T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

GEMİ YAPIMI

BAŞ VE KIÇ BODOSLAMA

KATI MODELLEME

ANKARA, 2008
 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 05.09.2008 tarih ve 186 sayılı sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan çerçeve öğretim programlarında amaçlanan
mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir
(Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

2
 İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3
1. BAŞ BLOK KATI MODELİNİ ÇİZMEK........................................................................... 3
1.1. Katı Modelleme Tasarım Mantığına Giriş .................................................................... 3
1.2. Bulb Konstrüksiyonu Parçaları Modellemek ................................................................ 3
1.2.1. Omurga (Keel) Modellemek................................................................................... 3
1.2.2. Posta (Frame) Modellemek .................................................................................... 7
1.2.3. Güverte (Deck) Modellemek.................................................................................. 9
1.3. Modellenen Parçaları Birleştirmek.............................................................................. 12
UYGULAMA FAALİYETİ............................................................................................... 13
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................... 14
ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................. 15
2. KIÇ BLOK KATI MODELİNİ ÇİZMEK.......................................................................... 15
2.1. Döşek Modellemek...................................................................................................... 15
2.2. Tulani Modellemek ..................................................................................................... 17
2.3. Stringer Modellemek................................................................................................... 17
2.4. Montaj ......................................................................................................................... 18
UYGULAMA FAALİYETİ............................................................................................... 19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................... 20
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 21
ÖNERİLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 22
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 23

i
 AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
MODÜLÜN KODU 521MMI431
ALAN Gemi Yapımı
DAL / MESLEK Deniz Araçları Ressamlığı
MODÜLÜN ADI Baş ve Kıç Bodoslama Katı Modelleme
Geminin baş ve kıç bloğunda bulunan elemanların katı
MODÜLÜN TANIMI modelini çizmek için gerekli bilgilerin verildiği öğrenme
materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOŞUL
YETERLİK Baş ve kıç bodoslama katı modellemesini çizmek

Genel Amaç

Bu modül ile gerekli ortam ve ekipman sağlandığında

tekniğine uygun olarak istenilen standartlarda baş ve kıç
bodoslamanın katı modellemesini çizebileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI
Amaçlar
1. Tekniğe uygun olarak baş blok katı modelini
çizebileceksiniz.
2. Tekniğe uygun olarak kıç blok katı modelini
çizebileceksiniz.
EĞİTİM-ÖĞRETİM ORTAM: CAD laboratuarı
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI DONATIM: CAD çizim programı
Modülün içinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen ölçme
araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi
ÖLÇME VE değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Öğretmen, modülün sonunda, ölçme aracı (test, çoktan
seçmeli, doğru-yanlış, vb.) kullanarak modül uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.

ii
 GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,

Önceki modüllerde geminin baş ve kıç kısmında bulunan yapı elemanlarının

çizimlerini öğrenerek gerekli uygulamaları yapmıştınız. Bu modül ile görsel olarak yapı
elemanlarının montajdan sonraki konumları model olarak oluşturulacak ve hangi elemanın
nerede olduğu, ne şekilde yapılandırıldığı daha net anlaşılmış olacaktır.

Modülde örnek verilen bilgisayar destekli program çeşitli katı modelleme

programlarından sadece bir tanesidir. Aynı elemanlar diğer programlar yardımıyla da
çizilebilir. Temel amaç baş ve kıç bodoslama elemanlarını ve montajını model olarak
çizmektir. Böylece imalatı yapılan elemanların ölçü kontrolleri de yapılmış olur.

Gemi inşa çizim programlarında ise katı modelden yararlanılarak imalat resimleri
çıkarılmaktadır.

1
2
 ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ
Bu faaliyet sonunda gerekli koşullar sağlandığında uluslararası denizcilik
standartlarına uygun olarak geminin baş blok katı modelini çizebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Çevrenizdeki gemi maket ve modellerinin iskeletini inceleyiniz(okul, tersane, ev,

internet vb.)

 Türk Loyd’u “bulb" bölümünü inceleyiniz.

 Katı modelleme programlarını inceleyiniz.

1. BAŞ BLOK KATI MODELİNİ ÇİZMEK

1.1. Katı Modelleme Tasarım Mantığına Giriş
Katı modellemedeki temel amaç, tasarımı yapılan parçanın üç boyutlu görüntüsünü
elde etmek ve gerektiğinde bu üç boyutlu tasarımda istenilen değişikliği yapılabilmek,
parçaya istenilen taraftan bakılabilmektir. Katı modelleme ayrıca montaj yapabilme kolaylığı
sağlar.
Katı model üç boyutlu olduğu için sahada montaj sırasında da görsellik ön planda
olduğundan hangi elemanın nereye geleceği, konumunun ne olacağı açıkça görülebilir. Bu
işlemler sektörün elinde bulunan lisanslı programlardan (Auto Cad, Mechanical Desktop,
Solid Works, Nupas, Tribon vb.) programlarla yapılır.
Programlarda oluşturulan listler yardımı ile parça listesi, malzeme özellikleri, nesting
vb. çıktılar alınabilir.

1.2. Bulb Konstrüksiyonu Parçaları Modellemek

1.2.1. Omurga (Keel) Modellemek

İlk olarak çizeceğimiz modelin iki boyut olarak çizimini yapmalıyız. iki boyut
çizimini bitirdiğimiz omurgayı çizim programında profil olarak seçmeliyiz.

Şekil 1.1: Profil oluşturma komutu

3
 Şekil 1.2: Omurganın iki boyutlu çizimi
Burada dikkat etmemiz gereken husus omurgayı tek part olarak değil de ayrı partlara
bölerek extrude etmemizdir. Aksi takdirde bir parçayı seçmemize rağmen diğerleri de
beraberinde gelir.

Şekil 1.3: Her bir part’ ın yüzey haline getirilişi

4
 Şekil 1.4: Yüzeylere kalınlık verilmesi için komut girişi
Parçamızı (kırmızı ile gösterilen) profil olarak seçtikten sonra (mavi ile gösterilen)
extrude komutu ile parçamıza kalınlık verebiliriz.

Şekil 1.5: Parçaya kalınlık verilmesi

Extrude’ ye tıkladığımız zaman karşımıza gelecek olan bölüm yukarıdaki şekilde

gösterilmiştir. Distance bölümüne parçanın kalınlığını yazarak. İstenen diğer bilgileri
doldurup OK deyerek devam ettiğimizde parçamızın katı hali aşağıdaki gibi oluşmaktadır
(Şekil 1.6).

5
 Şekil 1.6: Parçanın izometrik katı modeli
Bu yöntemle diğer parçalarımızı da oluşturuyoruz. Tamamen bittiğinde omurgamız
aşağıdaki gibi olur.

Şekil 1.7: Omurganın bütün parçalarının katı modelleri

6
1.2.2. Posta (Frame) Modellemek

İlk olarak modelin iki boyut olarak çizimini yapmalıyız. İki boyut çizimini
bitirdiğimiz postaları çizim programında daha önce öğrendiğimiz şekilde profil haline
getirmemiz gerekir.

Şekil 1.8: İki boyutlu çizilmiş posta elemanlarının yüzey haline getirilişi
Burada dikkat etmemiz gereken husus postayı tek part olarak değil de ayrı partlara
bölerek extrude etmemizdir. Aksi takdirde bir parçayı seçmemize rağmen diğerleri de
beraberinde gelir.

Şekil 1.9: Posta elemanına kalınlık verebilmek için komut girişi

7
 Parçamızı (kırmızı ile gösterilen) profil olarak seçiyoruz daha sonra (mavi ile
gösterilen) extrude komutu ile parçamıza kalınlık veriyoruz.

Şekil 1.10: Posta elemanına kalınlık değerinin girilmesi

Extrude’ ye tıkladığımız zaman karşımıza gelecek olan bölüm yukarıdaki şekilde
gösterilmiştir. Distance bölümüne parçanın kalınlığını yazarak. İstenen diğer bilgileri
doldurup OK deyerek devam ettiğimizde parçamızın katı hali aşağıdaki gibi oluşmaktadır
(Şekil 1.11).

Şekil 1.11: Posta elemanının izometrik katı modeli

Aynı yöntemleri uygulayarak diğer parçalarımızı da oluşturup posta aralıklarına ve su
hatlarına göre yan yana yerleştirdiğimizde aşağıdaki şekli elde ederiz (Şekil 1.12).

8
 Şekil 1.12: Katı modellerin posta aralıkların göre yerleştirilmesi
1.2.3. Güverte (Deck) Modellemek

İlk olarak modelin iki boyutlu çizimini yapmalıyız. iki boyutlu çizimini bitirdiğimiz
güverteyi çizim programında profil olarak seçmeliyiz

Şekil 1.13: Güverte elemanlarının iki boyutlu çizimi

Burada dikkat etmemiz gereken husus, güverteyi tek part olarak değil de ayrı partlara
bölerek extrude etmemizdir. Aksi takdirde bir parçayı seçmemize rağmen diğerleri de
beraberinde gelir.

9
 Şekil 1.4: Güverte elemanına kalınlık verebilmek için komut girişi
Parçamızı (kırmızı ile gösterilen) profil olarak seçip daha sonra (mavi ile gösterilen)
extrude komutu ile parçamıza kalınlık verebiliriz.

Şekil 1.15: Güverte elemanına kalınlık değerinin girilmesi

10
 Extrude’ ye tıkladığımız zaman karşımıza gelecek olan bölüm yukarıdaki şekilde
gösterilmiştir. Distance bölümüne parçanın kalınlığını yazarak. İstenen diğer bilgileri
doldurup OK deyerek devam ettiğimizde parçamızın katı hali aşağıdaki gibi oluşmaktadır
(Şekil 1.15).

Şekil 1.16: Güverte elemanının izometrik katı modeli

Aynı yöntemleri uygulayarak diğer parçalarımızı da oluşturup üst üste
yerleştirdiğimizde aşağıdaki şekli elde ederiz (Şekil 1.17).

Şekil 1.17: Katı modellerin su hatlarına göre yerleştirilmesi

11
1.3. Modellenen Parçaları Birleştirmek
Modellenen parçaları birleştirirken aşağıdaki komutları kullanabiliriz.

Şekil 1.18: Katı modellerin birleştirilmesi komutları

 Mate: Birleştirmede iç içe geçen parçaları birleştirirken kullanılır.
 Flush: İki yüzeyi aynı hizaya getirmek için kullanılır.
 Angle: Açılı birleştirmeler için kullanılır.
 İnsert: Yuvarlak malzemeleri birleştirmek için kullanılır.

Komutları kullanılarak parçalar projeye uygun şekilde birleştirilir.

Şekil 1.19: Katı modellerin montajlanması

Şekil 1.20: Montajlanmış balb elemanlarının izometrik görünümü

12
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ

Aşağıdaki işlem basamakları ve önerileri dikkate alarak baş blok katı modelini çizmek
ile ilgili uygulama faaliyetini yapınız.

İşlem Basamakları Öneriler

 Dizayn ofislerden bir gemiye ait baş blok
resmi bulunuz.
 Omurga elemanlarının katı modellerini
çiziniz.
 Posta elemanlarının katı modellerini
çiziniz.
 Güverte elemanlarının katı modellerini
çiziniz.
 Parçaların montajını projeye uygun olarak
çiziniz.
 Çalıştığınız iş yerinden yararlanınız
 Şekil 1.2, 1.3, 1.4, 1.5 den
yararlanınız
 Şekil 1.8, 1.9, 1.10, 1.11 den
yararlanınız
 Şekil 1.13, 1.14, 1.15, 1.16’dan
yararlanınız
 Şekil 1.18, 1.9, 1.20’den yararlanınız

13
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıda baş blok katı modelini çizmek ile ilgili hazırlanan değerlendirme ölçütlerine
göre yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre “Evet-Hayır”
seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1 Omurga elemanlarının katı modellerini çizdiniz mi? ( ) ( )

2 Posta elemanlarının katı modellerini çizdiniz mi? ( ) ( )

3 Güverte elemanlarının katı modellerini çizdiniz mi? ( ) ( )
4 Parçaların montajını projeye uygun olarak çizdiniz mi? ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Değerlendirme ölçütlerine göre, “Hayır” cevabınız var ise öğretmeninize danışıp

modülün ilgili konularını tekrar ederek eksikliklerinizi gideriniz. Tüm cevaplarınız “Evet”
ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

14
 ÖĞRENME FAALİYETİ–2
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
AMAÇ

Bu faaliyet sonunda gerekli koşullar sağlandığında uluslararası denizcilik

standartlarına uygun olarak geminin kıç blok katı modelini çizebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 Çevrenizdeki gemi maket ve modellerinin iskeletini inceleyiniz (okul, tersane,

ev, Internet vb.)
 Türk Loyd’u “kıç blok" bölümünü inceleyiniz.
 Katı modelleme programlarını inceleyiniz.

2. KIÇ BLOK KATI MODELİNİ ÇİZMEK

2.1. Döşek Modellemek
Gemide kıç blokta bulunan aşağıdaki dolu döşeğin katı modelini çizmek için:

 Ekrana iki boyutlu çizilmiş olan dolu döşek resmini açınız.

Şekil 2.1: Dolu döşeğin iki boyutlu çizimi

 Şimdi bunlardan birini katı hale getirelim. Örneğin, 2 numaralı parçayı katı hale
getirelim.

Şekil 2.2: Dolu döşeğin iki boyutlu çizimini yüzey haline getirmek

15
 Öncelikle katı model yapmak için çizim programında da ilk önce iki boyutlu çizimin
profil yapılması gerekir (Şekil 2.1).

 Profil yapma işlemi bittikten sonra extrude işlemi yapmanız gerekir. Bu parçaya
kalınlık verebildiğimiz komuttur.Şimdi aşağıdaki resimde bunun çalışma
şeklini görelim.

Şekil 2.3: Kalınlık verme komutu girişi

Şekil 2.4: Parçaya kalınlık vermek

Extrude’ ye tıkladığımız zaman karşımıza gelecek olan bölüm yukarıdaki şekilde
gösterilmiştir. Distance bölümüne parçanın kalınlığını yazarak. İstenen diğer bilgileri
doldurup OK deyerek devam ettiğimizde parçamızın katı hali aşağıdaki gibi oluşmaktadır
(Şekil 2.5).

Şekil 2.5: Dolu döşek parçasının izometrik katı modeli

16
  Bu mantık ile (Şekil 2.1)’ de verilen 1,3,4,5 numaralı parçaların da katı
modelini yapabilirsiniz.
 Hepsinin katı hali (Şekil 2.6)’ da gösterilmiştir.

Şekil 2.6: Dolu döşek parçaları montajı

2.2. Tulani Modellemek

Gemide kıç blokta bulunan aşağıdaki tulani katı modelini çizmek için ;
 Ekrana iki boyutlu çizilmiş olan tulani resmini açınız.

Şekil 2.7: Tulani iki boyutlu çizimi

 Yukarıda anlatılan işlemlere uyarak bu tulaniyi katı hale getirebilirsiniz.
 Yukarıdaki işlemleri sırasıyla doğru olarak yaptığınız taktirde aşağıdaki modeli
elde etmiş olacaksınız.

Şekil 2.8: Tulani parçaları montajı

2.3. Stringer Modellemek

Gemide kıç blokta bulunan aşağıdaki stringer katı modelini çizmek için ;
 Ekrana iki boyutlu çizilmiş olan stringer resmini açınız.

17
 Şekil 2.9: Stringer iki boyutlu çizimi
 Yukarıda anlatılan işlemlere uyarak bu stringer’i katı hale getirebilirsiniz.
 Yukarıdaki işlemleri sırasıyla doğru olarak yaptığınız taktirde aşağıdaki modeli
elde etmiş olacaksınız.

Şekil 2.10: Stringer parçaları montajı

2.4. Montaj
 Projeden okuyarak parçaların nereye geldiğini görüp yerleşimi ona göre
yapılmalıdır.
 Montaj işlemini move komutu ile yapabilirsiniz.
 Montaja başlarken işlem sırası önemlidir.
 Bu projede ters inşa yöntemini kullanarak montaj işlemini gerçekleştiriniz.
Daha açık bir ifadeyle ilk olarak güverteyi yerleştiriniz daha sonra postaları,
daha sonra tulanileri yerleştiriniz.
 Montajın son hali (Şekil 2.11)’ deki gibi olacaktır.

Şekil 2.11: Kıç blok katı modeli bitmiş hali

18
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ

Aşağıdaki işlem basamakları ve önerileri dikkate alarak kıç blok katı modelini çizmek
ile ilgili uygulama faaliyetini yapınız

İşlem Basamakları Öneriler

 Dizayn ofislerden bir gemiye ait kıç blok
 Çalıştığınız işyerinden yararlanınız
resmi bulunuz.
 Döşek elemanlarının katı modellerini  Şekil 2.2, 2.3, 2.4’den yararlanınız
çiziniz.
 Tulani elemanlarının katı modellerini  Şekil 2.7, 2.8 den yararlanınız
çiziniz.
 Stringer elemanlarının katı modellerini  Şekil 2.9, 2.10’dan yararlanınız
çiziniz.
 Parçaların montajını projeye uygun olarak  Şekil 2.11’den yararlanınız
çiziniz.

19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıda kıç blok katı modelini çizmek ile ilgili hazırlanan değerlendirme ölçütlerine
göre yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre “Evet- Hayır”
seçeneklerinden uygun olanı işaretleyiniz

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1 Döşek elemanlarının katı modellerini çizdiniz mi? ( ) ( )

2 Tulani elemanlarının katı modellerini çizdiniz mi? ( ) ( )

3 Stringer elemanlarının katı modellerini çizdiniz mi? ( ) ( )
4 Parçaların montajını projeye uygun olarak çizdiniz mi? ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Değerlendirme ölçütlerine göre “Hayır” cevabınız var ise öğretmeninize danışıp

modülün ilgili konularını tekrar ederek eksikliklerinizi gideriniz. Tüm cevaplarınız “Evet”
ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

20
 MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki ölçütlerine göre ölçünüz.

Uygulama faaliyetleri ve araştırma çalışmaları sonunda kazandığınız bilgi ve

becerilerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için kendinizi kontrol listesine göre
değerlendiriniz. Bu değerlendirme sonucuna göre bir sonraki modüle geçebilirsiniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

 Baş bodoslama katı modellemesini yaptınız mı? ( ) ( )
 Kıç bodoslama katı modellemesini yaptınız mı? ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz.

Bütün cevaplarınız “Evet” ise modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size
çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

21
 ÖNERİLEN KAYNAKLAR
ÖNERİLEN KAYNAKLAR
 Gemi İnşa dizayn Ofisleri

 Gemi İnşa ile ilgili Internet Siteleri

 Bilgisayar Destekli Çizim Kaynak Kitapları

22
 KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
 VURAL Bünyamin araştırma notları ve Autocad çizimleri

 SEDEF Tersanesi Dizayn Ofisi

23