Netbhet Emagazine April 2010

Netbhet eMagzine | April 2010
नेटभेट ई-मािसक - एपर्ील २०१०
पर्क
पर्कााशक व सप
ं ादक -
सिलल चौधरी salil@netbhet.com
पर्णव जोशी pranav@netbhet.com
मख
ुखपृ
पष्ठ
ृ - पर्णव जोशी pranav@netbhet.com
लख
ेखन
न-
महेंदर् कु लकणीर् - kbmahendra@gmail.com
रोहन चौधरी - chaudhari.rohan@gmail.com
अनुजा पडसलगीकर - anuja269@gmail.com
सिलल चौधरी - salil@netbhet.com
चंदर्शेखर आठवले - shekhar.athavale@gmail.com
हेरंब ओक heramboak@gmail.com
िवद्याधर िभसे vnb2005@gmail.com
सई के सकर saeekeskar@gmail.com
देवेंदर् चुरी bcoolnjoy@yahoo.co.in
भाग्यशर्ी सरदेसाई shree_279@yahoo.com
िवशाल तेलंगर्े send@vishaltelangre.tk
पवन गोठे inetuser007@gmail.com
अिभषेक art4india@gmail.com
अिजत ओक ajitoke@gmail.com
© या पस्ुस्तका
तकातील सव
सवर्र् लख
े , िचतर्
िचतर्े,े फोटोगर्
गर्ााफ्स याच
ं े हक्क लख
ेखक
काच्य
ंच्याा स्व
स्वााधीन.
© नट
ेटभे
भटे लोगो, मख
ुखपृ
पष्ठ
ृ व नट
ेटभे
भटे इ-म
मािसक
िसकााचे सव
सवर्र् हक्क पर्क
पर्कााशकाच्य
ंच्याा स्व
स्वााधीन.
सप
ंपकर्
कर् - सिलल चौधरी , पर्णव जोशी
www.netbhet.com
४९४, िविनत अपाटर्मेंट्स, साई सेक्शन, अंबरनाथ (पूवर्), ठाणे ४५१५०१

अत
ंतरंरंग
अ, ब आिण क
आयत्या िबळावर नागोबा
सायनचा बसस्टॉप, तो आिण ती....
'ज्वेल ऑफ मस्कत' बोटीचा पर्वास..... मस्कत ते िसंगपोर
सप्त िसवपदस्पशर् !
printwhatyoulike.com एक पयावरणस्ने
र् ही.
पर्ोजेक्ट कसा तयार करावा ?
िचतर्पट, नाटक व टी.व्ही. मािलका िहट करण्यासाठी
सवासाठी
र्ं बँकींग, गर्ामीण बँकींग
पाढरा
ं (फट्ट) वाघ आिण काळा (कु ट्ट) देश !!!
'एनजीओ' - पैशाचा
ं खेळ
िवसरभोळा बाबा
काळा बाजार
आव्हान
सप
ं ादक
दकीीय
मराठी ब्लॉगींगला जगाच्या कानाकोपर्‍यात राहणार्‍या सवर् मराठी बाधव

ं ापयर्ं
ं त पोहोचिवण्याचा वसा घेतलेल्या नेटभेट
ई-मािसकाचा एपर्ील २०१० चा अंक वाचकासमोर
ं आणताना आम्हाला अितशय आनंद होत आहे. नेटभेट ई-मािसकाचा
हा सातवा अंक. एक पर्योग म्हणुन ऑक्टोबरमध्ये चालु के लेला हा उपकर्म आता चागला
ं नावारुपाला आला आहे. यंदाचा
अंक पर्कािशत होण्यास थोडा उशीर झाला (त्याबद्दल क्षमस्व.) परं तु लगेचच वाचकाकडू
ं न मािसकाबद्दल िवचारणा
करण्यासाठी आलेल्या ईमेल्स मुळे आम्ही खरोखरच मनस्वी सुखावलो आहोत.
नेटभेट ई-मािसकाला रिसक वाचकानी
ं जो पर्तीसाद िदला आहे त्याबद्दल आम्ही वाचकाचे
ं सदैव ऋणी आहोत. हे यश
के वळ नेटभेटचे नसून जीवनातील िविवधागी
ं िवषयाना
ं हात घालणार्‍या मराठी ब्लॉगसर्चे आहे. ब्लॉगच्या माध्यमातून
सािहत्यसेवा करणार्‍या सवर् मराठी ब्लॉगसर्ना अिभवादन.
नेटभेट ई-मािसकामध्ये यावेळीही आम्ही िविवध िवषयावरील
ं खुमासदार लेखाचा
ं नजराणा सादर करण्याचा पर्यत्न
के लेला आहे. भाग्यशर्ी सरदेसाईंनी (भानंस) कथा यात आहे, तसेच अनुजा ताईंनी आपल्या शब्दानी
ं िजवंत के लेले मस्कत
ते िसंगापोरचे बोटपर्वास वणर्न देिखल यात आहे. रोहन चौधरी या ईितहास जगणार्‍या अस्सल भटक्याची िशवदुगाची
र्ं
सफर या अंकात वाचकाना
ं अनुभवायला िमळे ल. सप्त िशवपदस्पशर् ही लेखमािलका आम्ही नेटभेटच्या पुढील काही अंकात
ं
कर्मशः सादर करत आहोत.
यािशवाय अ,ब आिण क हा वेगळ्याधतीर्चा अपर्तीम लेख, िचतर्पट, नाटक आिण टी.व्ही मािलका िहट करण्यासाठीच्या
जािहराती, काळा बाजार, एनजीओ- एक पैशाचा
ं खेळ असे अनेकिवध िवषयावरील
ं लेखही वाचकाना
ं आवडतील ही
अपेक्षा आहे. नोकरी सोडू न स्वतःचा उद्योग स्थापन करणार्‍या चंदर्शेखर आठवले याचा
ं 'आव्हान' हा पर्ेरणादायी लेख
आिण अरिवंद अिडगा याच्या
ं The white tiger या पुस्तकाबद्दल हेरंब ओक यानी
ं माडले
ं ली मते वाचकाच्या
ं खास
पसंतीस उतरतील असा िवश्वास आम्हाला आहे.
नेटभेट ईमािसक हा एक पर्योग असला तरी यामागे एक दृढ, पर्गल्भ िवचार आहे. ई-मािसकामध्ये अनेक तृटी राहल्या
असतीलही मातर् यामागील आमची तळमळ लक्षात घेऊन वाचक आम्हाला माफ करतील याची खातर्ी आहे. या अंकाबद्दल
पर्तीकर्ीया, सुचना, अिभपर्ाय तसेच अंक वाचल्यानंतर जे काही िवचार तुमच्या मनात येतील ते आम्हाला अवश्य कळवा.
नेटभेट ई-मािसक डाउनलोड करुन ईमेल द्वारे जास्तीत जास्त लोकापयर्ं
ं त आमच्या या पर्यत्नाला पोहोचिवण्यास आम्हाला
मदत करा ही नमर् िवनंती.
पुन्हा एकदा सवर् वाचकाचे
ं आिण मराठी ब्लॉगसर्चे मनापासून आभार !!! धन्यवाद.
सिलल चौधर
धरीी http://www.netbhet.com
Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

अ, ब आिण क
मी जेव्हापासून िसनेमे अनुभवण्यासाठी म्हणून बघायला लागलो, तेव्हापासून माझी नजर नुसतीच गोष्ट िकं वा अिभनय
िकं वा आवडते नट-नट्या (नट आपलं उगाच जोडशब्द म्हणून िलिहलंय) ह्याकडे न राहता इतर अनेक गोष्टींकडे जाऊ
लागली (हे िलिहणार होतो म्हणूनच आवडते नट-नट्या{पुन्हा नट ...} आधी िलिहण्याचा खटाटोप). असो. तर इतर गोष्टी
म्हणजे कॅ मेरा ऍंगल, पर्काशयोजना पण ह्या ताितर्क
ं गोष्टी फारश्या समजत नसल्यामुळे त्याचा
ं जास्त िवचार न करता
माझी गाडी वळते ती संवाद आिण संवादफे कीकडे.
मला वैयिक्तकदृष्ट्या ब-क दजाचे
र् िसनेमे फक्त संवाद आिण संवादफे कीसाठी आवडतात (उदाहरणाथर्, िमथुनदाचं
ं
सेल्ल्युलॉईडवरचं महाकाव्य - "गंुडा"(१९९८)). हे िसनेमे तद्दन िभकार वाटू शकतात लोकाना.
ं वाटोत, िबचार्‍याना
ं
आयुष्यातल्या के व्हढ्या मोठ्या आनंदाला मुकावं लागतं ते त्याना
ं नाही कळायचं. मला हे िसनेमे आवडण्याचं एकमेव
कारण म्हणजे, ते कु ठे ही सत्य िकं वा पाथबर्ेिकं ग वगैरे असण्याचा आव आणत नाहीत. नागवे तर नागवे, उगाच 'नग्निचतर् ही
काय कला आहे तुम्हाला नाही कळायचं' असले आव आणणं नाही. म्हणूनच मला त्यातून िनमर्ळ मनोरं जन िमळतं. अथात,
र्
त्यामध्ये बीभत्सपणा अंमळ जास्त असतो, पण शेवटी ह्या िसनेमाचा
ं टारगेट ऑिडयन्स असतो. आता वानगीदाखल
गंुडातला पुढचा संवाद पहा,
"ए कौन है बे तु?"-एक िव्हलन िमथुनदाला.
"मैं हूं जुमर् से नफरत करनेवाला, गरीबों के िलये ज्योती और तुझ जैसे गंुडों के िलये ज्वाला।"-िमथुनदा.
"बना के तुझे मौत के मंुह का िनवाला, गाड दंग
ू ा तेरी छाती में मौत का भाला।"-....
आता मला सागा
ं ह्या असल्या फालतू संवादापासू
ं न िसनेमातले जवळपास सगळे संवाद यमक जुळवून आहेत, काही
बीभत्स, काही खरं च िवनोदी. मग का नाही मी ह्या िसनेमाला महाकाव्य म्हणायचं. असेच संवाद िमथुनदा आिण
धमंेर्दर्च्या उतारवयातील अनेक िसनेमामध्ये
ं आहेत. पण असो, मी जर सुरु झालो तर फक्त संवादाचाच
ं एक ब्लॉग होईल.
ह्या िसनेमामध्ये
ं आपले मराठीतले आघाडीचे अिभनेते मोहन जोशी हटकू न असतातच. गंुडा, लोहा अश्या अनेक
िसनेमामधू
ं न त्यानी
ं आपल्या ब-अिभनयाचा लोहा मनवलेला आहे. तर आपण कु ठे होतो. संवाद आिण संवादफे क. तर
अश्या िसनेमामध्ये
ं बरे चसे कलाकार फडतूस असतात. स्वस्तात कामे करणारे . त्यामुळे त्याचा
ं दजार् हा िसनेमाच्या एकू ण
दजाशी
र् साधम्यर् साधणारा असतो. पण ह्या िसनेमामध्ये
ं जे िमथुनदा, धमंेर्दर्, शिक्त कपूर सारखे मंझे हुए कलाकार असतात
त्याचीसु
ं द्धा खास ह्या िसनेमासाठी
ं एक टाळ्या घेणारी संवादफे क असते. एरव्ही "आय एम कृ ष्णन अय्यर येम ये." म्हणून
अपर्ितम अिभनय करणारा िमथुनदा, जेव्हा "दो..चार..छे..आठ..दस.....बस.." म्हणतो, तेव्हा तो फक्त कू ली शंकर असतो.
"मेरा नाम है सुरज..टर्क डर्ायव्हर सुरज." ह्या संवादाची कल्ट फॉलोईंग तर "द नेम इज बॉन्ड.." पेक्षाही जास्त असेल.
धमंेर्दर्चं "कोई हसीना जब रूठ जाती है तो..." हे तुम्हाला पानीकम वाटायला लागेल, जर तुम्ही "पुट ऑन द घंुगरू ऑन
माय फीट ऍंन्ड वॉच माय डीराम्मा.."(तहलका) पहाल. आिण तुम्ही जगपर्िसद्ध "सुसाsssईड" म्हणणारा हाच का धमंेर्दर्
असा िवचार कराल जेव्हा तो "मैं हूं गरम धरम...मुझे कै सी शरम."(पुन्हा तहलका) असं म्हणत नाचतो.
हे िसनेमे नुसतेच िभकार असतात अशातला भाग नाही, कधीकधी अत्यंत िहडीस उपमा देऊन संवादाना
ं नटवलेलं असतं.
आता लोहामध्ये एक िभकार िसच्युएशन आहे. एके काळचा मोठा भाई दीपक िशकेर् ('एक शून्य शून्य वाला) आता अगदी
बरबाद आहे आिण तो दुसर्‍या एका भाईकडे मदतीची याचना करायला आलाय. त्याच्या ओळी आहेत, "मैं िबना पेटर्ोल
की गाडी हूं, मैं िबना नशे की ताडी हूं, मैं वो फटेली साडी हूं, िजसे कोई िहजडा भी नही पेहनेगा।"
अशा वेळी माझा सलाम जेव्हढा त्या कलाकाराला असतो, तेव्हढाच त्या िसनेमाच्या लेखक िदग्दशर्काला. एवढ्या

खालच्या पातळीवर जाऊन पुन्हा ओरडू न पहा मी िकती खालच्या पातळीवर आहे हे सागण्यासाठी
ं कलेजा लागतो,
तो जर चोपर्ा आिण जोहरकडे असता, तर "काताबे
ं न" आिण "ये कान में डाल.."(कल हो ना हो), "बोमन इराणीचं
दोस्तानामधलं पातर्" आिण "सेक्सी सॅम" (कभी अलिवदा ना कहना) हे बीभत्स िवनोद आजची िपढी िकं वा मॉडनर्
सोसायटीच्या नावाखाली खपवण्याचा दािभकपणा
ं त्यानी
ं के ला नसता. असो. माझे मुद्दे, दृष्टीकोन सगळ्यानाच
ं पटतील
असं नाही. ते पटावेत असा अट्टाहासही नाही. आपण पुढे जाऊ.
माझी अजून एक आवडती गोष्ट म्हणजे एक्स्टर्ा. नाचातले नाही. एकू णातच िसनेमातले, िकं वा अगदी हल्लीच्या
िसिरयलमधलेही (होय मी िसिरयल्स बघतो. मी खुल्लम खुल्ला सागतो
ं की मी िसिरयल्स बघतो). आिण हे फक्त ब-क
वाले नाही सगळ्याच अगदी मेनस्टर्ीम (इथे द्व्यथर् आहे का? मेन म्हणजे पुरुष सुद्धा होतं) िसनेमातलेही. हे लोकसुद्धा एक
पर्कारचे 'ब आिण क'च, कारण मुख्य पातर् म्हणजे 'अ', हे आपले उगाच पूरक. ह्याचा अथर् मला ब आिण क हा पर्कार
एकू णातच भलताच आवडतो असा होतो. पण शाळे त मी 'अ' वगात
र् होतो आिण गिणतातल्या 'ब, क आिण ड' गटाशी
माझे फारसे सलोख्याचे संबंध नव्हते.
तर आपण ब आिण क कॅ टेगरीच्या पातर्ावर
ं होतो. म्हणजे बघा िहरो िहरॉईनला पाणीपुरी खायला घालतोय, तेव्हा
पाणीपुरीच्या गाडीवाल्याच्या चेहर्‍याचं कधी िनरीक्षण के लंय तुम्ही कधी? अगदी मजेदार भाव असतात. म्हणजे कधी
कधी एखादा हळू च आपण कॅ मेरात िदसतोय की नाही हे डोळ्याच्या
ं कोपर्‍यातून बघत असतो, एखादा जबरदस्त कॅ मेरा
कॉन्शस असतो आिण तो इस्तर्ी (मला कधीकधी पर्श्न पडतो, काही उत्तर भारतीय, 'स्कू ल'ला 'इस्कू ल' 'स्तर'ला 'इस्तर'
म्हणतात, मग ते 'स्तर्ी' ला 'इस्तर्ी' म्हणत असतील का?{समस्त स्तर्ीवगाची
र् आत्ताच माफी मागतो}) मारल्यागत करून
उभा राहतो, एखादा जबरदस्त कॅ मेरा कॉन्शस असतो पण त्याला दाखवायचं नसतं की तो कॅ मेरा कॉन्शस आहे, मग तो
उगाच खोटं हसू िकं वा आपण आजूबाजूला बघण्यात गकर् आहोत असा आव आणत राहतो िकं वा एखादा एवढा कॅ मेरा
अनकॉन्शस असतो की आपण सीनचा भाग नसून आपणपण शूटींग बघायला आल्यासारखा पूणर् सीनभर िहरो िहरॉईनकडे
पाहत राहतो. मग एखाद्या सीनमध्ये, स्पेशली ९०' च्या दशकातल्या िसनेमामध्ये
ं िहरो िकं वा िहरॉईन रस्त्यावर
नाचगाणी करत असतात, तेव्हा उभ्या कर्ाऊडमध्ये एखाद्याकडे जाऊन काहीतरी वेगळं म्हणजे त्याची टोपी काढतात
िकं वा त्याची दाढी कु रवाळतात िकं वा त्याचा िवग काढतात वगैरे, तेव्हा त्या एका माणसाचा चेहरा बघण्यासारखा
असतो. कारण हे कर्ाऊड म्हणजे बरे चदा खरं च रस्त्यावरचं शूटींग बघायला आलेलं कर्ाऊड असतं, तेव्हा िसनेमाच्या मुख्य
कलाकाराबरोबर आपण एका सीनमध्ये आहोत हा अनुभवच त्याचा
ं चेहरा तेजोमय करायला पुरेसा असतो, त्यामुळे
बरे चदा त्याची
ं फिजती होतेय असा सीन असतो, पण त्या माणसाच्या चेहर्‍यावर असे भाव असतात की त्यावेळी
समथानी
र्ं त्याला िवचारलं की "जगी सवर् सुखी असा कोण आहे?' तर तो "मी" असं छाती ठोकू न उत्तर देईल(मला मािहतेय
की ही जरा ओढू न ताणून उपमा झालीय, खरं म्हणजे मी "स्वतः मेनका त्याचे पाय चोळू न देतेय" असे भाव असतात असं
िलहीणार होतो, मग अचानक पुलंचं 'असा मी असामी' आठवलं, मग म्हटलं टॅरॅंटीनो स्टाईल 'होमेज' देऊया. आिण बघा
एकाच कं सात मला पुलं आिण टॅरंॅंटीनो दोन्ही मािहतीयेत हे सागू
ं नही झालं). पण त्याहून जास्त मजेशीर भाव असतात
ते ह्या फिजती होणार्‍याच्या शेजारी उभे असणार्‍याच्या
ं चेहर्‍यावर. आपण कॅ मेरात व्यविस्थत येत असू की नाही ह्याची
एकीकडे काळजी आिण येत असू तर नीट िदसत असू ना ही िववंचना (कारण िसनेमा िरलीज झाल्यावर नातेवाईक,
शेजारी, सहकारी सगळ्याना
ं दाखवायचं तर धड िदसायला तर हवं ना). माझा हा पसर्नल एिक्स्पिरयन्स आहे, मी
लहान होतो तेव्हा - साधारण सहावी सातवीत असेन - माझ्या एका िमतर्ाच्या आईने "ताकिधनािधन" ह्या तेव्ह्याच्या
सह्यादर्ीवरच्या हीट टीव्ही शोसाठी पासेस िमळवले होते. तो शो होता "लहान मुलाचा
ं खास", त्यामुळे माझा िमतर्, मी
आिण अजून एक अशी आम्ही तीन लहान मुलं गेलो होतो शूटींगला. आम्ही नशीबवान म्हणून ऍंकर उभे राहतात त्याच्या
ं
शेजारीच आम्ही होतो. आपल्या ितरं ग्याच्या तीन रं गाच्या टोप्या पोराना
ं वाटल्या होत्या. मला भगवा िमळाला होता. ती
टोपी मी बरे च वषर् जपून ठे वली होती, अजूनही घरी कु ठे तरी असेल. च्यायला अध्यार् तासाचा तो शो पण त्याचं शूटींग पाच
तास चाललं होतं. पर्त्यक्ष शूटींगमध्ये तुम्ही मुख्य कलाकार नसाल तर काहीच मजा नसते हे तेव्हा माझ्या बालमनाला
पिहल्यादाच
ं कळलं होतं. असो, तर मी एंकसर् च्या शेजारी बसलो होतो त्यामुळे पर्त्येक फर्ेममध्ये आपण असू असं वाटत
होतं (अथात
र् ते थोडंफार खरं ही होतं), त्यामुळे जेव्हाही ते ऍक्शन म्हणायचे मी एकदम िवचारवंतासारखा चेहरा
करायचो आिण स्पधर्काबरोबर
ं काही िवनोद झाला की उगाच फार मोठा िवनोद झाल्यागत कं पल्सरी हसायचो. आिण
त्यानी
ं टाळ्या वाजवायला सािगतल्या
ं की अगदी जीवाच्या आकाताने
ं टाळ्या वाजवायचो. अथात
र् माझ्या मेहनतीचं
माजर्रीन झालं (चीजमध्ये खूप अनवॉन्टेड फॅ ट्स असतात), कारण कधीतरी कु णीतरी तो एिपसोड पाहून, तू त्यात होतास
का, म्हणून िवचारल्याचं आठवतंय, नाही नाही एक िमिनट, त्यानी
ं िवचारलं, तेव्हा मी ती भगवी टोपी घातली होती
काय? च्यायला, कु ठू न तुम्हाला सागायला
ं गेलो, आयुष्यातल्या एका िनखळ आनंदाच्या क्षणावर कायमसाठी संशयाचा
बोळा िफरला. जाऊ द्या.
त्यानंतर असेच मस्त हावभाव न्यूज चॅनेलचे पतर्कार ज्या राह चलत्या आम आदमीचे इं टरव्ह्यू घेतात त्याचे
ं असतात
("अ वेन्सडे" िचतर्पटात स्नेहल दाभी ह्या कलावंताने ते अपर्ितम दशर्वलेत). आपण कोणीतरी फार जाणकार िदसतो
म्हणून आपल्याला िवचारताहेत असं काहींना वाटत असतं, तर काहींना आपण स्माटर् िदसतो असं वाटत असतं, तर काही
आपण खरं च िवचारवंत आहोत असं समजून पल्लेदार वाक्य फे कतात. तर त्याच्या आजूबाजूला उभे असलेले 'ह्यालाच
का िवचारतायत" असा िवचार करत असतात, तर काही त्याच्यानंतर आपल्याला िवचारलं तर आपण काय उत्तर द्यायचं
ह्याची जुळवाजुळव (मनातल्या मनात) करण्यामध्ये गंुतलेले असतात, तर काही घरी फोन करून अमका चॅनेल लावा,
मी िदसतोय का बघा आिण शेजार्‍याना
ं सुद्धा सागा
ं वगैरे करण्यात व्यस्त असतात. इथे सुद्धा पसर्नल एिक्स्पिरयन्स आहे
(आहेच का? म्हणजे काय, माझा ब्लॉग आहे, मी स्वतःची लाल नाही करणार तर कोणाची). एकदा आमच्या कॉलेजात
एक न्यूज चॅनेलवाले आले होते, मी तेव्हा जी.एस. असल्याने (कळला ना महत्वाचा मुद्दा, मी जी.एस. होतो, बाकी नाही
वाचलंत तरी चालेल) मी समन्वय करत होतो. सगळी जनता कॅ मेरासमोर उभी झाली. मग त्यानी
ं "बसमध्ये कं डक्टर
२५ पैश्याचं
ं नाणं परत देईल तर तुम्ही काय कराल?" असला काहीतरी पर्श्न िवचारला. कोणी कोणी काय काय पुड्या
सोडत होतं, कसलं उत्तर आिण कसलं काय, सगळं लक्ष कॅ मेराकडे. नाहीतर आम्ही, कॅ मेराचं आमच्याकडे िबलकू ल लक्ष
नसूनही नेटाने फर्ेममध्ये येण्याचा पर्यत्न करत होतो. कु णी घरी फोन लावले, मी मातर् मला िवचारलं तर मी काय सागावं
ं
ह्याची जुळवाजुळव करण्याचा व्यथर् पर्यत्न करत होतो. व्यथर् अशासाठी की मी पर्श्न नीट ऐकलाच नव्हता आिण दुसरं मी
समन्वयक असल्याने ताितर्कदृ
ं ष्ट्या मी कॅ मेराच्या मागचा माणूस होतो आिण त्या िनदर्यी कॅ मेरामनने माझं कॅ मेरासमोरचं
टॅलेंट लोकासमोर
ं येउ नये ह्याची पुरेपूर खबरदारी घेतली. म्हणतात ना मीिडया बायस्ड आहे, खरं च.
तर असो. मुद्दा हा की सगळ्यानी
ं आजपासून मुख्य पातर्, कथा, आिण आवडत्या नट-नट्या (पुन्हा नट..) याच्या
ं
पलीकडे बघायला सुरुवात करा. कारण तरच तुम्ही कु ठल्याही कलाकृ तीतला िनखळ आनंद घेउ शकाल आिण त्या
पातर्ानाही(आमच्यासारख्या)
ं त्याचं
ं ड्यू कर्ेडीट िमळे ल.
िवद्य
िवद्यााधर नीळक
ळकंं ठ िभस
िभसेे http://thebabaprophet.blogspot.com/

आयत्य
आयत्याा िबळ
िबळाावर नागोबा ....
खर तर अश्या घटना माझ्या बाबतीत खुप कमी होत असतात म्ह् णुन िह घटना ब्लॉगजगतातील िमतर्ासमोर
ं
माडण्यापासु
ं न स्वत:ला रोखु शकलो नाही.तर त्याचे झाले असे आमच्या इथे नुकताच िकर्के टची इं टरसेक्शनल स्पधार्
होती. १६ संघाच्या समावेश असलेली ही स्पधार् तब्बल दोन मिहने चालली.आमच्या बसमध्ये, ऑिफ़समध्ये, कँ टीनमध्ये
हया स्पधेर्बाबतच बोलल जात होत.हया स्पधेर्ने एकु णच वातावरण भारावुन गेल होत.अस सगळ असल तरी हया स्पधेर्शी
एखाद-दोन सामन्याना
ं जाउन थोडा आरडाओरडा (चीअर अप) करण्या पिलकडे माझा काही िवशेष संबध न्वहता.कारण
िकर्के ट खेळण सोडु न आता ३ वषेर् झाली होती.
हे िलहत असतानाच
ं ते लहानपणाचे िदवस आठवले.िकर्के टला सवर्स्व अपर्ण के लेले…हो खरच जळी-स्थळी फ़क्त िकर्के टच
िदसायच असे ते िदवस होते.िकर्के टसर्ची वतर्मानपतर्ात,मािसकात येणारी छायािचतर्े कापुन विहवर िचकटवायचो.माझ्या
अश्या ४-५ दुमीर्ळ : ) संगर्ह वहया तयार झाल्या होत्या.(त्यातली एक आतासुदधा आहे माझ्याकडे ) शाळे च्या
दप्तरातसुदधा अभ्यासाची एखादी वही िवसरली जायची पण एकतरी संगर्हवही आठवणीने घेतली जायची.आमच्या
वगातल्या
र् मुलींमध्येही िकर्के टची खुपच कर्ेझ होती.त्यामुळे आमच्या हया छंदाला िवशेष खतपाणी िमळाल होत …
कधी िकर्के टचे सामने सुरु असले की दुपारच्या सुट्टीत डब्बा (म्हणजे डब्ब्यातील अन्नपदाथर् …स्टीलाहारी नािहये
हो मी.. ) कसातरी झटपट खाउन बाहेर एका दुकानात जाउन िमळे ल तेवढा सामना बघण्यात काय मजा
यायची..अहाहा..शाळे तुन घरी आल्यावरही लगेच मैदानावर धाव घेतली जायची.तेव्हा िबगफ़न आिण सेंटरफ़र्ेश हया
च्युईंगम सोबत िकर्के टपटंुचे येणारे टर्ंप काडर् जमा करण्यासाठी ती च्युईंगम आवडत नसुन सुदधा (िबग बबल,बुमर
ही त्यावेळची आमची आवडती च्युईंगम) खायचो.षटकार हे साप्तािहक,शिनवारी सकाळ मध्ये येणारी ’ जल्लोष’ ही
िकर्के टिवषयक पुरवणी वाचताना
ं जो आनंद िमळायचा तो अवणर्नीय…
रिववार तर काही िवशेष असायचा.अगिद शुकर्वार-

शिनवारपासुनच रिववारचे डोहाळे आम्हाला
लागायचे.मग रिववारी पहाटे ०९ ला उठु न इतर
क्षुल्लक गोष्टी कशातरी आटपुन स्वारी वळायची ती
मैदानावर.कधी कर्माकाने
ं ,कधी आमच्यातच दोन टीम
करुन तर कधी बाहेरच्या संघाबरोबर अस िकर्के ट
रं गायच.रिववारी फ़क्त जेवायला घरी जायचो आिण
जेवल्यावर परत मैदानावर.िकर्के टची नशा-धंुदी अशी
असायची िक त्या वर तळपणारया आगीच्या गोळ्यालाही आम्ही जुमानायचो नाही.तो आग ओकणारा सुयर्दव
े आम्हाला
तापवायचा-थकवायचा अथक पर्यत्न करुन शेवटी स्वत:च थकु न मावळतीला जायचा पण आमचा खेळ चालुच
असायचा.आमच्याइथे असलेल्या टेिनसकोटर्वर रातर्ी बॉक्सिकर्के टही रं गायच.तसे त्यावेळी बरे च मैदानी खेळ खेळायचो
काही तर आमच्या सुिपक डोक्याच्या पोतडीतुनही काही खेळ तयार होत.त्या सगळ्यावर
ं िलहायला गेल तर एक स्वतंतर्
पोस्ट होइल.टाके न कधी वेळ काढु न त्यावर एक पोस्ट कारण त्यातले बरे चसे खेळ आजच्या िपढीला मािहत नसतीलच.
असो तर इतके खेळ खेळुनही आम्ही ’ िदल’ िदल होत ते या िकर्के टलाच.अस रातर्ंिदवस िविवध खेळ खेळुन सुदधा
आमचा शैक्षिणक िवकास कधी खंुटला न्वहता.१ ली ते सातवीपयर्ंत आमच्या िजल्हा पिरषदेच्या शाळे त मी कधी पिहला
कर्माक
ं सोडला न्वहता.पुढे मातर् काही मुलींचा िपच्छा पुरवावा लागला.चागलीच
ं दमछाक के ली त्यानी
ं माझी अहं
म्हणजे तसा नाही हो.मुलामध्ये
ं मी पिहल असायचो पण वगात
र् नाही. दहावीलासुदधा आमच्या रा.िह.सावे िवद्यालयात
मुलामध्ये
ं मी पिहला होतो पण सवामध्ये
र्ं सातवा. पुढे बारावीला मातर् मी थेट ितसयार् कर्माकावर
ं झेप घेतली.तसेच
भौितकशास्तर् आिण मराठी या दोन िवषयात कॉलेजध्ये पिहला होतो. तुम्हाला वाटेल काय हा उगाचच स्वत:ची स्तुती
करत बसला आहे पण त्याच काय आहे वरील उनाडक्या वाचल्यावर उगाचच आमच्याबद्दल कोणाचा काही गैरसमज
होवु नये ना म्हणुन हे स्पष्टीकरण. ( िमल गया मौका मार िदया चौका दुसर काय…तशी काही गरज न्वहती हे िलहायची..
पण असच मनात आल…ब्लॉग आपला आहे ..की बोडर् समोर आहे..मग स्वत:च्या दैिदप्यमान कतर्ुत्वाची ओळख
नको का करुन द्यायला आपल्या ब्लॉगिमतर्ाना…)
ं हे सगळ आता िलहता िलहता अगिद उत्स्फ़ु तर्पणे िलहल गेल आहे तेव्हा
हे तुम्हाला जर वाचायच नसेल तर आता नाही वाचल तरी चालेल.
सध्या तर सगळीकडे आयपीएलचे वारे वाह्त आहेत.कधी

कधी अस होत की आपल्याला एखादा िमतर् भेटतो पण
हाय-हेल्लो आिण इकडच-ितकडच थोडफ़ार बोलण
झाल्यावर पुढे काय बोलायच हे सुचत नाही,त्यावर सध्या
आयपीएल हे जालीम औषध आहे.अरे कालची मॅच
पािहिलस का…? हा पर्श्न तुम्हाला पुढे बराच वेळ तुमच्या
िमतर्ाबरोबर गंुगवुन ठे वतो.मी सुदधा सध्या या आयपीएलच्या ’िफ़वरने ’ आजारी पडलो आहे िकं बहुना या
आयपीएलच्या नशेमुळेच मी ब्लॉगजगतापासुन आिण जेणेकरुन तुमच्यासारख्या ब्लॉगर िमतर्-मैतर्ीणींपासुन दुरावलो
आहे.तरीही दोन गो◌्ष्टी मला खटकतात त्या म्हणजे माचर्मध्ये होत असलेल या स्पधेर्च आयोजन आिण मनोरं जन
करापासुन या स्पधेर्ची मुक्तता.तुम्हाला मािहती आहेच आपल्या इथे बहुताशी
ं वाषीर्क परीक्षा या काळातच असतात.आिण
आयपीएल सामने म्हणजे बहुतेक मुलाचा
ं जीव िक पर्ाण.त्यामुळे साहिजकच परीक्षेचा अभ्यास करताना
ं त्याच
ं लक्ष इथेच
वळत असते.माझ्या काकाच्या
ं मुलाची आता परीक्षा चालु आहे आिण ते महाशय आयपीएलचा एकही सामना सोडायला
तयार नसतात म्हणुन हे िलहावस वाटल.असे बरे च िवद्याथीर् असतील याबाबतही वाद नाही.तेव्हा या स्पधेर्च आयोजन
१५ एिपर्ल नंतर के ल तर उत्तम अस वाटते.आपल्याला वाटु न काय होते पण इथे वडर्पर्ेसने चकटफ़ु ब्लॉग िदला असल्याने
मला जे वाटल ते िलहल.तसेही आता िमक्सर आल्यामुळे वाटायचे िदवस गेले आहेत.
आठवणींच्या िहंदोळ्यावर झोके घेत या पोस्टच्या मुळ िवषयापासुन बराच भरकटत गेलो.िलहायला घेतल तेव्हा
एकच घटना समोर होती पण िलहताना
ं माझे मन उधाण वारयाचे िजथे जात होते ते खरडत रािहलो तेव्हा आता
या अथाग
ं मनाला आवर घालत ज्यासाठी िह पोस्ट िलहायला घेतली ितथे वळतो.तर त्याच झाल अस िक हया वर
उल्लेख के लेल्या स्पधेर्च्या उपउपात्य
ं सामन्याच्यावेळी आमच्या संघातले ३ खेळाडु उपलब्ध न्वहते.आिण एक जागा
तशीही खाली होती संघात.तेव्हा मला खेळणार का म्ह णुन िवचारल गेल.मी त्याना
ं स्पष्ट शब्दात सागीतल
ं मी गेल्या
तीन वषात
र् िकर्के टच्या मैदानात उतरलेलो नाही.तरीही त्यानी
ं माझ्यावर िवश्वास ठे वत मला संघात घेतल. तो सामना
आम्ही अगिद सहज िजंकला.त्यात माझी काही उल्लैखनीय कामिगरी न्व्हती. काही जण तर मला िचडवत पण होते िक
नुसत उन्हात क्षेतर्रक्षण करायला संघात घेतल म्हणुन.मी सुदधा त्याना
ं संघासाठी वाटेल ते अस म्हणत २-४ डायलॉग
ऐकवले होते. तर हाच आमचा संघ पुढे अंतीम िवजेता ठरला.आिण ’त्या ’ सामन्यामुळे मी अगिद ऑिफ़शीअली संघाचा
सदस्य झालो होतो.मग काय िमळाली फ़ु कटची पर्िसद्धी.िजंकलेल्या संघाचा सदस्य असल्याने आमच्या कें दर् िनदेर्शकाच्या
ं
हस्ते सगळ्यासमोर
ं वैयक्तीक बक्षीस (आमच्या घरात आलात तर समोरच िभंतीवर एक टोल वाल घड्याळ तुमच्या

नजरे स पडॆल तेच हे बक्षीस), िजंकलेल्या चषकासोबत जल्लोष वैगेरे.िशवाय हया सवर् घटनाचे
ं फ़ोटो आता आमच्या
इन्टर्ानेटवरही टाकले जातील.
तेव्हा◌्च माझ्या मनात िवचार आला होता ज्यासाठी दोन मिहने या मैदानात २२६ खेळाडु झटत होते ते मला अगिद
काहीही न करता िमळाले होते.पुवानु
र् भवापर्माणे बयाच
र् गोष्टीमध्ये अगिद जीवापाड मेहनत करुन सुदधा त्याच योग्य
फ़ळ मला िमळाल नािहये…पण यावेळी मातर् देवाच्या (मी नाही तो वरचा सवर्व्यापी ईश्वर) कॄ पेने मी अनपेक्षीतपणे
’आयत्या िबळावर नागोबा ’ झालो आहे…
दव
े दर्
ें चरु ी http://davbindu.wordpress.com/

सायनच
यनचाा बसस्ट
बसस्टॉॉप, तो आिण ती.........
बस दादरला पोहोचली तसे नेहमीपर्माणे शमेचे लक्ष खोदादाद सकर् लकडे गेले. ओव्हरबर्ीज, पर्चंड वाढलेला......
आवरे नासा झालेला टर्ॅिफक अन त्यात के िवलवाणे झालेले, आहे का नाही असा पर्श्नच पडावा असे भासणारे खोदादाद
सकर् ल. एके काळी काय शान होती, िकती मोठे वाटायचे सकर् ल आिण आंबेडकर रोड कर्ॉस करायचा म्हणजे भीतीच
वाटायची. अगदी शाळे पासून मग कॉलेज - पुढे नोकरी..... आिण आपल्या गोड आठवणीही याच्या आसपासच
गंुतलेल्या........
पाहता पाहता बसने िकं ग्जसकर् ल गाठले अन त्या िचरपरीचीत फालुदाची तीवर्तेने आठवण आली. न चुकता पर्त्येक वषीर्
वािषर्क परीक्षा संपली की बाबा सगळ्याना

ं नको नको होईल इतका फालुदा खाऊ घालत. आता कु ठे बरे गेला असेल तो
फालुदावाला....... एकदा तरी लेकाला त्याच्याकडचा फालुदा िखलवायची इच्छा होती. रसभिरत वणर्ने ऐकू न लेकही
फार उत्सुक होताच. दोन चार वेळा लेकाला बरोबर घेऊन ितने िकं ग्जसकर् लला चकराही मारल्या होत्या. पण लकने
साथ िदलीच नाही. अशी िकतीतरी माणसे मनावर छाप सोडू न जातात........ िकतीही काळ मध्ये गेला तरी ठळक
आठवतात......मनात रें गाळतच राहतात........
बस पुढे सरकत होतीच. सायन हॉिस्पटल आले आिण बस, स्टॉपवर थाबली.
ं शमेचे हृदयही थाबले
ं . अगदी डोळे भरून
ितने त्या बसस्टॉपकडे पािहले. लोक चढत होते-उतरत होते...... बस गच्च भरली होती. कं डक्टरचा आवाज, लोकाचे
ं
आपसातले बोलणे, कोलाहल काहीही ऐकू येईनासे झाले....... जणू सगळे कु ठे से अदृश्यच झाले होते..... िदसत होता फक्त
तो बसस्टॉप अन अितशय आतुरतेने, काळजात उडणारी फु लपाखरे घेऊन, खुशीच्या लाटेवर आरूढ झालेली ’ त्याची ’
वाट पाहणारी एक गोडशी मुलगी..........
" िभडेबाई..... अहो िभडेबाई...... शमा, तुझ्या अहोंचा फोन आहे....... येतेस घ्यायला, की ठे वून देऊ? " अिहरे साहेबानी
ं
हाकाचा
ं सपाटा लावला होता. अय्या! अभीचा फोन..... आत्ता... यावेळी...... साहेब पण ना....... िकती जोरात
ओरडताहेत...... सगळ्या सेक्शनला कळले....... शमेचा चेहरा अगदी लाल लाल होऊन गेला. अहोंचा फोन..... अिभषेक
आिण अहो...... मोहरून गेली शमा. तोच पुन्हा साहेबानी

ं जोरात हाकारले, " शमा, अगं येऊ नकोस आता..... मी त्याला
सािगतले
ं ...... आमच्या िभडेबाईंना अिजबात वेळ नाहीये तुझ्याशी बोलायला. त्या त्याच्या
ं मनोराज्यात रममाण आहेत.
तेव्हां उगाच पुन्हा फोन करून त्याच्या

ं तंदर्ीचा.... आय मीन िदवास्वप्नाचा
ं भंग करू नये. "

तोवर शमा साहेबाच्या

ं के िबनच्या दरवाज्यात पोचली होतीच. ितने पािहले तर काय, साहेबानी
ं खरं च फोन ठे वून िदलेला
होता. ते पाहून शमा अगदी रडकंु डी आली......, " साहेब, असं काय हो....... तुम्ही पण नं...... येतच होते नं मी......
आता अिभषेक िकत्ती रागावेल मला. म्हणेल यापुढे तुला कधीच फोन करणार नाही......... " ितचा रडवेला चेहरा पाहून
मोठ्याने हसत साहेब म्हणाले, " शमाबाई, अहो इतका काही खडू स नाहीये मी........ आता तो रडका मूड हसरा करा
आिण घ्या ितकडू न फोन...... अगं होल्डवर ठे वलाय ना त्याला ...... बाहेरून घे, म्हणजे तुला मोकळे पणे बोलता येईल.
बघत काय उभी रािहलीस. घे पटकन, अिभषेक वाट पाहतोय ना..........., चालू दे तुमचे..... " तशी लाजून शमा पटकन
स्टेनोच्या रूममध्ये पळाली.
साहेबही, हल्ली फारच खेचत असतात आपली...... असा िवचार करत धडधडत्या मनाने ितने िरसीव्हर उचलला
आिण....... हॅलो म्हणताच पलीकडू न अगदी गंभीर आवाजात अभीने, " हॅल्लो..... मी अिभषेक बोलतोय...... " अशी
सुरवात के ली. ते ऐकू न त्याला मध्येच तोडत ती िचविचवली, " हो का! अिभषेक बोलतोय का? अिभषेक म्हणजे.....? मी
नाही बाई ओळखत कोणा अिभषेकला. ( मग त्याला वेडावून दाखवल्यासारखे करत....... ) काय रे , एकदम फॉमर्ल......
म्हणे मी अिभषेक बोलतोय...... अभ्या, सरळ बोल की नेहमीसारखा..... "
तसा अभी वैतागला. " च्याय...... सॉरी....... जाऊ दे..... ए पण त्यािशवाय जोर येत नाही ना......... तू सवय करून
घे गं बाई...... तर काय म्हणत होतो.......हा.....

ं च्यायला...... मागच्या वेळी, मी फोन के ला होता..... तेव्हा,ं तू फोन
घेतल्यावर....... हम्म्म्म्म, बोला.......... असे के ले तर काय म्हणाली होतीस? आठवं आठवं. हे, हम्म्म्म्म...... म्हणजे काय?
हॅल्लो करावे, मी अभी बोलतोय.... काही म्हणशील का नाही? नुसतेच म्हणे हम्म्म्म्म्म, बोला........... , म्हणून आज
स्वत:ची ओळख करून िदली आधी...... न जाणो बाईसाहेब गरीबाला िवसरल्या असतील तर.........त्याचे जरा कवितक
करायचे सोडू न पुन्हा काहीतरी खुसपट काढलेसच का तू........... बये, अजून आपले लग्न झालेले नाही..... आत्तापासूनच
तू िमऱ्या वाटायला लागली आहेस. ये ना चालबे.......नो नो...... ये ना चालबे........ "
" नो नो, ये ना चालबे काय......, बरं . मग काय करायचा िवचार आहे......... नको करूयात का लग्न? सागू
ं न टाक
पटकन....... अजूनही तो तळे गावचा सजर्न..... तोच रे ...... चागले

ं चार मजल्याचे, चाळीस खाटाचे
ं हॉिस्पटल आहे बरं
का त्याचे....... पंचकर्ोशीत बक्कळ नाव कमावलेय इतक्या तरुण वयातच...... आिण त्याची आई....... ती तर अगदी
िफदाच झाली होती माझ्यावर....... वाट पाहतोय माझ्या उत्तराची. देऊन टाकू का होकार त्याला? मग बस तू खंुट
वाढवून देवदास बनून गाणी म्हणत......... काय? " त्या हरामखोर सजर्नला, त्याच्याच हािस्पटलात जायबंदी करून

भरती करतोच बघ आता....... अगं तो माणसाचा

ं नाही काही, गुराचा
ं डागदर असेल....... बसशील जन्मभर त्याच्या
मागे मागे शेणाची पाटी घेऊन िफरत..... िनघाली लागली तळे गावला. " अभी आता जाम भडकला होता. तो तो शमा
हसून हसून त्याला अजूनच भडकवत होती.
कोणीतरी मागून खाकरले तशी पटकन भानावर येत ितने म्हटले, " ये अभी, सोड त्या डॉक्टरला....... सध्या त्याला
साईडींगला ठे वलाय. उचक्या लागून लागून बेजार झाला असेल बघ तो. आधी तू साग,
ं कशाला फोन के ला होतास?
सहजच ना? " " बरे झाले िवचारलेस, नाहीतर त्या तुझ्या गुराच्या-
ं आिण नऊवार नेसून, हात बरबटू न त्याचे
ं शेण
गोळा करत कशी अगदी िशफ्तर िदसशील तू हे पाहण्याच्या नादात मी मेन गोष्ट िवसरूनच गेलो असतो....... तर ऐक
शेणमाये.........अरर् रर्रर्..... महामाये....... आता मला बरे च िपडू न झालेय आधीच तेव्हां िबलकू ल खळखळ न करता आज
संध्याकाळी साडेसहाला सायन हॉिस्पटलच्या बस स्टॉपवर भेट. मी वाट पाहीन तुझी."
हे ऐकताच शमा खूश झाली, वरकरणी मातर्, " अरे पण...... आधी तरी सागायचे
ं स. आता आईला कळवायला हवे......
नाहीतर ती काळजी करत बसेल. आज नको रे ..... प्लीज.... उद्या भेटूयात नं. पर्ॉिमस. " " शमे..... उद्या नाही आजच.
उगाच लाडात येऊ नकोस. आिण आईला एक फोन करून साग

ं की अिभषेकचा फोन आला होता आिण त्याने भेटायला
बोलावले आहे. काय? अगं आपले लग्न ठरलेय आता........ िवसरलीस? चल मग, ये गं वेळेवर. बाय. " " अरे अरे अभी.....
ऐक तर......... "
कमालच के लीन याने. चक्क फोन ठे वूनही िदलानं पाहा......... आता आईला सागायला
ं हवे. िशवाय साहेबानाही
ं सागू
ं न
पंधरा िमिनटे लवकर िनघायला हवे....... कु ठे भायखळा आिण कु ठे सायन....... चेहरा मातर् वेगळे च बोलत होता........
आनंदाने ितने स्वत:भोवतीच एक िगरकी मारली तसे नुकत्याच रूममध्ये िशरलेल्या स्टेनोने अगदी खास त्याचा
दिक्षणी-मराठी हेल काढू न सगळ्याना

ं हाकारून ितची िफरकी ताणायला सुरवात के ली. त्या हव्याहव्याश्या वाटणाऱ्या
िचडवािचडवीतून सुटका करून घेत ती साहेबाकडे

ं वळली तसे........
या िचडवािचडवीमुळे साहेबाना
ं फार काही सागावे
ं च लागले नाही. साडेचार होऊन गेलेच होते. त्यानी
ं हसत परवानगी
िदली तसे पटकन पर्साधन गृहात जाऊन तोंड धुऊन हलकासा पावडरचा हात िफरवून फर्ेश होऊन शमाने पाचला ऑिफस
सोडले. चागला
ं दीड तास आहे अजून..... सहज पोचून जाऊ आपण. अभी तसा शहाणा आहे. नेहमी वेळेवरच येतो.
असे बसस्टॉपवर एकट्या मुलीने वाट पाहत उभे राहणे म्हणजे िकती िदव्य आहे......... नेमक्या मेल्या बसस्टॉपवरच्या

सगळ्या नंबरच्या बसेसनाही अगदी उत येतो अशावेळी. लागोपाठ येतच राहतात..... आिण मग सगळे टकमका पाहत
बसतात.
असे झाले की वाटते, नकोच ते भेटणे.... कोणीतरी घरी जाऊन चुगलखोरी करायचे. सारखी छातीत धडधड. आईला
माहीत असले तरी कधी आिण कु ठे भेटतोय याचा िहशेब थोडाच ना देतेय मी...... बुरखावाल्याचे
ं बरे आहे नाही.....
िनदान तेवढा तरी फायदा बुरख्याचा......... " अचानक बसला जोरात बर्ेक लागला तशी शमा भानावर आली. आत्ता
या क्षणाला अभीशी बोलायलाच हवे या अनावर ऊमीर्ने ितने पसर् मधून सेल काढला. अभीचा नंबर लावला...... ितच्या
लाडक्या गाण्याचे सूर ओघळू लागले....... िरमिझम िगरे सावन, सुलग सुलग जाये मन....... अभी, अभी... घे ना रे
फोन..... आज, आत्ता या क्षणी मला तुझा आवाज ऐकायचा आहे. हा आपला क्षण तुझ्याबरोबर पुन्हा अनुभवायचा
आहे....... अभी..... सूर संपले..... सेलचा नेहमीचा मेसेज वाजू लागला तसे ितने िचडिचडू न फोनचा गळा दाबला. अभी
कु ठे आहेस रे तू.......... काळाच्या ओघात तूही हरवून जावेस..... बस तोवर िपर्यदशर्नीला पोहोचली होती. ितच्या सीटला
काहीसे खेटूनच कोणी उभे होते. त्याची कटकट होऊन ितने वर पािहले, तर बुरखावालीच होती.......... ितला हसूच आले.
नकळत शमा पुन्हा भूतकाळात रममाण झाली.
आजची त्याची
ं भेट शमेसाठी खासंखास होती. गेल्याच आठवड्यात- रवीवारी, दोघाच्याही
ं घरचे भेटले होते. लग्नाची
बोलणी सुरू झाली होती. साखरपुड्याची तारीखही जवळपास िनिश्चत झाली होती. त्यामुळे आज कसे अगदी, सीना
तानके भेटता येणार होते. उगाच कोणी पाहील का.... ची िभती नाही की उशीर झाला म्हणून, आई ओरडेल ची िचंता
नाही. आज अगदी राजरोसपणे सगळ्याना

ं सागू
ं न-सवरून ते दोघे भेटणार होते. एकदम वेगळे च िफिलंग आलेले. ितला
आठवले....... रवीवारी िनघताना अभी म्हणाला होता, " शमे, पुढच्या भेटीत तुझ्यासाठी मस्त साडी घेऊ गं. आपल्या
या भेटीची खास आठवण राहायला हवी. " आनंदातच शमेने आईला फोन करून भरभर सगळे सािगतले
ं . अभी येईल गं
मला घरी सोडायला.... तेव्हां उशीर झाला तरी तू मुळीच काळजी करू नकोस असेही वर सागू
ं न ितने फोन ठे वला आिण
िनघाली. बसही पटकन िमळाली आिण चक्क िखडकीही िमळाली. आज सगळे च कसे मनासारखे घडतेय नं असे म्हणत
आनंद स्वरातून ओघळत, गुणगुणत रािहली.
बरोब्बर सहा पंचिवसाला सायन हॉिस्पटलपाशी बस पोहोचली. शमा पटकन उतरली. उतरतानाच ितची नजर अभीला
शोधत िभरिभरली........ हे काय....... हा अजून पोहोचलाच नाही का? बास का महाराजा........ म्हणे मी तुझी वाट
पाहत असेनच........ बस गेली तशी बसस्टॉप जरासा िनवात

ं झाला. शमेने आजूबाजूला नजर टाकली पण कु ठे ही अभी
िदसेना. मन थोडे खट्टू झाले खरे ...... पण मान उडवून ितने नाराजी झटकली. येईलच दोन-पाच िमिनटात. खरे तर त्याला

कधीच उशीर होत नाही. नेहमी आपली वाट पाहत असतो. तेव्हां आजच्या उशीराचा उगाच बाऊ नको करायला. फार
तर काय एखादी बस येईल आिण लोकं पाहतील....... इथे चागल्या

ं चार पाच नंबराच्या
ं बसेस येतात. तुमची बस नकोय
मला....., स्वत:शीच ती बडबडत होती. नजर मातर् अभीची चाहूल घेत रािहली. बरे फोनवर अभीने अमुक एका नंबरच्या
बस स्टॉपवर असेही म्हटले नव्हते..... तसाही इथे हे लागून दोनच तर बस स्टॉप आहेत. म्हणजे कु ठे ही तो असला तरी
मला िदसेलच की. येईलच इतक्यात.......
पंधरा िमिनटे झाली..... अभीचा पत्ताच नाही. नेमके शेवटच्या िमिनटाला काहीतरी काम आले असेल....... टर्ेन चुकली
असेल....... सायन स्टेशनवरून चालत येईल ना तो...... जरा लाबच

ं आहे तसे इथून..... अधार् तास...... पाहता पाहता
साडेसात वाजले. आता मातर् शमेचा धीर खचला...... डोळे अशर्ंूनी काठोकाठ भरले. नेमके आजच अभीने न यावे......
का? बरा असेल ना तो? अपघात .... काही बरे वाईट तर घडले नसेल नं...... अग आईगं....... छे! काहीतरीच..... हे काय
वेड्यासारखे िवचार करतेय मी........ इथे जवळपास कु ठे ही पिब्लक फोनही नाही. नाहीतर िनदान त्याच्या घरी तरी फोन
के ला असता. रडवेली होऊन शमा अजून पंधरा िमिनटे थाबली......

ं अभी आलाच नाही. हळू हळू कु ठे तरी रागही आलेला
होताच........ आता तर ती जामच उखडली. दुष्ट कु ठला........ आता पुन्हा भेटायला बोलाव तर मला...... मुळीच येणार
नाही मी. िकती आनंदात होते आज ......... छानशी साडी घेऊ, मस्त काहीतरी चटकमटक चापू...... मधूनच हात हातात
घेऊन रस्त्यातून चालू...... सगळे माडे

ं मनातच रािहले...... गालावर खळकन अशर्ू ओघळले तशी ते पुसून टाकत, घरी
जावे असा िवचार करून ती िनघाली.
रोड कर्ॉस करून समोर जावे लागणार होते...... ितथून बस घेऊन घरी....... गाड्या जाईतो थाबावे
ं लागले तेव्हां सहजच
ितची नजर सायन हॉिस्पटलच्या गेटकडे आिण बसस्टॉपकडे गेली. हे सायन हॉिस्पटलचे इकडू न पिहले गेट आिण पिहला
बस स्टॉप असला तरी हॉिस्पटलचे दुसरे गेट आहेच आिण ितथेही बसस्टॉप आहेतच की. घातला वाटते मी घोळ.........
अक्षरशः पळतच ती िनघाली. जेमतेम पंधरावीस पावले गेली असेल तोच समोरून घाईघाईने येणारा अभी ितला
िदसला. चेहरा चागलाच

ं तापलेला होता..... ितच्याकडे लक्ष गेले आिण तो तटकन ितथेच थाबला.
ं भरर् रर्कन शमेने त्याला
गाठले...... जणूकाही आता पुन्हा तो गायबच होणार होता. त्याला काही बोलायची संधी न देताच, " अभी, अरे िकती हा
उशीर के लास तू? बरोब्बर सहावीसला मी पोहोचलेय इथे. तेव्हापासू

ं न तुझी वाट पाहतेय. तुला यायला जमणार नव्हते
तर कशाला बोलावलेस मला........ सव्वा तास मी एकटी इतक्या नजरा आिण लोकाचे
ं शोधक पर्श्न झेलत कशी उभी होते
ते मलाच माहीत. " असे म्हणताना पुन्हा ितचे डोळे त्या जीवघेण्या वाट पाहण्याच्या आठवणीने भरले आिण ती मुसमुसू
लागली.

इकडे अभीचा स्फोटच व्हायचा बाकी होता. शमेसारखा तोही आज खूप खूश होता.
नेहमीसारखी शमेची भुणभूण असणार नाही...... घरी जाते रे आता... उशीर होतोय, असे ती मुळीच म्हणणारं नाही.
मस्त िफरू जरा, ितला पिहली साडी घेऊ..... मग छान कॅं डल लाइट िडनर करू........ पण बाईसाहेबाचा
ं पत्ताच नाही.
आता मी इथे शोधायला आलो तर वर ही माझ्यावरच डाफरतेय.... त्यात भरीला रडतेही आहे. तो रागाने ितला
झापणारच होता खरा... पण असे अगदी लहान मुलासारखे ओठ काढू न मुसमुसणाऱ्या... तशातही गोड िदसणाऱ्या शमेला
पाहून, ितच्या जविळकीने त्याचा राग िवरघळू न गेला........ असेच पटकन पुढे झुकावे आिण हलके च हे ओघळणारे अशर्ू,
नाकाचा लाल झालेला शेंडा आिण थरथरणारे ितचे ओठ िटपून घ्यावेत...... मोह अनावर होऊन नकळत तो पुढेही
सरकला.... तशी शमाने डोळे मोठ्ठे के ले........
तोवर दोघानाही
ं काय घोळ झाला होता हे लक्षात आलेच होते. चूक कोणाचीच नव्हती. आता अजून वेळ फु कट
घालवण्याचा मूखर्पणा तरी नको असे म्हणून अभीने टॅक्सी थाबवली.

ं दोघे बसून टॅक्सी िनघताच ितचे डोळे पुसून ितच्या
टपलीत मारत अभी म्हणाला, " पुढच्या वेळी अगदी रे खाश

ं अक्षाशही
ं सागे
ं न, आजूबाजूला असलेल्या दुकानाच्या पाट्या-
खुणाही सागे
ं न. म्हणजे आमच्या महामायेच्या कोपाला िनिमत्त नको िमळायला...... ये पण तू कसली गोड िदसत होतीस
गं.... खास करून मुसमुसताना पुढे काढलेले ओठ..... मला तर हा एिपसोड परत पण आवडेल........ " तसे खुदकन हसत
शमा म्हणाली, " हे रे काय अभी....... आम्ही नाही जा....... त्यासाठी इतका वेळ एकटीने उभे राहायची माझी तयारी
नाही. आज माझी मुळीच चूक नाहीये आिण काय रे शहाण्या, इतका वेळ ितथे माझी वाट पाहात उभे राहण्यापेक्षा
आधीच का नाही मला पाहायला आलास...... हा सारा वेळ फु कट गेलाच नसता.... तू पण ना....... जरा लेटच आहेस....
"
उशीर होऊनही प्लाझाच्या समोरच्या रे मंडस व इतरही काही कं पनीचा माल असलेल्या दुकानातून अभीने शमेला
चामंुडा िसल्कची संुदर साडी घेतली. शमा तर हरखूनच गेली होती. चागली
ं साडेपाचशेची साडी होती. त्यावेळेच्या

मानाने भारीच होती. ितचा पगार मुळी साडेआठशे होता. नुसती िकमतीने महाग म्हणून नाही पण खरे च अपर्ितम साडी
होती. मग दोघानी
ं िजप्सीत मस्त हादडले आिण दहाच्या आसपास दोघे घरी पोचली. आई-बाबा जरासे िचंतेत वाटले
तरी त्या दोघाना

ं पाहताच एकदम खूश झाले. कॉफी घेऊन अभी गेला. िकतीतरी वेळ ती आईला साडी दाखवून दाखवून
आपल्याच नादात बडबडत होती........
" अहो बाई, तुम्हाला गरोडीयला उतरायचेय ना........ मग उठा की आता........ ग्लास फॅ क्टरीपासून हाका देतोय..... पण
तुमचे लक्षच नाही...... " कं डक्टर ितला हाका मारत होता...... त्याला थॅंक्स म्हणत ती पटकन उठली...... उतरली. जणू
काही बावीस-तेवीस वषापू

र्ं वीर्ची अल्लड-अवखळ शमाच उतरली होती. मनाने पुन्हा एकवार ती ते सगळे क्षण-वैताग-
आनंद तसाच्या तसा जगली होती. अभीला िवचारायलाच हवे आज....... माझा पूवीर्चा अभी कु ठे हरवलाय...........
सारखे काम काम....... वेडा झालाय अगदी. कु ठे ही लक्ष नाही...... थट्टा नाही की रोमान्सही
ं नाही. पाहावे तेव्हां क्लाएंट,
पर्पोजल आिण टू सर् यात अडकलेला. एखादे पर्पोजल िफसकटले की आठवडाभर घर डोक्यावर घेतोय...... पण, आयुष्य
चाललेय हातातून िनसटू न त्याचे काही नाही. िकती बदलला आहेस अभी तू......... ते काही नाही. आज लेकही गेलाय
िमतर्ाकडे िस्लप ओव्हरला...... फक्त तू आिण मी, मस्त कॅं डल लाइट िडनर करू आिण दोघे िमळू न सायनच्या बस स्टॉपवर
उभ्या असलेल्या त्या शमा-अभीमध्ये िवरघळू न जाऊ........... असे मनाशी ठरवत सोसायटीच्या गेटच्या िदशेने ती भरभर
चालू लागली...........
भाग्यशर्
ग्यशर्ीी सरद
सरदेस
े ाई http://sardesaies.blogspot.com

ज्वेल
'ज्व े ऑफ मस्कत
मस्कत' बोटीचा पर्व
पर्वाास.् .....मस्कत
मस्कत ते िस
िसंग
ं ापरू .
िसंदबादच्या सफरींची आठवण झाली. इथे एका राउं ड अबाउट म्हणजे रस्त्याच्या एका संुदर वळणावर राजमहाला
समोर सुशोिभत अशा आकषर्क िहरवाईत अत्यंत देखणे पणाने, डोलदार अशी िसंदबाद ची बोट
उभारून ठे वली आहे. बोटीच्या खडतर पर्वासाची जाणीव होऊन सवेंदना िथजल्या होत्या
.
मस्कत च्या इितहासातला सुवणर् क्षण पुन्हा एकदा जसाच्या
तसा अनुभव घेण्यासाठी ‘ज्वेल ऑफ मस्कत’ ह्या बोटीचा
पर्वास, मान्यवर सरकारी अिधकारी, बोटीवरच्या खलाशाचे
ं
नातेवाईक ह्याच्या
ं साक्षीने सुरु झाला. भव्य असा उदघाटन
सोहळा व पर्त्यक्ष बोटीचा पर्वास सुरु झाला. ही बोट पूवीर्च्या
पद्धतीने बाधण्यात
ं आली आहे. १९९८ साली इं डोनेिशयन
समुदर्ात मोडक्या अवस्थेत अशा बोटीचा शोध लागला. ितथून
पुढील कायर् सुरु झाले. आताची बोट म्हणजे ह्या पुरातन
काळाच्या बोटीच्या अवशेषावरून जसा च्या तसा आराखडा
तयार करण्यात आला. नंतर ितची बाधणी
ं चे िनयोजन झाले.
एकही िखळा न वापरता फक्त नारळाच्या काथ्याच्या साह्याने

बाधू
ं न मूळ ढाचा तयार के ला गेला. आिफर्कन जंगलातील घाना
येथून लाकू ड घेतले गेले. ओमान च्या कं ताब येथे ितचे काम
करण्यात आले. फक्त १७ खलाशी घेऊन ही बोट पर्त्यक्ष मस्कत ते
िसंगापूर असा पर्वास करणार आहे
पूवीर् िदशा दशर्क म्हणून सूयर् व
चंदर्ाच्या साक्षीने ‘कमाल’ (
kamal – an ancient
navigational tool ) यंतर्ाच्या साह्याने बोट चालवली जायची. तेच तंतर् व तेच यंतर्
आता सुद्धा वापरणार आहेत.
ही बोट पर्थम मस्कत- कोची( भारत) येथे थाबू
ं न पुन्हा पाण्याच्या बाहेर काढू न ितचा ढाचा तपासाला जाणार आिण ितचे
चुणाम (anti fouling ) पाहून पुन्हा एकदा नवीन थर देण्यात येईल. नंतर शर्ीलंका–पेनाग
ं बेट–मलेिशया व शेवटी
िसंगापूर येथे जुलै च्या मध्य पयर्ंत पोहोचणार आहे. िसंगापूर येथे संगर्हालयात ठे वण्यात येणार आहे. िसंगापूर व मस्कत

ह्याच्या
ं सहकायाने
र् ही बोट पुन्हा व्यापार उदीमाच्या स्मृतींना उजाळा देणारी ठरे ल. तसेच पूवीर्च्या शर्माना
ं िदलेला
सलाम आहे.
ह्या िलंक वर ह्याची मािहती आहे. ओमान सरकारने पर्त्येक
घडामोडीची अत्यंत सिवस्तर मािहती उपलब्ध करून िदलेली
आहे. जवळ जवळ साडे सातशे फोटो आहेत तसेच ह्या बोटीचा
कप्तान सालेह सैद अल जाबरी ह्याचा व्हीडीओ सुद्धा आहे. काही
खलाशी तर पिहल्यादाच
ं पर्वास करणारे आहेत. पण त्या सवाना
र्
काटेकोर पणे पर्िशिक्षत के ले गेले. कप्तान व त्याच्या सह खालाश्याचे
ं मनोधैयर् खूपच भक्कम आहे. बोटीवर त्याचे
ं खाण्याचे
समान कु ठे ठे वले असेल?. तसेच िवशर्ाती
ं बोटीवर नेमकी कशी घेणार? पाण्याची साठवण कशी ठे वत असतील? अशा
मला भेडसावणाऱ्या पर्श्नाची
ं उत्तरे ही साईट पाहून िमळाली.
फक्त िदल
िदलेल्ल्या
े या साईट वरच्य
वरच्याा डाव्य
व्याा बाजच्ूच्या
या पर्त्य
पर्त्येक
े बाबीवर आठवण
आठवणीीने िक्लक करून पह
पहााच.
बोट बाधण्या
ं पासून ते ितच्या पर्त्यक्ष पर्वास पयर्ंत आपण पण
अत्यंत आदराने सलाम करतो. अशा स्तुत्य पर्यत्नाना
ं यश नक्कीच
येईल. जगाचा िनयंतर्ा पर्त्येक धमात
र् वेगळ्या नावाने असला
तरी परं परा जपण्याच्या ह्या आगळ्या वेगळ्या पर्वासासाठी
िशडाना
ं वाऱ्याची गती देईल. नारळी पुनवेचा सागराचा मान
त्याला शर्ीफळ अपर्ून आपण ही कोळी बाधव
ं समवेत सवाच्या
र्ं
शुभ सागरी पर्वासाची मनोकामना व्यक्त करतो.
यंदाच्या पुनवेला ओमान चे पण नावाडी सामील करूया. कारण
देशाला सीमा आहेत, सागराला नाही व आपल्या सवर्धमर् समान
संस्कृ तीत पण मनाला बंध नाहीत. ओमान मध्ये पण सवाना
र्
आदराची वागवणूक िमळते कारण भारताशी बरीचशी िमळती जुळती परं परा येथे ही आहे.
धन्यवाद ओमान सरकारचे व पर्वासासाठी ‘ज्वेल ऑफ मस्कत’ ला शुभेच्छा.
अन
अनुज
ु ा पडसलग
पडसलगीीकर http://anukshre.wordpress.com

सप्त िशवपदस्पश
िशवपदस्पशर्.र् ...!
भ ाग १
२००२ सालची गोष्ट ... मी आिण हषर्द त्या वेळी कॉलेजला होतो. तर अिभिजत नुकताच कॉलेजमधून बाहेर पडला
होता. िदवाळीमध्ये एक भन्नाट टर्ेक करायचा असे डोक्यात होते. पिहल्या २ िदवसासाठी
ं राहूल सुद्धा आमच्या सोबत
येणार होता. अखेर ठरले की 'िसंहगड ते रायगड' असा टर्ेक करायचा. िशवाय सासवड जवळ असलेले 'पुरंदर आिण
वजर्गड' हे सुद्धा करायचे. आम्हाला वेळेचा काही पर्श्न नव्हता म्हणुन ९ िदवसाचा
ं मोठा प्लान आखला.
परु ं द
दरर ---> वजर्गड ---> िस
िसंह
ं गड ---> राजगड ---> तोरण
हगड रणाा ---> िल
िलंग
ं ाणा ---> रायगड ... !
हे सातही िकल्ले 'िशवपदस्पशाने

र् पावन' झालेले असे आहेत. पर्त्येक िकल्ल्यावर जास्तीत जास्त वेळ घालवायचा आिण
राजगड, तोरणा, रायगड सारख्या िकल्ल्यावर
ं रहायचे असे
ठरले. सगळी तयारी करून िदवाळी नंतर लगेच आम्ही
ठाण्यावरुन रातर्ीच्या गाड़ीने पहाटे-पहाटे पुण्याला पोचलो.
सकाळी सासवाडला जाणारी S.T. पकडली आिण िदवेघाट
मागेर् सासवाडला पोचलो. ितकडू न पुढे नारायणपुरला जाणारी
S.T. पकडू न पुरंदरच्या पायथ्याला असणाऱ्या नारायणपुरला
पोचलो. डाव्या हाताला नारायणेश्वराचे अितशय सुरेख आिण
पर्शतर् असे दत्त मंिदर आहे. देवाचे दशर्न घेतले आिण मग ितकडे
बाहेर असलेल्या होटेल मध्ये नाश्ता उरकला. पुरंदरच्या अगदी
माथ्यापयर्ंत गाड़ी रस्ता जातो कारण हा िकल्ला भारतीय लष्कराच्या ताब्यात आहे. मध्यंतरी येथे National Cadet
Corps (N.C.C.) म्हणजेच 'राष्टर्ीय छातर् सेना' याचे
ं कैं प घेतले जायचे. आपण मातर् डाव्या हाताने कच्या रस्त्याने
डोंगर चढणीला लागायचे. थोडी दमछाक होते पण जास्तीतजास्त २ तास पुरतात िकल्ल्यावर पोचायला. आपण थेट
पोचतो ते गडाच्या दरवाज्याकड़े. आता ह्याला 'मुरारगेट' असे म्हटले जाते. थोडेसे अजून पुढे गेलो की राजाळे आिण
पद्मावती असे तलाव आहेत. िशवाय मुरारबाजींचा दोन हातात दोन तलवारी घेतलेला पूणाकृ
र् ित पुतळा सुद्धा आहे.
गडाच्या ह्या िकल्लेदाराने १६६५ मध्ये हा िकल्ला लढवताना आपल्या पर्ाणाची
ं आहुती िदली होती. १६६५ चा
इितहास पर्िसद्ध पुरंदरचा तह आपल्या सवाना
र्ं ठावूक आहेच. िजवाची बाजी लावणाऱ्या ह्या िवराला मनापासून मुजरा
के ला आिण पुढे सरकलो.

एकडू न पुढे गेलो की गडाच्या माथ्यावर असलेल्या राजगाड़ी

टेकडीकड़े जाता येते. माथ्यावर पुरंदरे श्वराचे मंिदर आहे. ३०-४०
िमं. मध्ये आरामात वर पोचता येते. ह्याच िठकाणी १४ मे १६५७
साली शंभूराजाचा
ं जन्म झाला. आज त्याची
ं ३५२ वी जयंती.
त्यामुळे आजच्या िदवशी हा भाग पर्कािशत करताना िवशेष
आनंद होत आहे. आसमंतामधला पर्देश पाहून आम्ही बाजुच्या
के दारे श्वर टेकडीकड़े गेलो. ितच्या माथ्यावर के दारे श्वराचे मंिदर
आहे. ितकडू न पुन्हा खाली उतरून आलो. गडावर सवर्तर् लष्कराने
बाधकामे
ं के लेली आहेत. पुरंदर गडाला उत्तरे कड़े 'शेंदरी
बुरुज' थोड़े पिश्चमेकड़े 'हत्ती बुरुज', पिश्चमेकड़े म्हणजेच
कोकणाच्या िदशेने 'कोकणी बुरुज', आिण दिक्षणेला 'फत्ते
बुरुज' आहे. एक गडफे री करून आम्ही वजर्गडाकड़े िनघालो आिण
काही वेळातच महादरवाज्यामधून पर्वेश करते झालो. वजर्गड हा
पुरंदरचा जोड़िकल्ला.
१६६५ मध्ये िदलेरखानाने आधी
वजर्गड िजंकला तेंव्हा कु ठे त्याला
पुरंदरचा खालचा भाग घेता आला.
वजर्गडावर एक मारुती मंिदर
आिण एक पाण्याचा तलाव आहे.
त्यािशवाय मोठ्या-मोठ्या
दगडाच्या
ं िशळा आहेत. त्याच्या
ं
सावलीमध्ये आम्ही थोड़े
िवसावलो. दुपार झाली होती.
जेवण बनवायला वेळ नव्हता
त्यामुळे थोडेसे जवळचे खाल्ले
आिण परतीच्या मागाला
र् लागलो.
संध्याकाळी ५ च्या सुमारास खाली गावात आलो आिण गाड़ी पकडू न पुन्हा पुण्याच्या मागाला
र् लागलो. आज रातर्ी
आम्हाला िनवाऱ्यासाठी िसंहगडाचा पायथा गाठायचा होता. िमळे ल ते वाहन पकडू न आम्ही िसंहगडाच्या पायथ्याला
असलेल्या आतकरवाडीला पोचलो. रातर्ीचे ७ वाजून गेले होते आिण आता रहायचे कु ठे असा पर्श्न होता. पण वाडी िकं वा
गावामध्ये मारुती मंिदर असतेच त्या
मुळे तो पर्श्नही िमटला. देवळासमोरच्या हॉटेलमध्ये जेवणाची ऑडर्र देऊन मोकळे झालो त्यािदवसासाठी पथारी
पसरली. उद्या उठू न िसंहगड सर करायचा होता. अजुन एक िशवपदस्पशर् अनुभवायचा होता...

भ ाग २
काल पिहल्या िदवशी पुरंदर आिण वजर्गड फत्ते झाला होता. आज

िसंहगड सर करून राजगडाच्या जास्तीतजास्त जवळ सरकायचे
होते. त्यामुळे पहाटेच उठलो, फटाफाट आवरा-आवरी के ली आिण
समोरच्या हॉटेलमध्ये नाश्ता करून िसंहगड चढायला लागलो.
आसपासच्या भागामधले बरे च लोक सकाळी-सकाळी व्यायाम
म्हणुन गड चढायला येतात. त्यामुळे वाटेवर वदर्ळ होती िशवाय
त्यामुळे वाट खुपच रुं द झाली आहे. आधीसारखी छोटी आिण संुदर
रािहलेली नाही. त्या थोड्या-थोडक्या गदीर्मधून वाट काढत वरती
डोणजे दरवाज्यापयर्ंत पोचलो. वरपयर्ंत गाड़ी जात असल्याने आता
िकल्ल्यावर खुपच गदीर् असते. लोकासाठी
ं िसंहगड आता ऐितहासीक कमी आिण पयर्टनस्थळ जास्त आहे. आम्ही चौघे
रािहलेल्या पायऱ्या चढू न दरवाजे पार करून गडामध्ये पर्वेश करते झालो. यािठकाणी लगेच उजव्या हाताला
दारूकोठार आहे तर थोड वर उजव्या हाताला घोड्याची
ं पागा आहे. त्याच्या थोड पुढे गणेशटाके आहे. डाव्या हाताला
आणखी काही पाण्याची टाकं िदसतात. पण सगळ्या टाक्यामधलं
ं पाणी िपण्यालायक रािहलेला नाही. गडावर आता
खुप दुकाने झाली आहेत त्यामुळे खायचा तसा पर्श्न नसतो. िसंहगडची कादाभजी
ं आिण ताक एकदम मस्त लागते पण
आम्ही आधी गडफे री पूणर् करणार होतो. ते जास्त महत्त्वाचे होते. दुकानाच्या
ं डाव्याबाजूला थोडी मोकळी जागा आहे
तेथून राजगड आिण तोरणा याचे
ं सुरेख दृश्य िदसते. गडाच्या मध्यभागी एक उं चवटा आहे. त्याच्या आधीच उजव्या
हाताने पुढे गेलो की लागतो िटळक बंगला. त्याच वाटेने पुढे जात
रहायचे म्हणजे आपण पोचतो छतर्पित राजाराम महाराजाच्या
ं
समाधीपाशी. घुमटीच्या आकाराच्या ह्या वास्तुचे पर्वेशद्वार एकदम
लहान आहे. अगदी वाकू नच आत जावे लागते. समाधीचे दशर्न घेउन
आम्ही चौघे पुढे िनघालो आिण ितथून गडाच्या पिश्चम कड्याकड़े गेलो
आिण ितकडू न तानाजी कड्यापयर्ंत पोचलो. िदनाक
ं ५ फे ब.
१६७०. तानाजी मालुसरे आपल्या सोबत मोजके मावळे घेऊन ह्याच
कड्यावरुन चढू न गडावर आले आिण अखेरच्या श्वासापयर्ंत लढाई
करून त्यानी
ं हा िकल्ला िजंकायचे पर्यत्न के ले. हातघाईच्या लढाईमध्ये
जबर जखमी होउन ते मृत्यू पावले. मातर् त्याच्यामागु
ं न शेलारमामा
यानी
ं नेतृत्व करून हा िकल्ला काबीज के ला. गडावरील गवताच्या
गंज्या पेटवून िकल्ला िजंकला गेल्याचा इशारा राजाना
ं राजगडावरती िदला गेला होता. त्याक्षणाची राजे राजगडावरुन
आतूरतेने वाट बघत होते. तो इशारा बघताच राजे कदािचत मनातल्या मनात म्हणाले सुद्धा असतील,'तानाजीने आधी
कोंढाण्याचे लग्न लावलेच.' पण तेंव्हा राजाना
ं माहीत कु ठे होते की कोंढाण्याचे लग्न लावता-लावता त्याचा
ं बालसखा
तानाजी आपला मुलगा रायबाचे लग्न न लावताच दूर िनघून गेला होता... दुसऱ्या िदवशी राजे िसंहगडावर पोचले तेंव्हा
त्याना
ं ही बातमी िमळाली. अत्यंत दुख्खी अश्या राजानी
ं आपल्या तानाजीचे शव त्याच्या
ं उमरठ (पोलादपुर जवळ) या
गावी पाठवले. ज्यामागाने
र् तानाजी मालुसरे याची
ं पर्ेतयातर्ा गेली तो आता मढेघाट या नावाने ओळखला जातो. तानाजी

गेले त्या जागेवर त्याचा

ं िवरगळ स्थापन के ला गेला आहे. िशवाय एक
संुदर स्मारक सुद्धा उभे के ले गेले आहे. स्मारकामध्ये असलेला त्याचा
ं
भरदार िमशाचा
ं अधाकृ
र् ती पुतळ्यासमोर उभे रािहल्यावर ऊर
अिभमानाने भरून येतो. 'मुजरा सुभेदार' असे म्हणुन आम्ही पुन्हा मागे
यायला िनघालो. स्मारकाच्या उजव्याबाजूला गडाचा देव म्हणजेच
'कोंढाणेश्वर मंिदर' आहे तर डाव्या बाजूला 'अमृतेश्वर भैरव' आहे.
ितकडे दशर्न घेतले आिण पुन्हा दुकानाच्या
ं िदशेने िनघालो.
दुपार होत आली होती आिण आता जेवण बनवायला हवे होते. पिहल्या िदवशी आ
म्हीबाहेरच खाल्ले होते. आजपासून मातर् आम्ही जेवण बनवून
खाणार होतो. झटपट-फटाफट होइल अशी िखचडी बनवली. सोबत
पापड़ आिण लोणचे. एका दुकान मधून कादाभाजी
ं आिण दही घेतले.
खाउन तृप्त झालो आिण मग देवटाक्याकड़े िनघालो. िसंहगडावरील
देवटाके म्हणजे िनमर्ळ पाण्याचा आस्वाद. अहाहा... गडावर
आलेल्या पर्त्येकाने एकदा तरी ह्याची चव घेउन पहावी. ितकडू न
आम्ही पुढे िनघालो आिण कल्याण दरवाजा डावी कड़े ठे वून पुढे
गडाच्या दिक्षण भागात मध्यभागी असलेल्या टेहाळणी बुरुजाकड़े
गेलो. तर एकदम दिक्षण टोकाला आहे तो झंुझार बुरुज. आता इथून राहुल मागे िफरून मंुबईला जाणार होता. तर
आम्ही कल्याण दरवजा मधून राजगडाकड़े कु च करणार होतो. कल्याण दरवाजामधून खाली उतरलो आिण राहुलला
हात करत कड्याखालून जाणाऱ्या वाटेने झंुझार बुरुजाच्या िदशेने िनघालो. कल्याण गावापासून गडावर यायची ही
दूसरी वाट. वाट आधी डोंगराच्या एका धारे वरुन सरळ जात रहते. दोन्ही बाजूला काही शे फु ट दरी आिण मध्ये दोन्ही
बाजूला उतरती अवघी ३-४ मी. ची सपाटी. पूणर् मागावर
र् एक सुद्धा झाड़ नाही. आम्ही िसंहगडावरुन िनघालो तेंव्हा
दुपारचे २ वाजले होते. त्यामुळे उन्हाचा तर्ास जाणवत होता. एके िठकाणी जेमतेम डोक्याला सावली िमळे ल इतकीच
झाडी होती. ितकडे ५-१० िमं. आराम के ला आिण पुढे िनघालो. आता समोर २ रस्ते लागले. एक समोरच्या टेकाडावर
चढत होता तर दूसरा उजव्या बाजूला थोडा खाली उतरत होता. पािहले तर वर जाणाऱ्या वाटेवर काही दगड टाकले
होते. आम्हाला असे वाटले की खरी वाट उजव्या बाजूने आहे
त्यामुळे आम्ही उजवीकडच्या वाटेने िनघणार िततक्यात दुरून
एकदम एक आवाज आला. "ितकड..ितकड.. त्या वाटेला. साखर
गावाला जायचय ना" आम्ही ऐकताच बसलो. आधी तो आवाज
कू ठु न येतोय काही कळे ना. अखेर एकदम खालच्या शेतामधुन एक
शेतकरी आम्हाला आवाज देत होता तो िदसला. त्या माणसाच्या
सागण्यापर्माणे
ं वरच्या वाटेवर िनघालो. थोड चढू न गेल्यावर पुन्हा
सपाटी लागली. आता पुढे जाउन पुन्हा एक छोटीशी टेकडी
लागली. ितच्या उजव्या-डाव्या बाजूला जाणाऱ्या २ वाटा होत्या.
ह्यावेळी मातर् उजवीकड़े वळायचे नक्की माहीत होते. अत्यंत दाट अश्या कारवीच्या झाडीमधून वाट काढत पुढे सरकत
होतो. एक-एक पाउल उचलायला बराच वेळ जात होता. अखेर त्या टेकडीला वळसा घालून पलीकडे पोचलो. आिण
पाहतो तर काय... खाली उतरणाऱ्या २ लाबचल ं ाब
ं डोंगरधारा िदसत होत्या. एक उजवीकड़े तर दूसरी डावीकड़े.
त्याच्यामागे
ं दुरवर समोर राजगड आिण तोरणा उभे होते. दोन्ही डोंगरधाराच्या
ं सुरवातीला एक-एक झाड़ आहे आिण
त्यावर अगदी गंजलेल्या अश्या पाट्या आहेत. एकावर राजगड असे िलहून बाण काढला आहे तर दुसऱ्यावर तोरणा असे
िलहून बाण काढला आहे. आम्ही राजगड िलिहलेल्या धारे वरुन खाली उतरायला लागलो. उं च वाढलेल्या गवतामधून
उतरणारी वाट फारशी िदसतच नव्हती. ५ वाजत आले होते आिण वाट काही उतरायची संपत नव्हती. अंधार पडायच्या
आधी आम्हाला साखर गाव गाठायचे होते. एका मागुन एक डोंगर उतरत आम्ही कु ठे ही न थाबता
ं थोड्या सपाटीला
आलो. २-३ घरं िदसली पण ती िरकामी होती. सोबतचे पाणी संपत आले होते आिण अपेक्षेपेक्षा वाट जास्त वेळ घेत
होती. पुढे वाट उतरु लागलो. ६ वाजून गेले तेंव्हा एका िठकाणी दूरवर एक घर िदसले. ितकडे पाणी आिण गाव अजून
िकती लाब
ं आहे ह्याची मािहती िमळे ल म्हणुन हषर्द गेला. मी आिण अिभ वाटेवर बसून होतो. त्या घरात सुद्धा कोणीच
नव्हते असे कळले. "बघू.. होइल ते होइल" अस म्हणुन जरा िनवातपणे
ं बसलो. जवळचे उरलेले पाणी प्यालो आिण
सोबत असलेली पालेर्-जीची िबिस्कटे खाल्ली. िततक्यात मागुन एक माणूस आला. त्याला गावाची मािहती िवचारली
तर तो नेमका साखर गावचा िनघाला. बरे झाले. आता आम्ही त्याच्या सोबतच िनघालो. काही वेळातच त्याने आम्हाला
गावात पोचवले आिण एका देवळामध्ये राहू शकता असे सािगतले
ं . गावात पोहचेपयर्ंत पूणर् अंधार झाला होता.
देवळामध्ये गेलो आिण िनवातपणे
ं पथारी पसरली. काहीवेळाने
समोरच्या घरामधून काही पैसे देउन स्टोव्ह आिण रॉके ल घेतले
आिण जेवण बनवायला लागलो. रातर्ी जेवण झाल्यानंतर
देवळामागे असलेल्या िविहरीवरती आंघोळ के ली आिण मस्त फर्ेश
झालो. िदवसभर चागलाच
ं टर्ेक झाला होता त्यामुळे झोप येत होती.
आता 'गडाचा
ं राजा आिण राजाचा
ं गड' अश्या राजगडाचे वेध
लागले होते. उदया सकाळी लक्ष्य होते'स्वराज्याची पािहली
राजधानी - राजगड...'
भ ाग ३
आज होता टर्ेकचा ितसरा िदवस... आज अगदी लवकरच उठलो

आिण पोहे आिण चहा असा नाश्ता बनवला. खाउन सगळे आटोपले
आिण राजगडाकड़े कू च करायला तयार झालो. गावाबाहेर पडलो
तशी शेती लागली. सगळीकड़े भात शेती िदसत होती. बाधा-
ं
बाधावरुन
ं वाट काढत आम्ही नदीच्या िदशेने सरकत होतो. एके
िठकाणी झाडावर ५०-६० सुगरणीचे खोपे िदसले. अगदी हाताला
लागतील इतके खाली. आख्खे झाड़ खोप्यानी
ं लगडलेले होते. ते
बघत-बघत पुढे सरकतोय तोच माझा डावा पाय एका बाधावरुन
ं
सरकला आिण मी डाव्या बाजूवर जोरात पडलो. लागले काहीच
नाही पण आख्खी डावी बाजू िचखलाने माखून िनघाली. ह्या टर्ेकला आम्ही कोण िकती सरकते - कोण िकती पड़ते ते
मोजायचे ठरवले होते त्यामुळे मी आता लीिडंग रन स्कोरर होतो. हा.. हा.. काही वेळातच आम्ही नदीिकनारी येउन
पोचलो. नदीला कमरे च्या थोड़े खालपयर्ंत पाणी होते. काही िमिनट्स मध्ये आम्ही नदीच्या त्यापार होतो. आता आम्ही
िवंझर गावामध्ये पोचलो होतो. गावत दुकाने आहेत. कोणाला काही सामान घ्यायचे असल्यास हे िठकाण उत्तम आहे.
ितथून डाबरी
ं रस्त्यावरुन राजगडाच्या पायथ्याला असलेल्या गंुजवणे गावाकड़े िनघालो. ९ वाजत आले होते. गंुजवणे

गावापासून राजगड चढायला सुरवात के ली. लक्ष्य होते पद्मावती माचीवर िनघणारा चोर दरवाजा. डाव्याबाजूला
पर्चंड सुवेळा माची, त्यात असलेले नैसिगर्क नेढ आिण झंुझार बुरुज, समोर पद्मावती माची आिण त्यामागे असलेला
अभेद्य बालेिकल्ला असे राजगडाचे अपर्ितम दृश्य िदसत होते. आम्ही राजगडला पिहल्यादाच
ं येत होतो त्यामुळे ते दृश्य
पाहून मी पुरता भारावलो होतो. आता आम्ही गावापासून चढायला सुरवात के ली. काही वेळामध्ये एके िठकाणी दम
घेण्यासाठी बसलो. िततक्यात कु ठू नसा एक कु तर्ा आला आिण आमच्याभोवती घोटाळायला लागला. जसे आम्ही पुढे
िनघालो तसा तो पण आमच्यासोबत िनघाला. काही वेळामध्ये पिहला
चढ चढू न गेलो की काहीवेळ सपाटी लागते. ह्या सपाटीवरुन समोरचा
पूणर् चढ आिण वरपयर्ंतची वाट िदसते. आता इथून चढ सुरु झाला की
वळणा-वळणाची खड्या चढणीची वाट आहे. कु ठे ही सपाटी नाही. एक
लक्ष्यात घ्यायला हवे की हा राजगडचा राजमागर् नसून चोरवाट आहे
त्यामुळे वेळ कमी लागत असेल तरी पुरता दम काढते. अगदी सावकाश
गेलो तरी तास- िदड तासामध्ये आपण कड्याखाली असतो. इकडू न वाट
आता गदर् कारवीच्या झाडीमधून पुढे जाते आिण मग डावीकड़े
कड्यावरुन वर चढते. ह्यािठकाणी एक छोटेसे पाण्याचे टाक आहे.
येथपासून ६० फु ट वरती तटबंदीमध्ये चोरदरवाजा बाधला
ं आहे. वर
जाईपयर्ंत सवर् कोरीव पायऱ्या आहेत. हा टप्पा तसा सोपा आहे त्यामुळे
कसलेल्या टर्ेकरला काहीच पर्श्न यायला नको. नविशके आिण इतर लोकाना
ं चढायला सोपे पडावे म्हणुन उजव्या हाताला
रे िलंग बाढले
ं ली आहे. ५ िमं. मध्ये हा टप्पा पार करून ३-४ फु ट उं चीच्या आिण िततक्याच रुं द अश्या छोट्याश्या
िदंडीमधून गडामध्ये पर्वेश करते झालो. आत गेल्या-गेल्या वाट ९० अंशात डावीकड़े वळते आिण लगेच १०-१५ पायऱ्या
चढू न वर जाते. आपण वर येतो ते थेट पद्मावती तलावासमोर. तलावाच्या डाव्याबाजूला काही पडके बाधकाम
ं आहे.
आधी ही बहूदा राहती घरे असावीत. अजून थोड़े वर चढू न गेलो की हल्लीच बाधले
ं ले िवशर्ामगृह लागते. ह्यामध्ये ३०
जण सहज राहू शकतात. आम्ही मातर् पद्मावती देवीच्या मंिदरामध्ये राहणार होतो. ह्या देवळामध्ये सुद्धा ५० एकजण
सहज राहू शकतात. आम्ही वर पोहचेपयर्ंत १२ वाजत आले होते. बॅग्स देवळामध्ये ठे वल्या आिण देवीचे दशर्न घेतले.
आता आज आिण उद्यापण िनवातपणा
ं होता. राजगडाच्या ितनही
माच्या आिण बालेिकल्ला आरामात बघून मगच आम्ही गड सोडणार
होतो. आज फ़क्त पद्मावती माचीचा िवस्तार बघायचा होता.
त्याआधी मातर् आम्ही देवळाबाहेर चुल माडली,
ं २ िदवस पुरतील
इतकी सुकी लाकडे गोळा के ली आिण दुपारचे जेवण बनवायला
घेतले. देवळाच्या डाव्या बाजूला २ पाण्याची टाकं आहेत. त्यामधले
पाणी िपण्यायोग्य आहे. दुपारी जेवण झाल्यावर मातर् आम्ही
पद्मावती माची बघायला िनघालो.
राजगड म्हणजे स्वराज्याची पािहली राजधानी. खुद्द मासाहेब िजजामाता, िशवाजीरा

जे आिण त्याचे
ं कु टंुब याचे
ं गडावर कायम वास्तव्य. त्यामुळे
लश्करीदृष्टया तो अभेद्य असावा अश्या पद्धतीने त्याची बाधणी
ं
के ली गेली आहे. गडाच्या ितन्ही माच्या स्वतंतर्पणे लढवता येतील
अशी तटबंदी पर्त्येक २ माच्याच्या
ं मध्ये आहे. पर्त्येक माचीला
स्वतंतर् मुख्य दरवाजा आहे. पद्मावती माचीला 'पाली दरवाजा',
जो राजगडचा राजमागर् देखील आहे. संजीवनी माचीला 'अळू
दरवाजा' तर सुवेळा माचीला गंुजवणे दरवाजा, जो सध्या बंद
िस्थितमध्ये आहे. िशवाय पर्त्येक माचीला स्वतंतर् चोर दरवाजे
आहेत. पद्मावती माचीच्या चोर दरवाजामधून तर आम्ही गडावर चढू न आलो होतो. संजीवनी माची आिण सुवेळा
माचीकड़े आम्ही उदया जाणार होतो. आम्ही आता पद्मावती माची बघायला िनघालो. पद्मावती माचीचा िवस्तार हा
इतर दोन्ही माच्याच्या
ं मानाने कमी लाबीचा
ं पण जास्त रुं द आहे. माची ३ छोट्या टप्यात उतरत असली तरी गडावरील
जास्तीतजास्त सपाटी ह्याच माचीवर आहे. सवात
र् खालच्या टप्यामध्ये पद्मावती तलाव आिण चोर दरवाजा आहे.
मधल्या टप्यामध्ये िवशर्ामगृह, शंकर मंिदर आिण पद्मावती मंिदर आहे. िशवाय देवळासमोर एक तोफ आिण एक
समाधी आहे (ही समाधी राजाची
ं थोरली पत्नी 'मह
महााराणी सईब
सईबााई' याची
ं आहे असे म्हटले जाते. ५ सप्टेंबर १६५९
रोजी त्याचा
ं राजगडावर िकं वा पायथ्याला मृत्यू झाला होता.) देवळासमोरच्या मोकळ्या जागेमध्ये एक स्तंभ आहे.
िवशर्ामगृहापासून डावीकडे म्हणजेच माचीच्या पूवर् भागात गेल्यास अिधक सपाटी आहे. टोकाला तटबंदी असून एक
भक्कम बुरुज आहे. येथून पूवेर्ला सुवेळामाचीचे तर पिश्चमेला गंुजवणे गावापासून येणाऱ्या वाटेचे संुदर दशर्न होते.
माचीवर सवात
र् वरच्या टप्प्यामध्ये राजसदन, राजदरबार, सदर, दारूकोठार, पाण्याचा एक तलाव अशी बाधकामे
ं
आहेत. ज्यािठकाणी आता सदर आहे त्याखाली काही वषापू
र्ं वीर्
एक गुप्त खोली सापडली. आधी ते पाण्याचे टाके असावे असे
वाटले होते पण तो खलबतखाना िनघाला. ७-८ अित
महत्वाच्या व्यिक्त आत बसून खलबत करू शकतील इतका तो
मोठा आहे. त्या मागे असलेल्या राजसदनामध्ये राजाचे
ं २५-२६
वषर् वास्तव्य होते.
(१६४६ - १६७१-७२) काय नाही पािहले राजगडाने ह्या २५-

२६ वषामध्ये
र्ं ... त्याने पािहले १६४८ मध्ये शहाजी राजाच्या
ं अटके ची आिण मग सुटके ची बातमी, १२ मावळची
व्यवस्था लावताना राजानी
ं घेतलेले पिरशर्म, १६५५ मध्ये जावळी संदभामधील
र् बोलणी आिण आरमाराची के लेली
सुरवात सुद्धा राजगडाने अनुभवली. १६५९ ला अफझलखान आकर्मण करून आला तेंव्हाची काळजी आिण त्याचवेळी
महाराणी सईबाई याचे
ं िनधन राजगडाला सुद्धा वेदना देउन गेले. १६६१ राजे पन्हाळ गडावर अडकले असताना
मासाहेबाच्या
ं िजवाची घालमेल पािहली. शािहस्तेखानाला झालेली शास्त आिण सूरत लुटी सारख्या आनंदी बातम्या
राजगडाने ऐकल्या तर त्या मागोमाग लगेच शहाजीराजाच्या
ं अपघाती िनधनाची दु:खद बातमी सुद्धा ऐकली. १६६५
मध्ये पुरंदरचा तह करण्यासाठी आिण त्यानंतर आगर्ा येथे जाण्यासाठी राजे येथूनच िनघाले. सुटून आले ते सुद्धा
राजगडावरच. राजाचे
ं िद्वतीय पुतर् राजाराम याचा
ं जन्म १६७० मध्ये राजगडावरचं झाला. १६७१ मध्ये मातर्
स्वराज्याचा वाढता िवस्तार आिण राजगड पिरसरात शतर्ूचा वाढता धोका पाहून राजानी
ं १६७१ मध्ये राजधानी
'रायगड' येथे हलवण्याचा िनणर्य घेतला. स्वराज्याने बाळसे धरल्यापासून ते वाढेपयर्ंत राजगडाने काय-काय नाही
पािहले. अनेक बरे - वाइट पर्संग. म्हणुन तर तो 'गडाचा
ं राजा आिण राजाचा
ं गड' आहे.
इतका वेळ इितहासावर गप्पा मारत आम्ही ितघेजण राजसदनाच्या मागे तटबंदीवर बसलो होतो. सूयास्त
र् होत आला
होता. आम्ही परत िफरून देवळाकड़े िनघालो. जेवणाची तयारी करत-करत परत गप्पा मारू लागलो. पायथ्यापासून
आमच्या सोबत आलेला कु तर्ा अजून सुद्धा आमच्या सोबत होता. एव्हाना अिभने त्या
ला 'वाघ्या' असे नाव सुद्धा ठे वले होते. आम्ही जेवण झाल्यावर
त्याला सुद्धा थोड़े खायला िदले. रातर्ी देवळामध्ये झोपायच्या
ऐवजी देवळाबाहेर झोपायचे आम्ही ठरवले. आयुष्यात
पिहल्यादाच
ं आम्ही राजगडावरील िनरव रातर् अनुभवणार
होतो. िदवसभराच्या भटकं तीनंतर शात
ं झोप लागली. आता
उदया सकाळी लवकर उठू न राजगडावरील सूयोर्दय पहायचा
होता...
कर्मश:
रोहन चौधर
धरीी http://mazisahyabhramanti.blogspot.com

printwhatyoulike.com - एक पयावरण
र् स्न
स्नेह
े ी
संपुणर् जग आता पयावरणाचा

र् काळजीपुवर्क िवचार करु लागले आहे. आपणही तो के ला पाहीजेच. आज मे तुम्हाला ज्या
वेब साईट बद्दल सागणार

ं आहे ती साईट आपल्याला पयावरणाचा
र् समतोल राखण्यासाठी छोटीशी मदत करते.
http://www.printwhatyoulike.com/ (िपर्ंट व्हॉट यु लाईक. कॉम - जे हवे आहे तेवढेच िपर्ंट करा). ही वेब साईट
नावात सागीतल्यापर्माणे
ं आपल्याला तेवढेच िपर्ंट करण्यास मदत करते ज्याची आवश्यकता आहे. उदाहरणाथर् एखादे वेब
पेज छापायचे असेल तर या वेब साईटच्या मदतीने त्यावरील अतीरीक्त िचतर्े, जाहीराती, अनावश्यक मजकु र इत्यादी
काढु न टाकता येतो. यामुळे कागद वाचतो, शाई वाचते आिण पयायाने
र् पयावरणाची
र् होणारी हानी वाचवता येते.
printwhatyoulike.com चे फायदे काय आहेत?
• वेब साईटवर जा. जे पान छपायचे आहे त्याची वेब िलंक (web page address/URL) िलहा आिण सुरुवात करा.
काहीही डाउनलोड करावयाची आवश्यकता नाही.
• पानावरील जाहीराती, अनावश्यक िचतर्े ईत्यादी मजकु र काढु न टाकता येतात. त्यामुळे मजकु र व्यवस्थीत वाचता येतो.
• पानावरील िचतर्े कमी के ल्यामु

ं ळे छपाई साठी लागणार्‍या शाईची बचत होते.
• समासाची मोकळी जागा भरुन एकाच पानावर जास्त मजकु र छापता येतो. त्यामुळे कागद वाचिवता येतो.
• असे सुधारीत आिण मोकळे पान HTML अथवा PDF या फोम्याट

र् मध्ये सेव्ह करुन ठे वता येते.

printwhatyoulike.com कसे वापरावे?
• वेब साईटवर जा. जे पान छपायचे आहे त्याची वेब िलंक (web page address/URL) िलहा आिण सुरुवात करा
• जो भाग छापावयाचा आहे तो सीलेक्ट करा.आिण िपर्ंट िकं वा सेव्ह करा.
• पानावरील अनावश्यक मजकु र तुम्ही स्वतः वेगळा करु शकता िकं वा या वेब साईट वरील "Do it for me" हे बटण
वापरुन ऑटोमॅटीकली ते करुन घेउ शकता.
सिलल चौधर
धरीी http://www.netbhet.com

पर्ोजेक्ट कसा तयार करावा ?
परवा िदवशीच कॉलेजमध्ये आमच्या चार जणाच्या

ं गर्ुपने एक िमनी पर्ोजेक्ट सबिमट के ला. त्यासाठी आम्ही घेतलेल्या
मेहनतीवर एखादी पोस्ट िलहावी, असे काल मनात आले, पण पोस्ट िलिहताना
ं काय िलहावे, हा िवचार माझ्या मनात
घोळत होता. मग म्हटलं, आपण पर्ोजेक्ट साठी जशी तयारी के ली होती, तशीच इथे पोस्टली तर.. पण त्यासाठी िचतर्े
काढणे तर खुप अवघड काम!! मग मला सोमेश दादाने सािगतले

ं ले एक सॉफ्टवेअर आठवले! तुम्हीही त्याच्या "द लाईफ!"
संस्थळावर अनेक माईंडमॅप्स पािहले असतील.. तसाच एखादा माईंड मॅप मीसुद्धा काढावा असे ठरवले. त्यासाठी त्याने
सुचवलेले ते सॉफ्टवेअर शेवटी मी माझ्या उबुन्टू मशीनवर इन्स्टॉल के ले. त्याचाच वापर करून मी खालील माईंडमॅप
तयार के ला आहे.
वरील माईंडमॅपच्या आधारे तुम्हाला िमळालेला एखादा कोणत्याही िवषयाशी संबंिधत असणारा पर्ोजेक्ट (उदा. एखादा
ब्लॉग िकं वा संस्थळ!) कसा तयार करावा याचा अंदाज आला असेलच, तरीही त्याबद्दल मी आणखी िडप मध्ये मािहती
देण्याचा पर्यत्न करतो...
पायर
यरीी १: तय
तयाार रह
रहाा!
तुम्हाला ज्या िवषयाबद्दल नेहमी िभती वाटते, त्याच िवषयाशी संबंिधत एखादा पर्ोजेक्ट तयार करावयास िमळू शकतो,

त्यामुळे कसिलही िभती न बाळगता, तयार रहा!
पायर
यरीी २: लक्षप
लक्षपूव
ू क
र् ऐक
ऐकाा!
तुम्हाला िमळत असलेल्या पर्ोजेक्ट बद्दल मािहती सागणार्

ं ‍या िशक्षक/अिधकारी/बॉसचा एकन्-एक शब्द काळजीपूवर्क
ऐका. यावेळीच तुम्हाला तुमच्या पर्ोजेक्टबद्दल सवर् काही मािहती िमळू शकते. काही अडचणी असतील (ताितर्क/
ं
वैयिक्तक) तर त्या त्याना

ं िवचारून लगेच दूर करण्याचा पर्यत्न करा.
पायर
यरीी ३: आवश्यक मािहत
िहतीी िटप
िटपून
ू ठे वा.
पायरी २ मध्ये तुम्ही ऐकत/पाहत असलेली सवर् आवश्यक मािहती िटपण्याचा पर्यत्न करा. याच मािहतीचा तुम्हाला नंतर
खुप फायदा होऊ शकतो.
पायर
यरीी ४: मािहत
िहतीी नोंोंदवत
दवतांना the, a सारख
रखेे िबनक
िबनकाामीचे शब्द सोडू न द्य
द्याा!
पायरी ३ मध्ये मािहती िटपत असताना

ं the, a सारखे शब्द सोडू न िदले तरी चालतील. िशवाय काही शब्द शॉटर् करून
(उदा. definition िलिहण्यापेक्षा def n असे) िलिहण्याचा पर्यत्न करा. यामुळे तुम्हाला मािहती िटपताना
ं कमी वेळ
लागेल, व जास्तीत-जास्त मािहती िटपता येईल!
पायर
यरीी ५: िमळवल
िमळवलेल
े ी मािहत
िहतीी बर
बरोोबर आिण अद्यय
अद्ययाावत आह
आहेे की नाही हे तप
तपाासा.
िमळालेल्या पर्ोजेक्टसाठी तुम्ही जमा के लेली मािहती ही योग्य आिण अप टू डेट आहे की नाही हे तपासा. यासाठी तुम्ही
तुमच्या िशक्षक/अिधकार्‍याशी सुद्धा सल्ला-मसलत करू शकता!
पायर
यरीी ६: सव
सवर्र् मािहत
िहतीी िमळ
िमळााल्य
ल्याानत
ंतर
र ती एकतर् करून तीचा व्यविस्थत अभ्य
अभ्याास कर
कराा.
पर्ोजेक्टसाठी लागणारी सवर् आवश्यक मािहती गोळा के ल्यानंतर ती पद्धतशीर लावणेही तेवढेच गरजेचे आहे. त्या
मािहतीचा मग कसून अभ्यास करा.
पायर
यरीी ७: अभ्य
अभ्याास के ल्य
ल्याानत
ंतर
र त्य
त्याा मािहत
िहतीीच्य
च्याा आध
आधाारे पर्
पर्ोोजक्
ेक्टचा
टचा नम
नमुन
ु ा आर
आरााखड
खडाा तय
तयाार कर
कराा.
पायरी ६ मध्ये तुम्ही एकितर्त के लेल्या मािहतीचा चागला

ं अभ्यास के ल्यानंतर त्याआधारे तुमच्या पर्ोजेक्टचा एक छानसा
नमुना आराखडा (लेआउट) तयार करा आिण त्यावर तुमच्या गर्ुप मेंबसर्चे काय मत आहे, ते जाणून तो आराखडा फायनल
करा.

पायर
यरीी ८: आर
आरााखड्य
खड्यााच्य
च्याा साह्य
ह्यााने पर्
ेक्ट
ट साठी लागण
गणाारे सािहत्य िमळव
िमळवाा.
आता तुम्ही पर्ोजेक्टचा आराखडा बनवला आहात, त्यामुळे तुम्हाला त्या आराखड्यामध्ये नमूद के लेल्या गोष्टींची गरज
पडेल, त्याची
ं जमवा-जमव करण्याचा पर्यत्न करा. त्यासाठी तत्सम क्षेतर्ातील जाणकार व्यक्तींची मदत घ्या.
पायर
यरीी ९: गर्
गर्ुप
ु -पर्
ेक्ट
ट असल्य
असल्याास आप
आपाापल
पलीी कामे वाटू न घ्य
घ्याा.
तुम्ही पर्ोजेक्ट जर गर्ुपमध्ये तयार करत असाल, तर कसलाही संशय, द्वेष वा मत्सर िकं वा कमीपणा न बाळगता सवर् कामे
सवर् गर्ुप-सदस्यामध्ये
ं सारखी वाटू न घ्या.
पायर
यरीी १०
१०: वळ
े े चे िनय
िनयोोजन कर
कराा.
पर्ोजेक्टसाठी दररोज िकती वेळ खचर् करायचा, यासाठी वेळेचे िनयोजन करणे अत्यावश्यक आहे, नाहीतर िवनाकारण
तुमचा अमूल्य वेळ खचीर् होईल, िशवाय पर्ोजेक्टसाठीचे कामे पण योग्य वेळेत पूणर् होणार नाहीत.
पायर
यरीी ११
११: िमळ
िमळाालल
े े काम मन लावन
ू कर
कराा.
आधी सािगतल्यापर्माणे
ं कसलाही कमीपणा वाटू न देता, वाट्याला आलेले काम मन लावून करा. शेवटी तुमच्या अथक
पिरशर्माचे फळ तुम्हाला नंतर नक्कीच िमळे ल! िथंक बी पॉिसिटव्ह!
पायर
यरीी १२
१२: वळ
े े च्च्या
या आत पर्
ेक्टवरी
टवरील काम सप
ंपवू
वन ू तो सबिमट कर
कराा!
पर्ोजेक्ट सबिमशनची डेडलाईन यायच्या आत पर्ोजेक्टवरील सवर् कामे संपवून तो सबिमट करा. यामुळे तुमचे िशक्षक/
अिधकारी/बॉस तुमच्यावर अितशय खुष होण्याचे बरे चसे चान्सेस असतात!
िवश
िवशााल तल
े गर्
ंगर्ेे http://vishaltelangre.blogspot.com

िचतर्पट
िचतर्पट, नाटक व टी.व्ह
व्हीी. मािलक
िलकाा िहट करण्य
करण्याासाठी
एखादा उत्तम दजाचा

र् ,चागला
ं पर्भावी िचतर्पट के वळ चागल्य
ंगल्याा जािहराती अभावी फ्लॉप होऊ शकतो . आिण अगदी
टाकाऊ वाटणारा िचतर्पट के वळ जािहर

िहराात चागली
ं के ल्यामुले िहट होऊ शकतो. एका वाक्यात सागायचं
ं तर आजच्या
युगात ‘ज
जािहर
िहराात’ िह िचतर्पट व नाटक याचं
ं नशीब बदलू शकते .
आता जािहरात म्हणजे नक्की कश

कशीी , ते आधी थोडक्यात पाहूयात :-
जािहरात अनेक माध्यमातू

ं न करता येते . वतर्मानपतर्ं , मािसकं , वगैरे सारख्या माध्यमातू
ं न जािहरात करणे हा जास्तीत
जास्त लोकापयर्ं
ं त पोहोचण्याचा पयाय
र् सवर्शर्ुत आहेच . पण त्याहीपेक्षा पर्भावी पयाय
र् म्हणजे रे िडओवर जािहरात
करणे. कारण , " आपण जेव्हा एखादी जािहरात वाचत

चतोो ती आपल्या जेवढी लक्षात रहाते त्यापेक्षाऐकल
ऐकलेल
े ी (रे िडओवर)
जािहरात जास्त वेळ लक्षात रहाते."
रे ििडओवर
डओवर जािहर
िहराात दण
े े :-
महाराष्टर्ात आिण महाराष्टर्ाबाहेर अनेक िठकाणी रे िडयो स्टेशन्स खूप लोकिपर्य आहेत . आपल्याकडे रे िडओची
शहरानुसार अनेक कें दर्े आहेत, उदा. पुणे कें दर् , मंुबई कें दर् ,इ . त्याचपर्माणे खासगी कें दर्े ही आहेत उदा . रे िडयो िमचीर् ,
रे िडयो िसटी , इ.
सवर् वयोगटातील लोक ही स्टेशन्स आवजर्ून ऐकतात . त्यावरील िविवध व मनोरं जक कायर्कर्मामु
ं ळे ख़ास करून युवा वगर्
या स्टेशन्सकडे आकिषर्त होतो . त्यामुले रे िडयो सारखा जुना पयाय

र् देखील आजही लोकिपर्य आहे.
िविशष्ट पर्कारची गाण्याची चाल लावून तयार के लेली रे िडयो जािहरात ही जास्त पर्भावी असते. ती लोकाच्या
ं जास्त
काळ स्मरणात रहाते . अशा पर्कारच्या जािहरातीला ‘ रे ििडयो

डयो िज
िजंग
ं ल ’ असे म्हणतात . ही जािहरात रे िडओवर
गल
देण्यासाठी, जािहरात आधी एखाद्या 'जािहरात कं पनी' कडू न ध्वनी स्वरूपात तयार करून घ्यावी लागते. ती साधारण
१० सेकंद, १५ सेकंद, ३० सेकंद या वेळेच्या स्वरूपात असते .
अशा पर्कारे जािहरात तयार करून ती वेगवेगळ्या रे िडयो स्टेशन्सवर पर्सारणासाठी द्यावी लागते. एक जािहरात , रे िडयो
स्टेशन्स वर एकदा पर्सारीत करण्यास रे िडयो स्टेशन्स कमीत कमी ८०० ते १२०० रुपये दर आकारतात . त्यानुसार

जर आपल्याला १० सेकंदाची एक जािहरात िदवसातून १० वेला वाजवायची असेल तर, ८ ते १२ हजार रुपये खचर्
येऊ शकतो. जािहरातीची वेळ (१० सेकंद ) वाढल्यास (१५ ते ३० सेकंद) जािहरात वाजवण्याचा खचर्िह वाढतो .
त्याचपर्माणे सकाळ , दुपार , संध्याकाळ , रातर् अशा वेळेपर्माणे जािहरातीचे दर वेगवेगळे असतात . आिण त्याचबरोबर
रे िडयो स्टेशन्सच्या लोकिपर्यतेनुसार ती रे िडयो स्टेशन्स जािहरातीचे दर कमी-जास्त ठे वू शकतात .
आता आपण जािहरातीचा सवात

र् पर्भावी माध्यम बघूयात, ते म्हणजे िट.व्ही .
जसं, "जेव्हा आपण जािहरात वाचत

चतोो, त्यापेक्षा ऐकल
ऐकलेल
े ी जािहरात जास्त वेळ लक्षात राहते,"
त्याचपर्माणेऐ
ऐकले
कलल्ल्या
े या जािहरातीपेक्षा सुद्धा (टी. व्ही. वर) बिघतल
बिघतलेल
े ी जािहरात सवात
र् जास्त वेळ लक्षात राहते.
कारण आपण ती वाचू शकत

शकतोो, बघ
बघूू शकत
शकतोो आिण ऐक
ऐकूू सद्ध
ुद्धाा शकत
शकतोो.
टी . व्ही. जािहराती मध्ये सगळ्यात महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे टी. आर

आर. पी . ( टेििलिव्हजन
लिव्हजन रे ििटंटग
ं पॉइं ट्ट्स
स ) :- टी. व्ही.
च्या क्षेतर्ात अनेक पर्कारच्या वेगवेगळ्या भाषेतील वािहन्या असतात. एखाद्या वािहनीवरील ,एखादा कायर्कर्म िकती
लोक बघतात यावरून त्या कायर्कर्माचा टी. आर. पी. काढतात . जेवढा कायर्कर्म जास्त लोकिपर्य , जेवढे लोक तो कायर्कर्म
जास्त वेळा बघतील तेवढा त्या कायर्कर्माचा वा त्या वािहनीचा टी. आर

आर.प
पी.
टी. व्ही. जािहरात तयार करण्याचा खचर् हा कमीतकमी ७० ते ८० हजार पासून ते काही कोिट पयर्ंत असू शकतो.
सवर्साधारणपणे एक उत्तम दजाची

र् टी.व्ही. जािहरात तयार करण्याचा खचर् हा दोन ते अडीच लाख असतो . टी.व्ही.
जािहरात ही देखील १० सेकंद, ३० सेकंद, ६० सेकंद अशा वेळेत असते. टी.व्ही. वरील वािहन्यावर
ं जािहरात देण्याचा
खचर् हा देखील दर १० सेकंदाला िदड ते दोन लाख रुपये एवढा असतो. लोकिपर्य वािहनी आिण लोकिपर्य कायर्कर्म
याच्यानु
ं सार हा खचर् वाढू न फार तर १० सेकंदाला ५ ते ६ लाख एवढा असतो. टी.व्ही. जािहरातीत सुद्धा, सकाळ ,
दुपार, संध्याकाळ, रातर् अशा वेळेनुसार खचर् कमी-जास्त होतो. िदवसाच्या तुलनेत रातर्ी १२ ते सकाळी ८ या वेळेत
जािहरातीचा खचर् हा कमी असतो.
आता आपण अल्पावधीत पर्चंड पर्माणात लोकिपर्य झालेलं जािहरात माध्यम पाहू : इं टटरने
रनटे
इं टटरने
रनटे जािहर
िहराात :-
जािहरात क्षेतर्ामध्ये टी. व्ही. जािहरातीच्या तोडीस तोड़ असे माध्यम म्हणजे ' इं टरनेट जािहरात' . ज्या पर्माणे

टी.व्ही. वरील जािहरातीला व्यावसाियक भाषेत ‘कमिश

कमिशर्य
र् ल
यल ’ असं म्हणतात. तसंच इं टरनेटवरील
जािहरातीला‘व
वबेबमिशर्
मिशय र् ल असे म्हणतात. इं टरनेटवर जािहरात करताना बैनर , वेबमिशर्यल , यासारखे
यल’ ं बरे चसे
नवनवीन आिण मनोरं जक पयाय

र् उपलब्ध आहेत. आजच्या संगणकयुगात जास्तीत जास्ता तरुण इं टरनेटकडे आकिषर्त
झालेले आहेत, त्यामुळ इं टटरने

रनटे जािहर
िहराातींींन
ना टी. व्ही. वरील जािहरातीच्या तुलनेने थोडासा कमी, परं तु तोडीस तोड़
पर्ितस
पर्ितसााद िमळ
िमळाातो.
इं टरनेट वरील जािहरातीचा खचर् हा कमीत कमी १० हजार ते जास्तीत जास्त ३ लाख असतो. आजकाल बरे चसे
िचतर्पट िनमाते
र् िचतर्पटाची आिण नाटकाची स्वतंतर् वेबसाईट तयार करून घेतात . व त्या वेबसाईट वरून पर्ेक्षकाची
ं
पर्ितकर्या लगेच िमळू शकते. िचतर्पट पर्दशर्नाआधीच पर्िसद्ध करणे , हे या माध्यमामुळे लवकर साध्य होते . लोक तुमच्या
वेबसाईट ला भेट देऊन तुमच्या िचतर्पटाची छायािचतर्ं , मािहती, गाणी ,इ .पाहू शकतात , ऐकू शकतात, डाऊनलोड
करून घेऊ शकतात. आपल्या इतर िमतर्ाना वेबसाइटची िलंक पाठवू शकतात. असे इतर बरे चसे पयाय
र् इं टरनेट
जािहरात माध्यामामध्ये उपलब्ध आहेत. त्यामुळे " खच

खचर्र् कम
कमीी आिण फायद
यदाा जास्त " िमळत असल्याने जािहरातीच्या या
माध्यमाचा वापर अलीकडे वाढला आहे. याचा पर्त्येक िनमात्याने

र् जरूर िवचार करावा.
वतामानपतर्ं
र् , रे िडयो, टी.व्ही. आिण इं टरनेट या चारही जािहरात माध्यामाचा
ं पुरेपुर वापर करून चागल्या
ं पर्कारची
जािहरात के ली तर कु ठलाही िचतर्पट वा नाटक व्यावसाियक दृष्टया यशस्वी ठरणारच. त्यासाठी िचतर्पट आिण नाटक
याच्या
ं िनिमर्तीचं बजेट ठरवताना जािहरातीच्या या पर्मुख चार अंगाचा
ं िवचार करून त्यासाठी पुरेसा पैसा बाजूला
ठे वणे आिण तो िनयोजनाबद्ध पद्धतीने खचर् करणे आवश्यक आहे.
अिभष
अिभषेक
े http://fillambaji.blogspot.com

सवार्ंसाठी बक
ँ ीग - गर्
गर्ाामीण बक
ँ ींींग
ग
कें दर्ीय अथर्संकल्पात पर्णव मुखजीर् यानी

ं देशातील गर्ामीण भागातील सवर्सामान्य जनतेपयर्ंत बँिकं ग सेवा पोहोचावी
यासाठी काही चागल्या
ं उपाययोजना आखल्या आहेत. सवात
र् महत्त्वाचे म्हणजे िकमान दोन हजाराची
ं वस्ती असलेल्या
गावात पुढील दोन वषात
र्ं बँकेची शाखा उघडण्याचा माडले
ं ला पर्स्ताव स्वागताहर् आहे. राष्टर्ीयीकरणानंतर जरी सरकारी
बँका गर्ामीण पातळीवर पोहोचल्या असल्या तरी अजूनही आपल्याकडे एकू ण सज्ञान लोकसंख्येतील दोघापै
ं की एकाच
व्यिक्तचे बँक खाते आहे. अथात
र् गर्ामीण भागात हे पर्माण याहून जास्त असावे. त्यामुळे सवर्सामान्य जनतेपयर्ंत बँकाना
ं
पोहोचायला अजून बराच कालावधी लागेल असेच िदसते. चीनमधील पिरिस्थती आपल्या नेमकी उलटी आहे. चीनमध्ये
आपल्यापेक्षा दसपटीने मोठा कारभार तेथील बँकाचा
ं आहे.
चीनचे हे उदाहरण लक्षात घेता सवासाठी

र् बँिकं ग ही संकल्पना आपल्याकडे पोहोचावी यासाठी अथर्मंत्र्यानी
ं गंभीरतेने
िवचार के ला आहे. त्याचबरोबर खासगी समूहाना
ं बँक उघडण्याची परवानगी देण्यात येईल. बरे च िदवस खासगी
समूह पर्ामुख्याने अिनल अंबानी याचा
ं िरलायन्स समूह, िबला,र् रॅ िलगेअर, मिहंदर्ा िफनािन्शयल, टाटा, चोलामंडलम हे
उद्योगसमूह खासगी क्षेतर्ात बँक सुरु करण्यासाठी उत्सुक होते. खासगी उद्योगसमूहाना
ं बँकेचा परवाना देताना कडक
िनयम आखण्यात येणार आहेत. खरे तर िरझव्‍‌हर् बँकेचा खासगी उद्योगाना
ं नव्याने परवाने देण्यास िवरोधच होता. परं तु
िवत्तीय क्षेतर्ात सुधारणा करण्याचा एक भाग म्हणून अथर्मंत्र्यानी
ं हे पाऊल उचलले आहे. अथात
र् अशा पर्कारे नव्याने
स्थापन होणाऱ्या या बँकाना
ं सवात
र् पर्थम आपले दुकान गर्ामीण भागात व िनमशहरी भागात थाटावे लागेल. तेथे त्यानी
ं
काही शाखा उघडल्यावरच त्याना
ं शहरात पर्वेश करण्यास परवानगी िदली जाईल.
गर्ामीण भागात बँका पोहोचण्यासाठी सरकारने उचलेले हे पाऊल स्वागताहर्च आहे. कारण नव्याने स्थापन होणाऱ्या या
खासगी बँकाना
ं गर्ामीण भागात पिहल्यादा
ं जा, असे सागणे
ं सोपे आहे परं तु या बँकाना
ं तेथे काम करताना वेगळ्याच
वातावरणात काम करावे लागेल. मंुबई-पुण्यासारख्या शहरात िकमान पाच-दहा हजार रुपये खात्यात पैसे ठे वण्याची
अट असलेल्या या बँकाना
ं िकमान शंभर रुपयानी
ं खाती उघडण्यास परवानगी द्यावी लागेल. या खासगी बँकाना
ं शंभर
रुपये िकमान ठे वण्याची अट ही तुच्छ वाटते. अशा बँकाना
ं आता परवाना पािहजे असेल तर याच गर्ाहकाचे
ं पाय धरावे
लागणार आहेत. बँिकं ग उद्योगात राहून झटपट नफा कमिवण्याच्या खासगी उद्योगाच्या
ं स्वप्नाला यामुळे तडा जाणार
आहे. त्याचबरोबर गर्ामीण भागातील अथर्कारण त्याना
ं या िनिमत्ताने िशकता येईल. आिथर्क उदारीकरणाची पर्िकर्या
सुरु झाल्यावर १९९१ नंतर सरकारने खासगी बँकाना
ं परवानगी िदली. एच.डी.एफ.सी, आय.सी.आय.सी.आय. याना
ं
त्यावेळी बँक सुरु करण्यास परवानगी िमळाली. मातर् त्यावेळी सुरु झालेल्या अन्य बँकाना
ं आपला गाशा गंुडाळावा
लागला आिण अन्य बँकात िविलन व्हावे लागले. याचा अथर् बँिकं ग हा व्यवसाय वाटतो तेवढा सोपा नाही. अन्यथा
त्याकाळी परवाने िमळालेल्या सवर् बँका आज आघाडीवर असत्या. पण तसे झालेले नाही. आता आपल्याकडे िवदेशी,
राष्टर्ीयीकृ त, खासगी (जुन्या व नवीन िपढीतल्या), सहकारी असे बँकाचे
ं िविवध थर आहेत. अथातच
र् यात राष्टर्ीयीकृ त
बँकाचे
ं वचर्स्व आहे.

देशातील बँिकं ग व्यवहारात तर स्टेट बँक समूहाचा २५ टक्क्याहून जास्त वाटा आहे. नवीन िपढीतील खासगी बँका
स्थापन होऊन आता २० वषेर् लोटली असून त्यानी
ं देखील आपले शहरी भागात चागले
ं स्थान िनमाण
र् के ले आहे. त्याच्या
ं
स्पधेर्मुळे राष्टर्ीयीकृ त तसेच नागरी सहकारी बँकाना
ं आपल्या कारभारात सुधारणा करणे भाग पडले. याचा सवात
र् मोठा
फायदा शहरी गर्ाहकाला झाला. बँक राष्टर्ीयीकरणाला आता ४० वषेर् पूणर् झाली असताना आता मोठय़ा उद्योगसमूहाशी
ं
िनगडीत अशा खासगी बँका आपल्याकडे अवतरत आहेत. या िनणर्यामुळे सरकार राष्टर्ीयीकरणाच्या इं िदरा गाधींनी
ं
घेतलेल्या िनणर्याला हरताळ फासणार आहोत का? असा सवाल उपिस्थत होतो. परं तु याचे उत्तर अिजबात नाही असेच
आहे. कारण या िनणर्यामुळे राष्टर्ीयीकृ त बँका अिधकच मजबूत होतील. वाढत्या स्पधेर्त त्याचे
ं स्थान अिधकच बळकट
होईल. त्याचबरोबर खासगी बँकाना
ं सरकार पर्थम गर्ामीण भागात उतरिवणार आहे. यामुळे त्याचे
ं ही पाय जिमनीवर
राहातील. गर्ामीण भागात आज िवत्तीय सहाय्य पोहोचणे ही काळाची गरज आहे. सध्या जे बचत गट, सहकारी बँका,
पतपेढय़ा कायर्रत आहेत, त्याच्या
ं कामाला या नवीन िपढीतील बँकाची
ं जोड लाभेल. पिरणामी गर्ामीण भागातील
लहान-मोठे -मध्यम शेतकरी, शेतमजूर, लघुउद्योजक, स्वयंरोजगार करणारे तरुण याना
ं कजाची
र् सुिवधा उपलब्ध होऊ
शकते. यातून अनेकाच्या
ं हाताला रोजगार िमळे ल आिण पयायाने
र् गर्ामीण भागाचा चेहरामोहरा बदलू शकतो. शहराकडे
येणाऱ्या लोंढयात भर पडणार नाही, असा एक आशावाद आपण व्यक्त करु शकतो.
आज गर्ामीण भागात बँिकं ग सेवेची अत्यंत िनकड आहे. राष्टर्ीयीकृ त २७ बँकाच्या

ं १३,३८१ शाखा गर्ामीण भागात आहेत.
तर तर २२ खासगी बँकाच्या
ं के वळ १,११३ शाखा आहेत. ही आकडेवारी पाहता खासगी बँकानी
ं गर्ामीण भागाकडे पाठ
िफरिवली आहे हे उघड आहे. अशा िस्थतीत ‘सवासाठी
र् बँिकं ग’ ही संकल्पना राबिवण्याचा मानस व्यक्त करीत खासगी
बँकाना
ं गर्ामीण भागात शाखा उघडण्याचा अथर्मंत्र्यानी
ं के लेला आगर्ह महत्त्वाचा ठरावा.
पवन गोठे http://vyaktimatva.wordpress.com

पाढर
ंढराा (फटक
फटक) वाघ आिण काळा (क
कुट्टट्ट) दश
े !!!
मी 'स्लमडॉग िमिलिनयर' पर्दिशर्त झाल्या झाल्या लगेच पिहला होता. कारण खूप ऐकलं होतं त्याबद्दल. आिण
माजरे
ं करचा आकर्स्ताळे पणा आिण शेवटी 'िजतेंदर्-जयापर्दा'च्या जुन्या िचतर्पटासारखं
ं हातपाय िविचतर् हलवत के लेलं
प्लॅटफॉमर् वरचं 'जय हो' गाणं (तेच ते ऑस्करवालं ) सोडलं तर मला िचतर्पट पर्चंड आवडला होता. 'ओ साय्या' सोडलं
तर संगीतात िवशेष दम नव्हता. यापेक्षा कै क संुदर संुदर गाणी रहमानने यापूवीर्च देऊन ठे वली आहेत. पण कथा,
पटकथा, संवाद, पाश्वर्संगीत, अिभनय आिण एकू णच िदग्दशर्न यात मला हा िचतर्पट खुपच उजवा वाटला. सवात
र् मुख्य
म्हणजे नायकाच्या बालपणात, तरुणपणात घडलेले िविवध पर्संग आिण त्याला त्या शो मध्ये िवचारल्या गेलेल्या पर्श्नाशी
ं
त्याचे
ं जुळलेले संदभर्, ती वीण, तो एकू णच पर्कार मला फार भावला. अथात
र् तो ऑस्कर िमळवण्याच्या लायकीचा होता
का हा िनराळा मुद्दा झाला. माझं वैयिक्तक मत म्हणजे तो ऑस्करच्या योग्यतेचा नव्हता. पण असो. त्यािवषयी नंतर
बोलू. िचतर्पट गाजला तो मुख्यत: त्यात दाखवलेली भारतातल्या दािरद्र्याची, िवषमतेची, झोपडपट्ट्याची,
ं गिरबीची,
अस्वच्छतेची, बाल-गुन्हेगारीची दृष्य िकं वा ते एकू णच िचतर्ण यामुळे. अनेकाना

ं ते सगळं आक्षेपाहर् वाटलं. भारताची
आिण भारतीयाची
ं गिरबी मुद्दाम जगापुढे माडण्याचा
ं एका िबर्टीश िदग्दशर्काचा धूतर् अट्टाहास आिण त्यायोगे ऑस्कर
पदरात पडू न घेण्याचा एक डाव असंही नाव त्याला िदलं गेलं. असो.
अचानक 'स्लमडॉग िमिलिनयर' बद्दल एवढी बडबड करून त्यावर आत्ता पोस्ट िलिहण्याचं कारण काय असं कोणाच्या
मनात येत असेल तर आधीच सागतो

ं आजची पोस्ट 'स्लमडॉग िमिलिनयर' बद्दल नाही. 'स्लमडॉग िमिलिनयर' वरून
एवढं घडाभर तेल वाहून झाल्यावर पोस्ट त्याबद्दल नाही हे ऐकल्यावर अनेक भुवया उं चावल्या गेल्या असतील. पण आज
मी िलिहणार आहे ते 'स्लमडॉग िमिलिनयर'सारख्याच एका पुस्तकाच्या संदभात.

र् नाही. नाही. िवकर्म स्वरूप याच्या
ं
मूळ 'Q and A' या पुस्तकाबद्दलही नाही. मी म्हणत असलेल्या पुस्तकात आिण 'स्लमडॉग िमिलिनयर' मध्ये दोन मुद्दे
समान आहेत. एक म्हणजे दोन्हीत भारतातली सामािजक िवषमता, गिरबी, गुन्हेगारी, भर्ष्टाचार, दाखवलं आहे आिण
दोन्ही त्या त्या क्षेतर्ातल्या सवोर्च्च पुरस्काराने सन्मािनत आहेत. आिण अथातच
र् त्यामुळे त्या दोघावरही
ं 'भारताचं दािरद्र्य
ग्लोिरफाय करून' पुरस्कार हडपल्याचे आरोप झाले. ते आरोप िकतपत खरे आहेत ते पुढे बघूच. तर हे पुस्तक आहे अरिवंद
अिडगा याचं
ं २००८ सालचं बुकर पािरतोिषक िवजेतं 'द व्हाईट टायगर'.

मी जेव्हा सुरुवातीला या पुस्तकािवषयी वाचलं होतं तेव्हा 'बंगलोरमधला एक छोटा उद्योजक भारताच्या राजकीय
दौर्‍यावर येणार्‍या चीनच्या पंतपर्धान

ं ाना
ं उद्देशून पतर् िलहून त्यात भारतात येताना कसं वागायचं, कसं बोलायचं, काय
खबरदारी घ्यायची असल्या काहीतरी सूचना करतो' असल्या काहीतरी मुद्द्यावर

ं िलिहलेलं पुस्तक आहे असं वाचल्याचं
आठवत होतं. ते वाचून तेव्हाच मी मनात म्हटलं होतं की 'छे. हा कसला िवषय? काहीतरी िविचतर् आिण िनरस असणार
हे पुस्तक.'. पुस्तक वाचायला सुरुवात के ल्यावरही सुरुवातीची काही (१०-१५ च) पानं मी अशा कं टाळवाण्या मूड
मधेच वाचत होतो. िकं बहुना सुरुवातीलाच मला 'अनेकाना

ं स्लमडॉग िमिलिनयर पािहल्यावर िदग्दशर्क डॅनी बॉयलचा
जसा राग आला होता' तसाच अरिवंद अिडगा या पोरगेल्या लेखकाच्या भारतािवषयक उद्दाम आिण अपमानास्पद
(भासणार्‍या) लेखनाचा चागलाच

ं राग आला होता. िकं बहुना लेखकाचा भारताला, आपल्या रुढी-परं पराना,
ं सामािजक
व्यवस्थेला, मागासलेपणाला, आिथर्क/सामािजक/वैचािरक िवषमतेला ितरकस नजरे ने पाहून त्याना

ं करड्या छटेत
रं गवण्याचा (पुरेपूर यशस्वी) पर्यत्न मला अिजबात रुचला नव्हता. पण हळू हळू जसं पुढे वाचत गेलो तसतसा अिडगा
याना
ं सलाम ठोकावासा वाटायला लागला. लेखक सुरुवातीलाच म्हणतो की 'आमच्याइथे दोन भारत आहेत. एक
'अंधारलेला' भारत आिण दुसरा 'चमकणारा' भारत'. हे वाक्यही मला सुरुवातीला तसंच नकाराथीर् वाटलं होतं. म्हणजे
ते नकाराथीर् आहेच पण पुढे सरकता सरकता लेखकाचा भारतातील सामािजक िवषमता आिण जातीभेद इ. वर पर्हार
करण्यासाठी त्या वाक्याचा चपखल वापर करताना बघून आपल्याला ते वाक्य मनोमन पटतं आिण थक्क व्हायला होतं.
आिण लक्षात यायाल लागतं की हे काहीतरी वेगळं पर्करण आहे. हळू हळू अिडगाबद्दलचा
ं मनात असलेला आकस, राग

िनवळू न जायला लागतो आिण त्याची जागा त्याच्या

ं सूक्ष्म िनरीक्षणाबद्दलचं कौतुक घेतं. कारण लेखक सागत
ं असतो
त्यात यित्कं िचतही अितशयोक्ती नसते. हे असं खरोखर घडतंय आपल्या इथे. पण कोणी हे आत्तापयर्ंत अशा गडद शैलीत
दणादण शालजोडीतले हाणत अशा पर्कारे कधी सािगतलं

ं च नव्हतं. पुस्तकातला गरीब अिशिक्षत नायक जेव्हा स्वतःचा
उल्लेख करताना पशु, िकडा िकं वा टेबलाखाली रागत

ं जाणार कोळी अशा उपमा अगदी सहजपणे जेव्हा वापरतो तेव्हा
त्यातली गडद भीषणता जाणवते. म्हणजे अन्याय होतोय हे तुम्हाला कळण्याइतपत तरी तुमची पंचेंिदर्य जागृत असतील
तर तुम्ही त्या घटनाना

ं स्वतःवरील अन्यायाचं लेबल लावू शकणार ना. पण इथे मुळातच हे जातीभेद, वणर्व्यवस्था,
गिरबी, शोषण, माणुसकीला ठायी ठायी पायदळी तुडवणं हे अनंत काळापासून असंच चालत आलेले आिण त्यामुळेच
आपोआपच तेच योग्य आहे असा सगळ्याचा

ं समज करून िदलं जाणारे अनेक अन्यायाचे पर्संग वाचले की मनावर अपार
नैराश्याची एक काळी छटा पसरते.
मला वाटतं पुस्तकाचं मोठ्ठं यश म्हणजे लेखकाची सवोर्त्कृ ष्ठ ितरकस शैली. मला वाटतं सध्याच्या काळात तरी फार कमी
लेखकाना
ं इतक्या हलक्या हाताने, सहज रीतीने पण धारदार ितरकस वाग्बाण मारून मंतर्ी, पुढारी, पोिलस, िनवडणुका,
न्यायव्यवस्था, गिरबी, उपासमार, धमाधता,

र्ं राजकारण, आिथर्क आिण सामािजक िवषमता, जातीभेद, भर्ष्टाचार या
सवाचा
र्ं वेध एका पुस्तकात एवढ्या सहजतेने घेता आला असेल. अशी उदाहरणं फार िवरळा. उगाच आगखाऊ भाषणं
ठोकू न, जडजंबाळ अगर्लेख िलहून, मोठमोठे लेख िलहून कु ठल्याही संपादक, िवरोधी पक्षनेता नेत्याला जे करता आलेलं
नाही ते अिडगा यानी

ं एका जेमतेम तीनशे पानाच्या
ं या छोटेखानी पुस्तकात अगदी सहजतेने करून दाखवलं आहे. आिण
या ितरकस शैलीचा सवोर्च्च िबंद ू म्हणजे पान ८९ वरचा 'सर, सर' वाल्या वाक्याचा पूणर् पिरच्छेद. तो काय आहे हे मी इथे
सागणार
ं नाही. तो पिरच्छेद िकं बहुना हे पुस्तकच पर्त्यकाने मुद्दाम आवजर्ून वाचलंच पािहजे असं आहे. तो वाचल्यावर
लेखकाच्या भयंकर िचमटे काढण्याच्या शैलीला दाद िदल्यावाचून राहवत नाही.
या ितरकस शैलीत िलहीत िलहीत लेखक जेव्हा जाता येता आपल्या पर्वृत्तीवर, समाजव्यवस्थेवर (एवढंच कशाला,
अगदी पोलीस,न्यायालय आिण िनवडणुकाही सुटत नाहीत त्याच्या तावडीतून) असंख्य पर्हार करून िचमटे काढत,
लाथा घालत घालत पुढे पुढे सरकतो तेव्हा तर आता पुढे काय होईल याची उत्कं ठा वाढत जाते. िकं बहुना काय होणार
आहे, शेवट काय आहे ते लेखक पिहल्या पन्नास-साठ पानातच

ं सागू
ं न टाकतो. पण उलट त्यामुळे ते कसं होईल याची
पर्चंड उत्सुकता लागत जाऊन आपण अिधकािधक हावरटासारखं तुटून पडतो पुस्तकावर. एक मातर् मान्य के लं पािहजे
की शेवटच्या काही पानात

ं लेखकाची पुस्तकावरची पकड िढली झाल्याचा भास होतो (मला तरी झाला) आिण उगाच
ते ताणलंय आिण उगाच थोडंसं भरकटलंय असंही वाटू न जातं. पण आधीच्या दोन-अडीचशे पानात
ं जो उत्कृ ष्ठ अनुभव
िमळालेला असतो त्यापुढे शेवटची थोडी गडबड नजरे आड करायला हरकत नाही.

तर भारतावर, आपल्या एकू णच व्यवस्थेवर एवढे पर्चंड आसूड ओढू न जगाच्या मनात भारताबद्दलचं चुकीचं िचतर् भरवलं
गेलं असल्याचे आरोप या पुस्तकावर झाले. अनेक ब्लॉग्स, चचार् यामध्ये

ं ही 'भारताबद्दल काहीतरी वाईटसाईट िलहा
आिण पुरस्कार कमवा' अशा पर्कारचे हल्ले झाल्याचं मी वाचलं. मला त्याचा
ं मुद्दा, त्याचं
ं म्हणणं, त्याची
ं मतं काही
खोडू न िबडू न काढायची नाहीयेत. ती पर्त्येकाची स्वतंतर् वैयिक्तक मतं आहेत आिण पर्त्येकाने त्याचा आदर के ला पािहजे.
म्हणून मी फक्त मला िदसलेला व्हाईट टायगर माझ्या नजरे ने सवासमोर

र्ं माडण्याचा
ं पर्यत्न के ला. लेखकाने आपल्या
वृत्तीवर, भर्ष्टाचारावर, गरीबीवर, व्यवस्थेवर असंख्य हल्ले के ले आहेत हे नाकारणं शक्यच नाही पण ते असत्य आहे का?
कपोलकिल्पत आहे का? असा पर्श्न आपण स्वतःला िवचारल्यास त्याचं उत्तर खिचतच नाही असं द्यावं लागतं. त्यामुळे
या अशा भीषण व्यवस्थेवर, खोटेपणावर हल्ला करणार्‍यावर आपण हल्ला करायचा की त्या मूळ समस्येवर हल्ला
करायचा हे आपलं आपण ठरवायचं. तसंही बेगडी देशपर्ेमाचा बाजार माडणार्

ं ‍या चोपडा, जोहराची
ं आपल्या देशात
काही कमतरता नाही !!!
हरे ं ब ओक http://www.harkatnay.com

एनजीीओ' - पश
'एनज ै ा ंच ा ख ळ
े
सामािजक बािधलकीची
ं जािणव आहे तुम्हाला, म्हणुन तुम्ही कु ठल्यातरी कारणाशी ( कॉज शी) स्वतःला जोडु न घेत
असता. कधी लहान मुलाच्या
ं िशक्षणाची काळजी वाहणाऱ्या , कधी िपडीत मिहलासाठी
ं काम करणाऱ्या , िकं वा
कधी वृध्दासाठी
ं काम करणारे , कधी पयावरणाची
र् काळजी करणाऱ्या एनजीओ ला तुम्ही नेहम
े ी पैसे वगैरे देत असता?
थाबा…..!!!!
ं
कारण एनजीओ चा आजकाल एक धंदा झालेला आहे.एनजीओ च्या नावाने पैसा गोळा करुन बऱ्याच एनजीओ
नक्षलवादी संघटनाना
ं फं ड पुरवण्याचे काम करीत आहेत , एवढंच नाही तर काही अितरे की संघटनाना
ं पण याच
पर्कारे पैसा पुरवला जात आहे.
एखादी एनजीओ तयार करुन इं डस्टर्ीजला ब्लॅक मेल करणे, पिब्लक िलटीगेशन मधे के सेस दाखल करण्याची धमकी देउन
पैसे उकळणे अशा अनेक तकर्ारी आहेत काही एनजीओ िवरुध्द. मला तर वाटतं की के वळ याच साठी एनजीओज तयार
के लेल्या आहेत काही व्हाईट कॉलर गंुडानी.
ं
हे लक्षात आलं म्हणुन सरकारने िबहार, बंगाल, आंधर्ा, उत्तरपुवर् भागामधे बऱ्याच एनजीओ वर बंदी घालण्यात आलेली
आहे. थोडक्यात सागायचं
ं तर ८३३ व्हॉलेटरी एनजीओंना िनरिनराळ्या कारणासाठी
ं काळ्या यादीत ( ब्लॅक िलस्ट)
टाकण्यात आले आहे यामधे पैशाचा िहशोब नीट न ठे वणं या पासुन तर नक्षलवादी कारवायाना
ं पैसा पुरवणे असे गंिभर
आरोप आहेत.
मनी लॉंडर्ींग हा पण एक महत्वाचा मुद्दा आहे. आज तुम्ही बघाल, बऱ्याच गेम शो मधे ( टीव्ही वरच्या ) िसनेमात काम
करणारे ऍक्टसर् िदसतात. ितथे ते हमखास काहीतरी पैसे िजंकतात, (पाचवी
ं पास से तेज है??, दस का दम, के बीसी असे
अनेक उदाहरणं देता येतील). तो गेम शो संपला आिण शेवटी िजंकलेले पैसे आपल्याच कु ठल्यातरी एनजीओ ला दान
करतात. कधी तुमच्या मनात संशय आलाय का?ं की ह्या पर्त्येक िसनेमाच्या िहरो, िहरोइनला स्वतःची एनजीओ असावी
असे का वाटते? एखाद्या अिस्तत्वात असलेल्या दुसऱ्या एखाद्या एनजीओ ला हे लोकं पैसे का देत नाहीत?
आधी मला पण फार कौतुक वाटायचं ह्या िहरो, िहरोइन्स च्या सामािजक बािधलकीची
ं असलेली जािणव बघुन. पण
जेंव्हा अजुन थोडं वाचलं, तेंव्हा ह्या मागचं कारण लक्षात आलं. मनी लॉंडर्ींग साठी एनजीओ चा वापर भारतामधे फार
पुवीर् पासुन चालत आलेला आहे. राजिकय नेते, इतर पर्ितष्ठीत व्यक्ती आपला पैसा इथेच लाउन ………..असो.. तर अशा
अनेक घटना िनदशर्नास आल्यावर सरकारने ही काळी यादी जािहर के लेली आहे.
अगद
अगदीी आत्त
आत्ताा आत्त
आत्ताा पय
पयर्ंत
र्ं म्हणज
म्हणजेे नोव्ह
व्हेंब
बर
ें र २००९ पय
पयर्ंत
र्ं कु ठल्य
ठल्यााही एनज
एनजीीओ ला आपल्य
आपल्यााला िमळ
िमळाालल्ेल्या
य ा पश
ै ाच
ं ा
स्तर्
स्तर्ोोत /खच
खचर्र् सागण
ंगणेे आवश्यक नव्हत
नव्हतेे - खरं वाटत नाही??? मला पण खरं वाटत नव्हतं. पण आता ( नोव्हेंबर २००९
नंतर -)सेक्शन २५, इं डीयन कं पनी ऍक्ट १९५६ च्या अंतगर्त रिजस्टर्ेशन के लेलं असेल त्या संस्थाना
ं या पुढे आपल्या
पैशाचा स्तर्ोत सागावा
ं लागेल. तसेच पैसे कु ठे खचर् झाले ते पण सागावं
ं लागेल. तशी या कायद्याला दुरुस्ती पिरपतर्क
नोव्हेंबर २००९ मधे लागु करण्यात येणर होते, त्याचं पुढे काय झालं ते मािहती नाही.

आता पयर्ंत कसं होतं पैशाचं हस्तातरण

ं ते बघु या…. एनजीओला १ लाख रुपये द्या,
त्यावर ५० टक्के टॅक्स चा फायदा िमळवा कलम ८० जी च्या अंतगर्त.
िकं वा १०० टक्के टॅक्स बेिनिफट िमळवा कलम ३५ ( एसी) ८० जी जी ए च्या अंतगर्त
अशा तहेर्ने दान िदलेल्या पैशावर

ं टॅक्स बेिनिफट िमळवायचा. ५० ते ‘१०० टक्के टॅक्स वाचवायचा, आिण एनजीओ
कडु न कॅ श पैसे परत घ्यायचे. जर एक लाख िदले, तर त्यातले त्या एनजीने आधीपासुन ठरवलेली काही रक्कम ठे उन
घ्यायची, आिण उरलेली कॅ श परत घ्यायची.. म्हणजे काळा पैसा पण तयार होतो. मजा आहे ना?ं शंभर टक्के टॅक्स
चा फायदा, आिण सोबत काळा पैसा पण खचायला.
र्
जर यात एनजीओ ला जो पैसा जातोय तो पण वाचवयचा असेल तर स्वतःचीच एक एनजीओ काढायची म्हणजे दान
देणारे पण तुम्हीच अन घेणारे पण तुम्हीच.
काय झालं? आश्चयर् वाटतंय?? मला पण वाटलं आश्चयर् हे वाचल्यावर. डोकं चकर्ाउन गेलं हे वाचल्यावर. अजुनही बऱ्याच
खेळी आहेत या मधे. बऱ्याच साधू महंत लोकाच्या
ं एनजीओ पण हे काम करतात.
इतकी वषर् इमानेइतबारे इनकम टॅक्स न भरता, एखाद्या एनजीओला हाताशी धरुन टॅक्स वाचवता आला असता .
गमतीचा भाग सोडू न द्या, पण िकती सहजपणे काळे पैसे गोरे करता येतात , आिण सोबतंच काळे पैसे पण हातात
रहातात ते बघा !
मी एकॉनॉिमस्ट नाही, पण मला जेवढं लक्षात आलं तेवढं िलिहलंय या खेळाबद्दल, तुम्हाला अजुन काही मािहती असेल
तर जरुर कॉमेंट्स मधे िलहा. थोडं घाई घाईत िलिहलंय पोस्ट… चुक असेल तर अवश्य दुरुस्त करा कॉमेंट्स मधे.
मह
महेंदर्ें कु लकण
लकणीर्ीर् http://kayvatelte.wordpress.com

िवसरभ
िवसरभोोळा बाबा
बाबा कधीही एकदाच घराच्या बाहेर पडत नाही. िनदान तीन वेळा तरी परत आत येतो. आधी पाकीट िवसरतो, मग
घराची िकल्ली, मग गाडीची िकल्ली आिण शेवटी उगीच "काहीतरी िवसरलंय" असं वाटलं म्हणून. एवढ्या खेपा घालून
तो एकदाचा रवाना झाला की दहा िमिनटात घरात त्याचा फोन खणखणू लागतो. मी शाळे त असताना मला न्यायला
िरक्षावाले काका यायचे. शिनवारी बाबाला सुट्टी असायची आिण माझी अधार् िदवस शाळा असायची. मग बाबा मोठ्या
पर्ेमानी माझ्याबरोबर माझं दप्तर घेऊन िरक्षावाल्या काकासाठी

ं थाबायचा.
ं िरक्षा आली की मी मागे बसायचे आिण बाबा
माझं दप्तर घेऊन काकाना

ं द्यायला जायचा. खूप वेळा त्याच्याशी
ं भलत्याच गप्पा मारायचा आिण शेवटी दप्तर द्यायलाच
िवसरायचा. मग शाळे त गेल्यावर अचानक काकाना

ं माझं दप्तर बाबानी
ं िदलंच नाही हे लक्षात यायचं. मला त्याची सवय
झाली होती. मी क्षणाचाही िवलंब न लावता लोकाकडे

ं वहीतल्या पानाची
ं भीक मागू लागायचे. कु णी मला पेिन्सल
द्यायचं, कु णी खोड रबर आिण वगात

र् दप्तर न घेता आलेल्या शूर मुलीचा िदवस बघण्यात सगळे आनंदानी रमायचे. मग
घरी येऊन वहीत त्या पतर्ावळ्या उतरवायचे. त्यातही बाबा जमेची बाजू शोधायचा. "बघ! आता तुझी उजळणी पण
झाली दप्तर िवसरल्यामुळे".
"िवसराळू पणाचे फायदे" यावर माझा बाबा पर्बंध िलहू शके ल. पण मला त्याची ही गोष्ट मनापासून आवडते. त्याच्या
गाडी पासून घरापयर्ंतच्या पर्त्येक खेपेला तो "व्यायाम" झाला असं म्हणतो. आई आिण बाबामध्ये मातर् हा िवसराळू पणा
राहू सारखा उभा असतो. माझ्या लहानपणी बॅग िरक्षात िवसरणे, ितकीट घरी िवसरणे, िबल भरायला िवसरणे, चेक
टाकायला िवसरणे वगैरे गोष्टींनी आई बाबाच्या

ं आयुष्याला चागलीच
ं फोडणी िदली होती. आम्ही गोव्याला गेलो तेव्हा
माझे कपडे असलेली बॅग बाबा िरक्षात िवसरला होता. त्यामुळे मला खूप नवीन कपडे िमळाले होते एकदम. अशावेळेस
मला बाबाच्या िवसराळू पणाचा खूप आधार वाटतो.
मी पण काही कमी िवसराळू नाहीये. पण तरी बाबा आिण आईचा मध्य आहे.
एकदा बाबाच्या नातेवाइकाच्यापै

ं की कु णाचंतरी लग्न होतं. बाबानी
ं "हे लोक माझ्यासाठी िकती महत्वाचे आहेत" यावर
खूप मोठं पर्वचन िदलं होतं आईला. त्यामुळे त्यानी

ं सािगतले
ं ल्या वेळी आई पैठणी वगैरे नेसून तयार झाली. कायालयात
र्
मातर् शुकशुकाट होता. आईला वाटलं नेहमीपर्माणे चुकीचं नाव वाचलं असेल बाबानी.
ं आिण बाबा पितर्का पण घरी
िवसरला होता. मग गाडी परत घरी आली तेव्हा लक्षात आलं की लग्न आधीच्या आठवड्यात होतं. मग "महत्वाच्या"
लोकाची
ं माफी मागायला बाबाला आईनी फोन करायला लावला.
लहानपणी माझ्या शाळे ची फी भरायला काहीतरी "चलन" नावाची भानगड असायची. मला नेहमी बाबा ते भरायला
िवसरला आिण बाईंनी सगळ्या वगासमोर

र् आठवण के ली तर काय होईल याची काळजी वाटायची. मग बाबाचा राग

पत्करून, "बाबा तू माझं चलन भरलास का?" असं िवचारावं लागायचं.
बाबाला गाण्याची फार आवड आहे. रिववारी सकाळी बाथरूममध्ये तो तासभर गातो. आिण कधीही कु णीही "गा" असं
म्हणालं की लगेच बाबा तयार असतो. पण त्याला गाण्याच्या ओळी लक्षात राहत नाहीत. त्यामुळे मधेच तो अचानक
गुणगुणू लागतो. मी आिण आई अशावेळेस गालातल्या गालात हसायचो. त्यामुळे बाबाला पर्चंड राग यायचा. मग त्यानी
ं
वही घातली. त्यात तो सगळी गाणी िलहून ठे वायचा!
बाबाला खरं तर डॉक्टर व्हायचं होतं. त्यामुळे त्याची थट्टा करताना आम्ही नेहमी "तो डॉक्टर झाला असता तर" अशी
गोष्ट तयार करतो.
पेशंटचा पोट िशवून झाल्यावर अचानक बाबाच्या लक्षात येणार की एक सुरी कमी आहे. मग तो सगळ्या मदतिनसाना
ं
जिमनीवर रागायला
ं लावणार. सुरी सापडत नाही म्हटल्यावर सवानु
र् मते पेशंट परत उघडायचा असं ठरणार. मग पेशंट
उघडल्यावर ितथे काहीच िदसणार नाही. मग पुन्हा त्याला िशवून िचंतीत बाबा सहज िखशात हात घालणार आिण
ितथून त्याची हरवलेली सुरी बाहेर येणार. अशा िरतीने पर्त्येक पेशंटला दोन दोन वेळा िशवल्यामुळे बाबाची खूप छान
उजळणी होणार आिण त्याला सवोर्त्कृ ष्ठ िशवणकामाचे बक्षीस िमळणार!
पण त्याच्या िवसराळू पणाचे खरं च फायदे आहेत. जसा तो वस्तू िवसरतो, तसा रागही िवसरतो. आिण त्याला
भूतकाळातल्या सगळ्या संुदर गोष्टीच आठवतात. त्या मातर् तो कधीच िवसरत नाही. माझं लहानपण, आम्ही िमळू न
के लेली धम्माल, कॉलेजमधली छोटीशी, सारखी हसणारी आई आिण मी माझ्या घोग-या आवाजात गायलेली बंगाली
गाणी. त्याला नेहमीच छान छान गोष्टी आठवतात. आिण तो िवसरल्यामुळे आम्हीसुद्धा नको असलेल्या आठवणी िवसरून
जातो.
सई के सकर http://unhalyachisutti.blogspot.com

क ाळ ा ब ाज ार
नािशकला (आिण आणखी ब-याच गावामध्ये

ं ही असेल) बुधवारचा बाजार भरतो. जुन्या नाशकात, गोदेकाठी सकाळी
सकाळी ताजी भाजी िवकायला येते. जुने जाणकार (कापडी!)िपशव्या घेऊन आपापल्या ठरलेल्या िवकर्ेत्याकडू न भाजी
घेतात. मग ितथल्या ितथेच थोडीशी घासाघीस आिण बराचसा हसी-मजाक होतो.
लहानपणी बाबाबरोबर
ं जायचो बाजारात तेव्हाच्या "भाSSSऊ.. अरे तोंडली गोड हायती. सस्ती लावली" अशा हाका
अजून कानात आहेत. मग अधार् िकलो (तेव्हा अधार् शेर म्हणायचे बहुतेक) घेताना ती भाजीवाली १००-२०० गर्ॅम
अगदी सहजच जास्ती घालायची. िशवाय सकाळची पिहली ’भवानी’ असल्यामुळे भावातही अजून सूट िमळायची ती
वेगळीच. आश्चयर् म्हणजे सगळ्यानाच
ं ही पिहली बोहनी िमळायची! भाजीच्या जागा ठरलेल्या-पालेभाजी कु णाकडे, तर
कु णाकडे कादे
ं -बटाटे, आले-िलंबू-कोिथंबीर दुस-याकडू न आिण शेवटी िभकाभाऊंकडू न फळं ! चार-पाच िपशव्या भरून
भाजी घरी यायची. िपशव्या रीकाम्या के ल्यावर, "अधाच्या
र् भावात तीन पावशेर िदलेला िदसतोय कोबी" असे आईचे
शब्द नेहमीचेच.
काळ बदलला तसा बाजारही बदलला. आता गंगेवर तुरळक बाजार भरतो. पूवीर् बुधवार आिण शिनवार दोन िदवस
गदीर् लोटायची. आता थंडीतही िवशेष भाजी येत नाही ितथे असं बाबा सागतात.
ं रीलायन्स फर्ेश िकं वा मोअर िकं वा
अजून दुसरं काही अशा िकतीतरी चकाचक दुकानामध्ये
ं आता भाज्या िदसतात. पर्ाणीसंगर्हालयातले पर्ाणी आिण ख-या
जंगलातले पर्ाणी यात
ं जो फरक आहे तोच गंगेवरच्या आिण असल्या मॉलमधल्या भाज्यामधे
ं मला वाटतो. मॉलमध्ये दोन
िकलो काद्य
ं ावर
ं एक िलंबू फु कट िमळत असले, तरी त्याला अध्याच्या
र् भावात तीन पावचा ओलावा नाही.
आिण मॉलमधल्या कोंडलेल्या शातते

ं चा आिण गंगेिकना-यावरच्या मोकळ्या आरडाओरड्याचा तर तीळमातर् संबंध
नाही.
***
इथे अमेरीके त काही िठकाणी आपल्या गंगेसारखा बाजार भरतो, पण जास्त करून रीलायन्स फर्ेशचंच सामर्ाज्य. त्यातही
सगळीकडे "डील्स" ची पद्धत. काही आठवड्यापू
ं वीर् जबरदस्त सेलचा अनुभव आला. इथे म्हणजे सगळ्याचाच अगदी
बाजार माडले
ं ला! सगळ्या गोष्टींवर जबरदस्त सूट. लोक आदल्या रातर्ीपासून दुकानासमोर
ं रागा
ं लावून उभे. पाच-दहा
टक्के सूट आिण काही ठरािवक गोष्टींवर तर ५०%पयर्ंत! आम्ही गम्मत बघायला म्हणून त्या शुकर्वारी गेलो तर लोक बटाटे
िवकत घ्यावेत तसे टीव्ही िवकत घेताना िदसले. पाच दहा सेकंदात
ं दहा-पंधरा टीव्ही िवकले गेलेले िदसले. त्याचबरोबर
सीडी-िडव्हीडीज, लॅपटॉप हे सगळं ही जोरात खपत होतं. कपड्याच्या
ं दुकानातही
ं अशीच धूम असावी यात शंका नाही.
सस्त्यातली एवढी मजा कोण सोडेल?
सणाच्या सुटीच्या िदवशी अशी सूट द्यावी अशी टू म ज्या िबझनेसमन नी काढली त्याला मानलं पािहजे! (बाकी आख्खं
पाश्चात्य िवश्वच ’सूट’ या संकल्पनेवर जगत असावं - घालायला तो सूट, मागायची ती सूट आिण पर्ेम-लग्नाच्या बाबतीतही
’सूटर’च! िडस्काऊन्ट सेल खतम झाल्यावर पाळायचं ते सुटक. पुरे!)

अशा खरे दी समारोहाच्या िदवसाला ब्लॅक फर्ायडे का म्हणतात हे एक कोडंच आहे (िवकीपीडीयात हेही उत्तर िमळे ल.
पण असो).
***
असा हा काळा बाजार बिघतल्यावर आपल्या देशी बाजाराची आठवण झाली म्हणून हे लेखनपर्योजन!
अिजत ओक http://ugaach-uwaach.blogspot.com/

आव्ह
आव्हाान
पुण्यातील एका मोठ्या वाहन उद्योगातली माझी नोकरी, मी 1974 मधे सोडू न िदली व माझ्या वडीलाच्या
ं धंद्यातच
त्याना
ं मी मदत करू लागलो. 1976-77च्या सुमारास आम्हाला िदल्लीहून एक पतर् आले. गृह खात्याच्या अंतगर्त
असलेल्या व संवेदनाशील व गुप्त मािहती जमा करणार्‍या एका िवभागाकडू न ते पतर् आले होते. या िवभागातील
अिधकारी, आपापसातील संदश
े ाची
ं देवाण घेवाण, एका िविशष्ट रे िडयो सेटवरून करत असत. हे रे िडयो सेट खूप जुने
म्हणजे दुसर्‍या महायुद्ध काळातील होते. परं तु डोंगराळ भागात या रे िडयो सेटचे काम इतके उत्तम चालत असे की
उपलब्ध असलेल्या दुसर्‍या नव्या पर्कारच्या कोणत्याही रे िडयोना या िवभागातील कोणी हातही लावण्यासही तयार
नसे.या रे िडयो सेटमधे व्हॉल्व्ह वापरलेले असल्याने त्याना
ं एक पॉवर पॅक लागत असे. या पॉवर पॅकमधून या सेट्सना
लागणारी तीन िकं वा चार िनरिनराळी व्होल्टेजेस पुरवली जात. या रे िडयो सेट्स बरोबर जे मूळ पॉवर पॅक्स आलेले
होते ते सायकलवर बसवून त्याचे पेडल मारून वापरण्याची सोय होती. ही पद्धत खूपच तर्ासदायक होती. त्यामुळे या
िवभागाला कार बॅटरीवर चालणारे असे शंभर सव्वाशे पॉवर पॅक्स करून हवे होते.
मी वडीलाना
ं आपण ही ऑडर्र िमळवण्याचा पर्यत्न करूया असे सुचवले. िदल्लीची ऑडर्र पुण्याला िमळे ल का? ितथे
अिधकार्‍याना
ं काही खाऊ वगैरे द्यायला लागला तर? तो आपण कसा देणार? वगैरे अनेक पर्श्न उपिस्थत के ले गेले. परं तु
शेवटी आपण पर्यत्न करावा असे आम्ही ठरवले. या कामात एक मुख्य अट होती. या पॉवर पॅकचे सॅम्पल तयार करून ते या
िवभागाकडू न मान्य करून घेतल्यानंतरच हा िवभाग पुढील िनणर्य घेण्यास तयार होता. मी ताबडतोब कामाला लागलो
व दोन तीन आठवड्यात एक सॅम्पल तयार करून घेऊन ते स्वत: िदल्लीला घेऊन गेलो. माझी अशी अपेक्षा होती की हा
िवभाग माझा पॉवर पॅक त्याच्या
ं रे िडयो सेटला माझ्या समोर जोडू न चाचणी घेईल. पण तसे करण्यास त्यानी
ं पूणर् नकार
िदला. त्यानी
ं तो रे िडयो सेट मला दाखवण्यास सुद्धा नकार िदला व माझा पॉवर पॅक तेथेच मी सोडू न द्यावा व पंधरा
िदवसानी
ं परत यावे असे त्यानी
ं सुचवले. मला ते मान्य होण्यासारखे नव्हते कारण या पंधरा िदवसात माझ्या िडझाईनची
कॉपी िदल्लीच्या कोणाकडू न तरी करून घेऊन मला त्यानी
ं हात चोळत बसवले असते. शेवटी असे ठरले की 2 िदवसात
त्यानी
ं मला पर्ाथिमक चाचणी अहवाल द्यायचा. जर माझा पॉवर पॅक योग्य काम करत असला तर पुढे चचार् करायची.
दोन िदवसानी
ं मी त्या िवभागात परत गेलो. तेंव्हाचे ितथले वातावरण मला खूपच िनराळे भासले.माझ्याशी त्या
िवभागाचे विरष्ठ अिधकारी स्वत: बोलणी करण्यास आले. माझा पॉवर पॅक उत्तम काम करतो आहे. व आतापयर्ंत त्यानी
ं
इतर उत्पादकाची
ं दहा बारा सॅम्पल्स तपासली होती पण बाकी कोणतेच सॅम्पल इतके चागले
ं काम करत नाही असे
पर्शिस्तपतर्क त्यानी
ं मला िदले. नंतर तो रे िडयो सेटही त्यानी
ं मला दाखवला. आमची बोलणी होऊन त्यात असे ठरले की
त्यानी
ं माझा सेट ठीक कायर् करत असल्याचे व जास्त चाचण्यासाठी
ं तो भारताच्या सीमािवभागात पाठवण्यात येणार
आहे असे पतर् मला द्यायचे. तसेच नंतर ठरवली जाणारी िकं मत दोन्ही पक्षाना
ं मान्य असल्यास ही ऑडर्र आम्हालाच
िदली जाईल हे ही त्या पतर्ात िलहायचे असे ठरले. तसे पतर् घेऊन मी पुण्यास परत आलो.
सुमारे दोन मिहन्यानी
ं त्या िवभागाचे पतर् आले की तो पॉवर पॅक उत्तम चालत असल्याने िकं मत ठरवण्यासाठी िदल्लीस
यावे. तसा मी िदल्लीला गेलो. िकं मत ठरवली व पुरवठा कसा करावयाचा याचे शेड्य़ूल ठरवून मी परत आलो. पुण्याला
आल्यावर आम्ही या पॉवर पॅकचे उत्पादन करण्यास घेतले. सवर् चाचण्या वगैरे करून आम्ही हे पॉवर पॅक िदल्लीला
पाठवून िदले. संरक्षण िवभागाला असे सामान िदले तर रे ल्वे पावतीच्यावर 75% िबलाची रक्कम िमळू शकते. ही ऑडर्र

गृह मंतर्ालयाची असल्याने त्याना

ं अशी सुिवधा नव्हती. त्यामुळे या उत्पादनावर झालेला खचाचा
र् बोजा आमच्याच
डोक्यावर होता
माल पाठवल्यावर 2 मिहन्यानी
ं एक अितशय धक्कादायक असे पतर् आले. हे पॉवर पॅक योग्य िरतीने कायर् करत नसल्याने
ते ताबडतोब दुरुस्त करून द्यावे अन्यथा ते पॉवर पॅक परत पाठवले जातील व पाठवण्याचा खचर्ही आमच्याकडू नच वसूल
करण्यात येईल या अथाचे
र् ते पतर् होते. िमळे ल त्या गाडीने मी परत िदल्लीला जाण्यास िनघालो.
या रे िडयो सेट्समधे व्हॉल्व्ह वापरलेले होते. व्हॉल्व्हना आपल्या िदव्याचे िकं वा टीव्ही ट्यूबचे िफलॅमेंट असते तसे एक
िफलॅमेंट असते. या िफलॅमेंटला अगदी कमी दाबाचे व्होल्टेज असलेला सप्लाय द्यावा लागतो. या सप्लायमधे काहीतरी
अडचण येत होती. आता या स्तराला गोष्टी आल्यावर परत संशोधन सुरू करून ही अडचण सोडवायची हे मोठे कमर्
किठण काम होते. पण या िवभागाच्या लोकानी
ं िवशेषत: लॅब अिसस्टंट्सनी मला बसायला, िवचार करायला जागा
िदली. पर्श्नाचा अभ्यास के ल्यावर माझ्या असे लक्षात आले की या रे िडयो सेटमधून, अितशय शक्तीशाली असे रे िडयो
िसग्नल्स पाठवले जात. त्या िसग्नल्सचा शताशाहूनही
ं कमी िहस्सा या िफलॅमेंटच्या सप्लायमधे िशरतो आहे व त्यामुळे
ितथली सिकर् ट्स िनकामी होत आहेत. अडचण काय आहे माझ्या लक्षात आल्यावर त्यावर काय उपाय योजना करता
येईल याचा मी िवचार के ला. नंतर िदल्लीच्या चादणी
ं चौक माकेर् टमधे जाऊन मला हवे असलेले नवीन भाग खरे दी
के ले. दुसर्‍या िदवशी ते भाग बसवून मी चाचणी घेतली. आता तो पॉवर पॅक व्यविस्थत कायर् करतो आहे असे लक्षात
आले. त्या िवभागाने पुढच्या चाचण्या एक आठवड्यात करून अहवाल देतो असे सािगतले
ं . मला िदलीला दुसरे काहीच
करता येण्यासारखे नसल्याने मी पुण्याला परत आलो.
आठ िदवसात चाचणी यशस्वी झाल्याची तार मला िदल्लीहून आली. मी तसाच मंुबईला िनघालो.मंुबईला लॅिमंग्टन रोड
वरील माकेर् टमधून हवे असलेले भाग खरे दी के ले व रातर्ीच्या गाडीने िदल्लीला रवाना झालो. पुढचे आठ िदवस रोज
दहा बारा तास पिरशर्म करून मी ते सव्वाशे पॉवर पॅक स्वत:दुरुस्त के ले. सगळ्याच्या
ं चाचण्या घेतल्या व काम पूणर्
के ले. या िवभागाचा विरष्ठ अिधकारी माझ्या कामामुळे इतका खुश झाला होता की तो मला त्याच्या घरी भोजनास घेऊन
गेला. त्याच्या पत्नीने मला एक गंमतीदार गोष्ट सािगतली.
ं ितच्या म्हणण्यापर्माणे माझे पॉवर पॅक चालत नसल्याचा ताण
माझ्यासारखाच त्या िवभागातील लोकाना
ं आला होता कारण सीमाभागातून त्या पॉवर पॅक्ससाठी सतत िवचारणा होत
होती.
मिहन्याभराने मला परत एक िदल्लीची िटर्प करावीच लागली. बाबू लोकाच्या
ं अडचणी सोडवल्या व भल्या थोरल्या
रकमेचा चेक िखशात घालून शात
ं डोक्याने पुण्याला परतलो. या पर्करणातून मी बरे च काही िशकलो. मुख्य डोके शात
ं
ठे वून काम करणे कसे आवश्यक असते हे लक्षात आले. पुढच्या व्यावसाियक आयुष्यात
ं अशी अनेक आव्हाने मग सहज
पेलता आली.
चदर्
ंदर्शे
शख े र आठवल
खर आठवलेे http://chandrashekhara.wordpress.com

Netbhet Emagazine April 2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Netbhet Emagazine April 2010

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Netbhet Emagazine April 2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Netbhet eMagzine | April 2010

नेटभेट ई-मािसक - एपर्ील २०१०

४९४, िविनत अपाटर्मेंट्स, साई सेक्शन, अंबरनाथ (पूवर्), ठाणे ४५१५०१

आयत्या िबळावर नागोबा

सायनचा बसस्टॉप, तो आिण ती....

'ज्वेल ऑफ मस्कत' बोटीचा पर्वास..... मस्कत ते िसंगपोर

पर्ोजेक्ट कसा तयार करावा ?

िचतर्पट, नाटक व टी.व्ही. मािलका िहट करण्यासाठी

मराठी ब्लॉगींगला जगाच्या कानाकोपर्‍यात राहणार्‍या सवर् मराठी बाधव

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

रिववार तर काही िवशेष असायचा.अगिद शुकर्वार-

सध्या तर सगळीकडे आयपीएलचे वारे वाह्त आहेत.कधी

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

वािषर्क परीक्षा संपली की बाबा सगळ्याना

आठवतात......मनात रें गाळतच राहतात........

वाट पाहणारी एक गोडशी मुलगी..........

आिण अहो...... मोहरून गेली शमा. तोच पुन्हा साहेबानी

तेव्हां उगाच पुन्हा फोन करून त्याच्या

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

तोवर शमा साहेबाच्या

स्टेनोच्या रूममध्ये पळाली.

म्हणे मी अिभषेक बोलतोय...... अभ्या, सरळ बोल की नेहमीसारखा..... "

घे गं बाई...... तर काय म्हणत होतो.......हा.....

तू िमऱ्या वाटायला लागली आहेस. ये ना चालबे.......नो नो...... ये ना चालबे........ "

पटकन....... अजूनही तो तळे गावचा सजर्न..... तोच रे ...... चागले

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

भरती करतोच बघ आता....... अगं तो माणसाचा

हसून हसून त्याला अजूनच भडकवत होती.

संध्याकाळी साडेसहाला सायन हॉिस्पटलच्या बस स्टॉपवर भेट. मी वाट पाहीन तुझी."

उगाच लाडात येऊ नकोस. आिण आईला एक फोन करून साग

दिक्षणी-मराठी हेल काढू न सगळ्याना

िचडवािचडवीतून सुटका करून घेत ती साहेबाकडे

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

नकळत शमा पुन्हा भूतकाळात रममाण झाली.

नाही. आज अगदी राजरोसपणे सगळ्याना

आनंद स्वरातून ओघळत, गुणगुणत रािहली.

पाहत असेनच........ बस गेली तशी बसस्टॉप जरासा िनवात

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

तर काय एखादी बस येईल आिण लोकं पाहतील....... इथे चागल्या

मला िदसेलच की. येईलच इतक्यात.......

असेल....... सायन स्टेशनवरून चालत येईल ना तो...... जरा लाबच

के ला असता. रडवेली होऊन शमा अजून पंधरा िमिनटे थाबली......

घेऊन रस्त्यातून चालू...... सगळे माडे

जावे असा िवचार करून ती िनघाली.

िदसला. चेहरा चागलाच

उशीर के लास तू? बरोब्बर सहावीसला मी पोहोचलेय इथे. तेव्हापासू

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

सरकला.... तशी शमाने डोळे मोठ्ठे के ले........

घालवण्याचा मूखर्पणा तरी नको असे म्हणून अभीने टॅक्सी थाबवली.

टपलीत मारत अभी म्हणाला, " पुढच्या वेळी अगदी रे खाश

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe

तरी त्या दोघाना

आपल्याच नादात बडबडत होती........

काही बावीस-तेवीस वषापू

Netbhet.com| Blogkatta |Marathi eBooks | Forum | About Us | Subscribe