Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 6

t?

p ;kJhN
www.skyhawktimes.com MARWAHA & CO. STP
ý
N.S. Sandhu
Mob. 9876052041
PROPERTY CONSULTANT (Estd. 1978) A HOUSE OF QUALITY TIMBER & PLY
Famous For Clean and SAHIBZAD
SAHIBZADAA
Honest Property Deals TIMBER & PLY
of Mohali, Chandigarh Deals in : All Indian,
Imported Timbers and all
SKY HAWK TIMES & Panchkula types of Ply & Board (ISI)

Tel: 0172-5091600, 2260750


Mob: 098722-24388, 093161-30691
S.C.F. 52, Phase 3-B2, S.A.S. Nagar
Tel: 2266161, 5091418, Fax: 2266161
Email:info@skyhawktimes.com, skyhawktimes@yahoo.com
;kb 13 nz e 47 ;kfjp kdk nihs f;z x Bro, S[[ Z eotko, 25 cotoh 2
;kfjpzkdk 11
2011
NkJhw
NkJhwz w[ Z b 1$- o[ g J/
204, Phase-3B1,
S.A.S. Nagar, Mohali,
✆ 2225846, 2226509
of best quality at very
reasonable rates

B-41-42, Industrial Phase-III,


S.A.S. NAGAR (Mohali) Near Ranbaxy
0172 -4659041, 4659042

gsk BjhA g[Zso


gkoeK ftZu j[zdhnK nnSbhb joesK fybkc g[bh; dh ekotkJh S[o{
eoB tkb/ pz[or b'eK sZe B{z Sow fJ; gkoe ftZu ns/ j'oBK gkoeK
nk iKdh ;h go fJj B" i tkB ftZu r/Vk oZyD sK i' fe;/ soQK dh
nkgDhnK joesK s'A pkz BjhA nSbhb joes gkoeK ftZu Bk j't/
nkT[Ad/. nZi w[jkbh d/ ;?eNo 70 . T[BQK ;gSN fejk fe i/eo e'Jh th
(wN"o) d/ n?; n?u U ;qH sob'uB B"itkB i'Vk nSbhb joesK eodk
f;zx B/ c/z-3ph1 d/ o'z rkovB fdfynk sK T[;d/ fybkc wkwbk
g[ZsoFfgsk ih
ftZu nk e/ Bzo;kBh ehsh ns/ doi ehsk ikt/rk. fgskFjK g[Zso
gkoe ftZu p?m/ w[zv/ e[VhnK B{z fJ;/ soQK c/z-6 ftZu th g[bh; gZ[ s oFrwkvk tZb' A
;wMkfJnk. fJ; d"okB ;e{b s'A GZi eowukohnK B/ c/z-6 d/ gkoe ftZu c/zF3ph1 dh o/jVh wkoehN
e/ nkJ/ eJh pZu/ i' fe gkoe ftZu fJZe nfij/ i'V/ B{z cfVnk fi;dhnK d/ Bkb pD/ gh vpfbT{ vh
yow;shnK eo oj/ ;B, g[bh; B{z joesK Sow dhnK jZdK gko eo
d/y e/ d"V rJ/. ;qH sob'uB f;zx B/ ojhnK ;B. pknd ftZu fJ; i'V/ B{z d/ dcso B{z Ykj fdZsk frnk.
gh ;h nko eowukohnK B{z th g[bh; eowukohnK tb'A tkofBzr d/ w" e / s/ w" i { d rwkvk
jdkfJsK fdZshnK fe T[j o'zkBk e/ SZv fdZsk frnk. nfXekohnK B/ dZf;nk fe
fJj irQk d[ekBK bJh j? s/
bzw/ ;w/A s'A dcso j'D ekoB
;jkfJe bkJhB w?B B/ i/ Jh B{z e[ZN e/ iywh ehsk wkbeK tZb' A d[ e kBK dh
yoV, 25 cotoh (;HpH) yoV d/ fpibh p'ov dcso ftZu fJZe T[;koh eoB ftZu w[Sfeb
n? ; n? u U wN" o , ;q H sob' u B f;z x gkoe ftZu p? m / B" i tkBK B{ z ;wMkT[ A d/ j' J / ns/ c/z -6 ftZu g[ b h; eowukoh fJZe B" i tkB i' V / Bkb. c' N ' ;HpH ;jkfJe bkJhBw?B B/ uhBh fwZNh ns/ b'j/ d/ pD/ fJZe jfEnko Bkb g?dk j' ojh ;h. fgsk ih id'A
i{Bhno fJziBhno B{z e[ZN e/ iywh eo fdZsk fi;B{z gh ih nkJh uzvhrVQ fJj BikfJi T[;koh ehsh
w[jkbh, 25 cotoh (;HpH) fgSb/ tb' A ;o/ n kw ehshnK iKdhnK B/ nZi tZy tZy gkoeK ftZu u"e;h B" i tkB w[ z v / e[ V hnK pko/ ypo
fty/ dkfyb eotkfJnk frnk j?. ik ojh ;h sK T[d'A rwkvk
ekch ;w/A s'A w[jkbh d/ tZy tZy nSbhb joesK dhnK tZXdhnK tXk fdZsh. phs/ eZb jh ;ekJh jke gqekfSs ehsh rJh ;h fiBQK ftZu'A
fJ; ;pzXh wbehs f;zx i/ Jh fpibh p'ov yoV B/ g[bh; B{z fdZsh
gkoeK ftZu B"itkB w[zv/ e[VhnK fSekfJsK B{z d/yfdnK w[jkbh g[bh; NkJhwz tb'A tZy tZy gkoeK ftZu eJhnK dhnK joesK ekoB ;?o
nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[j nkgD/ dcso nZr/ yVQk ;h id'A nfXekoh BhAd dhnK r'bhnK
;jkfJe bkJhBw?B Bfozdo f;zx T[ZE/ nkfJnk ns/ T[;B{z rkbQK eZYD yk e/ ;[Zs/ j'J/ ;B fe j[D

:ksoh feokfJnK ftZu tkX/ s'A puh wwsk p?Boih


BthA fdZbh, 25 cotoh (;HpH) ;[ftXk d/D dh sithz j?. ;kb S[o{ ehshnK rJhnK bzwh d{oh s'A ftSkykgNBw, wd[o? s'A u/BJh,
bZr fgnk. fJ;/ d"okB T[;B/ fJZe uhBh fwZNh ns/ b'j/ d/ fJZe :zso Bkb
T[; T[Zs/ tko ehsk fi; Bkb T[j ekch iywh j' frnk ns/ T[;B{z gh
ih nkJh uzvhrVQ fty/ dkfyb eotkfJnk frnk j?.
T[BQK dh ikr y[bQh j?<
fgsk L gsk BjhA g[Zso
dbhg f;z x i[ B / i k
:ksoh feokJ/ ftZu e'Jh tkXk Bk T[BQK B/ wfjbk ;hBhno BkrfoeK dhnK rZvhnK dk ft;sko eofdnK u/BJh s'A fso[tBzsg[ow, w[zpJh s'A c'B L 9417196055
eofdnK o/b wzsoh wwsk p?Bioh B/ B{z fwbD tkbh fonkfJs dh T[wo nZi B"A BthnK d{ozs',fszB Sskpdh, BthA fdZbh ns/ Skbhwko s'A gNBk nwohek G/iD d/ BK s/ ;kY/
nZi ngkfjiK, gZsoekoK, srwk
i/s{ c"ihnK ns/ ;hBhno BkrfoeK
bJh eJh fonkfJsK dk n?bkB ehsk.
;hwk 60 s'A xNk e/ 58 ;kb eoB
dk n?bkB ehsk. Bkb jh ;ko/
;hBhno BkrfoeK dh fonkfJs 30
d' vpb v/eo J/H;hH ns/ 56 BthnK
n?e;gq?; Nq/BK dk n?bkB ehsk. o/b
wzsoh B/ fejk fe fJbkjkpkd s'A
ftukb/ th J/H;hH d{ozs' rZvhnK
ubkT[D dh T[BQK sithz fdZsh.
o/b wzsoh B/ f;nkbdkj s'A g[oh
gzi bZy o[gJ/ dh mZrh MAJOR & CO. R

Puda Approved
b'e ;Gk ftZu 2011F12 dk o/b ch;dh s'A tXk e/ 40 ch;dh eoB dk w[zpJh ftukb/ jcs/ ftZu d' tko ns/ fBzkw[ddhB s'A niw/o ftukb/ w[ j kbh, 25 cotoh (;HpH) fJ; ftnesh B/ T[BQK d/ bVfenK PROPERTY CONSULTANTS
piN g/S eofdnK wwsk B/ fejk fe n?bkB ehsk. J/H;hH rZvhnK ubkJhnK ikDrhnK. r?o J/H;hH Nq/BK ubkT[D dk th nwohek G/iD d/ BK s/ w[jkbh d/ B{z ftd/S G/fink ns/ Bk jh T[BQK B.No. 98, Phase-7, Mohali
fJ; t/b/ ngkfji ftnesh okiXkBh o/b wzsoh wwsk p?Boih B/ fgSb/ g[D/ s'A nfjwdkpkd, f;ezdokpkd n?bkB ehsk. fJj Nq/BK wzfzb sZe c/z-3ph2 d/ fJZe t;Bhe B/ w'fozvk d/ g?;/ tkfg; ehs/.
ns/ Sskpdh rZvhnK ftZu fonkfJs 'BkB ;Nkg' ubdhnK jB. T[BQK B/ Ph. 2226860, 5090899, 9814013998
d/ d' t;BheK d/ bVfenK B{ z fJ; ;pzXh so[B efNnkb d/
d/ gkso BjhA jB. ngkfji i?g[o s'A fdZbh ns/ nfjwdkpkd s'A nwohek G/iD d/ BK s/ T[BQK e'b'A 5 fybkc w[jkbh g[bh; B/ nkJh gh ;h
ftneshnK bJh fJBQK rZvhnK ftZu wz[pJh/ ftukb/ J/H;hH vpb v/eo Nq/BK bZy 54 jiko 576 o[gJ/ b? bJ/ go dh Xkok 406, 420 nXhB wkwbk
fonkfJs ;[ftXk dh sithz ehsh
iKdh j?.
S[o{ eoB dh th sithi fdZsh
id'Afe g[D/Ff;ezdokpkd, i?g[oF
Bk sK T[BQK B{z ftd/S G/fink ns/ Bk doi ehsk j?. b' V j?
jh g?;/ tkfg; ehs/.
T[ B Q K B/ wkBsk gq k gs gq ? ; nkrok ns/ b[fXnkDkFfdZbh bJh fJ; ;pzXh e[btzs okJ/ t;Bhe nypkoK dh
gZsoekoK B{z ;kb ftZu fJZe tko
gfotko Bkb 50 ch;dh fonkfJs s/
Nq/B ftZu ;co eoB dh ;[ftXk B{z
fszB BthnK Sskpdh Nq/BK ubkT[D
dk n?bkB ehsk. wwsk B/ e[ZM bzwh
d{oh dhnK rZvhnK d/ feokJ/ ftZu
tkov BzL 12 w'fozvk B/ w[jkbh
g[bh; B{z fdZsh nkgDh fSekfJs
fszB w'pkJhb c'B, ;oe[ b / S B bJh
tXk e/ ;kb ftZu d' tko eo fdZsk tkX/ dk fzeo eofdnK dZf;nk fe
ftZu fejk j? fe T[;B/ ns/ pkp{ ndkok ;ekJh jke
j?. wwsk B/ fejk fe okiXkBh ns/
Sskpdh rZvhnK ftZu ehosh ns/
w[zpJh s'A jktVk ftukb/ bzwh d{oh
dhnK rZvhnK d' dh pikJ/ jcs/
okw t;Bhe tkov BzL 11 w'fozvk
B/ c/z-3ph2 w[jkbh d/ t;Bhe
so[B efNnkb B{z nkgD/ nkgD/
Brdh b[ZNh NkJhwz B{z gZe/ s"o s/
S"fonk uZeo i/s{nK B{z th fJj ftZu uko fdB uZbDrhnK. pzpJh g[ Z soK B{ z nwohek G/ i D bJh uzvhrVQ, 25 cotoh (;HpH) eowukoh dh b'V j?.
;[ftXk d/D dh sithz j?. c"ih s'A nfjwdkpkd ftukb/ bzwh d{oh T[go'es oew fdZsh ;h go Bk sK uzvhrVQ ftZu g?Ad/ fgzv gb;"ok
dh e[nko/ j'D s/ w"s T[gozs gowtho dhnK rZvhnK fszB fdB dh pikJ/
d/ fJZe t;Bhe B{z ;?eNo 42$53
ukjtkB fe;/ th ezw
uZeo ns/ nS' e uZeo thosk j[D jo fdB uZbDrhnK.
g[o;eko i/s{nK d/ wkwb/ ftZu T[BQK Own Spacious and imposing building with Technical of German Language under PASCH B{z tzvdh ;Ve s/ nDgSks/ tkb/ fdB ;zgoe eo'.
d/ wkskFfgsk B{z ekov gk; dh
Playground and Modern Infrastructure
Well equipped laboratories of Physics, Chemistry, Biology,
Programme a Speciality
AC Audio Visual Theatre for smart classes & Seminars
AN ASSURANCE FOR YOUR CHILD'S FUTURE b[N/fonK B/ x/o e/ T[;dk w'pkJhb n? ; ;h n? c 52,
MathematicsandamodernComputerLab Transport Facility for Mohali, Chandigarh & surrounding areas WHERE CARE LEADS TO AN EXCELLENT CAREER c'B ns/ 1600 o[gJ/ b[ZN bJ/.
c/ z-3ph2 w[ j kbh
MOHALI Ultra Modern Hostel for Boys.
Uniterrupted power supply (125kv Generator)
AC Auditorium with a capacity of 700 people for
cultural Co-Curricular activities Salient Features Of School
fJ; ;pzXh fti+ e[wko t;Bhe
Competent & experienced staff, International Exchange programmes with schools A Clarion Call for fgzv-gb;"ok, uzvhrVQ B/
INDUSTRIAL Cricket Academy with excellent coaching.
Scholarship to meritorious students
of China South Korea & Germany Annual visit for our
studentstotheabovementionedcountries Quality Education
A Beautiful Building fSekfJs doi eotkJh j? fe p/ B sh
In about 1 acre of Land 3$4 nDgSks/ ftneshnK B/,
SALE/PURCHASE & RENT Cloud Sat Programme in Collaboration with NASA Well stocked Library
Teaching Staff T[; s'A fszB w'pkfJb c'B ns/ fBwosk ;fjs p/ B sh j? fe
Highly Qualified, Trained, i/eo e'Jh b'Vtzd nkgD/
ALL SIZE WITH / WITHOUT POWER 1600 o[ g J/ , ;+ e No-42$53,
Smart Experienced & Dedicated
uzvhrVQ B{z tzvdh ;Ve d/ B/V/
gfotkoe w? A po dk ;;eko eoB
Cont.: Preet Inder Singh Natural Environment s' A n;woE j? iK e' J h bktkfo;
Cognitive Development Scinillating NASA Club Children's Day
Celebration
Ultra Modern
Infrastructure
AC Theatre & Multimedia
classroom
Classes Pollution free environmental trees
b[ZN bJ/ ns/ coko j' rJ/. fJ; bk
bkS j? sK T[ ; dk ;;eko eoB
ROYAL PROPERTIES Nominal Admission Fee for Nursery
KULWANT KAUR BALRAJ SINGH NIRMLA SHARMA by
& flowers
Sports
;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 392,
34 nXhB wkwbk doi ehsk
ftZu wdd bJh ;z g oe eo' L
i;gkb f;zx ;?Dh, c'B 9915866939
H.M. 548, Phase-7, Mohali SHERGIL SHERGILL Principal
Good Play Ground for Kho-Kho, frnk j?.
2222002, 2227005,
9814006067, 9316012597
President Secretary

Sector 71, SAS Nagar, Mohali (Pb) Ph. 2227869, 5097143, 9915509652, 9815674212
Email-paragonschool@gmail.com, website : www.paragonmohali.com HCL Badminton, Basketball & Volleyball
Library
Comprehensive Rich Library ezfgT{No nkgo/No dh b'V
Our Item Declared Best Cultural Class Rooms
Item im Mohali Distt. on the Smart, Spacious, airy, cross Nq/Av ezfgT{No nkgo/No dh b'V j?. g/i w/eo ftZu
ventilation having sunlight
Republic Day ezw eo ;edk$;edh j't/ ns/ gzikph NkJhg
Transport
Function, 26th Jan. 2011 School's own Buses ikDdk$ikDdh j't/. sBykj :'rsk nB[;ko.
Laboratory ;z g oe eo' L ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,,
Top Results Well equipped Math, Science,
Computer & Home Science n? ; ;h n? c 52, c/zF3ph2, w[ j kbh
ALWAYS 100% Tuition Fee
Lowest Fee chart in the Area
REGISTRATION/ADMISSION ON J.P. SINGH & CO. GMADA Approved

SHASTRI MODEL SCHOOL (Affiliated)


Property Consultants & Estate Agents
SCO 545, Sector-70, SAS Nagar, Mohali, Ph. 4624384
Deals in : Residential, Commercial, Industrial & Agricultural Lands
Phase-1, Mohali, Phone: 2227211. J.P Singh R.P Singh M.P Singh
(A Unit of Punjab Open School/National Open School, New Delhi) Tel. 9814016008 Tel. 9814961008 Tel. 9814916008
2 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 25 cotoh
cotoh,, 2 11
2011

;z g kdeh
fBvo nktk
nktkz
okiBhfse nrtkJh d/ wip{s fJokd/ skBk
skBkSkjK s'A w[esh dh okj
Bkb jh ekp{ j' ;edh j? fwbktNy'oh gZSwh J/Shnk ns/ T[Zsoh ncohek
d/ eJh d/SK ftZu iB ftdo'j T[ckB s/
eqKsh d/ gqGktK B{z o'eD ftZu T[j ekw:kp
BjhA j' ;e/. fi; nwohek B/ fJ; y/so d/
;oeko y[okeh gdkoEK ftZu fwbktN eko'pkoh th fJ; rZb B{z uzrh soQK j?, fi; B{z o'eD ftZu T[jBK w[beK d/ w[beK ftZu fJZe ;'uh ;wMh oDBhsh d/
o'eD bJh fJZe ftS/S ;ehw fbnkT[D ikDd/ ;wMd/ jB ns/ fJ;dk BkikfJi skBkSkj Sk;e ih ikB Bkb bZr/ j'J/ sfjs fJjBK skBkSkjK B{ z gkfbnk
ik ojh j?. e/Adoh f;js wzsoh r[bkw Bph ckfJdk u[Zed/ jB. nkw nkdwh th fJ; jB. bhphnk dh ;Zsk sK esb/nkw s/ g'f;nk, T[j th nkX[fBesk dh bfjo B{z
nkikd B/ fwbktN dh ;{uBkd/D tkfbnK rZb s'A nBikD BjhA j?. fJ; bJh fJj T[Zso nkJh j?. T[ZE/ j[D sZe 300 s'A o'e BjhA ;fenk. fJBcow/SB N?eBkbkih
gkoeK ftZu nnSbhbsk
bhbsk c?bkT[D tkfbnK s/ B{z g[o;eko d/D dk gq;skt oZfynk j?.
fwbktN o' e D dh ;oeko dh fJSk
nk; eoBk p/eko j? fe e'Jh ;yS nkgDh
ikB yso/ ftZu gk e/ fwbktN dh ;{uBk
th fznkdk b'e wko/ ik u[Ze/ jB. id'A
fNT{BhShnk ns/ fwSo ftZu iBsk d/
B/ b'eK B{z nkgD/ y/so s'A pkjo d/yD dk
w"ek T[gbpX eokfJnk j?. fJ; Bkb T[jBK
Sbkxk:'r j?. gozs{ fJj ;wZf;nk fJzBk d/D bJh nZr/ nkt/rk. tZy tZy gZXoK gqdoSBK dk f;bf;bk S[o{ j'fJnk ;h, dh ;'u dk dkfJok pdfbnk j? ns/ T[jBK
;ysh Bkb ekp{ eo/ gqSkSBB finkdk fGnkBe o{g b? u[Zeh j? fe fJ;
Bt/A gq;skt Bkb th e'Jh T[whd BjhA
s/ p/fB:whnK dh ;{uBk d/D tkfbnK
dh oZfynk eoB ftZu ;oeko j[D sZe
sK bhphnk d/ skBkSkj eoBb rZdkch
B/ ;G s'A gfjbK T[;dh fBy/Xh ehsh ;h.
ftZu fpjso ihtB fiT[D dh T[whd g?dk
j'Jh j?.
;kv/ Sfjo d/ tZy tZy gkoe nZi eZb B"itkB gq/wh ikrdh. don;b fwbktN o'eD ftZu n;cb ojh j? ns/ jkb ftZu jh eJh T[d'A SkfJd T[jBK B{z nzdkik BjhA ;h fe fJBcow/SB N?eBkbkih B/ jh T[jBK
i'fVnK d/ nkg;h fwbB dh g;zdhdk EK pD/ j'J/ jB ns/ ;kv/ szso dh Bkekw:kph Bkb nkw b'e fJ; soQK dh gfjbedwh eoB pdb/ ibdh jh T[jBK d/ d/S ftZu th iB B{z ;zrfms j'D dh ;{M ns/ Sesh fdZsh
nkdwh ftZu fJj XkoBk xo eodh ik ikB rtk u[Ze/ jB. ;kv/ d/S ftubh nzd'bB dh nZr GVeD tkbh j?. j[D j? . fJ;d/ iohJ/ nZi bhphnk, w' o Ze' ,
fJjBK i'fVnK B{z Sfjo d/ finkdkso gkoeK d/ e'fBnK ojh j? fe ;kvk f;;Nw fJ; B{z o'eD ftZu fwbktN dh ;wZf;nk T[d'A sZe d{o BjhA T[jBK B/ nkgDk dwB uZeo sK ubk nbihohnk, :wB, ikovB ns/ pfjohB
ftZu fJZe d{i/ Bkb fgnko dhnK ghAxK gkT[Ad/ t/fynk e'Jh fdbu;gh BjhA oZydk. T[goh b?tb j' ;edh, id'A sZe d/S dh okiBhfse fdZsk j?, go fJ; Bkb iBsk d/ j";b/ ftZu b'e fJZe d{i/ Bkb rZbpks eo oj/
ik ;edk j?. gkoeK ftZu fJZe d{i/ Bkb ;N e/ p?m/ fJjBK s/ Gkt/A eJh soQK d/ dknt/ ehs/ iKd/ nrtkJh fJ; bJh b'VhAdh fdqV ftZu e' J h ewh BjhA nkJh j? . T[ j jB, fJZe d{i/ dk j";bk tXk oj/ jB. gozs{
jB, BhshnK pDkJhnK iKdhnK jB gozs{ fJSkSesh BjhA fdykt/rh. f;oc e[M c?;bke[zB bVkJh bVB dk wB pDk u[Zeh r"o eoB tkbh rZb fJj th j? fe fJj
i'fVnK tb'A nkg;h w[bkeks d"okB tZX s'A tZX ;ohoe
iwhBh gZXo s/ e[ZM j'o jh y/v ubdh nkeoSe gqshekswe T[gktK d/ pikJ/ j?. ;G e[M fit/A nkgD/ nkg jh j' fojk j?.
BidhehnK ekfJw eoB dh e'fSS ehsh iKdh j?. fJZe ofjzdh j?. e[M m'; ezw eoB/ j'Dr/. rZdkch j't/ iK e'Jh j'o ;kSe T[jBK iBsk toswkB szso s'A w[esh sK ukjz[dh
d{i/ d/ ftZu wrB fJj B"itkB i'V/ w;sh dh jkbs ftZu efjD B{z sK d/S Go ftZu ;w/A ;w/A s/ ;Gs'A gfjbK sK w"i{dk ekB{zBK B{z B{z fJj ;wM b?Dk ukjhdk j? fe nkw j? go T[;d/ e'b nkgD/ GftZy dh e'Jh
Skg/wkoh dh ekotkJh ehsh iKdh j?. ;ysh Bkb nwb ftZu fbnkT[ D k nkdwh ftZu fJZe tko i/eo w[esh dh ;kc s;tho BjhA j?. T[; d/ e'b e'Jh pdb
nkw gk; d/ wkj"b s'A g{oh soQK nt/;b/ j' iKd/ jB ns/
gozs{ nkw s"o s/ Bk sK fe;/ B{z ;ik j't/rk ns/ fBrokBh szso B{z wip{s T[whd g?dk j' rJh ns/ i/eo T[; B/ fJ; :'iBk th BjhA j?. T[;dh nrtkJh th
fJjBK dhnK ;or'ShnK nSbhbsk dh jZd B{z NZg fwbdh j? ns/ Bk fe;/ dh d[ekB dk eoBk j't/rk. fJ; d/ bJh io{oh j? fe B{z nkgDh ikB s/ y/v e/ jkf;b eoB ;gSN BjhA j?. eJh EktK s/ T[;dh GhV
iKdhnK jB. bkJh;?A; ips j[zdk j?. ips j' th ikt/ fwbktNh ;kwkB dh iKu eoB tkbhnK dk wB pDk fbnk sK fco T[; B{z dpk e/ ftZu eZNotkdh jh nZr/ Bio nk oj/ jB.
;kv/ Sfjo B{z Gkt/A fJZe nfs nkX[fBe Sfjo dk doik sK fe;/ d{i/ Bkw Bkb fwbktNh ;kwkB fJBc'o;w?AN J/iz ; hnK ftZu ykbh oZyDk ;zGt BjhA j?. SkfJd fJjh ekoB e'Jh th tZvk pdbkn f;oc T[sSkj
t/uD dk Xzdk fco S[o{ j' iKdk j?. ne;o nj[fdnK B{z s[ozs Gfonk ikt/. eJh okiK j? fe ;kbK s'A GfoSNkuko p/ekoh ns/ ns/ pfbdkB Bkb jh BjhA j[zdk pbfe
jkf;b j? gozs{ nkX[fBesk dk noE f;oc nSbhbsk dk fwbktN y'oK d/ fybkc fYZb/ ns/ ewi'o ftZu b'VhAd/ c{v fJz;g?eNo BjhA jB. T[ZE/ tXdh wfjzrkJh Bkb ghVs nop ns/ T[;d/ bJh ;'uh ;wMh Bhsh dh th io{os
y[Zbk gqrNktk BjhA j[zdk. Sfjo d/ gkoeK ftZu fJZe d{i/ e/; pDkJ/ iKd/ jB. nfijk brdk j? fe th T[jBK dh fB:[esh io{oh j?. y[okeh ncohek dh iBsk nkgD/ Sk;eK d/ j[zdh j?. eJh d/SK ftZu toswkB ftt;Ek
Bkb i[V e/ nSbhbsk dhnK jZdK NZgD tkb/ fJj g{ o k sz s o jh T[ j BK B{ z pukT[ D s/ gdkoEK dh iKu bJh eJh EktK s/ fybkc ;Ve s/ T[Zso u[Zeh j?. d/ gqsh fto'X sK j? gozs{ T[ZE/ fJZe spek
bZfrnk j't/. eh fJ; rZb s'A fJBeko nkX[fBe gq:'rSkbktK ;Ekfgs eoBh don;b fJ; y/so d/ skBkSkjK B/ nkX[fBe w[ZbK B{z SZe dh Bio Bkb th d/
B"itkB nkgD/ nkg B{z Gkt/A fezBk th nkX[fBe ;wMD ehsk ik ;edk j? fe okiBhfse j'DrhnK ns/ nkw ygsekoK dh nktki nkgD/ fjZs g{o/ eoB bJh eZNotkd B{z ydk j?. nk; j? fe nkgD/ jZe bJh bV
gozs{ n;b ftZu T[jBK B{z tk;Bk ftZu nzB/ j'J/ nfij/ nrtkJh tgkoh tor B{z d[ZX d/D tkbh ;kjwD/ nk ;e/, fJ; dh th ftt;Ek pVktk fdZsk ns/ iBsk B{ z pkeh oj/ b'e nkgD/ bJh ;jh fdSk bG jh
gqwh i'fVnK d/ o{g ftZu jh t/fynk ik ;edk j? fijBK rK dh soQK t/ydh j? ns/ T[; B{z Bkoki eoBh j't/rh. d[ B hnK s' A nbZr oZyD dh Bhsh b?Dr/.
BjhA eoBk ukj[zdh. oDihs gkb ngDkJh. gozs{ T[dkoheoB ns/ ;zuko ;[ f oz d o f;z x
bJh fgnko dk noE SkfJd ;oho ;ohoe tk;Bk se jh
;hfws j?. Sfjo d/ gkoeK ftZu yow;shnK eoB tkb/
fJjBK w[zv/ e[VhnK ftZu'A finkdkso T[j j[zd/ jB fijV/
tZy tZy EktK s'A B'eoh iK gVQkJh bJh ;kv/ Sfjo ftZu
nk e/ fJZE/ gh ih ti'A ofj oj/ j[zd/ jB. fJ; d"okB fJjBK
ftZu ekfJw j'fJnk fJj foSsk T[jBK B{z fJZe d{i/ Bkb
o/bt/ B{z ;w/A dk jkDh pDkT[Dk ;G s'A tZvh u[D"sh
fgSb/ eohp 10F12 ;kbK s'A 20 ;kbK s'A BjhA ehs/ rJ/ jB. fe o/bt/ B{z bzp/ ;w/A d"okB yokp j?. fdZbh ekBg[o o{N 140 th fJzBk jh ;wK bZrdk j?. d{i/
gkoeK d/ e'fBnK se gj[zuk fdzdk j? fiZE/ fJj dhB o/bt/ dk :ksoh ns/ wkb GkVk o/bt/ tb'A fJ; t/b/ fijVh seBheh s"o s/ T[ZBs eoB dh feHwhH gqsh xzNk, fdZbhFw[zpJh gk;/ w[zpJhFg[D/ n?e;gq?; t/ dh
d[Bhnk B{z G[bk e/ fJZe d{i/ ftZu wrB j' iKd/ jB. BjhA tXkfJnk frnk j?, id'Afe w"i{dk n?bH n?uH phH e'u, o'fbzr e'Jh rZb fJ; ftiB ftZu BjAh o{N 140 feHwhH , byBT{Fw[zpJh tos'A eoe/ b'e 180 o[gJ/ N'b
fJ; d"okB g?No'bFvhib ns/ ;Nke, J/no pq/e gqDkbh, wkvoB ehsh rJh j?. o{N 110 feHwhH , fdZbhFe'beksk N?e; d/ e/ ns/ 500 o[gJ/ dk
fJjBK i'fVnK tb'A iBse s"o s/ ehshnK ikD
fpibh dh ehws ftZu ekch ezeohN ;bhgo, bKr t/bv/v 25 ;kb gfjbK pDkJh rJh o{N 140 feHwhH ns/ fdZbhF g?Nq'b c{e e/ fszB xzN/ ftZu nkgDh
tkbhnK fJjBK joesk ekoB ;G s'A finkdk go/SkBh tkXk j' uZ[fenk j?. fJ; s'A o/b (n?bH vpfbT{H nko), wkvoB seBheh T[ZBs :'iBk (NhH :{H pzrb{o[ o{N 110 feHwhH gqsh xzNk wzfib s/ gj[zu iKd/ jB. nZi
T[jBK b'eK B{z ;fjDh g?Adh j? fijV/ nkgD/ gfotkoe fJbktk o/bt/ dhnK g[okDhnK b'e' (fJziB), wkvoB o{N fob/ ghH) dk bkG o/bt/ B{z j[D sZe dh ocsko d/ fj;kp Bkb d[o;s nkdwh f;oc 150 feHwhH dh
w?ApoK d/ Bkb nkgDk ;wK tshs eoB bJh gkoeK ftZu ikfJdkdK d/ oyoykU ns/ w[ozws fJzNo bkfezr (nkoHnkoHnkJhH), fwfbnk j?. o/bt/ d/ yokp j' u[Ze/ n?bkB/ rJ/ jB. :ksok th 1000 o[gJ/ you e/
ns/ BthnK ikfJdkdK dh yohd ;? A Nob fob/ fJz N o bkfez r g[bK dh w[ozws ns/ g[okDhnK o/bt/ tb'A fejk iKdk j? fe nkokw Bkb eoBk ukj[zdk j?
iKd/ jB ns/ T[jBK dk ;kwQDk fJjBK i'fVnK dhnK bkrs ftZu ekch tkXk j'fJnk (;hHnkoHnkJhH) Nq?e f;rBfbzr o/bt/ bkJhBK B{z pdbD bJh ;zB T[j 140 feHwhH gqsh xzN/ dh feT[Afe T[; B{z znkgD/ ;w/A ns/
nSbhb joesK Bkb j[zdk j?. fJj i'V/ fJzB/ tZX p/Sow j?. nkw nkdwh dk o/bt/ d/ feokJ/ f;;Nw, g?Bb fJzNobkfezr nkfd 2000 ftZu e/Ado ;oeko d/ ocsko Bkb o/b rZvhnK ubk ;[ftXk dh fuzsk nkgD/ g?f;nK
(ns/ Yhm) j' u[Ze/ jB fe T[jBK B{z fJ; Bkb th e'Jh coe tXD iK Bk tXD d/ pko/ T[s;[e dh seBhe tos'A ftZu fbnKdh 12000 eo'V o[gJ/ d/ ;fj:'r fojk j? id'A fe ;ko/ o{NK s/ s'A fes/ fznkdk j?.
ofjDk ;[Gkfte j? feT[fe T[; ik ojh j?, Tj eohp 25 ;kb Bkb pDkJh rJ/ 17000 eo'V SskpdhFokiXkBh rZvhnK dh d' j oh u[ D " s h
jh BjhA g?Adk fe T[jBK d/ nk;gk; b'e x[zw fco oj/ jB bJh ;G s'A ;;sh ns/ ;[bG g[ o kDh j? . fJ; seBhs B{ z o[gJ/ d/ czv (n?;HnkoHn?;Hn?cH) th n";s ocsko 80F90 feHwhH Gkosh o/bt/ dh ;G s'A gfjbh
ns/ T[jBK dhnK ekotkJhnK brksko ikoh ofjzdhnK nktkikJh dk ;kXB o/bt/ jh j? nkX[fBe pDkT[[D dh e'Jh e'fSS dk ftS/S :'rdkB fojk j?. gqsh xzNk s'A fznkdk BjhA j[zdh. io{os T[;B{z seBheh s"o s/
jB. fJ; bJh g?No'bFvhib dh ehws fgSb/ ;kbK ftZu Bzo BjhA nkJh fJ; cz v Bkb J/ n o pq / e byBT{Fw[zpJh o{N, fi; s/ 110 T[ZBs eoB d/ Bkb Bkb T[;dh
dh soQK o/bt/ dk feokfJnk th j?. f;;Nw, jkJh gkto jkJh ;ghv feHwhH gqsh xzN/ d/ fj;kp Bkb ocsko tXkT{D dh j? feT[Afe
Sfjo d/ gkoeK ftZu gqwh i'fVnK dhnK nSbhb T[; B{z f;ZXk gqGkfts eodk j?. ft
ftzB B dhnK ;hwktK b'e', jkJh ;ghv JhHn?wH:{ ns/ :ksok tZX s'A tZX 17F18 xzN/ j[D T[; B{z zf;oc jtkJh wkor s'A
ekotkJhnK ekch ;w/A s'A ubdhnK nk ojhnK jB gozs{ nkw nkdwh dh fJ;/ wB'dSk dk fJj ;kohnK seBheK j[D j'o o'fbzr ;Nke wzrtkfJnk ftZu g{oh j'Dh ukjhdh j?, T[; s/ BjhA pbfe ;Ve wkor s'A th
g[bh; tb'A fJjBK i'fVnK fto[ZX e'Jh ekotkJh Bk ehs/ ckfJdk okiB/sktK tZb'A nkgD/ g[okDhnK j' u[ZehnK jB, go frnk, fi; B/ fgSb/ ;kbK d/ 24 s'A 26 xzN/ bZr iKd/ jB. rzGho u[D"sh fwb ojh j?. j[D
okiBhfse fjs ;kXB bJh fJBQK d/ T[ZBs j'D dk e'Jh fwSB d" o kB o/ b t/ B{ z ekch ;woE fgSb/ 20 ;kbK ftZu o/bt/ fJj efj e/ BjhA pfunk ik
ikD ekoB fJjBK dk j"A;bk brksko tZX fojk j?. e[ZM
uZ[fenk iKdk fojk j?, gqzs{ fJ; o/bt/ d/ okvko s/ fes/ d{oFd{o pDkfJnk j?. fJ; d/ pkti{d d/ w[ekpb/ ;VeK ns/ T[BQK s/ ;edk fe Gkosh o/b ;G s'A
;kb gfjbK se g[bh; eowukohnK tb'A gkoeK ftZu Bhsh B/ j[D o/bt/ dhjkbs pj[s sZe fdykJh BjhA d/ fojk j?. Gkosh o/b d/ seBheh s"o s/ ubD tkb/ tkjBK dh seBhe ;;sk, ;[bG ns/ ;[oZfyns
fJsoki:'r jkbs ftZu p?m/ i'fVnK fto[ZX ekotkJh yokp eo fdZsh j?. fgSb/ ;kb ftiBF2020 dk fgSV/ j'D s'A th fJBeko BjhA ftZu fes/ fznkdk ;[Xko j'fJnk nktkikJh wkfXnw j?. T[j sK
nwb ftZu fbnKdh iKdh ;h gozs{ fgSb/ ekch ;w/A s'A g? ; k feZE' A nkt/ Sr{ck SZv e/ o/bt/ B/ ekch ehsk ik ;edk. ftSt d/ S'N/ j? . 20F25 ;kbK gfjbK i' j? jh, go o/bt/ B{z i/eo ;w/A d/
;oeko B/ o/b feokJ/ ;fEo tkjtkjh b[ZNh ;h, go nrb/ 10 FS'N/ w[beK ftZu fiZE/ wkb w'No;kJheb fJZe bhNo g?N'qb Bkb uZbDk j? sK T[;B{z ftnkge
fJj ekotkJh o'e fdZsh rJh j?. fJ;dk ekoB fJj j? fe oZy/ jB, go fJ; dh GogkJh d/ ;kbK ftZu, wsbp ;zB 2020 rZvhnK 25 whfNqe NB n?e;/b ftZu tX s'A tZX 15F20 feHwhH nkX[fBeheoD dh :'iBk s/
e[ZM fGqSN g[bh; tkfbnK B/ fJjBK i'fVnK B{znkgDh bJh nkwdB d/ j'oBK ;o'sK dh sZe fJ; ftiB B{z g{ok eoB bJh b'v b? e/ s/z ocsko Bkb d"V ubdh ;h, nZi T[j 80F90 s/zh Bkb nwb eoBk j't/rk.
ewkJh dk ;kXB pDk fbnk ;h ns/ fJ; d"okB g[bh; f;oiDk BjhA ehsh j?. jo tko o/bt/ B{z eohp v/Y bZy jzko ojhnK jB ns/ T[BQK dh :ksoh feHwhH uZbdh j?. g?No'bFvhib BjhA sK 68 jzko feHwhH s/ c?b/
T[Zu ;q/Dh d/ feokJ/ ns/ wkb eo'V o[gJ/ dh b'V g?Dh j?. jkbKfe Nq/BK 250F300 feHwhH gqsh xzN/ ghD tkbhnK p;KFekoFNoZe th o{N ns/ 8800 o/bt/ ;N/SBK tkb/
eowukohnK tb'A gkoeK ftZu f;oc rZbK eoB tkb/ GkVk tXkT[D dh ;hwk th j[D fJj rZb th SZe d/ dkfJo/ ftZu dh n";s ocsko Bkb GZi ojhnK nZi fpjso seBhe d/ ekoD fJ; ;woki B{z spkj j'D ftZu
B"itkB w[zv/ e[VhnK ns/ fJZE'A se fe eJh tko Bt ysw j' rJh j?. d/S d/ e[b wkb j? fe nrb/ 10 ;kbK ftZu fJ; jB, T[E/ Gkosh o/bt/ dhnK fznkdk wkJhb/i d/ oj/ jB gozs{ fznkdk ;wK BjhA bZr/
ftnkj/ i'fVnK B{z fpBk tiQk go/SkB ehs/ ikD dhnK Y[nkJh nB[gks ftZu j[D o/bt/ dh ;kohnK :'iBktK nwb ftZu wkbrZvhnK 18F20 whfNze NB o/bt/ dh jkbs ftZu e'Jh ;[Xko rk. i/eo fJ; B{z fpBK
dh fjZ;/ d koh f;oc 19F20 nk ;eDrhnK. T[Zgo' fJ; ftZu b'v b? e/ th f;oc 70F80 feHwhH BjhA j'fJnk j?. dkDkFgkDh fdZs/ fpwko eoe/
fSekfJsK ekch tZX rJhnK ;B fi;s'A wip{o j' e/ g[bh; ch;dh ofj rJh j?. o/bt/ dh bZrD tkbh g{zih d/ gqpzX pko/ gqsh xzN/ dh n";s ocsko Bkb w[zpJh s'A g[D/ ikD ftZu Nq/B nkgDh w"s wko d/D dk fJokdk
d/ T[Zu nfXekohnK tb'A g[bh; eowukohnK B{z gkoeK seBheh T[ZBsh (N?eBheb ngrq/ fJ; ftiB ftZu e[M dZf;nk jh jh ubdhnK jB id'Afe :ksoh B{z 20 ;kb gfjbK th ;kY/ fszB j't/, sK rZb j'o j?.
ftZu p?mD tkb/ i'fVnK fto[ZX e'Jh th ekotkJh eoB v/ SB) d/ :sB th fgSb/ eohp BjhA frnk j?. wi/ dh rZb fJj rZvhnK dh jkbs fJ; s'A th s'A uko xzN/ brd/ ;B ns/ nZi ;[ o / S fsq g kmh
s'A ;ysh Bkb o'e fdZsk frnk ;h go fJjBK i'fVnK
fto[ZX e'Jh ekotkJh Bk j'D ekoB j[D fJjBK i'fVnK
dhnK ekotkJhnK nSbhbsk dh ;kohnK jZdK B{z NZgD
bZr gJhnK jB.
nkT[D tkb/ eZb dk ok
okShcb
w/ y LF
LFs[;hA nkgD/ ezweki B{z ft;Eko j' t / r k. fJj e' f SS ez f BnkLF
BnkLFnkgD/ nkg B{z ;jh frnkB ftZu tkXk BjhA j' s/ fXnkB oZyDk io{oh j?.
fJjBK i'fVnK tb'A Sfjo d/ gkoeK ftZu c?bkJh ik
SZv e/ nkgD/ foSs/dkoK ftZu brksko ikoh oZy' fe s[jkB{z o;s/ s/ fbnkT[D bJh ;G s'A ;e/rk. uzr/ Bshi/ bJh io{oh j? e[ z G LF
LFezweki d/ BkbFBkb
fJ; nSbhbsk s/ ;ysh Bkb ekp{ ehsk ikDk ukjhdk jh T[bM/ oj'r/. uzrk iB;zgoe nkgD/ ;hBhno, i{Bhno dk gfjbK s[jkB{z Bekokswe ;'u s'A fe s[;hA ;ekokswe ;'u oZy'. i/eo s[;hA e[M wB'oziB iK BthA
j? feT[Afe fJjBK i'fVnK dhnK fJj joesK ;kv/ Sfjo pDkT[D dk th w"ek fwb ;edk g{ok ;fj:'r gqkgs j' ;e'. T[GoBk j't/rk. i/eo s[;hA Ae[M e'Jh xo/b{ ezw nZi jh fBgNkT[Dk ikDekoh b?Ad/ oj'r/ sK s[jkvk
d/ ;kc ;[Eo/ wkj"b ftZu rzdrh c?bk ojhnK jB. g[bh; j?. you s/ ezNo'b eoB ftZu eoeLF Fs[ j kv/ tZb' A S[ o { eoB s'A gfjbK jh fgZS/ jN g? ;edk j?. ;wK uzrk bzx/rk. fJZe yk; soQK
;cb oj'r/. ehshnK rJhnK :'iBktK gfjbK ikUr/ sK e'Jh th ezw ;cb BjhA XB[ L F
Fi/eo s[;hA nkgD/ jh dh y[Sh ns/ skirh wfj;{; eo'r/
ns/ gqS kSB dh fJj fizw/tkoh pDdh j? fe Sfjo d/ gkoeK fpq y LF nkgD/ ezw Bkb ezw d/ w[ekpb/ fes/ fpjso Bshi/ d/ j't/rk. gZXo s/ ;kohnK ;wZf;nktK B{z . dcso ftZu s[jkv/ gqsh
ftZu tZv/ gZXo s/ ub ojh fJ; ekotkJh s/ o'e brkT[D oZyD d/ pkti{d e[ZM pkjoh b'e ;edhnK jB, go nfijk jh gZXo s[ b kLF fJZe tko fco s[jkv/ ;[bMk bUr/ sK s[;hA d{finK ;kfonK dk w{v uzrk pfDnk
bJh b'VhAd/ edw u[Ze/ ikD. fJ;s'A gfjbK fe nSbhbsk s[jkv/ bJh sDkU g{oD jkbks pDkJh oZyD bJh s[jkB{z ;ys nZr/ ;ys fwjBs eoB dk d"o ;kwQD/ nkgDh fw;kb g?dk eo oj/rk.
g?dk eo ;ed/ jB. i/eo s[;hA fwjBs ns/ Gog{o e'fSS eoBh nk fojk j?. s[jkB{z ;ko/ o[e/ j'J/ ;e'r/. fe;/ eohph d';s Bkb whBLF
whBLFe[M b'e s[jkv/ ihtB
dk fJj g;kok j'o th tZX ikt/ gqSkSB B{z fJ; ;zpzXh s[ozs T[BQK dh joesK B{z nDd/fynk j't/rh. d"V GZi fznkdk oj/rh. ezwK B{z T[BQK d/ nzikw sZe B/V/-s/V/ :ksok dh :'iBk pD ftZu pj[s jh nfjw G{fwek ndk
b'VhAdh ekotkJh eoBh ukjhdh j? sK i' fJ; ekoD Sfjo eo'r/ sK nZr/ ub e/ jkbks j'o f;z x LF
LFnkgD/ ezwFeki Bkb gj[ukT[D bJh ekch e'fSS eoBh ;edh j?. eoBk ukj[zd/ jB. s[;hA fizBh
d/ wkj"b B{z j'D tkb/ B[e;kB B{z o'fenk ik ;e/. yokp j' ikDr/. i[V/ c?;b/ ;'u ftuko e/ eo'. j't/rh. gfotko Bkb nkBzd wkD weoLF
weoLFs[jkvk nkgDh f;js ibdh T[BQK b'eK Bkb ;zgoe
fwE[ B LF
LFnkgD/ ezw B{z mhe fXnkB oj/ fe e'Jh th c?;bk b?D ;e'r/. s/ yk; fXnkB d/Dk io{oh j?. eo'r/ T[ZBk jh tZvk bkG s[jkB{z
;ekJh jke NkJhw
NkJhwz ftZu SgD tkb/ b/ y K ns/ j' o sohe/ Bkb eoB iK eotkT[D s'A gfjbK T[; d/ Bshi/ th iKu fpqSueLF
ueLFi/eo s[;hA AnkgDh i/eo fe;/ rZb B{z b? e/ sDkU fwb ;edk j?. gkoBofSg iK
;wZroh Bkb ;z g kde dk ;fjws j' D k zo{ o{ o h BjhA j? . bJh s[jkB{z d{i/ b'eK dh wdd bU. nkgD/ nk;Fgk; ofjzd/ b'eK jh fiZd s/ nV/ oj'r/ ns/ ckbs{ ftZu j' sK eohph b'eK Bkb rZb fe;/ ;w{j ftZu ezw eoBk s[jkv/
b/ y e nkgDhnK ouBktK bJh y[ d ffzzz w / t ko jB. b?Dh g? ;edh j?. ezweki dk th dk ;fj:'r gqkgs eo ;ed/ j'. d/ ezwK ftZu bZr/ oj'r/ sK s[jkv/ eoBk ckfJd/wzd oj/r. ykDFghD bJh ckfJd/wzd oj/rk.
3 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 25 cotoh
cotoh,, 2 11
2011

j? b g bkJhB
fwT[A;gb e"A;b L 55044913
n?;avhan?waL550445
445
ckfJo fpqrv/ L 1101,
44913
8, 55044528
44508,
1, 22259
44528
22259022
3 wjhB/ pknd doi j'fJnk w'No
g[bh; ezNo'b o{w L 1100,,
221 357,58
2210357,
vh n?; gh nkfc; L 2272
2272003,
n?;an?;agha nkfc; L227
g{vk dcso LL22153
22153
2215308,
L2270575,
3, 2272

8,10,, 11 1
2272045
575, 76, 77
45
;kJheb u'oh dk wkwbk
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov L 33047444 47444 w[jkbh, 25 cotoh (;HpH) w[jkbh d/ gh Nh n?b u"Ae B/V/ bZrdh
fpibh dcso c/z-7 ;pih wzvh ftZu'A fJZe w'No ;kJheb u'oh j' frnk. 29 Btzpo 2010
T[d:'fre y/so L 225 22509191
910 B{z u'oh j'J/ fJ; w'No ;kJheb dh n?c nkJh nko j[D ik e/ doi ehsh
fpibh p'ov c/z-1 L 2225963
rJh j?.
g[bh; EkDk c/z-1 L 227285 2272850
g[bh; EkDk c/z-8 L 223463 2234630
fJ; ;pzXh r[odoSB f;zx t;Bhe c/z-4 w[jkbh B/ g[bh; B{z
wSkB
Sw kB xkN w[jkbh L 223642236403 3 fdZsh nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[;B/ nkgDk w'No ;kJheb
T[es wzvh d/ pkjo yVQk ehsk ;h ns/ id'A tkfg; nkfJnk sK w'No
f SekfJs
ekfJs e/ A do ;kJheb u'oh j' u[Zfenk ;h.
fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 379 nXhB wkwbk doi ehsk
frnk j?.

143 g/NhnK Sokp


okp ;w/s
gkDh ;gbkJh L 2225138
e?ANo ukbe ekp{
fpibh ;gbkJh L 222911
2229110 w[ZbKg[o, 25 cotoh (;HpH) w[ZbKg[o g[bh; B/ ;otD f;zx
N? b hc' B L 2222111 t;Bhe fgzv ;zfvnko fibQk fpbk;g[o, fjwkub gqd/S B{z T[;d/ e?ANo
;w/s ekp{ eoe/ 143 g/NhnK Sokp pokwd ehsh j?.
ffSekfJsK
ekfJsK fwT[A;gb e"A;b fJ; ;pzXh n?e;kJhz n?eN dh Xkok 61-1-14 nXhB wkwbk
;Nq h N bkJhN 550449449
44906 6 doi ehsk frnk j?.
;ckJh pq K u 5 449
50449
44907 7
iBw w" s 5

5 0449
449
44909
dcso 5
9
444
50444
449
50449
44902

44407 7
2
fJz i Bhnfoz r pq K u L
w'No ;kJheb dh NZeo Bkb fB:wK dh eh gotkj, ;kvk jh oki uZbdk L
j' frnk, e'Jh rZb BjhA, j?bwN th BjhA gkJh, sK th e'Jh rZb BjhA, w[Zy ;Ve s/ nkgDk jh oki uZbdk j?. SkfJd fJjh rZb fJj
w'No ;kJheb yokp

f;js ;[ftXk e/Ado


f;tb j;gskb c/z-6 w[jkbh
wbNh ;g?SfbNh ;oekoh j;gskb.
;kJheb ;tko iywh w'No ;kJheb tkb/ nkg; ftZu eo oj/ jB ns/ fJZe w'No ;kJheb B{z g?o brk e/ d{ik w[Zy ;Ve T[Zs/ s[fonk ik fojk j?, d't/A fpBk
j?bwN d/. c'N' ;HpH

c'B 2225264
uhwk w?vheb ezgb?e; c/z-
yoV, 25 cotoh (;HpH) yoV EkD/ nXhB g?Ad/ fgzv ;j'VK d/ fJZe
t;Bhe B{z fgzv d/ jh fJZe t;Bhe B/ nkgD/ w'No ;kJheb Bkb NZeo
;kJhpo eqkJhw s/ ekp{ gkT[D bJh
4 wbNh ;g?SfbNh, pZfunK bJh wko fdZsh fi; Bkb T[j iywh j' frnk.
ftS/ S . 3 1 101
w'pkJhb L 98154
1 03
3 0 (n? A p[ b ? A ;)
981540007 70
fJ; ;pzXh ;[dkro f;zx t;Bhe fgzv ;j'VK d/ t;Bhe ;[dkro
f;zx B/ g[bh; B{z fdZsh nkgDh fSekfJs ftZu fejk j? fe T[j jo
e'o; eotkfJnk
;qh r[o{ jofeqSB (u?) nZyK dk uzvhrVQ, 25 cotoh (;HpH) ;kJhpo eqkJhw s/ ekp{
j;gskb L nZyK ns/ dzdK bJh o' z dh soQK nkgD/ ;kJheb T[Zs/ xo B{z nk fojk ;h ns/ id'A
ftS/S, Nqkwk, rkfJBh, 31186
3118604 4 gkT[D bJh uzvhrQ g[bh; tk;s/ nkJh ;h nkJh ;h p?Ae
niw/o f;zx d/ xo B/V/ g[Zfink sKS/o f;zx t;Bhe fgzv ;j'Vk B/
r[od[nkok ;kfjpikdk nihs B/ fJZe Jh bofBzr wkfvT{b Nq/fBzr e'o; fsnko ehsk
T[;B{z w'No ;kJheb Bkb NZeo wko fdZsh fi; Bkb T[j iywh j'
f;zx c/zF2, r[o{ BkBe u?ohN/pb j? fi; ftZu g[bh; nfXekohnK B{z eq?fvN ekov, J/ Nh
fv;g?A;ohFn?stko, w?vheb N?;N frnk. T[;B{z ;?eNo 16 d/ iBob j;gskb ftZu dkfyb eotkfJnk
n?w, fJzNoB?N p?Afezr, fJzS'o?A; xgb/ B{z o'eD ns/ w[ifow
b?pkoNoh fcfiUEo?gh s/ n?e;Fo/ frnk j?. d'Sh w'No ;kJheb ukbe fybkc nkJh gh ;h dh Xkok 279,
sZe gj[zuD ;pzXh Nq/fBzr fdZsh rJh.
o'zkBk, c''BL 2 2 2 1 104 4 0F F 338 nXhB wkwbk doi ehsk frnk j?.
227
22707 7088 nkJh ;h nkJh ;h nkJh p?Ae d/ y/soh gqpzXe wBgqhs
;BksB Xow wzdo c/zF4,
Gkos ftek; gq h Sd u? o hN/ p b
w? v heb Nq ; N b? p koNoh, ;wK
ftnkj ftZu BZuD d"okB bVkJh, feogkBK f;zx B/ fJj 7 o'zk e'o; g[bh; nfXekohnK B{z eotkfJnk.
T[gozs nfXekohnK dk fJZe fbysh N?;N fbnk frnk
fi; ftZu gk; j'J/ fJz;g?Neoo nwBi's f;zx, n?; nkJh
;t/o/ 8 ti/ s'A 12 ti/ sZe.
* ;q h r[ o { oftdk; GtB,
c/zF7 fty/ wkfjo vkeNo, o'ikBk
Bkb tZfYnk, jtkJh ckfJo ehs/ BthB Sowk, oftzdo f;zx, ;[doSB e[wko, ns/ nS'e [wko
B{z vh nkJh ih nkb'e e[wko B/ ;oNhfce/N fdZs/.
Skw 5 s'A 7 ti/ sZe
v/okpZ;h, 25 cotoh (;HpH) v/okpZ;h EkD/ nXhB g?Ad/ fgzv
* n?e{gq?So ns/ j'o e[dosh
ftXhnK okjhA jo fpwkoh dk fJbki
;t/o/ 10 s'A 12, Skw 5 s'A 8
ti/ . J/e B{z jhfbzr B/uo feUo
u?ohN/pb ;?ANo r[a f;zx ;Gk, c/z-
pj'Vk fty/ fJZe ftnkj d/ d"okB BZufdnK d' ro[ZgK ftZu nfijh
seoko j'Jh fe feogkBK uZb rJhnK ns/ pzd{e d/ jtkJh ckfJo th
j' rJ/. fJ; ;pzXh e[ZM ftneshnK B{z rzGho ;ZNK bZrhnK jB.
fJ; wkwb/ ftZu iywh bypho f;zx t;Bhe fgzv pj'Vk B/ g[bh;
o{{gBro-Bhb'A-d'okjk ;VPe B{z uj[z-wkorh pDkfJnÅ ikt/rk-;zX{
11, w[jkbh. ;wZf;nÅ jZb eoB ns/ GftZy T[BPK fJj th dZf;nÅ fe o{gBro
B{z fdZsh fSekfJs ftZu fejk j? T[j nkgD/ fgzv d/ fpZb{ d/ xo
ftnkj s/ frnk ;h ns/ T[ZE/ fpZb{ d/ foSs/dko BZu oj/ ;h. oks 9 ftZu e'Jh BthnK T[;kohnK eoB pkJhgk; d/ d{i/ c/z sfjs Xkok-
:ksoh;/tk nÅ fd ;pzXh c+;b/ bt/rh. 6 dk B'fN; fdZsk ik fojk j+ ns/
ti/ d/ eohp fpZb{ d/ foSs/dkoK dk T[;d/ Gok ewbihs f;zx,
r[o;/te ns/ owB d/ Bkb fpZb{} d/ foSs/dkoK ;sBkw f;zx, fdnkb gZsoekoK Bkb rZbpks fJ;dh n?tkov dh oew th nrb/
f;zx, eow f;zx, chvk, wfjzdo f;zx, nwohe f;zx ns/ T[;d/ d' eofdnK gkofezr d/ w[Zd/ 's/ T[BPK jcs/ sZe fzbPk gqSk;B gk; iwPK
itkJhnK t;Bhe fgzv pj'Vk Bkb seoko j' frnk. fSekfJseosk fejk fe Sfjo ftZu ykbh gJhnK eotkJh ik ojh j+ ns/ fJ;d/
nB[;ko wfjzdo f;zx B/ bbekok wkfonk ns/ nwohe f;zx d/ itkJh S'NhnK s'A S'NhnK EktK dk th N+Avo th wzr bJ/ rJ/ jB. whfNzr
gzikp o'vt/z L 2704023
;haNha:{a L 2704005 B/ feogkBK Bkb T[BQK B{z wko d/D dh Bhns Bkb T[BQK d/ f;o s/ tko fJ;s/wkb ehsk ikt/rk fi; ftZu T[gozs T[BPK fzbPk nfXekohnK
ghankoaNha;ha L 2704128 ehs/. wfjzdo f;zx B/ nkgDh bkfJ;z;h pzde{ eZY bJh ns/ jtkJh g[ o kDk gS{ j;gskb ns/ Bkb Sfjo ftZu tZy-tZy EktK
jfonkDk o'vt/z L 2704014 ckfJo ehs/. T[BQK B{z iywh jkbs ftZu ;?eNo 32 d/ j;gskb ftZu phHvhHghHUH dcso th Skfwb j+. 's/ uZb oj/ ftek; ekoiK dk w"e/
fjwkub o'vt/z L 2704015 dkfyb eotkfJnk frnk j?. o{gBro, 25 cotoh (;HpH) ftGkr s'A doZysK dh eNkJh dh fJj d't/A EktK Bro ;[Xko NoZ;N 's/ ik e/ ikfJzk th fbnÅ .
o/bt/ L 2653131 fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 307, 325, 323, 336, 342, o{gBro s'A fBebdh ;ofjzd Bfjo gqtkBrh b+Dh j+. o{gBro Sfjo d/ jtkb/ ehshnK ik ojhnK jB nZi dh fJ; whfNzr d"okB Sqh
J/nog'oN L 2654832 fiBPK B{z fJj gkofezr y/so ti'A n?;Hn?wH cko{eh vhHnÅ JhHihH
506, 148, 149 nXhB wkwbk doi ehsk frnk j?. dh gNVh T[go pDh o{{gBro- ftZu nÅ ojh No+fce dh ;wZf;nÅ
kB xkNL988897
SwwSkB 33
xkNL9888970033 Bhb'A-d'okjk ;VPe B{z uj[z-wkorh B{z jZb eoB bJh T[BKP vhHnÅ JhHihH ftef;s eo/rk. T[BPK fJj th o{gBro o/Ai, Sqh no[Bihs f;zx
fcT{Bob t?BF9914855855
w[cs n?Apb{ A;? ;/tkF9914955955
d' ftneshnK B{z x/o e/ pDkfJnÅ ik fojk j+ . fJj o{gBro o/Ai Sqh ;[yftzdo gkb f;zx
ikDekoh Sqh n?;He/H ;zX{ efwSBo wokV n?vhSBb fvgNh efwSBo
o{gBro vthzB B/ nZi ;EkBe (ftek;) dh gqXkBrh j/m fJZe uko
e+Bkb o+;N jkT{; fty/ fzbPk w+Apoh ew/Nh d/ rmB dk n?bkB
dZf;nÅ fe o{gBro ;do-w[ekw
dk pZ; nZvk Bro ;[Xko NoZ;N d/
NoK;g'oN y/so ftZu jh pDkfJnÅ
ikt/rk. fJj pZ;-nZvk pBkT[D
fwrbkBh fvgNh efwSBo, Sqh
ifszdo f;zx n"by n?;Hn?;Hgh,
Sqh ;[yftzdogkb f;zx wokV
n? v hSBb fvgNh efwSBo
nkgDh wzvh nfXekohnK Bkb whfNzr d"okB ehsk fi; ftZu ;EkBe d/ fJtz ftZu 6H50 J/eV zwhB (ftek;), Sq h bywho f;z x

e[NkJh ehsh fdZsh. n?;HvhHn?wH, vhHn?;HghH ns/


Sqh ;zX{ B/ dZf;nÅ fe fJ;B{z fzbPk NkT{B gbkBo B{z w+Apo
u"Vh ;VPe dk ezw nÅ T[D tkb/ pDkfJnÅ frnÅ j+. T[BPK dZf;nÅ
;w/A ftZu ibdh jh S[o{ ehsk ik fe fJj uko w+Apoh ew/Nh w"i{dk
dk Bro ;[Xko NoZ;N B{z spkdbk
eo fdZsk ikt/rk ns/ fJ; y/so d/
T[go'A bzxdhnK skoK dk w[nÅ tzk
gkto ekog'o/SB e'b iwPK eotk
n?;HvhHn?wH o{gBro, ;qh
gowihs f;zx fzbPk wkb nc;o,
Sq h nwoihs f;z x ;fsnÅ b
gqXkB Bro e"A;b, vkL
v/okpZ;h, 25 cotoh (;HpH) v/okpZ;h dh r[bkprVQ ;Ve T[Zs/ fdZsk frnÅ j+. nÅ oHn?;Hgowko u/now+B Bro
fojk j+ feT[Afe jkb/ izrbks YKfunK B{z pr+o S/V/ Nq+fce dh
gqhs Bro d/ d' t;BheK B{z pkbwhe p;sh e'b x/o e/ T[BQK dh T[BPK fJj th dZf;nÅ fe T[j ;[Xko NoZ;N, Sqh gowihs f;zx
e[ZNwko eoB dk wkwbk ;kwQD/ nkfJnk j?. fJBQK d'jK B{z f;tb wzrbtko ns/ S[Zeotko tkb/ wkeV gqXkB tgko wzvb o{gBro,
j;gskb v/okpZ;h fty/ dkfyb eotkfJnk frnk j?.
fJ; ;pzXh fvzgb t;Bhe gqhs Bro B/ g[bh; B{z fdZsh nkgDh
fSekfJs ftZu fejk j? fe T[j ns/ T[;dk d';s fSt e[wko nkgD/
tZy tZy EktK s'A fJZe fdB o{gBro dcso fty/ b'eK
dhnK ;wZf;nK ns/ j'o gqSk;fBe
Sqh wfBzdo gkb f;zx ;kjBh ns/
j'o nfXekoh th jkzo ;B.
ezwK d/ fBgNko/ bJh p+mDr/.
w'No ;kJheb T[Zs/ gzei i'Sh d/ xo ik oj/ ;h ns/ id'A T[j pkbwhe
p;sh N?bhc'B n?e;u/Ai B/V/ g[Zi/ sK okDk, oth, wBhSk t;Bhe ;e{No, d' ekoK u'oh 8 gT{J/, 4 nXhJ/ Sokp
okp SAJAN
SAJAN TELEMTICS

n?stko L c/z-8 B/V/ tkJhaghan?;a. w[jZbk dkdg[o B/ T[BQK B{z x/o e/ T[BQK dh e[ZNwko ehsh ns/ ikB'A Documentation &
;'wtko L c/z-5 ;oekoh ;e{b Bkb . wkoB dhnK XwehnK fdZshnK. b'eK d/ fJeZm/ j'D s/ fJj jwbkto uzvhrVQ, 25 cotoh (;HpH) uzvhrVQ d/ tZy tZy y/soK ftZu'A Stationery
wzrbtko L ;?eNo-71 ;/AN i/thno ;e{b B/V/.
p[ZXtko L c/z-11 B/V/ ezpkbh
w"e/ s'A coko j' rJ/.
fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 341, 323, 506, 34 nXhB
fJZe ;e{No ns/ d' ekoK u'oh j'D dk ;wkuko j?.
fJ; ;pzXh ;qh nfws r[bkNh tk;Bhe ;+eNo-28-vh, uzvhrVQ
;w/s ekp{ Please Visit For
COLOURED XEROX A0 SIZE
thotko L c/z-3ph-2 wzfdo ;kwQD./ COLOURED SCANING A0 SIZE
wkwbk doi ehsk frnk j?. B/ fSekfJs doi eotkJh fe T[; dk n?bHn?wHn?b t+;gk ;e{No uzvhrVQ, 25 cotoh (;HpH)
S[Zeotko L ;?eNo-69 B/V/ u[r z h Bkek. COLOURED PRINTING A0 SIZE
SBhtko L c/z-6 wzfdo d/ ;kwQD/. ;[yBk Mhb d/ fgSb/ gk;/ s'A u'oh j' frnÅ j+. uzvhrVQ g[fb; B/ ftB'd t;Bhe

bkfJp/ q o h
pkb GtB bkfJpq/oh c/zF4 w[jkbh
xo dk ;kwkB u'oh fJ;/ d"okB ;qh oki p/dh t;Bhe c/z-1, w[jkbh B/ fSekfJs doi
eotkJh fe fe;/ B/ T[;dh wko{sh eko uzvhrVQ dh gkofezr s'A u'oh
eo bJh j+.
fgz v -irsg[ o k, w[ j kbh B{ z
;oekoh ;e{b, ;+eNo-51-ph,
uzvhrVQ B/fVUA 8 gT{J/ ns/ 4
Laster printing @1/-
Photostat B&W to A0 Size
Lamination A4 Size to A0 Size
uzvhrVQ, 25 cotoh (;HpH) ;qh i[Mko f;zx t;Bhe ;+eNo-44, shi/ wkwb/ ftZu ;qh ;[yftzdo f;zx t;Bhe fgzv-p{V+b, nXhJ/ d/;h Sokp ;w/s frqcsko Spiral/Thermal Binding
jo o'i ;t/o/ 10a00 ti/ s'A 12a00 Hindi, Eng, Pbi, Typing & Scanning
ti/ d[gfjo ns/ Skw 4 s'A 6 ti/ uzvhrVQ B/ fSekfJs doi eotkJh fe ;zdhg f;zx ;zX{ B/ T[;d/ xo uzvhrVQ B/ fSekfJs doi eotkJh fe fe;/ nDgSks/ ftnesh B/ ehsk j+. fJ; ;pzXh n?e;kJhz
dkfyb j' e/ vpb p+Zv, rZd/, vq+f;zr N/pb ns/ j'o xo dk ;kwkB u'oh T[;dh ;c/d wko{sh eko fgzv-jZb' wkiok, uzvhrVQ s'A u'oh eo bJh n?eN dh Xkok 61-1-14 nXhB LAMIBATION 42'' SIZE
(f;tkJ/ n?stko ns/ rifNv S[ZNh
d/) eo fbnÅ j+. j+. wkwbk doi ehsk frnk j?. fJ; PHOTOSTAT 40'' SIZE
XokBk bkfJpqo/ h c/zF5 jo o'i ;t/o/ 9 ti/ s'A fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 379,448,451 nXhB wkwbk fJ; ;pzXh nkJh gh ;h dh Xkok 379 d/ sfjs fszB tZyo/ wkwb/ ftnesh B{z pknd ftZu iwkBs SCF. 50-51, 3B2, MOHALI
d[gfjo 12 ti/ sZe. s/ fojk eo fdsk frnÅ . M. 9872180508. 9888101671
doi ehsk frnk j?. doi ehs/ rJ/ jB.
4 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 25 cotoh
cotoh,, 2 11
2011

jZfsnktK d/ wkwb/
nkgDh nkyoh w[fjzw s/ v/ft; B{z fojkn eo/ ftZu pqkihb ftftStt
otkBk j'fJnk fv;etoh gkfe;skBL tQkJhN jkT{; ftZu S/t/A Bzpo s/
;oeko B/ d{ s xo d/ fJZe
pqkihbhnk, 25 cotoh
eowukoh d/ s"o s/ jh ehsk ;h
(;HpH) d[Bhnk Go ftZu
ns/ fJ; Bks/ T[BQK B{z ftnkBk
jZfsnktK d/ wkwb/ ftZu pqkihb
;zXh d/ fB:wK sfjs oki;h
100 d/SK dh ;{uh ftZu S/t/A Bzpo
;[oZfynk fwbh j'Jh j?.
s/ j?. ;oeko tb'A ;gK;o fJZe
ftnkBk ;zXh s/ gkfe;skB
y' i ftZu fejk frnk j? fe
ns/ nwohek s'A fJbktk 185
pqkihb fJ; ;{uh ftZu f;oc nb
d/SK B/ j;skyo ehs/ jB. ekoB/
;btkv'o, e'bzphnk, t?B/i[J/bk,
B/ fejk fe v/ft; B{z fJ; ;zXh d/
rtkN/wkbk ns/ tofiB
sfjs fojkn ehsk ikDk pDdk
nkJhb?Av; s'A jh fgZS/ j?. fog'oN
j?. fJj ;zXh Bk f;oc ftd/SK
d/ nB[;ko 1998 s'A 2008 d/
ftZu w"i{d nwoheh okid{sK s/
d"okB pqkihb d/ brGr gzi bZy
bkr{ j[zdh j?, pbfe nwohek
BkrfoeK dh jZfsnk j'Jh j?.
;w/s g{o/ ftSt ftZu fJj fJZe
fJjBK ftu'A fznkdkso dh T[wo
w[ZYbk f;XKs j?, fi; Bkb e'Jh
15 s'A 24 d/ ftueko ;h. pqkihb
S/VSkV iK ;wM"sk BjhA j'
tkfSzrNB, 25 cotoh (;HpH) B{z ftnkBk ;zXh nB[;ko d/ ekB{ z B wz s oh i' ; n? v o? v '
;edk.
ekvo/i' B/ fejk fe ngokX do
nwohek B/ gkfe;skB B{z fejk j? e{NBhfse ;[oZfynk fwbh j'Jh v/ft; B{z bkj"o ftZu d'
e/g e/Btob, 25 cotoh w[fjzw ftZu fJj gfjbh tko fJZe 5600 uZeo brkJ/ jB ns/ 352 jfEnkoK dh tos' A dk o[ M kB
fe T[j ftnkBk ;zXh d/ fB:wK j?. tQkJhN jkT{; d/ gq?; ;eZso i/ jfEnkopz d ftneshnK dh
o'eD dh w[fjzw B{z nzikw d/ e/
(;HpH) fszB djkfenK s'A nwoheh wB[Zyh o'p'N ns/ fJZe eb'i/N fdB g[bkV ftZu fpskJ/ jB. nB[ ; ko nwoheh d{ s xo d/ ekoB/ B/ gZsoekoK B{z dZf;nk fe jZfsnk d/ d'S ftZu 27 iBtoh
xZN ehsh ik ;edh j?.
g[bkV w[fjzw dh ohVQ fojk Bk;k wkfvT{b B{z nzsookSNoh g[bkV fJBQK w[fjzwK d"okB fJ; B/ 180 eowukoh o/wzv v/ft; B{z ibdh v/ft; dk ;tkrs gkfe;skB B{z frqcsko ehsk frnk ;h.
dk fv;etoh ijkz nZi nkgDh ;N/SB sZe gj[zukJ/rk. b'eK B{z g[bkV ftZu gj[zukfJnk fojkn eo/. tQkJhN jkT{; B/ fJ;
nkyoh :ksok s/ otkBk j' frnk.
fv;etoh B/ ;EkBe ;w/A nB[;ko
uko tZi e/ 53 fwzN s/
fJ; ;kb foNkfJo j'D tkb/
fszB nwoheh g[bkV ijkzK ftZu
fJj gfjbk j' t / r k. fJ; s' A
j?. nwoheh g[bkV ijkz B{z
jNkT[D Bkb nwohek d/ g[bkV
fwSB ftZu fJZe ykbhgD
rZb s/ th z'o fdZsk j? fe v/ft;

fw;o ftZu T[mD Upkwk B/ ftftSt d/ B/sktK Bkb bhphnk pko/ uouk ehsh
tkfSzrNB, 25 cotoh (;HpH) nwoheh okSNogsh Upkwk B/
nzsookSNoh g[bkV ;N/S B bJh fJbktk 19 ngq?b B{z 'n?Bv/to' nkt/rk ns/ nzsookSNoh g[bkV
cqK;, fJNbh ns/ fpqN/B ;w/s ftSt d/ j'oBK B/sktK Bkb bhphnk
T[vkB Goh. 11 fdBK dh fJ;
w[fjzw B{z g{ok eoB s'A pknd fJj
ns/ 28 i{B B{z 'nNbKfN;' th
nkyoh T[vkB GoB tkb/ jB.
;N/SB sZe gj[zuD bJh o{;h ;':{z
g[bkV e?g;{b s/ fBoGosk tZX bZrh okiBhsh ftZu dh okiBhfse nSKsh ns/ gqdoSBekohnK d/ fybkc rZdkch
;oeko tb'A ehsh skes dh tos'A pko/ uouk ehsh. bhphnk d/
jw/Sk d/ bJh w[V nkt/rk. fJ; fv;etoh B/ j[D sZe Xosh d/ ikt/rh.
;ckJh dh wzr jkbks s/ rZbpks eoB dh nkgDh e'fSS , xNBkeqwK s/
gqshfeqnk ns/ ;jh itkpd/jh :ehBh eoB d/ wzst Bkb T[jBK
rZdkch dh ikfJdkd ips ekfjok, 25 cotoh (;HpH)
fw;o d/ B"itkB ;zrmBK Bkb
B/ fJj uouk ehsh. Upkwk B/ cqK;h;h okSNogsh fBe'b; ;oe'zh,
fpqfNS gqXkB wzsoh gqXkB wzsoh v/ftv e?wo{B ns/ fJskbth
gqXkB wzsoh pob[;e'Bh Bkb fJ; pko/ rZb ehsh.
i[V/ bZyK B"itkB fJZe tko fco

eo/rk fpqN/BL fog'oN sfjoho u" A e s/ fJeZso j' J / .


jkbKfe fJ; tko T[jBK dk fJj
gqdoSB d/S d/ okiBhfse szso
nwoheh okSNogsh B/ bhphnk ;oeko tZb'A fJ;s/wkb ehsh
rJh fjz;k s/ nkgDk rfjok d[Zy ikfjo ehsk j?. tkJhN jkT{; B/
fejk fe SKshg{oD fJeZso j'D, p'bD dh nkikdh ;w/s bhphnk
bzdB, 25 cotoh (;HpH) :{ogh d/SK d/ S[ZXheoB dh wzr B{z b? e/ dh iBsk d/ nfXekoK dh fJjBK B/sktK B/ g[oi'o fjwkfJs ehsh
ftZu bhphnk d/ B/sk w[nzwo rZdkch dh j' f Jnk. fJjBK gq d oSBK dk j?. fJ; d"okB cqK; bhphnk d/ jkbks s/ ;z:[es okSNo ;[oZfynk
nopK vkbo dh ikfJdkd B{z fpqN/B fBSkBk w[pkoe dh ;Zsk d/ eJh gqhSd dh fJZe n?woi?A;h whfNzr p[bkT[D dh :'iBk pDk fojk j?.
ibdh jh ips eo bt/rk. N?bhrqkc B/sk ;B. fw;o ftZu jkb dh
ftZu nZi Sgh fJZe ypo nB[;ko
fpqN/B dk fts wzsokbk rZdkch dh
fpqN/B ;fEs ikfJdkd (fi; ftZu p?Ae
ykfsnK ftZu iwQ K oew, tgkoe
fjz ; k dh iKu bJh pD/ fJZe
efwSB B/ nkgDh fog'oN ftZu
fejk ;h fe rq f j wz s okb/ B/
nbihohnk s'A 19 ;kb
gqdoSBekohnK B{z dpkT[D bJh
ikfJdkd ns/ bzdB ;fEs fJZe eo'V
61 bZy vkbo w[Zb dk fJZe wekB j?)
dk gsk brk fojk j?. fJZe ;oekoh
izr d"okB tosh ikD tkbh
;wZroh dk fJ;s/wkb ehsk. fJ;
fog' o N s' A pknd fJj fto' X
pknd jNh n?woi?A;h
nbihno;, 25 cotoh frnk j?. fto'Xh db ns/ ;wkfie ftZu o'; gqdoSBK ns/ wkouK s/
;{so B/ ;wuko gZso B{z dZf;nk fe gqdoSB ehsk frnk.
;oeko dh gfjbh gfjb fpqN/B d/ (;HpH) nbihohnk B/ d/S ftZu GkJhuko/ d/ w?Apo bzp/ ;w/ s'A fJ; ni/ gkpzdh ikoh oj/rh. T[BQK B/
ekfjok d/ wkdh fJbke/ ftZu 19 ;kb gfjbK brkJh rJh dh wzr eo oj/;B. fJZe fJzNoftT{ ftZu fejk fe fJ;
Bkrfoek B{z T[E'A pkjo eZYD dh j?. g[bh; eowukohnK ns/
fi; s'A pknd n;hA rZdkch dh ikfJdkd n?woi?A;h Bz{ ;oekoh s"o s/ jNk nbihohnk ftZu fJj edw edw dk wsbp fJj BjhA j? fe
gq d oSBekohnK d/ ftueko fbnk j?. wzfBnk ik fojk j? fe SKsh ;Ekfgs eoB bJh uZ[fenk nbihno; ftZu fto'X gqdoSBK
ips eoKr/ fi; dh gqfenk ub ojh j?. ;zxoS ftZu fJZe p; ukbe dh
fpqN/B dk wzBDk j? fe rZdkch dh 20 nop d/SK d/ pdbd/ jkbksK d/ frnk j?. nop d/SK ftZu T[gi oj/ dh nkfrnk d/ fdZsh rJh j?.
w"s j' rJh. fJ; s'A pknd Bkoki ubd/ fJj edw u[Zfenk frnk sDkU B/ fJZE/ th b'eK ftukb/ nbihohnk ftZu cotoh 1992
nop dh ikfJdkd fJ; d/S ftZu j? fi; b'eK B/ g[bh; dhnK rZvhnK B{z
ftZu'A fznkdkso bzdB ftZu j?. ;wkuko j?. d/S dh ;oekoh J/HghHn?; ;ztkd nSKsh g?dk eoBh ;[o{ eo fdZsh ftZu n?woi?A;h brkT[D dk j[ew
nZr brk fdZsh ns/ g[bh; EkD/ ew/Nh B/ okSNogsh dcso d/ ;h. fdZsk frnk ;h. d/S d/ fjz;k Bkb
gZso nB[;ko fJj ikfJdkd e[ZM jh tZb tXD bZr/, gozs{ c"i B/
fdBK ftZu ips eo bJh ikt/rh. fJZe fpnkB d/ jtkb/ Bkb fejk d/; d/ rqfjwzsoh dkj'T[ T[bv gqGkfts j'D ekoD nfijk ehsk
T[jBK B{z nfijk Bk eoB fdZsk. ephbk B/ n?bkB ehsk fe okiXkBh frnk ;h.
j? fe n?woi?A;h B{z jNk fbnk

uko j'o Gkosh ftfdnkoEhnK jwhd s/ i[owkBk, xo/b{


s'A o/vhU N?r jNkfJnk feqeN w[ekpb/ s'A pkjo
tkfSzrNB, 25 cotoh (;HpH) ftfdnkoEhnK d/ Soho ftZu j? feT[Afe T[j nkgD/ tehb d/
nwoheh fJwhrq/SB ns/ ;hwk N?e; o/vhU N?r brk fdZs/ rJ/ ;B. wkfXnw Bkb nkgDk e/; bVD B{z
eokuh, 25 cotoh (;HpH) dh f;ckfoS ehsh ns/ T[ ; d/
ftGkr B/ nZi e?bhc'oBhnk dh ;?B cqKf;;e' ftZu Gkosh soihj d/ oj/ jB. ;?B cqKf;;e'
pzd j' u[Zeh NqkJh t?bh :{Bhtof;Nh wjktgkoe d{s ;[Sfwsk rKr[bh ftZu Gkosh tgko d{sxo fJ; gkfe;skB feqeN p'ov B/ e[ZM xo/b{ w[ekpfbnK ns/ ftSt
d/ uko j'o Gkosh ftfdnkoEhnK Ekw; B/ T[whd zkfjo ehsh fe ;zpzX ftZu dZyD J/Shnk pko okSNoh fyvkohnK s/ ;gkN eZg s'A pknd ngq?b ftZu j'D
s'A o/vhU N?r jNk fbnk. j[D sZe o/vhU N?r jNkJ/ ikD tkb/ n?;';hJ/SB (n?;HJ/HphHJ/H) Bkb fcef;zr d/ d'S brkT[D tkb/ tkbh okSNoh Nh-20 w[ekpb/
18 Gkosh ftfdnkoEhnK ftZu'A ftfdnkoEhnK dh frDsh 15 sZe ezw eo fojk j?. T[BQK fejk fe j[D :kf;o jwhd s/ d/S ftZu ub oj/ ftZu fjZ;k b?D s/ gkpzdh brk
11 s'A o/vhU N?r jNk fbnk frnk gj[ z u ;edh j? . fJBQ K 15 n;hA nkJhH;hHJhH B{z B'fN; N{ gfjbh Sq/Dh w[ekpfbnK ftZu fdZsh rJh j?.
j?. e?bhc'oBhnk dh NqkJh t?bh ftfdnkoEhnK B/ Gkosh tgko nghno (n?BHNhHJ/) bJh fejk j? fjZ;k b?D ns/ fJ; ;kb Nh-20 jwhd B/ e[ Z M ;wK gfjbK
:{Bhtof;Nh d/ iBtoh ftZu pzd d{sxo s'A ekB{zBh wdd dh nghb feT[Afe id'A sZe fJBQK B'fN;K dk w[ekpfbnK ftZu y/vD s/ th T[es fpqfNS nypko d/ fybkc
j' ikD s'A pknd ftnkge thzk ehsh ;h. pkeh d/ fszB Gkosh itkp BjhA fdZsk iKdk jtkbrh gkpzdh brk fdZsh j?. jwhd s/ fpqN/B d/ gq?; fSekfJs efwSB
X' y kXVh d/ d' S ftZu fJBQ K ftfdnkoEhnK pko/ ikDekoh BjhA dh ekotkJh j' ;edh j?. fszB bZy o[gJ/ dk i[owkBk th ftZu T[;dh fBisk dh T[bzxDk,
brkfJnk frnk j?. jwhd B/ T[; B{z rbs Yzr Bkb g/S eoB,
fJZe fpqfNS nypko B{z fdZsh T[;dh gqf;ZXh B{z B[e;kB
nwohek ftZu fJZe SZeh fJZe fJz N oftT{ ftZu dkntk
ehsk ;h fe e[ M gkfe;skBh
fyvkoh ;gkN fcef;z r ftZu
gj[zukT[D ns/ rbs fog'ofNzr
dh fSekfJs doi eotkJh j?.
jwhd dk dkntk j? fe T[; B{z

;kT{dh Bkrfoe frqcsko Skfwb jB.


jwhd B{z T[d'A s'A okSNoh Nhw
ftZu Skfwb BjhA ehsk frnk
thvhU ;fNz r nkgo/ S B dk
fSeko pDkfJnk frnk j? ns/
T[;dh rZbpks B{z rbs ;zdoG
tkfSzrNB, 25 cotoh (;HpH) nbh n?wH nbd-ftn;koh ns/ j'o Jhw/b dk f;ob/y NkJhw; j?. T[;dk dkntk j? T[e fpqfNS ftZu ikfjo ehsk frnk j?.
;kT{dh nop d/ fJZe ftnesh N?e;k; d/ fJZe Bkrfoe B{z Gkoh jkT{ ; j? fi; B{ z p[ S d/ xo d/ nypko B/ T[; B{z fJ; fJzNoftT{ fJ; gkfe;skBh pZb/pki B/
B{z pzp pDkT[D d/ o;kfJD ns/ spkjh d/ T[d/S Bkb jfEnko ;z p z X ftZu fbfynk frnk j? . ftZu c;kfJnk j?. gkfe;skBh fgSb/ ;kb ;szpo ftZu ;gkN
T[goeD yohdD ns/ nwohek fJeZso eoB d/ d' S sjfs nfXekohnK B/ jbcBkw/ ftZu pZb/pki dk efjDk j? fe T[;dh fcef;zr ;e?Avb d/ d"okB nkgDh
ns/ T[ ; d/ ;kpek okSNogsh thotko B{z frqcsko ehsk frnk. nbdftn;koh s/ Xwkeky/ i ikDekoh s'A fpBK r[gu[g sohe/ fJzNoftT{ Bkb jzrkwk eo fdZsk
ikoi vpfbT{ p[ S d/ xo B{ z n?c ph nkJh nB[;ko nbd- ;wZroh B{z b[ekT[D bJh Bkb w[bkeks dh thvhU N/g ;h, fi; ekoB gkfe;skB d/
fBSkBk pDkT[D ;zpzXh ikDekoh ftn;koh B/ fJZe Jhw/ b dk r[ Z vhnK dh tos' A eoB ns/ pDkJh rJh j?. gkfe;skB feqeN fszB fyvkohnK s/ gkpzdh brk
fJeZso eoB d/ d'S ftZu f;ob/ y fbfynk j? , BkJh; T[jBK B{z p?r ftZu b[ek e/ fJZe p'ov dh nB[S k;Bkswe ew/Nh dZf;nk fe nB[Sk;B ew/Nh B/ g{o/ bJh jwhd tZb'A wkch wzr/ ikD fdZsh rJh ;h. p'ov d/ nfXekoh
frqcsko ehsk frnk j?. ekB{zB Nkor/N ns/ pknd ftZu d' soQK BkJhN ebZp B{z fBSkBk B/ jwhd bJh ;ik dk n?bkB wkwb/ s/ ftuko ehsk. fJ; d"okB s/ th ftuko ehsk frnk. fJ; dk efjDk j? fe jwhd s/ gkpzdh
ftGkr B/ nZi dZf;nk fe d/ fBSkfBnK dk fieo ehsk pzB pDkT[D ;zpzXh ;kfiS eoB dk ehsk j?. fJzNoftT{ d/ ekoB gkfe;skB s'A pknd ew/Nh B/ T[; s/ fszB ns/ i[owkB/ s'A pknd j[D fJj
d' S th brkfJnk j? . p'ov d/ fJZe nfXekoh B/ dh feqeN Sth B{z j'J/ B[e;kB bZy o[gJ/ dk i[owkBk brkT[D wkwbk ysw j' frnk j?.
;kT{dh nop d/ Bkrfoe ykfbd ns/ gqwkD{ T{oik gbKN. fJZe
5 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 25 cotoh
cotoh,, 2 11
2011

i[r' i[r nNZb


f;ZyK dh oki;h Sesh dk e[opkBhnK d/ SfjBSkj B/, ;qh r[o{ rqzE ;kfjp, Bkw ijkz
pDkfJnk.
ebrhXo gksSkj B/ r[fonkJh d/ e/ goFT[geko ewkfJnk.
d' ijkBK d/ tkbh i[r' i[r nNZb Spd r[o{ B{z o{jK ftZu

gqshe ;qh nekb sys ;kfjp t;kfJnk.


XzB XzB j'Jh b[ekJh ftZu r[o{nK d/ fdb B{z fdbK d/ sys
fpmkfJnk.
eosk g[oy[, nekb w{os ;opFSesh wkB ;Zuk r[o{ Bzoh
nkfJnk.
(bVh i'VD bJh fgSbk nze ;EkB d/ gqGktK s'A ;[szso j?. ;qh s/ f;odko eg{o f;zx nkfd gqkgs BjhA j' ;eh, go fJZe rZb fJ; w"e/ s/ S'qwDh r[od[nkok
fBskfDnK d/ skD, fBwkfDnK d/ wkD, s/ok i; j't/ d{D
d/y') nekb sys ;kfjp Bkwto Sy;hnsK B{z ;qh nekb ;gS N j? fe ftdtkBK, gq p z X e ew/ N h d/ gq X kB iE/ d ko ;tkfJnk.
;qh nekb sys ;kfjp s'A jh gqG{;ZskF;zgzB ;z;Ek j'D eoe/ sys ;kfjp s'A wkDF;BwkB fJfsjk;ekoK, b/yeK nkfd B{z r[ o uoB f;z x N" j Vk B/ ;z y / g wks fgsk, GkJh, ;[Zs, pzXg ;zg{oB dks/ ir B{z do; fdykfJnk.
;w/F;w/A r[o{Fxo d/ fto'XhnK fJZE'A j'J/ j[ewBkw/ nkd/S iK gqkgs eoB dk ;[Gkr gqkgs ;BwkfBs eoB dh fgos gfjbK fijh seoho eod/ j' J / dZf;nk okw;o ;o'to ezY/ gzit/A r[o{, GkJh r[odk; s'A fbykfJnk.
;wkfie, oki;h p/fJB;kchnK, c?;b/ B{z fJ; d/ wzBD tkfbnK B/ j'fJnk, go fJBQK Sy;hnsK B{z s'A jh ;Ekgs ;h. fe ftdtkBK B{ z ;BwkBD dh SZsh i'sK dh pkDh doi eoe/ ;KMhtkbsk dk ;pe f;ykfJnk.
i p o Fz [bw d/ fybkc s/ y[ShFy[Sh gqtkB ehsk. ;qh nekb ed'A, fe; eoe/ s/ fe; soQK fJ;/ soQK 'B?SBb gq'c?;o nkc goz g ok ;q h r[ o { r' f pz d f;z x ih r[o{, GrsFeth, GZN, r[o{ xo d/ fgnkfonK B{z fJ; 'u doi
r[od[nkfonK d/ gqpzX ;[Xko, sys ;kfjp s'A ;[DkJh rJh ;BwkfBs ehsk frnk, nkw f;ZyfJzw' dh gdth Bkb wjkoki dh ubkJh j' J h j? s/ eokfJnk.
f;Zyh d/ gqukoFg;ko fjZs f;Zy Xkfowe ;zk dk n;b wB'oE nkdwh B{z ikDekoh BjhA. GkJh ;BwkfBs f;odko eg{o f;zx d/ S' w Dh r[ o d[ n kok gq p z X e ew/ N h ;'bK ;" d' s'A ;'bK fszB sZe pkDh fJeZso eoe/ uko ftZu
fjZsekoh bfjoK T[ Z mdhnK 'fe;/ d'Sh B{z d'Sh pDk e/' T[; dk ;zs'y f;zx ih id ;qh jfowzdo ;BwkB ;zpzXh ikDekoh, T[BQK B / T[ B Q K d/ g{ o fBnK s/ uZbd/ fbytkfJnk.
ojhnK. fBokdo eoBk BjhA, ;r'A ;kfjp ih dh nzsw :ksok s/ dhnK fbysK s/ T[BQK ;zpzXh j' J / jh fJj c? ; bk ehsk j? . nkfd rqzE dh fibd bkj"o 'u j'Jh, ;koh ;zrs dk wkD
;qh nekb sys ;kfjp d/ ftnesh ftS/ S ftZu nkJh nkJ/, sK eth ih rqzE ;wkgs fbysK ftZu'A th gqkgs BjhA j[zdh. fJ; s' A fJbktk pj[ s jh tXkfJnk.
f;XKs s/ fJfsjk; s'A gq/oDk t e s h e wz 'oh, f;XKse eoe/ nkgD/ bVe/ pbd/t f;zx i/ e o E' V hFpj[ s h ikDekoh wjZssk tkb/ XkofweF;wkfie ;qh r[o{ noiB d/t ih B/, pkpk p[ZYk ih B{z gfjbk rqzEh
gqkgs eo, nB/eK r[of;Zy yzv/ fYfbnkJh B{z d{o eoe/ T[; B{z s/ gfotko ;w/s ;qh nzfwqs;o fwbdh j? sK T[j e/tb ;wekbh c? ; b/ ;w/ A F;w/ A ;q h nekb sys pDkfJnk.
FpkN/ dh gkj[b gqkgs eo, r[o{FgzE wBFpuBFeow s' A gftZso nkJ/. nk e/ nkgDk rqzE frnkBh nypkoK ftZu'A. 'o'z kBk nihs' zkfjok zj{o, gqsZy ;o{g ro{Fo{g, okrK d/ ftZu ikg rkfJnk.
;kfjp s' A bJ/ rJ/ , fit/ A
B{z ;wofgs j'J/. nfij/ ;wogD pDkT[fdnK, uVQdh ebk dk r[ow[y f;zx (i' frnkBh ;zsk ftZu gqekSs ypo s/ ;zgkdeh w{zj'A wzrhnK w[okdK d/t/ ;G B{z, b'e gob'e dk d[Zy fwNkfJnk.
r[opkDh dh S[ZXsk s/
dhnK T[dkjoDK sK ;kB{z 20thA ihtB gqdkB eoBk j?. f;zx d/ ;g[Zso ;B) dh wkocs b/y s'A ;kB{z fBwBfbys ikDekoh GrsK dh N/e, ;/teK dh i's, SpdFr[o{, do s/o/ s/ ;/te
fJe;koskl r[ o d[ n kfonK d/
;dh d/ shi/ djke/ ;w/A dhnK th ;qh nekb sys ;kfjp s'A 'nekb p[zr/ ( ;qh nekb sys gqkgs j' ;eh j?L nkfJnk.
;[ u ko{ gq p z X l Sq ' w Dh r[ o d[ n kok
fwbdhnK jB. ;qh nekb sys XkofweF;wkfie ntZfrnk ;kfjp) fty/ g/S ehsk. fJ; rqzE ''13 nes{ p o, 1973 B{ z p/Bsh nodk;, i'dVh J/j' Gt ;kro s'A gko eo' jo okfJnk.
gq p z X e ew/ N h dh ekfJwhl
;kfjp s'A id'A nkzkdh bJh fBjZE/ eoB tkb/ r[of;ZyK B{z e/tb s/ nkg B{z sys ;kfjp tZb'A ;t/o/ 7 ti/ f;odko eg{o f;zx B{z Bhu'A T{u eo/ w/ok r'fpzd, UN ;jkok ir ftZu fi; fi;
f;zxK d/ iZE/ s[fonk eod/ ;B sBykj jh BjhA bkJh iKdh ojh ;BwkB gqkgs j'fJnk. ;qh nekb sys ;kfjp s'A iE/ r[ o pkDh dh SgkJhl ;q h nekb
sys ;kfjp dh BtFT[ ; kohl sekfJnk.
sK nzro/i je{ws dhnK vKrK ;r'A ;w/A ;w/A r[o{FgzE B{z ;wofgs fJj ;zy/g fijh ikDekoh dko ;kfjp frnkBh ;kX{ f;zx wkD, XzB, i;, w[esh fJ; do s/ , fi; B/ i' wzfrnk ;' gkfJnk.
EZe iKdhnK ;B, go bj{Fb[jkD ftdtkB b/yeK, gzEe Xkofwe GkJh ;zs'y f;zx ih B{z ;hq nekb G"ok tZb'A 'B?S Bb gq'c?;o nkc ;opZs ykb;kl ;z ; ko f;Zy
Gkos dhnK ;kohnK p'bhnK dk yzkBk fJ; ftZu BzohA
j'J/ f;zx fco T[Zmd/ ;B, nZr/ Sy;hnsK B{z ftS/S wkDF;BwkB sys ;kfjp s'A ;BwkfBs j'D f;ZyfJzw' dh gdth gqdkB ehsh ;zw/bBl ftSt f;Zy
nkfJnk.
tXd/ ;B, go jZE BjhA ;B u[Zed/ s/ gdthnK th gqDkB j[zdhnK ;zpzXh gqkgs j[zdh j?. GkJh ;zs'y rJh. fJ; gdth dh fbys uKdh ;z w / b B', ;z r sFgz r sl w? f oi
fJfsjk;, fwfEjk; d/ gqsheK, fpzpK, nbzekoK, o;K Bkb
. ;Z[u/ y{B ftZu bEFgZE fJBQK ojhnK, fiBQK pko/ nkw b'eK B{z f;zx ih B/ 'r[o gqskg ;{oi rqzE' d/ ;[Bfjoh u"yN/ tkb/ gZso/ s/ g? b ;K, wVhnK, epoK s/ ;q h
;ikfJnk.
f;zxK d/ fi;wK Bz{ t/y e/ fJe pj[s xZN ikDekoh j?. fwbdh ;zws 1900 (i[bkJh, 1844JhH) jB. fJ; gdth d/ Bkb T[BQK B{z r[ o { rq z E ;kfjp ih d/ gq e kS
ftSkFt;s{F nfXnkswe o{gFB{okBh, fi;dk jo fJZe fdb B{z
fdB fJZe nzro/i gkdoh ikDekoh nB[;ko gzE d/ gqf;ZX d/ ;ktD wjhB/ ftZu ;zg{oB ehsk feogkB s/ f;o'gk th fdZsk ;z p z X hl ;q h jfowz d o ;kfjp ftZu GkfJnk.
;hHn?cHnA?vfoT{z B/ nZyK ftZu eth, ftdtkB b/ye GkJh ;zs'y s/ fszB e[ wjhB/ fgS'A nekb frnk. Skw B{z 4 ti/ r[o{ BkBe ;/tkl iksFgksl Go{D s/ok fdZsk ykJhJ/, ;dk jh s/ok Bkw fXnkJhJ/, XzB w/o/ ox{
nZEo{ fbnk e/ fejk ;h, ''nZi w?A f;zx, gzE d/ p/ski pkdSkj pkpk ubkDk eo rJ/ jB. fJ; fj;kp fBtk; d/ jkb ftZu T[BQK dk jZfsnkl fBsB/w dhnK okfJnk.
eJh :;{ w;hj eod/ (;{bh uVd/ yVe f;zx, GkJh ;kfjp GkJh Bkb T[BQK B{z 1844 JhH d/ B/V/F ;tkrs s/ ;BwkB ehsk frnk pkDhnKl r[ o { F vz w Q nkfd. 'fgnk;/ ' whAj t;kT[ y[ ShnK d/, fdbK s/ gkt' Bk edh gZsMVK
) t/y/ B/'' oDXho f;zx, GkJh ;kfjp GkJh s/ V / ;BwkfBs ehsk frnk s/ SkBdko ukjFgkoNh fdZsh ;wkgs dk ;kfJnk.
;qh nekb sys ;kfjp ;w/A s/ jfoGiB f;zx :'rh (nwohek) j't/rk. fJ; s'A tX/o/ ikDekoh rJh.'' o{g f;z x fdnkb f;z x fgnk;k

r[opkDh ftZu wB[Zyk d/jh dk ;zebg


;z;ko d/ Xow y/so ftZu ;qh bA?dk j? s/ id T[j p[bkT[Adk j? sK t/yd/ jK fe j[ew jT{w? d/ n;o ;zpzfXs j?. fJ; s'A jh wkBf;e Yfj Y/oh sB[ y/j.. ;kvk ;oho fJZe soQK dk wB[Zy pkeh d/ pqfjwzv s'A fGzB sK
r[o{ rqzE ;kfjp ih gfjb/ Xow w"s j[zdh j?. xZb/ n;hA nkT[Ad/ jK j/m gow sZs d' o{g Xkodk j?, wzvb S[o{ j[zdk j?. nkswk d/ ;zpzX (gzBk 20) wfjwkB j?. fJ; B{z b'VhAdh y[oke gqshs j[zdk j?, go fpbe[b tZyok
rqzE jB, fiBQK ftZu ;w;s s/ ;Zd/ T[m iKd/ jK. ;G e[M fJZe nkswk dk s/ d{ik gqfeosh eoe/ i' ndbkFpdbh ;oho ftZu u{zfe fJj ;oho pqjw i's dk d/ e/ nkgD/ nzrF;zr oZyDk j?, BjhA j?. ;ko/ pqfjwzv ftZu J/esk
wkBt ;z;ko dh ;z;feqsh, Gkos nekb g[oy d/ j[ew o{gh fB:w dk. nkswk sK d?th r[D ekfJw jz[dh j? T[j wB j?, fJ; dk w[ZY wzdo j?, fJ; B{z no'r s/ S[ZX ;kc fdZsh fwnkd she, fJj ftukok j? s/ nB/esk th j?. go n;bh
dhnK uj[z fdSktK , T[BQK Bhu nB[;ko j' fojk j?. ''j[ewh j'tfB oZydh j? ns/ nkgD/ n;b/ ftZu gzu G{se ;oho jh j?. fJ;/ bJh oZyDk ukjhdk j?. ''ekfJnk gfts tNkT{ j?. fJ; B/ sK ub/ ikDk j?, J/esk jh j?. fJ;/ soQK nkswk
;wMhnK iKdhnK iksK Bkb ihn'' r[otke j?. fJj j[ew oZph fwZ; BjhA g?D fdzdh. S[X s/ nefj fejk j?, ''fJj wB[ gzu ss[ s/ j? ;oho..'' ;oho B{z wB, pu, eow feT[Afe fijVk xfVnk frnk j? sZs j? s/ T[; dk ;zpzX wB s/
;pzXs pkDheko d/ ou/ p'b, fB:wK nB[;ko jh tosdk j?. ofjzdh j?. fJ; bJh pjqw d/ B/V/ iBwk..'' fJj wB'wJh e'S j?. eoe/ wbhB BjhA j'D d/Dk ukjhdk. T[; B/ GZiDk io{o j?L ;oho Bkb j? , t/ y D ftZu
ftfGzB p'bhnK ftZu gqkgs j[zd/ e[dosh fB:wK dk BkT[A jh j[ew j[zdh j?. gqfeosh oi', sw', ;s' frnkB p[ZXh dk ftSk j? s/ nkBzd brGr jo Xow B/ fJ; dh S[ZXsk fJj[ ;oho[ iioh j? fJ; B' io[ fGzBFfGzB go n;bk fJe' j?. fJ;
jB. ftS/Ssk fJj j? fe Xow j?, ;ko/ fB:wK dk gqXkB fB:w fszBK r[DK d/ n;o eoe/ ;E{b s/ nkswk dk. nkswk dh o"A sK ;ko/ s/ z'o fdZsk j?. Jh;kJh wjKg[oy gj[u? nkJ/.. wB[ZykFd/jh ftZu Bkw o{gh n;zy
y/ s o ftZu fJBQ K ;ko/ 36 'j[ew' j?. T[j fB:w fi; nB[;ko ;{yw sZsK dk o{g Xkodh j?. e'SK ftZu trdh j?, go T[; dk ;/AN gkb B/ th fbfynk j? fe u{zfe (gzBk 584) t;sK jB. ;qh r[o{ nwodk; ih
pkDhekoK B{z ;qh r[o{ rqzE ;kfjp d/ iht iBw b?Ad/ jB, eowK dk nkswk dk s/ gqkfeofse sZsK d/ ykb; zj{o nkBzd ;o{g ftZu j?. ;oho oZp dk wzdo j?, fJ; bJh fJ; ;oho dk jZd f;ok ;{ywsk d/ dk c[owkB j?L
;zdoG ftZu fJZe ;wkB ;BwkB fB:w j?. 'eowh nkt? egVk' r[o ;zi'r dk BK wB[Zy (iht) j?. ;oho, fwZNh, jtk, nZr, gkDh B{z gftZso oZyDk s/ fJ; dh o{g ftZu wB j?. ;oho s/ wB fJe' fJ;[ ekfJnk nzdfo t;s[
fdZsk frnk j?. fJ; s'A th tX/o/ c[owkB j?. fJj eowK dk Xow nkswk wB[Zy d/ ftZu ihtkswk dk w/b j?. fJ; ftZu p[ZXh dk gftZsosk B{z ekfJw oZyDk wB[Zy bVh d/ d' f;o/ jB. wB ukj/ gziK n;zyk..
wjZstg{oB sZE fJj j? fe fJ; iht B{z T[sKj th u[Zedk j? s/ nytkT[Adh j?. fJj oZp dh i's gqekS j?. fJj fJZe nfijh wShB dk gow Xow j?. wbhB fynkbK s/ sZsK s'A jh iBfwnk j?, go
r[ow[fy ;ku[ fwb? sk t/yk..
rqzE d/ pkDhekoK d/ ;zd/S fiZE/ j/mK th v/rdk j?. fJj rZb eowK j?L nekb g[oyh B{o dh uzfrnkVh j? fijVh gqkDK d/ nk;o/ uZbdh G?V/ SpdK s/ e[eowK Bkb fJ; B{z tk;st o{g ftZu wB th i'fs
BT[ dotki/ d;t? w[esk
sZsekbhB wkBt ;wki d/ ftrV/ d/ r[Dk d/ nXhB j?. soZeh tkb/ j?. okwebh okr ftZu ;qh r[o{ j?. fJj nekb g[oyh i's dk zj{o rz d k BjhA eoBk ukjhdk. o{g jh j?, r[otke j?L
nBjd ;pd[ tiktfDnk..
;zsbB B{z ;zs[fbs eoB fjs gk;/ uzr/ eowK dk cb wB[Zyk nwodk; ih dk c[owkB j?L j?L n?fgeNhN; B/ th fejk j? fe j/ wB s{z i'fs ;o{g[ j? nkgDk
(gzBk110)
ekoro f;ZX j'J/, T[E/ fJj nZi iBw dh gqkgsh j?. J/ ;ohok w/fonk jfo s[w wfj gT[D? gkDh nrBh ek w/b[.. wB[Zy! s/o/ nzdo oZp j? s?B{z gsk w{b[ gSkD[..
r[owfs ftZu fJj sBFd/jh
th wB[Zy B{z ihtB d/ jo y/so eJh iBw GJ/ ehN gszrk.. i' f s oyh sk s{ ir wfj uzub ugb p[fX ek y/b[.. BjhA fe s{z nkgD/ G?V/ puBK s/ (gzBk 441)
ftZu ;[uZih s/ T[;ko{ nrtkJh eJh iBw ri whB e[ozrk.. nkfJnk.. BT[ dotki/ d;tk d[nko[.. wbhB eowK Bkb oZp dh p/ndph noEks wB dk nyhobk f;ok B{z ;'X e/ wB B{z r[oSpd ftZu
d/D fjs g{oh soQK ;woZE ns/ eJh iBw gzyh ;og j'fJU.. jfo i'fs oyh s[X[ ftfu sk p[Mo[ o/ frnkBh J/j[ phuko[.. s/ fBokdoh eo fojk j?A. r[opkDh nkswk Bkb ik fwbdk j?. fco bkT[D Bkb jh wB[Zyk ihtB dk
;koEe jB. ekoB fJj j? fe ;qh eJh iBw j?to fpqy s{ ir wfj nkfJnk.. eEsk pesk ;[Bsk ;'Jh.. sK n?bkB eodh j? feL fJT[A ;wM' fe fiZE/ ;oho w[Zedk T[d/S gqkgs j' ;edk j?. gqzs{ fJj
r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ pkDhekoK i'fJU..1.. jfo nkg/ wksk nkg/ fgsk nkg[ phuko/ ;[ frnkBh j'Jh.. fJ; d/jh eT[ f;wofj d/t.. j?, T[E'A wB S[o{ j[zdk j? s/ fiE/ wB r[o{ ih dh ngko pyfSS s/ nEkj
dh gqXkB ;[o wkBtFfjs?Sh ns/ fwb[ irdh; fwbB eh fifB ihT[ T[gkfJ irs[ d/jh wkNh p'b? gT[D[.. p[M[ o/ ;' d/jh Gi[ jfo eh ;/t.. w[Zedk j?, T[E/ nkswk S[o{ j[zdh j?. fjs eoe/ jh ;zGt j?L
d/S ekb, ozr, B;b, fbzr G/d pohnk.. fdykfJnk.. frnkBh w{nk j? eT[D[.. (gzBk 1159) go fJBQK ftZu coe fe;w dk fJj[ wB[ d/jh ;'fX s{z r[o
dh ;hwk s'A g{oh soQK w[es j?, fuozekb fJj d/j r[o go;kdh p[fMnk sk ubs[ (gzBk 152) fJ; bJh fJ; d/ j h B{ z BjhA, doi/ dk j?. gZEo, fpqS, gS{ ;pfd thukfo..
fi; eoe/ fJBQK d/ fwZmV/ fJbkjh ;ziohnk..1.. ojkT[.. j'nk ubs[ Bdoh nkfJnk. n;b ftZu r[opkDh ftZu nkswxks Bkb, eoVhnK s/ wB[Zy fJj uko doi/ jB. ;G BkBe fJ;[ d/jh ftfu Bkw[
p'bK s'A wBZ[y fBozso Xotk; s/ eJh iBw ;?b frfo efonk.. ej? BkBe[ f;q;fN ek w{b[ wB[Zyh d/jh B{z ekfJnk, jfo wzdo, sgZf;nktK Bkb i' j'o nB/eK ftZu nkswk j?, fco th n;hA fBXkB[ j?
gqekS b? fojk j?, feT[Afe r[opkDh eJh iBw roG fjfo ofunk i'fs okyh sk s{ ir wfj tZvk febQk (e'N) fSdq, ;b'e, soQK d/ s;hj/ d/ e/ oZp dh gqkgsh gZEo B{z iVQ s/ wB[Zy B{z u/szB gkJhn? r[o e? j/fs ngkfo..
ftu'A gqitZbs j[zdk ;zd/S wkBt yfonk.. nkfJnk ;'s , d/jh, ;oho, d/j[oh, fgzv, dk okj dZ;Dk nkgD/ nkg ftZu efjzd/ jK. fJjh coe doi/ dk j?, (gzBk 427)
iksh B{z ;wofgs j?. eJh iBw ;ky efo (gzBk 921) Bro, xo, sB, jNVh, xfN jh w{oysk j?. ;qh r[o{ nwodk; ih iks dk BjhA. ;' r[opkDh nB[;ko gq ' H e[ b dhg f;z x T[ r kDh
f;qSNh ftZu wB[Zy Sq'wDh iht T[gkfJnk.. ;' ;gSN j? fe wB[ZykFd/jh d/ nkfd gqw[Zy BktK Bkb g/S ehsk dk c[owkB j? fe fJj ;oho wB[Zy
j?. fJj nSoc[b wyb{eks j?. by uT[ok;hj i'fB d' tZv/ gfjb{ jB,. fJZe ;oho s/ frnk j?. fJ; dk nkXko nekb e'b tkfjr[o{ dh pjs[ ehwsh t;s{
;ko/ pqjwzv ftZu wB[Zy woezh GqwkfJnk..2.. d{ih nkswk, jfo i'fs . d'jK dk g[oy dh i's i' izwdhFwodh nwkBs j?, fJ; dh ;KGF;zGkb
gdth T[s/ yb'sk j?. n?t/fbT{SB
tkb/ th wB[Zy iksh B{z soZeh dk
;G s'A T[sbk vzvk wzBd/ jB.
e'Jh wZsFwsKso, e'Jh doSB
;kX;zfr GfJU iBw[
gokgfs..
efo ;/ t k Gi[ jfo jfo
r[owfs..
n;bk fJZe j? . ;E{ b Gkr
oesFfpzd d/ w/b s'A pDBk S[o{
j[zdk j?. S?t wZs tkb/ s/ t/dKsh
th wB[Zyh ;oho dh pDso fJ;
BjhA, nkswk jh ihtB j?. fJj
;oho fJ; dk wzdo j?, fJj fJ;
wzdo dh t;Bhe j?L
wB[ wzdo[ sB[ ;kih pkfo..
eoBk wB[Zyh eosZt j?. r[opkDh
ftZu wB[Zyh ;oho B[z ;jh s/ ekfjw
oZyD ;zpzXh nB/eK jtkb/ nkJ/
jB. Grs XzBk ih dk ''r'gkb s/
uko/ d/ uko/
iK ftfrnkB wB[Zy s'A fpBK j'Ad (gzBk 176) soQK jh dZ;d/ jB. oes fJ;soh fJ; jh wX/ p;As[ ngko.. ok nkosk'' tkbk Spd s/ Grs wK r[oh p?mh p[oi ftZu , gJh S[eo r[ zko/.
ftZu BjhA nk ;edk. UBk fuo soZeh dh gT[Vh dk, wkB; d/ ;oho dk s/ fpzd wod d/ ;oho (gzBk 180) epho ih dk 'G[y/ Grfs B ehi?.. bk ;hB/ d/ Bkb g'so/, B?BK d/ sko/.
e'Jh Xow iK cb;ck w[ezwb BjhA iBw, nzsbk vzvk j?. i/ wB[Zyk dk fjZ;k j[zdh j?. fJj d't/A i[i BT[ fBfX nzfwqs[ gqG ek Bkw[.. :/j wkbk ngBh bhi?..' fJBQK t/ ikr z'okto :'fXnk, iktK pbjko//.
;wfMnk ik ;edk, fizBk fuo iBw Xko e/ nkgDh soZeh dh fwb e/ gq c [ b s j[ z d / jB s/ d/jh wfj fJ; ek fp;qkw[.. ;ohoe b'VK dh g{osh tZb m'; T[m cfsj f;zx , cfsj d/ bk e/ i?eko/.
T[j wB[Zy d/ ihtB s/ fJ; d/ ocsko B{z iht ekfJw oZy/rk sK ihtkswk bJh ikwk (;oho) (gzBk 283) fJSko/ jB. r[owfs ;oho B{z ekfJw w?A dZ;K okshA ;[ZfsnK, i' tos/ eko/.
nkdoS ;zpzXh s;Zbh pyS ukBDk j'o th T[u/ok wB[Zy pD/rk, nzs fsnko eod/ jB . fJj ;oho nzB fJj[ ;oho [ ;G[ Xow[ j? fi;[ oZyD sZe sK ;jh wzBdh j?, gqzs{ fezi fyzv/ w?E'A bkvb/, uko/ d/ uko/.
BjhA gkT[Adk. r[opkDh nB[;ko B{z ;Zuyzv gXko/rk. n;Zs wzvb d/ nk;o/ ekfJw j?. '';kY/ sq? wD nzdfo ;u/ eh ftfu i'fs.. uzw y[ShnK ftZu rbskB j' e/ wA? ;kfjp nihs, i[Mko dh, ejK ejkDh.
fe;/ iht dk iBw iK w"s nekb B{z SZv e/ ;Zs wzvb ftZu ik e/ d/j[oh ub? gkDh nzB..'' fJ;/ bJh (gzBk 309) nkgD/ nksfwe ihtB B{z G[Zb T[jBK oD ftZu foVe/ ;{ow/, gk s/r wXkDh.
g[oy d/ j[ew nB[;ko j[zdh j?, T[j ;s ;o{g jh j' ikt/rk ns/ i/ fJj 'nzBwJh' e'S efjbkT[Adk j?. ekfJnk e'N[ ngko[ j? nzdfo ikD B{z, 'eos{fs g;{ eh wkB; go to bJ/ j'Dh jho B/, d' u[D e/ jkDh.
iht B{z xZbdk j? sK T[j iBw e[eowK ftZu g? ikt/ sK fco j/mK fJj ;G s'A pkjobk godk j?. fJ; jNBkb/.. iks..' efj e/ nkrkj eodh j? fe d' y'j e/ w?E'A b? rJh, d[ SNK dh YkDh.
B{z fBxo/rk, SkfJd o;ksb ftZu e'S ftZu gZm/, jZvhnK, BkVhnK (T[jh) n;b ihtB sK nksfwe ihtB wA? coz fBGk e/ ;[ZfsnK, ;ko/ d/ ;ko/.
ik fvZr/L wB[Zyh fpzd ftZu iV oZydhnK i' pqjwzv/ ;'Jh fgzv/ i' y'i? ;' j?. nfijk ihtB nfrnkB Gog{o ;B N'o/ bkVh w"s Bkb, uko/ d/ uko/.
nghb by uT[ok;hj i'fB ;pkJh.. jB s/ s[uk (uwVh) wk;, tkb gkt?.. s/ gS{gD j't/rk. wB[Zy gS{ tKr s[;hA eo' fsnkoh ikD dh, w? A ;de/ iktK.
;fseko:'r gkme', Xkofwe wkD; eT[ gqfG dhJh tfvnkJh.. nkfd fJ;soh oes Bkb ;zpzfXs ghgk gqDt? gow ss[ j? ;fsr[o[ ihftnk sK fro frnk. wB[Zy w?A nDy, nkB dh s[;K B{z , d;sko ;iktK.
gzB/ s/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh fJ;[ gT[Vh s/ i' Bo[ u{e? ;' jB. ;ko/ ;oho d/ wzdo B{z EzwQD j'fJ bykt?.. ikfs sK T[Zuh s/ ;[Zuh j?. ;G s'A s[;hA feZdK coz fBGktD/ nkt' ;wMktK.
pkDh d/ nzS gqekfSs ehs/ j[zd/ nkfJ ikfJ d[y[ gkfJdk..2.. tkbk gqkD (;k;) j?. fJj ;ko/ (gzBk 695) T[ZuhL j;Fj; bkVh w"s Bkb, ik b? b" bktK.
jB. feqgk eoe/ fJjBK B{z ;zGkb (gzBk 1075) ;oho dk fJZe j'o i[i j?, fJ; B{z ip br[ i'pfB ;k;[ j? sp nto i'fB s/oh gfBjkoh.. fJ;[ ni p/Vh Gkos wK dh , ojh Gkb feBko/.
e/ oZy' sK i' pkDh dk fBokdo f;qSNh ouBk pko/ id'A n;hA ''gqkDwJh e'S'' jtkJh godk br[ fJj[ sB[ d/j.. Xosh wfj s/oh f;edkoh.. pD ug{ pzB/ bk fdT[, uko/ d/ uko/.
Bk j't/. ikBD dk :sB eod/ jK sK n;hA efjzd/ jB. wB th ;oho Bkb fpB[ r[D ekfw B nktJh (gzBk 374) ;tH ;z s ' y f;z x ;coh
6 ;ekJh jke NkJhw
NkJhwz,, ;kfjp kdk nihs f;z x Bro
;kfjpzkdk Bro,, S[[ Z eotko, 25 cotoh
cotoh,, 2 11
2011

B"itkB BBS// fsnkr e/ y/vK tZb j'Ad fuZbV esb/nkw 's/s/ eKro; dzrk ghVsK B{z wekB, p{E ns/ Bt/A bkb
gq/fos j'D L rouk nkgDh ;fEsh ;g;gSN eo/ L vkH uhwk ekov pBkT[D ;pzXh whfNzr dk nk:'iB

T[dxkNB eod/ j'J/ phph rouk. c'N' ;HpH


w[jkbh, 25 cotoh (;HpH) gzikp d/ ;kpek w[Zy wzsoh e?gNB
nwfozdo f;zx d/ ;kpek UHn?;HvhHphph byftzdo e"o rouk B/ fejk fe
B"itkB BfSnK d/ o[MkB B{z SZv e/ y/vK tZb gq/fos j'D feT[Afe y/vK
Bkb fiZE/ T[j nkgD/ ;oho B{z szdo[;s oZy ;ed/ jK T[E/ nkgD/ ;{p/, gZsoekoK Bkb rZbpks eod/ j'J/ vkH uhwk. c'N' ;HpH
d/ S dk BK uwek ;ed/ jB. w[jkbh, 25 cotoh (;HpH) dzrk ;qH UpokJ/ B/ dZf;nk fe fiBQK w[nktik d/D d/ Bkb Bkb xNBk B{z
w[ j kbh, 25 cotoh (;HpH) w[ Z y wz s oh gz i kp d/ ;bkjeko,
nZi pkpk pzdk f;zx ;g'oN; ebZp ;B/Nk d/ 18t/A epZvh eZg d/ ghVs t?bc/no ;[;kfJNh d/ gqXkB dzrk ghVsK B/ w[jkbh ftZu n?w nzikw d/D tkb/ b'eK B{z bZG e/ T[BQK
Sq ' w Dh nekbh db d/ ;eZso ns/ p[ b ko/ vkH dbihs f;z x uhwk B/
T[dxkNB w"e/ fJeZm B{z ;zp'XB eofdnK phph rouk B/ fejk fe eKro; ;qH sfizdo f;zx UpokJ/ dh gqXkBrh nkJh ih cb?NK dh ;N/n bJh j'Jh B{z cK;h dh ;zk d/t/.
jfonkDk d/ j' A d fuZbV fgz v ftZu 1984 ftZu tkgo/ tfjShnkBk
;oeko ;w/A fyvkohnK B{z tZX s'A tZX ;j{bsK gqdkB ehshnK rJhnK jB. j/m fJZe whfNzr dk nk:'iB c/z-4 j? T[j nkgD/ bkb ekov dh c'N' whfNzr ftZu ;qH oftzdo f;zx
esb/ n kw pko/ gz i kp gq d / S eKro; gkoNh d/ B/ s ktK tZb' A A Xkoh
T[BQK ebZp B{z 11000 o[gJ/ wkbh ;jkfJsk ti'A fdZs/. fJ; w"e/ ebZp d/ d/ r[H ;kfjp fty/ j'fJnk fi; ftZu ekgh ns/ n;bh bkb ekov Bkb b? pZrk gqXkB yzBk, ;qH joftzdo f;zx
u[ Z g B{ z p/ j Zd nc;' ; Bke eoko fdz f dnK wz r ehsh j? fe eKro;
gqXkB e[bftzdo f;zx s/ u/now?B i? gkb dh nrtkJh ftu phph rouk dk dzrk ghVsK d/ wekBK, p{EK ns/ e/ T[BQK B{z ekov u?e eotk b?D ns/ gqXkB okig[ok, ;qH ;[yd/t f;zx
gkoNh d/ ;{ p k gq X kB e? g NB nwfoz d o f;z x B{ z fJ; pko/ nkgDh
;BwkB th ehsk frnk. fJ; w"e/ eKro;h nkr{ s/ ;kpek e"A;bo e[bihs Bt/A bkb ekov pBkT[D pko/ ftuko c'N' ekgh y[d s;dhe eo e/ T[BQK gqXkB o'gV, ;qH joB/e f;zx whs
;fEsh s[ o z s ;gSN eoBh ukjhdh j? .
f;zx p/dh, okw nk;ok, vkHnBto j[;?B, gtB e[wko, ;ziht e[wko ;ogzu, tNKdok ehsk frnk ns/ gzikp d/ e'b iwQK eotk d/D sK i' T[BQK dh gqXkB, ;qH pbd/t f;zx ;eZso,
nZi fJE/ Gkosh iBsk gkoNh d/ fe;kB w' o uk d/ ;hBhno whs
eowihs f;zx fuZbk nkfd ;w/s j'o nkr{ th jkzo ;B. w[Zy wzsoh ;qH gqekS f;zx pkdb tb'A nrbh ekotkJh ehsh ik ;e/ ns/ phph i;tzs e"o ;oBk gqXkB fJ;soh
gq X kB sob' u B f;z x wkB d/ rq f j fty/ gZsoekoK Bkb rZbpks
dzrk ghVsK d/ jZe ftZu ehs/ rJ/ T[BQK B{z wekBK dh nbkNw?AN S/sh j' ftzr w[jkbh, ;qH i'frzdo f;zx ro'to,
eofdnK vkH uhwk B/ fejk fe fJj rZb ;ko/ d/ S tk;s/ j' o th
nk;Nq/bhnk s'A nkJ/ B"itkB dh jkd;/ ftZu w"s j? o kBhiBe j? fe wB[ Z yh nfXekoK d/ J/ v / tZv/ xkD s' A godk T[ Z m
ikD s' A pknd th d/ S d/ f;Zy gq X kB wz s oh vkH wBw' j B f;z x B/
c?;fbnK dh Sbkxk ehsh rJh.
;qH UpokJ/ B/ fJ; w"e/ dZf;nk
fe w[Zy wzsoh d/ j[ewK sfjs w[Zy
;e/.
whfNzr ftZu j'Ad fuZbV fgzv
ftZu tkgo/ dodBke jkd;/ fi;
;qH pbftzdo f;zx, phph ;stzs e"o
i"jb ;eZso iBob nekbh db
fJ;soh ftzr gzikp, phph wBwhs
uzvhrVQ, 25 cotoh (;HpH) nk;Nq/bhnk s'A nkgD/ foSs/dkoK B{z fwbD ghfVs gfotkoK gq s h nkgDh jwdodh gq r N eoBh th mhe BjhA
;eZso gzikp Bkb j'JhnK whfNzrK ftZu 32 f;ZyK dk esb eo fdZsk e"o bhwk Sfjoh gqXkB w[jkbh, ;qH
bJh nkJ/ B"itkB ;fszdo (22) dh fJZE/ ;Ve jkd;/ ftZu w"s j' rJh. ;wMh.
ftZu ;w{j c?;b/ dzrk ghVsK d/ jZe frnk ;h dh fBy/Xh eofdnK e/Ado dbhg f;zx wZbQh gqXkB r[H ;kfjp
;?eNo 39 EkD/ d/ fJzukoi fJ;g?eNo uoBihs f;zx ftoe B/ dZf;nk fe vkH uhwk B/ fejk fe j' A d fuZbV fgz v d/ T[ ; t/ b / d/ ;ogz u
ftZu ehs/ rJ/ jB. T[BQK fejk fe ;oeko s'A wzr ehsh fe T[j fJ; c/z 4 ns/ ;qH irsko f;zx gqXkB
;fszdo fgzv Mkwg[o s'A nkgDh eko ftZu gb;"ok tZb ik fojk ;h. nukBe d[ n kok ehsk frnk fJj y[ b k;k p/ j Zd ysoBke j? fe esb/ n kw
Bt/A bkb ekov pBkT[D tk;s/ 2 xNBk bJh w[nkch wzr/ ns/ ghVs o?ihv?AN; t?bc/no n?;';hJ/SB c/z-
T[; dh eko ;?eNo39, 40, 55, 56 d/ u"Ae Bkb Neok rJh fi; ekoB eoB tkb/ jfonkDk o' v t/ z dhnK pZ;K ftZu ;tko j' e/ nkJ/ ;B.
wjhB/ dk ;wK tXkfJnk ikt/rk, gfotkoK B{z w[V t;kT[D bJh T[fus 4 th jkfio ;B.
;fszdo rzGho o{g Bkb zywh j' frnk. T[; B{z s[ozs ghHihHnkJhH gj[zukfJnk T[ j BK fejk fe fJj sZE fJ; rZb dh rtkjh God/ jB fe fJ;
fijV/ th dzrk ghVs nkgD/ ekrzks
esb/ n kw B{ z T[ ; t/ b / dh jfonkDk dh eKro; ;oeko dh ;ogq ; sh
frnk fiZE/ vkeNoK tZb'A T[; B{z fwqse n?bkB eo fdZsk frnk.
jkf;b ;h. T[ j BK wz r ehsh fe w;b/ dh rz G hosk B{ z d/ y d/ j' J / fJ;
dh iKu jkJhe' o N d/ fe;/ w" i { d k iZi iK ;hH phH Jh s' A eotkJh
;oeko dhnK jdkfJsK nB[;ko g/S
eoBr/ T[BQK dh ckJhb x'y e/ bkb ;kc ns/ wip{s c[NgkEK B{z s'VD
ekov pDkfJnk ikt/
ikDh ukjhdh j? .
fJ; w" e / iE/ d ko nwohe f;z x w[ j kbh w? A po tofez r ew/ N h
nekbh db, ;hH nekbh nkr{ ;q H noiB f;z x ;/ o frZb, nekbh
rk. T[BQK fejk fe fijV/ dzrk
ghVsK B{z 1991-92 ftZu wekBK s'A o'eD bJh vhH;hH B{z gZso
dh nbkNw?AN j'Jh ;h ns/ T[BQK d/
iEk Sfjoh d/ gq X kB ;q H i;tz s f;z x G[ Z bo , fJ;soh nekbh db
bkb ekov BjhA pD/ jB T[BQK dhnK
dh fzbQ k gq X kB phph e[ b dhg e" o ez r , phph wBw' j B e" o w? A po
ckJhbK s/ g[Boftuko eod/ j'J/
tofez r ew/ N h, okik ez t oi' s f;z x w[ j kbh iBob ;eZso Sfjoh
bkb ekov gfjb d/ nkXko s/
iEk, iBob ;eZso phph eSwho e" o , ;oeb w[ j kbh dh fJ;soh
pDkJ/ ikDr/.
ftz r dh gq X kB fGz d oihs e" o , ;q h wsh ;[ B hsk okDh ;oeb gq X kB
pb" A rh, ;oeb gq X kB ;q h wsh pkbk mkeo, ;q h wsh ;[ f oz d o Bkrh,

wodw
wodwS[[ w koh d/ ez w dk ikfJ ikfJzkk fbnk L w[jkbh
ftZu wodwS[wkoh d/ ezw dk ikfJzk b?Ad/ j'J/ n?; vh n?w ;qh nfws
;q h wsh fgz e h ;' B h ;oeb gq X kB, iE/ d ko jopz ; f;z x , ;q wBihs
f;z x wkB, ;q ;[ y d/ t f;z x d' t / A ;hBhno whs gq X kB, iE/ d ko g{ o B
f;z x , ;kpek ;ogz u wZyD f;z x , ;q h Bo/ S e[ w ko B/ S h :{ E nkr{ ,
ndkfJrhnK s/ bZ r h
sbtkV, ;[gotkJhzo ns/ frDsheko d/ Bkb. c'N' ;HpH ;q h gowihs f;z x tkbhnk nkfd jkfio ;B.
o' e jNkT[ D dh wz r
e/phe/ fJBcok dk 3 o'ik gqkgoNh n?e;g' nkJhNh gkoe ftZu S[[o{ uz v hrVQ , 25 cotoh (;HpH)
ikfJzN n?eSB ew/Nh gzikp ns/
fbfwNv d/ vkfJo?eNo Sqh so[Ddhg :{HNhH fJzgbkJhi B/ gzikp ;oeko
f;z x NZeo B/ ehsk. Sq h okj[ b d/ ftZs ftGkr d/ gqw[Zy ;eZso B{z
wfjsk B/ ;kohnK gqkgoNh ezgBhnK gZso fby e/ wzr ehsh j? fe gzikp w[jkbh, 25 cotoh (;HpH) ;qH gqhsw f;zx ftoe pqKu ;eZso ;h gh
dk ;tkrs ehsk ns/ e/phe/ tZb'A d/ ;w{Zu/ yikfBnK s/ eowukohnK nkJh w[jkbh B/ vhH;hH w[jkbh B{z gZso fby e/ w[jkbh d/ c/ z-11 ftZu
brkJh rJh fJ; n?e;g' dh Sbkxk ns/ g?ASBoK dhnK io{oh 1411$12 s'A 1414$10 sZe pDh c[NgkEK dh ;kc ns/ wzp{s gNVh
ehsh. fJ; w"e/ gZsoekoK Bkb ndkfJrhnK s/ bkJh rJh nD B{z s'VD s'A o'eD bJh wzr gZso fdZsk j?.
rZbpks eod/ j'J/ Sqh so[Ddhg n?bkBh o'e s[ozs ysw ehsh ikt/. fJ; ;pzXh ikDekoh fdzfdnK ;qH ftoe B/ dZf;nk fe T[go'es
NZeo B/ fejk fe e/phe/ gqkgoNh 'u ew/Nh d/ ;ogos ;qHoxpho f;zx gNVh pj[s wip{s ns/ ;kc j? ns/ fJbkek tk;hnK B/ m/e/dko e'b
jo soQ K d/ b? D -d/ D B{ z ;" y k ;z X { , gq X kB eosko f;z x gkb, yVQ/ j' e/ w;kbk gk e/ pDtkJh ;h ns/ brksko gkDh th brkfJnk
pBkT[ D k ukj[ z d k j? . fJ; bJh u/now?B oDihs f;zx jz;, iBob ;h. T[BQK fejk fe fJ; ;pzXh fJZe nkr{ B/ fJ;B{z s[VtkT[D bJh wid{o
T[BQK B/ e/phe/ gqkgoNh g'oNb th ;eZso ;qH r[ow/b f;zx f;ZX{ ns/ ;qH G/i/ ;B fiBQK B{z b'eK d/ fto'X d/ uZbd/ ikDk fgnk ;h. fJj gNVh
bKu ehsk j?, fi; 's/ e'Jh th ofizdo e[wko B/ dZf;nk fe gzikp Gkt/A 8-9 ;kb g[okDh j? go pj[s wip{s jkbs ftZu j? id'A fe BthnK
ftnesh nk;kBh Bkb gqkgoNh ;oeko tb'A d;zpo 2020 s'A pDhnK gNVhnK N[ZN rJhnK jB. T[BQK wzr ehsh fe pbkeK ftZu
yohd ns/ t/u ;edk j?. eowukohnK dhnK ihHNhH n? c H ;htoi/ d/ YZrD brkJ/ ikD, po;ksh Bkb/ d/ N[ZN/ YZeD brkJ/ ikD,
Sqh fjwKS{ gN/b B/ fejk fe dhnK io{ o h nekfJrhnK o' e e/ N[ZNhnK ;VeK dh w[ozws eotkJh ikt/, gkoeK ftZu b'eK dh ;?o tk;s/
pj[ s ;ko/ n? B nkonkJh fijV/ w[bkiwK Bkb XZe/Skjh ehsh ik ojh gNVhnK pDkJhnK ikD ns/ ekoK dh gkofezr tk;s/ e'Jh irQk
Gkos 'u gqkgoNh yohdDk ukj[zd/ j?. T[jBK fejk fe fJZe gk;/ sK pDtkJh ikt/.
jB T[j fJ; g'oNb d/ wkfXnw ;oeko fJjBK eouwkohnK dhnK
uzvhrVQ, 25 cotoh (;HpH) n?wko n?wihn?c, nkJhfoU, Bkb d/ oj/ jB.
Bkb T[j ftd/S 'u p?m/ jh Gkos 'u jikoK ftZu j'D tkbhnK
nZi fJZE/ uzvhrVQ ;fEs nkJh Nh fJzvhnk p[b;, p/;N?e ns/ :{BhN?e n?e;g' dk T[dxkNB
gq k goNh yohd ;ed/ jB. fsz B ndkfJrhnK o'e e/ p?mh j? ns/ d{i/
gkoe 'u e/phe/ gqkgoNh n?e;g' B/ fJZE/ nkgD/ ;Nkb brkJ/ j'J/ vhn?bn?c fbfwNv d/ uhc w?B/io
fdB sZe uZbD tkbh fJ; gk;/ XBkY, b'eK dhnK eo'VK dhnK
dk T[dxkNB ehsk frnk. 3 fdB jB. fJBQK ;NkbK d/ wkfXnw Bkb Sq h ewb o/ y h, vhn? b n? c d/
gqdoSBh dk ;wkgB ;"b fcT{z B ndkfJrhnK ehshnK ik ojhnK
uZbD tkbh fJ; n?e;g' 'u d/S T[j nkw b'eK B{z BthA ns/ g[okDh ekoiekoh vkfJo?eNo Sqh okj[b
Bkwe p?Av d/ ozrkozr gq'rokw d/ jB. T[ j BK wz r ehsh fe fJj
dhnK wSj{o ohnb n;N/N ezgBhnK gq k goNh dh ikDekoh w[ j ZJhnk wfjsk, e/phe/ fJBtk:oB
Bkb j't/rk. ndkfJrhnK s[ozs ehshnK ikD.
Gkr b? ojhnK jB. gq k goNh eotk oj/ jB. ;kohnK ezgBhnK fJBcok;Noeuo fbfwNv d/
fJz v ;Noh d/ wSj{ o BK fit/ A nkgD/ Bt/A gq'i?eNK dh ikDekoh u/now?B Sqh fjwKS{ gN/b ns/ e/
vhn? b n? c , NhvhnkJh, Uw? e ;, th b'eK B{z gq/i?AN/S B d/ wkfXnw phe/ fJBtk:oB fJBcok;Noeuo
v"b fwT{zhnw dk d"ok ehsk
;zs Jh
JhSoo f;zx fJzNo ;e{b feqeN w[ekpb/ ftZu c/z-7
dh 6thA dh Nhw B/ ;?eNo 770 dh Nhw B{z jokfJnk
JhSo f;zx gpfbe ;e{b c/z-7
dhnK NhwK ftukb/ w[ekpbk j'fJnk.
fJBQK w[ekpfbnK ftZu c/z-7 dh
Nhw B/ egskB jfozdogqhs f;zx
(nrw) dh nrtkJh j/m ;?eNo 70
dh Nhw B{z 9 fteNK Bkb jok fdZsk.
;?eNo 70 dh Nhw B/ 10 UtoK ftZu
3 fteNK r[nk e/ 62 oB pDkJ/ id'A
fe c/z-7 dh Nhw B/ f;oc 5 UtoK
ftZu fJZe fteN r[nk e/ 63 oB
pDk e/ w?u fiZs fbnk. w?B nkc dk
w?u nBw'b Sowk pfDnk fi;B/ 47
oB pDkJ/. ;e{b d/ vkfJo?eNo w[jkbh, 25 cotoh (;HpH) Sk;soh wkvb ;e{b c/ z-1 w[jkbh d/
;qhwsh jodhg e"o frZb B/ d'jK e/ih iwks d/ BzBQ/ w[zB/ pZfunK B/ nkgD/ nfXnkgeK dh ;ogq;sh ftZu
NhwK B{z nkgDk nShotkd fdZsk. fJzNoB?S Bb v"b fwT{zhnw, pkb GtB fty/ rJ/.
fJ; w"e/ c/z-7 ;e{b d/ fgqz;hgb fJj ikDekoh fdzfdnK ;e{b d/ w?B/io ;qh okw bkb ;/te B/
dZf;nk fe fJ; w"e/ pZfunK B/ nkgD/ dkdk dkdh, BkBk BkBh s'A
;q h wsh so[ B tho ;? D h, tkJh;
fgqz;hgb ;qhwsh gtBdhg e"o frZb ;[DhnK ejkDhnK ftZu r[ZvhnK d/ ;keko o{g ns/ T[BQK dhnK g[ SkeK ok Noh t? N oB w[ e kpb/ S[[ o { L
okSNoh
p?fNzr eodk j'fJnk c/ z-7 dh Nhw dk egskB. c'N' ;HpH ns/ ;?eNo 70 ;e{b d/ fgqz;hgb d/y e/ pV/ y[S j'J/. nfXnkgeK B/ pZfunK B{z okwkfJD, wjKGkos ns/ uzvhrVQ d/ ;?eNo 46 d/ ;N/vhnw ftZu uZb oj/ B? SBb wk;Noz
w[jkbh, 25 cotoh (;HpH) w[jkbh fJzNo ;e{b w[ekpb/ eotkJ/ rJ/ ;qhwsh pbftzdo e"o s'A fJbktk j'o fwfEjk;s xNBktK Bkb ;pzfXs fdqS fdykJ/ ns/ fJfsjk;e nEb?fNe w[ekpfbnK ftZu Gkbk ;[ZNdh j'Jh w[jkbh dh fyvkoB
d/ c/z-7 ftZu ;fEs ;zs JhSo f;zx fi; ftZu ;zs JhSo f;zx wkvb ;hH c/z-7 ;e{b d/ y/v nfXnkge ;qH xNBktK pko/ dZf;nk. pZfunK B/ tZy tZy d/SK ns/ ;{fpnK dhnK
jogqhs e"o. c'N' ;HpH
gpfbe ;e{b fty/ 6thA iwks d/ ;?ezvoh ;e{b ;?eNo 70 ns/ ;zs jogqhs f;zx th jkfio ;B. r[ZvhnK pko/ pj[s ;koh ikDekoh jkf;b ehsh.

Skge, gq e kkSe
e ns/ wkbe G[ f gz d o f;z x B/ fpq i / S fgq z N ooz n? ; a;han? c a 55 c/ z-5, w[ j kbh s' A Sgtk e/ n? ; a;han? c a 52, c/ z-3ph-2, w[ j kbh s' A ikoh ehsk. ;z g kde-G[ f gz d o f;z x , ;wkuko ;z g kde L e[ b dhg f;z x

You might also like