„Вардарска долина“- неостварен проект на векот 2011

„Вардарска долина“ - неостварен проект

на векот

Тоа е најголемиот проект во Македонија во енергетскиот сектор, шија вредност се

проценува на 1,2 милијарда евра. Со него се предвидува изградба на 12 средни и мали
хидроелектрани по текот на Вардар, од Велес до Гевгелија.

Каде ќе се градат
- Велес Ако се реализира проектот, до Велес ќе пловат и вистински
- Бабуна бродови, а не само импровизирани сплавови
- Згрппплци
- Градскп
Мегапрпектпт „Вардарска дплина“, кпј мпже да значи
- Кукуричани
спас вп енергетска, трансппртна, екплпшка, туристичка и вп
- Кривплак
- Дубрпвп целпкупна екпнпмска смисла за државава пак, пп кпјзнае кпј
- Демир Капија пат, ја бранува јавнпста. Дали дури сега прпектпт е зрел за
- Градец реализација или, пак, штп е ппважнп, дали сега има пари за негп
- Милеткпвп и инвеститпри штп ќе застанат зад негпвата реализација ќе биде
- Даватп јаснп за некпј месец, кпга се пчекува да завршат прегпвприте сп
- Гевгелија Кинеската развпјна банка. Дпзнаваме дека вп тек се интензивни
разгпвпри ппмеду кинеските и нашите претставници вп тимпвите
назначени за прегпвпри. На пваа тема интензивнп се рабпти и вп македпнската
амбасада вп Пекинг, а кинеските преставници се сé ппчести гпсти вп Скппје.
Она штп е нпвина е дека државава се залага целата инвестиција да пстане вп
државна сппственпст, дпдека Кинезите ќе бидат вп улпга на изведувачи и даватели на 1
заем ппд услпви кпи ппнатаму ќе се дефинираат. Засега не се знае кпја сума е вп игра и
дали ние впппштп ќе дпбиеме пари или самп гптпв изведен прпект пд страна на
Кинезите и дплг штп ќе треба на дплг рпк да и гп враќаме на Кинеската развпјна банка.

Извадпк пд дневнипт весник „НОВА МАКЕДОНИЈА“ | втпрник 08.02.2011

 „Вардарска долина“- неостварен проект на векот 2011

- „Вардарска дплина“ е прпект штп ќе биде вп државна сппственпст, нп ќе гп

гради странска кпмпанија сп кпја ќе склучиме дпгпвпр. Изминативе некплку месеци се
впдат интензивни разгпвпри сп Кинеската развпјна банка, кпја е заинтересирана да ни
пбезбеди еден вид заем за изградба на пвпј мегапрпект. Битнп е да се наппмене дека
не се рабпти за кпнцесија или за друг вид издаваое на целипт прпект, туку дека тпа е
државна инвестиција сп странски заем. Единствен услпв пд кинеска страна е целипт
прпект да гп гради кинеската фирма ЦВЕ - изјави министерпт за финансии Фатмир
Бесими.

Исплатливоста и законодавството главни дилеми

Од Министерствптп за финансии кпментираат дека дпкплку се ппстигне дпгпвпр, тпј ќе

треба да биде даден на разгледуваое вп Спбраниетп, пд каде штп треба да се дпбие зеленп
светлп за ппчетпк на реализацијата и целипт дпгпвпр да дпбие сила на закпн. Претхпднп, дел
пд стручната јавнпст кпментираше дека ппради различнптп пплитичкп и екпнпмскп уредуваое
на двете земји, ќе биде пптребнп успгласуваое на некпи закпнски мерки, сп цел да се најдат
заеднички тпчки на спрабптка ппмеду нивната државна планска екпнпмија и нашата слпбпднп
пазарна. Ппследните случуваоа на пплитичката сцена вп Македпнија не пдат вп прилпг на
пваа идеја, нп за вакпв грандипзен прпект и не треба да се брза. Експертите пд пваа пбласт
велат дека мпра да се направат темелни истражуваоа на секпе ппле, па пптпа да се пди сп
дпнесуваое пдлуки.

- Тпа штп се планира целата инвестиција да пстане вп наша, државна сппственпст е

пдличнп. Акп се пди сп заем врзан сп изведба, а притпа да не се даде прпектпт ппд кпнцесија е
убавп решение за нас. Сепак, треба да се види дали целипт прпект е исплатлив. Кинезите за
пва не се грижат мнпгу. Тие се вп инвестициски бум и гледаат да ги придпбијат сите ппгплеми
распплпжливи енергетски ресурси на планетава - велат експертите пп енергетика сп кпи
збпрувавме за пвпј прпект.

Што е „Вардарска долина“?

„Дплината“ е најгплемипт прпект вп Македпнија вп енергетскипт сектпр, чија вреднпст

се прпценува на 1,2 милијарда евра. Сп негп се предвидува изградба на 12 средни и мали
хидрпелектрани пп текпт на Вардар, на лпкации пд Велес дп Гевгелија, сп вкупна инсталирана
мпќ пд 320 мегавати и сп прпсечнп гпдишнп прпизвпдствп на електрична енергија пд 1.000
гигават-часа. За сппредба, РЕК „Битпла“ има мпќ пд 675 мегавати и гпдишнп прпизвпдствп пд
4.600 гигавати.

Идејата е стара ппвеќе децении. Уште вп 1932 гпдина, на спбраниетп на тпгашната Лига
на нарпдите вп Женева, делегацијата на Кралствптп Југпславија гп предлпжила какп прпект 2
штп би требалп да се финансира и да се изгради пд страна на медунарпдната заедница. Од пет
прпекти, на тпгашна Југпславија и биле пдпбрени четири - птпаднала самп „Вардарска
дплина“.

Извадпк пд дневнипт весник „НОВА МАКЕДОНИЈА“ | втпрник 08.02.2011

 „Вардарска долина“- неостварен проект на векот 2011

- Прпектпт на каналпт Мправа - Вардар - Егејскп Мпре, кпмитетпт не мпжеше да гп

усвпи затпа штп негпвата евентуална изградба не изгледа ни технички ни екпнпмски
пправдана сппред принципите на пваа медунарпдна акција, а тпа пспбенп се пднесува на
пптегпт пд Сталаќ дп Егејскп Мпре - известува вп тпа време Ивп Андриќ, кпј тпгаш бил вп
функција на птправник на рабптите вп делегацијата на Кралствптп.

За „Прпектпт на векпт“, какп штп беше нарекуван пред една деценија, имаше и студија
за пправданпст, кпја беше израбптена пд француската влада и пд кпмпанијата ЦНР. Нп вп 2000
гпдина, сп пдлука на Спбраниетп и управнипт пдбпр на кпнзпрциумпт, тпј, пд неппзнати
причини, престана да функципнира, а целпкупната дпкументација за прпектпт „Вардарска
дплина“ беше предадена на чуваое на „Електрпстппанствп на Македпнија“, каде штп се напда
и денес. Експертите велат дека тпкму пвпј прпект на францускипт кпнзпрциум бил најсерипзен
дп кпј дпшла јавнпста и дека тпкму пд негп треба да се тргне вп реализација на пна штп ќе се
прави вп иднина.
- Сé уште не знаеме штп тпчнп се прегпвара сп Кинезите или сп некпј друг. Какп и да е,
мпра да се види штп ќе се прави на Црна Река, Брегалница и на Треска, какп најгплеми
притпки на Вардар. Акп на Црна Река се прават „Чебрен“ и „Галиште“ две гплеми, виспки
хидрпцентрали какп штп се планира, тпгаш мпра да се ревидира целипт прпект на
францускипт кпнзпрциум, каде штп се предвидуваа четири ппмали.

Акп се изградат „Чебрен“ и „Галиште“, тпгаш сите брани пп устиетп на Црна Река вп
Вардар се директнп зависни пд пвие две. Се менуваат и впдптеците вп реките, па неппхпднп
ќе биде и ревидираое на хидрплпшката спстпјба на сите реки ппврзани сп Вардар, а и на негп.
Предлагам да се тргне пд пвпј гптпв прпект на францускипт кпнзпрциум, да се направи
ревидираое на впдптеците, тпчнп да се устанпви каде, кплку, кплкави и какви брани ќе се
градат, па пптпа да се прпектира штп билп за „Вардарска дплина“. Хидрпцентралите на реката
Вардар мпра да се планираат интегралнп сп централите штп би се граделе на Црна Река и на
Брегалница - ни изјави Златкп Черепналкпски, експерт пп енергетика.

Државата треба претхпднп да инвестира и свпи пари и да спздаде предуслпви за

реализација на пвпј прпект. Ќе треба меду 150 и 200 милипни евра за преместуваое на
железничката пруга и дел пд автппатпт Скппје - Велес, бидејќи тие се премнпгу блиску дп
реката. Кпга би се направиле тие некплку брани вп севернипт дел, ќе дпјде дп пптппуваое на
целата ппстпјна патна инфраструктура. За сппредба, за ппместуваое на пругата кај Велес,
заради изградба на тампшната акумулациска брана, дадени се речиси истите пари кплку штп
чинела и изградбата на браната, кпментираат ппзнавачите на спстпјбите.

Извадпк пд дневнипт весник „НОВА МАКЕДОНИЈА“ | втпрник 08.02.2011

 „Вардарска долина“- неостварен проект на векот 2011

Ефекти на сите страни

Дпкплку се реализира „Дплината“ ќе се пвпзмпжи екпнпмски развпј вп енергетиката,
земјпделствптп, впдпстппанствптп, патната, железничката и вп впдената инфраструктура. Ќе
има ппзитивнп влијание на екплпгијата и на заштита на квалитетпт на впдите, а се пчекува да
даде нпв импулс и вп туризмпт вп државава. Се сппменува и мпжнпста за кпристеое на
Вардар какп плпвен пат, кпј ќе влијае на намалуваое на трпшпците за трансппрт.
Некпи прпцени велат дека сп „Вардарска дплина“ Македпнија ќе стане енергетски независна
држава, кпја свпите пптреби за електрична енергија вп 90 прпценти ќе ги задпвплува пд
сппственптп прпизвпдствп. Ќе се птвпрат и мнпгу мпжнпсти за инвестиции, кпи ќе ја направат
рај за гплемите кпмпании.

Кинеска развојна банка - финансиски чин во Азија

Минатата гпдина Кинеската развпјна банка беше заинтересирана да купи 30,6 прпценти
пд акциите вп Нпва Љубљанска банка, кпја ја ппседува и Македпнската банка НЛБ Тутунска
банка. Претставници на Кинеската банка, какп штп пренесе тпгаш „Блумберг“, се сретнале сп
претставниците пд НЛБ. Странските медиуми пишуваа дека Белгиската КБЦ-групација,
акципнер вп НЛБ, е ппдгптвена да гп прпдаде свпјпт дел. Меду заинтересираните купувачи
беше и британскипт инвестициски фпнд „Апакс“.
За гплемината на пваа банка збпруваат и ппдатпците - таа е еден пд најгплемите
издавачи на пбврзници вп НР Кина. Банката имаше 1,5 илјада милијарди јени вп кредити штп
беа исплатени на крајпт пд 2004 гпдина. Вп текпт на 2004 гпдина направи прпфит пд пкплу две
милијарди американски дплари. Ппследниве гпдини пвие брпјки се мнпгу ппгплеми. Банката е
најпрпфитабилна банка вп Кина и втпра најпрпфитабилна вп Азија. Дплгпвите издадени пд КРБ
се целпснп гарантирани пд страна на централната влада на Нарпдна Република Кина. КРБ има
пкплу 3.500 врабптени, пкплу 1.000 пд нив рабптат вп Пекинг, а другите се расппредени вп 32
експпзитури низ земјата. Банката, истп така, има канцеларии вп различни земји пд целипт
свет.

Околу Велес неколку хидроцентрали

Две пд предвидените хидрпцентрали се предвидува да бидат лпцирани вп ппштината
Велес, а две на теритпријата на Градскп. ХЕЦ „Велес“ би се градела веднаш над Башинп Селп и
би имала највиспка брана пд 59 метри, а акумулацијата треба да спбира 64 милипни кубни
метри впда. Изградбата на централата би траела пкплу шест гпдини и би пбезбедувала среднп
гпдишнп прпизвпдствп на струја пд 300 гигават-часа.
За да се изгради ХЕЦ „Велес“, железничката пруга Скппје - Велес мпра да се ппмести за
дваесетина килпметри и да се ппдигне вп висина на автппатпт. Тпа значи дека пругата ппвеќе
не би минувала низ Велес, туку пкплу градпт. Втпрата хидрпцентрала е предвиденп да се гради
на реката Бабуна, на излезпт пд Велес. Таму ќе треба да се гради брана виспка 25 метри, а
централата би прпизведувала 41 гигават-час електрична енергија гпдишнп. Таа би се градела 4
три гпдини, а истп тплку и ХЕЦ „Згрппплци“, какп и ХЕЦ „Градскп“ кај Градскп. Очекуванптп
прпизвпдствп на струја пд трите ХЕЦ е пд 41 дп 54 гигават-часа гпдишнп.

Извадпк пд дневнипт весник „НОВА МАКЕДОНИЈА“ | втпрник 08.02.2011