<

Sylejman Lutolli

••

TAKUJTOJME

HISTORINE

Besiane, 2009

Sylej'man Lutolli "

TA KUJTOJME HISTORINE

I

Recensent: Milazirn F~ KAD'RIU

, , ' ~

Botues: Autori

Ballina: Bajrush Behrami

R. kompjuterike: Perparim Kadriu

,Lektor: A vdullah Blakcori .

Shtypi: "Mozaiku" - Besiane

Parathenie

Fshati Llapashtice ndahet ne Llapashticene Eperrne dhe Llapashticen e Poshtme. Llapashtica e Eperrne shtrihet rreth 4 - 5 krn ne perendirn te Besianes, Ka nje reliev te thyer, kodrina te vogla, lugje, shpatie etj. Perbehet nga disa lagje, ka nje siperfaqe prej 2060 ha, 33 ari, 32 m (katror). Ndersa Llapashtica e Poshtme ka njc largesi prej 3 - 4 km ne jugperendirn te Besianes, Eshte vendbanim fushor dhe kodrinor, i ndare ne lagje te tipit te grumbulluar dhe ka nje siperfaqe prej 964 ha, 80 ari, 54 m (katror). I tere fshati eshte i ndare ne disa lagje - familje por qe te gjithe llapashticasit vendas jane te fisit Gash. Ne baze te kronologjise se Llapit, Llapashtica si Iokalitet daton qe nga viti 1445 dhe ne te gjitha koherat ka rezistuar ndaj okupatoreve te ndryshem, Ka qene nje vend gjeografikisht, strategjik per zhvillimin e luftimeve.

Ne luften Greko - Turke ka marre pjese nje grup i konsiderueshern vullnetaresh ku per trimeri e treguan luftetaret e Llapashtices jane dekoruar me flamurin kalimtare ku sot e asaj dite nje Iagje e Llapashtices quhet Bajraktari ( Flamurtari). Gjate sundimit te Mbreterise serbo-kroate-sllovene ne fshatin Llapashtice ka pasur keqtrajtime te qytetareve te saj madje edhe te ekzekutuar ngase nuk jane bindur pushtuesit.

Ne Luften e Dyte Boterore me teper se 250 vullnetare nene komanden e Ilaz Havollit kane mbrojtur kufirin ku ka pasur te rene, te plagosur dhe te zhdukur.

5

Ne vitm 1944 pas pushtimit slla vo - komunist Llapashtica ka perjetuar tortura, persekutime, pushkatime... Gjithashtu edhe gjate aksionit famekeq te mbledhjes se arrneve qe e ka zbatuar pushteti sllavokomunist ndaj llapshticaseve eshte zhvilluar presion i madh. Nga presioni i pushtuesve te ndryshem me teper se 70 familje jane shperngulur per Turqi, Llapashtica ka pasur te burgosur edhe ne vitin 1951 e ne vazhdimesi deri ne vitin 1998. Ne luften e fundit ne Llapashtice jane zhvilluar luftime kunderi okupatorit dhe ketu ka gene komanda e ZOLL te U<;K-se .Llapashtica U<;K-se i ka dhen shuam luftetar te lirise dhe komandant te UQK-se.

Ne betejat e zhvilluara per I iri nga Llapashtica kane rene 11 deshmore, 15. viktima civile si dhe ka pasur nje numer te plagosurish e te zhdukur. Nga agresori oe shenje hakmarrje per humbjet e pcsuara ne keto ane, 95% te shtepive kane qene te djegura, por ne themelet e tyre jane ngritur serish shtepite dhe llapashticasit si edhe te gjithe banoret e tjere anekend Kosoves jetojne te lire se fale luftes se drejt te UC;K-se nga ketu eshte shporrur okupatori shekullor.

Autori

6

Recension

SAKRIFICA E TYRE NE PERIUDHA TE NDRYSHME HISTORlKE NE SHERBIM TE ATDHEUT

Ne poezine e Sylejman Lutollit vend qendror zc tema atdhetare ku u kendon personaliteteve te njohura kornbetare. Ai eshte perkushtuar qe para lexuesit te sjell poezite qe pasqyrojne vepren e atdhetareve llapjane e ne rnase te madhe atyre nga vendlindja e tij Llapashtica, Ai thur poezi per shurne personalitete qe ndoshta shume edhe nga vete llapashticasit nuk kane pasur njohuri te duhura per vepren e tyre. Lutolli shkruan per trimat neper periudha te ndryshme qe kane luftuar per lirimin e vendit qe nga Lufta e Dyte Boterore e deri ne Iuften e lavdishme te U<;K-se.

Neperrnes ketyre vargjeve te librit "Ta kujtojme hlstorine " krijohet perfytyrimi per heroizmin, atdhedashurine, virtytet, idealin, trimerite e figurave qe ne periudha te ndryshme zhvilluan lufte kunder pushtuesit shekullor serb. Pushtues ky qe ndaj popullit autokton shqiptare ne keto troje zhvilloi terror e krime deri ne luften e fundit kUT djemte me te mire te popullit shqiptare te rreshtuar ne radhet e U<;K-se debuan njehere e pergjithmone nga vatrat e tyre okupatorin serb. Libri "Ta kujtojme historine" i Sylejman Lutollit sikurse edhe libri i pare i tij me poezi kushtuar

7

deshmoreve teU<;K - se te ZOLL - it, me titull "Ritrne Lirie" , shenon nje etape te historise se lavdishme te popullit shqiptar dhe sakrificen deri ne flijim per t'u cliruar nga pushtuesit.

Autori i librit, me nje ndjenje te helle iu ka qasur portretizimit te personazheve te ketij libri te etapave te ndryshme ku shumica jane nga fshati Llapashtice I Besianes por edhe te disa trimave personaliteteve qe kane dhene kontributin e tyre te cmuar per lirine e Kosoves, Disa nga poezite jane te shkruara edhe ne akrostik. Kjo perrnbledhje e poezive te Lutollit perpos qe shenon nje vlere te mire artistike, por aqme teper shenon nje kronike te ngjarjeve ne forme te fragmentarizuar te kohes qe e kemi jetuar. Prandaj, ne kete dimension, duhet shikuar si nje vlere dhe perkushtim te ngjarjeve oe kohe te ndryshme deri ne epoken me te lavdishme te shqiptareve,

Autori ka arritur te nxjerre ne drite dis a nga personalitetet qe gjeneratat e reja pak ose fare pak kane ditur per veprimtarine e tyre atdhetare, te cilet kane sherbyer me vite e dekada si luftetar te dalluar per ruajtjen e kufirit dhe clirimin e territorit nga okupatori. Per te prezantuar same saktesisht veprirntarine e tyre autori librin e filIon me vargjet tc titulluar "Ne kufl ne Merdar, trimat luftuan me barbare", ku perpos vargjeve jepen edhe emrat e te gjithe trimave te kesaj ane qe ishin te rreshtuar nenc kornanden e Ilaz Havollit ne mbrojtjen e kufirit ne Merdar. Libri eshte ndare ne kater pjese ku ne secilen pjese te librit ne poezite e Lutollit behet fjale per aktivitetet e shumta te Iuftetareve dhe patrioteve te tjere te kohes, Ne pjesen e pare "Nuk jam qyqe, por .komandant", Lutolli pasqyron trimerite e luftetareve llapashticas te cilet mbrojten kufirin ne Merdar ne vitet e 40-ta. Numri i luftetareve llapashticas por edhe te tjereve qe ishin nene kornanden e Ilaz

8

Havollit ishte i madhe dhe qe nuk lejuan te depertojne ne kete ane foreat sllavo-cetnike. Ne pjesen e dyte "Ora e historise me ty per shqiptar agoi" i kushtohen luftes se UC;K-se dhe disa deshmoreve te kesaj lufte. Te gjitha poezite ne kete pjese jane te shkruar ne akrostik. Ne pjesen e trete "Flakadan i trojeve etnike" qe po ashtu eshte e shkruar ne akrostik autori prezanton disa nga veprimtaret e dalluar te ceshtjes kornbetare ngaLlapi qe kane dhene kontributin e tyre ne periudha te ndryshme dhe qe veprimtaria e tyre ka qene frymezues per djemte e U<::K-se. Edhe pjesa e katert "Ta kujtojme historine " i kushtohet kryesisht luftes se Iavdishme te U~K-se dhe perjetirneve te popullit para kesaj lufte, deshires se madhe per clirirn si dhe kontributit te popullit per luften, por, autori jep edhe porosine qe gjeneratat te mos e harrojne, por ta kujtojne historine.

Edhe ne kete liber sikur ne librin e pare ne poezine e autorit Sylejman Lutolli tema e Kosoves ze vend qendror, ne radhe te pare personalitetet e shquara te kombit, e ne vecanti ate te treves se Llapit (e ne kete rast te Llapashtices ), ndaj te cileve autori ndjen obligim moral, intelektual dhe kornbetar per ta strukturuar poetikisht sakrificen e tyre ne sherbim te atdheut dhe te popullit ne periudha te ndryshme historike e deri ne ditet e sotme.

Revuce, shtator 2009 Milazim F. Kadriu

9

Nit KUFI Nit MERDAR, TRIMAT LUFTUAN ME BARBARE

Ilaz Havolli komandant e jep kushtrimin Ejani djem ta mbrojmii kufirin Llapashtica e degjon

E pas tij djemte shkojne Drejt kufirit ne Merdar Me luftua me barbar

Dhe luftuan tri1tull me zemer Do i pennendim emer per emer.

Avdyl B. Havolli, vrare Islam M. Sada, i vrare Hyseo S. Hyseni, i vrare Beqir M. Murati, i rare

Selim Danolli-Muciqi, i plagasur Rexhep Latifi, i plagosur Rrustem R. Hakiqi, i plagosur Hasan Isufi, pushkamitraloz Azem B. Murati, snajperist Rexhep Rr.Hakiqi, i zhdukur Nuhi M. Muciqi, i zhdukur Brahim Sada- luftetar

Kadri Sada

IsufH. Cakici

Ali Sada

Salih Ravalli

Sheqir Ravalli

Zymer H. Ravolli

Hasan Z. Havolli

r"Jaha I. Havolli Hamdi S. Ravolli

10

Ilaz M. Muciqi Maliq Muciqi Sheriff Rr. Muciqi Qamil Selmani Herem Selmani Sherif M. Muc;iqi Rama Cakici

Syle Cakici Fejzullah Muciqi

A vd y I A. Muciqi Xhemail B. Muciqi Rame Bajqinovci Mehmet Bajqinovci Lam Bajqinovci Arif H. Kamrolli Halil Kamerolli Nazif S. Hamza Muharrem Syla Rizah Syla

Latif Bashota

Fazli Bashota

J ahe S habani

Sejdi Potera

Musa Potera

Rizah Bashota Rame Latifi

Shahin Ajvazi Shaban Jetullahu Rrustem Bashota Ali Bashota Brahim Bashota Halil Potera Mehmet Potera Shabn Potera

11

12

Ahmet S. Patera Mursel Patera Hashim S. Potera Sheriff B. Potera Rrahim A. Potera Avdy I Kameralli Zec;ir Kamerolli Shefqet Kamerolli Rizah Kamerolli

J akup Kamerolli

t

Murat L. Murati

Imer M. Murtai Ali M. Murati Rashit M. Murati Bajram M. Murati Hysen Kamerolli Salih Kamerolli Sahit Karnerolli

J ahir Kamero IIi Xheke Hamza Hasan Rrahmani Shaban Hyseni Bajram Halimi Selman Bajrami Salih Bahtiri Rame Rama Xhemajl Ilazi Mehmat Shala Januz Beqiri

Mahmut R. Sylejmani Kamer Hakici Sylejman S. Hakic;i Salih Ibrahimi

Fetah I. Hakic;i

Lah Rr. Haki~i
Rizah Hakici
Ajvaz Lutoni
Ahmet Lutolli
Halil L. Lutolli
Sherif A. Lutolli
Bajram R. Lutolli
Fetah R. Lutolli
Qazim Sh. Lutolli
Rizah R. Lutolli
Rrahim Sh.Lutalli
Ilaz Lutolli
letullah H. Lutolli
Daut Sh.Potera
Hajra A.Potera
Selim A. Potera
Shefqet Patera
Halim Patera
Qazim Pot era
Ajet A. Patera
Bejta R. Patera
Jahe Potera
Rrustem S heqiri
.Adem F. Hodalli
Faik F. Hodalli
Niman Hodalli
. Ali S.Hodolli
Salih Sh. Hodolli
ArifMulaku
Fejze Segashi
Limi I Zenes
Ali Revuci
Maliq i i Zenes
Bajram Segashi
13 14

Nure Maqastena Ramadan Maqastena Hajdar Sh. Hajdari Arif V. Veliu Xhemajl A. Ahmeti Mon Kodraliu

Halit Kodrali u Qazim Kodraliu Bajram Kodraliu XhemajI Kodraliu ~ Rifat Kodraliu Selman Kodraliu Hamdi Kodraliu

N azif Kodraliu

Isa Kodrali

(Te dhjete Kodralit pas nje maltretimi te papare nil bodrum til nje serbi ne Peran, pushkatohen te nesermen ne Obrance

Ramadan M. Lutolli Rifat Luto Hi

Jahir S.Hoxha Hysen S. Hoxha Rrahim S.Hoxha Isak Hoxha

Rama A. Hoxha Islam H. Havalli Idriz I. Havolli Fehmi S. Havolli

Sahit Ravalli, i plagosur Rrahim Q. Qerimi

Sahit Osmai

Halim Haliti

Muharrem Bashota

Ajet T, Pervetica Shaban Pervetica Rexhep Pervetica Zecir Pervetica ___ Halim R, Zhegrova Hete Zhegrova Hajdin Zhegrova Mehmet Igrishta Rexhep H. Ravolli A vdullah H. Havolli

Keta jani! trimat qif kushtrimin e komandantit e kane perqafua

Per ti! mbrojtur kufirin kane luftua Kiirkojme Jalje nese ndokend e kemi harrua Por prape pe'r ta kemi me shkrua.

Jane pak fjale per keta trima me i kujtua Gjeneratat e ardhshme mos me i harru E historians detajisht per ta me shkrua.

Keta jane vetem luftetaret nga Llapashtica te cilet kane marr pjese ne mbrojtjen e kufirit nene komanden e Komandant Ilaz Havolli. Ne

i

mungese te shenimeve nuk kemi mund ti

perfshijme luftetaret e aneve tjera te Llapit qe kane marre pjese po ashtu ne mbrojtje te kufirit ne ato kohe, Shpresojme se edhe ala ne nje te ardhme do te puhlikohen nga krijues te Llapit.

15

NUK JAM QYQE, POR KOMANDANT

LLAPASHTICES

Llapashtice tu rrit nami

ta degjoi zerin i teTe Bal1kani

- .

TeTe Ballkani edhe Evropa

Pertrimeri e mikpritjeedhe bota Llapashtice tu rrit nderi

Ty te vizitoj edhe Vokeri

Kur H;;~ pa u mahnit

Per djem tu qe i ke rrit

Pate shtabin pate ushtrine

Qe luftuan per lirine

UC;K-ne shume e nderove Shume djem tu i dhurove Llapashtice ti mal me bore

Me 15 martire e 11 deshrnore Edhe pse te do gjen shkrumb e hi Por kesaj radhe hyre ne histori.

19

NUK JAM QYQE, POR KOMANDANT

(Kushtuar atdhetarit dhe komandantit te kufirit ne Merdar, Ilaz Havollit.i cili ka komanduar foreat shqiptare ne vitin 1943 - 44 ne lufte kunder foreave sllavo - komuniste)

I ,

Te tubuar e te vendosur ta mbroni kufirin Mas ta leni ne kete toke me hy qafirin Sepse ata gje te mire s'do te na sjellin Vetem ndonje te keqe do te na mbjellin

Ashtu si jane vete te perlyer, mundohen neve U~ na perlyejne

Ti me trimat tu nuk lejove kufirin ta thyejne Lufte e rrepte lufte qe moti s' ishte pare Fyta- fyt ne kufi shqiptari me shka

Por shkau kufirin s' mundi ta shkeli

Ne Rusi e Bullgari rreh teli

Ndihme 0 vellezer jemi te nje fisi

Kufirin s' na lene ta kalojme, ushtaret qc nc koke u rrine plisi.

Prej Merdari e ne Kushumli,

Na kane vra e na kane grit buke pa ngrene e uje pa pi Shqip po flasin po i thane Shqiperi,

Ejani vellezer sa me shpejt

Ne dashi gjalle me na gjet

Po na ndjekin si zogun sokoli Po i komandon Ilaz Havolli Rus, bullgar e serbin

U bene bashke tri ushtri, prape kufirit ja kane mesy Me tenksa topa e aero plan

20

Heroikisht mbrohen keto treva tona Nga keta burra e nga keta trima

U ndeze pushka e u ndeze martina,

. Por shpesh tradhtia dhe forca e munde drejtesine Keshtu na e bene edhe per kufirin

Par Ilazi s'u dorezua,

Kurre shkaut s' ju nenshtrua Ja ku jam 0 shka i zi

S 'kam pre gra e s'kam pre fernije Kam luftuar per liri

Per liri e per Kosove,

Per te mbrojtur kete token tone Nuk jam qyqe qe kukati

Ja ku jam une Ilaz Komandanti.

21

22

EKZEKUTIMI

( Atdhetarit Azem Luta - Lutolli, te cilin e vrane tinezisht ne Gjykaten e rrethit te Prishtines, ne vitin 1939, mu aty ku sot gjendet Gjykata Komunale e Prishtines)

Aty ku ndahej drejtesia Ata bene padrejtesi,

Ne gjyq tinezisht te ekzekutuan Veteme vetem qe s'te perfituan

Nuk pranove te behesh vegel e Kralit Gjithmone ishe ne krah te shqiptarit Per te drejte e barazi

Mas me shperngul shqiptaret ne Turqi Mas me leshua token amtare

Me pas shkolle e abetare

Dhe per kete krajlite u hidheruan E pa gjyq te ekzekutuan

Renkoi mali e renkoi fusha

Ne pabesi u vra Azem Luta

Per liri e barazi

Per me i than Shqiperise, Shqiperi,

Tit BURGOSURIT

( Shaban Q. Lutollit i cili ne vitin 1951 nga Gjykata ushtarake u denua politikisht me 7 vite burg)

Politikisht te denuan nga Gjykata e ushtrise Ushtar kur ishe ne kazerrne te Quprise Kerkuan te pendohesh, por nuk pranove Torturat njerezore burrerisht i perballove Shtate vite ne Zabela te Pazharevcit Burgun e ke mbajtur

Pa lejuar asnjehere nenen shqiptare me ta sha Krenar hyre, krenar dole

Asnjehere s 'u nenshtrove

Edhe pas burgut kelyshet ti leshuan mbrapa Duke te nd jekur hapa - hapa

Edhe pas burgut dy here procese te montuan Prape nuk u theve, dhe kete here deshtuan Erdhi Ii ria u gezove pa mase

Ne shpirt e zemer ideal e ke pas

Tani pusho ne varre, ne Kosoven e lire Sepse gjithrnone ke pasur kete deshire.

23

24

TE PUSHKATUARVE

(Atdhetarit Januz Luta - Lutolli, i cili s' bashku me tre shoke pasi i harxhohet municioni, pushkatohet nga fore at bullgare ne kodren e zhveshur ne Llapashtice)

Ne kodren e zhveshur Armet kishit ngjeshur Ne lufte me okupatorin Fyta - fyt me bullgar

Per ta mbrojtur pragun e shtepise N ga ushtria e B ullgarise

N ga tortura e nga C;' njerezia N ga placka e sinia

Dhe martinat kurre s'pushuan Deri sa p lumbat u harxhuan

Se dhate nenshtrim, as se dhate dorezim Edhe pse ishit per pushkatim

U skuq toka gjaku rrodhi

Zot i dolet ketij trualli.

GJOKS SHPALOSUR

(Atdhetarit Qazim, Shoo Luta - Lutolli i cili ne vitin 1944 nga forcat sllavo - komuniste e shpetoi popullaten e Llapashtices nga pushkatimet, torturat dhe maItre timet )

Erdhen cetniket me y 11 ne balle Te quajtur partizan

Erdhen ne Llapashtice

Te bejne gjenocid

Por ti kete se lejove

Ne gryke te pushkeve u shkove Jo ky popull nuk ka faj

Mas i vraje e mos i shaj

Sepse keshtu s'rnundem me durua Nese doni me vritni mua

Dhe ti trim gjoksin shpalove

<;' eshte trimeria u tregove

Keta ishin sllavo - komunistet, cetnike E brigades njezctegjashte

Qe Llapashticen me kalle

~ane dashte,

Kornandant, komandoi ushtrine

Ju lutem shume nga ketu sa me shpejte te shkoni Se per ndryshe ketu do re kercet pushka

Keshtu u tha Cetnikeve Qazirn Luta

Dhe cetniket u rreshtuan,

Kokulur nga Llapashtica shkuan.

25

26

JEMI SHQIPTAR

(Avdyl Brahim Havollit,i eili u vra ne vitin 1944 ne Merdar duke mbrojtur kufirin nga foreat sllavokomuniste)

Therret Avdyli, Salih 0 vella Kemi nis luften me shka

Ne kufirin do ~a mbrojme Brenda armikun s'do ta leshojme Krisi pushka, mitralozi

Turr kufirit i bene bajlozi

Lufte e rrepte po zhvillohet

Tym e pluhur larte po qohet Luftoi burri me trimeri

Fyta- fyt.sini-sini

Ketu Avdylin plumbi e mori Me ze te larte Salihu foli Behu i forte 0 vella A vdyl Hapi syte e mos i mbyll

Ta dha besen ty 0 burre

Gjakun tend s' kam m.e e lane kurre Qet Salihu pushken ne sy

Ne lule te ballit shkaut te zi

Ra A vdyli nje fjale e foli

Ty Kosove gjakun ta fali.

ME DJALE NE MAL

(Kushtuar Ajvaz R.Luta - Lutollit, i cili ne dyluftim me forcat sllavo- komuniste vritet ne vitin 1945 ne Llapashtice)

Me sllavo-komunistet s'u pajtove Pushken nga dora nuk e leshove Bashke me d jale do le ne mal Okupatorin per me ndal

V ijne cetniket me aradhe

Ti me pushke u dole para

Ke fillua per me i gju

Shume i ke vrare e shume ike varruar Asnjehere pushken se ndale

Ne "Llaz te Limes" .ne keto male Shume ty rrethi tu ngushtua

S'u dorezove tu luftua

Por nje plumb ty te qelloi

Jeta jote ketu mbaroi

U skuq toka gjaku rrodhi I dole zot ti ketij trualli

U dha komanda rreh teli Ajvaz Luta U VIa te zabeli U vra trimi per kete vend Emri i tij me u perrnend

Me u permend mas me u harrua Per Kosove ai ka luftua

Kurre se dite cka eshte tuta Lavdi trimit Ajvaz Luta.

27

28

GURI

(Kjo i kushtohet atdhetarit Ajet A vdyl Potera i cili ne dyluftim me forcat sllavo -komuniste bie ne vitin 1944 ne Llapashtice ne vendin e qua jtur "Mbas Gradine" )

Me babin ne mal ishim duke shkua Te thepi i keg ai u ndalua

Me dare hoqi dushkun - njc gur zbuloi

Ketu eshte i vrare nje trim - qe s' mund ta harroi Ky s'pranoi hasmin te dera

Ishte trimi Ajet Potera

E pyeta babin si eshte vra ky trim

Me tha me sllavo - kornunistet ne dyluftim Joky burre s' u dorezua

Bombat shkieve ua ka gju

Shume ka vra e ka plagua

Pushka e tij sa here ka krise

Nga nje ne toke te vdekur e ka qite

Ti djali im duhet me dite dhe mbajt ne mend Kurre pa trima s' u kane ky vend

Kur te rritesh mos me harrua

Nje vjershe ketij trimi me ja kushtua Sepse u vra per lid

Ra ne prite e ne pabesi Me dore gurin ia mbuloi

Nje minute heshtje burrit ia kushtoi Te qofte dheu i lehte i tha 0 burre Do te kujtojme e s'te harrojme kurre,

KRISIDERA

(Rashit M.Muratit,i cili ne oborrin e shtepise se tij, fyta-fyt u perlesh me policine serbe dhe i perzuri ata nga oborri)

Krisi dera, doli Rashiti Arrnet serbisht bertiti milici N uk kam anne 0 shka i zi

Hiqu nga dera mos te shoh me sy Por milici si me zor

Shtyri deren e hyri ne oborr S' hamendet fare Rashiti

Per gjoksi milicit shpejte ja ngjiti

Shkelma e grushte pa ndal tu i ra

Me hi ne shtepi te shqiptarit ku ke pa Milicet ne shpine i gjuhen shtate a tete Trimi nuk dorezohet prape per fyti ua ngjet Dilni nga oborri ju a bandite

Me u dorezua s'na lejon tradita

Me trimeri ua shtini friken

N dezen makinen dhe iken

Keshtu veproi ky trim zcmer guri

N ga oborri milicet i perzuri,

29

IREMALIT

(Bajram Murat Muratit.i cHi u vra ne vitin 1953 ne kufi te Shqiperise nga UDB-ja jugosllave)

I re malit, i re fushes

Me Brigaden e Shaban Polluzhes Kurre pa u ndal duke veprua

Per Kosoven me e clirua

Por ty UDB-ja te hetoi Langoitmbrapa ty ti leshoi

Hap pas hapi tu te percjell

Ne Prishtine tentuan me te mbyll Par ti burre s'u dorezove

Shpejt nga vendi u largove

More rrugen drejte Shqiperise Mas me i rane e dore Serbise Pak pa dal ne Shqiperi

Ti u vrave ne pabesi

Ti s 'ke vdekur por jete ke nderrua Brez pas brezi ki me u kujtua.

30

Nit VUE TE FRONTIT

(Islam Miftar Sada,i cili ra trimerisht duke mbrojtur kufirin nga foreat sllavo-kornuniste ne vitin 1944 ne Dobratin)

Islam Sada eshte betua

Shkaut kufirin mas me ia leshua Se leshoi frontin per se gjalli Kush afrohet do ta kalli

Se ky truall eshte i joni

Kush s' na e shiti as s' na e fali Luftoi burri me trimeri

Pa iu tremb s yri ati

Prej se mban mend tha njerezia Ne kete toke rroi shqiptaria

Ne Dobratin tu luftua

Ne vije te frontit jete ka nderrua Ai s 'ka vdekur jeton me ne

Ka dhene jeten per kete dhe.

31

32

SISKIFTERI

(Hysen Sefer Hysenit.i cili u vra ne vije et frontit ne lufte me foreat sllavo-komuniste ne vitin 1944 duke mbrojtur kufirin ne Merdar)

Mehmet Beli-Bajqinofci e Hysen Hyseni Po luftojne por si skifteri

Lufte te rrepte trimat kane zhvillu

Me e shkel kufirin shkaun s' e kane lejuar

Prej Dobratinit ne Merdar "

Lufte po behet pa u ndal

Po lufton shqiptari me shka

Me mbrojt Kosoven more vella Por Hysenin plumbi e qelloi Vdekur ne tokee palosi Mehmet Beli trim i rralle Menjehere gjakun ja ka marr Shume tu i vra e tu i varrua Asnjehere pa u frikesua

Me dare fytyres Hysenit i ra Gjaku yt nuk ka me u tha Per Kosove 0 vella ke ra.

PUSHKA TIMI -

(Kajtaz Zhegroves, te cilin brigada e 26-te sllavo-komuniste ne vitin 1944 e pushkatoi ne Llapashtice)

Erdhen me yll ne bane Me emer partizan

Te maskuar ishin ata or mik

Jo partizan po ishin cetnik Kajtaz vella ti s 'u mashtrove Ne anen e tyre s' u rreshtove Me ze te madh u kundershtove Te nenshtrohesh nuk pranove Nuk pranove ate nenshtrim

U tregove ne sy se kush ishin Bishat fytyren keg e prishen Nga trimeria jote u tmerruan

E nga frika te pushkatuan

The me mire vdekje me ndere Se sa jete pa vlere

Kete fjale te fundit ti e fole Re per toke si lule bore.

33

34

GJAKUN IA FALE KESAJ . TOKE

(Kushtuar Sejdi Havollit, i vrare ne vitin 1944, ne Iufte kunder barbareve sllavo-komunist)

Nga shoketasnjehere s'u ndave S' bashku me ta luftove

Ne frontin e hiftes u "rave

Si trimat qendrove

E nderove kete neneloke Gjakun ia fale kesaj toke.

NUK nt'TREMB', AS S! JEFRIKESUA:

1

:'(Kushtuar 'Beqir' Muratit, i "rare m~'1944, ne

,

, mbrojtje te kufirit) "

t, ','

, '

'~e'mbrojtje et kufirit ' ' ; Ke rene 0 trim ti ',''''

Nuk je tremb, as s'je frikesua As,rijehere nga fronti s'jelargua ,)~dhe ps~ shume vite kane kaluar .Ti s'je harruar ,

,Gjenerate pas gjenerate

Kane me.te perkujtuar.

35

36

ME GJAK TOKEN KENI LAGUR

(Kushtuar dhjete Kodralive te pushkatuar ne Obrance)

Ne Peran u keqtrajtuan Ne Obrance u pushkatuan Ata te poshter, barbare

E bene kete vetem pse

Ju ishit shqiptar

Me gjak token keni lagur Ata ne ju bene masaker E bene kete qe ne popull Me fute panik

N ga keto tro je

Populli yne me ik

Por kjo kete popull, fare se frikesoi Qendroi krenar ne trojet e veta

Dhe kurre nuk i leshoi.

LULEZON NE LIRI

J anar i eger, J anar me ngrica

Aksion i arrneve ne Llapashtice Memaltretime e tortura anne tu kerkua E pate se pate eshte dashte me e pranua

Kjo ishte ne vitin njernije e nenteqind e pcsedhjete e gjashte

Ne kete dimer te ftohte zbathur tu ilene jashte Shume tu rreh e keqtrajtua

E neper burgje duke i qua

Me kercenirn vendin me e leshua Per Turqi menjehere me shkua

Shurne te keqija, tortura e maltretime ky aksion sol Ii Nga te tillat vdiqen Qerim Gashi e Arif Havolli Par keta trim a s'u dorezuan

Milenit, Jovanit, Stojanit peshtyrnen ne fytyre ia gjuan Te derrnuar e me dhembe nen gjuhe vendin se leshuan Milani, Jovani, Stojani kah kane ardhur shkuan Dhe Llapashtica me gjoks kaloi kete stuhi Krenare sot lulezon ne liri.

37

ORA E HISTORISE

I 'I ' ~ ,,~ - , I ~'I ,e' ---

I

"

METY,

PER SHQIPTAR AGOI

39

SHTABIT TE UCK .. se

Shtat krajlite i ngritet ne kembe

Te mendojme e te ngrene buzen me dhemb Ata rnenduan seshqiptari eshte fjet

Bash ala fjetur ishin vet" '

J zgjuar esht'e shqiptari edhe midis nate, Tepaprekur jemi para, ~do' snihie e shtrengate I

Ta dini jn pushtetar 'tf bores ~ s' jetojrne mepe oe roberi Edhe ju vet e dini copetuar·eShte nena Shqiperi

U kerkuam shume here tena permiresoni padrejtesine C;udi s'na 'e kuptuat gjuhen paqesore

Kosova u shnderrua neistikame e llogore

Era baret, shkrumb e hi i vjen

Se vetem pushka Urine e sjell.

"'.' I ,

41

42

ORA E HISTORISE ME TY PER SHQIPTAR AGOI

Ushtima e armeve tua boten mahniti Shtat leshove ne populI, me zerner te priti Topat, tanknsat hovin s' ta ndalin

Rreshtimin e bere per Iiri populi it, rnbushe fushen dhe malin

I tregove bores, roberine s'e durojrne

Se edhe ne si popujt tjere te lire duam te jetojme edhe ne furtuna, ne bore dhe shi

Clirimtare e jona ne lufte per liri

Lule te dhuruan nenat, motrat femijet, ty

Ishe dhe mbete e pamposhtur, per arrnikun there ne sy Rendite djemte me te mire te ketij trualli

I lave me gjak arrniqte, nga ketu u shporr barbari Mbi kete toke gjaku i kuq si 1um rrodhi

Ti UC;K na clirove nga okupatori

Atje Iart maleve ngrite flamurin e lirise Rete e zeza nga koka ia hoqe shqiptarise Era e gjakut tende armiqte tmerron

Ti je lule qe nuk vyshkesh edhe bryrna nese te sulmon Eshte .i lumtur ai popull qe pati te rille ushtri Kosoves bota per kete tani ia ka lakmi

Ora e historiseme ty per shqiptar agoi

S'jetohet ne roberi UC;K-ja,. botes i tregoi

o kjo toke qe te lindi e rriti

Vetveten e ngrite, gjaku te u jiti

Edhe sot e neser UC;K do te mbetesh gjithrnone Se je ngulitur nder zemrat tona, populli te done.

l

ADEM JASHARIT

Shtate krajlive ua fute tmerrin Qe Cia heqesh Kosoves ferrin Shembe guret e ndarjes ne kufi

Se zoti e ka fal vetern nje Shqiperi Aty ku sbqip flitet, shqipja jehon Ane e mbane eshte vendi jo ne ... Sa bari e dushk

Zoti jete me te pas dhene Prape s'ishe hamend

Kosoves me ia fale-e Shqiperise nene,

43

44

ZAHIR PAJAZITIT

Shqiponje dy krenare

Qe i mbron trojet shqiptare I madh sa shqiptaria

Urime, urime trim pavdekesia Me fjale pak trimi nderohet

E me vepra historia ndryshohet ... Edhe tere letren e bores

Ta kisha ne disponim

Per vepren tende

S 'do te mjaftonte shkrimi Synimi do te realizohet S' shpejti vjen bashkimi.

r t~E·JAE KAQANOLLIT

111 itje, pritje, pritje shume pritje II~r ne nen roberi!

Dajak, nenshtrim, vaj, boshatisje e Kosoves Asgje te re vetem baj laze te zi, ... ,

Nuk durohet keshtu than bijte e Kosoves

ijte e 68 e tetedhjete njeshit

Besa, besa luftes do t' ia nisem,

Dhe besen e dhene nuk e shkelen Armer ne brez e supe fort i ngjeshen, Ne Kaqanoll e ne Dobratin

Nc Mazhiq e ne Bajgore

Gjithandej ne Kosove

U rreshtuan me arme ne dore ne U shtrine Clirimtare

Qe ta mbrojne token shqiptare Prej Kacaniku e ne Albanik Prej Dardanee ne Mitrovic

Prej Merdari e ne Verrnice ( ose prej Merdarie ne Kulle)

Me gjak tone do ta mbrojme kete toke

Se durimi pa kufi te ligeshton prag e te ligeshton shtepine

Prandaj luften do ta kallim :

Do ti dalim zot vatanit

Dobratini e Kaqanolli - tym dhe flake Dy ushtri ndeshem balle per balle Njera ishte okupatore

TjetraUshtri Clirimtare

Njera ishte me gjelat te zi

E jona me djem te rreshtuar per liri

45

46

Njera plote teknike e material Ushtria jone e pajisur perplot moral Krisi pushka e ushtoi mali

Per liri lufton shqiptari

Kaqanolli e Dobratini, flake e verdhe Deshmoret e pare bien ne kete beteje Bekim Maliqi e Bekim Lushtaku Lum 0 djem qe u pat konaku

Nazmi Zhegrova e Habib Zeka

Te kalitur neper beteja

I

Islam dhe Selim Rekaliu

Bashke ine ta Fadil Sejdiu

Me shurne shoke e trima te rralle Kesaj Beteje trimerisht i ben balle Kthyen arrnikun kah ka ardhur Me teknike te shkaterruar

E me ushtare te vrare

Tani ju deshrnor na shikoni Te pavdekshem nc lapidar Dhe mesazhe na dergoni Kompromise me liri mos beni As per kolltuk as per miqesi N uk ka pazar me liri

As mos u frikesoni, as mas u turperoni Ate cka na takon gjithmone kerkoni

Sepse askush deri me sot asgje s'na ka fale Edhe a jo qe na ka takuar shpesh na e kane marr Mas tu perkul stuhia as era

Mas pranoni roberi te reja

Assesi mas pranoni a shoke

Nga Kosova tua shkepusin ndonje cope

Te jete Kosova si e deshen deshmoret.nga ata prape vjen mesazhi

Nga e tere Kosova, Llapi e Prekazi.

NELAPIDARE iDeshmorit Isak Lutolli)

Me pushken e babes, djali i Shefkiut Iu bashkua krushqve te lirise

Pa hamendje ne menyre vullnetare

Ne rreshtat e pare te U shtrise Clirimtare Pa rrudhur syrin e pa trembur qerpikun Dite e nate luftoi armikun

Ne prite u vra te Vranidolli

Ra deshmore Isak Lutolli

Per liri vdekja eshte e bardhe

Iu bashkove shkove ne Tabe, ne Lapidare,

47

FLAKADAN

. .

--- ~" .. , .

I TROJEVE ETNIKE

49

JET'ON SO'T ME NE

Atehere te rralla .ishin krismat, jehonin larg Lindi trima kjo toke u rreshtnan varg

Ishe nder te par6t, hasmiti dhe plumb

lAm~n~ti, i juaj i oder zemra u ngul Jeton sot me .ne, ne permendore i gjalle

,Edhe diten edhe naten pushka jote has min vrane

Ilferrin se deshe por driten e lirise " , '

Ishe qiri i ndezurne vater te shqiptarise

Ti Iule e njome e kopshtit te lirise,

51

r

52

KULLA JOTE PRAPE U NGRIT

Heret u brumose me ide kombetare Asnjehere s'iu perkule foreave barbare

Sot, neser e gjithmone, ti legjende e gjalle Aty kulla jote prape u ngrit edhe pasi u kall Nate e dite punove per te nesermen e bardhe

Re duke mbrojtur pragun,nderin shqiptar Aspak s'u hamende ne rrugen e lirise

Momente te veshtira pate s'ju dorezoveroberise Aty ku derdhe djerse ti shoku yne punetore Drite i dhe tokes ti 0 trim deshmore

Atehere ishin ditet te veshtira per shqiptari

Ne mesin tone i pari kerkove liri

Ishe i dashur nder shok, kurre s'te harrojme Ty vepren tende perhere ta kujtojme.

NE BURG TE VRANE

(Shaban Shales)

Shtateqind e shtatedhjete here te shan e te rane Asnjehere s'u perkule, Shqiperine the e kam Nene Burg pas burgu.ne vetrni tu te Ian

Asnjehere s'u lekunde, Shqiptar the jam

Nene Shqiperine e kam.

Shqiptaret the jane nje Komb, nga ti nxenesit e mesuan

Ata ne menyren me rnizore, ne burg te vrane ~ulet e gjakut, tu mbin mbi varre

Eshte vdekja me e bardhe, ashtu si vdiqe ti Se jeta si perngjan as jetes , pa liri.

53

54

LISAT U QENDROJNE STUHIVE

(Xheladin Rekaliut)

Xhelatet e terbuar donin te na zhduknin nga ky dhe Eshte toka e jone kjo, ketu do te rrime ne

Lengoje ardhacak, okupues jeni ju, ne token tone Asnjehere s' do te pajtohemi me roberi.kete gjithheree ke thene

~

Deti nese kullon gjak, Iufta per liri s' do te ndalet

I kerni rrokur shume here dhe prape do ti rrokim armet

Nena ne d jep na mesoi kenge per Iiri

Renegateve gjithhere u ka ardhur fundi, edhe per ju do te vi

Ererat perplasen, lisat u qendrojne stuhive

Kosova liri done.kjo eshte edhe ne shpirtin e fernijeve

Ata me metoda barbare u munduan te nenshtrojne Lirise pa ndal i kendove, nga zeri yt malet ushtojne I pa lekundur qendrove ne momentet me te veshtira U burgose shume here kUITe s'te humbi shpresa, per dite me te mira

Ty vdekja te morri te qeshur, edhe ne varre te qesh fytyra.

54

LISAT U QENDROJNE STUHIVE

(Xheladin Rekaliut)

Xhelatet e terbuar donin te na zhduknin nga ky dhe Eshte toka e jone kjo, ketu do te rrime ne

Lengoje ardhacak, okupues jeni ju, ne token tone Asnjehere s' do te pajtohemi me roberi.kete gjithheree ke thene

~

Deti nese kullon gjak, Iufta per liri s' do te ndalet

I kerni rrokur shume here dhe prape do ti rrokim armet

Nena ne d jep na mesoi kenge per Iiri

Renegateve gjithhere u ka ardhur fundi, edhe per ju do te vi

Ererat perplasen, lisat u qendrojne stuhive

Kosova liri done.kjo eshte edhe ne shpirtin e fernijeve

Ata me metoda barbare u munduan te nenshtrojne Lirise pa ndal i kendove, nga zeri yt malet ushtojne I pa lekundur qendrove ne momentet me te veshtira U burgose shume here kUITe s'te humbi shpresa, per dite me te mira

Ty vdekja te morri te qeshur, edhe ne varre te qesh fytyra.

Nit BALLE TE FURTUNES

(Xhafer Metes)

Xhandar e renegat pa meshire te sulmuan Asnjehere nga ideali s' mund te larguan

Flamurin kuq e zi nga zemra e shpirti s' e leshove Edhe ne nxenesve ti kendojme lirise na mesove Re te zeza kur u leshuan mbi kete dhe

Me guxim te pashoq nuk keni vend ketu u the Edhe ne balle te furtunes ti dole krenar

!e pamposhtur the jerni ne se jemi shqiptar , ,. Eshte toke e Kosoves kjo qe lindi trima si zana

Se te roberuar mos te jetojme na mesoi baba dhe nena.

55

56

MOSHARRONI

Lumenjte rridhnin gjak pa u ndale Ulerima e ujqve paralajmeronte kob te zi Andej gjithe Kosoves lufta u kall

Ne balle te kolones se lirise ishe ti

Heret u betove ne shqiponje e flamur

Aty ku flitet ~ shqip, shqip do te flitet gjithmone

Rete e zeza mbi kete toke s' do te jene me kurre Asnjehere me roberi s'do te pajtohemi

Diten duam dite, si te gjitheve ne bote dielli te na ndricon

I vdekur jam, i gjalle nese Kosova lirshern frymon Nename ka lindur atdheut zot me i dal

Ani edhe gjaku si deti le te shkoje vale

Jam me ju ne jete , nese ju te lire jetoni

Te gjithe obligim kemi kesaj toke ti ndihmojme, ju Iutem mas harrani.

NEPER SHKREPAE MALE

Shpeshte korbat e zi iu versulen kesaj toke

Ka qendruar krenar e pa mposhtur kjo nene loke Edhe pse shume here u dogje.prape mbijetoje Lulet e gjakut te vyshken s'i lejoji

Zakon gjithmone ka shqiptaria te luftoi per liri Edhe nese digjet behet shkrumb e hi

Neper shkrepa emale me anne ne dore

Hasmit perballe ne shi e ne bore Aty ku therriste atdheu, i pari ishe ti

Roberia ishte e rende kjo toke se duron, done liri Asnjehere s'u perkule para stuhive barbare

Deshe qe kjo toke vertet te jete shqiptare

I prite me gjoks plumbat e armikut gjakatar Naten e here dite ne front gjithmone i pare

Aty ku derdhe gjakun 0 trim mbin Iulet te kuqe Ja tani Kosova eshte bere e bukur nuse

Ti ne pavdekesi shkove, plaget ia sherove,

\ I ,~

57

r

58

ZERO NENSHTRIM

Furtune pas furtune e tmerr pas tmerri

Lulet e lirise rrenjet i kane ne gjak

Asnjehere nuk vyshken, as si mbulon terri

Kosova rrugetoi me bijte e vet dhe kurre s 'u ndal As Rexhep Mala, as Nuhi Berisha s 'ju frikesuan vdekjes per liri

Edhe me shoket e idealet Jusufin, Kadriun Bardhoshin e kolonen e gjate me vazhdim.shkuan ne Pa vdekesi

Jetojne sot ne frymemarrjen, ajrin ujin me ne per c'do dite

Ata jane pjese e jeres sone, QIRINJE qe bejne drite Neneloket shqiptare edhe pse me zemer te djegur Ato kurre s'mallkuan

Rilind njeriu kur vepra trimerie me gjak shkruan lliria trungu yne, po Iinde fidane te reja

Teuta e Agroni, idol ne beteja

2 mije vjet rrugetuan shtigjeve te lirise 0- roberi, zero padrejtesi, zero nenshtrim o - jete pa drite, zero jete pa dituri

9 qind e nentedhjete e nentemije e nenteqind e nentedhjete e nen vdekje do it pranojme per liri.

FLAKADAN I TROJEVE ETNIKE

Ate bote ishte me se veshtiri te kerkohej drejtesia Djernte e Denes at e kerkonin - djemte si ti

Edhe torturat edhe burgjet nga kjo s'u larguan Me tradhti e force thate Shqiperine e copetuan

Dem baba-dem bashkimin e trojeve etnike do ta kerkoi Edhe me fryrnen e fundit per kete do te luftoi

Me te gjitha mjetet zerin umunduan me ta shua Ai zeri yt atdhetar vetem sa u ngritet e u shtua Cele cerdhe kombetare ne cdo shtepi

Ishe flakadan i trojeve etnike .simbol per liri

Ti me shoke te idealit ngadale bashkon Kosove e Shqiperi,

59

60

NA MESOVE Tit KENDOJME

Kombetarisht na mesove te kendojme Atehere kur ishte veshtire

Dituri u dhe gjeneratave, gjuhen ta pasurojne Rilindeseve u kendo ve mire

Ilirise e tro je ve etnike

Kalabrise e Sicilise, geges e toskes Agronit e Teutes, Drinit e Korabit

Dajtit e Tepelenes, Shkodres e Manastirit

Radhite gjenerata e gjenerata, duke u dhene ne erresire drite

I dhurove Llapit qirinj qe s' din me u fike U lartesove ne pavdekesi, ne diturine tone

Tani jeton me ne, e gjithmone nc ku jtesen tone.

HUMANISTE E ETUR PER LIRI

Furtuna s'te perkuli ti qendrove krenare Lule ne zemrat tona, ti moter shqiptare o ti kurre s'pranove roberi per kete dhe Roje e atdheut ishe shqipe ne fole

Ata gabimisht menduan, se ti u theve

Barbareve ne sy u the barbar, zemren ua shqeve Rezistenca e jote meter, ata i tronditi

o Ium Kosova keso vashe qe rriti

Vetetime ke qene, vetetime ke mbetur

Ishe humaniste e etur per liri

~ene e djemve trima ishe ti

Eshte i fresket kujtirn, kur plage sherove ti Se ti ishe dhe mbete simbol per liri.

61

TAKU,ITOJME HISTORINE

63

KA.LIMl

'Kaluan re ie zeza rnbi plisin e tim et ' Por prape mbeti i bardhe '

Kaluan stuhi te fuqishme mbi keto' troje ' Por ~ qendroi krenar .

. I)"

(Botuar ne "Zeri i Rinise"-1973)

65

66

YJEVE Tit LIRISE

U zune rete e u vrenjte qielli

Ne prite rane Hyzriu,Afrimi e Iliri

Nga gjaku i tyre, toka e Kosoves u skuq

Par gjaku i tyre lirin na e solli, jo nuk shk. Ii hn ~1 Trimat vriten ata nuk vdesin

Faqe te bard he kombit i qesin

Lene gjurme te pashlyer ne histori

,

Njerezit e rnedhenj si<; ishit me shake ju Hi ri

Flijuat jeten per liri e vatan

Nen emblemen e UC;K -se, ishit dhe mbetet vi Tan Me ju krenohet Llapi, Kosova qe kurre s'ju harrojne

Do tu ngiten Iapidar dhe kengen ne piedestal Timat si ju s'vdesin, ata perhere jetojne Mesazhe nga varri, te gjalleve ju qojne

Me liri IllOS luani, pazar mas beni

Se nga varri zgjo hemi e dalim

Dhe prape pushken e lirise e kallim

Prinder, vellezervmotra te kombit tim pasardhes te Skenderbeut

Mas na qani por kendona jeten ja falern atdh ut Hyzri, Afrim, Ilir u betohemi ne gjak..; ne Flamur ...

S'do ta shesim, as ta falim as ta tradhtojme Kosoven kurre, kurre ...

POROSIA E DESHMORIT

Prane varrit tend veten e ndjeva qyqar Qe se isha i zoti pas teje me ardhur

Tu perkula parane varrit, thash LAVDI

Duke ju falenderuar juve, jetojme sot ne LIRI Lule te fresketa te vura mbi varr

Meritove keto lule te praruara ne ar

Nga yard nje ze i forte me doli

Ruani lirine si syte, me foli deshmori

I thash Kosova po shkon ne rruge te mbare Ne rruge drejte pavaresise

N ga varri prape zeri doli, duhet bashkim kornbetar Mos pranoni dicka tjeter, pos tera trojeve te Ilirise Kosoven ua lame juve ta ruani no amanet

Mos ta shitni as mos ta tradhtoni se Zoti ju vret Mos u frikesoni ti kerkoni te drejtat, jetike Punonidite e nate per bashkimin e trojeve etnike.

67

/,' ~

6g

,BINIDJEM

Bini djem duhet te fitojme

Armikun nga ketu duhet ta largojme Padrejtesisht na kane una, kah t~ shkojme s'kemi Te gjithe Sf! bashku mete forte jemi

Kesaj toke duhet t'ja kthejme nderin

Tua kallim tanker, tua shembirn bunkerin Ne kete lufte duhet te dalim faqebardhe . Ti kthejme arrniqte prej nga kane ardhur.

69

LOTET E SHQIPES

Shqipja qan e loton

Per babin ,qe ne lufte po shkon Babi Shqipes,: i 'pergjigjet '

Me duhet te shkoi atdheu p<? digjet. '

Babi kthehet prape, posa te fitohet liria Dhe ti Shqipe do ta perqafosh te shtepia Duhet te qendrosh k~tume vellezet enene

Ashtu si te ka hije,' per, kete Shqipe, emrin ta kame v ne

Loti dhe vaji ty nuk te takojne ,

Me Iiri do te kthehemi dhe do tu gezojme.

70

DESHIROI

Askund ne bote te mos kete koloni

Mos te kete shtypje, persekutime as roberi Deshiroi kurre mos te kete ofsbame e vaj Por gjithkund te kete buzeqeshje e Ioje Deshiroi qe De kete bote te kete paqe e rehati Per U! gjithe njerezit te kete drejtesi, ,

71

LUFTA

Luftohet per liri, pae kursyer jeten

" Luftohetper drite~ per teardhmen.te-neserm n Luftohet 'per'ideat,' atdhee vatan .'

/. .\ II :~ ,._ , .

Me moral te Iarte heper istikam. ,

E shtrenjte eslite jeta, me e~s'htrenjt~ liria

. , ", _ lJI •

. ' Me e errte se "nata vertet eshte,roperia, .

Kur i huaji deshiron ~ behet zot ne shtepin~ t mde Mos, mos.mos e lejo kurre edhe nese n~ zjarr

digjesh si krande, .

72 .

NEBETEJE

Shikohemi nemes te' nishanit; me armikun nga istikami Ai okupator, une clirimtar.jemi bere gati luften me e kall Dhe larte kesaj krisme ka me ju ndie-zeri' .»

Ketu mbrohet shqiptaria, ketu mbrohetvatani

Ne pritje te betejes, zemra rue benet me e forte Luftoi per liri, luftoi per kete to.ke

Kesaj toke borxh jeten ia kam

Ne te kane lindur babe e nene· "

Ne keltt qiell shqiponjat fluturojne ,i Korba dhe hora s'rnund ti durojme,

73

74

TEVDEKUR

Te vdekur jemi nese nuk gjallerojme Te vdekur jerni nese nuk punojme

Te vdekur jemi nese nuk' shkruajme .histori Te vdekur jeminese jetojmene roberi

Te vdekur jemi nese nuk jemi kombetar Te vdekur jemi 'nese behemi tradhtan 0-

Te vdekur jemi nese te verteten se flasim

Te vdekur jemi nese pushken per liri se kercasim

Te vdekur do jemi per jete emot 0 ,( -

Nese shqiptaria shansin e humb sot.

IKEN

Na dogjen e na poqen E qafe s'na u hoqen ~ I lutem par s'u tutem Prapeneterr na futeri

. Kemba kembes vendin na cunguan ".' E rrethin na e ngushtuan

S'ukuqen as s'u marruan

Prape ne shpine na u gjuan

Ne prape duruam . ..

Qeshen me cinizem lutjet sikuptuan

Kur pushket e topat per trup u vringelluan , Mire e moren veshe kete gjuhe, iken e shkuan . Tu vikat e tu ik, shume balten e rrehen ' Shkuan.shkuan dhe kurre me s' do te kthehen,

75

76

OXHAKU PRAPE.TYMON

. Djepat notuan neper detin e gjakut E kenga kurre s' u ndal

Qershor pas qershori, per Kosoven luftohej Kosova flake u kall.

Te gjakosur ne token tone, par te nenshtruar kurre Per liri vdekjes kurre s' ju frikesuam

125 here u dogjern si druret ne furre

Por gjithmone krenarise i kenduam,

Oxhaqet neper kulla tona prape tymuan Edhe atehere kur menduan se na shkaterruan Zoti eshte me te drejtin, drejtesine e adhuron Te pashpirtin dhe okupuesin se duron.

Gjaku i bijve tane u be rreze e lirise Mbi keto troje, token e shqiptarise

Asnjehere se lakmuam te huajen, por tonen se dhame

Te bardhes e bardhe e te zezes e zeze gjithrnone i rhame.

125 vjet rrugetuam rrugeve me te veshtira Me vuajtje e sakrifica per dite me tc mira Sot per ne dite me te mira po agojne

Zoti na ndeshkon nese nuk i shfrytezojme .

NA I DOGJEN DJEPAT

Shume here na i dogjen kullat Oxhaqet prape tymuan

Me plage ne trup

Per liri kenduarn.

Na i dogjen edhe djepat s' bashku me fernije Ne prape u ngritem ne cdo stuhi

Nga Skrapari e Boletini

Nga Cameria e Ulqini, kengen kurre se kerni ndal Kunder pushtuesit luften gjithmone e kemi kalle Harten etnike me gjak e kerni shkrua

Ne themele te djegura ,te rejat kemi ndertua Djepat e djegur i kemi perteri

Na e mbyten nje .linden 10 femije

Se falem as se shitem kurre token shqiptare

Drejt fitores,bashkimit me shqiponjen dy krenare.

77

KAHPOSHKON

S hume here i ro beruar Shume here i tradhtuar Shume here i lare ne gjak Kurre ku jt pa i pasur hak Shume here je pre e je gri

Shume here je djegur shkrumb e hi Shume here pa buke nq goje .i uritur

Por gjithmone krenar populli im i pa koritur Shume here diellin ta kane ndal

Shume here zemren ta kane kall

Shume here nga shtepite te kane perzene Populli im ne pune te Iiga kurre s'je zene Ne shume pjese te copetuan

Shurne te paverteta per ty shkruan

Duke u munduar ta rrejne njerezine

Duke u munduar ta shtremberojne edhe historine Sot lirshem frymon Kosova,me rreze lirie

Por ne mesin tone diku jt era hudher i vije

Mos u hakmerru,por mos e harro

Meso prej gabimeve

E prej gabimit ne gabim mos shko.

78

TA KUJTOJME HISTORINE

Sanxhakut te Nishit ende i vjen e ra plis E Toplica me krenari e kujton kete kohe Na debuan, shkaterruan shtepi e harnbar Vetem pse ishim populI shqiptar

Me dhune u larguam par kurre s' u nenshtruam S i na ndoqen kurre se harruam

Dhe sot malli per vend in tone s'na hiqet E zemra si prushi na digjet

Edhe pse kulla nga letra ne trojet tona Ndertuan dhe ndertojne

Per kete duhet shkruar historine Gjeneratave tu tregojme

o populli im po shume vuajte nga i njejti armik E sot na thone te njejtin ta bejme mik

Kjo na habit dhe eshte per cudi

Si ta bejme rnik ate qe s'eshte njeri ... Edhe pse forca shpesh mund drejtesine Por ne duhet mire ta dime historine ...

79

DASMA

Sonte dasme te madhe do te kemi

Ne kete dasme s' bashku te gjithe do te jemi Bashkim emrin do t' ia verne

Per kete emer kend s' do ta pyesim ... Shumemoti kete e kemi prite

Per kete shume here na jane prere krushq it

Me krushq te shumte dasmen do ta bejme kete here E deshen apo se deshen te tjeret

Do t'ia themi kenges e do te vallezo jme Amanetin e nenelokes ne vend do ta qojme Mjafte e ngrate vajtoji me zemer te coptuar Tash do te kenaqet me djemte e bashkuar Te gjithe ne nje sofer do it ule

Me nje djep te gjithe do ti perkunde

Me nje pale rroba te gjithe do ti veshe Zemra me s' do ti qaje per vetem do ti qeshe,

80

PRANE V ARRIT Tit BABAIT

Nese vdes me varrosni prane varrit te babait tim Ai me mesoi te jem njeri,dhe shkrim e lexim Me mesoi qe te duroi.me mesoi qe te nderoi

Me mesoi qe te mos nenshtrohern

Me mesoi si te mbrohem

Me varrosni aty ku po u them Aty dheu mei lehte me vjen Me babin tim aty te bisedoi

Ti tregoi qe Kosova lirine e fitoi Sepse edhe ai per kete luftoi

E mundi vdekja dhe se perjetoi

Prane varrit te babait.me varrosni prane tij Ne pre her te tij prape te jem femije

Ti degjoi keshillat e tija qe me mesonte mire Te cmallemi s' bashku si babe e bire

Nese vdes po ju them prape aty varrosmeni Mos qani por kendoni

Sepse aty pushon rehatshem shpirti im

Ne prehrin qe u rrita.ne prehrin e babait tim Ai me mesoi germen e pare

Me tregoi dhe rnesoi se jam shqiptar Me tregoi se jemi te roberuar

Ai me mesoi ta dua mikuh

Por me mesoi si ta mposhti armikun Ma rnesoi rrugen e lirise

Ma mesoi historine e shqiptarise.

81

'KJOTOKE

Kjo toke eshte buketore J' Eshte lare me gjakprore

Shume here e djegur themel e cati ' , Nga hiri e shkrumbi u'ngrite p~rseri.

r '

Kjo toke nuk duron shume fise Sepse ketu nuk kane' hise

Kjo i takon vetemnje fisi

Ati qe ne koke i shndrit plisi, ..

, 82

.1

NEMAL

Heret qe ne mengjes malit iu rreka perpjete Kete e bera per liri

Dhe per brezni

Edhe drunjte e malit me ze me, thoshin Lufto per liri heu duart tu gezofshin

Ky truall eshte i yti, askusb s'ta ka fal Edhe nese vdes per liri, do te jesh i gjalle,

83

DJE DHE SOT

.:Si pardje, e dje, ashtu sot dhe neser Edhe pasneser ne jerni ketu ...

Ketu kemi qene, ketu do te jemi

Ne dac te fryn jugu ne dac te fryn veri. .. Ne balle te furtunes, ne goje te kucedres Ne flake e zjarr, ne mbrojtje te tokes.

Te behemi eshtra, e te behemi varre,

Per kete toke e per kete dhe

V desim, vdesim, vdesim si me Ie.

Do te behemi mish per topa, dhe per tenka Se vetem nje atdhe ne shqiptaret e kena.

84

KERKOVA

Kerkova librin, kerkova lapsin Me dhe draprin, me dhe shatin Kerkova driten e edukaten

Me dhe terrin e lopaten

Lypa diellin e lypa driten

Me afrove tmerr e me ofrove frike

Kerkova qe ne token time te jem vet pronar Me the ti duhet te jesh vetem rrogetar

Me the ti je me bisht

Mos fol shqip par fa! serbisht Por une ty kurre s' tu dorezova Tinez teje une mesova

Ne ode te burrave mesova historine Qe ta njohe mire nene Shqiperine

Nga gjyshi e baba mesova cka e kush je ti

I pa shpirt e i pa njerezi, i pa ndere e pa moral Nuk te pershtatet ty tjeter erner perpos kanibal U mundove para bores te me veshe edhe bisht Pse s'po pranoi te flas shkinisht

Prej shtepie me qite me dhune e shtepine rna kalle E me bane me shume e shume halle

E rna une ty nuk te durova

Ta ktheva pushken nga ketu te largova E ju vete ishit ata me bishta,

Tani nuk keni tjeter vetern me i lepi ata gishta.

85

KASTRIMI

Ti kerkon drejtesi e barazi

Ti kerkon Republike dhe bishkim

Te gjitha kemi me ti dhane e me te ngi Edh nc fund edhe kastrim

Urdheroni hora mas u qofsia fale

Se fare nuk ua kam friken

Per kete thote nene Kosovakam djale Me kerkua bashkim e Repibliken Nga inati UDB - ja filloi taturat

Me pendreka shkelma e rka paten te dhunes ne disponim

Ia Ilorniten trupin, ia so sen me cigare lekuren Dhe ne funt djalit i bene kaitrim

Par ky burre kurre s' u nensurua

Dhe i rille krenar jeton

Edhe pseme late pa femije

Djemte e vajzat e Kosoves .ane femijet e mi Kur Kosova sot feston Pavaesine

Nga zemra ime e ndije keneqesine

Lavdi Deshmoreve , Kosove te qofte fale shendeti 1m

Nga thellesia e zernres ketofjale i thote ky trim Dhe prape se prape nese filbn loja .

Na jemi prape aty ku e kerkon nevoja

Dhe fare keta djem nuk jane pishman

Qe shendetin ia falen Kosoves Nene,

86

uNit GJUAJ ME BUKE TI GJUAJ ME GUR.

Na thane se s'keni vend ketu shkoni ku te doni Jeni te ardhu-, te padeshiruar, mos na pengoni S'u cuditem kete sbume here e kishim degjuar

Por e dinim ~e jemi me te lashtet ketu, nuk jemi larguar.

I lutem te jetojme si njerez, ashtu si e kemi zakon miresine

Per te gjithe njerezit, per tie bardhin e te ziun

Prap na u hOdhen ne qafe, na i bene njemije te zeza Duruam nuk ua kthyem me u.~ keq, e dinim kah na rridhte

..

gJeneza ..

Kishim tradite te larte, bujari, trirneri ne keto troje e male Jerni vendas nuk jemi me prejardhje karpatiane

Shume here na gjuajten me gure, ne i gjuajtem me buke Por kurre nUk e nderruan lekuren,u versulen si ne ujk

Shkuan koklllur me njemije e njeqind trillime

Tani paraqiten qengja,me te ujkut qime

Vajtojne me lot krokodili, per token e premtuar Mendojne s~ te kaluaren shpejt e harruam.

Me besen qe e kemi njehere mund te na tradhtoi edhe miku

Por kesaj raclhe jo, jo, jo, mjere ti 0 i ligu

Kerni ndertu.ar shtepite mbi gjakun e bijve tane, deshmor Nuk lejon kjo toke me dushman dhe hore ..

Sofren me buke, krip e zemer te shtruar e kemi per miq Me s'do te k:emi fare mikpritje per armiq

Miresjellja, tolcranca, gjithhere na ka kushtuar

" Kisaj radhe jo, jo, jo s'kemi me umashtruar.

87

TE ZHDlJNUltlT

. , " ~ t -.0", .• ~. 'I .. '· - ' ,,~ I . I

E dime;,¥etem knrdhe.ku keni lind

I ' " " I" - -:I c,' .--" , " "','

Tani s'u qime.: as shef!j ·as\faJre; . Gjithtl;lo~efle pfitje te lajll1e.tje;1~i.

.Plle I,malli:per jp rgjithmone'eshte i,pas'9u~r ..

Nese nti kete bote.s'takohemi .

Patje;ter dole takohemi n~ boten eamshuar.

_ '1< J" "I;

JUVE Tit GJITHEVE

,,,"

Qe per kete toke e troje etnike

Nuk kursyet, dijenine, pasurin, familjen Asmundin as gjakun

Me asnje cmim nuk mund tu shperblej me Zoti ne parajse ua shperblefte hakun.

Te gjithe ju qe neefaredo menyre

, Ceshtjen kombetare ndihmuat

Ju kombit tone historine ja shkniat Dhe ju jeni per ne hene e diell

E gjithmone yje qe shndritin ne qiell,

89

1

Shenime per autorln

, ,

Sylejman Lutolli, .u Tind me 30.04.1955 ne 'fshatin Llapashtice e Eperme te Besianes, Shkollen filloredhe te mesme i kreu nc Besiane, ndersa studimet i vazhdoi ne Fakultetin Juridik ne Prishtine,

Me, shkrimeka filluar et merret qysh si j ~i. Shkrimet e para i ka botuar ne gazetat dhe revisfate asaj kohe. Poezia e pare me titull "Atdheu" i eshte botuar me 1973 ne gazeten "Rilindja". Motiv i krijimeve ,te Lutollit gjithhere kane qene dhe jane me motiv patriotik, Me pare ka botuar permbledhjen me poezi me titull "Ritme lirie" qe u kushtohet deshmoreve teU~K-se te ZOLL-it. Ky eshte libri i tij i dyte,

I

91

Per ndlhmese ne mbledhjen e te dhenave per personazhete ketij libri, aotori falenderon :

Lah H. Lutolli

Haxhi Shaban 1. Shabani Haxhi Hysen S.Havolli HaxhiKadrush M. Murati Ahmet L. Hakiqi

Ahmet B. Cakiqi

Adem S. HavoUi

Haxhi Sheqir I. Kodraliu Bajram Segashi

Haxhi Muharrem I. Cakaj Sejdi Hoxha

Rrahim Pervetica

Zeqir Selmani

Haxhi Nazif Lutolli

Ejup Zhegrova

92

Botimin e tibrite ndihmuan :

,--- - -,. - , . - . _ .. '-- ." .

Haxhl Nazif Lutolfl

GentianaPHARM .. pronar,MPH .. Ekrem Bashota

Xhafe"); N.:tutoUi' .

NNP HNdirtiintari" .. p~onar Muba\llet'Z. Muclql

Mahl1tut.B~ Rexbepi', I' ",' "', .

'NazifQ.Gashi· ,

94

PERMBAJTJA:

Parathenie ---------f-------------------------------------5 Sakrifica e tyre ne periudha te ndryshme

historike ne sherbim te atdheut --- .. - .... -------:.-- ..... --- .. 7 Ne kufi ne Merdar, trimat luftuan me barbar -----10 NUK JAM QYQE, POR KOMAND'ANT - ... ----17 Llapashtices -------------------------------------------19 Nuk jam qyqe, por kornandant ----------------------20 Ekzekutirni---------------------------------------------22 Te burgosurit ------------------------------------------23 Te pushkatuarve --------------------------------------24 Gjoksi i shpalosur------------------------------------ 25 Jemi shqiptar ------------------------------------------ 26 Me djale ne rnal--------------------------------------- 27

Guri --- -- ------------ ------ -------------------- -,--------- 28

Krisi dera ---------------------------------------------- 29

I re malit -----------------------------------------------30

Ne vije te frontit --------------------------------------31 S i skifteri---------------------------------------------- 32 Pushkatimi ---------------------------------------------33 Gjakun ia fale kesaj toke ----------------------------34 Nuk je trernb, as s'je frikesua -----------------------35 Me gjak token keni lagur----------------------------- 36 Lulezon ne liri ---------------------------------------- 3 7

ORA E HISTORISE ME TV PER

SHQIPTAR AGOI ---------------------------------39 Shtabit te ZOLL - it---------------------------------41 Ora e historise me ty per shqiptar agoi ------------42 Adem J asharit ------------------- -- --------------------43 Zahir Pajazitit ----------------------------------------44 Beteja e Kaqanollit -----------------------------------45 Ne lapidare (deshmorit Isak Lutolli) ---------------47

FLAKADAN I TROJEVE ETNIKE ------------49 Jeton sot me ne ----------------------------------------51 Kulla jote prape u ngrit ----------------------------- 52 Ne burg te vrane --------------------------------------53 Lisat u qendrojne stuhive ----------------------------54 Ne balle te furtunes -----------------------------------55

..

Mas harroni -------------------------------------------56

Neper shkrepa e male --------------------------------57 Zero nenshtrirn ---------------------------------------- 58 Flakadan i trojeve etnike ----------------------------59 Na mesove te kendojrne----------------------------- 60 Humaniste e etur per liri -----------------------------61

TA KUJTOJME HISTORINE------------------- 63

Kalimi --------------------------------------------------65

Yjeve te lirise -----------------------------------------66 Porosia e deshmorit ----------------------------------67

Liria ------------------------------------------------,----68

Bini djem ----------------------------------------------69 Lotet e shqipes ---~------------------------------------ 70 Deshiroi ------------------------------------------------71

Lufta ---------------------------------------------------- 72

No' b t '.. 73

e e eJe -----------------------------------------------

Te vdekur ----------------------------------------------74

95

Iken -----------------------------------------------------75

Oxhaku prape tymon ---------------------------------76 Na i dogjen djepat ------------------------------------77 Kah po shkon ---------------------------- .. ------------78 Ta kujtojme historine --------------------------------79

Dasma --------------------------------------------------80

Prane varrit te babait ---------------------------------81

Kjo toke ------------------------------------------------82

Ne mal -------------i------------------------,-----------83

,

Dje dhe sot --------------------------------------------84

Kerkova --------------------,-----,--':'"-------------,~------85 Kastrimi ------------------------------------------------86

Une gjuaj me buke tigjuaj me gur -----------------87 Te zhdukurit -------------------------------------------88 Juve te gjitheve ---------------------------------------89 Shenirne per autorin ----------------------------------91 Perrnbajtja ---------------------------------------------94

Katalogimi ne botim - (CIP)

Biblioteka Kombetare dhe Universitare e Kosoves

821.18-14

Lutolli, Sylejman

Ta kujtojme historine/Sylejman Lutolli. - Besjane:

Autori, 2009. - 80 f. ; 21 ern.

Parathenje : f. 3

ISBN 978 .. 9951 .. 8785-0-0

96

K I t·· bi ·1-· ti t __auan re tezeza ID_I P ism e nm e '

Por prape mbeti i bardhe

Kaluan stuhi te fuqishme mbi keto troje Por u qendroi krenar,