ΑΘΛΗΜΑ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ

ΑΘΛΗΜΑ
ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
Γρηγόριoς Ζώρζος,
Οικονομολόγος-Μελετητής
Σ
το σύγχρονο κόσμο μας, η αυτο- τις μαχητικές τέχνες, δίνοντας και πάλι
άμυνα και η ειδική εκπαίδευση γνώση στον κόσμο μας. Και αυτά μετα-
(η κατασκευαστική για τους αρ- φράστηκαν σε πλήθος γλωσσών.
χαίους Έλληνες) είναι πλέον αναγκαία για Έτσι, δημιουργήθηκαν οι σύγχρονες
κάθε στρατό και υπηρεσία ασφαλείας της μαχητικές τέχνες, που γνωρίζουμε εμείς
κάθε χώρας. Και συμβαίνει το εξής παρά- σήμερα ως αλλοδαπής προέλευσης, και
δοξο. Οι Έλληνες δίδαξαν τους Αμερικά- πολ λά τε χνά σμα τα εκ παί δευ σης των
νους, Ισραηλινούς, Ρώσους, Κινέζους στα Ειδικών Δυνάμεων και της Αντιτρομο-
αρχαία ελληνικά μαχητικά συστήματα, κρατικής. Όλο και περισσότεροι είναι
και σήμερα όλοι πηγαίνουν να μάθουν πλέον υποχρεωμένοι να εκπαιδεύονται
μαχητικές τέχνες από τους μαθητές των στις μα χη τι κές τέ χνες και μά λι στα να
Ελλήνων διδασκάλων. ε ξει δι κεύ ο νται σε ει δι κά τε χνά σμα τα
Τα μικρά ελληνικά εγχειρίδια, τα οποία και τεχνικές, έτσι ώστε να μπορούν να
δημιουργήθηκαν με πολύ μόχθο και πολ- υπερισχύσουν του αντιπάλου τους σε
λές στερήσεις, διδάσκονται σήμερα σε μία σύγκρουση από κοντά. Στα Σώματα
πλήθος Μυστικές Υπηρεσίες άλλων λα- Ασφαλείας και στην Αντιτρομοκρατική
ών, και οι Έλληνες μαχητές και ερευνητές είναι πλέον υποχρεωτική η εκπαίδευση
με σεμνότητα χαίρονται να βλέπουν το στις μαχητικές τέχνες.
ελληνικό πνεύμα να διδάσκεται διεθνώς Στον Ελληνικό Στρατό, ήδη από το
και να καταξιώνεται η ΕΛΛΑΔΑ μέσα από 1993, οι πρώτοι Έλληνες παγκρατιαστές
48 Σ Τ ΡΑΤ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
Η ΜΑΧΗΤΙΚΗ
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΤΕΧΝΗ ΣΤΙΣ
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ
ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ
ΑΝΤΙΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΗ
στη Λαμία περνούσαν τα πρώτα τεχνά- Η μελέτη αυτή, με σκοπό να υποδείξει

σματα του Παγκρατίου μέσα από πλήθος ιδέες για τη δημιουργία ενός πρώτου ΕΚ-
προβλημάτων και δυσπιστία από τους ΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ «ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ
άλλους εκπαιδευτές του Ελληνικού Στρα- Z1» ή ΕΕ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ Z1 (Fight Manual
τού, αλλά και της Ασφάλειας. Pankration Z1) του Ελληνικού Στρατού
Σιγά-σιγά, διάφοροι κατώτεροι στρα- (ΕΣ), παρουσιάζει τις σύγχρονες μαχητι-
τιω τι κοί στην αρ χή, έ γι ναν φα να τι κά κές τεχνικές, που βρίσκουν το έναυσμα
παγκρατιαστές, μιας και μαζί με το πα- τους στην αρχαία Ελλάδα.
γκράτιο υπήρχε πάντα και η ιστορική
σύνδεσή του με την αρχαία ελληνική ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΤΑΣΕΙΣ
ιστορία της Πατρίδας μας. ΜΑΧΗΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
Στη συνέχεια, πλήθος αξιωματικών Είναι εκπληκτικό ότι σε κάθε τεχνική
του ΓΕΣ και του ΑΕΑ, φανερά ή αφανώς, οποιασδήποτε μαχητικής τέχνης που χρη-
άρχισαν να ενδιαφέρονται για τις αρχαίες σιμοποιείται στις Ειδικές Δυνάμεις, στην
ελληνικές μαχητικές τέχνες και την ιστο- Εσωτερική Ασφάλεια και στην Αντιτρομο-
ρία τους. Μάλιστα, αρκετοί συμμετείχαν κρατική κάθε χώρας, υπάρχει μέσα της η
στην προσπάθεια αναβίωσης των μαχητι- απαρχή των σπερμάτων του φωτοφόρου
κών αρχαιοελληνικών τεχνών, οι οποίες αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Η ελληνι-
σήμερα έχουν οικειοποιηθεί από πλήθος κή σκέψη υπάρχει παντού.
λαών της γης. Μερικές βασικές στάσεις που υπάρ-
Σ Τ ΡΑΤ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η
49
Άθλημα Παγκράτιον
χουν σε ό λα τα σύγ χρο να α να το λι κά ρονται σε πολεμικές κινήσεις, οι οποίες
μαχητικά αγωνίσματα και που τις βρί- ωστόσο έχουν προέλθει μέσα από αρ-
σκου με σε διά φο ρα αρ χαί α ελ λη νι κά χαιοελληνικά ευρήματα, είναι:
αγγεία είναι οι εξής: Εμπρόσθιο, πλάγιο ➴ Το εγ χει ρί διο (Fight Manual) με
και οπίσθιο λάκτισμα, διπλή, μονή, άνω τίτλο «Get Tought! How to win in hand-
και κάτω απόκρουση, ανάστροφη, άνω to hand fighting», του W. E. Fairbairn,
και κάτω πυγμή, πλάγια στάση μάχης, του έτους 1943, το οποίο χρησιμοποιού-
στάση μάχης άκρου ποδός κ.ά. σαν οι Βρετανοί κομάντος (British com-
mandos).
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ➴ Το εγχειρίδιο (Fight Manual) MCRP-
ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ 3-02B, του έτους 1999, με τίτλο «Μάχη
Τα αρχαιοελληνικά αγγεία, αν και στη Επαφής» (Close Compact), των βατρα-
χώρα μας δεν είναι ευρέως γνωστά, είναι χανθρώπων και Ειδικών Αμερικανικών
γνωστά σε όλον τον πλανήτη και μάλιστα Δυνάμεων (US Marine Corps).
χρησιμοποιούνται σχεδόν από όλες τις ➴ Το εγχειρίδιο (Fight Manual) FM 3-
Ειδικές Δυνάμεις των διαφόρων Στρατών, 25.150 ή FM 21-150, με τίτλο «Μαχητές»
Αστυνομιών και Μυστικών Εταιρειών και (Combatives), του αμερικάνικου στρατού
Υπηρεσιών του σύγχρονου κόσμου μας. {πεζικού}, μελέτη από το Headquarters
Στρατιωτικά εγχειρίδια που αναφέ- department of the US army.
Παράδειγμα κτυπήματος με τα άνω άκρα (Δράττειν, λακτίζειν και αγκυρίζειν).
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ μαχον. Στο Πάμμαχον υπήρχαν και άλλα
ΜΑΧΗΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ε πι μέ ρους μα χη τι κά α θλή μα τα, ό πως
Το αθάνατο αρχαιοελληνικό πνεύ- η διελκυστίνδα, η αλίνδηση, το σώμα
μα ενέπνευσε και εμπνέει ακόμη γενιές (σούμο) κ.λπ.
ανθρώπων σε πολλούς τομείς. Οι αρ- Το πιο θεαματικό από τα μαχητικά
χαιότερες αναφορές για τις μαχητικές αγωνίσματα ήταν το ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ και το
αρχαιοελληνικές τέχνες υπάρχουν στα ΠΑΜΜΑΧΟΝ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ (Pankration,
Ομηρικά Έπη, όπου οι μαχητές αγωνίζο- pancrace, pankratos, pancrazio, pagra-
νται μεταξύ τους με κίνητρο τον πλούτο, tion, pangration, pangkration, pancraio,
την επικράτηση, τη δόξα, το κύρος και το paradosimos, pankration, pancratium,
κάλλος του ηρωικού προστάτη. Εκείνη sanda), το οποίο ήταν συνδυασμός της
την εποχή οι μάχες ήταν μονομαχίες και Πυγμής και της Πάλης.
χρησιμοποιούσαν το δόρυ, το ξίφος και
την ασπίδα, και, ως προστατευτικά του • Πάν = ο θεός Πάν (Pan).
σώματος, τον πήλο, τον κωδωνόσχημο • Κράτος = η πολιτεία (state).
θώρακα, τις περιχειρίδες και τις περικνη- • Παν + κράτος = με όλη τη δύναμη
μί δες που ή ταν με γα λό σχη μα, βαρέ α || πάμμαχα || πανγκράτια.
και είχαν υψηλό κόστος. Ήδη η ατομική • Παγκρατής = παντοδύναμος || πανί-
μάχη με χρήση Παγκράτιον αναφέρεται σχυρος || παντοκράτωρ || Πάμμαχος.
από τον Όμηρο, όπου ο Οδυσσέας ήταν • Παγκρατιαστής = ο παντοδύναμος
γνώστης και μαχητής του Παγκρατίου, το || ο πανίσχυρος || ο παντοκράτωρ || ο
οποίο ήταν πολύ ανεπτυγμένο ως τέχνη, παμμάχος || ο αθλητής του παγκρατίου
του αόπλως μεν, αλλά δεινώς μάχεσθαι, αθλήματος.
όταν υπήρχε ανάγκη, όπως για παρά-
δειγμα στην περίπτωση που ο μαχητής Η αναφορά των Παγκρατιαστών υπάρ-
αφοπλίζεται ή, κατά τη διεξαγωγή κατα- χει στον Ευθύδημο, μια και ήταν μία παμ-
δρομικής επιχειρήσεως, όταν η κλαγγή μερής άσκηση-άθλημα και μία παμμερής
των όπλων μπορεί να προδώσει τους δοκιμασία. «Οι παγκρατιασταί, ούτοι γαρ
καταδρομείς. εισίν κομιδή πάμμαχοι» (Ευθύδημος, 1).
Συ νε πώς, υ πήρχε κα θη με ρι νή πο- Ιστορικά, πρώτος ο Θησέας ήταν αυτός
λεμική εξάσκηση και εκπαίδευση που που συνδύασε την πάλη και την πυγμή
α να γκα στι κά δη μιουργού σε υ ψη λή για να σκοτώσει το Μινώταυρο με το
δεξιοτεχνία και ετοιμότητα στην ένο- Πάμμαχον Παγκράτιον.
πλη και άοπλη σύγκρουση, καθώς και Το Πάμμαχον Παγκράτιον εισήχθηκε
ανάπτυξη της ατομικής πρωτοβουλίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως ανεξάρ-
κα τά τη μά χη, με την ε πι νόη ση των τητο αγώνισμα κατά την 33η Ολυμπιάδα,
πλέον αποτελεσματικών τεχνασμάτων το έτος 648 π.Χ. Υπήρχε ακόμη και το Πα-
εμπλοκής. γκράτιον Παίδων. Όπως και τα υπόλοιπα
Στην αρχαία Ελλάδα, τρία ήταν τα Πάμμαχα αθλήματα, το Παγκράτιον και
βασικά μαχητικά (βαρέα) αθλήματα: η το Πάμμαχον Παγκράτιον διακρίνονταν
Πυγμή, η Πάλη και το Παγκράτιον που στο Άνω ή Ορθοστάνδην Παγκράτιον
και τα τρία μαζί δημιουργούσαν το Πάμ- ή Όρθιο Παγκράτιον, στο οποίο οι αντί-
Σ Τ ΡΑΤ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 51
παλοι αθλητές αγωνίζονταν στα όρθια, Στο Παγκράτιον επιτρέπονταν τα πά-
και στο Κά τω Πα γκρά τιον, στο οποί ο ντα εκτός από το δάγκωμα και το βγάλ-
οι αντίπαλοι έπεφταν στο έδαφος και σιμο των ματιών. «Επεί μέντοι πολλούς
συνέχιζαν τον αγώνα κάτω (ονομαζό- των αθλητών εώρα κακομαχούντας και
ταν δε αλίνδηση και σήμερα κάποιοι το παρά τον νόμο εναγώνιον αντί του πα-
ονομάζουν μάχη υποταγής ή grabbling γκρατιάζειν δάκνοντας, ουκ απεικότως,
submission). έφη, τους νυν αθλητάς παρομαρτούντες
Οι αθλητές στο Παγκράτιον προπο- λέοντας καλούσιν» (Λουκιανός, Δημών.
νούνταν συχνότερα με το ορθοστάνδην 49). «Του παγκρατιάζειν έργα πλην του
και λιγότερο με το κάτω παγκράτιο, ενώ δά κνειν και ο ρύτ τειν» (Φι λό στρα τος,
κατά τους αθλητικούς αγώνες εφάρμοζαν Αρραχίων, 3).
περισσότερο το κάτω παγκράτιο (αλίνδη- Φημισμένοι Πάμμαχοι παγκρατιαστές
ση, grabbling submission) που ήταν και της αρχαιότητας ήταν ο Λύγδαμις ο Συ-
περισσότερο αγαπητό, διότι σε αυτό γινό- ρακούσιος, ο Θεαγένης της Θάσου, ο
ντουσαν οι περισσότερες απαγορεύσεις Ευκλής, ο Σώστρατος του Σικυώνιου και
(εγκατάλειψη αγώνα). πλήθος άλλοι.
Ο Πάμμαχος Παγκρατιαστής έπρεπε Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του
να μπορεί να συνδυάζει ταυτόχρονα τα ΙΜΕ (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού), οι
προσόντα και τις ικανότητες των παλαι- Ολυμπιονίκες στο ΠΑΜΜΑΧΟΝ ΠΑΓΚΡΑ-
στών και των πυγμάχων. ΤΙΟΝ από το 648 π.Χ., εποχή όπου πρώ-
Στα Σχόλια στον Πλάτωνα διαβάζου- τος νικητής στο Παγκράτιον στέφθηκε ο
με τον ορισμό «έστι δε τούτο αγών τις Λύγδαμις, μέχρι και το 356 π.Χ., όπου για
εξ ατελούς πάλης και ατελούς πυγμής τρίτη συνεχόμενη φορά νίκησε ο Σώστρα-
συγκείμενος» (Πολιτικά, 386) και στο Λε- τος, αναφέρονται στον Πίνακα 1.
ξικό Σούδα «Παγκρατιαστής: ταις χερσί Στο δε αρ χαί ο ΠΑ ΓΚΡΑ ΤΙΟΝ ΠΑΙ-
και ποσί πυκτομαχούσι» και στον Πλού- ΔΩΝ, πάλι σύμφωνα με το ΙΜΕ, έχουμε
ταρχο «γαρ μέμικται το Παγκράτιον εκ τε τους αναφερόμενους στον Πίνακα 2.
πυγμής και πάλης» και στο «οι παγκρατιά- Παρακάτω, ακολουθεί η ιστορία μερι-
ζοντες κεκινδυνευμένη προσχρώντες της κών από τους σημαντικότερους Ολυμπιο-
πάλης» (Φιλόστρατος, Αρραχίων, 3). νίκες στο αρχαίο Παγκράτιον:
Κατά τον Φιλόστρατο, η πάλη, η πυγ-
μή και το παγκράτιο μπήκαν στους αγώ- Αρραχίων της Φιγαλίας
νες για πολεμική χρησιμότητα, αφού, Ένα ηρωικό και συγχρόνως τραγικό
κατά το συγγραφέα, στο Μαραθώνα και γεγονός συνέβηκε στην Ολυμπία το 564
στις Θερμοπύλες «κλασθέντων αυτοίς π.Χ., όταν ο παγκρατιαστής Αρραχίων
ξιφών τε και δοράτων, πολλά ταις χερσί από τη Φιγαλία πέθανε κατά τη διάρκεια
γυμναίς έπραξαν … πάλη και παγκράτιο του αγώνος. Ο Αρραχίων ευρισκόμενος
ως ες το πρόσφορον τω πολέμω εύρη- σε δύσκολη θέση, όταν ο αντίπαλος του
ται» (Γυμναστικός, 11). τον έπιασε με λαβή από το λαιμό, κα-
Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι «ταύτα μοι τόρθωσε να τον κάνει να παραιτηθεί (ο
τα πάντα μιμήματα δοκεί και γυμνάσματα αντίπαλος ύψωσε το χέρι του), στρίβο-
των πολεμικών είναι» (Ηθικά, 639e). ντας το πόδι του, ενώ ο ίδιος πέθαινε. Αν
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
Έτος Πόλη ή Περιοχή Ολυμπιονίκης
648 π.Χ. Συρακούσες (Σικελία) Λύγδαμις
636 π.Χ. Αθήνα Φρύνων
572 π.Χ. Φιγάλεια (Πελοπόννησος) Αρριχίων
536 π.Χ. Όπους (κεντρική Eλλάδα) Ρηξίβιος
516 π.Χ. Δελφοί (κεντρική Ελλάδα) Τιμασίθεος
512 π.Χ. Δελφοί (κεντρική Ελλάδα) Τιμασίθεος
484 π.Χ. Φάρσαλα (Θεσσαλία) Αγίας
480 π.Χ. Μαντίνεια (Πελοπόννησος) Δρομεύς
476 π.Χ. Θάσος (νησί στο βόρειο Αιγαίο) Θεογένης
472 π.Χ. Αθήνα Καλλίας
468 π.Χ. Άργος (Πελοπόννησος) (Ε)πιτιμάδας
464 π.Χ. Μαίναλος (Πελοπόννησος) Εφωτίων (ή Εφουδίων ή Εφωδίων)
460 π.Χ. Αθήνα Τιμόδημος
456 π.Χ. Κλεωναί (Πελοπόννησος) Τιμάνθης
452 π.Χ. Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Δαμάγητος
448 π.Χ. Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Δαμάγητος
432 π.Χ. Ρόδος (νησί του Αιγαίου) Δωριεύς
420 π.Χ. Μαίναλος (Πελοπόννησος) Ανδροσθένης
416 π.Χ. Μαίναλος (Πελοπόννησος) Ανδροσθένης
408 π.Χ. Σκοτούσα (Θεσσαλία) Πουλυδάμας
404 π.Χ. Πελλήνη (Πελοπόννησος) Πρόμαχος
400 π.Χ. Λέπρεον (Πελοπόννησος) Αντίοχος
396 π.Χ. Άγνωστη προέλευση [...]ναν[...]
380 π.Χ. Αιγές στην Κιλικία Ξενοφών
368 π.Χ. Στράτος (Ακαρνανία) Άγνωστο όνομα
364 π.Χ. Σικυών (Πελοπόννησος) Σώστρατος
360 π.Χ. Σικυών (Πελοπόννησος) Σώστρατος
356 π.Χ Σικυών (Πελοπόννησος) Σώστρατος
Πίνακας 1
Έτος Πόλη ή Περιοχή Ολυμπιονίκης
200 π.Χ. Αλεξάνδρεια στην Τρωάδα (Μικρά Ασία) Φαίδιμος
172 π.Χ. Σμύρνη (Μικρά Ασία) Δίαλλος
156 π.Χ. Ερεσός (Λέσβος) (ή Έφεσος στη Μικρά Ασία) Αμύντας
72 π.Χ. Ηλεία (Πελοπόννησος) Κάλας
49 μ.Χ. Έφεσος (Μικρά Ασία) Πούπλιος Κορνήλιος Αρίστων
89 μ.Χ. Έφεσος (Μικρά Ασία) Νικάνωρ
117 μ.Χ. Μαγνησία στο Μαίανδρο (Μικρά Ασία) Π. Αίλιος Αριστόμαχος
Πίνακας 2
και νεκρός, ο Αρραχίων ανακηρύχθηκε ανυδρία στη Θάσο και ζητώντας τη βοή-
νικητής. Κέρδισε σε τρεις συνεχείς Ολυ- θεια του μαντείου των Δελφών, έλαβαν
μπιάδες (572/568/564 π.Χ.). το χρησμό να φέρουν πίσω όλους τους
εξόριστους. Οι κάτοικοι υπάκουσαν, αλ-
Θεαγένης της Θάσου λά η ανυδρία συνεχιζόταν και ζήτησαν
Ο Θε α γέ νης της Θά σου ή ταν έ νας τη βοήθεια του μαντείου για δεύτερη
από τους πιο φημισμένους παγκρατια- φορά. Οι Δελφοί τότε τους είπαν, ότι
στές. Ήταν γιος ιερέως και, όταν ήταν ξέ χα σαν το Θε α γέ νη. Ό ταν ψα ρά δες
εν νέ α ε τών, έ κλε ψε το μπρού τζι νο έ πια σαν στα δί κτυα τους το ά γαλ μα
άγαλμα ενός θεού και το μετέφερε στο και το έ φε ραν στη Θά σο, η ανυ δρί α
σπίτι του. Όταν οι κάτοικοι της Θάσου σταμάτησε. Κατά τη διάρκεια της μα-
το έμαθαν, ήθελαν να τιμωρήσουν το κράς αθλητικής σταδιοδρομίας του, ο
παιδί με θάνατο. Ευτυχώς για το Θεαγέ- Θεαγένης κέρδισε 1.300 έπαθλα.
νη, ένας από τους γέροντες της Θάσου
πήρε την απόφαση, ότι η μόνη σωστή Πολυδάμας της Θεσσαλίας
τιμωρία για το παιδί ήταν να μεταφέρει Ο Πολυδάμας, από τη Σκοτούσα της
το άγαλμα πίσω στη βάση του. Θεσσαλίας, ήταν ένας από τους πιο φη-
Ο Θεαγένης νίκησε δυο φορές στην μισμένους Ολυμπιονίκες (408 π.Χ.). Λέ-
Ο λυ μπί α, στην πυγ μα χί α το 480 π.Χ. γεται ότι, σαν τον Ηρακλή, σκότωσε με
και στο παγκράτιο το 476 π.Χ., καθώς τα χέρια του ένα λιοντάρι. Σύμφωνα με
και πολλές άλλες νίκες στα Πύθια, κ.λπ. μία άλλη ιστορία, έπιασε τα πόδια ενός
Με τά το θά να τό του, οι κά τοι κοι της μαινόμενου ταύρου, ο οποίος στο τέλος
Θάσου του έκαναν άγαλμα και λέγεται κατάφερε να ξεφύγει, αφήνοντας την
ότι κάποιος που δεν μπορούσε να τον οπλή του ποδιού του στα χέρια του.
νι κή σει εν ζω ή, κτυ πού σε το άγαλ μα Ο βασιλιάς της Περσίας, ο Δαρείος,
του κάθε βράδυ. Ένα βράδυ το άγαλ- ο οποίος έμαθε για τα ανδραγαθήματα
μα έ πε σε α πό τη βά ση του και τον του Πολυδάμαντα, έστειλε απεσταλμέ-
σκότωσε. Οι κάτοικοι της Θάσου τότε νους με δώρα, και τον έπεισαν να πάει
αναγκασμένοι από το νόμο, το πήραν στα Σούσα. Μία μέρα ο Δαρείος έφερε
και το πέταξαν στη θάλασσα. τρεις από τους καλύτερους παλαιστές
Με τά α πό αυ τό το γε γο νός έ πε σε της Περσίας, για να πολεμήσουν συγ-
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
χρόνως με τον Πολυδάμαντα. Μετά από στον» (το καλύτερο στην Ολυμπία).
σύντομη μάχη, ο Πολυδάμας σκότωσε Είναι πλέον αξιόπιστη αθλητική δρα-
δύο από αυτούς, ενώ ο τρίτος τράπηκε στηριότητα, η οποία αποδίδει την προ-
σε φυγή. Ο Πολυδάμας βρήκε τραγικό σπάθεια δύο ανθρώπων να εξουδετερώ-
τέλος, όταν προσπάθησε να συγκρατή- σουν ο ένας τον άλλον, με κτυπήματα και
σει τη σκεπή ενός σπηλαίου, στο οποίο λαβές. Δηλαδή πρόκειται για μονομαχία,
βρισκόταν με φίλους του. χωρίς όπλα, με χρήση όλων των μελών
του ανθρώπινου σώματος. Ο σχολιαστής
Σώστρατος της Σικυώνος του Πλάτωνα παρουσιάζει το Παγκράτιον
Σώστρατος ο παγκρατιαστής, ο επο- ως ατελή πάλη και ατελή πυγμή.
νομαζόμενος Ακροχερσίτης (ακραίες Με την απαγόρευση των κτυπημάτων,
χείρες), από το ανορθόδοξο στυλ που στην προ σπά θεια δύ ο αν θρώ πων, να
χρησιμοποιούσε. Έπιανε τον αντίπαλο εξουδετερώσουν ο ένας τον άλλον έχου-
του από τα δάκτυλα, τα λύγιζε και δεν με ως αποτέλεσμα:
τα άφηνε, μέχρις ότου ο αντίπαλός του ➴ Το άθλημα της πάλης, το οποίο
παραδοθεί. Κέρδισε σε τρεις συνεχείς είναι επίσης Ολυμπιακό άθλημα της κλα-
Ολυμπιακούς αγώνες (364, 360, 356 π.Χ.), σικής αρχαιότητας και των σύγχρονων
όπως αναφέρει η επιγραφή στο άγαλμά Ολυμπιακών Αγώνων.
του στην Ολυμπία. Εκτός της Ολυμπίας, ➴ Το Ιαπωνικό Judo, άθλημα της σύγ-
κέρδισε δώδεκα νίκες συνολικά, στη Νε- χρο νης ε πο χής, και α πό το 1964 στο
μέα και τα Ίσθμια, και δύο στα Πύθια. Ολυμπιακό πρόγραμμα.
Υπήρχε επίσης άγαλμα του στους Δελ- Με την απαγόρευση των λαβών, στην
φούς. Νομίσματα της Σικυώνος από το προσπάθεια δύο ανθρώπων να εξουδετε-
320 π.Χ., τον απεικονίζουν. ρώσουν ο ένας τον άλλον έχουμε:
Μετά από τη σύντομη αυτή αναφορά ➴ Το άθλημα της πυγμαχίας, το οποίο
σε Ολυμπιονίκες του παρελθόντος, ερ- είναι επίσης Ολυμπιακό άθλημα της κλα-
χόμαστε στην περαιτέρω ανάλυση του σικής αρχαιότητας και των σύγχρονων
αρχαίου αυτού αγωνίσματος: Ολυμπιακών Αγώνων.
➴ Το Κορεάτικο Taekwon-do, άθλημα
ΠΟΙΟΥΣ ΕΠΗΡΕΑΣΕ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ από το 1945, και από το 2000 στο Ολυ-
ΠΑΓΡΑΤΙΟΝ; μπια κό πρό γραμ μα, το ο ποί ο κυ ρί ως
Παγκράτιο είναι μία ελληνική λέξη αξιοποιεί τα πόδια, όπως στην κλασική
που σημαίνει «πλήρης δύναμη» και υπο- αρχαιότητα ο παγκρατιαστής Νικόστρα-
δηλώνει το μαχητικό άθλημα, που στην τος ο Κύλιξ κατέβαλε τους αντιπάλους
πραγματικότητα ήταν μια επίσημη «ιππο- του με το πτερ νί ζειν (κτύ πη μα με τη
τική» μάχη μεταξύ δύο μαχητών, με ελά- φτέρνα).
χιστους ή χωρίς κανονισμούς κατά την ➴ Το Ιαπωνικό Karate, το οποίο απο-
αρχαιότητα. Ήταν Ολυμπιακό άθλημα δέχεται πως το Παγκράτιον είναι πρό-
της κλασικής αρχαιότητας, και μάλιστα γονός του.
θεωρούταν το κορυφαίο αγώνισμα της ➴ Το Πύξ Λάξ (γροθιά-κλωτσιά) που
διοργάνωσης. Κατά τον ιστορικό Φιλό- σή με ρα ο νο μά ζε ται διε θνώς ως Kick
στρατο, ήταν «των εν Ολυμπία το κάλλι- Boxing.
➴ Η αρχαία Διελκυστίνδα που σήμερα Hiong, τις αυτοάμυνες, τις θραύσεις και
ονομάζεται Tug of war και είναι Ολυμπια- γενικά όλο το επιδειξιακό υλικό των, κατά
κό Άθλημα αναγνωρισμένο από τη ΔΟΕ, αιώνες μετέπειτα επινοηθέντων, πολεμι-
και ήταν προπόνηση μυικής ενδυνάμω- κών τεχνών.
σης για τους παγκρατιαστές. ➴ Το κτύπημα με το πόδι στο στομά-
➴ Ο ενοποιημένος μαχητικός αγώνας χι, ονομαζόταν «γαστρίζειν». Αυτό, στο
(Unifight). Taekwon-do ονομάζεται Ap-chaqi και
➴ Η Αλύνδιση που σήμερα έχει τη στο καράτε Mae Geri.
διεθνή ονομασία Grabbling Submission ➴ Ο Νικόστρατος, λέγεται ότι, αποτε-
και στη χώρα μας είναι γνωστή ως μάχη λείωνε τους αντιπάλους του με το «πτερνί-
υποταγής. ζειν», δηλαδή το κτύπημα με την πτέρνα,
➴ Η μαχητική τέχνη Capua. το ο ποί ο ταυ τί ζε ται με το Υop-chaqi
➴ Το Κούνγκ Φού (Kung Fu) όπου (γιοπ-τσακι), ή το dwit-chaqi (ντι-τσάκι)
οι μοναχοί Σαολίν (Shaolin) ομολογούν του Taekwon-do.
ό τι α πό αρ χαί α ελ λη νι κά αγ γεί α δη- ➴ Η απόκρουση ή η αντιμετώπιση του
μιούργησαν τις πρώτες 18 κινήσεις της «πτερνίζειν» στο Παγκράτιον, αναφέρεται
μαχητικής τους φιλοσοφίας. ως «αποπτερνίζειν», και είχε συνήθως το
.....οι μοναχοι σαολιν

ομολογουν για το κουνγκ φου οτι απο αρχαια
ελληνικα αγγεια δημιουργησαν
τις πρωτες 18 κινησεις της μαχητικης τους
φιλοσοφιας.
➴ Όλα τα kata (κάτα=φόρμες) των αποτέλεσμα, ο αντίπαλος να χάνει την

ασιατικών μαχητικών τεχνών προέρχο- ισορροπία του και να πέφτει κάτω.
νται από τις αρχαιοελληνικές Σκιαμαχίες Υπάρχουν εμπεριστατωμένες έρευνες
και Σκιομαχίες που αναφέρονται ακόμη οι οποίες αποδεικνύουν ότι οι ρίζες όλων
και από τον Απόστολο Παύλο στο Ευαγ- των αμερικανικών και ανατολικών μαχητι-
γέλιο, και από πλήθος Πατέρων της Εκ- κών τεχνών ξεκινούν από το Παγκράτιον
κλησίας. της Αρχαίας Ελλάδας.
➴ Στην κλασ ι κή αρ χαιό τη τα στο Το Παγκράτιον δεν είναι ένα ακόμη
άθλημα του Παγκρατίου, τα πόδια χρη- άθλημα μαχητικών τεχνών, το οποίο έρ-
σιμοποιούνταν, και αποτελεσματικότατα χεται να προστεθεί στα υπάρχοντα. Είναι το
μάλιστα, όπως στο σημερινό Κορεάτικο πρώτο άθλημα του είδους, από τότε που ο
Καράτε, το οποίο είναι αντίγραφο ορισμέ- άνθρωπος εμφανίστηκε στον πλανήτη γη,
νων τεχνικών του Παγκρατίου. και όλα τα άλλα ακολούθησαν ως αντιγρα-
➴ Οι ιστορικά τεκμηριωμένες «σκιαμα- φές ή ως μεταγενέστερες επινοήσεις.
χίες» των Παγκρατιαστών, δηλαδή μάχη Όλες οι άλλες παρεμφερείς δραστηριό-
με τη σκιά, με φανταστικό αντίπαλο, ταυ- τητες, όταν το Παγκράτιον παιζότανε ως
τίζονται απόλυτα με τα Pumses, τα Tull ή άθλημα σε Ολυμπιάδες (Πρώτη ιστορική
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
καταγραφή το 648 π.Χ.), κινούνται στη Ποια ειναι η θεση της
σφαίρα του μύθου και του θρύλου, ως Εκκλησιας για το Παγκρατιον;
πολεμικές τέχνες. Αθλήματα έγιναν περί- Και η Εκ κλη σί α χρη σι μο ποιεί τους
που 2.500 χρόνια αργότερα. όρους «παγκρατές» και «παγκρατής» για
Το Παγκράτιον στηρίζεται καθαρά σε να δηλώσει την παντοδυναμία του Θεού
τεχνικές και για το λόγο αυτό είναι το πιο (Β Μακκαβαίων 3, 22), ο οποίος είναι ο
εξελιγμένο σε σχέση με την πυγμή και παγκράτης κύριος των όλων ή του Υιού
την πάλη. Αυτός είναι και ο λόγος που και Λόγου του Θεού, που σαν παντοδύνα-
μπήκε αργότερα στις Ολυμπιάδες. μη («παγκρατή») σοφία και χρηστότητα
μας χάρισε τη δυνατότητα να υπάρχουμε
Ποτε εισηχθη σε Ολυμπιαδα και να ζούμε, γιατί αυτό είναι το θέλημα
για πρωτη φορα; του παντοκράτορος, «παγκρατή», Θεού
Το Παγκράτιον εισήχθη σε Ολυμπιά- (Κλημης Αλεξανδρεύς, Στρωματείς).
δα για πρώτη φορά το 648 π.Χ., στην 33η Ο Χρι στός δο ξά ζε ται α πό τους πι-
Ολυμπιάδα. Πρώτος Ολυμπιονίκης ανα- στούς σαν παντοδύναμος και πανίσχυρος
φέρεται ο Λύγδαμις ο Συρακούσιος. Το («το παγκρατορικόν») όντας ο μονογενής
Παγκράτιο συγκαταλεγόταν στα Βαρέα υιός του Θεού (Δίδυμος Καίσιος, Περί
Αθλήματα και διεξαγόταν την τελευταία Τριάδος).
ημέρα των αγώνων. Θα πρέπει επίσης Ο ίδιος όρος, «παγκρατές», αναφέρε-
να τονιστεί ιδιαίτερα ότι ο Ολυμπιονίκης ται και στο Άγιο Πνεύμα (Δίδυμος Καί-
του Παγκρατίου αποκτούσε τον τίτλο σιος, Περί Τριάδος). Αλλά και όλη η αγία
του «ΠΑΓΚΡΑΤΗ», τίτλο που είχε μόνο ο Τριάδα φέρει την επωνυμία «Παγκρά-
πατέρας των θεών, ο Δίας, και σύμφωνα τιστος», δηλαδή πανίσχυρος (Ιωάννης
με τον Στοβαίο, οι πόλεις γκρέμιζαν τα Δαμασκηνός).
τείχη τους μόνο στους Ολυμπιονίκες του Οι μοναχοί και αναχωρητές οι οποίοι
Παγκρατίου. σκληραγωγούσαν το σώμα τους με την
ενάρετη άσκηση αποκαλούνταν Παγκρά-
Απο που προερχεται το τιστοι (Παλλάδιος, Προοίμιον του βίου
ονομα Παγκρατιον; των αγίων πατέρων).
Το όνομα Παγκράτιο προέρχεται από «Εστερεώθη η καρδία μου, Αθλητικόν
το ΠΑΝ + ΚΡΑΤΟΣ που δηλώνει αυτόν πα γκρά τιον οι γεν ναί οι, του Χρι στού
που κατέχει την εξουσία, αυτόν που νι- διήνυσαν Αθλοφόροι, τών διωκτών τήν
κά με την απόλυτη δύναμη και γνώση ή απόνοιαν καταπαλαίσαντες» (Ωδή γ΄, Ο
αυτογνωσία. Σύμφωνα με τον Πλούταρ- Ειρμός).
χο, ο εφευρέτης του Παγκρατίου είναι
ο Θησέας, ο οποίος με το Παγκράτιον Ειναι βαρβαρο το Παγκρατιον;
νί κη σε το Μι νώ ταυ ρο, ε νώ, κα τά τον Το ξεπέρασμα των ορίων (αντοχών)
Παυσανία, εφευρέτης του Παγκρατίου ή ταν στην αρ χαιό τη τα ο στό χος των
είναι ο Ηρακλής. Ίσως αναφέρονται στο Πα γκρα τια στών κατά των α ντι πά λων,
Θησέα προκειμένου για το Παγκράτιον πράγμα που στους σύγχρονους έχει πα-
και στον Ηρακλή προκειμένου για το ρερμηνευθεί ως «βάρβαρον» ή «άγριο»
Πάμμαχον Παγκράτιον. άθλημα.
Και διαβάζουμε ότι στην Παγκράτιο Είναι σημαντικό ότι το πρόγραμμα
Πά λη, ε πι τρε πό ταν το στρί ψι μο των αυτό σχεδιάστηκε από Έλληνες από το
μελών-οστών, των δακτύλων, η εξάρθρω- 1993, και σήμερα εφαρμόζεται σε πε-
ση, το σπάσιμο των οστών, οι αγκωνιές, ρίπου 80 χώρες σε ολόκληρο τον κό-
οι γονατιές, όλα δηλαδή εκτός από το σμο. Συγκεκριμένα, στο Πανεπιστήμιο
βγάλσιμο των ματιών και τα δαγκώμα- Guarulhos (Σαν Πάολο Βραζιλίας) υπάρ-
τα. Η αλήθεια είναι όμως διαφορετική. χει η πρώ τη σε ο λό κλη ρο τον κό σμο
Επιτρέπονταν οι στρεβλώσεις (στρίψιμο) πανεπιστημιακή έδρα διδασκαλίας του
των με λών-ο στών, των δα κτύ λων, οι αρχαιοελληνικού ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ αθλήμα-
αγκωνιές, οι γονατιές, έως ότου φτάσουν τος, το οποίο δι δά σκε ται ε πί ση μα με
στα όρια αντοχής, όχι όμως η εξάρθρω- τη στήριξη κάποιων αφανών Ελλήνων
ση, το σπάσιμο των οστών και γενικά η μαχητών πολεμικών τεχνών και Ελλήνων
ανηκέστως σωματική βλάβη, αν και συνέ- μελετητών και ερευνητών.
βαινε λόγω της επιμονής των αθλητών να
μην απαγορεύσουν (εγκαταλείψουν) τον Η ΠΑΛΑΙΣΤΡΑ
αγώνα, π.χ. ο Αρραχίων. Η πα λαί στρα στην αρ χαί α Ελ λά δα
Στη συνέχεια ακολουθεί το επίσημο είχε τη δική της δομή και διαρρύθμιση
πρόγραμμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας σύμφωνα με την Ιπποδάμεια φιλοσο-
Πα γκρα τί ου Α θλή μα τος που υ πάρ χει φία. Η Παλαίστρα ήταν ο χώρος προ-
στο εγχειρίδιο (Pangration/Pankration πόνησης για τα αγωνίσματα της Πάλης,
Fight Manual Volume Ι) «Πρό γραμ μα της Πυγ μής, του Πα γκρα τί ου και του
Πα ρα σκευα στικής Κα τα σκευα στι κής, Άλματος. Ήταν ένα τετράγωνο κτήριο
Τόμος 1, 1995», των διάφορων τάξεων με πλευρά 66 μ.
εκπαίδευσης στο Παγκράτιον μάχης και Υ πήρ χαν ε πί σης δω μά τια ό πως το
στις Σκιαμαχίες (Τάξεις Α’, Β’, Γ’ και Δ’), ελαιοθέσιον, το αλειπτήριον, το σφαι-
το οποίο εφαρμόζεται σε πάρα πολλούς ριστήριον, το κωρυκείον, το κονιστή-
στρατούς σε όλον τον κόσμο, κυρίως στις ριον, το εφηβείον, λουτρά και πισίνα. Δεν
Ειδικές Δυνάμεις και στις Δυνάμεις της έχουν διασωθεί ακριβείς περιγραφές πα-
Αντιτρομοκρατικής ή Ειδικής Εσωτερικής ρά μόνο στον Βιτρούβιο το 2ο αιώνα π.Χ.
Ασφάλειας. Στο έργο του Βιτρούβιου (Vitruvius Pollio,
Και η Διεθνής Κατοχύρωση των πνευ- De Architectura, Vitruvii de Architectura,
ματικών δικαιωμάτων (copyrights) τόσο ed. F. Krohn, 1912) στο «Περί Αρχιτεκτονι-
του αρ χαιο ελ λη νι κού «ΠΑ ΓΚΡΑ ΤΙΟΥ» κής» V 11, 2-7, γίνεται μια αναφορά για το
όσο και του «ΠΑΜΜΑΧΟΝ» έχει πραγ- πώς ήταν οι αρχαιοελληνικοί αγωνιστικοί
ματοποιηθεί από το 1993 και έχει ως χώροι. Η παλαίστρα περιελάμβανε τους
διεθνή κωδικό στα επίσημα Certificate παρακάτω χώρους:
of Registrations τους TXu 1-264-260 και ➴ Μεγάλη αίθουσα αγώνων με καθί-
TXu 1-247-895, στα ο ποί α ξε κά θα ρα σματα.
κατοχυρώνονται διεθνώς ως αρχαιοελ- ➴ Αίθουσες ευρύχωρες για φιλοσοφι-
ληνικές μαχητικές τέχνες με ζωή χιλιε- κές συζητήσεις, συνέδρια και ομιλίες.
τιών τόσο το «ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ» όσο και το ➴ Αί θου σα για την ε πά λει ψη των
«ΠΑΜΜΑΧΟΝ». αθλητών με σκόνη (conisterium).
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
➴ Αίθουσα για ψυχρό λουτρό. Γυμνάσιο, το (ουσ.) (< αρχ. Γυμνάσιον
➴ Αίθουσα για δρόσισμα (frigintari- < γυμνάζω): χώρος προπόνησης για αγώ-
um). νες δρόμου και ρίψεις.
➴ Αίθουσα για την επάλειψη με έλαια Για την ειδική προετοιμασία των αθλη-
(eleothesium). τών συνεργάζονταν στενά ο γυμναστής,
➴ Αίθουσα εφίδρωσης (laconicum). ο παιδοτρίβης και ο αλείπτης. Ο πρώτος
➴ Αίθουσα για θερμό λουτρό. καθόριζε το πρόγραμμα άσκησης και
➴ Ένα στεγνωμένο στίβο (xystos). διατροφής και ο δεύτερος επέβλεπε την
Η παλαίστρα είχε και τον περίστυλο εκτέλεσή του. Ο αλείπτης, ο πρόδρομος
(peristylia) στο σύνολο του χώρου της. του σημερινού φυσιοθεραπευτή, γνώ-
Οι προπονήσεις στις παλαίστρες ήταν ριζε την τεχνική της χειρομάλαξης και
πολλών ειδών. Υπήρχε προπόνηση για ανακούφιζε τον αθλητή από τη μυική
συντήρηση της ζωτικότητας ή εξάσκηση κόπωση. Εργάζονταν και οι τρεις με ένα
και προπόνηση για τους αγώνες και τον σκοπό. Να βελτιώσουν την τεχνική και
πρωταθλητισμό. το στυλ του αθλητή και να δώσουν στις
Η σκό νη που χρη σι μο ποιού σαν οι κινήσεις του αρμονία και ρυθμό. Η ρώμη
α θλη τές στις αρ χαιο ελ λη νι κές πα λαί- δεν αρκούσε. Ο ιδανικός αθλητής της
στρες ήταν τεσσάρων ειδών: η πηλώδης αρχαιότητας έπρεπε να διαθέτει χάρη.
σκό νη για τον ρύ πον, η ο στρα κώ δης Έτσι, συχνά, η προπόνηση γινόταν με συ-
(κεραμιδί) σκόνη για να ανοίγουν οι πό- νοδεία αυλού (Φωτεινή Χ. Σφακιανάκη).
ροι του σώματος, η ασφαλτώδης σκόνη Το Παγκράτιον είναι, πράγματι, δύσκο-
για τη θέρμανση των μυών, και τέλος η λο άθλημα (Στοβαίου, Ανθολόγιο), αλλά η
αληθινά σκληρή προσπάθεια των αθλη-
τών δε γίνεται στις παλαίστρες, την ώρα
των αθλημάτων, αλλά στα γυμναστήρια
την ώρα της διδασκαλίας του αθλήματος
(Θεμίστιος, Εις τον Θεοδόσιον, Τις η βασι-
λικοτέρα των αρετών).
Σαν αποτέλεσμα της σκληρής προπό-
νησης του Παγκρατιαστή ήταν να ανα-
πτυχθεί στο μεγαλύτερο βαθμό η ευστρο-
φία και η ευκινησία του, κάτι που τον
έκανε να υπερτερεί ακόμα και από τους
πιο ισχυρούς αθλητές των άλλων πολεμι-
κών αθλημάτων, όπως της πάλης και της
πυγμαχίας (Φιλόστρατος, Γυμναστικός).
μαύρη και κίτρινη ζώνη για να μαλακώ- Οι Παγκρατιαστές χρησιμοποιούν τον
νουν μέρη του σώματος (Φιλόστρατος, «κώρυκο», δηλαδή το σάκο γεμισμένο
Γυμναστικός, κεφ. 560). με άμμο ή ροκανίδι για να γυμνάζουν
Παλαίστρα, η (ουσ.) (<αρχ. Παλαίστρα < τους ώμους, τα δάκτυλα και το κεφάλι
παλαίω): τόπος, χώρος κατάλληλα διαμορ- και ο,τι χρειάζεται ο Παγκρατιαστής. Ο
φωμένος, όπου ασκούνται οι παλαιστές. «κώ ρυ κος» των Πα γκρα τια στών εί ναι
μεγαλύτερος των πυγμάχων για να μπο- αυτή των τεσσάρων ημερών ασκήσεων
ρούν να αναπτύσσουν τη σταθερότητά ονομάσθηκε από τον Φιλόστρατο «τετρά-
τους κατά την αντίσταση του σώματός δα». Κατά την τετράδα ο κάθε αθλητής
τους όταν επαναφέρεται ο «κώρυκος» είχε το παρακάτω πρόγραμμα:
(Φιλοστράτος, Γυμναστικός). Ημέρα 1η : Προετοιμαζόταν (θεωρητι-
Ειδική προπόνηση και εξάσκηση στο κή εκπαίδευση, ομιλίες κ.λπ.).
Πα γκρά τιον για πο λε μι κή (war, fight, Ημέρα 2η : Άρχιζε την εντατική εξά-
battle) χρησιμότητα είναι η Αλίνδηση, η σκηση.
Διελκυστίνδα, το Πύξ Λάξ, το Ράσσειν, η Ημέρα 3η : Αναπαυόταν και πιθανόν
Οπλομαχία, το Δράττειν, το Σώμα κ.λπ. συμμετείχε σε φιλοσοφικές συζητήσεις.
Ο Λουκιανός αναφέρει ότι οι πρόγο- Ημέρα 4η : Έκανε χαλαρή (με μέτρο)
νοί μας επινόησαν διάφορους τρόπους εξάσκηση.
εκγύμνασης του σώματος και φρόντισαν Πολλές φορές η «τετράδα» επαναλαμ-
κάθε γύμνασμα να έχει τους δικούς του βανόταν ξανά και ξανά.
δασκάλους. Άλλον για την πυγμαχία και Η τετράδα (γύμνασμα) δημιουργού-
άλλον για να διδάσκει το Παγκράτιον («πα- σε πρόβλημα όταν πήγαιναν οι αθλητές
γκρατιάζειν»). Σκοπός αυτών των γυμνα- στην Ίλιδα που εκεί υπήρχε διαφορετικό
σμάτων ήταν να συνηθίζουν οι νέοι στους πρόγραμμα.
κόπους, να είναι καρτερικοί σε αυτούς και
να μη θεωρούν απαραίτητο να αποφεύ- ΑΚΟΝΙΤΙ ΝΙΚΗ
γουν τις πληγές (από δειλία). Με αυτό τον Πολλές φορές, ένας αθλητής νικούσε
τρόπο πετύχαιναν δύο πάρα πολύ ωφέλιμα χωρίς αγώνα και τότε η νίκη του ονομαζό-
αποτελέσματα, να γίνονται αποφασιστικοί ταν ακονιτί (χωρίς να σκονιστεί), δηλαδή
(θυμοειδείς) απέναντι στους κινδύνους και χωρίς να πέσει κάτω στις σκόνες του αγω-
να μη λυπούνται το σώμα τους. νιστικού χώρου. Έχουν υπάρξει ακονιτί
Εφόσον ο Παγκρατιαστής διδάσκεται ολυμπιονίκες στην αρχαία Ελλάδα. Όταν
να υπομένει με καρτερία τους κόπους και ο Θεαγένης ο Θάσιος νίκησε τον Εύθυμο
να μη δειλιάζει μπροστά στις πληγές και το Λοκρό και έφτασε στα τελικά, δεν
τα τραύματα, η εκπαίδευσή του αφορά κατέβηκε να αγωνιστεί στο Πάμμαχον
κυρίως στον ψυχικό του κόσμο, δηλαδή Παγκράτιον γιατί ήταν καταπονημένος,
στο να αναπτυχθούν οι ωφελιμότατες ψυ- με αποτέλεσμα ο Δρομεύς ο Μαντίνειος
χικές αρετές, όπως η αποφασιστικότητα να ανακηρυχθεί ακονιτί νικητής. Ο Θεα-
μπροστά στους κινδύνους, η αδιαφορία γένης τιμωρήθηκε από τους ελλανοδίκες
για τους σωματικούς κινδύνους, η σω- με χρηματικό πρόστιμο γιατί παραβίασε
ματική, ψυχική και διανοητική ισχύς και τις εναγώνιες διατάξεις.
η καρτερία των κόπων και των πόνων Η ακονιτί νίκη ήταν μη έντιμη νίκη
(Λουκιανού, Ανάχαρσις). και ασυμβίβαστη με το αρχαιοελληνικό
πνεύμα, αλλά νόμιμη σύμφωνα με τους
Η ΤΕΤΡΑΔΑ νόμους και έτσι υπήρχε. Στην αναγραφή
Οι ασκήσεις που έκαναν οι αρχαίοι Έλ- Ολυμπιάδων και Ολυμπιονικών αναφέρο-
ληνες γίνονταν με ένα πρόγραμμα διάρ- νται συνολικά τέσσερις αθλητές οι οποίοι
κειας τεσσάρων (4) ημερών. Η διάρκεια κέρδισαν ακονιτί νίκη στους Ολυμπια-
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
κούς Αγώνες. Αυτοί ήταν οι εξής: αλλά το ανέθεταν ως «ιερό» στο θεό Δία
➴ Δρομεύς ο Μαντίνειος, 75η Ολυμπιά- στην Ολυμπία. Αυτή ήταν ιερά νίκη και
δα, 480 π.Χ. στο ακονιτί Παγκράτιον. για τους δύο ανταγωνιστές αθλητές. Η
➴ Διώξιππος ο Αθηναίος, 111η Ολυ- ιερά νίκη υπήρχε και σε άλλες περιπτώ-
μπιάδα 336 π.Χ. στο ακονιτί Παγκράτιον. σεις, π.χ. δικαστικούς αγώνες.
➴ Αντίνωρ ο Αθηναίος, 118η Ολυμπιά- Ο Αίλιος Ηρωδιανός, στην Καθολι-
δα στο ακονιτί Παγκράτιον. κή Προ σω δί α (De prosodia catholica
➴ Ηρακλείδης ο Αλεξανδρεύς, 218η 3,1.69.9-10) αναφέρει: «…ιερονίκης, Ολυ-
Ολυμπιάδα στην ακονιτί Πυγμή. μπιονίκης». Ο Αρτεμιόδωρος στο Ονειρο-
κριτικό (5.95.1-5) αναφέρει: «…εγένετο
ΙΕΡΑ ΝΙΚΗ ιερονίκης και ουκ άδοξος». Σε πάπυρο
Η ιε ρά νί κη στους α γώ νες υ πήρ χε P.Oxy στο 59,1 αναφέρεται: «…δι’ ού
όταν ο αγώνας τερμάτιζε «άκριτος», δηλα- ενέφαινεν εαυτό ιερονίκην είναι, μη υπο-
δή «ισόρροπος», εφόσον οι αθλητές μετά κείσθαι σε εξέτασιν». Σε πάπυρο SB [sb]
από έναν έντιμο αγώνα ήταν ισάξιοι. Τότε σώζεται: «…και τούτο Καλεσήρι ιερο-
οι ελλανοδίκες δεν έδιναν το στεφάνι της νίκη<ν>», ενώ σε πάπυρο Seg-2: «…[
νίκης στους ανταγωνιζόμενους αθλητές, - - - τον ιερονίκην - - - - - - ς ]».
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ

ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΑΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΩΣ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΜΑΧΗΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ συμβαίνει διότι αθλητισμός, ως μορφή πο-
Κινησιολογικά και ανατομικά ο άν- λιτισμού, αναπτύχθηκε μόνον από πολίτες,
θρωπος, από τη πρώτη παρουσία του δηλαδή από Έλληνες. Το Παγκράτιον είναι
στον πλανήτη μας, όταν βρισκόταν σε ταυτόχρονα άθλημα και πολεμική τέχνη.
συμπλοκή με συνάνθρωπό του ή με τα Δεν μπορεί να υπάρξει Παγκράτιον
άγρια ζώα, πάντα χρησιμοποιούσε τα αν ο αθλούμενος δεν είναι νοήμον ον
χέρια, τα πόδια, αλλά και το κεφάλι του και πολυπράγμων, μια και πανίσχυρο
ως όπλα, ανάλογα με τις ευκαιρίες που πυρ (παγκράτης) είναι ο νους (πύρ πα-
είχε και τη θέση στην οποία βρισκόταν. γκρατές ο νούς). Αυτό το αναφέρει και
Αρκετές φορές, η αναμέτρηση άγγιζε ο Ευσέβιος, ως «παντοδύναμο νου» ή
και τα όρια της επιβίωσης. «παγκρατέροιο νού».
Όταν ο άνθρωπος συνειδητοποίησε Ο Πλούταρχος μας πληροφορεί για τη
τη χρησιμότητα όλων, ανεξαιρέτως, των συνεργασία, την άμιλλα και τη φροντίδα με-
άκρων του, δεν μπορεί παρά και να φρό- ταξύ των αθλητών, κυρίως των πυγμάχων
ντισε, από κάποια στιγμή και μετά, την και των Παγκρατιαστών, που αναπτύσσεται
καλλιέργεια όλων των κινητικών τους εξαιτίας της δυσκολίας του αθλήματος
δυ να το τή των. Έ τσι, δη μιουρ γή θη καν (Πλουτάρχου, Περί φιλαδελφίας).
σταδιακά τα διάφορα είδη άοπλης μάχης Σύμφωνα με εμπεριστατωμένες έρευ-
τα οποία πολύ αργότερα εξελίχτηκαν νες που έχουν γίνει σε παράλληλα προς
από τους Έλληνες, στο τέλειο άθλημα το Παγκράτιο αθλήματα, μπορούμε να
πολεμικής τέχνης, το «Παγκράτιον» (Πα- πούμε, από πλευράς χρόνου και έργου,
γκράτιον, Ιωάννης Βρανάς, 1999). ότι ανήκει στα αγωνίσματα «ημιαντοχής»,
Ο αθλητισμός αποτελεί την εξελιγμέ- τα ο ποί α θε ω ρού νται πο λύ δύ σκο λα,
νη, την πολιτισμένη μορφή της πολεμι- διότι συμμετέχει ο αναερόβιος και ο αε-
κής τέχνης. Η εξέλιξη και μεταστοιχείωση ρόβιος μηχανισμός.
αυτή γίνεται μόνο μέσα σε πολιτισμένο Το αρχαίο ελληνικό παγκράτιον χωρί-
περι βάλ λον. Υ πάρ χουν α νε πτυγ μέ νες ζεται σε δύο βασικές κατηγορίες ειδικών
Πολεμικές Τέχνες σε πολλούς λαούς. Δεν τεχνασμάτων και ασκήσεων:
υπάρχει όμως σε κανένα λαό, πολεμική ❶ το Παγκράτιον Μάχης και ❷ το Πα-
τέχνη που να εξασκείται με τη μορφή και γκράτιον Άθλημα.
τη φιλοσοφία του αθλητισμού.
Η πολεμική τέχνη στοχεύει τη νίκη ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ ΜΑΧΗΣ: Σκοπός η εξόντω-
στον πόλεμο. Το άθλημα της πολεμικής ση του αντιπάλου.
τέχνης αποσκοπεί στην ψυχοσωματική Το Παγκράτιον ως αρχαίο άθλημα είχε μονα-
βελτίωση του ανθρώπου, την αυτογνω- δικό στόχο να ακινητοποιηθεί ο αντίπαλος ή
να υποχρεωθεί να εγκαταλείψει τον αγώνα.
σία του και τον αυτοσεβασμό του, πολύ
Το Παγκράτιον Μάχης είναι η εκπαίδευση
περισσότερο από κάθε άλλο άθλημα. Αυ- των αρχαιοελληνικών Ειδικών Δυνάμεων
τή είναι η διαφορά της πολεμικής τέχνης (Καταδρομέων), που αποσκοπούσαν στο
από το άθλημα της πολεμικής τέχνης άμεσο, ακαριαίο και απρόσμενο χτύπημα
(Παγκράτιον, Ιωάννης Βρανάς, 1999). με μοναδικό στόχο την ολοκληρωτική
Το Παγκράτιο, σαν άθλημα πολεμικής τέ- εξόντωση του αντιπάλου.
χνης, συναντάται μόνο στους Έλληνες. Αυτό
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
(hit) έχουμε χτυπώ, πλήττω, βαράω, κα-
ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ ΑΘΛΗΜΑ: Σκοπός η εξου-
ταφέρω πλήγμα || προσκρούω || θίγω,
δετέρωση του αντιπάλου.
ενοχλώ || βρίσκω στόχο, επιτυγχάνω ||
Τεχνικά, το Παγκράτιον εστιάζεται σε επίθε-
ση με χτυπήματα των χεριών, των ποδιών ή τραυματίζω, πληγώνω || συναντώ τυχαία,
του κεφαλιού, ή και σε συνδυασμό αυτών. βρίσκω, πέφτω πάνω σε || φθάνω.
Αυτά συνήθως συνοδεύονται από δράττειν, Το όνομα του «ΠΥΞ ΛΑΞ» προέρχεται
ράσσειν, πάλεμα στο Κάτω Παγκράτιο (αλίν- από την αρχαιοελληνική έκφραση «πυξ, λαξ,
δηση) και λαβές, οι οποίες φέρουν τον αντί- δοντάξ», που σημαίνει κυριολεκτικά: «με
παλο αθλητή σε δυσμενή θέση προκειμένου κλωτσιές, μπουνιές, δαγκωνιές» και ιδιωμα-
να εγκαταλείψει (ακινητοποίηση). τικά: «με κάθε μέσο, με κάθε τρόπο».
Δηλαδή πυξ λαξ = πάν + κράτος =
Συνεπώς, το Παγκράτιον με την εν- παγκράτιον.
νοιολογική του λογοδυναμική, ως Παν Πυξ = πυγμή, γροθιά και Λαξ = λάκτι-
+ Κρά τος, σε καθε μί α κα τη γο ρί α του σμα, κλωτσιά.
αναλύεται στις παρακάτω βασικές καθο-
ριστικές τεχνικές, οι οποίες ανάλογα με ❷ ΔΡΑΤΤΕΙΝ (αρπάγματα): Με το δράτ-
το αν χρησιμοποιείται ως παγκράτιον τειν έχουμε τα αρπάγματα και τις λαβές.
άθλημα ή ως παγκράτιον μάχης, έχουν Δράττειν = πιάνω με τα χέρια || χου-
και τις αντίστοιχες για κάθε τεχνική βα- φτώνω || κρατάω σφικτά.
σικές αρχαιοελληνικές ασκήσεις. Δραγμός = άρπαγμα || πιάσιμο.
Grasp [γκραασπ] (ουσ.): γερή λαβή
Οι βασικές τεχνικές του Παγκρατί- || δυνατό σφίξιμο || σταθερό πιάσιμο ||
ου είναι οι εξής: αντίληψη, κατανόηση.
❶ ΠΥΓΜΕΣ-ΛΑΚΤΙΣΜΑΤΑ ή ΠΥΞ-ΛΑΞ Grasp [γκραασπ] (ρήμα): αδράχνω,
(ΚΛΩΤΣΙΑ-ΓΡΟΘΙΑ), γραπώνω, σφίγγω γερά, κρατώ σταθερά
❷ ΔΡΑΤΤΕΙΝ (ΑΡΠΑΓΜΑΤΑ), || πιάνομαι από, χουφτώνω || επωφελού-
❸ ΡΑΣΣΕΙΝ (ΠΤΩΣΕΙΣ) ΚΑΙ μαι, αρπάζω την αναπάντεχη ευκαιρία ||
❹ ΑΚΙΝΗΤΙΖΕΙΝ (ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΩ), δηλα- αντιλαμβάνομαι, κατανοώ, συλλαμβάνω
δή κόντρα στις αρθρώσεις και άγχειν, το πλήρες νόημα ή την κεντρική ιδέα.
❺ ΣΚΙΑΜΑΧΙΕΣ (ΣΚΙΑ+ΜΑΧΗ), Hook [χουκ] (ουσ.): άγκιστρο, γάντζος,
❻ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑ (OPLOMACHIA). αρπάγη, τσιγκέλι || αγκίστρι ψαρά || πόρ-
πη, κόπιτσα || πυγμαχικό χτύπημα κροσέ
Οι ασκήσεις σε καθεμία βασική τε- || πλάγιο χτύπημα μπάλας, σπόντα.
χνική είναι συγκεκριμένες:
❶ ΠΥΓ ΜΕΣ-ΛΑ ΚΤΙ ΣΜΑ ΤΑ ή ΠΥΞ- ❸ ΡΑΣΣΕΙΝ (πτώσεις): Με το ράσσειν
ΛΑΞ: Η τεχνική πύξ-λάξ (πυγμές-λακτί- έχουμε τις τεχνικές πτώσεις, ρίψεων, ανα-
ζειν ή απλά λακτίζειν [με χέρια και πόδια τροπών κ.λπ.
χτυπάω δυνατά]) είναι η τεχνική των χτυ- Ράσσειν = χτυπώ || ρίχνω κάτω || πα-
πημάτων με κλωτσιά ή γροθιά και είναι τάσσω || καταρρίπτω.
από την πυγμή = γροθιά, μπουνιά και το Throwing [θρόουινγ] (ουσ.): εκτόξευ-
λάκτισμα = χτυπάω δυνατά. ση || ρίξιμο || πέταγμα || κατάρριψη ||
Ουσιαστικά λοιπόν με το κτύπημα ξάπλωμα χάμω.
Fall [φολ] (ουσ.): πτώση, πέσιμο || κα- ως ένας από τους Αγίους σε Ινδία και Κίνα,
τάρρευση, κατρακύλισμα || παρακμή, κα- μια και με τις έρευνές του μετέφερε την αρ-
τάπτωση || κάμψη, υποχώρηση, μείωση, χαία ελληνική γνώση στην Ασία. Αν και είναι
ελάττωση || καταρράκτης, υδατόπτωση || γνωστός ως ιατρός, η συνεισφορά του σε
βροχόπτωση. (fall down=ράσσειν). άλλες επιστήμες είναι σημαντική. Ο ιατρός
είναι και φιλόσοφος κατά τον Γαληνό.
❹ ΑΚΙΝΗΤΙΖΕΙΝ (ακινητοποιώ): Τα Ως χειρούργος ιατρός των μονομά-
τεχνάσματα αυτά έχουν ως βασικό σκο- χων (gladiators) στην Πέργαμο γνώρισε
πό την ακινητοποίηση στη συμπλοκή, τον αρχαίο ελληνικό αθλητισμό σε συ-
μέσω εξαρθρωτικών λαβών ή πνιγμών, σχέ τι ση με τον ρω μα ϊ κό α πο κτώ ντας
του αντιπάλου στο αθλητικό Παγκράτιον εμπειρία και πρακτική γνώση στην ανα-
και την εξόντωση του αντιπάλου στο Πα- το μί α του αν θρώ πι νου σώ μα τος. Στη
γκράτιον Μάχης. συνέχεια μετανάστευσε στη Ρώμη, όπου
Ακόμη με τον όρο ακινητίζειν είναι και είχε ασθενείς πολλούς αυτοκράτορες,
και «ιερή ακινητοποίηση» του αντιπάλου όπως τους Marcus Avrelius, Lucius Verus,
διότι: Ακίνητος = ιερός || απόρρητος. Commodus και Septimius Severus.
Ο Γαληνός (Galen) ομαδοποίησε τις
❺ ΣΚΙΑΜΑΧΙΕΣ (ΣΚΙΑ + ΜΑΧΗ): Σκια- αθλητικές ασκήσεις σε τρεις κατηγορί-
μαχίες ή Σκιομαχίες είναι οι μάχες και οι ες και έ δω σε τα ο νόμα τα «ι σχυ ρές»,
ασκήσεις με σκιώδη αντίπαλο ή οι μάχες «γρήγορες» και «βίαιες». Αυτός ο κατά-
με τη σκιά (shadow). λογος των ασκήσεων στις παλαίστρες
μας δίνει πολλές πληροφορίες για εκεί-
❻ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑ (OPLOMACHIA): Εί- νη την εποχή.
ναι οι Σκιαμαχίες ή οι μαχητικές ασκήσεις Οι ασκήσεις αυτές είναι από το βιβλίο
ή οι αγώνες με τη χρήση όπλων, όπως του Γαληνού (Claudius Galenus) με τον τί-
δόρυ, ξίφος, μι κρό ξί φος, μπα στούνι, τλο De sanitate tuenda libri vi, (Galeni de
χειροβαλίστρα, μαχαίρι κ.λπ. sanitate tuenda libri vi, ed. K. Koch, Corpus
Οι ανωτέρω βασικές τεχνικές του medicorum Graecorum, vol. 5.4.2, Leipzig,
Παγκρατίου, αναλόγως με τη μέθοδο Teubner, 1923, Cod: 69,757: Med.).
μάχης που θα ακολουθηθεί, διαμορ- Ισχυρές (ρωμαλέες) ασκήσεις
φώνονται ως εξής: ➴ Περπάτημα σε ανηφόρα.
➴ Τεχνικές άμυνας (αμύνω). ➴ Άρση βάρους ή βαρών.
➴ Τεχνικές επίθεσης (επί + θέση). ➴ Άρση βάρους ή βαρών περπατώ-
➴ Σκιαμαχίες (σκιά + μάχη). ντας.
Οι δε ασκήσεις έχουν συστηματο- ➴ Κράτημα των όπλων εμπρός από
ποιηθεί από τον ιατρό του 2ου αι. μ.Χ., το μέτωπο με κλειστές πυγμές.
Γαληνό. ➴ Κράτημα των όπλων εμπρός από
το μέτωπο με ανοικτές πυγμές.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟ ➴ Αντοχή στο να κρατά τα όπλα, όταν
ΓΑΛΗΝΟ, 2οςαι μ.Χ. κάποιος άλλος τα τραβά προς τα κάτω.
Ο Γαληνός (130-200 μ.Χ.) προερχόταν ➴ Οι προηγούμενες τρεις ασκήσεις, αλ-
από την πόλη της Περγάμου και θεωρείται λά κρατώντας ταυτόχρονα βάρος ή βάρη.
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
➴ Αναρρίχηση σε σχοινί με τα χέρια ➵ Κύληση μέσα στο δάπεδο γρήγο-
και τα πόδια. ρα, μόνος ή με άλλους.
➴ Κρέμασμα επάνω σε ένα σχοινί ή μια ➵ Αναπήδηση κλω τσώ ντας και τα
ακτίνα όσο το δυνατόν περισσότερο. δύο πόδια μαζί προς τα πίσω.
➴ Προσπάθεια δραπέτευσης από την ➵ Διαδοχικά λακτίσματα των ποδιών
παλαίστρα. προς τα εμπρός.
➴ Κράτημα του αντιπάλου που προσπα- ➵ Κί νη ση των χε ριών πά νω-κά τω
θεί να δραπετεύσει από την παλαίστρα. γρήγορα με ανοικτή ή κλειστή πυγμή,
➴ Άρση του αντιπάλου που κάμπτει στα αυξάνοντας συνεχώς την ταχύτητα.
ισχία, για να τον ανυψώσει προς τα επάνω ➵ Αλλαγή θέσεων με γρήγορους ρυθ-
και να τον φέρει γύρω-γύρω. μούς με κάποιον άλλο δίπλα ή αλλαγή
➴ Το ίδιο με το προηγούμενο, αλλά θέσεων ως ομάδα.
γονατιστά. Βίαιες ασκήσεις
➴ Ώθηση στήθους με στήθος ➶ Επανειλημμένες αναπηδήσεις χωρίς
προκειμένου να αναγκασθεί ο αντίπα- σταματημό.
λος να κάνει προς τα πίσω. ➶ Ρίψη βαρών και προσπάθεια λήψης
παγκρατιον δεν μπορει να υπαρξει αν ο αθλουμενος

δεν ειναι νοημον ον και πολυπραγμων, μιας και
πανισχυρο πυρ (παγκρατης)
ειναι ο νους (πυρ παγκρατες ο νους).
➴ Κρέμασμα από το λαιμό του αντι- τους με γρήγορες κινήσεις.

πάλου, προκειμένου να τον τρα βήξει ➶ Γρήγορο σκάψιμο.
προς τα κάτω. ➶ Ρίψη δίσκου.
➴ Σκάψιμο. ➶ Οποιεσδήποτε από τις παραπάνω
Γρήγορες ασκήσεις ασκήσεις (ισχυρές, βίαιες ή γρήγορες) με
➵ Σκιαμαχία. ταχύτατη εκτέλεση.
➵ Πυγμαχία. Διάφορες άλλες ασκήσεις
➵ Χτύπημα με γροθιές σε σάκους.  Περπάτημα, βάδην.
➵ Ρίψη και λήψη μιας σφαίρας τρέ-  Κάμψεις επάνω-κάτω συνεχώς των
χοντας. ισχίων.
➵ Τρέξιμο.  Άρση βαρών από το έδαφος.
➵ Τρέξιμο εμπρός-πίσω (πέρα-δώθε),  Κράτημα ψηλά ενός αντικειμένου
μειώνοντας το μήκος κάθε φορά μέχρι να για πολύ.
ελαττωθεί η απόσταση στο ελάχιστο.  Πλήρης και μεγάλη αναπνοή.
➵ Ισορροπία πάνω σε μπάλα, με ψη-  Μεταφορά όπλων, ασπίδων κ.λπ.
λά τα χέρια στον αέρα και φέρνοντάς Ασκήσεις Φιλόστρατου
τα εμπρός-πίσω ή κοντά σε έναν τοίχο Μερικές από τις ασκήσεις, σύμφωνα
πάνω στην μπάλα, κρατώντας τον τοίχο με το Φιλόστρατο, ήταν οι εξής:
για ισορροπία.  Χτυπήματα των χεριών.
 Μεταφορά βαρών από χέρι σε χέρι. ρετικού πάχους κάθε φορά.
 Με τα φο ρά βα ρών α πό μέ ρος σε  Ίσιωμα σιδηρών αντικειμένων διαφο-
μέρος. ρετικού πάχους κάθε φορά.
 Ζεύξη με βόδια.  Δρόμος ταχύτητας με άλλους αντα-
 Κάμψη σιδηρών αντικειμένων διαφο- γωνιστές ή ακόμη και με λαγούς.
ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ ΟΠΩΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΟΝΤΑΙ

ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Στάση Μάχης.
Συμπλοκή στο Άνω Παγκράτιον.
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
Διάφορα τεχνάσματα. Ρωμαϊκή παλαίστρα. Απαγορευτική λαβή
για την οποία επεμβαίνει ο Ελλανοδίκης.
Μαιάνδριος τριγωνική λαβή άνω άκρων. Κλασική Σκιαμαχία συνοδεία αυλού.
Άγχειν (πνιγμός). Σκηνή απαγορευμένου τεχνάσματος (δάκτυλο στο μάτι)

και παρέμβαση Ελλανοδίκη.
Αποκρούσεις και χτυπήματα. Χτυπήματα στο Κάτω Παγκράτιον.
Τεχνάσματα πρόκλησης πόνου Λαβή εξουδετέρωσης.

(συλλογή πληροφορίων).
Διαλαμβάνειν
και βαστάσαι
εις ύψος.
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
Ο Θησέας και ο Μινώταυρος.
Ασκήσεις παρασκευαστικής και

κατασκευαστικής.
Χτυπήματα με χρήση ιμάντων.
Τριγωνική λαβή.
Εφαρμογή
πολεμικών χτυπημάτων.
Στάση κριού.
Λαβή άγχειν.
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΡΑΣΣΕΙΝ
Ράσσειν δια: σθιον

 Αγκυρίζειν Ποδός (εσωτερικόν-εξωτερι-  Πτερνίζειν
κόν): Εμπρόσθιον και Οπίσθιον  Υποσκελίζειν
 Αγκυρίζειν Χειρός: Εμπρόσθιον και Οπί-  Υπτιάζειν
Ράσ σειν πά νω α πό το σώ μα. Η

τεχνική είναι προφανές και καταφα-
νέ στατο ότι εί ναι αρ χαιο ελ λη νι κή
και στη συνέχεια το αρχαιοελληνικό
Πάμμαχον τέχνασμα έγινε γνωστό
στις η μέ ρες μας ως τε χνι κή seoi-
otoshi στη μαχητική τέχνη του Τζού-
ντο (Judo).
Επικείμενο ράσσειν (ρίψη στο έδαφος).

Το δεξί χέρι θα τραβήξει δεξιά και διαγώ-
νια προς τα κάτω, ενώ το αριστερό πόδι
ίσως χρειαστεί να γραπώσει ως άγκυρα
(αγκυρίζειν) το ένα από τα δύο πόδια του
αντίπαλου αθλητή. Το αριστερό χέρι θα
μπορούσε να πιάσει και από το λαιμό,
αντί από τη μέση ή άλλο σημείο. Αυτό το
αρχαιοελληνικό τέχνασμα είναι γνωστό
στις ημέρες μας ως τεχνική o-soto-gari
στο Τζούντο (Judo).
ΕΠΙΜΥΘΙΟΝ
Το φωτοφόρο αρχαίο ελληνικό πνεύ- δικό τους δημιούργημα. Αυτό και μόνο
μα κάλυψε το σύνολο της ανθρώπινης φανερώνει τη δυναμική ενός λαού που δη-
σκέψης και του ανθρώπινου επιστητού γε- μιούργησε τον παγκόσμιο πολιτισμό και
νικότερα. Στη συνέχεια, σκυλεύτηκε από μέχρι σήμερα εξακολουθεί να είναι τμήμα
πλήθος πολιτισμών σε όλον τον κόσμο και σχεδόν όλων των πολιτισμών της γης.
οικειοποιήθηκε από ομάδες ή έθνη που Οι μαχητικές τέχνες της αρχαίας Ελλά-
προσπάθησαν να το κάνουν κτήμα και δας δεν αποτέλεσαν εξαίρεση και μετά
τις εκπολιτιστικές εκστρατείες του Διο- χρονοι μαχητές σε όλον τον κόσμο αργά
νύσου, του Ηρακλή και του Μεγαλέξαν- και σταθερά άρχισαν και αυτοί να ομολο-
δρου στην Ασία (Ινδία, Κίνα κ.λπ.) και γούν ότι πράγματι πίσω από τις τέχνες
τό σων άλλων η ρώ ων. Οι εκ στρα τεί ες των δασκάλων τους κρύβεται το αρχαίο
αυτές είχαν ως αποτέλεσμα οι μαχητικές ελληνικό πνεύμα. Και αυτό το ομολο-
τέχνες να μείνουν στις χώρες αυτές. γούν όλοι οι σύγχρονοι και παλαιότεροι
Αιώνες αργότερα, οι ιθαγενείς των διδάσκαλοι των μαχητικών τεχνών της
χωρών αυτών άρχισαν να μελετούν τα Ασίας (sic)!
αρχαία ελληνικά κείμενα και τις παρα- Η με λέ τη αυ τή α φή νει στον κά θε
δό σεις τους α πό τις εκ στρα τείες, και αναγνώστη, καλοπροαίρετο ή όχι, ένα
ανέπτυξαν ξανά τις αρχαίες ελληνικές τέ- ξε κά θα ρο μή νυ μα, έ να ξε κά θα ρο και
χνες προσδίδοντάς τους το δικό τους χα- επιστημονικά αποδεδειγμένο πόρισμα,
ρακτηριστικό κατανόησης (κατά τόπους ότι οι αρχαίοι ΕΛΛΗΝΕΣ επινόησαν και
πεσσοί) και παρουσιάζοντάς τες σαν να ε φάρ μο σαν τις μα χη τι κές τέ χνες που
είναι δικές τους. γνωρίζουμε σήμερα και ότι οι σύγχρονοι
Οι ιστορικές μαρτυρίες βοήθησαν να μαχητές κλίνουν και πάλι το γόνυ προς
ταυτισθούν πολλές από τις τεχνικές του τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
παγκρατίου με αυτές των εξ ανατολών προ- Οι αρχαίες ελληνικές μαχητικές τέ-
ερχόμενων πολεμικών τεχνών. Η ιστορία χνες, σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, εισέρχο-
όμως έχει ένα δικό της τρόπο να εκδικείται νται σε όλους τους στρατούς στον κόσμο
κάθε φορά που την πλαστογραφούν, και και σε όλες τις Δυνάμεις Ασφαλείας, και
εκατοντάδες αρχαία ελληνικά ευρήματα οι πρωτεργάτες των ερευνών και μελε-
σε ολόκληρο τον κό- τών πάνω στα αρχαία ελληνικά αθλήματα
σμο μας δίνουν το αναγνωρίζονται σήμερα διεθνώς και το
ελληνικό στίγμα στις έργο τους είναι αντικείμενο μελέτης.
μαχητικές τέχνες. Για τί έ νας νέ ος μα χη τής ή μί α νέ α
Αποτέλεσμα, οι σύγ- μαχήτρια να ασχοληθεί με το Παγκρά-
ΣΕΠ. - ΟΚΤ. 2007
τιον Άθλημα; Για όλους τους λόγους και και μετά από δέκα χρόνια εφαρμόζεται
τα οφέλη τα οποία έχει ένα άτομο που σε περίπου 80 χώρες σε ολόκληρο τον
κά νει ο ποιο δή πο τε ά θλη μα, αλ λά με κόσμο και στη Βραζιλία διδάσκεται επί-
πρωταρχικό και κυρίαρχο, το γεγονός σημα στο Πανεπιστήμιο Guarulhos του
πως πρόκειται για την πλέον αξιόπιστη Σαν Πάολο.
δραστηριότητα σε ό,τι αφορά στη συ- Άτομα κάθε εθνότητας και φυλής σε
μπλοκή δύο ανθρώπων. όλες τις ηπείρους μαθαίνουν, ασκούνται,
Οι αρχαιοι ελληνες επινοησαν και εφαρμοσαν τις

μαχητικες τεχνες που γνωριζουμε σημερα και οι συγχρονοι
μαχητες κλινουν και παλι το γονυ προς τον αρχαιο
ελληνικο πολιτισμο.
Για τον Έλληνα νέο και την Ελληνίδα δι δά σκουν, έρ χο νται σε ε πα φή με το

νέα, υπάρχει μία επιπλέον παράμετρος φωτοφόρο αρχαίο ελληνικό πνεύμα και
να ασχοληθούν με το Παγκράτιον Άθλη- παρουσιάζουν με κάθε τρόπο τα αρχαία
μα, αφού αποτελεί Εθνική κληρονομιά, ελληνικά αθλήματα σε όλον τον κόσμο.
για την οποία δεν ενδιαφέρθηκε κανέ- Απλά και σταθερά το αρχαίο ελληνικό
νας, παρά την αναβίωση των σύγχρονων πνεύμα και οι Έλληνες έρχονται από την
Ολυμπιακών Αγώνων. Και πράγματι, είναι αφάνεια στο προσκήνιο για να διαδρα-
συ γκι νη τι κό ό τι το πρό γραμ μα αυ τό ματίσουν και πάλι σημαντικό ρόλο στα
σχεδιάστηκε από Έλληνες από το 1995 παγκόσμια πολιτιστικά δρώμενα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
✎ Παγκράτιον Άθλημα (Pangration-Pankration), Γρηγόριος Γρηγόριος Ζώρζος.
Ζώρζος. ✎ Ολυμπιονίκες και Ολυμπιάδες, Γρηγόριος Ζώρζος.
✎ Σκιαμαχία ή Σκιομαχία (Schiamachia-Schiomachia), Γρη- ✎ Πάμμαχον-Παγκράτιον στην Πελασγική γραφή Ρουνάρ,
γόριος Ζώρζος. Γρηγόριος Ζώρζος.
✎ Από το αρχείο της Επιτροπής Ιστορικής Έρευνας (ΕΙΕ) της ✎ Οι μαχητικές τέχνες στον Πλανήτη μας, Γρηγόριος
Ελληνικής Ομοσπονδίας Παγκρατίου Αθλήματος (ΕΟΠΑ) των Ζώρζος.
ετών 1995-1996. ✎ Πύξ Λάξ - Γροθιά Κλωτσιά (kick boxing), Γρηγόριος
✎ Από το αρχείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Παγκρατίου Ζώρζος.
Αθλήματος (IFPA), International Federation of Pankration ✎ Σούμο-Σώμα παλαιστές γίγαντες (sumo), Γρηγόριος Ζώρζος.
Athlima (IFPA) και των Ενώσεων Asian Union of Pankration ✎ Διελκυστίνδα (tug of war), Γρηγόριος Ζώρζος.
Athlima (ASUPA), European Union of Pankration Athlima ✎ Αλίνδησις (grabbling submission), Γρηγόριος Ζώρζος.
(EUPA), Oceanic Union of Pankration Athlima (OUPA) και ✎ Ζούρχανε, H αρχαιοελληνική πάλη της Περσίας (zurkhane),
Panamerican Union of Pankration Athlima (PUPA) των ετών Γρηγόριος Ζώρζος.
1999-2006. ✎ Παγκράτιον, Ιωάννης Βρανάς, 1999.
✎ Αθλητισμός της Αρχαίας Ολυμπίας, Φημισμένοι Ολυμπιο- ✎ Διάφορα πολεμικά εγχειρίδια του Γρηγορίου Ζώρζου για
νίκες, Ελένη Παπακυριάκου-Αναγνώστου. το Unifight (ενοποιημένη μαχητική τέχνη).
✎ Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, ιστοσελίδες ΙΜΕ για τις ✎ Ο επίσημος ιστότοπος του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠΠΟ).
Ολυμπιάδες. ✎ Ο επίσημος ιστότοπος των Ολυμπιακών Αγώνων ΑΘΗΝΑ
✎ Άθλημα Πάμμαχον, Γρηγόριος Ζώρζος. 2004.
✎ Πάμμαχον και Παγκράτιον Μεσαίωνα και Αναγέννησης, ✎ Διάφοροι Στρατιωτικοί κανονισμοί και Εγχειρίδια.

ΑΘΛΗΜΑ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΑΘΛΗΜΑ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΘΛΗΜΑ

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ

στη Λαμία περνούσαν τα πρώτα τεχνά- Η μελέτη αυτή, με σκοπό να υποδείξει

Παράδειγμα κτυπήματος με τα άνω άκρα (Δράττειν, λακτίζειν και αγκυρίζειν).

.....οι μοναχοι σαολιν

➴ Όλα τα kata (κάτα=φόρμες) των αποτέλεσμα, ο αντίπαλος να χάνει την

ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ

παγκρατιον δεν μπορει να υπαρξει αν ο αθλουμενος

➴ Κρέμασμα από το λαιμό του αντι- τους με γρήγορες κινήσεις.

ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ ΟΠΩΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΟΝΤΑΙ

Συμπλοκή στο Άνω Παγκράτιον.

Μαιάνδριος τριγωνική λαβή άνω άκρων. Κλασική Σκιαμαχία συνοδεία αυλού.

Άγχειν (πνιγμός). Σκηνή απαγορευμένου τεχνάσματος (δάκτυλο στο μάτι)

Τεχνάσματα πρόκλησης πόνου Λαβή εξουδετέρωσης.

Ασκήσεις παρασκευαστικής και

Χτυπήματα με χρήση ιμάντων.

Ράσσειν δια: σθιον

Ράσ σειν πά νω α πό το σώ μα. Η

Επικείμενο ράσσειν (ρίψη στο έδαφος).

Οι αρχαιοι ελληνες επινοησαν και εφαρμοσαν τις

Για τον Έλληνα νέο και την Ελληνίδα δι δά σκουν, έρ χο νται σε ε πα φή με το

You might also like