτ
ρουβίδιο και τους κρυστάλλους neodymium μεγέθους, ελαφριά και καταναλώνουν τη Τα πρώτα συστήματα SLR λειτούργησαν διηπειρωτικού μήκους), μεταξύ σταθμών
(Nd) βαπτισμένων σε μίγμα Yttrium- λιγότερη ενέργεια για τη λειτουργία τους. στις αρχές της δεκαετίας του '60. Τα SLR, είναι της τάξης ±1-3 cm.
Aluminium-Garnet (YAG), τα Αυτός ο τύπος λέιζερ αποτελείται από δύο παλαιότερα συστήματα χρησιμοποιούσαν
Εμ ται
αποκαλούμενα λέιζερ Nd-YAG. Ο διαφορετικά ενεργά μέσα με ηλεκτρικά συνήθως ένα λέιζερ ρουβιδίου (με
Μη τίθε
αναγκαίος ισχυρός φωτισμός, για την αντιδρούσες ιδιότητες, π.χ. από χημικά αντίστοιχο μήκος κύματος περίπου 700 nm),
παραγωγή της ενέργειας που απαιτείται για στοιχεία Ίνδιου (Indium) και Γάλλιου με παλμούς διάρκειας 10-30 nsec, με
εκπεμπόμενη ενέργεια 1-10 Joules και με
Δια
να διεγείρει τα άτομα, παρέχεται από έναν (Gallium), τα οποία διεγείρονται όταν

λαμπτήρα φλας παρόμοιο με εκείνους μιας περνάει από μέσα τους ένα ηλεκτρικό επαναληπτικότητα 2-60 παλμούς ανά λεπτό.
φωτογραφικής μηχανής. Τα λέιζερ αεριών ρεύμα.
(Gas Laser) χρησιμοποιούν ως ενεργό μέσο Τα περισσότερα σύγχρονα γεωδαιτικά
αέρια όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το συστήματα SLR χρησιμοποιούν τα πράσινα
laser, τύπου Nd:YAG, με κρύσταλλο
(Mobile Laser Systems) και 4 τύπου TLRS Επιπλέον, σχέδια για την υλοποίηση, μέσα εκτέλεση μετρήσεων λέιζερ, σε συχνά
(Transportable Laser Ranging Systems). στη επόμενη δεκαετία, του σημαντικού διαστήματα ή και επί συνεχούς βάσεως, σε
Επίσης δύο ευρωπαϊκά συστήματα, τα προγράμματος EOS (Earth Observing περιόδους που παρατηρείται σεισμική
MTLRS-1 και MTLRS-2, χρησιμοποιούνται System) της NASA, έχουν δημιουργήσει δραστηριότητα, ώστε να είναι δυνατή η
,
κυρίως για τη συστηματική μελέτη των τις προϋποθέσεις για την οικονομική συλλογή παρατηρήσεων μεγάλης
ης
σεισμογενών περιοχών της Μεσογείου. Από κατασκευή ενός τέτοιου αντίστροφου ακρίβειας και με την απαραίτητη
.0 ρισ
το 1999, στον γερμανικό δορυφορικό συστήματος laser, γνωστού ως Geoscience συχνότητα, που απαιτείται για την
σταθμό Wettzell λειτουργεί πειραματικά ο Laser Ranging System (GLRS ή GLAS), καταμέτρηση τεκτονικών παραμορφώ-
κδ νώ
τελευταίος τύπος κινητού σταθμού SLR που σαν ένα από τα συστήματα που ενδέχεται σεων και μικρομετακινήσεων. Επίσης
αποτελεί τμήμα των εν εξελίξει κινητών να τοποθετηθούν σε μία από τις μελετάται η περίπτωση, που το ίδιο
, ε αγ
ολοκληρωμένων Γεωδαιτικών Παρατηρη- προβλεπόμενες μελλοντικές διαστημικές σύστημα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί
.3
υς Αν
τηρίων (Transportable Integrated Geodetic εξέδρες (Space Platforms) ή ειδικούς στις αρκτικές περιοχές, όπου η ανάκλαση
Σήμερα λειτουργούν, σε παγκόσμια Observatories, TIGO). δορυφόρους όπως ο ICESat. Το των παλμών λέιζερ θα είναι δυνατόν να
ρο ής
κλίμακα, περίπου 40 μόνιμα συστήματα σχεδιαζόμενο σύστημα GLRS προβλέπεται γίνεται κατευθείαν από τους πάγους αντί
SLR. Επιπλέον, η NASA έχει αναπτύξει 4 να είναι ένα βελτιωμένο πολύχρωμο laser από κατάφωτα. Στη περίπτωση αυτή,
ς ό γικ
κινητά συστήματα laser τύπου MOBLAS τύπου Nd:YAG, με παλμούς διαρκείας αναμένεται ότι θα είναι δυνατόν να
ιου ουρ
περίπου 100 picosec και βασικό μήκος προσδιοριστούν (π.χ., κατά μήκος του
κύματος 1064 nm, και με επιπλέον επίγειου ίχνους της εκάστοτε δορυφορικής
4.08 ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΤΗΛΕΜΕΤΡΑ) LASER δυνατότητες διπλασιασμού και τροχιάς), τοπογραφικά προφίλ της
ς ίδ ημι
τριπλασιασμού της συχνότητας εκπομπής επιφάνειας των παγετώνων, με
του α Δ
για δευτερεύοντες παλμούς, αντίστοιχα, υψομετρική ακρίβεια καλύτερη από 10 cm
Σήμερα, τα συστήματα SLR που είναι τοποθετημένο σε δορυφόρο, ενώ τα
μήκους κύματος 532 nm και 355 nm, και οριζοντιογραφική ακρίβεια 70-100 m.
χρησιμοποιούνται είναι κατά κανόνα κατάφωτα θα τοποθετούνται στην
γεγονός που θα επιτρέπει τον υπολογισμό Από τις εν λόγω μετρήσεις αναμένεται ότι
με άδει
πολύπλοκα, πολυδάπανα και γενικά επιφάνεια της Γης.
της ατμοσφαιρικής διάθλασης στις θα είναι δυνατή η λεπτομερής
πολυέξοδα για τη λειτουργία τους. Αυτός
μετρήσεις απόστασης της διπλής χαρτογράφηση της μορφολογίας των
είναι και ο κύριος λόγος που τα
εσ ons
διαδρομής. αρκτικών περιοχών, με σκοπό τη μελέτη
συστήματα αυτά χρησιμοποιούνται μόνο
των υφισταμένων διαχρονικών μεταβολών
σε ένα σχετικά μικρό αριθμό
Το σύστημα GLRS θα προσφέρει νέες του όγκου των παγετώνων, την εξέλιξη
ιάθ m
ης
εξειδικευμένων σταθμών και για ειδικά
δυνατότητες για γεωδυναμικές εφαρμογές τους, κλπ., που σήμερα θεωρούνται από
ι Δ om
επιστημονικά προγράμματα. Αξίζει επίσης
δεδομένου, ότι πολλαπλά κατάφωτα τους πλέον σημαντικούς δείκτες αλλαγής
να αναφερθεί, ότι ειδικά τηλέμετρα
μικρού κόστους θα μπορούν να των κλιματολογικών συνθηκών του
κα ve C
laser, χρησιμοποιούνται και για μετρήσεις
τοποθετηθούν σε επίγεια κοντινά σημεία πλανήτη μας.
αποστάσεων της Σελήνης, με τη βοήθεια
σε σεισμογενείς περιοχές, για την
ανακλαστήρων, που έχουν τοποθετηθεί
γή eati
στην επιφάνεια της από τους αστροναύτες
των διαστημικών πτήσεων του
λλα ν Cr
ς,
προγράμματος Apollo στις αρχές της
δεκαετίας του 1970. Τα συστήματα αυτά 4.09 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ LASER
χρησιμοποιούν ένα μεγάλο τηλεσκόπιο για
Συ ό τη
την εκπομπή των παλμών laser (και το ίδιο Τα δορυφορικά λέιζερ αποτελούν μετρήσεις laser για τον ακριβή
τηλεσκόπιο για την επιστροφή τους), ώστε σήμερα από τα πλέον δοκιμασμένα προσδιορισμό της τροχιάς τους.
να
ής απ
η διασπορά της δέσμης να περιορίζεται σε συστήματα της δορυφορικής γεωδαισίας που

μερικά arcsec για μεγαλύτερη καθιστούν δυνατή τη μέτρηση της
ρικ ω
συγκέντρωση της ενέργειας laser. Στα απόστασης μεταξύ ενός επίγειου σταθμού
πο κάτ
συστήματα αυτά οι απαιτήσεις, για την και ενός δορυφόρου με τον ακριβέστερο
«καλή» σκόπευση των κατάφωτων στην τρόπο από τις τρέχουσες μεθόδους. Για τον
επιφάνεια της Σελήνης, είναι ιδιαίτερα λόγο αυτό, οι περισσότεροι γεωδαιτικοί
Εμ ται
αυστηρές. Το κύριο πλεονέκτημα τέτοιων δορυφόροι, όπως οι συμπαγείς δορυφόροι

συστημάτων είναι ότι, για το ίδιο κόστος
Μη τίθε
STARLETTE και οι δορυφόροι της σειράς

Οι εξελίξεις της τεχνολογίας laser τα λειτουργίας, πολλαπλασιάζεται LAGEOS, οι δορυφόροι αλτιμετρίας
απεριόριστα ο αριθμός των κατάφωτων
Δια
τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργήσει τις TOPEX/ POSEIDON, JASON, κ.ά. καθώς
προϋποθέσεις για τη σκοπιμότητα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για και ειδικοί δορυφόροι τηλεπισκόπησης,
κατασκευής καθαρά διαστημικών ή μετρήσεις, αφού το κόστος των όπως οι δορυφόροι της σειράς ERS (Earth
«αντίστροφων» συστημάτων laser, όπου κατάφωτων αποτελεί ένα πολύ μικρό Resource Satellites), είναι εφοδιασμένοι με
ολόκληρο το σύστημα λειτουργίας θα ποσοστό του συνολικού κόστους κατάλληλα κατάφωτα που επιτρέπουν
λειτουργίας ενός συστήματος laser.
προγράμματα βασισμένα στη τεχνική SLR κατασκεύασε μια ιδιόρρυθμη αντένα, 100 m), πλήρως καθοδηγούμενο
Τα σύγχρονα συστήματα SLR δίνουν, βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ή αποσκοπώντας να ανιχνεύσει ραδιοκύματα ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο.
όχι μόνο, ακριβείς μετρήσεις μεγάλων προγραμματίζονται για διάφορες τεχνο- στη συχνότητα 20.5 MHz (λ=14.5 m). Μετά
αποστάσεων πάνω στη Γη μεταξύ επιγείων λογικές εφαρμογές όπου απαιτείται μεγάλη από δοκιμές πολλών μηνών ανίχνευσε τρεις
,
σταθμών, αλλά επιτρέπουν από την ανάλυση ακρίβεια στον προσδιορισμό της τροχιάς χωριστές ομάδες στατικών θορύβων: από
ης
των μετρήσεων τον ακριβή υπολογισμό σύγχρονων δορυφόρων, οι οποίοι τοπικές και απόμακρες αστραπές, και ένα
.0 ρισ
μεταβλητών παραμέτρων των κινηματικών μεταφέρουν διάφορους αισθητήρες και άλλα σταθερό σφυρικτό ήχο άγνωστης
και δυναμικών ιδιοτήτων της Γης, όπως ο ειδικά όργανα (π.χ. αλτίμετρα radar, προέλευσης, που επαναλαμβανότανε κάθε
κδ νώ
προσανατολισμός του άξονα και η ταχύτητα φασματογράφους, κάμερες τηλεπισκόπησης, 23 ώρες και 56 λεπτά. Αυτό είναι
περιστροφής της. Επίσης επιτρέπουν την κ.ά.) χρήσιμα για την μελέτη της Γης και χαρακτηριστικό των αστέρων και των
, ε αγ
μελέτη φαινομένων σημαντικού γεωφυσικού του περιβάλλοντος της. Η διεθνής Υπηρεσία άλλων αντικειμένων του ηλιακού μας
.3
υς Αν
ενδιαφέροντος, όπως οι μικρομετακινήσεις SLR (International Satellite Laser Service) συστήματος και αναπόφευκτα οδήγησε τον
των τεκτονικών πλακών (plate tectonics), οι έχει ιδρυθεί από το 1996 για να συντονίζει Jansky στη διαπίστωση ότι η θέση της πηγής
ρο ής
παλίρροιες της Γης (earth tides) και οι και να ενισχύει τις εν λόγω δραστηριότητες. εκπομπής αντιστοιχούσε στο κέντρο του
επιδράσεις «επιφόρτωσης» της Γης κάτω Γαλαξία μας. Ωστόσο τα συμπεράσματα του
ς ό γικ
από το βάρος των ωκεανών (tidal loading), Οι σταθμοί της επόμενης γενιάς SLR, Jansky αγνοήθηκαν εν πολλοίς από την
ιου ουρ
καθώς και της χρονικής ανακατανομής των που βρίσκονται αυτήν την περίοδο υπό επιστημονική κοινότητα, αν και τελικά η Η πρώτη παρατήρηση ράδιο εκπομπής από
μαζών της στερεάς γης και των πάγων, των ανάπτυξη από την ΝΑΣΑ, θα είναι πλήρως συνεισφορά του αναγνωρίστηκε δίνοντας το τον Ήλιο έγινε το 1942, από τον Βρετανό
ωκεανών και της ατμόσφαιρας. αυτοματοποιημένοι, τηλεκατευθυνόμενοι όνομα του στη μονάδα της φαινόμενης J.S. Hey από τις αναλύσεις περιστατικών
ς ίδ ημι
και θα λειτουργούν 24 ώρες την ημέρα φωτεινότητας (apparent brightness) ή της παρεμβολής των ραντάρ του βρετανικού
στρατού. Η επόμενη σημαντική ανακάλυψη
του α Δ
Για τέτοιες εφαρμογές απαιτείται η κάνοντας παρατηρήσεις στην πλήρη πυκνότητας ροής (flux density) μιας πηγής
συνδυασμένη χρήση μετρήσεων SLR από ακολουθία των διαθέσιμων τεχνητών ενέργειας, που χρησιμοποιείται σήμερα στη σχετικά με ράδιο κύματα που εκπέμπονται
πολλούς σταθμούς και περιόδους δορυφόρων εφοδιασμένων με ανακλαστήρες ραδιοαστρονομία και ισοδυναμεί με 1 από πηγές πέρα από το ηλιακό σύστημα
με άδει
παρατηρήσεων διαρκείας από 5 μέχρι 30 laser. Τα σχεδιαζόμενα συστήματα της Jansky = 10-26 watts/ meter2/ hertz. ήταν σημειακές πηγές εκπομπής, όπως για
μέρες, καθώς και κατάλληλη επεξεργασία λεγόμενης γενιάς SLR2000 αναμένεται να παράδειγμα η παρατήρηση, το 1946, από
εσ ons
των συλλεγομένων μετρήσεων, από την μειώσουν πολύ τις δαπάνες κατασκευής, Το 1937 ο επίσης αμερικανός τους J.S. Hey, S.J. Parsons και J.W. Phillips,
οποία προσδιορίζονται συγχρόνως οι θέσεις λειτουργίας και συντήρησης των σταθμών ραδιομηχανικός Grote Reber, κατασκεύασε διακυμάνσεων στην ένταση των κοσμικών
των σταθμών, οι τροχιές των δορυφόρων και SLR. Η χαμηλή απαιτούμενη ενέργεια για εξ ιδίων μέσων και με τεράστια προσωπική ραδιοκυμάτων από τους αστερισμούς
ιάθ m
ης
διάφοροι άλλοι παράμετροι των την λειτουργία τους, το υψηλό ποσοστό προσπάθεια, ένα πλήρες κατευθυνόμενο Cygnus και Cassiopeia. Στην επόμενη
ι Δ om
χρησιμοποιουμένων μοντέλων. παλμών (high repetition rate) που θα παραβολικό ραδιοτηλεσκόπιο, διαμέτρου δεκαετία χιλιάδες τέτοιες πηγές
μπορούν να παράγουν, και βελτιωμένες 9.5m, το πρώτο που χρησιμοποιήθηκε για προσδιορίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων
κα ve C
Ο ρόλος και η επιστημονική συνεισφορά μέθοδοι μέτρησης φωτονίων ραδιοαστρονομική έρευνα. Μελετώντας τα γαλαξιών, ημιαστέρων (ή κβάζαρς quasars),
από το δίκτυο των σταθμών SLR έχει αντιπροσωπεύουν ένα τεράστιο τεχνολογικό κοσμικά ραδιοκύματα, με διάφορους δέκτες και παλλόμενων ραδιοπηγών (pulsars) που
γή eati
επεκταθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια, επίτευγμα σε σχέση με τα χαρακτηριστικά που λειτουργούσαν σε διάφορα μήκη αποτελούν υπολείμματα υπερκαινοφανών
και η ανάγκη για τη γεωδαιτική χρήση των των προγενέστερων συστημάτων SLR (όπως κύματος, από τις πολυετείς δοκιμές του, ο αστέρων (supernovas).
συστημάτων SLR προβλέπεται ότι θα η υψηλή ενέργεια, χαμηλό ποσοστό παλμών
λλα ν Cr Reber δημοσίευσε, το 1944, τους πρώτους
ς,
συνεχίσει να αυξάνεται στο μέλλον. Ποικίλα laser και η υψηλή αναλογία σήματος προς χάρτες των ουράνιων περιοχών εκπομπής Οι βάσεις για την τεχνολογία της
νέα γεωδαιτικά και γεωδυναμικά ερευνητικά θόρυβο των μετρήσεων). κοσμικών ραδιοσυχνοτήτων και Συμβολομετρία Μεγάλων Αποστάσεων
Συ ό τη
επιβεβαίωσε ότι η εκπομπή του σήματος που είχαν πλέον τεθεί, όταν στη δεκαετία του
ανίχνευσε ο Jansky προερχόταν από το ’60, η τεχνική αυτή αναπτύχθηκε από τους
4.10 ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ (VLBI)-
να
ής απ
γαλαξιακό επίπεδο. Σήμερα, αντίγραφο της αστρονόμους, σαν εργαλείο

ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ αντένας του Jansky και το αυθεντικό βελτιστοποίησης των αστρονομικών
ραδιοτηλεσκόπιο του Reber εκτίθενται στο παρατηρήσεων με ραδιοτηλεσκόπια.
ρικ ω
Η τεχνολογία του VLBI έχει τις ρίζες Εθνικό Ράδιο Παρατηρητήριο Αστρονομίας Αργότερα, ακόμα και πριν από τις πρώτες
πο κάτ
της στην επιστήμη της ραδιοαστρονομίας. Η (National Radio Astronomical Observatory, δοκιμές της τεχνικής, γύρω στο 1967, από
τελευταία, αν και η αρχή της ανάγεται στα NRAO) στο Green Bank, της West Virginia ανεξάρτητες ομάδες Αμερικανών και
Εμ ται
1894, όταν έγιναν οι πρώτες απόπειρες των ΗΠΑ, εκεί όπου σήμερα, ανάμεσα σε Καναδών αστρονόμων, διαπιστώθηκαν οι
ανίχνευσης της ηλιακής θερμικής ένα συγκρότημα 6 τηλεσκοπίων, λειτουργεί δυνατότητες εφαρμογής της για
Μη τίθε
ακτινοβολίας στα μήκη κύματος των το πλέον σύγχρονο, μεγαλύτερο (διαμέτρου γεωδαιτικούς σκοπούς.
εκατοστόμετρων, ουσιαστικά αρχίζει το
Δια
1931 όταν ο αμερικανός μηχανικός Karl

Jansky, επιφορτίστηκε από τα Εργαστήρια
Bell της ομώνυμης τηλεφωνικής εταιρείας,
να ερευνήσει τα αίτια των στατικών
θορύβων στις επικοινωνίες φωνής. Ο Jansky
για την επιζητούμενη παρατήρηση (ή το συστηματικά τα ίδια ραδιοσήματα (δηλ.

εύρος ζώνης), υπάρχει κίνδυνος το ραδιοκύματα στις ίδιες συχνότητες) που
4.11 VLBI: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΡΑΔΙΟΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ (ράδιο)τηλεσκόπιο να μην μπορεί να λάβει λαμβάνουν από μακρινούς γαλαξίες και
το εκπεμπόμενο σήμα. ημιαστέρες. Από τα συλλεχθέντα στοιχεία,
,
Μέχρι την ανάπτυξη της ραδιο- χρησιμοποιεί ακτινοβολίες σε άλλα μήκη συγχρονίζοντας τη φάση των ραδιοκυμάτων
ης
αστρονομίας στη δεκαετία του '40, η κύματος – δηλαδή για να μελετηθούν τα Η Συμβολομετρία Μεγάλων που λαμβάνονται σε κάθε σταθμό, είναι σαν
.0 ρισ
έρευνες των αστρονόμων για την εξέλιξη χαρακτηριστικά ενός αντικειμένου που Αποστάσεων εκμεταλλεύεται ακριβώς αυτή να παρατηρεί κανείς τη πηγή που εκπέμπει
του σύμπαντος περιοριζόταν από τις εκπέμπει αυτά τα κύματα. Διάφορα την κοσμική ραδιοακτινοβολία, χρησιμο- τα ραδιοσήματα, μέσο ενός οπτικού
κδ νώ
δυνατότητες των οπτικών τηλεσκοπίων, στα αντικείμενα στο σύμπαν εκπέμπουν ποιώντας δύο ή περισσότερα ραδιο τηλεσκοπίου, με φακό διαμέτρου ίσης με
οποία βασιζόταν οι αστρονομικές ραδιοσήματα. Ωστόσο, η "όψη" ενός παρατηρητήρια, και αναλύοντας την απόσταση μεταξύ των δύο σταθμών.
, ε αγ
.3
παρατηρήσεις. Ωστόσο, εκτός από το φως αντικειμένου όπως φαίνεται από
υς Αν
που εκπέμπεται από τα αστέρια, τους παρατηρήσεις στην φασματική περιοχή των
γαλαξίες, τους ημιαστέρες και άλλα ουράνια ραδιοκυμάτων μπορεί να είναι αρκετά 4.12 VLBI: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΝΑΓΚΑΙΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ
ρο ής
αντικείμενα, υπάρχει αόρατη ενέργεια — διαφορετική από εκείνη που φαίνεται από
ς ό γικ
υπέρυθρες ακτίνες και υπεριώδες φως, παρατηρήσεις στην ορατή περιοχή του Στη τεχνολογία του VLBI, όπως και στη
ακτίνες X και ραδιοκύματα — που δεν φάσματος., γεγονός που δείχνει ότι ραδιοαστρονομία, χρησιμοποιούνται
ιου ουρ
μπορούν να ανιχνευτούν από το ανθρώπινο διαφορετικοί μηχανισμοί προκαλούν τις τεχνικές ασυνεχούς ανίχνευσης (incoherent
μάτι ή δεν είναι ορατά από τη γήινη διαφορετικές εκπομπές (ράδιο έναντι detection techniques) των ραδιοσημάτων.
ς ίδ ημι
επιφάνεια λόγω της ατμόσφαιρας. Εκτός οπτικής) ενέργειας. Με άλλα λόγια, οι δέκτες που
από το οπτικό φως, μόνο τα ραδιοκύματα χρησιμοποιούνται στα ραδιοτηλεσκόπια
του α Δ
φαίνονται εύκολα από τη γήινη επιφάνεια, Η βασική διαδικασία αυτού του είδους ανιχνεύουν τη φάση και το εύρος του
ενώ μόνο ειδικά τηλεσκόπια μπορούν "να της αστρονομικής παρατήρησης είναι κύματος του εκάστοτε ραδιοσήματος, αντί
με άδει
δουν" τις αόρατες ακτινοβολίες. Η ουσιαστικά η ίδια. Κατ’ αρχήν είναι τα φωτόνια (οπτικά κύματα) όπως στην
φασματική ζώνη των ραδιοκυμάτων απαραίτητο να γνωρίζουμε τη θέση της οπτική αστρονομία.
καλύπτει την περιοχή με τα μήκη κύματος πηγής από όπου εκπέμπεται η ακτινοβολία,
εσ ons
που κυμαίνονται από λιγότερο από ένα δεδομένου ότι γενικά, είναι σημαντικό να Τα ραδιοτηλεσκόπια είναι κυρίως δύο
χιλιοστόμετρο μέχρι μερικές εκατοντάδες γνωρίζουμε αν η εν λόγω πηγή της τύπων: είτε ανακλαστήρες εστίασης, είτε οι
ιάθ m
ης
μέτρα, σε σύγκριση με τα οπτικά μήκη ακτινοβολίας είναι ορατή σε συγκεκριμένα λεγόμενοι ανακλαστήρες Cassegrain.
ι Δ om
κύματος που κυμαίνονται από 400 έως 700 διαστήματα της ημέρας και εάν είναι σε Ανεξαρτήτως τύπου, υπάρχουν τέσσερα
nanometers. Αυτό σημαίνει ότι τα οπτικά βέλτιστη θέση για παρατηρήσεις. βασικά στοιχεία σε ένα τυπικό
κα ve C
φωτόνια έχουν πολύ υψηλότερες ενέργειες Ουσιαστικά, για τη διεξαγωγή μια ραδιοτηλεσκόπιο: o ανακλαστήρας
από τα ράδιο φωτόνια. Αυτή η ιδιότητα των παρατήρησης σε ένα (ραδιο)τηλεσκόπιο (reflector), ο υποανακλαστήρας
φωτονίων έχει επιπτώσεις στον τρόπο που είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε τις (subreflector) , η γραμμή τροφοδοσίας και
γή eati
λειτουργούν τα όργανα που αστρικές συντεταγμένες (δηλαδή την ορθή μετάδοσης (feed και transmission line) και ο
χρησιμοποιούνται στη ραδιοαστρονομία αναφοράς και την απόκλιση) της πηγής, δέκτης.
(και κατ’ επέκταση στα γεωδαιτικά λλα ν Cr
καθώς επίσης και τη γωνία ύψους και το Τα ραδιοτηλεσκόπια χρησιμοποιούν ως
ς,
συστήματα VLBI). αζιμούθιο της, που εξαρτώνται από το Μια αντένα Cassegrain τύπου αντένα ένα μεγάλο (συνήθως μεταλλικό)
γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό περιλαμβάνει έναν παραβολικό βασικό δίσκο, παραβολικού σχήματος. Οι
Συ ό τη
μήκος του εκάστοτε ράδιο τηλεσκοπίου. ανακλαστήρα και ένα κοίλο υπερβολικό παραβολικές αντένες έχουν τη βασική
Επίσης σημαντικό στη συγκεκριμένη υποανακλαστήρα κοντά στην πρωταρχική ιδιότητα ότι εστιάζουν την λαμβανόμενη
εστία του βασικού ανακλαστήρα. Με τον
να
ής απ
περίπτωση είναι να γνωρίζουμε τη σχετική ράδιο ενέργεια στο ίδιο σημείο, την εστία
ταχύτητα της πηγής, η οποία στη τρόπο αυτό, τα εισερχόμενα σήματα της παραβολής, ανεξαρτήτως από το μήκος
αντανακλώνται πίσω σε ένα σημείο κοντά
ρικ ω
ραδιοαστρονομία ορίζεται σχετικά με την κύματος του ραδιοσήματος. Το σήμα από

στο κέντρο του βασικού ανακλαστήρα, τη
πο κάτ
κίνηση του ήλιου και τις ομάδες αστέρων την αντένα στέλνεται σε έναν ενισχυτή, ο
στο γαλαξία μας. Μια τέτοια σχετική κίνηση δευτερεύουσα εστία, όπου τοποθετείται η οποίος ενισχύει τα ασθενούς έντασης
προκαλεί μια επίδραση Doppler στα γραμμή τροφοδοσίας. Ο ανακλαστήρας ραδιοσήματα. Με τον τρόπο αυτό, το
Εμ ται
ραδιοκύματα (ή στο φως στη περίπτωση συλλέγει τη ενέργεια από τις αστρικές πηγές ενισχυμένο ραδιοσήμα υποβάλλεται
εκπομπής. Ο υποανακλαστήρας είναι μια
Μη τίθε
οπτικών παρατηρήσεων) που λαμβάνονται αργότερα σε επεξεργασία από έναν

στο (ράδιο)τηλεσκόπιο. Αυτό μπορεί να επιφάνεια που κατευθύνει την ακτινοβολία υπολογιστή. Ο δέκτης λειτουργεί κατά
προκαλέσει μια μετατόπιση της συχνότητας στη γραμμή τροφοδοσίας στο κέντρο του τέτοιο τρόπο ώστε σε όλη τη διαδικασία
Δια
ανακλαστήρα. Πίσω από τη γραμμή ενίσχυσης, το σήμα παραμένει ανάλογο

Οι στόχοι των ράδιο αστρονομικών εκπομπής (ή απορρόφησης στη περίπτωση
τροφοδοσίας είναι το σύστημα του δέκτη, ο προς την ενέργεια της εισερχόμενης
παρατηρήσεων είναι παρόμοιοι με εκείνους του φωτός) η οποία πρέπει να λαμβάνεται
οποίος ενισχύει το ραδιοσήμα και επιλέγει ακτινοβολίας, έτσι ώστε το ενισχυμένο σήμα
της οπτικής αστρονομίας ή οποιαδήποτε υπόψη. Αλλιώς, εάν η μετατόπιση είναι
τη κατάλληλη ζώνη συχνοτήτων που να παραμένει μια αληθινή αντιπροσώπευση
άλλης αστρονομικής τεχνολογίας που μεγαλύτερη από το εύρος της συχνότητας
ανιχνεύει το επιζητούμενο σήμα.
της πρωτογενούς εκπομπής από την αστρική ανάλογη της διαμέτρου του χρησιμοποιούνται είναι από το τμήμα των Από τις μετρήσεις Δτ εξάγεται η
πηγή. ραδιοτηλεσκόπιου. Έτσι προκειμένου ένα μικροκυμάτων του ηλεκτρομαγνητικού γεωμετρική καθυστέρηση τ = (Β s) / c, όπου
ραδιοτηλεσκόπιο να είναι σε θέση να φάσματος. Για παράδειγμα, τα συστήματα Β είναι το διάνυσμα της βάσης μεταξύ των
Το εύρος δέσμης της ακτινοβολίας που ανιχνεύσει με την ίδια γωνιακή Mark-III χρησιμοποιούν 14 συχνότητες σε δύο σταθμών, s είναι το μοναδιαίο διάνυσμα
λαμβάνει μια κυκλική αντένα ενός
,
διαχωριστικότητα ενός οπτικού δύο περιοχές του φάσματος, στη περιοχή S- στη διεύθυνση της ραδιοπηγής και c είναι η
ης
ραδιοτηλεσκόπιου είναι περίπου 1.2 λ/D σε τηλεσκόπιου, το μέγεθος του πρέπει να είναι Band (2.2-2.3 GHz) και στη περιοχή Χ- ταχύτητα του φωτός στο κενό. Συνήθως,
.0 ρισ
ακτίνια, όπου το λ είναι το μήκος κύματος πολύ μεγαλύτερο. Επιπλέον, η ευαισθησία Band (8.2-8.6 GHz), ώστε να είναι δυνατή η από τις μετρήσεις περίπου δώδεκα ή
του ραδιοσήματος και D είναι η διάμετρος του τηλεσκοπίου ή της δυνατότητας του να διόρθωση των σημάτων για τις περισσοτέρων ραδιοπηγών σε διάστημα 24
κδ νώ
της αντένας, στις ίδιες μονάδες. Ο ανιχνεύει αδύνατα σήματα σχετίζεται επίσης ιονοσφαιρικές επιδράσεις. ωρών, μπορούν να υπολογιστούν οι τρεις
παράγοντας 1.2 εξαρτάται κάπως από τη με την επιφάνεια του ανακλαστήρα του συνιστώσες του διανύσματος Β με μεγάλη
, ε αγ
πυκνότητα ροής (της λαμβανόμενης ραδιοτηλεσκόπιου. Συγκεκριμένα, η ακρίβεια (της τάξης μερικών χιλιοστών ή
.3
ενέργειας) ανά μονάδα επιφάνειας. Το εν
υς Αν
αποδοτική περιοχή μιας αντένας είναι εκατοστών, ανεξάρτητα από την απόσταση
λόγω εύρος δέσμης της ακτινοβολίας μικρότερη από τη φυσική περιοχή της μεταξύ των σταθμών). Η ακρίβεια των
αποτελεί και τον καθοριστικό παράγοντα
ρο ής
αντένας, λόγω των διαφόρων απωλειών μετρήσεων VLBI επηρεάζεται από την
του μεγέθους των ραδιοτηλεσκοπίων, που ενέργειας, μια από τις οποίες οφείλεται στις αδυναμία επακριβούς εκτίμησης των
ς ό γικ
είναι συνήθως πολύ μεγαλύτερα από τα αποκλίσεις της επιφάνειας της αντένας από συνθηκών που επικρατούν στην
οπτικά τηλεσκόπια. Ο λόγος για αυτό είναι
ιου ουρ
μια ιδανική παραβολική μορφή. Για ατμόσφαιρα κατά μήκος της πορείας των
ότι η γωνιακή διαχωριστικότητα (angular παράδειγμα, μια αντένα με επιφανειακές ραδιοκυμάτων. Έτσι απαιτείται η χρήση
resolution) ⎯ δηλαδή, η γωνιακή περιοχή ανωμαλίες μεγέθους της τάξης του μήκους πολύπλοκων μοντέλων διόρθωσης για τις
ς ίδ ημι
του ουρανού από τον οποίο το τηλεσκόπιο κύματος των ραδιοσημάτων που θα κύριες επιδράσεις της ατμόσφαιρας στη
μπορεί να συλλέξει την επιζητούμενη ράδιο
του α Δ
λαμβάνει, θα είναι σχεδόν άχρηστη, εξ διάδοση των ραδιοσημάτων, δηλαδή: την
ενέργεια ⎯ είναι ανάλογη προς το μήκος αιτίας της χαμηλής αποδοτικότητας της και εξασθένιση, την καθυστέρηση διάδοσης και
κύματος του ραδιοσήματος και αντιστρόφως ευαισθησίας της σε παρεμβολές. την καμπύλωση της τροχιάς του εκάστοτε
με άδει
ραδιοκύματος. Συνήθως, τα μοντέλα που
χρησιμοποιούνται βασίζονται στη χρήση
εσ ons
δεδομένων από ραδιοβολίσεις και άλλα
4.13 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ VLBI (ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΑ)
μετεωρολογικά στοιχεία, που μετρούνται
στη περιοχή των επιγείων σταθμών.
ιάθ m
ης
Η γεωδαιτική χρήση της συγχρόνως με την συχνότητα και τον χρόνο
ι Δ om
Συμβολομετρίας ραδιοκυμάτων ή αλλιώς ενός ατομικού χρονομέτρου, (συνήθως ενός
της Συμβολομετρίας πολύ μεγάλων βάσεων hydrogen maser), ενώ συγχρόνως
κα ve C
(Very Long Baseline Interferometry, VLBI), ενισχύονται και μετατρέπονται σε ψηφιακή
παρέχει τη δυνατότητα για τη μέτρηση πληροφορία που αποθηκεύεται σε ειδικές 4.14 ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ
γεωδαιτικών παραμέτρων, που σχετίζονται μαγνητικές ταινίες μεγάλης χωρητικότητας.
γή eati
με τις φυσικές ιδιότητες της Γης, με Η ανάλυση τους γίνεται σε κεντρικές
ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΑ
ακρίβειες που δεν ήταν εφικτές στο μονάδες επεξεργασίας, όπου με ειδικές λλα ν Cr
ς,
παρελθόν. συσκευές αναλυτικής αλληλοσυσχέτισης Το παγκόσμιο αστρονομικό σύστημα μονίμων γεωδαιτικών σταθμών — το
των καταγραφών (signal correlators), αναφοράς (International Celestial Reference διεθνές γεωδαιτικό δίκτυο σταθμών
Frame, ICRF) και το παγκόσμιο επίγειο συλλογής δορυφορικών και διαστημικών
Συ ό τη
Η τεχνική βασίζεται στην ακριβή υπολογίζεται η διαφορά του χρόνου άφιξης

μέτρηση, από δύο επίγειους σταθμούς, Δτ (group delay) των ραδιοσημάτων στους σύστημα αναφοράς (International μετρήσεων (International Space Geodetic
παραμέτρων που σχετίζονται με τη διάδοση δύο σταθμούς σαν συνάρτηση του χρόνου. Terrestrial Reference Frame, ITRF) Network, ISGN) — που αποτελούνται από
να
ής απ
στην ατμόσφαιρα ραδιοκυμάτων, που Πρακτικά, η εν λόγω μέτρηση προκύπτει αποτελούν τη βάση για τις ανάγκες της ραδιοτηλεσκόπια για μετρήσεις VLBI,
προέρχονται από την ίδια πηγή εκπομπής. από τον υπολογισμό της χρονικής γεωδαισίας σε επίπεδο ηπείρων και εθνικών μεταφερόμενα συστήματα λέιζερ SLR/LLR
ρικ ω
Στη προκειμένη περίπτωση, οι πηγές που μετατόπισης μεταξύ των σημάτων που περιοχών. Σήμερα οι γεωδαιτικές και μόνιμους σταθμούς GPS και DORIS.
πο κάτ
χρησιμοποιούνται δεν είναι δορυφόροι αλλά απαιτείται για να επιτευχθεί μέγιστος διαστημικές τεχνικές είναι ιδιαίτερα Ωστόσο, η κατανομή των εν λόγω σταθμών
αστρικές ραδιοπηγές, όπως οι ημιαστέρες συσχετισμός τους (maximum correlation). αποδοτικές για τέτοιες επιστημονικές και είναι ανομοιογενής, δεδομένου ότι
πρακτικές εφαρμογές. Τεχνικές όπως η συγκεντρώνονται κυρίως στη Βόρεια
Εμ ται
(quasars), που βρίσκονται σε διαγαλαξιακές Επίσης μετρούνται η καθυστέρηση φάσης

αποστάσεις και θεωρούνται τα πλέον Δφ (phase delay) της αντίστοιχης Συμβολομετρία πολύ μεγάλων βάσεων Αμερική, την Ευρώπη και τμήματα της
Μη τίθε
απομακρυσμένα σημεία του σύμπαντος (και συνάρτησης συσχέτισης (correlation (VLBI), τα δορυφορικά και σεληνιακά Ασίας (π.χ. Ιαπωνία), ενώ οι πλέον
συνεπώς θεωρητικά ευρίσκονται στο function) και ο ρυθμός της χρονικής συστήματα λέιζερ (SLR/LLR), καθώς και τα χαρακτηριστικές ελλείψεις σταθμών
Δια
άπειρο). Τα ραδιοσήματα αυτά μεταβολής dτ/dt (delay rate). Στη πράξη, η συστήματα βασισμένα σε παρατηρήσεις παρουσιάζονται στο νότιο ημισφαίριο.
λαμβάνονται στις αντένες μεγάλων διαφορά του χρόνου άφιξης Δτ υπολογίζεται μικροκυμάτων, όπως τα συστήματα GPS και
ραδιοτηλεσκόπιων, όπου καταγράφονται από μετρήσεις της καθυστέρησης φάσης Δφ DORIS, υλοποιούν τα συστήματα αναφοράς
σαν θόρυβος (επειδή οι ραδιοπηγές δεν σε διαφορετικές συχνότητες. Στα γεωδαιτικά ITRF και ICRF μέσο ενός διεθνούς δικτύου
εκπέμπουν σήματα σταθερής συχνότητας) συστήματα VLBI, οι συχνότητες που
με 7 επιχειρησιακούς και 4 εφεδρικούς ανάλυση των παρατηρήσεων Doppler από

δορυφόρους της σειράς OSCAR (της τους σταθμούς TRANET, έκανε το Κέντρο
πρώτης γενιάς των δορυφόρων) και της Αστροναυτικής του Αμερικανικού Ναυτικού
νεώτερης σειράς NOVA. Η περιστροφή τους (US Naval Astronautics Group) στο Point
,
γύρω από τη Γη ήταν σε πολικές, σχεδόν Mugu, California. Ύστερα από τους
ης
κυκλικές, τροχιές (δηλ. με μικρή απαραίτητους υπολογισμούς, οι τροχιακές
.0 ρισ
εκκεντρότητα) σε ύψος περίπου 1100 km. Η εφημερίδες των δορυφόρων μαζί με άλλες
γραμμική τους ταχύτητα ήταν περίπου 7.5 αναγκαίες πληροφορίες, αποθηκεύονταν στη
κδ νώ
Km/sec, δηλαδή κάνοντας μια πλήρη μνήμη των δορυφόρων, περίπου κάθε δύο
περιστροφή περίπου σε 107 min. ώρες, μέσο επικοινωνίας με έναν από δύο
, ε αγ
άλλους σταθμούς ελέγχου στις Η.Π.Α.
.3
υς Αν
Τέτοιου τύπου τροχιές σχηματίζουν ένα
«πλέγμα», που μένει σταθερό καθώς η Γη
ρο ής
περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της. Το
πλέγμα αυτό, ουσιαστικά, ακολουθεί την
ς ό γικ
περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο και τις
ιου ουρ
μετακινήσεις του άξονα περιστροφής της. Η
σχετική θέση των τροχιακών επιπέδων
Τα Μεταφερόμενα Ολοκληρωμένα και σε απομακρυσμένες τοποθεσίες (π.χ. στις μεταβάλλεται, με την πάροδο του χρόνου,
ς ίδ ημι
Γεωδαιτικά Παρατηρητήρια (Transport- αρκτικές περιοχές) όπου συνήθως υπάρχει σαν συνέπεια των παρέλξεων που
able Integrated Geodetic Observatories, έλλειψη τέτοιων υποδομών. Η δυνατότητα
του α Δ
δημιουργούνται λόγω της επιπλάτυνσης της
TIGO) είναι μια νέα σειρά πρόσθετων μετακίνησης των σταθμών TIGO επιτρέπει Γης. Κάθε σημείο στην επιφάνεια της Γης
θεμελιωδών σταθμών για γεωδαιτικές τη μεταφορά τους σε τοποθεσίες όπου κατά διέρχεται δύο φορές κάτω από τις εν λόγω
με άδει
εφαρμογές πολλή υψηλής ακρίβειας. Ο προτίμηση μπορούν να καλυφθούν τα τροχιές. Αντίστοιχα, η συχνότητα εμφάνισης
αρχικός σκοπός των σταθμών TIGO είναι να προαναφερόμενα κενά στο παγκόσμιο των δορυφόρου, από κάθε σημείο της Γης,
συμβάλουν πρωτίστως στην υλοποίηση των γεωδαιτικό δίκτυο ISGN. Για το σκοπό αυτό
εσ ons
εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος του
συστημάτων αναφοράς ITRF και ICRF, η ελάχιστη αναγκαία περίοδος λειτουργίας σημείου, δεδομένου ότι οι τροχιές
καθώς και να συνεισφέρουν στον έλεγχο των τους θεωρείται ένα με τρία έτη. Έτσι η συγκλίνουν στους πόλους. Για παράδειγμα,
ιάθ m
ης
παραμέτρων του προσανατολισμού της Γης, βελτιστοποίηση στην εξάρτηση της θέσης με τη τυπική μορφή που είχαν οι τροχιές των
ι Δ om
των μικρομετακινήσεων του γήινου φλοιού, και της διάρκειας της λειτουργίας τους σε δορυφόρων TRANSIT, η συχνότητα
των γήινων παλιρροιών κλπ. μια τοποθεσία, αναμένεται να βελτιώσει εμφάνισης των δορυφόρων ήταν περίπου
κα ve C
δραματικά την ομοιογένεια στα δίκτυα των κάθε 90 min., με μέση διάρκεια ορατότητας
Οι σταθμοί TIGO αποτελούνται από μόνιμων θεμελιωδών σταθμών και να του εκάστοτε δορυφόρου, από ένα σταθμό,
επιμέρους συστήματα VLBI και SLR, καθώς συνεισφέρει στην υλοποίηση και συντήρηση
γή eati
περίπου 20 min.
και από μια αποκαλούμενη βασική μονάδα των συστημάτων αναφοράς ITRF και ICRF. Η χρήση του συστήματος TRANSIT
που αποτελείται από ένα δέκτη GPS, Επιπλέον, οι σταθμοί TIGO θα μπορούν να ήταν κυρίως για εφαρμογές πλοήγησης
λλα ν Cr Γενικά, η περίοδος ορατότητας του κάθε
ς,
ατομικό χρονόμετρο, υπεραγωγικό βαρυτή- συμπληρώνουν άλλες βασικές τοπικές σκαφών, όπου η εφικτή ακρίβεια εντοπισμού
δορυφόρου είναι συνάρτηση της γωνίας
μετρο (super-conducting gravimeter), γεωδαιτικές μετρήσεις, π.χ. με μετρήσεις στίγματος, σε πραγματικό χρόνο, ήταν της
ύψους του δορυφόρου, από την οποία
τάξης ± 200 m. Η χρήση δεδομένων από
Συ ό τη
σεισμόμετρο, μετεωρολογικά όργανα βαρύτητας, προκειμένου να ελεγχθούν οι εξαρτάται και η λήψη του σήματος.
συμπεριλαμβανομένου και ενός ραδιόμετρου αλλαγές στο πεδίο βαρύτητας, σεισμολογικές πολλαπλά (π.χ. 10-25) περάσματα των
υδρατμών, καθώς και ενός κεντρικού παρατηρήσεις για τον έλεγχο των σεισμών, δορυφόρων TRANSIT πάνω από τον
να
ής απ
Η εκπομπή σημάτων σε δύο συχνότητες,

υπολογιστή. Η δυνατότητα συνεχούς μετεωρολογικές παρατηρήσεις για τη μελέτη εκάστοτε σταθμό ενδιαφέροντος επέτρεπε,
400 MHz και 150 MHz, επέτρεπε τον
παροχής ρεύματος επιτρέπει τη συνεχή της ατμόσφαιρας, κ.ά. επίσης, τον εκ των υστέρων προσδιορισμό
υπολογισμό της επίδρασης της ιονόσφαιρας
ρικ ω
λειτουργία των εν λόγω συστημάτων ακόμα της θέσης μεμονωμένων σημείων, με

στο σήμα του εκάστοτε δορυφόρου. Το
πο κάτ
ακρίβειες της τάξης ± 2-10 m, ανάλογα με

διαμορφωμένο σήμα, στις παραπάνω
την ποιότητα των διαθέσιμων τροχιακών
συχνότητες, περιείχε πληροφορίες για τις
εφημερίδων. Αντίστοιχα, ο προσδιορισμός
Εμ ται
4.15 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ DOPPLER (TRANSIT) τροχιές των δορυφόρων και των σημάτων
των σχετικών θέσεων μεταξύ σημείων—
χρόνου που είναι απαραίτητες για τις
Μη τίθε
διαδικασία που, για τη περίπτωση των

Όλα τα δορυφορικά συστήματα Doppler δορυφόρων Doppler, το σύστημα TRANSIT μετρήσεις Doppler. Για την παρακολούθηση
δορυφόρων Doppler TRANSIT, είχε
βασίζονται στη τεχνική της σύγκρισης της (ή αλλιώς γνωστό σαν Navy Navigation της εύρυθμης λειτουργίας των δορυφόρων,
Δια
καθιερωθεί με την ονομασία διεντοπισμός

γνωστής και σταθερής συχνότητας των Satellite System, NNSS), που ήταν ο ένα δίκτυο 13 σταθμών ελέγχου (TRANET),
(translocation)—ήταν δυνατός με ακρίβειες
ραδιοκυμάτων, που εκπέμπονται από κάποιο προκάτοχος του GPS, αναπτύχθηκε μεταξύ με κατάλληλη παγκόσμια κάλυψη,
της τάξης ± 0.5-1 m.
δορυφόρο, με την αντίστοιχη συχνότητα του 1958 και 1963 για το αμερικανικό εκτελούσε συνεχείς μετρήσεις Doppler. Την
των ραδιοκυμάτων, που δέχεται ένας ναυτικό. Το TRANSIT λειτούργησε για
σταθμός. Το πλέον γνωστό σύστημα πολιτική χρήση από το 1967 μέχρι το 1997
απόστασης του δορυφόρου από ένα σταθμό συχνότητας Δf μεταξύ t1 και t2. Ο δείκτης D
μεταξύ δύο χρονικών στιγμών t1 και t2: είναι ουσιαστικά η παρατήρηση, που μπορεί
να μετρηθεί με ακρίβεια από κατάλληλους
4.16 ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ DOPPLER t2 t2 δέκτες των σημάτων Doppler. Πολλαπλές
∫ (dS/dt) dt = – (c/fS) ∫ Δf dt →
,
τέτοιες παρατηρήσεις, επιτρέπουν τον
ης
t1 t1
Tο φαινόμενο Doppler, το οποίο fr = fS { 1 - [ (dS/dt) ÷ c ] } → προσδιορισμό θέσης του εκάστοτε δέκτη, με
.0 ρισ
ανακάλυψε ο αυστριακός αστρονόμος του S1 – S2 = – (c/fS) D τις ακρίβειες που ήδη αναφέρθηκαν στην
fr - fS = Δf = - [fS (dS/dt)] ÷ c
19ου αιώνα Christian Doppler, σχετίζεται με προηγούμενη ενότητα.
κδ νώ
τη γνωστή εμπειρία που έχει κανείς, όταν όπου ο δείκτης Doppler D δηλώνει τον
όπου Δf είναι η διαφορά της συχνότητας του
περιμένει το πέρασμα ενός τραίνου σε μία αριθμό των κύκλων της διαφοράς της
, ε αγ
σήματος, που δέχεται ο παρατηρητής, από τη
διάβαση ή στη πλατφόρμα ενός σταθμού.
.3
συχνότητα του σήματος που εκπέμπεται.
υς Αν
Όπως είναι γνωστό, η ένταση του
Αντίστοιχα, η ακτινική ταχύτητα μπορεί να
σφυρίγματος του τραίνου ή ο θόρυβος της
προσδιοριστεί σαν
4.17 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ DOPPLER
ρο ής
μηχανής του αλλάζει, καθώς το τραίνο
πλησιάζει ή απομακρύνεται από το
ς ό γικ
παρατηρητή: η ένταση είναι αρχικά μεγάλη, dS/dt = - (c Δf / fS)
Oι γεωδαιτικοί δέκτες Doppler συχνότητες αυτές η φάση του φέροντος
ιου ουρ
αλλάζοντας ανεπαίσθητα όσο το τραίνο ολοκληρώνουν κύκλους της λεγόμενης κύματος διαμορφώνεται με το μήνυμα
πλησιάζει και στη συνέχεια μειώνεται συχνότητας συμβολής (Doppler shifted πλοήγησης, το οποίο περιέχει πληροφορίες
σημαντικά, όταν το τραίνο περνάει από το
ς ίδ ημι
frequency), fr – fs, που προκύπτει από τη για τις τροχιές των δορυφόρων. Η
κοντινότερο σημείο σε σχέση με τον διαμόρφωση είναι τέτοια ώστε 6103 δυαδικά
παρατηρητή και προοδευτικά ελαττώνεται, μείξη της συχνότητας fr του δέκτη και της
του α Δ
ψηφία (bits) αντιστοιχούν ακριβώς σε
όσο το τραίνο απομακρύνεται. Το ίδιο αντίστοιχης λαμβανόμενης συχνότητας fs. διάρκεια εκπομπής του σήματος δύο λεπτών
φαινόμενο παρατηρείται και στις Το μέγεθος της συχνότητας συμβολής είναι
με άδει
της ώρας, ενώ το σημείο έναρξης του κάθε
ηλεκτρομαγνητικές συχνότητες. Δηλαδή, οι ανάλογο της ακτινικής ταχύτητας του μηνύματος δίλεπτης διαρκείας ορίζεται από
συχνότητες τόσο των ραδιοκυμάτων, όσο και δορυφόρου, δηλ. την προβολή του μία λέξη συντονισμού.
εσ ons
των οπτικών κυμάτων, υφίστανται μία διανύσματος της ταχύτητας του δορυφόρου
μετατόπιση, στη περίπτωση που η πηγή του στην επιβατική ακτίνα σταθμού-δορυφόρου.
κύματος (π.χ. ένας πομπός) και ο Για παράδειγμα, μια μέγιστη τιμή της
ιάθ m
ης
παρατηρητής (π.χ. ένας δέκτης) κινούνται σε ακτινικής ταχύτητας των δορυφόρων
ι Δ om
σχέση ο ένας με τον άλλο. Στη περίπτωση περίπου 7.4 km/sec, συνεπάγεται ότι η
των δορυφόρων, αν ο δορυφόρος έχει ένα μέγιστη τιμή της συχνότητας συμβολής, όταν
κα ve C
σταθερό ταλαντωτή και εκπέμπει μία ο δορυφόρος ανέρχεται ή κατέρχεται σε
σταθερή συχνότητα fS, επειδή ο δορυφόρος σχέση με τον ορίζοντα ενός παρατηρητή,
γή eati
κινείται με μεγάλη ταχύτητα ως προς τον είναι της τάξης των 25 ppm ως προς τη
εκάστοτε παρατηρητή στη Γη, η συχνότητα συχνότητα εκπομπής (π.χ., 8.4 kHz για τη
fr, που θα δεχθεί ο παρατηρητής στο δέκτη λλα ν Cr συχνότητα των 400 MHz των δορυφόρων
ς,
του, είναι διαφορετική, εξ αιτίας του TRANSIT).
φαινομένου Doppler και δίνεται από τη
Συ ό τη
σχέση: δηλαδή, είναι αρκετό να μετρήσουμε τη Συνεχίζοντας το παράδειγμα των

διαφορά της συχνότητας Δf, που είναι δορυφόρων του συστήματος TRANSIT,
να
ής απ
σχετικά εύκολη διαδικασία αν γνωρίζουμε τη κατά το πέρασμα του από την περιοχή ενός
Fr = fS ÷ [1 + ( v/c)]
συχνότητα fS. Η μεταβολή της τιμής του Δf, σταθμού, ο εκάστοτε δορυφόρος εξέπεμπε
συνεχώς σήματα σε δύο σταθερές
ρικ ω
όπου v=dS/dt είναι η ακτινική ταχύτητα του σαν συνάρτηση του χρόνου, είναι της
συχνότητες: 399.968 MHz και 149.988
πο κάτ
δορυφόρου, S είναι η απόσταση μεταξύ του μορφής που φαίνεται στο σχήμα, όπου το
σημείο, που αντιστοιχεί στην τιμή Δf = 0, MHz. Οι συχνότητες εκπομπής ήταν
πομπού και του δέκτη του σήματος και c
είναι εκείνο όπου dS/dt = 0 και αντιστοιχεί μετατοπισμένες περίπου κατά 80 ppm από
Εμ ται
είναι η ταχύτητα διάδοσης του σήματος, που

στη θέση που η επιβατική ακτίνα του τις αντίστοιχες σταθερές ονομαστικές
συνήθως λαμβάνεται ίση με την ταχύτητα
Μη τίθε
του φωτός στο κενό, με τη παραδοχή ότι δεν δορυφόρου είναι κάθετη στη τροχιά του. Το συχνότητες fg που χρησιμοποιούσαν οι
υπάρχει ιονόσφαιρα και τροπόσφαιρα. Στην σημείο αυτό είναι γενικά το σημείο που η δέκτες και οι οποίες ήταν αντίστοιχα 400
MHz και 150 MHz. Με τον τρόπο αυτό η Το πάνω μέρος του σχήματος δείχνει την
Δια
προκειμένη περίπτωση, επειδή η τιμή της τροχιά πλησιάζει περισσότερο τον

παρατηρητή (point of closest approach). Στη τυπική μορφή της τροχιάς ενός δορυφόρου
ταχύτητας v είναι πολύ πιο μικρή από τη τιμή της συχνότητας συμβολής fr–fs δεν TRANSIT και τις θέσεις του σε διαφορετικές
τιμή c (δηλ. v<<c), έχουμε: πράξη, μετρώντας τη μεταβολή του Δf, είναι λαμβάνει αρνητικές τιμές, γεγονός που θα
δυνατόν να υπολογιστεί η διαφορά της χρονικές στιγμές, όπου αντίστοιχα φαίνεται
δυσκόλευε να διακρίνονται θετικές και και η μεταβολή της απόστασης του
αρνητικές τιμές των δεικτών Doppler. Στις δορυφόρου από ένα επίγειο σταθμό. Στο
κάτω μέρος του σχήματος έχουν σχεδιαστεί fg–fr. Στη πράξη, μια μέτρηση Doppler Από το 1979, ειδικοί δέκτες του Με το πέρασμα των δορυφόρων από την
τρεις καμπύλες, που αντιστοιχούν στη συνίσταται από την απαρίθμηση των συστήματος ARGOS έχουν τοποθετηθεί περιοχή των διαθεσίμων πομπών του
συχνότητα των 399.968 MHz. Η καμπύλη fr στους μετεωρολογικούς δορυφόρους TIROS συστήματος ARGOS, οι δέκτες λαμβάνουν
τμηματικά ολοκληρωμένων κύκλων Di, δηλ.
παριστάνει την συχνότητα που λαμβάνει ο της σειράς NOAA-Α μέχρι NOAA-Ν. Οι το εκπεμπόμενο σήμα και εκτελούν
,
δέκτης, της οποίας η τιμή εξ αιτίας του δορυφόροι TIROS λειτουργούν σε πολικές, μετρήσεις Doppler, τις οποίες καταγράφουν
ης
T2
φαινομένου Doppler μεταβάλλεται. Η Di = ∫ (fg–fr) dτ = (fg–fs) ( Ti - Ti-1 ) κυκλικές τροχιές, ύψους περίπου 850 km. Οι μαζί με άλλα χρήσιμα δεδομένα. Όταν οι
.0 ρισ
T1 δορυφόροι περιστρέφονται γύρω από τη Γη, δορυφόροι περνούν από την περιοχή
καμπύλη fg παριστάνει την ονομαστική +(fg / c) ( ρi – ρi-1)
με τρόπο που το αντίστοιχο πέρασμα κάθε προκαθορισμένων σταθμών παρακολού-
συχνότητα (=400 MHz) που παράγει ο
κδ νώ
που λαμβάνονται στον δέκτη στο χρονικό δορυφόρου από τον ισημερινό συμβαίνει σε θησης των δορυφόρων, τα δεδομένα που
ταλαντωτής του δέκτη. Η καμπύλη fs σταθερά χρονικά διαστήματα κάθε μέρα (σε έχουν καταγραφεί από διάφορους πομπούς
, ε αγ
παριστάνει την σταθερή συχνότητα διάστημα [Ti-1,Ti], και αντιστοιχούν στον
σχέση με τη τοπική ηλιακή ώρα). Σε κάθε μεταδίδονται στον εκάστοτε πλησιέστερο
.3
εκπομπής (=399.968 MHz) που παράγει ο ίδιο αριθμό κύκλων που έκπεμψε ο
υς Αν
δεδομένη στιγμή, κάθε δορυφόρος «βλέπει» σταθμό. Με τη σειρά τους, οι εν λόγω
ταλαντωτής του δορυφόρου. Η ηλεκτρονική δορυφόρος στο διάστημα ολοκλήρωσης και μπορεί να λάβει το σήμα από σταθμοί εδάφους μεταβιβάζουν τις
ρο ής
επαλληλία των συχνοτήτων fr και fg έχει σαν οποιουσδήποτε πομπούς, που βρίσκονται σε πληροφορίες σε κεντρικά Υπολογιστικά
αποτέλεσμα να μετράται στο δέκτη η [ ti-1, ti ] = [ Ti-1– (ρi-1/ c), Ti – (ρi / c) ], ακτίνα μέχρι 5.000 km από το εκάστοτε Κέντρα, όπου οι μετρήσεις Doppler
ς ό γικ
διαφορά fg–fr, που αποκαλείται beat σημείο προβολής του δορυφόρου (κατά αναλύονται και υπολογίζονται οι θέσεις των
ιου ουρ
frequency και πάνω στην οποία γίνεται η όπου ti και ti-1 είναι οι αντίστοιχες στιγμές μήκος της καθέτου στη τροχιά του) πάνω πομπών. Οι υπολογιζόμενες συντεταγμένες
μέτρηση Doppler. Αντί δηλαδή να εκπομπής του σήματος και ρi-1 και ρi στην επιφάνεια της Γης, δηλαδή τα σημεία κάθε πομπού, μαζί με τα δεδομένα από τα
που διαγράφουν το επίγειο ίχνος της τροχιάς. άλλα όργανα, μεταδίδονται στους χρήστες με
ς ίδ ημι
μετρούνται θετικές και αρνητικές τιμές δηλώνουν τις αντίστοιχες αποστάσεις
σταθμού-δορυφόρου. Λόγω της περιστροφής της Γης, το ίχνος της διάφορα μέσα μεταγωγής δεδομένων ή
κύκλων στη συχνότητα fg–fs, μετρούνται
του α Δ
τροχιάς των εν λόγω δορυφόρων διεθνείς υπηρεσίες (π.χ. το World Weather
μόνο θετικές τιμές κύκλων στη συχνότητα μετατοπίζεται μεταξύ δύο διαδοχικών Watch Service).
τροχιών, περίπου κατά 2.800 km στον
με άδει
ισημερινό, έτσι ώστε η λουρίδα ακτίνας των Με το σύστημα ARGOS, οι εφικτές
5.000 km επικαλύπτει, κατά κάποιο ακρίβειες του εντοπισμού θέσης είναι
4.18 ΣΥΣΤΗΜΑ ARGOS
εσ ons
ποσοστό, τη προηγούμενη λουρίδα, γεγονός αντίστοιχα της τάξης ± 3 km (στις οριζόντιες
που επιτρέπει παγκόσμια κάλυψη, όσον συντεταγμένες), ενώ αντίστοιχα του
Ένα άλλο δορυφορικό σύστημα, που χρήση του συστήματος ARGOS επιτρέπει τη αφορά τη χρήση του συστήματος. προσδιορισμού της ταχύτητας είναι της
ιάθ m
ης
βασίζει τις μετρήσεις του για τον εντοπισμό συλλογή δεδομένων από σημεία, όπου η τάξης ± 0.5 m/sec.
ι Δ om
θέσης στην αρχή του φαινομένου Doppler, πρόσβαση είναι ιδιαίτερα δύσκολη (π.χ.,
είναι το σύστημα ARGOS, που αποτελεί το βουνά) ή το φυσικό περιβάλλον, όπου
κα ve C
προϊόν συνεργασίας του Γαλλικού απαιτούνται μετρήσεις, είναι τραχύ και
Διαστημικού Κέντρου (Centre National αφιλόξενο (π.χ., αρκτικές περιοχές). 4.19 ΣΥΣΤΗΜΑ DORIS
γή eati
d'Etudes Spatiales, CNES), της NASA και
του Αμερικανικού Οργανισμού Θαλασσίων Tο δορυφορικό σύστημα DORIS στις συχνότητες 2036.25 MHz και 401.25
και Ατμοσφαιρικών Μελετών (National λλα ν Cr (Doppler Orbitography and Radio MHz, ένα ατομικό χρονόμετρο υψηλών
ς,
Oceanic and Atmospheric Administration, Positioning Integrated by Satellite) έχει προδιαγραφών (με σταθερότητα της
NOAA). Σε αντίθεση όμως με το σύστημα αναπτυχθεί από το Γαλλικό Διαστημικό συχνότητας των παραγομένων σημάτων της
Συ ό τη
TRANSIT, οι δέκτες του συστήματος Κέντρο CNES (Centre National d'Etudes τάξης ± 5 x 10-13 για χρονικές περιόδους 10-
ARGOS είναι τοποθετημένοι και Spatiales), τη Γαλλική Ερευνητική Ομάδα 100 sec) και μία αντένα πλήρους ορίζοντα
λειτουργούν σε δορυφόρους, ενώ οι χρήστες
να
ής απ
Δορυφορικής Γεωδαισίας (Research Group (omni-directional). Οι εν λόγω συσκευές

του συστήματος χρησιμοποιούν ειδικούς for Space Geodesy, GRGS) και τη Γαλλική μπορούν να τοποθετηθούν σε διάφορους
πομπούς (Platform Transmitter Terminals).
ρικ ω
Γεωγραφική Υπηρεσία (Institut Geo- δορυφόρους, ανεξάρτητα από την κλίση της
Οι πομποί του ARGOS συνήθως
πο κάτ
graphique National, IGN). Όπως και το τροχιάς τους, με τη μόνη προϋπόθεση η

τοποθετούνται σε κάποιες πλατφόρμες στη σύστημα ARGOS, η λειτουργία του DORIS τροχιά τους να είναι κυκλική και σε ύψος
ξηρά, στη θάλασσα ή στον αέρα (π.χ., σε βασίζεται σε μετρήσεις Doppler, που μεταξύ 750 και 1500 km. Δορυφόροι σε
Εμ ται
σημαδούρες, μετεωρολογικούς σταθμούς, εκτελούνται με τη βοήθεια σημάτων, που μεγαλύτερο ύψος θα δημιουργούσαν
πλοία, αεροσκάφη κλπ.) ή σε κινούμενους
Μη τίθε
εκπέμπονται από επίγειους πομπούς και προβλήματα με την ισχύ του λαμβανόμενου
στόχους (π.χ., κοπάδια ζώων) και περιοδικά λαμβάνονται από ειδικές συσκευές σήματος, ενώ, αν οι δορυφόροι είναι σε
εκπέμπουν ένα σήμα στη συχνότητα 401.65 τοποθετημένες σε δορυφόρους, όταν αυτοί
Δια
τροχιές χαμηλότερα από 750 km,

MHz, το οποίο μπορεί επίσης να περιέχει διέρχονται πάνω από την περιοχή των δημιουργούνται προβλήματα μειωμένης
δεδομένα από άλλα όργανα της πλατφόρμας πομπών. ακρίβειας των αποτελεσμάτων, εξ αιτίας της
(π.χ., ενδείξεις ατμοσφαιρικής πίεσης και Οι δορυφορικές συσκευές DORIS μειωμένης ακρίβειας, με την οποία είναι
θερμοκρασίας, ταχύτητα και ένταση του αποτελούνται από ένα δέκτη, που λειτουργεί δυνατόν να υπολογισθούν οι τροχιές (π.χ.,
ανέμου, θαλάσσιες μετρήσεις κλπ). Γενικά η
λόγω των παρέλξεων του πεδίου βαρύτητας αποτελούνται από: δύο πομπούς DORIS, ένα Επιπλέον αποτελείται από το τμήμα των
της Γης, της ατμοσφαιρικής τριβής στο ατομικό χρονόμετρο, ένα μικροεπεξεργαστή, ηλεκτρονικών του (διαστάσεων
δορυφόρο, κ.ά.). Σήμερα οι εν λειτουργία που εκτελεί διάφορες λειτουργίες ελέγχου 560x560x300 mm και βάρους 35 kg), όπου:
δορυφόροι SPOT-2 και -4 και οι δορυφόροι και διαχείρισης των δεδομένων, μία μονάδα
,
αλτιμετρίας TOPEX/Poseidon και JASON-1 ρεύματος συνεχούς λειτουργίας και • λαμβάνεται το σήμα μικροκυμάτων από
ης
μεταφέρουν τις συσκευές DORIS, ενώ εφεδρικές μπαταρίες για τουλάχιστον 50 τον δορυφόρο,
.0 ρισ
υπάρχουν σχέδια για την τοποθέτηση τους ώρες λειτουργίας, μία αντένα και μία • αποκωδικοποιούνται τα στοιχεία που
και σε μελλοντικούς δορυφόρους της σειράς συσκευή συλλογής ατμοσφαιρικών περιέχουν συγκεκριμένα μηνύματα
κδ νώ
SPOT, ENVISAT, , κ.ά. δεδομένων. Το μήνυμα που εκπέμπεται με το πληροφορίας για κάθε επίγειο σταθμό,
σήμα από τους σταθμούς ODB περιλαμβάνει • γίνεται μετάθεση στη συχνότητα
, ε αγ
επίσης, εκτός από το ατμοσφαιρικά
.3
εκπομπής (uplink) διατηρώντας
υς Αν
δεδομένα, ένα αναγνωριστικό αριθμό του σταθερή αναλογία συχνότητας 749/880,
σταθμού και ένα δείκτη ενδεικτικό της • διαμορφώνονται οι πληροφορίες για τον
ρο ής
κατάστασης εύρυθμης λειτουργίας του εκάστοτε νέο σταθμό, και
σταθμού. Η διάρκεια του μηνύματος είναι •
ς ό γικ
στέλνεται το σήμα πίσω στον δορυφόρο.
0.8 sec και επαναλαμβάνεται κάθε 10 sec. Οι
ιου ουρ
πομποί GLB, ως προς την λειτουργία τους, Εκτός από το δίκτυο των επιγείων
είναι όμοιοι με τους πομπούς ODB και σταθμών και το διαστημικό του τμήμα, ένα
εκπέμπουν ανεξάρτητα κάθε 10 sec και με
ς ίδ ημι
επιπλέον ζωτικό τμήμα του συστήματος
επαναληπτικότητα μία, δύο ή τρεις φορές PRARE αποτελεί το Τμήμα Ελέγχου, που
του α Δ
ανά λεπτό, όταν ο δορυφόρος είναι σε αποτελείται από τον Κεντρικό Σταθμό GFZ
απόσταση λήψης του σήματος από τον Σήμερα το σύστημα PRARE λειτουργεί στο Oberpfaffenhofen, το Σταθμό Εντολών
σταθμό. Ο κύριος πομπός MB αποτελεί τον
με άδει
από το 1995 στον ευρωπαϊκό δορυφόρο Ελέγχου του συστήματος στη Στουτγάρδη,
σύνδεσμο μεταξύ του κεντρικού σταθμού τηλεπισκόπησης ERS-2, αφού δοκιμάστηκε και τον Σταθμό Παρακολούθησης και
ελέγχου του συστήματος και των σταθμών αρχικά στο ρωσικό μετεωρολογικό Αξιολόγησης των Δεδομένων στο Potsdam.
εσ ons
ODB και χρησιμοποιείται για τη διαβίβαση δορυφόρο METEOR-3 για δύο περίπου Οι εν λόγω σταθμοί έχουν δυνατότητες για
μηνυμάτων στο δορυφόρο, με οδηγίες για χρόνια (1994-95). Στον ERS-2 υπάρχουν την ειδική αξιολόγηση στοιχείων, τον έλεγχο
ποιους πομπούς GLB να "ανιχνεύσουν" για
ιάθ m
ης
δύο πανομοιότυπα συστήματα PRARE, με συστημάτων και επικοινωνίας, που
την εκτέλεση μετρήσεων. Το τμήμα ελέγχου
ι Δ om
Το επίγειο τμήμα του συστήματος τις ονομασίες PRARE “A” και “Β”. Με τη επιτρέπουν να ελέγχουν πλήρως το
του συστήματος αποτελείται από τον βοήθεια ενός παγκοσμίου δικτύου 29 διαστημικό τμήμα του PRARE στον ERS-2
DORIS αποτελείται: (α) από ένα εκτεταμένο
κεντρικό σταθμό ελέγχου (στη πόλη
κα ve C
παγκόσμιο δίκτυο 50 περίπου σταθμών αυτόνομων σταθμών εδάφους, η μονάδα καθώς επίσης και κάθε επίγειο σταθμό μέσο
Toulouse) και ένα κέντρο διαχείρισης και PRARΕ “A” λειτουργεί ανελλιπώς από το των σημάτων μικροκυμάτων του
(πομπούς), οι οποίοι είναι γνωστοί ως Orbit
υπηρεσιών προς τους χρήστες, το οποίο είναι 1996 μέχρι σήμερα και εκτελεί ημερησίως συστήματος PRARE. Αυτή η αυτονομία
Determination Beacons (ODB) και
γή eati
κάτω από τη διεύθυνση του IGN. Τυπικά περίπου 50000 ταυτόχρονες μετρήσεις ελέγχου του συστήματος PRARE, το
χρησιμοποιούνται για τη συλλογή
προϊόντα που παρέχονται στους χρήστες απόστασης (διπλής διαδρομής) και Doppler καθιστά ανεξάρτητο από τον εκάστοτε
παρατηρήσεων Doppler για τον υπολογισμό
είναι: τροχιακές εφημερίδες των δορυφόρων
λλα ν Cr (σχετικές μετρήσεις ταχύτητας) με ακρίβειες δορυφόρο που είναι εφοδιασμένος με το
ς,
της τροχιάς των δορυφόρων, (β) από
εφοδιασμένων με το σύστημα DORIS, αντίστοιχα της τάξης 2.5-6.5 cm και 0,1 σύστημα και συνεπώς είναι προσαρμόσιμο
πομπούς γνωστούς ως Ground Location
απόλυτες και σχετικές συντεταγμένες των mm/sec. Το εν λόγω δίκτυο επίγειων σε οποιοδήποτε γήινο τεχνητό δορυφόρο
Beacons (GLB), που χρησιμοποιούνται για
Συ ό τη
σταθμών καθώς και μοντέλα του πεδίου σταθμών αποτελείται συνολικά από 29 άσχετα από την κύρια λειτουργία για την
τον εντοπισμό της θέσης αγνώστων σημείων
βαρύτητας της Γης. αναμεταδότες, οι οποίοι λειτουργούν υπό την οποία αυτός εκτοξεύεται.
και (γ) ένα κύριο σταθμό γνωστό ως Master
να
ής απ
Beacon (MB). Οι σταθμοί ODB επιστασία 10 διαφορετικών διεθνών

γεωδαιτικών ερευνητικών ομάδων και Με αυτό τον τρόπο, η πλήρης ροή, η
ρικ ω
χρησιμοποιούνται τοπικά από τα προ-επεξεργασία, η τηλεμετρία και ο

πο κάτ
4.20 ΣΥΣΤΗΜΑ PRARE συνεργαζόμενα επιστημονικά ιδρύματα. τηλεχειρισμός, καθώς και η αξιολόγηση της
ακριβείας των μετρήσεων εκτελούνται
Για την εκτέλεση μετρήσεων PRARE αυτόνομα από τα τμήματα του συστήματος
Εμ ται
Το σύστημα PRARE (Precise Range διακόπηκε μετά από μόλις πέντε μέρες. Η απαιτείται ένας επίγειος σταθμός, ο οποίος PRARE, γεγονός που επιτρέπει την γρήγορη
And Range-Rate Equipment) είναι ένα διπλής διακοπή αυτή εμφανίστηκε ενώ το
Μη τίθε
ενεργεί βασικά ως αναμεταδότης. Αυτός και συνεχή παραγωγή όχι μόνο των
κατεύθυνσης, διπλής συχνότητας (Χ- και S- διαστημικό σκάφος ήταν στη αποκαλούμενη αποτελείται από μια παραβολική αντένα πρωτογενών μετρήσεων αλλά και των
band) δορυφορικό σύστημα μικροκυμάτων "νότια ατλαντική μαγνητική ανωμαλία", που διαμέτρου 60 cm, η οποία έχει δυνατότητα
Δια
υψηλότερης ακρίβειας προϊόντων

που συμπεριλήφθηκε αρχικά στον δορυφόρο είναι μια περιοχή της γήινης πλήρους τρισδιάστατης μετακίνησης για να μετεπεξεργασίας τους.
τηλεπισκόπησης ERS-1 το 1991 και μαγνητόσφαιρας γνωστής για τα υψηλά ακολουθεί την κίνηση του δορυφόρου κατά
ξεκίνησε τη λειτουργία του αρχικά επτά επίπεδά της ακτινοβολίας πρωτονίων, η το πέρασμα του πάνω από τον σταθμό.
μέρες μετά την εκτόξευση του δορυφόρου. οποία θεωρήθηκε και σαν ο κύριος υπαίτιος
Ωστόσο η δοκιμαστική λειτουργία του για την αποτυχία του συστήματος PRARE.
εντοπισμός δύο σημείων, στο συμβατό γήινο χρησιμοποιούνται για τη παρακολούθηση

4.21 ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ σύστημα αναφοράς, απαιτεί την ακριβή και υπολογισμό των μεταβολών της
γνώση των μεταβολών του άξονα περιστροφής της Γης, καθώς επίσης και ως
περιστροφής της Γης. Οποιεσδήποτε γνωστοί σταθμοί εξάρτησης (Fiducial
Η εφικτή ακρίβεια του σχετικού σταθμών, κυρίως εξ αιτίας της αδυναμίας
,
ανακρίβειες στη μοντελοποίηση των εν λόγω Stations) για τον ακριβή υπολογισμό των
ης
εντοπισμού θέσης σημείων, με τη χρήση των πλήρους μοντελοποίησης των διαφόρων
μεταβολών επηρεάζουν την ακρίβεια με την συντεταγμένων άλλων σημείων, όπως π.χ.
μοντέρνων γεωδαιτικών δορυφορικών συστηματικών σφαλμάτων, που επηρεάζουν
.0 ρισ
οποία μπορεί να υπολογιστεί το σχετικό τοπικών σταθμών παρακολούθησης των
συστημάτων ή μεθόδων, έχει βελτιωθεί κατά τις συλλεγόμενες παρατηρήσεις που παρέχει
διάνυσμα θέσης των δύο σταθμών. Για τον τροχιών των δορυφόρων GPS και τη
δύο τάξεις μεγέθους κατά τη διάρκεια της το κάθε σύστημα. Για παράδειγμα, στη
κδ νώ
πρακτικό αυτό λόγο, τα παγκόσμια δίκτυα δημιουργία νέων γεωδαιτικών δικτύων
τελευταίας εικοσαετίας. Ακρίβειες της τάξης περίπτωση του GPS, η εφικτή σχετική
μονίμων σταθμών, που είναι εφοδιασμένα με «μηδενικής» ή «πρώτης» τάξης.
, ε αγ
μερικών εκατοστών είναι σήμερα δυνατές με ακρίβεια εντοπισμού μεταξύ δύο σταθμών Α
συστήματα VLBI και SLR, συνήθως
.3
τη χρήση δορυφορικών συστημάτων laser και Β, δίνεται προσεγγιστικά από τη σχέση
υς Αν
(SLR) και συστημάτων συμβολομετρίας της μορφής σAB = α + β SAB, όπου ο
μεγάλων αποστάσεων (VLBI), καθώς επίσης συντελεστής α (σε mm) εκφράζει την
ρο ής
και με το GPS, κάνοντας χρήση δεκτών επίδραση των ενδογενών σφαλμάτων των
ς ό γικ
διπλής συχνότητας και παρατηρήσεων δεκτών GPS και της αντένας τους, των
φάσης του φέροντος κύματος. Γενικά για πολυκλαδικών σφαλμάτων του σήματος και
ιου ουρ
αποστάσεις μεγαλύτερες από περίπου 5 km, της σχετικής δορυφορικής γεωμετρίας, ενώ ο
οι παραπάνω τεχνικές παρέχουν ακρίβειες συντελεστής β (σε ppm) εκφράζει κυρίως
ς ίδ ημι
που ξεπερνούν τις αντίστοιχες ακρίβειες των την επίδραση των σφαλμάτων υπολογισμού
συμβατικών τοπογραφικών μεθόδων EDM της τροχιάς των δορυφόρων και των
του α Δ
(Electromagnetic Distance Measurements). τροποσφαιρικών επιδράσεων, το μέγεθος
των οποίων είναι συνάρτηση της απόστασης
με άδει
SAB (σε km) μεταξύ των σταθμών.
Στο σχήμα απεικονίζεται η εφικτή
εσ ons
σχετική ακρίβεια κάθε τεχνικής, μετά από
τις σχετικές διορθώσεις για τυχόν διαφορές
ιάθ m
ης
στη κλίμακα των συστημάτων αναφοράς,
ι Δ om
που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των
μετρήσεων. Κατά κανόνα, οι ακρίβειες, που
κα ve C
αντιστοιχούν σε κάθε μία από τις τρεις
συνιστώσες του διανύσματος μεταξύ δύο
σταθμών, είναι διαφορετικές από την
γή eati
ακρίβεια που μπορεί να υπολογιστεί η
μεταξύ τους απόσταση, γεγονός που
λλα ν Cr
ς,
συνήθως οφείλεται στον διαφορετικό τρόπο,
που τα διάφορα σφάλματα των μετρήσεων
απεικονίζονται στη διεύθυνση κάθε
Συ ό τη
Μεταξύ άλλων (μη δορυφορικών) συνιστώσας. Για παράδειγμα, από πρακτικές

γεωδαιτικών συστημάτων, τα αδρανειακά εφαρμογές VLBI ή GPS, έχει επανειλημμένα
να
ής απ
συστήματα (Inertial Navigation Systems, διαπιστωθεί ότι, εξ αιτίας των ελλείψεων

INS) προσφέρουν επίσης τη δυνατότητα των τροποσφαιρικών μοντέλων που
ρικ ω
σχετικού εντοπισμού θέσης με μεγάλη χρησιμοποιούνται κατά την επεξεργασία των

πο κάτ
ακρίβεια, συνήθως της τάξης ±10 cm για μετρήσεων, η ακρίβεια της σχετικής
μικρές αποστάσεις (<2-5 km) μεταξύ υψομετρικής διαφοράς μεταξύ δύο σταθμών
σταθμών. Επίσης το σύστημα Doppler είναι τυπικά μικρότερη από την αντίστοιχη
Εμ ται
TRANSIT, το προκάτοχο σύστημα του GPS, ακρίβεια με την οποία υπολογίζονται οι

Μη τίθε
παρείχε δυνατότητες σχετικού εντοπισμού σχετικές οριζόντιες διανυσματικές

θέσης με ακρίβεια της τάξης ±50 cm μεταξύ συνιστώσες μεταξύ των δύο σταθμών.
Δια
σημείων με αποστάσεις μέχρι 100 km. Κατά Επιπλέον, ανακρίβειες είναι επίσης δυνατόν
κανόνα, η εφικτή ακρίβεια σχετικού να προκύψουν από την υλοποίηση του
εντοπισμού, με τη χρήση των εν λόγω εκάστοτε επιθυμητού συστήματος αναφοράς.
γεωδαιτικών συστημάτων, ελαττώνεται όσο Για παράδειγμα κάνοντας χρήση
μεγαλώνει η απόσταση μεταξύ των εκάστοτε δορυφορικών μεθόδων, ο ακριβής σχετικός
5.00 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ................................ 3
,
ης
5.01 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ GPS ............................................................. 4
5.02 ΣΥΣΤΗΜΑ GLONASS ....................................................................................................... 5
.0 ρισ
5.03 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ GLONASS....................................................................... 6
5.04 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ GPS ΣΕ ΑΛΛΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ...... 7
κδ νώ
5.05 ΣΥΣΤΗΜΑ NAVSAT-Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ GALILEO................................................ 9
, ε αγ
5.06 ΣΥΣΤΗΜΑ GEOSTAR ..................................................................................................... 10
5. ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
.3
5.07 ΣΥΣΤΗΜΑ STARFIX....................................................................................................... 11
υς Αν
5.08 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΥ GPS................................................................................. 12
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ 5.09 ΣΥΣΤΗΜΑ OMNISTAR .................................................................................................. 13
ρο ής
5.10 ΣΥΣΤΗΜΑ LANDSTAR .................................................................................................. 15
ς ό γικ
5.11 ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ (GNSS)...... 16
5.12 ΣΥΝΘΕΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ GPS ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ....................................... 17
ιου ουρ
5.13 ΔΙΑΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΥΡΕΙΑΣ ΚΑΛΥΨΗΣ (WAAS)...................................... 18
5.14 ΔΙΑΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ (LAAS) ...................................... 19
ς ίδ ημι
5.15 ΣΥΣΤΗΜΑ EGNOS (GNSS-1)......................................................................................... 20
5.16 ΣΥΣΤΗΜΑ GALILEO (GNSS-2)..................................................................................... 22
του α Δ
5.17 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ EGNOS ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ GALILEO......................................... 23
με άδει
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη
να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
5 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ 2

Επίσης αναφέρονται οι εφικτές ακρίβειες εντοπισμού, όπως το σύστημα GALILEO,

5.00 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ εντοπισμού που επιτρέπει κάθε σύστημα και που είναι σε εξέλιξη από μη στρατιωτικούς
η αντίστοιχη καταλληλότητα του για φορείς (όπως την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον
Ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος με το φορά κάμερες για τη φωτογράφηση του. Ο συγκεκριμένες ανάγκες εντοπισμού θέσης. Ευρωπαϊκό Διαστημικό Οργανισμό, ESA)
,
όνομα Sputnik εκτοξεύθηκε στις 4 πρώτος αποκλειστικά «γεωδαιτικός» Τέλος, με γνώμονα τις σύγχρονες τάσεις της και αναμένονται να χρησιμοποιηθούν
ης
Οκτωβρίου 1957 από τη πρώην Σοβιετική δορυφόρος με το όνομα ANNA-1Β, δορυφορικής τεχνολογίας, θ' αναφερθούμε ευρύτατα στο άμεσο μέλλον.
.0 ρισ
Ένωση με σκοπό τη μελέτη του εκτοξεύθηκε το 1962. Ο ANNA-1Β ήταν σε μερικά από τα επερχόμενα συστήματα
διαστήματος. Από τότε ακολούθησαν εφοδιασμένος με κατάφωτα laser,
κδ νώ
χιλιάδες εκτοξεύσεις τεχνητών δορυφόρων σηματοδότες Doppler και SECOR (το τότε
μέχρι σήμερα και κάθε χρόνο γίνονται αμερικανικό στρατιωτικό σύστημα μέτρησης 5.01 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ GPS
, ε αγ
δεκάδες νέες εκτοξεύσεις. Σαν αποτέλεσμα, αποστάσεων) και ειδικά φώτα που
.3
Η παρούσα ενότητα αναφέρεται πολύ ανάπτυξη του συστήματος GPS, με τη
υς Αν
σε τροχιά γύρω από τη Γη, υπάρχουν μερικές αναβόσβηναν και έτσι ήταν δυνατή η
χιλιάδες δορυφόροι, οι περισσότεροι των φωτογράφηση του με φόντο τα αστέρια. σύντομα στις λειτουργικές αρχές, τα συμμετοχή ορισμένων χωρών-μελών του
ρο ής
οποίων είναι σήμερα ανενεργοί και απλά χαρακτηριστικά και η πρακτική χρήση του NATO και της Αυστραλίας, για να καλύψει
περιστρέφονται γύρω από τη Γη, μέχρι η Σήμερα, οι γεωδαιτικοί δορυφόροι παγκόσμιου δορυφορικού συστήματος κυρίως τις ανάγκες πλοήγησης και παροχής
ς ό γικ
τριβή της ατμόσφαιρας να τους φέρει στα συνήθως έχουν ειδικό εξοπλισμό για τη εντοπισμού GPS, ώστε να διευκολυνθεί η ακριβούς ένδειξης του χρόνου για
σύγκριση του με άλλα σύγχρονα δορυφορικά στρατιωτικές εφαρμογές. Σήμερα, η πολιτική
ιου ουρ
κατώτατα στρώματα της, οπότε πλέον συλλογή παρατηρήσεων μεγάλης ακρίβειας
καίγονται και καταστρέφονται. και τοποθετούνται σε διάφορες τροχιές συστήματα εντοπισμού και τις τεχνικές που χρήση του GPS σε παγκόσμια κλίμακα, είναι
περιστροφής γύρω από τη Γη ανάλογα με το χρησιμοποιούνται σήμερα για τις διάφορες ήδη ευρύτατη, ενώ ο αριθμός και το είδος
ς ίδ ημι
σκοπό της προτιθέμενης λειτουργίας τους. εφαρμογές πλοήγησης και τον ακριβή των πολιτικών εφαρμογών (π.χ., αεροπλοΐα,
Ειδικά για τις εφαρμογές εντοπισμού θέσης, προσδιορισμό της θέσης σημείων. θαλάσσιες μεταφορές, τοπογραφικές και
του α Δ
τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, η άλλες γεωεπιστημονικές εφαρμογές, κλπ)
εξέλιξη των αντιστοίχων γεωδαιτικών συνεχώς αυξάνονται κυρίως λόγω της
με άδει
δορυφόρων ήταν τέτοια ώστε η εφικτή οικονομικότητας και της ευκολίας χρήσης
ακρίβεια εντοπισμού αυξήθηκε κατά δύο του συστήματος.
εσ ons
τάξεις μεγέθους. Μια παρόμοια Το πλήρες σύστημα GPS ολοκληρώθηκε
βελτιστοποίηση παρατηρήθηκε και στις στο τέλος του 1993 με 24 δορυφόρους (από
εφικτές ακρίβειες υπολογισμού στίγματος τους οποίους τρεις είναι εφεδρικοί) σε 6
ιάθ m
ης
σκαφών και αεροσκαφών με τη χρήση τροχιακά επίπεδα κλίσης 55° ως προς τον
ι Δ om
συστημάτων όπως το TRANSIT, GPS και ισημερινό και σε ύψος 20200 km, με περίοδο
GLONASS, που εξελίχθηκαν πρωτίστως για περιστροφής 12 ώρες. Οι δορυφόροι
κα ve C
στρατιωτικούς σκοπούς. εκπέμπουν ραδιοσήματα σε δύο συχνότητες:
L1 = 1575.42 MHz και L2 = 1227.6 MHz. Η
φέρουσα συχνότητα L1 είναι διαμορφωμένη
γή eati
Στις επόμενες ενότητες γίνεται μια
με δύο κώδικες, τον ευρείας λήψης C/Α-
σύντομη περιγραφή δορυφορικών
κώδικα (Coarse Acquisition Code) και τον
Οι τεχνητοί δορυφόροι εκτοξεύονται με συστημάτων εντοπισμού και πλοήγησης, τα
λλα ν Cr Ρ-κώδικα ακριβείας (Precision Code) ο
ς,
συγκεκριμένο σκοπό της αποστολής τους, οποία ουσιαστικά βασίζονται στη χρήση του οποίος εκπέμπεται επίσης και στη συχνότητα
κυρίως για καθαρά επιστημονικές μελέτες GPS και του GLONASS και άλλων L2. Και οι δύο συχνότητες φέρουν επίσης το
Συ ό τη
του διαστημικού χώρου (π.χ., εξερεύνηση προηγμένων τεχνολογιών όπως οι μήνυμα πλοήγησης, που περιέχει μεταξύ
των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, δορυφορικές και επίγειες τηλεπικοινωνίες, άλλων πληροφορίες για τις τροχιές των
δορυφόρων, διορθώσεις των ατομικών
να
επεκτείνοντας έτσι τις συνήθεις δυνατότητες

ής απ
μελέτη των μαγνητικών και άλλων πεδίων),

για τη μελέτη της Γης και του περιβάλλοντος των ξεχωριστών αυτοδύναμων συστημάτων. χρονομέτρων τους και την επίδραση της
Επίσης αναφερόμαστε σε ορισμένα ατμόσφαιρας στο σήμα, καθώς και
ρικ ω
της (π.χ., ωκεανογραφία, τηλεπισκόπιση) ή

συστήματα, που ενώ προτάθηκαν κατά πληροφορίες για τη γενική κατάσταση
για καθαρά τεχνολογικές εφαρμογές (π.χ.,
πο κάτ
λειτουργίας των δορυφόρων.

μετεωρολογία, τηλεπικοινωνίες). Από τους καιρούς, δεν έχουν ακόμα εφαρμοστεί για
πρώτους δορυφόρους, ο Vanguard-1, που τεχνικούς ή οικονομικούς λόγους, αλλά Ο δορυφορικός σχηματισμός του
Εμ ται
εκτοξεύθηκε το 1958, είχε ήδη κάποιο έδωσαν ωστόσο σημαντική ώθηση στο Το σύστημα GPS είναι το αποτέλεσμα συστήματος παρέχει στους κατάλληλα
γεωδαιτικό ρόλο εξ αιτίας του συστήματος σχεδιασμό νέων εν εξελίξει συστημάτων, συγχώνευσης δύο παλαιοτέρων στρατιωτι- εξοπλισμένους χρήστες μία σειρά από νέες
Μη τίθε
που αποσκοπούν να δημιουργήσουν τις νέες κών προγραμμάτων της δεκαετίας του '60— και μοναδικές δυνατότητες, σε σχέση με
Minitrack που χρησιμοποιήθηκε για τη παλαιότερα ή παρόμοια συμβατικά
παρακολούθηση του. Επίσης ο δορυφόρος γενιές συστημάτων για τον 21ο αιώνα ή να το TIMATION του Ναυτικού και το
Δια
συστήματα εντοπισμού θέσης, όπως:

ECHO-1, ο οποίος ήταν στην κυριολεξία ένα αντικαταστήσουν μελλοντικά τα σημερινά "Σύστημα 621 Β" της Αεροπορίας των
μεγάλο μπαλόνι, που χρησιμοποιήθηκε για συστήματα του GPS και GLONASS. Για ΗΠΑ—τα οποία δημιουργήθηκαν με • παρέχει ακριβή προσδιορισμό θέσης σε
τηλεπικοινωνιακούς σκοπούς, έπαιξε ένα κάθε σύστημα, αναφέρονται κυρίως οι επιδίωξη την ανάπτυξη παθητικών τρεις διαστάσεις με τυπική ακρίβεια
βασικές αρχές λειτουργίας του και τα συστημάτων πλοήγησης με μετρήσεις ±10-20 m και προσδιορισμό της
σημαντικό ρόλο στη δορυφορική γεωδαισία
αντίστοιχα όργανα που χρησιμοποιούνται. αποστάσεων. Από το 1973 άρχισε η ταχύτητας με ακρίβεια 0.1 m/sec, σε
δεδομένου ότι χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη
5 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ 3 5 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ 4
πραγματικό χρόνο, 24 ώρες το επίπεδο ±100 m, με μια τεχνική, που είναι της σειράς Etalon, οι οποίοι τοποθετήθηκαν πάνω από τη Γη και σε τρία τροχιακά
εικοσιτετράωρο, ανεξάρτητα από γνωστή σαν Ελεγχόμενη ή Επιλεκτική επίσης στην τροχιά των 19100 km των επίπεδα ανά 120° με κλίση 64.8° ως προς
καιρικές συνθήκες και σε οποιοδήποτε Διαθεσιμότητα (ΕΔ) του σήματος GPS δορυφόρων GLONASS για να τον ισημερινό και είναι κατανεμημένοι ανά
σημείο της Γης (στη ξηρά, στη θάλασσα (Selective Availability). Η Επιλεκτική χαρακτηρίσουν πλήρως το πεδίο βαρύτητας 45° στο επίπεδο κάθε τροχιάς. Το Τμήμα
και στον αέρα), και παράλληλα Διαθεσιμότητα εφαρμόστηκε για ένα μεγάλο
,
στο προγραμματισμένο ύψος και την κλίση Ελέγχου του συστήματος βρίσκεται εξ
ης
μέρος της ζωής του συστήματος GPS (από
• έχει τη δυνατότητα παροχής ένδειξης την αρχή της επιχειρησιακής φάσης των τροχιών του GLONASS. Σήμερα το ολοκλήρου στο έδαφος της πρώην
.0 ρισ
του χρόνου με ακρίβεια ± 100 nsec. λειτουργίας του συστήματος στα μέσα της σύστημα υπολειτουργεί με σχεδόν τους Σοβιετικής Ένωσης και αποτελείται από: το
Σε περιπτώσεις εκτάκτων περιστάσεων ή δεκαετίας του 1980), μέχρι το 2000, οπότε μισούς δορυφόρους σε πλήρη λειτουργία. Κέντρο Ελέγχου Λειτουργίας και Ατομικών
κδ νώ
γεγονότων (π.χ. στρατιωτικών επιχειρήσεων) και απενεργοποιήθηκε, έτσι ώστε σήμερα Ωστόσο ένα ρωσικό σχέδιο εκσυγχρονισμού Προτύπων στη Μόσχα και τα Κέντρα
στρατηγικής σημασίας για το ΝΑΤΟ ή για είναι δυνατή η επίτευξη ακριβειών της τάξης του συστήματος προβλέπει τις δοκιμές Τηλεμετρίας και τους Σταθμούς
, ε αγ
λόγους εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, η των μερικών μέτρων σε πραγματικό χρόνο, πτήσης μιας νέας γενιάς GLONASS-M Παρακολούθησης στην Αγία Πετρούπολη
.3
όπως δηλαδή είχε προδιαγραφεί με τον
υς Αν
παραπάνω αναφερόμενη ακρίβεια δορυφόρων που πρόκειται να εκτοξευθούν (St. Peterburg), Eniseisk και Komsomolsk-
εντοπισμού, που παρέχει το GPS, είναι αρχικό σχεδιασμό του συστήματος. μέχρι και το 2004. Οι νέοι δορυφόροι na-Amure.
δυνατόν να υποβιβασθεί σκόπιμα, στο
ρο ής
GLONASS-M θα εκπέμπουν σήματα με
καλύτερα χαρακτηριστικά καθώς επίσης θα Το GLONASS παρέχει ακρίβειες
ς ό γικ
έχουν μακρύτερη προγραμματισμένη ζωή εντοπισμού στα επίπεδα ±100 m με τα
ιου ουρ
λειτουργίας (7-8 έτη αντί των 3 ετών για σήματα για πολιτική χρήση και ακρίβεια
5.02 ΣΥΣΤΗΜΑ GLONASS τους μέχρι σήμερα δορυφόρους). Στο ±10-20 m με τα σήματα για στρατιωτική
μέλλον, προγραμματίζεται επίσης η χρήση. Ωστόσο, σε σχέση με το GPS ένα
ς ίδ ημι
Το αντίστοιχο του GPS ρωσικό σύστημα
GLONASS έχει αναπτυχθεί, επίσης για μετάβαση σε μια ακόμα πιο βελτιωμένη σημαντικό πλεονέκτημα του GLONASS
του α Δ
στρατιωτικούς σκοπούς, από τη πρώην γενιά δορυφόρων GLONASS-Κ μικρής είναι ότι τα σήματα του για στρατιωτική
Σοβιετική Ένωση. Ήδη από το τέλος της μάζας, που θα έχουν εγγυημένη διάρκεια χρήση είναι διαθέσιμα χωρίς οποιαδήποτε
ζωής 10 ετών. κρυπτογράφηση, όπως συμβαίνει με το GPS,
με άδει
δεκαετίας του 1960, το ρωσικό στρατιωτικό
κατεστημένο είχε προσδιορίσει την ανάγκη αν και οι ρωσικές αρχές δεν συνιστούν τη
Όπως και με το GPS, οι δορυφόροι
για ένα νέο δορυφορικό σύστημα χρήση τους από πολιτικούς χρήστες.
GLONASS τοποθετούνται σε σχεδόν
εσ ons
ναυσιπλοΐας για τις ανάγκες ακριβούς κυκλικές τροχιές, σε ύψος περίπου 19100 km
καθοδήγησης των νέων βαλλιστικών
ιάθ m
ης
βλημάτων της τότε εποχής. Το τότε υπάρχον
ι Δ om
δορυφορικό σύστημα ναυσιπλοΐας Tsiklon
απαιτούσε αρκετά λεπτά μετρήσεων από ένα 5.03 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ GLONASS
κα ve C
χρήστη για να καθορισθεί το στίγμα του,
γεγονός που το καθιστούσε ακατάλληλο για Όπως φαίνεται και στον πίνακα τα όλοι οι δορυφόροι εκπέμπουν στις
πολλές εφαρμογές, ιδιαίτερα για εκείνες που τεχνικά χαρακτηριστικά του GLONASS συχνότητες L1=1575.42 MHz και L2=1227.6
γή eati
απαιτούσαν ακριβή εντοπισμό της θέσης σε διαφοροποιούν ελάχιστα τον τρόπο MHz και ο κάθε δορυφόρος διακρίνεται από
πραγματικό χρόνο. Στη περίοδο 1968-69 τα λειτουργίας του σε σχέση με το GPS. Για το χαρακτηριστικό σήμα του κώδικα που
λλα ν Cr παράδειγμα, η μεγαλύτερη κλίση των
ς,
ερευνητικά ιδρύματα του Υπουργείου εκπέμπει. Οι εκπομπές του GLONASS, για
Το σύστημα έχει πάρα πολλές
Άμυνας, η Ακαδημία των Επιστημών, και το τροχιακών επιπέδων του GLONASS δίνει τη συχνότητα L1, καλύπτουν τις συχνότητες
ομοιότητες με το GPS, όσον αφορά τα
Σοβιετικό Ναυτικό συντονίστηκαν για να ελαφρώς μεγαλύτερες γωνίες ύψους των από τη περιοχή 1602 μέχρι 1615.5 MHz, με
Συ ό τη
γενικά χαρακτηριστικά του και τον τρόπο

μελετήσουν την εξεύρεση μιας ενιαίας λύσης δορυφόρων στις πολικές περιοχές. Εντούτοις διαχωρισμό μεταξύ των συχνοτήτων του
λειτουργίας του. Το GLONASS σχεδιάστηκε
για τις εφαρμογές εντοπισμού και πλοήγησης αυτό το πλεονέκτημα αντισταθμίζεται ως ένα κάθε δορυφόρου ανά 562.6 MHz, δηλαδή ο
για 21 δορυφόρους και τρεις εφεδρικούς για
να
ής απ
στον αέρα, το έδαφος, τη θάλασσα και το ορισμένο βαθμό από τις χαμηλότερες κάθε δορυφόρος εκπέμπει σε κάπως
περιπτώσεις βλάβης ή λειτουργικών
διάστημα. Η ενέργεια αυτή οδήγησε το 1970 τροχιές. Το χαμηλό τροχιακό ύψος οφείλεται διαφορετική συχνότητα L1=1602 + 0.5625 Κ
προβλημάτων. Η πρώτη εκτόξευση
ρικ ω
στη τεκμηρίωση ενός συνόλου απαιτήσεων, κυρίως στο γεγονός ότι η Ρωσία, σε σχέση (MHz), όπου Κ είναι ο δείκτης του καναλιού
δορυφόρων του συστήματος έγινε στο τέλος
πο κάτ
από τις οποίες προέκυψαν και οι με τις ΗΠΑ, δεν είχε τις ίδιες δυνατότητες της συχνότητας του εκάστοτε δορυφόρου.
του 1982. Τα αρχικά σχέδια απαιτούσαν ένα
προδιαγραφές για ένα νέο δορυφορικό κατανομής των Σταθμών Παρακολούθησης Μέχρι το 1998, οι τιμές των δεικτών Κ
πλήρες λειτουργικό σύστημα μέχρι το 1991,
σύστημα, το Global’naya Navigatsionnaya και Ελέγχου σε παγκόσμιο επίπεδο, έτσι
Εμ ται
αλλά πολλές αποτυχημένες εκτοξεύσεις και κυμαίνονταν από 1 έως 24. Ωστόσο οι
Sputnikovaya Sistema ή Global Orbiting ώστε ήταν απαραίτητο να εξασφαλιστεί η συχνότητες των καναλιών που αντιστοιχούν
λειτουργικά προβλήματα των πρώτων
Μη τίθε
Navigation Satellite System (GLONASS) του τακτική εμφάνιση των δορυφόρων πάνω στις μεγαλύτερες τιμές Κ δημιουργούσαν
δορυφόρων δεν επέτρεψαν την επέκταση και
οποίου η ανάπτυξη άρχισε το 1976. από την Σοβιετική Ένωση, γεγονός που παρεμβολές στις συχνότητες που
ολοκλήρωση του σχεδιαζόμενου
επιτυγχάνεται με το δεδομένο σχηματισμό.
Δια
δορυφορικού σχηματισμού πριν από το τέλος χρησιμοποιούνται από τα ραδιοτηλεσκόπια.

του 1995. Ωστόσο το σύστημα κηρύχτηκε Έτσι αποφασίστηκε από το 1998 μέχρι το
Η μεγαλύτερη διαφορά του GPS και 2005, οι αντιδιαμετρικά τοποθετημένοι
επίσημα πλήρως λειτουργικό τον Σεπτέμβριο
GLONASS είναι ο τρόπος εκπομπής των δορυφόροι να χρησιμοποιούν κανάλια με
του 1993. Το 1989 εκτοξεύθηκαν επίσης δύο
σημάτων από τους δορυφόρους. Στο GPS κοινούς δείκτες Κ=1,2, …, 12, ενώ μετά το
γεωδαιτικοί δορυφόροι με συστήματα λέιζερ
2005, θα χρησιμοποιούνται κανάλια με τιμές οποιαδήποτε εσκεμμένη υποβάθμιση του έχει επίσης επεκταθεί και σε πολιτικές χρονικό διάστημα, αποδεικνύοντας το εφικτό
Κ από –7 έως 6. Αντίστοιχα, για τη συστήματος, ανάλογη της Επιλεκτικής εφαρμογές, όπου μάλιστα ο αριθμός των της λειτουργικότητας ενός τέτοιου
συχνότητα L2, χρησιμοποιείται η ζώνη 1246 Διαθεσιμότητας του GPS, ενώ σχεδιάζεται οι χρηστών υπερβαίνει κατά πολύ τον συστήματος. Ένα παρόμοιο εμπορικό
επόμενοι (μελλοντικοί) δορυφόροι της αντίστοιχο αριθμό των στρατιωτικών σύστημα, βασισμένο στην επανεκπομπή
μέχρι 1256.5 MHz, με διαχωρισμό μεταξύ χρηστών.
,
των συχνοτήτων του κάθε δορυφόρου ανά σειράς GLONASS-Μ, να παρέχουν τον σημάτων από σταθμούς εδάφους στους
ης
437.5 MHz, δηλαδή ο κάθε δορυφόρος αντίστοιχο C/Α-κώδικα τους και στις δύο χρήστες μέσω γεωκεντρικών δορυφόρων,
.0 ρισ
εκπέμπει σε κάπως διαφορετική συχνότητα συχνότητες L1 και L2, και κατά συνέπεια θα είναι το σύστημα STARFIX, που λειτουργεί
L2=1246 + 0.4375 Κ (MHz). Η τεχνική παρέχουν βελτιωμένη ακρίβεια εντοπισμού, στις περιοχές της Βόρειας Αμερικής και
κδ νώ
αυτή, για την δημιουργία του σήματος, είναι σε σχέση με την ακρίβεια που παρέχεται επιτρέπει εφαρμογές εντοπισμού θέσης και
γνωστή σαν Πολλαπλή Πρόσβαση με σήμερα από το C/Α-κώδικα του GPS. τη παράλληλη μετάδοση διαφορικών
, ε αγ
διορθώσεων GPS. Το γερμανικό σύστημα
.3
Διαίρεση Συχνότητας (Frequency Division
υς Αν
Multiple Access, FDMA), ενώ η αντίστοιχη PRARE (Precise Range And Range-Rate
Συγκριτικά τεχνικά χαρακτηριστικά των Equipment), που λειτουργεί από το 1995
τεχνική στην οποία βασίζεται το GPS είναι συστημάτων GPS και GLONASS
ρο ής
γνωστή σαν Πολλαπλή Πρόσβαση με στον δορυφόρο ERS-2, βασίζεται επίσης σε
GPS GLONASS μετρήσεις Doppler και απόστασης διπλής
Διαίρεση του Κώδικα (Code Division
ς ό γικ
21 + 24 + 3
Multiple Access, CDMA). # Δορυφόροι 3 εφεδρικοί εφεδρικοί διαδρομής από ραδιοσήματα στις περιοχές
Σε αντίθεση με τα στρατιωτικά
ιου ουρ
# Τροχιές 6 3 Χ- και S- του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.
συστήματα, αντίστοιχα δορυφορικά
Έτσι, στους δέκτες του σήματος Κλίση τροχιών 64.8ο 55ο
Ύψος τροχιών 19130 km 20180 km συστήματα, που έχουν δημιουργηθεί καθαρά Το ευρωπαϊκό σύστημα NAVSAT ήταν
ς ίδ ημι
GLONASS, ο κάθε δορυφόρος διακρίνεται για πολιτικούς σκοπούς, δεν είναι
από τη συχνότητα του. Η διαφορά αυτή, ενώ Περίοδος 11h15 m40 s 11 h58 m00 s ένα σύστημα, που είχε σχεδιαστεί ήδη από
περιστροφής απαραίτητο να βασίζονται σε λειτουργικές
του α Δ
δεν επηρεάζει την ακρίβεια λειτουργίας του τη δεκαετία του 1980 για εφαρμογές σε
Γεωδαιτικό αρχές παθητικού χαρακτήρα ή να
συστήματος, κάνει το GLONASS λιγότερο Datum
PZ-90 WGS-84 παγκόσμια κλίμακα, βασισμένο σε ένα
λειτουργούν αυτόνομα σε περιόδους κρίσης.
δορυφορικό σχηματισμό από 6 γεωστατικούς
με άδει
εύχρηστο σε σχέση με το GPS. Για Κλίμακα Χρόνου UTC UTC Κατά συνέπεια, είναι δυνατόν να
στρατιωτικούς κυρίως σκοπούς, το Τεχνική δορυφόρους και 12 δορυφόρους σε τροχιές
σημάτων
FDMA CDMA λειτουργούν με σήματα αντίστροφης παρόμοιες με τις τροχιές των δορυφόρων
GLONASS χρησιμοποιεί ένα κώδικα εκπομπής (δηλαδή από τους χρήστες προς
1602-1609
εσ ons
ανάλογο του Ρ-κώδικα του GPS, του οποίου Συχνότητα L1 1575 MHz GPS. Το NAVSAT παρέμεινε τελικά στα
MHz τους δορυφόρους) ή σήματα διπλής
η διαρκείας είναι 5.11 MHz (σε σύγκριση με στάδια του προγραμματισμού, κυρίως εξ
1246-1251 διαδρομής. Αυτός ο βασικά διαφορετικός
Συχνότητα L2 1227 MHz αιτίας της ευρείας διάδοσης του GPS.
ιάθ m
τη διάρκεια των 10.23 MHz στη περίπτωση
ης
MHz τρόπος λειτουργίας συνήθως επιτρέπει τη
6 Ωστόσο αποτέλεσε την απαρχή μιας νέας
ι Δ om
του Ρ-κώδικα) και μήκους 5.11x10 chips. Μήκος C/A- 511 1023 χρήση δορυφόρων απλούστερης κατασκευής
Αντίστοιχα, για τους πολιτικούς χρήστες, το κώδικα (# Chips) τάσης συνδυασμού της τεχνολογίας του GPS
Μήκος P-κώδικα και κατά συνέπεια μικρότερου κόστους, και επιγείων ή δορυφορικών
κα ve C
6
GLONASS χρησιμοποιεί ένα κώδικα 5.11 x 10 2.35 x 1014 αλλά συγχρόνως απαιτεί πιο πολύπλοκους
(# Chips) τηλεπικοινωνιών (π.χ., μέσω των δορυφόρων
ανάλογο του C/Α-κώδικα του GPS, του Ρυθμός C/A- δέκτες ή πιο πολύπλοκες διαδικασίες
οποίου η διαρκείας είναι 0.511 MHz (σε κώδικα (kbps)
511 1023 INMARSAT), ιδιαίτερα για εφαρμογές
ελέγχου του όλου συστήματος.
γή eati
σύγκριση με τη διάρκεια των 1.023 MHz στη Ρυθμός P- διαφορικού GPS στη ναυσιπλοΐα και την
5.11 10.23 αεροπλοΐα. Η τάση αυτή έχει οδηγήσει
περίπτωση του C/Α-κώδικα) και μήκους 511 κώδικα (Mbps)
Παραδείγματα πολιτικών δορυφορικών
chips. Σε αντίθεση με το GPS, τα σήματα λλα ν Cr σήμερα στην ανάπτυξη νέων συστημάτων,
ς,
συστημάτων, που βασίζονται σε σήματα
του GLONASS δεν υπόκεινται σε όπως το Παγκόσμιο Δορυφορικό Σύστημα
αντίστροφης εκπομπής, είναι τα συστήματα Πλοήγησης (Global Navigation Satellite
Συ ό τη
DORIS και ARGOS, τα οποία είναι ήδη σε System, GNSS) που υλοποιείται σταδιακά
λειτουργία. Ένα σύστημα εντοπισμού
5.04 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ GPS ΣΕ ΑΛΛΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ σήμερα από τα εν εξελίξει συστήματα
βασισμένο στην αρχή της λειτουργίας
να
ής απ
EGNOS και GALILEO της Ευρωπαϊκής

ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ σημάτων διπλής διαδρομής μεταξύ του Ένωσης, των οποίων οι αρχές λειτουργίας
εκάστοτε χρήστη και των δορυφόρων, το
και τα βασικά χαρακτηριστικά τους θα
ρικ ω
Το GPS και το σύστημα TRANSIT, επιθυμητό χαρακτηριστικό, αφού με αυτό σύστημα GEOSTAR, είχε προταθεί στα αναφερθούν συνοπτικά στις επόμενες
πο κάτ
καθώς και τα συστήματα της πρώην τον τρόπο ο χρήστης του συστήματος δεν τέλη της δεκαετίας του '80 και λειτούργησε
Σοβιετικής Ένωσης, το GLONASS (το είναι υποχρεωμένος να μεταδίδει ο ίδιος ενότητες.
πειραματικά στις Η.Π.Α. για ένα μικρό
αντίστοιχο σύστημα του GPS) και το οποιοδήποτε σήμα, το οποίο θα μπορούσε να
Εμ ται
TSICADA (το αντίστοιχο σύστημα του εκμεταλλευθεί ο πιθανός εχθρός του και να
TRANSIT), σχεδιάστηκαν αρχικά για τον εντοπίσει. Ένα άλλο χαρακτηριστικό,
Μη τίθε
στρατιωτικούς σκοπούς. Το κοινό της στρατιωτικής φύσης των συστημάτων

χαρακτηριστικό τους είναι ότι όλα ανήκουν αυτών, είναι ότι οι δορυφόροι πρέπει
Δια
στη κατηγορία των παθητικών δορυφορικών απαραίτητα να έχουν τη δυνατότητα

συστημάτων εντοπισμού, δηλαδή τα σήματα λειτουργίας για μεγάλα χρονικά διαστήματα
τους μεταδίδονται μονοσήμαντα από τους (π.χ., σε περιόδους κρίσης) χωρίς την ανάγκη
δορυφόρους προς τους χρήστες. Για λόγους επικοινωνίας με τους επίγειους σταθμούς
στρατιωτικής σκοπιμότητας αυτή η παρακολούθησης και ελέγχου. Παράλληλα
λειτουργική διαδικασία αποτελεί ένα με τις στρατιωτικές εφαρμογές, η χρήση τους
πλοήγησης με ακρίβειες της τάξης ± 5-10 m συστήματος δεν προχώρησε πέρα από τα
5.05 ΣΥΣΤΗΜΑ NAVSAT-Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ GALILEO (π.χ., κάνοντας συνδυασμένη χρήση των σχέδια σχεδιασμού του, η γενική ιδέα του
μετρήσεων Doppler και του εκπεμπόμενου NAVSAT αποτέλεσε την κεντρική ιδέα
Το δορυφορικό σύστημα NAVSAT είχε συχνότητες στη φασματική περιοχή C-band, κώδικα ψευδοτυχαίων θορύβων των συνδυασμού δορυφορικών συστημάτων
,
αρχικά προταθεί από τον Ευρωπαϊκό κάθε σταθμός θα μπορούσε να εκπέμπει αντιστοίχων μετρήσεων ψευδοαπόστασης) τηλεπικοινωνιών (όπως του INMARSAT),
ης
Διαστημικό Οργανισμό (European Space προς τους ορατούς δορυφόρους του και (iii) γεωδαιτικές εφαρμογές με του GPS και του GLONASS, με σκοπό τη
.0 ρισ
Agency, ESA) στα μέσα της δεκαετίας του συστήματος, σήματα αποτελούμενα από: απαιτούμενες ακρίβειες της τάξης ± 0.1-1 m δημιουργία ενός υβριδικού παγκοσμίου
'80, αλλά τελικά παρέμεινε μόνο στα στάδια ή καλύτερες (π.χ. κάνοντας χρήση των δορυφορικού συστήματος πλοήγησης και
κδ νώ
προγραμματισμού. Το σύστημα είχε πολλά (α) ένα συνεχές φέρον κύμα διαμορφωμένο μετρήσεων φάσης του φέροντος κύματος). εντοπισμού για τις ανάγκες του 21ου αιώνα.
κοινά χαρακτηριστικά με το GPS και θα με ένα κώδικα ψευδοτυχαίων θορύβων, Μέχρι σήμερα, αν και η υλοποίηση του
, ε αγ
παρείχε παρόμοιες δυνατότητες εντοπισμού που έχει διάρκεια μετάδοσης περίπου 5
.3
υς Αν
θέσης και πλοήγησης σε παγκόσμια MHz και
κλίμακα. Η μεγαλύτερη διαφορά, σε σχέση (β) ένα μήνυμα πλοήγησης με πληροφορίες
5.06 ΣΥΣΤΗΜΑ GEOSTAR
ρο ής
με το GPS, ήταν ότι θα λειτουργούσε κάτω για τις τροχιές των δορυφόρων και άλλα
από πλήρη πολιτικό έλεγχο και θα δεδομένα.
ς ό γικ
περιοριζόταν σε καθαρά πολιτικές Το 1985 δημιουργήθηκε από την
αμερικανική Επιτροπή Ομοσπονδιακών
ιου ουρ
εφαρμογές. Το γεγονός αυτό θα επέτρεπε τη Οι δορυφόροι, με τη σειρά τους, θα
κατασκευή απλούστερων δορυφόρων και αναμετέδιδαν τα λαμβανόμενα σήματα προς Τηλεπικοινωνιών (Federal Communications
δεκτών και κατά συνέπεια λιγότερο κόστος τους χρήστες, χρησιμοποιώντας τη Commission, FCC) η Υπηρεσία
ς ίδ ημι
και οικονομικότερη χρήση του όλου συχνότητα 1.596 GHz και τον ίδιο κώδικα Δορυφορικών Ραδιοεντοπισμών (Radio-
συστήματος. ψευδοτυχαίων θορύβων. Για την αποφυγή determination Satellite Service, RDSS). Η
του α Δ
τυχόν παρεμβολών, μεταξύ των σημάτων υπηρεσία RDSS αποσκοπούσε στη
των εκάστοτε δορυφόρων, θα μπορούσε να προώθηση των συγχρόνων τεχνολογιών
με άδει
γίνει χρήση της τεχνικής της Πολλαπλής πλοήγησης και τηλεπικοινωνιών με τη
Πρόσβασης με Διαίρεση του Κώδικα (Code βοήθεια γεωστατικών δορυφόρων. Για τις εν
λόγω ανάγκες, η FCC αποδέχτηκε την χρήση
εσ ons
Division Multiple Access, CDMA): δηλαδή,
με τη σειρά του ο κάθε δορυφόρος θα των συχνοτήτων UHF στη περιοχή 1610-
μπορούσε να εκπέμπει διαδοχικά, περίπου 1626.5 MHz (για την εκπομπή σημάτων
ιάθ m
ης
κάθε δύο λεπτά της ώρας, ένα τμήμα του προς τους δορυφόρους) και στη περιοχή
ι Δ om
σήματος διαρκείας 230 msec. Με τον τρόπο 2484-2500 MHz (για την εκπομπή σημάτων
αυτό, η σταθερότητα της συχνότητας, που από τους δορυφόρους προς τους χρήστες),
κα ve C
χρησιμοποιείται για τη παραγωγή του καθώς επίσης και τη χρήση σημάτων σε
σήματος, επιτυγχάνεται με τη βοήθεια υψηλότερες συχνότητες (3700-4200 MHz),
για τις απαιτούμενες σταθερές διασυνδέσεις
γή eati
ατομικών χρονομέτρων που υπάρχουν στους
σταθμούς ελέγχου. Έτσι σε αντίθεση με το μεταξύ επιγείων σταθμών και τη μετάδοση
GPS, αποφεύγεται η χρήση ατομικών λλα ν Cr μηνυμάτων προς κινούμενους χρήστες. (1) Ένας από τους δύο γεωστατικούς
ς,
χρονομέτρων υψηλής ακρίβείας στους δορυφόρους μετέδιδε προς τους επίγειους
δορυφόρους. Το GEOSTAR ήταν ένα από τα πολλά χρήστες (ακίνητους ή εν κινήσει) κατάλληλα
Συ ό τη
συστήματα, πού προτάθηκαν στην υπηρεσία σήματα στη συχνότητα 1618.25 MHz.
Σύμφωνα με τις προδιαγραφές του RDSS και αναπτύχθηκαν, για εμπορικούς
δορυφορικού σχηματισμού του συστήματος, σκοπούς, από την αμερικανική εταιρία (2) Οι χρήστες, μέσω και των δύο
να
ής απ
έξι δορυφόροι σε γεωστατικές τροχιές και 12 Geostar Positioning Corporation. Αρχικά, το δορυφόρων, επανεκπέμπανε στη συχνότητα
δορυφόροι σε ελλειπτικές τροχιές, με μεγάλη σύστημα αναπτύχθηκε με βάση τη χρήση 2491.75 MHz προς κάποιους άλλους
ρικ ω
εκκεντρότητα, θα μπορούσαν να των δύο αμερικανικών γεωστατικών κεντρικούς σταθμούς εδάφους τα

πο κάτ
προσφέρουν πλήρη παγκόσμια 24ωρη δορυφόρων Spacenet-3 and GSTAR-3, των λαμβανόμενα σήματα, μαζί με ένα
Οι αρχές λειτουργίας του NAVSAT κάλυψη. Οι γεωστατικοί δορυφόροι θα οποίων ο βασικός ρόλος ήταν η διακριτικό δείκτη για την αναγνώριση του
μπορούσαν να είναι τηλεπικοινωνιακοί
Εμ ται
αναπτύχθηκαν κυρίως σαν αποτέλεσμα της επανεκπομπή σημάτων από ένα κεντρικό εκάστοτε χρήστη καθώς και άλλα συναφή
επιτυχούς λειτουργίας του GPS και του δορυφόροι, κατάλληλα εξοπλισμένοι με τους σταθμό ελέγχου (το λεγόμενο GEOSTAR δεδομένα, κάνοντας χρήση της τεχνικής της
Μη τίθε
GLONASS και η κεντρική ιδέα ήταν να πομπούς των σημάτων NAVSAT. Ως προς Central) και διάφορους χρήστες Πολλαπλής Πρόσβασης με Διαίρεση της
μεταφερθεί η πολυπλοκότητα του συστή- τη χρήση του συστήματος, οι σχεδιαστές του εφοδιασμένους με κατάλληλες, χαμηλού Συχνότητας (Frequency Division Multiple
Δια
ματος από το δορυφορικό τμήμα στους NAVSAT αποβλέπανε σε τρεις κατηγορίες κόστους, τερματικές μονάδες. Η λειτουργία Access, FDMA).
σταθμούς εδάφους. Ο ρόλος των δορυφόρων εφαρμογών: (i) στιγμιαίου εντοπισμού θέσης του συστήματος ακολουθούσε περίπου την
έτσι θα περιοριζόταν στην επανεκπομπή ή πλοήγησης σκαφών με ακρίβειες της τάξης εξής συνοπτική διαδικασία: (3) Από το χρόνο της διπλής διαδρομής των
σημάτων, που θα ελάμβαναν από ένα δίκτυο ± 100 m (π.χ. κάνοντας χρήση μετρήσεων
σημάτων υπολογίζονταν οι αποστάσεις του
έξι σταθμών ελέγχου. Χρησιμοποιώντας Doppler), (ii) στιγμιαίου εντοπισμού θέσης ή
εκάστοτε χρήστη από τους δύο δορυφόρους.
Στη συνέχεια, δεσμεύοντας το υψόμετρο του αεροδρομίου κλπ. Η χρήση δύο δορυφόρων εκπομπή των σημάτων πλοήγησης και αλφαριθμητικών μηνυμάτων (μέχρι 80
χρήστη, στη τιμή που προσδιορίζονταν από είναι ικανοποιητική για τις ανάγκες του επίσης λαμβάνει διαφορικές διορθώσεις από χαρακτήρες ανά μήνυμα) προς στους
κάποιο μοντέλο της μορφολογίας του συστήματος στην ηπειρωτική περιοχή των τους επίγειους σταθμούς αναφοράς, οι χρήστες. Η ιδιότητα αυτή έχει οδηγήσει
εδάφους της περιοχής του, υπολογίζονταν οι Η.Π.Α. και τις γύρω παράκτιες περιοχές. Για οποίες, μαζί με άλλα δεδομένα, που σήμερα στη συνδυασμένη δοκιμαστική
,
οριζόντιες συντεταγμένες του κάθε χρήστη. σχεδόν πλήρη παγκόσμια κάλυψη, εκτός από σχετίζονται με τις τροχιές των δορυφόρων, χρήση του STARFIX και του GPS, για τη
ης
τις πολικές περιοχές της Γης, απαιτούνται διαμορφώνονται στο φέρον κύμα και μετάδοση διαφορικών διορθώσεων GPS,
.0 ρισ
Η ακρίβεια εντοπισμού ήταν δυνατόν να τουλάχιστον άλλοι τέσσερις δορυφόροι. εκπέμπονται από τους δορυφόρους με ένα γεγονός που προσφέρει μεγάλα
βελτιωθεί με τη χρήση αναλόγων μετρήσεων ρυθμό εκπομπής 150 Hz. Δεδομένου ότι η πλεονεκτήματα για εφαρμογές διαφορικού
Η δυνατότητα, που προσφέρει ένα
κδ νώ
από σταθμούς αναφοράς (μέχρι 200 km) στη διάταξη των γεωστατικών δορυφόρων GPS σε ολόκληρη την Βόρεια Αμερική. Αν
σύστημα σαν το GEOSTAR για την
περιοχή του κάθε χρήστη, μία διαδικασία δημιουργεί περιορισμούς στη γεωμετρία των και σήμερα οι εφαρμογές του συνδυασμού
, ε αγ
αναμετάδοση της θέσης ενός χρήστη σε
που ουσιαστικά είναι παρόμοια της γνωστής παρατηρήσεων ψευδοαπόστασης, που STARFIX/GPS έχουν περιοριστεί, προς το
.3
κάποιο κεντρικό σταθμό, με τις πιθανότητες
υς Αν
διαδικασίας του διαφορικού GPS. Η εκτελούνται από τον εκάστοτε σταθμό, παρόν κυρίως, σε θαλάσσιες εφαρμογές,
χρήσης χαμηλού κόστους τερματικών, είναι
παραπάνω διαδικασία επέτρεπε την εκπομπή συνήθως κατά την ανάλυση των μετρήσεων, υφίστανται οι προϋποθέσεις για την
ιδιαίτερα ελκυστική για εφαρμογές
ρο ής
πληροφοριών και άλλων μηνυμάτων από για τον υπολογισμό του στίγματος του ευρύτερη περαιτέρω εφαρμογή του
παρακολούθησης στόλων, οχημάτων ή
τους χρήστες προς το κεντρικό σταθμό σταθμού, το υψόμετρο του σταθμού συνδυασμένου συστήματος στην αεροπλοΐα,
ς ό γικ
σκαφών, όπως π.χ., για τη μεγάλων
εδάφους ή αντίστροφα. Για παράδειγμα, η θεωρείται γνωστό. Με τον τρόπο αυτό, η δεδομένου ότι στο άμεσο μέλλον οι νέοι
διαδρομών διακίνηση και μεταφορά
ιου ουρ
χρήση του συστήματος από ένα αεροσκάφος χρήση ταυτοχρόνων παρατηρήσεων στους δέκτες STARFIX/GPS αναμένεται να
εμπορευμάτων και πρώτων υλών από
θα επέτρεπε τη λήψη πληροφορίας του τέσσερις δορυφόρους οδηγεί σε μία χρησιμοποιούν αντένες απεριορίστου
φορτηγά, τα δρομολόγια αμαξοστοιχιών,
ύψους πτήσης, στοιχεία για τις τοπικές πλεονάζουσα παρατήρηση και βελτιώνει την ορίζοντα (σε αντίθεση με τις πρώτες αντένες
ς ίδ ημι
κλπ.
καιρικές συνθήκες στη περιοχή κάποιου αξιοπιστία του υπολογιζόμενου STARFIX, που ήταν κατευθυνόμενου
του α Δ
δυσδιάστατου στίγματος. τύπου).
5.07 ΣΥΣΤΗΜΑ STARFIX Εκτός από τη δυνατότητα εντοπισμού
με άδει
θέσης, που παρέχεται από το σύστημα, το
Το σύστημα STARFIX αναπτύχθηκε Η.Π.Α. χρησιμοποιούνται για την εκπομπή STARFIX επιτρέπει επίσης τη μετάδοση
από την αμερικανική ιδιωτική εταιρία John διαφορικών διορθώσεων, γεγονός που
εσ ons
Chance & Associates, μία εταιρία επιτρέπει, εκτός από τη βελτίωση της
γεωφυσικών και υδρογραφικών εφαρμογών, ακρίβειας και αξιοπιστίας του όλου 5.08 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΥ GPS
ιάθ m
ης
και άρχισε να λειτουργεί εμπορικά το 1986, συστήματος, και την επέκταση της περιοχής
ι Δ om
αρχικά, στη περιοχή του κόλπου του που το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί Οι μετρήσεις GPS περιέχουν διάφορα τεχνικές ανεπάρκειες των εκάστοτε δεκτών
Μεξικού για τις ανάγκες των εταιριών που για διαφορικές εφαρμογές. σφάλματα που οφείλονται σε εξωγενείς ή GPS, οι παράγοντες που έχουν επιπτώσεις
κα ve C
ασχολούνται με παράκτιες εφαρμογές ενδογενείς επιδράσεις και οποιουσδήποτε στη ακρίβεια του αυτόνομού προσδιορισμού
εξόρυξης πετρελαίου, υδρογραφικές Σήμερα, το σύστημα STARFIX το άλλους παράγοντες (όπως της μέχρι πρότινος της θέσης ενός χρήστη είναι κοινοί σε μια
αποτυπώσεις και άλλες παρόμοιες λειτουργεί η εταιρεία Fugro International εσκεμμένης υποβάθμισης της ακρίβειας των περιοχή που μπορεί να καλύπτει μέχρι και
γή eati
εφαρμογές γεωφυσικού ενδιαφέροντος. Το μέσω 80 περίπου σταθμών διαφορικού GPS σημάτων GPS με τη λειτουργία της μερικές χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα.
STARFIX είναι το πρώτο σύστημα ανά τον κόσμο. Οι κύριοι σταθμοί αναφοράς,
λλα ν Cr Επιλεκτικής Διαθεσιμότητας (Selective
ς,
εντοπισμού θέσης, που βασίζεται στη χρήση στο Ηοuston (Texas), Aberdeen (Scotland) Availability). Για την βελτίωση της
γεωστατικών δορυφόρων και παρέχει και Perth (Australia) μεταδίδουν σήματα απόδοσης, της ακρίβειας και της αξιοπιστίας
Συ ό τη
ακρίβειες σχετικού εντοπισμού της τάξης πλοήγησης προς τους δορυφόρους, κάνοντας των αποτελεσμάτων εντοπισμού από την
±5-10 m (2 Drms), κάνοντας χρήση της χρήση ενός φέροντος κύματος στη εκάστοτε χρήση του συστήματος επινοήθηκε
τεχνικής των διαφορικών διορθώσεων. συχνότητα 6 GHz. Τα σήματα αυτά η τεχνική της Διαφορικής Λειτουργίας GPS
να
ής απ
επανεκπέμπονται προς τους χρήστες και τους ή το Διαφορικό GPS (Differential GPS,
Από την έναρξη της λειτουργίας του, το επίγειους σταθμούς αναφοράς, στη DGPS) που ουσιαστικά βασίζεται στην
ρικ ω
σύστημα STARFIX άρχισε να χρησιμοποιεί συχνότητα 4 GHz, κάνοντας χρήση ενός σχεδόν εξ ολοκλήρου απαλοιφή των
πο κάτ
τους γεωστατικούς τηλεπικοινωνιακούς κώδικα ψευδοτυχαίων θορύβων μήκους σημαντικών σφαλμάτων των μετρήσεων
δορυφόρους Galaxy II, Westar IV και 2.457 MHz. Οι υψηλές συχνότητες, που GPS απλά ως αποτέλεσμα της μέτρησης των
Εμ ται
Satcom FIR για την κάλυψη του κόλπου του χρησιμοποιούνται για την εκπομπή των εν λόγω σφαλμάτων από γνωστούς σταθμούς
Μεξικού. Από το 1988, με τη χρήση και σημάτων, ελαττώνουν την επίδραση της αναφοράς και τη μετάδοση καταλλήλων
Μη τίθε
ενός επιπλέον δορυφόρου, το STARFIX ιονόσφαιρας στο σήμα κατά τη διάδοση του διορθώσεων προς τους χρήστες που
επιτρέπει τη ταυτόχρονη ορατότητα (και μέσα από την ατμόσφαιρα. Από τα χρησιμοποιούν το GPS στην περιοχή
Όλοι οι χρήστες GPS σε μια περιοχή
Δια
συνεπώς τη χρήση) τεσσάρων δορυφόρων επανεκπεμπόμενα σήματα υπολογίζονται οι εμβέλειας κάθε τέτοιου σταθμού.
έχουν τη δυνατότητα να παρατηρούν τους
από τους χρήστες του συστήματος, σε όλη ψευδοαποστάσεις του εκάστοτε χρήστη από ίδιους δορυφόρους των οποίων τα σήματα
σχεδόν την Βόρεια Αμερική. Επιπλέον, δέκα τους δορυφόρους και κατά συνέπεια το Όπως έχει επιβεβαιωθεί στη πράξη, με
περνούν μέσα από τα ίδια σχεδόν στρώματα
επίγειοι σταθμοί αναφοράς, που είναι στίγμα του χρήστη. Ο κύριος σταθμός εξαίρεση τα σφάλματα των πολλαπλών
της ατμόσφαιρας υφιστάμενα σχεδόν τις
κατανεμημένοι στις παράκτιες περιοχές των αναφοράς στο Houston, συγχρονίζει την διαδρομών του σήματος GPS και τις τυχόν
ίδιες επιδράσεις. Με την τοποθέτηση ενός DGPS που χρησιμοποιείται (π.χ. από Το OmniSTAR χρησιμοποιεί το δίκτυο λειτουργίας και της ακεραιότητας των
δέκτη GPS σε ένα σημείο με γνωστές εμπορικούς προμηθευτές ή κρατικούς των σταθμών αναφοράς για τον υπολογισμό δεδομένων του συστήματος σε 24ωρη βάση.
συντεταγμένες, είναι σχετικά απλό να φορείς) και μπορεί να περιλάβει διαφορικών διορθώσεων για την μείωση των
προσδιοριστεί η έκταση των οποιωνδήποτε ραδιοσήματα από επίγειους μεταδότες ή σφαλμάτων της ιονόσφαιρας, της Η παραπάνω λειτουργίες επιτελούνται
,
σφαλμάτων στα δορυφορικά σήματα. Τυπικά δορυφορικές ζεύξεις επικοινωνίας. Τα τροπόσφαιρας και άλλων ενδογενών με τρόπο που εξασφαλίζεται ότι οι
ης
η θέση ενός τέτοιου δέκτη αναφοράς, ή όπως προβλήματα που συνδέονται με επίγειους σφαλμάτων στις μετρήσεις GPS. Οι διαφορικές διορθώσεις που παράγονται από
.0 ρισ
συνήθως αποκαλείται Σταθμού Αναφοράς μεταδότες είναι χαρακτηριστικά των υπολογισμένες διαφορικές διορθώσεις από τις μετρήσεις των σταθμών αναφοράς, είναι
(Reference Station), υπολογίζεται από ιδιοτήτων των ραδιοσυχνοτήτων (π.χ. VHF, τους σταθμούς αναφοράς διαβιβάζονται σε άμεσα διαθέσιμες στους διαφορικούς δέκτες
κδ νώ
ανεξάρτητες γεωδαιτικές μετρήσεις με UHF, HF, κλπ.) που χρησιμοποιούνται. Στις τρία Κέντρα Ελέγχου, στρατηγικά GPS που χρησιμοποιούν οι χρήστες του
ακρίβεια μερικών χιλιοστών. Γνωρίζοντας τη συχνότητες αυτές, τα ραδιοσήματα είναι πιο τοποθετημένα στις ΗΠΑ, Ευρώπη και OmniSTAR.
, ε αγ
θέση του, ο Σταθμός Αναφοράς μπορεί να ευαίσθητα στους ηλεκτρομαγνητικούς Αυστραλία, όπου ελέγχονται για την
.3
υς Αν
συγκρίνει τον χρόνο που λαμβάνεται κάθε θορύβους και τις καιρικές συνθήκες, την ακεραιότητα και την αξιοπιστία τους, Οι διαφορικές διορθώσεις GPS
σήμα GPS, με τον χρόνο που υπολογίζει ότι ατμοσφαιρική διαστρέβλωση, παρεμβολές συμπιέζονται σε ένα πακέτο δεδομένων και παραλαμβάνονται από ειδικούς δέκτες
ρο ής
το σήμα χρειάζεται για να διανύσει την και άλλα εμπόδια στη διέλευση του σήματος μεταδίδονται στους δορυφορικούς OmniSTAR με μια αντένα L-band παντός
απόσταση μέχρι τον δέκτη από τον εκάστοτε ώστε η μετάδοση τους να περιορίζεται σε αναμεταδότες. Εκείνοι με τη σειρά τους ορίζοντα (omni directional antenna). Το
ς ό γικ
δορυφόρο GPS. Αυτές οι χρονικές μια συγκεκριμένη περιοχή εμβέλειας γύρω εκπέμπουν τα εν λόγω στοιχεία, περίπου λαμβανόμενο σήμα αποδιαμορφώνεται και
ιου ουρ
αποκλίσεις ή οι διαφορές μεταξύ της από τον εκάστοτε σταθμό αναφοράς. κάθε 2-3 sec, στις περιοχές εμβέλειας τους, περνά σε έναν επεξεργαστή που
υπολογισμένης θέσης και της αληθινής Αντίθετα, διαφορικές διορθώσεις που σε κατάλληλα εξοπλισμένους με δέκτες διαμορφώνει τις διορθώσεις σε κατάλληλη
θέσης είναι οι διορθώσεις που παρέχονται σε εκπέμπονται από γεωστατικούς δορυφόρους OmniSTAR χρήστες του GPS. Τα κέντρα μορφή για την άμεση χρήση τους είτε σε
ς ίδ ημι
άλλους ακίνητους ή κινούμενους χρήστες μπορούν να παραληφθούν από τους χρήστες έναν εσωτερικό είτε σε ένα εξωτερικό δέκτη
του α Δ
του GPS στη περιοχή των σταθμών - ως εκ οπουδήποτε μέσα σε μια μεγάλη περιοχή GPS ικανό για διαφορική λειτουργία. Ο
τούτου και η ονομασία Διαφορικό GPS. Οι στην επιφάνεια της Γης και με σχετικά απλό παραπάνω τρόπος επεξεργασίας εξαρτάται
διορθώσεις λαμβάνονται από τον χρήστη και εξοπλισμό. Οι διορθώσεις διαβιβάζονται από τον τύπο του δέκτη OmniSTAR που
με άδει
επιβάλλονται στο στίγμα, που εκείνος στους χρήστες συνήθως σε μια μορφή χρησιμοποιείται. Οι πρωτογενείς διαφορικές
προσδιορίζει με τις δικές του παρατηρήσεις γνωστή ως πρωτόκολλο RTCM SC-104, ένα διορθώσεις μεταδίδονται σε μορφή που είναι
εσ ons
GPS. Η ακρίβεια του εντοπισμού της θέσης συμφωνημένο σε διεθνές επίπεδο πρότυπο συμβατή με το διεθνώς αποδεκτό πρότυπο
του, με τη τεχνική αυτή, εξαρτάται από το ανταλλαγής δεδομένων DGPS που επιτρέπει RTCM - SC-104, έκδοση 2, για την άμεση
είδος των μετρήσεων GPS, πόσο συχνά σε οποιοδήποτε δέκτη GPS ικανό για εφαρμογή τους από κοινούς διαφορικούς
ιάθ m
ης
υπολογίζονται οι διαφορικές διορθώσεις διαφορική λειτουργία GPS, να λαμβάνει και δέκτες GPS. Εναλλακτικά, είναι δυνατή η
ι Δ om
GPS, καθώς και από την απόσταση του να εφαρμόζει τις διαφορικές διορθώσεις. Η μετατροπή τους σε μορφή συμβατή με το
χρησιμοποιούμενου σταθμού DGPS και του Διεθνής Ένωση Αρχών για τη λειτουργία των διεθνώς αποδεκτό πρωτόκολλο NMEA 0183,
κα ve C
χρήστη. Φάρων (International Association of για τη χρήση τους από δέκτες OmniSTAR
Lighthouse Authorities, IALA) έχει που περιέχουν μια εσωτερική μηχανή-δέκτη
γή eati
Για την εφαρμογή αυτής της τεχνικής, καθιερώσει επίσης ένα δικό της πρωτόκολλο GPS. Οι διαφορικές διορθώσεις GPS
απαιτείται συνεχής τηλεπικοινωνία μεταξύ για τη μετάδοση διαφορικών διορθώσεων βελτιστοποιούνται αυτόματα στο κάθε δέκτη
των σταθμών DGPS με τους χρήστες των GPS από το διεθνές δίκτυο ραδιοφάρων.λλα ν Cr OmniSTAR για τη θέση του εκάστοτε
ς,
διαφορικών διορθώσεων. Η φύση αυτής της χρήστη. Αυτό επιτυγχάνεται σταθμίζοντας
σύνδεσης ποικίλει σύμφωνα με την υπηρεσία τις διαφορικές διορθώσεις από τους
Συ ό τη
ελέγχου παρέχουν τις αναγκαίες λειτουργίες διαφορετικούς σταθμούς αναφοράς

διαχείρισης, εντολών και ελέγχου, χρησιμοποιώντας σαν βάρος την αντίστροφη
5.09 ΣΥΣΤΗΜΑ OMNISTAR
να
ής απ
συγκεντρώνουν τα στοιχεία από τα τιμή της απόσταση του χρήστη από τους
επιμέρους δίκτυα των σταθμών αναφοράς αντίστοιχους σταθμούς αναφοράς. Η
Το OMNISTAR είναι ένα σύστημα AMSC, AMSAT, EMS, APSAT και μεθοδολογία αυτή είναι παρόμοια με εκείνη
ρικ ω
και εφαρμόζουν εκτενείς ελέγχους

διαφορικού GPS ευρείας κάλυψης που OPTUS, καθώς και ο δορυφόρος EASAT ως των εικονικών σταθμών αναφοράς VRS του
πο κάτ
διασφάλισης ποιότητας προτού διαβιβάζουν

σχεδιάστηκε με τους ακόλουθους στόχους: back-up. Το δίκτυο των σταθμών αναφοράς τις διαφορικές διορθώσεις GPS προς τους συστήματος LandStar και διασφαλίζει
(1) να προσφέρει παγκόσμια ηπειρωτική OmniSTAR αποτελείται σήμερα από 86 χρήστες μέσω των γεωστατικών δορυφόρων. ομοιόμορφη ακρίβεια σε όλη την περιοχή
Εμ ται
κάλυψη (2) ακρίβεια καλύτερη από ±1 m σε σταθμούς σε όλο τον κόσμο, ώστε το Η συνεχής επικοινωνία των κέντρων ελέγχου κάλυψης του συστήματος, άσχετα από την
ολόκληρη την περιοχή κάλυψης του σύστημα καλύπτει πάνω από 90% της απόσταση του εκάστοτε χρήστη από τους
Μη τίθε
με τους σταθμούς αναφοράς γίνεται μέσω

συστήματος και (3) τη δυνατότητα χρήσης επιφάνειας της Γης, ενώ νέοι σταθμοί αποκλειστικών γραμμών ταχείας μεταγωγής σταθμούς αναφοράς.
φορητών μονάδων. Ο πρώτος στόχος αναφοράς ιδρύονται συνεχώς με σκοπό την δεδομένων, έτσι ώστε παρέχεται η
Δια
υπαγόρευε ότι το σύστημα μετάδοσης πλήρη παγκόσμια κάλυψη. Οι σταθμοί είναι δυνατότητα ελέγχου της εύρυθμης
έπρεπε να είναι από αναμεταδότες σε εξοπλισμένοι με σύγχρονου τύπου, χαμηλού
γεωστατικούς δορυφόρους. Σήμερα για τη θορύβου, με 12 κανάλια δέκτες διαφορικού
μετάδοση των διαφορικών διορθώσεων GPS.
χρησιμοποιούνται οι γεωστατικοί δορυφόροι
5.10 ΣΥΣΤΗΜΑ LANDSTAR βελτιστοποιούνται, στο δέκτη LandStar, για από συνθήκες μειωμένης ορατότητας των
την πραγματική θέση του χρήστη κάνοντας δορυφόρων (π.χ. κάτω από το φύλλωμα
Με μια σειρά σταθμών αναφοράς που σταθμών αναφοράς κατά ένα τρόπο
χρήση του στίγματος που υπολογίζει ο δένδρων) έδειξαν ότι η διαθεσιμότητα του
λειτουργούν σε 24ωρη βάση σε όλο τον παρόμοιο με τις “κυψέλες” των δικτύων της
χρήστης από τις δικές του μετρήσεις GPS LandStar είναι στα επίπεδα 84 με 89%
κόσμο το σύστημα LandStar αντιπροσωπεύει κινητής τηλεφωνίας. Κάθε σταθμός VRS
,
μαζί με τις παραμέτρους των διορθωτικών ανάλογα με τις εκάστοτε εποχικές συνθήκες,
ης
το πιο εκτενές δίκτυο διαφορικού GPS βρίσκεται στο κέντρο μιας “κυψέλης” έτσι
μοντέλων, οι οποίες μεταδίδονται μέσω των ενώ οι εφικτές ακρίβειες είναι της τάξης
ευρείας κάλυψης που λειτουργεί σήμερα ώστε να εξασφαλίζεται ότι ο εκάστοτε
.0 ρισ
σημάτων του LandStar. Σχετικές δοκιμές σε ±1 m ή και καλύτερες.
στην Ευρώπη, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, χρήστης δεν απέχει τυπικά περισσότερο από
περιοχές όπου οι μετρήσεις GPS έγιναν κάτω
την Μέση Ανατολή, την Αφρική, την Ασία 400 km από ένα σταθμό VRS. Με τον τρόπο
κδ νώ
στις περιοχές του Ειρηνικού και την αυτό ο δέκτης του εκάστοτε χρήστη
, ε αγ
Αυστραλία. Το σύστημα χρησιμοποιεί χρησιμοποιεί αυτόματα τις διορθώσεις από
5.11 ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
.3
δορυφορικές συχνότητες L-Band για τη τον πλησιέστερο εικονικό σταθμό VRS.
υς Αν
μετάδοση διαφορικών διορθώσεων στους Αυτό εξασφαλίζει ότι παρέχεται στον ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ (GNSS)
χρήστες GPS προσφέροντας σημαντικά χρήστη μια ομοιόμορφη και υψηλή ακρίβεια.
ρο ής
οφέλη από την άποψη της κάλυψης, της Όσο τα δορυφορικά συστήματα GPS και (π.χ. στη ναυτιλία), οι οποίοι έτσι θα
GLONASS εξελίσσονται, οι διεθνείς εξακολουθούν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση
ς ό γικ
αξιοπιστίας και της διαθεσιμότητας. Όπως Στα Κέντρα Ελέγχου η επεξεργασία και
χαρακτηρίζει και η ονομασία του, στοχεύει ο υπολογισμός των διαφορικών διορθώσεων υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας καθώς και στο GPS. Για τους μη στρατιωτικούς
ιου ουρ
στις χερσαίες εφαρμογές και ιδιαίτερα τους για μια περιοχή ευρείας κάλυψης (π.χ. οι χρήστες των διαφόρων συστημάτων χρήστες του GPS, η διαχείριση της
χρήστες στον γεωργικό τομέα. Βόρεια Αμερική) εστιάζεται στη πλοήγησης έχουν ξεκινήσει βασικές λειτουργίας του διαφορικού GPS θα γίνεται
ενέργειες συντονισμού, που αφορούν τη μέσω ενός διεθνούς οργανισμού (π.χ.,
ς ίδ ημι
Χρησιμοποιείται συχνά ως το κυρίως μοντελοποίηση διαφόρων σφαλμάτων του
υποσύστημα εντοπισμού στίγματος στα GPS που εξαρτώνται από διαφόρους διεθνή συνεργασία και τον έλεγχο των INTELSAT, INMARSAT, κ.ά.).
του α Δ
Συστήματα Ακριβούς Καλλιέργειας παράγοντες για τη συγκεκριμένης περιοχής δορυφορικών συστημάτων. Οι ενέργειες Παράλληλες ενέργειες στην Ευρώπη,
(Precision Farming Systems) και οι δέκτες (π.χ. γεωμετρία των δορυφόρων GPS, αυτές αποσκοπούν επίσης να καθησυχάσουν ιδιαίτερα στη Σουηδία, Νορβηγία και
με άδει
LandStar συμπεριλαμβάνονται σε διάφορα ατμοσφαιρικές συνθήκες κλπ.). Αυτό οδηγεί τις κατά καιρούς εκφραζόμενες επιφυλάξεις Αγγλία, έχουν οδηγήσει σε παρόμοιες
προϊόντα κατασκευαστών αγροτικού σε ένα σύνολο παραμέτρων των για την ουσιαστικά πλήρη εξάρτηση της πρωτοβουλίες για τη σταδιακή καθιέρωση
εξοπλισμού. πολυσύνθετων μοντέλων (π.χ. λειτουργίας των συστημάτων αυτών από τις του GPS, τόσο στην εναέρια κυκλοφορία,
εσ ons
ατμοσφαιρικές επιδράσεις, τροχιακά στρατιωτικές υπηρεσίες των Η.Π.Α. και της όσο και στις προσεγγίσεις ακριβείας των
σφάλματα, κ.ά.) που χρησιμοποιούνται για πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ιδιαίτερη αεροσκαφών προς τα αεροδρόμια. Ήδη η
ιάθ m
ανησυχία φαίνεται να υπάρχει στην Ευρώπη, Σουηδική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας
ης
να υπολογισθούν οι διαφορικές διορθώσεις
δεδομένου ότι η σχεδόν μονοπωλιακή χρήση (SCAA) αναπτύσσει ένα τέτοιο σύστημα
ι Δ om
για τις προκαθορισμένες θέσεις των
εικονικών σταθμών. Τα Κέντρα Ελέγχου των συστημάτων GPS και GLONASS σαν επικοινωνιών πλοήγησης, επιτήρησης και
κα ve C
αποτελούν την καρδιά του συστήματος διεθνή συστήματα πλοήγησης σε παγκόσμια διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, το
LandStar, δεδομένου ότι παρέχουν 24ωρο κλίμακα, με τη σταδιακή κατάργηση των οποίο μελλοντικά θα αντικαταστήσει ή θα
έλεγχο μέσω εκτενών διαδικασιών ποιοτικού επιγείων ραδιοβοηθημάτων (π.χ., τα αναβαθμίσει τα συμβατικά συστήματα
γή eati
ελέγχου για να εξασφαλίσουν συνολική συστήματα LORAN, OMEGA, κ.ά.), θα εναέριας κυκλοφορίας τα βασισμένα στα
αξιόπιστη απόδοση του συστήματος. μπορούσαν να αποτελέσουν ισχυρό μοχλό ραντάρ.
λλα ν Cr πολιτικής πίεσης.
ς,
Οι διορθώσεις μεταδίδονται σε Παρόμοια συστήματα θα αποτελέσουν
γεωστατικούς δορυφόρους που με τη σειρά Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το τη βάση ενός πολιτικού Παγκοσμίου
Συ ό τη
τους τις διαβιβάζουν, μέσω ενός σήματος καλοκαίρι του 1993, μία μικτή επιτροπή των Δορυφορικό Σύστημα (Εντοπισμού και)
στη συχνότητα L-Band, προς τους χρήστες, αμερικανικών Υπουργείων Άμυνας και Πλοήγησης (Global Navigation Satellite
να
ής απ
οι οποίοι είναι κατάλληλα εξοπλισμένοι με Μεταφορών, μετά από μελέτες των αναγκών System, GNSS), το οποίο ήδη μελετάται
μια αντένα παντός ορίζοντα συνδεμένη με των χρηστών της Πολιτικής Αεροπορίας και τελευταία από τη αμερικανική υπηρεσία
ένα ελαφρό δέκτη LandStar. Oι διορθώσεις
ρικ ω
λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα FAA και το Παγκόσμιο Οργανισμό

μεταδίδονται στη μορφή του διεθνούς
πο κάτ
συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας των Πολιτικής Αεροπορίας (International Civil

προτύπου RTCM SC-104 εξασφαλίζοντας Η.Π.Α., αποφάσισαν την ενεργό συμμετοχή Aviation Organization, ICAO). Η λειτουργία
έτσι συμβατότητα με σχεδόν όλους τους των οργανισμών της Πολιτικής Αεροπορίας του GNSS θα βασίζεται στην συνδυασμένη
Εμ ται
εμπορικά διαθέσιμους δέκτες διαφορικού στη διαχείριση και λειτουργία του GPS. Η και αλληλοβοηθούμενη χρήση των σημάτων
GPS. Εκτός από την παραπάνω διαδικασία
Μη τίθε
συμφωνία αυτή αποτελεί ένα βασικό από τους δορυφόρους GPS και GLONASS,
χρήσης διαφορικών διορθώσεων που συμβιβαστικό βήμα για την ικανοποίηση των ενώ, για την εκπομπή διορθώσεων
Η λειτουργία του συστήματος βασίζεται
αναφέρονται στις προκαθορισμένες θέσεις αναγκών του αμερικανικού Πενταγώνου, το διαφορικού GPS/GLONASS ευρείας
Δια
σε μια τεχνική γνωστής ως Ιδεατοί ή

των εικονικών σταθμών VRS, υπάρχει οποίο ανέπτυξε και στηρίζει οικονομικά τη κάλυψης προς τα αεροσκάφη ή τα πλοία, θα
Εικονικοί Σταθμοί Αναφοράς (Virtual
επίσης η δυνατότητα υπολογισμού λειτουργία του GPS, και των αναγκών της γίνεται χρήση των τηλεπικοινωνιακών
Reference Stations,VRS). Σε κάθε περιοχή
“ενεργών” διαφορικών διορθώσεων για κάθε παγκοσμίας πολιτικής αεροπορικής δορυφόρων όπως το σύστημα INMARSAT ή
ευρείας κάλυψης από το σύστημα LandStar
χρήστη. Σε αυτή την περίπτωση, οι κοινότητας και των άλλων χρηστών του μελλοντικά άλλων συστημάτων (π.χ., μικρό-
δημιουργείται ένα δίκτυο εικονικών
λαμβανόμενες διαφορικές διορθώσεις συστήματος, για διάφορες άλλες εφαρμογές ή μίνι-) τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων σε
γεωστατικές (Geostationary Earth Orbit, μεταγωγής δεδομένων για τη διαβίβαση δορυφόρων GPS, οι χρήστες μπορούν να Η διαδικασία ελέγχου της αξιοπιστίας
GEO) ή άλλες χαμηλές (Low Earth Orbit, διορθώσεων DGPS προς τα προσεγγίζοντα ειδοποιηθούν για τυχόν προβλήματα του της πληροφορίας, που παρέχεται από τους
LEO) και μεσαίου ύψους (Medium Earth για προσγείωση αεροσκάφη. Αντίστοιχα, συστήματος από τις πληροφορίες “υγείας” δορυφόρους GPS, μέσω των διαφορικών
Orbit, MEO) τροχιές. Στις εφαρμογές της στις εφαρμογές της ναυτιλίας, σαν ενδιάμεσο των δορυφόρων που περιλαμβάνονται στις διορθώσεων που εκπέμπονται από επίγειους
,
Πολιτικής Αεροπορίας, σαν ενδιάμεσο στάδιο, προβλέπεται ότι θα χρησιμοποιηθούν εκπεμπόμενες τροχιακές εφημερίδες. σταθμούς, είναι γνωστή σαν Επιτήρηση της
ης
στάδιο, προβλέπεται ότι θα χρησιμοποιηθούν διάφορα τροποποιημένα υπάρχοντα Ωστόσο η διαβίβαση τέτοιων πληροφοριών Αξιοπιστίας GPS (GPS Integrity
.0 ρισ
διάφορα τροποποιημένα υπάρχοντα συστήματα, όπως οι ραδιόφαροι στους δορυφόρους από τους Σταθμούς Monitoring, GIC). Εναλλακτικά, για
συστήματα, που θα συνδυάζουν τις (radiobeacons), που θα χρησιμοποιούν τις Ελέγχου μπορεί να πάρει μέχρι και μερικές μελλοντικές εφαρμογές, ιδιαίτερα για τη
κδ νώ
λειτουργίες όπως των ILS , MLS, VOR και συχνότητες VHF, UHF, MF ή HF για την ώρες. Στις μελλοντικές σειρές δορυφόρων πολιτική αεροπορία, μελετάται μία άλλου
GPS (ή GLONASS) και θα χρησιμοποιούν, εκπομπή διορθώσεων DGPS τοπικής GPS προβλέπεται ότι η δυνατότητα άμεσης τύπου παρόμοια διαδικασία, γνωστή σαν
, ε αγ
όσον είναι τεχνικά δυνατόν, τις ήδη κάλυψης. επικοινωνίας μεταξύ των δορυφόρων θα Αυτόνομη Επιτήρηση της Αξιοπιστίας GPS
.3
υς Αν
υπάρχουσες στα αεροδρόμια ζεύξεις μειώσει το χρόνο έγκαιρης ανανέωσης των (Receiver Autonomous Integrity Monitoring,
πληροφοριών “υγείας” των δορυφόρων σε RAIM). Η διαδικασία RAIM δεν εξαρτάται
ρο ής
μερικά λεπτά ή ακόμα και δευτερόλεπτα. από τη λήψη πληροφορίας από επίγειους
5.12 ΣΥΝΘΕΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ GPS ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ωστόσο, πολλές εφαρμογές, όπως εκείνες σταθμούς, αλλά στηρίζεται στην ικανότητα
ς ό γικ
της αεροπλοΐας, απαιτούν ο χρόνος ειδικών δεκτών GPS, οι οποίοι θα μπορούν
Η υλοποίηση του συστήματος GNSS
ιου ουρ
συναγερμού να μην υπερβαίνει 6-10 sec, να παρακολουθούν και να επεξεργάζονται
βασίζεται στη διασύνδεση ολοκληρωμένων Σε σχέση με την αυτόνομη λειτουργία κάτι που μπορεί να επιτευχθεί σε σχεδόν ταυτόχρονα τα σήματα τουλάχιστον έξι
συστημάτων GPS και τηλεπικοινωνιών (GPS του GPS ή τα συμβατικά επίγεια συστήματα πραγματικό χρόνο μόνο από ενισχυμένα δορυφόρων GPS, αντί για τους
ς ίδ ημι
Overlays ή GPS Augmentation Systems), τα DGPS, τα παραπάνω ενισχυμένα συστήματα συστήματα Διαφορικού GPS. συνηθισμένους τέσσερις, επιτρέποντας έτσι
οποία εφαρμόζουν την τεχνική του DGPS σε GPS χαρακτηρίζονται από τρεις βασικούς
του α Δ
την ανίχνευση τυχόν εσφαλμένων σημάτων
δύο βασικές ενισχυμένες μορφές: παράγοντες βελτιωμένης λειτουργίας: από κάποιο δορυφόρο GPS.
με άδει
(α) τη διαφορική λειτουργία τοπικής Υψηλότερη Ακρίβεια σαν αποτέλεσμα
κάλυψης (Local Area DGPS) και της εξάλειψης των επιπτώσεων 5.13 ΔΙΑΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΥΡΕΙΑΣ ΚΑΛΥΨΗΣ (WAAS)
(β) τη διαφορική λειτουργία ευρείας οποιασδήποτε εσκεμμένης υποβάθμισης και
εσ ons
κάλυψης (Wide Area DGPS, των ατμοσφαιρικών ή άλλων επιδράσεων Στα πλαίσια υλοποίησης του εκπέμπονται διαφορικές διορθώσεις υψηλής
WADGPS). στα σήματα GPS. συστήματος GNSS, τα τελευταία χρόνια έχει ακρίβειας, μέσω γεωστατικών δορυφόρων
ιάθ m
ης
υπάρξει μια διαδεδομένη αύξηση τηλεπικοινωνίας, προς διάφορους χρήστες
ι Δ om
Στα συστήματα DGPS τοπικής Αυξημένη διαθεσιμότητα κάτω από ανεξάρτητων προσπαθειών ανάπτυξης εξοπλισμένους με ειδικούς δέκτες GPS.
κάλυψης (Local Area Augmentation System, ορισμένους όρους. Στη περίπτωση της δορυφορικά ενισχυμένων συστημάτων GPS Επιπλέον, οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι
κα ve C
LAAS), οι διαφορικές διορθώσεις GPS, αυτόνομης λειτουργίας GPS, η παρεχόμενη (Satellite-based Augmentation Systems, ενεργούν επίσης ως πρόσθετοι δορυφόροι
εκπέμπονται προς τα αεροσκάφη, πλοία ή ακρίβεια του συστήματος είναι εγγυημένη SBAS) που αποσκοπούν στη παροχή εντοπισμού και πλοήγησης παρέχοντας έτσι
άλλους χρήστες μέσω τηλεπικοινωνιακών μόνο 95% του χρόνου. Αυτό οφείλεται στη υπηρεσιών DGPS ευρείας κάλυψης, αυξημένη διαθεσιμότητα, αξιοπιστία και
γή eati
ζεύξεων τοπικής ή περιφερειακής εμβέλειας συνεχώς μεταβαλλόμενη γεωμετρία των πρωτίστως για τη βελτίωση των διαδικασιών έλεγχο της ακεραιότητας λειτουργίας του
(π.χ., σε ραδιοσυχνότητες VHF, UHF, HF, δορυφόρων που δημιουργεί συγκεκριμένες υψηλής ακρίβειας στις πτήσεις και την συστήματος GPS.
λλα ν Cr
ς,
κλπ). Αντίστοιχα, στα συστήματα DGPS περιοχές κάλυψης και περιόδους όπου η προσγείωση επιβατικών αεροσκαφών, αλλά
ευρείας κάλυψης (Wide Area Augmentation διάταξη των δορυφόρων στο χώρο είναι και άλλων σημαντικών εφαρμογών
Συ ό τη
System, WAAS), οι διαφορικές διορθώσεις ανεπαρκής για να υπολογιστεί με ακρίβεια εντοπισμού θέσης, όπως στους τομείς της
των σφαλμάτων GPS εκπέμπονται προς τους το στίγμα ενός χρήστη. Πολλές εφαρμογές, ναυσιπλοΐας, την μετακίνηση τραίνων,
χρήστες, μέσω τηλεπικοινωνιακών ζεύξεων όπως εκείνες της αεροπλοΐας, απαιτούν πολύ στόλων οχημάτων, κ.ά.
να
ής απ
μεγάλης εμβέλειας (π.χ., μέσω γεωστατικών υψηλότερη διαθεσιμότητα (π.χ. 99.999%),

δορυφόρων). που είναι δυνατή μόνο με την χρήση Γενικά, τα Συστήματα διαφορικού GPS
ρικ ω
επιπλέον δορυφορικών σημάτων, από ευρείας κάλυψης (Wide Area GPS

πο κάτ
πρόσθετους επίγειους μεταδότες Augmentation Systems, WAAS) αποτελούνται

πανομοιότυπων σημάτων GPS (τα λεγόμενα από ένα δίκτυο ειδικών σταθμών αναφοράς
Εμ ται
GPS pseudolites) ή πρόσθετους (π.χ. (Wide-area Reference Stations, WRS) που

γεωστατικούς) δορυφόρους πέρα από το παρακολουθούν συνεχώς τους δορυφόρους
Μη τίθε
υπάρχον δίκτυο των δορυφόρων GPS. GPS. Οι μετρήσεις τους συνδυάζονται σε

Αυξημένη ακεραιότητα, δηλαδή ένα Κέντρο Ελέγχου, όπου υπολογίζονται Ήδη από το 1999, η Ομοσπονδιακή
Δια
βελτιωμένο χρόνο αντίδρασης όταν διάφορα μοντέλα (αλγόριθμοι διορθώσεων), Διεύθυνση Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ
παρατηρείται ένα σφάλμα ή ένα πρόβλημα που εκφράζουν τις καλύτερες δυνατόν (το γνωστό FAA, Federal Aviation
στο δορυφορικό σύστημα GPS ή όταν διαφορικές διορθώσεις για ολόκληρη την Administration) λειτουργεί ένα τέτοιο
ειδοποιούνται οι χρήστες για κάποιο περιοχή κάλυψης των σταθμών. Από τα σύστημα ευρείας κάλυψης WAAS που είναι
πρόβλημα. Με την παρούσα γενιά των μοντέλα αυτά υπολογίζονται και σήμερα διαθέσιμο για πολιτική χρήση
προσφέροντας εκτεταμένη κάλυψη, στην από τους γεωστατικούς δορυφόρων προς αεροσκαφών και οχημάτων στους χώρους διευκολύνουν επίσης τις βελτιώσεις
ενδοχώρα και τις παράκτιες περιοχές των στους χρήστες GPS, να γίνεται στη ενός αεροδρομίου, συνεισφέροντας έτσι ασφάλειας, με τη μείωση των ατυχημάτων
ΗΠΑ, σε σύγκριση με χερσαία συμβατικά συχνότητα L1 που χρησιμοποιείται και από στην ασφάλεια λειτουργίας και την αποφυγή στις φάσεις των πτήσεων κατά τη διαδικασία
συστήματα διαφορικού GPS (π.χ. που τους δορυφόρους GPS, καθώς και με τυχόν ατυχημάτων, ιδιαίτερα κάτω από προσέγγισης προς τα αεροδρόμια, καθώς και
,
λειτουργεί η αμερικανική ακτοφυλακή). Το παρόμοιους κώδικες ψευδοτυχαίων θορύβων δύσκολες συνθήκες ορατότητας (π.χ. λόγω την επέκταση της παντός καιρού ικανότητας
ης
αμερικανικό σύστημα WAAS πρόκειται να για τη μετάδοση διορθωτικών μηνυμάτων. ομίχλης, σκότους). προσεγγίσεων ακριβείας σε μικρότερους
.0 ρισ
επεκταθεί στον Καναδά, την Ισλανδία, το Στο εγγύς μέλλον η συγχώνευση αυτών των αερολιμένες. Τα εν λόγω οφέλη είναι
Μεξικό και τον Παναμά, ενώ παρόμοια συστημάτων, ακολουθώντας κοινώς ιδιαίτερα σημαντικά για τις διαδικασίες
κδ νώ
συστήματα βρίσκονται σε ανάπτυξη στην αποδεκτά διεθνή πρότυπα διαλειτουργικό- πτήσεων ελικοπτέρων, ιδιαίτερα σε
Ευρώπη με τα συστήματα EGNOS τητας, θα δημιουργήσει μια ομοιόμορφη περιστάσεις όπως η παροχή άμεσων
, ε αγ
(European Global Navigation Overlay ικανότητα εντοπισμού και πλοήγησης ιατρικών υπηρεσιών (π.χ. επείγουσα
.3
υς Αν
System) και GALILEO, στην Ιαπωνία με το παρόμοια με το GPS, αλλά με μεγαλύτερη διακομιδή ασθενών από νησιά), επιχειρήσεις
σύστημα MSAS (Multifunctional Transport ακρίβεια, διαθεσιμότητα και ακεραιότητα σε έρευνας και διάσωσης (π.χ. ναυάγια) ή
ρο ής
Satellite-based Augmentation System) και παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικά για τις εφαρμογές προσεγγίσεις ακριβείας σε θαλάσσιες
στην Κίνα με το σύστημα SNAS (Satellite της Πολιτικής Αεροπορίας αναμένονται εγκαταστάσεις γεώτρησης πετρελαίου.
ς ό γικ
Navigation Augmentation System). ουσιαστικά οφέλη, όπως:
ιου ουρ
Η εφαρμογή των συστημάτων LAAS
Όπως είναι φυσικό ένας από τα πλέον
• μεγαλύτερη ικανότητα στη χρήση των αναμένεται να έχει τις ακόλουθες
κρίσιμους παράγοντες στην παραπάνω
διαδρόμων προσγείωσης-απογείωσης, σημαντικές επιπτώσεις:
ς ίδ ημι
προσπάθεια είναι η διαλειτουργικότητα
(inter-operability) αυτών των ανεξάρτητα • μειωμένες αποστάσεις διαχωρισμού των
Στη τελική τους μορφή, τα • Οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας θα
του α Δ
αναπτυσσομένων συστημάτων, έτσι ώστε ο αεροσκαφών που θα επιτρέπουν
αυξανόμενη ικανότητα σε έναν δεδομένο αναπτυσσόμενα συστήματα LAAS είναι σε θέση να παράσχουν βελτιωμένη
εκάστοτε χρήστης που μετακινείται από την προβλέπεται ότι θα επιτρέπουν τον
με άδει
εναέριο χώρο χωρίς αυξανόμενο κίνδυνο, ικανότητα πλοήγησης στους πελάτες τους
περιοχή κάλυψης ενός συγκεκριμένου εντοπισμό της θέσης των αεροσκαφών με
• αμεσότερες διαδρομές πτήσης, (αερομεταφορείς, ιδιωτικά και εμπορικά
συστήματος (π.χ. του αμερικανικού WAAS) ακρίβεια καλύτερη από ένα μέτρο, σε
• νέες υπηρεσίες προσεγγίσεων ακρίβειας, αεροσκάφη), δεδομένου ότι θα έχουν να
στην περιοχή κάλυψης ενός άλλου πραγματικό χρόνο, γεγονός που αναμένεται
εσ ons
• μειωμένους και απλουστευμένους παρακολουθούν μόνο τα συστήματα
συστήματος (π.χ. του ευρωπαϊκού να οδηγήσει σε μια σημαντική βελτίωση
εξοπλισμούς στα αεροσκάφη, και WAAS και LAAS.
συστήματος EGNOS) να μην αντιμετωπίζει στην εκτέλεση των πτήσεων, με ανάλογες
ιάθ m
ης
οποιαδήποτε προβλήματα, ως προς τη • σημαντική μείωση του κόστους λόγω της επιπτώσεις στην ευελιξία των παρεχόμενων •Η ολοκληρωμένη διασύνδεση
ι Δ om
παρεχόμενη ακρίβεια, κάλυψη ή εξάλειψης των δαπανών συντήρησης που υπηρεσιών και τις λειτουργικές δαπάνες των
ακεραιότητα της λειτουργίας του συνδέονται με τις παλαιότερες επίγειες GPS/WAAS/LAAS ως κύριο μέσο
χρηστών. Οι κυρτές διαδρομές κατά τις
κα ve C
συστήματος που χρησιμοποιεί κάθε φορά. υποδομές των προγενέστερων συστημάτων πλοήγησης θα μειώσει το φόρτο εργασίας
προσεγγίσεις ακρίβειας, που είναι αδύνατον στο πιλοτήριο των αεροσκαφών και τον
Ως εκ τούτου, σαν ένα βασικό κοινό αεροπλοΐας. να εκτελεστούν σήμερα χρησιμοποιώντας τα
χαρακτηριστικό των συστημάτων WAAS αριθμό απαραίτητων συστημάτων
υπάρχοντα συστήματα προσγείωσης με
γή eati
έχει αποφασισθεί, η διαβίβαση του σήματος αεροπλοήγησης.
όργανα, θα είναι δυνατές με τα συστήματα
λλα ν Cr LAAS. Τέτοιες προσεγγίσεις είναι
• Ο αριθμός των συστημάτων αερο-
ς,
σημαντικές δεδομένου ότι έχουν ως σκοπό
5.14 ΔΙΑΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ (LAAS) πλοήγησης και επιτήρησης της εναέριας
να αποφύγουν τυχόν εμπόδια,
κυκλοφορίας θα μειωθεί με την εφαρμογή
Συ ό τη
απαγορευμένες περιοχές του εναέριου

Τα συστήματα διαφορικού GPS προς τους χρήστες μέσω ραδιοσημάτων σε του LAAS. Ο κύκλος ζωής των
χώρου, ευαίσθητες περιοχές θορύβου, ή
τοπικής κάλυψης (Local Area Augmentation πολύ υψηλές συχνότητες (π.χ. VHF). συστημάτων LAAS προβλέπεται να είναι
κορεσμένες περιοχές του εναέριου χώρου.
να
ής απ
Systems, LAAS) προορίζονται να είκοσι έτη με την αντικατάσταση του

Επιπλέον, θα αποτελέσουν μια χαμηλού
συμπληρώσουν τη λειτουργία των Γενικά, τα συστήματα LAAS υλικού κάθε πέντε έως επτά έτη,
κόστους εναλλακτική λύση στις συνήθως
ρικ ω
συστημάτων ευρείας κάλυψης WAAS, ώστε σχεδιάζονται ώστε να ικανοποιήσουν κυρίως παρέχοντας δυνατότητες ευκολότερης
πολλαπλάσιες εγκαταστάσεις συστημάτων
πο κάτ
να εκπληρώσουν όλες τις υψηλές απαιτήσεις τις αυστηρότερες απαιτήσεις για τις φάσεις συντήρησης και σημαντικά οφέλη από την
προσγείωσης με τη βοήθεια οργάνων
ακρίβειας, διαθεσιμότητας και ακεραιότητας Κατηγορίας II και III των πτήσεων ακριβείας μείωση του κόστους λειτουργίας τους.
(Instrument Landing Systems, ILS), ενώ θα
των διαδικασιών πλοήγησης για όλες τις σε συγκεκριμένες περιοχές αυξημένης
Εμ ται
φάσεις των πτήσεων των αεροσκαφών. κίνησης αεροσκαφών. Επιπλέον, τα LAAS

Μη τίθε
Τυπικά, οι χρήστες των συστημάτων WAAS θα παρέχουν ραδιοσήματα που θα μπορούν

και LAAS θα χρησιμοποιούν τον ίδιο να χρησιμοποιηθούν για πλοήγηση κάτω από
5.15 ΣΥΣΤΗΜΑ EGNOS (GNSS-1)
Δια
εξοπλισμό στα αεροσκάφη (ώστε να μειωθεί οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες Το σύστημα EGNOS (European μέσα από ένα κοινό πρόγραμμα της
το κόστος), με μόνη βασική διαφορά της επιτρέποντας την πιθανή χρήση των Geostationary Navigation Overlay System) Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος
λειτουργίας των συστημάτων LAAS ότι οι συστημάτων LAAS ως συστατικό ενός αποτελεί το πρώτο ευρωπαϊκό εγχείρημα στη (European Space Agency, ESA), της
διαφορικές διορθώσεις GPS θα μεταδίδονται αυτοματοποιημένου συστήματος διαχείρισης τεχνολογία των δορυφορικών συστημάτων Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την Ευρωπαϊκή
και επιτήρησης της κυκλοφορίας εντοπισμού του 21ου αιώνα. Υλοποιείται Οργάνωση για την ασφάλεια της αεροπλοΐας
(το γνωστό Eurocontrol) και συνιστά τη σύστημα EGNOS αναμένεται να

συμβολή της Ευρώπης στην πρώτη φάση λειτουργήσει πλήρως μέχρι το 2004. Στο 5.16 ΣΥΣΤΗΜΑ GALILEO (GNSS-2)
ανάπτυξης του παγκόσμιου πολιτικού μεταξύ, αναπτύσσεται η αναγκαία υποδομή
δορυφορικού συστήματος εντοπισμού και του διαστημικού τμήματος του συστήματος Το σύστημα ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ (GALILEO) όταν 30 δορυφόροι (27 επιχειρησιακοί και 3
αποτελεί την ευρωπαϊκή συμμετοχή στην 2η
,
πλοήγησης (GNSS-1). και των σταθμών εδάφους, που ενεργά εφεδρικοί) θα έχουν τοποθετηθεί σε
ης
συμπεριλαμβάνουν: φάση ανάπτυξης του, υπό πολιτικό έλεγχο, κυκλικές τροχιές περίπου 24000 km επάνω
.0 ρισ
παγκοσμίου δορυφορικού συστήματος από τη Γη. Οι πρώτοι δορυφόροι θα τεθούν
• ένα Κέντρο Ελέγχου Αποστολής (Mission εντοπισμού και πλοήγησης (GNSS-2). Ο σε τροχιά το 2004 και μέχρι το 2006
κδ νώ
Control Centre, MCC), που συνίσταται σε σχεδιασμός του έχει ήδη αρχίσει με το αναμένεται να υπάρχει ένας ικανοποιητικός
μια κεντρική μονάδα επεξεργασίας πρόγραμμα GalileoSat της Ευρωπαϊκής αριθμός δορυφόρων ώστε να είναι δυνατή η
, ε αγ
δεδομένων και μια κεντρική μονάδα Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) που επιβεβαίωση διαφόρων εφαρμογών. Οι
.3
ελέγχου,
υς Αν
καλύπτει τον λεπτομερή καθορισμό, την δορυφόροι θα είναι στις λεγόμενες γήινες
• 34 σταθμούς Παρακολούθησης και ανάπτυξη και τη δοκιμή του διαστημικού και τροχιές μεσαίου ύψους (Μedium Earth
ρο ής
Ελέγχου ακεραιότητας του συστήματος του επίγειου τμήματος του συστήματος Οrbits, MEO) με κλίση 55o-60o, σε σχέση με
(Ranging and Integrity Monitoring GALILEO. Παράλληλα έχει διαμορφωθεί το επίπεδο του ισημερινού, γεγονός που
ς ό γικ
Stations, RIMS) και μια στρατηγική για το ήδη εν εξελίξει επιτρέπει πολύ καλή κάλυψη μέχρι και
• εγκαταστάσεις υποστήριξης του όλου γεωγραφικά πλάτη 75o. Ο μεγάλος αριθμός
ιου ουρ
σύστημα EGNOS και την ένταξη του στο
συστήματος. σύστημα GALILEO, με σκοπό την δορυφόρων και η διαθεσιμότητα των
εξασφάλιση της συνοχής, της ακεραιότητας εφεδρικών θα εξασφαλίσουν ότι η απώλεια
ς ίδ ημι
Αρχικά, το σύστημα EGNOS έχει στόχο Η βασική λειτουργία των επίγειων και της ενίσχυσης των δυνατοτήτων που θα ενός δορυφόρου δεν θα έχει καμία
σταθμών RIMS περιλαμβάνει: την εκτέλεση παρέχει στο μεταξύ η τρέχουσα υποδομή της ευδιάκριτη επίδραση στους χρήστες. Οι
του α Δ
να επαυξήσει τις δυνατότητες που παρέχουν
σήμερα τα υπάρχοντα δορυφορικά μετρήσεων ψευδοαπόστασης και φάσης του τεχνολογίας του EGNOS. δορυφόροι του συστήματος GALILEO, στις
συστήματα GPS και GLONASS, φέροντος σήματος (στις συχνότητες L1 και τροχιές μεσαίου ύψους, σχεδιάζεται να
με άδει
περιλαμβάνοντας ένα μηχανισμό άμεσης L2 για το GPS και στη συχνότητα L1 για τη συμπληρωθούν και από μερικούς
προειδοποίησης των χρηστών για τυχόν το GLONASS και τους γεωστατικούς γεωστατικούς δορυφόρους (τουλάχιστον
δυσλειτουργίες (με την έννοια της
εσ ons
δορυφόρους). Το δίκτυο επικοινωνίας των τρεις για την κάλυψη του ευρωπαϊκού
ακεραιότητας), τον οποίο δεν διαθέτουν σταθμών RIMS βασίζεται σε δορυφορικές χώρου).
πρωτογενώς τα συστήματα GPS και
ζεύξεις με μικρά τερματικά (Very Small
ιάθ m
ης
GLONASS. Η παροχή της εν λόγω Το Επίγειο Τμήμα του συστήματος θα
Aperture Terminals, VSAT). Παράλληλα ένα
ι Δ om
υπηρεσίας είναι απαραίτητη για διάφορες αποτελείται από περίπου 14 επίγειους
εφαρμογές, κυρίως από τον τομέα των δοκιμαστικό σήμα που εκπέμπεται από δύο
σταθμούς κατάλληλα κατανεμημένους σε
μεταφορών, όπως στην πλοήγηση των δορυφόρους Inmarsat επιτρέπει σε
κα ve C
αεροσκαφών ή τη ναυσιπλοΐα μέσω στενών όλη την υδρόγειο, που θα ελέγχουν
κατάλληλα εξοπλισμένους χρήστες να
καναλιών, όπου οποιαδήποτε απαρατήρητη ανελλιπώς τη κίνηση των δορυφόρων του
εξοικειωθούν με τη λειτουργία και τις
λειτουργική ανωμαλία του χρησιμοποιού- συστήματος στις παραπάνω τροχιές και την
γή eati
δυνατότητες του συστήματος και να
μενου συστήματος πλοήγησης θα είχε ακρίβεια των χρονομέτρων τους. Οι επίγειοι
εξετάσουν τη χρησιμότητά του.
επικίνδυνες επιπτώσεις. Σε δεύτερη φάση, το σταθμοί θα συνδέονται με τις κεντρικές
λλα ν Cr
ς,
σχεδιαζόμενο ευρωπαϊκό μέρος του Το EGNOS θα καλύψει τις περισσότερες εγκαταστάσεις ελέγχου του συστήματος
συστήματος GNSS-2 θα βασισθεί σε ένα από τις απαιτήσεις των χρηστών για έναν στην Ευρώπη μέσω ενός αποκλειστικού
σχηματισμό νέων δορυφόρων υπό πολιτικό μεγάλο αριθμό θαλάσσιων εφαρμογών του δικτύου επικοινωνιών. Οι εγκαταστάσεις
Συ ό τη
έλεγχο, το σύστημα GALILEO. GNSS, που καλύπτουν τις ακόλουθες Το νέο σύστημα, που θα αποτελείται από
ένα εντελώς νέο δορυφορικό σχηματισμό, θα ελέγχου θα υπολογίζουν τις διορθώσεις που
λειτουργίες: ναυσιπλοΐα, διαδικασίες
Αποτελούμενο από τρεις γεωστατικούς διαχείρισης κυκλοφορίας σκαφών και είναι διαλειτουργικό με το GPS και θα διαβιβάζονται πίσω στους δορυφόρους
να
ής απ
δορυφόρους και ένα δίκτυο επίγειων λειτουργίας λιμένων, εξερεύνηση και GLONASS, δηλαδή ο εκάστοτε χρήστης του μέσω των επίγειων σταθμών και εν συνεχεία
σταθμών, το EGNOS θα παρέχει εκμετάλλευση παράκτιων ζωνών, αλιεία θα είναι σε θέση εντοπίζει τη θέση του με προς στους χρήστες, μαζί με κατάλληλα
ρικ ω
ραδιοσήματα σε συχνότητες της φασματικής κ.ά.. Στη λειτουργική του φάση, το EGNOS τον ίδιο δέκτη χρησιμοποιώντας μηνύματα για την λειτουργική κατάσταση
πο κάτ
ζώνης L που θα περιέχουν έγκυρες και θα παράσχει συμπληρωματικές υπηρεσίες σε οποιουσδήποτε δορυφόρους από τα εν λόγω των δορυφόρων.
σχέση με εκείνες που παρέχει σήμερα η
έγκαιρες πληροφορίες για την αξιοπιστία και συστήματα. Ωστόσο, με τη διάθεση προς
χρήση των συμβατικών ραδιοφάρων. Το σύστημα GALILEO θα προσφέρει
Εμ ται
την ακρίβεια των σημάτων που εκπέμπονται Επιπλέον αναμένεται να έχει ανεκτίμητη τους χρήστες ραδιοσημάτων σε δύο
από τα συστήματα GPS και GLONASS. Οι συχνότητες, το GALILEO θα επιτρέπει τον τρεις διαφορετικές κατηγορίες υπηρεσιών. Η
συνεισφορά στην ικανοποίηση των αναγκών
Μη τίθε
επιπλέον πληροφορίες θα επιτρέπουν στους εντοπισμό θέσης με ακρίβειες καλύτερες από "βασική υπηρεσία", που θα είναι διαθέσιμη
της μελλοντικής διαχείρισης της
χρήστες του GPS και GLONASS στην κυκλοφορίας των μέσων μεταφοράς, όπου ο 4 m, κάτι πρωτόγνωρο για ένα μη- σε όλους τους χρήστες δωρεάν, προορίζεται
Δια
Ευρώπη να καθορίσουν τη θέση τους με κύριος στόχος είναι να αυξηθεί η ικανότητα στρατιωτικά ελεγχόμενο σύστημα. για το ευρύ κοινό, κυρίως για εφαρμογές που
ακρίβεια καλύτερη από ±5 m έναντι της και η ασφάλεια των θαλάσσιων, των οδικών, θα εξυπηρετούν ψυχαγωγικές
τυπικής ακρίβειας των περίπου 20-50 m που των σιδηροδρομικών και εναέριων Η πλήρως αναπτυγμένη υπηρεσία του δραστηριότητες (π.χ. ποδηλασία, πεζοπορία,
είναι σήμερα διαθέσιμη από την αυτόνομη μεταφορών. συστήματος GALILEO αναμένεται να πλοήγηση μικρών σκαφών κ.ά.). Μια
χρήση των εν λόγω συστημάτων. Το λειτουργήσει το αργότερο μέχρι το 2008, δεύτερη "υπηρεσία συνδρομής", θα παρέχει
περιορισμένη πρόσβαση, για τις εμπορικές λειτουργίας του συστήματος κάτω από
και επαγγελματικές εφαρμογές που θα οποιεσδήποτε συνθήκες, εκτός από ακραίες Με τη μετεξέλιξη του EGNOS, το διασφαλισθεί η διαλειτουργικότητα με τα
χρειάζονται υψηλά επίπεδα απόδοσης και περιστάσεις, και θα ενημερώνει τους σύστημα GALILEO αναμένεται να υπάρχοντα συστήματα, για την ανάγκη
ακρίβειας. Επιπλέον, θα προσφερθεί μια χρήστες σχεδόν αμέσως (<6 sec) για τυχόν συνεισφέρει βασικά στην ορθή διαχείριση συντονισμού της πρόσβασης σε νέες
,
τρίτη "πολύ υψηλού επιπέδου υπηρεσία λειτουργικές ανωμαλίες οποιουδήποτε και στην ασφάλεια όλων των πολλαπλών συχνότητες ραδιοπλοήγησης σύμφωνα με
ης
ελεγχόμενης πρόσβασης", που θα είναι δορυφόρου. Αυτό θα το καταστήσει μέσων μεταφοράς (Multimodal τους κανόνες της διεθνούς ένωσης
.0 ρισ
επίσης διαθέσιμη μόνο σε χρήστες- κατάλληλο για τις εφαρμογές όπου η Transportation Applications) κυρίως χάρις τηλεπικοινωνιών και για να εγκατασταθούν
συνδρομητές, παρέχοντας τις εγγυήσεις ασφάλεια είναι κρίσιμη (όπως π.χ. στην στην επιβολή ποιοτικών προτύπων που η συγκεκριμένα στοιχεία του επιγείου
κδ νώ
πλήρους διαθεσιμότητας και αξιοπιστίας της πολιτική αεροπορία). αυστηρή τήρησης τους θα ελέγχεται από τμήματος του GALILEO σε συγκεκριμένα
αρμόδιες κοινοτικές αρχές μέσω μέρη της Γης. Παράλληλα μελετάται, σε
, ε αγ
νομοθετικών ρυθμίσεων και διαδικασιών συνεργασία με τη Ρωσία, μια κοινή
.3
υς Αν
5.17 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ EGNOS ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ GALILEO πιστοποίησης. Επιπλέον, δεδομένου ότι το προσέγγιση μετεξέλιξης του GLONASS
σύστημα GALILEO θα παρέχει υπηρεσίες αρχικά σε ένα σύστημα υπό πολιτικό έλεγχο
ρο ής
Όπως ήδη αναφέρθηκε το σύστημα ελάχιστα απαραίτητα στοιχεία για την σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ευρώπη προσδίδει και βαθμιαίας ενσωμάτωσης του στο
EGNOS, το ευρωπαϊκό πρόδροµο σύστημα παροχή μέχρι περίπου το 2015 μιας ιδιαίτερη σημασία στη διεθνής συνεργασία, σύστημα GALILEO.
ς ό γικ
του GALILEO, σχεδιάστηκε ως υπηρεσίας συμμορφούμενης με τα διεθνή η οποία είναι απαραίτητη ώστε να
συμπλήρωμα του GPS και του GLONASS πρότυπα. Η ενσωμάτωση του EGNOS στο
ιου ουρ
αποσκοπώντας να επιφέρει σημαντικά σύστημα GALILEO προβλέπεται να
πλεονεκτήματα κόστους στους χρήστες του εξελιχθεί σε τρία στάδια και θα εστιάζεται
ς ίδ ημι
και να επιτρέψει μακροπρόθεσμα την στην αρχιτεκτονική του συστήματος και τις
αντικατάσταση ορισμένων τεχνολογικών λειτουργικές δομές διαχείρισης του. Από το
του α Δ
υποδομών της συμβατικής ραδιοπλοήγησης 2003, το EGNOS θα παρέχει εγγυημένες
και εντοπισμού. Ωστόσο, το σύστημα έχει υπηρεσίες, βασισμένες στην έγκαιρη
με άδει
ορισμένους περιορισμούς, οι οποίοι προειδοποίηση των χρηστών για τυχόν
μειώνουν τα ενδεχόμενα πλεονεκτήματα του, δυσλειτουργίες του GPS (και δευτερευόντως
όπως π.χ. ότι εξαρτάται απόλυτα από την του GLONASS). Από το 2008, η υποδομή
εσ ons
απόδοση των συστημάτων GPS και του EGNOS θα ενσωματωθεί πλήρως στην
GLONASS, πέρα από οποιοδήποτε αρχιτεκτονική του GALILEO διασφαλί-
ιάθ m
ης
ευρωπαϊκό έλεγχο, ενώ οι γεωστατικοί ζοντας ότι:
ι Δ om
δορυφόροι του δεν καλύπτουν πλήρως τις
σκανδιναβικές περιοχές της Ευρώπης και • η διάταξη των σταθμών ελέγχου του
κα ve C
ουσιαστικά το σύστημα περιορίζεται σε EGNOS θα είναι τέτοια ώστε αυτοί να
περιφερειακή κάλυψη (Ευρώπη και Β. αποτελέσουν επίσης ένα από τα στοιχεία
γή eati
Αμερική) και όχι παγκοσμίως. ελέγχου του GALILEO,
• διατηρούνται οι σταθμοί αναφοράς και
οι σταθμοί ανοδικής σύνδεσης του λλα ν Cr
ς,
EGNOS με τους γεωστατικούς
δορυφόρους,
Συ ό τη
• μακροπρόθεσμα τα δίκτυα επικοινωνίας

του EGNOS βελτιστοποιούνται έτσι,
ώστε να ενσωματωθούν στο επίγειο
να
ής απ
τμήμα του GALILEO, και

• μέχρι περίπου το 2015, οι γεωστατικοί
ρικ ω
δορυφόροι του EGNOS θα διατηρηθούν

πο κάτ
σε πλήρη λειτουργία.
Από το 2015 και μετά, η υπηρεσίες GPS
Εμ ται
με συγκεκριμένες εγγυήσεις ακεραιότητας

θα παρέχονται εξ ολοκλήρου από το
Μη τίθε
σύστημα GALILEO και ενδεχομένως από

τους δορυφόρους GPS τρίτης γενιάς.
Δια
Επιπλέον, ο έλεγχος λειτουργίας του

EGNOS θα αναληφθεί από τη δομή
διαχείρισης που θα τεθεί σε εφαρμογή για το
Η απαραίτητη υποδομή για το σύστημα GALILEO.
EGNOS θα ενταχθεί προοδευτικά σε εκείνη
του συστήματος GALILEO, διατηρώντας τα
,
ης
6.00 ΕΙΣΑΓΩΓΗ......................................................................................................................... 3
.0 ρισ
6. ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑ 6.01 ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ................................................................................................... 4
κδ νώ
6.02 ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΤΙΜΕΤΡΩΝ ΡΑΝΤΑΡ ...................... 9
, ε αγ
6.03 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΩΝ ΠΑΛΜΩΝ ΡΑΝΤΑΡ ..................................... 10
.3
υς Αν
6.04 ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΚΩΝ
ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ .......................................................................................................................... 13
ρο ής
6.05 Η ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑΣ ........................................... 15
ς ό γικ
6.06 ΠΗΓΕΣ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑΣ............................... 18
ιου ουρ
6.06.1 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΛΤΙΜΕΤΡΟΥ ........................................ 18
6.06.2 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΕΞ ΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ .................. 20
ς ίδ ημι
Σφάλματα των επιδράσεων της Τροπόσφαιρας ................................................................. 21
Σφάλματα των επιδράσεων της Ιονόσφαιρας .................................................................... 22
του α Δ
6.06.3 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΕΩΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ...................... 22
6.06.4 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ
με άδει
................................................................................................................................................ 23
Σφάλματα της επίδρασης της ατμοσφαιρικής πίεσης......................................................... 23
Σφάλματα εξ αιτίας της κατάστασης της θάλασσας........................................................... 24
εσ ons
Σφάλματα της επίδρασης των παλιρροιών ........................................................................ 25
6.06.5 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ............................ 26
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη
να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ

Εμ ται
Μη τίθε
Δια
6 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑ 2
στάθμη, τους κυματισμούς και τα ρεύματα θαλασσίων υδάτινων μαζών, μελέτη και
των θαλασσών σε τοπική κλίμακα, πρόβλεψη ζημιογόνων κλιματικών
6.00 ΕΙΣΑΓΩΓΗ παρέχοντας έτσι μοναδικές νέες δυνατότητες φαινομένων όπως τα El Nino και La Nina,
για ποικίλες εφαρμογές ενδιαφέροντος για τη κ.ά. ― καθώς και να διαχωριστούν ή να
Από τη δεκαετία του 1970, η άφιξη νέων μικροκυμάτων, κατακόρυφα προς την θαλάσσια γεωδαισία, την ωκεανογραφία, την
,
συσχετισθούν οι επιδράσεις σε αυτές τις
ης
δορυφορικών συστημάτων, που επέτρεπαν επιφάνεια της Γης, προκειμένου να μετεωρολογία, την υδρογραφία, τις
τη συλλογή εκτεταμένων δεδομένων μετρηθούν οι ηχώ από τους παλμούς που θαλάσσιες μεταφορές, την αλιεία κ.ά. μεταβολές των διαφόρων αιτίων που τις
.0 ρισ
τηλεπισκόπησης των ωκεανών, έδωσε νέες ανακλώνται από την επιφάνεια του ωκεανού προκαλούν (π.χ., πίεση των ανέμων,
δυνατότητες συστηματικής μελέτης του και παραλαμβάνονται πίσω στο Σήμερα, οι ήδη εν ενεργεία και οι στο ατμοσφαιρικές συνθήκες, παλίρροιες,
κδ νώ
θαλάσσιου περιβάλλοντος. Εξειδικευμένες δορυφόρο. Τα ανακλώμενα σήματα από τις άμεσο μέλλον προγραμματισμένοι νέοι φαινόμενο του θερμοκηπίου κλπ.). Με τον
δορυφορικές αποστολές μετέφεραν ποικίλα ωκεάνιες περιοχές παρέχουν πληροφορίες αλτιμετρικοί δορυφόροι, που πρόκειται να τρόπο αυτό αναμένεται να βελτιωθούν
, ε αγ
περαιτέρω οι σύγχρονες μεθοδολογίες
.3
πρωτοποριακά όργανα μέτρησης της για το ύψος των κυμάτων, την ισχύ, την τεθούν σε λειτουργία, αναμένεται να
υς Αν
θερμοκρασίας, τις συγκεντρώσεις κατεύθυνση και την ταχύτητα των ανέμων επαυξήσουν ακόμα περισσότερο τις παρακολούθησης και πρόγνωσης της
χλωροφύλλης και της ταχύτητας των ανέμων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και δυνατότητες για την συνεχή παρατήρηση κατάστασης των θαλασσών, π.χ. για την
ρο ής
στην επιφάνεια της θάλασσας κ.ά. Αλλά το την απόσταση του δορυφόρου από την των θαλασσών, ώστε να είναι δυνατόν να καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών για την
ασφάλεια της ακτοπλοΐας και των
ς ό γικ
πραγματικά σημαντικό επίτευγμα των νέων επιφάνεια της θάλασσας ακριβώς κάτω από μελετηθούν με ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια
δορυφορικών τεχνολογιών συνεχούς τον δορυφόρο. Δεδομένου ότι πρόκειται για οι θαλάσσιες μεταβολές συνοπτικού (σε θαλασσίων μεταφορών, την ενημέρωση των
ιου ουρ
παρατήρησης των ωκεανών ήταν τα ραντάρ ενεργά συστήματα, οι τεχνολογικές σχεδόν πραγματικό χρόνο), περιοδικού στόλων αλιείας, της άμυνας κατά ακραίων
αλτιμετρίας, τα οποία έκαναν προκλήσεις για την κατασκευή και (εποχικού) ή διαχρονικού χαρακτήρα ― π.χ. θαλασσίων καιρικών φαινομένων, τις
επιχειρησιακές ανάγκες του Ναυτικού κλπ.
ς ίδ ημι
πραγματικότητα τη συστηματική και λειτουργία τους είναι ιδιαίτερα υψηλές, κύματα και παλίρροιες, άνοδος της μέσης
αποτελεσματική μελέτη της δυναμικής γεγονός που απαιτεί και ιδιαίτερη προσοχή στάθμης της θάλασσας, αλλαγές στη
του α Δ
κατάστασης των ωκεανών και συνεχίζουν να κατά την ερμηνεία των αποτελεσμάτων από κυκλοφορία των ρευμάτων, μεταφορά
συντελούν στην καλύτερη κατανόηση των τις μετρήσεις τους.
με άδει
ωκεάνιων φαινομένων και του ρόλου των
ωκεανών στις μέχρι σήμερα και μελλοντικές 6.01 ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
αλλαγές του κλίματος σε παγκόσμιο επίπεδο.
εσ ons
Οι εν λόγω αποστολές απετέλεσαν μέρος Το 1973, από το διαστημικό εργαστήριο
μιας σειράς διεθνών ωκεανογραφικών και SKYLAB της NASA, το πρώτο δορυφορικό
ιάθ m
ης
μετεωρολογικών προγραμμάτων, όπως το αλτίμετρο ραντάρ έκανε τις πρώτες
ι Δ om
WOCE (World Ocean Circulation πειραματικές μετρήσεις στην επιφάνεια
Experiment) και TOGA (Tropical Ocean and θάλασσας από το διάστημα, πετώντας σε
κα ve C
Global Atmosphere) τα οποία είχαν στενή ένα χαμηλό ύψος περίπου 435 km. Με μια
σχέση με το Ερευνητικό Πρόγραμμα ακρίβεια του αλτίμετρου της τάξης ±1 m και
Παγκόσμιου Κλίματος (World Climate μια ακρίβεια της τάξης των δεκάδων μέτρων
γή eati
Research Programme, WCRP). Σήμερα με στον υπολογισμό της τροχιάς, οι
τη διεθνή συνεργασία, και την πρόοδο στις αλτιμετρικές μετρήσεις του SKYLAB είχαν
λλα ν Cr
ς,
πρακτικές και επιστημονικές εφαρμογές της Τα δορυφορικά αλτίμετρα παρέχουν τη μικρή πρακτική χρησιμότητα. Ωστόσο,
διαστημικής ωκεανογραφίας και της δυνατότητα μετρήσεων υψηλής ακρίβειας κατέδειξαν τις δυνατότητες της τεχνικής της
θαλάσσιας γεωδαισίας, είναι ρεαλιστικό να και ανάλυσης, που σχεδόν καλύπτουν τη
Συ ό τη
δορυφορικής αλτιμετρίας για τη γεωδαισία

μιλάει κανείς για την αναμενόμενη μοναδική συνολική επιφάνεια ωκεανών, σε τακτά και
και την ωκεανογραφία.
συνεισφορά των δορυφόρων αλτιμετρίας σε μακροχρόνια χρονικά διαστήματα, μια
δυνατότητα που λείπει από τις συμβατικές
να
ής απ
δύο κύριους τομείς:

τεχνικές παρατήρησης των ωκεανών από
πλοία, πλωτήρες ή άλλες πλατφόρμες. Οι εν
ρικ ω
(i) στη μελέτη της Γης ως ενιαίο σύστημα λόγω μετρήσεις προσφέρουν μια μοναδική
πο κάτ
που περιλαμβάνει τη στεριά, τους δυνατότητα για να μελετηθούν συνεχώς και

ωκεανούς, την ατμόσφαιρα και τη συστηματικά η κατάσταση και η GEOS-3 (1975-78)
βιόσφαιρα, συμπεριφορά της κυκλοφορίας των
Εμ ται
(ii) στην αξιόπιστη πρόβλεψη της θαλασσών (π.χ. παλίρροιες, ρεύματα, eddies) Η εκτόξευση τρία χρόνια αργότερα του
Μη τίθε
κατάστασης των ωκεανών. σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, λόγω της δορυφόρου GEOS-3 (Geodynamics
ειδικής φύσης των τροχιών στις οποίες Experimental Satellite) οδήγησε στη χρήση
κινούνται οι δορυφόροι με αλτίμετρα
Δια
Τα δορυφορικά αλτίμετρα ραντάρ ενός σημαντικά βελτιωμένου ως προς την

ραντάρ, οι επαναλαμβανόμενες (μέσα σε ακρίβειά του αλτίμετρου, αλλά χωρίς
ανήκουν στην κατηγορία των ενεργών μερικές μέρες) μετρήσεις που εκτελούν πάνω
συστημάτων τηλεπισκόπησης, από τα οποία αντίστοιχες σημαντικές βελτιώσεις στην
από τις ίδιες θαλάσσιες περιοχές επιτρέπουν ακρίβεια του υπολογισμού της τροχιάς του
εκπέμπονται μικρής διάρκειας παλμοί τη συνεχή παρακολούθηση των αλλαγών στη SKYLAB (1973-75) δορυφόρου, τα αλτιμετρικά δεδομένα του
GEOS-3 παρείχαν δυνατότητες
6 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑ 3 6 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑ 4

υπολογισμού των εκτεταμένων μια τροχιά που δεν επανέλαβε ποτέ, αλλά λειτουργίας του τον Ιανουάριο του 1990. Η διασκορπισμού για τον υπολογισμό των
χαρακτηριστικών γνωρισμάτων της προσέγγιζε “επαναληπτικές τροχιές” με εν λόγω επαναλαμβανόμενη τροχιά του ανέμων (Wind Scatterometer) και τον
επιφάνειας των ωκεανών (long wavelength περιόδους επανάληψης 3, 23 και 78 ημερών. GEOSAT έδωσε την ίδια σχεδόν επίγεια παθητικό ραδιομετρικό σαρωτή ATSR
features) και όχι των μικρού μεγέθους Αυτή η τροχιά παρήγαγε ένα σύνολο κάλυψη με την 17ήμερη επαναλαμβανόμενη (Along Track Scanning Radiometer), που
δυναμικών διαταραχών των θαλασσών.
,
αλτιμετρικών δεδομένων που παραμένει τροχιά της προγενέστερης αποστολής του συνδυάζει ένα ραδιόμετρο υπέρυθρων
ης
Τον Αύγουστο του 1978 ακολούθησε η ακόμα και σήμερα απαράμιλλο, από την SEASAT. Αυτό επέτρεψε την ευρεία χρήση ακτίνων με έναν ηχοβολητή μικροκυμάτων
.0 ρισ
εκτόξευση του SEASAT, του πρώτου ειδικά άποψη της χωρικής κάλυψης που παρείχαν, των δεδομένων, παρά το γεγονός ότι οι για τη μέτρηση της θερμοκρασίας στην
αφιερωμένου για ωκεανογραφικούς σκοπούς δεδομένου ότι η απόσταση στον ισημερινό αντίστοιχες ακρίβειες των διαθέσιμων επιφάνεια της θάλασσας. Για τον ακριβή
κδ νώ
δορυφόρου, ο οποίος μετέφερε (μεταξύ των μεταξύ των επίγειων ιχνών διαδοχικών τροχιακών εφημερίδων ήταν αρχικά στα υπολογισμό της τροχιάς του, ο δορυφόρος
άλλων οργάνων του) ένα αλτίμετρο ραντάρ τροχιών ήταν τυπικά λιγότερο από 5 km, και επίπεδα των 3 m. Η εν λόγω χαμηλή περιελάμβανε ανακλαστήρες λέιζερ για τη
, ε αγ
(με ακρίβεια της τάξης των ±10 cm) και περίπου 2-3 km στα γεωγραφικά πλάτη 60ο. ακρίβεια των τροχιών συνδέθηκε στενά με χρήση τους από επίγεια συστήματα
.3
ανακλαστήρες λέιζερ για τον προσδιορισμό
υς Αν
Σαν αποτέλεσμα, τα δεδομένα που τα επίπεδα ηλιακής δραστηριότητας που τηλέμετρων λέιζερ SLR και το πειραματικό
της τροχιάς του με ακρίβεια της τάξης ±50 συλλέχθηκαν θεωρήθηκαν από την αυξήθηκε σταθερά σε όλη την διάρκεια της σύστημα εντοπισμού PRARE (Precise
cm. Δυστυχώς, μια καταστροφική βλάβη
ρο ής
στο σύστημα ηλεκτρικής τροφοδότησης αμερικανική κυβέρνηση ως άκρως αποστολή του GEOSAT, αν και αργότερα η Range And Range-rate Equipment), που
ευαίσθητα και απόρρητα και μόνο ένα ακρίβεια της τροχιάς στην έναρξη της ωστόσο απέτυχε να λειτουργήσει σχεδόν
ς ό γικ
μετά από τρεις περίπου μήνες οδήγησε στο
πρόωρο τέλος της αποστολής του υποσύνολο τους, για τις περιοχές νότια του περιόδου της επαναλαμβανόμενης τροχιάς από την αρχή της αποστολής. Ως συνεπεία
ιου ουρ
δορυφόρου. Ωστόσο, ακόμα και στο μικρό γεωγραφικού πλάτους 30ο S, δόθηκαν για ήταν στα επίπεδα των 10-25 cm στην αρχή αυτής της αποτυχίας, οι τροχιές του ERS-1
διάστημα λειτουργίας του οι χιλιάδες των ελεύθερη επιστημονική χρήση. Το υπόλοιπο της εν λόγω περιόδου, ανερχόμενη στα 40- δεν είχαν τις αναμενόμενες ακρίβειες,
αλτιμετρικών μετρήσεων του SEASAT των δεδομένων αποχαρακτηρίστηκε στη 60 cm προς το τέλος της λειτουργίας του κυμαινόμενες τελικά στα επίπεδα 10-20 cm,
ς ίδ ημι
επέτρεψαν να ερευνηθούν για πρώτη φορά συνέχεια και δόθηκε στην ευρεία δορυφόρου. που ήταν ωστόσο αρκετά καλύτερες από
πολλά χαρακτηριστικά του θαλάσσιου
του α Δ
δημοσιότητα μετά από πολλά χρόνια. εκείνες του GEOSAT.
γεωειδούς και της δυναμικής κατάστασης
των ωκεανών.
με άδει
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
GEOSAT Follow-On, GFO (1998- )
γή eati
GEOSAT (1985-90) Μια δεύτερη αποστολή ενός παρόμοιου
λλα ν Cr δορυφόρου GEOSAT, με την ονομασία
ς,
Η παρακολούθηση του δορυφόρου από "GEOSAT Follow On" ή GFO, ακολούθησε
46 επίγειους σταθμούς της Γεωγραφικής το 1998 και συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι
Συ ό τη
σήμερα, αν και αντιμετωπίζει σημαντικές ERS-1: 1991-1996

Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων των
ΗΠΑ, επέτρεπε μια ακρίβεια στις τροχιές δυσκολίες ορισμένων οργάνων του (π.χ. του ERS-2: 1995-
να
ής απ
του GEOSAT περίπου 60 cm, άλλα συστήματος GPS).

περιστασιακά η ακρίβεια αυτή Στην αρχική φάση της αποστολής του, ο
ERS-1 τοποθετήθηκε σε 3ήμερη
ρικ ω
υποβαθμιζόταν εξ αιτίας ενός προβλήματος Η εκτόξευση του πρώτου ευρωπαϊκού

SEASAT (1978) επαναλαμβανόμενη τροχιά, που
πο κάτ
του παθητικού συστήματος κατακόρυφου δορυφόρου τηλεπισκόπησης ERS-1 (Earth

προσανατολισμού του δορυφόρου που Resource Satellite) τον Ιούλιο του 1991, σε ακολουθήθηκε από μια επιπλέον περίοδο
Ο επόμενος αλτιμετρικός δορυφόρος αποδόθηκε στην πίεση της ηλιακή μια πολική ήλιο-σύγχρονη τροχιά, ύψους 3ήμερης, αλλά ελαφρά μετατοπισμένης,
Εμ ται
GEOSAT (GEOdetic SATellite), του ακτινοβολίας και σε μικρές συνεισφορές περίπου 780 km και τροχιακής κλίσης 98ο, επαναλαμβανόμενης τροχιάς, που
αμερικανικού Ναυτικού, εκτοξεύθηκε το αποσκοπούσε στο να βοηθήσει τη
Μη τίθε
μαγνητικών, ατμοσφαιρικών και άλλων σημαδεύει την πρώτη συνδυασμένη

1985 σε ένα ύψος 785 km και τροχιακή επιδράσεων του πεδίου βαρύτητας. παρουσία στον ίδιο δορυφόρο ενεργών και διεξαγωγή μετρήσεων για τη μελέτη των
κλίση 108ο. Ο δορυφόρος ολοκλήρωσε δύο παθητικών αισθητήρων τηλεπισκόπησης, αρκτικών περιοχών. Κατά την επόμενη
Δια
διαφορετικές αποστολές με την τοποθέτηση Στη δεύτερη φάση της αποστολής του, όπως πέρα από το αλτίμετρο ραντάρ, το βασική, διεπιστημονική φάση λειτουργίας
του σε δύο ελαφρά διαφορετικές τροχιές. Η από τον Οκτώβριο 1986, ο GEOSAT Ενεργό Όργανο Μικροκυμάτων (Active του, ο ERS-1 τοποθετήθηκε σε μια
πρώτη ήταν 18μηνης διάρκειας, γνωστή ως τοποθετήθηκε σε μια αυστηρά Microwave Instrument, ΑΜΙ), που συνδυάζει επαναλαμβανόμενη τροχιά με περίοδο
γεωδαιτική αποστολή (Geodetic Mission), επαναλαμβανόμενη τροχιά (Exact Repeat τη λειτουργία ενός ραντάρ συνθετικού επανάληψης 35 ημέρες, μειώνοντας κατά
κατά την οποία ο δορυφόρος κινήθηκε σε Orbit) όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος της ανοίγματος (SAR) και ενός ραντάρ συνέπεια την απόσταση των επιγείων ιχνών

στον ισημερινό σε 39 km. Το τελικά διορθώσεων για τις επιδράσεις της ήταν εφικτή από τη χρήση μόνο μετρήσεων
σχεδιασμένο μέρος της αποστολής του ERS- ιονόσφαιρας στη μέτρηση του αλτίμετρου. SLR. Ο ευρωπαϊκός δορυφόρος ENVISAT
1 ήταν η λεγόμενη γεωδαιτική φάση, που Το δεύτερο αλτίμετρο, από τη γαλλική (ENVironmental SATellite) αποτελεί τη
περιελάμβανε έναν μικρό αριθμό κύκλων Υπηρεσία Διαστήματος CNES, απαιτεί Ο TOPEX/Poseidon παρέχει μοναδικές συνέχιση των δορυφόρων ERS-1 και -2 και
έχει βασικό στόχο να συνεισφέρει στη
,
επαναλαμβανόμενων τροχιών με περίοδο λιγότερη ενέργεια για τη λειτουργία του και δυνατότητες διαχρονικής παρατήρησης των
ης
επανάληψης 168 ημερών και επίγεια είναι αρκετά ελαφρύτερο και μικρότερο, και μεταβολών μεσαίας κλίμακας (mesoscale μελέτη του γήινου περιβάλλοντος, και
.0 ρισ
κάλυψη λιγότερο από 17 km μεταξύ κατά συνέπεια χαμηλότερου κόστους. variations) και της δυναμικής τοπογραφίας ειδικότερα τις αλλαγές του κλίματος σε
διαδοχικών επίγειων ιχνών στον ισημερινό της επιφάνειας θάλασσας. Ωστόσο, η παγκόσμιο επίπεδο. Εκτοξεύθηκε το Μάρτιο
κδ νώ
και περίπου 8 km στις περιοχές σε απόσταση μεταξύ των επίγειων ιχνών του 2002 και φέρει δέκα όργανα, από τις
γεωγραφικό πλάτος 60ο. δορυφόρου είναι αρκετά μεγαλύτερη σε αλληλοσυμπληρούμενες μετρήσεις των
, ε αγ
σχέση με τους άλλους αλτιμετρικούς οποίων θα είναι δυνατόν να μελετηθούν από
.3
υς Αν
Το 1996, ο ERS-2, ένας πανομοιότυπος δορυφόρους μέχρι σήμερα. Αυτό οφείλεται το θαλάσσιο γεωειδές μέχρι οι εκπομπές
δορυφόρος με τον ERS-1, τοποθετήθηκε σε στην περίοδο επανάληψης της τροχιάς των αερίων στην ατμόσφαιρα.
ρο ής
μια 35ήμερη επαναλαμβανόμενη τροχιά, 9.97 ημερών, κατά τη διάρκεια των οποίων
κινούμενος 20 λεπτά μπροστά από τον ERS- ο TOPEX/Poseidon ολοκληρώνει ακριβώς
ς ό γικ
1, επιτρέποντας έτσι την αλληλο- 127 τροχιές, που αντιστοιχεί σε μια
ιου ουρ
υποστηριζόμενη χρήση των δύο δορυφόρων απόσταση μεταξύ διαδοχικών επίγειων
(Tandem Mission) για την εκτέλεση μιας ιχνών του δορυφόρου στον ισημερινό πάνω
σειράς διεργασιών βαθμονόμησης και από 300 km. Η εν λόγω χωρική κάλυψη
ς ίδ ημι
επαλήθευσης των μετρήσεων του είναι, εντούτοις, επαρκής για τους στόχους
του α Δ
αλτίμετρου του ERS-2. Με το πέρας των εν Η δορυφορική πλατφόρμα περιλαμβάνει της συγκεκριμένης αποστολής που δίνει
λόγω διεργασιών, η λειτουργία του ERS-1 τρία διαφορετικά συστήματα για την στον TOPEX το όνομά της, δηλ. το ωκεάνιο
διακόπηκε (στην πραγματικότητα όλα τα TOPography EXperiment.
με άδει
παρακολούθηση του δορυφόρου:
όργανα του ERS-1 λειτουργούν ακόμα, ανακλαστήρες για δορυφορικά τηλέμετρα
αλλά τα στοιχεία τους δεν καταγράφονται SLR, και τα συστήματα εντοπισμού DORIS
εσ ons
πλέον και δεν διαβιβάζονται στους επίγειους και GPS. Η παρακολούθηση του δορυφόρου
σταθμούς). Πιθανά προς το τέλος της με συστήματα SLR γίνεται με τον ίδιο τρόπο
αποστολής του ERS-2, να επανεργοποιηθεί
ιάθ m
όπως και για άλλους δορυφόρους,
ης
ο ERS-1 εφ όσον αυτό κριθεί απαραίτητο. χρησιμοποιώντας το ίδιο παγκόσμιο δίκτυο
ι Δ om
των επίγειων σταθμών με δορυφορικά
κα ve C
τηλέμετρα λέιζερ. Το σύστημα DORIS είναι
παρόμοιο με το σύστημα PRARE που ENVISAT: 2002-
απέτυχε στον ERS-1 αλλά λειτουργεί
γή eati
επιτυχώς στον ERS-2. Και τα δύο Στα όργανα του περιλαμβάνονται ένα
βασίζονται στη μέτρηση της μετατόπισης αλτίμετρο ραντάρ (με παρόμοια
Doppler ενός πανκατευθυντικού (omni λλα ν Cr
ς,
JASON-1: 2001- χαρακτηριστικά των αλτιμέτρων του ERS-1
directional) σήματος μικροκυμάτων, από και ERS-2 και προδιαγραφές για συνεχή
έναν αναμεταδότη στο δορυφόρο (όπως στη λειτουργία για τουλάχιστον 15 χρόνια), και
Συ ό τη
O JASON-1 είναι ο πρώτος σε μια νέα

περίπτωση του DORIS) ή από ένα δίκτυο το σύστημα εντοπισμού DORIS. Η τροχιακή
σειρά δορυφόρων με αλτίμετρα ραντάρ, που
αναμεταδοτών στο έδαφος (όπως στη περίοδός του ENVISAT είναι 35 ημέρες,
αποσκοπούν να εξασφαλίσουν τη συνεχή
να
ής απ
περίπτωση του PRARE). Λόγω του ύψους όπως του ERS-2 και μερικές από τις
παρατήρηση των ωκεανών για τις επόμενες
TOPEX/Poseidon: 1992- του TOPEX/Poseidon, ο ακριβής
δεκαετίες. Η αποστολή του αποτελεί προηγούμενες φάσεις του ERS-1. Το
ρικ ω
προσδιορισμός της τροχιάς του είναι Envisat θα ενσωματωθεί στα νέα διεθνή
συνέχιση εκείνης του TOPEX/Poseidon, του
λιγότερο επηρεασμένος από τα
πο κάτ
Ο πρώτος στην επόμενη γενιά των οποίου έχει κληρονομήσει και τα βασικά προγράμματα μελέτης των παγκόσμιων
αλτιμετρικών δορυφόρων, ο ατμοσφαιρικά σφάλματα και τα σφάλματα αλλαγών του κλίματος, όπως το GOOS
τεχνικά χαρακτηριστικά (π.χ., τροχιά,
TOPEX/Poseidon, τοποθετήθηκε τον των μοντέλων της έλξης του πεδίου (Global Ocean Observation System) και
Εμ ται
όργανα, ακρίβεια μέτρησης, κλπ.) και

Αύγουστο του 1992, σε ύψος 1335 km και βαρύτητας, σε σχέση με τους χαμηλότερους GODAE (Global Ocean Data Assimilation
αναπτύσσεται επίσης από κοινού από τη
δορυφόρους όπως ο ERS-1, ERS-2 και
Μη τίθε
τροχιακή κλίση περίπου 66ο, σε 10ήμερη CNES και την NASA. Τοποθετήθηκε το Experiment). Ειδικότερα, το αλτιμετρικό
επαναληπτική τροχιά. Ο δορυφόρος GEOSAT. Σαν αποτέλεσμα, ο συνδυασμός μέρος της αποστολής του ENVISAT
2001 σε τροχιά ύψους 1300 km, με ένα
περιλαμβάνει ουσιαστικά δύο διαφορετικά των παραπάνω τριών βασικών συστημάτων
Δια
κύκλο επανάληψης 10 ημερών, και είναι αποτελεί την ευρωπαϊκή συμβολή στα
αλτίμετρα ραντάρ. Το πρώτο, ένα αλτίμετρο οδηγούν σε ακρίβειες περίπου 3-4 cm στον διεθνή προγράμματα μελέτης της Γης ως
εφοδιασμένος με πέντε βασικά όργανα:
κατασκευασμένο από τη NASA, είναι υπολογισμό των τροχιών του ενιαίο σύστημα, όπως το διεθνές πρόγραμμα
αλτίμετρο ραντάρ, ραδιόμετρο υδρατμών
διπλής συχνότητας (Ku- και C-band) και TOPEX/Poseidon, σε σύγκριση με την για τη μελέτης της γεώσφαιρας και της
και τα συστήματα DORIS, GPS και SLR για
επιτρέπει τον υπολογισμό ακριβέστερων ακρίβεια των 10-20 cm για τον ERS-1 που
την παρακολούθηση της τροχιάς του. βιόσφαιρας (International Geosphere

Biosphere Programme) και το ερευνητικό μελέτη του θαλάσσιου περιβάλλοντος, πρόσπτωσης μπορεί να υποστεί μεγαλύτερη διαμορφωμένο σήμα ή μια μικρής διάρκειας
πρόγραμμα παγκόσμιου κλίματος (World επιτρέποντας τη μέτρηση διαχρονικών οπισθοδιασπορά (backscatter) ή ακόμα ένα μετατόπιση στο μήκος κύματος του
Climate Research Programme). Επιπλέον αλλαγών στους ωκεανούς όπως: μεγάλο μέρος της εκτροπής της ηχούς να φέροντος σήματος. Κάθε παλμός διαρκεί για
στοχεύει στην προώθηση των εφαρμογών είναι στην κατεύθυνση μακριά από το περίπου 3 nsec (δηλαδή τρία χιλιοστά ενός
,
και την ευρύτερη εμπορική χρήση των • στη στάθμης της θάλασσας σε ραντάρ. εκατομμυριοστού του δευτερολέπτου),
ης
αλτιμετρικών δεδομένων κυρίως για την παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο, αντιπροσωπεύοντας ένα μήκος παλμού
.0 ρισ
πρόβλεψη της κατάστασης των ωκεανών. • στη δυναμική κατάσταση της Συγκεκριμένα, τα σύγχρονα δορυφορικά περίπου 90 cm. Στη πράξη τα αλτίμετρα
Ως εκ τούτου, ο ENVISAT αποτελεί μέρος κυκλοφορίας των υδάτινων μαζών, αλτίμετρα ραντάρ κάνουν χρήσεις ραντάρ δεν εκπέμπουν ένα μόνο παλμό κατά
κδ νώ
της επερχόμενης νέας εποχής στην • στη κλιματολογία των ανέμων και των μικροκυμάτων σε δύο συχνότητες, τη μια τη διάρκεια μιας μέτρησης. Τυπικά
γεωδαισία των θαλασσών και την κυμάτων, στα 10 GHz (δηλ. σήματα που εκπέμπουν 10 εκπέμπονται 1000 έως 1700 παλμοί ανά
, ε αγ
χιλιάδες εκατομμύρια κύκλους ανά δευτερόλεπτο, έτσι ώστε, από τη στατιστική
.3
ωκεανογραφία, που αναμένεται να • στη διαμόρφωση θαλάσσιων πάγων, κ.ά.
υς Αν
προσφέρει την σε σχεδόν πραγματικό χρόνο δευτερόλεπτο, με μήκος κύματος ~3 cm) και ανάλυση των πολλαπλών ανακλάσεων που
πρόσβαση στα δεδομένα και ποικίλα την άλλη σε 13.65 GHz (με μήκος κύματος καταγράφονται από την περιοχή του
ρο ής
προϊόντα για τη μακροχρόνια συστηματική ~2.3 cm), τις λεγόμενες αντίστοιχα αποτυπώματος του παλμού (footprint) στην
συχνότητες Χ-band και Ku-band. Τα ραντάρ επιφάνεια της θάλασσας, η ακρίβεια της
ς ό γικ
διαβιβάζουν τους παλμούς αυτής της μέτρησης είναι της τάξης ±2-5 cm. Ο
ιου ουρ
μικροκυματικής ακτινοβολίας προς την εκάστοτε ρυθμός της εκπομπής παλμών, που
6.02 ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΤΙΜΕΤΡΩΝ επιφάνεια της θάλασσας και ανιχνεύουν τις χαρακτηρίζει κάθε αλτίμετρο ραντάρ, είναι
ΡΑΝΤΑΡ ηχώ επιστροφής, καταγράφοντας συγχρόνως γνωστός ως επαναληπτική συχνότητα
ς ίδ ημι
το χρόνο και τη διαστρέβλωση του παλμού (pulse repetition frequency).
του α Δ
επιστρεφόμενου σήματος. Κάθε παλμός
είναι στην πραγματικότητα ένα
με άδει
6.03 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΩΝ ΠΑΛΜΩΝ ΡΑΝΤΑΡ
εσ ons
Η εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής μεγαλύτερη ατμοσφαιρική καθυστέρηση του
ιάθ m
ακτινοβολίας από ένα ραντάρ οδηγεί σε
ης
επιστρεφόμενου σήματος. Επομένως η μόνη
οπισθοδιασπορά της ενέργειας της
ι Δ om
λογικά εναλλακτική λύση είναι η χρήση του
ακτινοβολίας, η οποία καθορίζεται από το λεγόμενης τεχνικής της αλτιμετρίας
μήκος κύματος της ακτινοβολίας και το
κα ve C
“περιορισμένου παλμού” (pulse limited
μέγεθος του ανοίγματος (δηλ. του παλμού) altimetry). Κατ' αυτό τον τρόπο, η αιχμή του
του ραντάρ. Στη περίπτωση των ραντάρ ανακλώμενου παλμού παρέχει τις αναγκαίες
γή eati
αλτιμετρίας, στη συνήθως χρησιμο- πληροφορίες σε ικανοποιητικό βαθμό για να
ποιούμενη συχνότητα των 13 GHz (Ku-
γίνει μια ακριβής εκτίμηση του ύψους της
λλα ν Cr band), τα σήματα μικροκυμάτων που
επιφάνειας της θάλασσας σε μια σημαντικά
ς,
εκπέμπονται από μια αντένα διαμέτρου 1 m
Η βασική λειτουργία όλων των τη δυναμική κατάσταση, ακόμη και τα θα έχουν ένα πλάτος δέσμης 28 mrad ή 1.6ο, μικρότερη περιοχή του αποτυπώματος του
συστημάτων ραντάρ περιλαμβάνει την χαρακτηριστικά της μετακίνησης του παλμού, από την ανάλυση της διαστρέβλωση
Συ ό τη
που για το τυπικό ύψος των 800 km των

μέτρηση της απόστασης, της κατεύθυνσης, αντικειμένου ενδιαφέροντος. αλτιμετρικών δορυφόρων αντιστοιχεί σε μια του παλμού κατά την επιστροφή του.
και πολλές φορές ακόμη και της σύστασης κυκλική περιοχή αποτυπώματος του παλμού
να
ής απ
μιας επιφάνειας ή ενός απόμακρου Μερικές επιφάνειες ή αντικείμενα, όπως διαμέτρου 22 km. Το μέγεθος αυτό είναι
αντικειμένου, που μπορεί να υπολογισθούν τα μέταλλα και οι υδάτινες επιφάνειες των πάρα πολύ μεγάλο για πολλές ερευνητικές
ρικ ω
από την εκπομπή ενός παλμού θαλασσών, των λιμνών ή οι πάγοι και το εφαρμογές των αλτιμετρικών δεδομένων
πο κάτ
μικροκυμάτων και τη μέτρηση του χρόνου χιόνι, εξ αιτίας των διηλεκτρικών ιδιοτήτων (παραδείγματος χάριν για τον προσδιορισμό
που απαιτείται για μια ανακλώμενη ηχώ να τους, αποτελούν άριστους ανακλαστήρες των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων μεγάλου
επιστρέψει από τα σημεία της επιφάνειας ή ραντάρ, ενώ αντίθετα αλλά συστατικά όπως μήκους/έκτασης (long wavelength features)
Εμ ται
από το αντικείμενο ενδιαφέροντος. το ξύλο, τα πλαστικά, η μαλακή άμμος κλπ. του θαλάσσιου γεωειδούς).
Μη τίθε
Επιπλέον, ένα ραντάρ μπορεί επίσης να είναι πολύ ακατάλληλα ως ανακλαστήρες

συγκρίνει την κατάσταση της ηχούς με τον ραντάρ. Ένας επιπλέον σημαντικός Είναι επομένως αναγκαίο είτε να
αρχικό παλμό που την δημιούργησε για να παράγοντας στη λειτουργία των ραντάρ χρησιμοποιηθεί μια μεγαλύτερη αντένα, είτε
Δια
προσδιορισθεί αν έχει πραγματοποιηθεί αποτελεί η γωνία πρόσπτωσης του παλμού μια υψηλότερη συχνότητα ή κάποια άλλη
οποιαδήποτε αλλαγή στη μορφή, το μήκος ή πάνω στην επιφάνεια ή το αντικείμενο που βελτίωση στην εκπεμπόμενη ακτινοβολία.
το μήκος κύματος του παλμού. Αυτό μπορεί τον αντανακλούν, δεδομένου ότι ένας Μια μεγαλύτερη αντένα στο δορυφόρο δεν
να δώσει τις ενδείξεις ως προς τη φύση και παλμός κάτω από συγκεκριμένες γωνίες αποτελεί πρακτική επιλογή, ενώ στις
υψηλότερες συχνότητες, υπάρχει

ανακλώμενο σήμα αρχίζει να επιστρέφει Για παράδειγμα, στην περίπτωση του το ναδίρ του δορυφόρου, η ακτίνα του
Υπάρχει επίσης ένα δεύτερο πρόβλημα στο δορυφόρο. φωτισμού μιας ομαλής επιφάνειας θάλασσας αποτυπώματος του παλμού αυξάνεται
που συνδέεται με τη συχνότητα της • Η φωτισμένη περιοχή αυξάνεται από μια μη συνεκτική ακτινοβολία, το γραμμικά, έως τη στιγμή που το απώτερο
χρησιμοποιούμενης μικροκυματικής γραμμικά διαμορφώνοντας μια κυκλική μέγεθος (διάμετρος) του αποτυπώματος του άκρο του παλμού φθάνει στις παρυφές των
,
ακτινοβολίας: όταν μια επιφάνεια όπως η περιοχή έως ότου το απώτατο άκρο παλμού ενός αλτίμετρου σε υψόμετρο 800 κυμάτων κάτω από το ναδίρ του δορυφόρου.
ης
θάλασσα φωτίζεται από μια ενιαία (pulse trailing edge) του παλμού km, που χρησιμοποιεί σήματα π.χ. στη ζώνη Ο πρόσθετος χρόνος που απαιτείται για να
.0 ρισ
(συνεκτική) πηγή ακτινοβολίας, οι διαφορές μικροκυμάτων φτάνει στην επιφάνεια. Η Ku (Ku-band) του ηλεκτρομαγνητικού φθάσει το απώτερο άκρο του παλμού στις
στο οπτικό μήκος πολλαπλών διαδρομών της ένταση της επιστρεφόμενης φάσματος, είναι λιγότερο από 2 km. Όπου παρυφές των κυμάτων σε σύγκριση με τον
κδ νώ
ανακλώμενης ακτινοβολίας (π.χ. εξ αιτίας ακτινοβολίας είναι ανάλογη προς τη όμως υπάρχουν κύματα στη περιοχή του χρόνο που απαιτείται για να φθάσει η αιχμή
της παρουσίας κυμάτων) προκαλούν την φωτισμένη περιοχή, που συνεπάγεται ότι αποτυπώματος του αλτίμετρου, η επιφάνεια του παλμού στις κορυφές των κυμάτων
, ε αγ
λεγόμενη εποικοδομητική και καταστρεπτική υπάρχει μια σταθερή αύξηση στην της θάλασσας που συμβάλλει στην οδηγεί σε ένα αποτύπωμα μεγαλύτερης
.3
υς Αν
παρεμβολή που μπορεί να διαστρεβλώσει ένταση της ακτινοβολίας που ανάκλαση του σήματος αυξάνεται. Από τη ακτίνας προτού ο παλμός διαμορφωθεί σε
ριζικά το σήμα που παραλαμβάνεται από τον λαμβάνεται από τα ανακλώμενα σήματα. χρονική στιγμή που η αιχμή του παλμού δακτύλιο σταθερού εμβαδού.
ρο ής
αισθητήρα ραντάρ στον δορυφόρο. Για να • Δεδομένου ότι ο εκπεμπόμενος παλμός φθάνει στις κορυφές των κυμάτων κάτω από
αποφευχθούν, τουλάχιστον εν μέρει, τα συνεχίζει να διαδίδεται, η φωτισμένη
ς ό γικ
προβλήματα της εν λόγω παρεμβολής (που περιοχή λαμβάνει τη μορφή ενός
ιου ουρ
είναι γνωστή ως εξασθένιση (fading)), τα δακτυλίου που διαδίδει προς τα έξω ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ Μήκος Διάρκεια
σήματα του αλτίμετρου ραντάρ Συχνότητα Bandwidth Ύψος Αποτύπωμα
μέχρις ενός σημείου όπου το εμβαδόν (Έτος κύματος παλμού
"συμπιέζονται", δίνοντας τους ένα GHz MHz (km) (km)
του δακτυλίου διατηρείται σταθερό.
ς ίδ ημι
εκτόξευσης) λ (m) (nsec)
περιορισμένο μήκος συνοχής (coherence SKYLAB (1973) 13.56 100 0.02 435 8 100
του α Δ
length) που είναι αρκετά μικρό να Από την παραπάνω διαδικασία, μπορεί GEOS-3 (1974) 13.9 80 0.02 840 3.6 12.5
αποφεύγεται η εξασθένηση για όλους σχεδόν επομένως να γίνει η μέτρηση της απόστασης
τους τύπους των επιφανειών (εκτός πιθανά SEASAT (1978) 13.5 320 0.02 800 2.4-12 3.125
με άδει
του δορυφόρου από την επιφάνεια της
από τις πιο επίπεδες) που δρουν ως θάλασσας από τον χρόνο επιστροφής της GEOSAT (1985) 13.5 320 0.02 800 1.7 3
ανακλαστήρες. Το εύρος ζώνης (bandwidth) αιχμής του ανακλώμενου σήματος. ERS-1 (1991) 13.5 330, 82.5 0.02 800 1.7-20 3
εσ ons
ενός αλτίμετρου ορίζεται ως η διασπορά της Επιπλέον, όπου η επιφάνεια δεν είναι ομαλή, TOPEX/Poseidon 0.0566
συχνότητας της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας. όπως είναι συνήθως η περίπτωση της 5.3 &
(1992) 320 & 1330 2.2 3
Για παράδειγμα, στους δορυφόρους ERS-1 13.65
ιάθ m
επιφάνειας της θάλασσας, το αναμενόμενο
ης
0.02205
και -2, το εύρος ζώνης των αλτιμέτρων ιδανικό ανακλώμενο σήμα διαστρεβλώνεται
ι Δ om
ERS-2 (1995) 13.5 330, 82.5 0.02 800 1.7-20 3
ραντάρ που χρησιμοποιούν είναι 330 MHz, από διάφορες αιτίες. Η παρουσία κυμάτων
GEOSAT
που συνεπάγεται ένα μήκος συνοχής του 13.5 320 0.02 800 1.7 3
κα ve C
στην περιοχή του αποτυπώματος του παλμού
Follow-On (1998)
παλμού περίπου 90 cm. προκαλεί αντανάκλαση του παλμού από τις
κορυφές των κυμάτων προς τα έξω ενώ JASON (2001) 5.3 & 0.0566
320 ή 100 1330 2.2 3
13.575 & 0.02
γή eati
ταυτόχρονα ο φωτισμένος δίσκος αυξάνεται.
Το μέγεθος του αποτυπώματος του παλμού ENVISAT (2002) 0.0936
3.2 & 320, 80 &
εξαρτάται επομένως από το λεγόμενο λλα ν Cr & 800 1.7 3
ς,
13.575 20
σημαντικό ύψος των κυμάτων (Significant 0.02208
Wave Height, SWH) μέσα στην περιοχή
Συ ό τη
ανάκλασης του περιορισμένου παλμού. Όταν το κυκλικό αποτύπωμα ενός από την τραχύτητα της θαλάσσιας
παλμού φθάνει στο μέγιστο βαθμό του, το επιφάνειας που προκαλείται με τις
να
ής απ
επιστρεφόμενο σήμα από τη συνεχώς επιδράσεις των ανέμων. Τα σφάλματα αυτά

αυξανόμενη σφαιρική επιφάνεια του παλμού είναι γνωστά ως σφάλματα της κατάστασης
ανακλάται από τις παρυφές των κυμάτων της θάλασσας (Sea State Bias) για τα οποία
ρικ ω
στο κέντρο και τις κορυφές των κυμάτων γίνεται αναφορά αργότερα. Στη περίπτωση
πο κάτ
Ένας αλτίμετρο ραντάρ περιορισμένου

παλμού εκπέμπει έναν πολύ σύντομο παλμό στην άκρη του αποτυπώματος. Ουσιαστικά, που το σημαντικό ύψος των κυμάτων είναι
μικροκυμάτων που ανακλάται από την η συνολική περιοχή της επιφάνειας που γνωστό (π.χ. σε συγκεκριμένες περιοχές
Εμ ται
επιφάνεια της θάλασσας με τον ακόλουθο προκαλεί την ανάκλαση δεν αυξάνεται από όπου επιτελείται η βαθμονόμηση των
την αυξανόμενη ακτίνα του αποτυπώματος αλτιμέτρων), τα σφάλματα αυτά μπορούν να
Μη τίθε
τρόπο:
του παλμού και ως εκ τούτου η ένταση των προσδιορισθούν εμπειρικά και να
• ανακλώμενων σημάτων δεν επηρεάζεται. προσδιορισθούν τα αντίστοιχα μοντέλα των
Δια
Σε πρώτο στάδιο, η επιφάνεια υποτίθεται

ότι είναι ομαλή και η ακτινοβολία μη Ωστόσο, η κατανομή των επιμέρους σφαλμάτων της κατάστασης της θάλασσας
συνεκτική (incoherent). ανακλάσεων, δεν είναι πλέον απλό να για το αλτίμετρο του εκάστοτε δορυφόρου.
• Η αιχμή του παλμού (pulse leading περιγραφεί από ένα μοντέλο, γεγονός που
edge) χτυπά την επιφάνεια και ένα οδηγεί γενικά σε ένα σφάλμα που εξαρτάται Τέλος από την ένταση του ανακλώμενου
το σημαντικό ύψος των κυμάτων SWH και σήματος, μπορεί να υπολογιστεί η μικρής

κλίμακας τραχύτητα της θαλάσσιας κατά συνέπεια της προσαύξησης του εύρους
επιφάνειας, και ως εκ τούτου να μετρηθεί η και της φάσης πολλών μικροκυμάτων. Το
ταχύτητα του ανέμου στην επιφάνεια της λαμβανόμενο σήμα επομένως περιέχει τα ∆ΟΡΥΦΟΡΟΣ Περίοδος Περίοδος
θάλασσας ― σε αυτή τη διαδικασία στατιστικά χαρακτηριστικά της φωτισμένης Ύψος τροχιάς Κλίση τροχιάς
περιοχής σε σχέση με τον εκπεμπόμενο (Έτος περιστροφής επανάληψης
(km) (ο)
,
βασίζονται και τα ραντάρ διασκορπισμού για
ης
τη μέτρηση του μεγέθους και της ταχύτητας παλμό. εκτόξευσης) (min.) (μέρες)
.0 ρισ
των ανέμων (Wind Scatterometers) στους Για να μειωθεί η αβεβαιότητα σε αυτές SKYLAB (1973) 93.10 435 50 μεταβαλλόμενη
δορυφόρους SEASAT και ERS-1. τις μετρήσεις, οι παλμοί εκπέμπονται ανά GEOS-3 (1974) 100.60 845 115 μεταβαλλόμενη
κδ νώ
τακτά σύντομα διαστήματα και λαμβάνεται SEASAT (1978) 3, 17,
Το τελικό στάδιο στη διάδοση του ένας μέσος όρος των πρωτογενών 100.80 800 108
, ε αγ
παλμού ενός αλτίμετρου ραντάρ είναι η μεταβαλλόμενη
.3
μετρήσεων κάθε 50 έως 100 φορές για να
GEOSAT (1985) 101.70 785.5 108.1 17.05
υς Αν
ανίχνευση και ανάλυση του ανακλώμενου παραχθούν μέσα διαγράμματα της ηχούς με
παλμού από τα ηλεκτρονικά όργανα στο ρυθμό 10-20 Hz, που καταχωρούνται στον ERS-1 (1991) 101.70 785 98.5 3, 35, 176
δορυφόρο. Οι πραγματικές ηχώ που
ρο ής
δορυφόρο και μεταδίδονται αργότερα σε
λαμβάνονται από το αλτίμετρο είναι TOPEX/Poseidon
συγκεκριμένους επίγειους σταθμούς για 112.47 1330 66 10
ς ό γικ
αποτέλεσμα του αθροίσματος της ανάκλασης περαιτέρω επεξεργασία και διάθεση τους (1992)
του σήματος από πολλαπλά σημεία της ERS-2 (1995) 100.48 781.36 98.54 35
ιου ουρ
διάφορους χρήστες των αλτιμετρικών
θαλάσσιας επιφάνειας που περικλείεται από δεδομένων.
το αποτύπωμα του εκάστοτε παλμού και GEOSAT
ς ίδ ημι
Follow-On 100.90 800 108 17
(1998)
του α Δ
6.04 ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ ΤΩΝ JASON (2001)
ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΚΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ
με άδει
ENVISAT
Η χρησιμότητα των δορυφόρων Πρωτίστως, ο πλέον σημαντικός (2002)
εφοδιασμένων με αλτίμετρα ραντάρ, όπως παράγοντας είναι η ακρίβεια. Δεδομένου ότι
εσ ons
και με τους δορυφόρους με αισθητήρες SAR, τα σύγχρονα αλτίμετρα παρέχουν Όσον αφορά τη κάλυψη που παρέχουν (παράγοντας 4), ώστε να είναι δυνατόν να
εξαρτάται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από τον δυνατότητες μέτρησης της απόστασης από οι μετρήσεις ενός δορυφόρου αλτιμετρίας, μετρηθούν οι δύο χωρικές συνιστώσες των
ιάθ m
ης
σχεδιασμό της τροχιάς τους και ιδιαίτερα την επιφάνεια της θάλασσας με ακρίβεια 2-5 υπάρχουν τέσσερις καθοριστικοί ωκεάνιων ρευμάτων. Ένας λογικός
ι Δ om
από συγκεκριμένες κρίσιμες τροχιακές cm, και οι απαιτήσεις είναι από τα
παράγοντες που προσδιορίζουν τα συγκερασμός των παραγόντων 1 και 4 είναι
παραμέτρους όπως το ύψος και η περίοδος αλτιμετρικά δεδομένα να μπορούν να
περιστροφής του δορυφόρου, και η κλίση ανιχνευθούν και να μετρηθούν με αντίστοιχη επιθυμητά χαρακτηριστικά της τροχιάς που οι τροχιές που επιλέγονται να έχουν κλίση
κα ve C
της τροχιάς. Για παράδειγμα, η κλίση της ακρίβεια ποικίλα φαινόμενα που σχετίζονται λαμβάνονται υπόψη: περίπου 65ο ή 105ο, που παράγουν επίγεια
τροχιάς προσδιορίζει τις περιοχές που με τη δυναμική κατάσταση των θαλασσών ίχνη που τέμνονται κατά περίπου 40ο στον
πρόκειται να καλύψει ο δορυφόρος με τις (π.χ., ρεύματα, παλίρροιες, ύψος κυμάτων, 1. τα απώτερα όρια στο γεωγραφικό ισημερινό και καλύπτουν σχεδόν εξ
γή eati
μετρήσεις του, ενώ το μέγεθος του μεγάλου κ.ά.), θα πρέπει η ακτίνα της τροχιάς να πλάτος της ζώνης που σχηματίζεται από ολοκλήρου τους ωκεανούς και στα δύο
ημιάξονα της τροχιάς (ή αντίστοιχα το μπορεί να υπολογισθεί με μια ακρίβεια τα επίγεια ίχνη της τροχιάς, ημισφαίρια. Η σωστή επιλογή της κλίσης
λλα ν Cr
ς,
υψόμετρο του δορυφόρου) προσδιορίζει τη περίπου 5 cm για τροχιακά τόξα αρκετών 2. οι αποστάσεις των σημείων του της τροχιάς επηρεάζεται επίσης από το
χρονική και χωρική κάλυψη της επιφάνεια δεκάδων χιλιομέτρων. Αυτό είναι σήμερα “κανάβου” που σχηματίζουν τα επίγεια γεγονός ότι οι τροχιές των δορυφόρων με
της Γης από τις μετρήσεις. Επίσης οι εφικτό χρησιμοποιώντας συνδυασμό
Συ ό τη
ίχνη της τροχιάς, αλτίμετρα δεν πρέπει να είναι ηλιο-

διαταρακτικές δυνάμεις που ασκούνται στον συστημάτων όπως τα SLR, DORIS και GPS
δορυφόρο, και συνεπώς η ακρίβεια με την για τη συνεχή παρακολούθηση των 3. το χρονικό διάστημα του πλήρους σύγχρονες, δεδομένου ότι σε μια τέτοια
οποία μπορεί να υπολογισθεί η τροχιά του, αλτιμετρικών δορυφόρων. κύκλου επανάληψης των επίγειων ιχνών περίπτωση οι αλτιμετρικές μετρήσεις θα
να
ής απ
εξαρτώνται από το ύψος του δορυφόρου. της τροχιάς και ήταν σε συμφωνία με τη φάση των
Συνεπώς, οι παράγοντες ακρίβεια, κάλυψη 4. η γωνία που σχηματίζουν τα επίγεια κυριοτέρων παλιρροιών και συνεπώς θα
ρικ ω
και δειγματοληψία των μετρήσεων ίχνη των τροχιών στα σημεία τομής ήταν αδύνατο να μετρηθούν και
πο κάτ
σχετίζονται μεταξύ τους, αλλά δεν μπορούν τους. διαχωριστούν οι τελευταίες από τις άλλες
να βελτιστοποιηθούν όλοι μαζί συγχρόνως παραμέτρους της δυναμικής κατάστασης
από την επιλογή μιας συγκεκριμένης
Εμ ται
Για την εκτεταμένη κάλυψη των των θαλασσών (π.χ. τα ωκεάνια ρεύματα).
τροχιάς. Με άλλα λόγια, η επιλογή μιας
ωκεάνιων περιοχών από τις μετρήσεις, θα Δεδομένου ότι ο ρυθμός μεταβολής dΩ/dt
καθορισμένης τροχιάς απαιτεί τη σύγκριση
Μη τίθε
της με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά μιας πρέπει η κλίση της τροχιάς να είναι όσο το του προσανατολισμού του τροχιακού
άλλης επιλογής και την αξιολόγηση των δυνατόν πλησιέστερα στους 90ο. Αυτό επιπέδου είναι συνάρτηση του μεγάλου
Δια
συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε ωστόσο δημιουργεί επίγεια ίχνη τα οποία ημιάξονα και της κλίσης της τροχιάς
περίπτωσης σε σχέση με τους είναι σχεδόν παράλληλα και συνεπώς μια
προδιαγραφόμενους στόχους της αποστολής τέτοια επιλογή δεν συμβαδίζει με την dΩ/dt = -1.5 C20 n{R / [a(1 -e2)]}2 cos i + ...
του εκάστοτε δορυφόρου. ανάγκη τα ίχνη της τροχιάς να τέμνονται με
όσο το δυνατό μεγαλύτερες γωνίες

είναι εύκολο να συμπεράνει κανείς ότι απαιτείται επανάληψη του ίχνους των Αν, για τη στιγμή της μέτρησης, είναι δίνει το ύψος της επιφάνειας της θάλασσας
τροχιές με κλίση περίπου 65ο ή 115ο και τροχιών ανά τακτά διαστήματα, δηλαδή ο γνωστή η τροχιά του δορυφόρου, δηλαδή το από το ελλειψοειδές αναφοράς στη
μεγάλο ημιάξονα μεταξύ 1000 και 2500 km δορυφόρος να περνά περιοδικά πάνω από τα γεωμετρικό του υψόμετρο hS από το δεδομένη στιγμή της εκάστοτε μέτρησης. Η
είναι σχεδόν σύγχρονες με τη φάση των ίδια σημεία (με ακρίβεια ±1 km) ελλειψοειδές αναφοράς, τότε η διαφορά: τιμή ssh εμπεριέχει διάφορες χρήσιμες
,
παλιρροιών Κ1, S1, P1, T2, S2, R2 και Κ1 και διαγράφοντας τα “ίδια” επίγεια ίχνη στην πληροφορίες όπως:
ης
συνεπώς τέτοιες τροχιές αποφεύγονται, επιφάνεια της Γης. Με άλλα λόγια ο ssh = hS – hA
.0 ρισ
επιλέγοντας συνήθως τροχιές με κλίσεις δορυφόρος να διαγράφει ένα ακέραιο = ζ + ΝGeoid + παλίρροιες + ...
μικρότερες από 65ο. αριθμό τροχιών (N m+k) σε ένα ακέραιο
κδ νώ
αριθμό ημερών m ή ο αριθμός των τροχιών Γεωειδές
κάθε ημέρα να εκφράζεται από ένα ακέραιο
, ε αγ
αριθμό τροχιών Ν και ένα δεκαδικό μέρος
.3
υς Αν
της τροχιάς που εκφράζεται ως k/m. Η
αναγκαία συνθήκη στη περίπτωση αυτή
ρο ής
είναι να ισχύει η σχέση:
ς ό γικ
Δλ = [ωΕ – (dΩ/dt)] Τ = [2π / (Ν + (k/m)],
ιου ουρ
όπου Τ είναι η περίοδος περιστροφής του
Για να ελαχιστοποιηθούν οι επιδράσεις δορυφόρου και οι αριθμοί k, m, N είναι
ς ίδ ημι
του γεωειδούς στη μέτρηση των δυναμικών ακέραιοι.
μεταβολών της τοπογραφίας των θαλασσών
του α Δ
με άδει
6.05 Η ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑΣ
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη
να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Η ανακλώμενη μικροκυματική ενέργεια πολλαπλασιάζεται με την ταχύτητα του

Μη τίθε
των παλμών που εκπέμπονται από ένα φωτός c (με την οποία ταξιδεύουν τα
αλτίμετρο αναλύεται κατάλληλα έτσι ώστε ηλεκτρομαγνητικά κύματα) και παράγει μια
Δια
προκύπτει μια ακριβής μέτρηση dt, του πολύ ακριβή μέτρηση hA της απόστασης του ∆υναμική Τοπογραφία
χρόνου της διπλής διαδρομής (δηλαδή της δορυφόρου από την επιφάνειας θάλασσας:
μετάδοσης και επιστροφής) του παλμού
μεταξύ του δορυφόρου και της επιφάνειας hA = c dt / 2
θάλασσας. Η εν λόγω χρονική μέτρηση

• Το ύψος της επιφάνειας της θάλασσας Στη περίπτωση που θεωρείται γνωστή η χρόνο. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η Στην πράξη, δεδομένου ότι το γεωειδές
που θα υπήρχε χωρίς οποιεσδήποτε δυναμική τοπογραφία (π.χ. από την γεωστροφική ισορροπία στη κίνηση των δεν είναι ακόμα γνωστό με ανάλογη
διαταραχές (π.χ. άνεμοι, ρεύματα, ωκεανογραφία), η μέθοδος της δορυφορικής θαλασσίων μαζών εξ αιτίας των παραπάνω ακρίβεια παντού, αυτό που αφαιρείται είναι
παλίρροιες, κλπ.), δηλαδή τη μέση αλτιμετρίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη επιδράσεων. Τυπικά, στα μέσα γεωγραφικά μια μακροχρόνια μέση στάθμη της
στάθμη της θάλασσας ή το γεωειδές,
,
Γεωδαισία για τον προσδιορισμό του πλάτη οι κλίσεις (∂ζ/∂_) που παρατηρούνται θάλασσας
ης
που εκφράζει στις παραλλαγές της
βαρύτητας σε παγκόσμια κλίμακα, και θαλάσσιου γεωειδούς, δηλαδή για την είναι της τάξης 1-10 mrad για ταχύτητες
.0 ρισ
οι οποίες με τη σειρά τους οφείλονται σε χαρτογράφηση του 70% της επιφάνειας της ρευμάτων της τάξης 0.1-10 m/sec, ενώ <ssh> = sshmean = Νgeoid + <ζ>
σημαντικές διαφορές της γήινης μάζας γης στις θαλάσσιες περιοχές. Ακόμα και στη κλίσεις της τάξης 1 m σε απόσταση 100 km = Νgeoid + ζmean
κδ νώ
και πυκνότητας στο θαλάσσιο πυθμένα. περίπτωση που δεν υπάρχουν πληροφορίες (≈ 1 μrad) παρατηρούνται από ισχυρά
Το μέγεθος των υψομέτρων του για τη δυναμική τοπογραφία, μπορεί να επιφανειακά ρεύματα. Η πρακτική σημασία
, ε αγ
γεωειδούς είναι της τάξης ±100 m. που έχει προσδιορισθεί από την επεξεργασία
θεωρηθεί ότι Νgeoid ≈ ssh με ακρίβεια ±1 m. της δυνατότητας υπολογισμού των
.3
• Την ωκεάνια κυκλοφορία, ή τη προηγούμενων μετρήσεων αλτιμετρίας
υς Αν
Αντίστοιχα, ο ευκολότερος τρόπος για να γεωστροφικών ρευμάτων από τις μετρήσεις
δυναμική τοπογραφία των ωκεανών, η της δορυφορικής αλτιμετρίας είναι τεράστια, μέχρι σήμερα. Αυτή τη διεργασία, παράγει
οποία περιλαμβάνει μια μόνιμη υπολογισθεί η δυναμική τοπογραφία ζ, που το μεταβλητό μέρος της κυκλοφορίας των
ρο ής
αποτελεί και το κύριο ενδιαφέρον πολλών δεδομένης της δυσκολίας και το τεράστιου
συνιστώσα (μόνιμη κυκλοφορία που ωκεανών ή τις δυναμικές αποκλίσεις της
κόστους για να επιτευχθεί το ίδιο
ς ό γικ
συνδέεται με τη γήινη περιστροφή) και ωκεανογραφικών εφαρμογών, είναι να στάθμης της θάλασσας:
μια μεταβλητή συνιστώσα (λόγω των θεωρηθεί γνωστό από τη Γεωδαισία και να αποτέλεσμα από συμβατικές μετρήσεις από
ιου ουρ
ανέμων, των παλιρροιών, των αφαιρεθεί το υψόμετρο του γεωειδούς πλοία, πλωτήρες και άλλα μέσα.
Δζ = ssh – sshmean (= ζ – ζmean )
εποχιακών μεταβολών, κλπ.). Το Νgeoid, από το ύψος ssh της επιφάνειας της
μέγεθος των επιδράσεων της δυναμικής
ς ίδ ημι
τοπογραφίας είναι της τάξης ±1 m. θάλασσας από το ελλειψοειδές αναφοράς.
Στη περίπτωση αυτή, o υπολογισμός της
του α Δ
Η διαφορά στις μεταξύ τους τιμές, των δυναμικής τοπογραφίας ζ επιτρέπει τον
αποχών του γεωειδούς και της δυναμικής υπολογισμό των γεωστροφικών ρευμάτων 6.06 ΠΗΓΕΣ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑΣ
με άδει
τοπογραφίας, κατά δύο τάξεις μεγέθους από τις θεμελιώδεις εξισώσεις της
υποδηλώνει ότι οι ποσότητες ζ, και Νgeoid γεωστροφικής ισορροπίας των ωκεανών Προκειμένου να αξιοποιηθεί η πλήρης
δυνατότητα των μετρήσεων ενός αλτίμετρου 6.06.1 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ
δεν μπορούν να διαχωριστούν από το ύψος
εσ ons
ssh της επιφάνειας της θάλασσας που -1 ραντάρ, είναι απαραίτητο να ληφθούν ΤΟΥ ΑΛΤΙΜΕΤΡΟΥ
–f vS = -ρo dp/dx
προκύπτει από τη μέτρηση του αλτίμετρου, -1
υπόψη διάφορες πηγές σφαλμάτων και να Τα σφάλματα αυτά έχουν να κάνουν με τη
ιάθ m
ης
αν δεν υπάρχει κάποια πληροφορία για το f uS = -ρo dp/dy εφαρμοστούν οι σχετικές διορθώσεις τους λειτουργία του εκάστοτε αλτίμετρου και τις
ι Δ om
πεδίο βαρύτητας της γης ή τις συνιστώσες –g = ρ -1 dp/dz με μια ακρίβεια που θα πρέπει να είναι τυχόν ατέλειες ή περιορισμούς της
της θαλάσσιας τοπογραφίας. Με άλλα λόγια o συμβατή με την ακρίβεια μέτρησης του τεχνολογίας που χρησιμοποιείται για την
κα ve C
δεδομένου ότι τυπικά η δυναμική εκάστοτε αλτίμετρου. Υπάρχουν δύο κύριες κατασκευή του. Οι κυριότερες αιτίες είναι οι
τοπογραφία σε ένα σημείο έχει μέγεθος όπου ρ=ρo είναι η μέση πυκνότητα του κατηγορίες σφαλμάτων που διαδραματίζουν
περίπου το ένα εκατοστό της αποχής του εξής:
νερού. Από τις παραπάνω σχέσεις και σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία του
γεωειδούς στο ίδιο σημείο, σημαίνει ότι το
γή eati
δεδομένου ότι αλτιμετρικού σήματος και των αντιστοίχων • Συστηματικά σφάλματα του
ύψος της επιφάνειας της θάλασσας εκφράζει μηχανισμού ανίχνευσης του παλμού
κυρίως τις τοπικές επιδράσεις της βαρύτητας μετρήσεων:
p≈ρgζ λλα ν Cr (Tracker Bias) ─ Τα εν λόγω σφάλματα
ς,
και ότι οι άλλες επιδράσεις, π.χ. των • Σφάλματα που επηρεάζουν τη
γεωστροφικών ρευμάτων, είναι πολύ προκύπτουν από τον αλγόριθμο που
οι κλίσεις ∂ζ/∂x και ∂ζ/∂y συνδέονται με τις μέτρηση του ύψους της επιφάνειας χρησιμοποιείται στον δορυφόρο για την
μικρότερες.
Συ ό τη
οριζόντιες συνιστώσες uS και vS της της θάλασσας ανίχνευση του ανακλώμενου παλμού και
ταχύτητας των γεωστροφικών ρευμάτων • Σφάλματα που επηρεάζουν την έχει ως σκοπό να παρακολουθεί τις
ερμηνεία των μετρήσεων
να
ής απ
στην επιφάνειας της θάλασσας με τις γραμμικές αλλαγές στο μετρούμενο

σχέσεις Η προέλευση αυτών των σφαλμάτων και ύψος του αλτίμετρου. Όταν
παραδείγματος χάριν το αλτίμετρο κάνει
ρικ ω
των αντίστοιχων διορθώσεών τους μπορεί

μετρήσεις πάνω από μια στενή ωκεάνια
πο κάτ
uS = – (g/f) (∂ζ/∂y) vS = – (g/f) (∂ζ/∂x) να χωριστούν σε πέντε κατηγορίες όπως:

τάφρο, υπάρχει μια απότομη μεταβολή
όπου g είναι η τιμή της βαρύτητας και f είναι • Σφάλματα του αλτίμετρου του καταγραφόμενου ύψους της
Εμ ται
η δύναμης Coriolis που προκαλείται εξ • Σφάλματα εξ αιτίας του μέσου θάλασσας που προκαλεί ένα αντίστοιχο
διάδοσης των σημάτων, δηλαδή της σφάλμα ύψους που πρέπει να
Μη τίθε
αιτίας της περιστροφής της Γης. Η δύναμη

Coriolis f εξισορροπεί τις κλίσεις (horizontal ατμόσφαιρας αντισταθμιστεί.
pressure gradient) στην επιφάνεια της • Σφάλματα του γεωειδούς
Δια
• Σφάλματα δειγματοληψίας του

θάλασσας που προκαλούνται από τις • Μεταβολές χρονικού χαρακτήρα
σχήματος του ανακλώμενου παλμού
διαφορές της ατμοσφαιρικής πίεσης και της των ωκεανών
(Waveform Sampler Gain Calibration
πυκνότητας του θαλάσσιου νερού από • Σφάλματα προσδιορισμού της Bias) ─ Αυτή η διόρθωση απαιτείται
σημείο σε σημείο και λόγω μεταβολών με το δορυφορικής τροχιάς εξαιτίας του γεγονότος ότι το εύρος του

λαμβανόμενου σήματος ποικίλλει από τις ηπειρωτικές περιοχές. Ωστόσο η Καλιφόρνιας και το νησί Lampedusa
ανάλογα με τη τραχύτητα της ανίχνευση του ανακλώμενου παλμού είναι στη Μεσόγειο. Για τις αντίστοιχες
επιφάνειας που ανακλά τον παλμό περισσότερο δύσκολη και μόνο σε διαδικασίες βαθμονόμησης του
ραντάρ. Οποιεσδήποτε γρήγορες ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. όταν οι δορυφόρου JASON-1 χρησιμοποιείται
,
αλλαγές στη ένταση της ηχούς του μετρήσεις γίνονται στις πολικές περιοχές επίσης και το νησί της Γαύδου νότια της
ης
ραντάρ παραπλανούν το ηλεκτρονικό από την ανάκλαση του παλμού στους Κρήτης, δεδομένου ότι ένα από τα
.0 ρισ
κύκλωμα που παρακολουθεί τη θέση της πάγους) είναι δυνατή η αξιοποίηση των σημεία τομής των επίγειων ιχνών δύο
αιχμής του επιστρέφοντος παλμού, δεδομένων κατόπιν ειδικής μετεπεξεργασίας ανερχόμενων και κατερχόμενων
κδ νώ
προκαλώντας έτσι ένα σφάλμα που (retracking process), που είναι αναγκαία τροχιακών τόξων των δορυφόρων
γενικά εξαρτάται από το σημαντικό δεδομένου ότι η κλίση του εδάφους ή της TOPEX/Poseidon και JASON-1
, ε αγ
ύψος των κυμάτων SWH στην θαλάσσια επιφάνειας δεν επιτρέπει πάντοτε την • Πλατφόρμες και μικρά νησάκια πάνω βρίσκεται στο θαλάσσιο χώρο του
.3
υς Αν
περιοχή που περιλαμβάνεται στο ανάκλαση του σήματος προς τον δορυφόρο. από τα οποία διέρχεται ο δορυφόρος, νησιού.
αποτύπωμα του παλμού. έτσι ώστε σε αυτά ή γύρω από αυτά
ρο ής
μπορούν να τοποθετηθούν διάφορα • Μόνιμους σταθμούς παλιρροιογράφων
• Σφάλματα κατεύθυνσης του ραντάρ όργανα (π.χ. μεταφερόμενα SLR, GPS, (περίπου 70 σταθμοί σε παγκόσμιο
ς ό γικ
(Pointing Errors) ─ Τα σφάλματα αυτά πλωτήρες με GPS, παλιρροιογράφοι επίπεδο) των οποίων τα δεδομένα
ιου ουρ
εμφανίζονται όταν το σημείο στη κ.ά.) από τα οποία ελέγχονται η χρησιμοποιούνται ως μέτρο σύγκρισης
διεύθυνση του ναδίρ του δορυφόρου ακρίβεια των μετρήσεων του αλτίμετρου με τα δεδομένα των αλτιμετρικών
είναι κοντά στην άκρη της περιοχής που και άλλοι σημαντικοί παράμετροι της μετρήσεων στην περιοχή των
ς ίδ ημι
φωτίζεται από το αλτίμετρο ραντάρ. Η λειτουργίας του όλου συστήματος. παλιρροιογράφων. Το πρόβλημα με
του α Δ
προκύπτουσα διαστρέβλωση της ηχούς αυτή τη τεχνική είναι ότι τα σημεία
του ραντάρ παράγει ένα επιπλέον όπου βρίσκονται οι παλιρροιογράφοι
με άδει
ανεπιθύμητο σφάλμα. μπορεί να μετακινούνται εξ αιτίας
Εξ αιτίας των παραπάνω σφαλμάτων, τεκτονικών μικρομετακινήσεων, ώστε
• Θόρυβοι από την ανάλυση της μορφής ακολουθείται συνήθως κατά τη περίοδο να είναι δύσκολο να διαχωριστούν
εσ ons
του παλμού και χρονικές δοκιμών του εκάστοτε αλτιμετρικού τυχόν αλλαγές στη στάθμη της
αβεβαιότητες (Average Pulse Shape δορυφόρου, αμέσως μετά την εκτόξευση του θάλασσας από τυχόν τεκτονικές
Uncertainty and Time Tag Bias) ─ Το και μετέπειτα κατά τη διάρκεια της πλήρους
ιάθ m
μικρομετακινήσεις. Για το λόγο αυτό
ης
σφάλμα στον προσδιορισμό του λειτουργίας του, μια πολύπλοκη διαδικασία συνήθως επιλέγονται σταθμοί
ι Δ om
σχήματος του ανακλώμενου παλμού βαθμονόμησης του εκάστοτε αλτίμετρου. Η παλιρροιογράφων όπου υπάρχουν
προέρχεται από τη στατιστική σημασία αυτής της διαδικασίας είναι συγχρόνως και μόνιμοι δέκτες GPS ή
κα ve C
αβεβαιότητα λόγω της τυχαίας εξαιρετικά κρίσιμη για τις μετέπειτα άλλα παρόμοια συστήματα εντοπισμού,
μεταβλητότητας των παλμών που αναλύσεις των αλτιμετρικών δεδομένων και όπως το DORIS.
χρησιμοποιούνται για να υπολογισθεί η τη σωστή κατανόηση και ερμηνεία των Για παράδειγμα, για τη βαθμονόμηση
γή eati
μέση ηχώ του ραντάρ. Τυπικά κατά αποτελεσμάτων που προκύπτουν. Η του TOPEX/Poseidon χρησιμοποιούνται
μέσο όρο χρησιμοποιούνται μερικές βαθμονόμηση στηρίζεται σε ανεξάρτητες μια πλατφόρμα εξόρυξης πετρελαίου
λλα ν Cr
ς,
εκατοντάδες παλμοί, που συμβάλλουν τεχνικές μετρήσεων και ανάλυσης που ανοικτά των ακτών της νότιας
με ανάλογο θόρυβο στη μέτρηση της επιτρέπουν την επιβεβαίωση της ορθής
μέσης ηχούς. Συναφές με αυτό το είδος λειτουργίας του αλτίμετρου και της
Συ ό τη
σφαλμάτων είναι επίσης τα σφάλματα αξιοπιστίας των δεδομένων που 6.06.2 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΕΞ ΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ
των χρονομέτρων που καταγράφουν τη συλλέγονται. Οι τεχνικές αυτές
ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ
να
ής απ
χρονική στιγμή των μετρήσεων και περιλαμβάνουν κυρίως:

μπορεί να προκαλέσουν ανάλογες
ρικ ω
επιδράσεις στη μέτρηση του ύψους του Ο παλμός ενός αλτίμετρου ραντάρ που αποσκοπεί να παρατηρήσει τη γήινη
δορυφόρου από την επιφάνεια της
πο κάτ
εκπέμπεται από έναν δορυφόρο πρέπει να επιφάνεια, είναι ότι η ατμοσφαιρική μείωση
θάλασσας. Τα σφάλματα αυτά συνήθως ταξιδέψει μέσο της γήινης ατμόσφαιρας πριν του ηλεκτρομαγνητικού σήματος να είναι
μπορούν να αντισταθμιστούν μερικώς ανακλαστεί στην επιφάνεια της θάλασσας αρκετά μικρή ώστε η ανίχνευση της
Εμ ται
με διαδικασίες εσωτερικής για να επιστρέψει μεσώ της ατμόσφαιρας επιστροφής του παλμού να είναι δυνατή.
βαθμονόμησης του αλτίμετρου, οι
Μη τίθε
στο δορυφόρο. Ωστόσο, καθώς τα Στο μεγαλύτερο μέρους της υπέρυθρης

οποίες αποσκοπούν στο να ηλεκτρομαγνητικά κύματα ταξιδεύουν μεσώ περιοχής του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος,
παρακολουθούν ανελλιπώς τη της ατμόσφαιρας, επιβραδύνονται από τους η μείωση των ηλεκτρομαγνητικών σημάτων
Δια
μακροπρόθεσμη λειτουργία των υδρατμούς της τροπόσφαιρας ή από τα είναι μεγάλη οφειλόμενη στον
ηλεκτρονικών του αλτίμετρου. ιονισμένα μόρια της ιονόσφαιρας. Κατά ατμοσφαιρικό υδρατμό και αέρια όπως το
συνέπεια η πρώτη απαίτηση της λειτουργίας διοξείδιο του άνθρακα και το οξυγόνο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα αλτίμετρα
των αλτιμέτρων ραντάρ, όπως και για Ωστόσο, στην περιοχή των μικροκυμάτων
ραντάρ πραγματοποιούν μετρήσεις και πάνω
οποιοδήποτε όργανο τηλεπισκόπησης που μεταξύ 100 MHz και 10 GHz, η

καθυστέρηση των σημάτων κατά τη υδρατμούς. Η επίδραση του ξηρού μέρους δρFNOC = -2.277(0.05+(1255/T)) (e) πυκνότητας) των ελεύθερων ηλεκτρονίων,
διαδρομή τους διαμέσου των στρωμάτων της τροπόσφαιρας μπορεί να εκτιμηθεί από του λεγόμενου Total Electron Content
της ατμόσφαιρας κατά μήκος της τη μάζα και την πυκνότητα της στήλης του όπου Τ είναι η ατμοσφαιρική θερμοκρασία (TEC), που υπολογίζεται από μοντέλα
διεύθυνσης του ναδίρ του δορυφόρου είναι αέρα μεσώ της οποίας διέρχεται ο παλμός. Η της θαλάσσιας επιφάνειας σε βαθμούς βασισμένα σε ραδιοσήματα σε δύο
,
μεν μικρή, αλλά σημαντική για τις κύριες αντίστοιχη διόρθωση προκύπτει από την Kelvin και e είναι η πίεση του υδρατμού συχνότητες.
ης
εφαρμογές της αλτιμετρίας, όπου απαιτείται ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια της στην επιφάνεια σε millibar.
.0 ρισ
η γνώση της δυναμικής τοπογραφίας της θάλασσας P, και εκφράζεται από τη σχέση
θαλάσσιας επιφάνειας με ακρίβεια ~ 1 cm. Οι πιο πρόσφατοι δορυφόροι (π.χ. οι ERS-,
κδ νώ
δρdry = -2.277 P (1+0.0026 cos (2φ)) TOPEX/Poseidon, κλπ.) χρησιμοποιούν
Ο χρόνος που παρέρχεται κατά τη ραδιόμετρα υγρασίας διπλής συχνότητας,
, ε αγ
διάρκεια μιας τέτοιας διαδρομής, όπου φ είναι το γεωγραφικό πλάτος του από τα οποία προκύπτουν απευθείας
.3
υς Αν
πολλαπλασιασμένος με την ταχύτητα του σημείου παρατήρησης. Αυτό παράγει μια διορθώσεις της τάξης μέχρι 35 cm.
φωτός στο κενό εκφράζει ένα μέτρο της διόρθωση της τάξης 2.2-2.3 m, με μια
ρο ής
οπτικής απόστασης που διανύθηκε από τον ακρίβεια που υπολογίζεται λιγότερο από Σφάλματα των επιδράσεων της
παλμό. Αυτό το μέτρο διαφέρει από την μερικά χιλιοστόμετρα. Ιονόσφαιρας
ς ό γικ
πραγματική απόσταση λόγω της
ιου ουρ
επιβράδυνσης των ηλεκτρομαγνητικών Η διόρθωση για την επίδραση του υγρού Η ιονόσφαιρα αποτελείται από διάφορα Στο παρελθόν όλοι οι αλτιμετρικοί
κυμάτων από τους υδρατμούς της μέρους της τροπόσφαιρας δεν μπορεί να ιονισμένα στρώματα μέσα στη γήινη δορυφόροι, εκτός του TOPEX/Poseidon δεν
τροπόσφαιρας ή από τα ιονισμένα μόρια της υπολογισθεί με τόση ακρίβεια, δεδομένου
ς ίδ ημι
ατμόσφαιρα, που επεκτείνονται από το ύψος διέθεταν τη δυνατότητα μέτρησης της
και των χαρακτηριστικών της επιφάνειας ότι εξαρτάται από το ποσό των υδρατμών των 70 km μέχρι και αρκετά χιλιόμετρα. Οι ιονοσφαιρικής διόρθωσης από δύο
του α Δ
που αντανακλά τον παλμό. Επιπλέον, η κατά μήκος της διαδρομής του σήματος. Η ακραίες ακτινοβολίες των υπεριωδών συχνότητες. Με το δορυφόρο
μέτρηση της απόστασης περιέχει ποικίλες εν λόγω διόρθωση μπορεί να υπολογιστεί με ακτίνων (Extreme Ultra Violet, EUV) και TOPEX/Poseidon και τους μετέπειτα
ωκεανογραφικές πληροφορίες που
με άδει
δύο συνήθεις τρόπους: είτε από άμεσες των ακτίνων-Χ από τον Ήλιο, που δορυφόρους, η σύγκριση των μετρήσεων
ενδιαφέρουν τις εκάστοτε συγκεκριμένες ταυτόχρονες μετρήσεις με ενεργά ή προσκρούουν στα στρώματα της του αλτίμετρου στις συχνότητες Ku και C,
εφαρμογές και πρέπει να διαχωριστούν. Η παθητικά ραδιόμετρα μικροκυμάτων σε δύο ιονόσφαιρας, έχουν ικανή ενέργεια ώστε να παρέχει αξιόπιστες διορθώσεις της
εσ ons
διόρθωση των αλτιμετρικών δεδομένων για ή περισσότερες συχνότητες, είτε από ελευθερώνουν ηλεκτρόνια από τα άτομα που παραπάνω επίδρασης. Το ίδιο είναι εμμέσως
αυτές τις επιδράσεις είναι επομένως μετεωρολογικές προβλέψεις της βρίσκονται σε αυτό το ύψος της γήινης δυνατόν και από τις μετρήσεις των
απαραίτητη ώστε από τα εκάστοτε δεδομένα
ιάθ m
περιεκτικότητας σε υδρατμό τη χρονική συστημάτων DORIS ή PRARE που
ης
ατμόσφαιρας. Τα μικροκύματα
να μπορούν να εξαχθούν οι εκάστοτε στιγμή και τη θέση της μέτρησης του χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση
ι Δ om
αλληλεπιδρούν έντονα με αυτά τα ελεύθερα
ζητούμενες χρήσιμες γεωδαιτικές ή αλτίμετρου. Ο δεύτερος τρόπος μπορεί ηλεκτρόνια, προκαλώντας την καθυστέρηση των δορυφόρων και τον υπολογισμό της
ωκεανογραφικές πληροφορίες. Γενικά, με τη
κα ve C
γενικά να επιλύσει μόνο τις μεγάλης των σημάτων. Ο δείκτης διάθλασης των τροχιάς τους.
χρήση σημάτων στις συχνότητες Χ- και Ku- έκτασης μεταβολές (long wavelength ιονισμένων στρωμάτων της ιονόσφαιρας
band, τα αλτίμετρα ραντάρ επιτρέπουν, μετά variations) στις συγκεντρώσεις υδρατμού, είναι συνάρτηση του αριθμού (της
γή eati
από κατάλληλες διορθώσεις και τη χρήση χωρίς τις πληροφορίες για τις πραγματικά
μοντέλων για τα παραπάνω φαινόμενα, η υφιστάμενες συνθήκες που παρέχονται από
τελικά διορθωμένη απόσταση του τα ραδιόμετρα υγρασίας, των οποίων οι λλα ν Cr
ς,
δορυφόρου από την επιφάνεια της θάλασσας μετρήσεις είναι επομένως πιο αξιόπιστες. 6.06.3 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΕΩΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
να υπολογίζεται με ακρίβεια περίπου 1-2
ΤΟΥΣ
Συ ό τη
cm.
να
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, για να καθοριστεί η τοπογραφία της θαλάσσιας

ής απ
Σφάλματα των επιδράσεων της

Τροπόσφαιρας ληφθούν πληροφορίες για τη δυναμική επιφάνειας, με ακρίβεια αντίστοιχη εκείνης
κατάσταση των ωκεανών από τις μετρήσεις των αλτιμετρικών μετρήσεων, είναι
ρικ ω
της αλτιμετρίας για το ύψος της θαλάσσιας απαραίτητο να είναι γνωστή η μορφή του
πο κάτ
Η τροπόσφαιρα είναι το χαμηλότερο

μέρος της ατμόσφαιρας, που επεκτείνεται επιφάνειας, απαιτείται η λεπτομερής γνώση γεωειδούς με ακρίβεια τουλάχιστον 10 cm
από το επίγειο επίπεδο μέχρι ένα ύψος της μορφής του γεωειδούς. στις χωρικές κλίμακες που αντιστοιχούν στα
Εμ ται
περίπου 11 km και περιέχει περίπου το 90% μήκη των ωκεάνιων χαρακτηριστικών που
Οι χωρικές αλλαγές του γεωειδούς επιζητείται να υπολογιστούν από τις
Μη τίθε
της ατμοσφαιρικής μάζας, παρουσιάζοντας

τη μεγαλύτερη οπτική καθυστέρηση ενός μπορεί να ποικίλουν κατά αρκετά μέτρα σε μετρήσεις αλτιμετρίας.
σήματος μικροκυμάτων εξ αιτίας δύο Για τα αλτίμετρα στους πρώτους αποστάσεις μερικών χιλιομέτρων, ιδιαίτερα
Δια
κυρίων παραγόντων: αρχικά μεσώ της μάζας αλτιμετρικούς δορυφόρους (π.χ. GEOSAT) στις περιοχές όπου υπάρχουν υποθαλάσσιες Τα σημερινά μοντέλα του γεωειδούς
και της πυκνότητας του ξηρού αέρα, και χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα, όπως το Fleet τάφροι ή κορυφογραμμές, σε αντίθεση με (π.χ. από σφαιρικές αρμονικές) ικανοποιούν
αφετέρου μεσώ της καθυστέρησης του National Oceanographic Centre (FNOC) τις μεταβολές της τοπογραφίας της αυτή την απαίτηση για χαρακτηριστικά
παλμού από τους ατμοσφαιρικούς μοντέλο, της μορφής επιφάνειας της θάλασσας που δεν γνωρίσματα του γεωειδούς που εκτείνονται
υπερβαίνουν το 1-1.5 m. Προκειμένου να σε μήκη μεγαλύτερα από περίπου 1600 km.

Τα ομαλοποιημένα υψόμετρα του γεωειδούς αλλαγές στη τοπογραφία της επιφάνειας της στην επιφάνειας της θάλασσας. Η στιγμιαία συνδέεται με το σημαντικό ύψος των
σε αποστάσεις μεγαλύτερες από περίπου θάλασσας χωρίς να απαιτείται η γνώση του ατμοσφαιρική πίεση P, σε mbar, στο σημείο κυμάτων στην επιφάνεια θάλασσας. Οι
1600 km είναι γνωστά με ακρίβεια περίπου γεωειδούς. Με τον τρόπο αυτό μιας αλτιμετρικής μέτρησης μπορεί να παρυφές των κυμάτων είναι γενικά επίπεδες
±15 cm. Σε τοπικές κλίμακες, τα υψόμετρα παρατηρούνται οι αποκλίσεις από τη μέση ληφθεί από μοντέλα της επίδρασης της σε σύγκριση με τις κορυφές των κυμάτων,
,
του γεωειδούς είναι λιγότερο γνωστά, με στάθμη των θαλασσών, που με τη σειρά ξηρής τροπόσφαιρας. Η διόρθωση δρinvB της γεγονός που προκαλεί ισχυρότερη
ης
ακρίβειες ±50 cm. Ως εκ τούτου, οι τους αν αφαιρεθούν οι επιδράσεις των απόστασης του αλτίμετρου από την αντανάκλαση του παλμού από τις παρυφές
.0 ρισ
δορυφόροι με αλτίμετρα ραντάρ παλιρροιών από κατάλληλα μοντέλα επιφάνεια της θάλασσας εξ αιτίας της των κυμάτων παρά από τις κορυφές των
τοποθετούνται σε επαναλαμβανόμενες εκφράζουν τη λεγόμενες θαλάσσιες αντίστροφης ατμοσφαιρικής πίεσης , κυμάτων. Κατά την επεξεργασία του
κδ νώ
τροχιές, όπως ήδη αναφέρθηκε. Το γεγονός μεταβολές μεσαίας κλίμακας (mesoscale υπολογίζεται (σε m) από την τοπική ανακλώμενου παλμού στον δορυφόρο,
αυτό επιτρέπει παίρνοντας τη διαφορά των variations) που οφείλονται κυρίως στα στιγμιαία ατμοσφαιρική πίεση P από τη χρησιμοποιούνται πολύπλοκα μοντέλα που
, ε αγ
υψομέτρων της επιφάνειας της θάλασσας θαλάσσια ρεύματα και άλλες δυναμικές σχέση: υποθέτουν μια κανονική (Gaussian)
.3
υς Αν
στα σημεία κατά μήκος ενός επίγειου ίχνους μεταβολές όπως οι στροβιλισμοί (eddies) στατιστική κατανομή των γωνιών
από τα αντίστοιχα υψόμετρα της επιφάνειας που επεκτείνονται στην θαλάσσια επιφάνεια δρinvB = -0.09948 (P - 1013.3) πρόσπτωσης του παλμού, γεγονός που έχει
ρο ής
της θάλασσας στα (σχεδόν) ίδια σημεία σε αποστάσεις από 20 μέχρι 500 km και ως συνέπεια την εισαγωγή ενός
κατά μήκος ενός επαναλαμβανόμενου διαρκούν από μερικές μέρες μέχρι μερικές Προβλήματα στην παραπάνω συστηματικού σφάλματος στις μετρήσεις με
ς ό γικ
επίγειου ίχνους, να παρατηρηθούν οι βδομάδες. προσέγγιση μπορούν να προκύψουν όταν το μέγεθος ανάλογο του σημαντικού ύψους των
ιου ουρ
αλτίμετρο κάνει μετρήσεις σε θαλάσσιες κυμάτων SWH. Η υπολογισμένη ταχύτητα
περιοχές κοντά σε θύελλες ή κοντά στις των ανέμων επηρεάζεται επίσης από το εν
λόγω σφάλμα εξ αιτίας των διαφορών στην
ς ίδ ημι
ακτές όπου άλλες επιδράσεις όπως η
κατάσταση των ανέμων συσχετίζονται με τραχύτητα της θαλάσσιας επιφάνειας μεταξύ
του α Δ
την ατμοσφαιρική πίεση. των παρυφών και των κορυφών των
κυμάτων.
με άδει
Σφάλματα εξ αιτίας της κατάστασης της
θάλασσας Οι αντίστοιχες αναγκαίες διορθώσεις
βασισμένες σε θεωρητικές μελέτες μέχρι
εσ ons
Ένας αλτίμετρο ραντάρ μετρά τη σήμερα δεν έχουν αποδειχθεί ακόμα τόσο
απόσταση από το δορυφόρο στην επιφάνεια αξιόπιστες όσο οι εμπειρικές εκτιμήσεις, με
αποτέλεσμα οι διορθώσεις για το
ιάθ m
ης
της θάλασσας. Η τιμή που υπολογίζεται
ηλεκτρομαγνητικό συστηματικό σφάλμα
ι Δ om
είναι μια εκτίμηση της απόστασης της μέσης
επιφάνειας ανάκλασης του παλμού, η οποία που εφαρμόζονται στη πράξη να είναι από
εμπειρικά μοντέλα. Αυτές οι διορθώσεις,
κα ve C
είναι γενικά διαφορετική από τη μέση
επιφάνεια της θάλασσας. Οι παράγοντες που δρssb, είναι γενικά βασισμένες σε ένα απλό
συμβάλουν σε αυτό το σφάλμα είναι δύο: το γραμμικό ποσοστό της τιμής του
γή eati
λεγόμενο ηλεκτρομαγνητικό συστηματικό σημαντικού ύψους των κυμάτων SWH:
σφάλμα (electromagnetic sea state bias), και
λλα ν Cr δρssb = Κ * SWH
ς,
τα σφάλματα των διαφόρων μοντέλων που
χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία του
σήματος ραντάρ στον δορυφόρο. όπου η σταθερά Κ εκφράζεται γενικά ως
Συ ό τη
ποσοστό. Για παράδειγμα, στη περίπτωση

6.06.4 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ του δορυφόρου GEOSAT, η τιμή του Κ
να
ής απ
ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ ήταν (2.0±0.6)%, και για τον ERS-1

(5.951±0.057)%, ενώ για τον
ρικ ω
TOPEX/Poseidon, η διόρθωση είναι

πο κάτ
βασισμένη στο ακόλουθο μοντέλων

Σφάλματα της επίδρασης της τεσσάρων παραμέτρων:
ατμοσφαιρικής πίεσης
Εμ ται
δρssb = a*SWH (b*U + c*U*U + d*SWH)

Το φαινόμενο της αντίστροφης
Μη τίθε
επίδρασης της ατμοσφαιρικής πίεσης (inverse όπου το U είναι η ταχύτητα του ανέμου
barometer effect) είναι απλά η συμπίεση της όπως υπολογίζεται από την τραχύτητα της
Δια
επιφάνειας της θάλασσας από το βάρος της θαλάσσιας επιφάνειας που μετριέται από το
στήλης του αέρα που στηρίζεται σε αυτή, αλτίμετρο. Συγκεκριμένα χρησιμοποιούνται
κατ’ αναλογία περίπου 10 mm στην αλλαγή οι τιμές για τους όρους a, b, c και d
του ύψους της επιφάνειας της θάλασσας ανά Το ηλεκτρομαγνητικό συστηματικό αντίστοιχα:
mbar αλλαγής της ατμοσφαιρικής πίεσης σφάλμα (Sea state electromagnetic bias)

ιδιαίτερα εκεί όπου είναι απαραίτητο να σε μια πρόσθετη επίδραση παλιρροιακής ενσωματώνεται στα μοντέλα της διόρθωσης
• [a,b,c,d]TOPEX = [1.93, 0,368, -0.014, - περιληφθούν περιορισμοί εξ αιτίας των ανισορροπίας (non-equilibrium tide), η των ωκεάνιων παλιρροιών.
0.268] για το αλτίμετρο TOPEX της ακτών. Το πρόβλημα περιπλέκεται, από το διόρθωση της οποίας συνήθως
NASA και οι παράμετροι γεγονός ότι στους ανοικτούς ωκεανούς είναι
,
• [a,b,c,d]Poseidon = [5.12, 0,233, -0.011, - δύσκολο να μετρηθούν επακριβώς τα
ης
0.176] για το αλτίμετρο Poseidon της παλιρροιακά ύψη, καθιστώντας κατά 6.06.5 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ
.0 ρισ
CNES. συνέπεια την επιβεβαίωση των
παλιρροιακών μοντέλων μεγάλης κλίμακας
Ο ακριβής προσδιορισμός της τροχιάς, του Ήλιου, της Σελήνης και των άλλων
κδ νώ
Σφάλματα της επίδρασης των παλιρροιών εξαιρετικά δύσκολη. Στις παράκτιες
από την ανάλυση δορυφορικών δεδομένων πλανητών, τις άμεσες και έμμεσες
περιοχές, η επικύρωση των παλιρροιακών
, ε αγ
παρακολούθησης του δορυφόρου (π.χ. SLR, παλιρροιακές επιδράσεις του Ήλιου και της
μοντέλων είναι σχετικά ευκολότερη
.3
Η μεγαλύτερη δυναμική μεταβολή της GPS, DORIS, PRARE) είναι απαραίτητος, Σελήνης, την ατμοσφαιρική τριβή, την πίεση
υς Αν
επιφάνειας της θάλασσας αποδίδεται στην δεδομένου ότι η ύπαρξη παλιρροιογράφων
προκειμένου να μπορεί να υπολογισθεί η από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία (Solar
παλιρροιακή έλξη τρίτων σωμάτων (δηλ. της συνεισφέρει στον καθορισμό και τον έλεγχο
θέση του δορυφόρου στη δεδομένη στιγμή Radiation) και την έμμεση ακτινοβολία
ρο ής
Σελήνης και των άλλων πλανητών), τα της αξιοπιστίας τους. Τέλος, προκειμένου οι
κάθε αλτιμετρικής μέτρησης. Αυτές οι (Albedo) που ανακλάται από τη γήινη
παλιρροιακές διορθώσεις των αλτιμετρικών
ς ό γικ
αποτελέσματα της οποίας πρέπει να τροχιακές πληροφορίες είναι κρίσιμες για επιφάνεια. Η ολοκλήρωση δεσμεύεται από
εξαλειφθούν από τις αλτιμετρικές μετρήσεις μετρήσεων να είναι συνακόλουθες για κάθε
την ορθή ερμηνεία των αλτιμετρικών τις διαθέσιμες ανεξάρτητες μετρήσεις
ιου ουρ
προκειμένου να ερευνηθούν τα στατικά και σημείο των μετρήσεων, τα μοντέλα που
δεδομένων του ραντάρ, δεδομένου ότι στην παρακολούθησης του εκάστοτε δορυφόρου,
τα μη-παλιρροιακά δυναμικά φαινόμενα και χρησιμοποιούνται πρέπει να έχουν
πράξη αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη από επίγειους σταθμούς εξοπλισμένους με
παγκόσμια κάλυψη (αν και αυτό δεν
ς ίδ ημι
χαρακτηριστικά των ωκεανών. Υπάρχουν πηγή σφάλματος, ιδιαίτερα για τηλέμετρα λέιζερ, Doppler, GPS και
δύο ελαφρώς διαφορετικές παλιρροιακές αποκλείει τη χρήση τοπικών παλιρροιακών
αλτιμετρικούς δορυφόρους, όπως οι ERS-1, χρονόμετρα ακριβείας, καθώς και από την
του α Δ
κινήσεις στην επιφάνεια θάλασσας: οι μοντέλων για μελέτες τοπικού
ERS-2, ENVISAT, που είναι τοποθετημένοι εκτέλεση απευθείας μετρήσεων από τους
ρευστές παλίρροιες των ωκεανών και οι ενδιαφέροντος).
σε χαμηλές τροχιές σε ύψη λιγότερο από 800 δορυφόρους GPS (όπως π.χ. από τους
με άδει
κατακόρυφες μετατοπίσεις του στερεού km, σε αντιδιαστολή με δορυφόρους όπως οι δορυφόρους TOPEX/Poseidon και JASON-
φλοιού της Γης εξ αιτίας των παλιρροιών. Οι Σήμερα τα παλιρροιακά μοντέλα που
TOPEX/Poseidon και JASON-1 που είναι 1). Στην εν λόγω διαδικασία υπολογισμού
παλίρροιες στον ανοικτό ωκεανό χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση των
τοποθετημένοι σε τροχιές περίπου σε ύψος της τροχιάς, μπορούν επίσης να περιληφθούν
εσ ons
κυμαίνονται μέχρι 50 cm, ανάλογα με τη μετρήσεων αλτιμετρίας έχουν προέλθει εν
1300 km. Τυπικά, τα σφάλματα της τροχιάς και οι ίδιες οι μετρήσεις αλτιμετρίας, οι
γεωγραφική θέση. Αντίθετα, οι παλίρροιες μέρει από την ανάλυση των χρονικών
οφείλονται κυρίως στα σφάλματα των οποίες όμως παρέχουν δεσμεύσεις της
μεταβολών των ωκεανών από προηγούμενες
ιάθ m
ης
του στερεού φλοιού της Γης έχουν μέγεθος μοντέλων που χρησιμοποιούνται (π.χ. εξ τροχιάς μόνο στην κατεύθυνση της ακτίνας
αποστολές δορυφόρων αλτιμετρίας. Για
ι Δ om
λιγότερο από 10 cm. αιτίας της ατελούς γνώσης του πεδίου της τροχιάς του δορυφόρου (radial
παράδειγμα με τα δεδομένα του GEOSAT,
βαρύτητας της Γης), καθώς και στα direction).
το παλιρροιακό μοντέλο (το λεγόμενο
κα ve C
σφάλματα των συντεταγμένων των επίγειων
Schwiderski tidal model) που
σταθμών παρακολούθησης των δορυφόρων.
χρησιμοποιήθηκε είχε μια ακρίβεια περίπου
Στην πραγματικότητα, εξ αιτίας των
γή eati
4 cm. Στο ρηχά νερά και τις εσωκλειόμενες
παρέλξεων της Γης (π.χ. παλίρροιες) και
θάλασσες, όπως η Βόρεια Θάλασσα, αυτή η
άλλες δυνάμεις που ασκούνται στην
ακρίβεια μπορεί να μειωθεί πολύ. Για τον
λλα ν Cr
ς,
επιφάνεια του δορυφόρου (π.χ. τριβή) καθώς
ERS-1 χρησιμοποιήθηκε μια βελτιωμένη
επίσης και η ανισότροπη φύση του πεδίου
έκδοση του παλιρροιακού μοντέλου του
της γήινης βαρύτητας στα ύψη μικρότερα ή
Συ ό τη
Schwiderski ενώ για τον δορυφόρο

συγκρίσιμα με το μέγεθος της Γης
TOPEX/Poseidon χρησιμοποιείται το
διαταράσσουν την ιδανική ελλειπτική
να
ής απ
λεγόμενο παλιρροιακό μοντέλο των

δορυφορική τροχιά, που περιγράφουν τα
Cartwright και Ray, το οποίο είναι
Οι σημαντικότερες ηλιακές και γνωστά Κεπλέρια στοιχεία, από την
βασισμένο στην ανάλυση των αλτιμετρικών
ρικ ω
σεληνιακές ωκεάνιες παλίρροιες ονομαστική (πραγματική) τροχιά που

μετρήσεων του GEOSAT, και καλύπτει όλα
πο κάτ
προκαλούνται από τις ελκτικές δυνάμεις της ακολουθούν οι δορυφόροι. Στη πράξη, μετά την εφαρμογή των
τα γεωγραφικά πλάτη μέχρι 72ο. Το
βαρύτητας του Ήλιου και της Σελήνης και συγκεκριμένο μοντέλο των παλιρροιών έχει πληρέστερων κατά το δυνατόν διαθέσιμων
Ο ακριβής προσδιορισμός τροχιάς των
Εμ ται
επηρεάζονται από την τοπική μορφολογία ακρίβειες περίπου 3.25 cm σε παγκόσμια μοντέλων και μετρήσεων για τον
των βυθών και την παρουσία των ακτών και δορυφόρων αλτιμετρίας περιλαμβάνει την υπολογισμό των τροχιών, είναι γνωστό από
κλίμακα.
Μη τίθε
νησιών. Σε ανοικτούς ωκεανούς με αριθμητική ολοκλήρωση της δορυφορικής προηγούμενη εμπειρία ότι παραμένουν
κανονική μορφολογία των βυθών και θέσης από ένα αρχικό διάνυσμα (initial state ορισμένα συστηματικά σφάλματα των
Τέλος, υπάρχει μια αλληλεπίδραση
Δια
μακριά από οποιεσδήποτε εδαφικές μάζες, vector) χρησιμοποιώντας σύνθετα τροχιών που έχουν πρωτίστως την ίδια
μεταξύ των παλιρροιών της στερεάς γης και
είναι σχετικά εύκολο να υπολογισθούν οι πολύπλοκα μοντέλα για τον υπολογισμό των μορφή (περιοδικότητα) ανά τροχιά, και κατά
των ρευστών ωκεάνιων παλιρροιών μεσώ
κατακόρυφες συνιστώσες των παλιρροιών δυνάμεων που ασκούνται στο δορυφόρο, και δεύτερο λόγο κάθε 2 και 3 τροχιές, εξ αιτίας
των επιδράσεων της “φόρτωσης” και της
από υπάρχοντα μοντέλα. Οι εγκάρσιες κάθε μια από τις οποίες επηρεάζει της αδυναμίας των μοντέλων που
“αποφόρτωσης” των ωκεάνιων παλιρροιών
συνιστώσες, εντούτοις, είναι πιο περίπλοκες, διαφορετικά την κίνησή του όπως: οι έλξεις χρησιμοποιούνται στη παραπάνω
στο στερεό φλοιό της Γης. Αυτές οδηγούν

διαδικασία. Για το λόγο αυτό τόξων i και j, στις χρονικές στιγμές ti και tj
χρησιμοποιούνται περαιτέρω μοντέλα των εν των αντιστοίχων αλτιμετρικών μετρήσεων
λόγω σφαλμάτων της μορφής ssh(ti) και ssh(tj) στο κάθε τόξο ισχύουν οι
εξισώσεις παρατήρησης της μορφής:
,
ης
δr(t) = a + b cos ωt + c sin ωt
Δhij = δr(ti) – δr(tj) + δ*(ti,tj)
.0 ρισ
όπου ω = 2π/Τ, Τ είναι η περίοδος της
τροχιάς και a, b, c είναι ζητούμενοι
κδ νώ
όπου Δhij = ssh(ti) – ssh(tj), δ*(ti,tj)
συντελεστές για κάθε τροχιά.
εκφράζει το τυχαίο σφάλμα της διαφοράς
, ε αγ
Δhij και δr(ti), δr(tj) εκφράζουν τα παραπάνω
.3
υς Αν
μοντέλα των τροχιακών σφαλμάτων με
αντίστοιχους ζητούμενους συντελεστές ai,
ρο ής
bi, ci και aj, bj, cj για κάθε τόξο.
ς ό γικ
Στη περίπτωση που η ανάλυση των
ιου ουρ
αλτιμετρικών μετρήσεων περιορίζεται σε
μικρές θαλάσσιες περιοχές (π.χ. στη
ς ίδ ημι
Μεσόγειο), τα τροχιακά τόξα που
χρησιμοποιούνται θα είναι σχετικά μικρού
του α Δ
μήκους και κατά συνέπεια εναλλακτικά
μπορούν να χρησιμοποιηθούν απλούστερα
με άδει
μοντέλα που εκφράζουν τη διόρθωση για τα
Στη πράξη, οι ζητούμενοι εναπομένοντα τροχιακά σφάλματα ως μια
απλή μετατόπιση, κλίση και καμπυλότητα
εσ ons
συντελεστές για τα παραπάνω συστηματικά
τροχιακά σφάλματα υπολογίζονται από τις του εκάστοτε τόξου, υπό τη μορφή απλών
πολυωνύμων 2ου βαθμού συναρτήσει του
ιάθ m
διαθέσιμες μετρήσεις αλτιμετρίας στα
ης
σημεία τομής του επίγειου ίχνους δύο χρόνου
ι Δ om
αλτιμετρικών τόξων (crossover points). Στα
δr(t) = a + b (t-to) + c (t-to)2
κα ve C
σημεία αυτά ισχύει η δέσμευση ότι η
“μόνιμη στάθμη” της θάλασσας πρέπει να
είναι ίδια και συνεπώς, μετά την εφαρμογή όπου a, b, c είναι ζητούμενοι συντελεστές
γή eati
όλων των άλλων αλτιμετρικών διορθώσεων, για κάθε τόξο, t είναι χρονική στιγμή της
οι οποιεσδήποτε διαφορές στο ύψος της μέτρησης και to είναι κάποια χρονική στιγμή
επιφάνειας της θάλασσας στα σημεία της αναφοράς για κάθε τόξο, που συνήθως λλα ν Cr
ς,
τομής του ανερχόμενου και του αντίστοιχου λαμβάνεται η αρχή κάθε τόξου.
κατερχόμενου τόξου οφείλονται κυρίως στα
Συ ό τη
συστηματικά σφάλματα των δύο τροχιών.

Με άλλα λόγια στο σημείο τομής των δύο
να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
6 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΑΛΤΙΜΕΤΡΙΑ 27
7.0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ.............................................................. 2
,
7. ΓΕΩ∆ΑΙΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
7.1 ΚΥΡΙΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΡΑΝΤΑΡ .......................................................... 5
ης
.0 ρισ
7.2 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΡΑΝΤΑΡ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΥ ΑΝΟΙΓΜΑΤΟΣ.................................. 7
ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ SAR 7.3 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ SAR .......................... 10
κδ νώ
7.4 ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ
, ε αγ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΡΑΝΤΑΡ ...................................................................................... 12
.3
υς Αν
7.5 ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ SAR.......................... 14
ρο ής
7.6 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΡΟΣΣΩΝ ΣΥΜΒΟΛΗΣ ........................................................ 15
ς ό γικ
7.7 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΥΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ ........ 18
ιου ουρ
7.8 ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ.......... 19
7.8.1 ΜΕΛΈΤΕΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΏΝ ΜΙΚΡΟΜΕΤΑΚΙΝΉΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΏΣΕΩΝ .............. 19
ς ίδ ημι
7.8.2 ΜΕΛΈΤΕΣ ΗΦΑΙΣΤΕΊΩΝ ......................................................................................... 21
του α Δ
7.8.3 ΜΕΛΈΤΕΣ ΚΑΘΙΖΉΣΕΩΝ ........................................................................................ 22
7.8.4 ΜΕΛΈΤΕΣ ΠΑΓΕΤΏΝΩΝ ......................................................................................... 23
με άδει
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη

να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
7 - ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ SAR 2

7.0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η χρήση των συστημάτων ραντάρ για
Η ονομασία “ραντάρ” είναι ένα συστήματος που θα επέτρεπε να μετρηθεί η εφαρμογές τηλεπισκόπησης στηρίζεται στη
αρκτικόλεξο, που προέρχεται από τους ταχύτητα των ραδιοκυμάτων. Για τα λειτουργία ενός αισθητήρα ραντάρ
αγγλικούς όρους RAdio Detection Αnd επόμενα τριάντα χρόνια, επιστήμονες σε όλο εγκαταστημένου σε μια κινούμενη
,
ης
Ranging (RADAR), δηλαδή ανίχνευση τον κόσμο ερευνούσαν την πρακτική χρήση πλατφόρμα (π.χ. ένα αεροπλάνο ή
δορυφόρο). Τα αερομεταφερόμενα
.0 ρισ
ραδιοκυμάτων και μέτρηση απόστασης, που των ραδιοκυμάτων για την ανίχνευση και
υποδηλώνουν και τη βασική λειτουργία των τον εντοπισμό αντικειμένων που συστήματα ραντάρ άρχισαν να
χρησιμοποιούνται για πολιτικές εφαρμογές
κδ νώ
συστημάτων ραντάρ. Ένα τυπικό ραντάρ παρεμβάλλονταν στην πορεία διάδοσης των
μετρά τη ένταση της ενέργειας και το χρόνο ραδιοκυμάτων. Καθ' όλη τη διάρκεια της στη δεκαετία του 1960, κυρίως ως εργαλείο
, ε αγ
της διπλής διαδρομής των μικροκυμάτων δεκαετίας του '20 και της δεκαετίας του '30, τηλεπισκόπησης για εφαρμογές διαχείρισης
.3
που εκπέμπονται από μια αντένα ραντάρ και η μεγαλύτερη προσπάθεια εστιάστηκε στην των φυσικών πόρων και για μελέτες της
υς Αν
ανακλώνται από την επιφάνεια διαφόρων ανάπτυξη συστημάτων τα οποία θα ήταν μορφολογίας του εδάφους. Στην περίοδο
αντικειμένων που παρεμβάλλονται στην δυνατόν να μεταδώσουν και να λάβουν από το 1970 μέχρι και τις αρχές της
ρο ής
πορεία τους. Η αντένα ενός ραντάρ ραδιοκύματα. Από τη δεκαετία του '40, και δεκαετίας του 1990 δημιουργήθηκαν και
ς ό γικ
διαβιβάζει διαδοχικά και λαμβάνει παλμούς την έναρξη του 2ου παγκόσμιου πολέμου, τα δοκιμάσθηκαν από πολιτικούς φορείς, π.χ.
μικροκυμάτων στο τμήμα του πρώτα συστήματα ραντάρ από το Καναδικό Κέντρο Τηλεπισκόπησης
ιου ουρ
ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που καλύπτει χρησιμοποιήθηκαν από τη Γερμανία, (Canadian Center for Remote Sensing,
4
τα μήκη κύματος από 10 mm μέχρι 1 cm, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, και οι Ηνωμένες CCRS) και το Jet Propulsion Laboratory της
ς ίδ ημι
δηλαδή το φάσμα συχνοτήτων περίπου από Πολιτείες για την πλοήγηση των σκαφών NASA, τα πρώτα πειραματικά συστήματα
300 MHz μέχρι 30 GHz. και αεροσκαφών τους, και για να Ραντάρ Συνθετικού Ανοίγματος (Synthetic
του α Δ
ανιχνεύουν εχθρικά σκάφη και αεροσκάφη. Aperture Radar, SAR), που λειτούργησαν
Από τις εν λόγω εφαρμογές κατά τη αρχικά σε αεροπλάνα και αργότερα σε
με άδει
διάρκεια του πολέμου, ανακαλύφθηκε και η δορυφόρους.
μετέπειτα σημαντικότερη πολιτική
εφαρμογή των συστημάτων ραντάρ: η Δορυφόρος Συχνότητα Υψόμετρο Επανάληψη Γωνία Εύρος Διακριτική
εσ ons
δυνατότητα ανίχνευσης καιρικών (έτος (GHz) τροχιάς τροχιάς Πρόσ- ζώνης ικανότητα
φαινομένων όπως η βροχή και το χιόνι, που εκτόξευσης) (km) (μέρες) πτωσης (swath (m)
ιάθ m
εμφανιζόταν συστηματικά στις οθόνες των (deg) width, km)
ης
τότε στρατιωτικών ραντάρ. SEASAT
ι Δ om
L (1.3) 800 3 23 100 23
(1978)
Τα εν λόγω συστήματα ραντάρ είναι SIR-A (1981) L (1.275) 259 — 50 50 40
κα ve C
σήμερα γνωστά ως ραντάρ Doppler, 360,257,
δεδομένου ότι η λειτουργία τους βασίζεται SIR-B (1984) L (1.3)
244
— 15-55 20-50 16-58
στο γνωστό φαινόμενο Doppler που
ERS-1 (1991) C (5.3) 785 3, 35, 168 23 100 25
γή eati
χαρακτηρίζει την αλλαγή στη συχνότητα
ενός σήματος από μια κινούμενη πηγή εξ JERS-1 (1991) L (1.2) 565 44 35 75 30
αιτίας της κίνησης της προς την κατεύθυνση L (1.3)
λλα ν Cr
ς,
ή μακριά από ένα παρατηρητή, όπως για SIR-C (1994) C (5.2) 225 — 15-55 15-90 10-25
παράδειγμα, η μεταβολή της έντασης του X (9.7)
ήχου ενός τραίνου, ενός αεροσκάφους ή ERS-2 (1995) C (5.3) 785 35 23 100 25
Συ ό τη
ενός οχήματος καθώς περνά ή RADARSAT

C (5.3) 792 24 20-50 50-500 28
απομακρύνεται. Σε αυτού του τύπου (1995)
να
ής απ
συστημάτων ραντάρ Doppler βασίζονται SRTM (2000)

C (5.2)
233 — 20-65 50, 225 20-30
δύο πολύ γνωστές καθημερινές εφαρμογές: X (9.7)
Οι φυσικές αρχές λειτουργίας των τα ραντάρ ταχύτητας που χρησιμοποιεί η ENVISAT
ρικ ω
C ( 5.331) 800 35 18-42 ≥ 400 30

ραντάρ αναπτύχθηκαν αρχικά, περί το 1887, αστυνομία για τον εντοπισμό οχημάτων που (2002)
πο κάτ
από τον γερμανό φυσικό Heinrich Hertz, ο κινούνται με υψηλές (πέραν των
επιβαλλόμενων ορίων) ταχύτητες και τα Τα πρώτα αερομεταφερόμενα συστήματα looking Airborne Radar, SLAR). Τα σημερινά
οποίος διαπιστώνοντας κατά τη διάρκεια ραντάρ καιρού που χρησιμοποιούν οι SAR χρησιμοποιούσαν μια αντένα στραμμένη αερομεταφερόμενα συστήματα SAR έχουν τη
Εμ ται
πειραμάτων του ότι μερικά υλικά μετεωρολόγοι για την ανίχνευση καιρικών προς τη μια πλευρά του αεροσκάφους και για δυνατότητα απεικονίσεων με τυπικές
αντανακλούσαν τα ραδιοκύματα, διαταράξεων (π.χ. βροχή, χαλάζι,
Μη τίθε
το λόγο αυτό είχαν την ονομασία πλευρικά διαστάσεις εικόνας περίπου 12 x 12 km και
διερεύνησε τη δυνατότητα δημιουργίας ενός καταιγίδες, κ.ά). αερομεταφερόμενα συστήματα ραντάρ (Side- υψηλές διακριτικές ικανότητες (της τάξης 10-
Δια
7 - ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ SAR 3 7 - ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ SAR 4

100 cm), που ωστόσο υποβαθμίζονται από συστήματα Shuttle Imaging Radar, SIR (SIR- Τα ραντάρ διασκορπισμού χρησιμο- την ίδια αντένα για την εκπομπή και τη λήψη
προβλήματα που προκαλούνται από τυχόν A, SIR-B, SIR-C). Τα πρώτα πραγματικά ποιούνται για τον ποσοτικό προσδιορισμό της των παλμών ραντάρ) συστήματα ραντάρ
ακανόνιστες παρεκκλίσεις του αεροσκάφους επιχειρησιακού και εμπορικού χαρακτήρα ενέργειας που ανακλάται από τους στόχους πλευρικής απεικόνισης, τα οποία παρέχουν
από την προγραμματισμένη πορεία του, που με δορυφορικά συστήματα SAR τοποθετήθηκαν σαν συνάρτηση της γωνίας πρόσπτωσης, της μοναδικές ικανότητες ως εργαλεία
τη σειρά τους δημιουργούν προβλήματα στην
στους ευρωπαϊκούς δορυφόρους ERS-1, ERS- κατεύθυνσης φωτισμού, της πόλωσης των απεικόνισης. Χαρακτηρίζονται ως ενεργά
,
εστίαση των εικόνων SAR.
ης
2 και πρόσφατα στον ENVISAT, στον σημάτων, τις ιδιότητες (τραχύτητα) της συστήματα τηλεπισκόπησης, δεδομένου ότι
ιαπωνικό δορυφόρο τηλεπισκόπησης JERS-1, επιφάνειας που αντανακλά τα σήματα, κλπ. λειτουργούν ανεξάρτητα από τον ηλιακό
.0 ρισ
Το πρώτο διαστημικό σύστημα SAR
κατασκευάστηκε από τη NASA και τον ρωσικό δορυφόρο ALMAZ, και τον Επίγεια ραντάρ διασκορπισμού φωτισμό και μπορούν να απεικονίσουν μια
καναδικό δορυφόρο RADARSAT-1. Η χωρική χρησιμοποιούνται εκτενώς για τη μέτρηση της εικόνα οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή της
κδ νώ
δοκιμάστηκε στο δορυφόρο SEASAT το 1978.
Το πρώτο αυτό δορυφορικό σύστημα SAR διακριτική ικανότητα των μη στρατιωτικών οπισθοδιασποράς ή οπισθοσκέδασης νύχτας. Επιπλέον, επειδή τα μήκη κύματος των
, ε αγ
αποτέλεσε και το πρότυπο για τις επόμενες δορυφορικών συστημάτων SAR είναι γενικά (backscattering) των σημάτων από τους σημάτων ραντάρ είναι πολύ πιο μεγάλα από
.3
της τάξης των 10-20 cm και τυπικές διάφορους στόχους προκειμένου να εκείνα της ακτινοβολίας του ορατού ή
υς Αν
αποστολές διαστημικών συστημάτων SAR που
ακολούθησαν αρχικά σε μια σειρά πτήσεων διαστάσεις εικόνας περίπου 100x100 km. χαρακτηριστούν τα διαφορετικά υλικά και οι υπέρυθρου φωτός, τα συστήματα SAR μπορεί
τύποι των επιφανειών που προκαλούν την επίσης "να δουν" κάτω από νεφελώδεις
ρο ής
των διαστημικών λεωφορείων, τα λεγόμενα
. ανάκλαση των σημάτων. Αντίστοιχα συνθήκες, ύπαρξη ομίχλης και αιθαλομίχλης,
ς ό γικ
δορυφορικά ραντάρ διασκορπισμού δηλαδή συνθήκες κάτω από τις οποίες τα
χρησιμοποιούνται κυρίως για τον ορατά και υπέρυθρα όργανα αδυνατούν να
ιου ουρ
7.1 ΚΥΡΙΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΡΑΝΤΑΡ προσδιορισμό της διεύθυνσης και της λειτουργήσουν. Ως εκ τούτου τα συστήματα
ταχύτητας των ανέμων πάνω από την SAR έχουν σχεδόν παντός καιρού δυνατότητες
Τα συστήματα ραντάρ που και τη χαρτογράφηση της επιφάνειας της
ς ίδ ημι
χρησιμοποιούνται σήμερα στην επιφάνεια της θάλασσας. και υψηλή διακριτική ικανότητα απεικόνισης,
θάλασσας. Την τελευταία εικοσαετία, εξ αιτίας από τον αέρα και το διάστημα, γεγονός που τα
τηλεπισκόπηση για εφαρμογές που επίσης μιας σειράς ειδικών δορυφόρων (ERS-1 και -2,
του α Δ
παρουσιάζουν μεγάλο γεωδαιτικό ενδιαφέρον Η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ των καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμα για τη μελέτη
TOPEX/Poseidon, Jason-1, ENVISAT), τα παραπάνω συστημάτων ραντάρ είναι ότι περιοχών όπου οι καιρικές συνθήκες είναι ως
ανήκουν στους εξής κύριους τύπους:
δορυφορικά αλτίμετρα ραντάρ
με άδει
αλτιμετρικά ραντάρ και τα ραντάρ επί το πλείστον άσχημες.
• Τα ραντάρ πλευρικής απεικόνισης (Side- χρησιμοποιούνται για τη συστηματική μελέτη διασκορπισμού ουσιαστικά κάνουν μετρήσεις
looking Imaging Radars, SIR) των ωκεανών, ιδιαίτερα όσον αφορά τη σε μια γραμμική διάσταση, σε αντιδιαστολή με Σε αντίθεση, τα παθητικά συστήματα
δυναμική κατάσταση τους.
εσ ons
• Τους υψομετρητές ή αλτιμετρικά ραντάρ τη δυσδιάστατη απεικόνιση που είναι δυνατή τηλεπισκόπησης μετρούν τη φυσική
(Nadir-looking Radars) από τα ραντάρ απεικόνισης. Ως προς τις ακτινοβολία που εκπέμπεται από διάφορα
• Τα ραντάρ διασκορπισμού
ιάθ m
εφαρμογές τους, οι δύο πρώτοι τύποι ραντάρ φυσικά και άλλα αντικείμενα, καθώς και την
ης
(Scatterometers) παρουσιάζουν και σημαντικό γεωδαιτικό ενέργεια ειδικών στόχων από άλλες πηγές (π.χ.
ι Δ om
Τα ραντάρ απεικόνισης λειτουργούν με ενδιαφέρον, δεδομένου ότι οι μετρήσεις τους θερμική ακτινοβολία). Παραδείγματος χάριν, η
έχουν οδηγήσει σε πολλές σημαντικές αντανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας σε μια
κα ve C
τον ίδιο τρόπο όπως μια φωτογραφική μηχανή
λήψης που χρησιμοποιεί το φως από ένα φλας γεωδαιτικές και τοπογραφικές εφαρμογές στη φωτογραφική μηχανή είναι ένα παράδειγμα
για να φωτίσει ένα αντικείμενο και να πάρει διεξαγωγή γεωλογικών, γεωφυσικών και ενός παθητικού συστήματος. Μια δυσκολία με
γή eati
μια εικόνα. Ωστόσο, στη προκειμένη σεισμολογικών και ωκεανογραφικών μελετών τα παθητικά συστήματα είναι ότι με τους
περίπτωση ενός ραντάρ απεικόνισης, αντί και ερευνών. αισθητήρες τους, δεδομένου ότι
φακού και φιλμ, χρησιμοποιείται μια ή χρησιμοποιούν την ακτινοβολία από το ορατό
λλα ν Cr
ς,
περισσότερες αντένες για να καταγραφεί με Στις επόμενες ενότητες εξετάζονται τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, δεν
υψηλή διακριτική ικανότητα η ψηφιακή κυρίως οι βασικές λειτουργικές αρχές και οι μπορούν να ληφθούν καλής ποιότητας εικόνες
εικόνα μιας περιοχής δια μέσου της
Συ ό τη
ανάκλασης μικροκυματικής ακτινοβολίας από αντιπροσωπευτικές εφαρμογές των ραντάρ σε ομίχλη, τα σύννεφα ή το σκοτάδι.
το έδαφος και άλλα αντικείμενα (τους συχνά απεικόνισης και ιδιαίτερα της τεχνικής της
αποκαλούμενους στόχους) στην περιοχή Συμβολομετρίας των δορυφορικών Ραντάρ Εξ αιτίας των παραπάνω
να
ής απ
ενδιαφέροντος. Συνθετικού Ανοίγματος (Synthetic Aperture χαρακτηριστικών, οι απεικονίσεις SAR

Radar, SAR), που τα τελευταία χρόνια έχουν χρησιμοποιούνται ήδη ευρέως για
ρικ ω
Οι υψομετρητές ή αλτιμετρικά ραντάρ αποκτήσει μεγάλο γεωδαιτικό ενδιαφέρον διεπιστημονικές εφαρμογές στη γεωργία, την
πο κάτ
χρησιμοποιούνται για την καταγραφή των τόσο για την παραγωγή ψηφιακών μοντέλων οικολογία, τη γεωλογία, την ωκεανογραφία,
υψομετρικών μεταβολών της επιφάνειας κάτω εδάφους, όσο και για την παρακολούθηση και την υδρολογία καθώς επίσης και για τη
Εμ ται
από την τροχιά του αισθητήρα. Αλτίμετρα μικρομετακινήσεων της γήινης επιφάνειας. μελέτη των αρκτικών περιοχών και των
ραντάρ χρησιμοποιούνται σε αεροσκάφη για καλυμμένων από πάγους θαλασσών,
Μη τίθε
τον προσδιορισμό του ύψους των πτήσεων και Τα λόγω συστήματα ραντάρ αποτελούν γεωφυσικές διασκοπίσεις για την εξερεύνηση
σε γεωδαιτικούς δορυφόρους για την εκτίμηση ενεργά, μονοστατικά (δηλαδή χρησιμοποιούν πετρελαίου, τον ωκεάνιο έλεγχο ρύπανσης, και
Δια

την ωκεάνια έρευνα. Το γεωδαιτικό τρισδιάστατης πληροφορίας υψηλής ακρίβειας μιγαδικό αριθμός που αναπαριστά το εύρος και διαφορετικές φυσικές ιδιότητες της επιφάνειας
ενδιαφέρον για τα συστήματα SAR, και αξιοπιστίας για την περιοχή που τη φάση του ανακλώμενου που ανακλά το σήμα του ραντάρ,
εμφανίζεται από τα μέσα της δεκαετίας του απεικονίζεται σε δύο εικόνες SAR, (οπισθοσκεδαζόμενου) σήματος από το συμπεριλαμβανομένης της κλίσης της
1970, όταν η αξιοποίηση του φαινομένου της επιτρέποντας με κατάλληλη επεξεργασία τη εκάστοτε συγκεκριμένο σημείο του εδάφους επιφάνειας, του μεγέθους των συστατικών που
Συμβολομετρίας επί των ηλεκτρομαγνητικών συσχέτιση αυτής της πληροφορίας με την που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο τη συνιστούν (δηλ., άμμος εναντίον λίθων ή
,
ης
κυμάτων του σήματος των συστημάτων SAR τοπογραφία και το ανάγλυφο (ισοϋψείς εικονοστοιχείο. βράχων), και της υγρασίας του εδάφους. Στη
έδωσε νέες δυνατότητες συλλογής καμπύλες) του εδάφους. πράξη, σήματα ραντάρ σε συχνότητες με
.0 ρισ
διαφορετικά μήκη κύματος είναι χρήσιμα για
διαφορετικές εφαρμογές, δεδομένου ότι, όπως
κδ νώ
7.2 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΡΑΝΤΑΡ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΥ ΑΝΟΙΓΜΑΤΟΣ εξηγείται παρακάτω, η μικροκυματική
, ε αγ
ενέργεια διασκορπίζεται διαφορετικά από τις
.3
Η ονομασία ραντάρ συνθετικού ανακλώμενη ηχώ. Η εν λόγω διαδικασία διάφορες επιφάνειες κατά τρόπο που
υς Αν
ανοίγματος (Synthetic Aperture Radar, SAR) “εστίασης” του SAR ουσιαστικά αυξάνει το εξαρτάται από τις διηλεκτρικές ιδιότητες τους.
αναφέρεται σε συστήματα ραντάρ που μήκος της αντένας του ραντάρ που απεικονίζει Για παράδειγμα, σήματα ραντάρ στις
ρο ής
εφαρμόζουν μια τεχνική που συνθέτει την το συγκεκριμένο σημείο. Αυτή η λειτουργία, συχνότητες X-band (δηλαδή με μικρό μήκος
ς ό γικ
μέτρηση μιας αντένας μεγάλου μήκους με το είναι συνήθως γνωστή ως επεξεργασία SAR, κύματος, λ=3 cm) ανακλώνται από τα
συνδυασμό των σημάτων (ηχώ) που και γίνεται εντελώς ψηφιακά. Το σημαντικό φυλλώματα στις κορυφές δέντρων. Αντίθετα,
ιου ουρ
παραλαμβάνονται από ένα ραντάρ καθώς αυτό τεχνικό σημείο στην επεξεργασία SAR είναι σήματα ραντάρ στις συχνότητες L-band
κινείται κατά μήκος της διαδρομής πτήσης να μπορεί κανείς να ταιριάξει σωστά την (δηλαδή με μεγάλο μήκος κύματος, λ=24 cm)
εκάστοτε παραλλαγή στη συχνότητα Doppler
ς ίδ ημι
του. Ο όρος άνοιγμα στην προκειμένη διαπερνούν τα φυλλώματα των δέντρων και
για κάθε σημείο στην εικόνα: αυτό απαιτεί ανακλώνται από το έδαφος. Σήματα ραντάρ
περίπτωση υποδηλώνει το (φυσικό) άνοιγμα
πολύ ακριβή γνώση της σχετικής κίνησης
του α Δ
που χρησιμοποιείται για τη συλλογή της στις ενδιάμεσες συχνότητες C-band (δηλαδή
μεταξύ της πλατφόρμας και των αντικειμένων με μήκος κύματος, λ=6 cm) συνήθως
ανακλώμενης ενέργειας του παλμού του που απεικονίζονται (που είναι εξ άλλου και η
με άδει
ραντάρ που χρησιμοποιείται για να δημιουργούν πολλαπλές οπισθοσκεδάσεις
πρωτογενής αιτία της μετατόπισης Doppler).
διαμορφωθεί μια εικόνα. Σε αντιδιαστολή, ένα κατά τη διέλευση τους μέσα από τα
συνθετικό άνοιγμα κατασκευάζεται με την φυλλώματα των δέντρων.
εσ ons
κίνηση του πραγματικού ανοίγματος (ή
σωστότερα της αντένας) ενός ραντάρ μέσω Το δεύτερο είδος πληροφοριών που
ιάθ m
περιλαμβάνεται στο σήμα επιστροφής του
ης
μιας σειράς θέσεων κατά μήκος της διαδρομής Εκ της φύσεως τους ως ενεργά συστήματα
παλμού του ραντάρ αφορά την απόσταση του
ι Δ om
πτήσης του αισθητήρα ραντάρ. τηλεπισκόπησης, τα SAR λειτουργούν
συγχρόνως ως πομποί και ως δέκτες, δηλαδή: εκάστοτε στόχου στο έδαφος από το
Καθώς το ραντάρ κινείται, ένας παλμός δορυφόρο. Μπορούμε να σκεφτούμε έναν
κα ve C
εκπέμπεται διαδοχικά σε τακτά χρονικά • Εκπέμπουν το σήμα τους (και αντίστοιχη παλμό ραντάρ ως μια νοητή μετροταινία που
διαστήματα (τυπικά 10-50 μsec) και η “ηχώ” ενέργεια) προς τη γήινη επιφάνεια βαθμολογείται με μονάδες του μήκους
της ανακλώμενης ενέργειας κάθε παλμού, από
γή eati
• Λαμβάνουν πίσω στην αντένα την κύματος λ του σήματος ραντάρ ─ π.χ. για τον
τα σημεία του εδάφους ή αντικειμένων, αισθητήρα SAR των δορυφόρων ERS, το
ενέργεια που ανακλάται από τα διάφορα
λαμβάνεται από το δέκτη του ραντάρ και μήκος κύματος του σήματος του ραντάρ είναι
λλα ν Cr φυσικά ή άλλα αντικείμενα (τους
ς,
καταγράφονται το πλάτος, η φάση και η 5.66 cm. Η εν λόγω απόσταση στόχου-
συχνότητα του ανακλώμενου (οπισθο- λεγόμενους στόχους ή σκεδαστές) στην
περιοχή υπερπτήσης του αισθητήρα που δορυφόρου όταν διαιρεθεί με το
σκεδαζόμενου) σήματος. Επειδή το ραντάρ
Συ ό τη
χρησιμοποιείται. χρησιμοποιημένο μήκος κύματος του σήματος

κινείται σε σχέση με το έδαφος, οι του ραντάρ (π.χ. μερικά εκατοστόμετρα),
επιστρεφόμενες ηχώ είναι μετατοπισμένες εξ • Υπολογίζουν την απόσταση των στόχων
αντιστοιχεί σε εκατομμύρια κύκλων φάσης του
να
ής απ
αιτίας του φαινομένου Doppler (αρνητικά από την αντένα του αισθητήρα μετρώντας
το χρόνο της διπλής διαδρομής του φέροντος κύματος. Το κλασματικό μέρος της
καθώς το ραντάρ πλησιάζει έναν στόχο ή
απόστασης της διπλής διαδρομής είναι η
ρικ ω
θετικά καθώς απομακρύνεται). Η σύγκριση σήματος.

της μετατοπισμένης εξ αιτίας του Doppler μετρούμενη φάση του ανακλώμενου σήματος.
πο κάτ
συχνότητας του εκάστοτε ανακλώμενου Ο πρώτος τύπος πληροφορίας, που Εάν ήμαστε σε θέση να αποκτήσουμε δύο
σήματος με την αντίστοιχη συχνότητα παρέχεται από τα συστήματα SAR, προέρχεται εικόνες ραντάρ σε διαφορετικούς χρόνους από
Το αποτέλεσμα της εν λόγω ψηφιακής
Εμ ται
αναφοράς του εκπεμπόμενου παλμού επιτρέπει από τη κωδικοποίηση της ισχύος του ακριβώς το ίδιο σημείο στο χώρο και να τις
επεξεργασίας είναι μια υψηλής συγκρίνουμε, οποιαδήποτε μετακίνηση της
την ανίχνευση πολλαπλών ανακλώμενων ανακλώμενου σήματος ή του εύρους του
Μη τίθε
σημάτων που σχετίζονται με κάθε σημείο του διακριτικότητας εικόνα, κάθε εικονοστοιχείο επίγειας επιφάνειας προς ή μακριά από το
της οποίας αντιπροσωπεύεται από ένα παλμού, το οποίο επηρεάζεται από τις
αντίστοιχου αντικειμένου που προκαλεί την δορυφόρο εκφράζεται ως διαφορά της φάσης
Δια

των σημάτων που αντιστοιχούν στα αντίστοιχα προκαλούν υψηλή οπισθοδιασπορά, δηλαδή 7.3 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ SAR
εικονοστοιχεία των δύο εικόνων. αντανακλούν μεγάλο ποσοστό της ενέργειας
της μικροκυματικής ακτινοβολίας του παλμού μπορεί να υπολογισθεί το υψόμετρο του εν
Οι εικόνες SAR, μοιάζουν με του ραντάρ. Γενικά η οπισθοδιασπορά ενός λόγω σημείου. Στην πράξη
φωτογραφίες, άλλα είναι πραγματικοί χάρτες σήματος ραντάρ εξαρτάται από διάφορους χρησιμοποιούνται δύο διαφορετικές
,
ης
στους οποίους η φωτεινότητα που εμφανίζεται παράγοντες, όπως: μέθοδοι για την υλοποίηση μιας γραμμής
από κάθε εικονοστοιχείο εκφράζει ένα μέτρο
.0 ρισ
βάσης στη περίπτωση της Συμβολομετρίας
της ενέργειας της μικροκυματικής • Το μήκος κύματος ή την συχνότητα του στη κάθετη στην τροχιά διεύθυνση:
ακτινοβολίας του ραντάρ, που ανακλάται και
κδ νώ
σήματος που χρησιμοποιείται.
απεικονίζεται πίσω στην αντένα. Με άλλα i) Η Συμβολομετρία απλής ή μονής
, ε αγ
λόγια, τα εικονοστοιχεία μιας εικόνας SAR • Το μέγεθος και τις διηλεκτρικές ιδιότητες υπερπτήσης (single pass
.3
αντιπροσωπεύουν την οπισθοδιασπορά του των σκεδαστών στην εκάστοτε περιοχή Interferometry): Σε αυτήν την
υς Αν
σήματος από τη συγκεκριμένη περιοχή που που απεικονίζεται. Για παράδειγμα, περίπτωση και οι δύο αντένες
απεικονίζουν: δηλαδή, σκουρότερες περιοχές με υγρασία δημιουργούν τοποθετούνται στην ίδια πλατφόρμα
ρο ής
αποχρώσεις της εικόνας απεικονίζουν μεγαλύτερη οπισθοδιασπορά και με μια σταθερή απόσταση μεταξύ
ς ό γικ
επιφάνειες που προκαλούν χαμηλή εμφανίζονται με φωτεινούς τόνους στις τους. Με αυτό τον τρόπο μια εικόνα
οπισθοδιασπορά του σήματος, δηλαδή εικόνες SAR. Εξαίρεση στον εν λόγω ραντάρ λαμβάνεται μετά από ένα απλό
ιου ουρ
αντανακλούν μικρό ποσοστό της ενέργειας της κανόνα αποτελούν επιφάνειες ήρεμων πέρασμα της πλατφόρμας του
μικροκυματικής ακτινοβολίας του παλμού του υδάτων, όπως λίμνες, που ενεργούν σαν αισθητήρα πάνω από την περιοχή
ς ίδ ημι
ραντάρ, ενώ ελαφρότερες αποχρώσεις της τελείως επίπεδες επιφάνειες (καθρέπτες) ενδιαφέροντος. Μια ειδική τέτοια
εικόνας απεικονίζουν επιφάνειες που και εμφανίζονται με σκούρους τόνους στις περίπτωση αποτελούσε η ειδική
του α Δ
εικόνες SAR. αποστολή του διαστημικού
λεωφορείου (Shuttle Radar
με άδει
• Την πόλωση των παλμών του σήματος. Topographic Mission, SRTM) που
Μερικά συστήματα SAR εκπέμπουν και μετέφερε ένα ειδικό μηχανισμό δύο
λαμβάνουν σήματα με οριζόντια (H) ή αντενών που χρησιμοποιήθηκαν, σε
εσ ons
κάθετη (V) πόλωση σε διάφορους μια 11-ήμερη πτήση το 2000, για τη
συνδυασμούς: HH, VV, HV, VH. Συνεπώς λεπτομερή χαρτογράφηση του 80%
ιάθ m
του πλανήτη από μετρήσεις SAR.
ης
η μέτρηση της διαφοράς φάσης στα
Η Συμβολομετρία SAR μπορεί να εφαρμοστεί
ι Δ om
σήματα HH ή VV αντιπροσωπεύει
σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις:
διαφορές στη φυσική σύσταση των ii) Η Συμβολομετρία διπλής
κα ve C
σκεδαστών. υπερπτήσης (two pass
α) Η Συμβολομετρία στη κάθετη στην Interferometry): Σε αυτήν την
τροχιά διεύθυνση (Across-track περίπτωση χρησιμοποιείται μόνο μια
• Τη γωνία πρόσπτωσης (incident angle) του Interferometry) προσφέρει την ικανότητα
γή eati
παλμού σε σχέση με την κατακόρυφο στο αντένα σε δύο διαφορετικές θέσεις.
να παραχθούν τοπογραφικοί χάρτες που Δηλαδή, η πλατφόρμα του αισθητήρα
εκάστοτε σημείο σκέδασης του σήματος χρησιμοποιούν τα σήματα δύο
λλα ν Cr
(π.χ. όσο μικρότερες είναι οι γωνίες πρέπει να περάσει πάνω από την ίδια
ς,
διαφορετικών αντενών ραντάρ στην περιοχή ενδιαφέροντος στην ίδια
πρόσπτωσης τόσο μεγαλύτερη είναι η κατεύθυνση που είναι κάθετη στη τροχιά
οπισθοσκέδαση που προκαλείται). κατεύθυνση κατά μήκος της ίδιας ή
της πτήσης του χρησιμοποιούμενου
Συ ό τη
μιας τροχιάς παράλληλης στην πρώτη.

αισθητήρα SAR. Λόγω της απόστασης Μια ειδική τέτοια περίπτωση είναι
B(=ρ21) μεταξύ των δύο αντενών, που όταν γίνεται ταυτόχρονη χρήση δύο
να
ής απ
αναφέρεται επίσης ως γραμμή βάσης, οι δορυφόρων που κινούνται σε τροχιές

αποστάσεις από τις δύο αντένες ενός “σχηματισμού”─ τις λεγόμενες τροχιές
ρικ ω
μεμονωμένου σημείου στο έδαφος που συνεργασίας (tandem orbits) ─ όπου οι

πο κάτ
αντανακλά τον παλμό ραντάρ διαφέρουν δορυφόροι κινούνται σε μικρές

κατά ένα μικρό ποσό Δρ(=ρ2-ρ1). Η εν προκαθορισμένες αποστάσεις μεταξύ
λόγω διαφορά Δρ της απόστασης μεταξύ
Εμ ται
τους στην ίδια ή σε ελαφρά

των δύο αντενών αντιστοιχεί σε μια παράλληλες τροχιές (π.χ. στην
Μη τίθε
διαφορά φάσης Δφ στα λαμβανόμενα περίπτωση των δορυφόρων ERS-1 και

σήματα στις δύο αντένες, από την οποία ERS-2 ή ERS-2 και ENVISAT).
Δια

υψηλός λόγος σήματος-προς-θόρυβο. Ωστόσο, περιοχή, όπως μικρομετακινήσεις του εδάφους

παλμοί μεγάλου μήκους μειώνουν τη χωρική από σεισμικά γεγονότα, κλπ. Εάν τα δύο
διακριτική ικανότητα δεδομένου ότι μειώνουν περάσματα του δορυφόρου γίνονται από
το εύρος ζώνης του παλμού. Οι διαφορετικές διαδρομές πτήσης, δεν είναι
αντικρουόμενες αυτές δεσμεύσεις πλέον δυνατό να διακριθούν οι τυχόν αλλαγές
,
ης
παρακάμπτονται χρησιμοποιώντας διάφορες στη γήινη επιφάνεια από την παράλλαξη που
τεχνικές συμπίεσης του παλμού, με τις οποίες προκαλείται από την τοπογραφία του εδάφους.
.0 ρισ
ο μεν εκπεμπόμενος παλμός διαμορφώνεται Η δυσκολία αυτή παρακάμπτεται με δύο
κατάλληλα ώστε να αυξηθεί το εύρος ζώνης τρόπους:
κδ νώ
του, ενώ ο ανακλώμενος παλμός με τη λήψης
, ε αγ
του συμπιέζεται. • αν χρησιμοποιηθούν μεν δύο εικόνες,
.3
αλλά σε συνδυασμό με ένα λεπτομερές
υς Αν
Μια επέκταση της Συμβολομετρίας διπλής ψηφιακό μοντέλο εδάφους της περιοχής
υπερπτήσης είναι η Διαφορική των εικόνων
ρο ής
Συμβολομετρία SAR (Differential • με τη χρήση μιας τρίτης εικόνας, που
ς ό γικ
Interferometry ή inSAR). Η διαφορική μπορεί να χρησιμοποιηθεί με μία από τις
Συμβολομετρία χρησιμοποιείται για να δύο πρώτες εικόνες για να αφαιρεθεί η
ιου ουρ
ανιχνεύσει πολύ μικρές υψομετρικές αλλαγές τοπογραφία της περιοχής (από το ζεύγος
(της τάξης ±1 cm ή λιγότερο). Η βασική ιδέα της τρίτης εικόνας και της άλλης από τις
ς ίδ ημι
είναι να χρησιμοποιηθεί μια αντένα SAR που δύο πρώτες εικόνες) και να παραμείνουν
διέρχεται δύο ή περισσότερες φορές πάνω από έτσι μόνο οι αλλαγές που έλαβαν χώρα
του α Δ
την ίδια περιοχή. Εάν η δεύτερη πτήση ή οι στην τοπογραφία της γήινης επιφάνειας
επόμενες πτήσεις αναπαράγουν ακριβώς το της απεικονιζόμενης περιοχής, στο
με άδει
επίγειο ίχνος της πρώτης πτήσης, οι αλλαγές χρονικό διάστημα μεταξύ της λήψης των
της φάσης των σημάτων ραντάρ μεταξύ των εν λόγω δύο τελευταίων εικόνων.
εκάστοτε χρονικών στιγμών λήψης κάθε
εσ ons
β) Η Συμβολομετρία κατά μήκος της υψόμετρο του αισθητήρα SAR, γεγονός που εικόνας SAR μπορούν να μετρηθούν. Μεταξύ Στη πράξη, για τις περισσότερες εφαρμογές
τροχιάς (Along-track Interferometry) καθιστά τα συστήματα SAR στην κάθετη στην των εικόνων δεν θα υπήρχε καμία αλλαγή της Συμβολομετρίας SAR χρησιμοποιούνται
προσφέρει τη δυνατότητα να ανιχνευθεί η τροχιά διεύθυνση κατάλληλα για δορυφορικές
ιάθ m
φάσης καθόλου εκτός αν στο μεταξύ υπήρξε
ης
πολλαπλές διαχρονικές εικόνες SAR.
κίνηση των στόχων ενδιαφέροντος κατά τη πλατφόρμες. μια φυσική αλλαγή στην απεικονιζόμενη
ι Δ om
διάρκεια της μέτρησης. Στη περίπτωση
αυτή, η γραμμή βάσης υλοποιείται κατά Η χωρική διακριτική ικανότητα των SAR
κα ve C
μήκος της τροχιάς του αισθητήρα SAR, που λειτουργούν στην διεύθυνση κατά μήκος 7.4 ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ
αποκλειστικά από απλές ή μονές της τροχιάς πτήσης του αισθητήρα εξαρτάται ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΡΑΝΤΑΡ
υπερπτήσεις, χρησιμοποιώντας δύο από το μήκος κύματος λ του σήματος που
γή eati
αντένες, που χωρίζονται κατά μήκος της χρησιμοποιείται. Για να επιτευχθεί μεγάλη Η λειτουργία των αισθητήρων SAR αν και απαιτείτο αντίστοιχα μια αντένα διαμέτρου
κατεύθυνσης κίνησης του αισθητήρα διακριτική ικανότητα, το μήκος κύματος του
λλα ν Cr βασίζεται στη χρήση ηλεκτρομαγνητικών περίπου 180 m. Γεγονός που θα καθιστούσε
ς,
ραντάρ. Μια τυπική τέτοια τεχνική παλμού πρέπει να είναι όσο το δυνατόν κυμάτων, διέπεται από τις θεμελιώδεις αρχές ένα τέτοιο σύστημα τεχνικά δύσκολο ή
εφαρμόζεται για τη μέτρηση των μικρότερο. Ωστόσο, τα δορυφορικά SAR και τους νόμους της οπτικής, αλλά και των αδύνατο να κατασκευασθεί. Το πρόβλημα
Συ ό τη
επιφανειακών ωκεάνιων ρευμάτων. απαιτούν την εκπομπή παλμών με υψηλή νόμων της περίθλασης (diffraction). Σαν αυτό παρακάμπτεται με την προαναφερόμενη
ενέργεια ακτινοβολίας έτσι ώστε οι βασική συνέπεια, η γωνιακή διαχωριστική τεχνική του Ραντάρ Συνθετικού Ανοίγματος
Η διακριτική ικανότητα του SAR στην ανακλώμενες ηχώ που λαμβάνονται στον ικανότητα r ενός ραντάρ δεδομένου (SAR), όπου η πραγματική αντένα του SAR
να
ής απ
κάθετη προς την πτήση διεύθυνση είναι αισθητήρα ραντάρ να έχουν υψηλό λόγο ανοίγματος αντένας D εκφράζεται από τη λειτουργεί σε κάθε σημείο μέτρησης, κατά
συνάρτηση του μήκους της συνθετικής σήματος-προς-θόρυβο (signal-to-noise ratio, σχέση r = λ/D, όπου λ είναι το μήκος κύματος μήκος της πτήσης, σαν ένα ανεξάρτητο
ρικ ω
αντένας: όσο μεγαλύτερη η αντένα, τόσο SNR). Η ενέργεια του εκπεμπόμενου παλμού του σήματος του ραντάρ. Για παράδειγμα, σε στοιχείο μιας μεγάλου μήκους “συνθετικής”
πο κάτ
μεγαλύτερη η διακριτική ικανότητα. Ως εκ είναι ανάλογη του μήκους του παλμού και της ένα δορυφορικό σύστημα ραντάρ με στοιχειοαντένας (antenna array) που οδηγεί
τούτου το SAR επιτυγχάνει μεγάλη διακριτική ενέργειας της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας. Η διαχωριστική ικανότητα παρόμοια με εκείνη στα ίδια ακριβώς μαθηματικά μοντέλα και
ικανότητα στην εν λόγω διεύθυνση
Εμ ται
τελευταία δεν είναι δυνατόν να αυξηθεί επ’ του ανθρώπινου οφθαλμού στο ορατό τμήμα αποτελέσματα ως προς τη διαχωριστική
σχηματίζοντας ένα συνθετικό άνοιγμα. Η αόριστον και κατά συνέπεια θα πρέπει το του φάσματος με τη χρήση μικροκυματικής ικανότητα, το μήκος του συνθετικού
Μη τίθε
διακριτική ικανότητα στην εν λόγω διεύθυνση μήκος του παλμού να είναι όσο το δυνατόν ακτινοβολίας μήκους κύματος λ=5 cm (που ανοίγματος, κ.ά.
δεν εξαρτάται από την ταχύτητα ή το μεγαλύτερο, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ένας αντιστοιχεί σε συχνότητα 6 GHz), θα
Δια

Τυπικά από ένα σύστημα ραντάρ, το υψόμετρο h του σημείου του εδάφους από απλής η μονής υπερπτήσης) και την τιμή 2 θέσεις (δηλ. στην περίπτωση διπλής
εκπέμπονται προς την περιοχή ενδιαφέροντος τις σχέσεις: στην περίπτωση που έχουμε την ίδια αντένα ή υπερπτήσης ή πτήσεων σχηματισμού).
περίπου 1500 υψηλής ισχύος παλμοί ανά δύο διαφορετικές αντένες σε δύο διαφορετικές
δευτερόλεπτο, όπου κάθε παλμός έχει μια h = H – ρ cosθ = H – ρ cos(arcsin (Δρ/B))
"διάρκεια" (πλάτος) που συνήθως κυμαίνεται 7.5 ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ SAR
,
ης
από 10-50 μsec. Ο παλμός καλύπτει κανονικά και τη συμβολομετρική φάση
μια μικρή ζώνη των συχνοτήτων, που
.0 ρισ
Τα συστήματα SAR ουσιαστικά μετρούν αντίθετη προς το ραντάρ κατεύθυνση.
κεντροθετείται στην ονομαστική συχνότητα Φ = Δφ (modulo 2π) = (2κπ/λ) Δρ + δΔφ
την απόσταση μεταξύ του αισθητήρα ραντάρ Προσεγγιστικά ο παράγοντας σμίκρυνσης
που επιλέγεται για το ραντάρ. Τυπικά το εύρος
κδ νώ
όπου θ είναι η λεγόμενη γωνία όρασης (look και των σημείων των επιμέρους σκεδαστών εκφράζεται από τη σχέση
της ζώνη των συχνοτήτων για ένα ραντάρ angle) που σχηματίζεται από τη κατακόρυφο (στόχων) στην περιοχή που απεικονίζεται. Η
, ε αγ
απεικόνισης είναι της τάξης από 10 έως 200 και τη γραμμή που συνδέει την αντένα του εν λόγω απόσταση μπορεί να μετατραπεί σε F = sin(θ-a),
.3
MHz. Στη γήινη επιφάνεια, η ενέργεια του ραντάρ με το σημείο στο έδαφος, δΔφ είναι η απόσταση επί του εδάφους χρησιμοποιώντας
υς Αν
παλμού του ραντάρ διασκορπίζεται σε όλες τις ασάφεια των ακέραιων κύκλων φάσης, απλούς μετασχηματισμούς. Ωστόσο, η όπου θ είναι η γωνία όρασης και a είναι η
κατευθύνσεις, και μέρος της ανακλάται προς δεδομένου ότι η μετρούμενη φάση Δφ αφορά μορφολογία του εδάφους της απεικονιζόμενης κλίση του εδάφους. Στην πρώτη περίπτωση η
ρο ής
την αντένα του ραντάρ. Αυτή η μόνο το δεκαδικό μέρος (δηλαδή modulo 2π) περιοχής προκαλεί μια σειρά από γεωμετρικές κλίση του εδάφους θεωρείται θετική
του κύκλου φάσης του σήματος. Με άλλα
ς ό γικ
οπισθοδιασπορά προκαλεί την επιστροφή στην παραμορφώσεις στις δημιουργούμενες εικόνες (συμβολιζόμενη ως a+) και ονομάζεται
αντένα μιας πιο αδύνατης ηχούς ραντάρ που SAR. Τα σφάλματα των εν λόγω έμπροσθεν κλίση (foreslope), ενώ στη δεύτερη
ιου ουρ
παραλαμβάνεται από την κεραία σε μια παραμορφώσεων εξ αιτίας της γεωμετρίας περίπτωση η κλίση του εδάφους θεωρείται
συγκεκριμένη πόλωση (οριζόντια ή κάθετη, λήψης των εικόνων διακρίνονται στις αρνητική (συμβολιζόμενη ως a )
–
και
ς ίδ ημι
όχι απαραίτητα ίδιας με εκείνη του παρακάτω τρεις κύριες κατηγορίες: ονομάζεται όπισθεν κλίση (backslope).
εκπεμπόμενου παλμού). Η κύρια ιδιότητα που Παραμορφωμένα εδάφη με έμπροσθεν κλίση
1. Σμίκρυνση (Foreshortening) – Η εκάστοτε
του α Δ
χαρακτηρίζει ένα σύστημα SAR είναι η εμφανίζονται στις εικόνες SAR φωτεινότερα
τεχνική δυνατότητα να καταγράφει και να ανύψωση του εδάφους σε ένα συγκεκριμένο
σημείο ελαττώνει την απόσταση του εν λόγω σε σχέση με τα γειτονικά τους εδάφη,
με άδει
αποθηκεύει ψηφιακά την ηχώ του σήματος δεδομένου ότι η ανακλώμενη ενέργεια του
που εκπέμπει ένα κινούμενο ραντάρ, έτσι ώστε σημείου από τον αισθητήρα ραντάρ. Σαν
άμεσο αποτέλεσμα, εδάφη που έχουν κλίσεις ραντάρ από το κεκλιμένο προς τα έμπροσθεν
με κατάλληλη επεξεργασία τα δεδομένα να έδαφος “συμπιέζεται” έτσι ώστε στην εικόνα
εσ ons
ισοδυναμούν με εκείνα μιας μεγάλου μήκους προσανατολισμένες προς το ραντάρ
εμφανίζονται “συμπιεσμένα” σε σχέση με χρησιμοποιούνται λιγότερα εικονοστοιχεία για
(στη διεύθυνση της πτήσης) αντένας και να
εδάφη που είναι προσανατολισμένα στην
ιάθ m
επιτρέπουν τη δημιουργία μιας ψηφιακής
ης
εικόνας. Δεδομένου ότι ο παλμός του ραντάρ
ι Δ om
κινείται με την ταχύτητα του φωτός, είναι
σχετικά απλό να χρησιμοποιηθεί ο χρόνος της
κα ve C
διπλής διαδρομής του παλμού για να
υπολογισθεί η απόσταση του αντικειμένου από
γή eati
το οποίο προήλθε η αντανάκλαση του παλμού.
Επιπλέον, με κατάλληλη επεξεργασία είναι
δυνατόν να αποκτηθεί τρισδιάστατη λλα ν Cr
ς,
πληροφορία υψηλής αξιοπιστίας για την
απεικονιζόμενη περιοχή αξιοποιώντας τις τιμές
Συ ό τη
της φάσης του ανακλώμενου σήματος σαν μια

επιπρόσθετη πηγή πληροφορίας που προκύπτει
από τα μιγαδικού τύπου δεδομένα των εικόνων
να
ής απ
SAR. λόγια, οι εικόνες SAR, από τη φύση τους,

δεν περιέχουν πληροφορίες για την
ρικ ω
Στα συστήματα SAR, από τη διαφορά

απόλυτη τιμή της φάσης του ανακλώμενου
πο κάτ
φάσης Δφ των σημάτων ραντάρ που

αντανακλούνται από ένα σημείο του εδάφους σήματος ραντάρ, δεδομένου ότι η
και λαμβάνονται σε δύο αντένες S1 και S2 (ή συμβολομετρική φάση Φ μετράται στο
Εμ ται
σε δύο θέσεις της ίδιας αντένας στη περίπτωση διάστημα [-π, π]. Ο συντελεστής κ λαμβάνει
Μη τίθε
της Συμβολομετρίας διπλής υπερπτήσης) που την τιμή 1 στην περίπτωση που έχουμε δύο
καθορίζουν την γραμμή βάσης Β, υπολογίζεται αντένες ταυτόχρονα (δηλ. στην περίπτωση
Δια

εικόνα που αποκαλείται ιντερφερογράφημα όπου (x,y) είναι οι συντεταγμένες του

(interferogram). εικονοστοιχείου για το απεικονιζόμενο σημείο
την απεικόνιση των εν λόγω εδαφών. Κατ’ δημιουργία αυτού του είδους της γεωμετρικής του εδάφους, z είναι η μιγαδική τιμή του
αναλογία, εδάφη με όπισθεν κλίσεις παραμόρφωσης, το άθροισμα της γωνίας Κατά συνέπεια, για παράδειγμα, ένα εικονοστοιχείου, Ι αντιπροσωπεύει το εύρος
εμφανίζονται “τεντωμένα” και με όρασης του ραντάρ και της όπισθεν κλίσης ιντερφερογράφημα για μια περιοχή που του σήματος στο σημείο (x,y) που εκφράζεται
,
ης
σκοτεινότερους τόνους σε σχέση με τα –
είναι μεγαλύτερο από 90ο, δηλαδή (θ+a ) > παραμορφώθηκε προς τα πάνω κατά τη από την ένταση (φωτεινότητα) του
διάρκεια του χρονικού διαστήματος μεταξύ εικονοστοιχείου, φ είναι η φάση του
.0 ρισ
γειτονικά τους εδάφη, δεδομένου ότι η 90ο. Το άμεσο αποτέλεσμα της σκιάς είναι
ανακλώμενη ενέργεια του ραντάρ από το προς ότι το έδαφος απεικονίζεται στις εικόνες της λήψης των δύο εικόνων ραντάρ θα
εμφάνιζε μια σειρά από ομόκεντρες ζώνες
κδ νώ
τα όπισθεν κεκλιμένο έδαφος “εξαπλώνεται” “τεντωμένο”.
έτσι ώστε στην εικόνα χρησιμοποιούνται χρωμάτων, που αποκαλούνται κροσσοί
, ε αγ
περισσότερα εικονοστοιχεία για την συμβολής (fringes), κατά τρόπο ανάλογο με
Κατά κανόνα, για εδάφη με υψηλές
.3
απεικόνιση των εν λόγω εδαφών. τις υψομετρικές καμπύλες ενός τοπογραφικού
υς Αν
κλίσεις, μεγάλες γωνίες όρασης δημιουργούν
χάρτη. Για το λόγο αυτό, πολλές φορές ένα
σημαντικές παραμορφώσεις πτύχωσης, ενώ
2. Πτύχωση (Layover) – Όταν η έμπροσθεν ιντερφερογράφημα αποκαλείται και
ρο ής
μικρές γωνίες όρασης του ραντάρ δημιουργούν
κλίση του εδάφους είναι μεγαλύτερη από τη διάγραμμα κροσσών συμβολής. Κάθε
σημαντικές παραμορφώσεις σκιάς. Η πρώτη
ς ό γικ
γωνία όρασης του ραντάρ, το ανώτερο μέρος κροσσός συμβολής αντιπροσωπεύει τη
περίπτωση είναι ιδιαίτερα έντονη σε εικόνες
του κεκλιμένου εδάφους είναι πλησιέστερα μετακίνηση της επιφάνειας προς το δορυφόρο
ιου ουρ
από αερομεταφερόμενα ραντάρ, τα οποία
στο ραντάρ, από ότι το κατώτερο μέρος του ίσης με το μισό μήκος κύματος του σήματος
λειτουργούν με μεγάλες γωνίες όρασης. Στην
κεκλιμένου εδάφους. Σαν αποτέλεσμα, του ραντάρ. Δηλαδή, κάθε πλήρης φασματικός
περίπτωση δορυφορικών ραντάρ, συνήθως
ς ίδ ημι
δημιουργείται μια παραμόρφωση που είναι μια κύκλος των χρωμάτων (δηλαδή διαβάθμιση
τέτοιες παραμορφώσεις παρατηρούνται μόνο
ακραία περίπτωση σμίκρυνσης, η οποία από το κόκκινο μέχρι το μπλε) αντιπροσωπεύει
όταν η όπισθεν κλίσεις ξεπερνούν τις 70ο
του α Δ
προκαλεί το κεκλιμένο έδαφος να πρόσθετα λ/2 εκατοστά μετακίνησης της
περίπου. Πρέπει να σημειωθεί ότι εάν είναι
απεικονίζεται “αναδιπλωμένο”. επιφάνειας προς την κατεύθυνση του
διαθέσιμο ένα ψηφιακό μοντέλο εδάφους της
με άδει
δορυφόρου ─ π.χ. σχεδόν 3 cm για τον
απεικονιζόμενης περιοχής, οι εικόνες SAR
3. Σκιά (Shadowing)– Όταν η όπισθεν κλίση αισθητήρα SAR του ERS. Οι κροσσοί
μπορούν να διορθωθούν από τις παραπάνω
του εδάφους είναι μεγαλύτερη από τη γωνία συμβολής καταγράφονται ως τιμές στο
παραμορφώσεις με μια αρκετά περίπλοκη
εσ ons
όρασης του ραντάρ, το κεκλιμένο εδάφος δεν διάστημα [0,2π].
διαδικασία που είναι ανάλογη της γνωστής
απεικονίζεται στην εικόνα δεδομένου ότι ορθοαναγωγής συμβατικών εικόνων ή
ιάθ m
Για να καθορισθεί το συνολικό ποσό
ης
καλύπτεται από τη σκιά που δημιουργείται από αεροφωτογραφιών.
μετακίνησης του εδάφους μεταξύ των δύο
ι Δ om
την εκπεμπόμενη ακτινοβολία. Για τη
χρονικών στιγμών λήψης των δύο εικόνων,
αρκεί να μετρηθεί ο αριθμός των κροσσών
κα ve C
συμβολής─γεγονός που κατά κάποιο τρόπο,
7.6 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΡΟΣΣΩΝ ΣΥΜΒΟΛΗΣ
αποτελεί την υλοποίηση μιας “γεωδαιτικής ανακλώμενου σήματος από το αντίστοιχο
γή eati
φωτογραφικής μηχανής” με δυνατότητες σημείο και i=√-1 είναι η φανταστική μονάδα.
Με την εξέλιξη της Συμβολομετρίας SAR είναι δυνατόν να “εντοπίσει” κανείς όλες τις
παρακολούθησης τεκτονικών μικρομετακινή- Για κάθε σημείο του ιντερφερογραφήματος
αποδείχθηκε ότι ο ακριβέστερος τρόπος για να αντίστοιχες θέσεις της περιοχής
λλα ν Cr σεων και παραμορφώσεων της γήινης που παράγεται από δύο εικόνες SAR,
ς,
μετρηθούν οι μικρές αλλαγές της φάσης του ενδιαφέροντος, όπου οι δύο εικόνες ραντάρ
επιφάνειας από το διάστημα! λαμβάνεται ο μέσος όρος του εύρους και η
σήματος ενός ραντάρ είναι να συνδυαστούν ενισχύουν η μια τα σήματα της άλλης, και
δύο εικόνες μαζί αφότου έχουν γίνει όλων των θέσεων όπου οι δύο εικόνες ραντάρ Στη πράξη, η διαδικασία αυτή είναι διαφορά της φάση του κύματος του παλμού
Συ ό τη
προηγουμένως όλες οι απαραίτητες ακυρώνουν η μια τα σήματα της άλλης. Η αποτέλεσμα του πολλαπλασιασμού των του ραντάρ για κάθε σημείο που απεικονίζεται
διορθώσεις. Αυτή η διαδικασία καλείται πρώτη περίπτωση (δηλαδή της ενίσχυσης της μιγαδικών δεδομένων δύο εικόνων SAR απλής στις δυο εικόνες, δηλαδή υπολογίζεται το
να
μιγαδικό γινόμενο
ής απ
μερικές φορές "παρεμβολομετρία" των κάθε μετέπειτα εικόνας) θα μπορούσε να ή διπλής υπερπτήσης της ίδιας περιοχής με
εικόνων, επειδή ο συνδυασμός δύο φερόντων αντιπροσωπευθεί με ένα κόκκινο ελαφρά διαφορετικές γωνίες λήψης. Όπως ήδη p(x,y) = z(x,y) z*(x,y)
ρικ ω
κυμάτων των σημάτων ραντάρ, από τα οποία εικονοστοιχείο σε μια νέα εικόνα που θα αναφέρθηκε, κάθε εικονοστοιχείο μιας εικόνας = I1(x,y) I2(x,y) e
i [φ1(x,y)- φ2(x,y)]
πο κάτ
προκύπτουν τα εικονοστοιχεία (pixel) κάθε δημιουργήσουμε, και η δεύτερη περίπτωση ως SAR περιέχει πληροφορία για το εύρος και τη = δI(x,y) e
i δφ(x,y)
= R(x,y) + i I(x,y)
σημείου του εδάφους, προκαλεί είτε να μπλε εικονοστοιχείο. Οι ενδιάμεσες φάση του κύματος του παλμού του ραντάρ,
ενισχύσει είτε να ακυρώσει το ένα σήμα το περιπτώσεις θα μπορούσαν να που εκφράζεται από τη μιγαδική σχέση
όπου p(x,y) είναι η μιγαδική τιμή στο σημείο
Εμ ται
άλλο, ανάλογα με τις σχετικές φάσεις των αντιπροσωπευθούν ως ενδιάμεσα χρώματα του του ιντερφερογραφήματος με συντεταγμένες
i φ(x,y)
εκάστοτε δύο κυμάτων που προέρχονται από φάσματος από το κόκκινο στο μπλε. Από την z(x,y) = I(x,y) e
Μη τίθε
(x,y), z(x,y) είναι η μιγαδική τιμή του

το ίδιο σημείο ενός στόχου. Με απλά λόγια, εν λόγω διαδικασία προκύπτει μια διαφορετική
εικονοστοιχείου με συνταγμένες (x,y) στην
Δια

πρώτη εικόνα SAR, z*(x,y) είναι η συζυγής εκάστοτε πλήρης συμβολομετρική φάση, αλλά 7.7 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΥΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ
μιγαδική τιμή του εικονοστοιχείου με η κύρια τιμή της Φp στο διάστημα [-π, π].
συνταγμένες (x,y) στη δεύτερη εικόνα SAR, Η λεγόμενη ανακατασκευή ή ενώ η ελάχιστη τιμή g(x,y)=0 αντιστοιχεί στην
δI(x,y) είναι η συμβολομετρική ένταση (δηλ. η Η διαφορά φάσης σε κάθε εικονοστοιχείο αποκατάσταση της πλήρους φάσης (phase περίπτωση που τα δύο σήματα είναι τελείως
μέση φωτεινότητα) του εικονοστοιχείου με ενός διαγράμματος κροσσών συμβολής είναι unwrapping), όπου υπολογίζεται ο άγνωστος ασυσχέτιστα μεταξύ τους.
,
ης
συνταγμένες (x,y), και ένα μέτρο της τοπικής γωνίας επίπτωσης ή/και αριθμός των ακεραίων κύκλων φάσης του
της σχετικής αλλαγής (προς ή μακριά) στην σήματος, αποτελεί μια κρίσιμη και αναγκαία
.0 ρισ
δφ(x,y) = Φ = φ1 – φ2 = tan-1 [I(x,y) / R(x,y)] απόσταση μεταξύ του εκάστοτε διεργασία, στο στάδιο κατασκευής των
συγκεκριμένου σημείου στο έδαφος και της διαγραμμάτων κροσσών συμβολής.
κδ νώ
είναι η συμβολομετρική φάση (δηλ. η διαφορά αντένας του αισθητήρα SAR. Η τιμή της
, ε αγ
της φάσης των δύο σημάτων) του συμβολομετρικής φάσης (δηλαδή του Η αποκατάσταση της πλήρους φάσης στη
.3
εικονοστοιχείου με συνταγμένες (x,y). συνολικού αριθμού των κύκλων φάσης) στο συμβολομετρία εικόνων SAR είναι μια
υς Αν
διάγραμμα κροσσών συμβολής περιέχει τη διαδικασία παρόμοια με εκείνης της επίλυσης
Στη συμβολομετρική φάση Φ ζητούμενη τοπογραφική πληροφορία από την της ασάφειας των ακεραίων κύκλων φάσης
ρο ής
συνεισφέρουν διάφοροι παράγοντες, όπως η οποία μπορούν να δημιουργηθούν ψηφιακά στις μετρήσεις φάσης του φέροντος κύματος
ς ό γικ
καμπυλότητα της Γης, η τοπογραφία του μοντέλα εδάφους της περιοχής ενδιαφέροντος των σημάτων του παγκοσμίου συστήματος
εδάφους, παραμορφώσεις του εδάφους μεταξύ ή να υπολογισθούν τυχόν μικρομετακινήσεις εντοπισμού GPS, που χρησιμοποιούνται για
ιου ουρ
των χρονικών στιγμών λήψης των δύο του εδάφους. Συγκεκριμένα, εάν κατά τη γεωδαιτικούς σκοπούς. Η κυριότερη διαφορά
εικόνων, τροχιακά σφάλματα, επιδράσεις της διάρκεια μεταξύ των δύο χρονικών στιγμών είναι ότι στην περίπτωση των εικόνων SAR, η
ς ίδ ημι
ιονόσφαιρας και της τροπόσφαιρας στα λήψης των δύο εικόνων δεν έχει προκληθεί επίλυση των ακεραίων κύκλων φάσης
σήματα του ραντάρ και διάφοροι θόρυβοι των καμία εδαφική παραμόρφωση μεγάλης επιζητείται σε δύο διαστάσεις (σε
του α Δ
μετρήσεων, έτσι ώστε ουσιαστικά κλίμακας, από τις εν λόγω τιμές των αντιδιαστολή με τη περίπτωση του GPS, όπου
μετρήσεων φάσης μπορεί να παραχθεί ένα η ασάφεια των ακεραίων κύκλων φάσης
με άδει
Φ = Φκαμπυλότητα της Γης + Φτοπογραφία εδάφους ψηφιακό μοντέλο εδάφους (DEM). αφορά την απόσταση δορυφόρου-δέκτη, και
+ Φεδαφικής παραμόρφωσης + Φτροχιακά σφάλματα Εναλλακτικά, εάν είναι διαθέσιμο ένα ακριβές συνεπώς το πρόβλημα είναι μονοδιάστατο).
+ Φεπιδράσεις ιονόσφαιρας ψηφιακό μοντέλο εδάφους της περιοχής,
εσ ons
+ Φεπιδράσεις τροπόσφαιρας + θόρυβοι αφαιρώντας τη συνεισφορά της μορφολογίας Γενικά, η διαδικασία αποκατάστασης της
του εδάφους στη φάση του σήματος κάθε συμβολομετρικής φάσης είναι σχετικά εύκολη
για τα τμήματα των εικόνων SAR όπου
ιάθ m
Οι συνεισφορές των τροχιακών εικόνας (για το εκάστοτε συγκεκριμένο σημείο
ης
σφαλμάτων και των ατμοσφαιρικών του εδάφους), επιτρέπει να εξαχθούν υπάρχει υψηλή συνάφεια φάσης μεταξύ των
ι Δ om
επιδράσεων ελαχιστοποιούνται χρησιμοποιώ- πληροφορίες που αφορούν τις μεγάλης δύο εικόνων. Πρακτικά, μια πρώτης τάξης
κλίμακας παραμορφώσεις που έχει υποστεί το ενδεικτική τιμή της συνάφειας του εύρους και
κα ve C
ντας κατάλληλα μοντέλα κατά τη διαδικασία
της επεξεργασίας των εικόνων. Προκειμένου έδαφος μεταξύ των δύο χρονικών στιγμών της φάσης του διαγράμματος των κροσσών
να γίνει φιλτράρισμα της συνεισφοράς της λήψης των δύο εικόνων SAR. Η τελευταία συμβολής δίνεται από τον αποκαλούμενο Οι κυριότερες δυσκολίες στη διαδικασία
αποκατάστασης της πλήρους φάσης
γή eati
καμπυλότητας της Γης γίνεται μιας πρώτης διαδικασία επιτρέπει τη δημιουργία συντελεστή συσχετισμού g(x,y) σε κάθε
τάξης προσδιορισμός και απαλοιφή της φάσης λεπτομερών απεικονίσεων των εδαφικών εικονοστοιχείο με συνταγμένες (x,y) προκύπτουν στις περιπτώσεις κακής
που οφείλεται σε μια υποτιθέμενη επίπεδη Γη παραμορφώσεων, με ακρίβεια της τάξης δειγματοληψίας στη καταγραφή των
λλα ν Cr
ς,
(flat earth removal correction), ώστε αυτό που μερικών mm ή cm, για εκτάσεις μέχρι και 100 g(x,y) =<z(x,y)z*(x,y)>/ πρωτογενών μετρήσεων της φάσης (phase
παραμένει στο διάγραμμα κροσσών συμβολής km. [<|z1(x,y)|2><|z2(x,y)|2>]1/2, undersampling), π.χ. εξ αιτίας απότομων
Συ ό τη
είναι η συνεισφορές της τοπογραφίας του κλίσεων του εδάφους (όπου δηλαδή
εδάφους και των τυχόν μικρομετακινήσεων Για το σκοπό αυτό, η τεχνική της 0≤|g(x,y)|≤1 υφίστανται έντονες παραμορφώσεις
του εδάφους. Το μόνο πρόβλημα σε αυτή τη διαφορικής Συμβολομετρίας (Differential πτύχωσης), ή εάν το σήμα περιέχει υψηλούς
να
ής απ
διαδικασία, όπως έχει ήδη αναφερθεί, είναι ότι InSAR) απαιτεί τη σύγκριση δύο που υποδηλώνει το πόσο σύμφωνα θορύβους ή είναι παραποιημένο (aliasing
η αναζητούμενη τοπογραφική πληροφορία διαγραμμάτων κροσσών συμβολής και, όπως problem), π.χ. εξ αιτίας διαφορετικών ειδών
(coherent) είναι τα σήματα (εικόνες)
ρικ ω
είναι γνωστή μόνο σαν modulo 2π, δηλαδή ήδη αναφέρθηκε, στη πράξη συνήθως εδάφους όπως δασώδεις περιοχές ή περιοχές
μεταξύ τους, όπου < > δηλώνει την
πο κάτ
αγνοείται ο αριθμός των ακεραίων κύκλων περιλαμβάνει και τη χρήση μιας τρίτης εικόνας με καλλιέργειες, όπου η συνάφεια ή συμφωνία
αναμενόμενη ή μέση τιμή των δύο της μετρούμενης φάσης (phase coherence)
φάσης που μεσολαβούν από το κέντρο φάσης SAR της ίδιας περιοχής ή ενός υψηλής
σημάτων. Η μέγιστη τιμή g(x,y)=1 μεταβάλλεται ευρέως.
Εμ ται
της αντένας ως τον σκεδαστή (στόχο) στο ακρίβειας ψηφιακού μοντέλου εδάφους.
αντιστοιχεί στην (ιδεατή) περίπτωση απουσίας
εκάστοτε σημείο του εδάφους. Δηλαδή, στη
θορύβων στη φάση του εκάστοτε σήματος,
Μη τίθε
πραγματικότητα αυτό που μετράται δεν είναι η

Δια

απαιτεί τη δυνατότητα υπολογισμού των παραμορφώσεων. Η χρήση της παρέχει νέες

7.8 ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ μικρομετακινήσεων του εδάφους, για σύντομα δυνατότητες παρακολούθησης των αλλαγών
χρονικά διαστήματα, με ακρίβειες της τάξης της γήινης επιφάνειας σε χρονικά διαστήματα
Κατά την παρελθούσα δεκαετία, η • Οι μελέτες παρακολούθησης της των χιλιοστών του μέτρου. από μέρες σε έτη με ακρίβειες της τάξης των
τεχνολογία της Συμβολομετρίας SAR και κατάστασης των πάγων στις αρκτικές μερικών χιλιοστών. Επίσης επιτρέπει τη
,
ης
ιδιαίτερα οι τεχνικές που βασίζονται στη περιοχές και πως αυτές επηρεάζουν Παραδοσιακά οι εν λόγω εφαρμογές δημιουργίας ψηφιακών τοπογραφικών χαρτών
βασίζονται σε περιοδικές μετρήσεις με και μοντέλων εδάφους υψηλής
.0 ρισ
διαφορική της μορφή, δηλαδή τη χρήση δύο τις μεταβολές του κλίματος σε
εικόνων SAR της ίδιας περιοχής σε δύο παγκόσμιο επίπεδο. συστήματα VLBI, SLR και GPS, που διακριτικότητας, σε επίπεδα ακρίβειας
επιτρέπουν, σε συνδυασμό με τοπικά δίκτυα μερικών μέτρων, που επιτρέπουν τη μέτρηση
κδ νώ
χρονικές στιγμές λήψης, έχουν αναπτυχθεί σε • Η παραγωγή ψηφιακών μοντέλων
εξαιρετικά υψηλό επίπεδο δυνατοτήτων, ώστε εδάφους υψηλής ακρίβειας και σταθμών μετρήσεων βαρυτημετρίας και της πίεσης στο γήινο φλοιό (accumulated
, ε αγ
σήμερα η χρήση τους στις γεωεπιστήμες είναι διακριτικότητας, που αποδεικνύονται υψομετρίας υψηλής ακρίβειας, τον σχετικό strain) που συσσωρεύεται, εξ αιτίας των
.3
ευρέως διαδεδομένη, επιδεικνύοντας ιδιαίτερα χρήσιμα σε ποικίλες προσδιορισμό των ρυθμών (ταχύτητας) των τεκτονικών διεργασιών, κατά τη διάρκεια
υς Αν
σημαντικά αποτελέσματα για σειρά πρακτικές εφαρμογές (έργα οδοποιίας, μικρομετακινήσεων. Οι εν λόγω δορυφορικές εκτενών χρονικών περιόδων. Με το
απαιτητικών εφαρμογών, όπως ενδεικτικά επιλογές περιοχών για τη κατασκευή τεχνολογίες έχουν αποδείξει τις δυνατότητες συνδυασμό δύο ή περισσότερων εικόνων SAR
ρο ής
είναι: φραγμάτων, τούνελ, κλπ). παρακολούθησης τεκτονικών μικρομετακινή- της ίδιας περιοχής, είναι επίσης δυνατό να
ς ό γικ
σεων και παραμορφώσεων μεγάλης κλίμακας παραχθούν λεπτομερή ψηφιακά μοντέλα
• Η παροχή μοναδικών πληροφοριών Μερικές τυπικές τέτοιες προηγμένες στις τεκτονικές πλάκες. Ειδικότερα η χρήση εδάφους και χάρτες μεταβολών της γήινης
ιου ουρ
για την “υγεία” (π.χ. τη εφαρμογές εξετάζονται στις επόμενες εκτεταμένων τοπικών δικτύων GPS, έχει επιφάνειας με απαράμιλλη ακρίβεια και
βιοποικιλότητα) και το φυσικό πλούτο ενότητες, όπου αναφέρονται οι επιμέρους αποδεχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στην διακριτικότητα που μπορούν να εφαρμοστούν
ς ίδ ημι
του πλανήτη (π.χ. εκτίμηση των τεχνικές ανάγκες και πως οι τεχνικές της παρακολούθηση ζωνών σεισμικής επικινδυνό- στη μελέτη διάφορων φυσικών διαδικασιών
φυσικών πόρων). τητας. Ωστόσο η δυνατότητες αυτές συμπεριλαμβανομένων των σεισμών, των
Συμβολομετρίας SAR συνεισφέρουν στην
του α Δ
• Οι μελέτες των παραμορφώσεων του περιορίζονται σημαντικά από την από σημείο- ηφαιστείων, της ροής των παγετώνων, των
ικανοποίηση τους. σε-σημείο φύση των μετρήσεων. καθιζήσεων του εδάφους (π.χ. εξ αιτίας της
γήινου φλοιού που σχετίζονται με
με άδει
φυσικά φαινόμενα όπως τα ηφαίστεια υπόγειας απόσυρσης υδάτων ή της άντλησης
και οι σεισμοί. πετρελαίου), κ.ά. ιδιαίτερα σε περιοχές όπως
τα αστικά κέντρα όπου οι επιπτώσεις των εν
εσ ons
λόγω φαινομένων μπορούν να είναι
7.8.1 Μελέτες Τεκτονικών Μικρομετακινήσεων και Παραμορφώσεων σημαντικές. Επιπλέον, ένα σημαντικό
ιάθ m
πλεονέκτημα είναι ότι οι τεχνικές αυτές
ης
παρέχουν τις εν λόγω δυνατότητες
ι Δ om
Οι παραμορφώσεις του γήινου φλοιού που γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα
προκαλούνται από τις μικρομετακινήσεις των της επιφάνειας της Γης, από δεκάδες μέχρι παρακολούθησης των μεταβολών της γήινης
επιφάνειας ουσιαστικά σε ολόκληρη την
κα ve C
τεκτονικών πλακών παράγουν μια ευρεία εκατοντάδες μέτρα, που τελικά δημιουργούν
ποικιλία μορφολογικών χαρακτηριστικών στην τη μορφολογία του πλανήτη. έκταση της εκάστοτε υπό μελέτη περιοχής και
επιφάνεια της Γης που το μέγεθός τους όχι σε μεμονωμένα συγκεκριμένα σημεία,
γή eati
εξαρτάται από τη "διάρκεια" του εκάστοτε Η συστηματική μελέτη των σεισμικά όπως με τις προαναφερόμενες γεωδαιτικές
φυσικού μηχανισμού που προκαλεί τον ενεργών ρηγμάτων, απαιτεί τη μέτρηση και τεχνολογίες (VLBI, SLR και GPS).
σχηματισμό τους. Συγκεκριμένα, οι την παρακολούθηση τόσο λλα ν Cr
των
ς,
παραμορφώσεις που συνδέονται με σεισμούς μακροπρόθεσμων παραμορφώσεων της Το πρώτο χαρακτηριστικό παράδειγμα των
πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια χρονικών επιφάνειας της Γης που προκαλούνται κατά τη εν λόγω εφαρμογών αποτέλεσε η χρήση
Συ ό τη
περιόδων που κυμαίνονται από μερικά διάρκεια διαφόρων σεισμών, όσο και των διαγραμμάτων κροσσών συμβολής που
δευτερόλεπτα (διασεισμικά—co-seismic— βραχυπρόθεσμων παραμορφώσεων που υπολογίστηκαν από πολλαπλές εικόνες SAR
της περιοχής Landers της Καλιφόρνια, για τη
να
φαινόμενα) μέχρι αρκετές ημέρες και μήνες συνδέονται με τη σεισμική δραστηριότητα

ής απ
(μετασεισμικά—post-seismic—φαινόμενα), με κατά μήκος συγκεκριμένων ρηγμάτων. μελέτη των διασεισμικών και μετασεισμικών
άμεση συνέπεια ότι δημιουργούν ρήγματα και φαινομένων που προκάλεσε ο ισχυρός σεισμός
ρικ ω
μετατοπίσεις στην επιφάνεια της Γης που Ο πρώτος τύπος μετρήσεων απαιτεί μεγέθους 7.2 του 1992. Από τη μελέτη των εν
πο κάτ
κυμαίνονται σε μέγεθος από μερικά ακριβείς τοπογραφικούς χάρτες και μοντέλα Με την εμφάνιση των δορυφορικών λόγω διαγραμμάτων ήταν χαρακτηριστικά τα
εκατοστόμετρα μέχρι και μερικά μέτρα. Κατά εδάφους που χρησιμοποιούνται για τον συστημάτων ραντάρ (ERS-1 και -2, JERS-1, εμφανή αποτελέσματα των διασεισμικών
Εμ ται
τη διάρκεια μακρόχρονων περιόδων (10000 ποσοτικό υπολογισμό της συσσωρευτικής SIR-C, RADARSAT), η τεχνική της μετατοπίσεων εξ αιτίας του σεισμού, όπως της
έτη έως μερικά εκατομμύρια έτη), η μετατόπισης της γήινης επιφάνειας και των Συμβολομετρίας SAR αναδείχθηκε από το επιφανειακής ρηγμάτωσης και της εγκάρσιας
Μη τίθε
αθροιστική επίδραση των σεισμών προκαλεί διαφόρων γεωμορφολογικών δομών 1990 σε ένα νέο εργαλείο για την μελέτη των μετακίνησης των τοπικών ρηγμάτων, καθώς
μετατοπίσεις και αλλαγές στα ενδιαφέροντος. Ο δεύτερος τύπος μετρήσεων ενεργών τεκτονικών μικρομετακινήσεων και επίσης και των μετασεισμικών μετατοπίσεων,
Δια

όπως τα αποτελέσματα της βισκοελαστικής Ανάλογο παράδειγμα αποτελεί παρόμοια παραμορφώσεις μικρής κλίμακας. Σε συγκεκριμένη παραμόρφωση ήταν 7 km κάτω
χαλάρωσης των εδαφών και της μελέτη των επιπτώσεων του καταστρεπτικού αντιδιαστολή, κάτω από κατάλληλες συνθήκες από την επιφάνεια της Γης, αποδίδοντας ως
προκαλούμενης μετασεισμικής αναπήδησης σεισμού της Αθήνας, της 7-9-1999, μεγέθους μετρήσεων, η δορυφορική Συμβολομετρία πιθανότερη αιτία τη συσσώρευση μάγματος
και ερπυσμού των ρηγμάτων. Στη 5.5. Από σειρά εικόνων του ERS-1 της SAR έχει καταδείξει ότι μπορεί να παράγει μια στο γήινο φλοιό, κάτι που έχει ήδη
συγκεκριμένη περίπτωση, τα αποτελέσματα περιόδου 19-9-99 μέχρι 9-10-99, η παραγωγή συνολική εικόνα της παραμόρφωσης της παρατηρηθεί με τη βοήθεια της
,
ης
της μελέτης των ιντερφερογραμμάτων SAR αντιστοίχων διαγραμμάτων κροσσών γήινης επιφάνειας ολοκλήρου της περιοχής Συμβολομετρίας SAR και σε πολλά άλλα
συμφωνούσαν με ανάλογα αποτελέσματα από συμβολής κατέδειξε με ακρίβεια τις ενδιαφέροντος και όχι απλά σε μεμονωμένα ηφαίστεια σε όλο τον κόσμο. Τέτοιες
.0 ρισ
μετρήσεις GPS σε ποσοστό 96% και με διασεισμικές μετατοπίσεις μεγέθους περίπου συγκεκριμένα σημεία. πληροφορίες αποτελούν σημαντικούς
απόκλιση της τάξης των ±18.6 cm. 50 cm, που προκλήθηκαν στην ευρύτερη παράγοντες πρόγνωσης ηφαιστειακών
κδ νώ
περιοχή του επικέντρου του σεισμού. Ένα πρόσφατο τυπικό παράδειγμα εκρήξεων ή άλλων επικίνδυνων καταστάσεων
, ε αγ
αποτελεί η μελέτη της περιοχής των εξ αιτίας των πολύπλοκων γεωλογικών και
.3
ηφαιστείων Three Sisters στην πολιτεία γεωφυσικών διεργασιών που τις προκαλούν.
υς Αν
7.8.2 Μελέτες Ηφαιστείων Όρεγκον των ΗΠΑ, από εικόνες SAR από
Ένα ανάλογο παράδειγμα αποτελεί η
τους δορυφόρους ERS-1 και –2 για τη περίοδο
ρο ής
μελέτη των τεκτονικών παραμορφώσεων εξ
Περιοχές με ενεργά ηφαίστεια υφίστανται συστήματα, είναι δυνατή η παρακολούθηση μεταξύ Αυγούστου 1996 και Οκτωβρίου 2000.
αιτίας του ηφαιστείου της Νισύρου από
ς ό γικ
συνεχείς παραμορφώσεις του γήινου φλοιού. της εξέλιξης των τυχόν παραμορφώσεων με Στην εν λόγω περίπτωση το σχηματιζόμενο
εικόνες SAR, από το δορυφόρο ERS–2, για τη
Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια εκρήξεων τους, το ικανοποιητική ακρίβεια και αξιοπιστία, ειδικά διάγραμμα κροσσών συμβολής κατέδειξε μια
ιου ουρ
περίοδο μεταξύ Ιουνίου 1995 και Σεπτεμβρίου
μάγμα που ανέρχεται στην επιφάνεια καθώς κατά τη διάρκεια μικρών χρονικών περιόδων κατακόρυφη μετατόπιση του εδάφους μέχρι 10
2000. Στην εν λόγω περίπτωση το
διέρχεται ανάμεσα στα διάφορα πετρώματα (από μερικά λεπτά μέχρι μερικές ημέρες). cm στη περιοχή 5 χιλιόμετρα δυτικά του
σχηματιζόμενο διάγραμμα κροσσών συμβολής
ς ίδ ημι
δημιουργεί μικρομετακινήσεις που είναι ηφαιστείου South Sister, όπως υπολογίσθηκε
κατέδειξε μια κατακόρυφη μετατόπιση του
δυνατόν να ανιχνευθούν με τεχνικές της από τις αντίστοιχες τέσσερις σχηματιζόμενες
εδάφους της τάξης των 87 mm/year και 53
του α Δ
Συμβολομετρίας SAR. Ακόμα και σε φασματικές ζώνες των χρωμάτων (από το
mm/year για τις περιόδους 1995-96 και 1996-
περιόδους που ένα ηφαίστειο βρίσκεται σε κόκκινο μέχρι το μπλε), όπου κάθε κροσσός
97 αντίστοιχα, κατά τη διάρκεια των οποίων
με άδει
κατάσταση σχετικής “ηρεμίας” (quiescence), η συμβολής αντιπροσωπεύει μετακίνηση της
έχουν καταγραφεί και σημαντικές σεισμικές
μετακίνηση μάγματος στο υπέδαφος επίσης επιφάνειας προς το δορυφόρο ίσης περίπου με
δονήσεις. Αντίστοιχες αναλύσεις για την
δημιουργεί τεκτονικές μικρομετακινήσεις, η 2.8 cm (που αντιπροσωπεύει το μισό μήκος
περίοδο 1999-2000 κατέδειξαν ανάλογη
εσ ons
ανίχνευση των οποίων επιτρέπει να κύματος του σήματος του ραντάρ). Οι εν λόγω
κατακόρυφη μετατόπιση του εδάφους αλλά
μελετηθούν καλύτερα οι γεωλογικές και ενδείξεις παίζουν σημαντικό (δεσμευτικό)
στην αντίθετη διεύθυνση (δηλαδή
ιάθ m
γεωφυσικές διεργασίες που προκαλούν τις ρόλο σε κατάλληλα γεωφυσικά μοντέλα, τα
ης
καταβύθιση), που υποδηλώνει ότι το έδαφος
ηφαιστιακές δραστηριότητες. οποία, στην προκειμένη περίπτωση,
ι Δ om
της εν λόγω περιοχής επανέρχεται στην
κατέδειξαν ότι το επίκέντρο της σεισμικής
πρότερη κατάστασή του.
δραστηριότητας που προκάλεσε τη
κα ve C
Μέχρι πρόσφατα, οι κύριες
χρησιμοποιούμενες τεχνικές για τη
παρακολούθηση και τη μελέτη της
γή eati
παραμόρφωσης του γήινου φλοιού εξ αιτίας 7.8.3 Μελέτες Καθιζήσεων
των ηφαιστείων βασίζονταν σε μετρήσεις με
ηλεκτρομαγνητικά αποστασιόμετρα (EDM), λλα ν Cr Κατά κανόνα, οι αιτίες που προκαλούν τις υπέδαφος συχνά δημιουργούν καθιζήσεις ή
ς,
κλισίμετρα (tiltmeters) και GPS ή μετατοπίσεις της γήινης επιφάνειας οφείλονται άλλες σημαντικές ελαστικές (παροδικές) ή
ηλεκτροπτικά και άλλα όργανα, από τις οποίες σε διάφορα φαινόμενα όπως τη διάβρωση, ανελαστικές (μόνιμες) παραμορφώσεις των
Συ ό τη
είναι δυνατή η ανίχνευση εδαφικών αλλαγών καθίζηση, σεισμικά γεγονότα κ.ά. Τα εν λόγω εδαφών στις περιοχές των εν λόγω
σε συγκεκριμένα σημεία στη γήινη επιφάνεια. φαινόμενα είναι σύνθετα και μπορούν να δραστηριοτήτων, που συχνά οδηγούν σε
Με τον τρόπο αυτό, το μέγεθος και η διαδοθούν σε εκτεταμένες ή περιορισμένες καταστρεπτικές συνέπειες με σημαντικές
να
ής απ
κατεύθυνση της μετακίνησης των εν λόγω περιοχές. Οι περιοχές τυχόν κινδύνου από τα οικονομικές απώλειες και ζημιές. Οι μετρήσεις
σημείων επιτρέπουν τη διαμόρφωση παραπάνω φαινόμενα πρέπει να εποπτεύονται Συμβολομετρίας SAR επιτρέπουν την
ρικ ω
γενικευμένων μοντέλων της παραμόρφωσης σε με συνεχείς μετρήσεις και με τη βοήθεια παρακολούθηση της διαχρονικής
πο κάτ
ένα ηφαίστειο. κατάλληλων γεωφυσικών μοντέλων της συμπεριφοράς των εδαφών σε περιοχές που
Ωστόσο οι τεχνικές αυτές δεν επιτρέπουν να εξέλιξης των εδαφικών παραμορφώσεων. επηρεάζονται από τέτοιες ανθρωπογενείς
διαμορφωθεί η πλήρης εικόνα των τεκτονικών
Εμ ται
Επιλέγοντας τις θέσεις των σημείων επιδράσεις.

προσεκτικά σχεδιασμένων γεωδαιτικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή Η εκτεταμένη εξόρυξη ορυκτών, η
Μη τίθε
δικτύων ελέγχου, όπου εκτελούνται ή δεν διασφαλίζουν ότι τα γεωδαιτικά δίκτυα άντληση νερού ή ενεργειακών κοιτασμάτων
συγκριτικές μετρήσεις με τα παραπάνω ελέγχου μπορούν να ανιχνεύσουν (π.χ. πετρελαίου, φυσικού αερίου) από το
Δια

φάσμα χρονικών περιόδων, και κατά συνέπεια Αν και απομακρυσμένες, οι πολικές

τα διάφορα συστατικά της κρυόσφαιρας και οι περιοχές διαδραματίζουν ένα κρίσιμο ρόλο
μεταβολές τους αποτελούν σημαντικούς στη διαμόρφωση του κλίματος και στη
παράγοντες που προμηνύουν σημαντικές δυναμική κατάσταση των ωκεανών και της
αλλαγές του κλίματος. Ενώ μερικά συστατικά ατμόσφαιρας. Παραδείγματος χάριν, είναι
,
ης
(π.χ., τα στρώματα των πάγων στις πολικές ευρέως γνωστό ότι η παγκόσμια αύξηση της
περιοχές) ανταποκρίνονται πολύ αργά στις θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του
.0 ρισ
αλλαγές του κλίματος, με αντίστοιχους θερμοκηπίου θα μπορούσε να λειώσει τα
χρόνους απόκρισης στις εν λόγω μεταβολές
στρώματα των πάγων της Ανταρκτικής ή της
κδ νώ
που κυμαίνονται από εκατοντάδες μέχρι
Γροιλανδίας και οδηγήσει σε μια άνοδο στη
χιλιάδες έτη, άλλα συστατικά (π.χ., οι
, ε αγ
ηπειρωτικοί παγετώνες, όπως στην Αλάσκα, τη παγκόσμια στάθμη της θάλασσας, με
.3
σημαντικό αντίκτυπο σε όλες τις παράκτιες
υς Αν
Κεντρική Ασία και την Παταγωνία)
αποκρίνονται γρήγορα στις εν λόγω κοινότητες. Το παρόν ποσοστό της ανόδου της
μεταβολές, σε διαστήματα δεκαετιών ή και στάθμης της θάλασσας υπολογίζεται ότι είναι
ρο ής
λιγότερο. Αυτό το ευρύ φάσμα της απόκρισης περίπου 1.5 έως 2.0 mm/year, όπου οι
ς ό γικ
των πάγων στις κλιματικές μεταβολές μεγαλύτερες συνεισφορές προέρχονται από
περιπλέκει τον καθορισμό και την εφαρμογή την τήξη των ηπειρωτικών παγετώνων (~0.5
ιου ουρ
κατάλληλων τεχνικών και στρατηγικών χιλ./έτη) και τη θερμική διαστολή των
ελέγχου. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα κοινό ωκεανών. Λιγότερο γνωστό είναι το γεγονός
ς ίδ ημι
για ουσιαστικά όλους τους παγετώνες είναι ότι ότι η στάθμη της θάλασσας θα μπορούσε να
εμφανίζονται στις απομακρυσμένες περιοχές, αυξηθεί πολύ γρήγορα λόγω της
του α Δ
που καθιστούν τις δορυφορικές παρατηρήσεις επιταχυνόμενης μεταφοράς πάγων στους
ιδιαίτερα κρίσιμες για την παρακολούθηση ωκεανούς. Για παράδειγμα, το στρώμα πάγου
Τυπικό παράδειγμα τέτοιας εφαρμογής τη δημιουργία διαγραμμάτων κροσσών τους.
με άδει
στη δυτικό μέρος της Ανταρκτικής θεωρείται
αποτελεί η μελέτη, από ερευνητές της Εθνικής συμβολής για τέσσερις αντίστοιχες περιόδους
ότι έχει ασταθή χαρακτήρα και περιέχει τέτοιο
Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, ενός μεταξύ Απριλίου 1992 έως Δεκεμβρίου 1997,
όγκο υδάτων, που η ταχεία αλλοίωση του θα
έντονου τέτοιου φαινομένου στο Las Vegas, από τα οποία ανιχνεύτηκε μια μέγιστη
εσ ons
μπορούσε να οδηγήσει σε μια άνοδο στη
Nevada των ΗΠΑ, εξ αιτίας εκτεταμένης παραμόρφωση εξ αιτίας της καταβύθισης του
παγκόσμια στάθμη της θάλασσας κατά 6
άντλησης υδάτων σε ρυθμό 2-3 φορές εδάφους από την άντληση των υδάτων κατά
ιάθ m
μέτρα, μέσα σε ένα χρονικό διάστημα που
ης
μεγαλύτερο από εκείνο της φυσικής περίπου 19 cm, ενώ έγινε δυνατόν να
εκτιμάται ότι μπορεί να είναι λιγότερο από 100
ι Δ om
αναπλήρωσης των υδάτων (π.χ. από βροχές). υπολογισθεί ο ρυθμός μεταβολής των
έτη, γεγονός που θα είχε καταστροφικές
Στην υπό μελέτη περιοχή, υπάρχουσες προκαλούμενων εδαφικών παραμορφώσεων
συνέπειες για την ισορροπία των παγκόσμιων
κα ve C
γεωλογικές μελέτες είχαν καταγράψει ότι, εξ στα επιμέρους τμήματα της περιοχής
κλιματολογικών συνθηκών αν συνεχιστούν οι
αιτίας της από το 1950 εκτεταμένης άντλησης ενδιαφέροντος. Τα εν λόγω αποτελέσματα από
παρούσες μεταβολές.
υδάτων από το υπέδαφος , η στάθμη των τις μετρήσεις SAR συμφωνούσαν με
γή eati
υπογείων υδάτων είχε μειωθεί μέχρι και αντίστοιχα αποτέλεσμα από συμβατικές Ακριβή τοπογραφικά δεδομένα είναι
περίπου 90 m, γεγονός που είχε προκαλέσει τοπογραφικές μετρήσεις και έδωσαν βάση για απαραίτητα για την έρευνα των παραπάνω
λλα ν Cr
ς,
εδαφικές παραμορφώσεις μεγέθους μέχρι και 2 τη λήψη συστηματικών και συντονισμένων φαινομένων, επειδή η μορφολογία της γήινης
m, όπως κατέδειξαν επαναληπτικές μέτρων που αποσκοπούσαν στην επιφάνειας απεικονίζει άμεσα τις δυνάμεις
συμβατικές υψομετρικές μετρήσεις από το ορθολογιστικότερη διαχείριση των υδάτινων οδήγησης και αντίστασης που έχουν
Συ ό τη
1935 και αργότερα. Στην προκειμένη πόρων της περιοχής (π.χ. τεχνική αναπλήρωση επιπτώσεις στην κίνηση των πάγων (π.χ., εξ
περίπτωση, η ανάλυση σειράς εικόνων SAR των αντλούμενων υδάτων από τον ποταμό αιτίας της βαρύτητας, της ταχύτητας ροής των
να
ής απ
από τους δορυφόρους ERS-1 και -2 επέτρεψε Colorado). πάγων στην κατεύθυνση της κλίσης της
επιφάνειας). Συμβατικές τοπογραφικές
ρικ ω
τεχνικές παρέχουν μικρή κάλυψη των

7.8.4 Μελέτες Παγετώνων
πο κάτ
περιοχών ενδιαφέροντος, που είναι ανεπαρκής

για πολλές από τις προαναφερόμενες
Τα ηπειρωτικά στρώματα πάγου και οι μέρος του γήινου συστήματος της στερεάς επιστημονικές εφαρμογές. Σε αντιδιαστολή, οι
Εμ ται
παγετώνες και τα επιπλέοντα παγόβουνα στους Γης, των ωκεανών και της ατμόσφαιρας. Η δορυφορικές τεχνολογίες έχουν πολλά
αρκτικούς ωκεανούς αποτελούν από κοινού κρυόσφαιρα είναι ευαίσθητη στις αλλαγές της πλεονεκτήματα δεδομένου ότι παρέχουν
Μη τίθε
την “κρυόσφαιρα” (cryosphere), ένα δυναμικό μέσης θερμοκρασίας και υγρασίας σε ένα ευρύ Οι ταχύτητες ροής των παγετώνων της Ανταρκτικής πλήρη τοπογραφικά στοιχεία υψηλής
– Επιπτώσεις στις κλιματικές αλλαγές
Δια

ακρίβειας και ευρείας κάλυψης στις πολικές ανησυχίες ότι μπορεί να συμβάλει στη
περιοχές. παγκόσμια άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Ιδιαίτερα, ο έλεγχος της μεταβολής των πάγων
γύρω από την περιφέρεια της δυτικής πλευράς
της Ανταρκτικής με τη βοήθεια InSAR μπορεί
,
ης
να παρέχει μια σημαντική νέα μέθοδο για τη
μελέτη των αλλαγών της κατάστασης των
.0 ρισ
παγετώνων που μπορεί να αποτελούν ενδείξεις
για τυχόν ασταθή συμπεριφορά τους, με όλες
κδ νώ
τις συνέπειες που μπορεί να προκληθούν στις
, ε αγ
παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές. Από μια
.3
καθαρά ερευνητική προοπτική, οι συνεχώς
υς Αν
αυξανόμενες δυνατότητες της Συμβολομετρίας
SAR στον ακριβή υπολογισμό του πεδίο
ρο ής
ταχύτητας (ρυθμού μεταβολών) των
ς ό γικ
Παγετώνας Lambert, Ανταρκτική – Ταχύτητες 400- παγετώνων θα παράσχει μια δραματική
800 m/year (1-1.2 km στην επέκταση του Amery Ice βελτίωση στη δυνατότητά μας να
ιου ουρ
Field) περιορίσουμε τις παραμέτρους που ελέγχουν
τη δυναμική της ροής του πάγου των
Η Συμβολομετρία SAR αποτελεί
ς ίδ ημι
παγετώνων (π.χ. των εποχικών αλλαγών από
εξαιρετικά σημαντική τεχνική για μελέτες των τις πιο μακροπρόθεσμες τάσεις). Συστηματικές
του α Δ
πολικών περιοχών, ιδιαίτερα για μετρήσεις της τέτοιες μετρήσεις μπορούν να καθορίσουν εάν
ταχύτητας ροής και παρακολούθησης των η συνολική μάζα των πάγων είναι σταθερή,
παγετώνων, και το ρόλο τους στις κλιματικές
με άδει
ελαττώνεται, ή αυξάνεται. Τα υψηλής
αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο. Για ακρίβειας (τυπικά της τάξης ±1 m, μέχρι και
παράδειγμα, από τις πιο πρόσφατες μετρήσεις 20 cm ή καλύτερα) υψομετρικά δεδομένα των
εσ ons
με την τεχνική InSAR του πεδίου ταχύτητας μετρήσεων SAR είναι κρίσιμα για τον
ροής των παγετώνων στη Γροιλανδία καθορισμό του συνολικού όγκου και της
συνάγεται ότι η μαζική ροή υδάτων λόγω της
ιάθ m
έκτασης των πάγων, που από διαχρονικές
ης
τήξης των πάγων στη βάση του επιπλέοντος μετρήσεις μετά από μερικά ή αρκετά έτη,
ι Δ om
παγετώνα, σε σχέση με τη γέννηση των επιτρέπουν μια εκτίμηση του ποσοστού και
παγόβουνων στο τέλος του παγετώνα, είναι της φύσης των αλλαγών των πάγων και, κατά
κα ve C
πολύ μεγαλύτερη από τη θεωρητικά συνέπεια, την έγκαιρη ανίχνευση τους.
αναμενόμενη, γεγονός που προκαλεί
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη
να
ής απ
ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
7 - ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΜΒΟΛΟΜΕΤΡΙΑΣ SAR 25

∆. ∆ΕΛΗΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – “Ειδικά Θέματα ∆ορυφορικής Γεωδαισίας”
,
.0 ρισ ης
8.00 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ......... 3
κδ νώ
8.01 ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ........................................... 4
8. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ
, ε αγ
8.02 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ
.3
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ................................................................................... 7
υς Αν
8.03 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ρο ής
LBS ............................................................................................................................... 9
ς ό γικ
8.04 ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ GIS ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ LBS ............................................... 15
ιου ουρ
8.05 WEB-GIS ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ LBS .................................................................. 19
8.06 ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ
ς ίδ ημι
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ LBS ................... 20
8.07 ΤΥΠΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LBS ....................... 26
του α Δ
8.08 ΜΙΑ ΤΥΠΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LBS ΣΤΗΝ
με άδει
ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥΠΟΛΗ ................................................................................. 28
8.09 WEB-GIS ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LBS
ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥΠΟΛΗ .................................................................. 30
εσ ons
ιάθ m
ης
ι Δ om
κα ve C
γή eati
λλα ν Cr
ς,
Συ ό τη
να
ής απ
“ΕΙ∆ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩ∆ΑΙΣΙΑΣ”

ρικ ω
πο κάτ
Εμ ται
Μη τίθε
Δια
8 - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ 2

∆. ∆ΕΛΗΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – “Ειδικά Θέματα ∆ορυφορικής Γεωδαισίας” ∆. ∆ΕΛΗΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – “Ειδικά Θέματα ∆ορυφορικής Γεωδαισίας”
8.00 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ 8.01 ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Σήμερα οι συνεχείς βελτιώσεις των παράλληλα υψηλής ευκρίνειας έγχρωμες
,
Οι δορυφορικές τεχνολογίες εντοπισμού πληροφορίες για το περιβάλλοντα χώρο του ψηφιακών τεχνολογιών έχουν οδηγήσει στη οθόνες και ευκολότερους τρόπους χειρισμού
ης
θέσης αναπτύσσονται συνεχώς με ραγδαίο και την ευρύτερη περιοχή στην οποία χρήση ενός συνεχώς αυξανόμενου αριθμού και ελέγχου από τους χρήστες. Σαν
.0 ρισ
ρυθμό και προσφέρουν νέες δυνατότητες ευρίσκεται ή κινείται, δηλαδή τον αυτόνομων, φορητών, συσκευών, όπως οι αποτέλεσμα, οι εν λόγω συσκευές
στις γήινες επιστήμες και για ποικίλες “γεωγραφικό χώρο” των ποικίλων φορητοί υπολογιστές, οι προσωπικοί αποτελούν πλέον το σύνηθες μέσο ευρείας
κδ νώ
εφαρμογές πρακτικού ενδιαφέροντος. δραστηριοτήτων του (οικονομικών, ψηφιακοί βοηθοί (personal digital διακίνησης ποικίλης μορφής και
, ε αγ
Τυπικό παράδειγμα αποτελεί το Παγκόσμιο επιστημονικών, κοινωνικών κ.ά.). assistants, PDAs), οι υπολογιστές παλάμης περιεχομένου ψηφιακών πληροφοριών, ενώ
.3
Σύστημα Εντοπισμού GPS (Global Παράλληλα, η δυναμική διείσδυση του (palmtops), τα κινητά τηλέφωνα, οι σταδιακά αυτές εξελίσσονται στις
υς Αν
Positioning System), το οποίο σε συνδυασμό Διαδικτύου στην διανομή και διαχείριση ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, κλπ., αποκαλούμενες “χώρο-ενήμερες
καθώς και υβριδικές συσκευές που συσκευές” (spatial-aware devices),
ρο ής
με τις νέες τεχνολογίες επικοινωνιών (π.χ. χωρικών δεδομένων, έχει διανοίξει μία νέα
το Διαδίκτυο, ασύρματες τηλεπικοινωνίες, προοπτική στο πεδίο των Συστημάτων συνδυάζουν ποικίλα από τα επιμέρους δεδομένου ότι επιτρέπουν διάφορες
ς ό γικ
κ.ά.), τις τεράστιες βελτιώσεις στους Γεωγραφικών Πληροφοριών, ευρύτερα τεχνικά χαρακτηριστικά και που υπηρεσίες να είναι πλέον δυνατές όχι μόνο
ιου ουρ
ηλεκτρονικούς υπολογιστές (palmtop PDAs) γνωστή με το όρο Web-GIS, που σε χρησιμοποιούνται πλέον για τις ανάγκες της προς τις κινητές συσκευές αλλά και από τις
και τα Συστήματα Γεωγραφικών συνδυασμό με τις εφαρμογές υπηρεσιών καθημερινής ζωής, της εργασίας και για τον κινητές συσκευές, έτσι ώστε να παρέχονται
ς ίδ ημι
Πληροφοριών (Geographic Information LBS παρέχουν τη δυνατότητα στο χρήστη ελεύθερο χρόνο. Οι συσκευές αυτές ετερογενείς μεν πληροφορίες αλλά με
Systems, GIS), έχει οδηγήσει σε ένα νέο να έχει πρόσβαση σε ποικίλες χώρο-χρονικά συγκλίνουν προς, τα αποκαλούμενα, θεματική σημασιολογία εξαρτώμενες από
του α Δ
πεδίο τεχνολογιών αιχμής, τις λεγόμενες εξαρτημένες πληροφορίες και υπηρεσίες τερματικά “επόμενης-γενιάς”, τα οποία την προτιθέμενη χρήση, τη θέση του
Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής προσαρμοσμένες στις εκάστοτε συνθήκες συνδυάζουν την παραδοσιακή χρήση φωνής χρήστη, το χρόνο και άλλες παραμέτρους
με άδει
Θέσης, οι οποίες αναφέρονται διεθνώς ως και απαιτήσεις ιδιαίτερα σε ώρες ανάγκης. και μεταγωγής δεδομένων, καθώς και ανάλογα με την κινητικότητα του εκάστοτε
Location Based Services (LBS). ικανότητες με αρκετή δύναμη επεξεργασίας χρήστη και την γεωγραφική κάλυψη που
προκειμένου να αντιμετωπίζονται οι γενικές παρέχουν.
εσ ons
Σκοπός της παρούσης ενότητας είναι να
Η αρχική ώθηση για την ανάπτυξη των παρουσιαστούν συνοπτικά οι τρέχουσες ανάγκες υπολογισμών, παρέχοντας
ιάθ m
υπηρεσιών αυτών, δόθηκε στις ΗΠΑ, όπου δυνατότητες και εξελίξεις των τεχνολογιών
ης
ι Δ om
απαιτήθηκε από τους χειριστές δικτύων που στηρίζουν τις Υπηρεσίες Αξιοποίησης
κινητής τηλεφωνίας να παρέχουν υπηρεσίες της Γεωγραφικής Θέσης (LBS), των Web-
κα ve C
έκτακτης ανάγκης στους χρήστες κινητών GIS καθώς και των δυνατοτήτων
τηλεφώνων με την εντόπιση της συσκευής αλληλεπίδρασης τους. Στα πλαίσια αυτά,
τους μέσα σε μια ακτίνα 125 μέτρων, ώστε περιγράφονται τα βασικά λειτουργικά
γή eati
να αντιμετωπίζονται άμεσα προβλήματα στοιχεία τυπικών τέτοιων εφαρμογών
ατόμων που χρήζουν βοήθειας, υπερηλίκων, συνδυασμού LBS και Web-GIS, ικανών να
λλα ν Cr
ς,
παιδιών κ.ά.. Το γεγονός αυτό, επιτάχυνε συσχετίζονται μεταξύ τους μέσα από τις
την εμφάνιση του νέου και δυναμικού τομέα υπηρεσίες Διαδικτύου (Web Services).
Συ ό τη
των Υπηρεσιών Αξιοποίησης της Επίσης αναφέρονται οι επιμέρους

Γεωγραφικής Θέσης, καθώς επίσης βοήθησε διαδικασίες που επιτρέπουν τη δημιουργία
να
ής απ
στην επέκταση των υπηρεσιών ώστε να τυπικών χαρακτηριστικών εφαρμογών, του

παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες και άμεσου ενδιαφέροντος ενός Τοπογράφου
ρικ ω
σε άλλες συσκευές, εκτός κινητών Μηχανικού, όπως κτηματογραφήσεις και

πο κάτ
τηλεφώνων. κτηματολογικές εφαρμογές, η περιήγηση

(και τουριστική ανάδειξη) ορεινών όγκων,
Εμ ται
Σήμερα οι υπηρεσίες LBS, δίνουν την η καταγραφή και προβολή περιοχών της
ευχέρεια στο χρήστη, αφού πρώτα εντοπίσει πολιτιστικής κληρονομιάς, κ.ά.
Μη τίθε
την γεωγραφική του θέση, να αναζητά

Δια
Η σύγκλιση των τεχνολογιών που έδωσαν ώθηση στις

Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης
8 - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ 3 8 - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ 4
• Μια κεντρική ή αποκεντρωμένη βάση Τα Συστήματα και οι Μέθοδοι

Ο κύριος στόχος των εν λόγω υπηρεσιών υπηρεσιών LBS είναι ότι επιτρέπουν στους γεωγραφικών δεδομένων, όπου Εντοπισμού (Position/Location Systems)
είναι να θέτουν μια τάξη στον αλλιώς χρήστες να προσανατολίζονται και να αποθηκεύονται οι πληροφορίες του κινητού χρήστη, αποτελούν ένα
χαοτικό χαρακτήρα και την πολυμορφία των πλοηγούν σε άλλες τοποθεσίες. Από την ενδιαφέροντος επιπλέον παράγοντα καθοριστικής σημασίας
,
ποικίλων πληροφοριών που ενδεχομένως πλευρά του χρήστη οι υπηρεσίες αυτές • για τη επιτυχή εφαρμογή των Υπηρεσιών
ης
Κατάλληλα εργαλεία για την εξαγωγή
ενδιαφέρουν τους χρήστες. Αυτό προσφέρουν ενδεικτικά πολύπλευρα οφέλη, πληροφοριών από τη βάση δεδομένων Αξιοποίησης της Γεωγραφικής θέσης. Για
.0 ρισ
επιτυγχάνεται με μια ομοιόμορφη, καθολική όπως: ανάλογα με τη τρέχουσα θέση του το σκοπό αυτό, σήμερα, χρησιμοποιούνται
αντιπροσώπευση του τρόπου που μπορεί να διάφορα μέσα, τεχνικές και συστήματα, που
κδ νώ
χρήστη
προσεγγιστεί μια συγκεκριμένη • Έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση, διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες:
, ε αγ
πληροφορία, έτσι ώστε να μπορεί να σχετική µε την τρέχουσα τοποθεσία Τα Χωρικά Συστήματα Πληροφοριών
.3
αποθηκευθεί κατάλληλα, να υποβληθεί σε •
υς Αν
στην οποία βρίσκεται ή κινείται ο (Spatial Information Systems) αποτελούν Ο δίκτυο-κεντρικός προσδιορισμός της
επεξεργασία, να συγκριθεί και να χρήστης. μια ειδική περίπτωση πληροφοριακών θέσης που η θέση της κινητής συσκευής
ρο ής
ταξινομηθεί και να είναι ενδεχομένως • Εξατομικευμένη πληροφόρηση, συστημάτων, όπου η πληροφοριακή βάση προσδιορίζεται σε σχέση με το δίκτυο
εξατομικευμένη και επαναχρησιμοποιήσιμη. μιας περιοχής κυψελών κινητής
ς ό γικ
ανάλογα µε τις προτιμήσεις ή τις αποτελείται από στοιχεία για χωρικά
Εναλλακτικά, η πρόσβαση σε σημαντικές ανάγκες του χρήστη. κατανεμημένα χαρακτηριστικά, τηλεφωνίας.
ιου ουρ
πληροφορίες μπορεί να επιτευχθεί τοπικά με • Ποιοτικά καλύτερη πληροφόρηση, δραστηριότητες ή γεγονότα. Μια νέα
απευθείας χρήση των εν λόγω συσκευών δεδομένου ότι η ποιότητα της διάσταση που προδίδεται στη χρηστικότητα • Ο δορυφορικός εντοπισμός, όπου το
ς ίδ ημι
αυτόνομα και χωρίς τη ανάγκη χρήσης πληροφορίας και ο βαθμός σχετικότητάς των εν λόγω στοιχείων βασίζεται στον στίγμα του χρήστη υπολογίζεται
κινητής τηλεπικοινωνίας, αλλά απλά με την της αυξάνεται καθώς η πληροφορία ακριβή προσδιορισμό της γεωγραφικής χρησιμοποιώντας τα ραδιοσήματα από
του α Δ
εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών διαχείρισης συνδυάζεται µε την τρέχουσα θέσης συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, ειδικούς δορυφόρους εντοπισμού και
βάσεων δεδομένων, εναποθήκευσης και γεωγραφική θέση του χρήστη και τη δραστηριοτήτων ή γεγονότων που πλοήγησης που παρέχουν 24ωρη,
με άδει
ταχείας ανάκτησης των δεδομένων συγκεκριμένη χρονική στιγμή που ο ενδιαφέρουν το χρήστη. Ανεξάρτητα από το παγκόσμια κάλυψη (π.χ. οι δορυφόροι
ενδιαφέροντος με κατάλληλα υπολογιστικά χρήστης την έχει ανάγκη. σύστημα ή την τεχνική εντοπισμού που του συστήματος GPS σήμερα ή οι
εσ ons
εργαλεία. • Μεγαλύτερη ασφάλεια, μέσα από τη χρησιμοποιείται, η ακριβής θέση του χρήστη δορυφόροι του συστήματος GALILEO
δυνατότητα του χρήστη να εντοπίζει μόνη της δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να στο άμεσο μέλλον).
ιάθ m
Οι παραπάνω εξελίξεις αυτές έχουν
ης
πηγές βοήθειας αλλά και να εντοπίζεται παρουσιαστεί στη πρωτογενή της μορφή
ι Δ om
ωθήσει το OpenGIS Consortium (OGC) να όταν βρίσκεται σε δύσκολη θέση. (π.χ. ως ζεύγος συντεταγμένων), αλλά Ήδη από το 1995, το Διαδίκτυο αποτελεί
ορίζει τις Υπηρεσίες Αξιοποίησης της • Εύκολη και με ακρίβεια δρομολόγηση πρέπει να συσχετιστεί με άλλες μία κυρίαρχη δύναμη στις παγκόσμιες
κα ve C
Θέσης ως “οποιαδήποτε υπηρεσία εφαρμογής από μια τοποθεσία σε συγκεκριμένους πληροφορίες και υπηρεσίες προκειμένου να επικοινωνίες. Παράλληλα, ο συνδυασμός
που εκμεταλλεύεται τη θέση ενός κινητού άλλους προορισμούς, με ταυτόχρονη αποκτήσει προστιθέμενη αξία για το του με τα GIS, δημιουργεί μία δυναμική
τερματικού ή χώρο-ενήμερης συσκευής”. χρήστη. Οι Υπηρεσίες Αξιοποίησης της ικανή να εκτινάξει τις δυνατότητες
γή eati
δυνατότητα παροχής και αξιοποίησης
Λαμβάνοντας υπόψη αυτόν τον ορισμό, οι “γεγονότων” (notification of events) ή Γεωγραφικής Θέσης αναλαμβάνουν να επάρκειας και αποτελεσματικότητας των
υπηρεσίες LBS μπορούν να θεωρηθούν ως λλα ν Cr
“σημείων ενδιαφέροντος” (points of συσχετίσουν την πληροφορία θέσης συστημάτων αυτών, όσον αφορά τους
ς,
μια ειδική μορφή GIS, με τον περιορισμό interest) κατά τη διάρκεια μιας (στίγμα) με άλλες χωρικά εξαρτημένες τρόπους διανομής της χωρικής πληροφορίας
ότι οι επερωτήσεις και η ανάκτηση διαδρομής, ανάλογα με πληροφορίες με τρόπο τέτοιο ώστε ο στο χρήστη. Η δυναμική αυτή έχει ως
Συ ό τη
πληροφοριών συσχετίζεται με την εκάστοτε προκαθορισμένες προτιμήσεις του χρήστης να απολαμβάνει υπηρεσίες αποτέλεσμα, αφ’ ενός την σημερινή εξέλιξη
γνωστή θέση του χρήστη στον χώρο ή την χρήστη (user profile). προσαρμοσμένες στη τρέχουσα γεωγραφική του Διαδικτύου στη λεγόμενη νέα μορφή
να
ής απ
περιοχή που ευρίσκεται ή κινείται. Με άλλα του θέση. Αυτό επιτυγχάνεται συνήθως με του κινητού Ιστού (mobile Web), που
λόγια, η λειτουργία τους στηρίζεται Συνεπώς, τα βασικά τμήματα υποδομής τη βοήθεια ενός συστήματος διαχείρισης έρχεται να καλύψει τις ανάγκες για
ρικ ω
πρωτίστως στην πληροφορία για τη που είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να των διαθέσιμων χωρικών στοιχείων της πρόσβαση στην πληροφορία χωρίς
πο κάτ
γεωγραφική θέση της κινητής συσκευής, η υλοποιηθεί μια υπηρεσία LBS περιοχής ενδιαφέροντος, μέσω ενός χρονικούς ή χωρικούς περιορισμούς
οποία με τη σειρά της συσχετίζεται με άλλες περιλαμβάνουν: συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών, (anywhere-anytime access) και, αφ’ ετέρου
Εμ ται
πληροφορίες ενδιαφέροντος προκειμένου να έτσι ώστε συσχετίζοντας τις πληροφορίες την διείσδυση των GIS σε νέα πεδία και
αποκτήσει προστιθέμενη αξία για τον εντοπισμού με το διαθέσιμο γεωγραφικό εφαρμογές, διαμορφώνοντας με το τρόπο
Μη τίθε
• Κατάλληλες τεχνολογίες εντοπισμού της

χρήστη, µε τρόπο τέτοιο ώστε αυτός να θέσης του χρήστη και αντίστοιχα υπόβαθρο της περιοχής ενδιαφέροντος και αυτό μία νέα τεχνολογία ευρέως γνωστή με
αξιοποιεί πληροφορίες προσαρμοσμένες ένα σύστημα επικοινωνίας δεδομένων να τον όρο Web-GIS. Κύρια χαρακτηριστικά
Δια
κατάλληλες χώρο-ενήμερες κινητές

στην τρέχουσα γεωγραφική του θέση και συσκευές που χρησιμοποιούν τις εν παρέχεται η συγκεκριμένη υπηρεσία όπου της τεχνολογίας αυτής θεωρούνται η
ανάλογα με τις συγκεκριμένες ανάγκες του λόγω τεχνολογίες και όποτε απαιτείται. ενσωμάτωση ενός πλήθους δημοφιλών και
σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Έτσι το αποτελεσματικών μέσων στη διακίνηση των
• Ένα δίκτυο επικοινωνίας, που συνδέει το
κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα των χρήστη με το φορέα παροχής υπηρεσιών πληροφοριών, των δεδομένων και της
τεχνολογίας, η πρόσβαση σε χωρικά πλέον στο χρήστη να έχει πρόσβαση στα 3 ερωτημάτων σε βάσεις δεδομένων καθορισμένους προορισμούς (δηλ. παρέχουν
κατανεμημένες βάσεις και ποικίλα format δεδομένα αυτά, δίχως πλέον να χρειάζεται (query objects) απάντηση στο ερώτημα: πως πάω από ένα
γεωγραφικών δεδομένων και οι δυνατότητες εξειδικευμένο λογισμικό, κάνοντας απλά 3 μετάδοση γεγονότων (broadcast events) συγκεκριμένο προορισμό σε έναν άλλο;).
χωρικής ανάλυσης. Παράλληλα, οι χρήση ενός κοινού Web-browser. 3 συσχέτιση χωρικών πληροφοριών και Αυτός ο τύπος υπηρεσίας συνιστά μια
,
τεχνολογικές εξελίξεις στο τομέα των ενδιαφερόντων στις περιοχές «κίνησης» υπηρεσία πλοήγησης.
ης
ηλεκτρονικών υπολογιστών, επιτρέπουν ενός χρήστη (point- of – interest search)
.0 ρισ
Οι Υπηρεσίες Αξιοποίησης της
Ειδικότερα, οι διάφορες Υπηρεσίες Γεωγραφικής Θέσης σε λειτουργικό
κδ νώ
Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης επίπεδο διαφέρουν από τις συμβατικές
, ε αγ
μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με τη υπηρεσίες παροχής πληροφοριών,
.3
λειτουργία τους και τον τρόπο που δεδομένου ότι χρησιμοποιούν την τρέχουσα
υς Αν
χρησιμοποιούν τις πληροφορίες για την θέση του κινούμενου χρήστη και παρέχουν
ρο ής
εκάστοτε θέση του χρήστη. Η πλέον βασική κάποια λειτουργία αντί των πληροφοριών,
κατηγορία αφορά υπηρεσίες πληροφοριών όπως για παράδειγμα, οι υπηρεσίες
ς ό γικ
που γνωστοποιούν στον κινούμενο χρήστη, έκτακτης ανάγκης και ασφάλειας. Το
ιου ουρ
την παρούσα θέση του (δηλαδή υπηρεσίες χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι όχι ότι απλά
εντοπισμού που παρέχουν απάντηση στο χρησιμοποιούνται κάποιες κινητές
ς ίδ ημι
ερώτημα: που είμαι;). Εντούτοις, στην συσκευές, αλλά ότι η θέση της εν λόγω
πράξη η απλή γνώση των συντεταγμένων συσκευής χρησιμοποιείται ως σημαντικό
του α Δ
δεν είναι πάντα πολύ χρήσιμη. Για το λόγο συστατικό της παρεχόμενης υπηρεσίας.
αυτό η εν λόγω υπηρεσίες συνδυάζουν
με άδει
συνήθως και τη χρήση ενός ψηφιακού χάρτη Η πλέον προηγμένη μορφή Υπηρεσιών
στον οποίο επιδεικνύεται η θέση του Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης
εσ ons
χρήστη. Αυτός ο τύπος υπηρεσίας συνιστά μπορούν να θεωρηθούν οι λεγόμενες χώρο-
Σχηματικό μοντέλο Υπηρεσιών Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης
μια απλή χάρτο-κεντρική υπηρεσία. Στην ενήμερες υπηρεσίες, όπου η συγκεκριμένη
ιάθ m
απλούστερη μορφή, για παράδειγμα, ένας θέση του χρήστη ή η εγγύτητα του χρήστη
ης
ι Δ om
ψηφιακός ο χάρτης μπορεί να είναι μόνο σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο ή
Τέλος, μια βασική απαίτηση των διαδικασία που ακολουθείται συνήθως, είναι
ένας βασικός χάρτης του οδικού δικτύου προορισμό προκαλεί την ενεργοποίηση ενός
υπηρεσιών αξιοποίησης της γεωγραφικής να προσδιοριστεί η θέση του χρήστη
κα ve C
χωρίς άλλες πληροφορίες. Όταν οι συμβάντος ή κάποιου περιοριστικού όρου.
θέσης είναι ότι πρέπει να καλύπτουν (δηλαδή το στίγμα του), να αξιοποιηθούν τα
δυνατότητες του χάρτη επιπλέον αυξάνονται Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων
ποικίλες απαιτήσεις ακρίβειας στον γεωγραφικά στοιχεία της συγκεκριμένης
με ταυτόχρονη πρόσβαση σε πληροφορίες υπηρεσιών αποτελούν διάφορες υπηρεσίες
γή eati
υπολογισμό της θέσης ενός κινούμενου θέσης, και με το χρησιμοποιούμενο
για συγκεκριμένους προορισμούς και μάρκετινγκ ή έγκαιρης ενημέρωσης, όπου
χρήστη που καθορίζονται από την σύστημα επικοινωνιών να μεταβιβαστεί η
λλα ν Cr σημεία ενδιαφέροντος (δηλ. παρέχουν παραδείγματος χάριν μια διαφήμιση
ς,
αντίστοιχη υπηρεσία ή εφαρμογή γεωγραφική θέση της συσκευής σε
απάντηση στο ερώτημα: πως πάω σε αποστέλλεται στον χρήστη όταν προσεγγίζει
ενδιαφέροντος, και να το επιτυγχάνουν με αντίστοιχο λογισμικό, ώστε να υποβληθούν
συγκεκριμένο προορισμό;), ο τύπος των εν κάποιο εμπορικό κέντρο ή κάποιο
Συ ό τη
το χαμηλότερο δυνατό κόστος και με το σε επεξεργασία τα δεδομένα θέσης μαζί με

λόγω υπηρεσιών συνιστά μια υπηρεσία κατάστημα, εστιατόριο, μουσείο, κ.ά. Οι
ελάχιστο αντίκτυπο στο δίκτυο και τον τα γεωγραφικά στοιχεία και να παραχθούν
καθοδήγησης (π.χ. ψηφιακού Οδηγού υπηρεσίες αυτού του τύπου κάνουν χρήση
εξοπλισμό που απαιτείται (κυρίως από τη όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για τη
να
ής απ
Πόλεων). Όταν η υπηρεσία περιλαμβάνει της δυναμικής θέσης του χρήστη και
μεριά του χρήστη). Στη πλέον εξελιγμένη συγκεκριμένη θέση.
περαιτέρω την ικανότητα να αναζητά κανείς κάποιων άλλων πληροφοριών που αφορούν
μορφή των εν λόγω υπηρεσιών, η
ρικ ω
πληροφορίες για πραγματικές φυσικές στατικές θέσεις. Επιπλέον υπάρχει μια

πο κάτ
υπηρεσίες, και ίσως τη δυνατότητα άμεσης κατηγορία Υπηρεσιών Αξιοποίησης της

επαφής (π.χ. τηλεφωνικής, μέσω Γεωγραφικής Θέσης που βασίζονται σε
8.02 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ
Εμ ται
μηνυμάτων, κ.ά.) με τις εν λόγω φυσικές δυναμικές (συνεχώς μεταβαλλόμενες)

υπηρεσίες, τότε η εν λόγω υπηρεσία πληροφορίες για ένα ή πολλαπλούς
Μη τίθε
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ συνιστά μια κινητή υπηρεσία κίτρινων καθορισμένους προορισμούς, οντότητες ή
σελίδων. Επιπλέον οι Υπηρεσίες συμβάντα. Αυτός ο τύπος υπηρεσιών
Δια
Σήμερα μερικές από τις κυριότερες 3 υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης συνιστούν τις λεγόμενες υπηρεσίες
εφαρμογές των υπηρεσιών LBS θα (emergency services) μπορεί να έχουν τα χαρακτηριστικά αναζήτησης (που παρέχουν απάντηση στο
μπορούσαν να θεωρηθούν: 3 καθορισμός πορείας (wayfinding) γνωρίσματα που υποστηρίζουν την εύρεση ερώτημα: που είναι ο Χ προορισμός, ταξί,
3 συλλογή δεδομένων (data collection) και τον τρόπο καθοδήγησης σε κλπ;) Αν επιπλέον προστεθεί και το χρονικό
στοιχείο, η αντίστοιχη υπηρεσία συνιστά (π.χ. ενός οχήματος, συρμού) ή ταυτόχρονα της μεταβολής της έντασης του συστήματα ακριβούς συγχρονισμού και
μια υπηρεσία παρακολούθησης, όπου γι μιας ομάδας στόχων (π.χ. ενός στόλου σήματος, όταν αυτό λαμβάνεται από διασκορπισμένοι γεωγραφικά σε μια
παράδειγμα μπορεί να παρέχεται συνεχής οχημάτων, συρμών, κλπ.). περισσότερους του ενός σταθμούς- περιοχή. Η μέθοδος αυτή είναι
γνώση της θέσης ενός αντικειμένου-στόχου βάσεων και των λεγόμενων μονάδων ουσιαστικά ένας συνδυασμός των
,
μέτρησης θέσης (Location Measurement τεχνικών TOA και ΑΟΑ.
ης
Units, LMU), που είναι εφοδιασμένοι με
.0 ρισ
8.03 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ
κδ νώ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ LBS
, ε αγ
.3
υς Αν
Από τις προαναφερόμενες επιμέρους Διαδικτύου, οι εν λόγω τεχνικές τείνουν να
διεργασίες, ο καθορισμός της θέσης του πάρουν νέα πορεία.
ρο ής
εκάστοτε εν κινήσει χρήστη αποτελεί την
ς ό γικ
μεγαλύτερη πρόκληση για την υλοποίηση Οι κύριες μέθοδοι δίκτυο-κεντρικού
μιας εφαρμογής Υπηρεσιών Αξιοποίησης προσδιορισμού θέσης που έχουν υιοθετηθεί
ιου ουρ
της Γεωγραφικής Θέσης. Οι προμηθευτές κυρίως από υπηρεσίες της κινητής (α) Μέθοδος κυψέλης (β) Μέθοδος χρόνου άφιξης (γ) Μέθοδος γωνίας
τέτοιων υπηρεσιών χρησιμοποιούν σήμερα τηλεφωνίας είναι οι εξής: προέλευσης άφιξης
ς ίδ ημι
διάφορα μέσα, τεχνικές και συστήματα για
Μέθοδοι εντοπισμού θέσης με κινητά τηλέφωνα
του α Δ
τον προσδιορισμό της θέσης του χρήστη, 1. Η μέθοδος κυψέλης προέλευσης (Cell
όπως είναι: of Origin, COO), είναι η απλούστερη
Η μέθοδος γωνίας άφιξης είναι μια από Οι μετρήσεις που απαιτούνται για τον
με άδει
λύση, που χρησιμοποιεί τις πληροφορίες
• Ο συμβατικός προσδιορισμός θέσης, αναγνώρισης των κυψελών μέσα στο τις παλαιότερες μεθόδους προσδιορισμού προσδιορισμού θέσης με τη μέθοδο του
όπου πρόκειται για ενεργοποιημένες δίκτυο κινητής τηλεφωνίας για να θέσης. Η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για χρόνου άφιξης είναι οι απόλυτοι χρόνοι
εσ ons
φωνητικά λύσεις που απαιτούν από τους προσδιορίσει την κατά προσέγγιση θέση πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της μετάδοσης μεταξύ μιας κινητής συσκευής
χρήστες να προσδιορίσουν ρητά τη του χρήστη. Εντούτοις, αυτή η τεχνική ανάπτυξης της τεχνολογίας των ραντάρ. Με και των σταθμών-βάσεων, που είναι
ιάθ m
ης
θέση τους. δεν είναι συχνά πολύ χρήσιμη λόγω της τη βοήθεια προηγμένων τεχνικών ισοδύναμα με τις αποστάσεις μεταξύ της
ι Δ om
• Ο δίκτυο-κεντρικός προσδιορισμός χαμηλής ακρίβειας προσδιορισμού επεξεργασίας σημάτων, η διεύθυνση μιας κινητής συσκευής και των σταθμών-
θέσης, όπου η θέση μιας κινητής θέσης. κινητής συσκευής σε σχέση με ένα σταθμό- βάσεων. Η θέση της κινητής συσκευής
κα ve C
συσκευής προσδιορίζεται σε σχέση με βάση (κατ’ αναλογία με τους σταθμούς υπολογίζεται ως τομή πολλαπλών κύκλων,
το δίκτυο μιας περιοχής κυψελών 2. Η μέθοδος χρόνου άφιξης (Time of αναφοράς που χρησιμοποιούνται στις των οποίων τα κέντρα είναι οι αντίστοιχοι
γή eati
κινητής τηλεφωνίας. Arrival, ΤΟΑ) είναι η συνηθέστερη γεωδαιτικές εφαρμογές) μπορεί να σταθμοί-βάσεις, και οι ακτίνες είναι οι
• Ο δορυφορικός εντοπισμός, όπου το λύση, που χρησιμοποιεί τις διαφορές στο υπολογισθεί και κατά συνέπεια μπορεί να μετρούμενες αποστάσεις μεταξύ της κινητής
λλα ν Cr υπολογιστεί η θέση της συσκευής ως η συσκευής και των σταθμών-βάσεων.
ς,
στίγμα ενός χρήστη υπολογίζεται χρόνο της άφιξης του σήματος από την
χρησιμοποιώντας τα ραδιοσήματα από κινητή συσκευή ενός χρήστη σε διατομή των γραμμών που προέρχονται από Τουλάχιστον τρεις μετρήσεις είναι
τις ταυτόχρονες γωνίες άφιξης από απαραίτητες για να καθορισθεί η θέση
Συ ό τη
ειδικούς δορυφόρους εντοπισμού και τουλάχιστον τρεις σταθμούς-βάσεων

πλοήγησης που παρέχουν 24ωρη, (base stations). πολλαπλούς σταθμούς-βάσεις, κατά τρόπο κινητής συσκευής, στην συγκεκριμένη
ανάλογο με τη μέθοδο μιας οπισθοτομίας περίπτωση. Οι ασύρματες μέθοδοι
να
παγκόσμια κάλυψη και κάτω από σχεδόν

ής απ
οποιεσδήποτε συνθήκες. 3. Η μέθοδος γωνίας άφιξης (Angle of στο χώρο. Η ακρίβεια της εν λόγω μεθόδου προσδιορισμού θέσης με μετρήσεις του
Arrival, ΑΟΑ) που επιδιώκει να εξαρτάται από τις αποστάσεις μεταξύ της χρόνου άφιξης απαιτούν όλοι οι σταθμοί-
ρικ ω
καθορίσει τη θέση μιας κινητής συσκευής και των σταθμών-βάσεις: όσο βάσεις να είναι συγχρονισμένοι μεταξύ τους
πο κάτ
Ο συμβατικός προσδιορισμός θέσης

θεωρείται αρκετά ικανοποιητικός, π.χ. σε συσκευής χρησιμοποιώντας τη γωνία με μεγαλύτερες οι αποστάσεις, τόσο και ότι οι κινητές συσκευές να είναι επίσης
περιπτώσεις ανάγκης, για εφαρμογές την οποία τα σήματα που διαβιβάζονται μεγαλύτερη είναι η αβεβαιότητα συγχρονισμένες στο δίκτυο των σταθμών-
Εμ ται
πληροφοριών τύπου “κίτρινων σελίδων”, από τη συσκευή φθάνουν σε προσδιορισμού θέσης. Η έλλειψη βάσεων που χρησιμοποιούν. Για αυτό το
Μη τίθε
κ.ά., αλλά έχει βασικά μειονεκτήματα (όπως συγκεκριμένους σταθμούς-βάσεων. ορατότητας στη διάδοση των σημάτων είναι λόγο, ο προσδιορισμός θέσης με μετρήσεις
η πιθανή αδυναμία του χρήστη να γνωρίζει μια σημαντική πηγή σφαλμάτων, τα οποία του χρόνου άφιξης είναι εφικτός μόνο στα
αν δεν διορθωθούν οδηγούν σε πλήρως συγχρονισμένα δίκτυα
Δια
την ακριβή θέση του), ενώ δεν 4. Η μέθοδος της ενισχυμένης χρονικής
εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες των καθυστέρησης (Enhanced Observed υποβιβασμένη ακρίβεια του τελικού τηλεπικοινωνίας.
σημερινών τεχνολογιών εντοπισμού. Time Difference, EOTD), που καθορίζει προσδιορισμού θέσης.
Ωστόσο, με τη σημερινή σύγκλιση των τη θέση μιας συσκευής Η τυπική προσφερόμενη ακρίβεια των
ασύρματων επικοινωνιών και του χρησιμοποιώντας τη διαφοράς φάσης ή παραπάνω μεθόδων δίκτυο-κεντρικού
εντοπισμού είναι της τάξης των 70-125 m, Σήμερα πολλές εφαρμογές των τεσσάρων επιπέδων υπηρεσιών όσον αφορά
ενώ η μόνη απαίτηση είναι η προσθήκη Υπηρεσιών Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Ενδιάμεσα, από σήμερα μέχρι το 2008, την δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές:
κατάλληλου λογισμικού σε οποιοδήποτε Θέσης βασίζονται στον προσδιορισμό της το σύστημα EGNOS (European
κινητό τηλέφωνο. Ωστόσο, τα βασικά θέσης του χρήστη με υψηλή ακρίβεια της Geostationary Navigation Overlay System), ¾ Μία ανοικτή, βασική υπηρεσία (Open
,
προβλήματα που σχετίζονται με αυτές τις τάξης των μερικών μέτρων με δορυφορικά αποτελεί το πρώτο ευρωπαϊκό εγχείρημα Service), αποτελούμενη από εφαρμογές
ης
μεθόδους σχετίζονται κυρίως με τη φύση συστήματα, όπως γίνεται σήμερα με το στη τεχνολογία των δορυφορικών για το ευρύ κοινό και υπηρεσίες γενικού
.0 ρισ
των κυψελωτών διατάξεων κάλυψης όπου, Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού (Global συστημάτων εντοπισμού, συνιστώντας τη ενδιαφέροντος, χωρίς κόστος. Αυτές οι
εξαιτίας του διαφορετικού μεγέθους των Positioning System, GPS). Εν προκειμένω η πρώτη φάση ανάπτυξης της νέας γενιάς ενός υπηρεσίες θα είναι αντίστοιχες με τις
κδ νώ
κυψελών, που κυμαίνεται από μερικές τεχνολογία που χρησιμοποιείται για να παγκόσμιου συστήματος εντοπισμού υπηρεσίες που προσφέρει σήμερα το
, ε αγ
εκατοντάδες μέτρα (π.χ. σε αστικές καθορίσει την τρέχουσα θέση ενός χρήστη (GNSS-1) βασισμένου στη 3η γενιά του GPS αλλά με καλύτερα επίπεδα
.3
περιοχές), μέχρι μερικές δεκάδες χιλιόμετρα ενσωματώνεται στην ίδια τη συσκευή (π.χ. συστήματος GPS και του GALILEO. ποιότητας και αξιοπιστίας.
υς Αν
(π.χ. σε αγροτικές περιοχές), ο εντοπισμός υπό τη μορφή ενός μικροτσίπ - chipset GPS) Αποτελούμενο από τρεις γεωστατικούς ¾ Μία εμπορική υπηρεσία (Commercial
ρο ής
θέσης της συσκευής μπορεί να είναι ή συνδέεται απευθείας με αυτή (π.χ. μέσω δορυφόρους και ένα δίκτυο επίγειων Service) ικανή να διευκολύνει την
ανέφικτος ή δύσκολος ανάλογα με την μιας flash card GPS). Το σύστημα GPS σταθμών, το EGNOS ήδη παρέχει ανάπτυξη ειδικών εμπορικών
ς ό γικ
περιοχή που κινείται ο χρήστης. Οι παρέχει σήμερα δυνατότητες ακριβούς ραδιοσήματα σε συχνότητες της φασματικής εφαρμογών (όπως οι υπηρεσίες LBS)
ιου ουρ
δυσκολίες που υπάρχουν σήμερα προσδιορισμού της θέσης σε τρεις ζώνης L, που περιέχουν έγκυρες και και να προσφέρει καλύτερη απόδοση
(περιορισμοί σε κόστος και σε φάσμα διαστάσεις με τυπική ακρίβεια ±10-20 m και έγκαιρες πληροφορίες για την αξιοπιστία συγκριτικά με το προηγούμενο επίπεδο,
ς ίδ ημι
συχνοτήτων, κ.ά.) αναμένεται να προσδιορισμό της ταχύτητας με ακρίβεια και την ακρίβεια των σημάτων που ειδικά στο τομέα των εγγυήσεων για τις
ξεπεραστούν με την εφαρμογή των 0,1 m/sec, σε πραγματικό χρόνο και εκπέμπονται από τα συστήματα GPS και παρεχόμενες υπηρεσίες.
του α Δ
τεχνολογιών της κινητής τηλεφωνίας τρίτης εξασφαλίζει συνεχή, παγκόσμια, κάτω από GLONASS. Οι επιπλέον πληροφορίες ¾ Μία ζωτικής σημασίας υπηρεσία
γενιάς, ενώ η συνεχής βελτίωση των οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, πλοήγηση επιτρέπουν στους χρήστες του GPS και (Safety of Life Service), πολύ υψηλής
με άδει
δικτύων κινητής τηλεφωνίας, με τη μεγάλη (τρισδιάστατη θέση, ταχύτητα, χρόνο) σε GLONASS στην Ευρώπη να καθορίσουν τη ποιότητας δια μέσου διασφάλισης της
διείσδυση στην αγορά, έχουν τη δυνατότητα απεριόριστο αριθμό χρηστών. Παρόμοιες ή θέση τους με ακρίβεια καλύτερη από ±5m αξιοπιστίας των παρεχόμενων
εσ ons
να δώσουν, μεγαλύτερη αξία στις ήδη και καλύτερες ακρίβειες αναμένονται και έναντι της τυπικής ακρίβειας των περίπου πληροφοριών στίγματος και χρόνου για
παρεχόμενες υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας από το εν εξελίξει ευρωπαϊκό σύστημα 20-50 m που είναι σήμερα διαθέσιμη από εφαρμογές κρίσιμων καταστάσεων,
ιάθ m
τις αυξημένες δυνατότητες, που συνεπάγεται παγκόσμιου εντοπισμού και πλοήγησης την αυτόνομη χρήση των εν λόγω όπως για παράδειγμα στο τομέα της
ης
ι Δ om
ο εντοπισμός της θέσης. GALILEO. συστημάτων. ναυσιπλοΐας, αεροπλοΐας, διακίνησης
τραίνων, κ.ά.
κα ve C
Το σύστημα GALILEO αποτελεί την ¾ Μία υπηρεσία αναζήτησης και
ευρωπαϊκή συμμετοχή στην δεύτερη φάση διάσωσης (Search and Rescue Service),
ανάπτυξης του, υπό πολιτικό έλεγχο, συμβατή με τις αντίστοιχες υπάρχουσες
γή eati
παγκόσμιου δορυφορικού συστήματος υποδομές για ανάλογες υπηρεσίες από
λλα ν Cr εντοπισμού και πλοήγησης (GNSS-2). Το τα σημερινά συστήματα COSPAR-
ς,
νέο σύστημα, θα αποτελείται από ένα SARSAT, αλλά πολύ υψηλότερης
εντελώς νέο δορυφορικό σχηματισμό, θα ποιότητας και αξιοπιστίας.
Συ ό τη
είναι διαλειτουργικό με το GPS και το ¾ Μία δημόσια συντονισμένη υπηρεσία

GLONASS, δηλαδή ο εκάστοτε χρήστης (Public Regulated Service), με
να
ής απ
του θα είναι σε θέση να εντοπίζει τη θέση κατάλληλη κωδικοποίηση και

του με τον ίδιο δέκτη χρησιμοποιώντας αδιάλειπτη παροχή πληροφοριών,
ρικ ω
οποιουσδήποτε δορυφόρους από τα απευθυνόμενη κυρίως στις αρχές

πο κάτ
παραπάνω συστήματα. Ωστόσο με τη ασφάλειας και εθνικής άμυνας (π.χ.

διάθεση προς τους χρήστες ραδιοσημάτων τελωνιακές αρχές, λιμενικό σώμα και
Εμ ται
σε πολλαπλές συχνότητες, το GALILEO θα ακτοφυλακή, αστυνομία, κ.ά.).

επιτρέπει τον εντοπισμό της θέσης με
Μη τίθε
ακρίβεια καλύτερη των 4 m, κάτι Στα πλαίσια εν λόγω εξελίξεων, στο

πρωτόγνωρο για ένα μη στρατιωτικά άμεσο μέλλον (περί το 2008), η
Δια
Συγκριτικά χαρακτηριστικά των συστημάτων GPS και GALILEO

ελεγχόμενο σύστημα. διαλειτουργική χρήση του GPS με το
GALILEO προβλέπεται ότι θα ενισχύσει
Το σύστημα GALILEO θα προσφέρει περαιτέρω τη χρήση των δορυφορικών
τις υπηρεσίες του σε μία διαστρωμάτωση τεχνολογιών εντοπισμού στις εφαρμογές
των υπηρεσιών LBS και θα αυξήσει πιο αδύναμα σε ισχύ από εκείνα που
σημαντικά τις δυνατότητες, την ακρίβεια απαιτούνται από τους συμβατικούς δέκτες Τεχνολογία Εσωτερικούς Αστικές Ημιαστικές Αγροτικές
και την αξιοπιστία του εντοπισμού θέσης, GPS. Οι χαρακτηριστικές τυπικές ακρίβειες χώρους περιοχές περιοχές περιοχές
γεγονός που αναμένεται να έχει ανάλογες των συστημάτων A-GPS είναι της τάξης
Α-GPS
,
επιπτώσεις στο μέγεθος της αγοράς τέτοιων των 50-100 m, ενώ ακρίβειες της τάξης των 50 cm 10 – 20 m 30 – 100 m 50 – 100 m
ης
υπηρεσιών, αφού η ακρίβεια µε την οποία 10-20 m είναι ήδη εφικτές σε περιοχές μη- Cell-ID 100 m – 1 km 1-10 km 1-35 km
.0 ρισ
μπορεί να εντοπιστεί ένας κινητός χρήστης προβληματικές για τη λήψη των σημάτων
Cell-ID +
είναι αυτή που καθορίζει την ποιότητα των GPS. Συνεπώς, το κύριο πλεονέκτημα των
κδ νώ
Time Ανάλογα με 100 – 550 m 550 m 550 m
παρεχόμενων υπηρεσιών LBS. εν λόγω τεχνικών, σε σχέση με το
Advance την περιοχή,
, ε αγ
συμβατικό GPS, είναι ότι επιτυγχάνεται
.3
σύμφωνα με
Μέχρι σήμερα το GPS αν και έχει ήδη πολύ γρηγορότερα και με άριστη ακρίβεια ο Enhanced
υς Αν
τις διπλανές 50 – 250 m 250 m – 2.5 km 250 m – 8 km
αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο για τυπικές εντοπισμός της θέσης ενός χρήστη, αν και Cell-ID στήλες
ρο ής
εφαρμογές LBS, παρουσιάζει ωστόσο αυτό οδηγεί σε υψηλότερο κόστος για τον
TOA 25-70 m 30-75 m 85-100 m
σημαντικές αδυναμίες που σχετίζονται απαιτούμενο εξοπλισμό.
ς ό γικ
κυρίως με τους περιορισμούς της χρήσης E-OTD 50 – 150 m 50 – 150 m 100 – 300 m
ιου ουρ
του, λόγω έλλειψης ορατότητας των Η κύρια διαφορά των προηγούμενων
δορυφόρων, σε κλειστούς (εσωτερικούς) μεθόδων εντοπισμού εντοπίζεται στην Επίπεδα ακρίβειας των τεχνολογιών εντοπισμού για υπηρεσίες LBS
ς ίδ ημι
χώρους ή στις αστικές περιοχές με ψηλά διαφορετική απόδοση και την παρεχόμενη
κτήρια, εκεί δηλαδή όπου υπάρχει το ακρίβεια, όπως και στους περιορισμούς
του α Δ
μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις εφαρμογές κάθε μεθόδου ανάλογα με τον τύπο της A-GPS + Cell-ID = HYBRID
των Υπηρεσιών Αξιοποίησης της περιοχή που κινείται ο χρήστης (π.χ. αστικές
με άδει
Υψηλή ακρίβεια, Χαμηλή ακρίβεια, Υψηλή ακρίβεια,
Γεωγραφικής Θέσης. Προκειμένου να ή αγροτικές περιοχές, εξωτερικοί ή Καλή Απόδοση Υψηλή Απόδοση Υψηλή Απόδοση
παρακαμφθούν οι εν λόγω αδυναμίες του εσωτερικοί χώροι, κ.ά.) ή τον τρόπο
GPS Εσωτερικού χώρου = A-GPS + Μ α ζ ι κ ό ς Π α ρ ά λ λ η λ ο ς Σ υ σ χ ε τ ι σ μ ό ς
εσ ons
GPS, τελευταία αναπτύσσονται διάφορες λειτουργίας εντοπισμού (π.χ. αυτόνομα, με
τεχνικές του λεγόμενου υποβοηθούμενου διαφορικό ή με υποβοηθούμενο εντοπισμό). Υβριδικές τεχνολογίες υψηλής ακρίβειας και απόδοσης
ιάθ m
GPS (Assisted GPS, ή A-GPS), οι οποίες Γενικά, οι άμεσες επιπτώσεις από τη μια ή
ης
ι Δ om
αποτελούν ένα υβρίδιο της κινητής την άλλη επιλογή για τις υπηρεσίες LBS Οι υβριδικές λύσεις συνδυασμού A-GPS Υπάρχει επίσης μια τρίτη κατηγορία
τεχνολογίας και του GPS χρησιμοποιώντας εστιάζουν στην ακρίβεια, στην αξιοπιστία, και παραλλαγών των μεθόδων κυψελοειδούς τεχνολογιών προσδιορισμού θέσης για
κα ve C
το τοπικό ασύρματο δίκτυο μιας περιοχής. και στην κάλυψη που παρέχουν στον προσδιορισμού θέσης ωφελούνται από το υπηρεσίες LBS σε εσωτερικούς χώρους, οι
Ειδικότερα, στα συστήματα Α-GPS η κινητή εκάστοτε χρήστη. Για παράδειγμα, σε γεγονός ότι σε πυκνά αστικά περιβάλλοντα, οποίες χαρακτηρίζονται ως Τοπικά
συσκευή ενός χρήστη (π.χ. ένα κινητό απομακρυσμένες περιοχές οι δορυφορικές
γή eati
που είναι “εχθρικά” προς τα σήματα GPS, Συστήματα Εντοπισμού (Local Positioning
τηλέφωνο) είναι εφοδιασμένη με ένα ειδικό τεχνικές εντοπισμού ενδεχομένως υπάρχει μια υψηλή πυκνότητα σταθμών Systems, LBS) και χρησιμοποιούν τα
chipset και μικροαντένα που λαμβάνουν προσφέρουν μια γενικότερη, αξιόπιστη και
λλα ν Cr βάσης. Αντιθέτως, στις αγροτικές περιοχές ασύρματα δίκτυα τοπικής κάλυψης
ς,
σήματα από τους δορυφόρους GPS. υψηλότερης ακρίβειας λύση από τις επίγειες όπου οι σταθμοί βάσης είναι πάρα πολύ (Wireless Local Area Networks, WLAN), τα
Επιπρόσθετα, το ασύρματο δίκτυο τεχνικές οι οποίες παρέχουν μικρότερη λίγοι για τις δίκτυο-κεντρικές λύσεις, οι δίκτυα Wi-Fi, την τεχνολογία Bluetooth,
Συ ό τη
τηλεπικοινωνιών, χρησιμοποιώντας τους κάλυψη και μικρότερες ακρίβειες. συνθήκες λειτουργίας είναι ιδανικές για το κ.ά. Αυτά περιορίζονται κυρίως σε μικρές
δικούς του δέκτες GPS καθώς επίσης και A-GPS για να επιτύχει υψηλή ακρίβεια, γεωγραφικές περιοχές, όπως π.χ. μια
να
ής απ
την εκτίμηση της θέσης της κινητής Εξ αιτίας αυτής της διαφορετικότητας σύμφωνα με το παραπάνω μοντέλο, όπου με πανεπιστημιούπολη, και οι περιοχές αυτές,
συσκευής (με ακρίβεια της τάξης του τομέα των τεχνικών εντοπισμού, στην πράξη τον συνδυασμό Α-GPS και πολλαπλών μπορούν να χαρτογραφηθούν και να
ρικ ω
κυψέλης από όπου προέρχεται το σήμα της), χρησιμοποιούνται διάφορες εναλλακτικές συσχετιστών των σημάτων GPS (signal απεικονισθούν από βάσεις δεδομένων GIS
πο κάτ
μπορεί να προβλέψει με μεγάλη ακρίβεια υβριδικές λύσεις, όπως του συνδυασμού A- correlators), είναι εύκολο να αυξηθεί το ως χαρακτηριστικά γεωγραφικών ζωνών
σειρά στοιχείων, που υπό κανονικές GPS και παραλλαγών των μεθόδων εύρος της παρεχόμενης πληροφορίας από παρόμοια με αυτά μιας δημογραφικής
Εμ ται
συνθήκες οι ίδιοι οι χρήστες θα έπρεπε να κυψελοειδούς προσδιορισμού θέσης που το μήνυμα στοιχείων βοήθειας από τους περιοχής ή άλλη σημασιολογικά
“κατεβάσουν” από τους δορυφόρους GPS υπόσχονται σημαντικές βελτιώσεις, κυρίως
Μη τίθε
σταθμούς βάσης. καθορισμένη γεωγραφική ζώνη.

(π.χ. τροχιακά στοιχεία των δορυφόρων). όσον αφορά την ομοιόμορφη κάλυψη και
Με τα στοιχεία αυτά ένας δέκτης A-GPS, απόδοση των εν λόγω συστημάτων,
Δια
μπορεί να λειτουργήσει γρηγορότερα από αδιάφορο αν ο χρήστης κινείται σε πυκνά

ένα συμβατικό δέκτη GPS, ενώ μπορεί να αστικά περιβάλλοντα, σε αγροτικές
ανιχνεύσει και να αποδιαμορφώσει τα περιοχές, σε εξωτερικούς ή εσωτερικούς
σήματα που είναι κατά μια τάξη μεγέθους χώρους.
αεροφωτογραφίες ή δορυφορικές εικόνες. • Ερωτήματα πλησιέστερου γείτονα

Τα χωρικά στοιχεία της συγκεκριμένης (Nearest neighbor query): Εύρεση ενός
8.04 ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ GIS ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ LBS περιοχής μπορούν να αποθηκευτούν σε αντικειμένου ειδικού τύπου το οποίο
διανυσματική μορφή ή σε μορφή raster, είναι το κοντινότερο από μία δοσμένη
,
μετά από την αναγκαία “γεωαναφορά” τους,
ης
θέση
Ένα Σύστημα Γεωγραφικών Γεωγραφικών Πληροφοριών, έτσι ώστε
έτσι ώστε όλες οι πολυεπίπεδες • Χωρικές ενώσεις ή επιθέσεις (Spatial
.0 ρισ
Πληροφοριών (Geographic Information συσχετίζοντας τις πληροφορίες εντοπισμού
πληροφορίες που σχετίζονται με ένα joins or overlays): Ένωση δύο
Systems, GIS) μπορεί να καθοριστεί γενικά με το διαθέσιμο γεωγραφικό υπόβαθρο της
συγκεκριμένο αντικείμενο στο χώρο, μια
κδ νώ
ως ένα σύστημα που επεξεργάζεται περιοχής ενδιαφέροντος και ένα σύστημα διαφορετικών αντικειμένων βασισμένη
τοποθεσία, μια δραστηριότητα ή ένα σε κάποια χωρική συνθήκη.
γεωγραφικά στοιχεία. Από αυτή την άποψη επικοινωνίας δεδομένων να παρέχεται η
, ε αγ
γεγονός να είναι σε ένα καθορισμένο με
.3
μια Υπηρεσία Αξιοποίησης της συγκεκριμένη υπηρεσία που απαιτείται.
απόλυτη σαφήνεια πλαίσιο αναφοράς.
υς Αν
Γεωγραφικής Θέσης μπορεί να θεωρηθεί ως
ένα εξειδικευμένο GIS. Εντούτοις, τα Από τη μια πλευρά, τα γεωγραφικά
ρο ής
Οι λειτουργίες ανάλυσης χωρικών
συστήματα GIS και οι Υπηρεσίες συστήματα πληροφοριών υποβοηθούν τις στοιχείων που χρησιμοποιούνται για τις
ς ό γικ
Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης έχουν λειτουργίες για την υποστήριξη των Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής
διαφορετικές ρίζες. Τα συστήματα GIS διαδικασιών της απόκτησης, της σύνταξης,
ιου ουρ
Θέσης είναι τυπικά γεωμετρικές λειτουργίες
έχουν αναπτυχθεί στη διάρκεια αρκετών της αποθήκευσης, της αναπροσαρμογής, της που περιλαμβάνουν κυρίως τον υπολογισμό
δεκαετιών, κυρίως στη βάση ποικίλων διαχείρισης, της ανάκτησης, της
ς ίδ ημι
της απόστασης μεταξύ σημείων, της
εφαρμογών διαχείρισης γεωγραφικών παρουσίασης και της ανάλυσης των έκτασης μιας περιοχής, και των
του α Δ
στοιχείων, ξεκινώντας από τις καινοτομίες χωρικών στοιχείων της εκάστοτε περιοχής κατευθύνσεων προς και από συγκεκριμένα
της δεκαετίας του ’60, τα πρώτα συστήματα ενδιαφέροντος. Υπάρχουν ωστόσο διάφορες σημεία. Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να
με άδει
της δεκαετίας του ’70 και την πλήρη άλλες σημαντικές πτυχές των γεωγραφικών συσχετισθούν με άλλες παραμέτρους (π.χ.
εμπορική τεχνολογία κατά τη διάρκεια της συστημάτων πληροφοριών, οι όποιες πρέπει μια απόσταση μεταξύ δύο σημείων μπορεί
δεκαετίας του '80 και τις σημερινές εκτενείς να αναλυθούν κατά την προσπάθεια να να εκφραστεί σε χρόνο διαδρομής για
εσ ons
δυνατότητες συλλογής και διαχείρισης δημιουργηθούν καινοτομίες για την διαφορετικά μέσα μεταφοράς, όπως με
γεωγραφικών δεδομένων και υψηλής πρόσθετη αξία την οποία μπορούν να αυτοκίνητο, με τα πόδια, τις δημόσιες
ιάθ m
ης
ποιότητας απεικόνιση των γεωγραφικές προσφέρουν τα GIS στις Υπηρεσίες συγκοινωνίες, κλπ.), να βοηθούν τους
ι Δ om
πληροφοριών. Σε αντίθεση, οι Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης. Για χρήστες να συνδέσουν μέσω της θέσης τους
Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης παράδειγμα, από την πλευρά των GIS, οι
κα ve C
διάφορες σημειακές και χωρικές
εμφανίστηκαν αρκετά πρόσφατα κυρίως Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής πληροφορίες (π.χ. να επιλέγουν βέλτιστες ή Το λογισμικό Arc Pad ενσωματωμένο
από την τεχνολογική επανάσταση που Θέσης, όπως θα αναφερθεί αναλυτικότερα εναλλακτικές διαδρομές μεταξύ σημείων) ή σε υπολογιστή παλάμης
γή eati
δημιούργησαν οι κινητές υπηρεσίες παρακάτω, δεν απαιτούν πολλές σύνθετες να δίνουν απαντήσεις σε σύνθετα
πληροφοριών. χωρικές αναλύσεις. Εντούτοις, η φύση, η ερωτήματα που αφορούν τη χωρική
λλα ν Cr Από την πλευρά του χρήστη, οι
ς,
πληρότητα και η ακρίβεια των χωρικών συσχέτιση, την αναζήτηση βάσει κριτηρίων Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής
Ανεξάρτητα από το σύστημα ή την δεδομένων που περιλαμβάνονται στο ή τις τάσεις μεταξύ γεωγραφικών στοιχείων. Θέσης, συνδυάζοντας όλες τις παραπάνω
Συ ό τη
τεχνική εντοπισμού που χρησιμοποιείται, η εκάστοτε σύστημα GIS καθορίζει και την
πληροφορίες και δυνατότητες με την θέση
ακριβής θέση του χρήστη μόνη της δεν έχει ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ειδικότερα, στα πλαίσια της γεωμετρίας του χρήστη καλούνται να προσφέρουν:
ιδιαίτερο νόημα να παρουσιαστεί στην Τυπικά για μια ορισμένη περιοχή
να
ής απ
των δύο διαστάσεων, οι κύριες λειτουργίες

πρωτογενή της μορφή (π.χ. ζεύγος υπηρεσιών, η βάση χωρικών δεδομένων που μπορεί να προσφέρει ένα σύστημα LBS • Έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση,
συντεταγμένων φ, λ), αλλά πρέπει να πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα κατάλληλα
ρικ ω
βασίζονται σε χωρικούς τελεστές που σχετική µε την τρέχουσα τοποθεσία

συσχετιστεί µε άλλες πληροφορίες και χαρακτηριστικά γνωρίσματα όπως οι δρόμοι
πο κάτ
εφαρμόζονται πάνω στα χωρικά στην οποία βρίσκεται ο χρήστης.

υπηρεσίες προκειμένου να αποκτήσει και τα σημεία ενδιαφέροντος (π.χ. χαρακτηριστικά των αντικειμένων
προστιθέμενη αξία για τον χρήστη. Οι ξενοδοχεία, πάρκα, ATMs, εστιατόρια, • Εξατομικευµένη πληροφόρηση,
Εμ ται
ενδιαφέροντος στην εκάστοτε περιοχή ανάλογα µε τις προτιμήσεις του χρήστη.

Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής δημόσιοι σταθμοί κυκλοφορίας, αξιοθέατα, κυρίως δια μέσου των παρακάτω βασικών • Ποιοτικά καλύτερη πληροφόρηση. Η
Μη τίθε
Θέσης αναλαμβάνουν να συσχετίσουν την καταστήματα, σημεία περιήγησης κ.ά.). ειδών χωρικών ερωτημάτων:
πληροφορία θέσης (στίγμα) µε άλλες Επιπλέον, απαιτούνται ψηφιακοί “χάρτες” ποιότητα της πληροφορίας και ο βαθμός
σχετικότητάς της αυξάνεται καθώς η
Δια
πληροφορίες µε τρόπο τέτοιο ώστε ο της περιοχής, που μπορούν να είναι ένα • Ερωτήματα ακτίνας (Range queries):
χρήστης να απολαμβάνει υπηρεσίες χαρτοφυλάκιο χαρτών ή εικόνων σε μορφή πληροφορία συνδυάζεται µε την
Εύρεση αντικειμένων μέσα στο εύρος γεωγραφική θέση του χρήστη.
προσαρμοσμένες στην τρέχουσα raster, διανυσματικοί χάρτες που μίας συγκεκριμένης απόστασης από μία
γεωγραφική του θέση. Αυτό επιτυγχάνεται δημιουργούνται "on-the-fly" όταν • Μεγαλύτερη ασφάλεια, δεδομένου ότι
δοσμένη θέση δίνεται στον χρήστη η δυνατότητα να
συνήθως με την βοήθεια ενός Συστήματος απαιτείται, ή αρχειοθετημένες
εντοπίζει πηγές βοήθειας αλλά και να ορθοφωτοχάρτες σε κλίμακα 1:5000 που

εντοπίζεται όταν βρίσκεται σε δύσκολη καλύπτουν το μεγαλύτερο τμήμα της
θέση. κατοικημένης Ελλάδας.
2. Για περί-αστικές ή αγροτικές περιοχές
,
Σήμερα, στην αγορά διατίθενται ένα φύλλο χάρτη της ευρύτερης
ης
διάφορα κατάλληλα λογισμικά GIS, που περιοχής σε κλίμακα 1:50000 από την
.0 ρισ
ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού.
απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες των 3. Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει χρήση
κδ νώ
Υπηρεσιών Αξιοποίησης της Γεωγραφικής ορθοφωτοχαρτών που προέρχονται από
, ε αγ
Θέσης. Ένα τυπικό τέτοιο παράδειγμα είναι δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης,
.3
το λογισμικό Arc Pad 6.0 της ESRI όπως για παράδειγμα οι εμπορικά
υς Αν
(Environmental Systems Research Institute), διαθέσιμοι έγχρωμοι δορυφορικοί
ρο ής
που εστιάζει σε λύσεις GIS για το πεδίο που ορθοφωτοχάρτες που καλύπτουν το
απαιτούν σχετικά απλά εργαλεία, ικανά μεγαλύτερο ποσοστό της κατοικημένης
ς ό γικ
όμως να προσφέρουν πρόσβαση σε βάσεις Ελλάδας (π.χ. Αθήνα, Πειραιάς,
ιου ουρ
χωρικών δεδομένων, δυνατότητες κινητής Υπόλοιπο Αττικής, Θεσσαλονίκη,
χαρτογράφησης , χωρικής ανάλυσης και Ηράκλειο και Πάτρα) σε κλίμακα
ς ίδ ημι
άμεσης και πλήρους αποδοχής δεδομένων 1:800.000, η οποία όμως προσαρμόζεται
εντοπισμού από όλους τους δέκτες GPS στη μεγέθυνση του χάρτη. Αρχείο εικόνας της Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου σε format συμπίεσης MrSID (1296 ΚΒ)
του α Δ
μέσο του πρωτοκόλλου NMEA (π.χ. 4. Για ορεινές περιοχές περιήγησης (π.χ.
Flashcard GPS), μέσω φορητών Πάρνηθα, Υμηττός, Βόρεια & Κεντρική
με άδει
υπολογιστών και κινητών συσκευών, όπως Πίνδος, Αιτωλοακαρνανία, Αχαΐα,
laptop ή υπολογιστών παλάμης (PDA’s). Πήλιο, Κεντρικός Όλυμπος κλπ.) αλλά
εσ ons
Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη και τμήματα της νησιωτικής Ελλάδας
να ενημερώνει υπάρχοντα στοιχεία και να (Σποράδες, Κυκλάδες, Λευκάδα, Χίος),
ιάθ m
τα συσχετίζει με εξωτερικά αρχεία μία ιδιαίτερα αξιόπιστη λύση αποτελεί η
ης
ι Δ om
(φωτογραφίες, κείμενα, βίντεο) και να χρήση των χαρτογραφικών προϊόντων
παραλαμβάνει από ή να προσθέτει της σειράς Topo, σε αναλογική και
κα ve C
καινούργια στοιχεία στο Διαδίκτυο, π.χ. των ψηφιακή μορφή (raster) με ανάλυση
υπηρεσιών Web, κάνοντας χρήση μίας εικόνας στα 250 dpi και βάθος χρώματος
TCP/IP σύνδεσης μέσω ενός τοπικού 8bit, που εκδίδονται από την εταιρεία
γή eati
wireless δικτύου, ενός κινητού τηλεφώνου, ΑΝΑΒΑΣΗΣ (www.mountains.gr). Η εν
ή μέσω ενός wireless modem. λόγω σειρά περιλαμβάνει χάρτες σε
λλα ν Cr
ς,
κλίμακες 1:100.000, 1:50.000, 1:25.000
Οι λύσεις στην επιλογή ψηφιακού και 1:10.000 που κατασκευάζονται με
Συ ό τη
υποβάθρου που ικανοποιούν τις απαιτήσεις καθορισμένες και αυστηρές

μίας εφαρμογής LBS, διαμέσου του προδιαγραφές ποιότητας και πιστότητας
εκάστοτε επιλεγμένου συστήματος GIS,
να
ής απ
και εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή

αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα ακρίβεια για τις συγκεκριμένες
ρικ ω
σχεδιασμού της εκάστοτε εφαρμογής. κλίμακες. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα Αρχείο εικόνας της Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου σε format συμπίεσης JPEG (1296 ΚΒ)
πο κάτ
Παραδείγματα τυπικών τέτοιων επιλογών των συγκεκριμένων υποβάθρων είναι η

αποτελούν, π.χ.: απεικόνιση σε αυτά δύο συστημάτων Ένα πρακτικό θέμα καίριας σημασίας μιας εφαρμογής όσο και στη εύκολη
Εμ ται
1. Για αστικές περιοχές ένας συντεταγμένων: για το Ελληνικό που τίθεται κάθε φορά που ένα ψηφιακό διαχείριση της από το χρήστη. Κατά
Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς (ΕΓΣΑ υπόβαθρο (raster) εισαγάγετε σε μία LBS ή συνέπεια αναζητούνται λύσεις που θα
Μη τίθε
ορθοφωτοχάρτης της περιοχής μελέτης,

που μπορεί να προσαρμόζεται στη 87), όπου ο κάναβος τετραγωνισμού GIS εφαρμογή είναι το format του συμπιέσουν κατά το δυνατό μέγιστο βαθμό
είναι ανά 1 χμ, και για το παγκόσμιο αντίστοιχου αρχείου και το μέγεθος που ένα τέτοιο αρχείο, χωρίς όμως κάτι τέτοιο
Δια
κλίμακα του χάρτη. Για παράδειγμα, το

Υπουργείο Γεωργίας διαθέτει μια γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς WGS84, αυτό καταλαμβάνει στον υπολογιστή που να συνεπάγεται ποιοτική υποβάθμιση του
πρόσφατη τέτοια σειρά από όπου το βήμα είναι ανά 1 arcmin. χρησιμοποιείται. Είναι προφανές ότι αρχεία υποβάθρου. Μία από τις ίσως καλύτερες
μεγάλου όγκου μπορούν να δημιουργήσουν λύσεις στο συγκεκριμένο πρόβλημα
πολλά προβλήματα, τόσο στην υλοποίηση παρέχεται από το πρόσφατα διαθέσιμο
format συμπίεσης MrSID, μια επέκταση του περιορίζουν την συμβατότητα τους στα καταλληλότερη μακροπρόθεσμη λύση στη χτίζουν και να διαχειρίζονται τις δικά τους
γνωστού format jpeg, που παρέχει στενά πλαίσια συγκεκριμένων βάσεων διάθεση χωρικών δεδομένων, που δεδομένα, παρέχοντας άμεσα χωρικά-
αυξημένες δυνατότητες συμπίεσης σε λόγο δεδομένων ή εφαρμογών GIS, ενώ ικανοποιεί το κριτήριο της εξαρτημένες υπηρεσίες (δεδομένα, χάρτες,
20:1 χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητα της παράλληλα μπορούν να διακινούνται διαλειτουργικότητας μεταξύ διαφόρων γεωαναφορά), στο ευρύ κοινό σε ένα κοινό
,
αρχικής εικόνας, ενώ πρακτικά επιτρέπει και εύκολα και γρήγορα μέσω του Internet. συστημάτων GIS και εφαρμογών υπηρεσιών περιβάλλον.
ης
συμπίεση για το εύρος των λόγων 15:1 έως Επιπρόσθετα, παρέχεται η δυνατότητα σε LBS.
.0 ρισ
30:1 με πολύ μικρή ποιοτική διαφορά από εικόνες του τύπου “MrSID Portable Image Οι δυνατότητες αυτές, δημιουργούν ένα
εικόνα σε εικόνα, όσον αφορά το τελικό Format” να είναι δυνατή η παρατήρηση Οι Web Services αποτελούν μία ευρύ φάσμα εφαρμογών και στην περίπτωση
κδ νώ
συμπιεσμένο προϊόν. τους σε διάφορες αναλύσεις μέσα σε χρόνο τεχνολογία αιχμής που βασίζεται στην των Υπηρεσιών Αξιοποίησης της
, ε αγ
Στην περίπτωση των εφαρμογών LBS, οι λίγων δευτερολέπτων χωρίς την εμφάνιση αλληλεπίδραση μεταξύ υπολογιστών και Γεωγραφικής Θέσης (LBS), με δεδομένο ότι
.3
δυνατότητες συμπίεσης σε τέτοιους λόγους των pixels. Η τεχνική που χρησιμοποιείται συσκευών όπως servers, workstations, εξασφαλίζεται η άμεση πρόσβαση στο Web
υς Αν
με τη διατήρηση σε υψηλά επίπεδα της ονομάζεται “wavelet-based encoding” desktop clients και φορητές συσκευές (όπως (π.χ. μέσω της χρήσης κινητού τηλεφώνου ή
ρο ής
ποιότητας του τελικού προϊόντος αποτελεί προσδίδοντας αυτόματη “on the fly” πολύ - κινητά τηλέφωνα, PDAs, laptops κλπ.), σε μέσω της “wireless” επικοινωνίας). Κατά
σημαντικό πλεονέκτημα στη διαχείριση επίπεδη ανάλυση. Το αποτέλεσμα είναι η ένα ευρύ υπολογιστικό περιβάλλον, στα συνέπεια, το πλεονέκτημα της χρήσης
ς ό γικ
εικόνων μεγάλου όγκου (π.χ. δορυφορικές εστίαση (zoom in) σε μία τέτοια εικόνα να πλαίσια ανοικτών δικτύων όπως το Internet, συστημάτων GIS στο πεδίο με την
ιου ουρ
εικόνες σε TIFF format), ενώ παράλληλα βελτιώνει την ποιότητα της αντί να την το wireless ή τα τοπικά δίκτυα Η/Υ. Οι Web ταυτόχρονη γνώση της θέσης του χρήστη
εικόνες με τον εν λόγω τύπο συμπίεσης, δεν χειροτερεύει. Services, παρέχουν την παραπάνω που προσφέρουν οι υπηρεσίες LBS, μπορεί
ς ίδ ημι
δυνατότητα, αποδεσμεύοντας το χρήστη από να συνδυαστεί με την on-line πρόσβαση και
τα στενά πλαίσια πολύπλοκων σχετικών διαχείριση χωρικών δεδομένων, με
του α Δ
8.05 WEB-GIS ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ LBS εφαρμογών που βασίζονται στο χωρικό παράλληλη αξιοποίηση των σχετικών
σχήμα ενός συγκεκριμένου Σχεσιακού υπηρεσιών που προσφέρονται στα πλαίσια
με άδει
Συστήματος Διαχείρισης Βάσεων των υπηρεσιών Web. Με τον τρόπο αυτό, ο
Σε σύγκριση με τα παραδοσιακά Προσθήκη / αφαίρεση θεματικών Δεδομένων (RDBMS). Επιπρόσθετα, οι χρήστης μπορεί να αξιοποιεί διαφόρων
desktop-GIS, τα Web-GIS δεν διαφέρουν επιπέδων (layers): ο χρήστης να έχει την
εσ ons
Web Services επιτρέπουν την ευρεία “server τύπων χωρικά δεδομένα όπως χαρτών,
σημαντικά από την άποψη των δυνατοτήτων ευχέρεια αναδιάταξης του περιεχομένου to server” διανομή των δεδομένων και των αεροφωτογραφιών ή δορυφορικών εικόνων,
τους. Πιο συγκεκριμένα, ένα Web-GIS του χάρτη προσθέτοντας ή αφαιρώντας
ιάθ m
υπηρεσιών, σε αντίθεση με τις εφαρμογές δεδομένα για σημεία ενδιαφέροντος, αλλά
ης
καλείται να προσφέρει δυνατότητες θεματικά επίπεδα, εξασφαλίζοντας την
ι Δ om
που εστιάζουν σε ένα DBMS και οι και δυναμικά δεδομένα όπως πληροφορίες
παρουσίασης των γεωγραφικών δεδομένων, δυναμική του χάρτη. παρεχόμενες υπηρεσίες περιορίζονται στο για τις καιρικές συνθήκες ή τις συνθήκες
κα ve C
καθώς και να δίνει τη δυνατότητα στο Θεματική Χαρτογράφηση: Το επίπεδο του client. Με τον τρόπο αυτό, στα οδικής κυκλοφορίας μιας συγκεκριμένης
χρήστη να αλληλεπιδρά με το χωρικό αντικείμενο – θεματολογία του χάρτη να πλαίσια των Υπηρεσιών Web, οι περιοχής ενδιαφέροντος του.
υπόβαθρο είτε αυτό περιέχει πληροφορία μπορεί να προσαρμόζεται ανάλογα με διαχειριστές των δεδομένων μπορούν να
γή eati
raster ή vector. Με εξαίρεση τις δυνατότητες τις ανάγκες του χρήστη.
editing των δεδομένων, ένα τέτοιο σύστημα Buffering: μέσα από τη δυνατότητα
λλα ν Cr
ς,
πρέπει να προσφέρει όλες τις βασικές αυτή, να υποστηρίζεται η δημιουργία 8.06 ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ
δυνατότητες ενός GIS, όπως: ζωνών buffer γύρω από διάφορα
Συ ό τη
αντικείμενα ενδιαφέροντος, οπότε ο ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ LBS

Zooming in/out: ο χρήστης να μπορεί να χρήστης να μπορεί να περιορίζει την
να
ής απ
επιλέγει αν θα βλέπει περισσότερη ή αναζήτηση για πληροφορίες μέσα στη

λιγότερη πληροφορία στο χάρτη όπως ζώνη αυτή. Είναι εμφανές ότι για την υλοποίηση πληροφορίες, κλπ.). Αυτό επιτυγχάνεται
μιας υπηρεσίας LBS, η μοντελοποίηση του εύκολα με τη χρήση συστημάτων GIS, τα
ρικ ω
και πιο μεγάλη ή πιο μικρή περιοχή στο

χώρου που κινείται ο χρήστης είναι εξίσου οποία χρησιμοποιούνται για να
πο κάτ
χάρτη. Ένα επιπλέον βασικό πλεονέκτημα των

Panning: ο χρήστης να διαθέτει τη Web-GIS, ιδιαίτερα στα πλαίσια των σημαντική με τον υπολογισμό της θέσης υποστηρίξουν τις διαδικασίες απόκτησης,
δυνατότητα να κινεί το χάρτη προς κάθε Υπηρεσιών Αξιοποίησης της Γεωγραφικής του. Κατά συνέπεια, εκτός από τις της σύνταξης, της αποθήκευσης, της
Εμ ται
διεύθυνση που θέλει, χωρίς κάποιο Θέσης, θεωρείται η δυνατότητα τους να απαιτήσεις του προσδιορισμού της θέσης αναπροσαρμογής, της διαχείρισης, της
Μη τίθε
περιορισμό του από το σύστημα. συντηρούν και να διανέμουν συνεχώς του χρήστη και της μεταφοράς στοιχείων παρουσίασης και της ανάλυσης των
Ταυτοποίηση αντικειμένων: για κάθε ενημερωμένα δεδομένα, γεγονός που μέσω των ασύρματων δικτύων, ένα άλλο χωρικών αντικειμένων και θεματικών
Δια
χωρικό αντικείμενο του χάρτη, να είναι προσδίδει νέες δυνατότητες εφαρμογής τους ουσιαστικό συστατικό των υπηρεσιών LBS στοιχείων ενδιαφέροντος.
δυνατή η άντληση σχετικής μέσω ενός ανοικτού υπολογιστικού είναι η αποτελεσματική διαχείριση των
πληροφορίας για αυτό. περιβάλλοντος, των λεγόμενων Υπηρεσιών χωρικών στοιχείων (χαρτών, εικόνων, κ.ά.) Τυπικά ένα χωρικό αντικείμενο
Web (Web Services), που παρέχουν την και των άλλων χωρικά-εξαρτημένων καθορίζεται με τα ακόλουθα τέσσερα
πληροφοριών ενδιαφέροντος (π.χ. θεματικές βασικά χαρακτηριστικά:
υπηρεσιών LBS. Η γεωαναφορά αναφέρεται ρόλο στις εφαρμογές των υπηρεσιών LBS, προσαρμοστεί π.χ. σε μια άλλη τεχνολογία
3 Θέση: δηλαδή, τον προσδιορισμό σε διαδικασίες, όπου π.χ. μια πραγματική δεδομένου ότι αυτές βασίζονται στη θέση εντοπισμού (από το GPS, σε Α-GPS,
του στη γήινη επιφάνεια. διεύθυνση, όπως ένας αριθμός οδού, χωρικά-εξαρτημένων οντοτήτων καθώς Bluetooth, κλπ.), όταν η κινητή συσκευή
3 Μορφή: δηλαδή τη γεωμετρική εκφράζεται ισοδύναμα με το γεωγραφικό επίσης και η χωρική σχέση τους με άλλες μετακινείται από εξωτερικούς σε
,
αντιπροσώπευση του, με πλάτος και μήκος. Στις υπηρεσίες LBS οντότητες. Με την έννοια αυτή οι υπηρεσίες εσωτερικούς χώρους ή όταν είναι
ης
οποιοδήποτε γεωγραφικό συνήθως απαιτούνται οι αντίστροφες LBS αποτελούν μια τυπική μορφή απαραίτητο το περιεχόμενο ενδιαφέροντος
.0 ρισ
χαρακτηριστικό γνώρισμα που λειτουργίες γεωαναφοράς που μετατρέπουν εφαρμογών ενήμερου περιεχομένου. να πρέπει να διαβιβασθεί ασύρματα μέσω
αντιπροσωπεύεται από τον έναν από μια συντεταγμένη γεωγραφικού πλάτους και του Διαδικτύου σε ποικίλες κινητές
κδ νώ
τρεις βασικούς γεωμετρικούς μήκους σε μια διεύθυνση οδών. Οι Σήμερα η εστίαση των περισσότερων συσκευές διαφορετικών δυνατοτήτων. Στο
, ε αγ
τύπους: σημείο, γραμμή ή πολύγωνο. λειτουργίες δρομολόγησης χρησιμοποιούνται υπηρεσιών LBS φαίνεται να έχει οδηγηθεί άμεσο μέλλον, οι κινητές συσκευές
.3
3 Ιδιότητες: που περιγράφουν τη για να δημιουργήσουν μια διαδρομή, και να μακριά από αυτό που είναι πραγματικά: αναμένονται για να έχουν τις δυνατότητες
υς Αν
φύση του αντικειμένου. την επιδείξουν σε έναν χάρτη ή μια εικόνα. δηλαδή υπηρεσίες που υποστηρίζονται όχι εναλλακτικής χρήσης πολλαπλών
ρο ής
3 Χωρική σχέση του με άλλα Η βέλτιστη (όχι απαραίτητα η κοντινότερη) από συμβατικές, αλλά από χώρο-χρονικές τεχνολογιών εντοπισμού της θέσης, που θα
αντικείμενα, όπως το όριο μιας διαδρομή από ένα σημείο Α στο σημείο Β βάσεις δεδομένων, δηλαδή από στοιχεία που μπορούν να χειριστούν τις αλλαγές στο
ς ό γικ
περιοχής, παρακείμενες περιοχές, απαιτείται να υπολογιστεί βασισμένη στην χαρακτηρίζονται από τη χωρική και χρονική περιβάλλον χρήσης τους. Ωστόσο, η
ιου ουρ
της απόστασης μεταξύ ανάλυση ροής κατάλληλων γεωμετρικών διάσταση. Αυτή η τάση οφείλεται κυρίως αντιμετώπιση των προβλημάτων
οποιωνδήποτε δύο αντικειμένων, υπολογισμών και άλλων κριτηρίων (π.χ. το στις τεχνολογικές εξελίξεις στην κατασκευή διαλειτουργικότητας από την άποψη του
ς ίδ ημι
κλπ. χρόνο μετακίνησης, τη διάρκεια της των προηγμένων χώρο-ενήμερων φορητών περιεχομένου απαιτεί πρωτίστως
διαδρομής, τον τύπο της οδού ή τον τύπο συσκευών, καθώς επίσης και στις κυρίως περισσότερο σύνθετες τεχνικές
του α Δ
Ωστόσο, όπως έχει ήδη αναφερθεί, είναι του μέσου μετάβασης). Ο προσδιορισμός εμπορικά προσανατολισμένες λύσεις στις σημασιολογικής μοντελοποίησης (Semantic
χαρακτηριστικό ότι οι υπηρεσίες LBS δεν της εγγύτητας (proximity search) είναι ένα ανάγκες των χρηστών των υπηρεσιών LBS Modeling) των γεωγραφικών πληροφοριών
με άδει
απαιτούν πολλές σύνθετες χωρικές ευρύ ζήτημα δεδομένου ότι αφορά πολλές (π.χ., γρήγορη διαβίβαση στοιχείων, που περιλαμβάνονται στις απαιτούμενες
αναλύσεις, αν και η φύση, η πληρότητα και διαστάσεις: χρόνου, θέσης, και συμπεριλαμβανομένων εικόνων, βίντεο, υπηρεσίες. Αυτές οι τεχνικές θα
εσ ons
η ακρίβεια των χωρικών στοιχείων στις σημασιολογίας. Οι περιορισμοί που κ.ά.). εξυπηρετούσαν την ανάγκη για τη καλύτερη
βάσεις δεδομένων που χρησιμοποιούνται επιβάλλονται σε κάθε διάσταση μπορεί να αντιπροσώπευση, την ανταλλαγή και την
ιάθ m
καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα τεθούν εξ ορισμού κάθε φορά ανάλογα με Ένα άλλο βασικό μειονέκτημα είναι ότι σύνθεση χωρικά εξαρτημένων στοιχείων,
ης
και τη χρηστικότητα τους. Οι χωρικές
ι Δ om
το προφίλ του εκάστοτε χρήστη ή την οι γεωγραφικές πληροφορίες, που που συνήθως προέρχονται από πολλαπλές
λειτουργίες ανάλυσης στοιχείων που κατάσταση κινητικότητάς του και να περιλαμβάνονται στις εφαρμογές LBS, κατά πηγές, κάτι που παραμένει ένα ανοικτό
κα ve C
χρησιμοποιούνται για τις υπηρεσίες LBS αλλάζουν ανάλογα με την εκάστοτε χρονική κανόνα δεν εξετάζονται σε βάθος και πρόβλημα και μια πρόκληση για τις
είναι χαρακτηριστικά κυρίως γεωμετρικές στιγμή. Αυτό υπονοεί ότι στη χωρική βάση συνεπώς, η σημασιολογία των αναγκαίων σύγχρονες εφαρμογές LBS. Κατά συνέπεια,
λειτουργίες, που περιλαμβάνουν τον δεδομένων που χρησιμοποιείται, αυτός ο γεωγραφικών στοιχείων δεν ένας σημαντικός στόχος κατά τη δημιουργία
γή eati
υπολογισμό αποστάσεων, εμβαδών, και περιορισμός μεταφράζεται ως μια “αντιπροσωπεύεται” κατάλληλα, ενώ τα μιας εφαρμογής ή υπηρεσίας LBS, είναι να
κατευθύνσεων. Εντούτοις, οι απλές χαρακτηριστική επερώτηση που αφορά ένα
λλα ν Cr πρότυπα και οι προδιαγραφές των αναλυθούν και να κατανοηθούν οι
ς,
γεωμετρικές λειτουργίες επηρεάζουν άλλες σημείο ή μια περιοχή ενός σημείου με τον γεωγραφικών στοιχείων που τελικά κατηγορίες των γεωγραφικών και άλλων
αναγκαίες και πιο σύνθετες διεργασίες, ανάλογο περιορισμό της ακτίνας χρησιμοποιούνται συνήθως δεν στοιχείων ενδιαφέροντος, δηλ., οι σχετικές
Συ ό τη
όπως π.χ. τη μεθοδολογία έκφρασης της ενδιαφέροντος γύρω από αυτή θέση. προσαρμόζονται πλήρως στις απαιτήσεις τις έννοιες, η σημασιολογία και η χρήση τους,
απόστασης μεταξύ δύο σημείων σε διάρκεια εκάστοτε εφαρμογής, με αποτέλεσμα το προκειμένου να διαμορφωθούν οι
να
ής απ
διαδρομής, π.χ. για διαφορετικά μεταφορικά Πληροφορίες όπως η θέση, τα θεματικά τελικό σύστημα να μην ικανοποιεί πάντα ή κατάλληλες τεχνικές αξιοποίησης τους και
μέσα (αυτοκίνητα, δημόσιες συγκοινωνίες, στοιχεία, τα ψηφιακά αντικείμενα κ.ά., τα πλήρως τις ανάγκες των χρηστών της να καλυφθούν οι απαιτήσεις των χρηστών
ρικ ω
κ.ά.) ή τρόπους μετακίνησης (με τα πόδια, οποία είναι άμεσα συσχετισμένα με το συγκεκριμένης υπηρεσίας LBS. Αυτό στη τους. Ειδικότερα, στις υπηρεσίες LBS
πο κάτ
με μέσα σταθερής τροχιάς, οδικά, κ.ά.), σε λειτουργικό πλαίσιο μιας εφαρμογής, πράξη, έχει οδηγήσει σήμερα σε διάφορες διακρίνουμε τρεις κύριες κατηγορίες
το κόστος μετακίνησης κλπ. αναφέρονται συχνά ως το περιεχόμενο υπηρεσίες LBS, που είναι σε μεγάλο βαθμό στοιχείων:
Εμ ται
(context) της συγκεκριμένης εφαρμογής. ασυμβίβαστες μεταξύ τους, δεδομένου ότι

Από την πλευρά των υπηρεσιών LBS, Μια εφαρμογή που μπορεί να ανιχνεύει το είναι άκαμπτα συνδεδεμένες σε μια ¾ Χώρο-χρονικά Στοιχεία (Spatio-
Μη τίθε
τρεις βασικές διαδικασίες, της περιεχόμενο ενδιαφέροντος και να συγκεκριμένη τεχνολογία που απεικονίζει temporal Domain Data), που
γεωαναφοράς (Geocoding), της τροποποιεί τη συμπεριφορά της, βασισμένη τις προτιμήσεις του φορέα παροχής των εν περιλαμβάνουν τις χωρικές και χρονικές
Δια
δρομολόγησης (Routing) και της εγγύτητας σε δυναμικό περιεχόμενο, καλείται λόγω υπηρεσιών και συνεπώς, για τους έννοιες που εκφράζονται ως θέση,
(Proximity), χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής εφαρμογή ενήμερου περιεχομένου (context- χρήστες, δεν παρέχουν την αναγκαία τοποθεσία, μετακίνηση και χρόνος του
και αντιμετώπισης, δεδομένου ότι παίζουν aware application). Η θέση είναι ένα τέτοιο διαλειτουργικότητα, όταν για παράδειγμα, κινούμενου χρήστη ή της κινητής
ένα ιδιαίτερο ρόλο στη λειτουργία των περιεχόμενο που παίζει ένα σημαντικότατο ένα τέτοιο σύστημα πρέπει να συσκευής.
¾ Στοιχεία Περιεχομένου (Content Data), των πολυκλαδικών σφαλμάτων των Από την άποψη διαχείρισης μοντέλο περιεχομένου που απαιτεί κάθε
που εξαρτώνται από την εκάστοτε σημάτων, με άμεσο αποτέλεσμα την περιεχομένου, η αξιοποίηση των εν λόγω υπηρεσία LBS, όπως φαίνεται στο
εφαρμογή και μπορούν να είναι υποβάθμιση της ακρίβειας εντοπισμού που στοιχείων μπορεί να γίνει με βάση τρία παραπάνω σχήμα. Στη πράξη οι πιθανοί
περιγραφικά, με κατάλληλη παρέχεται στον χρήστη. Σε άλλες αντίστοιχα σημαντικά κριτήρια: συνδυασμοί πρόσβασης στις πληροφορίες
,
γεωαναφορά ή και με χρονική αναφορά περιπτώσεις, αυτό που ενδιαφέρει μιας υπηρεσίας LBS είναι (θέση, χρόνος),
ης
¾ Στοιχεία Εφαρμογής (Application πρωτίστως είναι η περιβάλλουσα περιοχή ¾ Την ταυτότητα των οντοτήτων (οντότητα, χρόνος), ή (οντότητα, θέση, και
.0 ρισ
Data), που αφορούν χαρακτηριστικές όπου κινείται ο χρήστης. Παραδείγματος ¾ Τη θέση των οντοτήτων χρόνος). Οποιεσδήποτε πληροφορίες για
πληροφορίες, όπως το προφίλ των χάριν, ένας τουρίστας ενδιαφέρεται να ξέρει Τον χρόνο που οι πληροφορίες είναι άλλες οντότητες ενδιαφέροντος (π.χ. η
κδ νώ
¾
χρηστών (user profile) και των ποια και που είναι τα πλησιέστερα σχετικές. έναρξη ενός συμβάντος, notification event)
, ε αγ
συσκευών τους (device profile), και εστιατόρια, ξενοδοχεία, πρατήρια βενζίνας συνήθως εκλαμβάνονται ως στοιχεία
.3
άλλα γενικά χαρακτηριστικά (generic κ.ά. σε μια συγκεκριμένη ακτίνα γύρω από Τα εν λόγω κριτήρια αναφέρονται και δευτερεύοντος περιεχομένου (secondary
υς Αν
profile) ή ειδικά χαρακτηριστικά την τρέχουσα θέση του, ή να πληροφορείται ως στοιχεία πρωταρχικού (κύριου) context), αν και μπορούν να έχουν
ρο ής
(application-specific profile) μιας έγκαιρα, π.χ. για την έκταση μιας περιεχομένου (primary context), δεδομένου σημαντικό χαρακτήρα για συγκεκριμένες
υπηρεσίας. κυκλοφοριακής συμφόρησης στην εν λόγω ότι αποτελούν τη βάση για το εκάστοτε εφαρμογές.
ς ό γικ
περιοχή. Κατά συνέπεια, η έννοια του όρου
ιου ουρ
Ειδικότερα, οι προαναφερόμενες location εμπεριέχει την έννοια της περιοχής
τέσσερις χώρο-χρονικές έννοιες των χώρο- ενδιαφέροντος ή της περιβάλλουσας
ς ίδ ημι
χρονικών στοιχείων είναι κοινές και περιοχής γύρω από τη θέση (surrounding
θεμελιώδεις σε όλες τις υπηρεσίες LBS, area ή reach) του χρήστη, όπου το σχήμα
του α Δ
ανεξάρτητα των συγκεκριμένων εφαρμογών της περιοχής (π.χ., κύκλος γύρω από ένα
που αυτές εστιάζουν. Στην προκειμένη σημείο ή οβάλ σχήμα της περιοχής κατά
με άδει
περίπτωση, αξίζει να τονισθεί η διάκριση μήκος ενός αυτοκινητόδρομου) παίζει
των όρων θέση (position) και τοποθεσία επίσης σημαντικό ρόλο, ιδιαίτερα για
εσ ons
(location), αν και στα ελληνικά οι κινούμενους χρήστες.
αντίστοιχοι αγγλικοί όροι χρησιμοποιούνται
ιάθ m
εναλλακτικά ή ταυτόσημα. Εντούτοις, στις Μια παρόμοια διάκριση είναι
ης
ι Δ om
υπηρεσίες LBS, υπάρχει η ανάγκη να απαραίτητο να γίνεται για τη χρονική
εκφραστούν η ειδική έννοια και η διάσταση, η οποία εισάγει αντίστοιχα τις
κα ve C
σημασιολογία τους όσον αφορά τον χώρο έννοιες της χρόνο-σφράγισης (timestamp)
στον οποίο κινείται ένας χρήστης. Για την και του χρονικού ορίζοντα (time horizon) ή Γενική μορφή του μοντέλου διαχείρισης χώρο-χρονικών
ακρίβεια ο όρος position αναφέρεται στην του χρονικού παραθύρου ευκαιρίας (time
γή eati
δεδομένων για Υπηρεσίες LBS
ακριβή θέση (π.χ. τις συντεταγμένες του window of opportunity). Ο ορισμός των
χρήστη ή της κινητής συσκευής του), ενώ ο χρονικών αυτών στοιχείων έχει ιδιαίτερο
λλα ν Cr
ς,
όρος location αναφέρεται στις ρόλο στην περιγραφή της κινητικότητας του Συμπερασματικά, είναι εύκολα τουλάχιστον για πολυσύνθετες εφαρμογές
δευτερεύουσες πληροφορίες που εξάγονται χρήστη, όπου σημαντικοί άλλοι παράμετροι κατανοητό ότι οι χωρικές πληροφορίες που υπηρεσιών LBS.
Συ ό τη
από τη θέση-position της εν λόγω συσκευής είναι η κατεύθυνση της κίνησης του καλείται να οργανώσει και να αξιοποιήσει Μια οντολογία χρησιμοποιεί μια
(π.χ. δυο τετράγωνα βόρεια και τρία (heading), η απόσταση του από την μια υπηρεσία LBS είναι αρκετά σύνθετες ιεραρχική έννοια των θέσεων και των υπό-
να
ής απ
τετράγωνα δυτικά του κτιρίου Α, της προηγούμενη ή άλλη γνωστή θέση του από την άποψη του αριθμού των χώρο- χώρων ή χωρικών οντοτήτων του φυσικού
πλατείας Β, κλπ.). Στις περισσότερες τέτοιες (distance), η διεύθυνση του σε σχέση με την χρονικών εννοιών που απαιτείται να είναι χώρου, που βασίζονται στη βασική έννοια
ρικ ω
περιπτώσεις, οι υπηρεσίες LBS βασίζονται προηγούμενη θέση του (direction) και η σωστά περιγραμμένες, από την άποψη της ενός αφηρημένου-χώρου. Οι ιδιότητες τους
πο κάτ
στην υπόθεση ότι η θέση του χρήστη μπορεί διάρκεια μετακίνησης από την προηγούμενη ετερογένειας των θεματικών ενοτήτων που καθορίζονται έτσι ώστε οι διάφοροι υπό-
να καθορισθεί σαφώς κάθε φορά, δηλαδή θέση (travel duration). Από τα συστήματα ανήκουν και από την άποψη της χώροι ή χωρικές οντότητες μπορούν να
Εμ ται
ότι οι συντεταγμένες είναι πάντα γνωστές εντοπισμού, σήμερα μόνο το GPS έχει τη αλληλεξάρτησης μεταξύ τους. Προς αυτή ευρίσκονται μέσα, να είναι ορατοί από,
και με απόλυτο τρόπο. Ωστόσο, αυτό δεν δυνατότητα να ενεργεί σαν “ιχνηλάτης” της
Μη τίθε
την κατεύθυνση, οι σύγχρονες τάσεις ή/και δίπλα σε άλλους υπό-χώρους ή

αληθεύει πάντα, ούτε η ακρίβεια για την κινητικότητας του χρήστη και να παρέχει στρέφονται στη χρήση κατάλληλων χωρικές οντότητες. Για παράδειγμα, μια
τρέχουσα θέση του χρήστη είναι πάντα αυτοδύναμα όλες αυτές τις πληροφορίες.
Δια
οντολογιών, οι οποίες σε πολλές οντολογία που αφορά γεωγραφικές

ικανοποιητική, όπως για παράδειγμα όταν Αυτό είναι ένα ιδιαίτερο πλεονέκτημα, που περιπτώσεις έχουν υιοθετηθεί ως ένα διευθύνσεις μπορεί να χρησιμοποιεί
αυτός κινείται σε περιοχές με υψηλά κτίρια βοηθάει σε πολύ μεγάλο βαθμό στη απαραίτητο βήμα προς τη δυνατότητα ιεραρχικά τους υπό-χώρους ή χωρικές
ή κάτω από υψηλά δένδρα, όπου οι δέκτες δημιουργία του προφίλ κινητικότητας ενός διαχείρισης αυτής της πολυπλοκότητας, οντότητες της χώρας, της πόλης, του χωριού
GPS υπόκεινται στις γνωστές επιπτώσεις χρήστη. κλπ., που με τη σειρά τους καθορίζονται,
πάλι σε μια ιεραρχική σχέση. Δηλαδή οντολογιών μεταξύ διαφορετικών ζητούμενο κτίριο είναι στην επόμενη οντοτήτων ως απάντηση. Όπως και στην
ιεραρχούνται και διαχωρίζονται περαιτέρω συστημάτων. Με τον τρόπο αυτό, οι γωνία δεξιά) και σε μια άλλη εφαρμογή προηγούμενη περίπτωση, για
ώστε να αντιπροσωπεύσουν κοινά οντολογίες χρησιμεύουν όχι μόνο ως μια να χρειάζεται την απόλυτη γεωγραφική παράδειγμα, ένας χρήστης μπορεί να
χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως δρόμοι, οργανωμένη αποθήκη για μια βάση θέση του κτιρίου (π.χ. το γεωγραφικό θέσει μια “σημασιολογική” ερώτηση
,
τετράγωνα, κτίρια, κλπ. Ένα επιπλέον γνώσεων των πληροφοριών θέσης που πλάτος και μήκος). Μια τυπική χρήση (π.χ. τι καταστήματα μπορώ να βρω σε
ης
πλεονέκτημα της χρήσης των οντολογιών ενδιαφέρουν μια συγκεκριμένη υπηρεσία τέτοιων επερωτήσεων είναι η πλοήγηση αυτό το εμπορικό κέντρο;) και σε μια
.0 ρισ
είναι ότι, με τα υπάρχοντα διαδεδομένα LBS, αλλά επιπλέον επιτρέπουν μέσα από του χρήστη προς συγκεκριμένους άλλη εφαρμογή να θέσει την ερώτηση
εργαλεία οντολογιών, αυτές διακριτούς κανόνες να αυτοματοποιηθούν προορισμούς, που γίνεται δυνατή αναφορικά με την απόλυτη γεωγραφική
κδ νώ
κωδικοποιούνται εύκολα στη γλώσσα XML μερικές ουσιαστικές διαδικασίες για την χρησιμοποιώντας την απάντηση του θέση του (π.χ. τι μπορώ να βρω γύρω
, ε αγ
(Extensible Markup Language), η οποία επαναδιαμόρφωση και επαναχρησιμοποίηση αιτήματος και την ίδια την λειτουργική από το συγκεκριμένο γεωγραφικό
.3
αποτελεί σήμερα τον πλέον κοινό τρόπο των πληροφοριών, ενώ μπορούν να υποδομή της συγκεκριμένης υπηρεσίας πλάτος και μήκος). Πιθανά άλλοι τύποι
υς Αν
περιγραφής δεδομένων που μπορεί να επεξεργαστούν τα πρωτογενή στοιχεία από LBS για να επισημανθεί μια επερωτήσεων δεν εμπίπτουν στις
ρο ής
χρησιμοποιηθεί από εφαρμογή σε διαφορετικές τεχνολογίες προσδιορισμού συγκεκριμένη διαδρομή, από την προηγούμενες δύο με έναν ευδιάκριτο
εφαρμογή, καθώς και μία τυποποιημένη της θέσης και να ερμηνεύουν τις αντίστοιχες τρέχουσα θέση του χρήστη στην τρόπο, ωστόσο πιο σύνθετες
ς ό γικ
γλώσσα για την ανταλλαγή δεδομένων στον πληροφορίες θέσης, να τις ελέγχουν ή να τις επιθυμητή θέση ή την τοποθεσία προς επερωτήσεις μπορούν να πάρουν ως
ιου ουρ
Παγκόσμιο Ιστό και συνεπώς είναι συνδυάζουν με άλλες πηγές πληροφοριών. την οποία επιθυμεί να κινηθεί. εισαγωγή τον ελλιπή προσδιορισμό μιας
κατάλληλη και για την ανταλλαγή εντοπίσιμης χωρικής οντότητας ή/και
ς ίδ ημι
¾ Έμμεσες επερωτήσεις αποσκοπούν να τον ελλιπή προσδιορισμό μιας χωρικής
απαντήσουν στο ερώτημα “τι υπάρχει οντότητας και να αναμείνουν ένα
του α Δ
γύρω από εδώ;”. Αυτό ισοδυναμεί με κατάλληλο κατάλογο χωρικών
την παροχή της θέσης μιας οντότητας ─ οντοτήτων ενδιαφέροντος:
με άδει
π.χ. της θέσης του χρήστη ─ ως εισαγωγή παραδείγματος χάριν “ποία θέατρα είναι
στην ερώτηση, και την αναμονή του διαθέσιμα στην ευρύτερη περιοχή μου,
εσ ons
προσδιορισμού της θέσης ή τοποθεσίας ταξινομημένα ως προς την εγγύτητα
μιας ή περισσότερων εντοπίσιμων τους στην τρέχουσα θέση μου”.
ιάθ m
ης
ι Δ om
8.07 ΤΥΠΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LBS
κα ve C
Για την υλοποίηση μιας τυπικής τη μικρότερη στη μεγαλύτερη δυνατή
υπηρεσίας LBS, η ικανοποίηση των μέχρι κλίμακα.
γή eati
τώρα αναφερθέντων απαιτήσεων επιβάλει
μια γενική αρχιτεκτονική που θα πρέπει να Η εν λόγω τυπική αρχιτεκτονική
λλα ν Cr διαχωρίζει την αντιπροσώπευση των
ς,
Τυπικό πλαίσιο διαχείρισης χωρικών πληροφοριών μέσω οντολογιών περιεχομένου και υπηρεσιών συνδυάζει διαφορετικά μοντέλα
αξιοποίησης της θέσης (Location Models), πληροφοριών, στις χωρικές οντότητες (π.χ.
σημεία, περιοχές, κ.ά.) και στις εντοπίσιμες
Συ ό τη
Με τον τρόπο αυτό, εκπληρώνεται οντότητας (locatable entity) ─ π.χ. του που το καθένα εκφράζεται από ένα
ουσιαστικά η βασική λειτουργία μιας Μουσείου Α ─ ως εισαγωγή στην διαφορετικό επίπεδο πληροφοριών. Για οντότητες (π.χ. οχήματα, κινητές συσκευές
ή οτιδήποτε μπορεί να αναγνωρισθεί ή να
να
ής απ
υπηρεσίας LBS, δηλαδή να “απαντάει ” σε ερώτηση, και την αναμονή του αυτό το σκοπό μπορεί κανείς να υιοθετήσει
πραγματικό χρόνο στις χώρο-χρονικά προσδιορισμού (της θέσης ή της τα γενικά χαρακτηριστικά μιας τέτοιας εντοπισθεί με μια κινητή συσκευή, ή
οτιδήποτε έχει συνυφασμένη με αυτό την
ρικ ω
εξαρτώμενες επερωτήσεις (Temporal- τοποθεσίας) μιας άλλης χωρικής αρχιτεκτονικής, που είναι βασισμένη σε μια
έννοια της θέσης ή της τοποθεσίας)
πο κάτ
aware Location Dependent Queries) του οντότητας (location entity) αναλογία με τα εννοιολογικά επίπεδα των
εκάστοτε χρήστη. Αυτές μπορεί να είναι ενδιαφέροντος ως απάντηση ([7]). Στην πρωτοκόλλων δικτύων επικοινωνίας. Αυτή αντίστοιχα, που αντιστοιχούν στις αριστερές
βασίζεται στην δόμηση των στοιχείων σε και δεξιές ορθογώνιες περιοχές (στήλες) στα
Εμ ται
άμεσες (direct queries) ή έμμεσες προκειμένη περίπτωση, τόσο η εισαγωγή

επερωτήσεις (indirect queries): όσο και απάντηση σχετίζονται με την διαφορετικά επίπεδα πληροφοριών, όπως επιμέρους επίπεδα μοντελοποίησης του
Μη τίθε
αντίληψη του φυσικού χώρου που φαίνεται στο επόμενο σχήμα, όπου οι γεωγραφικού χώρου που κινείται ο χρήστης.
¾ Άμεσες επερωτήσεις αποσκοπούν να γίνεται κατανοητή από την πληροφορίες θέσεις μπορούν να Οι πληροφορίας που αφορούν τις
Δια
απαντήσουν στο ερώτημα “πού μπορώ συγκεκριμένη εφαρμογή που έθεσε την χρησιμοποιηθούν είτε υπό μια αφηρημένη συμβολικές τοποθεσίες και τις φυσικές
να βρω κάτι;” Αυτό ισοδυναμεί με την ερώτηση. Για παράδειγμα, ένας χρήστης έννοια (συμβολική θέση), είτε υπό μια θέσεις/τοποθεσίες αναπαριστούν όσο το
παροχή της θέσης(-position) ή μπορεί να χρειάζεται μια συγκεκριμένη έννοια (φυσική θέση) και από δυνατόν πιστότερα τις ιδιότητες του
τοποθεσίας(-location) μιας εντοπίσιμης "σημασιολογική" απάντηση (π.χ. το φυσικού χώρου, ενώ ανεβαίνοντας προς τα
ανώτερα επίπεδα οι πληροφορίες γίνονται
πιο αφηρημένες και προσεγγίζουν καλύτερα τις διαφορετικές τεχνολογίες εντοπισμού υπολογισμός δρομολογήσεων, μορφοποιημένων ψηφιακών
τις σημασιολογικές έννοιες που είναι θέσης που αυτές θα χρησιμοποιούν (GPS, κ.ά.), χαρτών (π.χ., Web Map Server
κατανοητές από τους χρήστες μιας AGPS, συστήματα εσωτερικών χώρων, b. υπηρεσίες επεξεργασίας services)
υπηρεσίας LBS. Πρακτικά, η ροή των κ.ά.). Η προσέγγιση αυτή επιβάλλεται εν θεματικών στοιχείων (π.χ., b. Υπηρεσίες αναζήτησης και
,
πληροφοριών νοείται ότι γίνεται κάθετα πολλοίς και από τη χρήση των οντολογιών, υπολογισμός γεωπαραμέτρων, εντοπισμού σημείων ή χωρικών
ης
μέσω κάθε επιμέρους επιπέδου με τη των οποίων ο σχεδιασμός είναι σημαντικό χαρτογραφικές γενικεύσεις, κ.ά.), οντοτήτων ενδιαφέροντος
.0 ρισ
χρησιμοποίηση των οριζόντιων σχέσεων σε να καθορίζει τη δομή τους και τις c. υπηρεσίες επεξεργασίας c. Υπηρεσίες γεωαναφοράς και
κάθε επίπεδο πληροφορίας. διασυνδέσεις τους, αρχίζοντας από πιο χρονικών στοιχείων (π.χ., γεωανάλυσης (π.χ., υπηρεσίες
κδ νώ
γενικές ή τις πιο σημαντικές και δειγματοληψία παραμέτρων εντοπισμού της θέσης
, ε αγ
Το γενικό αυτό μοντέλο είναι αρκετό για πηγαίνοντας προς τις πιο εξειδικευμένες κινητικότητας του χρήστη κ.ά.). διευθύνσεων, κτιρίων, μνημείων
.3
να ικανοποιήσει τις διαφορετικές εφαρμογές οντολογίες, δημιουργώντας κατ' αυτό τον ♦ Την ανακάλυψη υπηρεσιών μέσα από τη και άλλων περιγραφικά
υς Αν
LBS, ενώ παράλληλα είναι αρκετά τρόπο, μια δομή, ή μια αρχιτεκτονική, όπως χρήση αντίστοιχων οντολογιών προσδιορισμένων σημείων
ρο ής
γενικευμένο ώστε να είναι ανεξάρτητο από το παραπάνω μοντέλο. υπηρεσιών (service ontologies), όπως ενδιαφέροντος).
a. Υπηρεσίες δημιουργίας ή
ς ό γικ
ανάκτησης κατάλληλα
ιου ουρ
Σημασιολογικός ορισμός εντοπίσιμων
Σημασιολογικός ορισμός οντοτήτων
οντοτήτων 8.08 ΜΙΑ ΤΥΠΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LBS ΣΤΗΝ
ς ίδ ημι
Σημασιολογικό Επίπεδο
ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥΠΟΛΗ
του α Δ
Σχέσεις χωρικών οντοτήτων μεταξύ Σχέσεις εντοπίσιμων οντοτήτων με άλλες Μία τυπική εφαρμογή LBS σε palmtop, εφαρμογής, χρησιμοποιήθηκε κατάλληλο
⇔
τους οντότητες
με άδει
επιτρέπει μέσω της χρήσης ενός GPS ψηφιακό υπόβαθρο raster της ευρύτερης
∆ομικό / Σχεσιακό Επίπεδο χειρός, βγαίνοντας στο πεδίο να είναι περιοχής του ΕΜΠ, στη μορφή
γνωστή ανά πάσα χρονική στιγμή, η ακριβής ορθοφωτοχάρτη από δορυφορική εικόνα,
εσ ons
Συστήματα αναφοράς ⇔ θέση της συσκευής παρέχοντας τη από το οποίο δημιουργήθηκαν διάφορα
Φυσικές θέσεις/τοποθεσίες (από δυνατότητα να τεθούν κάποια ερωτήματα, θεματικά layers (shapefiles) που αφορούν
Γεωμετρική αναπαράσταση εντοπίσιμων
ιάθ m
ης
συσκευές απόλυτου ή σχετικού είτε για τις υπηρεσίες που αφορούν τη χαρακτηριστικές χωρικές οντότητες στο
οντοτήτων
ι Δ om
⇔
εντοπισμού) – Physical συγκεκριμένη περιοχή, είτε δίνοντας ένα χώρο του Ε.Μ.Π (π.χ. Πύλες, Εστία,
Position/Location τελικό προορισμό να επιτευχθεί η πλοήγηση Βιβλιοθήκη, Ναός, Περίπτερο,
κα ve C
Μετρικό / Γεωμετρικό Επίπεδο της συσκευής ως εκεί ή ακόμα και να Βιβλιοπωλείο, Χώροι parking, Στάσεις
συλλεχθούν επιπρόσθετες γεωγραφικές λεωφορείου, Ιατρείο, Κυλικεία, ATM, Links
γή eati
Χωρικές οντότητες (π.χ. θεματικά Συμβολική αναπαράσταση πληροφορίες στην εκάστοτε περιοχή που Ιστορικών Στοιχείων Κτιρίων που
⇔ κινείται ο χρήστης. Η Πολυτεχνειούπολη ενεργοποιούν αρχεία .html., Links
επίπεδα) εντοπίσιμων οντοτήτων
λλα ν Cr του Ε.Μ.Π. έχει αποτελέσει το πεδίο Φωτογραφίας Κτιρίων που ενεργοποιούν
ς,
Συμβολικές τοποθεσίες (από Συσκευές
δοκιμής μιας τυπικής εφαρμογής των εν αρχεία .jpeg, Δρόμοι, Κτίρια, Πρυτανεία,
συμβολικής ή φυσικής αναγνώρισης) – ⇔ Αναγνώριση εντοπίσιμων οντοτήτων
λόγω υπηρεσιών, για ένα περιορισμένο Αθλητικές εγκαταστάσεις, Όρια
Συ ό τη
Symbolic Location
γεωγραφικό χώρο, με στόχο την Πολυτεχνειούπολης).
Επίπεδο Εντοπισμού / Αναγνώρισης διευκόλυνση ενός “επισκέπτη” στους
να
ής απ
Τυπικό μοντέλο της αρχιτεκτονικής δομής μιας Υπηρεσίας LBS χώρους του Πολυτεχνείου, προσφέροντας Γενικότερα, με τη βοήθεια του Arc
παράλληλα λύσεις στην εύκολη ψηφιακή Pad6.0 οι παραπάνω πληροφορίες μπορούν
ρικ ω
Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η ♦ Τη σύνθεση υπηρεσιών (composition of συλλογή δεδομένων, συνδυάζοντας τις να χρησιμοποιηθούν ή να εμπλουτιστούν
πο κάτ
υλοποίηση μιας εύχρηστης υπηρεσίας LBS, services) και οντολογιών διαφόρων δυνατότητες των GIS και του GPS μέσω περαιτέρω διαμέσου των παρακάτω τυπικών
η οποία αντί της απλής πρόσβασης σε παραμέτρων και στοιχείων που ενός PDA. Για τις ανάγκες της εν λόγω διαδικασιών:
Εμ ται
στοιχεία, έχει ως βασικά χαρακτηριστικά: χρησιμοποιούνται από συγκεκριμένες

Μη τίθε
υπηρεσίες, όπως 1. Προσθήκη θεματικών επιπέδων (layers) 6. Διαγραφή των χαρακτηριστικών

♦ Τις ποικίλες επιμέρους υπηρεσίες (sub- a. υπηρεσίες επεξεργασίας χωρικών 2. Επεξεργασία των layers 7. Κίνηση γύρω από το χάρτη
Δια
services) – αποτελούμενες από στοιχείων (π.χ., μετατροπές και 3. Δημιουργία καινούργιων 8. Πληροφορίες για κάποιο
a. επιμέρους στοιχεία, μετασχηματισμοί χαρακτηριστικών χαρακτηριστικό
b. άλλες υπηρεσίες ή συντεταγμένων, μετατροπή 4. Επιλογή των χαρακτηριστικών 9. Μέτρηση απόστασης
c. συνδυασμό στοιχείων και γραμμικών στοιχείων, 5. Μετακίνηση των χαρακτηριστικών 10. Εύρεση χαρακτηριστικών με
υπηρεσιών συγκεκριμένες ιδιότητες
Η συλλογή θεματικής πληροφορίας στο

πεδίο, απλοποιείται χρησιμοποιώντας
ηλεκτρονικές φόρμες, μέσω των οποίων ο
,
χρήστης μπορεί να καταχωρεί εύκολα και
ης
γρήγορα κείμενο, αριθμούς και
.0 ρισ
φωτογραφίες, αντιστοιχίζοντας τα με
συγκεκριμένες οντότητες του χάρτη. Στην
κδ νώ
συγκεκριμένη εφαρμογή, έχει δημιουργηθεί
, ε αγ
μία σειρά από σελίδες φορμών για το layer
.3
των κτιρίων των σχολών του Ε.Μ.Π.,
υς Αν
προκειμένου ο χρήστης να μπορεί να
ρο ής
συγκεντρώνει την απαιτούμενη πληροφορία
για αυτά κάνοντας χρήση πτυσσόμενων
ς ό γικ
menu (combo boxes) ή πληκτρολογώντας ο
ιου ουρ
ίδιος τις τιμές στα πεδία. Το σύνολο των
δεδομένων αυτών, αποθηκεύονται αυτόματα
ς ίδ ημι
στο attribute table (.dbf) του εκάστοτε layer.
Επιπλέον, με τη χρήση σειράς εργαλείων Σελίδα απεικόνισης φωτογραφίας για τη
του α Δ
(π.χ. FIND, IDENTIFY, FEATURE Σχολή των Τοπογράφων Μηχανικών
PROPERTIES, GO TO, κλπ.) που διαθέτει
με άδει
το ArcPad είναι δυνατόν να Εύρεση πληροφορίας με ένα απλό κλικ
αντιμετωπιστούν συγκεκριμένες ανάγκες πάνω στα δεδομένα
Εντοπισμός ενός χαρακτηριστικού μέσα
εσ ons
στο πεδίο, μέσω ταχείας ανάκτησης
πληροφοριών για τα δεδομένα του χάρτη, στα όρια του χάρτη, τοποθετώντας ένα
label και εστιάζοντας σε αυτό
ιάθ m
π.χ.:
ης
Μέρος ορθοφωτοχάρτη από δορυφορική εικόνα της περιοχής της Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου, με
ι Δ om
ενδεικτικά τοποσταθερά σημεία για την γεωαναφορά στο σύστημα ΕΓΣΑ 87.
Απεικόνιση επιπρόσθετης πληροφορίας Μέτρηση της απόστασης μεταξύ δύο
κα ve C
για τις χωρικές οντότητες του χάρτη οντοτήτων
μέσω μίας εικόνας, ενός αρχείου ή ενός Εμβαδομέτρηση κλειστών πολυγωνικών
video επιφανειών.
γή eati
λλα ν Cr
ς,
8.09 WEB-GIS ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LBS
Συ ό τη
ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥΠΟΛΗ
να
ής απ
Identify Tool
Feature Properties tool Μία τυπική εφαρμογή Web-GIS, μπορεί – δίνοντας τη δυνατότητα στο χρήστη να
Go To tool να ενσωματώνει τις βασικές λειτουργικές αξιοποιεί, σε συνδυασμό με αντίστοιχες
ρικ ω
δυνατότητες ενός GIS, προσφέροντας υπηρεσίες LBS οπουδήποτε και αν

πο κάτ
ποικίλες Web-services σε ένα απλό και βρίσκεται, όλες τις συνεχώς ανανεώσιμες
εύχρηστο site, με χρήση ενός συνήθους και ενημερωμένη πληροφορίες,
Εμ ται
browser (π.χ. Internet Explorer). Η καταργώντας τους φραγμούς ενός στατικού

Μη τίθε
πρόσβαση σε ένα τέτοιο site, μπορεί να GIS και επωφελούμενος όλων των
επιτευχθεί μέσω ενός οποιουδήποτε Η/Υ – πλεονεκτημάτων ενός δυναμικού
Δια
ακόμη και ενός υπολογιστή παλάμης (PDA) συστήματος χώρο-χρονικής ενημέρωσης.
Χρήση εργαλείου “Find” και αξιοποίηση των Identify Forms
,
ης
.0 ρισ
κδ νώ
, ε αγ
.3
υς Αν
ρο ής
ς ό γικ
ιου ουρ
ς ίδ ημι
του α Δ
με άδει
Προσθήκη υπηρεσίας Image ArcIMS στο περιβάλλον του ΑrcPad
εσ ons
Full View της περιοχής δυτικού Υμηττού, στο περιβάλλον του HTML Viewer
Προκειμένου να αναδειχτεί η δυναμική 9 Δυνατότητα εναλλαγής μεταξύ
ιάθ m
ης
της νέας αυτής τεχνολογίας αλλά και οι υπομνήματος και λίστας layers, για
ι Δ om
δυνατότητες συνδυασμού της με ένα καθορισμό ορατών και μη θεματικών 9 Γραφική επιλογή χαρακτηριστικών (by ¾ Image Service σε περιβάλλον Java
σύστημα LBS, η προηγούμενη εφαρμογή επιπέδων rectangle, line or polygon) Custom Viewer
κα ve C
στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου 9 Διενέργεια ερωτημάτων για εντοπισμό 9 Μέτρηση αποστάσεων μεταξύ δύο ¾ Feature Service σε περιβάλλον Java
επεκτάθηκε με τη δημιουργία μίας χωρικών οντοτήτων σημείων του χάρτη Custom Viewer
9 Ορισμός μονάδων στις πιο πάνω
γή eati
εφαρμογής Web-GIS για την περιοχή του 9 Αναζήτηση θεματικής πληροφορίας
Υμηττού. Ειδικότερα, στόχος ήταν η βάση πληροφοριών που εισάγονται από μετρήσεις Με τον τρόπο αυτό, το σύνολο των
λλα ν Cr 9 Δημιουργία ζωνών Buffers γύρω από παραπάνω περιγραφομένων υπηρεσιών,
ς,
δημιουργία ενός web site και μιας το χρήστη
υπηρεσίας web διαμέσου των οποίων ο 9 Δυνατότητα Find & Identify σημεία ενδιαφέροντος καλύπτονται εξίσου και από τις τρεις
9 Εντοπισμός διευθύνσεων πάνω στο υπηρεσίες, ενώ με τη προσθήκη των
Συ ό τη
χρήστης θα μπορεί να έχει πρόσβαση μέσα 9 Εύκολη και άμεση διαχείριση από το
από τον Internet Explorer, σε κατάλληλο χρήστη σύνθετων χωρικών χάρτη (δυνατότητα υπηρεσιών σε περιβάλλον Java Custom
χαρτογραφικό υπόβαθρο της δυτικής ερωτημάτων, τα οποία έχουν ετοιμαστεί “γεωκωδικοποίησης” ή “geocoding”). Viewer, καλύπτονται επιπρόσθετα πιο
να
ής απ
πλευράς του Υμηττού καθώς και συναφείς και αποθηκευτεί εκ των προτέρων μέσα εξειδικευμένες διεργασίες, όπως:
χωρικές /περιγραφικές πληροφορίες που στο site Η βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση,
ρικ ω
αφορούν τα αξιοθέατα της συγκεκριμένης 9 Δημιουργία υπηρεσίας ικανής να επέκταση και ανάδειξη των δυνατοτήτων 9 Προσθήκη εξωτερικών δεδομένων
πο κάτ
περιοχής. Για την υλοποίηση της εν λόγω ανατροφοδοτήσει μέσω Web με που προσφέρουν τα Web-GIS, είναι δυνατή στο χάρτη του site (Image & Feature
εφαρμογής, χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο δεδομένα, την εφαρμογή ArcPad με τη δημιουργία τριών υπηρεσιών web με Services )
Εμ ται
το λογισμικό ArcIMS, εξασφαλίζοντας τις εγκατεστημένη σε PDA, μέσω τη βοήθεια του λογισμικού ArcIMS, 9 Δυνατότητα αλλαγής των ιδιοτήτων
κάνοντας χρήση διαφορετικών Viewers: των απεικονιζόμενων layers (Image
Μη τίθε
παρακάτω βασικές λειτουργίες που bluetooth επικοινωνίας. Στη παρούσα

απαντώνται σε ένα desktop GIS: εφαρμογή, το υπάρχον υπόβαθρο του & Feature Services)
¾ Image Service σε περιβάλλον HTML
Δια
Arcpad που αφορά την

9 Εργαλεία πλοήγησης μέσα στο χάρτη Πολυτεχνειούπολη, εμπλουτίζεται με Viewer
όπως zoom in/out, zoom to full extent, δεδομένα που αφορούν την ευρύτερη
pan κλπ.. περιοχή του Υμηττού.
,
ης
.0 ρισ
κδ νώ
, ε αγ
.3
υς Αν
ρο ής
ς ό γικ
ιου ουρ
ς ίδ ημι
του α Δ
Επιλογή δρόμων με χρήση του “Query” tool
με άδει
Ορισμός ζώνης buffer 300 m και επιλογή κτιρίων που βρίσκονται μέσα σε αυτή τη ζώνη
εσ ons
9 Αμφίδρομη on – line ανταλλαγή οποιοδήποτε σημείο του χάρτη στην
ιάθ m
γραφικών, εικόνων raster και vector επιθυμητή κάθε φορά κλίμακα.
ης
ι Δ om
δεδομένων μέσω του Web (Map & Συνδυασμός χωρικών και
Edit Notes αντίστοιχα). Σαν περιγραφικών ερωτημάτων (spatial &
κα ve C
αποτέλεσμα, ο χρήστης μπορεί να attributes queries), με τη συνδυαστική
διαμορφώνει τα δεδομένα κατά τη χρήση εργαλείων όπως του “Query”
κρίση του, αποστέλλοντας πιθανές Tool και του “Buffer” Tool. Μέσω του
γή eati
τροποποιήσεις στον Site πρώτου εξ’ αυτών, προσφέρεται η
λλα ν Cr Administrator (Feature Service). σύνταξη ερωτημάτων SQL
ς,
χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα πεδία,
Επιπρόσθετα, παρέχεται η δυνατότητα τελεστές και τιμές που προσφέρονται
Συ ό τη
on-line σύνδεσης από το χώρο του πεδίου με από την εφαρμογή. Επίσης μέσω του
τις υπηρεσίες του ArcIMS (π.χ. μέσω της εργαλείου “Buffer”, μπορούν να
να
ής απ
χρήσης κινητού τηλεφώνου εφοδιασμένο με οριστούν ζώνες buffer γύρω από

blue tooth) και ανατροφοδότησης με επιλεγμένες οντότητες ενός layer. Για
ρικ ω
δεδομένα που σχετίζονται με την τρέχουσα παράδειγμα, προκειμένου να

πο κάτ
θέση του χρήστη. Τυπικό παράδειγμα είναι αναζητηθούν εκείνες τις Μονές που
οι ακόλουθες βασικές δυνατότητες: χρονολογούνται πριν τον 12 αιώνα και
Εμ ται
οι οποίες βρίσκονται σε συγκεκριμένη

Με τη χρήση των εργαλείων Zoom in , απόσταση από τις βασικές οδικές
Μη τίθε
Εμφάνιση λίστας Μονών που βρίσκονται σε απόσταση 800m από Κατεχάκη και Αττική Οδό
Zoom out και Pan, μετακίνηση μέσα αρτηρίες της περιοχής ή στην
στο χάρτη και εστίαση σε σημεία περίπτωση της Πολυτεχνειούπολης.
Δια
ενδιαφέροντος και πλοήγηση σε
∆. ∆ΕΛΗΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – “Ειδικά Θέματα ∆ορυφορικής Γεωδαισίας”
Συμπερασματικά, είναι προφανές ότι οι • Δυνατότητα χειρισμού υψηλού όγκου

Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής πληροφοριών
Θέσης αποτελούν μια πρόσφατη • Αναθεώρηση και ενημέρωση στοιχείων
,
καινοτομία στο χώρο των Τεχνολογιών
ης
οπουδήποτε και οποτεδήποτε
Πληροφορίας και Γεωπληροφορικής. Οι
.0 ρισ
συγκεκριμένες υπηρεσίες μπορούν να Ειδικότερα, το συγκριτικό πλεονέκτημα
παρέχουν την δυνατότητα στους κατάλληλα της κινητής χαρτογράφησης, σε συνάρτηση
κδ νώ
εξοπλισμένους χρήστες, αφού πρώτα με τις όλο και αυξανόμενες δυνατότητες
, ε αγ
εντοπίσουν την γεωγραφική τους θέση, να εντοπισμού – όπως αυτές προοιωνίζονται
.3
αναζητούν και να ανακτούν γενικές ή από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα GALILEO ή
υς Αν
το συνδυασμό του με τα υπάρχοντα
εξατομικευμένες πληροφορίες που αφορούν
δορυφορικά συστήματα GPS και
ρο ής
την ευρύτερη περιοχή ή τον περιβάλλοντα GLONASS – καθώς και οι ταχύτητα
χώρο όπου ευρίσκονται ή κινούνται. Οι
ς ό γικ
εξελισσόμενες υπηρεσίες Web,
πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις διαμορφώνουν διαμέσου των Υπηρεσιών
ιου ουρ
καταδεικνύουν ότι οι εφαρμογές Υπηρεσίες Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης ένα
Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης διαδραστικό τεχνολογικό πλαίσιο ικανό να
ς ίδ ημι
αξιοποιούν τις πρωτοποριακές δυνατότητες προσφέρει λύσεις και πρακτικές σε πολλούς
που προσφέρονται μέσα από τη τομείς της καθημερινής ζωής, παρέχοντας
του α Δ
συνδυασμένη χρήση τεχνολογιών αιχμής συγχρόνως ευκαιρίες νέων δραστηριοτήτων
του ενδιαφέροντος των Τοπογράφων
όπως τα δορυφορικά συστήματα εντοπισμού
με άδει
Μηχανικών, όπως ειδικές εφαρμογές LBS
(π.χ. Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού - που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σε
GPS), τα Χωρικά Συστήματα Πληροφοριών, θέματα ανάπτυξης, όπως περιήγηση (και
εσ ons
τις τεχνολογίες επικοινωνιών, και το τουριστική ανάδειξη) των ορεινών όγκων,
Διαδίκτυο ιδιαίτερα στην νέα του μορφή του καταγραφή και προβολή περιοχών της
ιάθ m
κινητού Ιστού (mobile Web). Στα πλαίσια πολιτιστικής κληρονομιάς,
ης
κτηματογραφήσεις και κτηματολογικές
ι Δ om
αυτά, διαμορφώνονται νέοι ορίζοντες στη
διαχείριση των χωρικών δεδομένων αλλά εφαρμογές μιας περιοχής, διαχείριση
κα ve C
και σε θέματα που άπτονται τις δημοσίων έργων, διαχείριση
περιβαλλοντικών πόρων και
διαλειτουργικότητας των Συστημάτων
παρακολούθηση περιβαλλοντικών
Γεωγραφικών Πληροφοριών και των
γή eati
επιπτώσεων, κ.ά.
χωρικών υποδομών γενικότερα.
Επιπρόσθετα, οι εφαρμογές υπηρεσιών LBS λλα ν Cr
Μελλοντικά προβλέπεται η δημιουργία
ς,
αποκτούν μία άλλη διάσταση, αφού πλέον πιο ολοκληρωμένων εφαρμογών που θα
παρέχεται η δυνατότητα η ακριβής γνώση μπορούν να παρέχουν εναλλακτικά σενάρια
Συ ό τη
της θέσης του χρήστη να συνδυάζεται με πληροφοριακών επιλογών, π.χ. για τους
την σε πραγματικό χρόνο πρόσβαση σε επισκέπτες μιας τουριστικής περιοχής, με
να
ής απ
ενήμερα και ακριβή δεδομένα, την προσαρμογή της συμπεριφοράς του

επιταχύνοντας την χωρική ανάλυση και την συστήματος στις αλλαγές στη θέση ενός
χρήστη. Παραδείγματος χάριν, το σύστημα
ρικ ω
λήψη των αποφάσεων, και κατά συνέπεια

θα μπορεί (α) να προτείνει έναν διαφορετικό
πο κάτ
αποκομίζοντας σε πολλές περιπτώσεις σύνολο διαδρομών ή περιηγήσεων ανάλογα

πολλαπλά πρακτικά οφέλη, όπως: με τα ενδιαφέροντα ενός επισκέπτη, τη
Εμ ται
θέση, το διαθέσιμο χρόνο, τους

• Αυξανόμενη ευκολία, ασφάλεια και οικονομικούς περιορισμούς, τους
Μη τίθε
ευκολία κινητικότητας περιορισμούς κινητικότητας, και τις τοπικές

• Πληροφορίες που είναι καιρικές συνθήκες ή επιπλέον (β) να
Δια
εξατομικευμένες, και εύκολα προσαρμόζει το πρόγραμμα των εν λόγω

περιηγήσεων καθώς οι συγκεκριμένες
προσβάσιμες συνθήκες ή οι όροι επιλογής του χρήστη
• Φιλική προς το χρήστη λειτουργία αλλάζουν.
8 - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ 35

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ

Uploaded by

Copyright:

You might also like

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑΣ

Uploaded by

Copyright:

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΕΙ∆ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩ∆ΑΙΣΙΑΣ

Η σύγχρονη γεωδαισία προσπαθεί να λύσει τα γεωφυσικά προβλήματα με την

Το μάθημα αποσκοπεί να διδάξει τις βασικές λειτουργικές αρχές των συστημάτων

1.00 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ.......................................................... 3

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 2

1.00 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ

έχουν εφαρμογή κυρίως στη πλοήγηση

συγκεκριμένου συστήματος αναφοράς δεν Όπως θα εξετασθεί αναλυτικότερα σε

συνήθως χρησιμοποιείται το γήινο και κινηματικού εντοπισμού παρουσιάζουν

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 3 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 4

1.03 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ

ακρίβεια τα υψόμετρα των σημείων του του.

π.χ., το ελλειψοειδές, το γεωειδές ή το

επίπεδο προβολής), ενώ οι οριζόντιες

μετρήσεις μπορούν να γίνουν με ενιαίο εντοπισμένα δίκτυα, αν η θέση τους είναι

υψομετρία, όπως στη πράξη γίνεται σύστημα αναφοράς. Ένας τρίτος

χαρτογραφικής κλίμακας με τη μέθοδο της

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 5 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 6

1.04 ΜΕΤΡΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ 1.05 ΑΡΧΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ

6 Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό που

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 7 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 8

1.06 ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

το γεωειδές (κατά τη διεύθυνση της καθέτου) συντεταγμένες αναφερόμενες με μεγάλη

υψόμετρο h. Τα γεωμετρικά υψόμετρα έχουν σύστημα έχει λιγότερες παραμορφώσεις στις

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 9 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 10

1.09 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ

φωτογραφικές παρατηρήσεις διευθύνσεων (instantaneous position fix) απαιτούνται

ταυτόχρονες μετρήσεις αποστάσεων από

διαφορετικούς δορυφόρους. Θεωρητικά, και

διάστημα. Σήμερα οι κατάλογοι χιλιάδων συνιστωσών του διανύσματος R . Στην

τη NASA και άλλους διαστημικούς τετάρτη μέτρηση, που επιτρέπει τον

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 11 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 12

1.10 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ 1.11 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΙΚΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ (DOPPLER)

για μερικές δεκάδες λεπτά της ώρας μέχρι

(χωρίς απαραίτητα οι παρατηρήσεις Doppler

μεταξύ τους), ενώ πιο πολύπλοκες

Γενικά η διαφορά ρj - ρj+1 των αφορούν τη χρήση αυστηρά συγχρόνων ή

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 13 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 14

1.12 ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΕΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ

γίνονται μόνο σε δυο σταθμούς κάθε φορά παρατηρήσεων (observational windows of

αξιοπιστία των αποτελεσμάτων του τρόπο αυτό μπορούν να δημιουργηθούν οι

Τα δημιουργούμενα τρισδιάστατα θέσης να είναι υψηλής ακρίβειας και μέσα

1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΘΕΣΗΣ 15

«ΕΙ∆ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩ∆ΑΙΣΙΑΣ»

2 - ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2

Αυτή η απλή εικόνα περιπλέκεται από τη δυσκολία ορισμού ενός κατάλληλου

ετών, όλα τα αστέρια, και άλλα ουράνια αντικείμενα, εμφανίζονται να μετατοπίζονται

δευτερεύουσα περιστροφή της εκλειπτικής, καλείται πλανητική μετάπτωση και, μαζί με

συνεισφέρουν σημαντικοί όροι που αφορούν τις επιδράσεις του Ήλιου.

Σημείωση : οι γωνίες ζ, θ και z

και ν στις παλιές σημειώσεις

Όπου ζ, z και θ εκφράζονται σε δευτερόλεπτα (arc seconds).

Οι συναρτήσεις F, D, Ω σχετίζονται με τις θέσεις του Ήλιου και της Σελήνης.

«ΕΙ∆ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩ∆ΑΙΣΙΑΣ»

σφαλμάτων που επηρεάζουν τις εκάστοτε

μετρήσεων. σφάλματα προέρχονται από δύο κυρίως διανύσματος Β στηρίζεται σε πολλές

3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 3 3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 4

3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 5 3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 6

αστρονομίας ολοκληρώθηκαν από τον Newton, οι πιθανές τροχιές σε ένα πεδίο

• Μερικοί κομήτες έχουν παραβολικές

3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 7 3 - ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ 8