Pilibustero • taong may malayang kaisipan na nagrerebelde sa pamahalaan • isang taong pumupunta sa ibang bansa upang magsimula ng himagsikan doon • "magsuwail“ • kinikilala bilang tulisan • Sinulat ng 4 na taon pagkatapos ng Noli • Mature at nawawalan na ng pag-asa (politikal at sosyal ) • "I have not written in it any idea of vengeance against my enemies, but only for the good of those who suffer, for the rights of Tagalogs....“ • Ginamit and nilalaman at dedikasyon nito upang ebidensya ng nililitis si Rizal (subersibo) • Naging inspirasyon ito ng Himagsikan Pagsulat • Oktubre 1887 sinimulang isulat ni Rizal habang siya’y na sa Calamba • Leonor Rivera, Calamba Controversy at si M.H. Del Pilar • Lumipat ng Brussels upang tapusin ang Fili • Marso 29, 1891 sa Biarritz natapos ang nobela • Valentin Ventura • Inilathala noong Setyembre 1891 sa Ghent , Belgium • Isinulat ni Rizal ang dedikasyon sa memorya ng Gomburza. “To the memory of the priests, Don Mariano Gomez (85 years old), Don José Burgos (30 years old), and Don Jacinto Zamora (35 years old). Executed in Bagumbayan Field on the 28th of February, 1872.
The Church, by refusing to degrade you, has
placed in doubt the crime that has been imputed to you; the Government, by surrounding your trials with mystery and shadows, causes the belief that there was some error, committed in fatal moments; and all the Philippines, by worshiping your memory and calling you martyrs, in no sense recognizes your culpability. I have the right to dedicate my work to you as Mga Tauhan • Simoun - ang mayamang alahero. Siya ay si Juan Crisostomo Ibarra na nagbalik upang maghiganti sa kanyang mga kaaway. • Isagani - ang makatang kasintahan ni Paulita, pamangkin ni Padre Florentino. • Basilio - ang mag-aaral ng medisina at kasintahan ni Juli. • Kabesang Tales - ang naghahangad ng karapatan sa pagmamay-ari ng lupang sinasaka na inaangkin ng mga prayle. • Tandang Selo - ama ni Kabesang Tales na nabaril ng kanyang sariling apo. • Padre Florentino - ang amain ni Isagani, nakikipaglaban para sa pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila ngunit biglang nawala sa oras ng kagipitan. • Paulita Gomez - kasintahan ni Isagani ngunit nagpakasal kay Juanito Pelaez. • Quiroga - isang mangangalakal na Intsik na nais magkaroon ng konsulado sa Pilipinas. • Juli - anak ni Kabesang Tales at katipan ni Basilio. Buod Mene Thecel Phares Juan Crisostomo Ibarra Tema Ninanais ni Rizal ipaalam ang tunay na sitwasyon ng bayan • Reporma sa Edukasyon • Relihiyon ginagamit sa kasinungalingan • “Kung sa papaanong paraan • Diskriminasyon matatamasa ang repormang • Kawalan ng sosyal at sosyal” (IDEAL) politikal na hustisya • Debate-> Reporma • Korupsyon ng mga Rebolusyon opisyal • Pang-aabuso ng mga • Rebolusyon- pagpapahalaga prayle sa mga natural na karapatan • Pagtalikod ng mga ng mga Filipino Pilipino sa kanilang lahi • Paghihiganti at Galit